-21-

วณโรค1.สถานการณ ณ ปจจบนสคร .4 สระบร

มผปวยรายใหมประมาณ 8,970 ราย หรอคดเปน 171 ตอแสนประชากร แตจากระบบรายงานผลการดำาเนนงานวณโรคปงบประมาณ 2558 มผปวยวณโรคขนทะเบยนรกษา 5,218 ราย คดเปนอตราการตรวจพบ (Detection rate) รอยละ 57.5 โดยจงหวดทมผปวยสงทสด คอ จงหวดนนทบร มผปวยทขนทะเบยนรกษา 1,528 ราย ในสวนของอตราความสำาเรจของการรกษา ปงบประมาณ 2557 ยงตำาเพยงรอยละ 79.9 ปจจยททำาใหอตราความสำาเรจของการรกษายงไมเปนไปตามเปาหมาย เนองจากมอตราการเสยชวตระหวางการรกษา และอตราการขาดยาสง คดเปนรอยละ 5.42 และ 5.65 ตามลำาดบ โดยจงหวดทมอตราการเสยชวตสงทสด คอ จงหวดอางทอง คดเปนรอยละ 9.56 รองลงมาคอจงหวดลพบรคดเปนรอยละ 8.96 และจงหวดทมอตราการขาดยาสงทสด คอ จงหวดสงหบร คดเปนรอยละ 8.97 รองลงมาคอจงหวดสระบร คดเปนรอยละ 8.53 สำาหรบผปวยวณโรคดอยาพบวาไดรบการวนจฉยและรกษาเพยง 35 ราย ซงพบปญหาทงทางวนจฉยและตรวจพบผปวยเพยงรอยละ 57.1 ของจำานวนผปวยวณโรคใหมทคาดประมาณ อกทงผลการรกษายงตองเพมความสำาเรจการรกษาใหสงขน

สคร .6 ชลบร วณโรคเกดจากเชอ Mycobacterium tuberculosis กอใหเกด

โรคไดหลายอวยวะแตรอยละ 80 เกดโรคทปอด รอยละ 10 ของผตดเชอจะปวยเปนวณโรค และรอยละ 5 ของผปวยจะปวยเปนวณโรคภายใน 2 ปหลงไดรบเชอ และอก 5 รายจะปวยเปนวณโรคหลงจาก 2 ปทไดรบเชอในป พ.ศ.2559 องคการอนามยโลกประมาณการณวาประเทศไทยมอบตการณการปวยวณโรค 171 ตอแสนประชากรพนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคท 6 จงหวดชลบร (สคร. 6 ชลบร) รบผด

-22-

ชอบ 8 จงหวด มผปวยวณโรครายใหมในปงบประมาณ 2558 ประมาณ 6,217 ราย ซงหากคาดประมาณจากอบตการณในพนท สคร.6 ชลบร อาจจะมผปวยวณโรคประมาณ 9,958 ราย นนหมายถงอกประมาณ 3,700 รายทอาจยงไมไดเขาสระบบการรกษาตามมาตรฐานการควบคมวณโรคแหงชาตหากเปนผปวยวณโรคปอดทงหมด จะแพรเชอใหเกดผปวยวณโรคปอดรายใหมเพมขนอก 150 ราย

การศกษาของธญพร ปานสวรรณ และคณะฯ ทศกษาถงปจจยและรปแบบของการแสวงหาความชวยเหลอเพอบรรเทาอาการวณโรค พบวาผปวยในชวงแรกของการเจบปวยทอาการของโรคยงไมรนแรงและคลายหวดผปวยมกไปรบบรการทรานยาหรอคลนก ระยะทอาการยงคงเรอรงจะมผปวยสวนหนงทเรมตระหนกถงความผดปกต เรมหาขอมลความเจบปวยของตนเองและเขารบการรกษาในโรงพยาบาลภาครฐหรอเอกชน ผปวยทยงไมตระหนกถงความผดปกตจะยงคงรบบรการทรานยาหรอคลนกและเมอเขาสระยะรนแรงจงไปรบการรกษาทโรงพยาบาล นอกจากนผลการศกษายงพบวาปจจยททำาใหมารบบรการทโรงพยาบาลลาชา ไดแก

1) อาการเจบปวยระยะแรกทยงไมรนแรง สวนระยะเรอรงผปวยรายทเรมแสวงหาขอมลและพบวามอาการคลายวณโรคจะรบเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

2) ความรสกกลวคนรอบขางรงเกยจวาเปนวณโรค 3) ปญหาเรองคาใชจายหรอสทธรกษาซงผปวยสวนใหญจะไปโรง

พยาบาลทตนเองมสทธการรกษา คาอาหารและคาเดนทางมผลตอการตดสนใจเขารบการรกษา

ขอมลจากการศกษาขางตนประกอบกบการพจารณาการกระจายตวของผปวยวณโรคในชมชนตามแผนภาพ Onion Model จะพบวาการเชอมโยงงานควบคมวณโรคกบสถานพยาบาลนอกสงกดกระทรวง

-23-

สาธารณสขเปนสงจำาเปน เนองจากในพนท สคร.6 ชลบร มสถานพยาบาลเหลานประมาณ 44 แหง แตมเพยง 5 แหงทรวมเปนเครอขายดำาเนนงาน ซงในปงบประมาณ 2558 มผปวยวณโรครายใหมทไดรบรายงานจากสถานพยาบาล 5 แหงนจำานวน 388 ราย คดเปนรอยละ 6.24 ของจำานวนผปวยวณโรครายใหมทงหมดในปนน หากสามารถกระตนใหสถานพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสขอก 39 แหง ใหเขารวมเปนเครอขายดำาเนนงานไดจะชวยให สคร.6 ชลบร มฐานขอมลทางระบาดวทยาทมความครบถวนมากขนทงจำานวนผปวยรายใหม พนทการแพรระบาด และชวงเวลาทมการแพรระบาด อนเปนประโยชนอยางยงตอการวางแผนพฒนามาตรฐานการดแลรกษาตามแนวทางวณโรคแหงชาตฉบบ พ.ศ.2556 รวมถงพฒนารปแบบการกำากบตดตามการกนยาของผปวยวณโรคทรบการรกษาในสถานพยาบาลเหลานใหเปนระบบและเชอมตอกบการดำาเนนงานของโรงพยาบาลในกระทรวงสาธารณสขไดอยางมประสทธภาพยงขนพนทของ สคร.6 ชลบร เปนแหลงโรงงานอตสาหกรรมทำาใหผปวยสวนหนงใชสทธประกนสงคมตามทนายจางเลอกไว มทงโรงพยาบาลทใกลและไกลจากโรงงานอตสาหกรรมซงเปนปจจยทมผลตอความลาชาในการตดสนใจเขาสระบบการดแลรกษา

-24-

แผนภาพท 1 Onion Model แสดงการกระจายตวของผปวยวณโรคในชมชน

กลมทมความสำาคญรองลงมาคอกลมทมอาการสงสยวณโรคและกลมเสยง เชน ผสมผสใกลชดผปวยวณโรค ผตดเชอเอชไอวซง และเบาหวาน ผปวยเหลานควรไดรบการคดกรอง/ตดตามอาการวณโรคทกราย เนองจากวณโรคเปนโรคฉวยโอกาสทพบไดสงสดในผตดเชอเอชไอวอกทงเปนสาเหตหลกของการเสยชวต ในผปวยเบาหวานมความเสยงทจะเปนวณโรคสงกวาคนปกตถง 3 เทา ระยะเวลาทใชในการรกษาเพอลดจำานวนเชอวณโรคจนไมสามารถตรวจพบดวยกลองจลทศนจะนานขน เมอรกษาครบหรอรกษาหายแลวยงมโอกาสกลบมาเปนวณโรคซำาถง 4 เทา การทผปวยรวาตนเองมอาการเขาขายวณโรคเปนปจจยชวยเรง/กระตนใหตดสนใจเขารบการรกษาในโรงพยาบาล ดงนนการสงสารประชาสมพนธเกยวกบอาการสงสยวณโรคไปยงประชาชนถอวาเปนสงจำาเปน และควรเรงรดสอสารไปยงประชากรกลมเสยง

ผปวยวณโรคทขนทะเบยนรกษาในพนท สคร.6 ชลบร ประจำาปงบประมาณ 2557 พบวาอตราความสำาเรจในการรกษารอยละ 80.82 อตราตายพบรอยละ 5.94 และอตราการขาดยาพบรอยละ 6.49 จงหวดทควรเรงพฒนากจกรรมลดอตราตาย ไดแก จนทบร ฉะเชงเทรา และตราด ตามลำาดบ สวนจงหวดทควรเรงพฒนากจกรรมลดอตราการขาดยา ไดแก ระยอง ชลบร และสมทรปราการ ตามลำาดบ รายละเอยดดงแผนภาพท 2

-25-

สระแกว ปราจนบร ฉะเชงเทรา

ตราด จนทบร ระยอง ชลบร สมทรปราการ

สคร.60.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

80.00

90.00

100.00

เมอวเคราะหหาปจจยทสนบสนบใหเกดโอกาสในการดำาเนนงานและปจจยทขดขวางการดำาเนนงาน พบวาการดำาเนนงานปองกนควบคมวณโรคในพนท สคร. 6 ชลบร คอยขางจำากดอยเฉพาะหนวยงานภาครฐสงกดกระทรวงสาธารณสข ยงขาดการเชอมโยง/ขาดความเขมแขงในการเชอมตอกบหนวยงานอน ๆ ทงภาครฐและเอกชน อกทงการสอสารไปยงชมชนยงไมเพยงพอ รายละเอยดแสดงดงตารางท 1

ตารางท 1 ผลการวเคราะห

-26-

ปจจยสนบสนน ปจจยขดขวาง1. ผรบผดชอบระดบจงหวดสวน

ใหญมใจทำางาน2. มระบบการรายงานขอมลทม

ขอบเขตชดเจน และมระยะเวลาทแนนอน

3. มมาตรฐานการดำาเนนงานระดบประเทศ

4. บคลากรระดบ พท. บางแหงมความสามารถในการโนมนาว สรางแรงจงใจในการรกษา

5. บคลากรระดบ พท. สวนใหญมความจรงใจ อดทน และมความพยายามในการตดตามผปวย แตขาดการเชอมโยงกบเครอขายอนทเกยวของ

6. บคลากรระดบ พท. บางแหงมความพยายามในการพฒนางาน แตขาดการหนนเสรม และพฒนายกระดบ

7. หลาย รพ. ใหการดแลแบบ patient center

8. หลาย รพ. มเครอขายการดำาเนนงานรวมกบชมชนและหนวยงานนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข

9. มหนวยงานนอกสงกดกระทรวงสาธารณสขดำาเนน

1. ขาดการกำาหนดบาบาทหนาทของผรบผดชอบงานแตละระดบทมขอบเขตชดเจน

2. การจดทำาฐานขอมลเปนการทำางานทซำาซอน และตรวจสอบความผดพลาดไดยาก

3. ขาดชองทางในการสบคนหรอสงตอขอมลระหวาง รพ. ทเปนระบบ

4. เครอขายนอกหนวยงานยงไมครอบคลม และไมเขมแขงพอ ทง รพ. ,NGO และเรอนจำา

5. ขาดการผลกดน พฒนาศกยภาพเครอขายใหเกดความยงยน

6. ขาดมาตรการการดำาเนนงานระดบ พท.

7. ขาดแนวทาง คมอ กระบวนการถายทอดงาน/ ประสบการณ ทเปนรปธรรม เพอหนนเสรมการทำางาน

8. จนท. บางคนขาดแรงจงใจในการปฏบตงาน

9. การสอสารในชมชนยงไมมากพอ และยงไมมความจำาเพาะกบกลมเสยง

-27-

กจกรรมดานเอดสและ tb

สคร .2 พษณโลก วณโรค ป 2557 พบผปวยวณโรครายใหมทกประเภท จำานวน

2,868 ราย คดเปนอตราปวย 83.45 ตอแสนประชากร อตราความสำาเรจของการรกษาวณโรคปอดรายใหมเสมหะพบเชอเขตสขภาพท 2 รอยละ 81.2 ตำากวาเปาหมายทกรมควบคมโรคตงไวรอยละ 90 โดยมอตราการรกษาสำาเรจจากมากไปนอย แยกเปนรายจงหวดดงน จงหวดอตรดตถ พษณโลก ตาก เพชรบรณและ สโขทยคดเปนรอยละ 93.2 85.2 76.4 76.4 74.4 ตามลำาดบ

ผลการรกษาวณโรคปอดรายใหมเสมหะพบเชอคนไทยทรกษาไมสำาเรจ ทขนทะเบยน 1 ตลาคม–31 ธนวาคม 2556 อตราการเสยชวตของผปวยวณโรคสง รอยละ 12.7 อนดบท 2 ของประเทศ อตราการเสยชวตจากมากไปนอยดงน สโขทย รอยละ 21.8 เพชรบรณ รอยละ 15.4 ตากรอยละ 11.1 พษณโลก รอยละ 8.3 อตรดตถ รอยละ 6.8 ตามลำาดบ อตราการรกษาลมเหลว รอยละ 1.7

วณโรคดอยาหลายขนาน (MDR-TB) ในกลมประชากรตางดาวเพมมากขน ขอมลป 2552- 2558 จำานวน 190 รายและคาดการณวาจะเพมขนอกหลงเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยเฉพาะผปวยวณโรคตางดาวทกนยาไมสมำาเสมอ และขาดยา อาจพฒนาเปนวณโรคดอยาหลายขนานชนดรนแรงมาก (XDR-TB)พบผปวย XDR-TB ทพษณโลก และ Pre XDR-TB ทเพชรบรณและตาก

สคร .10 อบลราชธาน องคการอนามยโลกคาดประมาณอตราปวยวณโรครายใหมใน

ประเทศไทยโดยใชผลการสำารวจความชกวณโรคพบวา ในป 2557 มผปวย

-28-

วณโรครายใหม 120,000 ราย หรอคดเปน 171 ตอประชากรแสนคน (WHO,Global TB Report 2015) ปจจยกำาหนดการเกดโรค(determinants) มหลายประการ ซงพบจากผลสำารวจ ระบบเฝาระวง(ทะเบยนผปวยวณโรค) และแหลงขอมลอน ๆ เชน สงอาย แรงงานขามชาตผตองขงการตดเชอเอชไอวเบาหวาน เปนตน

จากระบบรายงานการดำาเนนงานวณโรคปงบประมาณ 2557 มผปวยวณโรคขนทะเบยนรกษา 67,789 ราย คดเปนอตราการตรวจพบ (Detection rate) รอยละ 60 ในขณะทผลสำาเรจการรกษายงตำาเพยงรอยละ 81 ซงตำากวาเปาหมายทจะนำาไปสการลดโรควณโรค (รอยละ 85) นอกจากนยงพบวามผปวยวณโรคในกลมแรงงานขามชาตเพมขน โดยในป 2557 มรายงานผปวยวณโรคในแรงงานขามชาตสงถง 3,091 ราย ซงมการเคลอนยายทอยบอยเปนปจจยเสยงทางพฤตกรรมทมผลตอการควบคมวณโรคสำาหรบผปวยวณโรคดอยาหลายขนานหรอผปวยทมเชอวณโรคดอตอยาหลกอยางนอย 2 ชนด คอ ไอโสไนอาสดและไรแฟมพซน(Multi-Drug Resistant-TB : MDR-TB) จำานวนคาดประมาณ 2,200 ราย (มาจากผปวยใหม 1,100 ราย และมาจากผปวยทมประวต1,100 ราย)ซงคาดประมาณจากขอมลการเฝาระวงการดอยาครงท 4 ของประเทศไทยในป 2555(วณโรคดอยาหลายขนานในผปวยใหมพบรอยละ 2.03 และผปวยทเคยไดรบการรกษาพบรอยละ 18.88)

พนทสำานกงานปองกนควบคมโรคท 10 อบลราชธาน สนปงบประมาณ 2558 พบผปวยวณโรครายใหมทกประเภท จำานวน 4,470 คน Incidence rate 98/แสนประชากร Case detection rate 57%(จากคาประมาณการจะมผปวย 7,900 คน) อตราการรกษาสำาเรจผปวยรายใหมทกประเภท 85%อตราตาย 7%

-29-

2.เปาหมายการปองกนควบคมโรค ระยะ 20 ป (ป พ.ศ. 2560 – 2579)สำานกวณโรค

แผนยทธศาสตรวณโรคระดบชาต 2560-64 วสยทศน เมองไทยปลอดวณโรค เปาหมาย ลดการปวยรายใหมรอยละ 12 ตอป

(ลดจาก 171 ตอแสน เปน 88 ตอแสนในป 2564) ยทธศาสตร

1. คนใหพบ คนหาผปวยใหเรวขน และวนจฉยดวยเครองมอและแนวทางใหมๆ สำาหรบกลมเสยง

2. รกษาใหหาย โดยสหวชาชพ เนนผปวยเปนศนยกลาง 3. พฒนาระบบและเครอขาย ไดแก การตดตามประเมนผล

มาตรฐานดำาเนนงาน การควบคมการตดเชอ และการปองกนโรค

4. ผลกดนนโยบาย ครอบคลมนอกกระทรวง สธ 5. ศกษาวจย เพอการควบคมโรค

สคร .4 สระบร องคการอนามยโลกไดกำาหนดยทธศาสตรวณโรค (The End TB

Strategy) โดยมเปาหมายลดอบตการณวณโรค (Incidence) ใหตำากวา 10 ตอแสนประชากรโลกภายในป พ.ศ.2578 (2035)

เรงรดการคนหา วนจฉย และรายงาน ใหครอบคลมรอยละ 90 สนบสนนการเขาถงบรการตรวจวนจฉยในประชากรกลมเปราะบาง

และกลมเสยงวณโรค ใหครอบคลมรอยละ 90 ดแลรกษาผปวยวณโรคทตรวจพบทกรายใหมอตราความสำาเรจการ

รกษาไมตำากวารอยละ 90สคร .6 ชลบร

-30-

จากสถานการณขางตน สคร.6 จงมเปาหมายในการควบคมการแพรกระจายเชอวณโรคโดยมงคนหาผปวยวณโรคปอดรายใหมใหไดรบการตรวจวนจฉยโดยเรวและใหการดแลรกษาจนหาย

อตราการคนหาผปวยวณโรครายใหมรอยละ 85 อตราการขาดยาตำากวารอยละ 3 และอตราการเสยชวตตำากวา

รอยละ 5 โรงพยาบาลนอกสงกดกระทรวงสาธารณสขรอยละ 80 รวมเปน

เครอขายการดำาเนนงาน สคร .2 พษณโลก ลดอตราอบตการณวณโรคป 2563 ใหไดนอยกวา 137 ตอแสน

ประชากร (ลดลง 20% เปรยบเทยบกบ 2556)

3.ชองวางในการดำาเนนงานตางๆ ทเปนปจจยสำาคญตอการบรรลเปาหมายทกำาหนดสำานกวณโรคเปาหมาย- ผปวยเขาถงการวนจฉยและรกษาทกรายมาตรการ/ยทธศาสตร- คนใหพบ (การคนหาและคดกรองในกลมเสยงตดตามผสมผส) และเขาสการรกษา

องคความรทม/หรอมการศกษาแลว-

Determinants: เพศ สงอาย เรอนจำา ขามชาต โรครวม(HIV DM)

พฤตกรรม: บหร สรา การขาดยา ไอจามไมปดปาก

MDR-TB เพมขนและพบการระบาดบางพนท

ความรทขาดทตองวจย/ เทคโนโลยทประเมน-

การคดกรองโดยใชเครองมอใหมอยางเหมาะสมสำาหรบผสงอาย เรอนจำา ขามชาต คลนกเบาหวาน

จำานวน MDR-TB และการสงตรวจแตละพนท

สายพนธ&ลายพมพ DNA

-31-

Molecular diagnostic tool: GeneXpert, LPA -การตรวจยงนอย

แนวทางการคนหาในกลมเรอนจำา สถานสงเคราะห

TB/HIV

เชอดอยา การใชกฎหมายชวยการ

คนหาและเขาสการรกษา กลมขามชาต กลมดอยา

ผลของนโยบายให ARV at any CD4 level

เปาหมาย- ผปวยเขาถงการวนจฉยและรกษาทกรายมาตรการ/ยทธศาสตร- คนใหพบ (การคนหาและคดกรองในกลมเสยงตดตามผสมผส) และเขาสการรกษา

ความรทขาดทตองวจย/ เทคโนโลยทประเมน-

การคดกรองทเหมาะสม วณโรคในผตองขงและแนวโนม (ใช GeneXpert แทน smear เมอ CXR ผดปกต? )

เปาหมาย- ลดปญหาการตายของผปวยใหไดครงหนงภายใน 5 ป มาตรการ/ยทธศาสตร- รกษาใหหาย ยกระดบคณภาพคลนก คณภาพการดแลและรกษาผปวย (กำากบกนยา เพม success rate พฒนาการดแล case ทซบซอน(สงอาย มโรครวม MDR-TB)

องคความรทม/มการศกษาแลว- Determinants ตอการ

ตาย : สงอาย โรครวม(HIV) พฤตกรรม: สรา การขาดยาและสาเหต Delayed diagnosis/treatment includ. MDR

Program response:

ความรทขาดทตองวจย/ เทคโนโลยทประเมน-

การประเมนสตรยาใหม อตราตาย จำาแนกอาย และ

เพศ ระดบประเทศและพนท การพฒนา Service plan

และ XDR center(OR v.s evaluation

-32-

treatment success rate 81%(all forms of TB), MDR-TB success rate = 50%

New drug: Bedaquilline

research) ความยอมรบรปแบบการ

ชวยเหลอผปวย การ counseling ผปวย

วณโรค

เปาหมาย- สรางเสรมความเขมแขงแผนงานควบคมวณโรค มาตรการ/ยทธศาสตร- พฒนาระบบและเครอขาย (ระบบขอมล การรายงาน การพฒนาบคลากร การสรางเครอขาย การสอสารความเสยง การมสวนรวมชมชน)

องคความรทม- ระบบขอมล: ทะเบยนผปวย

วณโรค, TB Clinic Management (TBCM) software, TB web entry

คณะกรรมการชมชน เครอขาย PPM

ความรทขาดทตองวจย/ เทคโนโลยทประเมน-

การประเมนระบบขอมลทม (ความถกตอง ความครอบคลม)

การจดการระบบ IC ทดใน รพ. และชมชน

การใหยาเพอเปน Preventive Therapy ในผตดเชอแฝง

การสรางความตระหนกปญหาวณโรคตอตวผปวย ครอบครว สงคม

เปาหมาย- มนโยบายทเขมแขงในภาคสวนตาง ๆ มาตรการ/ยทธศาสตร- ผลกดนนโยบาย (ครอบคลมนโยบายในและนอกกระทรวง สธ สนบสนนการตงกองทนชวยเหลอผปวย การใชกฏหมาย)

องคความรทม/มการศกษา- โรคเรอรงอนทมการชวย

ความรทขาดทตองวจย/ เทคโนโลยทประเมน-

-33-

เหลอผปวย เชน โรคเรอน โรคเอดส

การใชกฏหมาย พรบ โรคตดตอ

การสงเคราะหผปวยวณโรค

สคร .4 สระบร การพฒนาระบบการคดกรอง การรกษา ตดตามผปวยวณโรคใน

กลมเสยง การใหบรการแกผปวย TB/HIV การตรวจรกษาผปวยวณโรคดอยาหลายขนานสคร .6 ชลบร สคร. ไมสามารถเขาถงฐานขอมลการดแลรกษารายบคคล ทำาให

ทราบเพยงอตราการเสยชวตและอตราการขาดยา ไมทราบวาปญหาดงกลาวเกดมากในผปวยทมลกษณะใด การวางแผนงานจงยงไมสามารถแกรากเหงาของปญหาไดจรง

ผรบผดชอบงานวณโรคระดบโรงพยาบาลรบผดชอบดแลผปวยหลายโรค โดยเฉพาะโรคเรอรงทมจำานวนเพมมากขนทกปภายใตจำานวนบคลากรทางการแพทยจำานวนเทาเดมหรอลดลง สงผลตอความสามารถในการวเคราะหและพฒนางาน

การใหคำาแนะนำา การคนหาปญหา/ปจจยทขดขวางความรวมมอในการรกษา เปนสงสำาคญทชวยสนบสนนใหเกดความสำาเรจในการรกษา ซงผรบผดชอบงานตองมความรและทกษะในการคนหาปญหาทอาจขดขวางความรวมมอในการรกษา ทกษะในการสอสารเชงบวก การโนมนาวใหคงอยในระบบการดแลรกษาเปนตน แตปจจบนทกษะตาง ๆ เกดจากประสบการณจากการปฏบตงานเปนสวนใหญซงมกขาดการถายทอดเทคนค/กลวธใหผรบผดชอบงานใหมเมอมการเปลยนผรบผดชอบงาน

โรงพยาบาลหลายแหงมการคดกรองวณโรคในผปวยเบาหวาน แตยงการขาดการคดกรองในกลมโรคเรอรงอน ๆ

-34-

พนท สคร.6 ชลบร สวนใหญมนคมอตสาหกรรม สภาพความเปนอยของชมชนคอนขางเปนสงคมเมอง ประชากรแฝงจำานวนมากจงตางคนตางอย การขอความรวมมอในชมชนทำาไดยาก จำาเปนตองหากลวธการดำาเนนงานทมความจำาเพาะและเขาไดกบชมชนเหลาน

ขาดการพฒนาสอความร/ประชาสมพนธใหเขาถงประชาชนกลมเสยง มงเนนเรองอาการของโรค โอกาสในการรกษาหาย และสถานทในการตรวจรกษา ซงกลมทควรเรงรดดำาเนนการ ไดแก ผสงอายซงเปนกลมทภมคมกนตำาหรอปวยเปนเบาหวาน ผตดเชอเอชไอว คลนกสงเสรมสขภาพเดกเพอใหผปกครองเฝาระวงอาการสงสยวณโรคในบตรหลานเดกนกเรยนในโรงเรยนเพอปลกฝงความรทถกตองและใหเปนสอกลางในการกระตนเตอนผมอาการสงสยวณโรคในครอบครว

ขาดการสรางมาตรการดำาเนนระดบพนทรวมกบเครอขายภาครฐและเอกชน รวมถงการเชอมตอระหวางภาครฐและเอกชนแบบยงยนสคร .2 พษณโลก

การคนหาเชงรกในประชากรกลมเสยงตำากวาเปาหมายรอยละ 90 อตราการรกษาสำาเรจตำากวาเปาหมายจากการเสยชวตสงรอยละ 6.8

– 21.8 ดานเศรษฐกจ ผปวยวณโรค และโรคเรอนสวนใหญมฐานะยากจน

มาก กลมใชแรงงาน รบจาง หาเชากนคำา รายไดตำาเปนรายวน เมอเจบ

ปวยหยดงานไมได มภาระคาใชจายเลยงดครอบครว ทำาใหขาดยา และเกดวณโรคดอยาหลายขนาน M/XDR-TB

ดานคาใชจายสง ในการเดนทางไปรบการรกษาทโรงพยาบาล ทำาใหขาดการรกษา เพราะขาด/ลางานไมได และไมมเงนคาเดนทางไปโรงพยาบาล

ดานความเจบปวยจากโรค และความพการ ทำาใหไมสามารถประกอบอาชพ หารายไดเลยงตนเองและครอบครวได

-35-

ดานการเขาถงบรการรกษาชา วณโรคสวนใหญเขาสระบบบรการลาชา พบวาเปนวณโรคปอดเสมหะพบเชอ ตรวจพบเชอจำานวนมากในปอด ประกอบกบมโรครวม สงอาย ทำาใหเสยชวตในระหวางการรกษาสง

-36-

4.ประเดนงานวจยทจะชวยแกปญหาและดำาเนนงานสำาเรจตามเปาหมาย4.1 ประเดนททำาแลว

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

1.การเฝาระวงการตดเชอวณโรคของบคลากรในทมสขภาพโรงพยาบาลรามาธบด

2552 ศรลกษณ อภวานช,ถนอมวงศ มณฑจตร,กำาธร มาลาธรรม

Rama Nurs J

2.ผลการคนหาเดกทสมผสรวมบานกบผใหญวณโรคปอด ทเสมหะพบเชอในโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชจอมบง

2554 ผกาพนธ เป ยมคลา วารสารศนยการศกษาแพทยศาสตรคลนก โรงพยาบาลพระปกเกลา

3.ปจจยทมความสมพนธตอการปวยวณโรคปอดในผปวยเบาหวาน จงหวดชยภม

2554 พฒนโชค โชคสวสด,พรนภา ศกรเวทยศร

วารสารสคร.6 ขอนแกน

4.การพฒนาแนวทางการดแลผปวยวณโรคปอดรายกรณในชมชน อำาเภอพรรณนานคม จงหวดสกลนคร

2554 บณยดา สนสนทร วารสารสคร.6 ขอนแกน

5.ผลของการใชแผนปฏบตการจากเทคนคเอไอซตอความรและประสทธภาพ

2554 ธญญนลน วราอทธพฒน มหาวทยาลยเชยงใหม

-37-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

ในการคดกรองวณโรคปอดของอาสาสมครสาธารณสขเรอนจำา6.การวเคราะหตนทน-ผลไดในการดแลผปวยวณโรคแบบมพเลยงเปนญาตและเจาหนาทสาธารณสขในจงหวดนราธวาส

2554 การมาน มะย. มหาวทยาลยบรพา.

7.แนวทางการกำาหนดนโยบายการชวยเหลอทางสงคม ของผปวยวณโรคดอยาหลายขนานพนทภาคเหนอตอนลาง ของประเทศไทย

2554 นรมล พมนำาเยน มหาวทยาลยนเรศวร.

8.การพฒนาศกยภาพในการปองกนและควบคมวณโรคโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชน:ชมชนเทศบาลตำาบลสวรรณภม อำาเภอสวรรณภม จงหวดรอยเอด

2555 พสษฐกร โพธศร,พรทพย คำาพอ

วารสารวจย มข.

9.การพฒนาสอวดทศนเพอการปองกนการแพรกระจายเชอวณโรคในผปวย

2555 คำาพอง คานนท มหาวทยาลยเชยงใหม

-38-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

วณโรคปอดรายใหม10.ประสทธผลของการใชโปรแกรมเสรมสรางพลงอำานาจเพอความรวมมอในการปฏบตตามแผนการรกษาของผทเปนวณโรคปอดในระยะเขมขนของการรกษา โรงพยาบาลลำาปาง

2555 เพยงใจ ดอนคำามล มหาวทยาลยเชยงใหม

11.ผลการใชโปรแกรมการกำากบตนเองรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมตอเจตคตเกยวกบการรกษาพฤตกรรมการดแลตนเอง และผลสำาเรจในการรกษาของผปวยวณโรคปอด

2555 สภาพ ภาสรกล มหาวทยาลยบรพา

12.ความชก อาการและอาการแสดงทางคลนกของวณโรคในเรอนจำา จงหวดนครพนม

2555 ทวน สมมะล มหาวทยาลยขอนแกน

13.การประเมนความร เจตคต และ 2555 SittipongSreechat Chulalongkorn University. Office of

-39-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

พฤตกรรมการปองกนวณโรคปอดในกลมผอพยพชาวพมาทอาศยอยในคายผอพยพ บานใหมในสอย จงหวดแมฮองสอน ประเทศไทย

Academic Resources

14.อบตการณและการจดการอาการไมพงประสงคทางผวหนงจากยาตานวณโรค

2555 ชานดา กาญจนาประดษฐ มหาวทยาลยสงขลานครนทร

15.การประเมนผลโครงการชมชนตนแบบปองกนวณโรคภาคประชาชนในตำาบลออนใต อำาเภอสนกำาแพง จงหวดเชยงใหม

2555 ดาราวรรณ ปญญาภ มหาวทยาลยเชยงใหม.

16.กระบวนการการมสวนรวมของชมชนในการดแลสขภาพผปวยวณโรค ตำาบลออนใต อำาเภอสนกำาแพง จงหวดเชยงใหม

2555 ศรทรงชย รตนเจยมรงษ มหาวทยาลยเชยงใหม

17.ปจจยเสยงตอการเกดโรควณโรคปอดในประชาชนทเขามารบการตรวจ วนจฉยจากโรงพยาบาลพะเยา อำาเภอเมองพะเยา จงหวดพะเยา

2556 กนกวรรณ สมวรรณ University of Phayao

-40-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

18.การปองกนวณโรคในผสมผสรวมบานของผปวยวณโรคปอด เสมหะพบเชอทขนทะเบยนรกษาในคลนควณโรค อำาเภอประโคนชย จงหวดบรรมย ประเทศไทย

2556 มะลณ บตรโท มหาวทยาลยขอนแกน

19.ผลของการจดการอาการรวมกบการใหแรงสนบสนนทางสงคมตอการรบร อาการและการรบประทานยาอยางตอเนองของผปวยวณโรคปอด

2556 สพพตธดา แสงทอง มหาวทยาลยมหาสารคาม

20.ประสทธผลของแบบคดกรองวณโรคปอดในโรงพยาบาล

2556 ศรพร อปจกร มหาวทยาลยเชยงใหม

21.การพฒนาแผนการดแลทางคลนกสำาหรบการปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอวณโรคในแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลทวไป

2556 ศศประภา ตนสวฒน มหาวทยาลยเชยงใหม

22.ความทาทายของการรกษาวณโรค 2556 ChunjiraWichai Mahidol University. Mahidol University

-41-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

ปอดในกลมแรงงานขามชาตสญชาตพมา ณ บรเวณชายแดน จงหวดเชยงราย, ประเทศไทย

Library and Knowledge Center

23.อำานาจการวนจฉยวณโรคในเรอนจำา : ความหมายและการจดการของผตองขง

2556 สทธนนท ชวาลชตพร มหาวทยาลยมหดล

24.ปจจยทมอทธพลตอความสำาเรจในการปฏบตงานตามแนวทางควบคมวณโรคแหงชาต ของบคลากรสาธารณสขในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล จงหวดชลบร

2557 สทธนะ วชระสรกล,วสธร ตนวฒนกล,นภา มหารชพงศ

วารสารสาธารณสขมหาวทยาลยบรพา

25.ปจจยทสมพนธกบความลาชาในการรกษาผปวยวณโรคปอดทเกดจากระบบบรการสขภาพของรฐ โรงพยาบาลอำาเภอในเขตโซนใต จงหวดขอนแกน

2557 ณฏฐกานต ศรเรอง,พรนภา ศกรเวทยศร,กรรณกา ตฤณวฒพงษ

วารสารสคร.6 ขอนแกน

26.การคนหารายปวยวณโรค ในกลมผสมผสรวมบานกบผปวยวณโรคปอด โดย

2557 เครอวลย ดษเจรญ มหาวทยาลยขอนแกน.

-42-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

ความรวมมอของสมาชกในครอบครวและอาสาสมครงานวณโรค อำาเภอเสลภม-ทงเขาหลวง จงหวดรอยเอด27.ความชกและปจจยทมความสมพนธกบการปวยวณโรคปอดในผปวยเบาหวาน จงหวดหนองคาย

2557 สรชย กจตกาล มหาวทยาลยขอนแกน.

28.การพฒนารปแบบการดแลผปวยวณโรคปอดดวยการมสวนรวมของอาสาสมครสาธารณสข ประจำาทณฑสถาน

2557 บญยง ฉายาทบ มหาวทยาลยครสเตยน

29.ประสบการณการดแลตนเองของผสงอายวณโรคทรกษาสำาเรจ

2558 ธญญา พลบพลาทอง มหาวทยาลยนเรศวร.

30. Diagnosing Xpert MTB/RIF-negative TB: Impact and cost of alternative algorithms for South Africa

2013 K SchnippelI; G Meyer-RathII; L LongIII; W S StevensIV; I SanneV; S RosenVI

AMJ, S. Afr. med. j. vol.103 n.2 Cape Town Feb. 2013

-43-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

31.The potential effects of changing HIV treatment policy on tuberculosis outcomes in South Africa: results from three tuberculosis-HIV transmission models

2014 Pretorius, Carela,*; Menzies, Nicolas A.b,*; Chindelevitch, Leonidc; Cohen, Tedd,e; Cori, Annef; Eaton, Jeffrey W.g; Fraser, Christophef; Gopalappa, Chaitraa; Hallett, Timothy B.g; Salomon, Joshua A.b,c; Stover, Johna; White, Richard G.h; Dodd, Peter J.h

AIDS:January 2014 - Volume 28 - Issue - p S25–S34

-44-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

32.Tuberculosis control in prisons: current situation and research gaps

2014 MasoudDaraa, , , Colleen D. Acostaa, Natalie V.S. VinkelesMelchersb, Haider A.A. Al-Darrajic, DatoChorgolianid, Hernan Reyese, Rosella Centisf, Giovanni Sotgiug, Lia D’Ambrosiof, Sarabjit S. Chadhah,Giovanni Battista Migliorif

International Journal of Infectious DiseasesVolume 32, March 2015, Pages 111–117

-45-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

33. The Multi-Drug Resistant Tuberculosis Diagnosis and Treatment Cascade in Bangladesh

SarderTanzirHossain ,PetrosIsaakidis,Karuna D. Sagili,Shayla Islam,MdAkramulIslam,Hemant Deepak Shewade,S. M. Mostofa Kamal,Ashaque Husain

Published: June 25, 2015http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0129155

34.The Impact and Cost of Scaling up GeneXpert MTB/RIF in South Africa

2012 Gesine Meyer-Rath ,KathrynSchnippel,Lawrence Long,William MacLeod,Ian Sanne,Wendy Stevens,SagiePillay,YoganPillay,Sydney Rosen

Published: May 31, 2012http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0036966

35. HIV risk behaviour among public primary healthcare patients with tuberculosis in South Africa

2013 K Peltzer http://dx.doi.org/10.7196/sajhivmed.850 Southern African Journal of HIV

-46-

เรอง ปทศกษา

ผวจย แหลงขอมล

Medicine.   ISSN: 0038-2469

ประสทธภาพของระบบการคดกรองผปวยวณโรคเพอลดความลาชาในการวนจฉยวณโรค โรงพยาบาลโคกสำาโรง จงหวดลพบรป 2558

2558 กลมพฒนาวชาการ สคร.4 สระบร

สคร.2 พษณโลกความชกและปจจยทเกยวของกบการเกดภาวะตบอกเสบกอนการรกษาวณโรคปอดเสมหะพบเชอรายใหมในพนทภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย

2558-59

ดร.นรมล พมนำาเยนและคณะ

สคร.2 พษณโลกผลการรกษาผปวยวณโรคโรคปอดเสมหะพบเชอรายใหมทมและไมมภาวะตบอกเสบในพนทภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย

2559-60

ดร.นรมล พมนำาเยนและคณะ

-47-

-48-

4.2 ประเดนทยงไมมใครทำา

Primary (ปองกนไมใหตดเชอ ไมใหปวย)

Secondary (การเขาถง วธวนจฉย การรกษา)

การพฒนารปแบบการคดกรองทคมคาในการวนจฉยวณโรคในประชากรกลมเสยงตางๆ

A การพฒนารปแบบการคดกรองและตรวจวนจฉย ในประชากรทวไปและกลมเสยงทไดผลคมคา (สงอาย contact HIV migrant โรครวม (DM Silicosis) เรอนจำา)

วธการ Algorithms, ขอบงช, ความคมคา A การประเมนประสทธผลสตรยารกษาวณโรคในกลมผสง

อาย B ประสทธผลของการรกษาวณโรคดวยยาใหม สตรยาใหม

สำาหรบผปวยวณโรคทวไป A ประสทธผลของการรกษาวณโรคดวยยาใหม สตรยาใหม

สำาหรบผปวยวณโรคดอยา A การศกษาการคาดประมาณการ (Estimation) จำานวนผ

ปวยวณโรครายใหมทลดลงจากการรกษาการตดเชอวณโรคในระยะแฝงในกลมเสยง (HIV ผสมผสทวไปและเดก)

C การพฒนาขอเสนอแนะเชงนโยบายของรปแบบการตรวจ INH-Resistance และ NAT2

A การตดตามผลกระทบของการใชยารกษาวณโรคทเสอมคณภาพ

C การพฒนาวคซนปองกนวณโรค B การพฒนาระบบดแลผปวย MDR/XDR-TB อยางครบ

วงจร A ประเมน molecular test ตางๆ ทยงไมไดรบการรบรอง

-49-

จากองคการอนามยโลกเปรยบเทยบกบ gold standard ในกลมผปวยประเภทตางๆ

A ประสทธภาพ ประสทธผล และความคมคาของการใหยา

ปองกนในกลมผตดเชอวณโรคดอยาหลายขนานระยะแฝง A การพฒนารปแบบการบรหารจดการผปวยวณโรคในเขต

เมอง B การศกษาความคมคาของการวนจฉยจากเครองมอ LED

Fluorescent การศกษาความคมคาของการวนจฉยจากเครองมอ LED

Fluorescent กรณศกษาโรงพยาบาลพทลง A การศกษาปจจยทผปวย TB/HIV ไมไดรบยาตานไวรสเอดส A การศกษาปจจยทผปวย TB/HIV ไมไดรบยา

Cotrimoxazole B การศกษาแนวโนมการดอยาของเชอวณโรค ระดบเขตและ

ประเทศ C การประเมนความคมคาของการตรวจทางพนธกรรมในกลม

ผสมผสวณโรครวมบานเพอรกษาการตดเชอระยะแฝง B การศกษาทางพนธกรรมของเชอเพอยนยนการระบาดของ

วณโรค (Outbreak investigation) B การศกษาขนาดยารกษาวณโรคทเหมาะสมสำาหรบผปวยทม

ระดบ NAT2 ตางๆ Basic science: Undirected, investigator-

initiated research aiming to uncover fundamental knowledge about MTB and closely related organisms (e.g., M. africanum and M. bovis but not other mycobacteria).

Diagnostics: Preclinical or clinical trials of diagnostic technologies and algorithms.

Drugs: Preclinical or clinical research on treatments and treatment strategies for TB disease (including prophylaxis and treatment

-50-

for both latent and active TB). Vaccines: Preclinical and clinical research on

TB vaccines (including both preventive and immunotherapeutic vaccines).

พฒนาเทคนคการคนหาผปวยกลมเสยงใหครอบคลม(ผสมผส,HIV,DM,เรอนจำา,แรงงานขามชาต,ผสงอาย>65 ป)

การคนหาวณโรคเชงรก– ประสทธภาพ : เครองมอ นวตกรรม วธการ รปแบบ– กลมเสยง : กลมเสยง Risk group กลมผตองขง

กลมโรงงาน กลมสถานสงเคราะห กลมผตดเชอเอชไอว กลมเบาหวานทควบคมนำาตาลไมได กลมผปวยโรคมะเรง กลมโรคปอดอดกนเรอรง กลมโรคไตวายเรอรง กลมผปวยโรคสมองพการ กลมตางดาว กลมผสมผสโรครวมบานกลมเดก ผสงอาย ผพการทเปนผสมผสโรครวมบานกลมเดกสถานสงเคราะห กลมศนยเดกเลก การรกษาวณโรค

– การศกษาปจจยทางดานพนธกรรม DNA NAT2 ทมผลตอการเกดตบอกเสบ การดอยา การกลบเปนซำาในผปวยวณโรค

– การปรบขนาดของยาตามผลการตรวจ NAT2 เพอลดภาวะตบอกเสบในกลม Slow Acetelator

– การปรบขนาดของยาตามผลการตรวจ NAT2 เพอลดภาวะตบอกเสบในกลม Rapid Acetelator

การกำากบการกนยา– การกำากบการกนยาโดยวธ Face time ในกลม

วณโรคกลมพเศษ– การกำากบการกนยาโดยภาคเอกชน 7-11 – การกำากบการกนยาโดยวด โบสถ สเหรา– การกำากบการกนยาในเรอนจำา ทณฑสถาน– การกำากบการกนยาในโรงงาน

-51-

Tertiary ลดตาย ลดภาวะแทรกซอน ลดความพการ

ประเดนทางสงคม

B มาตรการลดการตตราทางสงคมของผปวยวณโรคทมประสทธภาพ ครอบคลมทวประเทศ

การชวยเหลอทางสงคม (รปแบบ นโยบาย มาตรการ การชวยเหลอทางสงคมผปวยวณโรค วณโรคดอยาหลายขนาน และวณโรคดอยาอยางรนแรง)

เชงระบบ A การศกษา Unit cost ของการเฝาระวง ปองกน ควบคมวณโรค

C การศกษาคาใชจายของผปวยวณโรคและครอบครว Operational research: Evaluations of new or

existing TB control tools and strategies to guide their effective implementation in program settings. Operational research may include randomized trials, surveillance, and epidemiological and observational studies.

Infrastructure/unspecified: Research specific to TB that the donor is unable to further characterize

การศกษาความชกของคา Creatinine Clearance ในกลมผปวยวณโรค

ศกษาอบตการณทแทจรงของวณโรคในผสงอาย, DM..............................