1

2

ชดวชา

การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1

รายวชาเลอกบงคบ

ระดบประถมศกษา

รหส พว12010

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

3

ค าน า

ชดวชา การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1 รหสวชา พว12010 ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใชไดกบผ เรยนระดบประถมศกษา ชดวชานประกอบดวยเนอหาความรเกยวกบพลงงานไฟฟา สถานการณพลงงานไฟฟา อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา ตลอดจนการใชและการประหยดพลงงานไฟฟา ซงเนอหาความรดงกลาว มวตถประสงคเพอใหผเรยน กศน. มความรความเขาใจ ทกษะ และ ตระหนกถงความจ าเปนของการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ทใหการสนบสนนองคความรประกอบการน าเสนอเนอหาและงบประมาณ รวมทงผมสวนเกยวของในการจดท าชดวชา หวงเปนอยางยงวาชดวชาน จะเกดประโยชนตอผเรยน กศน. และน าไปสการใชพลงงานไฟฟาอยางเหนคณคาตอไป

ส านกงาน กศน.

เมษายน 2559

4

ค าแนะน าการใชชดวชา

ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1 รหสวชา พว 12010 ใชส าหรบนกศกษาหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ระดบประถมศกษา แบงออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 โครงสรางของชดวชา แบบทดสอบกอนเรยน โครงสรางของหนวยการเรยนร เนอหาสาระ กจกรรมทายเรองเรยงล าดบตามหนวยการเรยนร และแบบทดสอบหลงเรยน

สวนท 2 เฉลยแบบทดสอบและกจกรรม ประกอบดวย เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เฉลย/แนวตอบกจกรรมทายเรองเรยงล าดบตามหนวยการเรยนร วธการใชชดวชา

ใหผเรยนด าเนนการตามขนตอน ดงน 1. ศกษารายละเอยดโครงสรางชดวชาโดยละเอยด เพอใหทราบวาผเรยนตองเรยนร

เนอหาในเรองใดบางในรายวชาน 2. วางแผนเพอก าหนดระยะเวลาและจดเวลาทผเรยนมความพรอมทจะศกษาชดวชา

เพอใหสามารถศกษารายละเอยดของเนอหาไดครบทกหนวยการเรยนร พรอมท ากจกรรมตามทก าหนดใหทนกอนสอบปลายภาค

3. ท าแบบทดสอบกอนเรยนของชดวชาตามทก าหนด เพอทราบพนฐานความรเดมของผเรยน โดยใหท าลงในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรและตรวจสอบค าตอบจากเฉลยแบบทดสอบ เฉลย/แนวตอบกจกรรมทายเลม

4. ศกษาเนอหาในชดวชาในแตละหนวยการเรยนรอยางละเอยดใหเขาใจ ทงในชดวชาและสอประกอบ (ถาม) และท ากจกรรมทก าหนดไวใหครบถวน

5. เมอท ากจกรรมเสรจแตละกจกรรมแลว ผเรยนสามารถตรวจสอบค าตอบไดจากเฉลย/แนวตอบทายเลม หากผเรยนยงท ากจกรรมไมถกตองใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนนซ าจนกวาจะเขาใจ

6. เมอศกษาเนอหาสาระครบทกหนวยการเรยนรแลว ใหผเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนและตรวจค าตอบจากเฉลยทายเลมวาผเรยนสามารถท าแบบทดสอบไดถกตองทกขอหรอไม หากขอใดยงไมถกตอง ใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนนใหเขาใจอกครงหนง ผเรยนควรท าแบบทดสอบหลงเรยนใหไดคะแนนมากกวาแบบทดสอบกอนเรยน และควรไดคะแนน

5

ไมนอยกวารอยละ 60 ของแบบทดสอบทงหมด (หรอ 12 ขอ) เพอใหมนใจวาจะสามารถสอบปลายภาคผาน

7. หากผเรยนไดท าการศกษาเนอหาและท ากจกรรมแลวยงไมเขาใจ ผเรยนสามารถสอบถามและขอค าแนะน าไดจากครหรอแหลงคนควาเพมเตมอน ๆ

หมายเหต : การท าแบบทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน และกจกรรมทายเรอง ใหท าและบนทก ลงในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา

การศกษาคนควาเพมเตม ผเรยนอาจศกษาหาความรเพมเตมไดจากแหลงเรยนรอน ๆ เชน หนงสอเรยนรายวชา

การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน รหสรายวชา พว02027 การศกษาจากอนเทอรเนต พพธภณฑ นทรรศการ โรงไฟฟา หนวยงานทเกยวของกบไฟฟา และการศกษาจากผร เปนตน

การวดผลสมฤทธทางการเรยน ผเรยนตองวดผลสมฤทธทางการเรยน ดงน 1. ระหวางภาค วดผลจากการท ากจกรรมหรองานทได รบมอบหมายระหวางเรยน

รายบคคล

2. ปลายภาค วดผลจากการท าขอสอบวดผลสมฤทธปลายภาค

6

โครงสรางชดวชา

สาระการเรยนร

สาระความรพนฐาน

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐานท 2.2 มความร ความเขาใจ และทกษะพนฐานเกยวกบคณตศาสตร

วทยาศาสตรและเทคโนโลย

มาตรฐานการเรยนร มความร ความเขาใจ ทกษะและเหนคณคาเกยวกบกระบวนการ

ทางวทยาศาสตร เทคโนโลย สงมชวต ระบบนเวศ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในทองถน

สาร แรง พลงงาน กระบวนการเปลยนแปลงของโลกและดาราศาสตร มจตวทยาศาสตรและ

น าความรไปใชประโยชนในการด าเนนชวต

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. ใชความรและกระบวนการทางวทยาศาสตรในการด าเนนชวตไดอยางเหมาะสม

2. อธบายเกยวกบปรากฏการณทางธรรมชาต และการพยากรณทางอากาศ

3. อธบายเกยวกบพลงงานในชวตประจ าวน

4. อธบาย ออกแบบ วางแผน ทดลอง ทดสอบ ปฏบตการเรองไฟฟาไดอยางถกตองและ

ปลอดภย คด วเคราะห เปรยบเทยบขอด ขอเสยของการตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม

แบบขนาน แบบผสม ประยกตและเลอกใชความร และทกษะอาชพชางไฟฟา

ใหเหมาะสมกบดานบรหารจดการและการบรการเพอน าไปสการจดท าโครงงาน

วทยาศาสตร

7

สาระส าคญ พลงงานไฟฟาเปนปจจยส าคญในการพฒนาประเทศทงทางดานคมนาคม เศรษฐกจ

อตสาหกรรม เกษตรกรรม บรการ และคณภาพชวต จงสงผลใหความตองการพลงงานไฟฟา เพมสงขนอยางตอเนอง ปจจบนประเทศไทยใชกาซธรรมชาตเปนหลกในการผลตกระแสไฟฟา ซงก าลงจะหมดไปในอนาคตอนใกล ดงนนเพอเปนการลดปญหาการขาดแคลนพลงงานไฟฟา ในอนาคต จงตองชวยกนประหยดพลงงานไฟฟาและใชพลงงานไฟฟาใหคมคาทสด ขอบขายเนอหา หนวยการเรยนรท 1 รจกโรงไฟฟา

หนวยการเรยนรท 2 พลงงานไฟฟาของประเทศไทย หนวยการเรยนรท 3 อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา หนวยการเรยนรท 4 การประหยดพลงงานไฟฟา

สอประกอบการเรยนร 1. หนงสอเรยนรายวชาเลอก การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน พว02027 2. ชดวชา การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1 รหสวชา พว12010 3. วดทศน 4. สอเสรมการเรยนรอน ๆ 5. ใบแจงคาไฟฟา

จ านวนหนวยกต 2 หนวยกต (80 ชวโมง) กจกรรมการเรยนร

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน ตรวจสอบค าตอบจากเฉลยทายเลม 2. ศกษาเนอหาสาระในหนวยการเรยนรทกหนวย 3. ท ากจกรรมตามทก าหนดและตรวจสอบค าตอบจากเฉลย/แนวตอบทายเลม 4. ท าแบบทดสอบหลงเรยนและตรวจสอบค าตอบจากเฉลย/แนวตอบทายเลม

การประเมนผล 1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน 2. ท ากจกรรมในแตละหนวยการเรยนร 3. เขารบการทดสอบปลายภาค

8

สารบญ

หนา

ค าน า

ค าแนะน าการใชชดวชา

โครงสรางชดวชา

สารบญ

หนวยการเรยนรท 1 รจกไฟฟา 1

เรองท 1 ความหมาย และความส าคญของไฟฟา 2

เรองท 2 ประวตความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย 9

เรองท 3 ประเภทของไฟฟา 10

หนวยการเรยนรท 2 พลงงานไฟฟาของประเทศไทย 15

เรองท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย 17

เรองท 2 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย 24

หนวยการเรยนรท 3 อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา 27

เรองท 1 อปกรณไฟฟา 28

เรองท 2 วงจรไฟฟา 34

เรองท 3 สายดนและหลกดน 37

หนวยการเรยนรท 4 การประหยดพลงงานไฟฟา 40

เรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา 41

เรองท 2 แนวปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน 43

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 48

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 49

เฉลย/แนวตอบกจกรรมทายเรอง 50

บรรณานกรม 66

คณะผจดท า 72

1

หนวยการเรยนรท 1

รจกไฟฟา

สาระส าคญ พลงงานไฟฟาเปนพลงงานรปหนงทมความส าคญและมการใชงานกนมาอยางยาวนาน

มประโยชนและผลกระทบตอการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ไดแก ดานคมนาคม ดานเศรษฐกจ ดานอตสาหกรรม ดานเกษตรกรรม ดานบรการ และดานคณภาพชวต ประเทศไทยเรมมไฟฟาใชครงแรกในสมยรชกาลท 5 ซงไฟฟาม 2 ประเภท ไดแก ไฟฟาสถต และไฟฟากระแส

ตวชวด 1. บอกความหมายของไฟฟา 2. บอกประโยชนของพลงงานไฟฟา 3. บอกผลกระทบจากการขาดแคลนพลงงานไฟฟา 4. บอกประวตความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย 5. บอกประเภทของไฟฟา

ขอบขายเนอหา เรองท 1 ความหมาย และความส าคญของพลงงานไฟฟา เรองท 2 ประวตความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย เรองท 3 ประเภทของไฟฟา

เวลาทใชในการศกษา 10 ชวโมง

สอการเรยนร 1. หนงสอเรยนรายวชาเลอก การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน พว02027 2. ชดวชา การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1 รหสวชา พว12010 3. เวบไซต 4. กระดาษ A4 5. ไมบรรทดพลาสตก 6. ใบแจงคาไฟฟา

2

เรองท 1 ความหมาย และความส าคญของไฟฟา

ไฟฟาเปนสงจ าเปนตอการด าเนนชวตของมนษยในปจจบน และเปนตวแปรส าคญ ในการพฒนาเศรษฐกจ การเพมผลผลตทงเกษตรกรรมและอตสาหกรรมททนสมย การกระจายรายได และสรางขดความสามารถในการแขงขนในดานการผลต และการขายสนคา ซ งเปนเปาหมายส าคญในการพฒนาเศรษฐกจ ในเรองท 1 ประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 ความหมาย และความส าคญของไฟฟา

ตอนท 2 ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟา

ตอนท 1 ความหมาย และความส าคญของไฟฟา ราชบณฑตยสถานไดใหความหมาย ของค าวา “ไฟฟา” ไววา “พลงงานรปหน ง

ซงเกยวของกบการแยกตวออกมา หรอการเคลอนทของอเลกตรอน หรอโปรตอน หรออนภาคอน ทมสมบตแสดงอ านาจคลายคลงกบอเลกตรอนหรอโปรตอน ใชประโยชนกอใหเกดพลงงานอน เชน ความรอน แสงสวาง การเคลอนท เปนตน”

ภาพการไหลของอเลกตรอนในวงจรไฟฟา

ไฟฟาเปนพลงงานชนดหนงทมนษยน ามาใชประโยชนไดหลายอยาง นอกจากจะให แสงสวางเวลาค าคนแลว ยงท าใหเกดความรอนเพอใชในการหงตม รดผา ท าใหเกดการหมนของมอเตอร เชน เครองดดฝน เครองปนน าผลไม เครองท าความเยน เปนตน ไฟฟาจงมความส าคญและจ าเปนตอการด ารงชวต

3

ตอนท 2 ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟา

พลงงานไฟฟาเปนปจจยทส าคญอยางมากตอการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ไดแก ดานคมนาคม ด านเศรษฐกจ ด านอตสาหกรรม ด านเกษตรกรรม ด านบรการ และ ดานคณภาพชวต การใชพลงงานไฟฟามแนวโนมเพมขนทกปตามอตราการเพมจ านวนประชากร และความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจ

พลงงานไฟฟาถกน ามาใชประโยชนในดานตาง ๆ ซงจากสถตการใชพลงงานไฟฟา แยกตามสาขาเศรษฐกจ ในป พ.ศ. 2554 พบวา สาขาอตสาหกรรมเปนสาขาทมการใชพลงงานไฟฟามากทสด คดเปนรอยละ 45.2 ของการใชพลงงานไฟฟาทงประเทศ สวนสาขาอน ๆ ดงแสดงในภาพ

แผนภมแสดงการใชพลงงานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกจ ป พ.ศ. 2558

4

1. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานคมนาคม

ประโยชน ผลกระทบ

พลงงานไฟฟาใชในการขบเคลอนพาหนะ

ท าใหการเดนทางมความสะดวก รวดเรวปลอดภย

และบรการผโดยสารไดมากขน อกทง ไมกอใหเกด

มลพษทางอากาศ

หากขาดพล ง ง าน ไฟ ฟ าท ใ ช ใ นกา ร

ขบเคลอนพาหนะ จะท าใหการเดนทางลาชา

เก ดความว น ว าย อาจก อ ให เ กด อบ ต เหต

และความเสยหายในเรองของการขนสงสนคา

ไมทนตามก าหนดเวลา

ภาพรถไฟฟา (BTS) ทใชในกรงเทพมหานคร

ภาพสญญาณไฟจราจรทางอากาศ

ภาพสญญาณไฟจราจรทางบก และทางน า

ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบทเมองนวยอรก สหรฐอเมรกา

เมอป พ.ศ. 2546

ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบ ท าใหการจราจรตดขด และเกด

ความวนวาย

5

2. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานอตสาหกรรม

ประโยชน ผลกระทบ

ในป พ.ศ. 2558 ภาคอตสาหกรรมมการ

ใชพลงงานไฟฟาสงมาก คดเปนรอยละ 45.2

ของการใชไฟฟาทงประเทศ เพราะเครองจกรทใช

ในการผลตสนคาในโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ

เชน อตสาหกรรมสงทอ อตสาหกรรมโลหะ

อ ต ส า ห ก ร ร ม ย า น ย น ต อ ต ส า ห ก ร ร ม

อเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหาร เปนตน ลวน

จ าเปนตองใชพลงงานไฟฟาเปนปจจยหลกใน

กระบวนการผลตทงสน

หากเกดกรณไฟฟาขดของหรอไฟดบ

อาจท าใหกระบวนการผลตหยดชะงก ขาดความ

ตอเนอง และท าใหสนคาเกดความเสยหาย สงผล

ใหความเชอมนของนกลงทนตางประเทศลดลง

สวนกรณราคาคาไฟฟาสงขนจะสงผลให

ตนทนการผลตสนคาสงขน ยอมสงผลใหราคา

สนคาสงขนตามไปดวย ท าใหการสงออกสนคา

ไมสามารถแขงขนกบตางประเทศได

ภาพโรงงานอตสาหกรรมสงทอ

ภาพโรงงานอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

ขาวของส านกขาวไทย วนท 22 พ.ค. 56

รองเรยนกรณในพนทเกดกระแสไฟฟาขดของ

บอยคร ง โดยเฉพาะในชวงท เกดพายฝนฟา

คะนอง ซงสงผลใหกระบวนการผลตในโรงงาน

อตสาหกรรมตองหยดชะงก และย ง เส ย ง

ท าเครองจกรช ารด เนองจากเกดการกระชาก

ของกระแสไฟฟา

6

3. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานเศรษฐกจ

ประโยชน ผลกระทบ

พล ง ง าน ไฟ ฟ า เ ป นพล ง ง าน ในกา รขบเคลอนเครองจกรกลในการผลตสนคา สวนธรกจบรการทมการใชไฟฟาเปนปจจยหลกสามารถเปดใหบรการไดตลอดเวลา มการจางงานตอเนอง ท าใหประชาชนมรายได

อกทงพลงงานไฟฟายงชวยพฒนาสนคา ในทองถนใหมมลคาและราคาเ พมขน เชน การผลตบรรจ ภณฑ การแปรรปสนค าทางการเกษตร เปนตน

ถากรณไฟดบในวงกวาง จะท าใหทก ภาคส วน เกดความเสยหาย ส งผลกระทบ ตอดานเศรษฐกจโดยตรง เชน ภาคอตสาหกรรม จะขาดความตอเนองในระบบการผลตสนคา อาจท า ให ส นค า เก ดค วาม เส ยหาย ท า ให ขาดแคลนสนคา สนคามราคาสงขน มผลกระทบตอการจางงานและรายไดในภาคประชาชน

4. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานเกษตรกรรม

ประโยชน ผลกระทบ

พลงงานไฟฟาไดถกน ามาใชประโยชน

ในภาคเกษตรกรรมมแนวโนมเพมขน เนองจาก

มการเจรญเตบโตของประเทศสงผลใหตองมการ

พฒนาสนคาทางการเกษตรจ านวนมาก เชน การ

แปรรปผลผลต การบรรจภณฑ เปนตน

ถาขาดพลงงานไฟฟา อาจสงผลใหสนคา

ภาคเกษตรกรรมเสยหาย เชน ผลผลตเนาเสย

พชท เพาะเลยงไวอาจตายได หรออาจท าให

การบรรจผลตภณฑลาชา เปนตน

ภาพการเพาะปลกไมดอกโดยใชพลงงานไฟฟา ใหแสงสวางเพอการเจรญเตบโตอยางตอเนอง

ภาพไกตายเนองจากขาดพลงงานไฟฟา ทจายใหกบโรงเพาะเลยงแบบปด

7

5. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานคณภาพชวต

ประโยชน ผลกระทบ

สงอ านวยความสะดวกในการด ารงชวตของมนษย ลวนใชพลงงานไฟฟาท งสน เชน เครองใชไฟฟา อปกรณระบบสอสาร อปกรณและเครองมอทางการแพทย รวมถงสงท ใหความบนเทงในชวตประจ าวน เปนตน

หากเกดกรณไฟฟาขดของหรอไฟดบ อาจสงผลใหขาดความสะดวกสบายในการด าเนนชวต รวมไปถ งความปลอดภยในชวตและทรพยสน เพราะอาจเปนชองทางใหโจร ขโมย หรอผราย สามารถเขามาปลน หรอท ารายเจาของทรพยสนได

6. ประโยชนและผลกระทบของพลงงานไฟฟาดานบรการ

ประโยชน ผลกระทบ

พลงงานไฟฟามบทบาทส าคญมากในดานการใหบรการทกภาคสวน ทงนเพอสรางความสะดวก สบายในท ก ๆ ด าน ท งในเ ร อ ง กา รประหยดเวลาและคาใชจาย เชน ระบบออนไลนของสถาบนการเงนตาง ๆ การทองเทยว โรงแรม รานอาหาร หางสรรพสนคา เปนตน ลวนแต ใชพลงงานไฟฟา

ถาไฟฟาดบเพยงชวขณะหรอดบเปนเวลา นาน ย อมส ง ผลต อการ ให บร ก า รข ดข อ ง และท าใหเกดความเสยหายในเรองของรายได ลดนอยลง รวมทงภาพลกษณการทองเทยว ของประเทศ

ภาพการใหบรการของธนาคารโดยผาน

เครองเบกจายอตโนมตทตองใชพลงงานไฟฟา

ภาพเหตการณไฟฟาดบทเกาะสมย

และเกาะพะงนสงผลใหเกดความเสยหายในดาน

การทองเทยว

8

ประโยชน ผลกระทบ

ภาพแหลงทองเทยวทตองอาศยแสงสวาง

จากพลงงานไฟฟา

ภาพขาวเหตการณไฟฟาดบใน 14 จงหวด

ภาคใต

กจกรรมทายเรองท 1 ความหมาย และความส าคญของไฟฟา (ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

9

เรองท 2 ประวตความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย

การใชไฟฟาของประเทศไทยถอวามประวตความเปนมายาวนาน โดยไดเรมน าไฟฟามาใช

หลงประเทศองกฤษเพยง 2 ป ทงนไฟฟาเรมเขามามบทบาทในประเทศไทยเมอป พ.ศ. 2427

ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) โดยจอมพลเจาพระยาสรศกด-

มนตร (เจม แสงชโต) ซงขณะนนยงมบรรดาศกดเปน “จะมน ไวยวรนารถ” ไดซอเครองก าเนดไฟฟา

จากประเทศองกฤษ จ านวน 2 เครอง น ามาใชในงานวนเฉลมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเดจ

พ ระ จ ล จอม เ ก ล า เ จ า อ ย ห ว โ ด ย จ า ยก ร ะ แ ส ไฟฟ า ท พ ร ะ ท น ง จ ก ร ม ห าป ร าส า ท

ในพระบรมมหาราชวง ซงนบเปนครงแรกของการใชไฟฟาในประเทศไทยและไดมการพฒนา

ตอเนองมาจนถงปจจบน ในแตละชวงเวลาไดมการจดตงหนวยงานขนมารบผดชอบดานไฟฟา

ดงน

แผนผงแสดงชวงเวลาการจดตงหนวยงานทรบผดชอบดานไฟฟาของประเทศไทย

กจกรรมทายเรองท 2 ประวตความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

จดตง “การไฟฟานครหลวง

(กฟน.)”

จดตง “การไฟฟากรงเทพฯ”

2493 2494 2497 2500 2501 2505 2512 ป พ.ศ.

จดตง “คณะกรรมการพจารณาสรางโรงไฟฟา

ทวราชอาณาจกร” ภายหลงเปลยนชอเปน

“ส านกงานพลงงานแหงชาต”

จดตง “องคการพลงงานไฟฟาลกไนต” และ

“องคการไฟฟาสวนภมภาค”

จดตง “การไฟฟายนฮ

(กฟย.)”

จดตง “การไฟฟา

ตะวนออกเฉยงเหนอ (กฟ.อน.)”

จดตง “การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย” “(กฟผ.)”

2455

จดตง “โรงไฟฟาสามเสน” ซงภายหลงเปลยนชอเปน “กองไฟฟาหลวงสามเสน”

ท าใหกจการไฟฟาเรม เปนปกแผน

จดตง “บรษทบางกอกอเลกตรกไลท ซนดเคท”

หรอ “โรงไฟฟาวดเลยบ”

2440

10

เรองท 3 ประเภทของไฟฟา

ไฟฟามแหลงก าเนดทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและมนษยประดษฐขน ในเรองท 3 ประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 ประเภทของไฟฟา

ตอนท 2 การก าเนดของไฟฟา

ตอนท 1 ประเภทของไฟฟา

แบงประเภทของไฟฟาเปน 2 ประเภท คอ

1. ไฟฟาสถต

ไฟฟาสถต คอ ปรมาณประจไฟฟาบวกและลบทคางอยบนพนผววสดไมเทากนและ ไมสามารถทจะไหลหรอถายเทไปทอน ๆ ได เนองจากวสดนนเปนฉนวนหรอเปนวสดทไมน าไฟฟา จะแสดงปรากฏการณในรปการดงดด การผลกกนหรอเกดประกายไฟ ซงปรากฏการณการเกดไฟฟาสถตในธรรมชาต เชน ฟาแลบ ฟารอง ฟาผา เปนตน

ภาพฟาแลบ ภาพฟาผา

หลกการเกดไฟฟาสถตสามารถน าไปใชประโยชนไดหลายอยาง เชน ท าใหเกดภาพ บนจอโทรทศน ท าใหเกดภาพในเครองถายเอกสาร เครองเอกซเรย ชวยในการพนสรถยนต จนถงการท างานของไมโครชพในเครองคอมพวเตอร เปนตน

11

2. ไฟฟากระแส

ไฟฟากระแส คอ การไหลของอเลกตรอนภายในตวน าไฟฟาจากทหนงไปอกทหนง

เชน ไหลจากแหลงก าเนดไฟฟาไปสแหลงทตองการใชกระแสไฟฟา ซงกอใหเกดแสงสวาง

เมอกระแสไฟฟาไหลผานลวดความตานทานสงจะกอใหเกดความรอน เราใชหลกการเกดความ

รอน มาประดษฐอปกรณไฟฟา เชน เตาหงตม เตารดไฟฟา เปนตน ไฟฟากระแส แบงออกเปน 2

ชนด คอ

2.1 ไฟฟากระแสตรง (Direct Current หรอ DC)

ไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟาทมทศทางการไหลไปทางเดยวตลอดระยะเวลา

ทวงจรไฟฟาปด กลาวคอ กระแสไฟฟาจะไหลจากขวบวกภายในแหลงก าเนดผานตวตานทาน

หรอโหลดผาน ตวน าไฟฟาแลวยอนกลบเขาแหลงก าเนดทขวลบเปนทางเดยวเชนนตลอดเวลา

เชน ถานไฟฉาย ไดนาโม เปนตน

ภาพถานไฟฉาย ภาพไดนาโม

ประโยชนของไฟฟากระแสตรง

1) ใชในการทดลองทางเคม เชน การน าน ามาแยกเปนออกซเจน และไฮโดรเจน เปนตน

2) ใชในการชบโลหะตาง ๆ

3) ใชเชอมโลหะและตดแผนเหลก

4) ท าใหเหลกมอ านาจแมเหลก

5) ใชในการประจกระแสไฟฟาเขาแบตเตอร

12

6) ใชในวงจรอเลกทรอนกส

7) ใชเปนอปกรณอ านวยความสะดวก เชน ไฟฉาย เปนตน

2.2 ไฟฟากระแสสลบ (Alternating Current หรอ AC)

ไฟฟากระแสสลบเปนไฟฟาทมการไหลกลบไปกลบมา ทงขนาดของกระแสและ

แรงดนไมคงท เปลยนแปลงอยเสมอ คอ กระแสจะไหลไปทางหนงกอน ตอมากจะไหลสวนกลบ

แลวกเรมไหลเหมอนครงแรก การทกระแสไฟฟาไหลไปตามลกศรเสนทบดานบนครงหนงและ

ไหลไปตามลกศรเสนประดานลางอกครงหนง เรยกวา 1 รอบ

ความถ หมายถง จ านวนลกคลนไฟฟากระแสสลบทเปลยนแปลงใน 1 วนาท

ไฟฟากระแสสลบทใชในประเทศไทยมความถ 50 เฮรตซ ซงหมายถง จ านวนลกคลนไฟฟาสลบ

ทเปลยนแปลง 50 รอบ ในเวลา 1 วนาท

ภาพการเกดคลนของไฟฟากระแสสลบ

ประโยชนของไฟฟากระแสสลบ

1) ใชกบระบบแสงสวางไดด

2) ใชกบเครองใชไฟฟาทตองการก าลงมาก ๆ

3) ใชกบเครองอ านวยความสะดวกและอปกรณไฟฟาไดเกอบทกชนด

13

ตอนท 2 การก าเนดของไฟฟา

แหลงก าเนดไฟฟาในโลกนมหลายอยาง ทงทเกดโดยธรรมชาต เชน ฟาแลบ ฟาผา เปนตน

และมนษยไดคนพบการก าเนดไฟฟาทส าคญ มดงน

1. ไฟฟาท เกดจากการเสยดสของวตถ เปนไฟฟาทเกดขนจากการน าวตถตางกน

2 ชนดมาขดสกน เชน แผนพลาสตกกบผา หวกบผม เปนตน

ภาพการเกดไฟฟาจากการเสยดสของวตถ

2. ไฟฟาทเกดจากการท าปฏกรยาทางเคม โดยการน าโลหะ 2 ชนดทแตกตางกน

ตวอยาง สงกะสกบทองแดงจมลงในสารละลาย โลหะทงสองจะท าปฏกรยาเคมกบสารละลาย

ท าใหเกดกระแสไฟฟา เชน แบตเตอร ถานอลคาไลน (ถานไฟฉาย) เปนตน

แบตเตอร ถานอลคาไลน 1.5 โวลต ถานอลคาไลน 9 โวลต

ภาพอปกรณไฟฟาทเกดจากการท าปฏกรยาทางเคม

3. ไฟฟาทเกดจากพลงงานแสงอาทตย โดยเราสามารถสรางเซลลแสงอาทตย (Solar

Cell) ทท าหนาทเปลยนพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานไฟฟา ปจจบนเครองใชไฟฟา

หลายชนดใชพลงงานแสงอาทตย เชน นาฬกาขอมอ เครองคดเลข เปนตน

แทงแกว

14

ภาพเซลลแสงอาทตยทใชในการผลตไฟฟาของเขอนสรนธร จงหวดอบลราชธาน

4. ไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา กระแสไฟฟาทไดมาจากพลงงานแมเหลก

โดยวธการใชลวดตวน าไฟฟาตดผานสนามแมเหลก หรอการน าสนามแมเหลกวงตดผานลวดตวน า

อยางใดอยางหนง ทงสองวธนจะท าใหมกระแสไฟฟาไหลในลวดตวน านน กระแสทผลตไดมทง

กระแสตรงและกระแสสลบ

ภาพอปกรณทมการใชไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา

กจกรรมทายเรองท 3 ประเภทของไฟฟา

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

15

หนวยการเรยนรท 2

พลงงานไฟฟาของประเทศไทย

สาระส าคญ

ในปจจบนประเทศไทย ใชเชอเพลงทหลากหลายในการผลตไฟฟา โดยสวนใหญผลต

จากกาชธรรมชาต หากพจารณาการใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหนงวน พบวามปรมาณการใช

ไฟฟาไมสม าเสมอขนอยกบความตองการของประชาชน ซงมแนวโนมการใชพลงงานไฟฟาเพมขน

ทกปตามภมอากาศ ประชากรทเพมขนและการขยายตวทางเศรษฐกจและอตสาหกรรม โดยม

หนวยงานทรบผดชอบเกยวของดานพลงงานไฟฟาหลายหนวยงาน ไดแก คณะกรรมการก ากบ

กจการพลงงาน (กกพ.) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาสวนภมภาค

(กฟภ.) และการไฟฟานครหลวง (กฟน.)

ตวชวด

1. บอกสดสวนเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาของประเทศไทย

2. บอกการใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหนงวน

3. อธบายสถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

4. ระบชอและสงกดของหนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย

5. บอกบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟา

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

เรองท 2 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย

เวลาทใชในการศกษา 20 ชวโมง

16

สอการเรยนร

1. หนงสอเรยนรายวชาเลอก การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน พว02027

2. ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1 รหสวชา พว12010

3. เวบไซต https://www.youtube.com/ พมพค าวา “ชดไฟฟานาร” เรอง ท าไม

คาไฟแพง ไฟฟาซอหรอสราง และผลตไฟฟาอยางไรด

4. ใบแจงคาไฟฟา

17

เรองท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

ปจจบนการใชพลงงานไฟฟาในประเทศไทยเพมสงขนอยางตอเนอง โดยเชอเพลงหลก

ทน ามาใชในการผลตไฟฟา คอ กาซธรรมชาต นน เรมลดลงเรอย ๆ จนอาจสงผลกระทบตอการ

ผลตไฟฟาในอนาคต ในเรองท 1 ประกอบดวย 3 ตอน คอ

ตอนท 1 สดสวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงประเภทตาง ๆ

ตอนท 2 การใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหนงวน

ตอนท 3 สภาพปจจบนและแนวโนมการใชพลงงานไฟฟา

ตอนท 1 สดสวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงประเภทตาง ๆ

การผลตไฟฟาของประเทศไทย มการใชเชอเพลงทหลากหลาย ซงไดมาจากแหลง

เชอเพลงภายในและภายนอกประเทศ โดยสวนใหญผลตจากกาซธรรมชาต รอยละ 69.19

รองลงมาคอ ถานหนน าเขาและถานหนในประเทศ (ลกไนต) รอยละ 18.96 พลงน า

ในประเทศและพลงน าน าเขา รอยละ 8.65 พลงงานหมนเวยน รอยละ 2.37 น ามนเตาและ

น ามนดเซล รอยละ 0.75 และซอไฟฟาจากประเทศมาเลเซย รอยละ 0.07

แผนภมแสดงสดสวนเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาของประเทศไทย ป พ.ศ. 2558

18

จากภาพสดสวนเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาในประเทศไทย ป พ.ศ. 2558 จะเหนวาประเทศไทยมความเสยงตอความมนคงดานพลงงานไฟฟาคอนขางสง เนองจากประเทศไทยมการพงพากาซธรรมชาตในการผลตไฟฟามากเกนไป โดยกาซธรรมชาตทน ามาใชมาจาก 2 แหลงหลก ๆ คอ แหลงกาซธรรมชาตในประเทศไทยประมาณรอยละ 60 สวนทเหลออกประมาณรอยละ 40 น าเขาจากประเทศเมยนมาร

ตอนท 2 การใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหนงวน

การใชไฟฟาแตละชวงเวลาในหนงวน มปรมาณความตองการใชไฟฟาไมสม าเสมอ

โดยความตองการไฟฟาสงสดจะเกด 3 ชวงเวลา คอ เวลา 10.00 – 11.00 น. เวลา 14.00 – 15.00 น.

และเวลา 19.00 – 20.00 น. ดงภาพ

ภาพการใชไฟฟาแตละชวงเวลาในหนงวน

การเลอกใชเชอเพลงในการผลตไฟฟา ตองพจารณาถงประเภทของโรงไฟฟาทตองการ

ในระบบดวย เพอใหสอดคลองกบความตองการใชไฟฟาในแตละชวงเวลา โดยค านงถง

ประสทธภาพของโรงไฟฟา และตนทนในการผลตไฟฟา เพราะโรงไฟฟาแตละประเภท

โรงไฟฟาฐาน

โรงไฟฟาขนาดใหญ เดนเครองตลอด 24 ชวโมง ราคาถก

ความตองการไฟฟาพนฐาน

(โรงไฟฟาฐาน) กาซธรรมชาต ลกไนต

ความตองการไฟฟาปานกลาง

กาซธรรมชาต พลงงานทดแทน

ความตองการไฟฟาสงสด

พลงน า น ามน

ระดบ 1 ระดบ 2

ระดบ 3

19

มความเหมาะสมในการผลตไฟฟาในแตละชวงเวลาทตางกน จะเหนไดวาความตองการใชไฟฟา

ในแตละวนจะแบงออกเปน 3 ระดบ ดงน

ระดบ 1 ความตองการไฟฟาพนฐาน เปนความตองการใชไฟฟาต าสดของแตละวน

ซงในแตละวนจะตองผลตไฟฟาไมต ากวาความตองการในระดบน โดยโรงไฟฟาทใชผลตไฟฟา

ต ามค ว ามต อ ง ก า ร ไฟ ฟ าพ น ฐ าน จ ะ เ ป น โ ร ง ไ ฟ ฟ า ท ต อ ง เ ด น เ ค ร อ ง ต ลอด เ วล า

จงควรเปนโรงไฟฟาทใชเชอเพลงราคาถกเปนล าดบแรก ไดแก โรงไฟฟาถานหน โรงไฟฟา

กาซธรรมชาต และโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

ระดบ 2 ความตองการไฟฟาปานกลาง เปนความตองการใชไฟฟามากขนกวาความ

ตองการไฟฟาพนฐาน แตยงไมถงระดบสงสด โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการ

ไฟฟาปานกลางจะใชโรงไฟฟากาซธรรมชาต และหากกาซธรรมชาตไมเพยงพอ จะตองใชน ามน

ดเซล หรอพลงงานทดแทนอน ๆ มาผลตไฟฟา จงท าใหตนทนเชอเพลงสง

ระดบ 3 ความตองการไฟฟาสงสด เปนความตองการใชไฟฟาบางชวงเวลาเทานน

ส าหรบโรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาไดทนทในชวงทมความตองการสงสด เชน โรงไฟฟากงหน

กาซทใชน ามนดเซลเปนเชอเพลง โรงไฟฟาพลงน า เปนตน

ตอนท 3 สภาพปจจบนและแนวโนมการใชพลงงานไฟฟา

ปจจบนประเทศไทยมความตองการไฟฟาเพมขนทกปตามสภาพภมอากาศ จ านวน

ประชากรทเพมขน และการขยายตวทางเศรษฐกจและอตสาหกรรม ดงนน พลงงานทยงยนและ

ความมนคงของระบบพลงงานไฟฟา จงมสวนส าคญตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคม

ของประเทศเปนอยางมาก

20

ภาพการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

จากภาพการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2553 ใชพลงงานไฟฟา

161,554 ลานหนวย และป พ.ศ. 2558 ใชพลงงานไฟฟาถง 183,288 ลานหนวย ซงการใชไฟฟา

ในชวง 5 ป ระหวางป พ.ศ. 2553 – 2558 เพมขน รอยละ 13.45 โดยเฉลยแลวเพมขนรอยละ

2.7 ตอป

เชอเพลงแตละประเภทมขอดและขอจ ากด เพอใชเปนขอมลในการพจารณาเลอกใช

เชอเพลงในการผลตไฟฟาไดอยางเหมาะสม

ตารางเปรยบเทยบขอดและขอจ ากดของเชอเพลงประเภทตาง ๆ

เชอเพลง ขอด ขอจ ากด

กาซธรรมชาต - ราคาคาไฟตอหนวยต า - สามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง

- มการปลอยกาซเรอนกระจก - ราคาเชอเพลงมความผนผวน - ปรมาณส ารองเชอเพลงในประเทศไทย

มปรมาณจ ากด ถานหน - มปรมาณเชอเพลงเพยงพอ

- ราคาคาไฟตอหนวยต า - สามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง

- มการปลอยกาซเรอนกระจก - ใชเชอเพลงปรมาณมาก - ประชาชนยงขาดความมนใจในเรอง

มลภาวะทางอากาศ

21

เชอเพลง ขอด ขอจ ากด

นวเคลยร - มปรมาณเชอเพลงเพยงพอ - ราคาคาไฟตอหนวยต า - สามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง - เปนโรงไฟฟาทสะอาด ไมกอใหเกดมลพษ

และกาซเรอนกระจก - ใชเชอเพลงนอย

- ใชเงนลงทนในการกอสรางสง - ใชเวลากอสรางโรงไฟฟานาน - ประชาชนยงกงวลในเรองความปลอดภย

ลม - เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาต ไมมคาเชอเพลง

- เปนแหลงพลงงานสะอาด ไมกอใหเกดมลภาวะจากกระบวนการผลตไฟฟา

- ราคาคาไฟตอหนวยสง - พงพาไมได เนองจากตองขนอยกบสภาพ

อากาศและฤดกาล - ใช พ นท ม ากเม อ เท ยบกบ โ ร ง ไฟฟา

ประเภทอน น า - เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาต ไมม

คาเชอเพลง - เปนแหลงพลงงานสะอาด ไมกอใหเกด

มลภาวะจากกระบวนการผลตไฟฟา

- การเดนเครองผลตไฟฟาขนกบปรมาณน าในชวงทสามารถปลอยน าออกจากเขอนได

แสงอาทตย - เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาต ไมมคาเชอเพลง

- สามารถน าไปใชในแหลงทยงไมมไฟฟาใชและอยหางไกลจากระบบสงไฟฟา

- การดแลรกษางาย - เปนแหลงพลงงานสะอาด ไมกอใหเกด

มลภาวะจากกระบวนการผลตไฟฟา

- ราคาคาไฟตอหนวยสง - พงพาไมได เนองจากตองขนอยกบสภาพ

อากาศและฤดกาล - ใช พ นท ม ากเม อ เท ยบกบ โ ร ง ไฟฟา

ประเภทอน - ปญหาการจดเกบไฟฟา

ชวมวล - ใชประโยชนจากเศษวสดเหลอใชทางการเกษตร

- ชวยเพมรายไดใหเกษตรกร - ชวยแกปญหาสงแวดลอมเรองของเหลอ

ทงทางการเกษตร

- ชวมวลเปนวสดทเหลอใชจากการแปรรปทางการเกษตร มปรมาณส ารองท ไมแนนอน

- การบรหารจดการเชอเพลงท าไดยาก - ราคาชวมวลแนวโนมสงขน เนองจากม

ความตองการใชเพมขนเรอย ๆ - ชวมวลทมศกยภาพเหลออยมกจะอย

กระจดกระจาย มความชนสง จงท าใหตนทนการผลตไฟฟาสงขน เชน ใบออยและยอดออย ทะลายปาลม เปนตน

22

เชอเพลง ขอด ขอจ ากด

ความรอนใตพภพ

- เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาต ไมมคาเชอเพลง

- เปนแหลงพลงงานสะอาด

ใชไดเฉพาะในพนททมแหลงความรอน ใตพภพอยเทานน

สงทตองค านงถงในการเลอกเชอเพลงเพอใชผลตไฟฟา 1. ความมนคง ควรมแหลงส ารองเชอเพลงทมปรมาณเพยงพอและแนนอน สามารถ

พงพาตนเองได มการกระจายประเภทของเชอเพลงเพอลดความเสยงจากการพงพาเชอ เพลงใดเชอเพลงหนงมากเกนไป

2. ราคาเหมาะสม ควรเลอกเชอเพลงทมตนทนในการผลตไฟฟาต า 3. สงแวดลอม ควรเลอกเชอเพลงทไมกอใหเกดผลกระทบกบสงแวดลอมเกนเกณฑ

มาตรฐานทกฎหมายก าหนด

•

• •

•

ภาพปจจยทควรค านงในการเลอกเชอเพลงเพอใชผลตไฟฟา

เพอลดความเสยงของการใชกาซธรรมชาตทอาจหมดไปในอนาคต การเพมจ านวนโรงไฟฟาทสามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง เชน ถานหน นวเคลยร เปนตน จงจ าเปนอยางยง และตองควบคไปกบพลงงานหมนเวยนในอตราสวนทเหมาะสม โดยการปรบสดสวนการใช

23

เชอเพลงใหตอบสนองตอความตองการใชไฟฟาทจะเพมขนในอนาคต และค านงถงตนทนในการผลตกระแสไฟฟาดวย กจกรรมทายเรองท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย (ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

24

เรองท 2 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย

หนวยงานทรบผดชอบเกยวกบไฟฟาในประเทศไทยตงแตระบบผลต ระบบสงจนถงระบบจ าหนายใหกบผใชไฟฟา แบงเปน 2 ภาคสวน คอ ภาครฐบาล และ ภาคเอกชน โดยภาครฐบาล มหนวยงาน การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) และการไฟฟานครหลวง(กฟน.) ส าหรบภาคเอกชนมเฉพาะระบบผลตไฟฟาเทานน นอกจากนยงมคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) ซงเปนองคกรอสระทท าหนาทก ากบกจการไฟฟาและกจการ

กาซธรรมชาตภายใตกรอบนโยบายของรฐบาลและกระทรวงพลงงาน

ภาพการสงไฟฟาจากโรงไฟฟาถงผใชไฟฟา

25

สญลกษณของหนวยงาน หนวยงาน/บทบาทหนาทของหนวยงาน

คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) สงกดกระทรวงพลงงาน มภารกจในการก ากบดแล

การประกอบกจการพลงงาน ใหมความมนคง และเชอถอได มประสทธภาพ เปนธรรมตอทงผใช และผประกอบกจการพลงงาน ตลอดจนเปนมตรตอสงแวดลอม ตดตอไดทหมายเลข 1204

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เปนร ฐวสาหก จด านก จการพล งงาน ส งก ด

กระทรวงพลงงาน มภารกจในการจดหาพลงงานไฟฟาใหแกประชาชน โดยการผลตไฟฟา รบซอไฟฟา จดสงไฟฟา และจ าหนายไฟฟาใหแกการไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค ผใชไฟฟารายอน ๆ ตามทกฎหมายก าหนด รวมทงประเทศใกลเคยง ตดตอไดทหมายเลข 1416

การไฟฟานครหลวง (กฟน.) เปนรฐวสาหกจประเภทสาธารณปโภคสาขาพลงงาน

สงกดกระทรวงมหาดไทย มภารกจในการรบซอไฟฟา และจ าหนายไฟฟาใหกบประชาชนในพนทจงหวดกรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ ตดตอได ทหมายเลข 1130

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนรฐวสาหกจดานสาธารณปโภค สงกดกระทรวง

มหาดไทย มภารกจในการผลตไฟฟา รบซอ จดสง และจ าหนายไฟฟาใหแกประชาชน ธรกจ และอตสาหกรรมตางๆ ในเขตจ าหนาย 74 จงหวดทวประเทศ ยกเวน กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ ตดตอได ทหมายเลข 1129

26

หากประชาชนไดรบความขดของเกยวกบระบบไฟฟา เชน หมอแปลงไฟฟาระเบด เสาไฟฟาลม ไฟฟาดบ ไฟฟาตก บลคาไฟฟาไมถกตอง เปนตน นอกจากนยงรวมไปถงการขอใชไฟฟา เปลยนขนาดมเตอรไฟฟา สามารถตดตอไดทการไฟฟาสวนภมภาค หรอการไฟฟานครหลวงทอยในแตละพนท แตหากประชาชนพบปญหาเกดขนกบเสาสงไฟฟาแรงสง สามารถตดตอไดท การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

กจกรรมทายเรองท 2 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

27

หนวยการเรยนรท 3

อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา

สาระส าคญ การด าเนนชวตของมนษยในปจจบนมพลงงานไฟฟาเขามาเกยวของอยตลอดเวลา ดงนน

เพอใหการใชพลงงานไฟฟามความปลอดภย ผใชตองรจกอปกรณไฟฟา วงจรไฟฟา และเลอกใช

อปกรณและเครองใชไฟฟาไดอยางเหมาะสม

ตวชวด

1. บอกชอและหนาทของอปกรณไฟฟา

2. อธบายการตอวงจรไฟฟาแบบตาง ๆ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 อปกรณไฟฟา

เรองท 2 วงจรไฟฟา

เรองท 3 สายดนและหลกดน

เวลาทใชในการศกษา 30 ชวโมง

สอการเรยนร

1. หนงสอเรยนรายวชาเลอก การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน พว02027

2. ชดวชา การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 2 รหสวชา พว12010

3. ชดสาธตการตอวงจรไฟฟา

4. ถานไฟฉาย 2A จ านวน 2 กอน

5. สายไฟ

6. หลอดไฟฉาย

28

เรองท 1 อปกรณไฟฟา

อปกรณไฟฟาทใชในวงจรไฟฟามหลายชนด แตละชนดมหนาทและความส าคญ ทแตกตางกนออกไป ไดแก

1. สายไฟ

สายไฟเปนอปกรณส าหรบสงกระแสไฟฟาจากทหนงไปยงอกทหนง โดยกระแสไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถงเครองใชไฟฟา สายไฟท าดวยสารทมคณสมบตเปนตวน าไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดด) เชน ทองแดง เปนตน โดยจะถกหมดวยฉนวนไฟฟาเพอความ

ปลอดภยของผใชไฟฟาสายไฟทใชกนตามบานเรอนมดงน

ชนดของสายไฟ พกดแรงดนและลกษณะการตดตง

VAF สายแขง

พกดแรงดน: 300 โวลต

การตดตง: เดนสายไฟลอยตามบาน

VAF – G หรอสาย VAF

แบบมกราวด

พกดแรงดน: 300 โวลต

การตดตง: เดนปลกลอยแบบมสายกราวด

เดนซอนในผนง

พกดแรงดน: 750 โวลต

การตดตง: ตอเขาเครองอปกรณไฟฟาหรอ

เครองใชไฟฟา

VFF สายออน

พกดแรงดน: 300 โวลต

การตดตง: เครองใชไฟฟาตามบาน ปลกพวง

ชนดท าเองในบาน

29

ชนดของสายไฟ พกดแรงดนและลกษณะการตดตง

VCT สายออน

พกดแรงดน: 750 โวลต

การตดตง: สายฉนวน 2 ชน เดนคอนโทรล

ปลกพวงใชกลางแจงได

VSF สายออน

พกดแรงดน: 300 โวลต

การตดตง: เดนลอยหรอตคอนโทรล

THW สายแขงออน

พกดแรงดน: 750 โวลต

การตดตง: เดนสายไฟฝงทอและตคอนโทรล

โรงงาน

2. ฟวส

ฟวสเปนอปกรณปองกนกระแสไฟฟาไหลเกน จนเกดอนตรายตอเครองใชไฟฟา ถาม

กระแสไฟฟาไหลเกน ฟวสจะหลอมละลายจนขาดท าใหตดวงจรไฟฟาในครวเรอนโดยอตโนมต

ฟวสท าดวยโลหะผสมระหวางตะกวกบดบก มจดหลอมเหลวต าและมรปรางแตกตาง

กนไปตามวตถประสงคของการใชงาน ดงภาพ

ฟวสหลอด ฟวสเสน ฟวสกระเบอง

ภาพฟวสชนดตางๆ

30

3. อปกรณตดตอน หรอ เบรกเกอร

เบรกเกอร คอ อปกรณตดวงจรโดยอตโนมต เมอมกระแสไฟฟาไหลผานเกนขนาด

ปมหรอคนโยกทเบรกเกอร จะดดมาอยในต าแหนงตดวงจรอยางอตโนมต โดยอาศยหลกการ

ท างานของแมเหลกไฟฟา เบรกเกอรมจ าหนายตามทองตลาดหลายแบบ และหลายขนาด ดงภาพ

ภาพเบรกเกอรแบบตาง ๆ

4. สวตช

สวตช เปนอปกรณปดหรอเปดวงจรไฟฟา เพอควบคมการจายกระแสไฟฟาใหกบ

เครองใชไฟฟา

ภาพสวตชไฟฟา

31

สวตชม 2 ประเภท คอ

1) สวตชทางเดยว สามารถปดหรอเปดวงจรไฟฟาไดเพยงทางเดยว เชน วงจร

ของหลอดไฟฟาหลอดใดหลอดหนง เปนตน

2) สวตชสองทาง เปนการตดตงสวตช 2 จด เพอปดหรอเปดวงจรไฟฟาไดสองจด เชน

สวตชไฟทบนไดทสามารถ เปด - ปด ไดทงอยชนบนและชนลาง ท าใหสะดวกในการใชงาน

ภาพสวตชแบบทางเดยว (ซาย) และแบบสองทาง (ขวา)

ขอควรรของสวตช

1) ไมควรใชสวตชอนเดยวควบคมเครองใชไฟฟาหลายชนใหท างานพรอมกน เพราะ

กระแสไฟฟาทไหลผานสวตชมากเกนไปจะท าใหจดสมผสเกดความรอนสง อาจท าใหสวตชไหม

และเปนอนตรายได

2) ไมควรใชสวตชธรรมดาควบคมเครองใชไฟฟาทมกระแสไฟฟาไหลผานสง เชน

เครองปรบอากาศ เปนตน ควรใชเบรกเกอร เพราะสามารถทนกระแสไฟฟาไดสงกวา

5. สะพานไฟ หรอ คทเอาท

สะพานไฟ หรอ คทเอาท เปนอปกรณส าหรบตดตอวงจรไฟฟาทงหมดภายใน

ครวเรอน ประกอบดวยฐานและคนโยกทมลกษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซงมทจบเปนฉนวน เมอสบ

คนโยกขน กระแสไฟฟาจะไหลเขาสวงจรไฟฟาในครวเรอน และเมอสบคนโยกลงกระแสไฟฟา

จะหยดไหล เปนการตดวงจร

32

ภาพสะพานไฟและฟวสในสะพานไฟ

ขอควรรเกยวกบสะพานไฟ

1) สะพานไฟชวยใหเกดความสะดวกและปลอดภยในการซอมแซมหรอตดตงอปกรณ ไฟฟา

2) ถาตองการใหวงจรเปด (ไมมกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสบคนโยกลง แตถาตองการใหวงจรปด (มกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสบคนโยกขน

3) ในการสบคนโยกจะตองใหแนบสนทกบทรองรบ

6. เครองตดไฟรว

เครองตดไฟรว เปนอปกรณเสรมความปลอดภยอกชนหนง ทสามารถตดวงจรไฟฟา

กรณเกดไฟฟารว โดยก าหนดความไวของการตดวงจรไฟฟาตามปรมาณกระแสไฟฟาทรวลงด น

เพอใหมการตดไฟรวกอนทจะเปนอนตรายกบระบบไฟฟา

ภาพเครองตดไฟรว

33

7. เตารบและเตาเสยบ

เตารบและเตาเสยบ เปนอปกรณทใชเชอมตอวงจรไฟฟา ท าใหกระแสไฟฟาไหลเขาส

อปกรณและเครองใชไฟฟา

1) เตารบหรอปลกตวเมย คอ อปกรณทเชอมตอกบวงจรไฟฟาในครวเรอน เชน เตารบทตดตงบนผนงบานหรออาคาร เปนตน เพอรองรบการตอกบเตาเสยบของเครองใชไฟฟา

2) เตาเสยบหรอปลกตวผ คอ อปกรณสวนทตดอยกบปลายสายไฟของเครองใชไฟฟา เตาเสยบทใชกนอยม 2 แบบ คอ

(1) เตาเสยบ 2 ขา ใชกบเตารบทม 2 ชอง

(2) เตาเสยบ 3 ขา ใชกบเตารบทม 3 ชอง โดยขากลางจะตอกบสายดน

เตารบหรอปลกตวเมย เตาเสยบหรอปลกตวผ

ขอควรรเกยวกบเตารบและเตาเสยบ

1) การใชงานควรเสยบเตาเสยบใหแนนสนทกบเตารบและไมใชเตาเสยบหลายอน

กบเตารบอนเดยว เพราะเตารบอาจรอนจนลกไหมได

2) เมอถอดปลกออกควรจบทเตาเสยบ ไมควรดงทสายไฟ เพราะจะท าใหสายหลด

และเกดไฟฟาลดวงจรได

กจกรรมทายเรองท 1 อปกรณไฟฟา

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

34

เรองท 2 วงจรไฟฟา

วงจรไฟฟา คอ การเชอมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟาผานสายไฟฟาไปยง

เครองใชไฟฟาในครวเรอน

การเชอมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟา ม 3 แบบ คอ แบบอนกรม แบบขนาน และ

แบบผสม

ภาพของวงจรไฟฟา ลกษณะการตอวงจรไฟฟา

การตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม เปนการน าเอาเครองใชไฟฟามาตอเรยงล าดบกนไป โดยน าปลายดานหนงตอเขากบปลายอกดานหนงของเครองใชไฟฟาแตละตวจนถงตวสดทาย แลวจงตอเขากบแหลงก าเนดไฟฟา ท าใหกระแสไฟฟ า ไหล ไปในทศทาง เด ยว และกระแสไฟฟาภายในวงจรจะมคาเทากนทก ๆ จด

การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน เปนการ

น าเอาเครองใชไฟฟา 2 ชนดขนไป มาตอเรยง

แบบขนานกน โดยน าปลายดานเดยวกนของ

เครองใชไฟฟา แตละตวมาตอเขาดวยกน แลวตอ

ปลายของเครองใชไฟฟาแตละตวทตอกนแลว

ตอเขากบแหลงก าเนดไฟฟา โดยแรงดนไฟฟา

ของเครองใช ไฟฟาแตละตวจะมค า เ ทากน

แตกระแสทไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะม

คาไมเทากน อยางไรกตามเมอน าคามารวมกนจะ

ไดเทากบกระแสทไหล ผานวงจรทงหมด

35

ภาพของวงจรไฟฟา ลกษณะการตอวงจรไฟฟา

การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการ

ตอผสมกนของวงจรไฟฟาแบบอนกรมและ

วงจรไฟฟาแบบขนาน

วงจรไฟฟาภายในครวเรอนจะเปนการตอแบบขนาน เพอใหเครองใชไฟฟาแตละชนด

รบแรงดนไฟฟาทจดเดยวกน หากเครองใชไฟฟาชนดหนงเกดขดของเครองใชไฟฟาชนดอน

กยงคงใชงานไดตามปกต

ส าหรบประเทศไทย ไฟฟาทใชในครวเรอนเปนไฟฟากระแสสลบทมความตางศกย 220

โวลต ความถ 50 เฮรตซ โดยใชสายไฟ 3 เสน คอ

1) สายไฟ (Line) หรอ สาย L มศกยไฟฟาเปน 220 โวลต

2) สายนวทรล (Neutral) หรอ สาย N มศกยไฟฟาเปน 0 โวลต

3) สายดน (Ground) หรอ สาย G มไวเพอความปลอดภยตออปกรณไฟฟาและผใช

กระแสไฟฟาจะสงผานมเตอรไฟฟามายงแผงควบคมไฟฟา ซงแผงควบคมไฟฟาท าหนาท

จายกระแสไฟฟาไปยงอปกรณเครองใชไฟฟา

แผงควบคมไฟฟาประกอบไปดวยอปกรณตดตอนหลกหรอคทเอาท ซงม 1 ตวตอครวเรอน

และมอปกรณตดตอนยอยหลายตวไดขนอยกบจ านวนเครองใชไฟฟาทใชในครวเรอน นอกจากน

ยงมจดตอสายดนทจะตอไปยงเตารบหรอปลกตวเมยทกจดในครวเรอน เพอตอเขาเครองใชไฟฟา

การตอวงจรแบบผสม

36

ภาพตวอยางแผงวงจรไฟฟาในครวเรอน

กจกรรมทายเรองท 2 วงจรไฟฟา (ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

37

เรองท 3 สายดนและหลกดน 1. สายดน

สายดน คอ สายไฟทตอเขากบเครองใชไฟฟา มไวเพอปองกนการเกดกระแสไฟฟาลดวงจรกบเครองใชไฟฟาและท าอนตรายกบผใช โดยการตอลงดน เพอใหสายดนเปนตวน ากระแสไฟฟาทอาจเกดการรวไหล จากเครองใชไฟฟาลงสพนดน เปนการปองกนไมให ไดรบอนตรายจากกระแสไฟฟา

ภาพระบบสายดน

38

ภาพสายดนและหลกดน

2. หลกดน

หลกดน คอ อปกรณทท าหนาทน ากระแสไฟฟาทรวไหลจากเคร องใชไฟฟา

ผานสายดน ลงสพนดน โดยหลกดนจะมลกษณะเปนแทงทรงกระบอก เสนผาศนยกลาง 16

มลลเมตร และยาวไมนอยกวา 2.4 เมตร ท าจากวสดททนการผกรอน เชน แทงทองแดงหรอ

แทงแมเหลกหมทองแดง เปนตน โดยหลกดนเปนองคประกอบทส าคญของระบบสายดน ดงน

1) เปนอปกรณปลายทางทจะท าหนาทสมผสกบพนดน

2) เปนสวนทจะท าใหสายดนหรออปกรณทตอลงดนมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบดน

3) เปนเสนทางไหลของประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาทจะไหลลงสดน

4) เปนตวก าหนดคณภาพ อายความทนทาน และความปลอดภยของระบบการตอ

ลงดนในระยะยาว

ส าหรบเครองใชไฟฟาทแนะน าใหตดตงสายดน เชน เครองท าน าอนไฟฟา ต เยน

เครองปรบอากาศ เครองซกผา เครองคอมพวเตอร เปนตน

จากการศกษาความรเกยวกบวงจรไฟฟาและอปกรณไฟฟา สามารถน ามาใชตอระบบไฟฟา

ภายในบานได ดงตวอยางในภาพตอไปน

39

ภาพการตอระบบไฟฟาภายในบาน

กจกรรมทายเรองท 3 สายดนและหลกดน

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

40

หนวยการเรยนรท 4

การประหยดพลงงานไฟฟา

สาระส าคญ

การใชพลงงานไฟฟาใหเกดความคมคาและประหยด ผใชตองรจกวธการประหยดพลงงาน

ไฟฟาและวางแผนการใชพลงงานไฟฟาในครวเรอนอยางเหมาะสม

ตวชวด

1. บอกกลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา

2. จ าแนกฉลากเบอร 5 ของแทกบของลอกเลยนแบบ

3. เลอกใชเครองใชไฟฟาไดเหมาะสมกบสถานการณทก าหนดให

4. ปฏบตตนเปนผประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา

เรองท 2 แนวปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน

เวลาทใชในการศกษา 20 ชวโมง

สอการเรยนร

1. หนงสอเรยนรายวชาเลอก การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน พว02027

2. ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจ าวน 1 รหสวชา พว12010

41

เรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา

การประหยดพลงงาน คอ การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ และรคณคา การประหยดพลงงานนอกจากชวยลดปรมาณการใชพลงงาน ซงเปนการประหยดคาใชจายของครวเรอนและประเทศชาตแลว ยงชวยลดปญหาผลกระทบจากสงแวดลอมไดดวย

กลยทธทใชในการประหยดพลงงานไฟฟา คอ กลยทธ 3 อ. ไดแก อปกรณประหยดไฟฟา อาคารประหยดไฟฟา และอปนสยประหยดไฟฟา

1. กลยทธ อ. 1 อปกรณประหยดไฟฟา เปนการสงเสรมใหทกครวเรอนเปลยนมาใชเครองใชไฟฟาทมประสทธภาพสง ประหยดไฟ ซงมวธการดฉลากเบอร 5 ดงภาพ

ภาพฉลากเบอร 5 ของแท

ปจจบนฉลากเบอร 5 มผลอกเลยนแบบมาก ทงน การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

(กฟผ.) ไดจดทะเบยนเครองหมายรบรองตามพระราชบญญตเครองหมายการคา หากบคคลใด

ลอกเลยนแบบถอวามความผด สามารถสงเกตลกษณะของฉลากเบอร 5 ของปลอมได ดงภาพ

42

ภาพฉลากเบอร 5 ของปลอม

2. กลยทธ อ. 2 อาคารประหยดไฟฟา ไดแก การบรหารการใชไฟฟา การปรบปรง

ระบบปองกนความรอนเขาสอาคาร การใชระบบปรบอากาศประสทธภาพสง การปรบปรงระบบ

แสงสวาง และการจดการอบรมใหความรดานการใชพลงงานอยางถกตอง

3. กลยทธ อ. 3 อปนสยประหยดไฟฟา เปนการปลกจตส านกและอปนสยใหคนไทย

โดยเฉพาะอยางยงเยาวชนไทย ใชพลงงานอยางมประสทธภาพ เชน ปดสวตชไฟและ

เครองใชไฟฟาเมอเลกใชงาน ตงอณหภม เครองปรบอากาศท 26 องศาเซลเซยส และถอดปลก

ทกครงหลงการใชเครองใชไฟฟา เปนตน

กจกรรมทายเรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

43

เรองท 2 แนวปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน

โดยทวไปเครองใชไฟฟาภายในครวเรอน มกมการใชพลงงานไฟฟาสง เกอบทกชนด

เพอเปนการประหยดและคมคา ผใชจงควรมความรเกยวกบการใชเครองใชไฟฟาอยางถกวธ ดงน

เครองใชไฟฟา การใชงาน

หลอดไฟฟา • เลอกใชประเภทและขนาดวตตใหเหมาะสมกบการใชงานและพนทตดตง

• เลอกใชหลอดประหยดไฟ

• หลอดไฟฟาและอปกรณตองไดรบการรบรองมาตรฐานสนคา

• ปดสวตชไฟทกครงเมอเลกใชงาน

โทรทศน • เลอกประเภทและขนาดใหเหมาะสมกบความตองการใชงาน โทรทศนทมขนาดใหญ ยงกนไฟมากขน

• ปดและถอดปลกทนทเมอไมมคนด

• วางโทรทศนในจดทอากาศถายเทไดสะดวก

ตเยน • เลอกใชตเยนทมฉลากประหยดไฟเบอร 5 และมขนาดเหมาะสมกบครวเรอน

• ไมแชของทยงรอนเพราะจะท าใหตเยนกนไฟ/ท างานหนก

• วางตเยนในจดทอากาศถายเทไดสะดวก และหางจากผนงอยางนอย 15 ซม. ไมตงตเยนใกลแหลงความรอน หรอรบแสงแดดโดยตรง

• ตรวจสอบยางขอบประต ไมใหมรอยรวหรอเสอมสภาพ

• ละลายน าแขงอยางสม าเสมอ และปรบอณหภมใหเหมาะสมกบชนดและปรมาณของในตเยน

เครองซกผา • เลอกขนาดใหเหมาะสมกบการใชงาน

44

เครองใชไฟฟา การใชงาน

• ซกผาในปรมาณเหมาะสม สมพนธกบขนาดของเครองซกผา

ไมโครเวฟ • ไมวางใกลอปกรณไฟฟาอน ๆ

• ศกษาคมอวธการใชเพอการใชงานทถกตอง

• ถอดปลกเมอเลกใชงาน

หมอหงขาวไฟฟา • เลอกขนาดให เหมาะสมกบสมาชกในครอบครว เชน 1 - 5 คน

ขนาด 1.5 ลตร หรอ 6-10 คน ขนาด 2 ลตร

• ถอดปลกเมอเลกใชงาน

กระตกน ารอน

ไฟฟา

• ถอดปลกออกเมอน าเดอดหรอเลกใช

• หมนท าความสะอาดลางตะกรนออกบอย ๆ

• เตมน าใหอยในระดบทเหมาะสม หรอตามทเครองระบไว

• ระวงอยาใหน าแหง หรอปลอยใหระดบน าต ากวาขดทก าหนด เพราะจะ

ท าใหเกดไฟฟาลดวงจรในกระตกน ารอน เปนอนตรายอยางยง

45

เครองใชไฟฟา การใชงาน

เครองปรบอากาศ • หมนท าความสะอาดแผนกรองอากาศ และลางเครองปรบอากาศปละ

2 ครง

• ตงอณหภมท 26 องศาเซลเซยส

• ปดประตและหนาตางใหสนท

• เลอกขนาดเครองปรบอากาศใหเหมาะสมกบพนทของหอง

พนทของหอง (ตารางเมตร) ความสงไมเกน 3 เมตร

ขนาดเครองปรบอากาศ (บทย : BTU)

9-14 9,000 16-17 12,000 20-24 15,000

30 18,000-20,000

เครองท าน าอน

ไฟฟา

• เลอกเครองท าน าอนไฟฟาใหเหมาะสมกบการใช ส าหรบบานทวไป

เครองท าน าไฟฟาอนควรใชขนาดไมเกน 4,500 วตต

• ตดตงสายดนพรอมเครองตดไฟฟารว

• ปรบระดบความรอนใหเหมาะสม

• ปดเครองทกครงเมอเลกใชงาน

เตารด • ควรรวบรวมผาทจะรดแตละครงใหมากพอ การรดผาครงละชดท าให

สนเปลองไฟฟามาก

• ไมควรพรมน ามากจนเกนไป เพราะจะท าใหสญเสยความรอนจากการรด

มาก

พดลม • เลอกขนาดและประเภทใหเหมาะสมกบการใชงาน

46

เครองใชไฟฟา การใชงาน

• เลอกใชความแรงของลมใหเหมาะกบความตองการ ความแรงของลม

ยงมากยงเปลองไฟ

• ปดพดลมทนทเมอไมใชงาน

• หมนถอดหนากากพดลมลางอยเสมอ

เครอง

คอมพวเตอร

• ปดหนาจอ ถาไมใชงานนานเกน 15 นาท

• ตดตงระบบ Screen Saver เพอรกษาคณภาพหนาจอ

• วางคอมพวเตอรในทอากาศถายเทสะดวก

• ปดและถอดปลกทกครงเมอเลกใชงาน

47

ภาพวธประหยดไฟฟา

กจกรรมทายเรองท 2 แนวปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน

(ใหผเรยนไปท ากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

48

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

1. ง. การเคลอนทของอเลกตรอน

2. ข. ดานเกษตรกรรม

3. ก. ตากบยายนงรถไฟฟาไปหาหมอทโรงพยาบาล

4. ก. ดานบรการ

5. ข. อตสาหกรรม

6. ข. รชกาลท 5

7. ค. ไฟฟากระแสสลบ

8. ก. ฟารว

9. ข. กาซธรรมชาต

10. ข. โรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

11. ง. เมยนมาร

12. ค. บายสองโมง

13. ง. การเปดไฟอานหนงสอในเวลากลางคน

14. ง. ขาดความเชอมนทางดานการลงทน

15. ก. ความลาชาจากการเดนทาง

16. ข. นวเคลยร

17. ค. สายไฟ สายนวทรล สายดน

18. ค. สะพานไฟ

19. ค. ตงอณหภมเครองปรบอากาศท 22 องศาเซลเซยส

20. ก. กฟผ.

49

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

1. ข. รชกาลท 5

2. ง. การเคลอนทของอเลกตรอน

3. ก. ตากบยายนงรถไฟฟาไปหาหมอทโรงพยาบาล

4. ข. อตสาหกรรม

5. ค. ไฟฟากระแสสลบ

6. ข. โรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

7. ก. ดานบรการ

8. ค. สะพานไฟ

9. ข. ดานเกษตรกรรม

10. ก. ฟารว

11. ข. กาซธรรมชาต

12. ง. เมยนมาร

13. ก. กฟผ.

14. ง. การเปดไฟอานหนงสอในเวลากลางคน

15. ง. ขาดความเชอมนทางดานการลงทน

16. ค. บายสองโมง

17. ก. ความลาชาจากการเดนทาง

18. ค. ตงอณหภมเครองปรบอากาศท 22 องศาเซลเซยส

19. ค. สายไฟ สายนวทรล สายดน

20. ข. นวเคลยร

50

เฉลย/แนวตอบ กจกรรมทายเรอง

หนวยการเรยนรท 1

รจกไฟฟา

กจกรรมทายเรองท 1 ความหมาย และความส าคญของไฟฟา

กจกรรมท 1.1 ใหเตมค าหรอขอความลงในชองวางใหถกตอง

ตอบ 1) ไฟฟา คอ ราชบณฑตยสถานไดใหความหมาย ของค าวา “ไฟฟา” ไววา “พลงงานรป

หนงซงเกยวของกบการแยกตวออกมา หรอการเคลอนทของอเลกตรอนหรอโปรตอน หรออนภาค

อนทมสมบตแสดงอ านาจคลายคลงกบอเลกตรอนหรอโปรตอน ใชประโยชนกอใหเกดพลงงานอน

เชน ความรอน แสงสวาง การเคลอนท”

2) ประโยชนของพลงงานไฟฟา คอ

ตอบ 1. ดานคมนาคม เชน รถไฟฟา สญญาณไฟจราจร

2. ดานอตสาหกรรม เชน อตสาหกรรมสงทอ อตสาหกรรมยานยนต อตสาหกรรม

อเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหาร

3. ดานเศรษฐกจ เชน การผลตบรรจภณฑ การแปรรปสนคาทางการเกษตร

4. ดานเกษตรกรรม เชน การแปรรปผลผลต การบรรจภณฑ

5. ดานคณภาพชวต เชน เครองใชไฟฟา อปกรณสอสาร เครองมอแพทย

6. ดานบรการ เชน ระบบออนไลนของสถาบนการเงนตาง ๆ การทองเทยว โรงแรม

รานอาหาร หางสรรพสนคา

3) ผลกระทบของการขาดพลงงานไฟฟา คอ

ตอบ 1. ดานคมนาคม ท าใหผคนเดนทางลาชา เกดความวนวาย อาจกอใหเกดอบตเหต และอาจกอใหเกดความเสยหายในเรองของการขนสงสนคาไมทนตามก าหนดเวลา

2. ดานอตสาหกรรม หากเกดกรณไฟฟาขดของหรอไฟดบ อาจท าใหกระบวนการผลตหยดชะงก ขาดความตอเนอง และท าใหสนคาเกดความเสยหาย สงผลใหความเชอมนของ นกลงทนตางประเทศลดลง สวนกรณราคาคาไฟฟาสงขนจะสงผลใหตนทนการผลตสนคาสงขน

51

3. ดานเศรษฐกจ ภาคอตสาหกรรมจะขาดความตอเนองในระบบการผลตสนคา อาจท าใหสนคาเกดความเสยหาย ท าใหขาดแคลนสนคา สนคามราคาสงขน มผลกระทบตอ การจางงานและรายไดในภาคประชาชน ยอมสงผลใหราคาสนคาสงขนตามไปดวย ท าให การสงออกสนคาไมสามารถแขงขนกบตางประเทศได

4. ดานเกษตรกรรม ผลผลตเนาเสย พชทเพาะเลยงไวอาจตายได หรออาจท าให

การบรรจผลตภณฑลาชา

5. ดานคณภาพชวต ขาดความสะดวกสบายในการด าเนนชว ต รวมไปถงความ

ปลอดภยในชวตและทรพยสน เพราะอาจเปนชองทางใหโจร ขโมย หรอผราย สามารถเขามาปลน

หรอท ารายเจาของทรพยสนได

6. ดานบรการ การใหบรการขดของ เชน ระบบออนไลนของสถาบนการเงนตาง ๆ

การทองเทยว โรงแรม รานอาหาร หางสรรพสนคา เกดความเสยหายในเรองของรายได รวมทง

ภาพลกษณการทองเทยวของประเทศ

กจกรรมท 1.2 เกบใบแจงคาไฟฟา พรอมจดบนทกคาไฟฟาในเดอนทแลว และเดอนตอไป

เพอเปรยบเทยบคาไฟฟาของตนเอง พรอมทงบอกเหตผลของการเพมและลดของคาไฟฟาในแตละ

เดอน

ตวอยาง

ล าดบ เดอน-ป คาไฟฟาในครวเรอน (บาท)

1 พฤษภาคม 2559 700

52

กจกรรมทายเรองท 2 ประวตความเปนมาของไฟฟาในประเทศไทย

กจกรรมท 2.1 เตมค าตอบลงในชองวางใหถกตอง

1) ประเทศไทยเรมมไฟฟาใชในรชสมยใด ตอบ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5)

2) ประเทศไทยซอเครองก าเนดไฟฟาเครองแรกมาจากประเทศอะไร ตอบ ประเทศองกฤษ 3) ประเทศไทยจายกระแสไฟฟาครงแรกทใด ตอบ พระทนงจกรมหาปราสาท 4) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยจดตงขนเมอ ป พ.ศ. ใด ตอบ ป พ.ศ. 2512 5) ผทซอเครองก าเนดไฟฟาเครองแรกของประเทศไทย คอ ตอบ จอมพลเจาพระยาสรศกดมนตร (เจม แสงชโต) หรอจมน ไวยวรนารถ

กจกรรมทายเรองท 3 ประเภทของไฟฟา

กจกรรมท 3.1 ท าการทดลองเรองไฟฟาสถต ดงน

1) น าไมบรรทดพลาสตกถกบเสนผม แลวน าไปแตะเศษกระดาษ สงเกตผลทเกดขน

2) เขยนบนทกผลการทดลอง

บนทกผลการทดลอง

เมอน าไมบรรทดพลาสตกถกบเสนผม แลวน าไมบรรทดไปแตะเศษกระดาษ จะท า

ใหกระดาษถกดดและเคลอนทเขาหาไมบรรทด เนองจากการน าไมบรรทดพลาสตกถกบเสนผม

จะท าใหเกดการถายเทประจระหวางไมบรรทดพลาสตกถกบเสนผม ตอจากนนเมอน าไมบรรทด

ไปแตะเศษกระดาษจงสงผลใหเกดแรงดงดดเศษกระดาษขน

53

กจกรรมท 3.2 เลอกค าตอบขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1) ง. มอเตอรไฟฟา

2) ก. พาย

3) ก. 2 ประเภท คอ ไฟฟาสถต และไฟฟากระแส

4) ง. ถกทกขอ

5) ก. ไฟฟาทมทศทางการไหลไปทางเดยวตลอดระยะเวลาทวงจรไฟฟาปด

54

หนวยการเรยนรท 2

พลงงานไฟฟาของประเทศไทย

กจกรรมทายเรองท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

กจกรรมท 1.1 เตมขอความในภาพใหถกตองสมบรณ

กจกรรมท 1.2 เลอกค าทก าหนดเตมลงในชองวางใหถกตอง

ต าสด พลงงานนวเคลยร พลงน า ปานกลาง สง ตลอดเวลา

1) ความตองการไฟฟาพนฐาน เปนความตองการใชไฟฟา ต าสด ของแตละวน ซงในแตละวน

จะตองผลตไฟฟาไมต ากวาความตองการในระดบน โดยโรงไฟฟาทใชผลตไฟฟาตามความ

ตองการไฟฟาพนฐาน จะเปนโรงไฟฟาทตองเดนเครอง ตลอดเวลา จงควรเปนโรงไฟฟาทใช

เชอเพลงราคาถกเปนล าดบแรก ไดแก โรงไฟฟาถานหน โรงไฟฟากาซธรรมชาต และโรงไฟฟา

พลงงานนวเคลยร

2) ความตองการไฟฟา ปานกลาง เปนความตองการใชไฟฟามากขนกวาความตองการไฟฟา

พนฐาน แตยงไมถงระดบสงสด โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟา

ปานกลางจะใชโรงไฟฟากาซธรรมชาต และหากกาซธรรมชาตไมเพยงพอ จะตองใชน ามน

ดเซล หรอพลงงานทดแทนอน ๆ มาผลตไฟฟา จงท าใหตนทนเชอเพลง สง

55

3) ความตองการไฟฟาสงสด เปนความตองการใชไฟฟาบางชวงเวลาเทานน ส าหรบโรงไฟฟา

ทผลตพลงงานไฟฟาไดทนทในชวงทมความตองการสงสด เชน โรงไฟฟากงหนกาซทใชน ามน

ดเซลเปนเชอเพลง โรงไฟฟา พลงน า

กจกรรมท 1.3 เลอกค าตอบขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1) ค. เวลา 10.00 – 11.00 น.

2) ก. โรงไฟฟาถานหน

3) ข. โรงไฟฟาพลงน า

4) ง. ถกทกขอ

5) ก. โรงไฟฟาฐาน คอ โรงไฟฟาขนาดใหญ สามารถเดนเครองไดตลอด 24 ชวโมง

กจกรรมท 1.4 ศกษาจากเวบไซต https://www.youtube.com/ โดยพมพค าวา “ชดไฟฟา นาร” เรอง ท าไมคาไฟแพง ไฟฟาซอหรอสราง และผลตไฟฟาอยางไรด แลวสรปสงทไดเรยนร ในประเดนดงตอไปน

1) สถานการณการใชไฟฟาในปจจบน ความตองการใชไฟฟาสงขน จากการขยายตวทางเศรษฐกจ จงตองน าเขาเชอเพลง จากตางประเทศท าใหตนทนการผลตสง

2) ควรซอไฟฟาหรอสรางโรงไฟฟา พรอมใหเหตผลประกอบ ถาไฟฟาไมพอใชม 2 แนวทางในการจดหาไฟฟา คอ

(1) ซอไฟฟาและเชอเพลง - ขอด ไมตองสรางโรงไฟฟาเอง ไมตองใชเงนลงทนในการกอสราง - ขอเสย เงนไหลออกนอกประเทศ ขาดความมนคงของระบบไฟฟา เชน กรณการปด

ซอมทอกาซ การเกดสงคราม ตางประเทศไมขาย (2) สรางโรงไฟฟา

- ขอด มความมนคงทางดานไฟฟาในระยะยาว เงนไมรวไหลออกนอกประเทศ เปนการสรางงาน ท าใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจและอตสาหกรรม

- ขอเสย ใชเงนลงทนสง ใชระยะเวลาในการกอสรางโรงไฟฟานาน

56

3) ควรใชเชอเพลงประเภทใดผลตไฟฟา (1) โรงไฟฟาพลงงานทดแทน เชน ลม น า แสงอาทตย

- ขอด เชอเพลงฟร ไมปลอยกาซเรอนกระจก - ขอเสย คาไฟฟาแพง ประสทธภาพในการผลตต า ไมสามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24

ชวโมง (2) โรงไฟฟาพลงงานความรอน เชน กาซธรรมชาต ถานหน นวเคลยร

(2.1) กาซธรรมชาต - ขอด ผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง - ขอเสย กาซธรรมชาตในอาวไทยจะหมดภายใน 10 - 15 ป

(2.2) ถานหน

- ขอด ผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง เชอเพลงถก กอสรางไมแพง ตนทน

คาไฟฟาถก

- ขอเสย ปลอยกาซเรอนกระจก มฝนละออง

(2.3) นวเคลยร

- ขอด ไมปลอยกาซเรอนกระจก ผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง ตนทน

คาไฟฟาถก

- ขอเสย ใชเงนลงทนสง และตองมการบรหารจดการทด

กจกรรมท 1.5 เกบใบแจงคาไฟฟา พรอมจดบนทกคาไฟฟาในเดอนทแลว และเดอนตอไป

เพอเปรยบเทยบคาไฟฟาของตนเองในแตละเดอน พรอมทงบอกเหตผลของการเพมและลดของคา

ไฟฟาในแตละเดอน

ตวอยาง ล าดบ เดอน-ป คาไฟฟาใน

ครวเรอน (บาท) เหตผล

1 เมษายน 2559 700 2 พฤษภาคม 2559 600 คาไฟฟาลดลงจากเดอนมถนายน

เนองจากอากาศเยนขน จงประหยดไฟฟาดวยการเปดแอรนอยลง

57

กจกรรมท 1.6 จดอนดบความเหมาะสมในการใชเชอเพลงผลตไฟฟา

สามารถพจารณาไดดงน

กลมล าดบตน ไดแก ถานหน/กาชธรรมชาต/นวเคลยร เนองจากเปนโรงไฟฟาทสามารถ

เดนเครองไดตลอด 24 ชวโมง และมตนทนคาไฟฟาต า

กลมล าดบรอง ไดแก น า/แสงอาทตย/ลม/ชวมวล เนองจากโรงไฟฟาไมสามารถเดนเครอง

ไดตลอด 24 ชวโมง

กลมล าดบทาย ไดแก น ามน เนองจากเชอเพลงก าลงจะหมด มราคาไมแนนอน

กจกรรมทายเรองท 2 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

กจกรรมท 2.1 บอกบทบาทหนาทของหนวยงานทรบผดชอบเกยวกบไฟฟาในประเทศไทย

1) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เปนรฐวสาหกจดานกจการพลงงาน สงกด

กระทรวงพลงงาน มภารกจในการจดหาพลงงานไฟฟาใหแกประชาชน โดยการผลตไฟฟา

รบซอไฟฟา จดสงไฟฟา และจ าหนายไฟฟาใหแกการไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค

ผใชไฟฟารายอน ๆ ตามทกฎหมายก าหนด รวมทงประเทศใกลเคยง

2) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนรฐวสาหกจดานสาธารณปโภค สงกดกระทรวง

มหาดไทย มภารกจในการผลตไฟฟา รบซอ จดสง และจ าหนายไฟฟาใหแกประชาชน ธรกจ และ

อตสาหกรรมตาง ๆ ในเขตจ าหนาย 74 จงหวดทวประเทศ ยกเวน กรงเทพมหานคร นนทบร และ

สมทรปราการ

3) การไฟฟานครหลวง (กฟน.)

การไฟฟานครหลวง (กฟน.) เปนรฐวสาหกจประเภทสาธารณปโภคสาขาพลงงาน สงกด

กระทรวงมหาดไทย มภารกจในการรบซอไฟฟา และจ าหนายไฟฟาใหกบประชาชนในพนทจงหวด

กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ

58

4) คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.)

ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) สงกดกระทรวงพลงงาน มภารกจ

ในการก ากบดแลการประกอบกจการพลงงาน ใหมความมนคง และเชอถอได มประสทธภาพ เปน

ธรรมตอทงผใช และผประกอบกจการพลงงาน ตลอดจนเปนมตรตอสงแวดลอม

กจกรรมท 2.2 เลอกค าตอบขอทถกทสดเพยงขอเดยว

1) ง. ผลตไฟฟา รบซอไฟฟา จดสงไฟฟา และจ าหนายไฟฟาใหแก การไฟฟานครหลวง และการ

ไฟฟาสวนภมภาค

2) ข. การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

3) ก. การไฟฟานครหลวง (กฟน.)

4) ค. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

5) ค. ก ากบดแลการประกอบกจการพลงงาน ใหมความมนคง และเชอถอได

59

หนวยการเรยนรท 3

อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา

กจกรรมทายเรองท 1 อปกรณไฟฟา

กจกรรมท 1.1 น าตวอกษรทอยหนาค าตอบดานขวามอมาเตมลงในชองวางดานซายมอใหถกตอง

….ช.… 1. สายไฟ ก. อปกรณทเชอมตอกบวงจรไฟฟาในครวเรอน

....ค.... 2. ฟวส ข. อปกรณปดหรอเปดวงจรไฟฟา

....ซ.... 3. เบรกเกอร ค. อปกรณปองกนกระแสไฟฟาไหลเกน

....ข.... 4. สวตช ง. อปกรณเสรมความปลอดภยอกหนงชน สามารถตดวงจรไฟฟากรณ

เกดไฟฟารว

....จ... 5. สะพานไฟ จ. อปกรณส าหรบตดตอวงจรไฟฟาทงหมดภายในครวเรอน

....ง.... 6. เครองตดไฟรว ฉ. อปกรณปดหรอเปดวงจรไฟฟาทสามารถโยกปดหรอเปด

วงจรไฟฟาไดเพยงทางเดยว

....ก.... 7. เตารบ ช. อปกรณส าหรบสงพลงงานไฟฟาจากทหนงไปยงอกทหนง

....ญ... 8. เตาเสยบ ซ. อปกรณตดตอวงจรโดยอตโนมต

....ฉ... 9. สวตชทางเดยว ฌ. อปกรณปดหรอเปดวงจรไฟฟาทมการตดตงสวตช 2 จด สามารถ

โยกปดหรอเปดวงจรไฟฟาไดสองจด

...ฌ... 10. สวตชสองทาง ญ. อปกรณสวนทตดอยกบปลายสายไฟของเครองใชไฟฟา

60

กจกรรมท 1.2 บอกขอควรรของอปกรณไฟฟา ไดแก สะพานไฟ สวตช เตารบและเตาเสยบ

อปกรณไฟฟา ขอควรร

1) สะพานไฟ 1. สะพานไฟชวยใหเกดความสะดวกและปลอดภยในการ

ซอมแซมหรอตดตงอปกรณไฟฟา

2. ถาตองการใหวงจรเปด (ไมมกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสบคน

โยกลง แตถาตองการใหวงจรปด (มกระแสไฟฟาไหลผาน)

ใหสบคนโยกขน

3. ในการสบคนโยกจะตองใหแนบสนทกบทรองรบ

2) สวตช 1. ไมควรใชสวตชอนเดยวควบคมเครองใชไฟฟาหลายชนให

ท างานพรอมกน เพราะกระแสไฟฟาทไหลผานสวตชมากเกนไป

จะท าใหจดสมผสเกดความรอนสง อาจท าใหสวตชไหม และ

เปนอนตรายได

2 . ไม ค วร ใช สว ตช ธ รรมดาควบคม เคร อ ง ใช ไฟฟ า ทมกระแสไฟฟาไหลผานสง เชน เครองปรบอากาศ ควรใช เบรกเกอร เพราะสามารถทนกระแสไฟฟาไดสงกวา

3) เตารบและเตาเสยบ 1. การใชงานควรเสยบเตาเสยบใหแนนสนทกบเตารบและไมใช

เตาเสยบหลายอนกบเตารบอนเดยว เพราะเตารบอาจรอน

จนลกไหมได

2. เมอถอดปลกออกควรจบทเตาเสยบ ไมควรดงทสายไฟ

เพราะจะท าใหสายหลดและเกดไฟฟาลดวงจรได

61

กจกรรมทายเรองท 2 วงจรไฟฟา

กจกรรมท 2.1 เขยนภาพวงจรไฟฟา 3 แบบ ไดแก แบบอนกรม แบบขนาน และแบบผสม

กจกรรมท 2.2 ทดลองตอวงจรไฟฟา

1) ทดลองตอวงจรไฟฟา 3 แบบ ดงน แบบอนกรม แบบขนาน และแบบผสม โดยใชอปกรณ

คอ ถานไฟฉาย 2A จ านวน 2 กอน สายไฟ และหลอดไฟฉาย

2) บนทกผลการเรยนรทไดจกการทดลอง

ผลการทดลอง

1. การตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม เปนการน าเอาเครองใชไฟฟามาตอเรยงล าดบกนไป

โดยน าปลายดานหนงตอเขากบปลายอกดานหนงของเครองใชไฟฟาแตละตวจนถงตวสดทาย

แลวจงตอเขากบแหลงก าเนดไฟฟา ท าใหกระแสไฟฟาไหลไปในทศทางเดยว

2. การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน เปนการน าเอาเครองใชไฟฟา 2 ชนดขนไป มาตอเรยงแบบ

ขนานกน โดยน าปลายดานเดยวกนของเครองใชไฟฟาแตละตวมาตอเขาดวยกน แลวตอปลายของ

เครองใชไฟฟาแตละตวทตอกนแลว ตอเขากบแหลงก าเนดไฟฟา โดยแรงดน ไฟฟาของ

เครองใชไฟฟาแตละตวจะมคาเทากน แตกระแสทไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะมคา

ไมเทากน อยางไรกตามเมอน าคามารวมกนจะไดเทากบกระแสทไหลผานวงจรทงหมด

3. การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการตอผสมกนของวงจรไฟฟาแบบอนกรมและ

วงจรไฟฟาแบบขนาน

การตอวงจรแบบผสม

62

กจกรรรมท 2.3 เลอกค าตอบขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1) ง. ไฟฟากระแสสลบ

2) ง. 220 โวลต

3) ค. แบบขนาน

4) ค. สายไฟ สายนวทรล สายดน

5) ข.

กจกรรมทายเรองท 3 สายดนและหลกดน

กจกรรมท 3.1 ท าเครองหมายถก () หนาชอเครองใชไฟฟาทตดตงสายดนและหลกดน

.............................1. เตารด

........................2. เครองท าน าอนไฟฟา

.............................3. พดลม

........................4. เครองซกผา

........................5. ตเยน

.............................6. โทรทศน

........................7. เครองปรบอากาศ

.............................8. เครองเลนดวด

.............................9. กระตกน ารอนไฟฟา

........................10. เครองคอมพวเตอร

63

หนวยการเรยนรท 4

การประหยดพลงงานไฟฟา

กจกรรมทายเรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา

กจกรรมท 1.1 บอกกลยทธทใชในการประหยดพลงงานไฟฟา

1) กลยทธ อ. 1 อปกรณประหยดไฟฟา เปลยนมาใชเครองใชไฟฟาทมฉลากเบอร 5

2) กลยทธ อ. 2 อาคารประหยดไฟฟา ไดแก การบรหารการใชไฟฟา การปรบปรงระบบปองกน

ความรอนเขาสอาคาร การใชระบบปรบอากาศประสทธภาพสง การปรบปรงระบบแสงสวาง

และการจดการอบรมใหความรดานการใชพลงงานอยางถกตอง

3) กลยทธ อ. 3 อปนสยประหยดไฟฟา เปนการปลกจตส านกและอปนสยใหคนไทย โดยเฉพาะ

อยางยงเยาวชนไทย ใชพลงงานอยางมประสทธภาพ เชน ปดสวตชไฟและเครองใชไฟฟา

เมอเลกใชงาน ตงอณหภมเครองปรบอากาศท 26 องศาเซลเซยส และปลดปลกทกครงหลงการใช

เครองใชไฟฟา

กจกรรมท 1.2 เขยนวธการดฉลากเบอร 5 ทถกตอง มาอยางนอย 3 ขอ

64

กจกรรมทายเรองท 2 แนวปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน

กจกรรมท 2.1 ใหเขยนเครองหมายถก (√) หนาขอทถก และเขยนเครองหมายกากบาท (×) หนาขอทผด ........ √..... 1. เลอกซอเครองใชไฟฟาทไดมาตรฐานดฉลากแสดงประสทธภาพใหแนใจทกครง

กอนตดสนใจซอ หากมอปกรณไฟฟาเบอร 5 ตองเลอกใชเบอร 5 ......... √.... 2. จดวางต เยนในจดทอากาศถายเทไดสะดวกและหางจากผนงประมาณ 15

เซนตเมตร ……… X …. 3. ควรรดผาครงละนอย ๆ เพอประหยดไฟฟา ……… X …. 4. ควรปรบจอโทรทศนใหสวางและเปดเสยงใหดง จะท าใหประหยดไฟมากขน ......... √..... 5. ตงอณหภมเครองปรบอากาศท 26 องศาเซลเซยส เพราะการปรบอณหภมทลดลง

1 องศาเซลเซยส จะตองใชพลงงานเพมขนรอยละ 5 – 10 ......... X.... 6. เปดจอภาพคอมพวเตอรตลอดเวลาถงแมวาไมมการใชงาน ........ √......7. หมนถอดหนากากพดลมลางอยเสมอ ........ X..... 8. ควรตดตงเครองใชไฟฟาทปลอยความรอน เชน กาตมน ารอนไฟฟา เครองถาย

เอกสาร ไวในหองท างานทตดเครองปรบอากาศ เพอสะดวกตอการใชงาน ........ X......9. ควรน าตนไมมาปลกในหองทมเครองปรบอากาศ เพราะตนไมจะคายไอน าท าให

อากาศเยนขน ........ √.....10. ถอดปลกหมอหงขาวไฟฟาเมอเลกใชงาน

65

กจกรรมท 2 .2 น าความรจากการศกษา เรองการประหยดพลงงานไฟฟาไปปรบใช ในชวตประจ าวน และเปรยบเทยบคาไฟฟาของตนเองกอนและหลงการปฎบตการประหยดไฟฟา พรอมใหเหตผลประกอบ

เดอน คาไฟฟาในครวเรอน (บาท)

วธการประหยดไฟฟา

มนาคม 520 บาท 1. ยายตเยนออกหางจากฝาผนงอยางนอย 15 ซม. 2. ท าความสะอาดเครองปรบอากาศ ไมน าของรอนเขาหองแอร 3. ตงอฯหภมแอรท 26 องศาเซลเซยส

เมษายน 480 บาท 1. รดผาอาทตยละ 1 ครง ทงครอบครว 2. เวลาตมน ารอนใสน าเฉพาะปรมาณทตองการใชเมอใชเสรจถอดปลก แลวกรอกใสกระตกเกบความรอน

พฤษภาคม 450 บาท 1. ปดหนาจอคอมพวเตอรเมอไมใชงานนานกวา 15 นาท 2. ถอดปลกโทรทศนออกทกครงเมอเลกใช

66

บรรณานกรม

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. พลงงานทดแทน. นนทบร: กองผลตสอการสอสารองคการ ฝายสอสารองคการ กฟผ. 2554 .

คมอการพฒนาและการลงทนผลตพลงงานทดแทน ชดท 1. ไฟฟาพลงงานลม. กรมพฒนา พลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555.

คมอการพฒนาและการลงทนผลตพลงงานทดแทน ชดท 2. พลงงานแสงอาทตย. กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555.

คมอการพฒนาและการลงทนผลตพลงงานทดแทน ชดท 4. ชวมวล. กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555.

นวลฉว รงธนเกยรต. พลงงานนวเคลยรเพอมนษยชาต. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2547.

แผนทศกยภาพพลงงานลมของประเทศไทย. กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน. 2544.

วสนต เตชะวงศธรรม. “ทศทางใหมของสายลม” ใน เมอสองมอรวมคลายโรครอน. (หนา 86-93).กรงเทพฯ: ส านกพมพทางชางเผอก. 2552.

สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต. นวเคลยร และการใชประโยชนจากเทคโนโลยนวเคลยร. กรงเทพฯ : โรงพมพส านกพระพทธศาสนาแหงชาต. 2554.

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงานกระทรวง กระทรวงพลงงาน. การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของประเทศไทย. กรงเทพฯ. 2554.

ส.อ.ท. คานเปลยนระบบอดฉดพลงงานทดแทน. คมนาคม ลอจสตกส สยามธรกจ ฉบบท 1327 ประจ าวนท 18 สงหาคม 2012.

มตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต ครงท 2/2553 (ครงท 131) วนจนทรท 28 มถนายน พ.ศ. 2553.

จบตาดนโยบายรบซอไฟฟาพลงงานหมนเวยนแบบ “Feed-in Tariff” วนศกรท 15 มถนายน 2012 เวลา13:41 น. SCB EIC ขาวรายวน - คอลมน : ขาวในประเทศ

สถานการณการผลต-ใชไฟฟา ป 2556. กองวางแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟา ฝายวางแผนระบบไฟฟา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (ขอมล ณ ธนวาคม 2556).

67

แหลงอางองออนไลน

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (2554). รายงานไฟฟาของประเทศไทยป 2554. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.dede.go.th/dede/images/stories/stat_dede /electric54_1.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (2557). สถานการณพลงงานป 2556 และแนวโนมป 2557. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://webkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/kb00_a125_Thank%20Press%209.01.2014.pdf (วนทคนขอมล: 14 กรกฎาคม 2557).

การไฟฟาสวนภมภาค. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.pea.co.th. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

การไฟฟานครหลวง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.mea.or.th/home/index.php?l=th. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.egat.co.th/. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. ประวตกจการไฟฟาไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view%20=article&id=%20318&Itemid=472. (วนทคนขอมล 20 มนาคม 2555).

คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.erc.or.th/ERCWeb2/Front/PublicHearing/PublicHearingDetail.aspx?rid=87#&muid=0&prid=23 (วนทคนขอมล: 10 กรกฎาคม 2557).

ชดการสอน เรองวงจรไฟฟา กจกรรมท 11. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://sanchai2506.wordpress.com/. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

ทรปลกปญญา. ชนดของสายไฟ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.trueplookpanya.com/new/ cms_detail/knowledge/16310-00/. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

68

ประกายนคร. Tips Electrical. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.praguynakorn.com/tip3- (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

ประเภทของสายไฟฟา. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.srptc.ac.th/news/05-01-2012-InRoXHKThu52521.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

มาตรการประหยดพลงงาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://httpwww2egatcothrenewshtm.blogspot.com/2010/07/blog-post.html. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

วชาการ.คอม. ไฟฟานาร. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.vcharkarn.com/electric/article/view.php?id=42701. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

วธตดตงสายดนทถกตอง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.clef-audio.com/pic/correct_grounding.pdf. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

สถาบนวจยและพฒนาพลงงาน. (2556). พลงงานไฟฟา. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.rmutphysics.com/charud/scibook/electric4/bottee3.htm. (วนทคนขอมล 20 มนาคม 2555).

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (2554). การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของประเทศไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.eppo.go.th/power/power2554.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

ส านกนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. เครองใชไฟฟาภายในบาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.eppo.go.th/encon/ebook/ep-51/home-utilities.pdf. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

เอสโซ (ประเทศไทย). 2012 แนวโนมพลงงานโลก-ภาพรวมถงป 2040. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.esso.co.th/Thailand-Thai/PA/Files/2012eo_thai.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

MAC eKnowledge. วงจรไฟฟาในบาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.maceducation.com/e-knowledge/2432209100/10.htm. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

69

ทมาของภาพและขอมล

ล าดบ ภาพ/ขอมล ซอเวบไซต/แหลงทมาของภาพและขอมล

1 ภาพการไหลของอเลกตรอน ในวงจรไฟฟา

http://www.projedersi.com/index.php/bilim-kuetuephanesi/nedir/283-elektrik-ak-m-nedir

2 ภาพรถไฟฟา (BTS) ทใชในกรงเทพมหานคร

http://bangkokscoop.com/2011/11/09/bts-mrt-

3 ภาพสญญาณไฟจราจรทางอากาศ 1

http://www.ashlandregionalairport.com/default.htm

4 ภาพสญญาณไฟจราจรทางอากาศ 2

http://trichyonmove.blogspot.com/2012/01/committee-formed-for-runway-expansion.html

5 ภาพสญญาณไฟจราจรทางบก http://guru-club.blogspot.com/2011/09/blog-post_17.html 6 ภาพสญญาณไฟจราจรทางน า http://www.oknation.net/blog/print.php?id=433166

7

ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบทเมองนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกาเมอป พ.ศ. 2546

http://www.smh.com.au/articles/2003/08/15/1060871738322.html

8

ภาพผลกระทบตอการคมนาคมเหตการณไฟฟาดบ ท าใหการจราจรตดขด และเกดความวนวาย

http://www.defence.pk/forums/world-affairs/199280-indias-great-grid-collapse-20-states-affected-600-million-people-suffer-2.html

9 ภาพโรงงานอตสาหกรรมสงทอ http://www.thaifranchisecenter.com/document/show.php?docuID=583

10 ภาพโรงงานอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

http://www.chiangmai-cardec.com/news-id41.html

11 ภาพขาวล าปางปญหาไฟดบกระทบโรงงาน

http://www.mcot.net/site/content?id=519caf96150ba0e33e000391#.VvSrhdJ95D8

12 ภาพการเพาะปลกไมดอกโดยใชพลงงานไฟฟาใหแสงสวางเพอการเจรญเตบโตอยางตอเนอง

http://cmtourismcm.blogspot.com/

13 ภาพไกตายเนองจากขาดพลงงานไฟฟาทจายใหกบ โรงเพาะเลยงแบบปด

http://www.tnews.co.th/html/contents/142047/

70

14 ภาพการใหบรการของธนาคารโดยผานเครองเบกจายอตโนมตทตองใชพลงงานไฟฟา

http://www.posttoday.com/economy/finance/402490

15

ภาพขาวเหตการณไฟฟาดบ ทเกาะสมย และเกาะพะงนสงผลใหเกดความเสยในดานการทองเทยว

http://news.thaipbs.or.th/content

16 ภาพแหลงทองเทยวทตองอาศยแสงสวางจากพลงงานไฟฟา

http://www.dreamdestination.in.th/trip_planner_view.aspx?pid=136

17 ภาพขาวเหตการณไฟฟาดบ ใน 14 จงหวดภาคใต

http://news.voicetv.co.th/thailand/70483.html

18 ภาพฟาแลบ http://bbs.tiexue.net/post2_4310769_1.html

19 ภาพฟาผา http://www.thaigoodview.com/library/contest2552/type1/science03/16/images/sc40.gif

20 ภาพไดนาโม http://chicargobike.blogspot.com/2010/11/dynamo-generator-lighting-primer.html

21 ภาพการเกดคลนของไฟฟากระแสสลบ

http://www.kwachapenchang.com/index.php?PHPSESSID=udljcrn7j1949kdm2f7s3av9t3&action=dlattach;topic=2479.0;attach=11214;image

22 ภาพการเกดไฟฟาจากการ เสยดสของวตถ

http://weerajit14.blogspot.com/2011/09/electrostartic.html

23 ภาพการใชไฟฟาแตละชวงเวลาในหนงวน

http://www.egat.co.th/

24 ภาพฟวสชนดตาง ๆ http://tv11.prd.go.th/khonkaen/ewt_news.php?nid=2278&filename=index

25 เบรกเกอรแบบตาง ๆ http://www.sp-powerpros.com/344537/emergency-exit-light

26 ภาพสวตชแบบทางเดยว (ซาย) และแบบสองทาง (ขวา)

http://www.maceducation.com/e-knowledge/243220 9100/10.html

27 ภาพสะพานไฟและฟวสในสะพานไฟ

http://www.maceducation.com/e-knowledge/2432209100/10.htm เรอง วงจรไฟฟาในบาน วนท 20/3/2556

71

28 ภาพเครองตดไฟรว http://2g.pantip.com/cafe/home/topic/R8502910/R8502910-5.jpg

29 ภาพตวอยางแผงวงจรไฟฟาในครวเรอน

http://www.praguynakorn.com/tip3

30 ภาพวธประหยดไฟฟา http://www.eppo.go.th/encon/Publication/

72

คณะผจดท า

คณะทปรกษา

นายสรพงษ จ าจด นายประเสรฐ หอมด

เลขาธการ กศน. ส านกงาน กศน. รองเลขาธการ กศน. ส านกงาน กศน.

นายรตนชย นามวงศ นายทนงรกษ แสงวฒนะชย นายนรา เหลาวชยา นางตรนช สขสเดช

รองผวาการพฒนาโรงไฟฟา ผชวยผวาการวศวกรรมโรงไฟฟา ผอ านวยการส านกงาน กศน.จงหวดพษณโลก ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

นายสรพงษ คลอวฒเสถยร ผอ านวยการฝายบรหารงานวศวกรรมโรงไฟฟาและพลงงานนวเคลยร

นายศภผล รตนากร ผชวยผอ านวยการฝายบรหารงานวศวกรรมโรงไฟฟา และพลงงานนวเคลยร การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

นางสาวนทกล เกรยงชยพร หวหนาแผนกปฏกรณนวเคลยร การไฟฟาฝายผลต แหงประเทศไทย

คณะท างาน

นางสาวอนงค ชชยมงคล ครเชยวชาญ กศน. อ าเภอเมองอทยธาน จงหวดอทยธาน นางภทรา พานชเจรญ นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ

ศนยเทคโนโลยการศกษา นายพชย ชกาญจนพทกษ วศวกร ระดบ 9 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย นางสาวนธมา ศรพานช วศวกร ระดบ 6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย นางสาวภทรา ศรสวสด วศวกร ระดบ 6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย นายธรยทธ พนธชนะ คร กศน. ต าบลกระบใหญ กศน. อ าเภอเมองกระบ

จงหวดกระบ นายมนตร ศรบญเรอง คร กศน. ต าบลกดน าใส กศน. อ าเภอน าพอง

จงหวดขอนแกน นางวรรณ ศรศรวรรณกล นกวชาการศกษา ส านกงาน กศน.

73

คณะบรรณาธการ

นางสาววมลรตน ภรคปต ผอ านวยการ กศน. เขตบางเขน ส านกงาน กศน. กรงเทพฯ

นางสาวอนงค ชชยมงคล ครเชยวชาญ กศน. อ าเภอเมองอทยธาน จงหวดอทยธาน นายสพจน เชยวชลวทย ครเชยวชาญ กศน. เขตประเวศ กรงเทพฯ

นางสาวพจนย สวสดรตน ครช านาญการพเศษ กศน. อ าเภอเมองก าแพงเพชร

จงหวดก าแพงเพชร

นายเชาวลต ธาดาสทธเวท ครช านาญการพเศษ สถาบนการศกษาทางไกล

นางกมลวรรณ มโนวงศ ครช านาญการพเศษ กศน. อ าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม

นางญาณศา สขอดม นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ ส านกงาน กศน.

นายศภโชค ศรรตนศลป นกวชาการศกษาช านาญการพเศษ ส านกงาน กศน.

นางสาวนธมา ศรพานช วศวกร ระดบ 6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

นางสาวกาญจนา กตด นกวทยาศาสตร ระดบ 6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

นางสาวนภากาญจน สวรรณคช นกวทยาศาสตร ระดบ 6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

นางสาวจรดา วทยพบลย วศวกร ระดบ 6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

นางสาวศรกล กาญจนปฐมพร นกวทยาศาสตร ระดบ 5 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

นายบญชนะ ลอมสรอดม คร คศ. 1 กศน. เขตหนองแขม กรงเทพฯ

นายธณลฐวรรธน ภคพฑวฒนฐากร ครศนยการเรยนชมชน กศน. เขตหนองแขม กรงเทพฯ

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษา ตามอธยาศย

74