PS 103 107

1. แนวคด

1.1 รปแบบการจดองคการทางการเมองรวมสมยผานการเปลยนแปลงมาเปนเวลาชานาน

แลว

1.2 การจดองคการทางการเมองมองคประกอบ ซงอาจเหมอนของเดมอยบางแตมการ

เปลยนแปลงในบางเรอง เชน เกยวกบอานาจอธปไตย

2. วตถประสงคเชงพฤตกรรม

เมออานบทนจบแลว นกศกษาสามารถ

2.1 บอกการววฒนาการรปแบบการจดองคการทางการเมอง ซงเรมจากการจดระเบยบ

ทางสงคมกอน และมรปแบบตาง ๆ กน เชน เผาชน นครรฐ และจกรวรรดได

2.2 ระบลกษณะของการจดองคการทางการเมองในรปแบบตาง ๆ กนได

2.3 อธบายองคประกอบของรฐและความเปนรฐประชาชาตได

2.4 วเคราะหมโนทศนสาคญเกยวกบอานาจอธปไตยได

แนะนาบทท 3

ววฒนาการและรปแบบแหงการจดองคการทางการเมอง

PS 103 108

PS 103 109

1. ความนา

หากเปรยบเทยบกบกาเนดดาวเคราะหโลก และกาเนดสงมชวตระดบตนๆ แลว

มนษยมชวตอยในโลกเปนเวลานอยมาก คอ ประมาณ 1 ลานปเศษเทานน สวนโลกตาม

หลกฐานคนพบใหมกลาววามอายประมาณ 4,900 ลานป มนษยในสมยเรมแรกยอมมหนาตา

ทาทางและวถชวตยอมผดแปลกจากบรรดาพวกเราทงหลายสาหรบการรวมตวกนขนในระยะแรก

นาจะเปนในรปมรดกหลายแสนปมาแลวแตการรวมตวเปนเผาชนหรอชนเผา (tribe) คอมการ

ผนวกหลายครอบครวทมสายเลอดเขาดวยกนยอมเกดขนภายหลงการมสถาบนครอบครวแลว

2. การจดองคการทางการเมองในรปแบบตาง ๆ กนตามกาลสมย

การทมนษยรวมตวกนขนเปนสงคม คอ เมอมคนจานวนมากยอมผลกดนใหมการจด

องคการทางการเมองขน

(ดเพมเตมไดใน Lawrence Krader. Formation of the State. Englewood Cliffs,

N.J. : Prentice-Hall, 1968.)

การจดองคการเชนวานนไดเกดมมากอนสมยทมการบนทกทางประวตศาสตร หรอ

เรยกวา “ยคกอนประวตศาสตร” (pre-historic) ซงแมแตการประดษฐตวอกษรกยงไมม

แมไมมการบนทกเปนหลกฐานขอเขยน แตนกมานษยวทยาโดยเฉพาะ “นก

มานษยวทยาทางการเมอง” (political anthropologist) ไดพยายามหาคาตอบวาการ

รวมตวในชวงเวลาหลายหมนหลายแสนปนนกระทาในรปใดโดยพจารณาจากหลกฐานอน เชน

1) การตง ถนฐาน 2) การมเครองมอ เครองใชของมนษยโบราณ 3) มการศกษา

เปรยบเทยบกบชนเผาตาง ๆ ทยงไมพนจากสภาพท (เขาใจกนวา) คลายยคดงเดมนน ไดแก

ชาวพนเมอง (aborigine) ตามถนทรกนดารในทวปออสเตรเลย หรอการดารงชวตของคนใน

สถานทอนยากแกการเขาไปถงอารยธรรม เชน ในทวปอเมรกาใตและทวป แอฟรกา

(Anne Millard. Early Man. London: Pan Books, 1981.)

2.1 การรวมตวเปนเผาชน

บทท 3

ววฒนาการและรปแบบแหงการจดองคการทางการเมอง

PS 103 110

มนษยในชวงตนทมกาเนดในโลกนนนไดจดระเบยบทางสงคมขนกอน โดยม

“ครอบครว” เกดขน และครอบครวขยายใหญขนเปนกลมกอนในเชงเชอสาย หรอวงศวาน

(kins) ตอมาวงศวานไดมความเกยวพนกบวงศวานอน ๆ จนรวมตวกนขนเปนเผาชน

ความสมพนธภายในเผาชนนนมกเปนความสมพนธของหลายตระกล แตมความเกยว

โยงกนอยบางทางสายโลหตหรอโดยการสมรส (เกยวดอง) ลกษณะทสาคญของเผาชนคอ 1)

อยในพนทอนแนนอน 2) มภาษาและวฒนธรรมและระบบสงคมทยดอยตอกน 3) อาจม

การเคารพบชาบรรพบรษคนใดคนหนงหรอมการบชาเทพยดาประจาเผาชน

(Charles Winick. Dictionary of Anthropology. New York: Philosophical Library,

1956,p.546.)

2.2 การแปรสภาพเปนนครรฐและจกรวรรด

เมอประชากรเพมขยายมากยงขน การรวมตวแบบเผาชนโดยอาศยสายโลหตยอม

กระทาไมได ความสมพนธแบบเครอญาตหางเหนกนมากยงขน เมอสงคมขยายตวออกไป

ทงในแงจานวนคนและดนแดน การขยายตวใน 1) ดานจานวนประชากร และ 2) ดานอาณา

เขตกอใหเกดการแปลงรปในการจดองคการทางการเมอง คอ ทาใหเผาหลายเผารวมกนขน

เปนนครรฐ

3. ววฒนาการของหวหนาหรอการมผนา

รปแบบเผาชนในกรกคงมมานานมากแลวคอ กอนชวงประมาณ 2800-3200 ปมาแลว

แตเทาทพอสนนษฐานจากประวตศาสตร และวรรณคดในยคโฮเมอร (Homeric Age) การจด

องคการทางการเมองเปนในรปของการผกพนโดยสายเลอด มหวหนาเผา แตเรยกชอวาเปน

เสมอนกษตรย คอเปน “เจา” (tribal king)

(International Encyclopedia of the Social Sciences, Vols.7-8, New York:

Macmillan,1968, pp.386-89.)

คาวากษตรย ในภาษาองกฤษ (king) มรากศพทในภาษาองกฤษดงเดม (old

English) วาคนน (“Cynn”) ในระยะแรก ๆ ศพทนมความหมายวาเปนหวหนา หรอตวแทน

ของกลมญาต (kins) ซงออกเสยงคลายกน คอ คนส ศพทดงเดมในความเปนหวหนาแหง

ญาตนไมมความหมายไปในทางทเกยวกบความศกดสทธหรอเกยวกบศาสนา เพราะเนนหนก

บทบาทในทาง 1) การเปนผไกลเกลยหรอตลาการ (arbitrators) 2) การเปนผนา และ 3) การ

เปนนกรบเพอปกปองผอยในวงเชอสายของตน

PS 103 111

ในสมยตอ ๆ มาศพท “king” ไดใชแปลศพทในภาษาอน เชน เรกซ (rex) ในภาษา

ลาตน (หรอ แลต-ตน-Latin) คาวา rex มนยแหงการเปนผนาซงมบทบาททางดานศาสนาและ

พธกรรมดวย ศพท rex น เกยวพนกบภาษาอนโดยโรเปยน คอ คาวา “เลขา” หรอ “เรขา”

เชนในคาวา regulation ซงแปลวาขอกาหนด

ในอารยธรรมอน ๆ เชนตะวนออก คอ จน อนเดย ความเปนกษตรยมกเกยวของกบ

เรองทางศาสนาและบญญาธการ ผใหความสนใจศกษาพธกรรม และการมลกษณะพเศษของ

ความเปนกษตรย คอ เซอร เจมส เฟรเซอร (Sir James Frazer) ในหนงสอชอ The Golden

Bough (1890) เฟรเซอรไดกลาววาในบานเมองสมยโบราณ รวมทงหลายประเทศทยงมสภาพ

ไมเขาสยคอตสาหกรรมมกยกยองกษตรยวาเปน 1) เสมอนผทรงศล 2) ผทาหนาทเชอม

ตดตอระหวางเทพยดาฟาดนกบมนษย และ 3) มฐานะเปนสมมตเทพ

ในสมยโบราณถอวากษตรยเปนเสมอนเทพเจา โดยเฉพาะเปนอาทตยเทพ ตวอยาง

มปรากฏอยใน 1) อยปตโบราณ 2) เปรสมยอาณาจกรอนคา (Inca) และ 3) ญป น

กจการอตสาหกรรมกมมากโดยเฉพาะททาเรอไพเรส (Piraeus) มการผลตโลหะ การ

ทาอาวธ การตอเรอและการทาหมอไหตาง ๆ

ในกรกยครงเรองมการแบงงานเฉพาะทางตามความถนด เชน ชางรองเทาผหนง

ทาเฉพาะรองเทาบรษ อกผหนงทาเฉพาะรองเทาสตร คาจางแรงงานในยคนนกคอนขางด คอ

ประมาณ 24 เซนตอเมรกน (ประมาณ ¼ ของ 1 เหรยญอเมรกน)

4. องคประกอบสองสวนของนครรฐกรกโบราณ : อครประกบแอสต

นครรฐเอเธนสรงเรองทสดในทางการเมองและอารยธรรมประมาณ 2400 ปมาแลว

ในชวงทเอเธนสมประมขชอ เปอรรคลส (460-429B.C.) เปนเวลาประมาณ 30 ป เอเธนสเปน

เสมอนดวงประทปแหงกรกทงหมดเรยกกนวาเปน“ยคทองของกรก” (Golden Age of

Greece)

นครรฐเอเธนสเดมทเดยวจากดอยเฉพาะในบรเวณทเรยกวาปอมปราการ หรอ

แอคโครโปลส (acropolis) ศพทนเทยบภาษาอนโดยโรเปยนนาจะเปน อครประ คอเมอง

สาคญหรอชมชนสาคญ ปอมปราการหรออครประนอยบนทสงอนเปนทหลบภยของประชากร

เมอถกรกราน

ตอมาเมอมการคาขายเจรญมากขน ไดมการพฒนาบรเวณเบองลาง เรยกวา

แอสต (asty) ซงเปนทพานกอาศยและคาขายประกอบกนไดมการนาเอาบรเวณใกลเคยง

PS 103 112

มาอยใตอาณตของนครรฐทมศนยกลางอยทอครประ ความเปนนครรฐจงไดมอาณาเขตทงใน

เชงภมศาสตรและเชงการเมองกวางกวาเดม และไดถอกนวาสภาพเชนนน เปนรปแบบทตอมา

เรยกกนวานครรฐ หรอ โปลส polis (city-state)

ศพท ประ ในภาษาไทยมกใชวาบร ซงมศพทคลายกนหลายแหง เชน อนเดยใชประ

ในนาคประ (Nagpur) อนเปนชอเมองหนง ประเทศสงคโปร คอ สงห+ประ หรอสงหบร

ในเยอรมนศพทนแผลงเปน “เบอรก” แตออกเสยงเปน บวรก ซงแปลวาเมอง

เหมอนกน เชน นเรมเบอรก (Nuremburg) ในสหรฐอเมรกากมคลาย ๆ กน เชน เมอง

Pittsburgh ซงหมายถง เมองทมการทาเหมองมาก คาวา “burg” นนหากเปดในพจนานกรม

มกจะใหคาแปลวา “เมองทมปอมปราการ” (forkified city) ในภาษาเยอรมนปจจบน หมายถง

ปราสาท ตวอยางของโปลส หรอนครรฐของกรกในยคนน มเชน 1) เอเธนส 2) สปารตา 3) คอ

รนธ 4) โอลมเปย 5) ธบส (Thebes) นครรฐเปนศนยกลางทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และ

การศาสนา

ประชากรของนครรฐกรกแบงออกเปน 1) พลเมอง (citizen) และ 2) ผทไมใชพลเมอง

ซงไดแก

ก. คนตางชาต (คนตางชาตทมาอยในนครรฐนานแลว เรยกวา metic ไมมสทธในทาง

การเมอง)

ข. ไพร (serf)

ค. ทาส

พลเมองในนครรฐมความผกพนตอกนคอสนใจและเขารวมในกจการของชมชนอยาง

มาก

5. เปรยบเทยบ : นครรฐกรกกบอตาล

1) นครรฐของกรกเนนในเรองการคาขายทางทะเล สาหรบของอตาลนนให

ความสาคญกบการเกษตรการผลตทางการเกษตร บรเวณพนทของอตาลนนสามารถ

ตดตอกนไดสะดวกซงแตกตางกบกรณของกรก ดงนน การรวมตวกนของนครรฐตาง ๆ ใน

อตาลจงทาไดคอนขางงายโดยนครรฐโรม (Rome City State) เปนศนยกลาง ซงตอมาแปลง

สภาพคอเจรญเตบโตใหญยงขยายเขต

แดนและอานาจเปน

2) กรกนนภายหลงยคประชาธปไตยโดยตรงแลวไดถกควบคมโดย จกรวรรด

3) จกรวรรดโรมน (Roman Empire) เรมเปนรปรางประมาณ 27 ปกอนครสตศกราช

PS 103 113

(27 B.C.) และมอทธพลอยนานประมาณ 500 ป คอ จนถงป ค.ศ.476 นานพอสมควร

4) ความไพศาลของอาณาบรเวณจกรวรรดโรมนทาใหนกประวตศาสตรนามอโฆษ

ชาวองกฤษ ชอ อารโนลด ทอยนบ (Arnold Toynbee) ใหฉายาจกรวรรดวาเปน “รฐสากล”

(universal state)

6. นครรฐในไทย

1) ทางภาคเหนอ นครรฐในอดต ไดแก 1) เวยงพงค (เชยงใหม) 2) เขลางนคร

(ลาปาง) 3) หรภญไชย (ลาพน) 4) เวยงโกไสย (แพร) และ 5) ชากงราว (กาแพงเพชร) ฯลฯ

2) ทางภาคอสาน มตวอยางคอ ศรนครลาดวนคอ (ศรษะเกษ)

3) ทางภาคกลางนน มตวอยาง ไดแก 1) พระบาง (นครสวรรค) 2) สพรรณภม

(สพรรณบร) 3) ละโว-อยธยา (ซงตอมากลายเปนกรงศรอยธยา)

4) ทางภาคใตตวอยางคอชอเกาของ นครศรธรรมราช ไดแก “ตามพรลงค”

7. การจดองคการทางการเมองในรปของจกรวรรด

ก. สภาพทเหมาะสมของการจดองคการทางการเมองระดบใหญมโหฬารขนอยกบ 1)

สภาพอากาศทไมรอนไมหนาวจนเกนไปนก 2) มดนทอดมสมบรณ 3) มนาทพอเพยง และ

4) เปนทราบทไมมภเขากนมากอนเปนอปสรรคตอการคมนาคม ซงสภาพทวานมตวอยางคอ

1) ลมแมนาไนล 2) ลมแมนาไทกรส-ยเฟรตส 3) ลมแมนาคงคา 4) ลมแมนาแยงซ และ 5)

ลมแมนาเหลอง (หวงเหอ) ในลมแมนาดงกลาวไดมมหาอาณาจกรหรอจกรวรรดเกดขนเรยก

กนวาเปน “จกรวรรดบรพาทศ” (Oriental Empire) หรอจกรวรรดตะวนออก

7.1 ลกษณะของจกรวรรดในโลกตะวนออก

ก. ลกษณะสาคญ คอ 1) การยกยองเทอดทนผนา โดยใหความเคารพยาเกรงอยาง

สง 2) มการเกบภาษอยางเขมงวด ดงนนยอมทาใหขาดจากความรสกผกพนตอกนเพราะใช

วธการขมขใหเกดความหวาดกลว

ข. ความเปนเอกภาพหรอความเปนอนหนงอนเดยวกนของจกรวรรด ขนอยกบความ

เขมแขงของผนา หากออนแอจกรวรรดกมทางลมสลายไดไมยากนก

ค. ในโลกตะวนออกยคโบราณถอวา มหาสมทรเปนอปสรรคตอการขยายอทธพล

ดงนนศนยกลางของจกรวรรดตะวนออกมกเปนตามลมแมนาเพอผลประโยชนในทางการ

เพาะปลก

7.2 จกรวรรดในโลกตะวนตก

PS 103 114

จกรวรรดทโดงดงในโลกตะวนตก คอ จกรวรรดโรมน ซงกอนทจะเปนศนยกลาง

ของจกรวรรดนน บรเวณอตาลเคยเปนนครรฐซงมลกษณะคลาย ๆ กบกรกโบราณ

ก. จกรวรรดโรมนเรมจากการทนครรฐโรมพยายามขยายขอบเขตซงตองยกเลก

ระบบการปกครองแบบนครรฐไมเหมาะสม ทงนเพราะ 1) พนท และ 2) ประชากร ดงนน จง

พฒนารปแบบใหเปนระบบจกรวรรด (imperial system)

1) อานาจมศนยในมอของอภชนโรมน และ 2) เปนเอกภาพแหงกฎหมายคอใช

กฎหมายเดยวกนหมด แมจะอยหางไกลกน

ข. มรดกของจกรวรรดโรมน ไดแก 1) ระบบกฎหมายทจดทาเปนประมวล 2) การ

บรหารงานอาณานคม และ 3) ความคดเกยวกบเอกภาพของโลก ซงทงหมดนไดมอทธพล

ตอความคดวาสามารถม “กฎหมายระหวางประเทศ” (International Law) และ “การจด

องคการระดบโลก” ได ซงเหนไดภายหลงมหาสงครามโลกครงท 1 มการจดตงสนนบาต

ชาตขน และภายหลงสงครามโลกครงท 2 มการจดตงองคการสหประชาชาต

7.3 แนวคดสบตอจากระบบจกรวรรด

ความคดวาสามารถสถาปนาองคการทางการเมองหรอองคการทใหญกวารฐ ไดม

อทธพลมาถงทกวนน เชน 1) การจดตงสมาคมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอกลม

ประเทศอาเซยน (ASEAN) และ 2) การจดตงประชาคมยโรป (European Community) หรอ

EC ซงเดมใชชอวา EEC (European Economic Community) สานกงานใหญประชาคม

ยโรปอยทกรงบรสเซลส (Brussels) ประเทศเบลเยยม สวนสานกงานเลขาธการสมาคม

ประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ASEAN Secretariat) ตงอยทกรงจาการตา ประเทศ

อนโดนเซย

(Gabriel A.Almond and G.Bingham Powell, Jr.(eds.) Comparative Politics

Today: A World View,2nd ed., Boston: Little,Brown, 1980,p.16.)

7.4 การเสอมลงของระบบจกรวรรด

การจดองคการทางการเมองในรปของระบบจกรวรรดไดเสอมลงเนองจากการแผ

ขยายอานาจมากจนเกนขอบเขตโดยไมไดคาเนนการจดทาโครงสรางและระบบงานท

เหมาะสมรองรบ สาหรบสาเหตของการลมสลายแหงมหาอาณาจกรโรมน ม 4 สาเหต ไดแก

1) การขยายตวเกนขอบเขต 2) การเกบภาษอยางรนแรง 3) การทาสงครามพราเพรอ และ

4) การเสอมของศลธรรม ถงขนทมกฬาทใหมนษยสกบสตวอนดราย

วาระสดทายของจกรวรรดโรมนเกยวกบบทบาทของทวทอนค

PS 103 115

ในชวงประมาณ ค.ศ.476 เผาชนทวทอนค (Teutonic) คอ เชอสายเยอรมนบก

โจมตจกรวรรดโรมน พวกทวทอนคไดแบงแยกดนแดนเปนสวน ๆ ใหพวกตนปกครอง และเปน

สาเหตใหมระบบศกดนา (feudal system) และเปนการเขาสสภาพ “มธยมสมย” หรอยค

กลางของยโรป

นอกเหนอจากจกรวรรดโรมนแลวมตวอยางจกรวรรดยคโบราณ อนๆ

(Julius Gould and William L.Kolb (eds.) A Dictonary of the Social Sciences.

New York: Free Press, 1964, pp.236-237.)

7.5 จกรวรรดในทวปอเมรกา

ก . จกรวรรดอนคาส ใน เมกซ โกและ เปร มการรวมตวกนได ภายใต การ

บรหารงานทมประสทธภาพการบรหารเปน “สงคมนยมแบบเทวาธปไตย” (theocratic

socialism) ซงถอวาผเปนจกรพรรดสบเชอสายมาจากอาทตยเทพ เปนจกรวรรดยคโบราณ

เพยงแหงเดยวทมขนในทวปอเมรกาไมวาจะเปนทวปอเมรกาเหนอหรออเมรกาใต มขน

ประมาณ ค.ศ.1200 หรอประมาณ 800 ปมาแลวจกรวรรดนมการเกษตรกรรม การหตถกรรม

และการทหารทเยยมยอด

(Hutchinson 20th Century Encyclopedia. London: Hutchinson,1982,p.647.)

ข. จกรวรรดอนคาสขาดลกษณะ 2 ประการของอารยธรรม ไดแก 1) ขาดการ

ประดษฐตวอกษร แตมวธนบตวเลขดวยการขมวดเชอก และ 2) ไมรจกใชมาและไมมการใช

ประโยชนจากวงลอ(wheel)

ค. จกรวรรดอนคาสมระบบถนนทด อกทงมการสรางวหารและปราการโดยหนกอน

โต ๆ

ง. ในทางการแพทยกเจรญกาวหนาถงขนรวธการผาตด และมการเกบศพ แบบ

มมม (mummy) คอ ใหคงสภาพไวไดหลายรอย หรอเปนพนป

7.6 จกรวรรดในเอเชย

จกรวรรดยคโบราณม เชน 1) อยปต 2) บาบโลเนย 3) อสซเรย 4) เปอรเซย

5) อนเดย และ 6) จน

7.7 จกรวรรดยคใหม

ก. หมายถง ในยคแสวงหาเมองขนของปอรตเกส สเปน เนเธอรแลนด

(ฮอลแลนด) ฝรงเศส และองกฤษ ยคนบางครงเรยกวาสมยลาอาณานคม (colonialism)

ประเทศเพอนบานของไทยทกประเทศไมวาจะเปนพมา กลมประเทศอนโดจน มาเลเซย

PS 103 116

อนโดนเซย ลวนอยภายใตอทธพลของประเทศอาณานคม

ข. ควนซ ไรท (Wright) ไดแบงจกรวรรดยคใหมออกเปนสองประเภทคอ

1) จกรวรรดทางทะเล และ 2) จกรวรรดทางบก

ค. จกรวรรดทางทะเล (maritime empire) คอ มขอบเขตขามทะเลและมหาสมทร

เชน จกรวรรดองกฤษ และจกรวรรดปอรตเกส สมยทจกรวรรดองกฤษขยายเตมทนนใหญโต

มโหฬารมากจนมคากลาววา “ไมมพระอาทตยอสดงในจกรวรรดองกฤษ” (เพราะมพนท

ครอบคลมหลายใหญมหาศาลทวป The sun never sets in the British Empire) ทงในเอเชย

แอฟรกา ออสเตรเลย นวซแลนด รวมทงในทวปอเมรกา โดยเฉพาะแคนาดา และ

สหรฐอเมรกาดวย

ง. จกรวรรดทางบก (land empire) ครอบคลมอาณาบรเวณทางพนดนทใกลเคยง

กน เชน

1) จกรวรรดฝร งเศสภายใตจกรพรรดนโปเลยน

2) จกรวรรดไรช (Reich) ของชาวเยอรมนซงถอวาม 3 ชวง คอ ชวง “จกรวรรด

โรมนอนศกดสทธ” ชวงทบสมารคสามรถรวมเยอรมนได (1871-1919) และภายใตระบบนา

ซของฮตเลอร (1933-1945)

3) จกรวรรดออสเตรยสมยราชวงศแฮปสเบรก

4) จกรวรรดจนยคตาง ๆ รวมทงจกรวรรดจนยคสดทายสมยราชวงศแมนจ

8. การจดองคการทางการเมองในมธยมสมยของยโรป

เผาชนตาง ๆ ของกลมทวทอนคสามารถเอาชนะจกรวรรดโรมนดานตะวนตก แต

จกรวรรดโรมนดานตะวนออกซงมนครหลวอยทคอนสแตนตโนเปล (Constantinople)

ยงคงอย แตเนองจากในชวงนนอทธพลของศาสนาอสลามไดแผขยายอยางมากในหลาย

บรเวณ จงทาใหจกรวรรดโรมนในทางเอเชยมอานาจ

8.1 ระบบศกดนาในยโรป

ก. มในมธยมสมยในยโรป (ชวงเวลา ค.ศ.476-ประมาณ 1450) การจดองคการ

ทางการเมองกลายเปนระบบศกดนา (วถชวตของยคนนมเขยนไวโดยม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช

ชอฝรง ศกดนา)

ข. ในยคกลางของยโรป ราชอาณาจกรยโรปตาง ๆ ถกควบคมโดยบรรดาขนนาง

ศกดนา (feudal lords) แมจะอางวาจงรกภกดตอกษตรยแตกประพฤตปฏบตโดยเอกเทศ

PS 103 117

หากจะเปรยบเทยบกคงจะคลายกบประเทศญปนในสมยกอน ซงบรรดาขนพลหรอเจาเมอง

เรยกวา โชกน (Shogun) มอานาจควบคมพนทมาก และจกรพรรดญปนมอานาจแตในนาม

ผทเคยชมภาพยนตรญปนเกยวกบยคเกา ๆ ของญปน รวมทงประเภทการตน “เณร

นอยเจาปญญา” (“อควซง”) หรอ “ศรธนญชยญป น” กพอจะทราบดถงบทบาทสาคญ

ของโชกนทชวยปกปองอควซง

8.2 คณคาทไดรบการสงเสรม : ปจเจกชนนยม

ชนเผาทวทอนคใหความสาคญกบคณคาหรอคานยมทแตกตางจากคนโรมน

กลาวคอ เนน 1) ลกษณะปจเจกชนนยม 2) ชอบเสรภาพไมชอบการควบคม 3) ใหอานาจ

ปกครองสวนทองถน

8.3 ความสาคญของศาสนจกร

ในยคกลาง บคคลถกควบคมโดยศาสนจกร คอ ศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลค

ก) องคการของครสตจกรมอานาจกวางขวาง จวบจนชวงครสศตวรรษท 14-16 ม

“การฟนฟวทยาการ” (Renaissance)

ยคฟนฟวทยาการตงคาถามหรอมขอกงขาซงคดคานความเชอตามคมภรศาสนา

ข) ตอจากนนไดม “การปฏรปทางศาสนา” (Reformation) ในครสตศตวรรษท 16

อนเปนผลใหมนกายใหมเกดขนทเรยกวา “นกายประทวง” เรยกวา โปร เตสแตนท

(Protestantisn) ภายใตการนาของนกบวชชอ มารตน ลเธอร (Martin Luther,1483-1546)

8.4 ชวงทายของมธยมสมย

ชวงเวลาใกลหมดยคกลางของยโรปมปรากฏการณ 4 อยาง ไดแก 1) การเตบโตของ

ชนชนพานชยกรรมซงตอตานระบบศกดนา 2) การเจรญเตบโตของชมชนเมอง 3) การลด

อานาจของศาสนจกร และ 4) การไดรบอทธพลจากวฒนธรรมอน ๆ ซงมการผสมผสาน

และทาใหมลกษณะวฒนธรรมทคลาย ๆ กนเกดขน ในอาณาบรเวณทครอบคลมเนอทมาก

ขน

ปรากฏการณดงกลาวปทางเพอการกาเนดการจดองคการทางเมองแบบใหมอยางท

เรยกกนวา ชาต-รฐ หรอรฐประชาชาต

9. การจดรปแบบการปกครองเปนรฐประชาชาต ( nation-state )

การจดองคการในรปของ “รฐประชาชาต” อยางทเปนปรากฏการณคอนขางใหม คอ

เพยงประมาณ 240 ปทผานมานเทานนเอง ตวอยางทเดนชด ไดแก สหรฐอเมรกาเปนอสระ

PS 103 118

จากองกฤษ ในป ค.ศ.1776 (พ.ศ.2319) หรอประมาณ 6 ปกอนสถาปนากรงรตนโกสนทร

(พ.ศ.2325) คอตรงกบยคของกรงธนบร

9.1 การรวมอตาลและเยอรมน

อตาลมฐานะเปน รฐ-ประชาชาตหลงจากการรวมนครรฐตาง ๆ โดยเคานท คาววร

(Count Cavour,1810-1861) กอนคาววรถงแกอสญกรรมไมกเดอน ความเปนหวงในการรวม

ดนแดนตาง ๆ ใหเปนประเทศอตาลขนมาไดนนมปรากฏชดจากปจฉมวาทะของเคานทคา

ววร ขณะทลมหายใจออนระรวยไดราพงออกมาวา “Italy is made, all is safe.” (“รวม

ดนแดนเปนอตาลเปนผลสาเรจแลว ทกอยางกปลอดภย”)

(The New American Desk Encyclopedia. New York: Signet,1984,223.)

เยอรมนสามารถรวมตวกนไดในป ค.ศ.1871 ผมบทบาทสาคญยง อาจเรยกวาเปน

ระดบผสถาปนาประเทศเยอรมนยคเรมแรกไดแก ออตโต ฟอน บสมารค (Otto Von

Bismark, 1815-1898)

เยอรมนมสวนเกยวของในมหาสงครามโลกทง 2 ครง และเปนฝายปราชยทงครง

แรก (1914-1918) และครงท 2 (1939-1945) เยอรมนเปนฝายอกษะ (Axis) และแพแกฝาย

พนธมตร (Allies) ซงยดครองสวนทเปนภาคตะวนตกของเยอรมน เรยกวาเยอรมนตะวนตก

หรอสหพนธสาธารณรฐเยอรมน (Federal Republic of Germany) ซงอยในคายเสร

ประชาธปไตย และ 2) สวนทภาคตะวนออกอยภายใตการบงการของสหภาพโซเวยด เรยกวา

เยอรมนตะวนออก ซงนยมลทธคอมมวนสต แตมช อ เปนทางการว า สาธารณรฐ

ประชาธปไตยเยอรมน (German Democratic Republic) ซงเปนประชาธปไตยเพยงแต

ในนามเทานน

9.2 ภายหลงมหาสงครามโลกครงท 2 (1939-1945)

ภายหลงสงครามโลกครงท 2 (พ.ศ.2488) มประเทศเกดใหมเปนจานวนมากทาให

เพมจานวนประเทศตางๆทวโลกขนอยางรวดเรว จนกระทงปจจบนมรวมทงสนเกนกวา 220

ประเทศ

ก. ตวอยางของประเทศทเกดใหมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ภายหลงสงคราม โลก

ครงทสอง ไดแก 1) มาเลเซย 2) อนโดนเซย 3) สงคโปร 4) ฟลปปนส และ 5) บรไน

ข. ตวอยางในสวนอนของเอเชย คอ 1) อนเดย 2) ปากสถาน 3) ศรลงกา 4)

บงกลาเทศ 5) อยปต 6) เตอรก และ 7) อสราเอล 8) มลดฟส เปนตน

PS 103 119

ค. ประเทศเกดใหมในแอฟรกาภายหลงสงครามโลกครงท 2 เชน ซดาน (Sudan) ย

กานดา (Uganda) และเซเนกล (Senegal)

ง. สาหรบลาตนอเมรกา มประวตความเปนมาเดนชดในครสตศตวรรษท 19 เมอ

จกรวรรดสเปน และจกรวรรดปอรตเกส (โปรตเกส) แตกสลาย อนเปนผลใหมชาตใหม ๆ เกด

ขนมา คอ ไดรบอสรภาพถง 20 ประเทศ

(Gabriel A.Almond and G.Bingham Powell,Jr. (eds.). Comparative Politics

Today: A World View, 2nd

ed.,Boston: Little, Brown,1980,p.16.)

ในชวงภายหลงสงครามโลกครงท 2 วล “ลาตนอเมรกา” (Latin America) น

หมายถงอเมรกากลางและอเมรกาใต ซงใชตระกลภาษาโรมานซ (Romansh) อนนมตวอยาง

คอ ภาษาโปรตเกส

สวนใหญของประเทศในลาตนอเมรกาใชภาษาสเปน

สวนนอยคอ บราซลเพยงประเทศเดยวทใชภาษาโปรตเกส ดาราฟตบอลทมชอกอง

โลกเรยกกนวา “ราชาลกหนง” คอ เปเล (Pele) พดภาษาโปรตเกสเปนภาษาแม

สวนภาษาฝรงเศสมใชในประเทศลาตนเพยงแหงเดยว คอ ไฮต (Haiti)

จ. ประเทศลาตนอเมรกาไดชอวา “ลาตน” ( Latin ซงออกเสยง “แลตตน” ) เพราะ

เปนวฒนธรรมทสบมาจากกลมประเทศทเคยอยภายใตมหาอาณาจกรโรมน เชน สเปน และ

ปอรตเกส

10. ศพทเกยวกบรปแบบการรวมตวเปนองคการทางการเมอง

ศพททใชแทนกนโดยมความหมายใกลเคยงกน คอ รฐ ประเทศ ชาต ทแตกตางกน

กคอ การเนนหนกของความหมาย วามความโนมเอยงไปทางใด กลาวคอ 1) รฐ เปนศพทท

เนนสภาวะทางการเมอง คอ ความเปนอธปไตย 2) ประเทศ เปนศพททเนนสภาวะทาง

ภมศาสตร และ 3) ชาต เปนศพททเนนสภาพทางวฒนธรรมของประชากร ศพท “ชาต” บงให

เหนถงเชอชาต คอ รปรางหนาตาของผคนในบรเวณนน ๆ

10.1 ประเทศ : เนนสภาพภมศาสตร ตวอยางคอเมอกลาวถงไทยวาเปน “ประเทศ

ไทย” เราสอความหมายเนนหนกไปในเรองของ 1) สภาพดนฟาอากาศ 2) ความอดมสมบรณ

ของดน 3) การมแมนา, บง, ลาคลอง, ภเขา, ปาไม ฯลฯ ลกษณะทเนน คอ สภาพภมศาสตร

10.2 ชาต : เนนเชอสายและวฒนธรรม เมอกลาวถงไทยในฐานะ “ชาต” มกนก

ภาพ คอเปนภาพลกษณ ถงเชอสายของคนไทย อปนสยใจคอและขนบธรรมเนยมตาง ๆ

ลกษณะทเนน คอ วฒนธรรมและเชอชาต

PS 103 120

10.3 รฐประชาชาต : ความหมายสากล เม อกลาวถ งไทยในฐานะเปน “รฐ

ประชาชาต” (หรอรฐ) เปนการเนนวาบานเมองของเราเปนทยอมรบของ “นานาชาต” วาเปนรฐ

ทมอธปไตยคอ มอสรภาพเตมทในฐานะเปนประเทศเอกราช

11. รฐ (state) และมลรฐ (State)

คาวา “รฐ” และ “มลรฐ” มการใชสบสนกน บางครงใชในความหมายเดยวกน ทาให

เกดความเขาใจผดไดงาย จงสมควรแยกศพทวา state (ปกตใชตว s เลก) แปลวา รฐ และ

State (ตว S ใหญ) แปลวา มลรฐ

11.1 สาหรบการเปน “รฐ” นนมลกษณะดงน คอ

1) เนนอานาจอธปไตย นกวชาการสองทาน คอ Lasswell and Kaplan ใหคานยาม

ไววา รฐไดแก “กลมคนทรวมกนเปนระเบยบและอาศยอยในอาณาเขตรวมกนและมอานาจ

อธปไตยสงสดในอาณาเขตนน”

(Julius Gould and William C.Kolb, eds. A Dictionary of the Social Sciences,

Free Press Coflenoce, 1964, p.690.)

2) เนนการผกขาดอานาจ คานยามทแพรหลายและยอมรบกนมากทสดเปนของนก

สงคมศาสตร ชาวเยอรมน ชอ แมกซ เวเบอร (Max Weber) ซงสรปวา รฐ คอ “องคการทม

อานาจผกขาดในการใชกาลงหรอใชความรนแรงทงหลาย” และ 3) เนนมตการเมอง รฐ

กบสงคม (society) ครอบคลมเนอทและประชากรอยางเดยวกน แตเมอใชศพทรฐ (state)

หมายถง การรวมตวของคนในสงคมโดยเนนมตทางการเมอง มตทางการเมองพดถงเรอง

อานาจ เรองโครงสรางของรฐบาล การแบงอานาจหนาท การลดหลนในเรองอานาจหนาท ฯลฯ

กลาวอกอยางหนง คอ รฐ ไดแก สงคมการเมอง

คาวา “รฐ” เปนศพทรวม ๆ ซงบางครงใชคาอนแทน (แตความหมายไมเหมอนกน

เตมทนก) เชน รฐประชาชาต ชาต และประเทศ

11.2 หนวยหนงของสหพนธรฐ : มลรฐ

มลรฐหรอรฐ ซงภาษาองกฤษเขยนดวยตว S ใหญ (คอ State) หมายถง หนวยหนง

ของสหพนธรฐ ตวอยาง ไดแก มลรฐแคลฟอรเนย มลรฐนวยอรก มลรฐเพนซลวาเนย มลรฐ

ไวโอมง (Wyoming) แตละมลรฐของสหรฐอเมรกามอานาจในการออกกฎหมายทมผลใชเฉพาะ

มลรฐของตนมากพอควร

PS 103 121

ในระบบสหพนธรฐของสหรฐอเมรกามขาหลวงหรอผวาการ (Governor) ของมลรฐ

ซงมอานาจมากกวาผวาราชการจงหวดของไทยมาก ทงน เพราะระบบของไทยเปนแบบเอกรฐ

หรอรฐเดยว (unitary state) ในรฐเดยวอานาจอยทศนยกลาง คอ อยทรฐบาลกลางมาก

12. องคประกอบสประการของรฐ : ประการแรก : พลเมอง

รฐมองคประกอบ 4 ประการ คอ 1) พลเมอง 2) อาณาเขต 3) รฐบาล 4) อธปไตย

องคประกอบแรก คอ พลเมอง

12.1 พลเมองกบคนตางดาว

ก. การจะเปนรฐไดยอมตองมพลเมอง แมเคยเปนรฐมากอน แตหากไมมพลเมอง

เพราะอาจไดถกอบตภยธรรมชาต เชน ภเขาไฟระเบดกวาดลางไปจนหมดแลว อยางนเรยกวา

เปนรฐไมได

ในรฐหนง ๆยอมมประชากร (population) ซงประกอบดวยพลเมองเปนสวนใหญ

หมายถงจานวนคนทงหมด แตพลเมอง (citizens) ใชในความหมายทแตกตางจากความเปน

“คนตางดาว” (aliens) หรอนกทองเทยวหรอผมาเยอน (visitors)

คอพลเมองอยถาวรในพนทซงใชชวตสวนใหญอยในอาณาบรเวณทจดตงเปนรฐ

หากม การเคลอนยายถนทอยกนเปนประจากไมสามารถจะกอตงขนเปนรฐได เชน คนเรรอน

(นอมแมด (nomad) และยปซ (Gypsies) ซงไมมรฐอยท วไปในยโรป เอเชย และอเมรกา

เหนอ

ภาษาทยปซใชคอ ภาษาโรมาน (Romany) ซงใกลเคยงกบบาลสนสกฤต

สนนษฐานกนวาพวกยปซอพยพไปจากชมพทวป เมอประมาณ ค.ศ.1000ไปทางทศตะวนตก

มรายไดจากการทานายโชคชะตาเปนสาคญ

ในศตวรรษท 15 พวกยปซไดอพยพมาถงบรเวณบอลคาน (Balkans) อยปตและ

อาฟรกาเหนอ ตอมาในครสตศตวรรษท 16 ยปซไดกระจายไปอยท วยโรป สหรฐอเมรกา หาก

อาศยอยพนทเดยวนานๆ และไดรบการยอมรบจากรฐ คอ รฐประเทศ กยอมมสภาพเปน

พลเมอง

(The Concord Desk Encyclopedia, op.cit.,p.552.)

12.2 พลเมองของรฐแตกตางในเชงจานวน

สาหรบจานวนทจาเปนการจดตงรฐนนมไดมาตรฐานกาหนดไวแนนอนวาจานวนนอย

ทสดเทาใด มากทสดเทาใด

PS 103 122

ก. ตวเลขทเหมาะสม : เพลโต (5,040 คน) ประชากรยคกรกโบราณถอวาการเปน

รฐทด (ซงสมยนนคอ ระดบนครรฐ) ควรมพลเมองนอย แมขณะนนนครรฐเอเธนสมประชากร

เปนแสน แตนกปราชญ เชน เพลโต เหนวาจานวนทเหมาะสมคอ 5,040 คน ทงนเพอทจะทา

ใหการบรหารงานของ (นคร)รฐเปนไปดวยความเรยบรอยและเกดคณภาพชวตเตมท

ตวเลขดงกลาวเหมาะสมในทรรศนะของเพลโตเพราะวาสามารถจดหมวดหมได

สะดวกเพราะสามารถหารดวยเลขค คอ 2,4,6,8 ไดลงตวเสมอ

ข. ตวเลขทเหมาะสม : ฌงฌาคส รสโซ นกปราชญฝรงเศสเชอวา จานวนคน

ประมาณแสนคนเทานนเหมาะสมทสดจะจดตงเปนรฐ

ค. สภาพทเปนจรง รฐตาง ๆ มจานวนประชากรทแตกตางกนมากในปจจบน เชน

ตวเลขโดยประมาณ มดงน คอ 1) สาธารณรฐประชาชนจน 1,380 ลานคน 2) อนเดย 1050

ลานคน 3) สหรฐอเมรกา 335 ลานคน 4) อนโดนเซย 245 ลานคน 5) ญปน 126 ลานคน 6) ศร

ลงกา 19 ลาน

ง. คน 7) ลาว 5 ลานคน 8) สงคโปร 4.4 ลานคน 9) ภฐาน (Bhutan) 800,000 คน

และ 10) บรไน 370,000 คน

12.3 โครงสรางประชากรเชงสมานรปหรอพหลกษณะ

ก. การเปนสงคมสมานรป (homogeneous) คอ ความเปนเอกภาพในทางเชอ

ชาตและขนบธรรมเนยม

การใชศพทว า “เอกภาพ” หรอ “สมานรป” ณ ท น ไม ไดหมายความว า

ขนบธรรมเนยมและเชอชาตจะตองเปนอนหนงอนเดยวกนตลอดโดยบรบรณแบบ 100 % สภาพ

เชนวานนเปนภาพใน “อดมทศน” (ideal type) คอ สมมตหรอเปน “จนตภาพ” ขนเทานน

ในสภาพความเปนจรงในทกรฐ หรอรฐประชาชาตยอมมความแตกตางของ

ประชากร แตในกรณทมความแตกตางแตไมมากนกจนกระทงเกดปญหาทางการเมองรนแรง

และบอยๆ พอจะเรยกไดวามสงคม “สมานรป” หรอ “เอนเอยง”ไปในทางสมานรป ตวอยาง

คอ ประเทศไทย ประเทศญปน และเกาหล

ข. หากพหสงคม (plural society) หรอสงคมพหลกษณะ ไดแก การมบคคลตาง

เชอชาต ตางภาษา ตางศาสนา รวมอาศยปะปนกนอยดวยกน มความแตกตางเชงอน

วฒนธรรม (subculture) คอนขางมาก จะมผลกระทบในเชงการเมองอยางมาก อนวฒนธรรม

หรอวฒนธรรมยอย หมายถง สวนประกอบ บางประการของวฒนธรรมซงมลกษณะพเศษ

เฉพาะถนเฉพาะกลมเชอชาต หรอเฉพาะกลมอาชพ

PS 103 123

1) ในเอเชยทเหนชด คอ ในศรลงกา ซงม 2 กลมใหญ ๆ ไดแก คนเชอชาตสงหฬ

ผนบถอศาสนาพทธเปนสวนใหญ กบทมฬซงนบถอศาสนาฮนดเปนสวนมาก มการพพาทกน

โดยใชกาลงตงแตป พ.ศ.2526 ผมเชอสายทมฬทางภาคเหนอมขบวนการทเรยกวา ”พยคฆ

(ชาว) ทมฬ” ,มงทจะแยกดนแดนออกไปตงเปนประเทศใหมโดยจะใชชอวาอแลม (Elam)

2) ในแอฟรกา ม สาธารณรฐยกานดา (Uganda) ประกอบดวยเผาพนธตาง ๆ กวา

12 เผา แตเผาบนต หรอแบนต (Bantu) มจานวนคนมากกวากลมอน มความยงยากใน

ประเทศบอยครง เชน

นายพลอด อามน (Idi Amin) เปนประธานาธบดในป ค.ศ.1971 (พ.ศ.2514) ดวย

การทารฐประหารลมประธานาธบดมลตน โอโบเต ตอมาในป 1979 (พ.ศ.2521) อามนหนออก

นอกประเทศ

ก. สหรฐอเมรกา ประกอบดวยชนหลายเชอชาตสวนใหญมเชอสายมาจากยโรป ม

คนผวส (นโกร) จากแอฟรกา และทกาลงเพมมากขนคอคนเชอสายเมกซกนและอเมรกาใต

(เรยกกนวา Hispanic American

ข. แคนาดา มพลเมอง 2 เชอชาตใหญ อยรวมกนคอ เชอสายองกฤษและฝรงเศส

ตางกใชภาษาและขนบธรรมเนยมเดมของตน บรเวณ Quebec มผพดภาษาฝรงเศสอยมาก

ค. ไซปรส (Cyprus) ในทะเลเมดเตอเรเนยน มชนชาต 2 เชอชาต คอ เชอสายเต

อรกและเชอสายกรก

ง. ในประเทศมาเลเซย มพลเมอง 3 เชอสายใหญ ๆ คอ มาเลย ทมฬ และจน คน

เชอสายจนในมาเลเซยมเกนกวา 35 ของประชากรทงประเทศ อนง มคนมาเลยเชอสายไทยอก

เปนจานวนมากในบางมลรฐของมาเลเซย เชน ในมลรฐอลอสตาร(Alor Setar) หรอ “ไทรบร”

เกาของไทย และมลรฐอน ๆ เชน ตรงกาน รวมทงในปนง

12.4 ภาษาของพลเมอง: ราชการและภาษาประจาชาต

ภาษาทใชเปนสอในรฐ ๆ หนงอาจแตกตางกน โดยมหลายภาษาได แตทงนตองมการ

กาหนดวาอะไรเปน “ภาษาทางราชการ” (official language) คอ ใชในการตดตอกจการของ

รฐอยางเปนทางการ (formal) เชน ในหนงสอราชการ ในรายการวทย และในการสอบ

ขาราชการเขาทางาน

ก. ประเทศสงคโปรกาหนด “ภาษาประจาชาต” (national language) ขน โดย

สงคโปรกาหนดใหภาษา “ราชการ” เปนภาษาองกฤษแตภาษา “ประจาชาต” ไดแก 1)

ภาษาจน (ซงเปนภาษาจน “กลาง” หรอ mandarin) และ 2) ภาษามาเลย ขอแตกตางอยทวา

PS 103 124

ภาษาราชการใชในวงการหนงสอราชการ สวนภาษาประจาชาตมงใหระลกถงความหลาก หลาย

ของเชอชาตในสงคโปร

ข. สวตเซอรแลนด ซงมประชากรเพยง 6 ลานคนเศษ มภาษาราชการ 4 ภาษา คอ

ฝรงเศส เยอรมน อตาเลยน และโรมานซ (Romansch) ทงนเพราะเปนสมาพนธรฐ

ค. ในประเทศใหญ ๆ หรอมเนอทไมตดตอกนมกมภาษาทองถนมาก ตวอยาง คอ

ประเทศจนมภาษาทองถน (dialects)มาก เชน แตจ ว ฮกเกยน กวางตง และแคระ

ภาษากลางของจนเรยกเปนภาษาองกฤษวา แมนดารน (mandarin) คาวา “แมนดารน”

ในภาษาองกฤษมความหมายวาเปนขนนาง ซงหมายถงภาษาทใชในแวดวงราชสานกจน

ง. ประเทศอนเดย มภาษาทองถนเปนจานวนมาก ประมาณ 400 ภาษา

1) ภาษาราชการ มระดบชาต คอ ภาษาองกฤษและฮนด (Hindi)

2) ภาษาราชการระดบ (มล) รฐตาง ๆ มถง 16 ภาษา

จ. ประเทศอนโดนเซยประกอบดวยหมเกาะตางๆ มากกวา 12,000 เกาะ ภาษา

ทองถนจงมมาก ภาษาทางราชการ คอ ภาษาชวา (Javanese) และจะสงเกตชอชาวชวาได

คอนขางงายเพราะมกลงทายดวยเสยง “โอ” เชน 1) ซการโน 2) ซฮารโต (Soeharto) คนใน

อนโดนเซยไดรบอทธพลทางวฒนธรรมจากอนเดยคอนขางมาก ดงนน แมกระทงชอคนกใช

ภาษาบาลสนสกฤตอยบอย แตมการดดแปลงบางโดยมเสยงโอ เชน ซการโน (คอ สวรรณ)

และซฮารโต (คอ สหตถ)

12.5 ศาสนาของพลเมอง อาจมผลทงในทางบวกและในทางลบตอความอยรอด

และ ความราบรนของรฐ

ก. ในทางบวก ศาสนาชวยทาใหเกดความสมานฉนทภายในรฐ

ข. ในทางลบ การมหลายศาสนาภายในชาตและมคาสอนทขดแยงมากนกกอใหเกด

ความแตกแยกเปนชนกลมนอย จนกลายเปนสาเหตแหงการขาดเสถยรภาพทางการเมอง

ของรฐได เชน ความแตกตางในทางศาสนาเปนสาเหตสาคญททาใหปากสถานแยกออกจาก

ประเทศอนเดย

(Donald E.Smith, ed. South Asian Politics and Religion. Princeton, N.J.:

Princeton University Press,1966.)

12.6 ผวสของประชากร ผวสอนบงถงเชอชาตอาจจะเปนประเดนสาคญในเรอง

เสถยรภาพภายในรฐ ตวอยาง ไดแก

1) คนผวดาในสหรฐอเมรกา

PS 103 125

2) ชาวผวขาวและผวดาในโรดเซย (Rhodesia)

3) ชนผวขาวและผวดาในประเทศสหภาพแอฟรกาใต ซงอดตมปญหามากเพราะ

นโยบาย “แบงแยกผว” (อปารไธด apartheid)ปจจบนไดคลคลายลงมากแลว

12.7 สญชาตของพลเมอง พลเมองของรฐทสมบรณตามกฎหมาย คอ ผมสญชาต

(nationality)

รฐจะตองใหสทธและความคมครองแกประชากรโดยสญชาต ซงถอวาเปนพลเมองของ

รฐทสมบรณชาวตางประเทศเรยกวา คนตางดาว (alien)

13. องคประกอบทสองของรฐ : อาณาเขตหรอดนแดน

รฐ จาเปนตองมอาณาเขต หรอ ดนแดน (territory)

ลกษณะของดนแดน ดนแดนอาณาเขตของรฐพจารณาไดจาก 1) ผนแผนดน 2) ทะเล

3) ไหลทวป และ 4) อวกาศ

13.1 ผนแผนดน รฐตองมเนอท คอ มผนแผนดนทแนนอน และมการกาหนดขด

เสนแบงอาณาเขตกบรฐทตดกน

ก. การกาหนดพรมแดน อาจกระทาโดยลกษณะธรรมชาต เชน สนเขา รองนา

ลกในแมนา หรอโดยการปกกนเขตแดน ทงนโดยมการยอมรบระหวางรฐทมผลประโยชนได

เสยในการแบงเขตแดน ในรปของสนธสญญา

ข. รฐทมดนแดนผนเดยวตดตอกนเปนสวนมากถอวาสมบรณทสดในทางภม

รฐศาสตร เชน ฝรงเศส ออสเตรเลย อนเดย

ค. สาหรบสหรฐอเมรกาเคยมอาณาบรเวณตดตอกนเปนผนเดยวกนจนกระทงตอมา

มการรบฮาไว (Hawaii) เขาไปเปนมลรฐหนงของประเทศ สภาพของสหรฐอเมรกาจงไมใชผน

ดนตดตอกนเปนสวนใหญเหมอนเดม

ง. ดนแดนของรฐไมจาเปนตองตดตอกนเปนผนเดยว

1) ตวอยาง ไดแก ฟลปปนส และอนโดนเซย

2) ตวอยางอนๆ ไดแก ญปน นวซแลนด นอรเว เดนมารก

จ. รฐอาจมดนแดนทไมตดตอกน โดยมผนดนของประเทศอนขวางกน

1) ตวอยางในอดต ไดแก ปากสถานตะวนออกและปากสถานตะวนตก

ภายหลงแยกตวจากอนเดย ทงนโดยมประเทศอนเดยอยตรงกลาง ในปลายปพ.ศ.2514 ไดม

การแยกการปกครอง โดยมการแยกปากสถานตะวนออกเปนประเทศบงกลาเทศ คอ เปนรฐ

ใหมขนมา

PS 103 126

2) ตวอยางทสอง คอ สหรฐอเมรกาซงมประเทศคานาดากนมลรฐอาลาสกา และ

มมหาสมทรแปซฟกขนกบมลรฐฮาไว

3) ตวอยางทสาม ไดแก ในอดตเยอรมนตะวนตก มดนแดนอยในเยอรมน

ตะวนออก คอ นครเบอรลน

4) บางรฐมเนอทอยในสองทวป ไดแก เตอรกซงมดนแดนอยในทวปเอเซย

และทวปยโรป

13.2 ทะเล ดนแดนหรออาณาเขตของรฐคอ มอานาจอธปไตยเหนอนน รวมทง 1)

นานนาภายใน (territorial waters) และ 2) นานนาชายฝ ง

ก. นานนาภายใน หมายถง แมนา หนอง คลอง บง ภายในดนแดนของประเทศ

ข. สวนนานนาชายฝง มกฎเกณฑและระเบยบปฏบตตางๆ กน

1) ตามหลกปฏบตเดมเมอ ค.ศ.1793 ไดการกาหนดอาณาเขตนานนาออกไป

3 ไมลทะเล (ประมาณ 5 กโลเมตร) ซงเทากบระยะกระสนปนใหญในสมยนน เขตอธปไตยถอ

วาอยในวง 3 ไมลนน

2) ตอมาภายหลงไดมการกาหนดใหมเปนระยะ 12 ไมล คอ มากกวาเดม 4

เทาตว

3) สาหรบในปจจบนมหลายรฐไดประกาศวารฐของตนมอานาจครอบคลมหาง

จากชายฝ งออกไปถง 200 ไมลทะเล หรอประมาณ 250 กโลเมตร

การประกาศนานนาซงมความกวางมากขนน เรยกวา “เขตเศรษฐกจจาเพาะ”

(Exclusive Economic Zone) คอเปนเขตของรฐทมชายฝ งดงกลาว

ค) นานนาระหวางประเทศ (International waters) หรอทะเลหลวง (High

Seas) เปนทะเลซงพนอาณาเขตของรฐตามทประกาศออกไป

ทะเลหลวงไดรบการยอมรบโดยชาตตาง ๆ วาเปดใหใชเปนทางสญจรไปมาได

เพราะเปนดนแดนของนานาชาตไมมรฐใดเปนเจาของ

ทกชาตหรอทกรฐยอมมสทธผานเมอเปนการผานโดยสจรต (right of innocent

passage)

13.3 ไหลทวป อานาจปกครองของรฐครอบคลมไปถงใตทะเลทเรยกวา ไหลทวป

(continental shelf) ซงหมายถง พนดนกนทะเล (seabed) และใตผวดนไหลทวปเปนแหลง

ทรพยากรสาคญของรฐมาก

ประเทศทไมมดนแดนสวนใดสวนหนงตดทะเล แตมดนแดนของรฐอนๆลอมรอบ

PS 103 127

อย ทก ๆ ดาน เรยกวาเปน “รฐปด” คอ ลอมรอบดวยผนดน (Land-locked state)

ตวอยาง ไดแก 1) ประเทศเนปาล 2) อาฟกานสถาน 3) ลาว 4) ยกานดา

13.4 อากาศ หมายถงดนแดนของรฐทอยเหนอ พนดน และ เหนอนา

ดงนน จงหมายถง

1) ทองฟาทอยเหนอดนแดนของรฐทเปนพนดน

2) อยเหนอดนแดนในทะเลของรฐ และ

3) รวมถงเขตทเปนอวกาศ

รฐสามารถอางวามสทธในทองฟา (air space) คอ มอานาจอธปไตยเหนอทองฟา

ดงนน การจดการเดนอากาศระหวางชาตเหนอดนแดนจะตองไดรบอนญาตเสยกอน

13.5 พนทของรฐ มความแตกตางกนมาก ตวอยาง คอ

1) รฐ Andorra (ประชากร 25,000 คน) มพนทเพยง 175 ตารางไมล

2) รฐ Vatican (ประชากรเพยงประมาณ 1,000 คน) มพนทไมถง 1 ตาราง

ไมล

3) รฐลกเซมเบอรก (Luxembourg) ในยโรปเปนประเทศเลกมประชากร

ประมาณ 600,000 คน มพนท 999 ตารางไมล

ขนาด

ก. ประเทศทมพนทใหญทสดในโลก ไดแก อดตประเทศสหภาพโซเวยตซง

ครอบคลม 8.6 ลานตารางไมลตอมาสหภาพโซเวยตในฐานะเปนองคการทางการเมองลมสลาย

แตกแยกเปนรฐยอยๆขนมาก แตรสเซยทเหลออยยงคงมพนทตดอนดบ 1 ของโลก เชนเดม

สาเหตสาคญคอรสเซยยงครอบครองเขตไซบเรยอนกวางใหญไพศาลอย ข. แคนาดา

ประมาณ 3.8 ลานตารางไมล จดเปนอบดบทสองของโลก แตมประชากรเพยงประมาณ 30

ลานคน ค. จน พนทประมาณ 3.6 ลานตารางไมล จดเปนอนดบสามของโลก ง. ประเทศ

สหรฐอเมรกาใหญเปนอนดบส และ จ. สาหรบประเทศไทยมพนทประมาณ 500,000

ตารางกโลเมตรเศษ เฉพาะทงนกรงเทพมหานครมพนทประมาณ 1,500 ตารางกโลเมตร ฉ.

สงคโปรมพนทเพยง 780 ตารางกโลเมตรประมาณครงหนงของไทย แตมอาคารใตดนและ

ระฟามากจงบรรจประชากรไดถง 4.4 ลานคน

14. องคประกอบทสามของรฐ : รฐบาล

คาวา “รฐบาล” มาจากคาสมาสระหวาง “รฐ” กบ “บาล” “บาล” คอ รกษาหรอ

คมครอง ความหมายกคอ รฐบาลจะตองรกษาและคมครองราษฎรแตละคนและประเทศชาต

PS 103 128

เปนสวนรวม

ศพทนแปลมาจากภาษาองกฤษ “government” ความหมายม 4 ลกษณะดวยกน

(Julius Gould and William L.Kolb,ed. A Dictionary of the Social Sciences.

Free Press of Glencoe, 1964,pp.293-294.)

ก. ประการทหนงรฐบาล หมายถงกจกรรมใชในความหมายของกจกรรม หรอ

กระบวนการแหงการปกครอง (process of governing)

ข. ประการทสอง รฐบาล หมายถง ภาวะทมระเบยบหรอการมความสงบ

เรยบรอย (ordered rule)

ศพท “government” ในครสตศตวรรษท 18 มกใชในความหมายน เชน จอหน

ลอค นกปรชญาการเมององกฤษ และ 3 คนผรางรฐธรรมนญอเมรกน ไดแก เบนจามน

แฟรงคลน, ทอมส เจฟเฟอรสน และ แมดสน ใชศพทรฐบาลในความหมายทนหมายถง

สภาพ “บานเมองทมขอมแป” คอ มอานาจหรอกลไกทจะกาหนดระเบยบขอบงคบในรป

ของกฎหมายและสามารถบงคบใชความหมายนตรงกบภาษาลาตนวา “imperium civile”

และภาษาฝรงเศสวา เลอ ปววร ซวล (le pouvoir civil)

ค. ประการทสาม รฐบาล หมายถง คณะบคคลทมอานาจปกครอง(those who

govern)

1) ตามความหมายนรฐบาล ไดแก กลมผใชอานาจบรหาร (executive power)

อานาจอธปไตย ผมอานาจฝายบรหาร ไดแก กลมรฐมนตรทงหมด (ในประเทศอนเดยเรยกวา

Council of Ministers) ซงหมายถง 1) รฐมนตรวาการกระทรวงทสาคญ 2) รฐมนตรลอย

(Ministers without portfolio) 3) รฐมนตรชวยวาการ

2) หากกาหนดใหแคบลงไปอก รฐบาลตามความหมายน ไดแก คณะรฐมนตร

(Cabinet) ซงใชในความหมายนแตกตางจากของประเทศไทย ในประเทศองกฤษคาวา

“cabinet” (แปลกนวา คณะรฐมนตร) นน หมายถง เฉพาะนายกรฐมนตรและรฐมนตร

กระทรวงสาคญ ๆ เทานน

3) ตามความหมายท 3 น “รฐบาล” ใชในการเปรยบเทยบกบ “ฝายคาน” หรอ

แปลตรงตวคอฝายตรงขาม(the Opposition) ซงหมายถงบรรดาพรรคการเมองหรอกลมบคคล

ซงมคะแนนเสยง (ทนงในสภา) ไมมากพอทจะจดตงรฐบาลได จงเปนฝายตรงขาม คอ ไมใช

รฐบาล

PS 103 129

ฝายคานไดรบเกยรตมากในประเทศทปกครองโดยระบอบประชาธปไตยอยาง

สมบรณ เชน ประเทศองกฤษ ซงเรยกฝายคานวาเปน “ฝายคานของพระมหากษตรย” (His

or Her Majesty’s Opposition) (โดยปกตนยมใช loyal opposition ซงแปลวา “ฝายคานท

สวามภกด” มกใชเฉพาะกรณประเทศองกฤษ เรมใชตงแตครสตศตวรรษท 18 ซงเปนชวงตน

ของการมพรรคการเมอง)

4) โดยทในประเทศองกฤษมระบบ 2 พรรค ประเทศทมวนยพรรคสง สมาชกของ

พรรคตองออกเสยงลงมตในสภาตามแนวของพรรคจะออกเสยงทแตกตางออกไปไมได

(ซงในกรณสหรฐอเมรกาสมาชกของพรรคสามารถกระทาไดคออกเสยงลงคะแนนอยางเปน

อสระ)

5) ฝายคานสามารถเตรยมตวลวงหนาในการเปนรฐบาลชดตอไปได (หากไดรบทนง

ในสภามากพอในการเลอกตงครงตอไป) ทงนสบเนองจากประเพณทใหมการดาเนนการจดตง

คณะรฐมนตรเงา (shadow cabinet)ไว กลาวคอ มการมอบหมายใหสมาชกสภาผแทนทถก

กาหนดลวงหนาใหเตรยมพรอมเปน “วาท” รฐมนตรกระทรวงใดทาการศกษาการงานและ

ความรบผดชอบของกระทรวงนน ๆ ในระหวางทยงเปนพรรคฝายคานเพอทวาเมอไดมโอกาส

เปนรฐมนตรแลว ทงนเพอไมตองเสยเวลาศกษางานเปนเวลาเดอน ๆ ซงยอมทาใหเกดผลเสย

แกราษฎรโดยสวนรวม

6) สาหรบคณะรฐมนตรตามความหมาย “Cabinet” ของสหรฐอเมรกา

ประกอบดวยรฐมนตรเพยง 6 กระทรวง ไดแก 1) การตางประเทศ 2) การคลง 3) กลาโหม

4) กระทรวงกจการภายใน 5) เกษตรกรรม 6) สาธารณสขการศกษาและสวสดการ

(William Safire. Safire’s Political Dictionary. New York: Random House,

1978, pp. 380-390.)

นอกจากน มตาแหนงเทยบเทารฐมนตร คอ อยการใหญ (Attorney-General) ซงม

ฐานะเปนรฐมนตรกระทรวงยตธรรม (Department of Justice)

(Gould and Kolb, op.cit.,p.478.) แตมอานาจคลาย ๆ กบรฐมนตรมหาดไทยของ

ประเทศไทยดวย

ง. ประการทส รฐบาล หมายถง รปแบบการปกครอง

ตามความหมายน “government” ไดแก รปแบบของรฐวามโครงสรางอยางไร เชน

เปน “รฐบาลแบบรฐสภา” หรอ “รฐบาลแบบประธานาธบด”

PS 103 130

นอกจากนน อาจหมายถงการจดประเภท เชน เปนแบบอภชนาธปไตย แบบ

ประชาธปไตย หรอแบบคณาธปไตย (Ibid.,p.65.)

จ. ความหมายรวมของรฐบาล

อาจสรปความหมาย “รฐบาล” แบบใชทว ๆ ไป (A. Appadorai, The Substance of

Politics. 10 th ed.,Oxford University Press,1968,p.48.) ไดแก หนวยงานหรอสถาบนท

เกยวกบการ 1) รกษาความเปนระเบยบเรยบรอย 2) ใหบรการตาง ๆ 3) ปฏบตตามขอผกพน

ของนานาชาต

ดงนน รฐบาลยอมประกอบดวย 1) หนวยงานฝายนตบญญต ฝายบรหารและฝาย

ตลาการ และ 2) หนวยงานการบรหารตาง ๆ ทเกยวของกบการบรรลเปาหมายของรฐ รฐบาล

โดยความหมายนยอมเปลยนแปลงได แตรฐจะยงคงอย

15. องคประกอบทสของรฐ : อธปไตย (Sovereignty)

ก. รากศพทมาจากภาษาลาตน “superanus” แปลวาอานาจสงสด ผทนามโน

ทศนหรอหนวยแหงความคด (concept) เกยวกบอานาจสงสดเขาสวงการรฐศาสตร ไดแก

นกวชาการชาวฝรงเศส ชอ ฌอง โบแดง (Jean Bodin, 1530-96) โบแดง กลาวไวในหนงสอ

De la Rapublique วา “อธปไตยเนนอานาจสงสดเหนอพลเมองและบคคลอน ๆ โดยไม

มกฎหมายใด ๆ ขวางกนได”

(Norman D. Palmer and Howard C. Perkins. International Relations, 2nd

ed.

Boston: Houghton Mifflin, Mifflin,1957,p.25.) การตงศพทบงถงการมอานาจอยางเดดขาด

ทานองเดยวกบทไดเคยมมาในยคสมบรณาญาสทธราชย (royal absolutism)

ข. อธปไตย มความหมายวาเปนอานาจเตมทภายในประเทศ เทากบอานาจอสระ

เมอเปรยบกบนานาประเทศอยางทเรยกวาเปน “รฐอธปไตย” (sovereign state) คอหมายถง

“การมเอกราช” (independence)

ค. เมอไดรบเอกราช คอ มอธปไตยเตมทแลว (ทประเทศอนเดย เรยกวา สวาราช-

Swarajya-Full independence) จงมการเชดชความเปนอสระใหปรากฏโดยสญลกษณตาง ๆ

กน เชน การตงชอสะพาน สนามกฬา ฯลฯ

ตวอยาง คอ ในอนโดนเซย และ มาเลเซย มการใชชอสถานทสาคญวา “เมอร

เดกา” (Merdeka) ซงหมายถงความเปนเอกราช

PS 103 131

สหรฐอเมรกาถอวาวนไดรบเอกราชสาคญยงและถอวาเปนวนชาต (National Day)

แตใชศพทแทนวา The Fourth of July ซงหมายถง วนทไดรบอสระจากเจาอาณานคมทเคย

ยดครองคอ องกฤษ ในวนท 4 กรก ฎาคม ค.ศ.1776 (พ.ศ.2319 คอ กอนการสถาปนากรง

รตนโกสนทร 6 ป)

ผทจดการใหมการเฉลมฉลองกนอยางใหญโต ในวาระเรมแรกจนกระทงถงปจจบน

ไดแก จอหน แอดมส (John Adams) ผซงไดรบเลอกเปนประธานาธบดคนท 2 ของ

สหรฐอเมรกาตอจากยอรจ วอชงตน

(Time, July 7, 1986,p.12.)

16. จตลกษณะของอธปไตย

ลกษณะสาคญของอานาจอธปไตยม 4 ประการ อาจเรยกไดวา “จตลกษณะ” ซง

ไดแก 1) ความเดดขาด 2) แผอทธพลทวบรเวณ 3) ความถาวร 4) แบงแยกมได

ก. ลกษณะทหนง ความเดดขาด (absoluteness) ไมมอานาจอนใดในรฐ

เหนอกวาอานาจอธปไตย

ข. ลกษณะทสอง การแผอทธพลทวอาณาบรเวณ (universality) หมายถง อานาจ

ทมอยเหนอทกคนในรฐ ทกองคการทอยในรฐ แตมขอยกเวน คอผแทนทางการทตจากรฐอน

อาจไมตองอยในอานาจหรออาจละเวนการปฏบตตามกฎหมายบางอยางของรฐได บาง

ประเทศอาจ อะลมอลวยเปนกรณพเศษเมอ “คณะผแทนทางการทต” (diplomatic corps)

กระทาผดกฎจราจร กมกจะใชคาเตอนแทนการปรบ

การอะลมอลวยนไมถอเปนกฎตายตว อาจจะมการยกเลกกได ตวอยาง คอ บางเมอง

ในสหรฐอเมรกา (ซงมอานาจการปกครองทองถนรวมทงการจดเกบภาษอยางเตมท) เชน นคร

นวยอรกเคยเขมงวดกบผแทนรฐ (คอผแทนประเทศ) ตางชาตทมาประชมสหประชาชาตหรอ

ประชมอน ๆ ในเรองการทาผดกฎจราจร

ในกรณทนกการทตกระทาผดรายแรง เชน เขามาทาการจารกรรม หรอคาขายของ

เถอนอาจถกขบไลออกนอกประเทศโดยรฐบาลแจงไปยงสถานทตทเปนเจาสงกดของบคคลผ

นนวาเปนบคคลทไมถงปรารถนา (persona non grata) นอกจากน นกการทตบางคนอาจถก

จากดสทธในการสญจรภายในรฐกได ทง นแลวแตระเบยบ “พ ธการทางการทต”

(โปรโตคอล—protocol)

PS 103 132

ค. ลกษณะประการทสาม ความถาวร (permanence) อานาจอธปไตยคงอยค

กบรฐเปนการถาวรตราบเทาทมความเปนเอกราช การเปลยนผบรหารภายใน ประเทศไมไดทา

อธปไตยของรฐหมดสนไป

ง. ลกษณะประการทส แบงแยกมได (indivsibility) รฐหนงมอานาจอธปไตย

เพยงอานาจเดยวหรอหนวยเดยว อานาจอธปไตยอยกบรฐเทานน จะมการแบงหรอแยกอานาจ

อธปไตยไปใหสวนตาง ๆ ภายในรฐมได แมกซ เวเบอร นกสงคมศาสตรระดบปรมาจารยชาว

เยอรมนไดกลาววา รฐเปนผผกขาดในการใชกาลงซงหมายถงมอานาจเฉพาะระดบรฐ

ในประเทศแบบสหพนธรฐ เชน สหรฐอเมรกามมลรฐและมเมองตาง ๆ ซงมอานาจ

ปกครองตนเองพอควร (ภายในขอบเขต) แตอานาจอธปไตยยงคงอยกบสหรฐอเมรกาในฐานะ

เปนรฐประชาชาตเพยงแหงเดยวเทานน กลาวคอ กฎหมายของสหรฐอเมรกา (คอของ

สหพนธรฐอเมรกา American Union) ถอวาสงสด

17. ทมาของทฤษฎอธปไตย

ศพท “อธปไตย” และสงกปหรอมโนทศน (concept) เกยวกบอานาจอธปไตยวา

เปนอานาจเดดขาดไดรบอทธพลในศตวรรษท 16 จากนกคดฝรงเศสชอฌอง โบแดง (Jean

Bodin) และเรมใชโดยโบแดงในป ค.ศ.1576 ประมาณ 400 ปมาแลว โบแดงสนบสนน

กษตรยฝรงเศสเพอใหมอานาจเตมท ทงนเพอลดอานาจของ 1) องคการศาสนาครสต คอ

บรรดานกบวชทงหลาย และ 2) บรรดาผมอานาจศกดนา

ก. โบแดง ไดพฒนาทฤษฎอานาจอธปไตยขนมา โดยกลาวรฐจะตองมอานาจ

เดดขาดจะแบงแยกไมได และอานาจนนจะตองอยกบผถออานาจโดยชอบธรรม สาหรบโบแดง

ผมอานาจอนชอบธรรมไดแก กษตรย แตทงนยงอยภายใต 1) กฎเกณฑของพระผเปนเจา

(Law of God) 2) กฎธรรมชาต (Law of nature) และ 3) กฎหมายของประเทศตาง ๆ

ข. ในศตวรรษท 17 นกคดชาวองกฤษ ธอมส ฮอบส (Thomas Hobbes,1588-

1679) ไดพฒนาความคดเรองอานาจอธปไตยยงขนไปอกโดยกลาววา อานาจอธปไตยตองอยท

บคคลผมอานาจเพยงคนเดยว ฮอบสยกยองใหอานาจอธปไตยสงสดโดยปราศจากการเหนยว

รงใด ๆ ผลกคอเทากบเปนการสนบสนนระบอบสมบรณาญาสทธราชย โดยเฉพาะพระเจา

ชารลสท 1

ค. ตอมามการ “ปฏวตอนรงโรจน” (The Glorious Revolution,1688-1689)

เกดขนจากการทพระเจาเจมสท 2 (King James II) ซงเปนผเครงในศาสนาครสตนกาย

PS 103 133

คาทอลกและไดขยายกองทพเพราะมงทจะการาบฝายรฐสภา และตองการใหองกฤษซงสวน

ใหญนบถอนกายแองกลคน (Anglicans) เปลยนเปนประเทศคาทอลก แตถกตอตานโดยกลม

การเมอง 2 กลม คอ วกส (Whigs)และทอรส (Tories) ทงสองกลมอญเชญเจาชายดชตจาก

ฮอลแลนด คอ วลเลยมท 3 แหงโอเรนจ และชายา คอ Mary มาเปนกษตรยและ

พระราชนองกฤษ ทาใหพระเจาเจมสท 2 เสดจหนไปยงฝรงเศส ตอมาในป ค.ศ.1689 รฐสภา

องกฤษไดออกกฎหมายกาหนดขอบเขตอานาจกษตรยและตรา “บทบญญตแหงสทธ” (Bill

of Rights) เพอคมครองราษฎรองกฤษขน

(The New American Desk Encyclopedia. New York: Concord Reference

Books,1984,p.477.)

ง. ตอมาในป ค.ศ.1690 จอหน ลอค (John Locke,1632-1704) นกปรชญาองกฤษ

ไดเสนอทฤษฎเกยวกบ “อานาจจากดของรฐบาล” ในหนงสอชอ The Second Treatise of

Government

จ. ธอมส ฮอบส เสนอทฤษฎทวา รฐบาลเกดขนจากการทาสญญามนษยในยค

โบราณ เปนการมอบอานาจใหกบผปกครองคนหนง แตเมอมอบใหแลวเรยกคนไมได เปน

การมอบแบบใหแลวใหเลย เมอผปกครองผนนเสยชวตไปกมอบตอเปนมรดกใหทายาท

สวนลอคถอวาการมอบอานาจจากสญญาเชนวานนเปนการมอบโดยมเงอนไข คอ 1)

ผปกครองชาตตองกระทาตอผมอบอานาจใหคอตองปกครองด และ 2) สทธมนษยเปนของม

มาโดยธรรมชาต (natural rights) ดงนน จงยอมสามารถเรยกรองอานาจทมอบใหไป

แลวกลบคนมาได

ฉ. ทฤษฎของ จอหน ลอค เปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง คอ ถอวาอานาจท

รฐบาลใชนนไปจากปวงชน ดงนน จงไมใชอานาจตลอดกาล

อานาจอธปไตยตามทฤษฎของลอคไมเปนตลอดกาล เพราะตองผานการมอบใหเปน

วาระๆ คอดวยการเลอกตงอยางเสร

18. มโนทศนเกยวกบอานาจอธปไตยในปจจบน

ทฤษฎอานาจอธปไตยวาเปนอานาจสงสดของรฐเกดขนเพอสนองตอบตอการท

บานเมองในยคนนขาดอานาจทศนยกลาง ในยคกลางของยโรปทานองเดยวกบยคโชกน

(shogun) ของญปน กลาวคออานาจกระจายอยกบบรรดาผมความสามารถในการรบหรอขน

PS 103 134

นางในระบบศกดนา (feudal lords) แตทแตกตางกนกคอ องคการศาสนาในยโรปมอานาจ

มาก กษตรยยโรปในยคนน จงถกจากดอานาจโดยศาสนจกร

18.1 ทฤษฎพหนยม (pluralism) ทฤษฎอานาจอธปไตยไดใชมานานประมาณ 400

ปเหตการณตาง ๆ ไดเปลยนแปลงไปมาก และมผตระหนกในความสาคญของการเปลยนแปลง

ทไดเกดขนโดยเฉพาะนกคดชาวฝรงเศสชอ แอเลกซส เดอ ทอคเกอวลย หรอ เดอ ตอกกะ

วลย (Alexis de Tocqueville,1805-1859)

ก. เดอทอคเกอวลย สนใจโครงสรางของสงคมฝรงเศสโดยเฉพาะปญหาท

เกดขนภายหลง ซงกอใหเกดการขดแยงระหวางระบบเกา ๆ ทเนนประเพณและเชอสายหรอ

ความมตระกลอนเกยวกบการถอชนวรรณะกบการขยายตวของลทธประชาธปไตย

ข. หนงสอททอคเกอวลยเรยบเรยงชอ ประชาธปไตยในอเมรกา ไดรบการ

ยกยองวาเปน “หนงสอทดทสดทเขยนเกยวกบประเทศหนง โดยพลเมองของอกประเทศหนง”

(Leonard Broom,et al., Sociology,7th ed., New York: Harper and

Row,1981,p.151.)

ค. ทอคเกอวลยไดเดนทางมาเยอนสหรฐอเมรกาเมอประมาณ 160 ปมาแลว

พบวาสงคมอเมรกนไดพฒนาเสรภาพในดานการรวมกลมของเอกชนคอไมใชองคกรรฐแตเปน

สมาคมโดยสมครใจ (voluntary associations)

ง . กลมสมาคม ชมรม ฯลฯ ตาง ๆ ซ งผ เขยนไดใชศพทว า “กล ม

หลากหลาย” ทเกดขนเปนจานวนมหาศาลในสหรฐอเมรกานน ทอคเกอวลยมองภาพวา

เปรยบเสมอนเปนเจาศกดนา “ยคใหม” คอการรวมกนทาใหสามารถตรวจตราและรงเหนยว

อานาจรฐบาลกลางได

จ. มโนทศนของทอคเกอวลยทรงอทธพลมากในวงวชาการ โดยเฉพาะใน

ทฤษฎสงคมวทยาการเมอง และไดมการพฒนาเรอย ๆมาจนไดเกดแนวคดแบบ “พห

อานาจ” “พหนยม” หรอ “พหลกษณะ” (pluralism) ขนมา

ฉ. ลทธพหนยมตอตานความเชอวา รฐจะตองมอานาจอธปไตยแบบ

เดดขาดทวทกอาณาบรเวณ และทกสวนเสยวของสงคมในกรณของสหรฐเมรกาททอค

เกอวลยพบนนอานาจในสงคมมกระจายอยตามกลมตาง ๆ เชน ใน 1) องคกรทางศาสนา 2)

สมาพนธกรรมกรตาง ๆ 3) สมาคมชาวไรชาวนา 4) สมาคมอาชพ 5) กลมอดมการณ

18 .2 แนวค ดของกล มนานาชาต น ยม ( Internationalists) หร อผ สนใจ

ความสมพนธระหวางประเทศ

PS 103 135

นอกจากฝายพหนยมแลวยงมกลมอนซงตอตานแนวคดทวาอานาจอธปไตยมไม

จากด กลมดงกลาว ไดแก นกนานาชาตนยม หรอกลมผใหความสาคญกบความสมพนธ

ระหวางประเทศ

กลมดงกลาวอางเหตผล 4 ประการวา ไมวาจะเปนรฐใดยอมถกรงเหนยวโดย

ขอจากด, กฎหมายระหวางประเทศ, มตมหาชนนานาชาต, สทธมนษยชน และ การทตอง

พงพาเกยวของกนระหวางชาต

1) อธปไตยถกจากดโดยกฎหมายระหวางประเทศ ปจจบนกฎหมายระหวาง

ประเทศยง ไมเปนทมผลบงคบใชไดมากนก แตเปนทเชอกนในกลมผมแนวคดประเภทน

วาบทบาทของกฎหมายระหวางประเทศจะมมากขนในอนาคต ซงยอมมผลทาใหลดอานาจ

ของรฐลงไป

2) อธปไตยถกจากดโดยมตมหาชนนานาชาต (Public Opinion) โลกได

กาวหนามากทางสอสารมวลชน การตดตอรบทราบขาวสารเปนไปดวยความรวดเรว ดงนน

เหตการณภายในรฐยอมมผลกระทบตอการมองภาพของคนในอกรฐหนง ภาพลกษณของรฐ

ในสายตาของอกรฐหนงมความสาคญมากยงขน ดงนน จะเหนไดวาประเทศมหาอานาจ

สามารถมอทธพลตอรฐอนได ตวอยางไดแก บางประเทศทมงจะไดรบความชวยเหลอจาก

ประเทศมหาอานาจซงมอดมการณบางอยาง รฐบาลของประเทศนนยอมตองพยายามประพฤต

ปฏบตไปในทางทประเทศมหาอานาจตองการ

3) อธปไตยถกจากดโดยสทธมนษยชน ภายหลงมหาสงครามโลกครงท 2 ไดม

การประกาศปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Declaration of Human Rights) โดย

องคการสหประชาชาต ประเทศหรอรฐใดทฝาฝนมกถกประณาม และไดเกดผลในการทาใหม

การแกไขสภาวะการละเมดสทธมนษยชน

ตวอยาง ไดแก การทสถานภาพของชนชาวเฟลมมช ซงเปนชนกลมนอยในเบล

เยยมไดรบการแกไขใหดขน เพราะมการอางถงคาประกาศหรอปฏญญาดงกลาว

(Time, August,1985 เปนฉบบทกลาวถงปญหาในแอฟรกาใตโดยเฉพาะ)

4) อธปไตยถกจากดโดยการตองพงพาเกยวของกนระหวางชาต มหลายสง

หลายอยางทประเทศตาง ๆ ตองพงพาอาศยกน ปกตไมสามารถแสดงวาตนมอานาจอธปไตย

เตมทโดยไมตองพงพาประเทศอน ตวอยางไดแก

1) การททรพยากรยอมขาดแคลนเปนครงคราวบาง เชนในอดตสหภาพ

โซเวยตจะมดนแดนกวางใหญทสดในโลก แตกเคยตองพงขาวสาลจากสหรฐอเมรกาในชวงตน

PS 103 136

ของทศวรรษ 1970-1979

อนง นามน เปนปญหาใหญมาก ญปนกเคยตองปรบนโยบายตางประเทศ เพอความ

สะดวกในการซอนามนจากประเทศตะวนออกกลาง

2) การสรางอาวธนวเคลยร บางประเทศมความสามารถสรางไดแตเผชญกบ

เสยงมหาชนชาวโลกและโดยเฉพาะการคดคานจากมหาอานาจ ดงกรณเกาหลเหนอและอหราน

ในชวง พ.ศ.2550-2553

3) การเตบโตของบรรษทขามชาต (multinational corporation) เชน บรรษท

นามน บรรษทเครองดม บรรษทโรงแรม ฯลฯ ซงแผขยายการคาขายไปทกหนทกแหง ยอม

ดาเนนนโยบายของตนเอง อนอาจขดกบนโยบายของรฐบาลทสาขาบรรษทนน ๆ ตงอย และตอง

มการตอรองหรอปรบเขาหากน คอโอนออนเปนครงคราว

19. ประเภทตาง ๆ ของอานาจอธปไตย

มการจาแนกออกเปนประแภทตาง ๆ

(Jacobsen and Lipman.op.cit.,pp.40-41.) เชน

1) อานาจอธปไตยทางกฎหมาย (legal sovereignty) ในประเทศองกฤษ

อานาจอธปไตยทางกฎหมายอยกบรฐสภา เพราะมอานาจในการออกกฎหมายไดแทบทก

อยางดงคากลาววา “รฐสภาองกฤษสามารถออกกฎหมายไดทงหมด รวมทงใหผชาย

หรอผหญง” (โดยสถานะทางกฎหมาย)

ในสหรฐอเมรกา ยากทจะระบวาอานาจอธปไตยทางกฎหมายอยทใด ทงนเพราะเปน

ระบบ “checks and balances” คอ ม “การคานกบระหวางอานาจ” 3 ฝายกลาวคอ แม

รฐสภา (ฝายนตบญญต) จะออกกฎหมาย แตกอาจถกพพากษา (ฝายตลาการ) วากฎหมาย

นนละเมดรฐธรรมนญโดยศาลสงสด (Supreme Court) และบางครงประธานาธบด (อานาจ

บรหาร) สามารถยกโทษหรอใหอภยหรอใหนรโทษกรรมผทถกตดสนโดยฝายตลาการแลวกได

ตวอยางคอ กรณประธานาธบด Ford แหงสหรฐอเมรกาไดนรโทษกรรม ประธานาธบด Nixon

กรณดกฟงการประชมลบของพรรคเดโมแครท ดงทเรยกกนวาคด “วอเตอรเกด” (Watergate)

2) อานาจอธปไตยทางการเมอง อานาจนอยกบบรรดาผมสทธออกเสยงเลอกตง

3) อานาจอธปไตยภายนอก (external) หมายถง “การมเสรภาพจากการอย

ภายใตรฐอน” ไดแก การเปนรฐเอกราช

PS 103 137

20. ชาตหรอประชาชาต (Nation)

ชาต หรออกศพทหนง คอ “ประเทศ” ไดแก “คนกลมหนงซงมสถาบนและ

ขนบธรรมเนยมประเพณคลายคลงกนและมความรสกวา มความกลมเกลยว คอ เขากนไดทาง

สงคมและมจดสนใจคลาย ๆ กน” คาอธบายขยายความหมายถง ประชากร, ความมเชอชาต

และการมวฒนธรรมยดเหนยว ดงน

1) ประชากรภายในรฐเดยวกน ในกรณแรกมตวอยาง คอ สหรฐอเมรกามหลาย

ชาต (nation) ในความหมาย “เชอสาย” คอม เชอสายองกฤษ คนเชอสายยว คนเชอสาย

เมกซกน เปนตน

2) ชาตในความหมายแหงการเปนเชอชาต ในกรณทสอง ชาตใชในความหมายท

กวางคอ “เชอชาต” ปกตความหมายนไมคอยใชกนแลว เพราะดจะเปนการละเมดอธปไตยและ

ทาใหเกดกรณพพาท เชน การอางวา “ชาตจน” หมายรวมถงคนจนในสงคโปรหรอทอน ๆ ดวย

เปนตน

3) ชาตบงถงวฒนธรรมและสงคมอนมพลงยดเหนยวกนศพท “รฐ” ม

ความหมายเปนภาษากฎหมายและเนนสภาพทางการเมอง แต “ชาต” เปนศพททบงบอกถง

วฒนธรรมและสงคม

(Norman D.Palmer and Howard C. Perkins, International Relations, Boston:

Houghton Mifflin,1957,pp.2-3.)

โดยปกตถอวา ชาตหรอประชาชาต ไดแก “สงคมซงใหญทสดของมนษยทม

วฒนธรรมและความรสกเปนพวกเดยวกน”

(Julius Gould and William Kolb, op.cit.,pp.451-452.)

แมวา “ชาต” มกหมายถงการอาศยอยในอาณาบรเวณรวมกนและถกผกพนยด

เหนยวโดยความรสกวามประวตศาสตรรวมกนและความสานกวามวฒนธรรมและภาษาท

เดนเฉพาะหรอเปนเอกลกษณ (identity) ของตนเอง

21. องคประกอบของชาตหรอประชาชาต

ชาต หรอประชาชาตมองคประกอบหรอลกษณะทสาคญ 5 อยาง ไดแก การมความ

ผกพนตอถนทอย, ประวตศาสตรรวมกน, ภาษาและวรรณคดรวมกน, วฒนธรรมรวมกน และ

ความตองการอยอยางอสระ

1) องคประกอบทหนง : การมความผกพนตอถนทอยการรสกวา เปนสมาชก

หรอสวนหนงของชาตใดชาตหนงขนอยกบการทไดเคยอาศยอย ในสถานทหนง เปน

PS 103 138

เวลานานพอสมควรโดยปกตการมภมลาเนาอย ณ ทใดทหนงนาน ๆ ยอมทาให เกดความรสก

หรอทาใหมอารมณผกพนตออาณาบรเวณนน ๆ

1.1 ดนตร กวนพนธเปนสอผกพน ดนตร กวนพนธของแตละชาตมกสะทอนภาพ

ความผกพนกบบานเกดเมองนอน ความตรงใจกบปตภม มาตภม ความทรงจาเพลงหรอดนตร

ตวอยางไดแก เพลงแมนาดานบสนาเงน (The Blue Danube) เพลงลมเจาพระยา เพลงรม

ฝ งบางปะกง เพลงภกระดง ฯลฯ

เพลงเหลานกอใหเกดความรสกผกพนกบผคนทอาศยอยในดนแดนนน ๆ ดวย

ความรสกผกพนนเปนสวนสาคญของความรสกวาเปนคนรวมชาตเดยวกน

ขอใหสงเกตเนอเพลง 1) ชาตอนเดยทประพนธโดย รพนทรนาถ) ฐากร

(Rabindranath Tagore) รตนกวอนเดย และ 2) วลประชารฐในเพลงชาตไทย

1.2 เพลงชาต (National anthem) แตละชาตหรอรฐประชาชาตมเพลงประจาชาต

ของตนซงเปนสญลกษณแหงความเปนชาตเดยวกน เชน

ก. กรณไทย เพลงมเปนบางสวนดงน “ประเทศไทย รวมเลอดเนอชาตเชอไทย เปน

ประชารฐ ผไทของไทยทกสวน อยดารงคงไวไดทงมวล ดวยไทยลวนหมายรกสามคคไทยนรก

สงบแตถงรบไมขลาด เอกราชจะไมใหใครขมข สละเลอดทกหยาดเปนชาตพล เถลง

ประเทศชาตไทยทวมชย ไชโย”

ข. กรณอนเดย เพลงชาตอนเดยประพนธโดยผรวมสมยกบมหาตมะ คานธ ไดแก

รพนทรนาถ ฐากร ซงเปนคนเอเชยคนแรกทไดรบรางวลโนเบล (Nobel Prize) ดงน

“ทาน ( หมายถง สาธารณรฐอนเดย) ผเปนเจาครอบครองจตใจของมวลประชากร

ทานผกาหนดชะตากรรมของอนเดย นามของทานสามารถเรงเราจตใจของชาวปญจาบ, สนธ,

คชราฏ, และมาราฐาแหงเขตแควนทราวต โอรสา, และเบงกอลใหเหมฮก ไดยนสะทอนกอง

ไปทวขนเขาวนธยและหมาลย ระคนกบเสยงนาไหลในลาแมนาคงคาและยมนา อกทงคลน

ทสาดซดอยในมหาสมทรอนเดยดงไพเราะนาฟง เปรยบเสมอนเสยงแซซองเกยรตคณของ

ทาน สวสดภาพของมวลประชากรอยในองหตถของทาน

1.3 การสงเสรมใหรกชาต ในความเปนชาตมกมดนตรกวนพนธซงไมเพยงแต

มงใหผกพนตอประเทศชาตเทานน แตยงมงใหมความผกพนขนแนนแฟนและเสยสละตอ

ประเทศชาต ตวอยางในกรณของไทย ไดแก พระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระมงกฎ

เกลาเจาอยหว ทมเนอความบางตอนดงน

PS 103 139

“เราเกดมาแลวชาตหนง ควรคานงถงชาตศาสนา

ไมควรใหเสยททเกดมา ในหมประชาชาวไทย

..................................... ................................

“แมนชาตเราไซรเราไมรก เหมอนจกสงหารผลาญตน

ชาตใดไรรกสมครสมาน จะทาการสงใดกไรผล

แมชาตยอยยบอบจน บคคลจะอยสขอยางไร”

เนอความในพระราชนพนธตอจากขอความขางตนเกยวกบการเปนรฐประชาชาต

จะตองมอธปไตย หากอยภายใตชาตอนยอมมแตเรองถกขมเหงรงแก ดงนน จงมขอความท

กระตนใหสามคครวมแรงกายแรงใจรกษาประเทศชาต ดงน

“ใครมาเปนเจาเขาครอง คงจะตองบงคบขบไส

เคยวเขญเยนคากราไป ตามวสยเชงเชนผเปนนาย

เขาจะเหนแกหนาคาชอ จะนบถอพงศพนธนนอยาหมาย

ไหนจะตองเหนอยยากลาบากกาย ไหนจะอายทวทงโลกา”

สมเดจพระมหาธรราชเจา รชกาลท 6 ทรงจบพระราชนพนธดวยการเรยกรองให

รกชาตและทาใหชาตยนยงคงอยตอไปวา

“เพราะฉะนนชวนกนสวามภกด จงรวมรกชาตศาสนา

ยอมตายไมเสยดายชวา เพอรกษาอสระคณะไทย

สมานสามคคใหดอย จะสศกศตรทงหลายได

ควรคดจานงจงใจ เปนไทยชวสนดนฟา”

(นายตารา ณ เมองใต, บทเรยนชวต พมพครงท 5, กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช,

2526, ปกในดานหนา)

2) องคประกอบทสอง : การมประวตศาสตรรวมกน ความรสกวาเปน “ชาต”

นน ขนอยกบการผานประสบการณรวมกนในอดตตงแตสมยบรรพบรษ สายโยงจากอดตส

ปจจบนและสบตอสอนาคตนน ไดแก ประวตศาสตรซงบนทกความเปนมาของกลมชน ทงท

เปนตวอกษรและ “ประวตศาสตรบอกเลา” (oral history)

PS 103 140

การไดยนไดฟงกตศพทของวรชนเกา ๆ เชน พระรวงกบขอมดาดน วรชนบางระจน

ทาวเทพสตรทาวศรสนทร วรกรรมแหการกชาตของคนไทยในอดต อนง วาทะโวหารตาง ๆ

เชน “ใครใครคามาคา ใครใครคาชางคา” กจดไดวาเปนสวนหนงแหงการปลกฝงอารมณ

รวมทางประวตศาสตร

การรจกประวตศาสตรรวมกนหรอรวารวมชะตากรรมกนมาแตอดตเสรม

เกลยวสมพนธวาเปนชาตเดยวกน

3) องคประกอบทสามของชาต : การมภาษาและวรรณคดรวม ชาตหนง ๆ ยอม

มภาษาและวรรณคดอนเปนเอกลกษณหรอลกษณะเฉพาะตว ภาษาเปนสอแหงความเขาใจ

ชาตทมภาษาหลายภาษามกประสบปญหาในการรวมตวเปนชาต ดงนน จงมกม

ความพยายามในสงคมแบบหลากหลาย หรอแบบพหสงคม เชน มาเลเซย และอนโดนเซยทจะ

ใหมภาษาประจาชาต (ลงกาฟรงกา, lingua franca) เพอเสรมสรางความกลมเกลยวหรอ

สมานฉนทในชาตใหมมากยงขน มาเลเซยมคนเชอสายจนกวา 35 % แตบงคบใชภาษามาเลย

เปนภาษาประจาชาต

ในกรณทเปนวรรณคดรวม หมายความวา คนในชาตซงเคยชนกบนทานหรอ

วรรณกรรมของชาต ยอมมความผกพนวาเปนกลมเดยวกนหรอพวกเดยวกน ความรสกเชนวา

นนยอมสงเสรมความรสกวาเปนชาตเดยวกน

4) องคประกอบทส : การมวฒนธรรมรวม วฒนธรรมเปนผลตผลทางสงคมจาก

การกระทาของมนษยชน แตละชาตมวฒนธรรมทเปนเอกลกษณ คอ ลกษณะพเศษของตนเอง

( จ ร โ ช ค บ ร ร พ ต ว ร ะ สย . สง ค ม ว ท ย า -ม า น ษ ย ว ท ย า , ก ร ง เ ท พ ฯ :

โรงพมพมหาวทยาลย รามคาแหง, 2520, หนา 41-79.)

อตลกษณของแตละชาตปรากฏในรปของการแตงกาย แนวความคดสงประดษฐ

ลลาแหงการดารงชวต วธการอบรมบมนสยเดก ขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ การขบรถชด

ซายหรอขวา วธการรวมมอกนเชน 1) การ “ลงแขกเกยวขาว” 2) พธการแหนางแมวขอฝน 3)

การนบถอศาสนา 4) การเคารพพระภมเจาท 5) ประเพณปใหม 6) การสรางบานแบบมนอก

ชาน 7) การแตงกาย และอน ๆ ทกลาวมานลวนเปนวฒนธรรมตามความหมายแหง

สงคมศาสตรทงสน ซงมขอบเขตกวางขวางเกนกวาเรองขนบธรรมเนยมเทานน

การม “ปทสถาน” หรอ “บรรทดฐาน” (norms) แหงพฤตกรรมคลาย ๆ กนเปน

ลกษณะของคนชาตเดยวกน ตวอยาง คอ คนไทยถอเรองบญเรองบาปเปนสาคญ อกตวอยาง

หนง คอ วฒนธรรมไทยเนนเรองการไมยนคาศรษะผใหญ หรอการไมเดนลงเทาหนกเวลา

PS 103 141

เดนบนเรอน เปนตน การมวฒนธรรมคลาย ๆ กน เปนลกษณะของการเปนชนชาตเดยวกน

เพราะสามารถพดกนรเรองและเขาใจความคดความอานกนอยางกวาง ๆ หากเปนคนละชาต

กนกมกมแนวปฏบตตางกน

ตวอยาง คอ คนชาตอนอาจไมถอเรองการยนคาศรษะผใหญเทากบคนไทย

ในประเทศอนโดนเซยมวฒนธรรมบางอยางคลาย ๆ ของไทย เชน การรวมมอกน

ทางานเกษตรกรรม การรวมมอรวมใจคลาย ๆ กบการลงแขก ภาษาอนโดนเซยเรยกวา

โกตงโรยง (gotong-royong)

วฒนธรรมบางอยางแตกตางมาก เชน คนอนโดนเซยถอเรองมอขวามอซายมาก

ดงนน การรบของจะตองรบดวยมอขวา หากรบดวยมอซายถอวาเปนการไรมรรยาท

5) องคประกอบทหา : การมความประสงคทจะมอสระเสร โดยปกตคนแตละ

ชาตไมตองการอยภายใตอาณตหรอการปกครองของตางชาตดงนน จะเหนไดวาภายหลง

สงครามโลกครงทสอง ชาตทเคยอยภายใตการปกครองของตางชาตพยายามดนรนทจะเปน

เอกราช

ตวอยางของความประสงคทจะดาเนนชวตอยางอสระ (Ranney, The Governing of

Men, op.cit.,pp.26-28.)

ในยคทอยภายใตชาตอนได มขบวนการกชาต (nationalist movement) ในอนเดย

อนโดนเซย และพมา เปนตน

อนเดยเรมพยายามใหมสทธในการปกครองตนเอง คอ การดนรนเพออสรภาพ

ประมาณ 105 ปมาแลว คอ ในป ค.ศ.1885 โดยการมแหลงชมนมทสาคญ เรยกกนวาเปน

“สภาแหงชาตของอนเดย” (Indian National Congress) และประสบผลสาเรจในป ค.ศ.

1947 คอ 70 ป หลงจากนน

22. สญลกษณของชาต

สญลกษณของชาตเรมตงแต 1) ชอประเทศ 2) ธงชาต (national flag) และ 3) เพลง

ชาต (national anthem)

22.1 ชอของประเทศ

ชอของประเทศมความสาคญตอประชากรไมใชนอย กอนสงครามโลกครงท 2 หลาย

ประเทศทเรารจกกนทกวนนมชออยางอน ตวอยางท 1 ไดแก อนเดย ซงสมยกอนไดรบเอกราช

จากองกฤษถกเรยกวา British India คอ อนเดยภาย ใตองกฤษและในชวงนนบรเวณทเรยกวา

อนเดย ครอบคลมรวมถงปากสถาน บงกลาเทศ และพมาดวย ตวอยางท 2 ไดแก ประเทศ

PS 103 142

มาเลเซย ซงแตเดมรจ กกนในนามมลาย (Malaya) ตวอยางท 3 ไดแก ประเทศ Zaire

ในอาฟรกา ซงเดมมชอวา Belgian Congo ตวอยางท 4 ไดแก กรณของประเทศไทย

ซงมการเปลยนชอประเทศจาก “สยาม” มาเปน “ไทย” และ Burma เปน Myanmar

22.2 ธงชาต (National Emblem)

ในกจกรรมระหวางชาต เชน การประชมนานาชาตยอมมการประดบธงชาต ตวอยางท

เหนไดชด คอ ทประชมสหประชาชาต (UN) ณ มหานครนวยอรค และทประชมองคการ

ศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรม (UNESCO) มการประดบธงชาตทเปนสมาชก

ในการแขงขนกฬาระดบโลก เชน กฬาโอลมปค (Olympics) การแขงขนฟตบอลโลก

(World Soccer) ยอมมการประดบธงของชาตตาง ๆ

22.3 เพลงชาต

สาหรบเพลงชาตนน กรณของไทยมการบรรเลงและใหมการเคารพทกวน เวลา 8.00

น.และ 18.00 น. เพลงชาตมชอตาง ๆ กน

ก. สหรฐอเมรกามเพลงชาตชอวา Star Spangled Banner

ข. เพลงชาตของฝรงเศสมชอวา มารเซลเลส (Marseillaise) ซงแตงขนในป ค.ศ.1792

ภายหลงการปฏวตใหญในฝรงเศส ในป ค.ศ.1789 โดย Claude Rouget de Lisle การทเพลงไดม

ชอเชนนน เพราะเปนทนยมในหมทหารจาก Marseilles เพลงนถกหามรองและบรรเลง

ภายหลงกลบคนสอานาจของระบบกษตรยในฝรง เศส กษตรยทหามเพลง ดงกลาว

คอกษตรยนโปเลยนท 1 (Napoleon I), หลยสท 18 (Louis XUIII) และกษตรยนโปเลยนท 3

(Napoleon III) จนกระทงถงป ค.ศ.1879 คอ จน กระทงถงป ค.ศ.1879 คอประมาณ 110ปท

ผานมาจงไดรบการอนญาตใหรองเพลงชาตได

(The Concord Desk Encyclopedia. Vol.III , Concord Reference Books,1982,

p.770.)

23. บทสรป

การจดองคการทางการเมองทประวตศาสตรไดบนทกไวคอนขางชดเจนคอ ในยคกรก

โบราณ การรวมตวเมอประมาณ 2400 ปมาแลวนนเปนในรปของนครรฐ ตอมามการรวมตว

เปนแบบจกรวรรด ซงมทงจกรวรรดแบบโบราณและแบบสมยใหม คอ ในยคลาอาณานคม

ปจจบนมร ฐประชาชาตมากกวา 220 รฐ ซงร ฐ ณ ทนใชเปนคากลาง ๆ และม

องคประกอบทสาคญสประการ ไดแก การมพลเมอง การมอาณาเขต การมรฐบาลและการม

อานาจอธปไตย

PS 103 143

สาหรบอานาจอธปไตยนนไดมความหมายและความสาคญแตกตางไปจากยคกอน

มากดวยสาเหตหลายประการ

รฐเปนศพททางการเมอง ชาตเปนศพททางสงคมจตวทยา เนนลกษณะทาง

วฒนธรรมชาตมความหมายเชงจตใจตอบคคลมาก

24. ตวอยางคาถาม

1) นกมานษยวทยาการเมองมหลกฐานอะไรเกยวกบการจดองคการทางการเมองในยค

กอน

2) ระบลกษณะเผาชน

3) ยคโฮเมอรเปนชวงเวลานานประมาณเทาใดแลวและเกยวกบประเทศใด

4) ระบความหมายเดมของ king

5) ในอยปตยคโบราณถอวากษตรยเปนอยางไร

6) นอกเหนอจากกรกโบราณแลว นครรฐมในทใดบาง

7) ยคทองของกรกโบราณอยภายใตผนาใดและประมาณกปมาแลว

8) “อครประ” (acropolis) หมายถงอะไร

9) จกรวรรดโรมนและรฐสากลมความหมายวาอยางไร

10) ยกตวอยางนครรฐไทยในอดต

11) ระบลกษณะของจกรวรรดในบรพาทศ

12) มรดกของจกรวรรดโรมนมอะไรบางทสาคญ ๆ

13) สาเหตแหงการเสอมสลายของระบบจกรวรรดยคโบราณมอะไรบาง

14) จกรวรรดโบราณมในทวปอเมรกาหรอไม ยกตวอยาง

15) จกรวรรดอนคาส และไรช คออะไร

16) ปจจยอะไรบางทเกยวของกบปลายสมยกลางของยโรปอนนาไปสการกาเนดของรฐ

ประชาชาต

17) ใครเปนผกลาววา “รวมดนแดนเปนอตาลไดแลว ทกอยางกปลอดภย”

18) สหพนธสาธารณรฐเยอรมนกบเยอรมนตะวนออกแหงใดมลกษณะเปน“มหาชนาธปไตย”

19) การเปนรฐประชาชาตของสหรฐอเมรกาเปรยบเทยบในเชงกาลเวลากบการสถาปนา

กรงรตนโกสนทรไดอยางไร

20) ภาษาทใชในลาตนอเมรกาสวนใหญเปนภาษาอะไร

21) รฐ มลรฐ ประเทศ ชาต และรฐประชาชาต แตกตางกนอยางไร

PS 103 144

22) nomads และ gypsies คออะไร

23) ยกตวอยางประเทศทมลกษณะเปนพหสงคม หรอมพหลกษณะ รวมทงในเครอ

อาเซยน

24) Quebec มลกษณะพเศษอยางไร

25) mandarin คออะไร

26) ชอชาวชวามขอนาสงเกตไดอยางไร คนอนโดนเซยถอมอขวามอซายอยางไร

27) apartheid มตวอยางในประเทศอะไรในปจจบน

28) ยกตวอยางรฐซงมดนแดนไมตดตอกน

29) นานนาชายฝ งกบทะเลหลวงตางกนอยางไร

30) การผานโดยสจรต (innocet passage) หมายถงอะไร

31) ประเทศอะไรบางซงมเนอทมากกวา 3 ลานตารางไมล

32) Her Majesty’s Opposition กบ shadow cabinet หมายถงอะไร

33) Allies กบ Axis powers หมายถงอะไร

34) ระบความหมายของ Merdeka กบ The Fourth of July

35) ระบจตลกษณะของอธปไตย

36) มกรณตวอยางบางหรอไมทอญเชญเจานายจากประเทศอนมาเปนกษตรยในยโรป

37) แนวคดหลกทแตกตางกนระหวาง ฮอบส กบ ลอค คออะไร

38) ทฤษฎพหนยมสอดคลองหรอขดแยงกบทฤษฎอธปไตย

39) checks and balances หมายถงอะไร

40) อธปไตยภายนอกหมายถงอะไร

41) ใครเปนผประพนธเพลงชาตอนเดย

42) “Lapu-Lapu” คออะไร

43) เบลเยยม คองโก ปจจบนเปลยนชอเปนอะไร

44) ตะกะลอก คออะไร

45) มารเซลเลส คออะไร

PS 103 145

25. หนงสออางองเพมเตม

1. David E. Apter. The Political Kingdom in Uganda. Princeton: Princeton

University Press,1961.

2. Betrand de Jouvenel. Sovereignty. Chincago: University of Chicago

Press,1963.

3. Rupert Emerson. From Empire to Nation. Boston: Beacon,1960.

4. Morton H.Fried, “State: The Institution”, International Encyclopedia of the

Social Sciences,Vol.15, pp.143-150.

5. Robert C. Fried. Comparative Political Institutions. New York: Wiley,1962.

6. John Kautsky. Political Change in Underdeveloped Countries. New York:

Wiley,1962.

7. Marian J. Levy, Jr. Modernization and the Structure of Societies. Princeton

University Pre-s,1966.

8. Aiden Southall, “Stateless Society” International Encyclopedia of the

Social Sciences Vol.15, pp.157-168.

“The evil that men do lives after them,

The good is of interred with their bones.”

William Shakespeare

Julius Caesar

Cf. James B. Simpson,comp.

Simpson’s Contemporary Quotations

(Boston: Hounghton Mifflin,1988), p.63.

“มวลความชวทมนษยกอคงสถตเปนกรรมทผอนไดรบ

มวลความดทมนษยกอยอมถกฝง ณ ผนพสธาพรอมราง”

วลเลยม เชกสเปยร

รตนกว องกฤษ

รตนกวเอกของโลก

PS 103 146

“Hunger is the teacher of the practical arts

and the bestower of invention.”

Persius

A Roman poet

Cf. Gerhard Lenski and Jean Lenski.

Human Societies

(5th ed.,New York: McGraw-Hill,1987),p.61.

“ความโหยหวเปนครผประสาทวทยาการภาคปฏบต

และเปนผประทานการประดษฐคดคน”

เปอรซอส

กวโรมน

( แปลถอดความโดย ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย )