PS 103 55

1. แนวคด

1.1 รฐศาสตรแมจะมเนอหาสาระเฉพาะของตนเอง แตเปนการศกษาเกยวกบคนซงยอม

โยงเกยวถงศาสตรหลายสาขา

1.2 ความเกยวพนมกบทกหมวดวชา คอ หมวดวชา วทยาศาสตร หมวดวชา

สงคมศาสตร หรอหมวดวชามนษยศาสตรยอมชวยทาใหเขาใจเรองราวทางดาน

การเมองการปกครองไดด

2. วตถประสงคเชงพฤตกรรม

เมออานจบแลว นกศกษาจะสามารถ

2.1 อธบายหลกสตรรฐศาสตรในการเรยนการสอนทเนนเสรศกษา(liberal education) ได

2.2 บอกความสมพนธและศพททเกยวของระหวางรฐศาสตรกบศาสตรแขนงอน ๆ ซงมใน

ทกหมวดวชาได

บทท 2

รฐศาสตรในบรบทแหงนานาวทยาการ

PS 103 56

PS 103 57

1. โลกแหงความหลากหลายเชงวชาการ

วงวทยาการร วมสมยส ง เสรมการ เ รยนรแบบทาง เชง “ส ห ว ท ย า ก า ร ”

(interdisciplinary approach) ซงความสาคญกบการเกยวของกนระหวางวชาสาขาตาง ๆ ซง

บางครงเรยกวา “พหวทยาการ” (multi-disciplinary)

แนวพนจเชงสหวทยาการเปนการเปดโลกทศนเชงวชาการ (academic world

view) ใหกวางขวางไมจากดอยในแนวคดใดแนวคดหนงโดยผสมผสานหลอหลอมแงมม

หรอแนวคดของศาสตรตาง ๆ เขาดวยกน รฐศาสตรเกยวของกบสาขาอน ๆ เชน

เศรษฐศาสตร วทยาศาสตร สงคมวทยา นตศาสตร ปรชญา

การเรยนรเขาใจวชาอน ๆ นอกเหนอจากวชาเฉพาะของตนเปนเรองจาเปนมาก

เพอใหเกดความลกซงในศาสตรจนถงขนทสามารถนามาผสมผสานเขาดวยกนดวย เมอ

พจารณารฐศาสตรในแนวพนจเชงสหวทยาการ ยอมหมายถง การมองความเกยวพนระหวาง

ศาสตรตาง ๆ วาพงพงองอาศยกนทงในเรองของเนอหาสาระ และระเบยนวธการศกษามาก

นอยเพยงใดและสามารถนาไปใชอธบายปรากฏการณทเกดขนหรอใชในการทานายเหตการณท

จะเกดขนได

ตวอยางแหงแนวพนจ เชงสหวทยาการ คอ การพยายามอธบายวา ทาไม อดอลฟ

ฮตเลอร (Adolf Hitler) ซงแสดงตนเปนเผดจการเตมรปแบบ จงไดรบการยอมรบจากคน

เยอรมนใหเปนผนา (Führer—ฟหเรอร) ในชวงกอนมหาสงครามโลกครงท 2 คาอธบายเชง

“การเมอง” วาม “ power ” เฉย ๆ ไมพอ ตองมการใหเหตผลดาน 1) จตวทยาการเมอง 2)

เศรษฐศาสตรการเมอง 3) สงคมวทยาการเมอง 4) ประวตศาสตร 5) และอน ๆ เขาไปดวย

2. หลกสตรในสถาบนอดมศกษา (academic curriculum)

การเรยนในระดบปรญญาตร (Bachelor of Arts) ตามมหาวทยาลยตาง ๆ

โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกามกจดเปนแบบศลปศาสตรบณฑต หรอวทยาศาสตรบณฑต

อยางกวาง ๆ ทงน เพราะสาเหตอยางนอย 2 ประการ

บทท 2

รฐศาสตรในบรบทแหงนานาวทยาการ

PS 103 58

สาเหตประการทหนง สบเนองมาจากปรชญาการศกษาวา “เสรศกษา” (liberal

education) เปนของจาเปนอยางยงสาหรบนกศกษาในระดบปรญญาตร กลาวคอ นสต

นกศกษาจะตองไดรบการฝกฝนโดยสถาบนอดมศกษา เพอใหเกดสตปญญาและรจกการคด

อยางมเหตผล (rational thinking) รจกการใชตรรกะ (logic)

ปกตในยโรปและสหรฐอเมรกาไมถอวาปรญญาตรเปนปรญญาเพอการงานหรอวชา

วชาชพ (professional degree) แตเปนการเรยนรพนฐานเพอตระหนกในความสาคญ ของ

อารยธรรม คอ ความกาวหนาในดานตาง ๆ ของมนษยชาต

การระบวาจบปรญญาตรสาขาใดใชเกณฑวาเรยนกลมวชาใดเปนวชาเอก (major

field) หรอเปนกลมวชาเขมขน หรอกลมวชาเนนหนก

ข. สาเหตประการทสอง วทยาการตาง ๆ มความเกยวพนกนมาก ดงนน กอนจะ

ศกษาลกลงไปอยางเฉพาะเจาะจง สาขาวชาใด (ซงปกตเปนชวงเรยนปท 3 และปท 4 หรอ

แมกระทงระดบปรญญาโท) สมควรตองทราบขอบขายแหงเนอหาและปรชญาของศาสตรอน ๆ

เสยกอนดวย

ในหลกสตรของสหรฐอเมรกามกประสาทปรญญาตรเปนปรญญาศลปศาสตรบณฑต

(B.A.) หรอวทยาศาสตรบณฑต (B.S.) และวงเลบดวยสาขาวชาเอกและมการกาหนดให

เรยนวชาพนฐาน ซงมหลายวชาดวยกน เชน ภาษา ปรชญา สถต ปรชญา ภมศาสตร

ประวตศาสตร สงคมวทยา และวทยาศาสตร เปนตน

อนง มปรากฎการณทเรยกวา “hidden curriculum” คอ หลกสตรทมองไม

เหนชด (ซอนแฝง) คอการเรยนรนนมใชขนอยกบครและหนงสอเทานนแมวาจะมสภาพท

นาจะดเลศคอ “ในนามปลา ในตาราดและครด มความรดและถกตอง” แตการศกษาและ

การเปนผมการศกษา ตองอาศยบรบท คอสภาวะรอบดานชวยเกอกลสงเสรมดวย เชน วธการ

เรยนรพงใหเหนภาพและมการถายทอดใหเกดจนตนา มการใช “visual” ใหเหนปรากฏทาง

นยตาและ ไดยนทางห (เชนวาทะของบคคลสาคญ) นอกจากนบรรยากาศแหงการเรยนรส

ปญญา ในสถาบนอดมศกษายอมเพมพนขนจากภมทศนของสถานศกษา และความ

หลากหลายของพนเพและแมกระทงชาตพนธของผรวมชนเรยน ทงนยอมมคณคายงขนเมอใน

กรณทเรยนรฐศาสตรหากมนกศกษามาจากภาคตาง ๆ หรอประเทศตางๆ รวมเรยนดวย

3. รฐศาสตรกบประวตศาสตร

วทยาการ (discipline) สองสาขานมความเกยวพนกนมากในประเดนตาง ๆ โดย

PS 103 59

เรมจากการทไดมผต งขอสงเกตวา “ประวตศาสตร” คอการเมองในอดตและ “การเมอง” คอ

ประวตศาสตรปจจบน อนแสดงใหเหนถ งเนอหาสาระทใกลเคยงคาบเกยว

(overlapping) กนของประวต ศาสตรและรฐศาสตร วชาประวตศาสตรมขอบเขตท

กวางขวางอยางมหาศาล ทงนโดยศกษาความเปนไปทงหมดไมวาเปนระดบใด

(G.A. Jacobsen and M.H. Lipman. Political Science. Barnes and Nobel, 1969,

p.3.)

เ นอหาสาระของประวตศาสตรเกยวของเรองการเมอง เศรษฐกจ ศาสนา

ขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ เมอกลาววา “ประวตศาสตร คอ การเมองในอดต” เปนการ

ใหความสาคญกบเหตการณเชงการเมองอนมผลกระทบตอเหตการณดานตาง ๆ ตวอยาง

คอ เมอพมารกรานประเทศไทย (อนเปนกจกรรมทางการเมองและเชงการทหาร) ไดทาลาย

เผาวดวาอารามของกรงศรอยธยาเสยมาก

กจกรรมทางการเมองน นมผลตอการศาสนาและเกยวกบเรองทางสงคมและ

ขนบธรรมเนยมประเพณ รวมทงความเชอและวถชวต (way of life) ของคนไทยดวย

3.1 “การเมอง คอ ประวตศาสตรปจจบน” หมายถง การทเหตการณตาง ๆ

ทกาลงเกดขนหรอเมอเกดขนลวนแลวแตไดรบอทธพลไมโดยตรงกโดยออมจากการเมอง

1) ตวอยาง คอ ในวนอาสาฬหบชา และวนเขาพรรษา ไมมเนอสตวขายเพราะม

คาสงจากกระทรวงมหาดไทย ไมใหฆาสตวในวนนนและไมใหมการอนญาตออกอาชญาบตร

ฆาสตวเกนโควตาปกตกอนหนานน

ทงน ยอมแสดงใหเหนวา การเมอง(ณ ทนหมายถง การปกครองหรอการบรหาร

ราชการแผนดน) มผลกระทบตอชวตประจาวนของบคคล ซงนกประวตศาสตรยอมบนทกไว

2) เวลา 24.00 น. กอนวนเลอกตงจนกระทงสนสดวนเลอกตงไมใหมการจาหนาย

สราหรอของมนเมาตางๆ

3) การทพลเมองไทยหรอคนจากทอนกตามตองกลบเขาบานภายในระยะเวลาท

กาหนด (curfew—เคอรฟว) เชน ในชวงตนของป พ.ศ.2547 ในบางจงหวด คอ ปตตาน

นราธวาส และยะลา อยภายใตกฎอยการศก (martial law)

3.2 ว ชาประวต ศาสตรและการเ ม อง เก ยวของกนมากดงค ากล าวท ว า

“ประวตศาสตรทขาดรฐศาสตรยอมไรผล รฐศาสตรทปราศจากประวตศาสตรยอมไร

ราก” คากลาวของ (เอ.อาร.ซลย นกประวตศาสตรองกฤษ)

PS 103 60

(cf. Leslie Lipson. The Great Issues of Politics.7th ed., Englewood Cliffs, New

Jersey: Prentice-Hall, 1985, p.16)

3.3 สาระทคาบเกยวระหวางรฐศาสตรกบประวตศาสตร ประวตศาสตรม

เนอหาเกยวกบความเปนไปในทางการเมอง เชน 1) ในการสบตอราชบลลงก 2) การได

ตาแหนงนายกรฐมนตรหรอประธานาธบด 3) การสงคราม 4) การเจรจาสนตภาพ เปนตน

3.4 นกประวตศาสตรชาวองกฤษชอ ลอรด แอคตน (Lord Acton) ไดเคย

กลาวเชงอปมาอปไมยไววา รฐศาสตรเปรยบเสมอนกบสายเสนทอง (strands of gold) ท

ยงหลงเหลออยในแมนาแหงประวตศาสตร

(Peter B.Harris. Foundations of Political Science. London: Hutchinson, 1976,

p.30.)

หมายความวา ขอมลทางประวตศาสตรหรอแมกระทงจากตานาน เชน เรองสงคราม

โทรจน (Trojan war) ซงเกยวกบการแยงชง Helen of Troy ผไดชอวาสดโสภา และมการ

สรางวรกรรม ของนกรบบนลอนาม เชน Hector, Achilles—แอค-คล-ลส และผอน จาก

วรรณกรรมของ Homer แหงกรกยคโบราณ เรอง อลเหลยด (Iliad) เปนตน มมาก แตถา

รอนออกมาแลวหรอพจารณาดเฉพาะบางเรองจะพบ “บทเรยน” หรอกฎเกณฑบางอยาง

จากเหตการณในอดตทผานมา

3.5 วชารฐศาสตรกบประวต ศาสตรยอมพงพงองอาศยขอมลซงกนและกน

ตารารฐศาสตรมกมเนอหาเกยวกบเหตการณในอดต เชน

ก. ประวตศาสตร สมยกรงศรอยธยา เชน การเดนทางมาของชาวโปรตเกส ผ

ประสงคจะเผยแผครสตศาสนาสคนไทย รวมทงยคอน เชน การนายางพารามาสประเทศไทย

ตวอยาง คอ ผลงานของ ชาญวทย เกษตรศร. ประวตศาสตรการเมองไทย 2475-

2500 Political History of Thailand 1932-1957. กรงเทพฯ : มลนธโครงการตารา

สงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2544.

ข. ประวตศาสตรแหงการปฏวตอเมรกน ป ค.ศ. 1776 ซงมฝายฝรงเศสเขามาชวย

บรรดาผกชาตนาโดย ยอรจ วอชงตน

ค. เหตการณในอดตเกยวกบการปฏวตรสเซย (Russian Revolution, 1917) ซง

เปนการปฏวตโดยเลนน ลมลางระบบกษตรยซาร และนายกรฐมนตรคนสดทายแหงยคสม

บรณาญา สทธราชยชอเคอเรนสก Kerensky ไดหนมาตงรกรากอยในสหรฐอเมรกา ซงผเขยน

(จรโชค วระสย) มโอกาสไดรบประทานอาหารเยนรวมกบทาน ณ บานนกวชาการแหง

PS 103 61

มหาวทยาลยสแตนฟอรด (Stanford University) เมอง Palo Alto รฐแคลฟอรเนย ป

ค.ศ.1965 ซงปรากฏวาทานไมรจก Thailand แตรจก Siam ทงน เพราะการเปลยนชอเปน

Thialand เกดขนป พ.ศ. 2482 ชวงรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม

ง. เหตการณระหวางทเดยน เบยน ฟ (Dienbienfu) ในวนท 8 พฤษภาคม

2497 ทเวยตนามภายใตการนาของโฮ จมนห (Ho Chi Minh)

จ. กรณพมา (Myanmar) ซงเรยกตวเองวา เหมยนมา เคยสรบกบองกฤษถง

3 ครง ในชวงศตวรรษท 19 คอ 1824-26, 1852 และ 1885 ซงผลสดทายทาใหพมาตกเปน

อาณานคมขององกฤษภายใตปกครองซงองกฤษเปนใหญเปนผปกครอง

ตอมาในป ค.ศ. 1937 อนเปนผลพลอยไดจากการตอสของอนเดย ภายใตการนาของ

มหาตมะ คานธ เยาวหลาล เนหร และขบวนการสภาแหงชาตของอนเดย Indian National

Congress ทาใหองกฤษทยอยมอบอานาจใหอนเดยและพมาไดรบสทธปกครองตนเอง (self-

governing) แตอยในความคมครองขององกฤษ เรยกวา British Protectorate อนง มคา

กลาววา “การเมองในปจจบนเปนเหตการณทกาลงกลายเปนประวตศาสตร” ทงน

เพราะเมอเหตการณผานไปกเปนเรองประวตศาสตร

3.6 ตวอยางเชน

ก. การลอบฆาตกรรม ประธานาธบด จอหน เอฟ. เคนเนด (John F.

Kennedy) แหงสหรฐอเมรกา (เรองการเมอง) เมอวนท 22 พฤศจกายน ค.ศ.1963 (พ.ศ.2506)

ซงบดนไดกลายเปนประวตศาสตรซงดวายาวนานมากไปแลว

(Theodore Sorensen. Kennedy. Harper and Row, 1965.)

ข. การสถาปนาความสมพนธทางการทตระหวางไทยกบสาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนจน เมอ 1 กรกฎาคม 2518 ในสมยท ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เปน

นายกรฐมนตรโดยม พลตรชาตชาย ชณหะวณ และประสทธ กาญจนวตน (ผมชอรกน

กวางขวางวา โคว ตงหมง) และอกหลายคนเปนผตดตอเจรจาลวงหนา

การสถาปนาครงแรกในขณะนนเปนเรองการเมองปจจบน แตเมอเหตการณผานไปก

ยอมกลายเปนเรองประวตศาสตร รวมทงการไดรบเชญกลบไปรวมฉลองครบรอบ 10 ปแหง

ความสมพนธเมอ 1 กรกฎาคม 2528 ดวย

ค. กรณการเจรจาระดบสดยอดระหวางผนาสหรฐอเมรกากบสหภาพโซเวยต

คอรอนลด เรแกน กบ กอรบาชอฟ ณ ประเทศไอซแลนดเมอเดอนตลาคม 2529 เพอตกลง

หลายเรองรวมทงประเดนเกยวกบอาวธประเภท “สงครามระหวางดวงดาว” (Star Wars)

PS 103 62

หมายถง อาวธลาสมยสาหรบทาสงครามในอวกาศประเภทตาง ๆ รวมทงระบบอาวธท

เรยกวา Strategic Defense Initative (SDI) และอาวธอน ๆ เพอการ “ปองปราม”

(deterrence) คอ ทงปองกนและปราบปราม

(ดรายงานการประชมทางวชาการเรอง “Summit Diplomacy: Reagan and

Gorbachev” จดโดยสานกงานโครงการพฒนามหาวทยาลย (ยดซ UDC—University

Development Commission) ณ ศนยสารสนเทศ ทบวงมหาวทยาลย ในวนท 5 พฤศจกายน

2529 โดยเฉพาะเอกสารประกอบการบรรยายของ Edward Schapsmier แหง Illinois State

University.)

ง. ในวนท 6 มนาคม 1994 องกฤษกบฝรงเศสเปดอโมงคใตนาขามชองแคบ

(Channel Tunnel) ซงมผลตอความสมพนธระหวางประเทศและการเชอมโยงอกหลาย ๆ ดาน

อนงในวนท 1 พฤษภาคม ค.ศ.1997 พรรคกรรมกร (Labour Party) ขององกฤษภายใตการ

นาของ Tony Blair ซงอายขณะนนคอ 43 ป ไดเขาดารง ตาแหนงนายกรฐมนตรองกฤษซง

หนมทสดนบตงแตป ค.ศ.1812 Tony เปนนายกรฐมนตรจนกระทงกลางป พ.ศ. 2550

จ. การตกลงกนในวนท 26 กมภาพนธ 2547 ทจะสรางอนสรณสถาน อนเปนท

ระลกถง (memorial) ใหแกผเคราะหรายทเปนเหยอเครองบนโดยสารโดยผกอการราย อลเก

ดะ บงการโดย Bin Laden ชนอาคาร World Trade Center ในมหานครนวยอรก เหตการณ

โศกนาฏกรรมนน เรยกวา Nine One One คอ 911 ซง 9 หมายถง เดอนกนยายน และ 11

หมายถง วนท ทงนเพราะเกดขนในวนท 11 กนยายน ค.ศ. 2001

(อนง เจรญ วรรธนะสน ไดเขยนหนงสอเกยวกบคาทานายของนอสตราดามส

(Nostradamus, 1509-66) นกพยากรณ หรอโหราจารยชาวฝรงเศสแหงศตวรรษท 16 คอ

เกนกวา 400 ปเศษมาแลววามการทาลายอาคารสงระฟาแฝดในเมองใหม (คงจะหมายถง

ยอรคใหม คอ New York)

3.7 วธการศกษาหรอแนวพนจนอกเหนอจากความเกยวพนระหวางรฐศาสตรกบ

ประวตศาสตรใน 1) เชงสาระแลวยงมการนา 2) วธการหรอแนวพนจเชงประวตศาสตร

(historical approach) มาใชในการวเคราะหเรองราวทางการเมองอกดวย

ก. วธการศกษารฐศาสตรในเชงประวตศาสตร คอ การศกษาเรองราวในอดต

ในดานตาง ๆ เชน 1) การเปลยนแปลงดานนโยบายตางประเทศในยคสมยตาง ๆ กน

เพอทจะตความหมาย 2) วเคราะห และ 3) คาดการณวาสภาวะทางการเมองการปกครองใน

PS 103 63

อนาคตจะเปนอยางไร

ข. ตวอยางของวธการทางประวตศาสตร คอ การพยากรณหรอคาดการณวา

รฐบาลไทยจะดาเนนนโยบายตางประเทศในรปใด หากมวกฤตการณเกดขน ทงนโดยการมอง

กลบไปในอดตวา รฐบาลเคยปฏบตเชนใดเมอมเหตการณคลาย ๆ กนเกดขนในสมยกรงศร

อยธยาหรอในยคตนกรงรตนโกสนทร เปนตน

ค. การคาดคะเนวาสหรฐอเมรกาจะดาเนนนโยบายตางประเทศอยางไร

หลงจากทไดคนดเปนมตรกบสาธารณรฐประชาชนจนบนผนแผนดนใหญแลว ทงนโดย

พจารณาถงความ สมพนธในอดตหลายสบปมาแลว

ง. จากการทจนสามารถแกไขปญหาฮองกง ซงครบสญญาเชา 99 ปกบองกฤษ

ในป ค.ศ.1997 (พ.ศ.2540) ไดแลว

จ. การพยายามรวมเกาหลเหนอและเกาหลใต (unification) ซงแยกออกจาก

กนมาประมาณเกอบ 50 ปแลว หลงมหาสงครามโลกครงทสอง จะเปนอยางไรตอไป จะตอง

พจารณาทงในเชงประวตศาสตรและเชงการเมอง

3.8 ตวอยางกรณเกาหล : ประวตศาสตรและจตวทยาสงคมในเรองอปนสย :

“han” การคาดคะเนเหตการณทางการเมองโดยใชวธการทางประวตศาสตรจะตองมการอาง

ประสบการณเดมหรอเหตการณเดมทไดเคยเกดมาแลว และทเชอวานาจะเกดขนซา ๆ กน

หรอคลาย ๆ กนกคอ ลกษณะทางจตวทยาสงคม คอ อปนสยประจาชาต (national

character)

ก. นกรฐศาสตรจงศกษาประวตศาสตรของประเทศตาง ๆ (รวมทงเรงราวทาง

สงคมวทยา-มนษยวทยาคอขนบธรรมเนยม และอปนสยของคนในชาตนน ๆ ตามแนว “สห

วทยาการ”) เพอประเมนนานาปจจยหรอพจารณานานาตวแปร (Variables) อนนาไปสการ

คาดการณทมพนฐานทางวชาการมากพอควรวาประเทศเหลานนจะตอบสนองดวย 1) การใช

นโยบายอะไร และ 2) จะดาเนนการ อยางไรทงภายในประเทศและภายนอกประเทศอยางไร

ข. ตวอยาง ไดแก การคาดการณวา เกาหลใตกบเกาหลเหนอจะม

สมพนธภาพทดตอกนได หรอไมในระยะเวลา 3-4 ปขางหนา ทงน โดยพจารณาถง 1)

ประวตศาสตรทคนเกาหลยงราลกไดถงเหตการณของสงครามระเบดเกาหลเหนอภายใต

อทธพลของจนและสหภาพโซเวยตและเกาหลใตชวง 4-5 ป หลงการสนสดของมหา

สงครามโลกครงทสอง (2488) กบเกาหลใตภายใตอทธพลของสหรฐอเมรกาและคนเกาหลม 2)

ลกษณะประจาชาตอนแตกตางจากคนไทยซงลมและใหอภยไดงาย กลาวคอ คนเกาหลมก

PS 103 64

ฝงใจกบอดต และ “คบแคน” หรอ “แคนใจ” อยเปนประจา ลกษณะดงกลาวเรยกเปนภาษา

เกาหลแตเขยนเปนภาษาองกฤษวา “ฮน” (“han”)

การอธบายเหตการณและคาดการณลวงหนาโดยพจารณาเชงอปนสยประจาชาตน

เกยวโยงถงเรองทางสงคมจตวทยาหรอจตวทยาสงคม ซงจะกลาวตอไป

ค. การเปรยบเทยบผนาสาคญอเมรกน เรองของการเมองเกยวกบทงผนา

และประชาชนทวไป และบทบาทของผนาหรอมขบรษมความสาคญยงดงทนกประวตศาสตร

ชาวสกอตผเรองนาม คอ ธอมส คารไลย (Thomas Carlyle, 1795-1881) กลาวไววา

“ประวตศาสตรโลกนนไซร หาใชอนไกล ไดแก ชวตประวตของบรษผยงยง”

(Thomas Carlyle. On Heroes, Hero-Worship, and the Heroic in History. Cf.

Robert Stewart, comp. The Penguin Dictionary of Political Quotations. Middlesex:

Penguin, 1984, p.29.) สมมตฐานแหงขอความดงกลาว คอ บรษหรอสตรผมความสามารถ

พเศษ (อาจเรยกวามคณสมบตแหงความเปนทรพยากรของระดบ ซปเปอรมนษย

ง. นกประวตศาสตรมบทบาทในการกาหนดวากษตรยองคใด หรอผนาคนใด

สมควรไดรบการขนานนามวา “ผยงใหญ” หรอ “มหาราช” (The Great)

1) นกประวตศาสตรไดศกษาขอมลตางๆ เพ อจดอนดบ (ranking)

ประธานาธบดวาใครจะเปน 1) ระดบยงใหญ (Great) 2) ระดบใกลยงใหญหรอระดบเกอบจะ

ยงใหญ (near great) และ 3) ระดบธรรมดา (average) ตามความเหนของนกประวตศาสตรซง

หวหนาผวจย คอ อารเธอร เอม ชเลสซงเกอรเทาทมสารวจมาแลวในป ค.ศ.1948 ยกยอง

ผนาอเมรกน 4 ในระดบ “ประธานาธบดผยงใหญ” (เรยกวา Great) ไดแก 1) อบราฮม

ลนคอลน 2) ยอรจ วอชงตน 3) แฟรงคลน ด โรสเวลท (ออกเสยงโรส เพราะพนเดมมาจาก

ภาษาดชต Roosevelt)และ 4) ธอมส เจฟเฟอรสน

2) ในการประมวลความคดเหนของนกประวตศาสตรอก 6 ครงตอมากยง

ยกยองใหอบราฮม ลนคอลน เปนอนดบท 1 ของบรรดาประธานาธบดผย งใหญทง 4 คน โดย

ใหยอรจ วอชงตน เปนอนดบสอง ตอมาในป พ.ศ.2526 ไดมสารวจใหมและมการจดอนดบใหม

โดยสงแบบสอบถาม ไปยงนกวชาการ 846 คน สาหรบผทอยในระดบใกลจะยงใหญ (near

great) ไดแก 1) ธโอดอร หรอ Teddy Roosevelt 2) วดโรว วลสน 3) แอนดรส แจคสน 4) แฮ

ร เอส ทรแมน (Time, December 19, 1983, p.35.) ผลจากการสารวจครงสดทายนไดแก 1)

อนดบ 1 คอ ลนคอลน 2) อนดบ 2 คอ แฟรงคลน ด โรสเวลท 3) อนดบ 3 คอ ยอรจ

วอชงตน และ 4) อนดบ 4 คอ ธอมส เจฟเฟอรสน

PS 103 65

3) ภายหลงการอสญกรรมของรอนลด เรแกน (Ronald Reagan) ใน

วนท 5มถนายน 2547 มการประเมนผลงานของประชาชนทผมความสามารถพเศษในการ

สอสารใหประชาชนเขาใจเรองนโยบายและอนๆ ไดงายๆ จนกระทงไดฉายาวาเปน “The

great communicater” วาหากจดอนดบประธานาธบดคนนกนาจะอยในระดบอยางนอยคอ

เกนระดบกลาง

3.9 การเปรยบเทยบลาดบความยงใหญของผนาประเทศอน : การมองสวนลก

เชงกาลเวลา

ก. ความรทางประวตศาสตรสงเสรมใหคนรจ กการมองในสวนลกเชง

กาลเวลา คอควรใช เวลานาน ๆ บางประเทศเหมาะกบการจดลาดบผ นาในระบอบ

ประชาธปไตย เมอมประวตศาสตรคอนขางยาวนานในการปกครองระบอบนน ตวอยาง

ไดแก องกฤษ และสหรฐ อเมรกา

ข. ผนาในเอเชยมหลายคนทอยในตาแหนงยาวนาน เชน ลกวนยว (Lee

Kuan Yew) ผนาพรรคกจประชา (People’s Action Party) ผสถาปนาสงคโปรใหเปนเอก

ราชในวนท 9 สงหาคม 1965 ไดครองตาแหนงนายกรฐมนตรสงคโปรเกอบ 30 ป และแม

มอบหมายให Goh Chok Tong ใหเปนนายกรฐมนตรคนท 2 ตงแตวนท 26 พฤศจกายน

1990 จนถง 11 สงหาคม 2004 ซงผสบตอเปนนายกรฐมนตรคนท 3 คอ บตรลกวนยว ชอ ล

เซยน ลง (Lee Hsien Loog )

ซฮารโตแหงอนโดนเซยอยในตาแหนงประมาณ 30 ป และมหาธร

(Mahathir) แหงมาเลเซยกอยในตาแหนงประมาณ 20 ป

3.10 อนเดย บางประเทศพอจะเปรยบเทยบได แตควรมระยะเวลาใหนานอกระยะ

หนงเพอมรายกรณ ใหมากขน

ก. ตวอยาง ไดแก อนเดยประเทศนไดรบเอกราชมาดวยการตอสแบบอว

หงสา คอ แบบไมใชกาลงรนแรงโดยมหาตมะ คานธ เปนผนาคนสาคญทสด แตคานธม

ลกษณะเปนนกบญ คอ ไมสนใจตาแหนงทางการเมองใด ๆ หลงจากอนเดยไดรบเอกราช

(Swaraj) ในวนท 15 สงหาคม 2490 แลว

ข. ผทเปนนายกรฐมนตรของอนเดยระยะตนเปนผอยในตระกลเดยวกนคอ

ตระกลเนหร นายกรฐมนตร 1) คนแรก คอ เยาวหลาล เนหร ผมบทบาทสาคญในขบวนการ

แหงโลกทสามของบรรดาประเทศทอางวาไมฝกใฝฝายใด (world movement of non-

aligned nations) เนหร เสยชวต 27 พฤษภาคม ค.ศ. 1964 2) คนทสอง ชอ บาล บาฮาดร

PS 103 66

ศาสตร (Shastri) ซงดารงตาแหนงสนมาก 3) คนทสาม คอ อนทรา คานธ บตรสาวเนหร

และนามสกล คานธ เปนของสาม ซงไมเกยวของทางญาตกบมหาตมะ คานธ อยในตาแหนง

ตงแต 19 มกราคม 1966 4) คนทส คอ มอราจ เทศย (Desai) ซงเปนนายกรฐมนตรชวงสน 5)

คนทหา คอ อนทรา คานธ อก (เปนซา) ตอมาถกลอบฆาตกรรม 31 ตลาคม 2527 6) คนท

หก คอ ราชพ คานธ บตรชายอนทรา คานธ ผถกประทษรายถงแกชวต 22 พฤษภาคม 1991

ในการเลอกตงทวไปป พ.ศ.2547 พรรคคองเกรส ภายใตการนาของบตรสะใภของ

อนทรา คานธ คอ ชาวอตาเลยนเดม (แตงงานกบ Rajiv Gandhi ราชพ คานธ) ชอ Sonia โซ

เนย คานธ ไดคะแนนเสยงในอตราสวนทมากจงไดเปนฝายจดตงรฐบาล แตโซเนย คานธ ไม

รบตาแหนงนายกรฐมนตรและมอบหมายใหคนเอนเดยโดยกาเนดเปนนายกรฐมนตรแทน

3.11 การถกลอบประทษราย ผนาหลายคนถกลอบทาราย ดงขอมลบางสวนดงน

1) 1865—Apr. 14. U.S. Pres. Abraham Lincoln

2) 1914—June 28. Archduke Francis Ferdinand of Austria-Hungary

and his wife in Sarajevo, Bosnia, by Gavrilo Princip.

3) 1916—Dec.30. Grigori Rasputin, powerful Russian monk.

4) 1935—Sept. 8. U.S. Sen. Huey P. Long shot in Baton Rouge. LA.

5) 1948—Jan. 30. Mohandas K. Gandhi, 78, shot in New Delhi, India.

โมหน ทาส คานธ (มหาตมะ) ถกยงถงแกชวตเมออาย 78 ป ในกรงนวเดล อนเดย

6) 1951—July 20. King Abdullah ibn Hussein of Jordan.

7) 1959—Sept. 25. Prime Minister Solomon Bandaranaike of Ceylon.

นายกรฐมนตรของศรลงกาถกยงเสยชวต พ.ศ.2502

8) 1963—Nov. 22. U.S. Pres. John F. Kennedy shot while riding in

motorcade in Dallas, TX. (22 พฤศจกายน 2506 ณ เมอง Dallas, รฐเทกซส)

9) 1968—Apr. 4. Rev. Dr. Martin Luther King Jr. fatally shot in

Memphis, TN. ดร.มารตน ลเธอร คง ผนาคนผวดา ผซงนยมการตอสแบบไมใชความรนแรง

ทานองเดยวกบมหาตมะ คานธ ถกยงถงแกชวตในเมองเมมฟส รฐเทนเนสซ

10) 1968--June 5. Sen Robert F. Kennedy(D, NY) รอเบรต เอฟ. เคนเนด

11) แหงรฐนวยอรกถกยงเสยชวต ณ นครลอสแองเจลลส รฐแคลฟอรเนย

12) 1983—Aug. 21. Benigno Aquino Jr. ผนาฝายคานของฟลปปนส ชอ

เบนนนโย อาคโน ซงเปนสามของนางโคราซอน อาคโน (ตอมาไดรบเลอกตงเปน

PS 103 67

ประธานาธบดฟลปปนส) ถกยงตายทสนามบนมะนลา

13) 1984—Oct. 31. อนทรา คานธ นายกรฐมนตรของอนเดยถกยงเสยชวต

โดยองครกษชาวซกส 2 คนในกรงนวเดล

14) 1986—Feb. 28. Olof Palme นายกรฐมนตรปาลมเมของสวเดนถกยง

เสยชวตบนถนนในกรงสตอคโฮลม ประเทศสวเดน

15) 1991—May 21. ราชพ คานธ ถกลอบสงหารโดยการปลดชนวนระเบด

ระหวางการชมนมหาเสยงเลอกตงในมทราส ประเทศอนเดย

16) 2003—Mar. 22. Serbian Prime Min. Zoran Djindjic, shot dead by

snipers outside governement headquarters in Belgrade.

(The World Almanac and Book of Facts 2004. World Almanac Books, 2003,

pp.155-156.)

4. รฐศาสตรกบเศรษฐศาสตร

1) วชาเศรษฐศาสตรศกษา 3 เรองใหญคอ 1) การผลตสนคาและบรการ

(production) 2) การจาแนกแจกจาย (distribution) และ 3) การบรโภค (consumption)

เปนเรองของความอยดกนดของคนในสงคม

(1. Paul A.Samuelson. Economics. 10th ed., McGraw Hill, 1976. 2. George L.

Bach. Economics. 10th ed., Prentice-Hall, 1980.)

นกคดบางคนกลาววาเศรษฐศาสตรเกยวกบการจดการทรพยากรทงหลายใหม

ประสทธภาพ

รฐศาสตรเปนวชาวาดวยความอยรวมกนของคนหมมาก ซงประเดนหลกกคอ

ใหประชาชนเปนสขใหบานเมองมความสงบราบรนและใหพลเมองไดรบความปลอดภยและ

ความยตธรรม ดงนน ความคาบเกยวทสาคญ คอ ความเปนอยของคน ทงสองวชามงใหคน

มชวตอยอยางดแตมความแตกตางกนในเชงมตหรอแงมม ใหพฒนาจากการไมมอะไร คอ

ฐานะยากจนสความเปนผมฐานะ(from rags to riches)ตามสานวนองกฤษ แปลตามตวคอ

จากผาเชดถพนสความรารวย

(Philippe Legrain. Open World : The Truth About Globalisation. Abacus,

2003)

นกคดชาวองกฤษผโดงดง คอ มลธส(T.R. Malthus) ไดใหฉายาวชาเศรษฐศาสตรวา

gเปน “ศาสตรนาซมเซา”(dismal science) เพราะเกรงวาจะดาเนนการดานเศรษฐกจไมทน

PS 103 68

กบความเจรญเตบโตของประชากร

(cf. Grover Starling. Understanding American Politics. Homewood, Ill. : Dorsey,

1982, p.11.)

2) รฐศาสตรกบเศรษฐศาสตรเคยมความสมพนธใกลชดกนมากและในบาง

ประเทศใหความสาคญกบสาขาทเรยกรวมกนวา “รฐเศรษฐศาสตร” หรอ “เศรษฐกจ

การเมอง” (Political economy) เศรษฐศาสตรการเมองถอวาโครงสรางดานการเมอง (ระบบ

และสถาบนการเมอง) มผลตอวถชวตทางเศรษฐกจ

“รฐเศรษฐศาสตร” ศกษาพฤตกรรมทางเศรษฐกจของรฐ ศพทนเรมใชตงแต

ศตวรรษท 16 โดยเฟองมากในศตวรรษท 19 (Harris. op.cit., p.359.)

ปจจบนศพทนแพรหลายในกลมทเรยกตนเองวา “ซายใหม” (New Left) และขยาย

วงกวางออกไปทกท ตระหนกถงความสาคญของปจจยทางการเมอง ในการกาหนดนโยบาย

ของรฐ เปนตน

(Roger Scruton. A Dictionary of Political Thought. London: Mac millan,

1983, p.359.)

ทงสองวชามความเกยวพนตอกนและกนอยมาก โดยเฉพาะมการศกษาถงอทธพล

ของปจจยเศรษฐกจทมตอการเมอง และอทธพลขององคประกอบทางการเมองทมตอสภาวะ

ทางเศรษฐกจ

3) อทธพลของเศรษฐกจ : ทศนะของบดาแหงวชารฐศาสตร อทธพลของ

เศรษฐกจทมตอสงคมการเมองเปนทตระหนกมาแตโบราณกาล คอ สมยบดาวชารฐศาสตร

คอ อารสโตเตล ซงกลาววาเสถยรภาพของการปกครองประชาธปไตยขนอยกบสภาพ

เศรษฐกจทดและโดยเฉพาะการมชนชนกลาง (middle class) เปนจานวนมาก

อารสโตเตลกลาววา เมอเศรษฐกจเออตอการมชนชนกลางมาก ยอมทาใหการ

ปกครองแบบประชาธปไตยทเรยกวา “มชฌมวถอธปไตย” หรอ “มชฌมาธปไตย” (Polity)

ดาเนนไปโดยราบรน อนง อารสโตเตลวเคราะหสาเหตแหงการปฏวตและอาชญากรรม

โดยกลาวไววา เกดขนจากสาเหตทางเศรษฐกจ คอ ความยากจน

(Aristotle. The Politics, Book II.)

4) ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบเศรษฐศาสตรในเรองนโยบายหรอการ

ดาเนนงานของรฐหรอองคการทางการเมองมผลสะทอนตอภาวะทางเศรษฐกจ เชน กรณ

อนเดย ซงยคของอนทรา คานธ นยมนโยบายสงคมนยมใหรฐมบทบาทมากคอ เปนเจาของ

PS 103 69

และดาเนนการทางสาธารณปโภค และแมกระทงการคาขาย อนทาใหเศรษฐกจไมเตบโต

เท าท ควร กอใหเกดผลอยางท เร ยกว า “การปฏวตแหงการคาดหวงทลดถดถอยลง”

“Revolution of Falling Expectations”

(Stanley A. Kochanek. Business and Politics in India. Berkeley: University

of California Press, 1974.)

แนวคดของอนทรา คานธ เอนเอยงไปในแนวทางสหภาพโซเวยต ซง เนน

“เศรษฐศาสตร แบบสงการ” (Command Economy) คอ รฐมบทบาทสง ทงน อนทรา คานธ

ในอนเดย รวมทง ภณฑรานายเกแหงศรลงกา ไมพอใจการกระทาขององกฤษ ซงแผขยาย

อาณานคมทงทางการเมองและทางเศรษฐกจ กลาวคอ เปน “จกรวรรดนยมทางเศรษฐกจ”

(economic imperialism)

5) (John Black. A Dictionary of Economics. Second Edition, Oxford

University Press, 2002, pp.134-135.)

ในกรณทรฐบาลใชนโยบาย “ปลอยอสระ” หรอ “การคาเสร” (แลสเซแฟร,

laissez-faire) หรอแบบลทธนายทน เศรษฐกจจะดาเนนไปแบบหนง ผลกคอ เอกชนหรอ

ฝายผประกอบการฝายประชาชนเปนฝายผลต และดาเนนกจการรานคา โรงงานอตสาหกรรม

และอน ๆ โดยทรฐบาลไมเขาไปควบคมอยางเตมท (ยกเวนในขอบเขตกวาง ๆ ของกฎหมาย

และแนวปฏบตบางอยาง)

6) รฐบาลคอมมวนสตจนเคยใชนโยบายสงคมนยม เตมทโดยใหรฐดาเนนการทาง

เศรษฐกจเสยเองเปนสวนใหญหรอในดานทสาคญ ๆ เชน ดวยการเปนเจาของกจการธนาคาร

หรอเปดรานคาเอง จนเคยมการเปดรานคาซงรฐบาลเปนเจาของและดาเนนการเอง ตวอยาง

ไดแก รานคา (หรอรานสรรพสนคา) ทมชอวา “รานมตรภาพ” (Friendship Store ใน

ภาษาองกฤษซงแปลจากยยหรอออ Yuyi ในภาษาจน)

7) รฐศาสตรเกยวกบเศรษฐศาสตร บรหารธรกจ และอน ๆ เชน ทฤษฎของ Karl

Marx, และ จอหน เคนส (John Maynard Keynes) เปนนกเศรษฐศาสตรชาวองกฤษ เกดใน

ป ค.ศ. 1883 มกถอกนวาเปนบดาแหงเศรษฐศาสตรมหภาค (Macroeconomics) เคนส

สนบสนนใหรฐบาลมบทบาทในการทาใหเกดเสถยรภาพในเศรษฐกจ

(John Black. Oxford Dictionary of Economics. Oxford University Press,

2002, p.258.)

PS 103 70

8) เคนสเปนทปรกษาของรฐบาลองกฤษชวงสงครามโลกครงท 1 และ ครงท 2 เปน

ตวแทนของรฐบาลองกฤษในการประชมท Bretton Woods ภายหลงมหาสงครามโลกครงท 2

ซงนาไปสการจดตง IMF (International Monetary Fund) ในป ค.ศ.1946 และธนาคารโลก

(World Bank) ซงชอเดมอยางเปนทางการของธนาคารโลก คอ IBRD (International Bank

for Reconstruction and Development) ธนาคารนานาชาตวาดวยฟนฟและการพฒนาซง

เปนหนวยงาน (agency) ขององคการสหประชาชาต

ดร.ปวย องภากรณ อดตผวาการธนาคารแหงประเทศไทย และอดตคณบดคณะ

เศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร เคยศกษากบทานผน ณ สานกลอนดอนวาดวย

เศรษฐศาสตร (London School of Economics)

5. รฐศาสตรกบเศรษฐศาสตร เพมเตม

1) ในป ค.ศ. 1989 มกรรมาธการยโรป (European Commission) เสนอใหมการ

จดตงสหภาพเศรษฐกจและการเงน (Economic and Monetary Union—EMU) เพอให

บรรดาเงนตราทงหลายระดบชาต ถกยกเลกไปและแทนทโดยเงนตราของยโรปอยางเดยว

(a single EU currency) ซงจดการโดยธนาคารกลางของยโรปในวนท 10 ธนวาคม ค.ศ.1991

ผนาประเทศตาง ๆ แหงสหภาพยโรป (EU) ประชมกนทนครเกาแกของฮอลแลนด คอ

Maastricht (มาสตรคต) เพอเสนอใหมการลงนามรบรองบทแกไขตาง ๆ (amendments) ใน

สนธสญญาโรม (Treaty of Rome) ทงน บทแกไขตาง ๆ เหลานนเปนประตเบกทางให

สหภาพยโรปเขาสความเปนสหภาพเศรษฐกจและการเงน (EMU) สนธสญญา Maastricht

ซงมความยาวถง 250 หนา มงใหเขาสการใชเงนตราอตราเดยวกน (ตอมาเรยกวาเงน EU)

ไมเกนวนท 1 มกราคม ปค.ศ.1999

สนธสญญา Maastricht มขอความทเกยวโยงกบเรองนโยบายทางสงคม (social

policy) ภายในสหภาพยโรป อนไดแกเรองราววาดวย

ในป ค.ศ. 1993 ม 12 ประเทศทเปนสมาชกสหภาพยโรปไดใหคาปฏญญารบรอง

สนธ สญญา Maastricht และตอมาในป ค.ศ.1995 ประเทศออสเตรย ฟนแลนด และสวเดนได

เขามาเปนสมาชกของสหภาพยโรปแตมเงอนไขบางประการ ในเดอนธนวาคม 2547 มสมาชก

ของสหภาพยโรปเพมขนอก

(Paul R. Krugman and Maurice Obstfeld. International Economics: Theory

and Policy, Sixth Edition, Boston: Addision-Wesley, 2003, p.612.)

PS 103 71

ในการปรบปรงตารารฐศาสตรทวไปในชวงป ค.ศ.2010 ยคน ไดพยายามใหทนสมย

ยงขน เพราะโลกไดเปลยนแปลงไปมากโดยเฉพาะทเกยวของกบนโยบายดานเศรษฐกจ

ตวอยาง คอ มขอแตกตางของประเทศในเชงเศรษฐกจซงหมายถง การเกยวของกบการพฒนา

เชน ในชวงทายแหงศตวรรษท 20 ป1999 ซงมรายงานในเอกสารอางองป 2000 ระบวา

รายไดตอคนหรอรายไดตอหว (per capita income) ทงน ของสหรฐอเมรกานาโดง คอ

เกอบ 34,000 เหรยญสหรฐ คอ ประมาณ 1,360,000 บาทตอป หรอประมาณ 100,000 บาทตอ

เดอน และตามมาเปนอนดบ 2 โดยญป นซงหางกนประมาณ 10,000 เหรยญสหรฐ คอ

ประมาณ 400,000 บาทตอป หรอประมาณ 36,000 บาทตอเดอน สาหรบอนดบทาย ๆ ไดแก

อนเดย คอ 1,800 เหรยญตอปหรอ 72,000 บาทตอป หรอ 6,000 บาทตอเดอน

เปนทนาสงเกตวา ประเทศสวนใหญในโลกอยในระดบทยากจน มศพททใชเรยก

ประเทศทอยนอกอาณาบรเวณทเรยกกนวาเปนประเทศกาลงพฒนา (developing

countries) แตปรากฏวาในความเปนจรงเมอประมาณ 20 ป (ตน 1980-9) กอนสนสดศตวรรษ

ท 20 ประเทศทกาลงพฒนากยงคงสภาพเหมอนเดม คอ ยงไมกาวไปขางหนาเทาใดนก

ตวอยาง คอ กรณประเทศบงกลาเทศ (Bangladesh) เคยใชศพท “กาลงพฒนา” แตตอมาใช

ศพท “พฒนานอยกวา” (less-developed countries—LDCs)

(อางอง Paul R. Krugman and Maurice Obstfeld, op.cit., pp.255)

ชวงเวลา 30 ปภายหลงมหาสงครามโลกครงท 2 นโยบายการคาของประเทศท

กาลงพฒนาเนนสงเสรมการผลต (manufacturing) ดานอตสาหกรรม โดยปกปองไมใหม

การนาเขาสนคาทผลตจากประเทศอน

ขออาง คอ จาเปนทตองชวย “อตสาหกรรมทอยในวยทารก” (infant industry

argument) นกวชาการเรยกวาเปนการหาเหตผลเขาขางตนเอง ทงนเพราะประเทศทกาลง

พฒนาทงหลายลวนแตมศกยภาพ (potential)

เศรษฐกจทเสร (free economies) หรอเศรษฐกจการตลาด (market

economies) ใชนโยบาย 1) พฒนาอตสาหกรรม (industrialization) และ 2) การกดกน

ทางการคา (trade barriers) ซงผลสาเรจเดนปรากฏใน 1) สหรฐอเมรกา 2) เยอรมน และ 3)

ญปน

3 ) ประ เทศท กา ล ง พฒ นาส วนใหญม กม เ ศ รษฐ กจ ท วภา ค (economic

dualism) กลาวคอ ม 1) ภาคอตสาหกรรมทเนนคาจางแรงงานสง และพงทนจานวนมาก

PS 103 72

(high-wage, capital-intensive industrial sector) และม 2) ภาคทเปนการดาเนนชวต

แบบเกาทใชคาแรงงานตา (low-wage traditional sector)

(Paul R. Krugman and Maurice Obstfeld. op.cit.,p.272.)

4) ความเกยวพนในระดบระบบเศรษฐกจ ระบบม 2 รปแบบใหญ คอ

ก. แบบลทธนายทน (capitalism) หรอ เศรษฐกจแบบกลไกตลาด (market

economies)ซงเนนการประกอบการโดยเอกชนไมวาจะในดานการผลต การจาแนกแจกจาย

หรอการบรโภค สนคาและบรการ

ข. แบบสงคมนยม (socialism) หรอ เ ศ รษฐกจแบบสงการ (command

economies) คอ ใหความสาคญกบบทบาทของรฐหรอรฐบาล

ความเกยวพนกบการเมองกคอ ในรปแบบประชาธปไตยอาจมเศรษฐกจแบบ

การคาเสรหรอเศรษฐกจแบบกลไกตลาด และบางประเทศอาจมระบบเศรษฐกจ แบบสงคมนยม

กได

มแนวโนมส “การสนสดแหงอดมการณ” (the end of ideology) ซงมปรากฏทงใน

ความคดทางการเมองทางสงคมและทางเศรษฐกจดวย กลาวคอ การ “ยดมน ถอมน” ใน

ระบบใดระบบหนงหรออดมการณใดอดมการณหนงเรมคลคลายลง ตวอยางมปรากฏภายหลง

มหาสงคราม โลกครงทสอง ในสหรฐอเมรกา องกฤษ เยอรมนตะวนตกและหลาย ๆ ประเทศม

ระบบ “เศรษฐกจผสม” (mixed economy) มากขน

5) ในทางการเมองแหงปลายศตวรรษท 20 เปนตนมา มการกลาวถงทางเลอก

ทางการเมองแบบท 3 ดงทนกสงคมวทยารวมสมยขององกฤษชอ Anthony Giddens ได

เขยนไวในหนงสอชอ The Third Way. (Polity Press, 1998) และพมพเลมตอมาชอ The

Third Way and its Critics. (Polity Press, 2000) ซงมคานยมโดย Tony Blair ปรากฏในปก

หนาวา “An important contribution to the debate”

ในจนชวงตอจากการอสญกรรมของเหมาเจอตง (9 กนยายน 1976) ภายใตการนา

ของ เตง เสยว ผง ไดเปลยนมายดนโยบายทยดหยน ไมตดแนนผกมดอยกบอดมการณทาง

เศรษฐกจสงคมและการเมองตามแนวมารกซสตเดม

เตง เสยว ผง ใชนโยบายยดหยนทสอดคลองกบคากลาวทวา “แมวสอะไรไมสาคญ

ขอใหจบหนไดกแลวกน” ซง “แมว” หมายถง อดมการณหรอระบบและ“หน” หมายถง

ผลประโยชนทางเศรษฐกจและอน ๆ

PS 103 73

ในชวง ค.ศ.1980-89 จนทาการปฏรปทางเศรษฐกจขนานใหญ โดยลดการ

วางแผนจากศนยกลางและสงเสรมใหใชกลไกของการตลาด คอ การคาทเสรมากขน

6) เศรษฐกจและการเมองในความสมพนธระหวางประเทศ เศรษฐกจมบทบาท

สาคญตอนโยบายทางการเมองและการทหารดวย สหภาพโซเวยตไดทมเงนชวยเหลอแอฟกา

นสถานใหมรฐบาลทน ยมลทธคอมมวนสตเปนเวลาหลายป จนกระทงตอมาเศรษฐกจ

สหภาพโซเวยตเองถดถอย และมสวนกระตนใหมการเปลยนแปลงนโยบายตางประเทศ คอ 1)

ใหมถอนทหารออกจากแอฟกานสถาน และ 2) ลดความชวยเหลอลงอยางมาก อนง ในชวงทม

รฐบาล พลเอกชาตชาย ชณหะวณ ตงแตเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2531 เปนตนมา เนนปจจยทาง

เศรษฐกจจนกระทงมการประกาศนโยบาย “เปลยนสนามรบใหเปนสนามการคา” (From

War Zone to Trade Zone)

6. ความสาคญของแนวพนจเชงเศรษฐศาสตร

ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบเศรษฐศาสตรมใชมแตในเรองเนอหาสาระ แตใน

บางครงกมการนาวธการวเคราะหเชงเศรษฐศาสตรหรอเศรษฐวธ (economic approach)

ไปใชในทางการเมองการปกครอง

1) ผทถอวาเศรษฐศาสตรมบทบาทตอการเมองอยางมาก ไดแก คารล มารกซ

(1818-83) ชาวเยอรมนผลภยอยในองกฤษและเปนตนตารบลทธคอมมวนสต

คารล มารกซ ถอวา “วถแหงการผลต” (mode of production) ซงบางครงแปล

กนงาย ๆ วาเปนปจจยทางเศรษฐกจ มผลกระทบตอเรองราวของการเมอง การปกครอง วถ

ชวตของคนในสงคม ฯลฯ

2) นกวชาการอเมรกนชอ ชารลส เอ.เบยรด (Charles A. Beard) เบยรด ไดเรยบ

เรยบหนงสอชอ “การตความหมายรฐธรรมนญสหรฐอเมรกาในเชงเศรษฐศาสตร

(Charles A. Beard. An Economic Interpretation of the U.S. Constitution,

Macmillan, 1913.)

ชารลส เบยรด กลาววารฐธรรมนญอเมรกน กลาววาเนอหาสาระของรฐธรรมนญ

อเมรกนสะทอนสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมของผรางรฐธรรมนญซงเปนคนระดบมอนจะ

กน และมการศกษาสง ดงนน จงไมไดคมครองผลประโยชนของราษฎรทวไปอยางเพยงพอ

จนกระทงตอมามบทแกไข (amendments)

3) ปรากฏการณทางเศรษฐกจทนาจะมผลตอการเมองตามทรรศนะของ Peter Drucker

PS 103 74

ซงม อายเกนกวา 90 ป เมอถงแกกรรมชวงประมาณป 2548 ความเหนของดรคเกอรเกยวกบ

ปรากฏการณทางเศรษฐกจ ม 8 ขอ สาระสาคญบางประการมดงน คอ ในปจจบนเศรษฐกจ

ดานสนคาและบรการไดแยกตวออกจากเศรษฐกจดานการเงน อยางชดเจน เพราะรอยละ 90

ของธรกรรมทางการเงนขามชาตไมใช ธรกรรมทเกยวกบการผลต แตกอนนนเศรษฐกจระหวาง

ประเทศเกอกลและแขงขนกนแบบถอยทถอยอาศย เชน 1) ในศตวรรษท 18 องกฤษขายขน

แกะใหปอรตเกส เพอแลกกบเหลาองนทองกฤษผลตเองไมได หรอ 2) เมอกลางศตวรรษท 19

สหรฐอเมรกาแขงขนกบเยอรมนในการขายสารเคมใหตลาด ขายใหแกกนและกนและใหแก

ตลาดโลก เปนตน ปจจบนการคาระหวางประเทศเปนเรองของการเปนปรปกษทตางฝายตาง

พยายามทาลายสมรรถนะในการตอสแขงขนของอกฝายหนง อนงแตเดมมาบรษทตาง

เสาะหาผลกาไรใหสงสดเทาทจะทาได ปจจบนบรษทขามชาต ตองการหาสวนแบงตลาดให

ไดสดสวนทมากทสดและการคาขายในตลาดโลกมกจะดทผลตอบแทนของการลงทนระยะยาว

โดยดอายของการลงทนและการไดรบผลตอบแทนวาจะไดรบภายในระยะ เวลาเทาใด (เชน 7

ป) เปนสาคญ

4) สภาวะปจจบนตามแนวคดของ ดรคเกอร คอ การจดการ (management)

กลายเปนปจจยชขาดของการผลต ไมใชปจจยการผลตแบบเกา คอ 1) ทดน 2) แรงงาน และ

3) เงนทน อกตอไป

(ถรพฒน วลยทอง, ชยอนนต สมทวณช และคณะ. อนาคตทไลลาประเทศไทย :

แนวโนมของโลก สงคม เศรษฐกจ การเมอง กบอนาคตของวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย. กรงเทพฯ : สถาบนนโยบายศกษา, 2546, หนา 27-28.)

7. รฐศาสตรกบภมศาสตร

1) มองเตสกเออ : นกคดฝรงเศส

ความเกยวของระหวางสภาพทางภมศาสตรกบภาวะทางการเมองเปนทตระหนกกน

มาเปนเวลาประมาณ 200 ปมาแลว โดยเฉพาะนกคดฝรง เศสชอ มองเตสกเออ

(Montesquieu, 1689-1755) ผเปนตนตารบแหงการแบงอานาจออกเปน 3 สวน (คอ ฝาย

บรหาร นตบญญต และตลาการ) กลาววาพนทและลกษณะของดนแดนของรฐมผลตอสภาวะ

ทางการเมอง

(Huszar and Stevenson. Political Science, op.cit., p.4)

สภาพทางภมศาสตรมความสาคญเกยวกบความกนดอยด มงคง (prosperity)

PS 103 75

หรอการขาดแคลนของราษฎร ซงมผลตอ 1) เสถยรภาพและการพฒนาทางการเมองและ 2)

ความมนคงปลอดภยของประเทศดวย

ก. ในกรณแรก มตวอยางคอ อนเดยแมจะเปนประเทศใหญมพนทเกอบ 6 เทาของ

ประเทศไทย แตแหงแลง ขาดความอดมสมบรณในบรเวณยอมมกาลงอานาจไมมากเทาทควร

ข. ในกรณทสอง เกยวกบความปลอดภย โดยอาศยสภาพภมศาสตร ไดแก

สหรฐอเมรกาอยอาณาบรเวณทเปนเสมอนเกาะใหญมหมา ดงนน ในยคสมยทยงไมม

เครองบนและเรอรบทนสมย สหรฐอเมรกาสามารถหลกเลยงสงคราม คอ ไมถกรกรานจากยโรป

ในสมยครสตศตวรรษท 19 จนทาใหสหรฐอเมรกาสามารถพฒนาทางเศรษฐกจไดมาก

2) ทฤษฎเขตแดน

รฐศาสตรเกยวกบภมศาสตรปรากฏใน “ทฤษฎเขตแดน” (Frontier Theory) อน

โดงดงของนกประวตศาสตรอเมรกนชอ เฟรดเดอรค เทอรนเนอร (Frederick Turner,

1861-1932)ศาสตราจารยเทอรนเนอร กลาววา ความเจรญเตบโตของประชาธปไตย

สหรฐอเมรกามรากฐานมาจากสภาพภมศาสตรของสหรฐอเมรกา คอ มการเพอขยายเขต

แดน ซงสวนใหญมงไปในทศตะวนตก คอ สมหาสมทรแปซฟคและมลรฐวอชงตน มลรฐออ

เรกอน มลรฐแคลฟอรเนย เปนตน

(หนงสอทสาคญมาก คอ The Frontier in American History. 1920 cf. Michael

Martin and Leonard Gelber. Dictionary of American History. Ames, Jowa: Littlefield,

Adams, 1956, p.624.)

อนง เฟรดเดอรค เทอรเนอร เชอวาการขยายสภาพภมศาสตรใหกวางออกไป คอ

ขยายเขตแดนไดทาให 1) เศรษฐกจขยายตว และทาให 2) รจกการพงตนเอง เขาทานอง

พทธภาษตประจามหาวทยาลยรามคาแหง คอ อตตาห อตตโน นาโถ เพราะตองตอสกบ

อาณาบรเวณใหม ๆ ทยงไมมการพฒนา เชน บรเวณทมคนอนเดยนแดงอาศยอย ซงยอมม

การตอตานดวยอาวธดงปรากฏในภาพยนตรเรอง River of No Return ทถายทาชวงกอนป

พ.ศ.2500 และเคยฉาย โรงภาพยนตรศาลาเฉลมไทยในกรงเทพมหานคร ซงนาแสดงโดย

Robert Mitchum กบ Marilyn Monroe

การขยายเขตแดนทางภมศาสตรตามทฤษฎดงกลาวทาใหมการขยายตวทาง

เศรษฐกจ คอ เกดความมงคงและชวยพฒนาความเปนประชาธปไตยของสหรฐอเมรกา ทงน

เพราะ มการคนพบทางพฤตกรรมศาสตรวา ผขาดแคลนหรอผประสบปญหาทางเศรษฐกจ

ยอมไมสนใจและเขาไปมสวนรวมทางการเมองแบบประชาธปไตย ทงนเพราะตองเสยสละ

PS 103 76

เวลาและรายไดในการเขาไปสกระบวนการประชาธปไตย ซงหมายถง การสละเวลาเพอศกษา

เรองราวประเดนตาง ๆ ทางการเมองนอกจากนนการทบคคลจาเปนตองพงตนเองเพอไป

บกเบกในถนใหม ๆ เชน ตองตงตนเปนผคมกนบานของตนเองและทดนของตนเอง ดวยเหต

ดงกลาวบคคลในสมยนนจงมบทบาทในการปลกฝงความรสก คอ สภาวะทางจตวทยาใหคน

อเมรกนม “ความเชอมนในตนเอง” (self-reliance, self-help) อนเปนคณสมบตทเออ

เกอกลตอการพฒนาประชาธปไตย

ลกษณะดงกลาวปรากฏจากคาใหสมภาษณของผเตบโตในสหรฐอเมรกาตงแต

อายเพยง 2 ขวบ ผหนง คอ ภรณทพย นาคหรญกนก นางงามจกรวาลคนท 2 ของไทย ตอ

จากอาภสรา หงสกล ทถายทอดผานดาวเทยมในคนวนท 15 มถนายน 2531 เนนความเปนตว

ของตวเอง อนง พงทราบวาภาพยนตรคาวบอย (ภาษาองกฤษ เรยกวา ภาพยนตรตะวนตก

คอ “Western”) มกแสดงใหเหนถงการผจญภยของผบกเบก (pioneers) ทมกมงไปทางทศ

ตะวนตกของอเมรกา ตวอยาง คอ ภาพยนตรระดบแคลสสก ชอ Gunfight at the O.K.

Corral. นาแสดงโดย Burt Lancaster กบ Kirk Douglas

8. ภมศาสตรการเมองและภมรฐศาสตร

1) ภมศาสตรการเมอง (Political Geography) ศกษา 1) ทาเลทต งของเมอง

หลวง(capital city) 2) แหลงทรพยากร 3) ดนฟาอากาศ 4) การมภเขา ปาไม แมนา 5)

สภาวะของเขตแดนของนานาประเทศในโลก สภาพภมศาสตรมบทบาทตอประวตศาสตร

การเมองของรฐ

ความสนใจเรองนไดรบแรงดลใจจากขอเสนอของประเทศฝรงเศส ชอ มองเตสกเออ

ทวามความเกยวพนระหวางภมอากาศ (climate) และประเภท (types) ของการปกครอง

(political regimes)

(Iain Mclean and Alistair Mcmillan, eds. The Concise Oxford Dictionary of

Politics. Oxford University Press, 2003, p.418.)

ก. นครรฐเอเธนสอยตดทะเล จงทาใหสะดวกในการตดตอทางเรอกบบานเมองอนอก

ทง มสภาพพนทดานตะวนออกเหมาะสมกบการเปนทาเรอ จงสงเสรมใหมความสมพนธทาง

1) การเมอง 2) การคา และ 3) วฒนธรรมกบบานเมองแหงบรพาทศมากกวาทางตะวนตก

ข. ประเทศทมสภาพภมศาสตรทลอมรอบดวย 1) ผนดนตลอด หรอแมกระทง

ลอมรอบดวย 2) ภเขาสง ยอมเปนอปสรรคตอการพฒนาบานเมอง สภาวะทางภมศาสตร

PS 103 77

ดงกลาว เรยกกนวา “ปดกนดวยผนดน” (land-locked) หรอไมมชายฝง (no Coastiline)

ไดแก 1) เนปาล 2) ลาว 3) แอฟกานสถาน และ 4) ยกานดา (Uganda) ในแอฟรกา เปนตน

2) ภมรฐศาสตร (Geopolitics)

ก. ภมรฐศาสตรไดรบฉายาจากนกวชาการผหนงวาเปน “บตรทางปญญานอก

กฎหมายของวชาภมศาสตรการเมองกบรฐศาสตร” ผทรเรมวชาน ไดแก นกรฐศาสตร

ชาวสวเดน ชอ รดอลฟ เชลเลน (Kjellen ซงออกเสยงแบบสวดช คอ Kj คลายกบ ch) และ

พฒนาตอมาโดยนกภมศาสตรการเมองชาวองกฤษชอ แฮลฟอรด แมคคนเดอร

(Mackinder, 1861-1947)

(Alan Bullock and Oliver Stallybrass, ed. The Fontana Dictionary of Modern

Thought. London: Fontana Books, 1977, p.263.)

ข. ภมรฐศาสตร พจารณาวา ชาตหรอรฐเปนสงมชวตหรออนทรยทเหนอหรอใหญ

กวาบคคลแตละคน (Supra-individual organisms) ซงมการตอสอยตลอดเวลาเปนนรนดร

กาล ผทจะเปนฝายชนะจะตองมอานาจในการควบคม “อาณาบรเวณ” หรอ “พนท” (space)

ของโลก

(โกวท วงศสรวฒน. ภมรฐศาสตร : มตใหม. กรงเทพฯ : แพรพทยา, 2528.)

ตามแนวคดเชงภมรฐศาสตร การพฒนาพนทเหลานขนอยกบ “กฎ” (laws) ซง

ไดมาจากการศกษาภมศาสตร และประวตศาสตรและนามาใชใหเปนประโยชนในเรอง 1)

นโยบายตางประเทศ และ 2) การวางแผนทางทหาร

ทฤษฎของเฮาสโฮเฟอร (Haushofer) พดถงแนวคดทเรยกวา “ลเบนสตรอม”

(lebenstraum) หรอแปลตามตวอกษรวาเปน “แกนชวต”

ค. ม 3 ทฤษฎสาคญทางภมรฐศาสตร ซงไดแก 1) “ทฤษฎดนแดนหวใจ” 2)

“ทฤษฎบรเวณขอบนอก” (Rimland Theory) และ 3) ทฤษฎอานาจทางทะเล (Sea Power)

1) ทฤษฎแรก (Bullock and Stallybrass, op.cit., p.278.) แมคคนเดอร

กลาวถง “ดนแดนหวใจ” (heartland) ในบทความป ค.ศ.1904 คอ 100 ปเศษมาแลว โดย

ระบวา ดนแดนหวใจ หมายถง พนทสวนกลางของอาณาบรเวณยโรปกบเอเชย (เรยกวา

Eurasian ยเรเซยน land mass) ระหวางเยอรมนกบไซบเรย กลาง บรเวณนถอวาสาคญ

มากเพราะไมตดทะเล ซงทาใหแสนยานภาพทางทะเลของบางประเทศไมอาจกลากรายได

(Jack C. Plano and Roy Olton. The International Relations Dictionary, 3rd

ed. Santa Barbara, Calif. : ABC-Clio, 1982, p.94.)

PS 103 78

2) ทฤษฎทสองกลาววา บรเวณรอบนอกของยโรป ตะวนออกกลาง แอฟรกา

และเอเชยใตมความสาคญตอการอยรอดของสหรฐอเมรกา (Plano and Olton, op.cit.,

p.95.)

3) ทฤษฎทสาม ถอวา อานาจทางทะเลสาคญตอการเปนมหาอานาจของโลก

(Loc.cit.) ผทรเรมทฤษฎนไดแก พลเรอเอก อลเฟรด เฮเยอร มาหน (Mahan, 1840-1914)

9. ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบสงคมวทยา –มานษยวทยา

1) สงคมวทยา เปนศาสตรทครอบคลมชวตทางสงคม มขอบเขตกวางขวางยง

กวารฐศาสตร ทงนเพราะรฐศาสตรเนนเฉพาะมตทางการเมอง หรอเรองราวทมผลกระทบ

ตอสวนรวมระดบ “สาธารณะ”

สงคมวทยาใหความสนใจตงแตระดบยอยทสด (จลภาค) คอ ความสมพนธระหวาง

บคคลจวบจนถงการจดองคการระดบรฐ (มหาภาค)

(บรรพต จรโชค วระสย. สงคมวทยา-มานษยวทยา. ฉบบแกไขปรบปรง, กรงเทพฯ

: โรงพมพมหาวทยาลยรามคาแหง, 2520)

2) มานษยวทยา ครอบคลมกวางขวางในการศกษาเรองราวของมนษยมใชเฉพาะ

ทางดานสงคมเทานน แตรวมทงสภาวะทางกายภาพซงเกยวโยงถงเรองตาง ๆ รวมทงการ

ววฒนาการของมนษย จากสงมชวตในระดบงาย ๆ มาสความเปนชวตทสลบซบซอนมาก

ยงขน ดงปรากฏในหนงสอของ ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ชอ หวงมหรรณพ

3) รฐศาสตรกบสงคมวทยาการเมอง (Political Sociology)

ก. สงคมวทยาการเมองมความสมพนธเกยวกบรฐศาสตรในเรองตาง ๆ เชน

ปจจยทางสงคมทมตอการเมอง สงคมวทยาการเมองศกษาวาปจจยทางสงคม คอ ภมหลง

(ประกอบดวยอาย ระดบการศกษา ฐานะทางเศรษฐกจ ครอบครว ภมลาเนา) ของบคคลม

ผลกระทบตอความคดและการกระทาของนกการเมอง (politician) , บคคลผเกยวของกบ

การเมอง (political man) และปรากฏการณทางการเมองตาง ๆ อยางไร

ข. ตวอยาง ไดแก การทผนาบางคนแมจะมพนเพภมหลงทสขสบายมาก เชน

แฟรงคลน เดลาโน โรสเวลท แหงสหรฐอเมรกา หรอ เยาวหลาล เนหร แหงอนเดยแตก

แสดงตนเปนผเอาใจใสเหนใจผมรายไดนอยพฤตกรรมของผมฐานะเดมในระดบมงคงทมใจ

เอออาทรและเมอมโอกาสกพยายามชวยเหลออยางเตมใจนนนกสงคมวทยาชอ Seymour

Martin Lipset เรยกวา (“เสรนยมของชนชนสง”—upper class liberalism) เสรนยม ณ ทน

PS 103 79

หมายถงใจกวาง

ค. นอกจากน สงคมวทยาการเมองศกษาขบวนการตาง ๆ เชน 1) วเคราะห

สาเหตทมการรวมกนนดหยดงาน (strike) 2) การชมนมประทวงการซอสนคาตางชาต 3)

ขบวนการกชาตตาง ๆ เชน อนโดนเซยมนกศกษาจานวนมากเขารวมกบซการโน เพอ

เรยกรองเอกราชจากประเทศเนเธอรแลนด

ง. อนง สงคมวทยาการเมองชวยใหตความหมายขอมลหรอพฤตกรรมการเมอง

บางอยาง เชน กอนทจะเปนนายกรฐมนตรในประเทศมาเลเซยมกดารงตาแหนงเปน

รฐมนตร วาการกระทรวงศกษาธการมากอน ซงอยางนอยบงแสดงวาบทบาทของคร

ประชาบาลในการเลอก ตงมมาก เปนตน สงคมวทยาการเมองศกษาปจจยทางสงคมของการ

รวมกลมทางการเมองขนเปนพรรคการเมองหรอกลมผลประโยชน ซงทาใหเกดการวจยวา

พรรคการเมองไดรบการสนบสนนจากสมาชก 1) ระดบการศกษา 2) พนเพทางเศรษฐกจ 3)

ถนฐานเดมมาจากในเมองหรอชนบท เปนตน

(1. จรโชค (บรรพต) วระสย. สงคมวทยาการเมอง. ฉบบแกไขปรบปรง, กรงเทพฯ

: โรงพมพมหาวทยาลยรามคาแหง, 2546. 2. International Encyclopedia of the Social

Sciences. New York: Macmillan and Free Press, 1968, pp.298-307. 3. James W.

Vander Zanden. The Social Experience : An Introduction to Sociology. Second

Edition, New York: McGraw-Hill,

1990. 4. Robin Cohen and Paul Kennedy. Global Sociology. New York University

Press, 2000.)

จ . รฐศาสตรกบมานษยวทยา มสาขาวชาการผสม คอ มานษยวทยา

การเมอง (political anthropology) ใหความสนใจหลายเรอง รวมทง

1) ลกษณะของผนาแบบดงเดมหรอผนาในชมชนทยงดอยความเจรญ

(primitive societies)

2) การกอตวขององคการทางการเมอง เชน จากการรวมตวเปนครอบครว

กลมวงศาคณาญาตจนกลายเปนชนเผา (tribe) และการศกษาวเคราะหพฤตกรรมทางการเมอง

ในเชงการแขงขน (Competition) และรวมมอกน (Cooperation) โดยใชแนวมานษยวทยา

ทางการสงคม

(F.G. Bailey. Strategems and Spoils: The Social Anthropology of Politics.

New York: Schocken Books, 1973.)

PS 103 80

10. ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบจตวทยา รฐศาสตรเกยวพนกบสาขาวชาในหมวด “ศาสตรออน” อน ๆ อก ไดแก จตวทยา

ซงเนนการศกษามนษยโดด ๆ คอ ไมเกยวกบการอยในสภาวะแหงสงคม โดยเฉพาะใน

เรอง 1) จตวทยาศกษา 1) การเรยนร 2) ความจา 3) ระบบประสาท 4) ทกษะ 5) การพฒนา

ทางความคด 6) บคลกภาพ ฯลฯ

สวนสงคมวทยาเนนการศกษามนษยในกลม คอ มนษยเมอเปนสมาชกของสงคม

ไดแก การเปนสมาชกของครอบครว ของกลมอาชพ เปนสมาชกของสถาบนตาง ๆ เชน เปนศา

สนกชน เปนตน มวชาผสม คอ จตวทยาสงคม (social psychology) เปนสะพานเชอม

ระหวางจตวทยากบสงคมวทยา คอ พยายามใหทงสองวชาเกยวเนองกน

ในชวงทศวรรษ 1960-69 มการขยายขอบขายของจตวทยาสงคม โดยครอบคลม 4

เรองใหญ ๆ คอ

ก. การรบรทางสงคม (social perception) ศกษากระบวนการทพยายามเขาใจ

ผอน เชนการมความประทบใจเมอพบกนเปนครงแรก

ข. ความดงดดระหวางบคคล (interpersonal attraction) ศกษาสาเหตวาทาไม

ชอบหรอไมชอบผอน คอ ทศนคตเชงบวก หรอเชงลบ

ค. พฤตกรรมกอนทจะเปนเชงสงคม (prosocial behavior) ศกษาความโนม

เอยงทจะใหความชวยเหลอตอผอน

ง. การตดสนใจของกลม (group decision making) ศกษากระบวนการซงกลม

ตาง ๆ ทาการตดสนใจ

(Robert A. Baron and Donn Byrne. Social Psychology: Understanding

Human Interaction. Sixth Editon, Boston: Allyn and Bacon, 1991, p.15.)

ในชวง 1990-99 และแนวโนมเขาสศตวรรษท 21 ผแตงตารา 2 คน คอ Baron and

Bynre กลาววา จตวทยาสงคมในทศวรรษ 1990-99 และตอไปจนถงศตวรรษท 21 มแนวโนม

คอ

ก. การคนควาเพมเตมใหลกซงยงขนเกยวกบ cognitive processes

(กระบวนการร) อนไดแก 1) ความจา (memory) และ 2) การตดสนใจ (decision making)

3) ความคดทางสงคม (social thought)

ข. การนาวทยาการจตวทยาสงคมไปใช คอ ประยกต (application)

PS 103 81

ค. การเขาสความเปนนานาชาต (The internationalization of Social

Psychology)

1) ในชวงตนจตวทยาสงคมเตบโตและพฒนาในสหรฐอเมรกาเปนสวนใหญ จง

เปนประเดนทนาพจารณาวา สงทคนพบนนใชไดเฉพาะในสหรฐหรอเปลา คอ เฉพาะเจาะจง

แลวแตวาอยในบรบทแหงวฒนธรรมใด (culture-specific)

2 ) แนวโนมตอไป คอ การวจยในเ ชงพหว ฒนธรรม (multicultural

perspective) คอ ในหลายประเทศ ในความหลากหลายแหงวฒนธรรมประเพณ

ความรทางมานษยวทยาวฒนธรรม (cultural anthropology) ยอมตองนามา

เกยวของดวย รวมทงการพจารณาวาเปนจรงหรอไมทกวองกฤษผหนง ชอ Rudyard Kipling

แหงศตวรรษท 19 ไดกลาวไววา

“East is East and West is West, and Never the Twain Shall Meet.”

“ตะวนออกยอมคงความเปนตะวนออก และตะวนตกยอมคงความเปน

ตะวนตก และไมมวนหรอกททงสองจะบรรจบพบกน”

หมายความวามชองวางเชงสงคมและวฒนธรรมทขวางกนระหวางอารยธรรมตะวนตก

และตะวนออก หรอทนกวชาการแหง Harvard University ชอ Samuel Huntington ไดระบ

ไวในหนงสอชอ การปะทะกนของอารยธรรมตาง ๆ (The Clash of Civilizations)

(อางอง Robert A. Baron and Donn Byrne, op.cit., pp.19-20.)

รฐศาสตรอาจใชวธการหรอความรทางจตวทยาสงคมในการอธบายหรอศกษาและ

คาดการณตอปรากฏการณทางการเมองในดานตาง ๆ ไดแก การวเคราะหมตมหาชน

(public opinion) วเคราะหในเรองตาง ๆ เชน ความคดเหนของประชาชนทมตอนโยบาย

ตาง ๆ ของรฐบาลทประกาศใชแลว หรอทกาลงจะประกาศการวดมตมหาชน มกอาศยการทา

“โพลล” (poll) ซงทโดงดงมาก คอ บรษทหรอองคการทมชอวา “แกลลป” (Gallup Poll)

หากไมมการใชโพลล คอ การสมเพอทราบความคดเหนจากตวแทนคนทวไปแลว มกเขาใจกน

วา “มตมหาชน” นนไมใชทรรศนะของคนสวนมาก แตเปนทศนะของคนทมบทบาทในงาน

การเมองซงมอทธพลมากพอทจะทาใหดเหมอนกบวาเปนเสยงสวนมาก

ในสงคมประชาธปไตยมการใช “โพลล” ซงเปนแบบสอบถาม (questionnaire)

สาหรบกลมตวอยาง (sample) จากประชากรของประเทศ เชน มการสอบถามความคดเหนวา

เหนชอบหรอพอใจกบการปฏบตงานของทอนน หรอโทนแบลร (Tony Blair) นายกรฐมนตร

พรรคแรงงานขององกฤษมากนอยเพยงใด

PS 103 82

11. รฐศาสตรกบความรทางจตวทยาผสมเปนวชา “จตวทยาการเมอง”

(Political Psychology)

1) มการศกษาเรองพฤตกรรมการออกเสยงลงคะแนน (voting behavior) เชน ม

การศกษาวาทาไมบางคนจงไปออกเสยงลงคะแนน (voter) และบางคนไมไปออกเสยง

(non-voter)

2) เรองการโฆษณาชวนเชอ (propaganda) เชน ศกษาวาทาไมจงสามารถใหคน

หลงเชอได ตวอยาง คอ ในชวงมหาสงครามโลกครงท 2 มการโฆษณาชวนเชอ คอ การออก

ขาวลวงกนอยางมาก ทงโดยฝายพนธมตร (องกฤษ ฝรงเศส สหรฐอเมรกา สหภาพโซเวยต

จน) และฝายอกษะ (เยอรมน อตาล และญปน) ฮตเลอรผนาเยอรมนในขณะนนให

ความสาคญอยางมากกบเรองการโฆษณาใหฝายตนมกาลงใจ ไมทอใจและใหฝายตรงขาม

เกรงในอานาจของประเทศเยอรมน

3) จตวทยาพยายามหาสาเหตททาใหคนหลงเชอหรอไมเชอในคาโฆษณาโดย

รฐบาลตาง ๆ เชนวานน อนง มการศกษาวถชวตของนกการเมองในระดบผนา (อลท, elite)

คอ ศกษาวาผนามอปนสยใจคออยางไร จงกาหนดนโยบายหรอมการกระทาทางการเมอง

ตวอยาง คอ ศกษาหาสาเหตทางจตวทยาวาทาไม ประธานาธบดวดโรว วลสน แหง

สหรฐอเมรกาจงสนบสนนอยางแขงขนในการจดตงสนนบาตชาต (League of Nations) ขน

ภายหลงมหาสงครามโลกครงท 1 เพอหาทางไมใหเกดการสรบซารอยในระดบโลกอนอก (แต

ผลภายหลง คอ องคการใหมนไมสามารถยบยงการคกรน และการอบตขนของสงครามโลกครง

ท 2 ซงนาโดยเยอรมนภายใตฮตเลอรได)

4) จตวทยาการเมอง ยงใหความสนใจในเรองอน ๆ อก ตวอยาง ไดแก การ

วเคราะหทางจตวทยาของผลสะทอนจากการทประธานาธบดจอหน เอฟ. เคนเนด ถก

ฆาตกรรมในป พ.ศ.2506 การวเคราะหเชนวาน คอ เพอทราบวาประชาชนมปฏกรยาอยางไร

โดยรสกวาเสยใจสลดใจหรอตกใจอยางไร เมอผนาทางการเมองไดรบเคราะหกรรมอยาง

กะทนหน และมผลตอวงการเมองอยางไร

5) จตวทยาการเมองวเคราะหสภาพจตหรอมลเหตจงใจ(motivation) ของผนา

ประเทศตาง ๆ ทงในอดตและปจจบน เชน 1) จเลยซ ซซาร ยคโรมน 2) นโปเลยนแหง

ฝรงเศส 3) ฮตเลอรแหงเยอรมน 4) สตาลนแหงสหภาพโซเวยต 5) เหมาเจอตง 6) เจยงไค

เชคผสถาปนา Taiwan 7) มหาตมะ คานธ 8) ลกวนยวแหงสงคโปร และ 9) วนสตน เชอร

ชลล แหงประเทศองกฤษ จงแสดงออกทางการเมองอยางทไดแสดงออกไปแลว

PS 103 83

กลาวกนวา ฮตเลอรและสตาลนมลกษณะ “บาอานาจ” หรอ “มวเมาในอานาจ”

(megalomaniac) ซงเกยวโยงถงการวเคราะหทางจตวทยาและเชงจตวเคราะหของผม

บคลกภาพแบบอานาจนยม (ออธอรตตาเรยน—authoritarian personality)

ผมบคลกภาพอานาจนยมชอบบงการบญชาสง คอ แสดงออกมาซงเผดจการ

ปรากฏการณเชนนมมากในหมสาวกของขบวนการฟาสซสม (ฮตเลอรแหงเยอรมน มสโส

ลนแหงอตาล และโตโจแหงญปน)

6) มสาขาวชาใกลเคยง ไดแก วชาจตวเคราะห (psycho- analysis) ซงพยายาม

ศกษาสวนทลกทสด คอ จตไรสานก (unconscious) และจตใตสานก (subconscious

mind)

ผบกเบกจตวเคราะห ไดแก คอ ซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) ชาวออสเตรย

ฟรอยดกลาวถง 3 ลกษณะอนไดแก 1) id (อด—แรงขบดน) 2) ego (อโก—อตตา) 3)

superego (ซปเปอร อโก—มโนธรรม)

7) จตวทยาการเมอง คนควาหาสาเหตทางจตวทยาวาทาไมคนบางคน เชน ออง

ซาน ซจ หรอบางชาต เชน องกฤษ จงมอปนสย 1) แบบประชาธปไตย (democratic

character—เดมโมแครตตค แคแรคเตอร หรอ 2) อปนสยแบบอานาจนยม (authoritarian)

เทาทมการคนพบ ลกษณะแบบประชาธปไตย คอ 1) การยอมรบฟงความคดเหนของผอน 2)

การยอมรบสนตวธ 3) การมใจกวาง 4) การถอหลกเหตผล

อนง จตวทยาการเมองพยายามหามลเหตจงใจ(motives) ททาใหนกแสดงหรอผอย

ในวงการบนเทง (entertainment) บางคนสนใจการเมองดวยการเขาไปมสวนชวยอยางเตมท

บทบาทอยางแขงขน

กรณไทย คอ ความสนใจทางการเมองของ 1) เสนห โกมารชน และ 2) มตร ชย

บญชา ผซงมงจะสมครผแทนราษฎร อนง ในเดอนตลาคม 2529 เปนชวงเวลาครบ 16 ปของ

การประสบอบตเหตของมตร ชยบญชา มผเขยนประวตของเขาตามหนาหนงสอพมพและ

วารสารเปนจานวนมาก ทงนเพราะจานวนปสอดคลองกบเพลงยอดนยมของสรพล สมบตเจรญ

ชอ “16 ปแหงความหลง”

ในอนเดยมอดตนกแสดงภาพยนตรทางภาคใตของอนเดย ซงแสดงเปนพระ

นารายณไดรบเลอกตงหลายครงและสามารถจดตงรฐบาลทางใตของอนเดยไดในยคทอนทรา

คานธ เปนนายกรฐมนตรและแมกระทงในชวงซงบตรชาย อนทรา ไดแก ราชพ คานธ เปน

PS 103 84

นายกรฐมนตรอย อดตนกแสดงผนน คอ ราม เรา (Ram Rao) ไดเปนมขมนตร (Chief

Minister) ในรฐบาลของจงหวดอนทราประเทศ (Andhra Pradesh) ตอนใตของอนเดย

(เกยวกบการเมองอนเดยและโดยเฉพาะประวตราชพ คานธ มในวารสาร Time,

January 14, 1985) อกทง คนไดจากวกพเดย และหนงสออน ๆ

ในสหรฐอเมรกา มตวอยาง ไดแก รอนลด เรแกน (Ronald Reagan) ซงเคยเปน

ดาราภาพยนตรฮอลลวดแสดงเกยวกบชวตในภาคตะวนตก คอเปนโคบาล (Cowboy) ของ

สหรฐ อเมรกาในสมยบกเบกมาตงรกรากทางมลรฐแคลฟอรเนยและอนๆ ไดรบเลอกตงเปนผวา

การรฐ (Governor) แคลฟอรเนย และตอมาไดรบการเลอกตงเปนประธานาธบด 2 สมย คอ

ชวง 1980-88 เปนเวลา 8 ป

ในป พ.ศ.2529 คลนท อสตวด (Clint Eastwood) ดาราภาพยนตรอเมรกนไดรบ

เลอกเปนนายกเทศมนตรเมองมอนเทอรย (Monterey) ในมลรฐแคลฟอรเนย

ในป พ.ศ.2547 Arnold Schwarzenegger นกแสดงฮอลลวดทมฉายาวาเปน “คน

เหลก” กไดรบเลอกเปนผวาการรฐแคลฟอรเนย

ในฟลปปนส Joseph (Erap—อ-แหรบ-) Estrada ผซงเคยเปนดาราภาพยนตร

ไดรบเลอกตงในวนท 11 พฤษภาคม 1998 แตตองพนจากตาแหนงประธานาธบดในวนท 20

มกราคม 2001 และรองประธานาธบด คอ Gloria Macapacal Arroyo ไดเปนประธานาธบด

ในชวงกลางของ พ.ศ. 2547 ประธานาธบด อาโรโย มคแขงพรอมจะสมคร

ประธานาธบด คอ นกแสดงอกผหนง ชอ เฟอรนนโด โป, จเนยร อาย 64 ป เปนราชาจอเงน

เจาของ ฉายา “ดาคง”(Da King)

จตวทยาการเมองศกษาเกยวกบสภาพทางจตของผทนยมเลอมใสในลทธการเมอง

พบวาผนยมลทธการเมองแบบขวาสดหรอซายสดมกมบคลกภาพพนฐานคลายกน คอ

แบบอานาจนยมเพยงแตวาเอนเอยงไปคนละดานเทานน และการคนพบดงกลาวแสดงใหเหน

วาหากสดโตงไปทาง ดานใดดานหนงยอมชอบใช 1) อารมณมากกวาเหตผล 2) ชอบใช

พละกาลงมากกวาการเจรจาโดยวธ

12. ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบปรชญาและจรยศาสตร

1) ความเกยวพนไดมมาตงแตยคเพลโตและอารสโตเตล ซงเพลโตมขอเขยนท

สาคญเกยว กบปรชญาการเมอง ซงมผแปลวาอตมรฐ (The Republic) และขอเขยนอน ๆ

อกมาก

PS 103 85

(George Klosko. The Development of Plato’s Political Theory. New York:

Methuen, 1986.)

จดประสงคสาคญในการ “สรางบานแปงเมอง” คอ การกอตง หรอ สถาปนารฐ ใน

ทรรศนะของเพลโต รวมทงในแนวคดของอารสโตเตล คลอยตามอาจารยหรอ Guru ( กร-

บรมครผบกเบก คอ ซอคระตส ไดแก การมงใหมการสถาปนาคณธรรมความด ความ

ยตธรรม

2) รฐศาสตรกบปรชญาใกลชดกนอยแลวและในหลกสตรของมหาวทยาลยทเกาแก

ขององกฤษ คอ Oxford University ซงมอายเกนกวา 900 ป มการสอน 3 วทยาการรวมกน

คอ PPE คอ Philosophy, Politics และ Economics ปรชญา การเมอง และเศรษฐศาสตร

ดงนน เมอ ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ผไปศกษาตอทมหาวทยาลย Oxford หลายสบปมาแลวก

ยอมตองเรยน 3 สาขาวชาพรอม ๆ กนเชนเดยวกบรนหลงผไดรบเกยรตนยมอนดบ 1 คอ

อภสทธ เวชชาชวะ อนง การเรยนทมหาวทยาลยทเกาแกเปนอนดบ 2 ขององกฤษ คอท

Cambridge University ซงมมากวา 800 ป กใหเรยนเชงสหวทยาการเชนเดยวกน ศษยเกาม

เชน เนรห ลกวนยว และอานนท ปนยารชน

ขอบขายของปรชญากวางขวางมาก ดงปรากฏในหนงสอโดย Ninian Smart. World

Philosophies. London: Routledge, 2000 โดยกลาวถงมรดกแหงปญญา ซงพจารณาวชา

ปรชญาในวงกรอบทกวางทสด ซงระบบทตาง ๆ เชน บทท 2 วาดวยปรชญาของประเทศใน

กลมเอเชยใต คอ เนปาล อนเดย ปากสถาน บงกลาเทศ และศรลงกา บทท 3 วาดวย ปรชญา

จน บทท 7 วาดวย ปรชญาอสลาม

13. นานาประเดน

1) ความยตธรรมหรอความเปน “สมมา” (คอ ความถกตอง ความเหมาะควร)

ในชวตมนษยปรชญาและจรยศาสตร สนใจเรองความยตธรรม ความถกตอง

(rightcousness) หรอความดในแงสากล คอ ในแงของมนษยชาตทงมวล วชารฐศาสตรสนใจ

เรองความยตธรรม ความดงาม ทงน ภายในสภาวะทางการเมองตาง ๆ กน เชน ภายใต 1)

ลทธประชาธปไตย 2) ลทธฟาสซสม หรอ

3) ลทธคอมมวนสต

หนงสอโดย James L. Christian. Philosophy: An Introduction to The Art of

Wondering. Rinehart and Winston, 1973, p.v ในสวนทเปนบพอรรถ (Prelude) มขอความ

ดงน

PS 103 86

“การคดเชงปรชญา คอ พศวงเกยวกบชวต เกยวกบความถกและความผด, เกยวกบ

ความรกและความเปลาเปลยวเดยวดาย, และสงอนๆอกเปนพนๆอยาง”

2) ปรชญาเกยวโยงกบรฐศาสตร เชน การใหเสรภาพทางความคด ในภาค 1 บทท

2 The Nature of Free Inquiry ธรรมชาตแหงการศกษาหาความรอยางเสรระบวา วทยาลย

เปนชมชนของบรรดาผแสวงหา ชมชนของผอทศตนไมเพยงแตเพอชนชมและถนอมรกษาอดต,

แตเพอมงมนตอการคนพบความเปนจรงทย งใหญกวานน”

3) ปกตรฐศาสตรศกษาวธการตาง ๆ เพอไดมาซงฐานะหรอตาแหนงทางการเมอง

แตสนใจเปนพเศษกบวธการทสอดคลองกบหลกจรยธรรมและมนษยธรรม (humanitarian)

หลกปกครองบานเมองซงองคาสอนทางศาสนาการใชหลกศลธรรมในการปกครอง

บาน เมองมตวอยาง เชน

1) คาสอน ทางพทธวาดวย หลกทศพธราชธรรม และ หลกราชนต

2) คาสอนของศาสนาเชน : สนตวธขยายกวาง ในอนเดยมคาสอนเกยวกบ

จรยธรรมแหงการไมใชกาลงหรอความรนแรงทงในศาสนาฮนด ศาสนาพทธ ศาสนาเชน

(Jainism)

(ถนอม อานามวฒน. ประวตศาสตรเอเชยใต อดตถงปจจบน. กรงเทพฯ :

บางลาพการพมพ, 2527, หนา 15-16.) ซงยกยองมหาวระผเกดเมอป 540 กอนครสตศกราช

เปนศาสดา คาวา “เชน” มรากศพททมความหมายเชนเดยวกบชยชนะ

ศาสนาเชนสอนใหบรรดาสานศษยงดจากการทาลายชวตสตวและบรโภคเนอสตว

คอ ใหเปนมงสวรต นบเปนวธการทางสนตวธทขยายกวางออกไปอก คาสอนหลกม 4 ขอ

ไดแก 1) หามทารายหรอทาลายชวตทกอยาง 2) พดความจรง 3) ไมลกขโมย 4) สละ

ทรพยสน

4) มหาตมะ คานธ : การใชหลกจรยธรรมในทางการเมอง ในชวงแหงการกชาต

ของอนเดย คอ ในการตอสเพอเอกราชโดยสมบรณหรอสวาราชย (swaraj) ของอนเดย

มหาตมะ คานธ (1869-1948) ใชวธการสตยาเคราะห หรอ“พละกาลงแหงวญญาณ”

(soul-force) ซงหมายถงการใชวธการปฏบตตนตามอหงสาธรรม คอ การไมทารายผอน แม

ถกรงแก และพยายามเจรจาดวยเหตผล เพอใหบรรลขอตกลงรวมกน

(1. M.K. Gandhi. The Story of My Experiments with Truth. London: Phoenix

Press, 1949. 2. Louis Fischer, ed. The Essential Gandhi. New York: Random House,

1963.)

PS 103 87

วธการแบบ “พละกาลงแหงวญญาณ” ทาใหเกดความสานกผดชอบชวดรวมกน

มหาตมะ คานธ บญญตศพท “สตยาเคราะห” หรอ สตยาคฤห (Satyagraha) ขน

ตามการบญญตของคานธ เคราะห หรอคฤหะหมายถง การยดมน (คห-เคราะห) ใน

สตย ซง “สตย” น รากศพทเชงปรชญามาจาก “สตว” หมายถง สงมชวตประเภทหนง คอ

การมความสตยยอมทาใหมชวตอย

การตอสโดยสนตวธ คอ สตยาเคราะหของมหาตมะ คานธ ถอวาจดมงหมาย

(ends) และวธการหรอมรรควธ(means) ตองสอดคลองกนกลาวคอ ทงเปาหมายและวธการ

ทจะบรรลเปาหมายตองสอดคลองกบหลกจรยธรรม เปาหมายแมจะดหรอบรสทธเพยงใด

ยอมจะแปดเปอน หากวธการททาใหบรรลเปาหมายนนไมถกหลกจรยธรรม ตวอยาง คอ

1) จดหมาย ไดแก สนตหรอความผาสกของประชาชน

2) วธการ จะตองเปนไปโดยไมใชกาลงรนแรง ไมใชอางวา “ทาสงครามเพอ

สนตภาพ” หรอ “ฆาเพอใหบานเมองสงบ”

การปกครองบานเมองใหสงบสขไดตองอาศยผมความรทางรฐศาสตรและผ

ประพฤตเปนสมมาชน หรอสจรตชน พระพทธองคเนนหลกทศพธราชธรรม คอ ขอพงปฏบต

10 อยางสาหรบผปกครอง

5) มหาปราชญเพลโตแหงกรกโบราณเนนคณธรรมของผเปนใหญในแผนดน

และในคาสอนของปราชญจน เชน เลาจอและขงจอกเนนจรยธรรมในผปกครอง ซงหมายถง

ความประพฤตทเหมาะสม เชน ผเปนใหญ คอ อยทสงโนมตวลงมาแบบเดยวกบตนขาว

เพอความผาสกของอาณาประชาราษฎร

(เกยวกบเพลโตมในขอเขยนโดย Paul Friedlander. Plato : An Introduction.

Translated from the german by Hans Meyerhoff, New York: Harper & Row, circa 1960.

6) ในเชงปฏบตการมจรยธรรมทางการเมอง มกรณตวอยางทผท ไดรบการตงขอ

สงสยและไดลาออกจากตาแหนง เชน

อดตประธานาธบด ชน ด ฮวาน แหงเกาหลใตลาออกจากตาแหนงทปรกษาของ

รฐบาลและประธานกตตมศกดของพรรคความยตธรรมประชาธปไตย (Democratic Justice Party)

ทงนเพราะ นองชายถกกลาวหาวาทจรตเกยวกบขบวนการพฒนาชมชนแซมมะเอง องดอง

(Samuel Undong) ในเดอนเมษายน พ.ศ.2531 (Asiaweek, April 29, 1988, p.47.)

นอกจากน มกรณนายโนโบร ตาเกชตะ นายกรฐมนตรญปนลาออกจากตาแหนง

ชวงเดอนพฤษภาคม 2532 ดวยเรองเกยวกบการรบเงนจากบรษทผรบเหมาและกอนออก

PS 103 88

จากตาแหนงไดเดนทางมาประเทศไทยในวนท 2 พฤษภาคม 2532 ตามหมายกาหนดการเดม

14. ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบนตศาสตร

วชานตศาสตรกบวชารฐศาสตรมความเกยวพนกนมาก โดยทชาตบานเมองยอมม

1) กฎหมายรฐธรรมนญเปนหลกในการปกครองและในประเทศหนง ๆ จาตองม 2) กฎหมาย

เพอเปนมาตรฐานในการกาหนดพฤตกรรมของบคคล และ 3) เปนการขดเสนวงไววาพลเมอง

ควรปฏบตอยางไรในสงคมการเมอง

การรกฎหมายตาง ๆ เชน พระราชบญญตพรรคการเมองหรอกฎหมายเลอกตง

ชวยใหเขาใจเหตการณทางการเมองไดดขน เชน

1) ทราบวาผใดมสทธออกเสยง

2) การเลอกตงมบอยเพยงใด

3) ควรสงกดพรรคหรอไม

4) ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ผสมครขาดคณสมบตทนท

หากในการเลอกตงกอนหนานนมไดไปใชสทธเลอกตง (voting) และไมไดขอผอนผนในขณะนน

วามขอขดของประการใด

ความเกยวพนระหวางรฐศาสตรกบนตศาสตร (law) และธรรมศาสตร (Jurispudence)

แสดงออกในรปของหลกสตรวชารฐศาสตรและวชานตศาสตร ซงเนอหาสาระคาบเกยวกนใน

บางเรองบางประเดนมความเหนของ

ศ.ดร.อมร รกษาสตย ในวนท 6 กมภาพนธ 2530 ณ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย

รามคาแหง เนองในโอกาสการจดสมมนาวาดวยการจดปรบปรงหลกสตรระหวางทผเขยน—จร

โชค วระสย รกษาการคณบดคณะรฐศาสตร) ในขณะนนวาวชานตศาสตรนาจะมเรองของ

นตธรรมหรอความเปนธรรมศาสตร คอ กฎหมาย “ทควรเปน” มากขนกวาทมปรากฎใน

การเรยนการสอนโดย ซงมกจะใหความรหนกไปในทางทวากฎหมายปจจบนเปนอยางไร

อาจอานเพมเตมใน อมร รกษาสตย. ปรชญา รฐศาสตร และนตศาสตร. กรงเทพฯ

: ว.เจ.พรนตง, 2547.

15. ความสมพนธระหวางวชารฐศาสตรกบวชาวทยาศาสตรและวชา

คณตศาสตร

ในยคแหงความกาวหนาของวทยาศาสตรนกรฐศาสตรจะเมนเฉยหรอไมสดบตรบฟง

เรองทเกดขนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยหาไดไมหนงสอทชใหเหนถงความสมพนธ

PS 103 89

ระหวาง “วทยาศาสตรกบการเมอง” โดย C.P. Snow. Science and Government. New

York: New American Library, 1962.

ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบสาขาทางวทยาศาสตรมดงตอไปน เชน

15.1 พจารณาเชงพละกาลงอานาจ การมอาวธทรายแรงทนสมยและมประสทธภาพ

สงยอมกระทบตอความสมพนธระหวางประเทศ ทงน นกรฐศาสตรพงตดตามผลงานทางดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยดานตาง ๆ เชน อาวธอนทรงพลานภาพ เชน ระเบดปรมาณ

ระเบดนวตรอน (Neutron) การพฒนาดาวเทยมทเปนผทาลายได (killer sattellite) และ

ยานอวกาศ (space vehicles)

จดเปลยนสาคญเกดขนในป ค.ศ.1985 เมอประธานาธบด เรแกน (Reagan) แหง

สหรฐอเมรกาตดสนใจเนนการพฒนาอาวธลาสมยในอวกาศ ซงเรยกตามภาษาไมเปน

ทางการวา “อาวธแบบทใชในสงครามดวงดาว” (Star Wars weapons) อนเปนจนตนยาย

(fictian) ทางวทยาศาสตรซงใชชอยอวา Sci-fi (ไซ-ไฟ ยอมาจาก Science fiction) อนนาไปส

การอาวธประเภทแสงเลเซอร และอาวธตอตานการยงมาของขปนาวธ เรยกวา Anti-Ballistic

Nissile (ABM) นโยบายของ เรแกน ใชความสามารถทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบ Hi

Tech

(Graham Evans and Jeffrey Newnham. The Penguin Dictionary of

International Relations. Penguin Books, 1998)

15.2 พจารณาเชงความตองการทางพลงงานเชอเพลง (fuel crisis) การท

ราคานามนเชอเพลง ขนราคาตงแตปลายป พ.ศ.2516 โดยกลมประเทศผสงออกนามนโอเปค

(OPEC—Organization of Petroleum Exporting Countries) ทาใหมความพยายามคนหา

แหลงพลงงานนามนเพมขน เชน ในไซบเรยและจน นอกจากนยงพยายามหาพลงงาน

ทางเลอก คอ ทดแทนการใชนามน(alternative fuels)

ก. มการคนควาเพอใชพลงงานจากแสงอาทตย (solar energy) ดวยวธการตาง ๆ

กน เชน “เซลลสรยะ” (solar cells) ใหมประสทธภาพสง และใชไดยาวนานยงขน เพอใช

ประโยชนดาน ตาง ๆ รวมทงการเปนแบตเตอรรถยนต

ข. นอกจากมการใชประโยชนจากคลนของมหาสมทร(oceanic waves)กรณ

ปรากฏการณ เอล นญ โญ (El Nino) เปนตวอยางทมพลงงานมาก บางประเทศมงไปท

พลงงานจากความรอนทมอยใตผวโลก (geothermal) เชน ฟลปปนส (Asiaweek, Jan. 9,

1981, p.36.)

PS 103 90

ค. ประเทศองกฤษสงเสรมการใชพลงงานจากลม (wind power) ดงปรากฏใน

บางสวนของบทความใน Post Today, 25 กมภาพนธ 2547 โดยปยะสวสด อมระนนทน

ประธานมลนธพลงงานเพอสงแวดลอมซงระบวารฐบาลองกฤษตงเปา หมายวาภายในป 2533

จะทาใหรอยละ 10 ของพลงงานทใชในประเทศมาจากพลงงานหมนเวยน (recycled energy)

และจะเพมเปนรอยละ 20 ในป 2563 จากททกวนนสดสวนของพลงงานหมนเวยนมอยไมถง

รอยละ 3

สงทรฐบาลองกฤษพยายามสงเสรมกคอ การกระตนใหภาคเอกชนเขามามบทบาทใน

การลงทนสรางกงหนลมทงบนบกและในทะเล (Onshore and Offshore Wind Farm)เชน

จดสรรงบประมาณ 74 ลานปอนดในการสนบสนนการจดสรางกงหนลมออกนอกชายฝ ง

เยอรมนมกาลงการผลตตดตงทงหมด 12,000 เมกะวตต ถอเปนประเทศทมกาลง

การผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมสงทสดในโลก ทงนเยอรมนทมเทกบการพฒนา

พลงงานลมเปนอยางมาก เพอใชเปนเครองมอสาคญในการปฏบตตามพธสารเกยวโต (Kyoto

Convention) ซงมงใหหาทางรกษาสงแวดลอม

กรณสหรฐอเมรกาซงขดขวางการปฏบตตามพธสารเกยวโตโดย ยอรจ บช ไมยอม

ทาตามคามนสญญาในการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก (Green House Effects) นน

แตพลงงานลมกไดรบการสงเสรมจนเกดการพฒนาอยางกาวกระโดดภายในเวลาไมกป

ปจจบนสหรฐอเมรกามกาลงการผลตไฟฟาจากพลงงานลมสงเปนอนดบท 3 ใน

โลก คอ รองจาก 1) เยอรมน และ 2) สเปน

15.3 วทยาศาสตรกบการผลตทางเกษตร

ก. วทยาศาสตรประยกตใชในดานการเกษตร ซงมผลตอการเมอง ตวอยาง

ชดแจง คอ การคนควาวจยสามารถสราง“พนธขาวมหศจรรย” (“Miracle Rice”) อนเปน

สวนหนงของการปฏวตทางเกษตรกรรมทเรยกกนวาการปฏวตเขยว (“The Green

Revolution”)

(Life Nature Library: The Plants. Hong Kong: Time-Life Book, 1980, pp.164-

166.)

ซงมผลไดทาใหบางประเทศมงคงรารวยขน และเปนการเพมกาลงอานาจ แตสาหรบ

บางประเทศยงไมไดรบผลดทางดตามนน การปฏวตเขยวเปนผลจากการสนบสนนของมลนธ

รอคกเฟลเลอร (Rockefeller) ซงตระกลรอคกเฟลเลอรมธรกจ เชน ขายนามน Essoมลนธ

สนบสนนการวจยในประเทศเมกซโก เพอคนหาพนธพชทใหผลตผลสง ผลงานวจยทสาคญ

PS 103 91

เปนของ ดร.บอรลอก (Norman E. Borlaug) ซงทามาอยางยาวนานตงแตป ค.ศ. 1944

เขาไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพ (Nobel Peace Prize) ในป ค.ศ.1970

ผลการวจยไดพนธขาวสาลทตนเตยและสามารถทนแดดทนฝนได มการเผยแพรไปยงทตาง

ๆ รวมทงอนเดย ผลกคอ ภายใน 7 ป อนเดยสามารถสงขาวสาลออกนอกประเทศไดบาง

และมการขยายไปยงปากสถานและฟลปปนส พงทราบวามผลในเชงลบตามมาดวย กลาวคอ

โดยทพนธใหมไดผลตอบแทนมาก ทาใหเกษตรกรทมทนสามารถขยายการผลตโดยใช

เครอง จกรอนทาใหเกษตรกรผทเชานาเดอดรอนและตองเลกอาชพไป สงนเรยกวา ผล

ทไมคาดคดมากอน

Robert K. Merton ผบกเบกแนวทางสงคมวทยาทเรยกวาผลทไมไดคาดไว

(“unanticipated consequence”) คอ เมอมอาหารบรบรณขนอตราการตายลดและอตรา

การเกดสงขน ทาใหประชากรเพมมากกวาเดมเรวขน ผลทไมคาดคดมากอนกคอทาให

เมกซโกและอนเดยตองกลายเปนประเทศทซอสนคาเกษตรกรรมเขามาอก

ข. สาเหตททาใหการปฏวตเขยวชะงกลงกคอ ในป ค.ศ.1973

(พ.ศ.2516) ประเทศผลตนามนในกลมโอเปคไดเพมราคานามนขน 4 เทาตวราคานามน

สงขน ทาใหการใชเครองจกรแพงมากขนและทาใหป ยซงมสวนผสมไนโตรเจนอนมาจาก

ปโตรเลยมราคาสงขน อนง มผลลบทไมคาดคดอก คอ ประการแรก เกษตรกรหนกลบมา

ปลกพชเพยงชนดเดยว (one crop) ซงยอมไดรบความกระทบกระเทอนทนทเมอราคาตกตา

หากปลกหลายอยาง พหพช (multi-crop) ยอมมโอกาสไดกาไรบาง ประการทสอง มการ

ใชยาฆาแมลง (insecticide) มาก อนเปนผลกระทบตอสขภาพ และพลานามยของประชาชน

นกพทกษสงแวดลอมไดเปนกงวลในเรองอนตรายจากยาฆาแมลง (insecticide) มาก ดงม

หนงสอเตอนใหทราบถงภยดงกลาว ในระยะตน ๆ ไดแกของ Rachel Carson. Silent Spring

(วสตฤดทเงยบงน) ซงเผยแพรมาเปนเวลาหลายสบปแลว

15.4 องคการยเนสโก ซงตงอย ณ มหานครปารสมโครงการหนงชอ MAB

(Manand Biosphere : มนษยและชวาลย หรอชวมณฑล) หมายถง สภาพแวดลอมทนาจะ

เปนอนตรายตอมนษย รฐบาลควรดาเนนการแกไขอยางรบดวน ไดแก การทโลกเขาส “สภาพ

เรอนเพาะชา” (greenhouse effects) อนเกดจากการใชผลตภณฑเคมบางประเภทมาก

เกนไป มผลกระทบตอบรรยากาศของโลก ทาใหอากาศรอนมาก (global warming) ยงขน

และอาจทาใหนาแขงทขวโลกละลาย ซงจะกอใหเกดนาทวมโลกไดเปนทวตกกงวลของ

ประชาชนผตระหนกในความเปนไปของโลก บรษทภาพยนตร 20th Century Fox ไดถายทา

PS 103 92

ภาพยนตร ชอ “The Day After Tomorrow” (วนมะรน) ซงมรายงานในหนงสอพมพ The

Nation, May 9, 2004, p.5A

15.5 นกวทยาศาสตรหลายคนชใหเหนวามอนตรายอยางยงถาอากาศเปลยนแปลง

เพราะการใชพลงงานจาก fossil คอ จากนามนมากในระดบทนาจะเปนอนตรายในป ค.ศ.1997

มการประชมระดบนานาชาต และมการประกาศใชพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) ซง

ตองการใหนานาชาตลดการใชคารบอนไดออกไซด แตหลายประเทศโดยเฉพาะ

สหรฐอเมรกายงไมไดลงนาม สาหรบออสเตรเลยซงมรฐบาลใหมในเดอนพฤศจกายน 2550 ม

แนวโนมวาจะลงนามพธสาระสาคญดงกลาวเพอลดภาวะโลกรอน(Global Warming)

15.6 ความเจรญทางวทยาศาสตรทเรยกวา Hi Tech มมากโดยเฉพาะทาง IT—

Information Technology

15.7 หนงสอสาคญเลมหนงชอ As The Future Catches You ซงผเขยนไดแก

Juan Enriquez แปลเปนไทยในชอเรองวา เมออนาคตไลลาคณ แสดงใหเหนถงผลกระทบ

เปน ทอด ๆ ทจะเกดจากพนธกรรม, ดจทล และความร

15.8 รฐศาสตร คอ วทยาการทวาดวยการปกครองบรหารบานเมองเพอบรรลจด

หมายเพอใหเกดความอยดกนดและมความสะดวกสบาย จงจาเปนอยางยงทจะตองพฒนาดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงทงนยอมหมายถง การพฒนาบคลากรทมความรความสามารถ

ระดบทอาจเรยกไดวา เปนทรพยากรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงรวมทงบคคลทจะ

บรหารงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยคอไมไดเปนผลงมอปฏบตการเอง

ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรขนอยกบการอทศตนทางานหามรงหามคา

ของนกวทยาศาสตร ซงยอมจะตองไดรบความรวมมอและการสนบสนนจากสถาบนทใชเปน

แหลงคนควา โดยทวไปมกจะเปนมหาวทยาลยซงทวทงโลกนาจะมจานวนประมาณ

30,000 แหงใน 200 กวาประเทศทวโลก โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกาแหงเดยวมสถาบน

ระดบอดมศกษาเกอบ 4,000 แหง

นอกเหนอจากสถาบนทมการสอนและวจยพรอมๆ กนแลว ยงมหนวยงานวจย

โดยเฉพาะโดยเฉพาะ ซงผลการคนความคณปการแกประชากรโลก ตวอยาง คอ สถาบนหลาย

แหง นกวจยซงไดรบรางวลโนเบล ซงรางวลนเกดขนจากการเปนผมใจบญ (คอ ม EQ คอม

เมตตา เอาใจเขามาใสใจเรา มความเปนใจ นาใจด) ของวศวกรเคมชาวสวเดนชอ Alfred B.

Nobel (1833- 1896) ซงทงมรดกเปนกองทนไว 9.12 ลานเหรยญ โดยเรมมการใหเงนรางวล

จากดอกเบย สาหรบการคนพบหรอการประดษฐในสาขา 1) เคม 2) ฟสกส 3) สรรวทยา 4)

PS 103 93

เนนทางดานการแพทย และ 5) ทางดานวรรณกรรม ตอมาในป ค.ศ. 1968 ซงครบรอบ 300 ป

แหงธนาคารกลางหรอธนาคารชาต (Bank of Sweden) ไดมการมอบรางวลเพมขน คอ

รางวลแหงโนเบลทางดานศาสตรทางเศรษฐกจ (Economic Science) รางวลนมพธมอบ

คอ ในวนท 4 ธนวาคม ซงเปนวนถงแกกรรมของโนเบล

ประเทศทไดรบรางวลโนเบลมากทสด คอ สหรฐอเมรกา ทงนสะทอนภาพแหงความ

เปนผนาทางดานวทยาศาสตรหลาย ๆ ดาน

15.9 ความสาคญในเชงการทต โดยทตระหนกถงความสาคญของวทยาศาสตร

และเทคโนโลย สหรฐอเมรกาจงไดเรมตงตาแหนงทตฝายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ตวอยาง คอ สถานเอกอครราชทตสหรฐอเมรกาประจาประเทศไทยเรมตงแตป พ.ศ.2527 ได

มอครรฐทต (หรอทเรยกวา “ทปรกษาทางวทยาศาสตร”) ซงอานวยความสะดวกในการ

ประสานงานดานดงกลาวระหวางไทยกบสหรฐอเมรกา

15.10 ในป พ.ศ. 2543 กลมอาเซยนไดรเรม e-ASEAN Initiative ซงเปนขอตกลง

ของประเทศในกลมอาเซยนทจะเสรมสรางศกยภาพดานเทคโนโลยสารสนเทศของภมภาค 3

เรองดวยกน คอ 1) การใหบรการตอสาธารณะ ใหหนวยงานของรฐดาเนนการ การใหบรการ

ขอมลทด มมาตรฐาน และมคณภาพแกสาธารณะ 2) การบรหารจดการของภาครฐ เชน ดาน

การเงนระหวางภาครฐและภาคธรกจและการจดซอจดจางผานสออเลกทรอนกสทรวดเรว

โปรงใส ยตธรรม 3) การตดตอสอสาร และประสานงานระหวางหนวยงานของรฐ

ภายในและระหวางกระทรวง ระหวางสวนกลาง สวนภมภาค และองคกรสวนทองถน

16. ความสมพนธระหวางรฐศาสตรกบประชากรศาสตร

ประชากรของโลกไดเพมขนจนปจจบนมจานวนตวเลขใกลเคยงกบ 7,000 ลานคน

ในแต ละปมพลโลกเพมขนประมาณ 100 ลานคน

16.1 การเตบโตของประชากรไมไดเปนไปในอตราเดยวกนหรอระดบเดยวกนทวโลก

กลาวคอ สตรในประเทศทคอนขางจะมงคงในทวปยโรป มกมโดยเฉลยประมาณ 1.6 คน ซง

หมายความวาประชากรภายในประเทศนน ๆ จะลดจานวนลงเรอย ๆ

การทจานวนประชากรจะคงทไดนน ตองมบตรเกณฑเฉลย 2 คน ทงนเพอทดแทน

บดามารดาทจะเสยชวตไป

สาเหตทประชากรโลกเพมในอตราทนาสะพรงกลวอยางทมการใชศพทวาเปนการ

ระเบดของประชากร เปนเพราะสตรในประเทศทยากจนในทวปแอฟรกามบตรโดยเฉลยเกน

กวา 3 คน

PS 103 94

16.2 การเจรญเตบโตของประชากรมกทาใหมแรงงาน (labor force) ภายใน

ประเทศมากขนซงเปนการขยายอตราจางงานและสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ อนง

ประชากรจานวนมากยอมทาใหลดความเตบโตของรายไดมวลรวมภายในประเทศตอหว (per

capita real GDP)

16.3 ความเกยวของระหวางความสมพนธระหวางการยายถนกบความเจรญทาง

เศรษฐกจ ในหลายศตวรรษทผานมาประเทศทมความเจรญทางเศรษฐกจตามกยายถนไปอย

ดนแดนอน ๆ

ตวอยาง คอ กรณของจน ในยคทประเทศมขาวยากหมากแพง ยายถนไปยงทตาง ๆ

ในเอเชยอาคเนย เชน มายงประเทศไทย มาเลเซย (หรอมลายในชอเกา) รวมทงแผขยายไป

ยงพมา และไปถงเกาะตาง ๆ แหงอนโดนเซยและฟลปปนส จนกระทงมบตรหลานหรอเหลน

ในชวงอายตอมามบทบาทในประเทศทเขาไปอาศยอยจนกระทงกลายเปนพลเมองทแทจรง

ของประเทศนน ๆ

16.4 ในยคหนงในสหรฐอเมรกาซงมการคนพบทองในป 1848 คนจนจานวนมากได

อพยพไปอยสหรฐอเมรกาเพอไปขดทอง ดงตานานทเคยนาไปทาภาพยนตร ชอ “ขมทอง

แมคเคนนา” ตอมาเมอกจกรรมเกยวกบการขดทองหมด คนทอพยพไปจากประเทศจนเมอ

ประมาณรอยกวาปมาแลว จงไดหนไปจบงานใหม โดยเปนกรรมกรรบจางสรางทางรถไฟขาม

ทวปจากตะวนตกไปสตะวน ออกของสหรฐอเมรกา หลงจากนนเมอการสรางทางรถไฟ

เสรจ คนเชอสายจนทมอยในสหรฐ อเมรกากไดทากจการอน ๆ โดยเฉพาะการปลกผก หรอ

งานดานการเกษตร และในชวงประมาณ 50 ปเศษทผานมากไดมการหลอมรวมเขาสความเปน

คนอเมรกน ซงแตเดมมกอาศยอยบรเวณทเรยกวา เมองจน (China town) เชน ในนคร

ซานฟรานซสโก มลรฐแคลฟอรเนยหรอในมหานครนวยอรก

คนญป นมการยายถนไปอยเกาะฮาวายและทางชายฝ งตะวนตกเปนจานวนมาก

นบตงแตกอนสงครามโลกครงท 2 อาชพชวงแรก ๆ คอ การทาเกษตรกรรม ซงคนญปนม

ความถนดและมความพถพถน อกทงมความขยนหมนเพยรอยางมาก

ในชวงทคนญปนอพยพมาเกดในประเทศญปนแลวอพยพมาอยสหรฐอเมรกา เรยก

กนวา อเซ (Isei) แตถาเกดในอเมรกาจากบตรของอเซ จะเรยกวา นเซ (Nisei) และคนรน

ตอไปคอ บตรของนเซ เรยกวา ซงเซ (Sansei)

คนเชอสายญปนประสบปญหามากเมอประเทศญปนภายใตการนาของนายพลโตโจ

ไดสงเครองบนจานวนมากไปทงระเบดทอาวไขมก (หรอเพรล ฮารเบอร) ในวนท 7 ธนวาคม

PS 103 95

2484 ตามเวลาทนน แตตรงกบวนท 8 ธนวาคม 2484 ในประเทศไทย (ซงตอมามการสรางเปน

ภาพยนตรหลายครงและลาสดคอ ภาพยนตรเรอง เพรลฮารเบอร)

16.5 ประเทศสหรฐอเมรกามผคนอพยพยายถนมาตงแตชวงตนของการกอตง

ประเทศดงท จอหน เอฟ เคนเนด (JFK: John Fizgerald Kennedy) ไดเขยนวทยานพนธ

ปรญญาตรเกยรตนยม (Honors thesis) ณ มหาวทยาลยฮารวารด ชอชาตแหงผอพยพ

เขามา A Nation of Immigrants

ปจจบนมผคนอพยพหรอพยายามหลบหนเขาเมอง (illegal immigrants) ไปยง

สหรฐอเมรกาเปนจานวนมหาศาลโดยเฉพาะจากประเทศเพอนบานทางใต อนไดแก เมกซโก

จนกระทงมการกลาวถงภาษาทแผขยายอยางมากในสหรฐอเมรกา คอ ภาษาสเปน มผคนจาก

ประเทศทพดภาษาสเปนยายถนเขามาในสหรฐอเมรกา โดยเฉพาะจากเมกซโก ซงผคนทพด

ภาษาสเปนเพมขนมากเรอย ๆ เปนอตราสวน (proportion) และคนทเกดในประเทศไทย

จนกระทงอาย 2 ขวบ ไปอยสหรฐอเมรกาคอ ภรณทพย นาคหรญกนก ซงเมอเขาประกวด

นางงามจกรวาล (Miss Universe) ไดเปรยบในการสนทนาและการแสดงความคดเหน

เพราะพดไดทงภาษาองกฤษและภาษาสเปน เพราะคนอเมรกนในมลรฐแคลฟอรเนยพดภาษา

สเปนเปนจานวนไมใชนอย

16.6 การยายถนของประชากรมหลายสาเหต

ประการหนง คอ การหาเลยงชพ ดงท Arnold Schwarzenegger ชาวออสเตรย

และเดมเปนนกเพาะกาย ไดอพยพมาส สหรฐอเมรกาโดงดงในฐานะเปนดาราภาพยนตร

แตงงานกบตระกลไชรเวอร (Shriver) ซงเปนบตรสาวของนองสาว John F. Kennedy

อนง ประเทศไทยมคนงานทยายถนมาจากประเทศเพอนบานโดยเฉพาะพมาเปน

จานวนมาก ในชวงตงแตประมาณป พ.ศ.2530 เปนตนมา

สงคโปร มแรงงานจากนานาประเทศเขาไปในงานตาง ๆ โดยเฉพาะงานกอสราง

อาคารและสรางถนน ซงไปจากไทยเปนจานวนหลายหมนคน และจากศรลงกากไมใชนอย

โดยเฉพาะชาวศรลงกาเชอสายทมฬ ทงนเพราะคนทมฬในสงคโปรมมากอยแลว

16.7 รฐศาสตรมสวนเกยวพนกบนโยบายและการบรหารงานทางดานประชากรซง

เพมทางการผลตจากทรพยากรเดมทมอย ทงนตามทฤษฎของมลธส (Malthus) หากปลอย

ใหประชากรเพมขนตามธรรมชาตยอมมผลกระทบกระเทอนตอความอยดกนดของราษฎร

มลธสกลาววาอตราการเพม ขนของประชากรเปนแบบความ กาวหนาทางเรขาคณต (คอจาก 2

เปน 4 เปน 8 เปน 16) แตการผลตอาหารเพมขนเปนแบบเลขคณต (2 เปน 4 เปน 6 เปน 8

PS 103 96

เปน 10 ซงชากวามาก)

(เรองความสมพนธของประชากรกบการเมอง อาจหาอานเพมเตมใน Nazle Choudri,

“The Pervasiveness of Politics”, Populi. Vol.3, 1978, pp.30-44.)

ก. นโยบายประชากรในอนเดย ยคมาตรการของสญชย คานธ ในป พ.ศ.2547

อนเดยม ประชากรเกอบ 1,100 ลานคน (ตอเนอท 1 ลาน 2 แสน ตารางไมลเศษหรอ

3,287,590 ตารางกโลเมตร) หากสามารถลดการเพมขนของประชากรใหเพมขนเพยงปละ 1

% กยง หมายความวาจะมคนเพมขนถงประมาณเกอบ 11 ลานคนตอป ซงเปนภาระตอรฐบาล

อยางมาก

ในสมยทอนทรา คานธ ยงเรองอานาจในฐานะนายกรฐมนตรอนเดยไดยอมให

บตรชาย คอ สญชย คานธ (Sanjay Gandhi) วางมาตรการกวดขนเขมงวดเรองการเพมขน

ของประชากร รวมทงการบงคบใหทาหมนซงการพยายามมากเกนไปนเปนเหตสาคญ

ประการหนงททาใหแพการเลอกตงและไมไดเปนนายกรฐมนตร ในป พ.ศ.2520

ตอมาในป พ.ศ.2523 อนทรา คานธ กลบมามอานาจอกครงหนง และเหนวาเรอง

การบงคบใหราษฎรวางแผนครอบครวรนแรงและเรงดวนเกนไปเปนผลเสยทางการเมองจงได

เพลามาตรการบงคบดานการควบคมจานวนประชากรลง

ในปจจบนเศรษฐกจอนเดยเปนอนดบ 3 ของเอเชย มอตราการเจรญเตบโตในไตร

มาสสนสดกนยายน 2546 ท 8.4 % จงประกาศลดภาษ ครงใหญในวนท 9 มกราคม 2547

ซงอานวยประโยชนแกโทรคมนาคม อตสาหกรรม ถานหน โครงการพลงงาน เครองใชไฟฟา

และยารกษาโรค (โพสตทเดย 10 มกราคม 2547, หนา A3) ดงนนจงไมเขมงวดเรองควบคม

จานวนประชากรมากนก

ข. กรณสงคโปร : ครอบครวบตร 2 คน เปลยนเปน 3 คนหรอมากกวา สงคโปร

เปนประเทศเลกมเนอทเพยง 238 ตารางไมล คอ ประมาณ 750 ตารางกโลเมตรและม

ประชากรประมาณ 3 ลานคน ผนาเกรงวาประชากรจะลนเกาะ จงไดเรงวางนโยบายคมจานวน

ประชากร คาขวญหรอสโลแกนอนเปนนโยบายระดบชาตของสงคโปร คอวา “Two is

enough” หรอ “บตร 2 คนกเพยงพอแลวสาหรบครอบครว” ซงไดประกาศใชมาเปนเวลา

ประมาณ 10 ป จนกระทงป พ.ศ.2530 พบวาประชากรเพมขนนอยกวาทคาดไวจนอาจจะเปน

ผลเสยตอการพฒนาประเทศ ดงนน ในเดอนเมษายน 2530 ไดมการประกาศนโยบาย โดย

สงเสรมใหคนสงคโปรมบตร 3 คน หรอ มากกวา (3 or more)

(ดอางองใน Asiaweek, December, 1980, pp.31-39.)

PS 103 97

ค. กรณจน : ครอบครวบตร 1 คน ประเทศจนมประชากรประมาณ 360 ลานคนตอ

เนอท 3 ลาน 6 แสนตารางไมลเศษ เหนความสาคญของการวางแผนประชากรมาก ทงนเพราะ

หากอตราเพมตอปเปนเพยง 1 % กหมายความวา ตองรบภาระดแลราษฎรเพมขนถงปละ 13

ลานคน รฐบาลจนกาหนดนโยบายลดการเพมขนของประชากรโดยพยายามใหแตละครอบครวม

บตรเพยง 1 คน ในประเทศจนมปายโปสเตอรเขยนตดไว ซงแปลไดวา “Have One Only”

(สยามรฐ, 6 เมษายน 2530, หนา4) ผนาจน คอ เตง เสยว ผง ประธานาธบดหล

ซนเนยน และนายกรฐมนตร จาว จอ หยง ลวนใหการสนบสนนนโยบายควบคมประชากร

17. รฐศาสตรกบศลปกรรม

รฐศาสตรเกยวโยงกบศลปกรรม (fine arts) เชน 1) จตรกรรม 2) ประตมากรรม 3)

วรรณกรรม 4) ดนตร และการนนทนาการนานาประเภท

ก. ในดานดนตรนนเปนทนาสงเกตวาฝายบานเมองในยคสมยหนงมบทบาทสาคญ

มากตอการพฒนาการ ตวอยาง ไดแก ความรงเรองในทางสรางสรรค (creativity) ของดนตร

ประเภทซมฟอนน (symphony) ทรจกกนตามชอนกดนตร เชน บาค (Bach), เบโธเฟน

(Beethoven), บราหม (Brahms, 1833-87), โวลฟกง โมซารท (Mozart, 1756-91) ไดรบการ

สงเสรมโดยฝายบานเมองหรอราชสานกในยโรป

นกการเมองหลายคนในราชสานกยโรปเปนกวหรอเปนนกดนตร แพเดอเรวสก

(Ignacy Jan Paderewski, 1860-1914) ซงเปนนกเลนเปยโน (pianist) และเปนนกแตง

เพลง อกทงไดชอวาเปนรฐบรษ ชาวโปล แพเดอเรวสก ผนมบทบาทสาคญในการจงใจให

อดตประธานาธบดวดโรว วลสน แหงสหรฐอเมรกาเพมขอความเกยวกบการเรยกรองเอก

ราชของโปแลนดเขาไปในคาประกาศ 14 ขอ (14 Point Declaration)

ในชวงมหาสงครามโลกครงท 1 (1914-1918) แพเดอเรวสก ใชดนตรใหเปน

ประโยชนเพอ “บานเมอง” หรอ “การแผนดน” (ตามคาแปลของอาจารยวทยา ชพนธ แหง

คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม โดยแปลจากศพท “politics” ซงโดยปกตมกนยมใช

คาแปล “การเมอง”) คอ การสรางเสรมความรกชาตและใหเปนทสนใจของชาตตาง ๆ

โดยเฉพาะสหรฐอเมรกา

ข. ในสงคมไทย ดนตร การบนเทงนนทนาการมบทบาทในการจงใจใหขบวนการ

ประทวงอยรวมกนได เชน 1) ในการรณรงคเรยกรองเพอขอเพมคาแรง หรอ 2)เพอให

ยกเลกการปลดผนาของตนจากตาแหนง ไดแก กลาวคอ มการราวง การรองเพลงหมอลา

PS 103 98

หรอปลกใจหรอแสดงการรนเรงตาง ๆ

ในประวตศาสตรไทยยคพระเจาเอกทศนกษตรยองคสดทายแหงกรงศรอยธยากม

การรองทกข “ถวายฎกา” เปนบทรองละคอนความวา “...จนจะตาย เกบผกบงขาย ยงตอง

เสยภาษ”

(วทยา ชพนธ “การแผนดนกบนาฎศลปดนตร” ในหนงสอทระลกดนตรไทย

อดมศกษาครงท 17, 1 กมภาพนธ 2529 ณ มหาวทยาลยเชยงใหม, หนา 28-52.)

ในสมยกรงรตนโกสนทร สมยรชกาลท 6 กมการใชเพลงปลกใจโดยใชชอวา

“สยามานสสต” และมละครเรอง “พระรวง” เพอใหนอมราลกถงวรกรรมของไทยยคกอน

ในยคจอมพล ป. พบลสงคราม ใชเพลงปลกใจรวมทงละคร “เลอดสพรรณ” อนง

หลงจากเหตการณ 14 ตลาคม 2516 มปรากฏการณทเปนปฏกรยาฝายตอตานขบวนการ

นกศกษาและมเพลง “หนกแผนดน” ขบรองโดยสนต ลนเผ ซงมบทบาทสาคญในการ

กอใหเกดการรรฐประหาร เรยกวา “ปฏรปการปกครอง” ในป พ.ศ.2519

ค. รฐศาสตรกบนวนยาย เรองราวเกยวกบผนาสาคญ ๆ มกมผเรยบเรยงทาเปน

“หนงสอนวนยาย” หรอเปนบทภาพยนตร ตวอยาง คอ เกยวกบกรณจกรพรรดองคสดทาย

ของจน คอ จกรพรรดปย ซงเขาสตาแหนงในพระนครใน คอ ดนแดนตองหาม

(Forbidden City) ของกรงไบจง (Beijing) เมอทรงมพระชนมายเพยง 2 ขวบ ในป ค.ศ.1906

โดยมพระนางซสฮอง ไทเฮา เปนสมเดจพระอยก (great-aunt) มอานาจลนพน มผนาไป

สรางเปนภาพยนตร เรองพระเจาจกรพรรดองคสดทาย (The Last Emperor) และไดรบ

รางวลตกตาทอง (Oscar) 9 ตว ของฮอลลวด และไดรบเลอกเปนภาพยนตรดทสดของป

พ.ศ.2530

(Time, April 25, 1988, p.49.)

18. รฐศาสตรกบปรจตวทยา

ก. ความเชอทางดานโหราศาสตร (Parapsychology) หรอวทยาการทมองเผน ๆ

อาจเรยกวาเปนเรอง “นอกเหตเหนอผล” มในนานาอารยธรรม และโยงเกยวไปถงความร

เชงปรจตวทยา (parapsychological) หรอนอกปกต, เคยงขางปกต (paranormal) ซงมก

รจกกนในนามของการรหรอรบรนอกประสาทสมผส หรอ “นอกเหตเหนอผล” (ESP—

Extra Sensory Perception) เชน 1) ตาทพย (clairvoyance—แคลรววยองซ—ภาษา

ฝรงเศส) 2) หทพย (clair audience) 3) การรผานรางอน (medium—มด-เดยม) และ 4) โทร

PS 103 99

จต (telepathy—เทล-เล-แพธ-ธ)

ข. ในป ค.ศ. 1990 มการสารวจโดยสถาบน Gallup Poll พบวาคนอเมรกนรอยละ 26

เชอในเรองตาทพย

(Leonard George. Alternative Realities: The Paranormal, The Mystic and

The Transcendent in Human Experience. Facts on File, An Inforbase Holdings

Company, 1995, p.56)

ค. ในยคกรกโบราณแหงไตรเมธ หรอสามมหาปราชญ 2400 ปมาแลว คอ กลม

ซอคคระตส, เพลโต และอารสโตเตล มความเชอในเรองการพยากรณ เรยกวา “oracle”—

ออเรเคล โดยไปฟงจากผทาหนาทเปนคนทรง (medium) โดยถอวาเปนคาทานายของเทพ

เจาอพอลโล (Apollo) ณ เมองโบราณแหงหนง ซงอยบนขนเขาพารนาสซส Parnassus

อพอลโลในปกรณมหรอตานาน (mythology) ของอารยธรรมกรกและอารยธรรม

โรมนเปนเทพเจาแหงดนตร (god of music), แหงบทกว (poetry), แหงการพยากรณ

(prophecy) และการแพทย (medicine)

ง. ในยคโรมนมความเชอจากการตความหมายของผลพธกรรม เชน ดไสใน

(entraies) ของสตวททาพธกรรมเพอจเลยส ซซาร (Julius Caesar—เกดประมาณ 100 ป

กอนครสตศกราช และตาย 44 B.C. คอ 44 ปกอนครสตศกราช) กาลงประสบเคราะหกรรม จง

หามไมใหเดนไปประชมสภาเซนเนท (Senate) ในวนท 15 มนาคม (ในบทละครของรตนกว

แหงองกฤษและแหงโลก คอ William Shakespeare เรยกวา “The Ides of March”) ซงเปน

วนอาถรรพณจรง ๆ เพราะ Brutus (บรตส) และพรรคพวกไดเขาจวงแทงขางหลงจนสนชวต

และซซารเปลงวาจาสดแสนพศวงทไมคาดถงวา คนใกลชดจะเปนผทรยศสดแสนเปนผ

อกตญ�วา “Et tu Brutus” ซงในบทละครใชภาษาฝรงเศสแปลวา “และแกเองดวยหร

อบรตส”

จ. ในพงศาวดารไทย มการกลาวถงคาทานายของซนแสเมอเหนพระสององคซง

บวชตางวดเดนบณฑบาตอย ณ กรงศรอยธยา และทานายวาทงสององคจะไดเปนใหญใน

แผนดนซงตอมา คอ สมเดจพระเจาตากสนมหาราชและสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก

มหาราช นอกจากนมตานานวา อะแซหวนก แมทพพมาขอพบตวพระยาจกรและทานายวา

ตอไปในภายภาคหนาจะไดเปนกษตรย

อนง ในสงคมไทยมพธกรรมเกยวกบการเสยงทายซงกระทาในพธจรดพระนงคล

แรกนาขวญ ซงในวนศกรท 7 พฤษภาคม 2547 มการประกอบพธนขน ณ ทองสนามหลวง

PS 103 100

โดยมสมเดจพระบรมโอรสาธราชสยามมกฎราชกมารและสมเดจพระเทพรตนราชสดาสยาม

บรมราชกมารเปนประธานววเสยงทาย 2 ตว ไถนา ณ ทองสนามหลวง ตอจากนนมการเสยง

ทายวาพระโคจะกนอะไร ซงปรากฏวากนหญาและกนขาวเปลอก ซงมผทานายวา ในฤดฝนป

น คอนบแตนตอไป ขาวปลาอาหารและนาจะบรบรณ นอกจากนพระยาแรกนาขวญ (Lord of

the Ploughing Ceremony) ไดเลอกผาซงมความยาวตางกน 3 ผน และมคาทานายวานาจะ

สง หมายถง มนามาก

ในอดตมรายงานจากขายโทรทศน NBC (National Broadcasting Company) ได

แจงวาประธานาธบดรอนลด เรแกน (Ronald Reagan) มกจะดฤกษดยามคาทานายของ

โหราจารยกอนทจะกาหนดการทาอะไรทสาคญ นางแนนซ เรแกน (Nancy Reagan) สตร

หมายเลขหนง (First Lady) มความเชอเรองนมาก ตวอยาง ไดแก การลงนามในสนธสญญา

จากดขปนาวธพสยกลาง (middle range) กบนายมคาเอล กอรบาชอฟ กยงยนกรานให

นายเรแกน สามกระทาการในวนท 8 ธนวาคม เวลา 13.30 น. ตามคาแนะนาของโหร

ประธานาธบดเรแกนเชอหมอดมากยงขนภายหลงทถกลอบยงเมอ 30 มนาคม 2524

โหราจารยทนางเรแกนพงอยเสมอไดแก นางจอยซ จลสน ผซงทานายดวงในหนงสอพมพ

อเมรกนกวา 100 ฉบบ (มตชนรายวน, 6 พ.ค. 2531, หนา 4.)

อนง มคาทานายโดยนกพยากรณหญงอเมรกนชอ นาง Jean Dixon ซงไดรบฉายา

วาเปน “seer” (ซ-เออร) คอผมสมผสท 6 (the sixth sense) ผไดกลาวเตอนลวงหนา

เกยวกบการถกลอบฆาตกรรม (assassination) ของ John F. Kennedy ซงรายละเอยด

เพมเตมมในรายงานของรายการโทรทศนชด Discovery

สาเหตสาคญเกยวกบสถตทนาแปลกทวาประธานาธบดอเมรกนผไดรบตาแหนงในป

ทลงทายดวยเลข 0 ซงหวงกนทก 20 ปจะถงแกกรรมในตาแหนง คลายกบวาม jinx

(อาถรรพณ) ตวอยาง คอ ป 1840,1860 (กรณลนคอลน), 1880, 1900, 1920, 1940 (กรณ

แฟรงคลน ด. โรสเวลท), 1960 (กรณจอหน เอฟ. เคนเนด) ทาใหแนนซ เรแกนเกรงวา

รอนลด เรแกน จะประสบเคราะหกรรมเชนนน เพราะเขารบตาแหนงในป ค.ศ. 1980 ซงเปน

เลข 0 หาง 20 ปจากเคนเนดทเขารบตาแหนงในป ค.ศ. 1980 และเมอมความพยายามทจะ

ประทษรายประธานาธบดเรแกนในวนท 30 มนาคม 1981 ยงทาใหแนนซ เรแกน หนมาพง

ความรประเภททไมถอวาเปนวทยาศาสตรมากยงขน

(Newsweek, May 16, 1988, p.28.)

PS 103 101

19. รฐศาสตรในยครวมสมย

วชารฐศาสตรพยายามเลยนแบบวธการทางวทยาศาสตร (scientific reasoning)

โดยใชวธการเชงประจกษ (empirical) ดงทใชกนในหมวดวชาวทยาศาสตรธรรมชาต หรอ

วทยาการแท(pure science)

19.1 ความรทางสถตและเหตผลแบบวทยาศาสตร

รฐศาสตรอาศยทางสถตทเชอถอได (reliable) และถกตองคอตรงกบเรองทตองการ

มใชเปนขอมลทคลมเครอ (murky) ไมถกตรงประเดน กลาวคอ ตองเปนขอมลจากระเบยบวธ

วจย(methodology) ทถกตองหรอเปนทยอมรบกนอยางกวางขวางในวงการปญญาชน

(intellectual circle) ตวอยางระดบมาตรฐานหรอ classic โดยระดบปรมาจารยไดแก

1) Earle Babbie. The Practice of Social Research, 8th ed. Boston: Wadsworth

Publishing, 1998.

2) Charles Glock. Survey Research Sciences. New York: Russel Sage

Foundation, 1967.

3) Robert K. Merton, James S. Coleman and Peter H. Rossi, eds. Qualitative

and Quantitative Social Research. New York: Free Press, 1979.

4) Paul F. Lazarsfeld, edited by Patricia L.Kendall. The Varied Sociology.

New York: Columbia University Press, 1982.

5) Paul F. Lazarsfeld and Morris Rosenberg, eds. The Language of Social

Research : A Reader in The Methodology of Social Research. New York:

The Free Press, 1955. และการคดหาเหตผลแบบวทยาศาสตร การคนควาวจยตอง

ใชเทคนคทาง วทยาศาสตรใหม ๆ เชน วธสมตวอยาง วธทางสถต เปนตน

รฐศาสตร โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกามกเนนการวเคราะหแยกแยะแจกแจง

(analysis) ตงขอสมมตฐาน ฯลฯ มากกวาการบรรยายประวตความเปนมา (descriptive,

historical) หรอศกษาเชงกฎหมาย (legal approach)

ตวอยาง ไดแก Robert A. Dahl. Modern Political Analysis. N.J.: Englewood

Cliffs, Prentice-Hall, 1963. รฐศาสตรในสหรฐอเมรกาสนใจระดบ “ไมโคร” หรอจลภาค

(micro-politics) มากกวาในระดบ “แมคโคร” หรอ มหภาค (macro-politics) (Heinz

Eulau. Micro-Macro Political Analysis. Chicago: Alding, 1969.)

ในระดบจลภาค รฐศาสตรศกษาพฤตกรรมระดบบคคล เชน ศกษามลเหตจงใจของ

PS 103 102

บคคลวาทาไมจงสนใจหรอไมสนใจการเมองและมากนอยเพยงใด สนใจหรอไมสนใจการรบฟง

ขาวสารการเลอกตง

ในระดบมหภาค หมายถง ระดบองคการ สมาคม พรรคการเมอง รฐประชาชาต

ตวอยาง คอ การศกษาเรองการออกเสยงเลอกตงในนานาประเทศ

19.2 แนวโนมรฐศาสตร มมานานแลวนบตงแตกรกโบราณ ทกลาวถงผลงาน

ของไตรเมธ หรอตรปราชญ และเมธอน แมกระทงนคโคโล มาเคยเวลล ผไดรบการยกยอง

วาเปน “ผกอตงหรอบดาแหงรฐศาสตรสมยใหม” (Founder of modern Political

Science) ยงเนนหนกไปในการศกษาวาดวย 1) ประวตศาสตรและ 2) กฎหมายเปนสวนใหญ

แตมแนวโนมสระบบการวเคราะหโดยมขอมลจาก 3) การวจยเชงประจกษ (empirical

research) เพมมากยงขน

(อางองจาก ขอเขยนของนกสงคมวทยาการเมองชาวฝรงเศส คอดวเวอรเชย

(Maurice Duverger) The Study of Politics. Crowell, 1972, p.11 fn.)

19.3 การใหความสาคญกบนโยบาย นกสงคมศาสตรระดบแนวหนา 2 คน ไดแก

เลอรนเนอรและแลสเซลต (Daniel Lerner and Harold D. Lasswell) ไดรวมกนจดทาหนงสอ

ชอ The Policy Sciences นโยบายศาสตร Standford University Press ครงแรกในป

ค.ศ.1951 และพมพขนใหมในป 1965 หนา 14 ซงกลาวถงความจาเปนทจะพจารณา

ปรบเปลยนบรรดาวทยาการสาขาตาง ๆ ใหเปนไปตามแนวทเรยกวา policy approach คอ

พจารณาในเชง 1) การกาหนดนโยบาย (policy making) และกระบวนการ คอ ขนตอน

เกยวกบการดาเนนการตามนโยบาย คอ 2) ทานโยบายใหเกดเปนผล (policy executing)

ดงนนไมวาจะเปนรฐศาสตร จตวทยา สงคมวทยา หรออะไรกตาม สามารถใชแนวทางวเคราะห

เชนนได

นโยบาย หมายถง การชไปททางเลอกทสาคญทสดซงกระทาในชวตสวนตว หรอ

ชวตทเกยวของกบคนอน ๆ คอ ในระดบองคการ (The Word “policy” is commonly used to

designate the most important choices made either in organized or in private life.)

วทยาการหรอแนวทางนโยบายเปนอยางไรนน สามารถสงเกตไดจากขอเขยนในหนงสอ

ดงกลาว มผลงานของนกจตวทยา คอ Ernest R. Hilgard วาดวยตวบคคล ผลงานของ

Edward A. Shils (นกสงคมวทยา) ซงกลาวถงกลมปฐมภม (Primary group) ผลงานของ

นกมานษยวทยา คอ Magaret Mead ซงศกษาเกยวกบอปนสยประจาชาต และนก

มานษยวทยาทมชอเสยงอกคนหนง คอ Cylyd Kluchhohn วาดวยวฒนธรรม ในทาง

PS 103 103

รฐศาสตร ไดแกผลงานของ แฮโรลด แลสเวล วาดวยองคการโลกและสงคมระดบโลก

นอกจากน เนนวธการและนโยบายเกยวกบการวจย

วทยาการนโยบายศาสตร (Policy Sciences) ไดมอทธพลตอวงการวชาการตาง ๆ

ซงสวนหนงเปนการมงตอบคาถามทวา การมความรเพอประโยชนอะไร ศาสตราจารย

แหงมหาวทยาลยโคลมเบย ชอ รอเบรต ลนด (Robert S. Lynd) กลาวปาฐกถาท

มหาวทยาลยปรนสตนในป ค.ศ.1939 คอ ปทเกดมหาสงครามโลกครงท 2 ในหวขอชอวา

“Knowledge for What ?” ซงเนนความสาคญของการใชทรพยากรทางปญญา

(intellectual resources) ทงหมดเพอเผชญกบวกฤตการณอนมหาศาลแหงยควาจะใชความร

ทนาไปใชการได

19.4 วธการศกษาแบบเปรยบเทยบ ไมจากดแวดวงเฉพาะในตวอยางของประเทศ

เพยงประเทศเดยว หรอสองสามประเทศในบรเวณเดยวกน

(ทเกยวกบทฤษฎการเมองและนโยบายของสงคม โปรดอาน Albert Weale.

Political Theory and Social Policy. London: Macmillan, 1983.)

ปจจบนนกรฐศาสตรพยายามหาขอมลเปรยบเทยบเพอไดมาซงแนวคดและทฤษฎท

ถอวาจะสมบรณกวาเดม

การเปรยบเทยบพยายามใหเปนเชง “ขามวฒนธรรม” (cross-cultural) คอ

พจารณาเปรยบเทยบอยางนอย 2 แหง โดยทเรองซงมการเปรยบเทยบอาจเปนเรองทวไปใน

ระดบ ประเทศ เชน

a. Gabriel Almond and James Coleman, eds. Politics of Developing Areas.

Princeton University Press, 1960

b. Fred von der Mehden. Politics of the Developing Nations Englewood

Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1964.

c. Stella Z.Theodoulou. Policy and Politics in Six Nations: A Comparative

Perspective on Policy Making. New Jersey: Prentice Hall, 2002.

การเปรยบเทยบอาจจะเปนประเดน ๆ ไป เชน เรองทางการทหาร ตวอยาง คอ

Morris Janowitz. The Military in the Political Development of New Nations. Chicago :

University of Chicago Press, 1964.

19.5 การศกษาแบบผสมผสานในเรอง “การจดการ” ทางองคการ รฐศาสตร

เปนการ ศกษาเกยวกบรฐ เกยวกบสาธารณะ การบรหารงานสาธารณะในสวนทเกยวกบรฐ

PS 103 104

เรยกวา “รฐประศาสนศาสตร” (Public Administration) บางครงมผใชศพท “การบรหาร

รฐกจ” แทน

ในการเรยนการสอนทคณะรฐศาสตรมหาวทยาลยรามคาแหงใชวลวา “การศกษา

แปลนซ”ในชวงเวลาประมาณหลายสบปทผานมามความเจรญทางดานการจดองคการดาน

เอกชน โดยเฉพาะดานธรกจตาง ๆ มาก จงไดเกดวชาซงเกยวกบเรองทางธรกจโดยตรง

เรยกวา “การบรหารธรกจ” (business administration)

สาขาวชาการตาง ๆ ยอมมความเกยวพนกนมาก ดงทมศพท “สหศาสตรศกษา”

หรอสหวทยาการ แนวโนมทมการผสมผสานกนระหวางศาสตรหรอวทยาการแขนงตาง ๆ ทา

ใหตอมามวทยาการทเรยกวา “วชาการจดการ” (management science)

(Robert E. Markland. Topics in Management Science, 2nd ed., Wiley and Sons,

1983, p.3.)

ซงวาดวยการใชวธการทางวทยาศาสตรในการตดสนใจในเรองราวทางดานธรกจ

ทางดานอตสาหกรรม ดานรฐบาล และดานการทหารในวชาการจดการมการใชวธการและ

เทคนคซงไดมาจากวทยาศาสตรกายภาพและ คณตศาสตร เพอทาใหการตดสนใจใน

ทางการจดการดขน

20. บทสรป

รฐศาสตรถอกาเนดในโลกตะวนตกมาประมาณ 2400 ปเศษแลว ตงแตเรมแรกก

ไดรบคณปการจากสาขาวชาอน กลาวคอ อารสโตเตล บดาแหงวชารฐศาสตรกเปนนก

ธรรมชาตวทยาและเปนนกปราชญดวย อาจารยของอารสโตเตลคอ เพลโต กเปนนกปรชญา

และนกจรยศาสตร

ในยคโลกาภวตน(globalization) ตระหนกกนมากยงขนวารฐศาสตรเกยวของ ไม

เพยงแตระดบ PPE คอ ปรชญาและเศรษฐศาสตร แตรวมทงสาขาอนๆ ไดแก จตวทยา

ประชากรศาสตร วทยาศาสตร และรวมทงศลปกรรมดวย

21. หนงสออางองเพมเตม

1) Ruth Benedict. The Chrysanthemum and the Sword. Boston: Houghton,

1946. วาดวยอปนสยของคนญปน

2) Leonard W. Doob. Becoming More Civilized: A Psychological

Exploration. New Haven: Yale University Press, 1960.

PS 103 105

3) Erik H. Erikson. Chidhood and Society. New York: Norton, 1959.

4) Erik H. Erikson. Young Man Luther: A Study in Psychoanalysis and

History. New York: Norton, 1958.

5) Herbert H. Hyman. Political Socialization. Glencoe, Ill. : Free Press, 1959.

6) Robert E. Goodin and Hans-Dieter Klingemann, eds. A New Handbook of

Political Science. Oxford university Press, 2000.

7) G. Khozin. The Biosphere and Politics. Moscow: Progress Publishers,

1979.

8) W.C. Mitchell. Sociological Analysis and Politics. New Jersey: Prentice-

Hall, 1967.

9) David M. Potter. People of Plenty: Economic Abundance and the

American Character. Chicago: University of Chicago Press, 1959.

10) Lucian W. Pye. Politics, Personality and Nation Building: Burma’s

Search for Identity. New Haven, N.J.: Yale University Press, 1963.

11) H. Simon. Models of Man-Social and Rational. New York: Wiley, 1957.

12) Albert Somit, ed. Biology and Politics. Hague: Mouton, 1976.

13) Samuel Huntington, “Post-Industrial Politics: How Benign Will It Be?”

Comparative Politics. January, 1974.

14) Lawell Barrington, et al Comparative Polities. Wadsworth, 2010.

15) บตร ประดษฐวณช. เขาปลอยใหผปวยบรหารงานระดบชาต. กรงเทพฯ : โอ

เดยน, 2522.

22. ตวอยางคาถาม

1) สหวทยาการหมายถงอะไร จงยกตวอยางกรณการอธบายการขนสอานาจของฮตเลอร

2) PPE ยอมาจากอะไร

3) ESP เปนเรองเกยวกบอะไร

4) ทฤษฎเขตแดนเกยวกบอะไร

5) “han” ในภาษาเกาหลเปนประเดนอะไรทเกยวกบความสมพนธระหวางญปนกบ

เกาหล

6) สนธสญญา Maastrecht มความเกยวโยงกบเรองใด

PS 103 106

7) นายกรฐมนตรของอนเดยสวนใหญอยในตระกลใด

8) ฮตเลอร และสตาลน มลกษณะแบบ “megalomaniac” คออะไร

9) รฐศาสตรมความสมพนธกบวทยาศาสตรอยางไร

10) Soul-force ของ มหาตมะ คานธ หมายถงอะไร

11) ยกตวอยางการคนควาทางจตวทยาการเมอง

12) ใครเปนบดาแหงเศรษฐศาสตรมหภาค

13) วธการอะไรทมหาบรษอนเดย ถอวามรรควธตองสอดคลองกบจดหมาย

ปลายทางหรอเปาประสงค

14) นกปราชญผใดกลาวสนทรวาทะวา “มนษยถอกาเนดเพอความเลอเลศแหงแผนดน

หาใชเพอตนเองไม”

15) การกลาวถง “สยามานสต” และละครเรอง “พระรวง” เกยวกบวชารฐศาสตร

อยางไร

16) “Have one only” กบ “นโยบาย 3 หรอมากกวา” หมายถงอะไร

17) Ground Zero คออะไร

18) รฐเศรษฐศาสตร ศกษาเกยวกบเรองใด

19) ทวปใดทไดรบฉายาวาเปน “เขตแดนสดทายของโลก”

20) ทฤษฎดนแดนหวใจ ทฤษฎบรเวณขอบนอกและทฤษฎอานาจทางทะเลเกยวกบ

วชาอะไรโดยเฉพาะ

21) จงอธบายเรองราวของการศกษาแบบผสมผสานในทางจดการ

22) อธบายความสาคญของพธจรดพระนงคลแรกนาขวญ

23) อนาคตทไลลาในเชงวทยาศาสตรคออะไร

24) ตวอยางผจบจาก Oxford และ Cambridge

25) ชอวทยานพนธเกยรตนยมของจอหน เอฟ. เคนเนด

26) The Day After Tomorrow สาคญเชงรฐศาสตรและสหวทยาการอยางไร

27) สยามานสต เกยวกบอะไร

28) ตวอยางสมพนธระหวางรฐศาสตรกบปรจตวทยา เชน ยคโรมน