0

รายงานฉบบสมบรณ คลนกเทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

โครงการ การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตรกลม

แมบานใหมพนมทอง

คลนกเทคโนโลยทพงของชมชน กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประจ าปงบประมาณ 2557

1

สารบญ หนา

1. บทสรปส าหรบผบรหาร 2 2. ขอเสนอโครงการ 3 3. ผลการด าเนนงาน 9 3.1 การถายทอด 9 3.2 หลกสตร 16 3.3 รายชอ / ทอยผเขาอบรม 17 3.4 ผลการประเมนเพอวดความพงพอใจและการน าไปใชประโยชน 18 3.5 ผลการตดตามภายหลงการอบรม 19 4. งบประมาณทใชจรง 19 5. ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะ 19 ภาคผนวก 20

2

1. บทสรปส าหรบผบรหาร โครงการถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตรกลมแมบานใหมพนมทอง เปนโครงการ

ทสอดคลองตามแผนการถายทอดเทคโนโลย ซงม หวหนาโครงการ คอ ผชวยศาสตราจารย ดร.น าทพย วงษประทป คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม โดยโครงการดงกลาวเกดจากความตองการของกลมแมบานแปรรปอาหารและผลไมตามฤดกาล บานใหมพนมทอง หมท 11 ต าบลบานกลาง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ซงกลมมความตองการรบการถายทอดเทคโนโลยดานการแปรรปผลผลตทางเกษตร เปนผลตภณฑน าพรกชนดตางๆ ทใชสมนไพรในทองถน และการน าพชสมนไพรมาประยกตใชผลตภณฑสบกลเซอรนใส ดงนนทางหวหนาโครงการและคณะท างานจงไดลงพนทจดฝกอบรมจ านวน 2 หลกสตร คอ การผลตสบใสกลเซอรนสมนไพรและการฝกอบรมผลตน าพรกสมนไพร ซงมผเขารวมรบ การถายทอดเทคโนโลยจ านวน 30 ราย จากการฝกอบรม พบวา ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ เจาหนาทผใหบรการและสงอ านวยความสะดวก มระดบพงพอใจอยท 4.2 4.4 และ 4.5 ส าหรบขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร พบวาผรบบรการใหคะแนนการด าเนนกจกรรมดงน การน าความรไปใชประโยชน ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร ความเหมาะสมของวทยากร ระยะเวลาการอบรม ชวงเวลาการอบรม ความคมคาเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย มระดบพงพอใจอยท 4.8 4.8 4.8 4.3 4.2 และ 4.3 ตามล าดบ โดยผเขาอบรมทงหมด 30 คน คาดวาสามารถสามารถน าความรไปใชประโยชนไดตอไป จากการประเมนในภาพรวม พบวา ผรบการถายทอดมความพงพอใจอยท รอยละ 89.6 ซงการตดตามผลการภายหลงจากการอบรม พบวา ผทเขาอบรมสามารถน าความรทไดรบถายทอดไปใชประโยชนทงหมด 30 คน โดยสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจเปนจ านวน 97,000 บาท ซงในดานคณภาพชวต ผอบรมสวนใหญน าความรทไดรบไปใชหลกงอบรมทนท โดยน าความรทไดรบไปใชน าไปใชในชมชน/กลมรอยละ 43 น าความรทไดรบไปใชในครอบครวรอยละ 40 และน าไปใชเมอมโอกาสรอยละ 17 น าความรไปขยายผลตอในดานประยกตเปนองคความรใหม รอยละ 97 ใหบรการค าปรกษา รอยละ 3

3

2. ขอเสนอโครงการ

1. ชอสถาบนการศกษาทเปนคลนกเทคโนโลยเครอขาย : มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

2. ชอโครงการ : การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตรกลมแมบานใหมพนมทอง

3. ชอผรบผดชอบโครงการและผรวมโครงการ : ผชวยศาสตราจารย ดร.น าทพย วงษประทป ต าแหนง อาจารย โทรศพท : 086-446-4696 E-mail : wnamthip@yahoo.com

สถานทตดตอ : คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม หมายเลขโทรศพท : 055-267-080 โทรสาร: 055-267-081

4. ความสอดคลองกบแผนงาน : การถายทอดเทคโนโลย

5. ลกษณะโครงการ : โปรดใสเครองหมาย ใน ทตองการและกรอกขอมลพรอมหลกฐานตามท ระบ 5.1 เปนโครงการตอเนองทเคยไดรบการสนบสนนฯจากโครงการคลนกฯหรอโครงการทเคยถายทอดฯ มาแลวจากแหลงทนอน (ปทด าเนนการ ) แนบผลการด าเนนงานและผลส าเรจทผานมาประกอบดวย 5.2 เปนโครงการใหม (ไมเคยด าเนนการหรอรบงบประมาณจากแหลงใด) โดยเปนโครงการท... 1) เปนความตองการของชมชน (เกษตรกร แมบานเปนรายบคคลหรอเปนกลม หรอ วสาหกจชมชน หรอ SMEs โดยไดแนบหลกฐานตามแบบส ารวจความตองการ (แบบ สส. 002 - 2 (1)) 2) เปนประเดนปญหาความตองการของ จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน สมาชกอาสาสมครวทยาศาสตรและเทคโนโลย (โปรดระบชอผน า) โดยไดแนบหนงสอขอความชวยเหลอทางวชาการ (แบบ สส. 002 - 2 (2)) 3) เปนโจทยความตองการจากการประชมเชงปฏบตการการบรณาการทางดาน วทน. กบจงหวด/กลมจงหวด ป 2555 5.3 เปนผลงานวจยและพฒนาทตองการและมพรอมในการถายทอดฯ (โปรดระบแหลงทนพรอมหลกฐานการ ไดรบทนฯ) 6. หลกการและเหตผล :

บานใหมพนมทอง หมท 11 ต าบลบานกลาง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก มพนททงหมดของหมบานจ านวน 6700 ไร มลกษณะพนทเปนทราบสง และเปนทราบลมเปนบางสวน ราษฎรประกอบอาชพสวนใหญเปนเกษตรกร ท านา ท าสวนไมผล สวนยางพารา ท าไรมนส าปะหลง –ขาวโพด คาขาย รบจาง เลยงสตว โดยมจ านวนครวเรอนทงหมด 88 ครวเรอน จ านวนประชากรชาย 282 คน หญง 132 คน และไดมการพฒนาหมบานเปนหมบาน

2557

4

เศรษฐกจพอเพยงดานตาง ๆ ไดแก ดานเศรษฐกจชมชนท าใหทกครวเรอนไดรณรงคใหมการปลกพชผกสวนครว และพชสมนไพรกนครบทกครวเรอน ครวเรอนละ 5 – 10 ชนด เปนอยางนอย มการท าปยน าหมกชวภาพ และปยอนทรยใชเอง มการเลยงปลาในบอพลาสตก และบอดน เปนตน นอกจากนยงไดมการสงเสรมวสาหกจชมชนตามความเหมาะสมของชมชน หนงในกลมทไดสงเสรมคอ กลมแมบานแปรรปอาหารและผลไมตามฤดกาล ซงมจ านวนสมาชก 30 คน มแกนน ากลมคอ นางเพยร หย าวลย

จากการททางคลนกไดลงพนทรวมกบอาจารยคณะวทยากรจดการมหาวทยาลยราชภฏพบลสงครามเมอวนท 17 สงหาคม 2555 และไดพบกบสมาชกกลมแมบานเกษตรกรบานใหมพนมทอง เพอใหค าปรกษาเกยวกบแนวทางการพฒนาผลตภณฑสบใสกลเซอรน เบองตน พบวา ทางกลมแมบานมความประสงคตองการรบการถายทอดเทคโนโลยดานการแปรรปผลผลตทางเกษตร โดยใหขอมลของหมบานวามทรพยากรทางการเกษตรจ านวนมาทไดมการสงเสรมการเพาะปลก และเพาะเลยง (ดงกลาวขางตน) แตยงไมมความรดานการแปรรปอาหารเพอเพมมลคาใหกบผลผลตทราคาต า หรอไมมองคความรเกยวกบเทคโนโลยการถนอมอาหารเพอยดอายการเกบรกษา และเพอเพมความหลากหลายของผลตภณฑทางการเกษตร ซงนางเพยร หย าวลย และสมาชกกลม มความตองการทพฒนากลมแมบานแปรรปอาหารและผลไมตามฤดกาล ใหมทกษะและองคความรดงกลาว รวมทงตองการพฒนาผลตภณฑสบกลเซอรนใสของกลมใหไดมาตรฐานโดยประยกตใหเขากบสมนไพรในหมบาน เนองจากเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง ดงนนจงมความประสงคจะขอรบการถายทอดเทคโนโลยในเรองของการแปรรปน าพรกชนดตางๆ ทใชสมนไพรในทองถนเปนวตถดบหลกเพอเพมมลคา การแปรรปผลตภณฑจากปลาเพอยดอายการเกบรกษาและเพมมลคา และการใชพชสมนไพรเพอประยกตใชและเพมมลคาใหแกผลตภณฑสบกลเซอรนไสดวย ซงการความตองการดงกลาวทางอาจารยนกวจยจงไดจดท าโครงการการถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตรกลมแมบานใหมพนมทอง เพอตอบสนองความตองการของกลมดวยการน าเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการแปรรปอาหาร และสมนไพรทไมใชอาหารไปประยกตใชใหแกกลม เพอสรางอาชพ เพมรายได ลดรายจาย ใหกบกลม

7. วตถประสงค : 1. เพอถายทอดและฝกทกษะองคความรใหแกกลมเกษตรกรแมบานใหมพนมทอง ดานการแปรรปอาหาร และการถนอมอาหาร จากพชสมนไพร

2. เพอพฒนาผลตภณฑสบกลเซอรนใสใหไดคณภาพและมาตรฐาน และหลากหลายดวยพชสมนไพร

8. กลมเปาหมาย : กลมแมบานเกษตรกรบานใหมพนมทอง มผน ากลมคอ นางเพยร หย าวลย และสมาชกของกลมจ านวน 30 คน

9. พนทด าเนนการ : 9.1 มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก 9.2 กลมแมบานเกษตรกรบานใหมพนมทอง หม ต าบลบานกลาง อ าเภอวงทอง

จงหวดพษณโลก

10. ระยะเวลาด าเนนการ : ภายใน 6 เดอนภายหลงไดรบหนงสอแจงผลการพจารณา (เมษายน-30 กนยายน 2557) 11. การด าเนนโครงการ :

11.1 บทสรปของเทคโนโลยหรอองคความรทจะถายทอดฯ ดงน 1) เตรยมการประชมรวมกบสมาชกเบองตนของการด าเนนการถายทอดอบรม ตลอดจน

ปรกษาหารอถงแนวทางการรวมมอ และส ารวจสถานทเพอการจดเตรยมอปกรณในการฝกอบรม

5

2) จดฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลยการแปรรปอาหาร 2 หลกสตร และสมนไพรทไมใชอาหาร 1 หลกสตร ไดแก

2.1) การแปรรปน าพรกสมนไพร 4 สตร จ านวน 2 วน แบงเปน วนท 1 การบรรยาย 6 ชวโมง ใน หวขอ การเลอกใชวตถดบและสวนผสม กรรมวธการผลต

การบรรจ และการแปรรปใหมความปลอดภยตามหลก GMP และสตรการผลตน าพรกสมนไพร วนท 2-3 การฝกอบรมเชงปฏบตการ ในหวขอวนละ 6 ชวโมง การท าน าพรกสมนไพรสตร

ตางๆ จ านวน 8 สตร (น าพรกจม น าพรกผด น าพรกควแหง) วทยากรโดย ผศ.ดร.น าทพย วงษประทป ดร.ชตมา เลศลกษม และผศ.ดร.ปวนา นอยทพ 2.2) การแปรรปผลตภณฑประมง (ผลตภณฑจากปลา) จ านวน 2 วน แบงเปน วนท 1 การบรรยาย 6 ชวโมง ใน หวขอ การเลอกใชวตถดบและสวนผสม กรรมวธการผลต

การบรรจ และการแปรรปใหมความปลอดภยตามหลก GMP และสตรการผลตผลตภณฑจากปลา วนท 2-4 การฝกอบรมเชงปฏบตการวนละ 6 ชวโมง ในหวขอ การแปรรปจากปลาสตรตางๆ

จ านวน 4 สตร วทยากรโดย ผศ.ดร.น าทพย วงษประทป ดร.ชตมา เลศลกษม และผศ.ดร.ปวนา นอยทพ 2.3) การพฒนาผลตภณฑสบใสกลเซอรน จ านวน 2 วน แบงเปน วนท 1 การบรรยาย 3 ชวโมง ใน หวขอ การเลอกใชวตถดบและสวนผสม กรรมวธการผลต

และแนวทางการประยกตหรอการพฒนาผลตภณฑ และฝกปฏบต 3 ชวโมงเกยวกบการจดท าแนวคดในการตอยอดเพอการพฒนาผลตภณฑ

วนท 2-3 การฝกอบรมเชงปฏบตการวนละ 6 ชวโมง ในหวขอ การท าสบใสกลเซอรนสมนไพร จ านวน 2 สตร และการท าสบกลเซอรนในเสรมใยบวบจ านวน 2 สตร

วทยากรโดย ดร.เฉลมพร ทองพน ดร.วษณ ธงชย และผศ.ดร.น าทพย วงษประทป 3) ลงพนทเพอตดตามผลการด าเนนการหลงการถายทอด เพอใหค าปรกษาเชงลกเกยวกบ

แผนธรกจ การตลาด การจ าหนายของกลม โดยเชญทมงานอาจารยทางคณะวทยากรจดการของมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม เปนผใหค าปรกษาอยางนอย 2 วน

4) ประเมนความพงพอใจของผเขารบการอบรม และตดตามการน าไปใชประโยชน ภายหลงการอบรม

5) สรปและจดท ารายงาน

คณสมบตของผรบการถายทอดฯ ผเขารบการถายทอด เปนสมาชกกลมแมบานเกษตรกรบานใหมพนมทอง ทมความตองการในการรบความร และเทคโนโลยจากการถายทอด เพอน าไปประยกตใชในการแปรรปผลผลตทางการเกษตร เพอเพมรายได ลดรายจายและเพมศกยภาพในการแขงขน จ านวน 30 คน

วธการถายทอด การฝกอบรมเชงปฏบตการ โดยวธการบรรยาย สาธต และฝกปฏบตเกยวกบกบการแปรรป

ผลผลตทางการเกษตร ตลอดจนใหค าปรกษาเชงลกของการแกไขปญหาจากการทดลองผลตของกลม

สอทใชในการถายทอดฯ เชน เอกสารประกอบการบรรยาย เครองมอเครองจกรในการสาธต ไดแก

6

น าเสนอผาน Power Point เอกสารประกอบการบรรยาย วสดสนเปลองในการสาธต เชน พช ผก สมนไพร ปลา ถงมอ เปนตน อปกรณและเครองมอในการสาธตการผลตและการแปรรป เชน มด เครอง เตาอบพรก ตอบ

ปลา เปนตน วสดส านกงานในการเกบขอมล ส ารวจ และฝกปฏบตในการออกแบบบรรจภณฑ เชน แฟม

กระดาษ ปากกา คดเตอร วสดคอมพวเตอรตางๆ

การทดสอบการไดรบความรกอนและหลง แผนการตดตาม/ประเมนผล 1) ตดตามเกบแบบส ารวจการประเมนความพงพอใจหลงจากไดรบการฝกอบรม 2) ส ารวจการผลตผลตภณฑใหม โดยจดเกบเปนรปถาย เพอเปรยบเทยบกอนและหลง

การการด าเนนการ มการเกบขอมลตนทนการผลต มลคาเพมของสนคา ราคาสนคา เพอประเมนมลคาทางเศรษฐกจ

11.2 แผนการด าเนนงาน ( ตามตารางดานลาง) โดยสอดคลองกบ ขอ 11.1

กจกรรม 2555 2556

รวมเงน (บาท)

ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4 ต.ค. พ.ย ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย พ.ค ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

แผนงาน

1. เตรยมการประชมรวมกบสมาชกเบองตนของการด าเนนการถายทอดอบรม

5,000

2. จดฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลยการแปรรปอาหาร 2หลกสตร และสมนไพรทไมใชอาหาร 1 หลกสตร

91,600

3. ลงพนทเพอตดตามผลการด าเนนการหลงการถายทอด เพอใหค าปรกษาเชงลก

10,000

4. ประเมนความพงพอใจของผเขารบการอบรม และตดตามการน าไปใชประโยชน ภายหลงการอบรม

5,000

7

12. ผลผลต/ผลลพธของโครงการ

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ คาเปาหมาย (หนวย

นบ) ขอมลทตองจดเกบ

1. จ านวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (คน) 30 คน แบบใบสมคร 2. รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ ไมนอยกวารอยละ 80 แบบประเมนผลฯ 3. รอยละผรบการถายทอดฯ มการน าไปใชประโยชน

ไมนอยกวารอยละ 60 แบบตดตามฯ

4. จ านวนสถานประกอบการทน าผลงานวจยไปใชประโยชน (แหง/ราย)

ไมนอยกวา 3 ราย แบบฟอรมการน าไปใชประโยชน

5. สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการด าเนนงานโครงการเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดรบ

เทากบหรอมากกวา 1 การประเมนผลโดยภาคท 3

13. ผลทคาดวาจะไดรบ (ผลกระทบ : ทเกดโดยตรงกบผรบบรการและประชาชนทอยในพนทใหบรการ) ทางเศรษฐกจ สงผลท าใหใหมรายไดเพมขนจากผลตภณฑอาหารแปรรป และสมนไพรทไมใชอาหารไมนอยกวารอยละ 30 ของรายไดตอครวเรอน (เพมขนไมนอยกวา 1,200 บาทตอครวเรอน)

ทางสงคม ท าใหเกดการใชทรพยากรอยางคมคา มการน าเอาทรพยากรทมคณคาผลตเปนผลตภณฑเพอสขภาพ สงเสรมท าใหผทไดบรโภคจะไดรบประทานของมคณคาทางโภชนาการท าใหสขภาพดขน

14. งบประมาณขอรบการสนบสนน จ านวน 116,600 บาท มรายการ ดงน

- คาตอบแทนวทยากรบรรยาย และฝกปฏบต 18 ชวโมง 2 คน อตราชวโมงละ 600 บาท เปนเงน 21,600 บาท - คาปฏบตงานลวงเวลาของเจาหนาททเกยวของ 2 คน 6 วนๆ ละ 200 บาท เปนเงน 2,400 บาท - คาจางเหมารถตพรอมน ามนเชอเพลง เพอใชในการเตรยมงานและถายทอดเทคโนโลย ครงละ 2,800 บาท จ านวน 2 ครง เปนเงน 5,600 บาท - คาอาหารวาง เครองดม อาหารกลางวน อตราวนละ 150 บาท 30 คน 2 วน เปนเงน 9,000 บาท - คาจดท าเอกสารประกอบการฝกอบรม 100 บาทตอ คน 30 คน เปนเงน 3,000 บาท - คาปายไวนลประชาสมพนธ โครงการ 1 ผน 2,000 บาท - คาใชจายในการประสานงาน เชน คาโทรศพท คาเตรยมงาน คาวสดส านกงาน เปนเงน 3,000 บาท - คาวสดอปกรณในการฝกปฏบตทงโครงการ เปนเงน 30,000 บาท - คาวสดในการออกแบบผลตภณฑ และบรรจภณฑ เปนเงน 20,000 บาท - คาตดตามผล ประเมนผล 30 คนๆ ละ 500 บาท เปนเงน 15,000 บาท - คาจดท ารายงาน 1 ฉบบพรอมไฟลเอกสาร 5,000 บาท

15. การตดตาม ประเมนผลและรายงานผล :

5. สรปและจดท ารายงาน 5,000

6. บรหารจดการโครงการ ไดรบการยกเวนจากมหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม แผนงาน 16,600 100,000 116,600

8

รายงานความกาวหนากบส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรฯ โดยรายงานผลการด าเนนงาน รายไตรมาส ตามขอท 12 พรอมไฟลแนบ รวมไมนอยกวา 2 ครง/ป โดยรายงานในระบบตดตามโครงการคลนกเทคโนโลยออนไลน ( Clinic Monitor Online : CMO) ทเวบไซต www.clinictech.most.go.th และสงรายงานฉบบสมบรณพรอมไฟลเอกสารภายใน 30 วนหลงสนสดปงบประมาณ (โปรดศกษาในคมอฯ)

16. การเผยแพรประชาสมพนธการด าเนนโครงการ : ทกครงทมการจดกจกรรมและมการเผยแพรประชาสมพนธ ตองมขอความวา “ ไดรบการสนบสนน

งบประมาณจากส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ” รวมทง ยนดใหความรวมมอเขารวมจดแสดงผลงานคลนกเทคโนโลยในงานนทรรศการตางๆ ทเกยวของ

(ผชวยศาสตราจารย ดร. น าทพย วงษประทป)

ผรบผดชอบโครงการ ต าแหนงอาจารยประจ าสาขาวชาวศวกรรมเกษตรและอาหาร

คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

9

3. ผลการด าเนนงาน : โดยมเนอหา ดงน 3.1 การถายทอด

โครงการ “การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตรกลมแมบานใหมพนมทอง” สอดคลองกบแผนงานประเภทโครงการถายทอดเทคโนโลย เปนโครงการใหมซงเปนความตองการของกลมบานใหมพนมทอง หมท 11 ต าบลบานกลาง อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ทมความตองการทพฒนากลมแมบานใหมทกษะดานการแปรรปอาหารและการการถนอมอาหาร รวมทงตองการพฒนาผลตภณฑสบกลเซอรนใสของกลมใหไดมาตรฐานโดยประยกตใหเขากบสมนไพรในหมบาน จากการทปรกษาไดท าการส ารวจความตองการของกลม ไดท าการรวบรวมขอมล เพอมาจดท าแผนและหลกสตรในการอบรม ถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตร ใหกบกลมแมบานใหมพนมทอง เพอตอบสนองความตองการของกลมดวยการน าเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการแปรรปอาหาร และสมนไพรทไมใชอาหารไปประยกตใชใหแกกลม เพอสรางอาชพ เพมรายได ลดรายจายใหกบกลม

ตารางท 3.1 แผนกจกรรมการด าเนนโครงการ

จากการลงพนทส ารวจความตองการของกลมแมบาน ทางทปรกษาจงไดกลบไดวางแผนและจดหลกสตร เพอน ามาจดกจกรรมใหกบกลม โดยเมอ วนท 30 มถนายน 2557 ทางหวหนาโครงการไดประสานและลงพนทพบแกนน ากลม เพอท าการจดเตรย มและวางแผนการอบรมเชงปฏบตการแกสมาชก อกครง โดยนดวนทสะดวกในการท ากจกรรม พรอมทงจดเตรยมอปกรณและสถานทในการฝกอบรม โดยทางกลมแจงวามสมาชกทตองการ อบรมจ านวน 30 คน โดยการด าเนนการจะเรมการฝกอบรมประมาณเดอนกรกฎาคม-สงหาคม ภายใตการดแลของ หวหนาโครงการ (ผศ.ดร.น าทพย วงษประทป และคณะ )

ซงไดด าเนนจดฝกอบรมใหแกสมาชกกลมแมบานบานใหมพนมทอง จ านวน 2 หลกสตร คอ หลกสตรการผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร และการผลตน าพรกสมนไพร จ านวน 2 วน โดยมกจกรรมการถายทอดอบรม ดงน

เมอวนท 4 สงหาคม 2557 ทางทมทปรกษาลงพนทเพอด าเนนการถายทอดองคความร เรอง การผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร ซงปจจบน สบในลกษณะ ใส เปนทนยมใชจากผบรโภคมากพอสมควร

กจกรรม 2557

เม.ย พ.ค ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. 1. เตรยมการประชมรวมกบสมาชกเบองตนของการด าเนนการถายทอดอบรม

2. จดฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลยการแปรรปอาหารและสมนไพรทไมใชอาหาร

3. ลงพนทเพอตดตามผลการด าเนนการหลงการถายทอด เพอใหค าปรกษาเชงลก

4. ประเมนความพงพอใจของผเขารบการอบรม และตดตามการน าไปใชประโยชน ภายหลงการอบรม

5. สรปและจดท ารายงาน

10

เนองจากมความนมนวลตอผวพรรณ มากกวาสบกอนธรรมดา ซงสบใสทผลตจากกลเซอรน ทเปนของเหลวทไมมส ไมมกลน มความหนด และมรสหวาน โดยปกตมาจากน ามนของพช ซงโดยทวไปคอ น ามนมะพราว และน ามนปาลม กลเซอรนสามารถละลายไดดในแอลกอฮอลและน า แตไมละลายในไขมน เนองจากกลเซอรนมคณสมบตทางเคมทหลากหลายจงสามารถน าไปใชเปนสารตงตนในการสงเคราะหสารเคมอนๆได ซงการทกลเซอรนเปนสารทไมมพษในทกๆ รปแบบของการประยกตใช ไมวาจะใชเปนสารตงตนหรอสารเตมแตง ท าใหกลเซอรนเปนสารเคมทไดรบความสนใจและน าไปใชประโยชน ดานตางๆ ดวยคณสมบตทสามารถละลายในแอลกอฮอลและน าไดนเอง จงน าไปใชประโยชนอยางกวางขวาง ซงกลเซอรนบรสทธสามารถน าไปประยกตใชไดในหลายรปแบบ เชน ใชเปนสวนผสมหรอเปนตวชวยในกระบวนการผลต เครองส าอาง ผลตภณฑในหองน าและสขอนามยสวนบคคล อาหาร ยาสฟน ยาสระผม และนยมใชในอตสาหกรรมสบ เพราะกลเซอรนเปนสวนชวยหลอลนเหมอนมอยซเจอรไรเซอรเพอปกปองผวไมใหแหงและดดซบความชนเมอสมผสกบอากาศซงจะท าใหรสกวาผวมความชมชน ออนโยนตอผว ขจดความสกปรกทฝงแนน ไมท าใหอดตนรขมขน รวมทงปลอดภยตอผวหนง ผนวกกบการน าสรรพคณตางๆ ของพชในทองถนมาใชเพมเสรมคณประโยชนในกบสบ เชน หวไชเทาทมสรรพคณในการลดฝาลดกระ มะเขอเทศ เพมความชมชนใหผว มะขา มทชวยใหผวเรยบเนยน สผวสม าเสมอ ลดการอกเสบของสว ฆาเ ชอแบคทเรย ลดรอยจดดางด า แผลเปนจากสว ลดความมนบนใบหนา สวน ขมนชน ชวยลดอาการแพ อกเสบของผวหนง ลดอาการแพคน และยงตอตานอนมลอสระ ชะลอการเกดรวรอย

โดยทปรกษาไดท าการถายทอดเทคนค และอธบายขนตอนการผลตสบ กลเซอรน ใสสมนไพร ซงขนตอนแรกเรมจาก การท าละลายกลเซอรนโดยท าการตดกอนกลเซอรนใหมขนาดเลกๆ จากนนน าไปใหความรอนเพอใหลดระยะเวลาในการผลต และไดมการประยกตสตรโดยการเพมสวนผสมของสมนไพรทองถน ได แก หวไชเทา (กลนมะล) มะเขอเทศ (กลนกหลาบ) มะขาม (กลนลาเวนเดอร) ขมนชน (กลนสม) และใยบวบ (กลนโมก) เพอเพมคณคาและความหลากหลายใหกบผลตภณฑ โดยอาศยความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการก าหนดสตรในการใสสวนผสมตางๆใหมปรมาณทเหมาะสม จากนนน าผลตภณฑทไดเทลงพมพทใหรปลกษณทสวยงาม เชนรปหวใจ รปสตว และอนๆ เพอดงดดกลมลกคา นอกจากนยงมเทคนควธการตกสวนผสมใสแบบพมพควรจะตกขณะทสวนผสมยงรอนเพอใหไดผลตภณฑทสวยงามตามแบบพมพท เตรยมไว

ภาพท 3.1 การฝกอบรมการ ผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร

11

ภาพท 3.2 การฝกอบรมการ ผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร ภาคทฤษฎ

ภาพท 3.3 การฝกอบรมการ ผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร ภาคปฏบต

12

กระบวนการ ผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร เตรยมสมนไพรโดยน ามาลางใหสะอาดจากน ามาตมสกดใหเขมขน

หนกลเซอรนใสเปนชนเลกๆ แลวน าไปหลอมใหละลายดวยการตนผานน ารอน

น ากลเซอรนใสทละลายแลวผสมกบสมนไพร จากนนเทลงพมพ

เมอสบแขงตว แกะออกจากพมพและหอสบดวยฟลมใสปองกนการปนเปอน

13

ภาพท 3.4 ผลตภณฑ สบใสกลเซอรนสมนไพร

การจดฝกอบรมผลตน าพรกสมนไพร เนองจากน าพรกเปนอาหารคครวไทยมานาน ดวยรสชาตจดจานและหลากหลายรปแบบ ท าใหน าพรกเปนทชนชอบของชาวไทยมาชานาน แตดวยน าพรกมสวนผสมหลายอยางทเสยงาย ดงนน ทางทมทปรกษาไดลงพนทเพอด าเนนถายทอดองคความร เรอง การผลตน าพรกสมนไพร โดยใชพชสมนไพรทมในทองถน โดยเฉพาะขา และปลา โดยน าพรกทท าการถายทอดทางกลมแมบานตองการเปนปลาสมนไพร และขา รวมทงตองการน าพรกทมอายการเกบรกษาทนาน จงไดถายทอดเรองการท าน าพรกขา และน าพรกขาปลา ดวยวธการท าทน าเทคโนโลยเรองการลดขนาด การอบลมรอน ชวยในเรองของระยะเวลาการผลต และเพอใหน าพรกทผลตไดมอายการ เกบทยาวนาน

ภาพท 3.5 การฝกอบรมผลตน าพรกสมนไพร

ภาพท 3.6 การฝกอบรมผลตน าพรกสมนไพร ภาคทฤษฎ

14

ภาพท 3.6 การฝกอบรมผลตน าพรกสมนไพร ภาคปฏบต

ภาพท 3.7 ผลตภณฑน าพรกสมนไพร

15

ใหค าปรกษาดานการออกแบบบรรจภณฑ นอกจากนทางทมทปรกษาไดใหค าปรกษาและถายทอดความรเรองของบรรจภณฑส าหรบ

ผลตภณฑของกลมทผลตขน โดยผลตภณ ฑสบใสกลเซอรนการบรรจควรใช ฟลมใสซล หมกอนสบกอน และน าไปบรรจลงในผาแพร เพอท าเปนของช ารวย สวนอกมตหนงคอหากจะจ าหนายเพอการอปโภค ควรเปนบรรจภณฑทบรรจลงกลองกระดาษ ทใชตราสนคาของกลมวา “โซฟเวอร ” ทผลตโดยกลมแมบานเกษตรกรสายใยรกบานใหมพนมทอง

ภาพท 3.8 ตวอยางแนวคดการออกแบบบรรจ ผลตภณฑส าหรบสบสมนไพร

ลงพนทเพอตดตามผลการด าเนนการหลงการถายทอด

การ ตดตาม ผทผานการอบรม หลง จากไดรบ การถายทอดองคความร พบวา กจกรรมดงกลาวไดรบการตอบรบเปนอยางดจากผเขารบการถายทอดฝกอบรม ซงในการอบรมนนมผเขารวมฝกอบรมการถายทอดองคความรจ านวน 30 ราย และจากการตดตามผลหลงการอบรม พบวา ทางผน ากลม คอ คณเพยร หย าวสย ซงเปนแกนน ากลมและสมาชกทง 29 คน นนสามารถน าองคความรทไดไปใชประโยชนไดทนท ท าใหกลมมผลตภณฑทหลากหลายเพมมากขน สามารถผลตผลตภณฑทสะดวกและงาย เพราะมการใชเทคโนโลยเรองของแบบพมพ และเครองมอการผลตมาใช นอกจากนนไดทดสอบจ าหนายในทองถนเอง พบวา ผลตภณฑทผลตขนมการตอบรบของตลาดด ดวยสาเหตนจงท าใหทางกลมท าการผลตเพอจ าหนายไดมากขนสงผลใหสมาชกในกลมมรายไดเพมขน

16

3.2 หลกสตร จดฝกอบรมและถายทอดเทคโนโลยการแปรรปอาหาร 2 หลกสตร ประกอบดวย

หลกสตรท 1 หลกสตรการผลตสบใสกลเซอรนสมนไพร ภาคบรรยายและภาคปฏบต จ านวน 6 ชวโมง

หลกสตรท 2 หลกสตรการผลตน าพรกสมนไพร ภาคบรรยายและภาคปฏบต จ านวน 6 ชวโมง

วทยากรโดย ผศ.ดร.น าทพย วงษประทป (อาจารยประจ าคณะ เทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฎพบลสงคราม)

ประวตวทยากร ผศ. ดร. น าทพย วงษประทป ต าแหนง อาจารย

หนวยงานและสถานทอยทตดตอได คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฎพบลสงคราม โทรศพท 055-267-080 โทรสาร 055-267-081 โทรศพทเคลอนท 086-446-4696

ประวตการศกษา ระดบ

การศกษา วฒการศกษา สาขา

ปท

ส าเรจ ชอสถาบนการศกษา

ประเทศ

ปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.)

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

การอาหาร

2538 สถาบนราชภฏพบลสงคราม

ไทย

ปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต (วท.ม.)

วทยาศาสตรการอาหาร

2540 สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร

ลาดกระบง

ไทย

ปรญญาเอก วทยาศาสตรดษฎบณฑต (วท.ด.)

วทยาศาสตรการอาหาร

2547 มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไทย

สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ

Fruit and Vegetable Processing, Food Safety, Product Development, Rice product, Protein Product, Herb product

17

3.3 รายชอ / ทอยผเขาอบรม ล าดบ ชอ-สกล

1 นาง เพยร หย าวลย 2 นาง จงกล เผอกเนยม 3 นาง มาล สงสอน 4 นาง นงค ศรสอาด 5 นาง กญญานภส เกยรตสงาวงศ 6 นาง วนเพญ ชมพ 7 นาง องคณา กนสาด 8 นาง จรยา สรยงค 9 นาง บญเรง นนทาแกว 10 นาง นชกร อตพร 11 นาง ทองสา ปนค า 12 นาง จ าเนยร บญประกจ 13 นาง สวสด อาจสธรรณ 14 นาง ไสว เอยมจย 15 นาง สมใจ พเมยร 16 นาง ประพรรร วงษาแทน 17 นาง สมจตร ทรพยสน 18 นาง ดาวเรอง เรองทอง 19 นาง สดใจ เพชรใส 20 นาง ค าปน อนทมาต 21 นาง สายฝน คลายทรพย 22 นาง เอมอร ทองขาว 23 นาง ประเทอง จนทรา 24 นาง รตนา เขยวข า 25 นาง วมล ฉวเดา 26 นาง ทองหยบ สารค าด 27 นาง บงเอญ จนทจร 28 นาง สรนทร รามโพธ 29 นาง อภชญา รามโพธ 30 นาง มลวน จนทบร

18

3.4 ผลการประเมนเพอวดความพงพอใจและการน าไปใชประโยชน รายละเอยดผลการประเมน คดเปนรอยละ

ขอมลวดความพงพอใจ 5 4 3 2 1 1. ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ (เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญอบรม การประสานงานและใหขอมล การดแล และการท างานอยางมขนตอน ฯลฯ)

23.33 76.67 0 0 0

2. เจาหนาทผใหบรการ (เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจในการใหบรการ ฯลฯ)

40 60 0 0 0

3. สงอ านวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสารอบรม ฯลฯ)

53.33 46.67 0 0 0

ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร 5 4 3 2 1 4. การน าความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจ าวน )

76.67 23.33 0 0 0

5. ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร 76.67 23.33 0 0 0 6. ความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน)

80 20 0 0 0

7. ระยะเวลาการอบรม ( จ านวนวน) 36.67 53.33 10 0 0 8. ชวงเวลาการอบรม ( วน/เดอน/ฤดทอบรม) 33.33 53.33 13.33 0 0 9. ความคมคาเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย(ประโยชนทไดรบมากกวาเวลาและคาใชจายทเสยไป)

36.67 60 3.33 0 0

จากตารางแสดงผลคะแนนการประเมนดานขอมลวดความพงพอใจจากผเขาอบรมจ านวน 30 คน

พบวา ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการมคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากรอยละ 76.67 รองลงมาอยทระดบมากทสด รอยละ 23.33 เจาหนาทผใหบรการมคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากรอยละ 60 รองลงมาอยทระดบมากสด รอยละ 40 สงอ านวยความสะดวกมคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากทสด รอยละ 53.33 รองลงมาอยทระดบมาก รอยละ 46.67 ตามล าดบ

ส าหรบขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร พบวาผรบบรการใหคะแนนการด าเนนกจกรรมดงน การน าความรไปใชประโยชนมคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมาก ทสดรอยละ 76.67 รองลงมาอยทระดบมากรอยละ 23.33 ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตรมคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมาก ทสดรอยละ 76.67 รองลงมาอยทระดบมาก รอยละ 23.33 ความเหมาะสมของวทยากร มคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากทสดรอยละ 80 รองลงมาอยทระดบมากทสด รอยละ 20 ระยะเวลาการอบรม มคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากรอยละ 53.33 รองลงมาอยทระดบมาก ทสด รอยละ 36.67 ชวงเวลาการอบรมมคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากรอยละ 53.33 รองลงมาอยทระดบมาก ทสด รอยละ 33.33 ความคมคาเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย มคะแนนความพอใจสงสดอยทระดบมากทสดรอยละ 60 รองลงมาอยทระดบมาก รอยละ 36.67 และผเขาอบรมทงหมด 30 คน คาดวาสามารถสามารถน าความรไปใชประโยชนไดตอไป

19

3.5 ผลการตดตามภายหลงการอบรม จากผทเขาตามแผนทก าหนดไว 30 คน มผเขารวมอบรม 30 คน และสามารถตดตามผลการภายหลง

จากการอบรม ไดทงหมด ซงหลงจากการอบรมผทเขาอบรมสามารถน าความรทไดรบถายทอดไปใชประโยชนทงหมด 30 คน โดยสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจเปนจ านวน 97,000 บาท ซงในดานคณภาพชวต ผอบรมสวนใหญน าความรทไดรบไปใชหลกงอบรมทนท โดย น าไปใชในชมชน/กลมรอยละ 43 น าความรทไดรบไปใชในครอบครวรอยละ 40 และน าไปใชเมอมโอกาสรอยละ 17 น าความรไปขยายผลตอในดานประยกตเปนองคความรใหม รอยละ 97 ใหบรการ / ค าปรกษา รอยละ 3 4. งบประมาณทใชจรง

การด าเนนโครงการ “การถายทอดเทคโนโลยการแปรรปผลผลตทางการเกษตรกลมแมบานใหมพนมทอง” มการใชจายงบประมาณจรงดงน ล าดบ กจกรรม คาใชจาย (บาท)

1 คาใชจายในการเตรยมการ 21,000 2 คาใชจายในการอบรม (วสดอปกรณ คาใชจายในการบรการตอราย สถานท

วทยากร ผชวยวทยากร เจาหนาท) 59,600

3 คาใชจายในการตดตามผล 15,000 4 คาใชจายในการเดนทาง 16,000 5 คาบรหารจดการโครงการ เชน คาเบยเลยงทมงาน คาสาธารณปโภคตางๆ คา

ตดตอประสานงาน และใชสอยอนๆ 5,000

รวมทงสน 116,600 5. ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะ

...........................................ไมม.....................................................

20

6. ภาคผนวก

เอกสารประกอบการอบรม สตรน าพรกสมนไพร

สวนผสม

1. หอมแดงซอย 100 กรม 2. กระเทยม 75 กรม 3. ตระไครซอย 25 กรม 4. ใบมะกรดซอย 10 กรม 5. พรกชฟาแหงหนทอนสนๆ 10 กรม

6. ขาซอย 5 กรม 7. น ามนพชส าหรบทอด 8. น าปรงรส

สวนผสม (น าปรง)

1. น ามะขามเปยกคนขนๆ ½ ชอนโตะ 2. น าปลา 1 ชอนโตะ 3. น าตาลปบ ½ ชอนโตะ

วธท า

1. เตรยมเครอง ตงกระทะ ใสน ามนพชพอรอน ใสหอมแดง กระเทยม ตะไคร ใบมะกรด ขา และพรกชฟา ลงทอดตามล าดบ จนสกเหลองกรอกตกขนพกใหสะเดดน ามน

2. เตรยมน าปรง ผสมน ามะขามเปยก น าปลา และน าตาลปบ ยกขนตงไฟเคยวพอมลกษณะเหนยวขน ปดไฟ

3. ตงกระทะ ใสน าปรงรสพอรอนใสสวนผสมขอด ลงคลกเคลาใหเขากนจนทวด ปดไฟยกลง พกไวพออน

4. จากนนน าไปอบใหตอบลมรอนทอณหภม 60 ﾟC จนน าพรกแหง ทงใหเยน แลวบรรจลงภาชนะทปดสนท

21

สตรสบใสกลเซอรนสมนไพร

สวนประกอบ สบกลเซอรนใส 100 กรม น าสมนไพรเขมขน 20 กรม

พมพมาตรฐาน 2 พมพ น าหอมกลน 5-6 หยด (สามารถเลอกใชน าหอมกลนอนๆ ตามตองการได)

วธท า 1. ตดสบกลเซอรนเบส เปนชนเลกๆ ขนาดประมาณ 1 นวและหลอมใหเหลว 2. เตมน าสมนไพรเขมขนในสบกลเซอรนทหลอม 3. เตมกลนลงในสบกลเซอรนทหลอม 4. รนลงในแมพมพ 5. รอใหแหง แกะออกจากแบบแมพมพ