อาจารยเรวด ไวยวาสนา

“ส าเนยงสอภาษา กรยาสอสกล” วจนภาษา + อวจนภาษา บคลกภาพและการสอสารเปนปจจยเกอหนนซงกนและกน การพฒนาบคลกภาพจงตองเกดควบคกบการพฒนาศกยภาพดานการสอสารดวย

ผเรยนจ าเปนตองมความรความเขาใจแนวคดและทฤษฏทเกยวของ ดงน 1. ปจจยเกยวกบคสอสาร 2. ปจจยเกยวกบสาร 3. การสอสารภายในบคคล 4. การสอสารระหวางบคคล

1. ทกษะในการสอสาร (Communication Skills) 1 . 1 ทกษะในการ สอสาร ดวยว จนภาษา (Verbal Communication Skills) 1.1.1 ทกษะในการเขารหส การเขยน การพด 1.1.2 ทกษะในการถอดรหส การอาน การฟง 1.1.3 ทกษะในการคดและการใชเหตผล 1.2 ทกษะในการสอสารดวยอวจนภาษา(Nonverbal Communication Skills)

2. ทศนคต (Attitudes) 2.1 ทศนคตทผสงสารมตอตนเอง (Attitude toward Self) 2.2 ทศนคตตอเรองทจะสอสาร(Attitude toward Subject

Matter) 2.3 ทศนคตตอผรบสาร (Attitude toward Receiver)

3. ความร (Knowledge) 3.1 ความรในเรองทจะสอสาร 3.2 ความรเกยวกบกระบวนการสอสาร

4. สถานภาพทางสงคมและวฒนธรรม (Position within a social-culture system)

5. ขอบเขตประสบการณ (field of experience)

1. บคลกลกษณะทนาเชอถอของผพดในจตใจของผรบสาร หมายถง มความรจรงในสงทพด มคณธรรมความดในใจ มความจรงใจ และปรารถนาดตอผฟง (Ethos) 2. ความเขาใจในสภาพอารมณและทศนคตของผรบสาร เพอเลอกถอยค าท เหมาะสมส าหรบผฟง (Pathos) 3. การเรยบเรยงค าพดและวธการพดโดยใชขอเทจจรง เหตผล หลกฐาน และหลกตรรกวทยามาใชประกอบการพด (Logos)

1. วจนภาษา สงทควรศกษาเพอพฒนาทกษะในการใชหรอการสอสารดวยวจนภาษา ม 2 ประการดงน

1.1 อปสรรคทเกดจากการใชวจนภาษา 1.1.1 ความหมายของภาษาเปลยนไปตามกาลเวลา 1.1.2 ความหมายของภาษาแตกตางไปตามชนกลมยอย

1.1.3 การใชภาษาเปนพฤตกรรมทสรางสรรคและซบซอนแตกตางไปตามแตละบคคล

การใชวจนภาษาเพอสอความหมายถงสงตาง ๆ ในเชงการประเมนแบบสดโตง (Polarization)

การใ ชว จนภาษาซ งท า ใ ห ค สอสารพลาดความหมายท ฝ ายห นงพยายาม สอใ ห อกฝาย รบ ร(Bypassing)

ใชถอยค าเดยวกนแตแปลตางกน ใ ช ถ อ ย ค า ต า ง ก น แ ต ต อ ง ก า ร ส อความหมายอยางเดยวกน

ใหความส าคญแกวจนภาษามากกวาส งทวจนภาษานนอางองถง (Intensional Orientation) การใชวจนภาษาซงกอใหเกดความสบสนระห ว า งความจ ร งและความค ด เหน (Fact-Inference Confusion) การใชวจนภาษาเพอแสดงวาตนเองรหมด(Allness) การใชวจนภาษาในการอธบายสงรอบตว+ยดมนโดยไมค านงถงความเปลยนแปลง

1.2.1 ควรศกษาลกษณะส าคญของวจนภาษาใหเขาใจอยางถองแท 1.2.2 สงทวจนภาษาอางองถงอาจแตกตางจากความเปนจรงของสงทอางถง 1.2.3 การเสรมสรางศกยภาพการสอสารโดยใชวจนภาษา ควรประเมนทกษะในการใชวจนภาษาดานการพด การฟง การเขยนและการอานอยางสม าเสมอ

วตถประสงคของการสอสารคอ การสรางการรบรรวมกนระหวางคสอสาร ควรค านงถงสงตาง ๆ ตอไปน - ใหถอยค าทสอดคลองและเหมาะสมกบวตถประสงคและบรบทของการสอสาร - เลอกใชถอยค าโดยค านงถงภมหลง ประสบการณ ทศนคต ความเชอ และบรรทดฐานทางสงคม - ใชถอยค าทสอความหมายไดชดเจน - หลกเลยงการใชถอยค าทกอใหเกดความรสกไมด - ใชถอยค าทมความเปนรปธรรม - ใชการเปรยบเทยบใหเหนความคลายคลง ควรเคารพความคด ความเปนตวตนของคสอสาร

1.2.4 ในการแปลความหมายของภาษาควรค านงถงปรบทแวดลอมการสอสาร ความแตกตางดานภมหลง ดานประเพณวฒนธรรมและการเปลยนแปลงตามกาลเวลา

1. อปสรรคทเกดจากการใชอวจนภาษา คอ 1.1 อวจนภาษาอาจกอใหเกดความหมายทก ากวม หรอ ไมชดเจน

1.2 อวจนภาษามความเกยวของกบประเพณวฒนธรรมและมความหมายแตกตางกนไปตามแตละประเพณวฒนธรรม

1.3 อวจนภาษาเออใหเกดการสอความหมายอยางตอเนอง 1.4 อวจนภาษาท าใหมนษยเกดการรบรไดหลายชองทาง พรอมกน

1.5 อวจนภาษาทปรากฏนนอาจเกดจาก ความตงใจทจะสอความหมายไปยงบคคลอน เกดโดยรตวและไมรตว

1.6 อวจนภาษาทมนษยก าหนดขนใชมทมาจาก การเลยนแบบกรยาอาการตามธรรมชาต ปฏกรยาทางกาย การบญญตหรอก าหนดโดยสงคม

2.1 ระวงการแปลความหมายอวจนสาร 2.2 ใสใจหรอใหความสนใจอวจนภาษาอยางเหมาะสม 2.3 ประเมนการใชอวจนภาษาของตนเองเพอปองกนการสอความหมายไปโดยไมตงใจ 2.4 ควรตระหนกวาพฤตกรรมตาง ๆ ทเราคดวาเปนเรองปกต/ไมส าคญอาจสรางความรสกทไมดใหกบคนอนได

กระบวนการสอสารภายในบคคลเปนพนฐานส าคญส าหรบการสอสารทกประเภท ศกยภาพในการสอสารภายในบคคลเปนปจจยส าคญประการหนงในการก าหนดสมฤทธผลของการสอสารระหวางบคคล

การรบร (Perception) 1. การใหความสนใจและการเลอกรบส งเรา (attention and selection) 2. การรวบรวมและจดระบบของสงเรา (organization of stimuli) 3. การแปลความหมาย (Interpretation)

1. การรบรชวยใหมนษยตระหนกถงสงแวดลอม 2 . การ รบ รของมนษย สงผลตอการแสดงพฤตกรรมตอสงแวดลอม 3. การรบรของมนษยมความแตกตางกน 4. การรบรของมนษยเกยวกบตนเอง บคคลอนและสงคม 5. การรบรมสวนเกยวของกบกจกรรมตาง ๆ ในกระบวน การสอสาร 6. การรบรมบทบาทส าคญตอการสรางความรสก /ทศนคตในดานบวก/ ลบ

1. การรบรตนเอง / การรบรความเปนตวตนของมนษยไมไดตดตวมาตงแตเกด 1.1 การสอสารกบบคคลพเศษ (Particular Others) 1.2 การสอสารกบเพอนและผรวมงาน 1.3 การสอสารกบสงคมในฐานะเปนสมาชกของสงคม

2. การรบรตนเองประกอบดวยหลายมต 3. การรบรตนเองเปนกระบวนการทมการเปลยนแปลงอยางตอเนองตลอดชวต

1. ภาพลกษณของตน (Self-Image) หรอ ภาพความเปนตวตนของแตละบคคล หมายถง การรบรวาตนเปนใคร เปนบคคลประเภทใด มบทบาทหนาทอะไร 2. การเหนคณคาของตน (Self-Esteem)

หมายถง ความรสกหรอทศนคตทมตอตนเองเนองจากการประเมนศกยภาพและคณคาของตนเองในทางบวก หรอทางลบ

ความประทบใจครงแรก (First Impression) ปจจยทกอใหเกดความประทบใจครงแรก บคลกภาพภายนอก เชน รปราง หนาตา การแตงกาย น าเสยง ฯลฯ พฤตกรรมทางสงคม คอ การแสดงกรยาอาการ ความสภาพ ความมน าใจ เปนตน สภาพอารมณ เชน อารมณด ยมแยมแจมใส มความมนคงในอารมณ

การยดถอลกษณะตายตวของกลมคน (Stereotype) เชน การเหมารวมลกษณะของกลม

การรบรมผลตอการสรางความประทบใจทมตอบคคลอนในดานดและไมด ความถกตองชดเจนในการรบร การตดสนบคคลอนขนอยกบปจจยตาง ๆ มากมาย การรบรทไมชดเจนไมสอดคลองกบความเ ป น จ ร ง เ ป น เ ร อ ง ป ก ต แ ล ะ อ า จ ส ง ผ ล ต อประสทธภาพและประสทธผลในการสอสาร

1. แนวคดเกยวกบการเปดเผยตนเอง 1.1 การเปดเผยตนเอง (self-disclosure) หมายถง ระดบการ

แสดงความเปนตวตน / ระดบความยนยอมใหคนอนรจก การ เ ปด เผยตนเองม คว ามส าคญส าห รบม นษ ย

5 ประการ 1. เปนพฤตกรรมซงแสดงใหเหนวาบคคลนนรจกตนเองและ

เขาใจพฤตกรรมของตนมากหรอนอยเพยงใด 2. ชวยใหมนษยปรบบคลกภาพของตนใหเหมาะสมและเปนท

ยอมรบของคนอน

3. ชวยสรางทศนคตเชงบวกตอตนเองและคนอน 4. การเปดเผยตนเองคอวธการหนงในการเสรมสรางความหมายของสารทไดรบจากคสอสาร

5. ชวยเสรมสราง ธ ารงรกษาและเพ มพนความสมพนธท มความหมายระหวางกน

“พนฐานส าคญของการเปดเผยตนเอง

คอ ความไววางใจ (trust) ทคสอสารมตอกน”

หนาตางประกอบดวยพนท 4 บรเวณ คอ บรเวณเปดเผย (Open Area) บรเวณจดบอด (Blind Area) บรเวณซอนเรน (Hidden Area) บรเวณอวชชา / บรเวณทไมร (Unknown

Area)

ตนเองร ตนเองไมร

ผอนร

ผอนไมร

บรเวณเปดเผย

บรเวณ จดบอด

บรเวณ ซอนเรน

บรเวณมดมน

1. ควรพจารณาคนท เราสนทนาดวยวาเปนคน อยางไร

2. พจารณาสถานการณดวยวาเราควรเปดเผยหรอไม

3. พจารณาผลในอนาคตวาหากเปดเผยแลวจะเกดผลอยางไร

2.1 ทฤษฎการสอสารเพอสรางความสมพนธ (The Relation Communication Theory)

2.2 ท ฤ ษ ฎ ค ว า ม ต อ ง ก า ร ร ะ ห ว า ง บ ค ค ล(Interpersonal Needs Theory)

2.3 ทฤษฎการแลกเปลยน (Exchange Theory)

1. การขยายโลกทรรศนและประสบการณใหกวางขวางขน ดวยการเพมพนความรใหตนเองอยางสม าเสมอ

2. พยายามเสรมสรางและพฒนาทกษะในการสอสารโดยใชวจนภาษา อวจนภาษาและการพฒนาบคลกภาพ

3. พยายามสรางและธ ารงรกษาความสมพนธทดกบบคคลอน

The end