บทท 2เอกสารทเกยวของ

การศกษาครงนผรายงานไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอใชกำาหนดทศทางในการโครงงานคณตศาสตร เรองสวนถาดฉลาดคด ระดบชวงชนท 3 กลมสาระการเรยนร คณตศาสตรตามขนตอน ดงน

1. ความรเรองอตราสวนและรอยละ 1.1 บทนยาม 1.3 การนำาไปใช2. พนทผวและปรมาตร 2.1 พนทผวและปรมาตรทรงกระบอก3. การจดสวนถาด4. ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร 5. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 6. ขนตอนการทำาโครงงาน

ความรเรองอตราสวนและรอยละ

บทนยาม อตราสวน a ตอ b วาเขยนแทนดวย a : b หรอ

A เรยกวาจำานวนแรกหรอจำานวนท 1 b เรยกวาจำานวนหลงหรอจำานวนท 2

5

การนำาไปใชการเขยนอตราสวนแทนการเปรยบเทยบปรมาณสงของอยาง

เดยวกนแตใชหนวยตางกน ตองเขยนหนวยกำากบดวย เชน ความสงของ ก. เปนเมตร ตอความสงของ ข. เปนเซนตเมตรเทากบ 1.65 : 150 แตถาไมตองการเขยนหนวยกำากบไวตองเปลยนหนวยใหเปนหนวยเดยวกนกอน เชน ความสงของ ก. ตอความสงของ ข. เทากบ 165 : 150 หรอ 1.65 : 1.50

การเขยนอตราสวนแสดงการเปรยบเทยบเกยวกบระยะทาง ความเรว หรออตราอนๆ ถาใชหนวยตางกนตองเขยนหนวยทกำากบไวดวย เชน กโลเมตรตอชวโมง

ความรเรองพนทผวและปรมาตรพนทผวและปรมาตรทรงกระบอกทรงกระบอก

ทรงกระบอกเปนทรงสามมตทมฐาน 2 ฐาน ซงเปนรปวงกลมทเทากนทกประการ ฐานทงสองอยบนระนาบทขนานกน มดานขางเปนผวโคงเรยบ

ลกษณะของทรงกระบอกคลายกบปรซม ตางกนททรงกระบอกมฐานเปนรปวงกลม สวนปรซมมฐานเปนรปเหลยมตาง ๆสวนตาง ๆ ของทรงกระบอกขอสรป 1. แกนกบสวนสงของทรงกระบอก

ตองยาวเทากน แกน , สงตรง

6

2. ฐานเปนวงกลม ฐาน

พนทผวของทรงกระบอก

ทรงกระบอกทำาดวยกระดาษ แลวตดตามแนวสวนสงและคลออกดงรป

h

กระดาษทคลแลวจะมลกษณะเปนรปสเหลยมผนผาทมความยาวเทากบความยาวของเสนรอบรปวงกลมทเปนฐาน และมความ

กวางเทากบความสงของทรงกระบอก พนทรปสเหลยมผนผานเรยกวาพนทผวขางของทรงกระบอก

ผลบวกของพนทผวขางกบพนทฐานทงสองของทรงกระบอกเรยกวา พนทผวของทรงกระบอก

ฐาน

h h

ฐาน

กำาหนดให ทรงกระบอกมสวนสงยาว h และฐานมรศมยาว r จะได

พนทผวขางของทรงกระบอก = 2rhพนทฐานทงสองของทรงกระบอก = 2r2

7

2r

2r

พนทผวของทรงกระบอก = 2rh + 2r2

ปรมาตรของทรงกระบอก = พนทฐาน สง= r2h

ตวอยางท 1 กระปองออมสนทรงกระบอกใบหนงสง 15 เซนตเมตร เสนผานศนยกลางของฐานยาว 5.4 เซนตเมตร ตองการปดกระดาษรอบขางกระปอง จะตองใชกระดาษอยางนอยกตารางเซนตเมตร

วธทำาขนทำาความเขาใจปญหาสงทตองการหา คอ การปดกระดาษรอบขางกระปอง ตอง

ใชกระดาษอยางนอยเทาไรขอมลทกำาหนด คอ กระปองมเสนผานศนยกลางของฐานยาว 5.4 เซนตเมตร สง 15 เซนตเมตรขนวางแผนการแกปญหาจากขอมล กระปองออมสนมเสนผานศนยกลางของฐานยาว 5.4 เซนตเมตร

กระปองออมสนสง 15 เซนตเมตรนำาไปคดคำานวณหากระดาษทปดรอบขางกระปองโดยใชสตรพนทผวขางของทรงกระบอก = 2rhขนดำาเนนการตามแผนคดคำานวณโดยใชสตรพนทผวขางของทรงกระบอก = 2rhกระปองมเสนผานศนยกลางของฐานยาว 5.4 เซนตเมตรดงนน รศมของกระปองออมสน = 5.4 2 = 2.7

เซนตเมตรกระปองออมสนสง = 15 เซนตเมตร

8

พนทผวขางของกระปองออมสน = 2 3.14 2.7 15 ตารางเซนตเมตร

= 254.34 ตารางเซนตเมตร

ดงนนจะตองใชกระดาษอยางนอย 255 ตารางเซนตเมตร

ปรมาตรของทรงกระบอกสถานการณปญหา

แกวนำาทรงกระบอกใบหนงวดเสนผานศนยกลางภายในได 8 เซนตเมตร แกวนำาลก 11 เซนตเมตร จะจนำาไดเทาไร

วธทำาขนทำาความเขาใจปญหาสงทตองการหา คอ ความจของนำาในแกวทรงกระบอกขอมลทกำาหนด คอ แกวนำาทรงกระบอกวดเสนผานศนยกลางภายในได 8 เซนตเมตรและแกวนำาลก 11 เซนตเมตรขนวางแผนการแกปญหาจากขอมลแกวนำาทรงกระบอกวดเสนผานศนยกลางภายใน

ได 8 เซนตเมตรr = 4 เซนตเมตร

และแกวนำาลก 11 เซนตเมตรh = 11 เซนตเมตร

นำาไปคดคำานวณหาความจของแกวนำา โดยใชสตรปรมาตรของทรงกระบอกปรมาตรของทรงกระบอก = พนทฐาน สง

= r2h

9

ขนดำาเนนการตามแผนคดคำานวณโดยใชสตรปรมาตรของทรงกระบอก = พนทฐาน สง

= r2hแทนคา r = 4 เซนตเมตร

h = 11 เซนตเมตรปรมาตรของแกวนำา = r2h

= 3.14 4 4 11= 552.64 ลกบาศกเซนตเมตร

ดงนน ปรมาตรของแกวนำา= 552.64 ลกบาศกเซนตเมตร

การจดสวนถาดเครองมอจดสวนถาด

กอนจดสวนถาดควรเตรยมเครองมอทกชนดทจำาเปนตองใชไวใหพรอม เพอความสะดวกในการจดสวนถาด เมอผจดสวนถาดตองการใชเครองชนดใดกสามารถหยบขนมาใชไดทนทเพราะเตรยมไวกอนแลวและใชไดดดวยเพราะอยในสภาพพรอมทจะใชงานได จะชวยใหผจดเพลดเพลนอยกบการจดสวนถาด ในทางตรงขามถาเครองมอไมมหรอมแตใชงานไมได เมอผจดตองการใชกลบไมไดใช ตองเสยเวลาไปจดหามาใหมหรอตองซอมแซมจงจะไดใช กวาจะไดใชทำาใหเสยเวลาและเสยอารมณ เมอเสยอารมณจะทำาใหผลงานทออกมามขอผดพลาดมาก ทำาใหสวนถาดไมสวยงามเพราะขณะทำาสวนถาดผจดจะตองมอารมณและใชเชาวน เมอเสยอารมณหรอไมมอารมณจะเกดผลทางลบตอการใชเชาวน กอนการจดสวนถาดจงควรเตรยมเครองมอใหครบและอยในสภาพทใชงานไดด เมอจดเสรจแลวตองนบจำานวนเครองมอ ตรวจสอบความพรอมทจะใชงานในครงตอไป

10

หรอตองซอมแซมใหพรอมทจะใชงานในครงตอไป ทำาความสะอาดและเกบเขาทเดมทกครงไป

อปกรณจดสวนถาดอปกรณหรอเครองประกอบการจดสวนถาด ควรจดเตรยมไว

ใหพรอมจะทำาใหงานการจดสวนถาดดำาเนนไปดวยความรวดเรวและมคณภาพ เครองประกอบหรออปกรณแตละชนดทเหลอจากการใชจดสวนถาดแตละครงควรเกบไวเปนหมวดหมเพอทจะนำามาใชในการจดสวนถาดครง ตอไป วสดอปกรณตางๆ ควรเกบรวบรวมไวใหพรอม เชน ทรายหยาบ ทรายแกว กรวด ทรายคด กรวดบดสเหลอง กรวดบดสสม กรวดสธรรมชาต หน รากไมแกนไม ตกตาจำาลองและถาดรปทรงตาง ๆ

การเลอกใชถาดถาดหรอภาชนะทจะนำามาใชจดสวนถาดมใหเลอกหลายรปแบบ

แตละรปแบบมจำาหนายทวไปในทองตลาดซงหาซอไดงาย สวนใหญทำาดวยดนเผา เซลามค ซเมนต ไม ซงมทงชนดทเจาะรระบายนำาและไมเจาะรภาชนะทใชจดสวนถาดดงกลาวเรยกวาถาดจดสวน แตการจดสวนถาดไมจำาเปนตองจดในถาดจดสวนอยางเดยวเสมอไป สามารถจดไดในภาชนะอนๆ ทเหมาะสมกบสถานทภาชนะอนๆ ทใชจดสวนถาดได เชน เปลอกไม ไมทเปนโพรงหรอโพรงไม รางขาวหม รางไมรางตนไมผาตามความยาว กระเชาเครองจกสาน ถวยตราไก ครกหน ภาชนะทผจดทำาขนมาเอง ฯลฯ

การเลอกใชถาดควรคำานงถงความกวางของปากอยางเพยงพอความลกพอเหมาะกบสวนแตละประเภท ถาเปนสวนประเภทแหงหรอสวนทรายซงไมมบอนำา ความลกจะไมมาก แตถาเปนสวนชนทมระบบนำา เชน มบอนำา มนำาตก หรอนำาพ จะมความลกพอควรและลก

11

มากกวาสวนแหง รปทรงกลมกลนกบบรเวณทจะจดวาง หรอรปทรงแปลกใหมสสนและผวพรรณควรจะเหมอนหนธรรมชาตหรอแกนไม ซงดคลายกบวาไดสกดมาจากหนธรรมชาต หรอทำามาจากแกนไม นอกจากนยงตองคำานงถงความแขงแรงทนทาน นำาหนกเบาและงายตอการโยกยายอกดวย สวนจะมรระบายนำาหรอไมขนอยกบความตองการของผจด ถามรระบายนำาควรจะใชจานรองทเปนชดเดยวกน แตถาไมมรระบายนำาควรจะใชถานเปนกอนรองกนกระถางกอนจด เพอใหเปนทพกนำารอการดดซมของรากตนไมทใชจดสวนถาดการแกปญหานำาขงกนถาด ทำาไดโดยการใชตนไมรากทสมบรณ รากเตมกระถางเกา ถอดกระถางเกาออกแลวนำามาจดสวนถาด รากทสมบรณดงกลาวจะดดนำาบรเวณกนกระถางไดอยางรวดเรว ยกเวน พวกแคคตสและซคควเลนท

ถาดหรอภาชนะทใชจดสวนถาด แมวาจะมหลายรปแบบ หลายขนาดและมจำาหนายทวไปในทองตลาดกตาม แตบางครงเราไมสามารถหาซอถาดทเราตองการเปนพเศษ เชน ตองการรปทรงขนาด สสน และผวพรรณทกลมกลนกบบรเวณทจะจดตกแตงภายใน จงตองผลตขนมาเอง ขนตอนการผลตตามลำาดบ ดงน

ศกษาบรเวณทจะตกแตงดวยสวนถาด โดยศกษาดวาควรจะใชถาดทมรปรางทรวดทรงอยางไร กวางยาวประมาณเทาใด สสน ละผวพรรณควรเปนอยางไร จงจะเหมาะสมกลมกลนกบบรเวณทจะตกแตงดวยสวนถาด

การใชกระดาษปเตมบรเวณทจะตกแตงดวยสวนถาด ใชดนสอเขยนสนแนวแสดงใหเหนรปราง ทรวดทรง และขนาดของถาดทจะนำามาจดวาตรงตำาแหนงดงกลาว จากนนจงปรกษากบผวาจางเพอใหผวาจางตดสนใจ แตถาจดทำาเพอตกแตงภายในบานของตนเอง ควรจะปรกษาสมาชกในครอบครวเพอขอความคดเหน สวนความลกของถาดควรประมาณเทาใด จะจดขนอยกบประเภทของสวนถาดทจะจด

12

ใชตาขายลวดชองเลกมากมาทำาเปนโครงของถาด ใหไดรปรางทรวดทรง และขนาดเหมอนกบทใชเสนดนสอ เขยนเสนแนวไวบนกระดาษตามขอ 2 โดยพนของถาดตองเปนตาขายลวดเชนกน สวนความสงของขอบถาดจะขนอยกบปรมาณของพนท ความสงไมเกน 5 นว เพราะตองการใหไดนำาหนกเบาทสดเทาทจะทำาได โดยถาดไมเกดการแตกราวนำาโครงของถาดททำาดวยตาขายลวดตามขอ 3 มาวางบนพนราบและเรยบโดยมพลาสตกปทบ วางใหไดระดบไมเอยงไปทางดานใดๆ

ใชปนซเมนตผสมกบทรายละเอยดในปรมาณเทากนโดยปรมาณ ผสมใหเขากนอยางดจนกลายเปนซเมนตเหลวทมความเหนยวเกาะตดตาขายลวดไดงาย ใชชเมนตเหลวโบกหมตาขายลวดทงขอบและฐานของถาดโดยโบกใหบางทสด แตตองหมตาขายลวดจนมองไมเหนโบกทงดานในและดานนอก จากนนทงไวประมาณ 10 ชวโมง เพอตองการใหแหงและแขงตวเมอซเมนตแขงตวดแลวขนตอนตอไปจะทำาใหไมเกดการรวซม โดยใชปนซเมนตผสมกบสฝนและนำา ใชสฝนทสเหมอนกนกบสของหนธรรมชาตหรอสขงแกนไม ผสมใหเขากนอยางด แลวนำาไปทาผวของซเมนต โดยทาทงดานนอกและดานใน เพอปองกนการรวซม แตกราว และสลอก ทาประมาณ 2-3 ครง แลวทงไวใหแหง กอนทาควรฉดพนนำาใหผวซเมนตเปยกชนเสยกอนเพอชวยใหปนซเมนตเกาะตดแนน

เมอแหงดแลวขนตอไปคอการแตงสสนและผวพรรณของขอบดานนอกเพอใหไดสสนและผวพรรณตามตองการ การแตงสผวควรใชสออนๆกอน สทชเปนสฝนผสมกบปนซเมนตเพราะตองการไมใหสลอกกอนทจะนำาถาดททำาเสรจแลวไปจดสวนควรนำาไปแชนำาประมาณ 1 ชวโมง ถาจะเจาะรระบายนำาควรใชสวานไฟฟาจะไมทำาใหแตกราว นกจดสวนถาดบางคนไมชอบเจาะรระบายนำา เพราะใชตนไมทมราก

13

สมบรณเกาะแนนอยในกระถางเกา รากเหลานจะดดนำาบรเวณกนถาดจงไมจำาเปนตองใหนำา บอยครง ดนสำาหรบการจดสวนถาด

ดนทใชจดสวนถาดแตละประเภทจะมคณสมบตตางกน เพราะสวนถาดแตละประเภทใชพนธไม คนละประเภท ถาเปนสวนแหงหรสวนทรายจะใชไมอวบนำาไดแกพวกแคคตสกบพวกซคควเลนท แตสวนชนจะใชไมทวๆไปโดยเฉพาะไมรมหรอรมรำาไร ไมอวบนำากบไมทวๆไปตองการดนทมคณสมบตตางกน

คณสมบตขงดนสำาหรบสวนถาดชนการจดสวนถาดชนเปนการยอทวทศนของปาเขา เกะแกง

ชายฝงนำาตก นำาพ ฯลฯซงเปนทดนอดมสมบรณและมความชนสง ฉะนนตนไมทจะนำามาใชจดสวนถาดชนจงใชตนไมทดำารงชวตในสงแวดลอมทมความชนในดนและในอากาศสง และดนอดมสมบรณ

ดนอดมสมบรณหรอดนดสำาหรบใชจดสวนถาดชน จะมลกษณะโปรงรวนระบายนำาและอากาศไดดเกบความชนไดด มธาตอาหารสมบรณไมเปนกรดหรอดางมากเกนไปสวนมากจะเปนกลางหรอกรดเลกนอยปราศจากโรค วชพชและสารพษ

การผสมดนสำาหรบสวดถาดชนสวนผสมของดนทใชจกสวนถาดชนจะไมเหมอนกนเสมอไป

เพราะตนไมทนำามาใชจดมหลายอยาง แตละอยางตองการดนทมสวนผสมตางกนในทนจะแนะนำาสวนผสมทใชจดสววนถาดชนดงน

สวนผสมดนทใชจดสวนถาดชนทวๆไปถานไม ชวยทำาใหดนโปรงระบายนำา อากาศ และดดซบสงทเปน

พษในดน ทบใหไดขนาดปลายนวกอยแลวผสมกบอฐทบในอตรา 1:1

14

อฐ ชวยทำาใหดนโปรงระบายนำา อากาศ และเกบอากาศ ทบใหไดขนาดปลายนวกอยแลวผสมกบถานตามขอ 1 ในอตราสวน 1:1 แลวนำาไปใชรองกนกระถาง ใหหนาประมาณ 1 เซนตเมตรสวนผสม ไดแก

3.1 ดนรวน หรอดนขยไผตากแหง ซงมธาตอาหาร = 2 สวน3.2 ทรายหยาบ(ทรายนำาจด)จะทำาใหรวนโปรง = 1 สวน3.3 ใบไมผ บดหรอตำาละเอยดพอควรจะเปนฮวมส = 1 สวน3.4 ปยคคอกแหง รวน และอบความรอนเพอฆาเมลดวชพช

= 1 สวน 3.5 ปยหมกแหง รวนและอบอนรอน = 1 สวน 3.6 ขยมะพราว จะชวยเกบความชนและปองกนเชอรา = 1 สวน 3.7 ขดาง(เปลอกขาวเผา) ชวยลดความเปนกรดและทำาใหดนรวน = 1 สวน นำาสวนตามขอ 3.1-3.7 ผสมใหเขากน แลวจงนำาไปใชจดสวนถาดชนทใชตนไมทวๆไป ยกเวนไมนำาและไมอวบนำา เมอปลกตนไมเสรจแลวควรใชปยประเภทปลดปลอยธาตอาหารชาเชน ออสโมโคทหรอนทรโคท โดยโรยทวผวดนใหเรยบ เมอเมดปยออสโมโคทหรอนทรโคทถกนำาหรอความชนจะทำาใหผวของเมดปยซงเปนฟลมบางๆออกมา หรอเกดการออสโมซสนนเอง ตนไมจะไดรบธาตอาหารทออกมาอยางชาๆ ซงใสครงเดยวจะอยไดนาน 3-6 เดอน

สวนผสมดนทใชทใชจดสวนถาดชน

15

สตรดนปลกไมดอกไมใบ 1. สวนผสมท 1

1.1 ทรายหยาบ = 3 สวน 1.2 ขยมะพราว = 2 สวน 1.3 ปยคอกแหง = 1 สวน

2. สวนผสมท 2 ดนตากแหง = 1 สวน

ใชสดสวน สวนท 1 : สวนผสมท 2 = 2 : 1 ผสมใหเขากนอยางด สตรนเหมาะสมกบไมขนาดเลก เชน ไมคลมดน ไมพม

สตรดนปลกเฟรน1. ทราย = 3 สวน2. ขยมะพราว = 1 สวน3. ปยคอกแหง ทบใหละเอยดพอควร = 1สวน4. ใบไมผ = 3 สวน

ใชสวนผสมตามขอ 1-4 ผสมใหเขากนอยางด

16

สตรเครองปลกแอฟรกนไวโอเลต(ไมใชดน)

1.ทรายหยาบ = 1 สวน2.แกลบดบ = 1 สวน3.แกลบดำา (หรอถานปน) = 1สวน4.ใบไมผ = 3 สวน5.เปลอกถวลสง = 1 สวน6.ปยคอก (หมกไวกอน 3 เดอน) = 1สวน

นำาสวนผสมตามขอ 1-6 ผสมใหเขากนอยางด จากนนจงนำามาอบหรอควใหรอน ทงไวใหเยนนำาไปใช

สวนผสมของดนทจดสวนถาดชนทแนะนำามา สามารถนำาไปใชดดแปลงไดตามความรความเขาใจ ตามความเปนจรงและตามความสะดวกตอการคดหาสวนผสม

คณสมบตของดนสำาหรบถาดสวนแหงการจดสวนถาดแหงหรอสวนทราย ไมไดหมายความวาดนทใช

จดเปนทรายลวนๆ ดนผสมทใชจดสวนแหงหรอสวนทรายจะมคณสมบตทสำาคญคอโปรง รวนซย ระบายนำาไดด นำาไมขง เกบความชนไดพอสมควรมธาตอาหารและฮวมส ตนไมทนำามาจดสวน

17

แหงจะเปนไมอวบนำา ไดแกแคคตส และซคควเลนท โดยขายเปนถงแตไมเขยนสตรการผสมเอาไวอยางชดเจน เพราะผเลยงหรอผขายไมตองบอกสตรใหใครร จงมผคดสตรดนปลกไมอวบนำาขนมาใชเอง แตละสตรไดผานการทดลองปลกเลยงมาแลวและไดผลด

การผสมดนสำาหรบสวนถาดแหงการผสมดนสำาหรบใชจดสวนถาดแหง จะใชสวนผสมตาม

อตราสวนทกำาหนด ผสมใหเขากนเปนอยางด จากนนจงนำาไปควบนกระทะตงไฟเพอฆาเชอราและเชอโรคตางๆ ทตดมาสวนผสม

จะผสมกากเปลอกถวผ ขเถาแกลบ ปยคอกหมก เศษอฐ กระดกปน ลงไปบางกได โดยผสมอยางละเลกนอย และไมจำาเปนตองใชทกชนดลองพลกแพลงหาสตรใหมๆ ของตวเองได สวนผสมทกอยางควรตากแดดใหแหง แลวควบนกระทะไฟเพอฆาเชอราและเชอโรคตางๆ รอใหสวนผสมเยนตวแลวนำาไปใชได

สวนผสมทใชจดสวนแหงทวๆไป1. ถานไม ทบใหไดขนาดปลายนวกอย เพอใชผสมกบอฐ

ทบอตราสวน 1:12. อฐ ทบใหไดขนาดปลายนวกอย เพอใชผสมกบถานไม

ทบอตราสวน 1:1 นำารายการตามขอ 1 กบ 2 ผสมกนตามอตราสวน 1:1 จากนนนำาไป ใชรองกนกระถาง ใหหนาประมาณ 1 นว

18

สวนผสมอนๆไดแก3.1 ทรายหยาบ (ทรายนำาจด) = 6สวน3.2 ดนรวนหรอดนขยไผตากแหง = 4สวน3.3 ใบไมผ = 2 สวน3.4 ปยหมกแหง = 2

สวน3.5 ขดางหรอถานปน = 2

สวน3.6 กระดกปน = 1สวน

สตรดนปลกไมอวบนำาสตรนคณนวลรตน รนเรง สถาปนกและนกจดสวนบรษท

เสมอจำากดซงมความเชยวชาญใน ดานการปลกไมอวบนำา ไดแนะนำาและบอกสวนผสมไวดงน

1. ดนรวน = 2 สวน 2. ทรายหยาบ = 3 สวน 3. ถานปน = 1 สวน

19

4. ใบไมผ = 0.5 สวน 5. ปยหมก = 0.5 สวน

ขนตอนการจดสวนถาด ขนตอนการจดสวนถาดการจดสวนถาด ตองคดและทำาเปนขนตอนตามลำาดบกอนหลง จะทำาใหการจดสวนถาดแตละขนตอนสอดรบกน ผลสดทายกจะไดสวนถาดทมคณสมบตตามทตองการ ขนตอนการจดทำา ไดแก กำาหนดรปแบบ เตรยมเครองมอ วสดอปกรณ เตรยมดนและดำาเนนการจดทำา

กำาหนดรปแบบขนตอนแรก ไดแก การกำาหนดรปแบบของสวนถาดทจะจด

โดยคดรปแบบทจะจด วาจะจดสวนถาดแบบใด จะจดแบบการจดแจกน แบบยอทวทศนธรรมชาต หรอยอเรองราว จากนนจงตดสนใจเลอกรปแบบสมมตเลอกจดแบบยอทวทศนธรรมชาต ขนตอไปคดเรองราวเนอหาของทวทศนธรรมชาตทจะจด จะจดเปนทวทศนของชายทะเล ทวทศนเกาะแกงกลางทะเล ทวทศน ของนำาตกธรรมชาต ฯลฯ สมมตเลอกจดทวทศนของนำาตกธรรมชาต ขนตอไปคดรปหรอโครงสรางหลกของนำาตกธรรมชาตทจะจดควรมรปทรงอยางไร จะจดรปทรงพนๆ เนนสงๆ ตำาๆ นำาไหลจากกลางปาลก สมมตเลอกรปทรงสงใหญเหมอนนำาตกกลางปาลก ฉะนนขนตอไปจะตองเตรยมความพรอมทจะจดสวนนำาตกธรรมชาต รปทรงสงใหญกลางปาลก

20

เตรยมเครองมอและวสดอปกรณเมอไดกำาหนดรปแบบและทรงของถาดทจะจด จะทำาใหผจดมองเหนโครงสรางสวนถาด ทำาใหรวาวสดอปกรณหลกทจะใชประกอบเปนโครงสวนถาด ไดแก อะไรบาง วสดอปกรณทจะใชประกอบเปนโครงสวนนำาตกธรรมชาตรปทรงสงใหญกลางปาลก ไดแก หนรปทรงตางๆ ทจะใชประกอบเปนนำาตก รากไมแกนไมโคง เพอใหพวกมอสสและเฟรนเกาะเกยวเจรญงอกงาม ตนไมใหญรปทรงธรรมชาตทจะใชจดเปนไมหลก และเปนฉากหลง (Back ground) ของนำาตก ตนไมขนาดกลางรปทรงธรรมชาตทจะใชประกอบ เฟรนชนดตางๆ ทเจรญงอกงามตรงจดกำาเนดนำาตกและสองขางธารนำาตก ตนไมประกอบอนๆ และถาด ซงวสดอปกรณหลกเหลาน จะตองบนทกไวและจดเตรยมไวใหพรอม โดยเฉพาะถาดตองลางใหสะอาด เพราะตองนำามาใชในการวางโครงสวน สวนเครองมอเครองใชในการจดสวนถาดตองเตรยมใหพรอมทจะใชงาน ดงไดกลาวมาแลว

เตรยมดนเมอไดกำาหนดรปแบบของสวนถาดไวแลว และรวาจะใชตนไม

อะไรบาง จงตองเตรยมดนทจะใชจดทำาสวนถาดเอาไวใหพรอม และเหมาะกบตนไมทจะนำามาใชจดสวนถาด สวนผสมของดนทจะเตรยมไวดงกลาวมาแลว

ดำาเนนการจดการเมอไดกำาหนดรปแบบสวนถาด ไดจดเตรยมวสดอปกรณและ

ไดเตรยมดนไวพรอมแลว ขนตอไปไดแก การจดทำาสวนถาด ขนตอนการจดทำาสวนถาด ดงน 1. พจารณาขนาดวสดอปกรณหลกกบขนาดของถาด เพอจะไดรวาขนาดของอปกรณหลกไดสดสวนกบขนาดของถาดหรอ

21

ไมถาไมไดสดสวนกนใหเปลยนถาดใหมทไดขนาดเดยวกน เพราะการจดหาถาดทำาไดงายกวาการจดหาวสดอปกรณหลก วสดอปกรณหลก เชน หน รากไมแกนไมและตนไมทจะใชเปนโครงสวน

2. พจารณาขนาดของวสดอปกรณทจะนำามาใชจดในถาดเดยวกน โดยพจารณาวา ขนาดของวสดอปกรณแตละชนไดสดสวนกนหรอไม ควรใชวสดอปกรณทไดสดสวนกนในดานของขนาด ถาขนาดไมไดสดสวนกน เชน เลกใหญตางกนมาก สงตำาตางกนเกนไป ฯลฯ ในกรณเชนนตองจดหาวสดอปกรณใหมทไดสดสวน ขนาดทไดสดสวน หมายถง ขนาดทไลเลยกนไป ดงไดกลาวมาแลวเรองสดสวน

3. พจารณาดานรปทรงของวสดอปกรณหลก วสดอปกรณหลกทนำามาประกอบเปนโครงสวนตองกลมกลนกนมนดานรปทรง รปทรงจะกลมกลนกนประมาณรอยละ 70 – 80 และแตกตางกนประมาณรอยละ 30 – 20

4. วางโครงรางของสวนถาด โครงรางหรอโครงสวน หมายถง โครงสรางสวนใหญของสวนเทานน ไมไดหมายถงรายละเอยดทงหมดของสวนถาด การวางโครงสวนถาดทำาไดหลายวธ แตในทนจะเสนอแนะตามขนตอน ดงน 4.1 รองกนกระถางและใสดนในกระถาง โดยนำาและอฐและถานทถบเปนกอนขนาดปลายนวกอยใชรองกนกระถางและปดรกระถาง จากนนจงใสดนผสมทใชจดสวนถาด ใสในถาดใหลนขอบถาด กดใหแนนพอประมาณ เกลยใหเรยบและเสมอกบขอบถาด ผวดนเรยบและเสมอกบขอบถาด 4.2 กำาหนดมมมองทสำาคญทสด เนองจากผชมสวนถาจะเขามาชมอยางใกลชด จงมองเหนทวทกสวนของสวนถาด หรอมองไดจากทกทศทางของสวนถาด มมมองจงอยรอบ ๆ สวนถาด การจดสวนถานจงตองใหสวยงาม ประณต และสะอาดทวทดาน

22

และแตละดานจะแสดงเรองราวเดยวกน แมวาจะมมมมอง ทวทศทางกตาม แตมมมองทสำาคญทสดตองมมมมองเดยว ซงอยบรเวณดานหนาของสวนถาด สดสวนความสำาคญของมมมองในสวนถาด จะเปน 3 สวน คอ มมมองทสำาคญทสดประมาณ 60 % มมมองอก 2 สวนประมาณสวนละ 20 % 4.3 กำาหนดตำาแหนงของจดเดน ใหจดเดนอยตรงจดสนใจและสมพนธกบมมมองทสำาคญทสดใชสงใดเปนจดเดนใหวางสงนนตรงจดเดนและสมพนธกบมมมอง โดยหนสวนท สวยงามทสดของสงนนสสายตาผชมหรอหนมาทางดานหนา เชน ใชหนยดเปนจดเดน กใชวางหนยดตรงจดเดนและตองวางหนยดใหทาทสงางามทสด วางใหนำาหนกสมดลทกดาน นำาหนกสมดลทกดาน หมายถง ไมหนกไปดานซายหรอขวา หนาหรอหลง พจารณาโดยการสงเกตและใชความรสก ถารสกวาไมนาจะลมไปทางดานใดดานหนงแสดงวานำาหนกสมดลทกดาน 4.4 กำาหนดตำาแหนงจดสมดลโดยประมาณ ตำาแหนงจดสมดลโดยประมาณ หมายถง ตำาแหนงของจดสมดลยงไมแนนอนตามตวยงสามารถขยบเขยอนไปทางใดทางหนงไดอก ซงอยกบความเหมาะขององคประกอบตาง ๆ ทนำามาใช จงตองกำาหนดตำาแหนงจดสมดลโดยประมาณไวกอน จะใชสงใดเปนจดสมดลใหวางสงนนตรงตำาแหนงทคาดไวเปนจสมดล เชน ใชหนนง หนนอน เปนจดสมดลกใหวางหนนนตรงจดสมดลหนสวนทสวยงามทสดของจดสมดลเขาหาสายตาของผชม วางในทาทสงาทสดและนำาหนกสมดลทกดาน เหมอนการวางหนยนตรงจดเดนนนเอง ตำาแหนงของจดสมดลอาจจะม 1 หรอ 2 หรอมากกวา 2 ขนอยกบรปทรงและขนาดของถาด ถาจดสมดลมเพยง 1 จด จะนยมวางจดสมดลทดานซายหรอขวาของจดเดนเพอไมใหบงจดเดนการจดสวนถาดรปวงรและมขนาดเลกจะนยมจดใหมจดสมดล 1 จด แตถาถาดทรงกลม

23

วงรหรอสเหลยมขนาดใหญนยมจดใหมจดสมดล 2 จดการกำาหนดตำาแหนงจดสมดลท 1 และท 2 นยมวางเปนรปสามเหลยมไมเทา ตวอยางการวางจดสมดล 1,2 และจดเดนเปนรปสามเหลยมดานไมเทาไดแกการวางหนยนเปนจดเดนตรงมมยอดของสามเหลยมดานไมเทา วางหนนงเปนจดสมดลท 1 ตรงมมกวางหรอองศามากกวามมทเหลอ วางหนนงเปนจดสมดลท 2 ตรงมมทเหลอหรอแคบทสด จะเหนวาจดสมดลท 1 อยใกลจดเดน จะถวงนำาหนกของจดเดนไมใหนำาหนกของสวนหนกไปทางจดเดนมากเกนไป เหตผลของการวางรปสามเหลยมดานไมเทาเพอตองการใหระยะทางจากจดเดนกบจดสมดลท 1 จากจดสมดลท 1 กบจดสมดลท 2 และระยะทางจากจดสมดลท 2 กบจดเดนไมเทากนนนเอง จงเกดระยะทางใกลไกลตางกน ทำาใหเกดความกวางและความลก ทำาใหเหนทกองคประกอบของสวนถาดไมวาจะมองดานไหน การจดวางตำาแหนงของจดเดนกบจดสมดลเปนรปสามเหลยมดานไมเทา ( Basic Triangle ) ถอเปนหลกสำาคญการสรางงานศลปะเปนพนฐานงาย ๆ ในการจดองคประกอบของสวนถาด แตไมไดหมายความวาการจดองคประกอบของสวนถาด จะตองจดวางเปนรปสามเหลยมดาไมเทาเสมอไป ทงนขนอยกบรปทรง และขนาดของพนททจะจด อาจจะจดใหมจดสมดลท 3, 4, 5 กไดขนอยกบรปรางทรวดทรงและขนาดของพนทสวนถาด จะมจดสมดลกจดกขนอยกบความเหมาะสมแตสำาหรบจดเดน ตองมเพยง 1 เทานนจงทำาใหสวนถาดมเอกภาพในความงาม เพราะจดเดนเปนประธานของจดสมดลและองคประกอบอน ๆ ของสวนถาด

4.5 สรางตวเชอมสมพนธระหวางจดเดนกบจดสมดล จดประสงคของการจดสวนถาดใหมจดเดนและจดสมดล เพอถวงนำาหนกใหเกดความสมดลและเพอใหจดสมดลเพอเสรมใหจดเดนใหเกดความสงางามหรอสำาคญยงขนจงตองจดใหเนอหาเรองราวจดสมดลสอดรบสมพนธเชอมตอกนกบจดเดน จะทำาใหภาพรวมของสวนถาด

24

ออกมาเปนเรองราวเดยวกนหรอเปนเอกภาพ ( Unity ) นนเองจงมตวเชอม สงทตองใชเปนตวเชอมสมพนธระหวางจดเดน กบจดสมดล เชน ธารนำา รางนำา สะพานรากไม หน ตนไม เนนดน ผวนำา และความกลมกลนของเนอหาเรองราวตวอยางการสรางตวเชอมความสมพนธระหวางจดเดนและจดสมดล เชน ทำาเปนลำาธารใหนำาจากจดเดนไหลมายงจดสมดล วางรากไมทจดเดนโดยใหปลายรากเอยงเขาหาจดสมดล วางแนวหนจากจดเดนมายงจดสมดล เปนตน จดเปนองคประกอบของจดเดนกบจดสมดลใหกลมกลนกนในดานเสน รปทรง สสน ผวพรรณและเนอหาเรองราว ฯลฯ จะเหนวาตวเชอมสมพนธระหวางจดเดนกบจดสมดลมทงวตถ และความกลมกลนของเนอหา เรองราว

4.6 วางองคประกอบหลกของจดเดนและจดสมดล ตนไมหลก หมายถง ตนไมทเปนโครงสรางใหญสวน ไมใชไมคลมดนและไมประดบสวนเพอใหสวนสมบรณ การวางตนไมหลกประกอบจดเดนและจดสมดล จะวางเปนรปสามเหลอมดานไมเทาเหมอนการวางตำาแหนงหนปน หนนง หนนอนนนเอง การปลกตนไมหลกจะปลกไวหนยน หนนง หนนอน หรอปลกตรงบรเวณจดเดนกบจดสมดลท 1 หรอจดสมดลท 2 นนเอง การปลกตนไมหลกตองปลกใหไดรทรงทเหมอนและความรสกวาไมนาจะลมไปทางดานใดดานหนง ปลกใหหนดานสวยงามสมบรณทสดสสายตาผชม หรอหนออกดานมมมองทสำาคญของสวน

ดานมมมองทสำาคญทสดของสวน การปฎบตตามขอ 4.4- 4.6 ไดแกการกำาหนดจสมดล การสรางตวเชอมสมพนธ และ การวางตนไมหลก จะปฎบตพรอม ๆ กนไปเพราะสอดคลองสมพนธกน วธการปฎบตตนไดแก การจดวางตำาแหนงองคประกอบของขอ 4.4- 4.6 โดยวางบนผว

25

เรยบระดบเดยวกบขอบถาด จดวางองประกอบโดยประมาณกอนจากนนจงขยบเขยอนเพอใหไดระยะจงหวะทสมพนธสอดคลองกน ทดลองหลายทาหลายลกษณะซงทำาไดงายมากและสะดวกมากเพราะตนไมหรอหนหรอองคประกอบอน ๆ ยงไมไดปลกหรอฝงอยในดน ตนไม รากไม แกนไมและหนตางมนำาหนกเบามาก สะดวกในการทดลองจดวางในทาตาง จนไดรางของสวนทสวยงามทสด ซงดกวาการเขยนแปลนแลวจดตามแบบแปลน เพราะหน รากไม แกนไมและตนไมหลกแตละชนแตละตน เมอนำามาประกอบกนจะไดหลายรปแบบ เลอกเอารปแบบทสวยงามทสด ฉะนนการจดสวนถาดจงไมนยมเขยนแปลนแลว จดตามแปลน แตนยมใชวสดอปกรณจรงมารองประกอบกนหลาย ๆ รปแบบ เลอกรปแบบทสวยงามทสด

4.7 ทำาโครงสวน การทำาโครงสวนไดแกการทำาใหองคประกอบหลกตาง ๆ ทไดประกอบกนเปน โครงรางยดกนแนนอยกบทโดยไมเปลยนแปลงอก เชน ทำาไดโดยการใช กาวแทงใหหนกบหนยดกนใหรากไมแกนไมยดกน หรอใหรากไมแกนไมยดกบหน รวมทงการขดหลมปลกตนไมหรอเอาดนมาทบโคนตนไมขดดนฝงฐานหนหรอเอาดนมาทบฐานหน ขดสระนำา ธารนำา ใหไดรปรางทรวดทรงตามตองการ จดทำาเนนดนให สง ๆ ตำา ๆ หรอทำา Slope สวน ทำาสระนำาธารดวยซเมนตและเดนสายนำา แตงผวดนใหแนนพอประมาณและเรยบเมอทำาเสรจแลวจะไดโครงสวนตามตองการ

4.8 ปลกไมประดบสวนและเพมเตมเสรมแตงดวยตกตา การปลกไมประดบสวนหมายถง การปลกตนไมตางๆ ทนำามาใชปลกเพมเตมเสรมแตงโครงสวนใหสมบรณสวยงาม ไดแกพวกไมนำาทลอยบนผวนำาหรองอกตามรมธารนำา ไมคลมดนทงอกตามซอกหนตามแหลงกำาเนด นำาตกหรอนำาตา ไมทงอกตามโคนตนไมใหญ รวม

26

ทงไมทงอกบนตนไม กงไมหรอ ไมอากาศ(Epiphyte) ไมประกอบสวนใหสวยงามสมบรณเหลานเรยกรวมๆ กนวาไมแฟนซ ใชไมแฟนซ ตกแตงโครงสวนใหสมบรณ สวยงามดเปนธรรมชาต การใชไมแฟนซตกแตงประกอบโครงสวน ควรคำานงถงความเปนจรงของ บรเวณทงอกขนตามธรรมชาต เชน พวกไมอากาศจะงอกบนลำาตนหรอกงกานของตนไม งอกบนรากไมแกนไม เฟรนหลายชนดงอกตามทชนบรเวณจดกำาเนดนำาตก และรมธารนำา จงตองปลกในบรเวณทเปนจรงตามธรรมชาต และตองคำานงถงขนาดเลกใหญของใบ ความสงตำาของตน สสน ผวพรรณของใบ ควรยดหลกความกลมกลน และความเปนจรงตามธรรมชาต

4.9 ตกแตงผว การแตงผวจะชวยใหผวสวนสวยงามมากและปองกนนำาระเหย การตกแตงผวสวนถาดจะเรมทำาเมอไดปลกไมแฟนซ ตกแตงเสรจสมบรณแลว เรมดวยการทำาความสะอาดโดยใชแปลงปดกวาดใหดนบนกอนหน รากไมแกนไม กอนหนและทกๆ สวนของสวนถาดใหสะอาด แตงผวดนใหไดรปทรงตามเดม กดใหผวเรยบและแนนพอสมควรจากนน จงทำาการตกแตงผว การตกแตงผวของสวนถาดแบบแหงหรอสวนทรายจะนยมใชทรายโรยใหทวผวโดยโรยจากทสงลงตำา โรยลงมาทละขนเพอใหผวทรายมลกษณะเปนคลนคลายกบผวของทะเลทราย

การตกแตงผวของสวนถาดแบบชนจะนยมใชมอสส โดยแซะมอสสมาเปนแผนอาจจะเปนแผนเลกบางใหญบางตามทแซะมา นำาแตละแผนมาปตอกนอยางประณต รอยตอตองไมซอนกน ปเสรจแลวกดมอสสใหแนนพอควร เพอใหแนบสนทกบผวสวนถาดซงจะชวยใหมอสสงอกรากเรวขน บรเวณผวขอบถาดจะไมปมอสส แตจะโรยดวยกรวดเมดเลกหรอกรวดบดสธรรมชาตหรอทรายส จะชวยใหสวนถาดเดนสงามากขน ทงนยกเวนในบางกรณจะไมโรยกรวดแตปดวยมอสสเตมพนทผว เพอตองการบรรยากาศธรรมชาต

27

ขอควรคำานงในการจดองประกอบของสวนถาด ไมควรจดใหสวนใดสวนหนงขององคประกอบลำาออกนอกขอบถาดเชน กงกานของตนไม เพราะจะทำาใหเกดเสนนำาสายตาออกนอกถาด จะใหความรสกทมนคงของสงนนๆ เปรยบเสมอนการวาดภาพลนออกมานอกกรอบทกำาหนด แตถามความจำาเปนเพราะรปทรงตามธรรมชาตของตนไมบางชนดจะมกงกานแตกสาขาแผออกไปรอบตน จงจำาเปนตองใหกงกานลนออกมานอกขอบถาด ในกรณเชนนแกไขไดโดยจดใหกงกานแผออกไปทางดานหลงดานขางและดานหนาเลกนอย เพอใหเกดความสมดลของนำาหนกแตตองไมบงจดเดนและจดเนนของสวนถาด คลายกบการปลกกลมตนไมทมกงกานแผกวางในกระถางขนาดเลก ซงเปนความงามอกลกษณะหนงของการจดสวนถาดเชนกนจงถอเปนขอยกเวนการจดวางสวนถาดเพอตกแตงภายใน

การตกแตงภายในอาคาร โรงแรม สำานกงาน บานเรอน โรงเรอน ฯลฯ ในอดตนยมใชไมประดบทปลกเลยงในกระถางและในนำา แตในปจจบนนยมใชทงไมประดบและสวนถาด เพราะสวนถาดสามารถใชตกแตงภายในไดอยางงดงาม ชวยเสรมสรางบรรยากาศทสดชน ตนตาตนใจ ทำาใหผอาศยหรอผมาพบเหนเกดสนทรยภาพเกดความสขทางใจ การใชสวนถาดตกแตงภายในตองคำานงถงสภาพแวดลอมตางๆทมผลตอการดำารงชวตของพชทใชเปนองคประกอบของสวนถาด และเพอใหอายการใชประโยชนของสวนถาดยาวนานทสด และดแลรกษางายทสด ฉะนนการจดวางสวนถาดเพอการตกแตงภายในจงควรพจารณาดงน

ใชพนธไมในรมหรอรมเรไร

28

เพราะตองการแสงแดดนอยหรอแสงแดดประมาณ 50 % ซงไมประเภทนสามารถนำามาใชจดสวนถาดเพอตกแตงภายในได สวนไมพวกแคคตส ซคควเลนท และพวกบอนไซ ไมเหลานจะปลกเลยงในทรมรำาไรแสงแดดประมาณ 50-70% จงสามารถนำามาใชจดสวนถาดเพอการตกแตงภายในได แตตองยกออกมาวางกลางแดดในชวงเชาบางในบางวน สวนไมรมชนดอนๆ สามรถใชจดสวนถาดเพอตกแตงภายในไดเปนอยางด จะไมใชไมประเภทแดดจดหรอไมกลางแจง (Outdoor plant) จดสวนถาดเพอใชการตกแตงภายใน เพราะปรมาณแสงแดดไมพอตอการดำารงชวตภายในอาคารสถานท

2.จดวางตรงบรเวณทแสงแดดสองเขามาถาแสงแดดสองเขามามากควรใชสวนถาดทจดดวยไมประเภท

รมรำาไรแตถาแสงแดดสองเขามานอยควรใชสวนถาดทจดดวยไมประเภทในรม(Indoor plants) ในกรณทแสงแดดไมพอเพยงควรใชแสงจากหลอดไฟฟาเขามาชวย เพราะแสงจากหลอดไฟฟาเขามาชวย เพราะแสงจากหลอดไฟฟาสามารถนำามาใชในการสงเคราะหแสงของพชได3. ปรบอณหภม

บรเวณภายในทใชตกแตงสวนถาด ควรปรบอณหภมใหอยระหวาง 30-35 องศาเซลเซยส และอากาศถายเทสะดวก4. ขอควรระวงในการจดวางสวนถาดไมควรจดวางสวนถาดใกลแอร พดลม หรอเครองทำานำารอนเพราะจะทำาใหพชทใชจดเปนองคประกอบของสวนถาดตองคายนำาออกมามากกวาปกต จงทำาใหเหยวเรวและอาจตายในทสด การวางสวนถาดเพอการตกแตงภายใน นอกจากคำานงถงสงแวดลอมทมผลตอการดำารงชวตของพชทนำามาใชจดสวนถาดแลว ตองคำานงถงความโดด

29

เดนของสวนถาดอกดวย วธการจดวางใหสวนถาดมความเดนสงาไดแก

1. ไมวางใกลเครองตกแตงอนทเดนสงา เชน แจกน ดอกไม เครองลายคราม งาชาง ภาพวาด ฯลฯ เพราะความงามความเดนสงาของสงเหลานจะขมความสวยงามของสวนถาด จงควรจดวางสวนถาดแบบโชวเดยว

2. วางใหอยในระดบสายตาของผชม ถาผชมจะดขณะนงทำางาน เพอพกสายตา พกสมอง ตองวางใหอยในระดบสายตาของผนงทำางาน และไมควรหางจากตำาแหนงทนงเกน 2 เมตร เพราะการดสวนถาดจะดในระยะใกล ถาผชมจะดขณะเดนผานหรอยนด ตองวางใหอยในระดบสายตาเชนกน ซงความสงจากพนประมาณ 1-1.5 เมตร

3. วางบนฐานรองรบสวนถาดทมรปทรงกลมกลนกบสวนถาด4. วางบนฐานรองรบสวนถาดทขนาดไลเลยกนกบขนาดของ

สวนถาด5. วางตรงมมใดมมหนงโดยหนจดเดนของสวนถาดมาทางผด

แมวาการดการชมสวนถาดจะชมไดทกๆ ดานกตาม แตตองวางใหจดเดนของสวนถาดหนมาทางผชม

6. ไมจดวางสวนถาดใหกดขวางทางเดน และไมกดขวางการปฏบตงานของเจาหนาทในสำานกงาน ยกเวนการปฏบตงานของเจาหนาทรกษาความสะอาดและดแลสวนถาด เพราะจาหนาทททำาความสะอาดตองทำาความสะอาดทกซอกทกมม จงตองมการเคลอนยายสวนถาดขณะทำาความสะอาด

การดแลรกษาสวนถาดการดแลรกษาสวนถาดเปนสงจำาเปนอยางยง เพราะพชพรรณ

ตางๆทจดรวมไวในสวนถาดมทอยอยางจำากดมดนนำาปยอยางจำากด

30

โดยเฉพาะสวนถาดทนำามาใชตกแตงภายในอาคารสถานทยงจำากดดวยแสงแดด อณหภมและความชน จงจำาเปนตองมการดแลรกษาใหสวนถาดมความงดงามอยไดนานทสด ดแลเพอไมใหพชพรรณในสวนถาดตองเหยวหรอเนาตายดแลใหพชพรรณในสวนถาดเจรญเตบโตตามปกต และเมอเจรญเตบโตจนคบแนนถาดแลวยงสามารถแยกออกมาเอาไปปลกทอนไดตอไปอกดวยวธการดแลรกษาสวนถาด ไดแก การใหนำา ใหแสง ใหปย ปองกนรกษาโรคและแมลง ตดแตงตนพชและเปลยนดน

1. การใหนำา การใหนำาสวนถาดควรพจารณาดงน 1.1 วธการใหนำา การใหนำามหลายวธแตตองเลอกวธการ

ใหนำาทใหประโยชนสงสดคอรากไดรบนำาในจำานวนทพอด ไดชำาระลางฝนทเกาะตามใบ ลำาตน และสวนอนๆ ของสวนถาด ไมทำาใหหนาดนแนนไมทำาใหผวของถาดชำา ไมทำาใหกรวดทรายทใชแตงผวกระเดนออกนอกถาดหรอเคลอนทจนเสยรปทรง วธการทดทสดคอการฉดนำาแบบพนฝอย ฉดพนฝอยลางตนและใบใหสะอาด ฉดพนลางผวใบดานบนและลางใหสะอาด ลางใหฝนทจบตามผวใบและผวของลำาตนกงกานออกใหหมดเพราะทผวใบจะมรใบหรอปากใบจะทำาใหรใบ ซงเลกมากจนมองดวยตาเปลาไมเหนมกจะมฝนเกาะผวใบปดรใบเอาไวจงตองฉดพนนำาแบบฝอยลางฝนออกใหหมด เมอไมมฝนปดรใบจะทำาใหรใบทำางานปกต รใบหรอปากใบทำาหนาทคลายปากของเราคอ กนอาหารและหายใจเขาออก ปากใบจะดดกาซคารบอนไดออกไซดเขาไปอยในตวใบ ดดนำาทฉดพนตดอยทผวใบเพอเอานำาเขาไปในตวใบ ดดธาตอาหารทละลายอยในนำาทฉดพนตดอยทผวใบ เพอนำาธาตอาหารขาไปอยในใบ เอาสงเหลานเปนวตถดบในการสรางอาหารดดออกซเจนในอากาศขาไปอยในใบเพอใชในการหายใจ นอกจากนปากใบยงคายออกซเจนทเกดจากการสงเคราะหแสงออกสอากาศ คายนำา และคายความรอนภายในตนออกมาอกดวย ถาปากใบมฝนไปอดตน

31

ปากใบจะไมสามารถทำางานไดตามปกตจงตองฉดพนนำาลางใบและลำาตนใหสะอาดและตองฉดพนสวนประกอบอนๆ ของสวนถาดใหสะอาด ซงเปนการทำาความสะอาดสวนถาดไปในตว ขอควรคำานงการใหนำาแบบฉดพนฝอย คอนำาอาจจะไมซมเขาไปถงรากอยางพอเพยง จงควรใหนำาโดยการหยดนำาลงตรงบรเวณโคนตนอกดวย แตทงนยกเวนสวนถาดแหงซงใชแคคตสและซคควเลนทเปนองคประกอบของสวนถาด ซงไมชอบดนชนมากหรอนำาขงราก จงใชวธการฉดพนฝอยเพยงอยางเดยว

1.2 เวลาและความถในการใหนำา เวลาทควรใหนำาแกสวนถาดมากทสดคอในตอนเชาเพราะอากาศยงไมรอน เวลาทไมเหมาะแกการใหนำาคอเวลาทสวนถาดกำาลงโดนแดดจดเปนเวลานานๆ ถาใหนำาโดยการฉดพนฝอยในเวลาดงกลาว จะทำาใหนำาทฉดพนฝอยทตดอยบนผวใบจะรอนขนเพราะถกแสงแดดจด ทำาใหกลายเปนนำาอนและสามารถลวกผวใบใหไหมได และการใหนำาในขณะทแดดจดและอยกลางแดดมานานจะทำาใหตนไมในสวนถาดปรบตวไมทน ความถในการใหนำาขนอยกบชนดของพชและความรอนในอากาศ ถาเปนสวนถาดแหงซงใชตนแคคตสกบซคควเลนทเปนองคประกอบ จงควรใหนำา 2-2 วนตอครง แตถาอากาศรอนมากควรใหนำา 1-2 วนตอครง ถาเปนสวนถากชนซใชไมในรมหรอรมร ำาไรและปดวยมอสสควรใหนำาทกเชา แตถาอากาศรอนมากความชนในอากาศนอยตองใหนำาทงเชาและเยน เพราะพชเหลานตองการดนและอากาศชน ขอควรคำานงในเรองความถของการใหนำาคอตองสงเกตพจารณาวา หนาดนแหงหรอไม มอสสเรมแหงหรอไม ถาหนาดนแหงหรอมอสสเรมแหงหรอทำาทาจะแหงตองใหนำาทนท ตองใหดนของสวนถาดเปยกชนตลอดเวลา เปยกชนไมไดหมายความวาดนชนจนแฉะหรอนำาขง

1.3 ปรมาณนำา สวนถาดแบบชนตองการดนชนตลอดเวลาและตองการความชนใน อากาศอกดวยปรมาณนำาทใหจงตอง

32

เพยงพอกบความตองการ โดยปกตพชตองการนำาตามสดสวนของแสงทไดรบ ถาไดรบแสงมากจะตองการปรมาณนำามากเชนกนไดรบแสงนอยกตองการนำานอยจงตองใหนำาในปรมาณทพอด ซงสงเกตไดจากดนทชนตลอดเวลา ไมใหนำาในปรมาณทมากจนแฉะตลอดเวลา เพราะจะทำาใหออกซเจนซงมผลกระทบตอการแบงเซลลปลายราก ทำาใหการแบงเซลลลดนอยลงจงทำาใหการดดสารละลายธาตอาหารนอยลงดวย ซงเปนสาเหตทำาใหตนไมในสวนถาดไมเจรญเตบโตเตมท 1.4 ชนดของนำา ชนดของนำาทใหเปนนำาสะอาดธรรมดา เชน นำาฝน นำาบอ นำาจากแหลงธรรมชาต ถาจำาเปนตองใหนำาประปากควรเกบพกนำาไว 5-8 วน ไมใชนำากระดาง นำากรอย และนำาทมสารพษ

2. การใหแสงแสงในทนหมายถงแสงแดดเปนหลก ทราบกนดแลววาพช

ตองการแสงแดดเขาไปชวยในการสงเคราะหแสงหรอสรางอาหาร เพอเอาอาหารทสรางขนมาไปใชในการดำารงชวต โดยเฉาะเอาไปใชในการหายใจเพอตองการพลงงานมาใชในการดำารงชวต ไมในรมหรอไมทเจรญเตบโตไดดในทรมถาถกแดดจดเปนเวลานานจะแหงตาย ไมในรมดงกลาวตองการแสงเลกนอยกสามารถเอามาใชสรางอาหารไดพอเพยง แตถาไมไดรบแสงเลยกจะตายเชนกน ภายในอาคารบานเรอนหรอใตเงารมไมทแสงแดดสองเขาไปไมถงเพราะถกกรองไวแตในบรเวณดงกลาวทำาใหเรามองเหนไดแสดงวามแสงและมอยจรง ไมประเภทในรมจงสามารถนำาแสงดงกลาวมาใชสรางอาหารไดแสงทพชตองการนอกจากแสงแดดแลว แสงจากหลอดไฟพชกสามารถเอามาใชสรางอาหารไดเชนกน แตสรางไดในปรมาณหนงเทาเทานน ฉะนนการใชสวนถาดตกแตงภายในอาคารบานเรอน ถาแสงแดดไมพอกสามารถใชแสงจากหลอดไฟเขาไปชวยได แตไมควรใชหลอดไฟทมไสหลอดเพยงอยางเดยวเพราะหลอดมไสจะใหแสงสแดงและสฟาแกพช

33

ไมเพยงพอ จงควรชหลอดไฟแบบฟลออเรสเซนสธรรมดาเขามาเสรมดวย ปจจบนมหลอดไฟฟาทใหแสงสวางและยงเลยนแบบจากแสงแดดได จนทำาใหพชนำามาใชปรงอาหารไดเหมอนกบใชแสงแดด พชเจรญเตบโตและออกดอกออกผลไดจรงแตหลอดไฟดงกลาวมราคาแพงจงไมนยมนำามาใชเพราะไมคมคากบการลงทนเมอทราบแลววาพชทนำามาใชจดสวนถาดตางตองการแสงแดดและตองการมากนอยตางกน ฉะนนการดแลรกษาสวนถาดจงตองจดวางไวในทมปรมาณแสงแดดทพอด ในกรณทตองนำาสวนถาดไปใชตกแตงภายในอาคารสถานท ซงสวนใหญปรมาณแสงแดดจะไมพอกบความตองการของพชทใชจดเปนองคประกอบของสวนถาด แตกสามารถดำารงชวตอยไดในระยะเวลาหนง จงตองจดวางสวนถาดใหตรงกบตำาแหนงทแสงแดดสองเขามาหรอตรงกบหลอดไฟ วางตรงตำาแหนงทมแสงสวาง ไมวางในมมมด เมอใชสวนถาดตกแตงภายในอาคารสถานทได 15 วน จากนนควรนำาออกมาเลยงไวในสภาพแวดลอมธรรมชาต ใหไดรบนำาคางรบอากาศหมนเวยนตามธรรมชาต และทสำาคญใหไดรบแสงแดดตามความตองการมากนอยของสวนถาดแตละประเภท จะทำาสวนถาดกลบมาสวยงามสดชนสมบรณเหมอนเดม นำามาเลยงไวในสภาพแวดลอมธรรมชาต 15 วน กสามารถนำาเขาไปจดตกแตงภายในอาคารบานเรอนไดอก หมนเวยนอยเชนนจะทำาใหสวนถาดสวยงามอยไดนาน ในกรณทจดทำาสวนถาดเพอการจำาหนายตองเลยงไวในสภาพแวดลอมตามธรรมชาตทสวนถาดแตละชนดตองการจะทำาใหสวนถาดสวยงามสมบรณขายไดราคา

3. การใหปย พชชนดตางๆ ทนำามาจดเปนองคประกอบของสวนถาดจะ

ถกจำากดพนท มดนและธาตอาหารอยจำากด รากกถกจำากดขอบเขตในการดดนำาและธาตอาหารฉะนนการใหปยจงเปนสงสำาคญอยางยง

34

แมวาดนทใชจดถาดจะเปนดนทมคณสมบตอยางดมากกตาม แตปรมาณของปยหรอธาตอาหารทอยในดนผสมยงไมพอกบความตองการ จงตองทำาการใหปยเพมเตมเพอใหพอกบความตองการ ปรมาณปยทใหจะขนอยกบชนดและอายของพชหากเปนพชทกำาลงเจรญเตบโตกจะใหในปรมาณมาก แตถาเปนพชทมอายมากจะใหปรมาณทนอยเพราะตองการใหรปทรงคงเดมโดยไมเสยความสดชนสวยงาม ปยทใหจะเปนปยวทยาศาสตรเพราะธาตอาหารมจำานวนแนนอน ใหปรมาณนอยแตมคณภาพสง ทำาไดสะดวกและไมสกปรก ดวยเหตผลดงกลาวจงไมนยมใหปยคอกหรอปยหมก ปยวทยาศาสตรทใชจะเปนปยทธาตอาหารหลกครบ 3 ตว คอ ธาตไนโตรเจน (N) ธาตฟอสฟอรส (P) และธาตโปตสเซยม (K) นยมใชสตร 15 – 15 – 15 หรอ 16 – 16 - 16 ซงเปนปยทละลายนำาไดงาย วธการใชโดยละลายในนำาตามอตราสวนทบอกไวแลวฉดพนใหทวใบและบรเวณผวของสวนถาด ซงปยจะซมเขาทางรใบและสวนใหญจะซมเขาไปในดนจากนนรากจะดดจากดนเอาไปใชตอไป ควรจะใชปยดงกลาวละลายนำาลวนฉดพนทก 10 วน

นอกจากการใหปยโดยการฉดพนดงกลาวแลว ยงใหปยพวกปลดปลอยธาตอาหารชาควบคกนไปอกดวย ไดแก ปยออสโมโคท หรอนทรโคท วธใชโดยการโรยทวผวของสวนถาด เมอปยออสโมโคท หรอนทรโคทถกนำา หรอความชน จะทำาใหผวของเมดปยซมผานฟลมบาง ๆ ออกมา ทำาใหตนไมในสวนถาดไดรบธาตอาหารทออกมาอยางชาๆ ทำาใหไมขาดธาตอาหาร ใสครงเดยวจะอยไดนาน 3 – 6 เดอน

4. การปองกนโรคและแมลงการปองกนโรคและแมลงไดเรมดำาเนนการมากอนแลวตงแต

ขนตอนผสมดนใชจดสวนถาด ซงไดผสมดนใหมโครงสรางทด ม

35

ระบบการระบายนำาระบายอากาศเพอชวยใหการดดธาตอาหารของรากเปนไปตามปรกตธรรมชาตคอดดไปใชไดงาย การดแลรกษาสวนถาดโดยจดทำาใหไดรบ

ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร ทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร เปนสมรรถภาพทจำาเปนตอการเรยนรคณตศาสตร (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,2546,หนา 18-19)

4.1 ทกษะกระบวนการ การแกปญหา ทำาความเขาใจกบปญหา ระบประเดนปญหา สรางตวแบบเชงคณตศาสตร ตรวจสอบความเหมาะสมของตวแบบ ตรวจสอบความถกตอง และความเปนไปไดของการแกปญหา ตรวจสอบขนตอนการแกปญหา

4.2 ทกษะกระบวนการ การใหเหตผล รวบรวมความรทเกยวของในกระบวนการการแกปญหา เลอกใชความรเพอจดลำาดบขนตอน ตรวจสอบความถกตองและความสมเหตสมผล

4.3 ทกษะกระบวนการ การสอสาร การสอความหมายทางคณตศาสตร และการนำาเสนอ เลอกรปแบบของการสอสาร การสอความหมายและนำาเสนอดวยวธการทเหมาะสม ใชขอความสมการ ศพททเปนสากล บนทกผลงานทกขนตอน สรปสาระทไดจากการศกษา เสนอความคดเหนทเหมาะสมกบปญหา

4.4 ทกษะกระบวนการ การเชอมโยง เปรยบเทยบความรของแตละสาระ เชอมโยงคณตศาสตรกบศาสตรอน สรปสาระสำาคญ

4.5 ทกษะกระบวนการ ความคดรเรมสรางสรรค ใชความรหรอมโนทศนเพอสรางองคความรใหม สรางสรรคตวแบบทางคณตศาสตรหรอชนงานทมประโยชนตอการเรยนรทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

36

กระบวนการวทยาศาสตร (Process of Science) เปนกระบวนการทผเรยนใชคนควาหาองคความร (body of knowledge) ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเปนทกษะสำาคญประการหนงของกระบวนการวทยาศาสตร ทตองพฒนาผเรยนใหมความร ความเขาใจ ตระหนกเหนความสำาคญ และมความชำานาญเพอสามารถคนหาความรดวยตนเองได การแสวงหาความร ความเขาใจธรรมชาตของมนษยนน จะเกดจากการสงเกตธรรมชาตและปรากฏการณทางธรรมชาตแลวรวบรวมขอมลผานทางประสาทสมผส นำาขอมลทไดไปจดจำาแนกและคดพจารณาเหตและผล เกดเปนความคดและความเชอ นำาความคดความเชอไปปฏบตกอใหเกดการสงเกต การรวบรวมขอมล และ การคดเปนวฏจกรอยางนไปเรอย ๆ

วธการคดทางวทยาศาสตรและวธการทางวทยาศาสตร ทำาใหเกดลำาดบขนตอนในการกระทำาตอเนอง จนไดความรออกมาทระดบหนง จงรวมเรยกวธการคด และวธการทางวทยาศาสตรวา กระบวนการทางวทยาศาสตร จดเปนกระบวนการแสวงหาความร“ ”

ทางวทยาศาสตรนคม ทาแดง และสจนต วศวธรานนท ไดกลาวถงการ

แสวงหาความรทางวทยาศาสตรไวดงน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , 2531 ,หนา 38)

การแสวงหาความรทางวทยาศาสตร มพนฐานมาจากความคดและความเชอทางปรชญา ความคด ความเชอ และปญหาทางปรชญาตาง ๆ ทสบทอดกนมายงไมไดรบการทดลอง ทดสอบ แกปญหา ยงไมมการยนยนวาเปนขอเทจจรงตลอดทงความขดแยงระหวางความคดเกากบหลกฐานทพบใหมตาง ๆ เหลาน เปนแหลงสรางความสนใจ และสรางปญหาขนในจตใจของผใฝหาขอเทจจรงในธรรมชาต ผลงานของผสนใจเหลานไดคอย ๆ เปลยนลกษณะความคด ความเชอ ทลกลบซบซอน เตมไปดวยความไมแนนอนทงหลาย มาเปนระบบความ

37

รทางวทยาศาสตรจากความคด ความเชอ และปญหาทางปรชญาของคนรนกอน ๆ

องคประกอบทสำาคญอกประการหนง ในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร คอ ทกษะกระบวนการทนกวทยาศาสตร จะตองมและใชในแตละขนตอนของการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร เชน ขนตอนการสงเกต การรวบรวมขอมลจะตองมทกษะในกระบวนการสงเกต การวดและการเรยบเรยงรวบรวมขอมล เปนตน ลกษณะทถอวาเปนหวใจของการแสวงหาความร ทางวทยาศาสตรอกประการหนง คอ นกวทยาศาสตรเชอถอในผลของการสงเกตและการทดลอง การสงเกต หมายถงการพจารณาปรากฏการณทศกษาอยางใกลชด ละเอยดชดเจน โดยการวด และรวบรวมขอมล สวนการทดลองนนควบคมากบการสงเกต เพราะการทดลองในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร หมายถง การเปลยนแปลงเงอนไขตามแผนทกำาหนดไว ซงจะทำาใหเกดปรากฏการณอนเปนแนวทางเปดเผยใหทราบวา อะไรเปนตนเหตของการเปลยนแปลงในปรากฏการณนน หรออกนยหนง การทดลองเปนวธการถามปญหาเกยวกบธรรมชาตทคอนขางจะกะทดรดวธหนง

จากลกษณะการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ตามแนวคดดงกลาวขางตน จะเหนไดวาองคประกอบทเปนชนวนของการแสวงหาความร คอ ความอยากรอยากเหน ความไมเชอถอ ยดมนและพอใจในความรเดม มใจกวางพรอมทจะยอมรบ แนวคดใหมจากผลการสงเกต การทดลอง และขอมลใหม ๆ เสมอ ความมอสรเสรภาพทางความคด การสนใจในเหตการณ และการเปลยนแปลงใหม ๆ นนคอองคประกอบทาง เจตคตทางวทยาศาสตร เมอเรมตนไดแลว“ ”การแสวงหาความรทางวทยาศาสตรกจะดำาเนนตอไป โดยการสรางกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร (การสงเกต การวด การรวบรวมขอมล การจำาแนกประเภท ฯลฯ) กระบวนการแสวงหา

38

ความรเปนวถทางของการคดทสากลสำาหรบวทยาศาสตรจะแตกตางกนกเฉพาะการเรมตนและขนตอนในรายละเอยดเทานนและอยในขอบเขตทเรยกไดวาเปน วธการทางวทยาศาสตร เชนเดยวกน“ ”

กระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร เปนกระบวนการทตองอาศยลำาดบขนตอนการดำาเนนงานรวมทงความมเจตคตทางวทยาศาสตรของผศกษาคนควา จงจะทำาใหประสบความสำาเรจได กระบวนการในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ประกอบดวย

1.    วธการทางวทยาศาสตร2.    ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร คอ ความชำานาญและความ

สามารถในการใชการคดและกระบวนการคดเพอคนหาความรรวมทงการแกปญหา การคดเปนทกษะทางปญญา (intellectrual skill) ไมใชทกษะการปฏบตดวยมอ (phychomotor skill / hand on skill ) เพราะเปนการทำางานของสมอง การคดมทงการคดพนฐานหรอการคดในระดบตำา ตวอยางเชน ทกษะการสอความหมาย ไดแก การฟง การอาน การรบร การจำา การจำาถาวร การบรรยาย การพด การเขยน เปนตน นอกจากนยงมทกษะ การสงเกต การระบ การจำาแนก การเรยงลำาดบ การเปรยบเทยบ การลงขอสรป การใชตวเลข นอกจากการคดพนฐาน แลวยงมการคดระดบสงหรอการคดทซบซอน เชน ทกษะการจดระบบความคด การวเคราะห การตงสมมตฐาน การทดสอบสมมตฐาน การคาดคะเน การพยากรณ การใหคำาจำากดความ การตความหมาย การคนหาแบบแผน การผสมผสานขอมล การสรปความ เปนตน ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเปนสงจำาเปนทจะทำาใหการแกปญหาทางวทยาศาสตรประสบผลสำาเรจเปนอยางด ทกษะการคดดงกลาวขางตนมจำานวนมาก ลวนแลวแตมความสำาคญทผเรยนตองไดรบการฝกนกการศกษาวทยาศาสตรของสมาคมอเมรกนเพอความกาวหนาทางวทยาศาสตร (The

39

American Association for the Advancement of Science : AAAS ) ไดจำาแนกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยแบงเปน 2 ประเภท

1. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนพนฐาน (basic science process skill ) ประกอบดวย 8 ทกษะ

1.1 ทกษะการสงเกต (Observing) คอ การใชประสาทสมผสอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางรวมกน ไดแก ผวกาย ตา ห จมก และลน เขาไปสมผสโดยตรงกบวตถหรอเหตการณ ปรากฏการณเพอคนหาขอมลอยางละเอยด ถกตอง รวดเรว แมนยำา โดยไมใชความรสก ความคดของผสงเกตเขาไปเกยวของ

การสงเกต เปนทกษะพนฐานของทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร นกวทยาศาสตรตองเปนผมความชำานาญ ความละเอยดถถวนในการสงเกต ซงบางครงอาจใชเครองมอ เชน แวนขยาย กลองจลทรรศน ชวยในการสงเกตเพอใหเกดความแนชดและมนใจไดมากขน

การมองเหน เปนการสงเกตทใชตาชวยในการสงเกตลกษณะและสมบตของวตถ เชน ขนาด รปราง และสของวตถและสงเกตวาวตถเหลานนอาจมปฏสมพนธกนอยางไร

การไดยน เปนการสงเกตทใชหชวยในการสงเกตลกษณะและสมบตของวตถ เชน ความดง ระดบเสยง และจงหวะของเสยง

การสมผส เปนการสงเกตทใชผวกายชวยในการสงเกตถงความหมาย หรอความละเอยดของเนอวตถถงขนาดและรปรางของวตถอกดวย

การชม เปนการสงเกตทใชลนชวยในการสงเกตสมบตของสงนนวารสขม เคม เปรยว และหวานเปนอยางไร

การไดกลน เปนการสงเกตทใชจมกชวยในการสงเกตความสมพนธของวตถกบกลนทไดพบนน แตเนองจากการบรรยายเกยว

40

กบกลนเปนเรองยาก จงมกบอกในลกษณะทแสดงความสมพนธของกลนทไดรบนนกบกลนของวตถทคนเคย เชน กลนกลวยหอม กลนมะนาว กลนชา และกลนกาแฟ เปนตน

11. .1 การสงเกต หมายถง การกระทำา ดงตอไปน

1)   บงช และบงชสมบตของวตถ สถานการณ หรอปรากฏการณโดยใชประสาทสมผสทง

5 ไดแก ผวกาย ตา ห จมก และลน 2)  รายงานผลการสงเกตออกมาเปนรปจำานวน ผลของ

การสงเกตจะออกมาในรปจำานวนได ตองเกดจากการสงเกตทอางองไปกบหนวยตาง ๆ เชน หนวยวดขนาดนำาหนก ความสง เปนตน

3)   อธบายการเปลยนทสงเกตของลกษณะสมบตของวตถ หรอ สถานการณหรอ

ปรากฏการณ การสงเกตมกจะเกยวของกบการกระทำาอยางททำาใหเกดการเปลยนแปลงแกวตถ สงทควรสงเกต คอ ลกษณะของสถานการณททำาใหเกดการเปลยนแปลง และลำาดบของการเปลยนแปลงทเกดขน

4)   ขอสงเกต ออกจากขอวนจฉยได 1 12. . วตถประสงคของการสงเกต

1) เพอตรวจสอบลกษณะตาง ๆ ของวตถ ทงปรมาณและคณภาพ โดยเลอกใชประสาท

สมผสใหถกตองและเหมาะสม 2) เพอสงเกตการเปลยนแปลงของวตถ หรอ

สถานการณตาง ๆ 3)    เพอเปรยบเทยบลกษณะตาง ๆ ของวตถ หรอ

สถานการณประเภทเดยวกนแตตาง

41

ชนดกน 1 13. . ขอมลทไดจากการสงเกตควรเปนขอมล

ประเภท 1) ขอมลเชงคณภาพ ไดแก ขอมลเกยวกบลกษณะและ

สมบต เชน ส ลกษณะผว รปราง กลน รส เสยง ฯลฯ เชน ลกษณะของลกปงปอง มสขาว ผวเรยบและมรอยตอ ทรงกลม 2)   ขอมลเชงปรมาณ (โดยการกะประมาณ) เปนการบอกปรมาณหรอขนาดทไดจากการสงเกตโดยไมไดทำาการวด ขอมลประเภทนจงเปนการกะประมาณ จำานวน ความกวาง ยาว สง นำาหนก อณหภม ฯลฯ หรอการเปรยบเทยบ เชน เมอนำานำาตาลทรายไปใสถงขนาด 6 X 8 นว จนเตมจะมนำาหนกประมาณ 1 กโลกรม เปนตน 3)  ขอมลทไดจากการเปลยนแปลง บอกลกษณะหรอผลการเปลยนแปลงทสงเกตได ขอมลประเภทนบางครงเกดจากการกระทำาของผสงเกต จงจะเหนการเปลยนแปลงได เชน เมอนำาลกเหมนไปตงไวทอณหภมหอง สามารถระเหดได เปนตน

1 14. . พฤตกรรมทแสดงวา เกดทกษะการสงเกตจะตองมความสามารถดงตอไปน 1) ชบงและบรรยายสมบตของวตถ โดยการใชประสาท

สมผสอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง

2) บรรยายสมบตเชงปรมาณของวตถไดโดยการกะประมาณ เชน นำาหนกขนาด

อณหภม เปนตน 3) บรรยายการเปลยนแปลงของสงทสงเกตไดเชน

ลกษณะของสถานการณททำาใหเกดการเปลยนแปลง ลำาดบขนตอนของการเปลยนแปลง

42

1.2   ทกษะการจำาแนกประเภท ( classifying ) การจดจำาแนกหมายถง การจดจำาแนกสงของหรอเหตการณออกเปนประเภทตาง ๆ โดยพจารณาจากลกษณะทเหมอนกน สมพนธกน หรอแตกตางกนกบสงของหรอเหตการณ หรอปรากฏการณ

1.2.1 ทกษะการจำาแนกประเภท เปนความสามารถในการจดแบงหรอ

เรยงลำาดบวตถหรอสงทอยในปรากฏการณ และเหตการณเปนพวก ๆ การจำาแนกและการเรยงลำาดบอาจใชเกณฑทกำาหนดขนเอง

เกณฑทใชในการจำาแนกประเภทสงของ หรอเหตการณมอย 3 อยางไดแก

1)  ความเหมอน 2)  ความแตกตาง 3)  ความสมพนธนอกจากน ยงใชความสามารถในการจำาแนกประเภท ม 4 กรณ ไดแก 1)   สามารถจำาแนกหรอเรยบเรยงลำาดบวตถ หรอ

เหตการณตามทกำาหนดมาใหได 2)   สามารถบอกเกณฑทคนอนใชจำาแนกหรอเรยบ

เรยงลำาดบวตถ หรอเหตการณทกำาหนดให

3)    สามารถจำาแนกหรอเรยบเรยงลำาดบวตถหรอเหตการณทตนเองกำาหนดขน

4)    สามารถเขยนแผนผงจำาแนกประเภทไดทกกรณการจำาแนกประเภทและการเรยงลำาดบขนอยกบเกณฑทตงขน

การตงเกณฑขนอยกบวตถประสงคในการจำาแนกประเภท ดงนนสงของกลมเดยวกนอาจจำาแนกประเภทไดหลายวธ เชน การจำาแนกประเภทของนกศกษาในกลมเรยนอาจจะใช เพศเปนเกณฑ ใช

43

โปรแกรมวชาเปนเกณฑ เปนตน ซงเมอเกณฑเปลยนไป จำานวนกลมทถกจำาแนกออกกจะเปลยนไปดวย นอกจากนกลมยอยทไดจำาแนกแลวยงสามารถจำาแนกประเภทตอไปไดอกหลาย ๆ ขน การจำาแนกหมวดหมในทางวทยาศาสตรเปนสงทมความสำาคญในการศกษาอยางยง เชน การจดธาตเปนหมวดหมในตารางธาต ทำาใหนกเคมและนกฟสกสสามารถนำาตารางธาตไปใชในการศกษาคนควาไดอกมากมาย การจดพชและสตวออกเปนไฟลม คลาส ออเดอร แฟมมล กเปนประโยชนในการศกษาทางดานชววทยา เปนตน นอกจากนในชวตประจำาวนของเรา กจะพบวาการจดหมวดหมมอยทวไปในสาขาตาง ๆ เชน การจำาแนกประเภทของรานคา การจำาแนกประเภทของสถานศกษา การประเมนผลการเรยน การจำาแนกประเภทของหนงสอในสำานกวทยบรการ การจดแบงหนวยงาน ฯลฯ ซงมผลตอการทำางานและการดำาเนนชวตประจำาวนใหสะดวกยงขน

นอกจากนทกษะการจำาแนกประเภทยงมความหมายรวมไปถงการจดเรยงลำาดบสงของหรอเหตการณดวยโดยการกำาหนดเกณฑและจดลำาดบสงของหรอเหตการณตามเกณฑ เชน ใชลำาดบพยญชนะเปนเกณฑในการจดเรยงรายชอ นนกคอใหเรยงรายชอจาก อกษร ก. ไปตามลำาดบจนถง ฮ. ใชขนาดเปนเกณฑในการจดเรยงสงของซอนกนโดยใหสงของนำาหนกมากอยดนลางสด และวางสงขงทนำาหนกนอยกวาซอนกนขนไปตามลำาดบ ใชคะแนนสอบในการจดลำาดบผสอบเขาทำางาน เปนตน 1.2.2 พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการจำาแนกประเภทตางๆ จากเกณฑจะตองมความสามารถดงตอไปน

1) เรยงลำาดบหรอบงพวกสงตาง ๆ จากเกณฑทผอนกำาหนดใหได 2) เรยงลำาดบหรอแบงพวกสงตาง ๆ โดยใชเกณฑของตนเองได

44

3)  บอกเกณฑทผอนใชเรยงลำาดบหรอแบงพวกได1.3   ทกษะการวด (Measuring) คอ ความสามารถ

ในการเลอกใชเครองมอตาง ๆ เพอเกบรวบรวมขอมลประกอบดวย เครองมอสำาหรบการวด คาทไดจากการวดตองเปนตวเลข และมหนวยกำากบตวเลขทไดจากการวด สามารถอานคาทวดไดถกตอง และใกลเคยงความเปนจรง รปแบบของการวดม 3 แบบ คอ

1)   การนบจำานวน (Counting measurement) เปนการวดจำานวนของสงตาง ๆ ซงจะ

นบออกมาเปนจำานวนเตม จะมเศษไมได ถอวาเปนการวดอยางงายทสด

2)   การวดโดยตรง (Direct measurement) เปนการใชเครองมออยางใดอยางหนง เพยง

อยางเดยวและวดไดโดยตรง เชน การวดความยาวโดยใชไมบรรทด การวดเวลาโดยใชนาฬกา การชงมวลของวตถโดยใชเครองชง การวดอณหภมรางกายโดยใชเทอรโมมเตอร

3)   การวดโดยออม (Indirect measurement) แยก ได 2 อยาง- การวดโดยใชเครองมออยางใดอยางหนงวด แลวมการคำานวณโดยใชสตรอกชนหนง

จงจะไดคาทตองการทราบ ทงนเนองจากไมมเครองมอวดโยตรง เชน การหาพนทหอง ตองวดความกวางและความยาวแลวนำามาคณกนจงจะไดปรมาณพนท

- การวดทมขนาดใหญหรอเลกมาก หรออยไกลมากจนไมสามารถวดไดโดยตรง เชน

45

ขนาดของดวงอาทตย ดวงจนทร และอะตอม หรอระยะทางจากโลกถงดวงอาทตย เสนรอบโลกการวดสงเหลานโดยใชการเปรยบเทยบกบสงททราบคาแลว

13. .1 สงจำาเปนทควรทราบในการวดไดแก 1) วดออกมาเปนกลมหรอประเภท (Norminal scale)

เปนการวดงายทสด โดยวดออกมาเปนกลม หม พวก หรอประเภท 2) วดออกมาเปนลำาดบ (Ordinal scale) การวดแบบน

จะตองมเกณฑอยในใจวา จะวดอะไร ในแงไหน เปนการเปรยบเทยบความสำาคญ หรอการเรยงลำาดบ อยางมความหมาย เชน เงนนำาไฟฟาไดดเปนอนดบ 1 ทองแดงนำาไฟฟาไดดเปนอนดบ 2

3) วดออกมาเปนเลขจำานวนศนยแท (Ratio scale) ไดแก การวดนำาหนก ความยาว ความสง และปรมาตร

4) วดออกมาเปนเลขจำานวนศนยสมมต (Interval scale) หมายถง ศนยทสมมตขนไมใชศนยแหงความวางเปลา เชน นายแดงสอบไดคะแนน 0 ไมไดหมายความวานายแดงไมมความรเลย แตเปนการออกขอสอบแบบสมเนอหามาออกขอสอบ

ในการวดปรมาณใด ๆ ตองใชเครองมอวด การเลอกและการใชเครองมอวดทเหมาะสมจะทำาใหไดขอมลทถกตอง ดงนนในการทจะทำาการวดปรมาณใด ๆ ผทำาการวดจะตองสามารถใชเครองมอวดเพอใหเกดความคลาดเคลอนนอยทสด โดย

1) เลอกใชเครองมอไดเหมาะสมกบปรมาณทตองการวด เชน ตองการวดความกวางของหอง กเลอกใชตลบเมตรแทนทจะเลอกใชไมบรรทด เปนตน

2) ใชเครองมอไดถกตอง รวธการใชเครองมอและขอจำากดของเครองมอทใช

3) อานคาทวดไดจากเครองมอพรอมทงระบหนวยไดอยางถกตอง ในการอานคาจากหนาปดของเครองมอวดใด ๆ ควรจะตอง

46

ศกษากอนวาคาทอานไดมหนวยเปนอะไร ตองเรมอานอยางไร และเขมของเครองมอวดเรมตนทขดศนยหรอไม เพอใหคาทอานออกถกตองมากทสด ในการอานคาทไดจากเครองมอวด สายตาของผอานจะตองอยในระดบเดยวกนกบเขมทชสเกล หรอตำาแหนงของวตถทอยตรงสเกลของเครองมอวด

4) สามารถคดวธการทจะหาคาปรมาณตาง ๆ ในกรณทวตถไมสามารถใชเครองวดหาปรมาณไดเนองจากขอจำากดของเครองมอหรอรปรางของวตถ เชน การหาปรมาตรของวตถทมรปรางไมเปนทรงเรขาคณต อาจจะหาปรมาตรโดยการแทนทนำา

5) ทำาการวดซำาหลาย ๆ ครงดวยเครองมอชนดเดยวกน ถาคาทวดไดในแตละครงแตกตางกนไป แสดงวามความคลาดเคลอนเกดขน เรยกวา ความคลาดเคลอนแบบสม ซงอาจมากกวาคาจรงบาง นอยกวาคาจรงบาง และเมอวดหลาย ๆ ครงแลวรวมหาคาเฉลย ผลรวมของความคลาดเคลอนแบบสมจะหกลางกนเปนศนย การทำาการวดหลาย ๆ ครงและนำาคาเฉลยไปใชจงเปนการแกความคลาดเคลอนอกวธหนง

การวดสงใดสงหนงมความคลาดเคลอนเกดขนไดเสมอ ความคลาดเคลอนทเกดขนจากการวดม 2 แบบ ไดแก ความคลาดเคลอนโดยบงเอญ ทเกดขนจากการอานคาทวดไดผดพลาด หรออานคาทไดถกตองแตบนทกผดพลาด กบความคลาดเคลอนเปนระบบ ทเกดขนจากการใชวธการวดโดยไมถกตองในการเกบรวบรวมขอมล เราสามารถแกไขความคลาดเคลอนทเกดขนมสาเหต ดงน

1) จากเครองมอทใชวด เชน เครองมอมความละเอยดพอทจะวดกบสงทเราจะวดไดหรอไม

2) จากสภาพแวดลอม ทำาใหเกดความไมแนนอน เชน การวดความยาวของไสเดอน ความสงของตนไมยนตน

47

3) จากความสามารถของผวด ผวดจะตองมความชำานาญในการวดสงของนน

1 32. . พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการวด จะตองมความสามารถดงตอไปน

1)    เลอกเครองมอไดเหมาะสมกบสงทจะวด2)    บอกเหตผลในการเลอกเครองมอวดได3)    บอกวธวดและวธใชเครองวดไดถกตอง4)    ทำาการวดความกวาง ความยาว ความสง ปรมาตร นำา

หนก และอน ๆ ไดถกตอง 5)    ระบหนวยของตวเลขทไดจากการวดได

1.4 การใชตวเลข (การคำานวณ) ทกษะการคำานวณ (using number) คอ

การนำาจำานวนทไดจากการสงเกต การวดการทดลอง และจากแหลงอน ๆ มาจดกระทำาใหเกดคาใหม เชน การบวก ลบ คณ หาร การหาคาเฉลย การยกกำาลง การถอดกรณฑ เปนตน ใชในการสรปผลการทดลอง การอธบายและทดสอบสมมตฐาน คาใหมทไดจากการคำานวณจะทำาใหสอความหมายชดเจน และเหมาะสมยงขน

1.4.5 พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการคำานวณ จะตองมความสามารถ ดงตอไปน

1) คำานวณไดอยางถกตองรวดเรว 2) บอกหรอแสดงวธการคดคำานวณได 3) ระบหนวยทใชไดอยางถกตอง 4) นบและใชตวเลขแสดงจำานวนสงของทนบไดถกตอง 5) ตดสน

1.5   ทกษะการหาความสมพนธระหวางสเปสกบสเปส และสเปสกบเวลา

48

(Speace and space}space and time relaionships) คำาวา สเปส (Space) หมายถง ลกษณะเกยวกบ

ระยะทาง ขนาด ความกวาง ความยาว ความหนา รปราง ตำาแหนงทอย การเคลอนท เปนตน สเปสของวตถ หมายถง ทวางทวตถนนครอง ซงจะมรปรางลกษณะเชนเดยวกบวตถนน โดยทวไปแลวสเปสของวตถม 3 ต คอ ความกวาง ความยาว ความสง

1.5.1 ทกษะการใชความสมพนธระหวางสเปสกบสเปสและสเปสกบเวลา หมายถง ความชำานาญในการสงเกตรปรางของวตถ โดยการเปรยบเทยบกบตำาแหนงของผสงเกตกบการมองในทศทางตาง ๆ กน โดยการเคลอนท การผา การหมน การตดวตถ ผลทเกดขนจากการเปลยนแปลงได สงเกตการเคลอนไหวของวตถโดยสามารถนกเหนและจดกระทำากบวตถ และเหตการณเกยวกบรปราง เวลา ระยะทาง ความเรว ทศทาง และการเคลอนไหว เพอบอกความสมพนธของมต และภาวะการณนน หรอ ความสามารถในการหาความสมพนธระหวาง 3 มต กบ 2 มต ระหวางตำาแหนงทอยของวตถหนงกบอกวตถ หนงระหวางสเปสของวตถกบเวลา ซงไดแก ความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงตำาแหนงทอยของวตถกบเวลาหรอระหวางสเปสของวตถทเปลยนไปกบเวลา

1.5.2 การหาความสมพนธทเกยวกบสเปส และเวลา นน ม 3 อยาง คอ

1) ความสมพนธระหวางสเปสของวตถ เชน การดภาพ 2 มต การวาดภาพ 3 มต ซง

จะตองประกอบดวย ความกวาง ความยาว และความหนา การหารปรางของวตถ โดยดจากภาพหนาตด เชน ในทางชววทยาตองตดวตถทจะดภายใตกลองจลทรรศนใหเปนแผนบาง ๆ จะไดเฉพาะหนาตดเทานน วธการเชนน คลายกบการหารปรางของวตถอนหนง โดยการ

49

สงเกตจากจากเงาหลาย ๆ เงาของวตถนน โดยใชแสงกระทบวตถหลายๆ ดาน

เสนสมมาตรและระนาบสมมาตร เสนสมมาตร คอ เสนทลากผานรปสองมตโดยทถาพบรป

สองมตตามเสนทลากผานนนแลว รปนนจะซอนกนสนท รปสองมตบางรปมเสนสมมาตรไดหลายเสน บางรปกอาจจะไมมเสนสมมาตรเลย

ระนาบสมมาตร คอ ระนาบทแบงรปสามมตออกเปนสองสวนเหมอนกน โดยเมอนำาสวนหนงไปวางบนกระจกเงาจะเหนภาพในกระจกเงาเหมอนกบสวนทเหลอ

รปฉาย คอ รปเงาสองมตดานตาง ๆ ของวตถสามต เมอฉายไฟไปยงวตถสามมต จะเกดเงาบนฉาก ถาฉายไฟทางดานหนา จะเรยกเงาทเกดบนฉากวา รปฉายดานหนา เปนตน

รปคล คอ รปสองมตทแสดงลกษณะของผวภายนอกของวตถรปทรงเรขาคณตตาง ๆ รปคลของวตถใดเมอพบตามรอยพบแลวจะไดรปสามตทมรปทรงเหมอนวตถนน

รปตด คอ รปสองมตทแสดงรอยตดวตถสามมตดวยระนาบในแนวตาง ๆ

2) ความสมพนธระหวางสเปสกบเวลา เราอาจบอกเวลาได โดยใชลกษณะของสเปส เชน บอกเวลาโดยการดเงาเสาธง การทจะบอกเวลาไดจะตองทราบวาเงานนทอดไปในทางตรงขามกบตนกำาเนดของแสงเสมอ และตองทราบวาเงานนทศตะวนออกอยดานใด เพอจะประมาณวา เมอดวงอาทตยอย ณ ตำาแหนงนน ควรจะเปนเวลาเทาใด

พฤตกรรมทแสดงวา เกดทกษะความสมพนธระหวางสเปสกบสเปส และสเปสกบเวลา จะมความสามารถดงตอไปน

- บอกชอของรปและรปทรงทางเรขาคณตได

50

- ชบงรป 2 มต และรปทรง 3 มต ทกำาหนดใหได - บอกความสมพนธระหวาง 2 มต กบ 3 มตได-    ระบรปทรง 3 มต ทเหนเนองจากหมนรป 2 มต ได-    เมอเหนเงา (2 มต) ของวตถ สามารถบอกรปทรง

ของวตถ (3 มต) ได-    เขยนรปฉายจากวตถ 3 มตได-    เขยนรป 3 มตจากรปฉายได-    เขยนรปคลของวตถ 3 มตได-    เขยนรปตดทเกดจากการตดวตถรปทรง 3 มต ได

- หาเสนสมมาตรหรอระนาบสมมาตรของวตถได - บอกตำาแหนงและทศทางของวตถโดยการใชตว

เองหรอวตถอนเปนเกณฑ - บอกความสมพนธระหวาง การเปลยนตำาแหนง

เปลยนขนาด หรอปรมาณของวตถ กบเวลาได 3) ความสมพนธระหวางเวลากบเวลา เราสามมารถนำาเวลาของการเคลอนทของวตถ 2 อยาง มาสมพนธได เชน เวลาทดวงจนทรโคจรรอบโลก 1 รอบ สมพนธกบเวลาทโลกหมนรอบตวเองได 1 รอบ

1.6    ทกษะการลงความเหนจากขอมล ( inferring ) ทกษะการลงความเหนจาก

ขอมล เปนความสามารถในการนำาขอมลทไดจากการสงเกตวตถหรอปรากฏการณไปสมพนธกบความรหรอประสบการณไปสมพนธกบความรหรอประสบการณเดมเพอลงขอสรปหรอปรากฏการณหรอวตถนน การลงความเหนจากขอมลอาจจำาแนกประเภทเปน 2 ประเภท คอ การลงความเหนขอสรปเกยวกบสงตาง ๆ ใน

51

ปรากฏการณ ทกษะการลงความเหนจากขอมลถาฝกจนเปนความชำานาญจะชวยพฒนาทกษะการตงสมมตฐาน

1.6 1 พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการลงความคดเหนจากขอมลจะตองมความสามารถ ดงตอไปนอธบายหรอสรปโดยเพมความคดเหนใหกบขอมลทไดจากการสงเกตโดยใชความรหรอประสบการณเดมมาชวย การลงความคดเหนจากขอมลในเรองเดยวกน อาจลงความคดเหนไดหลายอยาง ซงอาจจะถกหรอผดกไดทงนขนอยกบ

1)    ความละเอยดของขอมล 2)    ความถกตองของขอมล 3)    ความรและประสบการณเดมของผลงความคดเหน

4)    ความสามารถในการสงเกต 1.7   ทกษะการจดการกระทำาและสอความหมายของขอมล (manupulating and communicating data ) การจดกระทำาขอมล หมายถง ความสามารถในการนำาขอมลทไดจากการสงเกต การวด หรอแหลงอน ๆ มาจดกระทำาใหม โดยใชวธการตาง ๆ เชน การหาความถ การแยกประเภท การจดเรยงลำาดบ

การสอความหมาย หมายถง ความสามารถในการใชภาษาพด หรอภาษาทาทาง เพอใหผอนเขาใจ ในสงทตองการสอความหมายใหชดเจนและรวดเรว องคประกอบของการสอความหมาย ม 4 ชนด ไดแก ผสงสาร ผรบสาร สาร ชองทางรบสาร

ลกษณะการสอสารทด ควรใชภาษาทเขาใจงาย ถกตอง รวดเรว ผรบสารมปฏสมพนธตรงตามความตองการของผสงสาร

1.7 1 การสอสารมหลายรปแบบ โดยเลอกรปแบบทเหมาะสมกบลกษณะของขอมล เชน

1) การบรรยาย 2) การใชแผนภาพ

52

3) การใชตารางเหมาะกบขอมลทประกอบดวยปรมาณตาง ๆ หลาย ๆ จำานวน

โดยเฉพาะขอมลทเปนตวเลข นยมนำาเสนอแบบตาราง เพราะทำาใหงายตอการเขาใจและสอความหมาย การสรางตารางไมมกฎเกณฑตายตว ขอมลชดเดยวกนอาจนำาเสนอดวยตารางไดหลายแบบ ตารางแสดงขอมลทดควร เปนตารางทกะทดรด เหมาะสมกบหนากระดาษทนำาเสนออานงาย และสามารถเปรยบเทยบขอมลทตองการทราบไดรวดเรว องคประกอบทสำาคญของตาราง คอ

-    ชอตาราง เปนขอความกะทดรดแตทำาใหผอานรวาตารางนนำาเสนอเกยวกบ

อะไร ทไหน และเมอไร-    หวตาราง บอกใหรวาสงทอยในตารางเปนปรมาณ

อะไร ถาปรมาณในตารางเปนตวเลขกจะเขยนหนวยกำากบไวทหวตารางดวย

-     ตวเรอง กคอขอมลทนำาเสนอ ขอมลทเปนตวเลขในคอลมนเดยวกนจะมหนวย

เหมอนกน-     หมายเหต เขยนไวดานลางของตารางเพออธบาย

ขอความบางตอนในตารางใหชดเจนขน หมายเหตนจะมหรอไมมกได

-     แหลงทมา ในกรณทนำาขอมลมาจากแหลงอน ๆ จะตองบอกแหลงทมาของ

ขอมลดวย เพอชวยใหผอานสามารถตรวจสอบขอมล หรอคนควาเพมเตมได 4) กราฟ ใชสำาหรบการนำาเสนอขอมลทแสดงความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆ โดยใชแกนอางองทตงฉากกน (แกน

53

X และแกน Y) กราฟทใชแสดงมหลายประเภท เชน กราฟรปภาพ กราฟเสนตรง กราฟแทง

พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการจดกระทำาและสอความหมาย จะตองม

ความสามารถดงตอไปน 1) เลอกรปแบบทจะใชในการเสนอขอมลไดเหมาะสม 2) บอกเหตผลในการเลอกรปแบบทจะใชได 3) ออกแบบการเสนอขอมลตามรปแบบทเลอกไวได 4) เปลยนแปลงขอมลใหอยในรปแบบใหมทเขาใจดขนได 5) บรรยายลกษณะของสงใดสงหนงหรอเหตการณใด ๆ

ดวยขอความทเหมาะสมกะทดรด และสอความหมายใหผอนเขาใจได

6) บรรยายหรอวาดแผนผงแสดงตำาแหนงของสถานทจนสอความหมายใหผอนเขาใจได

1.8 ทกษะการพยากรณ (predicting) เปนความสามารถในการทำานายหรอ

คาดคะเนสงทเกดขนลวงหนา โดยอาศยการสงเกตปรากฏการณทเกดขนซำา ๆ หรอความรทเปนหลกการกฎหอทฤษฎในเรองนนมาชวยในการทำานาย การทำานายหรอการคาดคะเนอาจเปนการทำานาย

1.8.1 การพยากรณทวไป เปนการทำานายผลทจะเกดขน โดยอาศยขอมล หลกการ กฎ ทฤษฎ ทเกยวของกบปญหานน เชน การพยาการณอากาศของกรมอตนยมวทยา จะเกบขอมลจากสถานตรวจอากาศทไดวดปรมาณฝน ความเรวและทศทางลม อณหภม ความกดอากาศ ฯลฯ แลวนำามาหาความสมพนธของลกษณะอากาศในวนนนเพอพยากรณลกษณะอากาศในวนตอไป

54

1.8.2 การพยากรณจากขอมล มสองลกษณะ คอ

1) การพยากรณภายในขอบเขตขอมลทศกษา เปนการทำานายผลทจะเกดขนภายในขอบเขตของขอมลเชงปรมาณทมอย

2) ภายนอกขอบเขตขอมลทศกษา เปนการทำานายคาทนอยหรอมากวาขอมลทมอย

1.8.3 พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการพยากรณ จะตองมความสามารถดงตอไปน

1)  ทำานายผลทจะเกดขนจากขอมลทเปนหลกการ กฎ หรอทฤษฎทมอยได

2)  ทำานายผลทจะเกดขนภายในขอบเขตของขอมลเชงปรมาณทมอยได

3) ทำานายผลทจะเกดขนภายนอกขอบเขตขอมลเชงปรมาณทมอยได

2. ทกษะกระบวนการวทยาศาสตรขนผสมผสาน (integrate science process skill ) ประกอบดวย 5 ทกษะ

2.1. ทกษะการกำาหนดและควบคมตวแปร ( operational defining of the

variables) การกำาหนดตวแปร หมายถง การชบงตวแปรตน ตวแปรตาม และตวแปรควบคม ในสมมตฐานหนง ๆ

การควบคมตวแปร หมายถง การควบคมตวแปรอน ๆ นอกจากตวแปรตนทจะไปมผลใหผลการทดลองมความคลาดเคลอน จงตองควบคมใหเหมอนกนทกกลมทดลอง

ทกษะการกำาหนดและควบคมตวแปร หมายถง ความชำานาญในการจำาแนกตวแปรตาง ๆ ทมอยในระบบ และเลอกตวแปรทตองการ

55

ควบคมใหคงท (ตวแปรควบคม) จดตวแปรทตองใหแตกตางกน (ตวแปรอสระ) เพอดผลทเกดขนการการทดลอง (ตวแปรตาม)

การกำาหนดและควบคมตวแปร เปนสวนสำาคญยงในการทดลอง ทงนเพอจะใหไดผลสรปทถกตองแนนอนกวา ผลทเกดขนนนเกดขนจากตวแปรทเราตองการจะศกษาหรอไม ในสถานการณการทดลองหนง ๆ ผลทเกดขนจากตวแปรอาจจะมาจากหลายสาเหต จงมความจำาเปนตองควบคมสงทเราไมตองการศกษา (ตวแปรควบคม ) ใหเหลอเฉพาะตวแปรทเราตองการจะทราบ (ตวแปรอสระ) เพอสะดวกในการศกษาเฉพาะสาเหตใดสาเหตหนงกอน เชน เราตองการศกษาชนดของดนทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช แตการเจรญเตบโตของพชมองคประกอบอน ๆ อกนอกจากดน เชน แสงแดด ปย นำา การดแล เปนตน สงเหลานกมผลตอการเจรญเตบโตของพช แตเรายงไมตองการศกษา จงตองมการควบคมเพอสะดวกตอการศกษาเฉพาะสาเหตใด สาเหตหนงกอน เพอจะสรปผลจากการทดลองไดไดตรงตามสาเหตทแทจรง (ตวแปรอสระ)

พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการกำาหนดและควบคมตวแปรจะตองมความสามารถดงตอไปน ในปรากฏการณหนง ๆ เราสามารถแบงตวแปร ออกได 3 ประเภท ดวยกน คอ

2.1.1 ตวแปรอสระหรอตวแปรตน (Independent Variable) เปนตวแปรทเปน

ตนเหต ไมอยในความควบคมของตวแปรใด ๆ ทงสน ตวแปรนเปนตวแปรทเรากำาหนดขนหรอใสลงไปเพอดผลทจะเกดขน เชน ถาเราตองการดวาปยจะมสวนทำาใหตนกหลาบเตบโตเรวหรอไม ปยกจะเปนตวแปรอสระ เพราะเปนสงทเราจะดผลของมนทมตอตนกหลาบ

2.1.2 ตวแปรตามหรอตวแปรซงเปนผลของตวแปรอสระ (Dependent Variable) เปนตวแปรทควบคมโดยตวแปรอสระไมมความเปนอสระในตวของมนเอง ตองเปลยนไป

56

ตามตวแปรอสระ เพราะมนเปนผลของตวแปรอสระ ดงตวอยางขางตนน การเจรญของตนกหลาบจะเปนตวแปรตาม 2.1.3 ตวแปรควบคม (Controlled Variable) หมายถง ตวแปรทตองควบคมใหไดตลอดการทดลอง เพอตองการดผลของตวแปรอสระหรอตวแปรตาม จากตวอยางขางตน ถาเราตองการดผลของการใสปย เราตองควบคมดนความเขมขนของแสงแดดและอน ๆ ใหอยในสภาพเหมอนเดมตลอดการทดลอง 2.2  การตงสมมตฐาน ทกษะการตงสมมตฐาน (hypothesizing) การตงสมมตฐาน หมายถง การคดหาคำาตอบลวงหนาโดยอาศยการสงเกต ความร ประสบการณเดมเปนพนฐาน สมมตฐานหรอคำาตอบทคดไวลวงหนาน มกเปนขอความทบอกความสมพนธระหวางตวแปรอสระ กบตวแปรตาม สมมตฐานทตงขนอาจะถกหรอผดกได ซงจำาเปนตองมการทดลองเพอทดสอบสมมตฐานนน สมมตฐานจงเปนเครองกำาหนดแนวทางในการออกแบบการทดลองเพอตรวจสอบวาสมมตฐานทตงขนนนเปนทยอมรบ หรอไมยอมรบ สมมตฐานทตงขน อาจจะถก หรอผดกได ซงจะทราบภายหลงการทดลองหาคำาตอบแลว ในสถานการณทดลองหนงอาจม 1 สมมตฐาน หรอหลายสมมตฐานกได การตงสมมตฐานมกนยมเขยนในรป ถา ............ ดงนน..........

2.2.1 พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการตงสมมตฐานจะตองมความสามารถ

ดงตอไปน 1) คดคำาตอบลวงหนากอนการทดลอง โดยอาศยการสงเกต ความร และประสบการณเดม 2) หาคำาตอบลวงหนาโดยหาความสมพนธระหวางตวแปรได

57

2.3.  การกำาหนดนยามเชงปฏบตการของตวแปร ทกษะการกำาหนดนยามเชง

ปฏบตการ ( Operational defining of the variable ) การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ หมายถง การกำาหนดความหมายและขอบเขตของคำาตาง ๆ ใหเขาใจตรงกน และสามารถสงเกตหรอวดได โดยการบรรยายในเชงรปธรรม หลกสำาคญในการกำาหนดนยามเชงปฏบตการ คอ จะตองกำาหนดนยามในลกษณะทวา

-   ตองทำาความสามารถอะไร-   ตองปฏบตอยางไร-   จะสงเกตอะไรจากการทดลองหรอสำารวจ

การกำาหนดนยามเชงปฏบตการจะแตกตางจากการกำาหนดนยามทว ๆ ไป เพราะการกำาหนดนยามทว ๆ ไป เปนการใหความหมายของคำาหรอขอความอยางกวาง ๆ สวนการกำาหนดนยามเชงปฏบตการ เปนการกำาหนดความหมายใหเขาใจตรงกนสามารถสงเกตและวดไดในสถานการณนน ๆ เชน การใหนยามของกาซออกซเจน

นยามทว ๆ ไปออกซเจนเปนกาซทมเลขอะตอมเทากบ 8 และมวลอะตอม

เทากบ 16 (ทกคนเขาใจตรงกนแตสงเกต และวดไมได)นยามเชงปฏบตการ ออกซเจนเปนกาซทชวยในการตดไฟ เมอนำากอนถานทคแดง

แหยลงไปในกาซนนแลวกอนถานนนจะลกเปนเปลวไฟ (ทกคนเขาใจตรงกน สงเกตและวดได)

พฤตกรรมทแสดงวาเกดทกษะการกำาหนดนยามเชงปฏบตการจะตองมความสามารถดงตอไปนกำาหนดความหมายและขอบเขตของคำาหรอตวแปรตาง ๆ ใหสงเกตและวดได

2.4 ทกษะการทดลอง (experimenting) หมายถง กระบวนการปฏบตการเพอ

58

หาคำาตอบหรอทดสอบสมมตฐานทตงไว ในการดำาเนนการทดลอง ผทดลองจะตองนำาเอากระบวนการขนอน ๆ มาใชประกอบกน ความสำาเรจของการทดลองจงขนอยกบองคประกอบหลายประการดวยกน ในการทดลองประกอบดวยกจกรรม 3 ขนตอน คอ

1) การออกแบบการทดลอง เปนการวางแผนการปฏบตงานกอนลงมอทดลอง การ

ออกแบบการทดลองจะตองสมพนธกบสมมตฐานทจะตรวจสอบ ในการออกแบบการทดลอง จะตองกำาหนดสงตอไปน

- วธทดลอง ตองระบตวแปรอสระ ตวแปรตาม ตวแปรควบคม หรอวธควบคม และเขยนวธทดลองตามลำาดบขนตอนการปฏบตกอนหลง

- วธวดหรอสงเกตผลการทดลองรวมถงระยะเวลาทใชในการบนทกผลแตละครง

- ออกแบบบนทกผลการทดลองใหสอดคลองกบสงทวดไดจากการทดลอง

- อปกรณทใชในการทดลอง 2) ปฏบตการทดลองจรงตามทกำาหนดไวในวธการทดลอง 3) บนทกผลการทดลองตามแบบบนทกผลการทดลองท

ไดออกแบบไวแลวการออกแบบการทดลองใหสอดคลองกบสมมตฐาน และปญหา การเลอกวสดอปกรณทถกตอง และเหมาะสมกบการดำาเนนการทดลอง รวมทงการบนทกผลการทดลอง

การทดลองเปนการพสจนความจรงบางอยาง หรอเปนการพสจนสมมตฐาน มปญหาบางอยางทางวทยาศาสตรทไมจำาเปนตองมการทดลอง กสามารถบอกคำาตอบไดแตบางปญหาตองมการทดลอง

59

พฤตกรรมทแสดงวามทกษะการทดลองจะตองมความสามารถดงตอไปน

1) กำาหนดวธการทดลองไดถกตอง และเหมาะสมโดยคำานงถงตวแปร

2) ระบอปกรณหรอสารเคมทจะตองใชในการทดลองได 3) ปฏบตการทดลองและใชอปกรณไดถกตองและเหมาะ

สม 4)  บนทกผลการทดลองไดคลองแคลวและถกตอง

2.5 ทกษะการตความหมายขอมลและการลงขอสรป ( interpreting data and

making conclusion) การตความหมายขอมล คอ การแปรความหมายหรอการบรรยายลกษณะและสมบตของขอมลทมอย ในการตความหมายขอมลจะตองใชทกษะอน ๆ ประกอบดวย เชน ทกษะการสงเกต ทกษะการคำานวณ ทกษะการลงความเหน เปนตน สวนการลงขอสรป เปนการสรปความสมพนธของขอมลทงหมด

ทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรป เปนความสามารถในการบรรยายความหมายของขอมลทไดจดกระทำา และอยในรปแบบทใชในการสอความหมายแลว สวนการลงขอสรป คอ ความสามารถในการตความหมายขอมล แลวนำาสการระบความสมพนธของขอมลทเกยวของกบตวแปรศกษาไดเปนความรใหม

พฤตกรรมทแสดงวามทกษะการตความหมายขอมลและลงขอสรปจะมความสามารถ ดงตอไปน

1) แปลความหมายหรอบรรยายลกษณะและสมบตของขอมลได (ทกษะการตความหมายขอมล)

2) บอกความสมพนธของขอมลทมอยได (ทกษะการลงขอสรป) 

60

จากขอความทกลาวมาแลวขางตนจะเหนไดวาการประสานสมพนธระหวางวธการทางวทยาศาสตร เจตคตทางวทยาศาสตร และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร นำามาซงการคนพบความรในดานตาง ๆ อยางตอเนองไมมทสนสด เปนหวใจของกระบวนการแสวงหาความรในดานตาง ๆ วธการทางวทยาศาสตรกอใหเกดการทำางานอยางมระบบ มเหตมผลมเจตคตทางวทยาศาสตร สรางคนใหเสาะแสวงหาความรดวยตนเองและมลกษณะกระบวนการทางวทยาศาสตร เปนความชำานาญกอใหเกดการกระทำาตอเนองไมมทสนสด

ขนตอนการจดทำาโครงงาน

แผนภม แสดงขนตอนการทำาโครงงานคณตศาสตร เรองสวนถาดฉลาดคด

61

การเตรยมเพอการเรยนร

การวางแผน

การสำารวจ/รวบรวมขอมล

จากแผนภมการจดทำาโครงงานคณตศาสตรดงกลาว มรายละเอยดของขนตอนการจดการเรยนร ดงน

ขนตอนท 1 การวางแผนการจดการเรยนร เปนขนตอนทนกเรยนศกษาวเคราะหองคประกอบและปจจยตางๆ ทเกยวของกบการเรยนรโดยโครงงาน ไดแก ประเภทของโครงงานคณตศาสตร ขนตอนการจดทำาโครงงาน การสำารวจ เกบรวบรวมขอมล ประสบการณและพนฐานความรเดม วธการเรยนร เพอเปนขอมลทนำาไปใชในการกำาหนดเปาหมายของการวางแผนและออกแบบกจกรรมเพอนำาไปจดทำาโครงงานใหสอดคลองกบความถนด ความสนใจและวธการเรยนรและสภาพทแทจรง

ขนตอนท 2 การวางแผน การวางแผนการจดทำาโครงงาน การศกษาความรในเรองความคลาย การเรยนร แนวทางวธการศกษา ออกแบบการทดลอง

ขนตอนท 3 การสำารวจ/รวบรวมขอมล เปนขนตอนการปฏบตจรง ในการสำารวจขอมล การทดลอง การนำาความรทางคณตศาสตรเรองความคลายไปใชในชวตประจำาวน เพอใหเกดการเรยนรและมคณลกษณะตามเปาหมายทตองการ รจกการทำางานเปนทม การเรยนรการแกปญหาอยางเปนระบบ เปนขนตอน ประเมนผลการทำาโครงงานและรวบรวมขอมลตางๆเกยวกบคณลกษณะของ

62

การวเคราะหขอมล

การนำาเสนอขอมล

นกเรยนทเกดขนระหวางระหวางการทำากจกรรม การเรยนรดวยวธการและแบบวดตางๆ เชน การจดบนทกหลงการทดลอง

ขนตอนท 4 การวเคราะหขอมล การนำาขอมลทไดจากการศกษาคนควาและการทดลองมาเรยบเรยง คำานวณ วเคราะหอยางเปนระบบ

ขนตอนท 5 การนำาเสนอขอมล นำาผลการศกษา การทดลอง แกปญหาหรอพฒนาการเรยนร ตามเปนขนตอน นำาผลการประเมนผล และขอมลทเกบรวบรวมไดดวยวธการตางๆมาวเคราะห สรปผลและรายงานตอคร นกเรยน ผปกครองและผเกยวของ

จากแนวคดเกยวกบการจดทำาโครงงานดงกลาวขางตนหากนกเรยน ครผสอน ไดปฏบตจรง ดำาเนนการอยางตอเนอง สมำาเสมอ จะชวยใหผเรยนไดรบการพฒนาความร และทกษะกระบวนการทางคณตศาสตร อยางเปนระบบ

63