คมอการจดทาขาวกรอง

โรคตดตออบตใหม

สานกโรคตดตออบตใหม

ก  

คานา

ในชวงหลายทศวรรษทผานมาไดเกดการระบาดของโรคตดตออบตใหมขนทวโลกอยางตอเนอง ทงโรคตดเชอชนดใหมทเพงคนพบการระบาดในมนษยหรอโรคตดเชอทพบในพนทใหม เชน โรคซารส โรคตดเชอไวรสอโบลา-มารบรก (Ebola-marburg viral disease) โรคไขเวสตไนล (West nile fever) หรอเกดจากเชอโรคทกลายพนธ เชน เชอไขหวดนก (H5N1) เชอไขหวดใหญ A (H1N1) pdm09 ทระบาดใหญในป พ.ศ. 2552 เชออโคไลโอ104 (E.coli O104) โรคไขกาฬหลงแอนจากเชอสายพนธใหม เชอโรคดอยา รวมทงโรคตดตออบตซา ซงเปนโรคตดเชอทเคยแพรระบาดในอดตและสงบไปแลว แตกลบระบาดขนใหม เชน โรคไขปวดขอยงลาย (Chikungunya fever) กาฬโรค รวมถงความเสยงจากโรคตดเชอทใชเปนอาวธชวภาพ (Bioterrorism) เชน แอนแทรกซ ไขทรพษ เปนตน

หนวยงานทางการแพทยและสาธารณสขตางพยายามระดมความคดจดการกบปญหาทเกดขน เพอดาเนนการปองกน ควบคมโรค ซงมความจาเปนอยางยงทตองมการบรณาการจากหนวยงานทกภาคสวน เขามามสวนรวมและตองใชวธการทางสงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจในการแกไขปญหา ซงมกจะพบวา มอปสรรคในการดาเนนงานเกยวกบขอมลสถานการณทางดานโรคตางๆ ทไมครอบคลม รวมถงขอเทจจรงของขอมลดงกลาว

ขอจากดในสวนนจงเปนเงอนไขททาใหกรมควบคมโรคไดใชกระบวนการขาวกรองทมการประสานงานกบหนวยงานตาง ๆ ทงภายในและภายนอกกระทรวง โดยกรมควบคมโรคไดกาหนดใหมกลยทธในการพฒนาศกยภาพเครอขายระบบขาวกรอง เฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ ซงสานกโรคตดตออบตใหม มบทบาทในการวเคราะหสถานการณและปจจยเสยงตางๆ เพอกาหนดมาตรการควบคมโรคทมประสทธภาพ โดยไดจดตงศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม ขนในปงบประมาณ 2551 และไดเรมดาเนนการรายงาน ขาวกรองโรคตดตออบตใหมทเผยแพรใหกบหนวยงานทเกยวของรวมถงผบรหาร เพอใชเปนขอมลประกอบ การพจารณาปรบมาตรการในการจดการปองกนควบคมโรคตดตออบตใหมไดอยางทนทวงทและมประสทธภาพ

สานกโรคตดตออบตใหมไดเลงเหนถงความสาคญในการพฒนาระบบงานขาวกรอง เนองจากเปนเรองทสาคญอกเรองหนงในการเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนตามสถาณการณทเกดขน ทงน เพอใหบคลากรของสานกโรคตดตออบตใหมไดเกดการเรยนรกระบวนการจดทาขาวกรองและเพมความสะดวกรวดเรวสาหรบผปฏบตงานทเขามาใหม สานกโรคตดตออบตใหมจงจดทาคมอจดทาขาวกรองโรคตดตออบตใหมขน โดยหวงเปนอยางยงวาผปฏบตงานจะไดใชประโยชนจากคมอดงกลาวและผทเกยวของสามารถนาไปประยกตใชตามแตสมควร

สานกโรคตดตออบตใหม

ข  

สารบญ

เรอง

คานา ก

สารบญ ข

1. เหตผลและความจาเปนในการจดทาขาวกรอง 1

2. นยามของขาวกรอง 2

3. การแตงตงคณะทางาน 3

4. แหลงขอมลในการจดทาขาวกรอง 5

5. การตรวจสอบความถกตอง และความนาเชอถอของขอมล 5

6. มาตรฐานแบบฟอรมรายงานขาวกรอง 7

7. ผตรวจสอบขาวกรอง 11

8. ทปรกษาในการจดทาขาวกรอง 11

9. การจดสง/กระจายขาวกรองใหเครอขาย 15

10. การจดทาสรปผลการกระจายในรปแบบ Excel 15

11. การประเมนผล โครงการพฒนาศนยขาวกรอง 17

12. การรวบรวมขอมลผลสะทอนกลบ (Feedback) 19

13. การแจงขอมลผลสะทอนกลบ (Feedback) ใหกบผจดทารายงาน 19

14. สรปผลการดาเนนงาน โครงการพฒนาขาวกรอง 20

1 

 

1. เหตผลและความจาเปนในการจดทาขาวกรอง โรคตดตออบตใหม ตามนยามขององคการอนามยโลก หมายถง โรคตดตอทเกดจากเชอใหม

(New infectious diseases) โรคตดตอทพบในพนทใหม (New geographical areas) โรคตดตออบตซา (Re-emerging infectious diseases) เชอกอโรคทดอตอยาตานจลชพ (Antimicrobial resistantorganism) และเหตการณจงใจกระทาของมนษยดวยสารชวะ

ในชวงหลายทศวรรษทผานมาไดเกดการระบาดของโรคตดตออบตใหมขนทวโลกอยางตอเนอง ทงโรคตดเชอชนดใหมทเพงคนพบการระบาดในมนษยหรอโรคตดเชอทพบในพนทใหม เชน โรคเอดส โรคซารส โรคตดเชอไวรสนปาห และไวรสเฮนดรา (Nipah and Hendra viral disease) โรคตดเชอไวรส อโบลา-มารบรก (Ebola-marburg viral disease) โรคไขเวสตไนล (West nile fever) โรคสมองฝอ (variant - Creutzfeldt - Jakob disease) หรอเกดจากเชอโรคทกลายพนธ เชน เชอไขหวดนก (H5N1) เชอไขหวดใหญ A (H1N1) pdm09 ทระบาดใหญในป พ.ศ. 2552 เชออโคไลโอ104 (E.coli O104) โรคไขกาฬหลงแอนจากเชอสายพนธใหม เชอโรคดอยา รวมทงโรคตดตออบตซา ซงเปนโรคตดเชอทเคย แพรระบาดในอดตและสงบไปแลว แตกลบระบาดขนใหม เชน โรคไขปวดขอยงลาย (Chikungunya fever) กาฬโรค รวมถงความเสยงจากโรคตดเชอทใชเปนอาวธชวภาพ (Bioterrorism) เชน แอนแทรกซ ไขทรพษ เปนตน

การเกดโรคตดตออบตใหมเปนผลจากปจจยหลายประการ ไดแก การเปลยนแปลงดานประชากรและพฤตกรรมมนษย การเปลยนแปลงของเชอโรค การใชยาไมถกตองซงทาใหเกดการดอตอยาปฏชวนะการพฒนาดานเทคโนโลยและอตสาหกรรม การเปลยนแปลงทางนเวศวทยาของสตวนาโรคและสงแวดลอมรวมทงภาวะโลกรอน ทงนโรคตดตออบตใหมสวนใหญมความซบซอนยากตอการจดการ หากขาดระบบและเครองมอปองกนควบคมโรคทมประสทธภาพแลว โรคเหลานอาจกอความสญเสยตอชวตและสขภาพของประชาชน และอาจสงผลกระทบตอสงคมและเศรษฐกจอยางมหาศาล

สาหรบประเทศไทย เกดโรคตดตออบตใหมอยเปนระยะๆ เชน พบผปวยโรคซารส ในเดอนมนาคม พ.ศ. 2546 พบการระบาดของโรคไขหวดนกในสตวปก ระหวางป พ.ศ. 2547-2551 ซงทาใหพบผปวย และเสยชวตในชวงป พ.ศ. 2547-2549 และยงคงมความเสยงทจะเกดการแพรกระจายเชอจากประเทศเพอนบานในภมภาคเอเชย การระบาดใหญของโรคไขหวดใหญ Pandemic (H1N1) 2009 หรอไขหวดใหญ 2009 ใน ป พ.ศ. 2552 ทาใหมผปวยและผเสยชวตเปนจานวนมาก โรคไขปวดขอยงลาย (Chikungunya fever) กลบมาอกในป พ.ศ. 2551-2552 โรคลเจยนแนร (Legionellosis) ทาใหมนกทองเทยวตางชาตปวยเปนระยะโรคเมลออยโดสส (Melioidosis) พบมากขนในประเทศ โรคมอ เทา ปาก (Hand, Foot and Mouth disease) ทเกดจากเชอทมความรนแรงกพบบอยขนและมการแพรระบาด ใน ป พ.ศ. 2555

2 

 ประเทศไทยแบงโรคตดตออบตใหมทมความเสยงออกเปน 3 กลม ดงน 1. โรคตดตออบตใหมหรออบตซาทเกดขนแลวในประเทศ เชน โรคไขหวดนก (H5N1) โรคไขหวด

ใหญ 2009 โรคมอ เทา ปาก โรคลเจยนแนร โรคไขปวดขอยงลาย วณโรค โรคบรเซลโลสส และโรคไขกาฬ หลงแอน จากเชอ serogroup W-135 เปนตน

2. โรคตดตออบตใหมทอาจแพรมาจากตางประเทศ เชน โรคโคโรนา 2012 โรคไขเหลอง โรคตดเชอ ไวรสนปาห โรคไขเวสตไนล โรคตดเชอไวรสฮานตา โรคตดเชอไวรสอโบลา-มารบรก โรคววบา โรคทอาจตดมา กบสตว เชน โรคฝดาษลง และโรคตดเชอทใชเปนอาวธชวภาพ เชน แอนแทรกซ ไขทรพษ และกาฬโรค เปนตน

3. โรคตดตออบตใหมทอาจเกดขนในอนาคต เชน โรคทเกดจากการกลายพนธของเชอ ไ ข ห ว ด ใหญสายพนธใหม โรคจากเชอดอยาชนดใหม เปนตน

2. นยามของขาวกรอง

ขาวกรอง หมายถง เอกสารองคความรทเกดจากสงเคราะหขอมลทมอยทงหมดอยางเปนระบบ ใชเพอเตอนภย เสนอแนวปฏบตทางเลอก (Control Intelligence) หรอปรบกลยทธ (Strategic Inteligence) ในการจดการปองกนควบคมโรคไดทนสถานการณรวมทงการทาภาพอนาคต (Scienario)

หนวยงานทางการแพทยและสาธารณสขตางพยายามระดมความคดจดการกบปญหาทเกดขน เพอดาเนนการปองกน ควบคมโรค ซงมความจาเปนอยางยงทตองมการบรณาการจากหนวยงานทกภาคสวน เขามามสวนรวมและตองใชวธการทางสงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจในการแกไขปญหา ซงมกจะพบวามอปสรรคในการดาเนนงานเกยวกบขอมลสถานการณทางดานโรคตาง ๆ หรอผลการศกษาประสทธผล ของมาตรการ ขอจากดในสวนนจงเปนเงอนไขททาใหกรมควบคมโรคไดใชกระบวนการขาวกรองทมการประสานงานกบหนวยงานตาง ๆ ทงภายในและภายนอกกระทรวง โดยกรมควบคมโรคไดกาหนดใหมกลยทธ ในการพฒนาศกยภาพเครอขายระบบขาวกรอง เฝาระวง ปองกน ควบคมและภยสขภาพ ซงสานกโรคตดตอ อบตใหมมบทบาทในการวเคราะหสถานการณและปจจยเสยงตาง ๆ เพอกาหนดมาตรการควบคมโรคทมประสทธภาพ โดยไดจดตงศนยขาวกรองสานกโรคตดตออบตใหมขนในปงบประมาณ 2551 และไดเรมดาเนนการรายงานขาวกรองโรคตดตออบตใหมทเผยแพรใหกบหนวยงานทเกยวของ เพอใชเปนขอมลประกอบการพจารณาปรบมาตรการในการจดการปองกนควบคมโรคตดตออบตใหม ไดอยางทนทวงทและ มประสทธภาพ

สานกโรคตดตออบตใหมไดเลงเหนถงความสาคญในการพฒนาระบบงานขาวกรอง เนองจากเปนเรองทสาคญอกเรองหนงในการปองกน ควบคมโรค และใชเพอเตอนภย เสนอแนวปฏบตทางเลอก (Control Intelligence) หรอปรบกลยทธ (Strategic Intelligence) ในการจดการปองกนควบคมโรคไดทนสถานการณ

3 

 3. การแตงตงคณะทางาน

เนองจากปจจบนการจดทาขาวกรอง เปลยนมาเปนงานประจา จงรบผดชอบโดยกลมวชาการและ การเตรยมความพรอมฉกเฉน ซงมการจดเวรเพอคนสถานการณโรคตดตออบตใหม จากแหลงขาวตางๆ และจดทารายงานขาวกรองทงฉบบปกต และฉบบพเศษ ทงในวนเวลาราชการ และวนหยดราชการ โดยมรายละเอยดการจดเวรตามรายชอผปฏบตงาน พรอมหวหนาเวรแตละเวรประจาวนนน ทงนหากในชวงนนมโรคตดตออบตใหมทกาลงเปนปญหากจะจดเวรเพมสาหรบเตรยมพรอมกบโรคนนๆ ซงการจดเวรดงกลาว สามารถสลบปรบเปลยนกนไดหากในเวรนนไมสะดวก ดงน ตวอยางตารางการจดทาขาวกรอง (ฉบบปกตและฉบบพเศษ) ทงในเวลาและนอกเวลาของกลมวชาการและการเตรยมความพรอมตอบโตภาวะฉกเฉน ของ ป 2557

เดอน ทมจดทาขาวกรอง

สงพญ.วรยา/ นางนชชา ตรวจสอบ ผสบคนขอมล

ปกษแรก ปกษหลง พเศษ ปกษแรก ปกษหลง พเศษ ธนวาคม คดคนางค ธญญาพรรณ พนดา นยนา อรยา นรสรา มกราคม 57 อมภาพนธ พนดา คดคนางค นรสรา นยนา อรยา กมภาพนธ 57 คดคนางค ธญญาพรรณ กญญพร อรยา นรสรา นยนา มนาคม 57 พนดา อมภาพนธ ธญญาพรรณ นยนา อรยา นรสรา เมษายน 57 คดคนางค ธญญาพรรณ อมภาพนธ นรสรา นยนา อรยา พฤษภาคม 57 อมภาพนธ พนดา อรยา พารณ นรสรา นยนา มถนายน 57 อรยา นพรตน พนดา นยนา พารณ นรสรา กรกฎาคม 57 พนดา ธญญาพรรณ นพรตน นรสรา นยนา พารณ สงหาคม 57 นพรตน อมภาพนธ/อญชล ธญญาพรรณ พารณ นรสรา นยนา กนยายน 57 ธญญาพรรณ อรยา อมภาพนธ นยนา พารณ นรสรา ตลาคม 57 อมภาพนธ พนดา อรยา นรสรา กญจนา พารณ พฤศจกายน 57 อรยา ธญญาพรรณ พนดา พารณ หสยา กญจนา ธนวาคม 57 พนดา อมภาพนธ ธญญาพรรณ กญจนา นยนา หสยา

4 

 

วนท หวหนาทม ผจดทา สารอง ผสบคน สารอง นอกเวลา*

1 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

2 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

3 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

4 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

5 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

6 นชชา อมภาพนธ นยนา

7 นชชา อมภาพนธ นยนา

8 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

9 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

10 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

11 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

12 นพ.ชาโล นชชา

อมภาพนธ ธญญาพรรณ นรสรา นยนา ธญญาพรรณ พารณ (คน)

5  

 

4. แหลงขอมลในการจดทาขาวกรอง การจดทาขาวกรองมแหลงขอมล 2 สวน คอ 1. Indicator-based component

เปนขอมลทไดจากระบบเฝาระวงซงตองวเคราะห และแปลผล ซงแหลงขอมลเหลาน ไดแก สานกระบาดวทยา สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมปศสตว กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช กรมการแพทย เปนตน

2. Event- based component เปนขอมลการเฝาระวงเหตการณ ซงตองมการกลนกรอง และตรวจสอบความถกตองกอน

นาไปใชประโยชน ซงแหลงขอมลเหลาน ไดแก ทางเวบไซตของหนวยงานตางๆ ทงทเปนทางการและทเปนสอออนไลนของสานกขาวตางๆ แหลงขอมลจากผบรหาร ตลอดจนเครอขายตางๆ เชน สคร. สสจ. เปนตน 5. การตรวจสอบความถกตอง และความนาเชอถอของขอมล

ตรวจสอบจากแหลงสบคนขอมล สานกโรคตดตออบตใหม ใชแหลงสบคนขอมลสวนใหญจากเวบไซตของหนวยงานตางๆ ซง

สามารถแบงตามความนาเชอถอของแหลงขาว ทงนความนาเชอถอพจารณาจาก หนวยงานทเปนแหลงขอมลมลกษณะทเปนทางการ ไดรบการยอมรบเปนอยางมากจากผเชยวชาญหรอนกวชาการ มความแนนอน มความนาจะเปนจรงของเนอขาว (สาเหต โอกาสทจะแพรระบาด ความจาเปนในการชวยเหลอ) ดงน

1. แหลงขอมลทางเวบไซตของหนวยงานตางๆ ทมความนาเชอถอ ประมาณ 8 แหลง ไดแก 1.1 องคการอนามยโลก/องคการอนามยโลกภาคพนแปซฟก

(http://www.who.int/ หรอ http://www.wpro.who.int/emerging_diseases/) 1.2 องคการโรคระบาดสตวระหวางประเทศ

(http://www.oie.int/animal-health-in-the-world/update) 1.3 องคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (http://www.fao.org/) 1.4 ศนยปองกนและควบคมโรคของสหรฐอเมรกา (http://www.cdc.gov/) 1.5 สานกงานปองกนสขภาพขององกฤษ (http://www.hpa.org.uk/HPAwebHome/) 1.6 กระทรวงสาธารณสขกมพชา (http://www.un.org.kh/) 1.7 ศนยปองกนและควบคมโรคภาคพนยโรป

(http://ecdc.europa.eu/en/Pages/home.aspx) 1.8 ศนยปองกนสขภาพประเทศฮองกง

(http://www.chp.gov.hk/en/view_content/24244.html)

6  

 

2. แหลงขอมลทางเวบไซตของหนวยงานตางๆ ทคอนขางนาเชอถอ ประมาณ 8 แหลง ไดแก 2.1 ศนยวจยและนโยบายโรคตดเชอ มหาวทยาลยมนโวตา สหรฐฯ

(http://www.cidrap.umn.edu/) 2.2 ศนยปฏบตการทางสาธารณสขสาธารณรฐฟลปปนส (http://www.republika.co.id/) 2.3 สานกขาวซนหวเนตของสาธารณรฐประชาชนจน 2.4 http://www.xinhuanet.com/english/health/) 2.5 สหประชาชาตเวยดนาม (http://www.un.org.vn/en.html) 2.6 http://www.depkes.go.id/en/index.php 2.7 https://depts.washington.edu/einet/ 2.8 promedmail (http://www.promedmail.org/)

กรณทมการรายงานของขอมลจากแหลงขอมลมากกวา 2 แหลง จะมการดาเนนงาน ดงน 1. ตรวจสอบเนอหาขาว และแหลงทมาของขาว เพอยนยนขอเทจจรงและประเมนความนาเชอถอ

(ใชทกษะและประสบการณ ความแนนอน ความนาจะเปนจรง ของแหลงขอมล) 2. คนหาขอมลเพมเตมจากแหลงขอมลอนๆ 3. รวบรวมขอมลขาวสาร ทไดจากแตละแหลงขอมล 4. ประมวลผลสถานการณปจจบน/อนาคต โดยใชหลกการทางระบาดวทยา (การเกด การกระจาย

และปจจยสงกาหนด) 5. นาเขาสกระบวนการผลตขาวกรอง โดยมการวเคราะห/สงเคราะห ซงพจารณาจากความสาคญ

ของปญหา ความเสยง และสงกาหนด เชน ปจจยทสาคญ ทางเลอกวธแกปญหา รวมทง ผลกระทบแตละวธ

6. กระจายใหหนวยงานทเกยวของ โดยการจดลาดบการจดสง โดยคานงถงลาดบความเรงดวน ลาดบการนาเสนอ และประสานงาน ลาดบการสงผลและคารองขอ และสดทายเปนการวางแผน งานอนาคต

7  

 

6. มาตรฐานแบบฟอรมรายงานขาวกรอง

มาตรฐานแบบฟอรมรายงานขาวกรอง การเขยนรายงานขาวกรองประกอบดวยรายงานขาวกรองฉบบปกต จดทา 2 ครงตอเดอน

และรายงานขาวกรองฉบบพเศษ กรณมการระบาดหรอตองตดตามสถานการณอยางใกลชด มากกวา 1 ครงตอเดอน ตามแตสถานการณนนๆ ซงมาตรฐานแบบฟอรมรายงานขาวกรอง ประกอบดวยมาตรฐานดานรปแบบและเนอหา ดงน 6.1 รายงานขาวกรองปกต

1. สวนหว ประกอบดวย 1.1 รายงานขาวกรองฉบบวนท.........เดอน………………พ.ศ........ : จดทา 2 ครงตอเดอน (รายปกษ)

โดยฉบบแรกของเดอนตดยอดขอมลทกวนท 15 ของเดอน และฉบบท 2 ตดยอดขอมลวนสดทายของเดอน (29,30,31) ดงนน รายงานขาวกรองปกตจะมฉบบวนท 15, 29, 30, 31 ของเดอนนนๆ ตวอยางเชน รายงานขาวกรองฉบบวนท 15 กนยายน 2557 เปนตน

1.2 เลขท รง................ : เลขทรายงานขาวกรองปกตจะนบตามฉบบรายงานขาวกรองของเดอนนน เชน รายงานขาวกรองฉบบทหนงของเดอนกนยายน พ.ศ. 2557 จะเปน เลขท รง. 1 – 9/2557 เปนตน

1.3 กลมเปาหมาย : สาหรบผบรหาร และผปฏบตงาน 1.4 ชอเรอง : เรอง ความเคลอนไหวโรคตดตออบตใหมทสาคญทงในประเทศและตางประเทศ

2. เนอหา เนอหาประกอบดวยขอมลทจาเปนในการปองกนและควบคมโรคตดตออบตใหมทสาคญ ดงน

2.1 สถานการณโรคในประเทศและตางประเทศ ขอมลจะมาจากการเฝาระวงขาวการระบาด ทางเวบไซตตางๆ โดยเปนแหลงขอมลทเปนทางการ หากเปนขอมลสอสาธารณะ หรอขาวสารทวไป ทอาจกอใหเกดการสบสน จะตองมการตรวจสอบขอเทจจรง วเคราะห/สงเคราะห กอนนามาเขยนลงรายงาน ขาวกรอง

2.2 การวเคราะหและขอเสนอแนะจากศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม ประกอบดวยสถานการณในประเทศไทย การประเมนความเสยง, มาตรการการดาเนนงานของกระทรวงสาธารณสข, ขอเสนอมาตรการ และคาแนะนาสาหรบประชาชนในการปองกน ควบคมโรค 2.3 บทความวชาการ: บทความวชาการหรองานวจยทสาคญเกยวกบโรคตดตออบตใหม ทงในและตางประเทศ โดยประกอบดวย ชอเรองของบทความหรองานวจย และบทคดยอหรอสรปสาระสาคญของบทความนน

3. แหลงทมา ของขอมลทนามาเขยนรายงาน ขาวกรอง (Reference) รปแบบใชรปแบบเดยวกบบทความวชาการทวไป

8  

 

6.2 รายงานขาวกรองพเศษ 1. สวนหว ประกอบดวย

1.1 รายงานขาวกรองฉบบวนท.........เดอน……………พ.ศ........ : วนท / เดอน / ป ทจดทารายงานขาวกรองพเศษ

1.2 รายงานขาวกรองพเศษ เลขท พเศษ..................../2557 : ใหใสเลขตามจานวนฉบบ ในปงบประมาณนนๆ เชน รายงานขาวกรองพเศษ เลขท พเศษ 1/2557, รายงานขาวกรองพเศษ เลขท พเศษ 1/2557รายงานขาวกรองพเศษ เลขท พเศษ 2/2557, รายงานขาวกรองพเศษ เลขท พเศษ 3/2557 เปนตน

1.3 ชอเรอง 1.4 ชอหนวยงานทจดทา: เรยบเรยงโดย สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค

2. เนอหา เนอหารายงานขาวกรองพเศษ ดงน 2.1 ขอมลสถานการณการระบาดของโรค ขอมลความเคลอนไหวทสาคญ หรอขอมลจากสอ

สาธารณะ 2.2 ขอมลการตรวจสอบขอเทจจรง วเคราะห/สงเคราะห ขาวการระบาดหรอขอมลจากขอ 2.1 2.3 การวเคราะหและขอเสนอแนะจากศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม ประกอบดวย

สถานการณในประเทศไทย การประเมนความเสยง, มาตรการการดาเนนงานของกระทรวงสาธารณสข, ขอเสนอแนะมาตรการสาหรบผบรหาร และคาแนะนาสาหรบประชาชนในการปองกนควบคมโรค

3. แหลงทมาของขอมลทนามาเขยนรายงาน ขาวกรอง (Reference) รปแบบใชรปแบบเดยวกบบทความวชาการทวไป แบบฟอรมรายงานขาวกรองปกตและรายงานขาวกรองพเศษดงน

9  

 

แบบฟอรมรายงานขาวกรองปกต

รายงานขาวกรองฉบบวนท.................... เลขท รง. ........../2557

สาหรบผบรหาร และผปฏบตงาน เรอง ความเคลอนไหวโรคตดตออบตใหมทสาคญทงในประเทศและตางประเทศ

ศนยขาวกรองสานกโรคตดตออบตใหม เอกสารใชในราชการ การสาเนาแจกจายหรอเผยแพรตองไดรบอนญาตจากศนยขาวกรองสานกโรคตดตออบตใหม

10  

 

แบบฟอรมรายงานขาวกรองพเศษ

วนท......เดอน.........พ.ศ…………….. รายงานขาวกรองพเศษ เลขท พเศษ ....../2557

เรอง ..........................................................................................................................................

เรยบเรยงโดย สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค

เอกสารใชในราชการ การสาเนาแจกจายหรอเผยแพรตองไดรบอนญาตจากศนยขาวกรองสานกโรคตดตออบตใหม

11  

 

7. ผตรวจสอบขาวกรอง เมอดาเนนการจดทารายงานขาวกรองแลวจะตองสงใหเครอขายขาวกรองซงกอนทจะดาเนนการ

สงใหกบเครอขายจะตองมการตรวจสอบตนฉบบกอนสงออกโดยผตรวจสอบคอ หวหนากลมงาน และผอานวยการ ดงผงกระบวนการการจดทาขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค

8. ทปรกษาในการจดทาขาวกรอง

กรณทมขอสงสยสอบถามผรหรอผเชยวชาญ โดยทปรกษาคอ ทปรกษาของสานกโรคตดตอ อบตใหม

12  

ผงกระบวนการการจดทาขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค                               

  

หมายเหต จดเรมตน/สนสด ขนตอน/กจกรรม จดตดสนใจ การเชอมตอ ทศทางการไหล

1. วเคราะห/สงเคราะหฐานขอมล 2. จดทารายงานขาวกรอง 3. จดทาขอเสนอแนะกลยทธใหหนวยงานทเกยวของ 4. พจารณากลมผใชประโยชนทเหมาะสม

ปกษแรก ปกษหลง (ตามตารางจดเวร) ผจดทา : นางนพรตน มงคลางกร นางสาวอมภาพนธ ขดเรอน นางสาวธญญาพรรณ เรอนทพย

นางสาวพนดา ประทมวน นางอญชล สทธชยรตน นางสาวอรยา เชยงจนทร

ทมปรกษาของสอม.(เฉพาะกรณ) จดสง/กระจายรายงานขาวกรองตามตารางการจดเวรผสงขอมล

(น.ส.นรสรา/น.ส.นยนา/น.ส.พารณ/ น.ส.กญจนา/น.ส.หสยา)

รวบรวม วเคราะหและสรป Feed back จากเครอขาย/

กลมผใชประโยชน น.ส.นรสรา

สรปผลการดาเนนงานขาวกรอง ปงบประมาณ 2557

(น ส นรสรา/น ส นยนา/น ส พารณ)

ปรบปรงรายงานขาวกรอง พญ.วรยา/ นางนชชา

คดกรองขอมลและรวบรวมขาว (ทางอนเทอรเนต)

ตามตารางการจดเวรผคนขอมล (น.ส.นรสรา/น.ส.นยนา/

น.ส.พารณ/น.ส.กญจนา/น.ส.หสยา)

รวบรวมขอมล ตามตารางการจดเวรผคนขอมล (น.ส.นรสรา/น.ส.นยนา/น.ส.พารณ/น.ส.กญจนา/น.ส.หสยายา)

ตรวจสอบตนฉบบขาวกรอง/

ขอเสนอแนะ กอนกระจายออก

พญ.วรยา/นางนชชา

มปญหา

13  

รายละเอยดขนตอนการจดทาขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค  

ลาดบท ผงกระบวนการ รายละเอยดงาน ผรบผดชอบ บนทก เอกสาร อางอง

1.

- รวมรวมขอมลโรคตดตออบตใหมจากชองทางตาง ๆ ไดแก ขอมลจากเครอขายทาง E-mail: eidalert@hotmail.com ,ขาวประชาสมพนธ, สอทาง โทรทศน, หนงสอพมพ ฯลฯ ใหแกผจดทารายงานขาวกรองในแตละเดอน

ตามตารางเวรแตละเดอน น.ส.นรสรา/น.ส.นยนา/ น.ส.พารณ/น.ส.กญจนา/น.ส.หสยา

2. - ตรวจสอบความเปนจรง ความนาเชอถอ วเคราะห/สงเคราะหขอมล ประเมนคา ตความขอมลทไดรบมา - จดทารายงานขาวกรองอยางนอย เดอนละ 1 ฉบบ ในภาวะปกต แตหากมสถานการณทตองตดตามเปนพเศษ จะจดทามากกวา 1 ฉบบเปนรายงาน ขาวกรองพเศษ - สงตนฉบบขาวกรองใหแกผตรวจสอบ

ตามตารางเวรแตละเดอน นางนพรตน /น.ส.อมภาพนธ / น.ส.ธญญา/น.ส.พนดา / นางอญชล /น.ส.อรยา

3.

- ตรวจสอบตนฉบบขาวกรอง / ขอเสนอแนะ กอนกระจายออก - หากมขอปรบปรง / แกไข แจงกลบผจดทารายงาน ขาวกรอง - หากมขอสงสย ตดตอผเชยวชาญ/ผร ตามแตกรณ

พ.ญ. วรยา/นางนชชา

4.

- จดสง/กระจายขาวกรองใหแกผบรหาร เครอขายและกลมผใชประโยชน - จดทาสรปผลการกระจายและเนอหางานขาวกรองแบบยอในรปแบบโปรแกรม Excel เปนสรปผลดาเนนงานขาวกรอง

ตามตารางเวรแตละเดอน น.ส.นรสรา/น.ส.นยนา/ น.ส.พารณ/น.ส.กญจนา/น.ส.หสยา

มปญหา

1. วเคราะห/สงเคราะหฐานขอมล 2. จดทารายงานขาวกรอง 3. จดทาขอเสนอแนะกลยทธใหหนวยงานทเกยวของ 4. พจารณากลมผใชประโยชนทเหมาะสม

จดสง/กระจายรายงานขาวกรอง

ทปรกษา

ตรวจสอบตนฉบบขาวกรอง/ขอเสนอแนะ กอนกระจายออก

แจงการปรบ/แกไข

ปรบปรงรายงาน รวบรวมขอมลโรคตดตออบตใหม

14  

ลาดบท ผงกระบวนการ รายละเอยดงาน ผรบผดชอบ บนทก เอกสาร อางอง

5.

- รวมรวม Feedback จากแบบประเมนผลโครงการพฒนาขาวกรอง ทแนบทายรายงานขาวกรองแตละฉบบ เมอเครอขายสงมาทางชองทางตาง ๆ - แจงตอผจดทารายงานขาวกรองเพอปรบปรงในคราวตอไป

ตามตารางเวรแตละเดอน น.ส.นรสรา

แบบประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม

6.

- วเคราะหและสรป Feed back / สรปรายงานผลการประเมน เมอถงสนปงบประมาณ

น.ส.นรสรา/น.ส.พารณ/น.ส.นยนา

รายงานการวเคราะหและสรป Feed back

7.

- จดทาสรปการดาเนนงานโครงการพฒนาขาวกรอง ทาการสรปผลการดาเนนงานในแตละปงบประมาณ และจดทาเปนแฟมเอกสารเมอถงสนปงบประมาณ

น.ส.นรสรา/น.ส.พารณ/น.ส.นยนา

สรปผลโครงการพฒนาศนยขาวกรองสานกโรคตดตออบตใหม

8. รวบรวมขอเสนอแนะ เพอปรบปรงรายงานขาวกรองตอไป นางนชชา

   

รวบรวม feed back จากเครอขาย / กลมผใชประโยชน

สรปการดาเนนงาน โครงการพฒนา

ขาวกรองปงบประมาณ 2553

ปรบปรงรายงานขาวกรอง

วเคราะห และสรป feed back / สรปรายงานผลการประเมน

15 

 

9. การจดสง/กระจายขาวกรองใหเครอขาย สานกโรคตดตออบตใหมจดทารายงานขาวกรองตงแตป 2551 และดาเนนการการจดสงและกระจาย

รายงานขาวกรองสถานการณโรคตดตออบตใหม ทงฉบบปกตและฉบบพเศษ เพอใหขอมลรวมทงขอเสนอแนะแกผบรหารและบคลากรและเจาหนาทเครอขายหนวยงานภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสขทเกยวของ ไดใชประโยชนสาหรบการปองกนควบคมโรคตดตออบตใหม และกาหนดความถในการเผยแพรอยางนอย 1 คร งตอ เดอน โดยจดส ง ให กบเครอข าย ทงหมดผานทางจดหมายอ เลกทรอนกส (Email) ดงน eidalert@hotmail.com, eidalert@gmail และ eidalert2@outlook.com ในรปแบบไฟล PDF และ Word

10. การจดทาสรปผลการกระจายในรปแบบ Excel สานกโรคตดตออบตใหมไดดาเนนการจดทาสรปผลการจดสงและกระจายรายงานขาวกรองสถานการณโรคตดตออบตใหมทง 2 ฉบบ ใหแกเครอขายขาวกรอง ในป 2557 ซงประกอบดวยกลมหนวยงานตางๆ ดงน กลมท เครอขาย จานวน (ทาน)

1

ผบรหารกระทรวงสาธารณสข สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 5 กรมควบคมโรค 19 กรมการแพทย 3 กรมสนบสนนบรการสขภาพ 3 กรมวทยาศาสตรการแพทย 1

2 คณะทางาน ผบรหาร และเจาหนาทสานกโรคตดตออบตใหม 29 3 บคลากรสานกวชาการสวนกลางกรมควบคมโรค 41 4 สานกงานปองกนควบคมโรคท 1 - 12 134 5 สานกอนามย กรงเทพมหานคร 2 6 สานกงานสาธาณณสขจงหวดทวประเทศ 628 7 ศนยวทยาศาสตรการแพทย 56 8 องคการอนามยโลก 5 9 กระทรวงตางๆ ทเกยวของ

16 

 

กลมท เครอขาย จานวน (ทาน) กระทรวงการตางประเทศ 8 กระทรวงพาณชย 1

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 7 กระทรวงเกษตรและสหกรณ 31 กระทรวงแรงงาน 29 กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 32 กระทรวงพลงงาน 6 กระทรวงยตธรรม 12 กระทรวงการคลง 77 กระทรวงศกษาธการ 6

10 หนวยงานอนๆ (โรงพยาบาล, มหาวทยาลย, ภาคเอกชน) 86 รวม 1,221

สานกโรคตดตออบตใหมไดจดสงและกระจายรายงานขาวกรองสถานการณโรคตดตออบตใหมใหกบเครอขายทเกยวของจานวนทงสน 1,221 ทาน รายชอเครอขายตางๆ ทางสานกโรคตดตออบตใหมไดประสานไปยงเครอขายเพอขอรายชอ อเมลล และขอมลทเกยวของ โดยใชแบบฟอรมแจงรายชอเครอขายขาวกรองโรคตดตออบตใหม ตามทสานกโรคตดตออบตใหมไดแจงหนงสอถงหนวยงานตางๆ ทเปนเครอขาย รวมทงอเมลลขอรบขาวกรองจาก eidalert@hotmail.com, eidalert@gmail และ eidalert2@outlook.com

17  

 

11. การประเมนผล โครงการพฒนาศนยขาวกรอง แบบประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรอง

สานกโรคตดตออบตใหม ไดดาเนนการจดทาแบบประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรองขน โดยจะเปนการสารวจความคดเหน ตลอดจนขอเสนอแนะตางๆ จากเครอขายขายกรอง เพอพฒนาการดาเนนการจดทารายงานขาวกรองโรคตดตออบตใหม ทงนแบบประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรองดงกลาว จะมการจดสงไปพรอมกบรายงานขาวกรองฉบบปกต และรายงานขาวกรองฉบบพเศษ ซงมรายละเอยดดงน

18  

 

แบบประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม

สานกโรคตดตออบตใหมใครขอขอบคณทานเปนอยางยง หากไดรบความเหนเกยวกบคณคาของรายงานขาวกรองโรคตดตออบตใหมจากหนวยงานของทาน ทงน ขอคดเหนดงกลาวจะเปนประโยชนตอการปรบปรงรายงานขาวกรองตอไป เลขทรายงานขาวกรอง……………………………………………………………………………………...…………………………………… ขอมลทวไป ชอหนวยงานของทาน............................................................................................................................................. หมายเลขโทรศพท.......................................................... หมายเลขโทรสาร…………………….….………………………… วนท......................................... เดอน........................................................... พ.ศ. ……..………….………………………. โปรดใสเครองหมาย √ ในชองทตรงกบการประเมนรายงานขาวกรองของทานและแสดงความคดเหนตามความเปนจรงของทาน

การนารายงานขาวกรองไปใชประโยชนของหนวยงานทาน .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ขอเสนอแนะเพอการปรบปรง .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. โปรดสงแบบประเมนนมาท คณนรสรา อวนดวงด สานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข นนทบร 11000 โทรศพท 0 2590 3238 โทรสาร 0 2590 3238 E-MAIL: eidalert@hotmail.com และ eidalert@gmail.com

ประเดน ระดบความคดเหน (คะแนน)

ดมาก ( 5 )

ด ( 4 )

ปานกลาง ( 3 )

พอใช ( 2 )

ปรบปรง ( 1 )

1. การตอบสนองความตองการของหนวยงานทาน 2. รายงานขาวกรองมประสทธภาพ 3. ประโยชนตอหนวยงานของทาน 4. คณคาการวเคราะห 5. ความทนตอเวลา

19  

 

12. การรวบรวมขอมลผลสะทอนกลบ (Feedback) จากการแจงเวยนรายงานขาวกรองฉบบปกตและรายงานขาวกรองฉบบพเศษ พรอมแนบแบบประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรองสงไปพรอมนน จากนนเครอขายขาวกรองไดมการสงแบบประเมนดงกลาวกลบมายงศนยขาวกรองสานกโรคตดตออบตใหมผานชองทางตางๆ โดยจะมประเดนทเกยวของกบการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ ทเปนประโยชนตอการพฒนาการจดทารายงานขาวกรองโรคตดตออบตใหม ทงน ผทเกยวของจะไดทาการรวบรวม และสรปขอมลผลสะทอนกลบ (Feedback) ในภาพรวม เพอจดทาเปนรายงานการประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม เปนรายปเมอ สนปงบประมาณ สาหรบประเดนรายงานการประเมนผล ดงน

1. การตอบสนองความตองการของหนวยงานทาน 2. รายงานขาวกรองมประสทธภาพ 3. ประโยชนตอหนวยงานของทาน 4. คณคาการวเคราะห 5. ความทนตอเวลา 6. การนาไปใชประโยชนและขอเสนอแนะ

13. การแจงขอมลผลสะทอนกลบ (Feedback) ใหกบผจดทารายงาน เมอผทเกยวของไดทาการรวบรวม และสรปขอมลผลสะทอนกลบ (Feedback) ในภาพรวม โดยการวเคราะหขอมลโดยใช สถตเชงวเคราะห (รอยละ) ในเรองของ

1. การตอบสนองความตองการของหนวยงานทาน 2. รายงานขาวกรองมประสทธภาพ 3. ประโยชนตอหนวยงานของทาน 4. คณคาการวเคราะห 5. ความทนตอเวลา ตลอดจนใชสถตเชงพรรณา ในสวนของการนาไปใชประโยชนและขอเสนอแนะจากเครอขายขาวกรอง

เพอจดทาเปนรายงานการประเมนผลโครงการพฒนาศนยขาวกรอง สานกโรคตดตออบตใหม และแจงเวยนให ผทเกยวของทราบตอไป

20  

 

14. สรปผลการดาเนนงาน โครงการพฒนาขาวกรอง จากการดาเนนงานจดทาขาวกรอง ปงบประมาณ 2557 ของสานกโรคตดตออบตใหม กรมควบคมโรค ไดมการจดทารายงานขาวกรองทงสน 35 ฉบบ (ขอมล ณ วนท 31 กรกฎาคม 2557 ) โดยแยกเปนรายงาน ขาวกรองฉบบปกต จานวน 18 ฉบบ และรายงานขาวกรองพเศษ จานวน 17 ฉบบ โดยรายงานขาวกรองฉบบปกต จะดาเนนการจดทาเดอนละ 2 ฉบบ (แยกเปนรายปกษ) สาหรบรายงานขาวกรองพเศษนนจะขนอยกบสถานการณของโรคตดตออบตใหมหรอความเรงดวนในแตละเหตการณ โดยรายละเอยดของการรายงานขาว ดงน 1. รายงานขาวกรองฉบบปกต

นาเสนอความเคลอนไหวของโรคตดตออบตใหมทสาคญทงในประเทศและตางประเทศ ในชวงเวลานนๆ เพอใหเครอขายขาวกรองไดใชประโยชนสาหรบการปองกน และควบคมโรคตดตออบตใหม เชน โรคไขหวดใหญ สายพนธใหม 2012 โรคไขหวดนกสายพนธตางๆ โรคมอเทาปาก โรคตดเชอไวรสโคโรนา สายพนธใหม 2012 และโรคตดเชอไวรสอโบลา เปนตน 2. รายงานขาวกรองพเศษ

จดทาเปนรายโรค ความเรงดวนจะมากกวาขาวกรองฉบบปกต จดขนตามสถานการณ ความเสยงของโรค ตลอดจนความสนใจจากบคคลและสอตางๆ โดยจะเปนการตรวจสอบขอมลจากแหลงทนาเสนอขาววา มความนาเชอถอหรอถกตองตามประเดนทนาเสนอหรอไม เมอดาเนนการจดทารายงานขาวกรองเปนทเรยบรอยแลว กจะดาเนนการจดสงรายงานขาวกรองไปยงเครอขายขาวกรองทวประเทศ รวมทงสนประมาณ 1,400 คน ผานทางอเมล จากการดาเนนงานทผานมาพบ มทงขอด และขอจากด รวมไปถงวธการแกไข ดงน ขอด ขอจากด และวธการแกไขในการจดทาขาวกรอง

ขอด 1. การจดทารายงานขาวกรองของสานกโรคตดตออบตใหม ทาใหหนวยงานตางๆ ทราบถงความ

เคลอนไหว ตลอดจนรจกโรคตดตออบตใหมมากขน 2. เครอขายขาวกรอง สามารถนาขอมลทไดไปเผยแพรประชาสมพนธใหกบหนวยงานทเกยวของ/พนทใน

ความรบผดชอบ ตลอดจนเปนการเตรยมความพรอมในการรบการระบาดของโรค 3. การจดสงรายงานขาวกรองผานทางอเมลจะใชเวลาทรวดเรว ขอมลถกสงไปยงเครอขายขาวกรองได

ทนทวงท

21  

 

ขอจากด และวธการแกไข 1. ในการจดสงขาวกรอง อเมลทใชในการจดสงจะจากดจานวนผรบ ซงไมสามารถรองรบการจดสงรายงาน

ไดในครงเดยว ทงนสานกโรคตดตออบตใหม ไดดาเนนการปรบแกไขปญหาดงกลาว โดยการเพมอเมลสาหรบจดสง และแยกเปนหนวยงานสาหรบจดสง เชน กลม สสจ. สคร. หนวยงานในกรมควบคมโรค หนวยงานในกระทรวงสาธารณสข ภาคเครอขายตางๆ เปนตน

2. อเมลผรบมปญหา และไมสามารถจดสงได อนเนองมาจากการปรบเปลยนอเมล หรอผรบผดชอบ ทงน สานกโรคตดตออบตใหม ไดดาเนนการปรบแกไขปญหาดงกลาว โดยมการจดสงหนงสอไปยงเครอขายขาวกรอง เพอขอปรบปรงฐานขอมลผรบใหเปนปจจบนเปนประจาทกๆ ป