มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงนผวจยไดรวบรวม แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของดงตอไปน 2.1 สภาพทวไปของสานกงานเขตพนทการศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 2.2 ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 2.3 การบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 2.3.1 ความหมายของสถานศกษาขนพนฐาน 2.3.2 ขอบขายการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 2.4 แนวคดและหลกการเกยวกบการสรางทมงาน 2.4.1 ความหมายของทมงานและการสรางทมงาน 2.4.2 วตถประสงคของการสรางทมงาน 2.4.3 ความสาคญและคณประโยชนของการสรางทมงาน 2.4.4 ประเภทของทมงานและลกษณะของทมงานทมประสทธภาพ 2.5 เทคนคการสรางทมงาน 2.5.1 กระบวนการการสรางทมงาน และหลกการพฒนาทมงาน 2.5.2 ทกษะทจาเปนสาหรบการสรางทมงานทมประสทธผล 2.5.3 ขอจากดของการสรางทมงาน 2.6 การสรางทมงานทมประสทธผลของผบรหารสถานศกษาตามแนวความคดของ ปารคเกอร (Parker, 1990, pp. 31-56; อางถงใน สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 114-122) 2.6.1 ความชดเจนของวตถประสงค 2.6.2 บรรยากาศการทางานทปราศจากพธรตรอง 2.6.3 การมสวนรวม 2.6.4 การรบฟงซงกนและกน 2.6.5 ความไมเหนดวยในทางบวก 2.6.6 ความเหนพองกน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

11

2.6.7 การสอสารทเปดเผย 2.6.8 บทบาทและการมอบหมายงานทชดเจน 2.6.9 ภาวะผนารวม 2.6.10 ความสมพนธกบภายนอก 2.6.11 รปแบบการทางานทหลากหลาย 2.6.12 การประเมนผลงานของตนเอง 2.7 งานวจยทเกยวของ 2.7.1 งานวจยในประเทศ 2.7.2 งานวจยตางประเทศ 2.8 สรปกรอบแนวคดในการวจย มรายละเอยด ดงน

2.1 สภาพทวไปของสานกงานเขตพนทการศกษา

การปฏรปการศกษาครงยงใหญของประเทศไทย ไดเกดขนตามเจตนารมณของทกฝาย ในสงคมไทย โดยปรากฏในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ซงเปนฐานทมาของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทมงหวงจะยกระดบการศกษาของชาตใหไดมาตรฐาน และจดไดอยางทวถงและมคณภาพ จงกาหนดใหมการปฏรปการศกษาทงระบบ คอ ปฏรปการเรยนร ปฏรประบบบรหารและการจดการศกษา ปฏรปคร อาจารยและบคลากรทางการศกษา ปฏรประบบทรพยากรและการลงทนเพอการศกษา ถอเปนการเปลยนแปลงทไมเคยมมากอนของการศกษาไทย โดยเฉพาะอยางยงการปฏรประบบบรหารและการจดการศกษา ซงไดหลอมรวมหนวยงานทางการศกษา คอ ทบวงมหาวทยาลย สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต และกระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงานเดยวกน คอ กระทรวงศกษาธการ โดยมโครงสรางใหมเปนระดบกระทรวงและระดบเขตพนทการศกษา ระดบกระทรวง มอานาจหนาทเกยวกบการสงเสรม และกากบดแลการศกษาทกระดบและทกประเภท กาหนดนโยบาย แผน และมาตรฐานการศกษา การสนบสนนทรพยากร การตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล มหนวยงานหลกทเปนนตบคคล 5 สวนราชการ คอ 1) สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 2) สานกงานเลขาธการสภาการศกษา 3) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 4) สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

12

5) สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ระดบพนท มผลใหมการหลอมรวม โดยหลอมรวมสานกงานศกษาธการจงหวด สานกงานสามญศกษาจงหวด และสานกงานการประถมศกษาจงหวด สานกงานศกษาธการอาเภอ สานกงานการประถมศกษาอาเภอ/กงอาเภอ และจดตงเปนสานกงานเขตพนทการศกษาเพอประสทธภาพในการบรหารจดการ สานกงานเขตพนทการศกษา เปนหนวยงานทอยภายใตการกากบดแลของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามอานาจหนาทของคณะกรรมการเขตพนทการศกษา ตามมาตรา 38 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 37 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 และมอานาจและหนาท ดงน 1) จดทานโยบาย แผนพฒนา และมาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษา ใหสอดคลองกบนโยบายมาตรฐานการศกษา แผนการศกษา แผนพฒนาการศกษาขนพนฐาน และความตองการของทองถน 2) วเคราะหการจดตงงบประมาณ เงนอดหนนทวไปของสถานศกษา และหนวยงาน ในเขตพนทการศกษา และแจงจดสรรงบประมาณทไดรบใหหนวยงานขางตนรบทราบและกากบ ตรวจสอบ ตดตามการใชจายงบประมาณของหนวยงานดงกลาว 3) ประสาน สงเสรม สนบสนน และพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษาในเขตพนทการศกษา 4) กากบ ดแล ตดตามและประเมนผลสถานศกษาขนพนฐานและในเขตพนทการศกษา 5) ศกษาวเคราะห วจย และรวบรวมขอมลสารสนเทศ ดานการศกษาในเขตพนทการศกษา 6) ประสานการระดมทรพยากรดานตางๆ รวมทงทรพยากรบคคล เพอสงเสรม สนบสนนการจดและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา 7) จดระบบการประกนคณภาพการศกษา และประเมนผลสถานศกษา ในเขตพนทการศกษา 8) ประสาน สงเสรม สนบสนน การจดการศกษาของสถานศกษาเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน รวมทงบคคล องคกรชมชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนอนทจดรปแบบทหลากหลายในเขตพนทการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

13

9) ดาเนนการและประสาน สงเสรม สนบสนนการวจย และพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา 10) ประสาน สงเสรมการดาเนนงานของคณะอนกรรมการและคณะทางานดานการศกษา 11) ประสานการปฏบตราชการทวไปกบองคกร หนวยงานภาครฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะสานกงานผแทนกระทรวงศกษาธการในเขตพนทการศกษา 12) ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจการภายในเขตพนทการศกษา ทมไดระบใหเปนหนาทของผใดโดยเฉพาะ หรอปฏบตงานอนตามทมอบหมาย กระทรวงศกษาธการไดกาหนดใหมเขตพนทการศกษา จานวน 175 เขต ในเบองตน และกาหนดโครงสรางสานกงานเขตพนทการศกษา ประกอบดวย 6 กลมงาน ดงน 1) กลมอานวยการ 2) กลมบรหารงานบคคล 3) กลมนโยบายและแผน 4) กลมสงเสรมการจดการศกษา 5) กลมนเทศ ตดตาม และประเมนผลการจดการศกษา 6) กลมสงเสรมประสทธภาพการจดการศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร มเขตพนทการศกษา จานวน 3 เขต ดงน สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ประกอบดวย อาเภอเมองชลบร อาเภอบานบง และอาเภอหนองใหญ สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 ประกอบดวย อาเภอพานทอง อาเภอพนสนคม อาเภอบอทอง และกงอาเภอเกาะจนทร สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3 ประกอบดวย อาเภอศรราชา อาเภอเกาะสชงอาเภอบางละมง และอาเภอสตหบ สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 เปนหนวยงานทอยภายใตการกากบดแลของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มหนาทดาเนนการใหเปนไปตามอานาจหนาทของคณะกรรมการเขตพนทการศกษา ตามมาตรา 38 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และมาตรา 37 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 โดยมอานาจหนาทในการบรหารและการจดการศกษา ในเขตอาเภอเมองชลบร อาเภอบานบง และอาเภอหนองใหญ มจานวนสถานศกษาในสงกด จานวน 138 แหง เปนสถานศกษาสงกดสานกงาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

14

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จานวน 96 แหง และสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการบรหารการจดการศกษาเอกชน จานวน 42 แหง (สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1, 2549, หนา 6-11) สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ดาเนนการบรหารจดการตามโครงสรางทกระทรวงศกษาธการกาหนด 6 กลมงาน และไดเพมงานของหนวยตรวจสอบภายในซงเปนภารกจทสานกงานเขตพนทการศกษาตองปฏบต รวมเปน 7 กลมงาน ประกอบดวย 1) กลมอานวยการ 2) กลมบรหารงานบคคล 3) กลมนโยบายและแผน 4) กลมสงเสรมการจดการศกษา 5) กลมนเทศ ตดตาม และประเมนผลการจดการศกษา 6) กลมสงเสรมสถานศกษาเอกชน 7) หนวยตรวจสอบภายใน สรปไดวา สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ไดดาเนนการบรหารงาน และการจดการศกษาตามแนวนโยบาย สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ ในการวจยครงน ผวจยเลอกศกษาสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตเดม จานวน 84 แหง ทงนเพราะสถานศกษาในสงกดนเปนสถานศกษาทตองปรบเปลยนวธการทางานแบบเดมซงมหนาททาตาม มาเปนการทางานอยางเปนทมดวยตนเองทงระบบ โดยยดนโยบายของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการเปนหลก

2.2 ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

การปฏรปการศกษาในดานการบรหารจดการสถานศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดมการปรบเปลยนโครงสรางการบรหารจดการศกษา โดยยดหลก ความมเอกภาพเชงนโยบาย มความหลากหลายในการปฏบต เนนการกระจายอานาจ และการมสวนรวมของทองถนเปนสาคญ ดงนนผบรหารสถานศกษาในฐานะผนา จงมบทบาทสาคญอยางยง ในการสนบสนนและสรางทมงาน เพอพฒนาคณภาพการศกษา และสถานศกษา ใหประสบความสาเรจตามเปาหมาย ผบรหารสถานศกษาจะตองเปนผบรหารมออาชพ เปนผนาการเปลยนแปลง ทาหนาทบรหารทมงานใหเกดประสทธผล และ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

15

จดการสถานศกษาใหไปสความสาเรจตามวตถประสงค เนนการทางานแบบมสวนรวม โดยตองวางแผนรวมกนกบบคลากร ในการกาหนดนโยบาย แนวปฏบต การควบคม ตดตามประเมนผลการทางาน สรางขวญและกาลงใจ ตลอดจนชวยกนรกษาสถานศกษาใหดารงอยไดในสงคมอยางมนคง

2.3 การบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ในมาตรา 4 วรรค 5 กลาววา สถานศกษาขนพนฐาน หมายความวา สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐาน และมาตรา 16 กลาววา การศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย การศกษาซงจดไมนอยกวา 12 ป กอนระดบอดมศกษา การแบงระดบและประเภทของการศกษาขนพนฐาน ใหเปนไปตามทกาหนดในกฎกระทรวง (วชาการสตรไพศาล, 2546, หนา 10,15) ดงนนกระทรวงศกษาธการ จงออกกฎกระทรวง วาดวยการแบงระดบและประเภทของการศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2546 ตามความในขอ 1 และ 2 สรปไดวา การศกษาทเปนการศกษาขนพนฐาน ใหแบงเปน 3 ระดบ คอ ระดบกอนประถมศกษา ระดบประถมศกษา และระดบมธยมศกษา โดยทในระดบมธยมศกษานนใหแบงยอยเปน ระดบมธยมศกษาตอนตน และระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย แบงเปน 2 ประเภท คอ ประเภทสามญศกษา และประเภทอาชวศกษา (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 2) สถานศกษามหนาทรบผดชอบจดการพฒนาผเรยนในทกดาน ทงรางกาย จตใจ สตปญญา และสถานศกษามอสระ สามารถตดสนใจเกยวกบการบรหารงานตามสภาพบรบทของแตละทองถน (กระทรวงศกษาธการ, ม.ป.ป., หนา 14)

2.3.2 ขอบขายการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน การบรหารสถานศกษาในเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ไดจดการบรหารงานตามระเบยบสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 วาดวย อานาจหนาทและการแบงสวนราชการของสถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐาน (สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1, 2547, หนา 37-38) โดยมการแบงสวนราชการภายในเปน 4 กลม คอ กลมอานวยการ กลมจดการศกษาและพฒนาวชาการ กลมกจการนกเรยนและชมชนสมพนธ และกลมบรหารงานบคลากร ซงสถานศกษาไดมการแบงกลมงานหลกทง 4 ออกเปนอกหลายงาน ในการทางานแตละงานผบรหาร มภารกจทตองรบผดชอบบรหารงานทกดาน โดยมอบหมายและแตงตงผรบผดชอบในแตละงาน ในการปฏบตงานใหประสบความสาเรจ จาเปนอยางยงทบคลากรในสถานศกษาตองรวมมอกนปฏบตงานเปนทม

2.3.1 ความหมายของสถานศกษาขนพนฐาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

16

การสรางทมงานจงเปนเครองมอทสาคญทจะทาใหการปฏบตงานดาเนนไปอยางมประสทธภาพ และเกดประสทธผล

หวใจของการทางานเพอใหบรรลเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพนน ตองอาศย ความรวมมอ รวมใจ จากการทางานรวมกนของคณะบคคล ทกคนในองคกรตองรสกวาตนอยใน “ทม” เดยวกน รวมแรงรวมใจใหประสบผลสาเรจรวมกน ผบรหารจงตองสรางทมงานขนในองคกร และกระตนใหทกคนมความรสกวาเปนผมสวนรวมในฐานะสวนหนงของทม ฟรานซส และยง (Francis & Young, 1979, p. 8) กลาวถงทมไววา หมายถงกลมบคคลและผมพลง มความผกพนรบผดชอบทจะทางานใหบรรลวตถประสงครวมกน สมาชกในทมเปนผททางานรวมกนไดด และรสกเพลดเพลนทจะทางานนน สามารถผลตผลงานทมคณภาพสง ในขณะทเคซสบอม (Kezsbom, 1990, p. 51) มความเหนวา ทม หมายถง การมอบหมายพเศษใหกบกลมบคคล ซงมเปาหมายรวมและตระหนกถงบทบาททตองพงพากนในการปฏบตงาน และทราบวาจะใชความสามารถทมอยของแตละคนใหสมพนธกนอยางไร เพอรวมพลงกนในอนจะนาความสาเรจมาสงานทไดรบมอบหมาย ดงทปารคเกอร (Parker, 1990, p.16) กลาววา ทมเปนกลมบคคลทมความสมพนธและตองพงพากนเพอปฏบตงานใหบรรลเปาหมายหรอปฏบตงานใหเสรจสมบรณ คนกลมนมเปาหมายรวมกนและยอมรบวาวธเดยวทจะทางานใหสาเรจ คอ การทางานรวมกน ในสวนของ เจมจนทน ทองววฒน และปณรส มาลากล ณ อยธยา (2531, หนา 2) อธบายวา ทมประกอบไปดวยบคคลซงมความสมพนธเกยวของซงกนและกนโดยตรง เพอปฏบตงานใหสาเรจอยางมคณภาพ คลายคลงกบความคดทวา ทม คอ กลมคนทมจดมงหมายรวมกน และตองการทางานรวมกน เพอใหจดมงหมายสมฤทธผล (ชาญชย อาจนสมาจาร, 2548, หนา 10) สวน ณฏฐพนธ เขจรนนทน และคนอนๆ (2546, หนา 10) เขยนถงทมงานวา หมายถง กลมคนทตองมาทางานรวมกนโดยมวตถประสงคเดยวกน และเปนการรวมตวทจะตองอาศยความเขาใจ ความผกพน และความรวมมอซงกนและกนของสมาชกในกลม เพอทสมาชกแตละคนจะสามารถทางานรวมกน จนประสบความสาเรจและบรรลเปาหมายสงสดของทมได และในทานองเดยวกน วระวฒน พงษพยอม (2533, หนา 14) มความเหนวา ทม คอ กลมของบคคลททางานรวมกน เพอบรรลวตถประสงครวมกน โดยสมาชกตองเสยสละความเปนสวนตวเทาทจาเปนเพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว

2.4.1 ความหมายของทมงานและการสรางทมงาน

2.4 แนวคดและหลกการเกยวกบการสรางทมงาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

17

เชอเมอฮอรน ฮน และออสบอน (Shermerhorn Hunt & Osborn, 1994, p. 328) นยามการสรางทมงานวา หมายถง กจกรรมทไดวางแผนไวลวงหนาเพอรวบรวมและวเคราะหขอมลการทางานของกลมบคคล โดยรเรมใหมการเปลยนแปลงอนจะนาไปสการพฒนาทมงานและเพมประสทธผลในการทางานของกลม จดเนนของการสรางทมงาน อยทการใหกลมบคคลทางานรวมกน เพอใชวธการแกปญหาและปรบปรงประสทธภาพในการทางาน สวนแนวคดของวารนย (Varney, 1977, p. 152) การสรางทมงาน หมายถง กระบวนการของการพฒนากลมบคคลททางานดวยกน เพอทจะใหบคคลเหลานนไดเรยนรวาจะทาอยางไรจงจะสามารถทางานใหบรรลเปาหมายของทงตนเอง ของกลม หรอขององคกรในขณะเดยวกนไดอยางมประสทธผลและประสทธภาพซงสอดคลองกบทศนะของ วดคอค และฟรานซส (Woodcock & Francis, 1994, p. 1) ทกลาววา ทมเปนกลมบคคลทตองสมพนธกนเพอปฏบตงานใหบรรลวตถประสงครวมกน วดคอคและฟรานซส เหนวาบคคลจานวน 50 คน ไมใชทม ถาเขาเหลานนไมมความสมพนธเกยวของกนและไมมเปาหมายรวมกน จะเปนทมตอเมอสมาชกมกจกรรมผกพนกนเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกน ซงคลายคลงกบปยพกตร สนบวทอง (2545, หนา 44) ทใหคาจากดความของการสรางทมงาน คอ การกอรางบคลากรในลกษณะกลม เพอใหเกดการประสานงานทด และสามารถปฏบตงานดวยความรวมมอ เพอใหบรรลวตถประสงครวมกนอยางมประสทธภาพ และสนนทา เลาหนนทน (2549, หนา 62) สรปถงการสรางทมงานวา หมายถง ความพยายามทาใหกลมสามารถเรยนรการวนจฉยปญหา เพอปรบปรงความสมพนธตางๆ ในการทางานใหดขน ทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ซงความสมพนธเหลานจะมผลตอการทางานใหเสรจตามเปาหมาย จากความหมายดงกลาวขางตน การทางานเปนทม หมายถง การทบคคลหลายคนกระทากจกรรมรวมกน มการแบงหนาทและความรบผดชอบรวมกน มความสมพนธกน และมจดประสงคหรอความคาดหวงรวมกน โดยมแนวทางในการสรางความรวมมอรวมใจในการทางานเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกนอยางมประสทธภาพ เปนประโยชนตอองคกร ตอสมาชกในทม และผรวมทมตางมความพอใจในการทางานนน องคประกอบพนฐานทสาคญของทมงาน มดงน 1) ตองประกอบไปดวยบคคลตงแต 2 คนขนไป 2) บคคลในกลมตองมปฏสมพนธตอกน 3) บคคลในกลมตองสมพนธตอกนอยางมแบบแผน

4) บคคลในกลมตองตองพงพากนในการปฏบตงาน 5) บคคลในกลมถอวาตนเองเปนสมาชกของทมงาน

6) บคคลในกลมมวตถประสงคและเปาหมายเดยวกน 7) บคคลในกลมคดวาการทางานรวมกนชวยใหงานสาเรจ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

18

8) บคคลในกลมมความสมครใจทจะทางานรวมกน 9) บคคลในกลมมความเพลดเพลนทจะทางานและผลตผลงานคณภาพสง

10) บคคลในกลมพรอมทจะเผชญปญหารวมกน สาหรบการสรางทมงาน (Team Building) สรปไดวา หมายถง กระบวนการพฒนากลมบคคลททางานดวยกนอยางมแบบแผน เพอทจะใหบคคลเหลานนไดเรยนรวาจะทาอยางไรจงจะสามารถทางานใหบรรลเปาหมายของตนเอง ของกลมหรอของหนวยงานไดอยางมประสทธภาพ และเกดประสทธผล ดงนน ผบรหารงานทจะประสบความสาเรจ จาเปนจะตองหลอหลอมทมงานใหเปน นาหนงใจเดยวกน รจกหาวธจงใจทใหเขาเหลานนทางานดวยความสมครใจและเตมใจ 2.4.2 วตถประสงคของการสรางทมงาน จดเนนของการสรางทมงาน คอ การทางานรวมกนเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกน การสรางทมงานจงมวตถประสงคทสาคญ (สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 63-64) ดงน 1) เพอสรางความไววางใจกนในหมสมาชกทมงาน 2) เพอแสวงหาวธแกไขปญหารวมกน สมาชกของทมจะทางานไดดขนเมอมการเปดเผย จรงใจตอกน เมอมปญหาจะไดชวยกนแกไข 3) เพอเสรมสรางทกษะความเชยวชาญใหมากขน ชวยใหการทางานมประสทธภาพและประสทธผล เปนการใชศกยภาพของทมงานใหเกดประโยชนสงสด 4) เพอใหขอมลยอนกลบในทางสรางสรรคแกองคกร 5) เพอสนบสนนการเรยนรทจะรบฟงความคดเหนและขาวสารของผอนอยางตงใจ และใหเกยรตซงกนและกน 6) เพอพฒนาทกษะในการแกปญหารวมกน 7) เพอชวยลดความขดแยงระหวางบคคล เนองจากไดเรยนรทกษะสมพนธระหวางบคคลเพมขนจากการไดทางานรวมกน มความพรอมทจะทางานรวมกนมากขน 8) เพอสงเสรมความคดรเรมสรางสรรคใหสมาชกของทม 9) เพอเสรมสรางขวญและความพงพอใจในการปฏบตงาน 10) เพอปรบปรงการทางานใหเกดประโยชนสงสดในภาพรวม โดยสรป วตถประสงคหลกของการสรางทมงาน กเพอปรบปรงความสมพนธตางๆ ในการทางานใหดขน โดยใชพลงของกลมชวยใหองคกรประสบความสาเรจในการทางาน โดยสมาชกในทมมความพอใจในงานทปฏบต และมความพงพอใจเพอนรวมงาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

19

2.4.3 ความสาคญและคณประโยชนของการสรางทมงาน การทางานเปนทมมความสาคญตอการทางานในองคกรเปนอยางมาก ไมเพยงแตทมงาน จะชวยทาใหวตถประสงคของหนวยงานบรรลเปาหมายเทานน แตทมงานยงจะเปนองคประกอบ ทมอทธพลตอบรรยากาศการทางานของหนวยงานนนอกดวย หนวยงานมความจาเปนทจะตองสรางทมงานดวยเหตผลตอไปน คอ 1) งานบางอยางไมสามารถทาสาเรจเพยงคนเดยว 2) หนวยงานมงานเรงดวนทตองการระดมบคลากร เพอปฏบตงานใหเสรจทนเวลาทกาหนด 3) งานบางอยางตองอาศยความร ความสามารถ และความเชยวชาญจากหลายฝาย 4) งานบางอยางเปนงานทมหลายหนวยงานรบผดชอบ ตองการความรวมมออยางจรงจงจากทกฝายทเกยวของ 5) เปนงานทตองการความคดรเรมสรางสรรค เพอแสวงหาแนวทาง วธการและเปาหมายใหมๆ 6) หนวยงานตองการสรางบรรยากาศของความสามคคใหเกดขน การทางานเปนทมนอกจากจะมผลดตอองคกรโดยสวนรวมแลว ยงมผลดตอสมาชกแตละบคคลในทมงานนนดวยเหตผล 3 ประการ คอ 1) ทมงานเปนการรวมเอาทรพยากรมนษยทมคาทสดขององคกรเขาดวยกน ทาใหสามารถปฏบตงานทบคคลเพยงคนเดยวไมอาจทาได เพราะนอกจากจะไดแรงกายแรงใจเพมขน ยงจะไดความคดหลายแงหลายมมมาผสมผสานกน ทาใหศกยภาพแฝงทแตละคนมอยถกนามาใชไดมากขน 2) ทมงานทาใหมการมอบหมายใหรบผดชอบ เพอปฏบตหนาทตามความถนด ความเชยวชาญและความพอใจของแตละคน เปนการทาใหเกดการเรยนรซงกนและกน ยงผลใหแตละคนมโอกาสสรางหรอพฒนาความสามารถดานอนๆ ใหดขน โดยการเรยนรจากสมาชกผรวมงาน 3) ทมงานชวยใหสมาชกแตละคนไดรบการตอบสนองความตองการทางสงคม อนไดแก ความรก การยอมรบซงกนและกน อนจะเปนบนไดนาไปสความสาเรจในชวตการทางานในทสด เมอพจารณาในภาพรวม จะพบวาการสรางทมงานชวยทาใหองคกรสามารถรวมพลงในการปฏบตงาน ทาใหงานทยากลาบากเพยงใดกสามารถประสบผลสาเรจไดไมยากนก เมอผลการปฏบตงานดขนทงดานคณภาพและปรมาณ สงผลใหองคกรเจรญกาวหนาทดเทยมคแขง หรอ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

20

พรอมทจะนาหนาคแขง ผลประโยชนจงตกอยกบทงองคกรและสมาชกของทมงาน ซงสทธโชค วรานสนตกล (ม.ป.ป., หนา 37-39) ณฎฐพนธ เขจรนนท และคนอนๆ (2546, หนา 43-45) และยงยทธ เกษสาคร (2541, หนา 183-184) ตางกลาวถงคณประโยชนของทมงานสรปไดดงน 1) โดยทวไปพบวาผลการปฏบตงานของกลม/ทม จะมประสทธผลดกวาการทางานโดยบคคลเพยงคนเดยว 2) เมอมการเปรยบเทยบการตดสนใจโดยกลมกบการตดสนใจ โดยบคคลเพยงคนเดยว พบวาการตดสนใจโดยกลมจะมประสทธภาพมากกวา และแกปญหาไดอยางมประสทธภาพสงกวา 3) บคคลเรยนรทจะเปนผมคานยมในการชวยเหลอผอน เมตตาปราน มความรบผดชอบ เขาใจผอน เสยสละ ฯลฯ จากการทเขาไดเขาเปนสมาชกกลม 4) การแสดงออกของอารมณตางๆ เชน สนกสนาน ตนเตน ราเรง ผดหวง สมหวง ฯลฯ เหลานจะมความเขมขนสงกวาปกตเมอบคคลอยในกลมมากกวาเมออยเพยงคนเดยว 5) คณภาพการใชชวตประจาวนจะสงขนเพราะกลม เนองจากไดมการแบงงานกนทาตามความเชยวชาญของแตละคน 6) การขจดความขดแยงสามารถทาไดอยางมประสทธภาพสงกวา เมอไดอยรวมกนในกลม การจดการกบอทธพลทางสงคมกดกวา ถาไมมกลมกจะไมมมาตรฐานของสงคม ไมมคานยมของสงคม ไมมกฎระเบยบของสงคม ความเจรญยอมเกดขนไมได 7) เอกลกษณของบคคล การยอมรบนบถอในตนเอง สมรรถภาพทางสงคมของคนเรา ลวนแลวแตไดรบการกลอมเกลาหรอหลอหลอมจากสงคมทงสน และเพมพนการยอมรบนบถอระหวางกน 8) ถาปราศจากการรวมมอกนระหวางคนเราแลว กลมและองคกรทงหลายยอมอยรอดไมได

9) สรางขวญและกาลงใจในการทางานใหกบสมาชก 10) สรางความมนคงในอาชพ 11) สรางความสมพนธในงาน สรางมตรสมพนธ 12) งานดมคณภาพ

13) เพมผลผลตของงาน 14) รบรบทบาทหนาทของตนเอง 15) บอกถงความรบผดชอบ 16) พฒนาความคดสรางสรรค

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

21

2.4.4 ประเภทของทมงานและลกษณะของทมงานทมประสทธภาพ

การจะใชทมใหมประสทธภาพจะตองคานงถงลกษณะของงาน และเปาหมายขององคกร โดยเลอกจดตงทมงานตามวตถประสงคและขอจากดขององคกร การจดแบงทมออกเปนประเภทตาง ๆ นน ไดมนกวชาการหลายทานแบงประเภททมงานไว ดงน ณฏฐพนธ เขจรนนทน และคนอนๆ (2546, หนา 18 -22) แบงประเภทของทมงานวามรปแบบพนฐานทนยมใชงานอย 3 แบบ ไดแก 1) ทมแกปญหา (Problem-solving Team) มรปแบบทคลายคลงกบรปแบบการทางานเปนทมแบบดงเดม ทเรมมการใชทมงานในโรงงานอตสาหกรรม เพอพฒนาคณภาพของผลตภณฑและประสทธภาพของงาน หรอทเรยกวา “ทมคณภาพ (Quality Team)” โดยททมงานจะประกอบดวยสมาชกททางานรวมกนในแผนกเดยวกน หรอหนวยงานใกลเคยง มารวมตวกนเพอประชม แลกเปลยนขอมล ปญหา และความคดเหนรวมกน โดยทมแกปญหาจะมอานาจหนาทในการเสนอความคดเหน และอาจจะชวยผลกดนใหเกดการนาขอเสนอแนะไปปฏบต แตจะไมมหนาทและความรบผดชอบในการนาผลการตดสนใจไปปฏบตโดยตรง 2) ทมบรหารงานดวยตวเอง (Self-managed Work Team) พฒนาขนจากทมแกปญหาอกขนหนง เพราะทมแกปญหาไมสามารถทาใหสมาชกมสวนรวมในการตดสนใจแกปญหาในงานและกระบวนการตางๆ ไดอยางเปนรปธรรม เพยงแตทมงานจะใหขอเสนอแนะในการแกปญหาเทานน ถาสมาชกในทมไมมความรสกวาเขามสวนรวมในผลงาน แตตองปฏบตงานตามคาสง หรอทางานเพอเลยงชพเทานน เขากจะไมใสใจนาศกยภาพทมอยมาใชอยางเตมท โดยปฏบตงานแบบวนตอวนอยางไมกระตอรอรนเทาทควร ทมบรหารงานดวยตวเอง จะนาไปสการทดลองใหทมมอสระอยางแทจรง ซงจะมขอบเขตของงานไมใชเพยงการแกปญหาทวๆไป เทานน แตทมงานจะตองรบผดชอบตอผลลพธทเกดขน จากการตดสนใจและการดาเนนงานของตนดวย นอกจากนการทางานเปนทมจะลดความสาคญของความเปนตวตนของสมาชกแตละคนลง โดยสมาชกในทมจะทมทงแรงกาย และแรงใจในการทาสงทพวกเขารวมกนตดสนใจเลอก และดวยวธการทเชอวาดทสด ทมบรหารงานดวยตวเอง จะประกอบดวยสมาชกประมาณ 10-15 คน ประการสาคญทมสามารถเลอกสมาชกของตนไดอยางเตมท และเปดโอกาสใหสมาชกแตละคนประเมนผลงานระหวางกน ทาใหหวหนางานลดความสาคญลง และสมาชกอาจจะผลดเปลยนกนนาทมตามความเหมาะสม 3) ทมขามสายงาน (Cross-function Team) เปนรปแบบหนงของทมงานทมประสทธภาพ ทเปดโอกาสใหสมาชกจากแผนกตางๆ ภายในองคกร หรอแมแตระหวางองคกรมารวมตวกนเพอแลกเปลยนขอมล พฒนาความคดสรางสรรค ประสานงาน และแกปญหาทมความซบซอนไดอยางคลองตว ปกตทมขามสายงานจะประกอบดวยสมาชกทปฏบตงานอยในระดบเดยวกน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

22

แตมาจากหนวยงานทตางกน เพอสรางความสาเรจในงานทไดรบมอบหมาย การพฒนาทมขามสายงานจะใชเวลา เพอใหสมาชกเรยนรทจะทางานทมความหลากหลาย เรยนรระหวางกน สรางความเชอใจ และจตวญญาณในการทางานเปนทม โดยเฉพาะอยางยงระหวางสมาชกทมาจากพนฐานทแตกตางกน มความร ทกษะ ประสบการณ และการรบรทตางกน หวหนาทมจงตองทาหนาทผฝกสอน โดยมสวนสาคญในการอานวยความสะดวก กระตนความคดสรางสรรค และสรางความเชอใจใหเกดขนระหวางสมาชกของทม วดคอค และฟรานซส (Woodcock & Francis, 1994, p. 34) ไดจาแนกทมงานตามภารกจหนาททรบผดชอบเปน 6 ประเภท มรายละเอยดดงน 1) ทมกลยทธ (Strategic Team) เปนทมทรบผดชอบดานการกาหนดกลยทธ นโยบาย โครงสราง และการจดสรรทรพยากรตางๆ ของหนวยงาน เปนการมองไปขางหนา ทาหนาทวางแผนและแกปญหาทเกดขน 2) ทมบรหาร (Management Team) เปนกลมผบรหารรบผดชอบ 3) ทมโครงการ (Project Team) เปนคณะทางานทแตงตงขน เพอปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคภายในระยะเวลาทกาหนด มลกษณะเปนทมเฉพาะกจหรอทมชวคราว 4) ทมประสาน (Coordination Team) เปนทมงานททาหนาทจดกจกรรมการประสานงานของฝายตางๆ ทเกยวของกบการปฏบตงานทมความยงยากและสลบซบซอน 5) ทมนกคด (Think-tank Team) เปนคณะบคคลทเสนอแนะแนวคดตางๆ และเปนผสนบสนนการตดสนใจเรองตางๆ 6) ทมปฏบตการ (Work Group) เปนทมงานทรบผดชอบการปฏบตงานโดยตรง มบทบาทในการปฏบตงานทเปนภารกจหลก ชาญชย อาจนสมาจาร (2548, หนา 11-12) ไดแบงทมในองคกรไว 5 ประเภท คอ 1) ทมชนสง หมายถง ทมงานทรบผดชอบในการกาหนดและพฒนากลยทธ วเคราะหสภาพแวดลอม และกาหนดทศทางขององคกร ประเมนการแขงขนและระบโอกาสของธรกจ ตลอดจนทาการตดสนใจเรองทสาคญๆ ทมงานอาจมสมาชกชวคราวทมความเชยวชาญเฉพาะดานสง มารวมดวยในบางโอกาส ความสามารถของสมาชกในทมชนสง มความสาคญยงตอความสาเรจและเจรญกาวหนาขององคกร 2) ทมบรหาร หมายถง ทมงานทกาหนดจดมงหมายในการปฏบตงาน ประสานงาน และควบคมการทางานของสมาชกในองคกร จดหาทรพยากรและวางแผนการปฏบตงาน สรางกลยทธการพฒนาและจดการภารกจตางๆ ขององคกร

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

23

3) ทมปฏบตงาน หมายถง ทมงานททาหนาทปฏบตงานใหเสรจ รบผดชอบในการแปรรปปจจยปอนเขาใหเปนผลผลต ซงอาจอยในรปของสนคาหรอการบรการ 4) ทมเทคนค หมายถง ทมงานทรบผดชอบดานการกาหนดมาตรฐานการปฏบตงาน เพอเปนหลกประกนวาสนคาหรอการบรการขององคกร มวธการดาเนนการทเปนรปแบบเดยวกนอยางไดมาตรฐาน อาจเปนมาตรฐานทางเทคนค มาตรฐานการผลต หรอมาตรฐานการบรการ 5) ทมสนบสนน หมายถง ทมงานทเกดขนภายนอกกระบวนการทางานตามปกต แตทมนจะใหการสนบสนนทางออม ซงจาเปนตอความสาเรจและประสทธผลในการปฏบตงาน นอกจากการแบงประเภทของทมตามแนวคดขางตนแลว ยงมการแบงทมงานตามแนวคดการพฒนาองคกร ทมงเนนพฒนาความสมพนธระหวางกลม โดยแบงทมงานตามลกษณะกลมเปาหมายของการเปลยนแปลง (สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 69-70) ไดแก 1) ทมครอบครว (Family Group) คอ ทมทประกอบดวยสมาชกจากหนวยงานเดยวกน ซงประกอบดวยผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา 2) ทมเครอญาต (Cousin Group) คอ ทมทประกอบดวยสมาชกจากองคกรเดยวกน แตอยคนละหนวยงานกน และไมไดมความสมพนธกนในสายบรหาร 3) ทมงานยอย (Cluster Group) คอ ทมทสมาชกมาจากหนวยงานตางๆ ขององคกร ในแตละทมจะมกลมยอย 2-3 กลม แตละกลมยอยจะมสมาชกทมความเกยวของทางดานการงาน แตไมมความสมพนธทางดานการบงคบบญชา 4) ทมคนแปลกหนา (Stranger Group) คอ ทมทประกอบดวยสมาชกมาจากตางองคกร และไมเคยรจกกนมากอน โดยสรป การจดประเภทของทมงาน ไมมรปแบบแนนอนตายตว ขนอยกบแนวความคดเฉพาะแบบหรอตามวตถประสงคของการแบงประเภทของทมนน ไมวาจะมการแบงประเภททมงานแบบใดกตาม ทกทมลวนมเปาหมายรวมกน นนคอ ปฏบตภารกจทไดรบมอบหมายตามขอบเขตความรบผดชอบใหลลวงไปดวย ”พลง” ของทมงาน

ลกษณะของทมงานทมประสทธภาพ มผใหทศนะเกยวกบลกษณะของทมงานทมประสทธภาพไวหลายทาน ดงน 1) ชาญชย อาจนสมาจาร (2548, หนา 71-96) กลาววา ทมงานทมประสทธภาพตองอาศยองคประกอบหลายๆ ดาน ใหสอดคลองกบสถานการณและเวลา เพอเอออานวยใหทกคน ทางานรวมกน เกดผลสาเรจของงานตามเปาหมาย และพงพอใจตอผลงานทเกดขน อนจะสงผลใหเกดการพฒนาองคกรหรอทมงานทมประสทธภาพ ประกอบดวยลกษณะการปฏบตงานใน 11 ดาน ดงตอไปน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

24

(1) บทบาททสมดล (2) จดมงหมายชดเจนและเปาหมายทเหนพองตองกน (3) ความเปดเผยและการเผชญหนา (4) การสนบสนนและความไววางใจซงกนและกน (5) ความรวมมอและความขดแยง (6) กระบวนการทด (7) ภาวะผนาทเหมาะสม (8) การทบทวนเปนประจา (9) การพฒนาสวนบคคล (10) ความสมพนธทดระหวางกลม (11) การสอความหมายทด 2) ปารคเกอร (Parker, 1990, pp. 31-56; อางถงใน สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 114-122) อธบายถงทมงานทมประสทธภาพวา คอ กลมคนทตองพงพาซงกนและกน และชวยเหลอกน เพอใหบรรลเปาหมายทสมาชกเหนพองตองกน และสมาชกในกลมตองเชอมนวาวธทดทสด ททาใหไปถงเปาหมายของทม คอการชวยกนทางาน ลกษณะเดนของทมและสมาชกทมประสทธภาพ มอย 12 ขอ ไดแก (1) ความชดเจนของวตถประสงค (2) บรรยากาศการทางานทปราศจากพธรตรอง (3) การมสวนรวม (4) การรบฟงซงกนและกน (5) ความไมเหนดวยในทางบวก (6) ความเหนพองกน (7) การสอสารทเปดเผย (8) บทบาทและการมอบหมายงานทชดเจน (9) ภาวะผนารวม (10) ความสมพนธกบภายนอก (11) รปแบบการทางานทหลากหลาย (12) การประเมนผลงานของตนเอง 3) พรรณราย ทรพยประภา (2540, หนา 8-13) กลาวถง ลกษณะของการทางานเปนทมทมประสทธภาพวา ประกอบดวยคณสมบตตางๆ ทางดานจตวทยา ดงน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

25

(1) ความไววางใจซงกนและกน (2) ความอดทนในการทางานรวมกน (3) ความมเหตมผลและความถกตอง (4) การบรหารจดการทชดเจน เปนจรง เปนไปได และปฏบตได (5) ความเตมใจของสมาชก (6) การแนะนา (7) การยอมรบนบถอและความนาเชอถอได (8) ความรและความชานาญ (9) เชาวนปญญา (10) ความเมตตากรณา (11) ความออนนอมถอมตน 4) ศณย สงขรศม (2543, หนา 62) ไดอธบายลกษณะสาคญททาใหทมงานมประสทธภาพ ดงน (1) ลกษณะและความเปนผนาทเหมาะสม (2) เปาหมาย ผนาตองวางเปาหมายเพอดาเนนนโยบาย และประเมนผลงาน (3) ความสามคค รสกเปนพวกเดยวกน (4) มนษยสมพนธทด (5) ความคดสรางสรรค (6) แรงจงใจ (7) การพฒนาทกษะความร

2.5 เทคนคการสรางทมงาน

2.5.1 กระบวนการการสรางทมงาน และหลกการพฒนาทมงาน การสรางทมงานทมประสทธภาพทสาคญๆ ม 5 ขนตอน (ณฏฐพนธ เขจรนนทน และคนอนๆ, 2546, หนา 83-85) คอ ขนตอนท 1 การรบรปญหา (Problem Awareness) เปนขนตอนแรกในกระบวนการสรางทมงาน ซงจะใชไดกบทมงานทงทตงขนใหม และทมงานทดาเนนมานานแลว โดยหวหนาทมหรอสมาชกจะตระหนกถงปญหาและตองการจะแกปญหาใหหมดไป โดยพยายามหาทางออกอยางสรางสรรค จงรวบรวมสมาชกในทมมารวมกนศกษาและกาหนดปญหารวมกนอยางเปนระบบ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

26

ขนตอนท 2 การรวบรวมและวเคราะหขอมล (Data Gathering and Analysis) สมาชกในทมจะรวมกนกาหนดแนวทางในการรวบรวม และวเคราะหขอมล เพอทจะไดขอเทจจรงมาทาการวเคราะหและประมวลผล เพอกาหนดทางเลอกในการแกปญหาและเลอกแนวทางปฏบต ซงอาจจะใชการสงแบบสอบถาม การสมภาษณ หรอการสงเกต เพอใหไดขอมลจากกลมตวอยางหรอเหตการณจรง แลวจงนามาศกษารายละเอยด วเคราะหโดยระดมความคด รวมกน ซงจะชวยใหกลมเกดความเขาใจในปญหา และสมาชกมสวนรวมในการแสดงความคดเหน ขนตอนท 3 การวางแผนปฏบตการ (Action Planning) สมาชกในทมระดมความคด โดยนาขอมลทไดจากการวเคราะหปญหา มากาหนดเปนวตถประสงคในการแกปญหา และแผนปฏบตการทเปนรปธรรม โดยอาจจะตองขอความรวมมอและความคดจากภายนอกกลมหรอทปรกษา ตลอดจนรวบรวมขอมลเพอทาการศกษาเพมเตม กอนทจะกาหนดแผนทสมบรณได ขนตอนท 4 การดาเนนงาน (Action Implementation) สมาชกรวมมอกนในการนาแผนงานไปปฏบตใหเปนรปธรรม โดยตองคอยดแลใหแผนปฏบตงานดาเนนไปอยางราบรน และมงสเปาหมายทตองการ ขณะเดยวกนกตองคอยระวงไมใหเกดปญหา เพอคอยแกปญหาเฉพาะหนาทอาจเกดขน เพอไมใหลกลามเปนปญหาใหญ การนาแผนไปปฏบตจะชวยใหสมาชกมประสบการณในการแกปญหาอยางเปนรปธรรม และยงเปนการฝกฝนการทางานรวมกนเปนทมในสถานการณจรงอกดวย ขนตอนท 5 การประเมนผลลพธจากการดาเนนงาน (Evaluation of Results) สมาชกในทมรวมกนตดตาม ตรวจสอบ ประเมน และเสนอแนะแนวทางแกไขปญหา หรอพฒนาการดาเนนงานใหบรรลเปาหมาย โดยรวมมอรวมใจและระดมความคดในการประเมนผลการทางาน และประสทธภาพของทมงานวาการดาเนนงานบรรลวตถประสงคหรอไม จะตองพฒนาตนเองอยางไร เพอใหเปนทมงานทมประสทธภาพตามทตองการ กระบวนการสรางทมงานทง 5 ขนตอน สามารถนาเสนอไดดงภาพ 2

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

27

การรบรปญหา การประเมนผล การรวบรวมและ วเคราะหขอมล การดาเนนงาน การวางแผน ปฏบตการ ภาพ 2 กระบวนการสรางทมงาน (ทมา : ณฏฐพนธ เขจรนนทน และคนอนๆ, 2546, หนา 86) ในขณะททมงานไดเพมความมประสทธผลมากขน คณลกษณะทแสดงออก และกระบวนการททมงานนาเอามาใชกเปลยนแปลงดวย ถงแมในขณะททมงานรตววา ไมไดพยายามปรบปรงวธการทางานของตวเองอยางมประสทธผล แตกสามารถทาใหเกดความแตกตางอยางใหญหลวง ทมงานจะมขนตอนตางๆ กอนทจะพฒนาขนเปนทมงานของการพฒนาในระหวางการแสดงออกซงสญญาณหรอคณลกษณะตางๆ รปแบบงายๆ ทตงอยบนขนตอนทจาเปนสขนตอนของการพฒนา จะเปนประโยชนอยางยงในการชวยใหทมงานเขาใจการพฒนาทมงาน ความเขาใจ และเหนดวยวาทมงานอยตรงไหนของกระบวนการพฒนา อยางไรกตาม พงระลกวาไมมทมงานใดทมลกษณะของขนตอนใดขนตอนหนงเทานน หากแตอยทวาขนตอนไหนมความสาคญทสด มหลายทมงานพบวา รปแบบสขนตอนงายๆ ของชาญชย อาจนสมาจาร (2548, หนา 34-36) มประโยชนตอทมงาน สรปไดดงน ขนตอนท 1 ทมงานทยงดอยพฒนา 1.1 กระตนความคนเคยสวนบคคล 1.2 สาธตความเปดเผยโดยตวอยาง 1.3 เชญใหสมาชกไดมสวนรวมในปญหา 1.4 สนบสนนขอวนจฉยในจดแขงและจดออนของเอกตบคคล 1.5 ทากจกรรมของทมงานใหสนกสนาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

28

1.6 ใหการสนบสนนเตมท ขนตอนท 2 ทมงานการทดลอง 2.1 สนบสนนความเปดเผยมากขน 2.2 เรมใหสมาชกของทมงานไดมสวนเกยวของ โดยการทบทวนการปฏบตงานของทมงาน 2.3 ใหมความขดแยงเกดขนได 2.4 ตงคาถามการตดสนใจและวธแกปญหา 2.5 หาโอกาสทดลอง 2.6 ใหการสนบสนนระดบสง 2.7 สนบสนนสมาชกแตละคนของทมงานใหรองทกขได 2.8 หาพนฐานรวม ขนตอนท 3 ทมงานทแขงแกรง 3.1 พฒนาทกษะการแกปญหา 3.2 พฒนากลยทธการตดสนใจ 3.3 พฒนาทกษะของเอกตบคคล 3.4 พฒนาสมรรถนะสาหรบทมงาน เพอชดเชยจดออนของเอกตบคคล 3.5 สนบสนนใหคนมสวนรวมในจดแขง 3.6 ฉลองความสาเรจ 3.7 ทาความกระจางในจดมงหมาย 3.8 ทบทวนผลการปฏบตงานอยางสมาเสมอ และวางแผนการปรบปรงในรปของ การทาหนาท 3.9 ใหการสนบสนนพอสมควร ขนตอนท 4 ทมงานทเจรญเตบโตเตมท 4.1 สรางความสมพนธกบทมงานอนๆ 4.2 ทดลองภาวะผนารปแบบตางๆ 4.3 ใหภาวะผนาเปลยนไปตามความตองการของงาน 4.4 ทาความกระจางในคานยม 4.5 พจารณาความเปนไปไดของปจจยปอนเขาสองคกร 4.6 สนบสนนการสอความหมายทไมเปนทางการ 4.7 ขจดความโดดเดยว

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

29

4.8 เปดการตรวจสอบการทาหนาทจากภายนอก 4.9 ใหการสนบสนนเลกนอย หลกการพฒนาทมงาน ผเชยวชาญเกยวกบกระบวนการกลม เสนอแนะหลกการพฒนาทมงานของการทางานแบบเปนทมทมประสทธภาพไว ดงน อทย บญประเสรฐ (2531; อางถงใน ณฏฐพนธ เขจรนนทน และคนอนๆ, 2546, หนา 90-92) อธบายความถงหลกการพฒนาทมงาน ดงน 1) การสรางความไววางใจระหวางกน เปนบนไดขนแรกทนาไปสการเปดเผยและการปฏบตตอกนดวยความจรงใจ ซงจะชวยใหสมาชกรวมมอกนแกปญหาและพฒนางานทเกยวของใหมประสทธภาพ เพราะสมาชกตางมความเชอมน เชอใจในเพอนรวมทม และเปาหมายของทมงานวาสามารถจะทางานมงสเปาหมายอยางถกตองและมผสนบสนนอยางแนนอน 2) การสอสารระหวางกนแบบเปดเผย เปนบนไดขนสาคญทเปดโอกาสใหประสานความรสกและประสานความรวมมอระหวางสมาชก โดยเรมตนดวยการทาความคนเคยจากการพดคย ซกถาม โตตอบกนอยางเปดเผยและจรงใจ ซงจะชวยปดชองวางของความระแวงและความรสกไมปลอดภยของแตละคน สมาชกตางรวธพดจาโตตอบ รบทบาทในการพด การแสดงออกทเหมาะสมในกลม ทาใหทกคนเกดความรสกทดตอกน สามารถปฏบตงานรวมกนอยางมประสทธภาพ 3) การปรกษาหารอกน เปดโอกาสใหมการพดคย แลกเปลยนความคดเหนกนไดอยางเปดเผยเมอเกดปญหาหรอความรสกขดแยง โดยการนาประเดนปญหาหรอขอขดแยงมาแจกแจง วเคราะหและรวมกนพจารณา สมาชกแตละคนจะเปดใจแลกเปลยนขอคดเหน โดยไมตองสงวนทาท เกรงใจหรอพยายามจะรกษาศกดศรเฉพาะตว ทกคนตางมความรสกวาความคดเหนทขดแยงกนไมใชปญหาใหญ ทกคนสามารถเปดเผยไววางใจกนได ปญหาทแทจรงในการทางานของทมงานนนอยทผลงาน ทตองทางานใหสาเรจตามททมงานตองการ ไมใชอยทศกดศรและผลประโยชนเฉพาะตวของสมาชกแตละคน 4) การสรางความรวมมอกนอยางแขงขน อาศยกจกรรมการทางานแบบเปนทม โดยใหสมาชกแตละคนมสวนรวม ตามขอบเขตและบทบาททเหมาะสมของแตละคน เปดโอกาสใหกลมมนวตกรรม มผลลพธทกาวหนา มเทคโนโลยใหมๆ ทชวยในการทางานใหดขน เพราะกระบวนการทางานในทม จะสงเสรมการมสวนรวม การชวยกนคดแบบสรางสรรค ซงจะสรางบรรยากาศแบบมชวตชวา มพลวต และเปนการเสรมสรางพฤตกรรมของความรวมมอกนอยางด 5) การตดตามและสงเสรมการพฒนาทมงานอยางตอเนอง เปนสงสาคญทผบรหารหรอผทรบผดชอบระบบงาน ตองตดตามเอาใจใสอยางสมาเสมอ โดยอาจทาไดโดยการใหรางวล

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

30

หรอยกยองทมทประสบความสาเรจใหเปนทมงานตวอยาง เปดโอกาสใหทมงานนาเสนอผลงานในโอกาสพเศษ ตลอดจนตองเสรมความร เทคนคใหมๆ ในการทางานแกทมงาน เชนกจกรรมกลมสมพนธ เทคนคการตดสนใจแบบกลม การใชเทคนคกลมเลก เทคนคการระดมความคด เทคนคการอภปราย หลกการกระจายงาน การตดตามผลหรอวงจรควบคมคณภาพ เทคนคการบรหารความขดแยง และการพฒนาทมงาน เพอใหทมงานมความตนตว พรอมในการทางานและเผชญกบความทาทายของปญหาใหมๆ เสมอ พฤทธพล สขปอม (2550, อนเทอรเนต) กลาวถงขนตอนในการพฒนาทมงาน 5 ขนตอนทสาคญ ไดแก 1) การสรางจตสานกในการรบผดชอบรวมกน จะเหนไดวาการสรางจตสานกนนเปนเรองทยากจะกระทาได เพราะจาเปนทจะตองมการหลอหลอมมาตงแตเดกจนกระทงถงผใหญอยางไรกตาม เรากสามารถทจะใหทกคนทมสวนรวมในการทางานนนๆ มสวนรวมในการแสดงความคดเหน สรางความรสกเปนสวนหนงขององคกร สงตางๆ เหลานจะมผลตอการสรางจตสานกในการรบผดชอบรวมกนได 2) การสรางความรวมมอรวมใจ เปนขนตอนตอมาทจะประสานใจ ซงเปนขนตอนในการประสานความพยายามของทมงานใหเกดประโยชนสงสด ในการประสานใจนน ผบรหารโครงการจาเปนตองมมนษยสมพนธทด รจรงทาจรง มทศนคตตอผรวมงานในแงด และมวธการทจะใหทมงานยอมรบ หรอกลาวไดวาภาวะผนาจะมสวนในการสรางความรวมมอรวมใจไดมาก นอกจากปจจยอนๆ ทเกยวของ 3) การสรางความรสกทดตอกน บางครงการรจกและทางานรวมกนอยางเดยวยงไมเปนการเพยงพอสาหรบทมงาน จาเปนตองรเขารเราใหมากยงขน เพราะจะทาใหรสกดตอกนอาจจะทาใหการประสานงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเลยงปญหาความขดแยง การสรางความรสกทดตอกนอาจทาไดโดยการจดงานสงสรรค การจดกลมสมพนธ หรอการละลายนาแขง ซงหมายถงการทาใหทมงานทงหมดหลอมเขาเปนอนหนงอนเดยวกน 4) การสรางกจกรรมและทางานรวมกน การทากจกรรม ทางานรวมกนบอยๆ จะทาใหเกดความคนเคย และประสานงานไดดยงขน เปรยบเสมอนกบนกฟตบอลทมการซอมและรวมแขงขนกนเปนประจา จะทาใหมกาลงพรอมทจะแขงขน มการประสานงานในการเอาชนะมากทสด ถาทกคนตางคนตางเกยงกนแลว โอกาสทจะประสบผลสาเรจกมนอยหรอแทบไมมเลย ดงนน จงมกจะมผกลาววาการแขงขนกฬาเปนทม เชน ฟตบอล หรอรกบนน ถาทมงานดมชย ไปกวาครงหนง

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

31

5) การระดมสมอง เปนขนตอนสดทายของการพฒนาทมงาน เปนการทใหทกคนชวยกนคดซงดกวาการคดคนเดยวทมความรอบคอบนอยกวา การระดมสมองเปนการชวยกนมองปญหาในกรณทปญหานนๆ มความสลบซบซอน และเปนปญหาทมผลกระทบตอระบบอนๆ การระดมสมองจะทาใหสามารถคนหาสาเหตของปญหาไดอยางแทจรง ควรมการนาเทคนคการระดมสมองมาประยกตใชงานดานวชาการ และงานดานปฏบตมากขน อยางไรกตามในกรณทเปนงานประจา ไมจาเปนตองใชการระดมสมองกไดเพราะเปนการใชโดยเปลาประโยชน เนองจากการตดสนใจนน สามารถกระทาไดเลยไมจาเปนตองมเหตผลอก สตอท และวอลคเคอร (Stott & Walker, 1995, pp. 82-84) ไดเสนอแนะรปแบบ “สมต” (Four dimensions) ในการพฒนาทมงาน เพอเปนการชนาแนวคดประกอบการเสรมสรางความมประสทธภาพ และประสทธผลของผลการปฏบตงานของทมงาน มตทง 4 ประกอบดวย 1) บคคล (Individual) การพฒนาทมงานในระดบบคคล ซงประกอบดวยการศกษาเกยวกบแรงจงใจ ความผกพนทมตองาน ทศนคต ความสามารถและการมสวนรวมของสมาชกทมงาน 2) งาน (Task) รายละเอยดของงานทสงผลตอการพฒนาทมงาน ไดแก วตถประสงค การกาหนดเปาหมาย และกระบวนการทางานทเปนระบบ 3) ทมงาน (Team) ทกษะตางๆ ทสมพนธกบการสรางทมงาน มทงทกษะสวนบคคล และทกษะของกลม ซงประกอบดวย ภาวะผนา บทบาท การสอสาร ความสมพนธระหวางบคคล ทกษะการจงใจ การบรหารความขดแยง การวเคราะหปญหา การตดสน การประชมของทมงาน การประสานงาน ความรวมมอ ความเปนปกแผนของทม ปทสถาน คานยม และการปฏบตตามขอตกลง 4) องคการ (Organization) ในการพฒนาทมงานจาเปนจะตองปรบปรงเรองตางๆขององคการ ไดแก โครงสรางขององคการ บรรยากาศในการทางาน การใหรางวลตอบแทน วฒนธรรมขององคการ และการสนบสนนใหมการพฒนาดานตางๆ อยางเปนระบบ โดยสรป รปแบบ 4 มต ในการพฒนาทมงานขางตนจะสะทอนใหเหนทฤษฎทสมพนธกบการตดสนใจแบบมสวนรวม และการทางานของกลมขนาดเลก โดยคานงถงองคประกอบดานคณสมบตของทมงาน ทกษะทจาเปนของสมาชก กระบวนการกลม และสภาพแวดลอมในการทางานของแตละทม ซงทงหมดรวมอยในมตบคคล มตงาน มตทมงาน และมตองคกรนนเอง ถงแมวาแตละมตของการพฒนาทมงานจะมความสมพนธเกยวของกน แตดเหมอนวากจกรรมของแตละมตจะมผลกระทบหลก ตอมตของตนเองเปนสวนใหญ จะเหนไดวาหลกการพฒนาทมงานนนเปนประโยชนโดยตรงตอผบรหารทจะพฒนาทมงาน เพอทจะบรรลวตถประสงคของงานทกาหนดไวอยางมประสทธภาพและประสทธผล

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

32

2.5.2 ทกษะทจาเปนสาหรบการสรางทมงานทมประสทธผล องคกรทปรารถนาจะสรางทมงานใหแขงแกรง มประสทธภาพในการทางานสง จาเปนตองเสรมสรางทกษะทจาเปนสาหรบการทางานรวมกนใหแกสมาชกทมงาน และหวหนาทมดวย เจมจนทน ทองววฒน และปณรส มาลากล ณ อยธยา (2531, หนา 28-29) ไดแบงทกษะทมประโยชนตอการทางานเปนทมทมประสทธภาพและประสทธผลไว 2 ประเภท ไดแก 1) ทกษะสวนบคคล (Individual skill) หมายถง ทกษะซงสมาชกทมงานจาเปน ตองใชตดตอ และมปฏสมพนธในการทางานรวมกบสมาชกคนอน เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางราบรนและบรรลเปาหมายของทมงาน ซงประกอบดวย (1) ทกษะในการสอสาร (Communication skill) ประกอบดวยความสามารถในการสงขาวสารขอมล และรบฟงขอมลขาวสารอยางมประสทธภาพ (2) ทกษะในการปฏสมพนธ (Interaction skill) หมายถง ความสามารถในการสรางสมพนธภาพทดระหวางบคคล และวเคราะหปญหาทเกดขนได รวมถงเสนอแนะวธการแกปญหาอยางมเหตผลบนพนฐานของความเขาใจของทกฝาย (3) ทกษะในการเปนผนา (Leadership skill) เปนทกษะทบคคลจะตองนากลมและจงใจใหกลมปฏบตใหสาเรจตามวตถประสงคอยางมประสทธภาพ (4) ทกษะในการบรหารความขดแยง (Conflict management skill) หมายถง ความสามารถในการขจดปญหาความขดแยง ซงเกดจากการทางานรวมกนของสมาชกทมงาน 2) ทกษะของกลม (Collective skill) หรอทกษะสวนรวม หมายถง ทกษะททมงานหรอกลมตองมไวสาหรบการพฒนาศกยภาพในการทางานของกลม ใหเกดประโยชนสงสด เพอใหไดผลการปฏบตงานทมประสทธภาพ ประกอบดวยทกษะยอย ไดแก (1) ทกษะในการสรางความรวมมอ (Cooperation skill) เปนการแสวงหาความเชยวชาญจากสมาชก เพอรวมพลงในการปฏบตงาน (2) ทกษะในการแกปญหาโดยทมงาน (Group problem solving skill) เปนการระดมความคด ความร และความสามารถของสมาชกในทมงาน สาหรบแกไขปญหาททมงานประสบ (3) ทกษะในการสรางความเหนพองตองกน (Concensus building skill) เปนทกษะการตดสนใจของกลม โดยการแสวงหาความเหนพองตองกน ทกษะทตองการในการสรางทมงานทงทเปนทกษะสวนบคคล และทกษะของกลม ลวนสงเสรมและสนบสนน ใหผลการปฏบตงานของทมงานมประสทธภาพ และประสทธผล

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

33

จากการวเคราะหกจกรรมตางๆ ของมตในการพฒนาทมงาน มทกษะทสมพนธกบ การสรางทมงาน 6 ทกษะ (สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 131-213) ดงน 1) ทกษะในการสอสาร (Communication skill) การตดตอระหวางบคคลเปนพนฐานทสาคญตอการสรางทมงานทมประสทธผล การแกปญหาตางๆ การปฏบตการ การใหขอมลยอนกลบ และการประเมนผล (Synder, 1988, p. 209) ยงองคกรซบซอนเพยงใด ความสาคญของการสอสารยงเพมมากขนเทานน ประกอบดวย (1) องคประกอบของการสอสาร มดงน ก. ผสงสาร (Sender) เปนจดเรมตนของกระบวนการสอสาร ผสงสารจะนาสงทตองการสอสารมาเขารหสใหเหมาะสมกบชองทาง และสถานการณ ข. ผรบสาร (Receiver) หรอผฟง ไดถอดรหสแลว จะรบรขอมลขาวสารตามความเขาใจของตนเอง ซงจะสงเปนขอมลยอนกลบใหผสงสารรบทราบวา ผรบสารมความเขาใจตรงกบเจตนาของผสงสารหรอไม การบดเบอนของขอมลอาจเกดจากสาเหตหนงคอ เสยงรบกวนในขณะทมการตดตอสอสาร การรบรและการตความจะถกกาหนดโดยประสบการณเรยนรในอดตการจงใจ และความหมายทางสงคม มผลตอการรบร และการตความเกยวกบสญลกษณตางๆ ขาวสารอาจถกตความแตกตางกนได ทงนขนอยกบการรบรของบคคลผรบสาร ดงปรากฏในภาพ 3

ภาพ 3 กระบวนการสอสาร (ทมา : สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 132)

เสยงรบกวน

สภาพแวดลอมองคการ เสยงรบกวน

ผรบสาร

บคคล

ผสงสาร

ผสงสาร

บคคล

ผรบสาร เขารหส ชองทาง ถอดรหสขาวสาร

ถอดรหส ขอมลยอนกลบ เขารหสชองทาง

สภาพแวดลอมองคการ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

34

(2) โครงสรางการสอสารภายในทมงาน หมายถง ระบบการแพรกระจายขอมลขาวสารในบรรดาสมาชกของทม นกวชาการจาแนกเครอขายขาวสารในทมงานเปน 5 ลกษณะ ไดแก ก. แบบวงลอ (Wheel network) เปนเครอขายทมศนยกลางอยทหวหนา เปนการรวบอานาจไวทศนยกลาง ขาวสารทกอยางจะสงไปถงสมาชกโดยผานหวหนาซงอยตรงกลางวงลอ ข. แบบลกโซ (Chain network) สมาชกของทมงานสามารถสอสารกบสมาชกมากกวาหนงคน แตบคคลทอยตรงกลางจะเปนผควบคมขาวสารทงหมด ค. แบบตว Y (Y network) สมาชกของทมทอยตรงปากสอมจะเปนศนยกลางของการสอสาร ง. แบบวงกลม (Circle network) สมาชกแตละคนสามารถตดตอกบสมาชก คนอนๆ ไดทง 2 ขาง แตถาจะตดตอกบคนอนๆ จะตองตดตอผานคนอนในวงกลม จ. แบบดาว (Star or all channel network) เปนรปแบบทกระจายอานาจมากทสด โดยสมาชกแตละคนสามารถสอสารกบสมาชกคนอนๆ ไมวาจะเปนใครในทมงาน (3) การฟงอยางมประสทธผล เปนทกษะทสมพนธกบการสอสารมากทสด ถาสมาชกทมงานไมรบฟงซงกนและกน ยอมเปนการยากทจะรกษาไวซงสมพนธภาพทดหรอวธการแกปญหาอยางสรางสรรค ขนตอนแรกทสาคญคอ สมาชกตองเรยนรทจะฟง (Learning to listen) เปนการตดสนใจทจะจดบนทกสงทผอนพด ตองเรยนรทจะเปนผฟงอยางตงใจ มการใชภาษารางกายสอสารความสนใจ การฟงเปนทกษะทอาจฝกฝนและปรบปรงใหดขนได ดงน ก. การฟงแตละครงตองมวตถประสงคทชดเจน ควรฟงทกเรองททกคนพด เพราะการฟงไมทาใหใครเสยประโยชน และบางครงอาจมประโยชนในอนาคต ข. รบฟงขอมลเรองราวตางๆ ทงหมด กอนทจะตดสนใจ ไมควรเรงรบตดสนใจโดยรบรขอมลเพยงครงๆ กลางๆ ค. ใหความสนใจกบบคคลทกาลงพด ไมควรดวน “ขดคอ” หรอ “ขดจงหวะ” คอยใหเขาพดจบกอน แลวจงโตแยงหรอหาขอมลเพมเตม ง. มการตรวจสอบขอมลหรอตความหมาย เพอหาขอสรปทเขาใจตรงกนทกครงทมการสอสาร จ. ควรยอมรบความรสกของผพด ในขณะทฟงพยายามปรบตวใหเขาใจถงแนวคด ความรสกของผพด เปนการฟงทงสาระและความรสก

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

35

ฉ. แสดงความสนใจและกระตอรอรนทจะฟง จะชวยกระตนใหผพดมกาลงใจทจะถายทอดสงทเปนประโยชนใหเราฟง ช. พยายามขจดสงรบกวนตางๆ ทจะเปนเครองทาลายสมาธในการฟง เพอใหการสอขอความเปนไปโดยราบรน ซ. ควรฟงโดยสงเกตภาษา ทาทาง ประกอบดวย เพราะภาษาทาทางชวยบอกนยสาคญของการพดนนๆ ดวย (4) การใหขอมลยอนกลบ (Feedback) มความสมพนธอยางใกลชดกบการสอสารทมประสทธผล ทอดรค (Todryk, 1990, p. 19) ไดตงขอสงเกตวา เมอใดททมงานปฏบตภารกจตางๆ ไดไมด การใหขอมลยอนกลบเปนสงจาเปนสาหรบทมงาน ถาสมาชกไดเรยนรวธการใหและการรบขอมลยอนกลบอยางเหมาะสม จะชวยใหสมพนธภาพระหวางสมาชกเปนไปอยางราบรน สภาพเงอนไขทจาเปนสาหรบการใหขอมลยอนกลบทมประสทธผล 3 ประการ ไดแก ประการทหนง : การทาความเขาใจ (Understanding) กบขอมลยอนกลบ การจะใหผรบสารไดเขาใจนน ขอมลยอนกลบจะตองชเฉพาะ สามารถอธบายพฤตกรรมของบคคลไดอยางนาเชอถอ และใหขอมลยอนกลบทนท ยงสมาชกไดรบทราบผลการปฏบตงานหรอพฤตกรรมเรวเพยงใด ยงชวยใหสมาชกแตละคนไดเรยนรเรวขน ชวยใหมการปรบปรงหรอเปลยนแปลงเรวตามไปดวย ประการทสอง : การยอมรบ (Acceptance) ขอมลยอนกลบเพอใหผรบสารยอมรบ ขอมลยอนกลบทใหตองสะทอนใหเหนความรบผดชอบ แสดงความเอออาทร ความหวงใย ขอความทใชควรเปนการอธบายหรอบรรยายใหเขาใจมากกวาการประเมน ตองพจารณาถงเวลาอนเหมาะสม โดยเฉพาะเวลาทสมาชกมความพรอมทางสภาพจตใจ ขอมลจะตองเทยงตรง เชอถอได ประการทสาม : ความสามารถในการปฏบต (Ability to act) คณคาของการใหขอมลยอนกลบอยทการนาขอสงเกตไปปฏบตใหเกดผล ขอมลจะตองเนนพฤตกรรมทตองการใหมการปรบปรงใหดขน และจากดเฉพาะทสาคญๆ เทานน ขอเสนอแนะสาหรบการใหขอมลยอนกลบทมประสทธผล มดงน ก. ขอมลยอนกลบควรชดเจนและเฉพาะเจาะจง ข. ขอมลยอนกลบจะตองตงอยบนพนฐานของความไวเนอเชอใจและการเปดเผย ค. ควรมการอภปรายรวมกนกบสมาชกผไดรบขอมลยอนกลบ เพอใหมนใจวาเขาใจตรงกนและมประโยชนตอการทางาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

36

ง. ขอมลยอนกลบทใหควรเหมาะสมทจะใหผรบปฏบตตามภายในเวลาหนง และอยในวสยทปฏบตไดเทานน จ. ใหขอมลยอนกลบเฉพาะเวลาทสมาชกมความพรอมทางจตใจทจะยอมรบไดเทานน ฉ. ระบเฉพาะสงทสาคญหลก ๆทตองการใหสมาชกดาเนนการ ไมควรจกจกกบรายละเอยดปลกยอย ช. พยายามจากดการใหขอมลยอนกลบเฉพาะทเกยวกบพฤตกรรมทมปญหาในครงนน ไมควรขยายความถงพฤตกรรมครงอนทผานไปแลว 2) ทกษะการปฏสมพนธ (Interaction skill) หรอทกษะดานมนษยสมพนธ เปนเรองทไดรบความสนใจเปนอยางมากในการสรางทมงาน (1) ปจจยทมอทธพลตอการปฏสมพนธทมประสทธผล ประกอบดวย ก. ความไววางใจและการเปดเผย (Trust and openness) ข. ความประทบใจครงแรก (First impression) ง. ความคาดหวงทมตอกนและกน (Mutual expectation) จ. รปแบบในการปฏสมพนธ (Interaction styles) ปฏสมพนธระหวางบคคลจะพฒนาไปในทางทดหรอไมนน ยงขนอยกบปจจยสาคญอก 2 ประการ คอ ความพรอมทจะเปดเผยตนเอง และความพรอมทจะรบฟงขอมลยอนกลบ จากผอนการพจารณาระดบการเปดเผยตนเอง และระดบของความพรอมในการฟงขอมลยอนกลบ จะชวยใหสมาชกทมงานเขาใจถงรปแบบของตนในการมปฏสมพนธกบผอน ในทนศกษาแนวคดการปฏสมพนธจาก 2 ทฤษฎ (สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 141-144) ดงน ก) ทฤษฎหนาตางโจฮาร (The Johari-window theory) ผพฒนาทฤษฎนคอ โจเซฟ ลฟท (Joseph Luft) และแฮร องแกรม (Harry Ingham) นกจตวทยาทงสองไดเสนอทฤษฎนในป พ.ศ. 1955 โดยใชชอวาหนาตางโจฮาร : รปแบบการตระหนกรการตดตอสมพนธระหวางบคคล (The Johari-window : Graphic Model of Awareness in Interpersonal Relations) เพอใชเปนรปแบบแสดงพฤตกรรมของบคคลเมออยรวมกบผอนในสงคม และเพอใหตระหนกรถง สมพนธภาพระหวางบคคลทเกดขน (Luft, 1970, p. 56) แสดงไดดงภาพ 4

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

37

ตนเองร ตนเองไมร สวนทเปดเผย (Open area)

สวนทเปนจดบอด (Blind area)

สวนซอนเรน (Hidden area)

สวนลกลบ (Unknown area)

ภาพ 4 แบบพฤตกรรมตามแนวคดทฤษฎหนาตางโจฮาร (ทมา : สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 142) ภาพ 4 เปรยบเสมอนหนาตาง 4 บาน บางทเรยกวา “หนาตางหวใจ” สะทอนใหเหนพฤตกรรมของบคคล 4 แบบ คอ (ก) สวนทเปดเผย หมายถง พฤตกรรมภายนอกทบคคลแสดงออกอยางเปดเผย เปนพฤตกรรมเจตนาทบคคลแสดงออกแลวรวาตนเองแสดงพฤตกรรมอะไร มจดมงหมายอยางไร ทาใหผอนรบรพฤตกรรมและเจตนาของเรา ในขณะเดยวกนเรากรพฤตกรรมและเจตนาของผอนดวย (ข) สวนทเปนจดบอด หมายถง พฤตกรรมทตนเองแสดงออกโดยไมรตว ไมมจดมงหมาย และไมมเจตนาทจะแสดงออกไป แตบคคลอนสามารถรบรได และสงเกตเหนได (ค) สวนซอนเรน หมายถง การมพฤตกรรมปกปด เปนพฤตกรรมหรอความรสกความคดบางอยางทบคคลเกบไวเปนความลบสวนตว ซอนไวในใจไมแสดงใหอกฝายหนงทราบหรอเขาใจ มเพยงตนเองเทานนทร (ง) สวนลกลบ หมายถง พฤตกรรมหรอความรสกบางอยางทบคคลแสดงออกโดยไมรตว ตนเองไมเคยร ไมเคยเขาใจมากอนและบคคลอนกไมเคยรไมเคยเขาใจมากอนเชนกน ข) ทฤษฎการวเคราะหการตดตอสมพนธ (Transactional analysis : T.A.) ผพฒนาทฤษฎนคอ อรค เบรน (Eric Berne) แนวคดนจะชวยใหบคคลรจกบคลกภาพของตนเองและผอนดขน เบรนไดวเคราะหโครงสรางองคประกอบทสาคญของบคลกภาพมนษย โดยเชอวาพฤตกรรมของแตละบคคลทแสดงออกแตกตางกนนน สามารถแบงไดเปน 3 สภาวะคอ (ก) สภาวะแบบบดามารดา (Parent state: P) ในสภาวะนอารมณ ทศนคต และแบบพฤตกรรมทแสดงออกจะสะทอนใหเหนธรรมชาตของผเปนพอ แม ซงอาจม

ผอนร

ผอนไมร

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

38

2 ลกษณะ คอถาแสดงออกในลกษณะของความรกใคร เอนดหวงใย หวงดและปลอบโยน ซงจดเปนพฤตกรรมทางบวก ในขณะเดยวกนกมการตาหน วพากษวจารณ ใชอานาจบงคบ ชอบออกคาสง เยาะเยย ถากถาง ประชด นบเปนพฤตกรรมทางลบ (ข) สภาวะแบบผใหญ (Adult state: A) ในสภาวะนความรสก ทศนคต และแบบพฤตกรรมทแสดงออกจะเปนเหตเปนผลตงอยบนพนฐานของขอเทจจรง มจดมงหมาย คานงถงขอด ขอจากด ปราศจากอคต ไมใชอารมณหรอความคดเหนสวนตว และตดสนใจในลกษณะทเปนผมวฒภาวะ ใชขอมลและเหตผลประกอบ (ค) สภาวะแบบเดก (Child state: C) ในสภาวะนความรสก ทศนคตและแบบ พฤตกรรมทแสดงออก จะอยในลกษณะทขาดวฒภาวะ ขาดเหตผล ไมมความรบผดชอบ แสดงอารมณทงโกรธ กาวราว หวเราะ รองไห สนกสนาน ราเรง สดชน มความอยากรอยากเหน มชวตชวา เปนตน กลวธในการพฒนาทกษะดานการปฏสมพนธ อาจทาไดดวยวธการตอไปน (ก) ทาความเขาใจกบกลไกของความสมพนธระหวางบคคล

(ข) ยอมเสยงเพอใหไดมาซงสมพนธภาพทด (ค) รจกแกไขปญหาทเกดขนในความสมพนธอยางเหมาะสมและ

มหลกการ (ง) ใชบนได 6 ขน เพอสรางมนษยสมพนธในทมงาน ขนท 1 ม 6 คา คอ “ยอมรบผดถาฉนผด” (I admit if I make

mistake) ขนท 2 ม 5 คา คอ “คณทางานดมาก” (You did a good job) ขนท 3 ม 4 คา คอ “คณคดอยางไร” (What do You think?) ขนท 4 ม 3 คา คอ “ฉนชอบมน” (I like it) ขนท 5 ม 2 คา คอ “ขอบคณ” (Thank you) ขนท 6 ม 1 คา คอ “เรา” (We)

3) ทกษะในการเปนผนาทมงาน (Team leadership) หมายถง การทผนาทมใชอทธพลในความสมพนธทมตอสมาชกทมงานในสภาพการณตางๆ เพอปฏบตการและอานวยการ โดยใชกระบวนการตดตอซงกนและกน เพอมงใหการปฏบตงานของทมไดบรรลเปาหมายทกาหนดไว

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

39

(1) ทฤษฏเกยวกบภาวะผนา แยกไดเปน 3 กลม คอ ก. กลมทฤษฎคณลกษณะผนา (Trait theories) ข. กลมทฤษฎพฤตกรรมผนา (Behavioral theories) ค. กลมทฤษฎผนาตามสถานการณ (Situational or contingency theories) (2) กรอบแนวคดภาวะผนาทมงเนนการปฏบตงาน ผนาทมจะตองปฏบต

ภารกจหลก 3 ดาน ไดแก ก. ความตองการดานงาน ข. ความตองการของทมงาน ค. ความตองการสวนบคคล (3) ทกษะของผนาทมงานทมประสทธภาพ ผนาทมงานควรพฒนาทกษะ

ดานตางๆ 6 ดาน ไดแก ก. ทกษะการสอสาร ข. ทกษะการวางแผน ค. ทกษะการจดองคกร ง. ทกษะการสอนแนะ จ. ทกษะการจงใจ ฉ. ทกษะการเจรจาตอรอง

4) ทกษะในการแกปญหาและการตดสนใจ ในการทางานใหมประสทธภาพนน ทมงานยอมเผชญกบปญหาตางๆ ซงมทงปญหาทประสบกนทวๆ ไป และปญหาทรนแรงตองการการแกไขอยางรวดเรว ทมงานจะตองแสวงหาวธ หรอทางเลอกทจะใชในการแกปญหาใหลลวงไปได สงทตองทาควบคกนคอ การตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดทสามารถตอบสนองเปาหมายและแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ ปญหา หมายถง เหตการณทเบยงเบนจากทควรจะเปน

(1) ประเภทของปญหา แบงได 3 ประเภท ก. ปญหาประเภทขดแยง หมายถงปญหาทการเบยงเบนหรอความแตกตาง

จากเปาหมายนน เกยวโยงจากอดตถงปจจบน ข. ปญหาประเภทปองกน หมายถงปญหาทเกยวของกบอนาคต มสญญาณ

บอกเหต ใหเตรยมตวคดหาวธแกไข เพราะอาจเกดขนไดในอนาคต ค. ปญหาประเภทเชงพฒนา หมายถงปญหาซงเกดจากผลการปฏบตงาน

ทผานมาไมเคยไดมาตรฐานมาโดยตลอด ทมงานจงควรปรบปรงใหดขน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

40

(2) กระบวนการแกปญหาโดยทมงาน กลมจะตองยอมรบรวมกนวามปญหา และตกลงรวมกนเพอแกปญหา รวมพลงกน 6 พ. ประกอบดวย พลงความร พลงความสามารถ พลงกาย พลงใจ พลงสมอง และพลงสามคค

ขนตอนหลกของกระบวนการแกปญหาโดยทมงาน มดงน ขนตอนท 1 ระบปญหา ขนตอนท 2 ระบสาเหตของปญหา ขนตอนท 3 กาหนดเปาหมายรวมกนในการแกปญหา ขนตอนท 4 ระดมสมองหาแนวทางการแกไขสาเหตแหงปญหา ขนตอนท 5 เลอกแนวทางการแกไขปญหา ขนตอนท 6 วางแผนเพอปฏบตการแกไขปญหาตามแนวทางทเลอก ขนตอนท 7 ปฏบตตามแผน ขนตอนท 8 ประเมนผล (3) ขอแนะนาบางประการในการแกปญหา ก. การระบปญหาตองชดเจน ข. การกาหนดสภาพแหงปญหา ค. ควรระวงการระบสาเหต และแนวทางแกไข ง. ควรเสนอแนวทางแกไขใหมากทสด (4) ความสมพนธระหวางกระบวนการแกปญหา และการตดสนใจ คณภาพ

ของการตดสนใจสงผลตอความสาเรจหรอความลมเหลวของกระบวนการแกปญหา (5) ประเภทของการตดสนใจ การตดสนใจ หมายถง การพจารณาเลอกวธการปฏบตจากทางเลอก

หลายๆ ทาง ไดทางเลอกดทสดทางเดยว การตดสนใจ แบงไดเปน 3 ประเภท ก. การตดสนใจภายใตสภาวะแนนอน ข. การตดสนใจภายใตสภาวะไมแนนอน ค. การตดสนใจภายใตสภาวะเสยง (6) เกณฑทใชประกอบในการตดสนใจ ในการตดสนใจวาทางเลอกใดดทสด

เหมาะสมทสด ตองมเกณฑประกอบการพจารณา (รศนา อชชะกจ, 2539, หนา 85) ดงน ก. นโยบาย ข. กลวธ ค. คาใชจาย

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

41

ง. ระยะเวลา จ. วธปฏบต ฉ. ปญหา (7) กระบวนการตดสนใจ ขนตอนท 1 การระบและวเคราะหสาเหตของปญหา ขนตอนท 2 การแสวงหาทางเลอก ขนตอนท 3 การประเมนทางเลอก ขนตอนท 4 การตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสด ขนตอนท 5 การนาทางเลอกไปปฏบต ขนตอนท 6 การตดตามผลและการใหขอมลยอนกลบ (8) การตดสนใจของทมงานในสถานการณตางๆ การมสวนรวมในการตดสนใจ

เปนสงจาเปนสาหรบการทางานเปนทม วนน และกดตส (Wynn & Guditus, 1984, p. 109) ไดนาเสนอรปแบบในการตดสนใจของทมงานภายใตสถานการณตางๆ ทตองการการตดสนใจ ม 7 สถานการณ ไดแก

ก. สถานการณวกฤต ข. สถานการณทผนาทมงานไมตองการใหสมาชกมสวนรวม ค. ผนาทมขาดขอมลสาคญทจาเปนสาหรบการตดสนใจ ง. ปญหาทประสบขาดความชดเจน ยงคลมเครอ จ. ทมงานตองการความคดรเรมในการแกปญหา ฉ. ทมงานตองการการตดสนใจทมคณภาพ ช. ความผกพนตอการแกปญหาและการสนบสนนเปนสงทตองการ รปแบบการตดสนใจม 4 รปแบบ ไดแก รปแบบท 1 ผนาทมตดสนใจตามลาพง รปแบบท 2 ผนาทมตดสนใจเอง หลงจากไดปรกษาหารอกบผอน

รปแบบท 3 ทมงานตดสนใจโดยใชเสยงสวนใหญ รปแบบท 4 ทมงานตดสนใจโดยการเหนพองกน (9) ขอเสนอแนะในการตดสนใจโดยความเหนพองกนของทมงาน ก. หลกเลยงการโตเถยงแบบขางๆ คๆ ข. ใหการสนบสนนเพยงเฉพาะความคดทเชอวามเหตผลทนาเชอถอ ค. หลกเลยงวธการลดความขดแยง เชน การโยนเหรยญ หรอการตอรอง

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

42

ง. พยายามใหทกคนมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ เคารพความคดเหนทแตกตางของสมาชก ขณะเดยวกนกแสวงหาขอมลเพมเตมใหมากทสด จ. แสวงหาทางเลอกทสมาชกทกคนรบได ฉ. อภปรายสมมตฐานทเกยวของกบการตดสนใจใหชดเจน รบฟงความเหนของกนและกน ช. กาหนดแนวทางในการสรางความเหนพองกนในการตดสนใจ 5) ทกษะในการประชมของทมงาน การประชมเปนกจกรรมทจาเปนสาหรบการทางานรวมกน ทมงานทดจะมการประชมกนอยางสมาเสมอ เพอใหสมาชกสามารถปรกษาหารอเกยวกบงานรวมกน (1) วตถประสงคของการประชมของทมงาน ก. เพอใหคาแนะนาทมคณคาแกสมาชกทมงาน

ข. เพอแจงขอมลรายละเอยดเรองตางๆ ทเกยวของ ค. เพอใหมการตดสนใจหรอเจรจาตกลงใจทมคณภาพ ง. เพอระดมความคดสรางสรรคจากสมาชกทม จ. เพอรวมกนกาหนดแนวทางในการปฏบตงาน ฉ. เพอเสรมสรางความเปนปกแผนและพลงใจของทมงาน

(2) รปแบบการประชมของทมงาน มหลายรปแบบ อยางไรกตามจะประกอบดวย ประธานดาเนนการประชม สมาชกผเขารวมประชม และเลขานการจดบนทกขอสรปของการประชม รปแบบทสามารถนาไปประยกตใชกบการประชมทมงานได มดงน ก. การประชมคณะกรรมการ (Committee)

ข. การอภปรายกลมยอย (Buzz session) ค. การประชมซนดเคต (Syndicate)

ง. การประชมระดมสมอง (Brainstorming) จ. การประชมแบบนอมนอลกรป (Nominal Group Technique) ฉ. การประชมแบบการใหคาตอบไปรอบวง (Circular response) ช. การประชมแบบในหนวยงาน (Staff meeting) ซ. การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) ฌ. การอภปรายกลม (Group discussion)

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

43

(3) การประชมทมงานทขาดประสทธผล เกดจากสาเหตตอไปน ก. ไมมเหตผลชดเจนในการเชญสมาชกรวมประชม ข. มการทาเรองเลกใหเปนเรองใหญทยงยากขน ค. การประชมใชเวลานานเกนไป วางแผนไมรอบคอบ และภาวะผนาไมม

ประสทธภาพ ง. สมาชกมสวนรวมคอนขางจากด จ. ทมงานหลกเลยงการตดสนใจ ฉ. การประชมเปนเรองทสนสดในตวเอง

(4) การประชมทมงานทมประสทธผล มลกษณะดงน ก. มการวางแผนโดยกาหนดวตถประสงคและเปาหมายของการประชม ทกครง

ข. มการเตรยมระเบยบวาระการประชม ค. แจงวตถประสงคตงแตเรมประชม ง. มปฏสมพนธ แลกเปลยน ขาวสาร ขอมลกนทวถง จ. ผนาการประชมใหความสนใจกระบวนการประชม ฉ. มการสรปความกาวหนาของการประชมในระหวางการประชมเปนระยะ ช. มการรกษาเวลา และควบคมการอภปรายใหตรงประเดนภายในระยะเวลา

ทกาหนด ซ. ผลการประชมระบชดเจนใหใคร ทาอะไร ฌ. มบนทกการประชมทชดเจน ญ. กอนปด มการกาหนดเวลาการประชมครงตอไป ฎ. ระยะเวลาประชมเหมาะสม มการหยดพก ฏ. สถานทประชม สะดวก สบาย

ฐ. การจดทนงสงเสรมการสอสาร ระหวางสมาชก ฑ. มผสงเกตการณคอยใหขอมลยอนกลบ

(5) ขอเสนอแนะในการประชมทมงาน ก. กาหนดวตถประสงคของการประชมใหชดเจน และแจงใหผเขารวมประชมทราบลวงหนา ข. จดลาดบความสาคญของเรองตางๆ ทกาหนดไวในวาระการประชม พรอมกาหนดเวลาทเหมาะสม

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

44

ค. สนบสนนใหสมาชกผออนอาวโสเสนอแนะความคดเหน กอนจะเปด โอกาสใหสมาชกอาวโสไดพด และตองเปดโอกาสใหสมาชกทกคนไดมสวนรวม

6) ทกษะในการบรหารความขดแยง ความขดแยง หมายถง สถานการณทบคคลหรอกลมบคคลตางๆ ไมสามารถ

ตกลงหรอเหนพองกนไดในเรองใดเรองหนง ซงมกจะมสาเหตมาจากความจากดของอานาจ ทรพยากร สถานภาพทางสงคม และความแตกตางทางคานยม (Robbins,1990, pp. 411-412)

เอกชย กสขพนธ (2538, หนา 161) ไดใหความหมายวา ความขดแยง คอสภาพการณทคนหรอกลมคนเกดความไมเขาใจกน มความรสกไมพงพอใจ หรอคบของใจทจะปฏบตงาน ซงอาจมสาเหตมาจากสภาพทรพยากรทางการบรหารหรอตาแหนงทมจากด และไมสามารถตอบสนองความตองการของคนไดอยางทวถงเทาเทยมกน รอบบนส (Robbins, 1990, p. 450) อธบายวา ปจจบนนนกพฤตกรรมศาสตร และนกปฏบตการเปนจานวนมาก ยอมรบวาเปาหมายของการบรหารทมประสทธภาพ ไมใชเพยงแตพยายามขจดความขดแยงเทานน หากยงตองหาวธแกไขความขดแยงในทางสรางสรรคเพอชวยใหองคกรไดรบประโยชนจากผลในเชงสรางสรรคของความคดทแตกตางกนออกไป ดงน (1) ความขดแยงเปนวธการทกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว (2) ความขดแยงชวยเสรมสรางความเปนปกแผนของกลม

(3) ความขดแยงชวยเพมประสทธผลในการปฏบตงานของกลมและองคกร (4) ความขดแยงทาใหระดบความเครยดในเชงสรางสรรคสงเพมขน

แนวคดเกยวกบความขดแยง รอบบนส (Robbins, 1990, pp. 414-416) แบงแนวความคดเรองความขดแยงเปน 3 แนวทาง คอ (1) แนวคดแบบดงเดม มองความขดแยงทกชนดวาเปนเครองทาลาย เปนสงเลวราย แนวทางแกไข การเอาชนะไปเลย หรอการใชอานาจหนาทตดสนปญหาฝายเดยว (2) แนวคดทางพฤตกรรมศาสตร ความขดแยงเปนเรองธรรมชาต เกดจากพฤตกรรมความสมพนธระหวางมนษยและกลมตางๆ ซงมความแตกตางกน ความขดแยงจงหลกเลยงไมได การขจดความขดแยงกระทาไดโดยการศกษาถงสาเหตและวธการแกปญหาความขดแยง เพอควบคมใหอยในระดบทเปนประโยชนตอองคกร (3) แนวคดดานปฏกรยาสมพนธ มองความขดแยงในเชงสรางสรรค ไมเพยงแตมองวาเปนเรองธรรมชาตเทานน หากยงเปนสงจาเปนและควรจะกระตนใหเกดขนในองคกร เพอผลของความกาวหนา และตองกระตนเพอแกไขความขดแยงทเกดขน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

45

ประเภทของความขดแยง (1) แบงตามบคคลทเกยวของ แบงเปน 3 ประเภทคอ ก. ความขดแยงภายในบคคล เปนความขดแยงทเกดขนภายในตวเอง ข. ความขดแยงระหวางบคคล เปนความขดแยงระหวางบคคลตงแต 2 คนขนไป ค. ความขดแยงระหวางกลม เปนความขดแยงระหวางกลม ทมงานหรอ หนวยงาน

(2) แบงตามเนอหาของความขดแยง ก. ความขดแยงในเนอหาสาระ ข. ความขดแยงทางอารมณ (3) แบงตามทางไหลของการสอสาร ก. ความขดแยงตามแนวตง เปนความขดแยงทเกยวกบสายงานบงคบบญชา ข. ความขดแยงตามแนวนอน เกดขนกบผบรหารหรอพนกงานทอยใน

ระดบเดยวกน ค. ความขดแยงตามแนวทแยงมม เกดขนกบผบรหารหรอผปฏบตงาน

ในระดบใดระดบหนงกบผบรหารหรอผปฏบตงานตางระดบ ตางสายงานบงคบบญชา สาเหตของความขดแยง มปจจยหลายประการ

(1) ความคลมเครอของขอบเขตอานาจหนาท (2) การแขงขนสาหรบทรพยากรทมอยางจากด (3) การสอสารทลมเหลว (4) เวลาจากด (5) มาตรฐาน กฎ นโยบาย หรอวธการปฏบตทไมแนนอนชดเจน (6) ความแตกตางระหวางบคคล (7) สถานการณทแตกตางกน (8) ความคาดหวงในการทางานทสงเกนไป

ผลของความขดแยง อธบายได 4 กลม ไดแก (1) การแพ - แพ เปนการขจดความขดแยงโดยไมมฝายใดฝายหนงไดรบสงท

ตองการ ยงผลใหเกดความรสกเปนปรปกษและเกลยดชงซงกนและกน (2) การแพ - ชนะ เปนการขจดความขดแยงทฝายหนงไมรกษาผลประโยชน

ของตนเอง ยอมใหอกฝายตกตวงไปทงๆ ทฝายแพตองชกเนอตนเอง

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

46

(3) การชนะ - แพ เปนการขจดความขดแยงทฝายหนงชนะและอกฝายหนงแพ โดยทฝายชนะไดใชอานาจหนาท อกฝายจะตองยนยอม รสกพายแพและเกดความรสกหดห ทอถอย

(4) การชนะ - ชนะ เปนการขจดความขดแยงทสามารถเออประโยชนแกทกฝาย อนเปนผลมาจากการประนประนอม โดยทงสองฝายใหความรวมมอ แมวาแตละกลมจะมเปาหมายแตกตางกนกตาม ผลของความขดแยงอาจเปนไปไดทงในทางบวกและทางลบ ผลของความขดแยง 3 ขอแรก จะนาไปสการทาลาย สวนผลประการหลงสดจะนาไปสการสรางสรรค การขจดความขดแยงระหวางบคคลของสมาชกทมงาน

(1) การเอาชนะ (2) การยอมตาม (3) การหลกเลยง (4) การรวมมอ (5) การประนประนอม

การขจดความขดแยงระหวางบคคลโดยใชแนวคดของการพฒนาองคกร (1) เทคนคการวเคราะหบทบาท มวตถประสงคเพอศกษาวเคราะหบทบาทและหนาทของสมาชกแตละคนในองคการ เทคนคนจะเปดโอกาสใหสมาชกไดปรกษาหารอเพอหาขอยตรวมกน และยอมรบทจะปฏบตงานภารกจของตนทกาหนดไว (2) เทคนคการเจรจาตอรองเพอใหไดบทบาททเหมาะสม เพอแกไขปญหาความขดแยงหรอไมเขาใจระหวางบคคลสองฝาย เทคนคนคกรณทเกยวของจะตองยนยอมทจะหนหนามาเจรจากน การขจดความขดแยงระหวางกลมหรอทมงาน (1) เทคนคการสรางทมงานระหวางกลม มจดมงหมายหลกเพอปรบปรงและสรางสมพนธไมตรทดระหวางทมงาน (2) เทคนคการสารวจองคกรโดยใชหนวยงานอนเปนกระจกเงา เปนวธทมงจะปรบปรงสมพนธภาพระหวางกลม เพอเพมพนประสทธผลในการทางานระหวางกลม ผบรหารตองพงตระหนกวา ความขดแยงสามารถนาไปสผลทงในเชงสรางสรรคและทางทาลาย ตองใชกลยทธทเหมาะสม ดาเนนการแกปญหาขอขดแยง

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

47

2.5.3 ขอจากดของการสรางทมงาน ทมงานไดเรมถกมองวาเปนวชาชพทสาคญ และปจจบนการสรางทมงานเปนแนวทางทแพรหลายและมประสทธผลมากทสด ในการปรบปรงองคกร มประเดนหลายอยางเกยวกบคนทองคกรประสบ และไมสามารถแกปญหาดวยการปรบปรงทมงานเทานน แตสงสาคญกคอ กอนจะลงมอทาอะไร จะตองมการเหนพองตองกนวา ทมงานเปนศนยกลางของการแกปญหา ชาญชย อาจนสมาจาร (2548, หนา 37-44) กลาวถง ขอจากดของการสรางทมงานไว ดงน 1) การเลอกสรรและการคดเลอกทไมด บอยครงทปญหาของคน เกดจากความผดพลาดในการคดเลอกคนเขาทางาน บางครงบคคลทเปนกรรมการคดเลอกเปนผขาดทกษะในการคดเลอก และบางครงไมมความชดเจนจากองคกรวาจะเอาคนชนดไหน 2) โครงสรางขององคกรทสบสน องคกรแบบสายการบงคบบญชาจะไมมปญหาถาหากงานททาซาๆ ตองการทาใหสาเรจตามกาหนดเวลา แตจะเปนผลเสยตองานทตองการความคดสรางสรรค และความรเรม รปแบบขององคการทมความยดหยนกวา มชวงอสระมกเปนทตองการ 3) การขาดการควบคม สงดงกลาวมกสมพนธกบองคกรทไมด เพราะปกตการควบคมมกถกใชโดยผานทางองคกร วธทคนถกควบคมอาจเปนไปในทางบวกหรอทางลบ การควบคมมากเกนไป ทาใหความรเรมในตวสมาชกหายไป คนสวนใหญยอมรบความจาเปนของการควบคมอยางมเหตผล การสรางทมงานในบรรยากาศของการควบคมมากเกนไปจะไมประสบผลสาเรจเพราะขาดเสรภาพขนตน 4) การฝกอบรมทไมด เครองหมายรบรองคณภาพอยางหนงของทมงานทมประสทธผลกคอ มการทบทวน ยกระดบ และปรบปรงทกษะและความรบางอยาง การสรางทมงานทมประสทธผล สามารถระบจดออน โอกาสสาหรบการเพมการเรยนร และยงสามารถชวยการพฒนาสวนบคคล กอนทการพฒนาทมงานจะเกดขนตองมการกาหนดวธการและแนวปฏบตเกยวกบนโยบายการฝกอบรมกอน 5) การจงใจตา ความรสกของคนตอองคกรทเขาทางานอย มผลเปนอยางมากตอการอทศการทางานใหกบองคกร ความประทบใจอาจไดรบจากระดบของการจงใจ เพอใหบรรลผลสมฤทธของการจงใจทสง จะตองมการจบคอยางหยาบๆ ระหวางจดมงหมายสวนบคคลกบจดมงหมายขององคกร การจงใจมความสาคญมาก หากปราศจากการจงใจองคกรทมการสรางทมงานกจะเสยเวลาและทรพยากรไปเปลาๆ เพราะคนจะไมสละเวลาและการทางานของเขาอยางเตมท 6) ความคดสรางสรรคตา การสรางทมงานมสวนสาคญในการกอใหเกดบรรยากาศทจะทาใหเกดความคดสรางสรรค

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

48

7) ปรชญาการบรหารทเหมาะสม ปรชญาการบรหารเกดขนจากเบองบน ถาผบรหาร บางคน ใชวธบรหารแบบแบงแยกแลวปกครอง จะทาใหทมงานไมมประสทธผล 8) ความเฉอยชาสวนบคคล ถาหากตองการใหทมงานมประสทธผล สมาชกแตละคนตองเปดรบ และมชวตชวาตอความเปนไปไดของการพฒนาสวนบคคล คนทไมพฒนาจะเปนคน เฉอยชา และเปนผฉดสมาชกคนอนในทมงานทงหมด ทมงานทมประสทธผลจะเชอมกบผบรหารทกคน เพราะมการคานงถงคนและสงตางๆ ททาในองคกร งานใดๆ ตอการสรางทมงานมกนาไปสสขภาพขององคกร แตในขณะทการสรางทมงานใหคณประโยชนเปนอยางยง กไมสามารถแกปญหาทงหมดของคนได ซงมกพบเปนธรรมดาในองคกร

2.6 การสรางทมงานทมประสทธผลของผบรหารสถานศกษาตามแนวความคดของ ปารคเกอร

จากการศกษาแนวคด หลกการเกยวกบการสรางทมงาน ลกษณะของทมงานทมประสทธภาพ และเทคนคการสรางทมงานของนกวชาการ นกคดหลายทาน พบวาการสรางทมงานทมประสทธผลตองอาศยองคประกอบหลายๆ ดาน ใหสอดคลองกบสถานการณและเวลา เพอเอออานวยใหทกคน ทางานรวมกน เกดผลสาเรจของงานตามเปาหมาย และพงพอใจตอผลงานทเกดขน อนจะสงผลใหเกดการพฒนาองคกรหรอทมงานทมประสทธภาพ การสรางทมงานทมประสทธผลของผบรหารสถานศกษาควรประกอบดวยลกษณะการปฏบตงานใน 12 ดาน ตามแนวคดของปารคเกอร (Parker, 1990, pp. 31-56; อางถงใน สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 114-122) ดงน 2.6.1 ความชดเจนของวตถประสงค (Clear sense purpose) สมาชกของทมงานจะตองกาหนดวสยทศนรวมกน เปนการอธบายภาพอนาคตขององคกร ซงผบรหารและทมงานตองการใหเปน ทาใหสามารถกาหนดแนวทางปฏบตซงเหมาะสมทสด และจะทาประโยชนสงสดใหองคกรในสภาพแวดลอมทคาดการณ สมาชกทมงานมบทบาทสาคญในการกาหนดวตถประสงคทชดเจนรวมกนโดย 1) เรงรดใหสมาชกทมงานกาหนดวสยทศนรวมกน รวมถงการกาหนดพนธกจ เตรยมวตถประสงค เปาหมาย และหมนทบทวนเปนระยะๆ 2) จดทาตารางกจกรรมและภารกจหลก 3) ทาใหมนใจวาสมาชกทกคนมสวนรวมในการกาหนดวตถประสงคของทมงาน 4) จงใจและผลกดนใหทมงานปฏบตงานมงสวตถประสงคและเปาหมาย

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

49

2.6.2 บรรยากาศการทางานทปราศจากพธรตอง (Informal climate) การทางานเปนไปอยางเรยบงาย ไมเปนทางการ บรรยากาศอบอน สบายเปนกนเอง ไมมททาวาจะเบอหนายการทางาน เมอถงเวลาประชมทกคนมาพรอมเพรยงกนดวยใบหนาทยมแยม สมาชกทมงานชวยเสรมสรางบรรยากาศการทางานทไมเปนทางการไดโดย 1) จดหาสงของทจาเปนสาหรบทมงานโดยไมตองรอการรองขอ 2) เตมใจทจะแสดงความยนดดวยความจรงใจเมอทมงานประสบความสาเรจ 3) แนะนาใหสมาชกรจกกน และจดกจกรรมรวมกน 4) ใชอารมณขนและการอภปรายเขาแทรก เปนการชวยลดความเครยดเวลาบรรยากาศตงเครยด 2.6.3 การมสวนรวม (Participation) ในทนหมายถง การมสวนรวมทมนาหนก คอ การเขารวมกจกรรมตางๆ ไมวาจะเปนการแสดงออกทางวาจาหรอทาทาง เปนไปอยางมคณภาพ สงผลกระทบตอความสาเรจในการทางาน การมสวนรวมไมจากดอยเฉพาะการแสดงความคดเหน หรออภปรายอยางกวางขวาง อาจมสวนรวมโดยภาษาทาทางกได การมสวนรวมสามารถปรบปรง ไดโดย 1) จากดการมสวนรวมเฉพาะกจกรรมหรอเรองทกาลงพจารณาเทานน 2) แทรกแซงเมอการมสวนรวมไมเกยวของกบงานทดาเนนการ 3) สนบสนนและยวยใหสมาชกทเงยบ ไดมโอกาสแสดงความคดเหน 4) กลาพด กลาแสดงออกเมอมความคดเหนทตางจากสมาชกสวนใหญ 2.6.4 การรบฟงซงกนและกน (Listening) สมาชกตงใจฟงการแสดงความคดเหน คดพจารณาไตรตรองสงทไดรบฟง และสงวนทาททจะวพากษวจารณ พฤตกรรมทแสดงความสนใจใหกบคสนทนา จะชวยใหการสอสารดขน สมาชกของทมงานชวยสงเสรมการรบฟงซงกนและกนของกลมอยางตงใจโดย 1) สงวนขอวพากษวจารณและความเหนตางๆ จนกระทงไดมการนาเสนอและวเคราะหขอมลทงหมดแลว 2) เตมใจทจะรบรขอมลและความเหนตางๆ ซงอาจจะไมสอดคลองกบภารกจ และพนธกจของทมงาน 3) อธบายความหมายหรอแปลความหมายเรองทรบฟงใหสมาชกไดเขาใจ 4) สรปและยอมรบความคดเหนทแตกตางของสมาชกบางคน 2.6.5 ความไมเหนดวยในทางบวก (Civilized disagreement) ในทนหลกเลยงการใชคาวา ”ความขดแยง” เพราะโดยธรรมชาตจะสอความหมายในทางลบ ความไมเหนดวยเปนปรากฏการณ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

50

ทเกดขน อนเปนผลมาจากพลวตทเกดขนภายในองคกร สะทอนใหเหนบรรยากาศการทางานทสมาชกทกคนมอสระทจะแสดงความคดเหน แมจะเปนความคดทแตกตางจากสมาชกคนอนๆ ทมงานทมประสทธภาพตองการใหมการสอสารความคดเหนทแตกตางกน สมาชกรวมทมตงใจ รบฟงขอคดตางๆ เพอใหมนใจวามความเขาใจเบองตนเรองเหลานน การรบรของสมาชกเปนลกษณะการยอมรบจดตาง และแสวงหาจดรวม มการมองวา ความหลากหลายตางๆ เปนจดแขงของทมงาน สมาชกตองการแลกเปลยนความคดเหนในทางบวก ทกคนคดตรงกนวาการมโอกาสแสดงความคดเหนทแตกตางกน จะนาไปสความเปนปกแผนของทมงานไดในทสด สมาชกทมงานสามารถสรางบรรยากาศของการแสดงความไมเหนดวยในทางบวก โดยวธตอไปน 1) ใชวธการวเคราะหความคดเหนทแตกตางกนอยางมระบบ 2) สมาชกมความยดหยนและเปดกวางรบฟงความคดเหนทกประเดน 3) ใชอารมณขนแทรกแซงการแสดงปฏกรยาทเปนศตร 4) ยอมรบดวยทาททสงบ ถาความคดเหนทนาเสนอไมไดรบการยอมรบจากทมงาน 2.6.6 ความเหนพองกน (Consensus) เปนเทคนคการหาขอยตเกยวกบปญหา ความคด หรอการตดสนใจ ซงแสดงออกถงความมสมานฉนทและเอกภาพของทมงาน แตตองไมไดมาจากการออกคะแนนเสยง สมาชกไมจาเปนตองเหนดวยกบเรองตางๆ อยางเอกฉนท อาจมสมาชก บางคนไมเหนดวยกบขอสรปสดทาย แตสามารถยอมรบไดและเตมใจทจะรบกตกาปฏบตตามมตของทมงาน ขอโตแยงประการหนงเกยวกบเรองน คอ ตองใชเวลานานในการดาเนนการ การแสวงหาความเหนพองกนจะทาไดงายขน ถาสมาชกทมงาน 1) รบฟงเหตผลและแสวงหาขอมลประกอบการตดสนใจ 2) ไมสนบสนนการใชเสยงขางมากโดยวธลงคะแนนเสยง 3) สรปและทดสอบการตดสนใจของกลมเปนระยะๆ 4) เตมใจทจะปฏบตตามความเหนพองกนของทมงาน ถงแมวาจะไมเหนดวย 2.6.7 การสอสารทเปดเผย (Open communication) เปนการเจรจาตดตอระหวางทมงาน บรรยากาศเตมไปดวยความเปดเผย จรงใจตอกน มความเชอมนและไววางใจซงกนและกน สมาชกทมงานสามารถสนบสนนใหมการสอสารทเปดเผย โดย 1) แลกเปลยนความคดเหนระหวางกนดวยความจรงใจและเปดเผย 2) เตมใจและพรอมทจะชวยเหลอสมาชกผตองการความชวยเหลอ 3) รบรความรสกทอดอดใจของสมาชก และตอบสนองความรสกนนในทางบวก 4) มการพงพาอาศยกน สมาชกมความผกพนและรบผดชอบตองาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

51

บทบาทของผนาทมมความสาคญตอการสรางความไววางใจในการสอสารหลายประการ คอ ประการแรกผนาตองสนบสนนใหมการอภปรายปญหาและเรองสาคญตางๆ อยางกวางขวาง บางครงอาจตองขอคาแนะนาจากสมาชกของทมงาน ประการทสองผนาเหนดวยกบแนวคดทวา สมาชกทมงานตองรวมมอกนทางาน มความรบผดชอบรวมกน 2.6.8 บทบาทและการมอบหมายงานทชดเจน (Clear roles and work assignments) เปนการมอบหมายงานทระบไวในคาพรรณนาลกษณะงาน บทบาทในทนไมจากดเฉพาะภารกจของงานเทานน แตจะรวมถงความคาดหวงของบคคลอนทมตองานนนดวย เพอหลกเลยงปญหาของความขดแยงดานบทบาท ทมงานจะตองมกระบวนการวเคราะหความชดเจนของบทบาทเพอใหทกฝายไดมความเขาใจตรงกน การกาหนดบทบาทและการมอบหมายงานทชดเจนทมประสทธภาพจะเกดขนเมอสมาชก 1) ผลกดนใหทมงานกาหนดมาตรฐานการปฏบตงานไวในระดบสง 2) มความเตมใจปฏบตงานทอยนอกเหนอบทบาททกาหนดไวในบางโอกาส เมอมความจาเปน 3) มนใจวามการมอบหมายงานใหแกทมงานอยางเสมอภาค 4) มการอภปรายและตอรองดานบทบาททคาดหวงของสมาชกแตละคนอยางเปดเผย 2.6.9 ภาวะผนารวม (Shared leadership) ภาวะผนาของทมงานจะไมจากดอยเฉพาะผนาทเปนทางการเทานนแตทกคนจะตองมภาวะผนารวม กลาวคอ สมาชกจะตองแสดงออกถงพฤตกรรมทสงเสรมการทางาน พฤตกรรมทธารงรกษาความสมพนธของทมงาน ซงพฤตกรรมทงสองดานจะชวยใหการทางานของทมประสบผลสาเรจ บรรลวตถประสงค หรอสามารถตดสนใจแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ สมาชกของทมงานจะชวยสรางปทสถานของภาวะผนารวมไดโดยรวมในกจกรรมตางๆ ดงน ดานการสงเสรมการทางาน 1) การรเรม : เสนอแนะวธการแกปญหา วเคราะหปญหาและอปสรรคตางๆ 2) การใหขอมล : แสดงความคดเหน ใหขาวสารขอมลตางๆ 3) การแสวงหาขอมล : ซกถาม สอบถามขอมล ความคดเหนและความรสก 4) การใหความกระจาง : ตความหมาย ซกถามเพอใหเขาใจตรงกน 5) การสรป : สรปผลการปฏบตเพอพจารณาความกาวหนาของงาน 6) การทดสอบ : วเคราะหความคด ทดสอบและตรวจสอบเพอดความเปนไปไดในทางปฏบต

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

52

ดานการธารงรกษาความสมพนธ 1) การผสมผสาน : ประสานแนวคดทแตกตางกนของสมาชก แสวงหาจดรวม 2) การคมครอง : ใหทกคนมสวนรวม มการสอสารแบบเปดเผย 3) การทดสอบความเหนพองกน : สอบถามเพอดวากลมตดสนใจไดหรอไม และตรวจสอบการตดสนใจ 4) การสนบสนน : เปนมตร ใหคายกยองชมเชย และสนใจในผลงาน 5) การประนประนอม : แสวงหาวธการแกปญหา ขอขดแยงใหเหมาะสมกบ สถานภาพและศกษาความสนใจรวมกนของกลม 2.6.10 ความสมพนธกบภายนอก (External relations) สมาชกตองการความรวมมอจากสมาชกภายนอก ซงกลมบคคลภายนอกจะใหขอมลยอนกลบดานการปฏบตงานทมคณคาใหกบทมงาน นอกจากนยงเปนแหลงทรพยากรทจาเปนตอการปฏบตงาน เชน งบประมาณ บคลากร และการประชาสมพนธ นอกจากนสมาชกทอยตางแผนกในหนวยงานเดยวกน กสามารถใหความชวยเหลอดานตางๆ เชน ดานขอมล บคลากร ความเชยวชาญ เครองอานวยความสะดวก และอปกรณตางๆ สงเหลานลวนเอออานวยตอการปฏบตงานของทม สมาชกทมงานสามารถชวยทมสรางความสมพนธทดกบภายนอกไดโดย 1) ปฏบตงานทอยในความรบผดชอบของสายงานใหสมบรณ 2) ใหเกยรตและยกยองความรวมมอจากฝายตางๆ ทชวยเหลอใหทางานไดสาเรจ 3) แจงใหสมาชกภายนอกทกคนทราบถงเรองสาคญตางๆ ทอาจมผลกระทบตอ เขาเหลานน 4) สนบสนนใหมการใหขอมลยอนกลบทจรงใจจากลกคา ผใชบรการ และผอปถมภ 2.6.11 รปแบบการทางานทหลากหลาย (Style diversity) ทมงานทมประสทธภาพควรประกอบดวยสมาชกทมความสามารถ แนวคดในการทางานทแตกตางกนออกไปอยางนอย 4 รปแบบ คอ สมาชกทยดการทางานเปนหลก สมาชกทยดเปาหมายเปนหลก สมาชกทเนนกระบวนการเปนหลก และสมาชกทมงวธการเปนหลก จดเนนทหลากหลายชวยเสรมสรางความแขงแกรงของทม 2.6.12 การประเมนผลงานของตนเอง (Self assessment) เปนการตรวจสอบวาผลการปฏบตงานอยในระดบใดและมอะไรบางทเปนอปสรรคตอประสทธผลของงาน อาจดาเนนการโดยแบบทเปนทางการหรอไมเปนทางการกได เปาหมายหลกเพอคนหาจดแขง จดออน และแสวงหาแนวทางปรบปรงหรอเพมประสทธภาพการทางาน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

53

วธการทใชกนทวๆไป คอ 1) ใหสมาชกกรอกแบบฟอรมใหสมบรณ 2) อภปรายเกยวกบแตละหวขอใหชดเจน 3) แสวงหาวธการเพมประสทธภาพการทางาน องคประกอบทง 12 ประการทจาเปนตอทมงานทมประสทธผล ทกลาวมาแลว มความเกยวของสมพนธกนเหมอนระบบตางๆ ในรางกายของคนเรา หากระบบใดระบบหนงในรางกายบกพรอง ผลรายจะกระทบกระเทอนถงระบบอนๆ ดวย โดยนยเดยวกน หากเราปรบปรงพฒนาองคประกอบใดองคประกอบหนง ผลดจะเกดขนแกทมงานหรอองคกรทงหมดดวย เหตนผวจยจงไดนาองคประกอบทง 12 ประการ ของการบรหารทมงานมาเปนกรอบแนวคดในการศกษาคนควาในครงน

2.7 งานวจยทเกยวของ

2.7.1 งานวจยในประเทศ ประยร ธรรมสทธเวท (2544, หนา 45) ไดทาการศกษาเกยวกบพฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงและคาดหวงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 จากการศกษาพบวา

1) พฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกด กรมสามญศกษา โดยรวมอยในระดบปานกลาง

2) พฤตกรรมการสรางทมงานทคาดหวงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกด กรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 โดยรวมอยในระดบมากทสด

3) พฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกด กรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 จาแนกตามสถานภาพ จาแนกตามอายราชการ และจาแนกตามขนาดโรงเรยน โดยรวมไมแตกตางกน

4) พฤตกรรมการสรางทมงานทคาดหวงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 จาแนกตามสถานภาพและขนาดโรงเรยน ไมแตกตางกน สวนการจาแนกตามอายราชการแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

5) พฤตกรรมการสรางทมงานทเปนจรงของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

54

สพชฌาย เจรญรกษ (2545, หนา 66-68) ไดทาการศกษาเกยวกบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามการรบรของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดฉะเชงเทรา จาแนกตามเพศ และขนาดโรงเรยน สรปผลการวเคราะหขอมล ไดดงน 1) การสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามการรบรของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดฉะเชงเทรา โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานแตละดานอยในระดบมาก 2) การสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามการรบรของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดฉะเชงเทรา โดยรวมและรายดาน จาแนกตามเพศแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต 3) การสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามการรบรของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดฉะเชงเทรา โดยรวมและรายดาน จาแนกตามขนาดโรงเรยน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ยกเวนดานความสมพนธระหวางกลม แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต สรศกด ศรณรนทร (2546, หนา 79-81) ไดทาการศกษาเกยวกบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสระแกว จาแนกตามสถานภาพในการดารงตาแหนง และประสบการณในการทางาน สรปผลการวเคราะหขอมล ไดดงน 1) การสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสระแกว โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก 2) การเปรยบเทยบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสระแกว ตามทศนะของผชวยผบรหารโรงเรยนและครผสอน โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 3) การเปรยบเทยบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสระแกว ตามทศนะของผชวยผบรหารโรงเรยนและครผสอนทมประสบการณในการทางาน 10 ปขนไปและมประสบการณในการทางานนอยกวา 10 ป โดยรวมและรายดาน แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ธระ หมนศร (2546, หนา 65-66) ไดทาการศกษาเกยวกบการสรางทมงานของโรงเรยนมธยมศกษา สหวทยาเขตสามมก-บางปลาสรอย เขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 สรปผลการวเคราะหขอมล ไดดงน 1) การสรางทมงานของโรงเรยนมธยมศกษา สหวทยาเขตสามมก-บางปลาสรอย เขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 อยในระดบมาก

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

55

2) การสรางทมงานของโรงเรยนมธยมศกษา สหวทยาเขตสามมก-บางปลาสรอย เขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ระหวางบคลากรหลกกบครผสอน ดานบทบาททสมดล แตกตางกน สวนดานอนไมแตกตางกน 3) การสรางทมงานของโรงเรยนมธยมศกษา สหวทยาเขตสามมก-บางปลาสรอย เขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ระหวางโรงเรยนขนาดกลางกบโรงเรยนขนาดใหญ แตกตางกน โดยโรงเรยนขนาดกลางมการสรางทมงานมากกวาโรงเรยนขนาดใหญ ราตร วระวฒนโสภณ (2547, หนา 91-94) ไดทาการศกษาเกยวกบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน สงกดเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 สรปผลการวเคราะหขอมล ไดดงน 1) การสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน สงกดเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดานแตละดานอยในระดบมาก ยกเวนดานการเปดเผยและการเผชญหนา อยในระดบปานกลาง 2) การเปรยบเทยบการสรางทมงานของผบรหารโรงเรยน สงกดเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 จาแนกตามประเภทโรงเรยน โดยรวมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ยกเวนดานการเปดเผยและการเผชญหนา โรงเรยนประถมศกษา โรงเรยนขยายโอกาสและโรงเรยนมธยมศกษา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนในโรงเรยนขยายโอกาส และโรงเรยนประถมศกษา มการสรางทมงานดานการเปดเผยและการเผชญหนา แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ไมตร งามวงษวาน (2549, หนา 103-106) ไดทาการศกษาเกยวกบการสรางทมงานของผบรหารสถานศกษา สงกดเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 สรปผลการวเคราะหขอมล ไดดงน 1) ความคดเหนของผบรหารและครตอการสรางทมงานของผบรหารสถานศกษา สงกดเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวาทกดานอยในระดบมาก โดยเรยงลาดบทมคาเฉลยสงสด 3 อนดบ คอ ดานบทบาททสมดล ดานวตถประสงคทชดเจนและเปาหมายทเหนพองตองกน กระบวนการทางานและดานการตดสนใจทถกตองเหมาะสม 2) การเปรยบเทยบความคดเหนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานและคร สงกดเขตพนทการศกษาชลบร เขต 1 ตอการสรางทมงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จาแนกตามตาแหนง โดยรวมและรายดาน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และเมอจาแนกตามขนาดของสถานศกษา โดยรวม แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต 2.7.2 งานวจยตางประเทศ ไอเรซ (Ayres, 1993, p. 51) ไดศกษาวจยเรองความสมพนธระหวางผลผลตและความเปนอสระของทมงาน และความมประสทธภาพของกระบวนการทางานเปนทม ผลการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

56

พบวา ตวแปรเกยวกบกระบวนการของการสรางทมงานและประสทธภาพของกระบวนการมความสมพนธกนในระดบสงกบการประเมนคณคา คอ ดานการแกปญหาของทมในการทางาน เปนทมในปจจบน โรบนสน (Robinson, 1994, p. 47) ไดทาการศกษาเรอง ผบรหารในทมงานซงศกษาโดยการประเมนการมสวนรวมของสมาชกในทมงาน โดยการนาเอาวธการทางมนษยวทยา และบทบาทหนาท ทไมดของระบบราชการมาวเคราะหดวย ผลการศกษาพบวา เงอนไขดๆ ตอการมสวนรวมจะเกดขนเมอ ระบบการทางานอยในแนวเสนตรงเดยวกบโครงสรางองคกร สมาชกผปฏบตงานทแสดงออกถงการทางานกลมทดมทกษะ และสามารถใหคาปรกษา เปนผททาตวเปนแกนกลางของการพฒนาทมงานไดดเยยม วฒนธรรมของชาตมอทธพลตอสวนรวมและไมเปน สงผดในการใหความรวมมอ การเขารวมของสมาชกผปฏบตงานแตละคนมความหมายถงความคดของคาวา “ทม” แอนเดอรสน (Anderson, 1995, p. 62) ไดทาการศกษาเรอง การบรหารงานตามรปแบบการสรางทมงานของตนเองกบประเพณนยม หรอแบบปรามด โดยศกษาจากทศนคตของนกการศกษาในโครงการขยายโอกาสดานการบรหาร พบวา ทศนคตเกยวกบสภาพแวดลอมการทางานและสภาวะผนาแบบมสวนรวม มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต โดยกลมตวอยางจากเขตตะวนออก เหนวามทศนคตในทางบวก ใน 2 ปจจยคอ ตวแปรสภาพแวดลอมการทางานและตวแปรสภาวะผนาแบบมสวนรวม กลมตวอยางทงหมดมความเหนเกยวกบการสอสารไปทางลดลง รอบบนส (Robbins, 1998) ไดศกษาเกยวกบประสทธผลของทม พบวา ขนาดของทมทางานโดยทวไปไมควรเกน 10-12 คน เพราะถามจานวนมากกวาน จะมความยงยากในการทางานรวมกนใหไดผลด ฮอลล (Hall, 1999, p. 53) ไดทาการศกษาวจยเกยวกบเรอง การใชเวลาในการวางแผนรวมกนเปนทมในโรงเรยนดลาแวร ซงเปนโรงเรยนปฏรปขนาดกลาง โดยมการจดทมงานครทมระเบยบวนยตางกน ใหมาศกษางานกบกลมนกเรยนกลมเดยวกน พนทเดยวกน และตารางเวลาเดยวกน จดประสงคของการจดสรางทมงานกคอ การสรางกลมสงคมเลกๆ ซงครจะไดพบกบความตองการทางดานการศกษาและความตองการทางดานพฒนาของนกเรยน ซงอาจรวมถงการสรางความพงพอใจรวมกน คณะกรรมการปฏรปโรงเรยนแนะนาใหใชเวลาวนละ 7 คาบ ในการวางแผนงานรวมกนนนเปนการสรางกลมทดทสด การศกษาครงนตองการทราบวา ใชเวลาในการวางแผนใหเกดประโยชนไดอยางไรบาง หวหนาทมมอทธพลเหนอกระบวนการวางแผนหรอไม การวางแผนกระทบกระเทอนตอทมงานและนโยบายของโรงเรยนอยางไร การศกษาวจยนสรปไดเปน 4 ประเดน สองประเดนแรก คอ โรงเรยนตองประชมหารออยางตอเนองในเรองของ

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

57

การกาหนดมาตรฐานของโรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนตองวางแผนรวมกนอยางตอเนอง คอเปนเรองปจจบนและเปนความตองการใหดาเนนไปเรอยๆ อกสองประเดนหลงเปนสงใหมๆ สาหรบโรงเรยน ครใหญตองเสนอการพฒนาอยางมออาชพ โดยผานการทางานเปนทม และในการประชมคณะคร ตองใชกจกรรมแบบทมงานเพอเพมจตสานกในการทาหนาทของคณะคร

2.8 สรปกรอบแนวคดในการวจย

จากการศกษางานวจยทเกยวของกบการสรางทมงาน พบวาการสรางทมงานเปนวธการอนหนงในการปรบปรงสมพนธภาพระหวางบคคลในสถานศกษาทจะมผลตอความสาเรจของการทางาน การบรหาร และการปฏบตภารกจในสถานศกษา ผบรหารสถานศกษาตองขอความคดเหนและใหบคลากรในสถานศกษามสวนรวมในการใชเทคนคและการวางแผนเพอสรางทมงาน ซงการสรางทมงานทใชในการวจยครงน ผวจยใชกรอบแนวคดของปารคเกอร (Parker, 1990, pp. 31-56; อางถงใน สนนทา เลาหนนทน, 2549, หนา 114-122) จานวน 12 ดาน ไดแก 2.8.1 ความชดเจนของวตถประสงค สมาชกในทมทกคนเขาใจ และยอมรบในภารกจ หรอเปาหมายของทม และทราบอยางแนชดเกยวกบ วาระการประชม งานทไดรบมอบหมาย และทราบดวาจะมงความสนใจไปทงานทรบผดชอบไดอยางไร วตถประสงคและแนวทางในการดาเนนงานตองชดเจน สนองความตองการของบคลากร เปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการกาหนดนโยบาย เปาหมายและแนวทางปฏบต 2.8.2 บรรยากาศการทางานทปราศจากพธรตรอง สมาชกของทมทมประสทธภาพจะมความสขทไดอยดวยกน พวกเขาจะสอสารกนอยางงายๆ และมอารมณขน เพอสรางสรรคบรรยากาศทผอนคลาย สมาชกจะเสนอทจะใหความชวยเหลอ โดยไมตองรอใหถกขอเสยกอน และมความเตมใจทจะแบงเกยรตทไดจากผลสาเรจของงานใหกบสมาชกคนอนภายในทม หากทกคนชวยกนสรางบรรยากาศในการทางานใหเกดความเปนกนเอง ไมสรางแรงกดดน ผลของการทางานเปนทม จะชวยใหเกดความภาคภมใจของทกคนทรวมทมเดยวกน 2.8.3 การมสวนรวม สมาชกแตละคนจะมสวนในการชวยใหทมบรรลภารกจ หรอเปาหมายของทม โดยงานทแตละคนทานน อาจไมเทากนหรอไมเหมอนกน ตองสรางความผกพนยอมรบรวมกน การทาใหผปฏบตงานตระหนกวา ตนเองเปนสวนหนง และมความสาคญตอทมงาน 2.8.4 การรบฟงซงกนและกน ความสามารถในการฟงของสมาชกแตละคนในทม เปนคณสมบตทสาคญทสดสาหรบทมทมประสทธภาพ สมาชกจะรบฟงความคดเหนของคนอนอยางด และตงใจ คดพจารณาไตรตรองสงทไดรบฟง โดยไมมการวจารณความเหนเหลานน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

58

ยอมรบความคดของสมาชกอน เปดโอกาสใหทกคนแสดงความคดเหน แสดงความสนใจในสงทสมาชกพด เสนอแนะขอแตกตาง อยางเปดเผยตรงไปตรงมา โดยปราศจากความกลว มการทาความเขาใจซงกนและกน เพอแกปญหาการทางานรวมกนอยางเตมใจและจรงใจ 2.8.5 ความไมเหนดวยในทางบวก สมาชกของทมจะสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ แมจะเปนความคดทแตกตางจากสมาชกคนอนๆ ความหลากหลายทางความคด คอ พลงของทม ทมทมประสทธภาพจะใชทกษะในการแกปญหา ใชขอขดแยงใหเปนประโยชน เพอแกไขความขดแยงทอาจเกดขน รวมทงใชทกษะนนในการเพมความรกในหมคณะ ดวยบรรยากาศทสนบสนนการแสดงความไมเหนดวยในทางบวกสามารถถกสรางขนมา โดยอาศยความยดหยน ความเปนผมเหตผล และความเปนผมอารมณขนของเหลาสมาชก 2.8.6 ความเหนพองกน การเหนพองกนตองการเอกภาพแตกไมเปนเอกฉนท จะบรรลมตได เมอสมาชกทกคนเหนพองตองกนกบผลการตดสนใจ โดยสมาชกจะตองมความตงใจไวกอนแลววา จะใหการสนบสนนผลการตดสนใจ ไมวาผลจะออกมาในรปแบบใดกตาม สมาชกแสดงความคดเหนหรอการตดสนใจ ซงแสดงออกถงความพอใจรวมกนและความเปนอนหนงอนเดยวกนของทม โดยทกคนสามารถยอมรบได และเตมใจทรบกตกาการปฏบตงานตามมตของทม 2.8.7 การสอสารทเปดเผย ทมจะสอสารกนอยางเปดเผยได สมาชกจะตองมความเชอใจซงกนและกน ซงการเชอใจจะตองอาศยเวลาในการสราง สมาชกของทมจะชวยสงเสรมใหมการสอสารกนไดอยางเปดเผย ดวยการทาตนใหเปนคนทเชอถอได พดตรงไปตรงมา และใหความรวมมอกบทม ผบรหารควรสนบสนนใหมการวพากษวจารณกนได และไมตอบโตพฤตกรรมดงกลาวดวยการวจารณพฤตกรรมนน มการแจงขอมลขาวสารระหวางบคลากรทงภายในและภายนอกสถานศกษา ทมบรรยากาศเตมไปดวยความเปดเผย จรงใจตอกน เพอประชาสมพนธใหเกดความเขาใจและสามารถประสานงานใหฝายตางๆ ทางานไดตรงตามวตถประสงคทตองการ โดยใชวธการทหลากหลายรปแบบ และเหมาะสมตามสถานการณ 2.8.8 บทบาทและการมอบหมายงานทชดเจน การทางานอยางมประสทธภาพของทมนนจะตองประกอบดวยงานหลายอยางทเกยวของกน ดงนนความเขาใจตรงกนเกยวกบผลทตองการจากงานของแตละคนจงเปนสงสาคญ บทบาทและหนาทของสมาชกแตละคนจะตองชดเจน การตดสนใจมความเดดขาดเฉยบคม และมการวางแผนปฏบตเพอรองรบการตดสนใจนน มการกาหนดหนาทความรบผดชอบของบคลากรโดยคานงถงความร ความสามารถ ความแตกตางและความตองการของบคลากรดวยวธการทหลากหลายอยางชดเจน ใหเหมาะสมกบบคลากรและสถานการณ ในการทางานแตละดานกอนมอบหมายงาน สมาชกแตละคนรบผดชอบงานทไดรบอยางเตมท และเตมใจชวยผอน

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร

59

2.8.9 ภาวะผนารวม สมาชกแตละคนมความสานกทจะพยายามทางานใหไดตามททมตองการ ผบรหารมหนาทรบผดชอบทางดานบรหาร สมาชกคนอนๆ กทาหนาทอยางอนตามความรความสามารถของแตละคน หรอขนอยกบความตองการของทม ทกคนยอมรบในความร ความสามารถและการตดสนใจของกนและกน ตลอดจนมโอกาสผลดกนเปนผนา และผตาม ตามความตองการ ในสถานการณทเหมาะสม 2.8.10 ความสมพนธกบภายนอก ทมทมคณภาพสามารถสอสารใหผอนทราบความสาเรจของทม เพอเปนการสรางความนาเชอถอ ตองสรางเครอขายการสอสารกบภายนอกทมดวย โดยการสนบสนนสงเสรมใหบคลากรทากจกรรมรวมกนหลายๆรปแบบกบสมาชกภายนอก เพอปรกษาหารอแลกเปลยนขอคดเหนในการทางาน หรอการใหขอมลยอนกลบดานการปฏบตงาน โดยมความเปนกนเอง มความเขาใจและยอมรบการทางานเปนกลม ตลอดจนการรวมมอใหความชวยเหลอกนระหวางกลม 2.8.11 รปแบบการทางานทหลากหลาย ทมทประสบความสาเรจตองประกอบดวย สมาชกทมความสามารถ แนวคดในการทางานทแตกตางกนออกไปอยางนอย 4 รปแบบ คอ สมาชกทยดการทางานเปนหลก สมาชกทยดเปาหมายเปนหลก สมาชกทเนนกระบวนการเปนหลก และสมาชกทมงวธการเปนหลก โดยอาศยขอเทจจรงจากระบบขอมลสารสนเทศ เพอชวยเสรมสรางความแขงแกรงของทม 2.8.12 การประเมนผลงานของตนเอง ทมทดตองมการประเมนตนเอง ทงในแบบทเปนทางการหรอไมเปนทางการ เพอตรวจสอบวาผลการปฏบตงานอยในระดบใดและมอะไรบางทเปนอปสรรคตอประสทธผลของงาน เปาหมายหลกเพอคนหาจดแขง จดออน และแสวงหาแนวทางปรบปรงหรอเพมประสทธภาพการทางาน จากการศกษางานวจยและคนควาจากตารา เอกสารตางๆ พบวา การสรางทมงานตามแนวคดของปารคเกอร ทง 12 ดาน มความสาคญทกดาน เพราะสงผลถงประสทธภาพในการบรหารงานและการทางานของบคลากรในสถานศกษาใหเกดประสทธผลทงสน