บทท 5 ผลการวเคราะหขอมล

จากบรบทและพฒนาการงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง บานเกาะเกรด ในบทท 4 แสดงใหเหนวางานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองไดมววฒนาการเปลยนแปลงไปตามการเปลยนแปลงของสภาพเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมและสามารถฝาฟนอปสรรคตางๆมาไดดวยภมปญญาและประสบการณทสะสมมาในอดต รวมทงการรวมมอกนของคนในชมชนและจะวเคราะหเพมเตมไดจากขอมลดงตอไปน 5.1 การวเคราะหขอมลทวไป

ความรวมมอกนของคนในชมชนบานเกาะเกรดและความหลากหลายในเชอชาต เกาะเกรด แบงออกเปน 7 หมบาน ซงสามารถแยกตามเชอชาตไดเปน3 กลมไดแก

กลมท1 หมท 1,6 และ7 สวนใหญเปนเชอชาตมอญ มประมาณ รอยละ 35 ของประชากรทงหมด เปนกลมทท าหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง

กลมท 2 หมท 2 และ3 อาศยบรเวณรมแมน า สวนใหญเปนเชอชาตไทย ไทย-มสลม มประมาณ รอยละ 15 ของประชากรทงหมด

กลมท 3 หมท2,3,4 และ5 สวนใหญเปนเชอชาตไทย ไทย-จน มประมาณ รอยละ 50 ของประชากรทงหมด

จะเหนไดวาชมชนบานเกาะเกรดมความหลากหลายทงดานเชอชาต ศาสนาและวฒนธรรมแตทผานมาชมชนบานเกาะเกรดสามารถอยรวมกนได ดวยความมมตรไมตรตอกน มระบบการพงพาอาศยชวยเหลอซงกนและกน รวมมอกนพฒนาชมชน ฝาฟนอปสรรคตางๆรวมกนและการทเกาะเกรดไดรบการสงเสรมใหเปนแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม มสวนชวยสงเสรมใหอนรกษศลปวฒนธรรมและตระหนกถงความส าคญของภมปญญาดงเดมทสบทอดกนมาไมใหสญหายไปตามสภาพแวดลอมทเปลยนไป ถอเปนการด าเนนวถชวตเปนไปตามแนวทางหลกเศรษฐกจพอเพยง เและจากการทมนกทองเทยวมาทเกาะเกรดมากขนเรอยๆซงจะสงผลใหมรายไดเขามาในชมชนเกาะเกรดเพมขน มการพฒนาชมชนเพอทจะรองรบนกทองเทยวทเพมขนซงเปนจดหนงทท าใหคนในชมชนตองรวมมอกนเพอใหมนกทองเทยวมาทเกาะเกรดอยางย งยนซงหมายถงคนในชมชนเกาะเกรดสามารถมรายไดอยางมนคงย งยนเชนกนซงจดขายของเกาะเกรดจะตองสรางความเปนเอกลกษณของชมชนและจ าเปนตองอนรกษศลปวฒนธรรมทเปนมรดกสบทอดกนมา จากตารางท 1 จ านวนนกทองเทยวเฉลยในแตละวนทมาเทยวทเกาะเกรด และอตราการเพมขนของนกทองเทยว จากขอมลขององคการบรหารสวนต าบลบานเกาะเกรดทไดท าการส ารวจนกทองเทยวในป 2551-2553 จะพบวามนกทองเทยวมาทเกาะเกรดเพมมากขนมาก ซงเปนสวนหนงทจะท ารายไดใหกบคนในชมชน

- 33 -

ตารางท 1 จ านวนนกทองเทยวเฉลยในแตละวน และอตราการเพม

2552 2553

วน คน รอยละ คน รอยละ

จนทร 440 76.0%

997 126.6%

องคาร 357 78.5%

857 140.1%

พธ 277 78.7%

977 252.7%

พฤหสบด 354 53.9%

754 113.0%

ศกร 469 46.1%

869 85.3%

เสาร 4,000 81.8%

4,968 24.2%

อาทตย 5,000 56.3%

5,938 18.8%

ทมา: องคการบรหารสวนต าบลบานเกาะเกรด

การส ารวจกลมตวอยางนกทองเทยวหรอลกคาทไปเกาะเกรดจ านวน 100คนเปนเพศหญง รอยละ 72.7 และเพศชาย รอยละ 27.3 สวนใหญรอยละ 55 มอายอยในชวง26-40ป ผลการส ารวจแสดงใหเหนวา เกาะเกรดย งเปนแหลงทองเทยวทนาสนใจแตนกทองเทยวหรอลกคาไมไดมาเพอซอเครองปนดนเผาเพยงอยางเดยวแตเปนการมาเพอทองเทยวเนองจากทเกาะเกรดมความหลากหลายของสนคาและสถานททองเทยวเชงนเวศวทยา โบสถ วด และการสาธตท าเครองปนดนเผากเปนสงทดงดดใจใหนกทองเทยวหรอลกคามาด และอาจท าใหสนใจซอกลบไปได ตราบใดทเกาะเกรดยงคงเปนแหลงทองเทยวอยแสดงวางานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองกจะสามารถด ารงอยไดคกบเกาะเกรดตลอดไป

การส ารวจกลมตวอยางประชาชนทอาศยอยในเกาะเกรดจ านวน 70 คนเปนเพศหญง รอยละ 72.5 และเพศชาย รอยละ 27.5 กลมตวอยางมอายระหวาง 14-80 ป ประชาชนสวนใหญอาศยอยในเกาะเกรดนานแลวหรอตงแตเกด รอยละ75.4 กลมตวอยางทอาศยอยทเกาะเกรดมานานแลวประมาณ 11-20ป รอยละ 65.2 และยายตามมากบครอบครว รอยละ 21.2 แสดงใหเหนวาประชาชนจะมความคนเคยกบการด าเนนชวตสภาพแวดลอม ความเปนอย วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทสบทอดกนมาภายในเกาะเกรด และมสวนรวมในงานหตถกรรมเครองปนดนเผา ตงแตอดต บรรพบรษสวนใหญทเกาะเกรด

- 34 -

มอาชพหลกท างานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง แตเมอเวลาผานไปจนถงปจจบนยงคงมลกหลานท างานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองหลงเหลออย และจะมบางสวนทโยกยายเขามาใหม จากการส ารวจกลมตวอยางประชาชนทอาศยอยในเกาะเกรดพอใจทมนกทองเทยวมาทเกาะเกรดมากๆและตองการจะรวมกนพฒนาเกาะเกรดเพอใหชมชนมรายไดทย งยน มชวตความเปนอยทดตลอดไป ซงถอเปนสวนหนงทแสดงถงพลงทจะสามารถรวมกนสรางความเขมแขงใหกบชมชน ท าใหชมชนสามารถพงตนเองไดโดยใชภมปญญาทองถนพฒนาชมชนใหอยไดอยางย งยน

การส ารวจความคดเหนของเจาหนาทของหนวยงานทเกยวของของภาครฐบาลและองคการบรหารสวนต าบล ผลการส ารวจสรปไดวาเนองจากเกาะเกรดเปนแหลงทองเทยวทส าคญของจงหวดนนทบร หนวยงานทเกยวของจงตางใหความชวยเหลอ แนะน า สงเสรมทางดานตางๆเพออนรกษ ฟนฟ งานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง เชนสงเสรมใหมการพฒนารปแบบของผลตภณฑ มการขยายตลาด และทางองคการบรหารสวนต าบลไดลงทนสรางอปกรณเครองมอและเตาเผาแบบใชแกสใหกบศนย OTOP นอกจากนนก าลงจะมโครงการพฒนาขององคการบรหารสวนต าบลเกาะเกรด แผนพฒนาสามป (2553-2555) ซงจะมสวนในการสงเสรมงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองไดแก โครงการฝกอบรมเยาวชนในดานการผลตเครองปนดนเผาชวงปดเทอม และโครงการจดตงศนยเรยนรตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

5.2 การวเคราะหขอมลจากบทสมภาษณ

สภาพปญหาของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองบานเกาะเกรดจากการสมภาษณ ววฒนาการและปญหาทงานหตถกรรมเครองปนดนเผาประสบ สามารถแบงพจารณาได 5 ดานไดแกดานการผลต ดานแรงงาน ดานการจดการ ดานการตลาดและดานสภาพแวดลอม โดยมรายละเอยดดงน ปญหาดานการผลต

จากการไปส ารวจและสมภาษณหนวยผลตหรอผประกอบการงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองพบวาการผลตเครองปนดนเผาพนเมองทบานเกาะเกรดยงมปญหาหลายประการโดยเฉพาะปญหาทางดานวตถดบ โดยมรายละเอยดดงน วตถดบทส าคญในการท าเครองปนดนเผาไดแก ดน ทราย ฟน เรมหายาก ในอดตใชดนทเกาะเกรด ซงเปนดนทมคณภาพดเหมาะส าหรบท าเครองปนดนเผา ถอเปนภมปญญาทน าทรพยากรธรรมชาตทมอยในทองถนมาใชประโยชนท าใหงายตอการน าไปใชและลดตนทนการผลต แตปจจบนดนทเกาะเกรดหายากตองสงซอดนจากสามโคก จงหวดปทมธาน ท าใหดนมราคาสงขนและตองเสยคาขนสงและคาแบกขนยาย ท าใหตนทนการผลตสงขนเนองจากดนเปนปจจยการผลตทส าคญ ส าหรบทรายกเชนเดยวกนตองเสยคาขนสงและคาขนยาย ส าหรบฟน เดมใชไมเบญจพนธ ทางมะพราวหรอไมทมอยในเกาะเกรดมาใชเปนเชอเพลงส าหรบเผา ถอเปนการน าทรพยากรตามธรรมชาตทมอยในทองถนมาใชประโยชน แตในปจจบนตองสงซอมาจากทอนท าใหราคาแพงขนและตองเสยคาขนสง จากการสมภาษณสามารถสรปตนทนของวตถดบทส าคญปรบตวสงขนในตารางท 2

- 35 -

ตารางท2 เปรยบเทยบราคาวตถดบทปรบตวสงขน

ชวงป2530-2540 ชวงป 2541-2553

ตนทน ล าละ(บาท) ล าละ(บาท) %การเปลยนแปลง

ดน 5,000-7,000 10,000-15,000 108.3%

ฟน 1,000-4,000 6,000-13,000 280.0%

ทราย 7,000-12,000 15,000-17,000 68.4%

เตาเผาถอเปนปจจยการผลตคงททส าคญอยางหนงเตาเผาแบบเดมเปนเตาเผาแบบมอญกออฐ

อาศยความรจากภมปญญาชาวบานใชฟนเปนเชอเพลงซงหาไดงายในอดต แตปจจบนฟนบนเกาะเกรดหาไดยากมราคาสงขน จากการสมภาษณ คาฟน ประมาณเทยวละ 4,500-6,000บาทตอล าและตองเสยคาแรงขนยายเทยวละประมาณ 1,000บาทท าใหตนทนคาเชอเพลงในการเผาแบบเตาโบราณสงขนจงยกเลกการใชเตาเผาโบราณไปหลายแหง ประกอบกบในชวงป 2538 เกดน าทวมใหญท าใหเตาเผาเสยหายเปนจ านวนมาก ถาจะซอมแซมจะตองเสยเงนลงทนมาก จากการส ารวจในปจจบนมเตาเผาแบบโบราณใชอยเพยง 2 แหง และทางหนวยงานของรฐบาลไดชวยสนบสนนไดลงทนสรางเตาเผาแบบใชแกส ท าใหลดตนทนดานเชอเพลง ส าหรบเตาเผาแบบแกสจะใชเวลาเผานานประมาณ 1วน เสยคาเชอเพลงแกสถงใหญ 1 ถงประมาณ 940-1,000 บาท แตถาเปนเตาโบราณจะตองใชเวลาเผานานประมาณ 2 วน แลวแตชนดของผลตภณฑ ระหวางเผาจะตองเสยคาแรงเฝาเตาตลอดเวลา เสยคาฟนและคาแรงงานในการเผาแตละครง ประมาณ 7,600-8,000บาทและหลงจากเผาดวยเตาโบราณแลวจะตองปลอยใหเตาคอยๆเยนลง ประมาณ 3-5 วน นอกจากนนจะมเตาเผาแบบไฟฟา ขนาดเลก ซงสงท าเองเหมาะส าหรบผลตภณฑขนาดเลก ใชเวลาเผานานประมาณ13 ชวโมง เสยคาไฟฟา ประมาณ 600 บาท อยางไรกตามการเผาแบบเตาโบราณจะสามารถเผาไดทละมากๆและเหมาะส าหรบผลตภณฑทมขนาดใหญ เชนกระถาง อางบว นอกจากนนจากการสมภาษณการเผาแตละครงจะตองมสวนทแตกเสย มต าหน ประมาณรอยละ 20-30 ซงถอเปนตนทนอยางหนง ปญหาดานแรงงาน จากการสมภาษณชางฝมอ ชางปนและชางแกะสลกลายจะหายากคดคาแรงเปนชน แตโดยเฉลยจะมรายไดประมาณ เดอนละ 6,000-9,000บาท และในชวงทน าทวมกจะขาดรายได แตถาเปนชางทมฝมอจะสามารถไปรบจางปนไดทนอกเกาะเกรด ส าหรบชางทมฝมอสามารถปนและแกะสลกลายไดเองมกจะนยมรบจางเปนอสระผลตเปนชนตามทมผวาจาง มกจะไมเปนลกจางประจ าและมชวตความเปนอยอยางเรยบงาย ไมฟมเฟอย พอเพยง

สวนใหญชางปนทช านาญมฝมอจะท าเนองจากมใจชอบงานศลปะเหนพอแมหรอเครอญาตท างานหตถกรรมเครองปนดนเผามาตงแตเดกและฝกปนมาตงแตอาย ประมาณ 14-15 ป เนองจากชวงนนงานหตถกรรมเครองปนดนเผาก าลงเปนทนยม แตในปจจบนชางฝมอจะหายากเนองจากรายไดไม

- 36 -

คอยแนนอนและไมสงมากท าใหเดกรนหลงไมคอยสนใจท าเปนอาชพหลก แตส าหรบงานปนแบบงายๆไมตองใชฝมอมากนกเรมจะมแรงงานตางชาตมาฝกท าแทนแรงงานไทยซงจะคดคาแรงต ากวาแรงงานไทย ปญหาดานการจดการ ในอดตงานหตถกรรมเครองปนดนเผา จะท ากนเองภายในครวเรอน วตถดบทใชกมอยภายในทองถนไมตองซอ เชน ดน ฟน ท าใหตนทนการผลตต า ตอมาปจจยการผลตตางๆเรมหายากตองจดหาและซอมาจากทอน ท าใหตนทนการผลตสงขนขณะทราคาสนคาไมสามารถปรบไดขนอยกบราคาตลาดส าหรบผประกอบการรายใดทมการจดการทดสามารถปรบตวไดกสามารถด าเนนธรกจตอไปได แตถาผประกอบการหรอผผลตรายใดไมสามารถบรหารจดการไดกตองเลกกจการไปหรอรบจางปนใหกบผประกอบการทยงคงเหลออย ซงสวนใหญทอยรอดไดมกจะมเงนทนของสวนตวคอยสนบสนนหรอเปนโรงงานใหญทผลตทละมากๆเปนการประหยดตอขนาด ท าใหลดตนทนลงได ส าหรบผผลตรายยอยทไมมเตาเผาจะประสบปญหาการจดการหาเตาเผาไมได ท าใหไมสามารถรบงานทลกคาสงมาได นอกจากนนการขาดการรวมตวกนอยางเปนทางการหรอขาดการจดการทดในการรวมกนระหวางผผลตเพอมอ านาจการตอรองในการซอจดหาปจจยการผลต การขนสง การตลาดและการใชเตาเผา ปญหาดานการตลาด จากการสมภาษณชองทางการตลาดคอนขางนอย สวนใหญเปนลกคาประจ าตงแตในอดตและเปนลกคาทมาเทยวทเกาะเกรด ถาเปนผลตภณฑเครองปนดนเผาทมลกษณะคลายๆกบทตลาดภายนอกเกาะเกรด เชน กระถางตนไม อางบว ราคาสนคาจะตองใกลเคยงกนมลกษณะเปนตลาดแขงขนสมบรณดงนนผผลตไมสามารถก าหนดราคาไดมากนกเปนผรบราคาซงตางจากในอดต แหลงผลตงานหตถกรรมเครองปนดนเผามไมมากนก เกาะเกรดเปนแหลงผลตทมชอเสยง มคณภาพด ท าใหอปสงคของตลาดมมาก สามารถก าหนดราคาไดเองและท าก าไรไดมาก จนกระตนใหมคแขงรายใหมสนใจเขามาท าและเรมกระจดกระจายไปทวประเทศไทยจนในปจจบนสวนแบงของตลาดของทเกาะเกรดเรมลดลงและประกอบกบตนทนการผลตของทเกาะเกรดสงกวาทอน เนองจากสภาพแวดลอมเปลยนไปทรพยากรธรรมชาตทจะน ามาเปนวตถดบในการผลตทเกาะเกรดลดลงและการขนสงเปลยนไปนยมใชทางรถมากกวาทางเรอ ท าใหตนทนการผลตสงขนขณะทราคาขายของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาไมสามารถก าหนดไดเหมอนในอดต เพราะมคแขงมากขนหรอมแหลงผลตอนๆมากขนท าใหรายไดลดลงผผลตบางรายจงเลกกจการ ผผลตงานหตถกรรมเครองปนดนเผาทเกาะเกรดทสามารถอยไดเกดจากลกคาประจ าทมอยแลวและการทลกคาเปนฝายมาซอทเกาะเกรดท าใหลกคามอ านาจตอรองมากกวา แตส าหรบงานหตถกรรมเครองปนดนเผาทเปนผลตภณฑใหม(New Products) ทเปนงานสรางสรรค หรองานฝมอทยงไมมคแขงท าเลยนแบบไดมลกษณะเปนตลาดผกขาดท าใหสามารถก าหนดราคาไดเอง ในตารางท 3 แสดงเปรยบเทยบราคาขายและตนทนการผลตทสงขนของผลตภณฑเครองปนดนเผา 2 ประเภท คอกระถางตนไมเปนตวแทนของผลตภณฑทอยในตลาดแขงขนสมบรณ

- 37 -

ผผลตเปนผรบราคา และเครองตกแตงตปลา เปนตวแทนของผลตภณฑใหมทอยในตลาดผกขาด สนคามลกษณะไมเหมอนใครยงไมมใครเลยนแบบไปผลต ท าใหสามารถก าหนดราคาได จากตารางแสดงใหเหนวาตนทนการผลตเพมสงขนเนองจากวตถดบทส าคญปรบราคาสงขน แตราคาขายสนคาส าหรบกระถางตนไมไมสามารถปรบขนไดหรอตองปรบลดลงเพอรกษาสวนแบงของตลาดท าใหมก าไรลดลงในขณะทสนคาประเภทผลตภณฑใหมสามารถปรบราคาหรอก าหนดราคาไดตามสภาพแวดลอมทเปลยนไปหรอตนทนทปรบสงขนได จงสามารถปรบราคาขายไดสงขนตาม ตารางท 3 เปรยบเทยบราคาขายและตนทนการผลตทสงขนของผลตภณฑ 2 ประเภท

ชวงป2530-2540 ชวงป 2541-2553

ราคาขาย บาท/หนวย บาท/หนวย %การเปลยนแปลง

กระถาง 28-32 28-30 -3.3%

เครองตกแตงตปลา 4-5 6 - 10 77.8%

ตนทน บาท/ล า บาท/ล า %การเปลยนแปลง

ดน 5,000-7,000 10,000-15,000 108.3%

ฟน 1,000-4,000 6,000-13,000 280.0%

ทราย 7,000-12,000 15,000-17,000 68.4%

ปญหาดานสภาพแวดลอม สภาพแวดลอมเปลยนไป เกาะเกรดกลายเปนชมชนเมอง มคนยายเขามาอยในเกาะเกรดมากขน รอบๆเกาะเกรดกลายเปนทอยอาศยซงใกลกบเมองหลวงหรอกรงเทพมหานคร ท าใหมคนอพยพเขามาอยอาศยมากขน พนททเคยปลกตนไม ท านา ท าสวนกลายเปนทอยอาศย ท าใหดน ฟนหรอปจจยการผลตทส าคญหายากขนตองสงซอจากทอน ท าใหตนทนการผลตสงขน การคมนาคมเปลยนแปลงไปจากเดมนยมขนสงทางน ามาเปนขนสงทางบก ท าใหการขนสงเคลอนยายทงวตถดบและผลผลตล าบากไมเอออ านวยเหมอนในอดต จากการส ารวจกลมตวอยางประชาชนทอาศยอยในเกาะเกรด ประชาชนสวนใหญอาศยอยในเกาะเกรดนานแลวหรอตงแตเกด รอยละ75.4 อาศยอยทเกาะเกรดมานานแลวประมาณ 11-20ป รอยละ 65.2 และยายตามมากบครอบครว รอยละ 21.2 แสดงใหเหนวาประชาชนจะมความคนเคยกบการด าเนนชวตสภาพแวดลอม ความเปนอย วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทสบทอดกนมาภายในเกาะเกรดและสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนไป ประชาชนกลมตวอยางรอยละ68.1 มความเหนวาการท าเครองปนดนเผาบนเกาะเกรดลดนอยลงมากกวาในอดต แสดงใหเหนวาจากการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมมผลท าใหงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองลดลงและประชาชนกลมตวอยางรอยละ 83.8 รสกไมไดรบผลกระทบกบการเผาเครองปนดนเผาและรสกเคยชนมาตงแตเดกๆ เชนเดยวกบการเกดน าทวมทเกาะเกรดทกป ประชาชนกลมตวอยาง รอยละ81.2 รสกเคยชนและสามารถปรบตวไดเมอเกดน าทวมแตถาน าทวมมากๆก

- 38 -

จ าเปนตองหยดการผลต แสดงใหเหนวาคนในชมชนมชวตความเปนอยทเรยบงาย พอเพยงและพยายามปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมทเปลยนไป 5.3 การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค

การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในของบานเกาะเกรด เพอพจารณาจดแขงและจดออนของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทบานเกาะเกรดและการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกของบานเกาะเกรด เพอพจารณาโอกาสและอปสรรคของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทบานเกาะเกรดการวเคราะหสภาพแวดลอมดงกลาวเรยกวา การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค(SWOT Analysis) โดยมรายละเอยดดงน

1. การวเคราะหจดแขง (Strengths) เปนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในบานเกาะเกรด เพอคนหาจดแขงของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทบานเกาะเกรดทมสวนสนบสนนใหงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองสามารถด ารงอยไดอยางย งยน

2. การวเคราะหจดออน (Weaknesses) เปนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในบานเกาะเกรด เพอคนหาจดออนของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาทบานเกาะเกรดทมสวนท าใหงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองตองลดนอยลงไป

3. การวเคราะหโอกาส (Opportunities) เปนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก เพอคนหาโอกาสชองทางทจะสงเสรมสนบสนนงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองบานเกาะเกรดใหเจรญยงขนไป

4. การวเคราะหอปสรรค (Threats) เปนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก เพอคนหาอปสรรคหรอภยคกคามทไมสามารถควบคมไดทจะมผลกระทบตอการด าเนนงานของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองบานเกาะเกรด

องคประกอบของการวเคราะห การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน ประกอบดวยจดแขงและจดออนของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทบานเกาะเกรด โดยพจารณาจากปจจยทางดานการผลต แรงงาน การจดการ การตลาดและสภาพแวดลอมหรอแหลงทตงของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองบานเกาะเกรด โดยมรายละเอยดดงน จดแขง

1 ความสามารถของชางปนและชางฝมอ ชางปนและชางฝมอมความยดหยนสามารถพฒนาฝกหดการปนและการสลกลายเพอใหสามารถปรบเปลยนไปตามความตองการของลกคาในแตละยคแตละสมย เชนแตเดมจะปนอาง โอง หมอ ตอมา

- 39 -

เปลยนเปนปนกระถาง และเรมนยมหนมาสลกลายวจตรสวยงาม ชางฝมอกจะเรมหนมาฝกหดแกะสลกลาย ชางฝมอบางคนสามารถท าไดเองทกขนตอนทงปนและแกะลาย แตถาเปนโรงงานผลตทละมากๆจะมชางเฉพาะชางปน ชางขด ชางแกะสลก นอกจากนนจะดดแปลงผลตภณฑใหมความหลากหลายหรอมหลายรปแบบ เชน ท าเปนของตกแตงบานและสวน ประดบตปลา ของทระลก เพอจะไดยดหยนตามความตองการของตลาด

2 ลกษณะความหลากหลายของผลตภณฑ งานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทเกาะเกรดมการผลตผลตภณฑหลายรปแบบสามารถพฒนาปรบเปลยนผลตภณฑออกมาหลากหลายเพอใหตรงตามความตองการของอปสงคของตลาด ถอเปนการหลกเลยงความเสยง รปแบบของผลตภณฑสามารถประยกตใหปรบใชไดกบทกยคทกสมยแตยงคงแฝงแบบลวดลายของวฒนธรรมเดมไว เชน เดมใชหมอน าสลกลายวจตรส าหรบใชใสน า แตตอมามผลตภณฑอนใชใสน าแทนกดดแปลงหมอน าใบใหญใหเปนใบเลกหรอท าเปนขนาดจว เพอท าเปนเครองประดบแตงบาน หรอเปนของทระลก หรอดดแปลงใหเปนโคมไฟ

3 ความมชอเสยงของเกาะเกรด เกาะเกรดมชอเสยงทางดานงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองตงแตสมยโบราณเปนทรจกกนทงในประเทศและตางประเทศ

4 แหลงทตง เกาะเกรดเปนแหลงทตงทดทงในอดตและปจจบน ในอดตเหมาะส าหรบเปนแหลงผลตทดมปจจยการผลตทส าคญสามารถหาไดจากทรพยากรธรรมชาตในทองถนและเปนแหลงจ าหนายหรอเปนตลาดทดมการขนสงสะดวกทางเรอ ส าหรบในปจจบนเกาะเกรดกลายมาเปนแหลงชมชนอยใกลเมองหลวงท าใหเปนแหลงจ าหนายทดเปนศนยกลางการคาและพฒนากลายเปนแหลงทองเทยวเปนทดงดดลกคาทงภายในประเทศและตางประเทศ มาทเกาะเกรดสามารถทองเทยวไดหลายรปแบบทงชมวว ลองน ารอบเกาะ ศกษาศลปวฒนธรรม วด โบสถ สาธตการท าเครองปนดนเผาพนเมอง ถอเปนกลยทธทางการตลาดทท าใหลกคารจกงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองมากขนและซอกลบไปท าใหมลกคาเพมขน จดออน

1 ทรพยากรการผลตลดลง ทรพยากรการผลตทส าคญของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาเรมหายากท าใหมตนทนการผลตทสงขน เชน ดน เดมเปนทรพยากรธรรมชาตทมอยในทองถนแตในปจจบนสภาพแวดลอมเปลยนไปท าใหดนหายากและตองสงซอจากทอนและตองเสยคาขนสงและคาขนยาย ท าใหมตนทนการผลตสงกวาทอน เชนเดยวกบฟน ทรายซงเรมหายากและมราคาแพงขน ดงนนในปจจบนการผลตงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองจะมตนทนการผลตสงขนกวาเดมมาก ในขณะทราคาขายไมสามารถก าหนดไดเนองจากมผผลตจากทอนหรอคแขงจากภายนอกมากขน

2 แรงงานมฝมอหายาก

- 40 -

แรงงานฝมอ เชน ชางปนและชางแกะลายยงเหลออยไมกคนและเดกรนหลงไมคอยสนใจจะฝกหดเพอเปนอาชพหลก สวนใหญชางฝมอมกเปนผประกอบการเองหรอเปนเครอญาตกบหนวยผลตเปนการท าในครวเรอนจงท าใหมรายไดไมมากนก แตท าเพราะใจรกงานทางดานศลปะ เมอมรายไดไมมากนกท าใหไมกระตนใหมคนมาสนใจฝกหดท าเปนอาชพหลก การทแรงงานมฝมอหายาก ท าใหหนวยผลตบางแหงทไมไดวางแผนเตรยมพรอมไวอาจตองปดกจการ ถาหาชางฝมอไมไดหรอตองเสยคาแรงงานฝมอสงเกนไปท าใหตองขาดทน

3 ปญหาทางการตลาดและการจดการ หนวยผลตหรอผประกอบการงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองไมคอยมกลยทธทางการตลาด สวนใหญจะผลตเฉพาะทมลกคามาสงและบางครงลกคามาสงทละมากๆตองใชเวลาหรอท าไมทนในระยะเวลาทก าหนด นอกจากนนในกระบวนการผลตบางครงจะมปญหาเกยวกบการจดการ โดยเฉพาะเรองเตาเผามกจะมขอจ ากด เชน เตาเผามขนาดใหญ จะตองเผาทละมากๆถงจะคม หรอกรณหนวยผลตบางแหงทไมมเตาเผาเปนของตนเอง บางครงไมสามารถหาเตาเผาไดจงไมสามารถรบงานได

4 การขาดการรวมตวกนอยางเปนทางการ หนวยผลตหรอผประกอบการงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองยงไมสามารถรวมตวกนอยางเปนทางการจงท าใหไมมอ านาจในการตอรองทางการตลาดและการรวมตวกนสรางเอกลกษณของผลตภณฑ

การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก ประกอบดวยโอกาสและอปสรรคของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทบานเกาะเกรด โดยพจารณาจากการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาล ภาวะเศรษฐกจ ความกาวหนาทางเทคโนโลยและภาวการณแขงขน โอกาส 1 นโยบายของรฐบาล ในป 2540 รฐบาลมนโยบายสงเสรมการทองเทยว ท าใหเกาะเกรดไดรบการสงเสรมเปนแหลงทองเทยวทส าคญของจงหวดนนทบร จงสงผลใหเกาะเกรดมนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศมาเทยวกนมากมายจนถงทกวนนโดยเฉพาะวนเสารและอาทตย สงผลใหมนกทองเทยวเขามาดการสาธตท าเครองปนดนเผาพนเมองและซอสนคากลบไป ถอเปนการเปดตลาดท าใหลกคาจากหลายๆทมารจกงานหตถกรรมเครองปนดนเผา เนองจากทเกาะเกรดเปนทมชอเสยงทางดานงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง 2 ภาวะเศรษฐกจฟนตว นกทองเทยวจากตางประเทศทมาเทยวทกรงเทพมหานครหรอแมกระทงคนกรงเทพ ถาตองการเปลยนบรรยากาศอยากไปทองเทยวชมวว ศกษาศลปวฒนธรรมพนบานทใกลกรงเทพกมกจะนกถงแหลงทองเทยวทเกาะเกรด ซงไมไกลจากกรงเทพมหานครมากนก แตมบรรยากาศเหมอนไปตางจงหวดไดสมผสศลปวฒนธรรมและนงเรอเทยวรอบเกาะลองแมน าเจาพระยา ชมการสาธตท าเครองปนดนเผา ท าขนมหวานโบราณ เมอมนกทองเทยวมามากๆท าใหชมชนมรายไดดขน ท าใหมความเปนอยดขนและ

- 41 -

รวมใจกนทจะพฒนาชมชนใหเกดชมชนทเขมแขงสามารถพงตนเองได ยงภาวะเศรษฐกจฟนตวจะกระตนใหมนกทองเทยวและอปสงคตอเครองปนดนเผาเพมขน 3 ความกาวหนาทางเทคโนโลย เมอเทคโนโลยเจรญกาวหนาท าใหมการพฒนาอปกรณเครองทนแรงมากขน ท าใหประหยดเวลาและสะดวกในการท างานมากขน เชน การมเครองผสมดน ท าใหดนปนงายขนซงแตเดมตองใชควายเหยยบ ส าหรบเตาโบราณทตองใชฟนกจะพฒนาเปนเตาแกสซงท าใหตนทนการผลตลดลงได อปสรรค

1. การมคแขงรายใหมเพมขน ในชวงทงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองฟนตวอกครงโดยเฉพาะชวงทผลตกระถางตนไม อปสงคของกระถางตนไมทวประเทศสงขนมาก การผลตกระถางทเกาะเกรดผลตไมทน ท าใหมผผลตรายใหมหรอคแขงขนรายใหมเกดขน เนองจากการผลตกระถางสามารถฝกผลตไดงายไมมลกษณะเฉพาะ การทมคแขงขนรายใหมเพมขนมากท าใหสวนแบงตลาดของเกาะเกรดลดลง

2. การมอ านาจการตอรองของผซอ เมอมผผลตหลายรายเพมขนท าใหไมมอ านาจก าหนดราคา ซงเปนไปตามลกษณะของตลาดกงแขงขนกงผกขาดมผลท าใหผซอมอ านาจตอรองเพมขน

3. การมสนคาอนมาทดแทน ความกาวหนาทางเทคโนโลยมการผลตพลาสตก อลมเนยมท าใหมผลตภณฑทใชทดแทนงานหตถกรรมเครองปนดนเผามากขน สงผลใหผลตภณฑทเปนของใชในชวตประจ าวน เชน โอง อาง หมอ กระถาง ทท าดวยเครองปนดนเผาพนเมองลดลง

ผลจากการวเคราะหทางดาน SWOT พบวางานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทเกาะเกรดก าลงประสบปญหาทางดานตนทนปจจยการผลตเพมสงขน ในขณะทไมสามารถก าหนดราคาได ผซอมอ านาจตอรองมากขนโดยเฉพาะในกรณทเปนงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองทผผลตรายอนสามารถผลตได เนองจากทเกาะเกรดจะมตนทนทางดานการขนยายและคาขนสงสงกวาแหลงผลตอนทตดถนน แตทงนถาเปนงานหตถกรรมเครองปนดนเผาทใชฝมอเปนเอกลกษณสวนตวมลายสลกวจตรจะมคแขงขนนอยราย จงสามารถตอรองราคากบผซอได อยางไรกตามงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองยงมปญหาจากปจจยภายในเกยวกบการขาดแคลนชางฝมอ ซงตองกระตนใหเยาวชนรนหลงหนมาสนใจงานศลปหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองและแสดงใหเหนวายงมชางฝมอทสามารถท างานไดผลงานทมชนเดยวโดดเดนเปนทรจกและตองการของลกคาประจ าและลกคาชาวตางชาตทรกงานศลปะทางดานนและสงเสรมใหมงานสรางสรรคโดยน าภมปญญาทองถนมาประยกตใชซงท าใหมลกคาและสรางอปสงคของตลาดไดตลอดเวลา เชน งานสรางสรรคออกแบบอปกรณตกแตงประดบตปลาซงสามารถท าดวยตนเองไมตองลงทนมากสามารถหาเลยงชพไดอยางพอเพยง มความสขกบการท างานทตนชอบมอสระ

- 42 -

ตารางท 4 สรปเปรยบเทยบจดแขงและจดออนซงวเคราะหจากสภาพแวดลอมภายใน จดแขง จดออน 1 ความสามารถของชางปนและชางฝมอ 1 ทรพยากรการผลตลดลง 2 ลกษณะความหลากหลายของผลตภณฑ 2 แรงงานมฝมอหายาก 3 ความมชอเสยงของเกาะเกรด 3 ปญหาทางการตลาดและการจดการ 4 แหลงทตง 4 การขาดการรวมตวกนอยางเปนทางการ

ตารางท 5 สรปเปรยบเทยบโอกาสและอปสรรคซงวเคราะหจากสภาพแวดลอมภายนอก

โอกาส อปสรรค 1 นโยบายสงเสรมการทองเทยวของรฐบาล 1 การมคแขงรายใหมเพมขน 2 ภาวะเศรษฐกจฟนตว 2 การมอ านาจการตอรองของผซอ 3ความกาวหนาทางเทคโนโลย 3การมสนคาอนมาทดแทน

หลงจากวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในบานเกาะเกรดหรอวเคราะหจดแขง จดออน

โอกาสและอปสรรค แลวสามารถน ามาวเคราะหความสมพนธระหวาง จดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคในรปแบบความสมพนธแบบเมตรก (TOWS Matrix) เพอก าหนดออกมาเปนกลยทธหรอยทธศาสตร ซงสามารถแบงไดเปน 4 ประเภทคอ กลยทธเชงรก กลยทธเชงปองกน กลยทธเชงแกไข และกลยทธเชงรบ

1 กลยทธเชงรก(SO Strategy) ไดแก 1.1 การประชาสมพนธและเปดเวทประกวดผลงานของชางฝมอ 1.2 การจดใหมการแสดงสนคาเพอเผยแพรผลงานและผลตภณฑทหลากหลายของงาน

หตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง 2 กลยทธเชงปองกน(ST Strategy) ไดแก

2.1 สงเสรมใหมการออกแบบผลตภณฑใหมๆทมลกษณะเฉพาะเพอขยายตลาด 2.2 พฒนาชางฝมอและจดอบรบเทคนคการผลตใหมๆเพอแขงขนกบตลาดภายนอกได

3 กลยทธเชงแกไข(WO Strategy) ไดแก 3.1 การจดฝกอบรมชางฝมอ เพอเพมแรงงานชางฝมอ 3.2 การจดฝกอบรมใหความรทางดานการตลาดและการจดการ 3.3 การเผยแพรหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอน ามาประยกตใชอยางจรงจง

4 กลยทธเชงรบ(WT Strategy) ไดแก 4.1 การพฒนารปแบบผลตภณฑและผลตสนคาใหมใหมลกษณะเฉพาะทเกาะเกรด 4.2 การพฒนาทางดานบคคล ชางฝมอแรงงานและผประกอบการทางดานการจดการและ

การตลาด

- 43 -

4.3 การสรางความรวมมอในชมชนเพอพฒนาใหชมชนเขมแขง

ตารางท6 เปรยบเทยบกลยทธหรอยทธศาสตรทไดจากการวเคราะหความสมพนธระหวาง จดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค กลยทธเชงรก กลยทธเชงปองกน 1 การประชาสมพนธและเปดเวทประกวดผลงานของชางฝมอ

1 สงเสรมใหมการออกแบบผลตภณฑใหมๆทมลกษณะเฉพาะเพอขยายตลาด

2.การจดใหมการแสดงสนคาเพอเผยแพรผลงานและผลตภณฑทหลากหลายของงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมอง

2 พฒนาชางฝมอและจดอบรบเทคนคการผลตใหมๆเพอแขงขนกบตลาดภายนอกได

กลยทธเชงแกไข กลยทธเชงรบ 1 การจดฝกอบรมชางฝมอเพอเพมแรงงานชางฝมอ

1 การพฒนารปแบบผลตภณฑและผลตสนคาใหมใหมลกษณะเฉพาะทเกาะเกรด

2 การจดฝกอบรมใหความรทางดานการตลาดและการจดการ

2 การพฒนาทางดานบคคล ชางฝมอแรงงานและผประกอบการทางดานการจดการและการตลาด

3 การเผยแพรหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอน ามาประยกตใชอยางจรงจง

3 การสรางความรวมมอในชมชนเพอพฒนาใหชมชนเขมแขง

5.4 ผลการสมมนากลมยอย การจดสมมนากลมยอย เพอใหหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและคนในชมชนบานเกาะเกรดรวมกนแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะหาแนวทางปรบปรงและพฒนางานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองใหอยไดอยางย งยน รวมทงเปนการเผยแพรหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหกบคนในชมชนรวมกนสรางความเขมแขงใหชมชนโดยจดสมมนากลมยอยในวนพธท 6 ตลาคม 2553 ทหอง2511 อาคารสมมนา1 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

จากการสมมนากลมยอยดงกลาวมประเดนขอเสนอแนะเพมเตมดงน 1. การสรางผลตภณฑใหม(New Product) และการเปดชองทางตลาดเพมขน โดยการผลตหลงคา

โบสถและลายซมประต หนาตางดวยดนเผา ซงวดฉมพลไดก าลงเรมท าเปนวดแรก ถาหากสามารถขยายไปท าทวดอนๆไดกจะสามารถเพมชองทางตลาดไดมากขนโดยทงนควรพฒนาคณภาพดนทจะใชกบปนได ด

2. การสรางเอกลกษณ สญลกษณของเกาะเกรดใหโดดเดนมากขนอกโดยการสรางหมอน าขนาดใหญทเปนสญลกษณประจ าเกาะเกรดและใหนกทองเทยวมาถายรปเปนทระลก ทงนอาจท าของทระลกจ าลองเปนขนาดเลกจ าหนายใหนกทองเทยว

- 44 -

3. การจดระเบยบการน าสนคามาจ าหนายทเกาะเกรด ประสบปญหาการน าสนคาจากภายนอกเกาะเกรดมาจ าหนายซงไมไดแสดงถงเอกลกษณวฒนธรรมของเกาะเกรดและบคคลทมาจ าหนายสนคาในวนเสาร อาทตยเปนบคคลจากภายนอกเกาะเกรดมาเชาสถานทมาจ าหนายซงคนในเกาะเกรดยนดทจะไดคาเชาเปนรายไดมากกวาการท าเครองปนดนเผามาจ าหนายเองและการน าสนคาจากภายนอกเกาะเกรดมาจ าหนายจะมตนทนการผลตสงกวาท าเองจงท าใหผประกอบการบางรายนยมน าสนคาจากภายนอกเกาะเกรดมาจ าหนายเพอสรางรายได ดงนนจงตองขอความรวมมอจากผประกอบการไมน าสนคาจากภายนอกเกาะเกรดมาจ าหนาย

4. การอนรกษเตาเผาโบราณเพอจดเปนสถานททองเทยวและแสดงภมปญญาทองถน และการสรางศนยสาธตและอบรมงานหตถกรรมเครองปนดนเผาจ าเปนตองใชเงนงบประมาณทตอเนอง ซงทางองคการบรหารสวนต าบลมงบประมาณจ ากดและตองท าเปนกลมจงจะของบประมาณได

5. การสรางแบบจ าลองเกาะเกรดแสดงภมทศนและต าแหนงทตงทส าคญตางๆรอบเกาะเกรดเพอสงเสรมการทองเทยวและประชาสมพนธศนยสาธตและจ าหนายงานหตถกรรมเครองปนดนเผาพนเมองและสนคาอนๆทมชอของเกาะเกรดและการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ