บทท 2

แนวความคด และการประมาณการตนทน

การบรหารธรกจ ยอมตองการขอมลตนทนเพอประกอบการวางแผน การควบคมและ

การตดสนใจ ขอมลตนทนทละเอยดและมความสาคญตอการดาเนนงานจะชวยใหการบรหารงาน

ของฝายบรหารมประสทธภาพยงขน และบรรลวตถประสงคตามตองการ ตนทนมความสาคญ

สาหรบฝายบรหารชวยใหสามารถวเคราะหทางเลอกปฏบตตาง ๆ ไดถกตอง เชน การตดสนใจ

เกยวกบ การผลตหรอขาย การรบคาสงซอพเศษหรอไม การกาหนดราคาขาย จะผลตเองหรอซอ

เปนตน ในดานการควบคมขอมลตนทนสามารถทาไดเพอใหการบรหารมประสทธภาพเพราะขอมล

ตนทนเปนขอมลทละเอยดชวยในเรองของการวางแผนดานตาง ๆ อาจสรปไดวาขอมลตนทนจะ

ชวยผบรหารในวตถประสงคทสาคญ ดงตอไปน

1. การวางแผนกาไร

2. การควบคมตนทน

3. การคานวณตนทนสนคาคงเหลอ และวดผลการดาเนนงาน

4. กาหนดนโยบายเกยวกบราคา

5. ชวยใหขอมลสาหรบการวเคราะหเพอการตดสนใจ

ความหมายของตนทนและคาใชจาย

สมาคมนกบญช และผ สอบบญชรบอนญาตแหงประเทศไทยไดใหความหมายของ

ตนทนไวดงน “ตนทน” หมายถง รายจายทเกดขนเพอไดมาซงสนคาหรอบรการซงอาจจายเปน

เงนสดสนทรพยอน ตนทนหรอการใหบรการ หรอการกอหน รวมถงผลขาดทนทวดคาไดเปนตวเงน

ทเกยวของโดยตรงกบการไดมาซงสนคาหรอบรการ

จากความหมายดงกลาวอาจสรปความแตกตางของตนทนและคาใชจายไดดงน

ตนทน (cost) หมายถง ทรพยากรทตองเสยไปเพอใหไดมาซงประโยชนในรปของ

สนทรพยหรอบรการ และจะใชประโยชนในอนาคต เชน ตนทนของอาคารทยงเหลออยหลงจากหก

คาเสอมราคาในงวดนน ๆ แลว คาเบยประกนจายลวงหนาทเหลออยหลงจากตดเปนคาใชจาย

ในสวนทบรการคมครองแลวในงวดปจจบน สนคาคงเหลอทยงไมไดจาหนายออกไป เปนตน

ตนทนทยงไมไดใชประโยชนเหลาน จะแสดงเปนสนทรพยอยในงบดล ณ วนสนงวด

22

คาใชจาย (expenses) หมายถง สวนของตนทนทถกใชประโยชนหมดไปแลวใน

ขณะนนหรอรอบระยะเวลาการดาเนนงานตามปกต เชน คาเสอมราคา คาเบยประกน ตนทนสนคา

ทขาย คาโฆษณา เปนตน สวนของตนทนทถกใชประโยชนไปแลวหรอคาใชจายจะแสดงอยใน

งบกาไรขาดทนสาหรบงวดระยะเวลาหนง ๆ ของธรกจ

จากความหมายของตนทนและคาใชจายขางตน จะเหนไดวาศพททงสองมความหมาย

ตางกน แตในปจจบนในลกษณะของการนาไปใชบางทนามาใชแทนกนหรอนามาใชเปนประเภท

เดยวกนซงจรง ๆ แลวตางประเภทกน จงควรระวงในเรองของการนาไปใช

ภาพท 2.1 แสดงความแตกตางของตนทนและคาใชจาย

ทมา : เดชา อนเด, 2545,หนา 1-6

การจาแนกประเภทตนทน

การจาแนกประเภทตนทน จาแนกไดหลายรปแบบในแตละความหมายขนอยกบ

ลกษณะของกจการ ความตองการของผบรหารและวตถประสงคของการนาไปใชประโยชนในดาน

ตาง ๆ ซงในทนจะแบงตนทนตามลกษณะทางการบญช และวตถประสงคการนาไปใชเปน 10

ประเภท ดงน

1. จาแนกการประเภทตามหนาทในองคการธรกจ

การจาแนกประเภทตนทนในลกษณะน จะจดแบงตามหนาท ในการบรหารซงถา

ธรกจเปนกจการซอสนคาสาเรจรปมาไวขาย การแบงหนาทในการบรหารในองคการตามปกตจะ

แบงเปน 4 ฝายไดแก ฝายขาย ฝายบคลากร ฝายบรหารทวไป และฝายบญชและการเงน ฝายขาย

จะมหนาทเกยวกบการขายสนคาโดยตรง ตนทนทเกดขนจากฝายขายจะเรยกวา “ตนทนขาย”

(cost of goods sold) ฝายบคลากร และฝายบรหารทวไป จะมความสมพนธเกยวของกนในเรอง

ตนทน

ตนทนสวนทยง

ไมหมดประโยชน

สนทรพย

ตนทนสวนทหมด

ประโยชนไปแลว

งบดล

คาใชจาย

ขาดทน

งบกาไรขาดทน

งบกาไรขาดทน

23

ของการประสานงานใหสอดคลองกบวตถประงคของกจการ ตนทนทเกดขนเรยกวา “คาใชจายใน

การดาเนนงาน” สวนฝายบญชและการเงนจะเปนผ รวบรวมขอมลตนทนทงหมดนามาจดทางบ

กาไรขาดทน เพอวดผลการดาเนนงาน สามารถแสดงการแบงตนทนตามหนาทในกจการซอสนคา

ขายไดดงน

ภาพท 2.2 แสดงการแบงตนทนตามหนาทในกจการซอสนคาขาย

ทมา : ดดแปลงจาก (ไพรนทร สมภพสกล, 2532, หนา 13)

สาหรบกจการทผลตสนคาไวขายหรอธรกจประเภทอตสาหกรรมการแบงหนาทการ

บรหารโดยทวไปปกตจะแบงเปน 5 ฝาย ไดแก ฝายตลาด ฝายผลต ฝายบคลากร ฝายบรหาร

ทวไป และฝายบญชและการเงน ฝายผลตจะมหนาทรบผดชอบเกยวกบการผลตสนคา ในเรองของ

การควบคมวตถทางตรงทใชในการผลตสนคา ในสวนของคาแรงงานทเกดขนในการผลต รวมทง

คาใชจายการผลตทเกดขนทงหมด เขาสระบบการผลต จนผลตเสรจและไดสนคาสาเรจรปออกมา

ตนทนทเกดขนจากฝายผลต (ฝายโรงงาน) เรยกวา “ตนทนการผลต” ฝายตลาดรบผดชอบในการ

ขายสนคาทผลตเสรจใหไดยอดตามเปาหมาย ตนทนทเกดขนเรยกวา “คาใชจายในการขาย” สวน

ฝายบคลากรและบรหารทวไป รบผดชอบในดานการบรหารทรพยากรมนษย และดานบรหาร

สานกงานทวไป ตนทนทเกดเรยกวา “คาใชจายในการบรหาร” และฝายบญชและการเงน เปน

ผ รวบรวมขอมลเกยวกบตนทนการผลต และคาใชจายการผลต มาจดทางบตนทนผลต งบกาไร

ขาดทน เพอวดผลการดาเนนงาน สามารถแสดงการแบงตนทนตามหนาทในกจการอตสาหกรรมได

ดงน

ตนทนรวม

ตนทนขาย

คาใชจายดาเนนงาน

คาใชจายในการบรหาร

คาใชจายการขาย

24

ภาพท 2.3 แสดงการแบงตนทนตามหนาทในกจการผลตสนคาขาย

ทมา : ดดแปลงจาก (ไพรนทร สมภพสกล, 2532, หนา 14)

2. การจาแนกประเภทตนทนตามสวนประกอบการผลตของผลตภณฑ

ในการผลตสนคา ปจจยทเปนสวนประกอบสาคญ ไดแก วตถทางตรง คาแรงงาน

ทางตรง และคาใชจายการผลต จงสามารถแบงตนทนตามลกษณะนไดเปน 3 ประเภทดงน

1. วตถดบทางตรง (direct materials) คอ วตถดบทเปนปจจยสาคญในการผลต

ในการแปรสภาพเปนสนคาสาเรจรป สามารถคานวณปรมาณไดวาในหนงหนวยผลตภณฑใชเทาไร

ในการผลตสนคาแตละชนด วตถทางตรงอาจเปนชนดเดยว หรอหลายชนดกไดขนอยกบสดสวน

การใชทถอเปนปจจยสาคญ เชน ไมในการผลตเฟอรนเจอร ถอเปนวตถทางตรง สามารถวด

ปรมาณไดวาใน 1 หนวยใชเทาไร หนงทใชทารองเทาถอเปนวตถทางตรงใน 1 ค สามารถวด

ประมาณไดวาใชเทาไร สวนวตถอน ๆ ทใชในการผลตรองเทา เชน ตะป ดาย กาว เปนตน ถอเปน

วตถดบทางออม ทชวยใหการผลตรองเทาสาเรจ ไมไดเปนวตถทเปนปจจยสาคญแตขาดไมได

จะจดอยในสวนประกอบของการผลต คอคาใชจายการผลต

2. คาแรงงานทางตรง (direct labor) คอ จานวนเงนคาจางทกจการจายใหแก

พนกงาน ลกจาง ทชวยแปรสภาพวตถดบเปนสนคาสาเรจรป เปนคาแรงงานทใชในการผลต

ผลตภณฑโดยตรง สามารถวดจานวนการทางานไดแนนอนในรปของชวโมงการทางาน นามาคด

เขาเปนตนทนตอหนวยของผลตภณฑ ตวอยางเชน ในการผลตโตะ คาแรงคนงานทจายใหกบ

คนงานแผนกตดไม แผนกประกอบ และแผนกขดเงา เปนคาแรงงานทางตรง สามารถวดไดวาใน

การผลตโตะ 1 ตว แผนกตดไมใชกชวโมง แผนกประกอบใชกชวโมง และแผนกขดเงาใชกชวโมง

ตนทนรวม

ตนทนขาย

คาใชจายดาเนนงาน

สนคา

สาเรจรป

สนคา

ระหวางผลต

ตนทน

การผลต

คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการบรหาร

25

นามาคานวณตนทนตอหนวยของโตะออกมาได สวนคาแรงงานทไมเกยวกบผลตโดยตรง แตเปน

องคประกอบททาใหการผลตสาเรจลงได เชน คาแรงงานหวหนาคนงาน คาแรงคนงานประจา

เครองจกร คาแรงงานในการยกขนวตถ ภารโรง และยามเฝาโรงงาน เปนตน คาแรงงานเหลาน

เรยกวา คาแรงงานทางออม ซงจะจดอยในสวนประกอบของการผลตคอ คาใชจายการผลต

3. คาใชจายการผลต (manufacturing overhead) คอ ตนทนทเกยวของกบการ

ผลตทงหมด นอกเหนอวตถทางตรงและแรงงานทางตรงททาใหการผลตสาเรจลงไดเปนสนคา

สาเรจรปหรอผลตภณฑ ไดแกวตถทางออม แรงงานทางออม และคาใชจายการผลตอน ๆ

คาใชจายการผลตสามารถแบงเปน 2 ประเภท ดงน

3.1 คาใชจายการผลตผนแปรคอ คาใชจายทเกยวของกบการผลตทม

พฤตกรรม ตนทนเปลยนไปตามกจกรรมทเปลยนไป เชน วตถทางออม แรงงานทางออม คาไฟฟา

เปนตน

3.2 คาใชจายการผลตคงท คอ คาใชจายการผลตทเกยวของกบการผลตทม

ตนทนรวมคงทไมเปลยนไปตามกจกรรม ณ ระดบหนง เชน คาเชาโรงงาน คาประกนภยโรงงาน

คาเสอมราคาโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร เปนตน

คาใชจายการผลต จะเปนสวนหนงในการผลตสนคาไมสามารถระบจานวนการ

ใชไดแนนอนใน 1 หนวยผลตภณฑจะทราบไดตองใชวธถวเฉลย จดเปนตนทนทางออม สามารถ

แสดงการแบงตนทนตามสวนประกอบการผลตของผลตภณฑไดดงน

ภาพท 2.4 แสดงการแบงตนทนตามสวนประกอบการผลตของผลตภณฑ

ทมา : ดดแปลงจาก (ไพรนทร สมภพสกล, 2532, หนา 19)

วตถดบทางตรง

ตนทนการผลต วตถดบทางออม

คาใชจายโรงงานอน ๆ

คาแรงงานทางตรง

แรงงานทางออม คาใชจายการผลต

26

3. การจาแนกประเภทตามความสมพนธกบการผลต

ตนทนทจาแนกประเภทตามลกษณะนกคอ นาตนทนการผลตมาจดประเภท

แบงเปน2ประเภทดงน

3.1 ตนทนขนตน (prime costs) เปนตนทนทใชในการผลตทสาคญไดแก

ตนทนวตถดบทางตรงและตนทนแรงงานทางตรง

3.2 ตนทนแปรสภาพ (conversion costs) หรอบางทกเรยกวาตนทนเปลยน

สภาพ คอ เปนตนทนทใชในการแปรสภาพวตถดบใหเปนสนคาสาเรจรป ไดแก แรงงานทางตรง

และคาใชจายการผลต สามารถแสดงการแบงตนทนตามความสมพนธของผลตภณฑไดดงน

ภาพท 2.5 แสดงการแบงตนทนตามความสมพนธกบการผลต

ทมา : เดชา อนเด, 2545, หนา 1-10

4. การจาแนกประเภทตนทนตามงวดบญช

การดาเนนธรกจโดยปกต กจการจะตองมการวดผลการดาเนนงานเมอดาเนนงาน

เสรจหนงงวดบญช โดยการเปรยบเทยบระหวางรายไดและคาใชจาย ทเกดขนในงวดนน ในสวน

ของคาใชจายจะเกดจากตนทนทเกดขน ในงวดบญชนน ดงน

1. ตนทนผลตภณฑ (product costs) คอ ตนทนทใชเปนองคประกอบใน

การผลต ถอเปนปจจยการผลตไดแก วตถทางตรง คางแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต เมอ

ผลตเสรจกจะไดสนคาสาเรจรปออกมา เปนสนทรพยของกจการทมไวเพอขาย เมอขายสนคาได

จะบนทกเปนตนทนสนคาทขาย ถอเปนคาใชจายในงวดนน สวนสนคาทขายไมหมดเมอสนงวด ก

จะแสดงเปนสนทรพยในงบดล หรอบางทอาจจะกลาวไดวา ตนทนผลตภณฑ เปนตนทนทจะยงไม

ถอเปนคาใชจายจนกวาจะขายหรอเรยกวาตนทนทเปนสนคาคงเหลอได

2. ตนทนงวดเวลา (period costs) หรอบางทเรยกวา ตนทนสาหรบงวด คอ

ตนทนทจะถอเปนคาใชจายทนท เมอเกดขนตามงวดบญชนน ๆ ไดแก คาใชจายในการขายและ

บรการและบรการ หรอเรยกวาคาใชจายการดาเนนงาน

ตนทนการผลต

วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรง

คาใชจายการผลต

ตนทนขนตน

ตนทนแปรสภาพ

27

กจการซอ-ขายสนคา งบดล งบกาไรขาดทน

หก

ตนทนผลตภณฑ สนคาทซอ

= กาไรขนตน

หก

= กาไรจากการดาเนนงาน

กจการอตสาหกรรม งบดล งบกาไรขาดทน

วตถทางตรงทซอ

หก

แรงงานทางตรง

คาใชจายการผลต

= กาไรขนตน

หก

= กาไรจากการดาเนนงาน

ทมา : กาญจนา ศรพงษ, 2540, หนา 16

ตนทน

ผลตภณฑ

วตถทางตรงคงเหลอ ขาย

งานระหวางทา

คงเหลอ

สนคา

สาเรจรป

คงเหลอ

ตนทนสนคา

ขาย

คาใชจายในการ

ขายและบรหาร ตนทนงวดเวลา

ภาพท 2.6 แสดงความสมพนธของตนทนงวดเวลาและตนทนผลตภณฑ

ขาย

สนคาคงเหลอ ตนทนสนคาทขาย

ขายไป

คาใชจายในการ

ขายและบรการ ตนทนงวดเวลา

28

5. จาแนกประเภทตามลกษณะพฤตกรรมของตนทน

พฤตกรรมของตนทน (cost behavior) หมายถง เปนการศกษาวาในชวงเวลา

หนงทมความหมาย ตนทนจะเปลยนแปลงอยางไรเมอมการเปลยนแปลงในระดบของกจกรรมท

เพมขนหรอลดลง

ระดบของกจกรรม หมายถง ฐานหรอปรมาณทกอใหเกดตนทนนน ๆ เชน จานวน

หนวยทผลต จานวนชวโมงการทางาน จานวนหนวยขาย จานวนระยะทาง (กโลเมตร ,ไมล)

เปนตน การจาแนกตนทนวธนแบงไดเปน 3 ลกษณะ ดงน

1. ตนทนผนแปร (variable costs) ลกษณะของตนทนผนแปร จะเปนตนทนทม

ตนทนรวมเปลยนไปตามระดบกจกรรมทเปลยนไปในสดสวนโดยตรง แตจะมตนทนตอหนวยคงท

ตวอยางท 1 สมมตกจการแหงหนง ผลตผลตภณฑทใชวตถทางตรงตอหนวยเทากบ 5 บาท

กจการคานวณหาตนทนวตถทางตรงในชวง 5,000 หนวยถง 25,000 หนวยจะไดดงน

จานวนหนวยทผลต วตถทางตรงตอหนวย ตนทนรวมวตถทางตรง

5,000 5 25,000

10,000 5 50,000

15,000 5 75,000

20,000 5 100,000

25,000 5 125,000

จากตวอยาง วตถดบทางตรงถอเปนตนทนผนแปร เพราะมวตถตอหนวยเทากน

ทกระดบกจกรรม คอ 5 บาท ระดบกจกรรมในทนคอ จานวนหนวยผลต และมตนทนรวมของวตถ

เปลยนไปตามจานวนหนวยทผลตในสดสวนโดยตรง คอ ผลตจานวนนอยเสยตนทนนอย ผลต

จานวนมากเสยตนทนมาก ไมผลตกไมตองเสยตนทน

29

10,000 20,000 30,000 10,000 20,000 30,000

จานวนหนวยทผลต จานวนหนวยทผลต

ภาพท 2.7 กราฟแสดงตนทนผนแปร

ทมา : จากการสมมต

2. ตนทนคงท (fixed costs) ลกษณะของตนทนคงทจะเปนตนทนทมตนทนรวม

จะไมเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรม ทเปลยนไป ณ ระดบหนง แตจะมตนทนตอหนวย

เปลยนแปลงในทางตรงขาม เชน ถาระดบกจกรรม คอ จานวนหนวยผลต ตนทนตอหนวยจะ

ลดลงเมอผลตมากขน หรอตนทนตอหนวยจะมากขนเมอผลตนอยลง ตนทนคงทของกจการ เชน

คาเชา คาประกนภย คาเสอมราคา เปนตน

ตวอยางท 2 สมมตกจการเสยคาเชาอาคารโรงงานปละ 60,000 บาท ในระยะเวลา 5 ป มจานวน

หนวยทผลตไดในแตละปตามลาดบ ดงน 10,000, 20,000, 30,000, 40,000 และ 50,000 หนวย

จากระดบกจกรรมทเปลยนไปสามารถคานวณตนทนตอหนวยไดดงน

จานวนหนวยทผลต ตนทนรวม ตนทนตอหนวย

10,000 60,000 6 บาท

20,000 60,000 3 บาท

30,000 60,000 2 บาท

40,000 60,000 1.5 บาท

50,000 60,000 1.2 บาท

0

15

10

5

กราฟแสดงตนทนผนแปรรวม กราฟแสดงตนทนผนแปรตอหนวย

0

125,000 -

100,000 -

75,000 -

50,000 -

25,000 -

30

จากตวอยาง คาเชาโรงงาน เปนตนทนคงทเพราะมพฤตกรรมตนทนเปนไปตาม

ลกษณะของตนทนคงท คอ มตนทนรวมปละ 60,000 บาท เทากนทกปถงแมวาระดบกจกรรม คอ

จานวนหนวยผลต จะเปลยนไปผลตจานวนมากเสยตนทนตอหนวยนอย ผลตจานวนนอยเสย

ตนทนตอหนวยมาก

0 20,000 40,000 60,000 0 20,000 40,000 60,000

จานวนหนวยผลต จานวนหนวยผลต

ภาพท 2.8 กราฟแสดงตนทนคงท

ทมา : จากการสมมต

3. ตนทนผสม (mixed costs) เปนตนทนทมตนทนรวมเปนตนทนคงทและ

ตนทนผนแปรรวมอยดวยกน บางครงเรยกวา ตนทนกงผนแปร (semi variable cost) เชน คา

โทรศพท คาไฟ คาเชาเครองจกร คาเชาเครองถายเอกสาร เปนตน

ตวอยางท 3 กจการไดเชาเครองจกใชในการผลตเสยคาเชา 15,000 บาทตอป แตถาใช

เครองจกรเกนกวา 10,000 ชวโมงสวนทเกนจะเสยเพมอก 1 บาท ตอชวโมง กจการใชเครองจกร

ทงหมด 5 ป ชวโมงการใชตามลาดบคอ 10,000, 15,000, 20,000, 25,000 และ 30,000 ชวโมง

จากตวอยางสามารถหาตนทนผสมแตละปไดดงน

ปท 1 15,000 บาท

ปท 2 15,000 + (5,000 X 1) = 20,000 บาท

ปท 3 15,000 + (10,000 X 1) = 25,000 บาท

ปท 4 15,000 + (15,000 X 1) = 30,000 บาท

ปท 5 15,000 + (20,000 X 1) = 35,000 บาท

6

5

4

3

2

1

60,000

กราฟตนทนคงทรวม กราฟตนทนคงทตอหนวย

31

จากทคานวณคาเชาเครองจกรซงเปนตนทนผสม เพราะมตนทนคงทและตนทน

ผนแปรรวมอยดวยกน ตนทนคงท คอ 15,000 บาท ทจะตองจาย ถาใชเครองจกรไมเกน 10,000

ชวโมง สวนคาเชาทจะตองจายในสวนทใชเครองจกรเกนกวา 10,000 ชวโมงอกชวโมงละ 1 บาท

คอตนทนผนแปร

จานวนหนวยผลต

ภาพท 2.9 แสดงกราฟตนทนผสม

ทมา : จากการสมมต

จากตวอยางท 3 เปนการคานวณหาตนทนผสมรวมและแสดงกราฟตนทนผสมจะ

เหนวาตนทนผสมประกอบดวยตนทนคงทและตนทนผนแปร สามารถแสดงเปนสมการในการ

คานวณไดดงน

y = a + bx

โดยสมมตให

y = ตนทนผสมรวม

a = ตนทนคงท

b = ตนทนผนแปรตอหนวย

x = ระดบกจกรรมทเปลยนแปลง

40,000

30,000

20,000

10,000

ตนทนรวมหรอตนทนผสม

ตนทนผนแปร

ตนทนคงท

คาเชาเครองจกร

( จานวนเงน )

0 10,000 20,000 30,000 40,000

32

6. การจาแนกประเภทตามความสะดวกในการตดตามตนทน

การแบงตนทนตามลกษณะนบางทกเรยกวา จาแนกตามความสมพนธกบ

ผลตภณฑหรอกจกรรม สามารถแบงตนทนตามลกษณะนไดดงน

1. ตนทนทางตรง (direct cost) หมายถง ตนทนทสามารถตดตามไดวาเปนของ

ผลตภณฑใด แผนกใด หรอกจกรรมใด บางทเรยกวา ตนทนทตดตามได (traceable cost) เชน

เหลกเปนตนทนทางตรงในการผลตรถยนต, เงนเดอนพนกงานขาย เปนตนทนทางตรงของแผนก

ขาย วตถดบในการผลตเปนตนทนทางตรงของแผนกผลต เปนตน

2. ตนทนทางออม (indirect cost) หมายถง ตนทนทไมสามารถระบไดวาเกดขน

เนองจากกจกรรมการดาเนนงานของหนวยงานใด เปนของผลตภณฑใด เปนจานวนเทาไร หรอ

เปนตนทนทเกดจากกจกรรมของการดาเนนงานหลายแผนกหรอหลายหนวยงาน ตนทนทางออมน

อาจเรยกไดวาเปนตนทนรวม (common cost) ของการดาเนนงานทเกยวกบหลายหนวยงานการท

จะแบงตนทนทางออมนใหกบหนวยงานตาง ๆ จะตองใชวธการจดสรรหรอปนสวนตนทนโดยใช

ฐานหรอกจกรรมทเกยวของเปนเกณฑในการแบงตนทน เชน เงนเดอนผจดการทวไป คาเสอม

ราคาอาคาร คาสาธารณปโภค เปนตน

ตนทนอยางหนงอาจเปนตนทนทางตรงของแผนกงานหรอหนวยงานหนงแตอาจ

เปนตนทนทางออมของแผนกงานหรอหนวยงานอกหนวยงานหนงได ขนอยกบความรบผดชอบทม

ตอตนทนนน

7. การจาแนกประเภทตามการตดสนใจในแตละเรอง

การตดสนใจในเรองของการดาเนนงานขอมลตนทนเปนขอมลทชวยในการ

ตดสนใจซงถอเปนปจจยภายในทผบรหารจะตองนามาพจารณาในเรองตาง ๆ สามารถแบงตนทน

ตามลกษณะนไดดงน

1. ตนทนสวนทแตกตาง (different cost) หมายถง ตนทนทเกดจากการ

เปรยบเทยบตนทนในแตละทางเลอกซงปกตจะเปนอยางนอย 2 ทางเลอก สวนแตกตางทเกดขน

ของตนทนอาจจะเพมขนซงเรยกวา ตนทนสวนตางทเพม (incremental cost) หรอลดลงเรยกวา

ตนทนสวนตางทลดลง (decremented cost) จากการเปรยบเทยบเพอทจะตดสนใจเลอก

ทางเลอกในปจจบนหรออนาคต ทมผลประโยชนหรอผลตอบแทนทดกวาหรอดทสด ตนทนสวนท

แตกตางเปนไปไดทงผนแปรหรอคงท ในเรองการตดสนใจเลอกทางเลอกใหม นอกจากจะดท

ตนทนสวนทแตกตางแลวอาจตองดรายไดสวนทแตกตางดวยจะเลอกทางเลอกทมรายได สวนเพม

ทมากกวาตนทนสวนเพมเพราะจะกอใหเกดสวนตางของกาไรสทธทเพมขน

33

ตวอยางท 4 กจการแหงหนงกาลงพจารณาวธการขายสนคาอย 2 วธซงเดมจาหนายโดยผาน

พอคาปลก ทางเลอกใหมคอ จาหนายใหแกลกคาโดยตรง ในการพจารณา 2 ทางเลอก จากสวน

แตกตางของรายไดและตนทน ไดดงน

จาหนายผานพอคาปลก จาหนาย ตนทนและรายได

ใหลกคาโดยตรง

(เดม) (ใหม) สวนแตกตาง

รายได (V) 350,000 400,000 50,000

ตนทนสนคาทขาย (V) 175,000 200,000 25,000

คาโฆษณา (F) 40,000 22,500 (17,500)

เงนเดอนทวไป (F) 10,000 40,000 30,000

คาตอบแทนพนกงานขาย (V) 0 20,000 20,000

คาเสอมราคาคลงเกบสนคา (F) 25,000 40,000 15,000

คาใชจายอน ๆ (F) 30,000 5,000 (25,000)

รวมตนทน 280,000 327,500 47,500

กาไรสทธ 70,000 72,500 2,500

หมายเหต V = ผนแปร ,F = คงท

จากตวอยางขางตน จากการเปรยบเทยบ 2 ทางเลอกจะมรายไดสวนทแตกตาง

เพม 50,000 บาท และมตนทนสวนทแตกตางเพม 47,500 บาท กอใหเกดกาไรสทธเพมขน 2,500

บาท จะเหนวาผลของสวนทแตกตางของตนทนและรายไดกจการจะสามารถตดสนใจเลอก

ทางเลอกทมกาไรเพมขนคอ จาหนายใหลกคาโดยตรง

นอกจากน ตนทนสวนทแตกตางจะเปนตนทนทหลกเลยงไดดวยเพราะถากจการ

ไมเลอกทางเลอกใหมตนทนสวนทแตกตางกจะไมเกดขน

2. ตนทนจม (sunk cost) เปนตนทนทเกดขนแลวในอดตไมสามารถแกไข

เปลยนแปลงไดในปจจบนหรอในอนาคต จะไมมผลในการตดสนใจเลอกทางเลอกในปจจบนหรอ

ในอนาคต เพราะจะเลอกหรอไมเลอกกเกดตนทนนอยแลวอาจกลาวไดวา ตนทนจม เปนตนทนท

หลกเลยงไมได เชน คาเสอมราคาเครองจกรเกา คาเชา คาประกนภยทตกลงทาสญญาแลว

ตนทนสนคาทขาย เปนตน

34

ตวอยางท 5 บรษทมเครองจกรซงมราคาทน 50,000 บาท ประมาณอายการใชงาน 10 ป

คดคาเสอมราคาปละ 5,000 บาท บรษทกาลงตดสนใจซอเครองจกรใหมในปท 5 เนองจาก

เครองจกรเกามกาลงการผลตไมเพยงพอกบสนคาทตองการจาหนาย

จากตวอยางขางตน บรษทมตนทนจมคอ คาเสอมราคาเครองจกรเกาหรอราคา

ทนของเครองจกรเกาทจายซอไปแลว การตดสนใจซอเครองจกรใหม หรอยงคงใชเครองจกรเกา

ตอไปกจะไมทาใหราคาทนของเครองจกรเกาเปลยนแปลงได

3. ตนทนเสยโอกาส (opportunity costs) หมายถงประโยชนหรอผลตอบแทน

ทกจการคาดวาจะไดรบแตไมไดรบเนองจากปฏเสธทางเลอกนน

ตวอยางท 6 กจการมทางเลอก 2 ทางในการลงทน คอ ทางเลอกท 1 การลงทนในทดน

ประมาณผลตอบแทนทไดรบ 100,000 บาท ทางเลอกท 2 ลงทนในหลกทรพยประมาณ

ผลตอบแทน 50,000 บาท ถากจการเลอกลงทนในทางเลอกท 1 ผลตอบแทนในทางเลอกท 2 คอ

50,000 บาท จะเปนตนทนเสยโอกาส แตถากจการเลอกทางเลอกท 2 ตนทนเสยโอกาสจะเปน

ผลตอบแทนของทางเลอกท 1 คอ 100,000 บาท ในเรองของการตดสนใจของผบรหาร ในการ

ดาเนนงาน ตนทนเสยโอกาสถอเปนเรองสาคญ เพราะเปนขอมลบญชทใชในการตดสนใจใน

ปจจบนหรออนาคตในการเลอกทางเลอกได

4. ตนทนทหลกเลยงได (avoidable costs) หมายถง ตนทนทสามารถประหยด

ไดหรอลดลงได เมอตดสนใจไมกระทา หรอกระทากจกรรมนนนอยลง เปนตนทนทมผลในการ

ตดสนใจ

5. ตนทนทไมสามารถหลกเลยงได (unavoidable costs) หมายถง ตนทนทไม

สามารถเปลยนแปลงหรอลดลงไดไมวาจะตดสนใจกระทากจกรรมนนหรอไม เปนตนทนทไมมผล

ในการตดสนใจ

ตวอยางท 7 บรษทแหงหนงมตนทนในการผลตสนคาตอหนวยดงน

วตถดบทางตรง 10 บาท

คาแรงงานทางตรง 8 บาท

คาใชจายการผลตผนแปร 6 บาท

คาใชจายการผลตคงท 4 บาท

รวมตนทนการผลต 28 บาท

35

คาใชจายการผลตคงทรวมเทากบ 40,000 บาท นนประกอบดวย คาเสอมราคา

เครองจกรและคาเสอมราคาโรงงาน ถาบรษทไมทาการผลตเองสามารถสงซอจากบคคลภายนอก

ไดในราคา 20 บาทตอหนวย

จากตวอยาง ตนทนทหลกเลยงได เทากบ 24 บาทตอหนวย ซงประกอบดวย วตถ

ทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร สวนคาใชจายการผลตคงท เปนตนทน

ทหลกเลยงไมได เพราะถงแมกจการจะไมผลตเองคอซอจากบคคลภายนอกกยงคงตองเสย

คาใชจายนอย

8. การจาแนกตนทนตามระดบของการถวเฉลย

สามารถแบงตนทนตามลกษณะนไดดงน

1. ตนทนรวม (total cost) เปนทรพยากรทเสยไปทงหมดจนกวาจะไดสนคาหรอ

บรการในระดบกจกรรมหนง ๆ เชน ถาเปนการผลตสนคา ตนทนรวมกคอ ตนทนทงหมดทเกดขน

ในการผลตไดแก คาวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต สมมตวาในการผลตสนคาจานวน

10,000 หนวย เสยคาวตถดบ 20,000 บาท คาแรงงานทางตรง 10,000 บาท และ คาใชจายการ

ผลต 10,000 บาท ตนทนรวมเทากบ 40,000 บาท

2. ตนทนตอหนวย (unit cost) เปนตนทนทเกดจากการเฉลยตนทนรวม ณ

ระดบการผลตหนง ๆ เชน จากตนทนรวม 40,000 บาท ณ ระดบการผลต 10,000 หนวย ตนทนตอ

หนวยเทากบ 4 บาท เปนตน

การแบงตนทนตามลกษณะน ผบรหารไดใชขอมลตนทนเปนประโยชนในการ

ตดสนใจอยางมากโดยเฉพาะตนทนตอหนวยเพอวตถประสงคดงตอไปน

1.กาหนดราคาสนคาทจะขายได

2.สามารถตราคาสนคาคงเหลอได (โดยวธราคาทน)

3.สามารถคานวณตนทนสนคาทขายเพอผลวดผลการดาเนนงานได

9. การจาแนกตนทนตามความรบผดชอบ

การแบงตนทนตามลกษณะน สามารถแบงตนทนออกไดดงน

9.1 ตนทนทควบคมได (controllable cost)

9.2 ตนทนทควบคมไมได (uncontrollable cost)

เปนการแบงตนทนตามอานาจหนาทความรบผดชอบจะแบงตามระดบการ

บรหารงาน ตนทนบางรายการอาจเปนตนทนทควบคมไมได สาหรบผบรหารระดบหนง แตจะเปน

ตนทนทควบคมไดสาหรบผบรหารอกระดบหนง หมายความวา ผบรหารทรบผดขอบในตนทนใด ๆ

36

ตนทนเหลานนกจะเปนตนทนทควบคมไดของผบรหารคนนน แตถามตนทนใดอยนอกเหนอความ

รบผดชอบตนทนนกจะเปนตนทนทควบคมไมได เชน ตนทนในการผลตสนคา จะเปนตนทนท

ควบคมไดของผจดการฝายผลต เพราะสามารถกาหนดตนทนตอหนวยของสนคามากหรอนอย

ตามมาตรฐานทเขากาหนด แตจะมตนทนทควบคมไมได เชน คาเ สอมราคาสานกงาน

ดอกเบยจาย เงนเดอนพนกงานขาย ซงจะเปนตนทนทควบคมไดของผ บรหารระดบอน หรอ

ฝายอน ๆ ทเกยวของ เปนตน

10. การจาแนกตนทนตามลกษณะงานการผลต

สามารถแบงตนทนตามลกษณะนไดดงน

1. ตนทนงานสงทา (job order costing) เปนตนทนทเกดขน จากงานการผลต

รปแบบหนง เปนระบบตนทนทใชในการรวบรวมและคานวณตนทนผลตภณฑ สาหรบผลตภณฑท

แตกตางกน ทผลตตามคาสงของลกคา ในแตละงวดระบบงาน จะสะสมตนทนของผลตภณฑแต

ละชนดงานแตละงานแยกจากกนในบตรตนทนงาน ตงแตเรมจนงานเสรจ การคานวณตนทนตอ

หนวยจะหาไดจาก ตนทนรวมในการผลตหารดวย จานวนหนวยทผลตได ผลตภณฑทใชระบบงาน

แบบน เชน งานรบเหมากอสราง งานผลตเฟอรนเจอร งานเคมภณฑ งานพมพ งานผลตเสอผา

สาเรจรป เปนตน

2. ตนทนงานชวง (process costing) เปนระบบงานผลตอกรปแบบหนงจะม

การผลตตอเนองกนหลายแผนกจนกวาจะผลตสาเรจ จะผลตผลตภณฑชนดเดยวกนจานวนมากท

เหมอนกน รอการสงซอการผลตจะกระทาตดตอกนไปเรอย ๆ เปนชวง ๆ จากแผนกหนงตอดวย

แผนกสอง จากแผนกทสองตอดวยแผนกทสามไปเรอย ๆ จนสาเรจ ขนอยกบผลตภณฑนนผลตก

แผนกสาเรจ หนวยททาสาเรจของแผนกท 1 เหมอนกบเปนหนวยเรมของแผนกท 2 หนวยททา

สาเรจของแผนกท 2 จะเหมอนเปนหนวยเรมของแผนกท 3 ไปเรอย ๆ จนไดสาเรจรปออกมา

ระบบตนทนชวงการผลต จะสะสมตนทนทงหมดทเกดขนในการผลต ในแผนก

ผลตแตละแผนกของแตละงวดบญช การคานวณตนทนตอหนวยจะไดจากการหารตนทนทงหมดท

เกดขนในงวดผลตหรอแผนกผลต ดวยจานวนหนวยของผลตภณฑทผลตได ในงวดหรอแผนกนน

จากนนถาตองการหาตนทนตอหนวยของผลตภณฑทสาเรจจะตองนาตนทนเฉลยตอหนวย จาก

ทกแผนกผลตรวมเปนตนทนรวมตอหนวยของผลตภณฑทสาเรจนน ผลตภณฑทผลตตามระบบน

เชน การผลตนาอดลม อาหารกระปอง ปนซเมนต เคมภณฑ เปนตน

3. ตนทนปฏบตการ (operation costing) จากการศกษาตนทนงานสงทาและ

ตนทนงานชวงพบวา ระบบตนทนงานสงทาจะใชสาหรบกจการทผลตสนคาหลายชนด เพอใหตรง

37

ตามวตถประสงคของลกคา ในขณะทระบบตนทนงานชวงจะใชสาหรบกจการทผลตสนคาทม

ลกษณะเฉพาะเหมอนกน และมปรมาณมาก ตนทนปฏบตการ หรอบางทเรยกวา ตนทนผสม

(hybrid costing) เปนการพฒนามาจากการนารปแบบของระบบตนทนงานสงทาและระบบตนทน

งานชวงมาผสมกน

ตนทนปฏบตการจะนาไปใชในการคานวณตนทนตอหนวยทผลตภณฑมลกษณะ

บางสวนทเหมอนกน และกมลกษณะเฉพาะตวของผลตภณฑรวมอยดวย เชน การผลตรองเทา

รองเทาแตละยหอจะมรปลกษณะ และวสดทใชตางกน แตรองเทาทกยหอทกแบบตองผาน

กระบวนการตดและเยบเหมอนกน เปนตน

การประมาณการตนทน

การประมาณการตนทน เปนการวเคราะหเพอจาแนกตนทนออกเปน ตนทนคงทและ

ตนทนผนแปรจากตนทนผสม ซงเปนตนทนทมทงตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมกน ซงม

วธการวเคราะหไดเปน 3 วธคอ (ดษณย สองเมอง, 2545, หนา 135-139)

1. วธสงสด-ตาสด

วธสงสด-ตาสด (the high – low method)เปนวธทเกบรวบรวมขอมลตนทนท

เกดขนในแตละระดบกจกรรมในชวงหนงทสนใจ แลววเคราะหทจดสงสด และจดตาสด เพอ

ประมาณการแยกตนทนทง 2 ประเภท โดยมขนตอนดงน

ขนท 1 หาความแตกตางของตนทนและปรมาณกจกรรม ณ จดสงสด และตาสด

ขนท 2 คานวณตนทนผนแปรตอหนวย โดยใชสตรดงน

ตนทนผนแปรตอหนวย = ผลแตกตางในปรมาณตนทน

ขนท 3 คานวณหาตนทนคงท โดย

1. แทนคาสมการตนทนผสม คอ

y = a + by

2. ใชสตรคานวณดงน

ตนทนคงท = ตนทนรวม – (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบกจกรรม)

ผลแตกตางในปรมาณกจกรรม

38

ตวอยางท 8 กจการแหงหนงเสยคาซอมแซมเครองจกรในการผลตผลตภณฑ ในชวง 5 เดอน

ดงน

จานวนหนวยผลต คาซอมแซมรวม

มถนายน 1,000 หนวย 45,550 บาท

กรกฎาคม 1,500 หนวย 52,000 บาท

สงหาคม 2,100 หนวย 61,500 บาท

กนยายน 1,800 หนวย 57,500 บาท

ตลาคม 750 หนวย 41,250 บาท

การคานวณมขนตอนดงน

ขนท 1. หาความแตกตางของตนทนและปรมาณกจกรรม ณ จดสงสดและตาสด

จานวนหนวยผลต คาซอมแซมรวม

จดสงสด 2,100 หนวย 61,500 บาท

จดตาสด 750 หนวย 41,250 บาท

ผลแตกตาง 1,350 หนวย 20,250 บาท

ขนท 2. คานวณหาตนทนผนแปรตอหนวย โดย

ตนทนผนแปรตอหนวย = ผลแตกตางในปรมาณตนทน

= 350,1250,20

= 15 บาทตอหนวย

ขนท 3. คานวณหาตนทนคงท

1. โดยการแทนคาลงในสมการ ณ ระดบกจกรรมใดกจกรรมหนง

จากสมการ y = a + bx

สมมตใชระดบกจกรรมสงสดท 2,100 หนวย

แทนคาสมการ 61,500 = a + (15 X 2,100)

a = 61,500 – 31,500

= 30,000 บาท

ผลแตกตางในปรมาณกจกรรม

39

หรอใชระดบกจกรรมตาสดท 750 หนวย

แทนคาสมการ 41,250 = a + (15 X 750)

a = 41,250 – 11,250

= 30,000 บาท

2. ใชสตรคานวณดงน

ณ ระดบกจกรรมสงสด

ตนทนคงท = 61,500 – (15 x 2,100)

= 30,000 บาท

ณ ระดบกจกรรมตาสด

ตนทนคงท = 41,250 – (15 x 750)

= 30,000 บาท

จากตวอยางสามารถประมาณการตนทนผสมออกเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท

ในตวอยางนมตนทนคงท 30,000 บาท และมตนทนผสมผนแปรตอหนวย 15 บาทตอหนวย จะหา

ตนทนผนแปรรวมในแตละระดบกจกรรมได

2. วธกราฟ

วธกราฟ (the scatter graph method) เปนการจาแนกตนทนเปนตนทนผนแปร

และตนทนคงท โดยนาตนทนทกกจกรรมมาเขยนเปนจดกราฟ เพอเปนแนวทางในการลากเสน

สมการตนทนทจะใชในการจาแนกตนทน วธนจะใหความแมนยาและถกตองมากกวาวธสงสด-

ตาสด มขนตอนดงน

2.1. นาตนทนและกจกรรมทมความสมพนธกบตนทนทกระดบกจกรรม มาเขยน

เปนจดกราฟ โดยใหแกนนอน X แทนคาของกจกรรม และแกนตง Y แทนคาของตนทน

2.2. ลากเสนตรงตดแกน Y โดยใหผานหรอใกลเคยงกบทกจดกราฟ ใหมาก

ทสด เสนตรงทลากนนจะเปนสมการตนทน (regression line) สวนทตดแกน Y คอ ตนทนคงท

และสวนทเปนความชนของเสนตรง คอ ตนทนผนแปร ทผนแปรไปตามระดบกจกรรม

2.3. นาคาของตนทนคงทไปแทนคาในสมการตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมใดกได

เพอคานวณหาตนทนผนแปรรวม สมการตนทนรวมเปนดงน

ตนทนรวม = ตนทนคงท+ตนทนผนแปร

40

ตนทนผนแปรรวมทไดจากการคานวณ เมอหารดวยปรมาณกจกรรมจะไดตนทน

ผนแปรตอหนงกจกรรม ทาใหเขยนสมการไดดงน

ตนทนรวม = ตนทนคงท + ตนทนผนแปร / หนวย x ปรมาณกจกรรม

หรอ Y = a + b

ตวอยางท 9 บรษท สองแสง จากด มตนทนผสมเปนคาซอมบารง ตองการจาแนกตนทนผสม

ออกเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทโดยวธกราฟ ดงน

1. นาคาซอมบารงและระดบกจกรรมชวโมงเครองจกรทงหมดไปเขยนเปนจดกราฟ

โดยใหแกนนอน X เปนชวโมงเครองจกร และแกนตง Y เปนตนทนคาซอมบารง

2. ลากเสนตรงตดแกน Y โดยใหผานหรอใกลกบทกจดกราฟใหมากทสด เสนตรงท

ลากจะเปนเสนสมการตนทนคาซอมบารง สวนทตดแกน Y คอ คาซอมบารงคงท สวนทเปนความ

ชนของเสน คอ ตนทนผนแปรตอชวโมงเครองจกร

คาซอมบารง Y

• •

• •

• •

ภาพท 2.10 แสดงการจาแนกตนทนโดยวธกราฟ

ทมา : ดดแปลงมาจาก (ดษณ สองเมอง, 2545, หนา 138)

3. จากกราฟเสนสมการตนทนคาซอมบารงตดท 825 บาท ดงนนตนทนคาซอมบารง

คงท (a) = 825 บาท นาตนทนคงทไปหกออกจากตนทนรวมในระดบกจกรรมใดกจกรรมหนงบน

เสนสมการตนทน เพอคานวณหาตนทนผนแปร

2,500

2,000

1,500

1,000

500

X ชวโมงเครองจกร

500 1,000 1,500 2,000 2,500

41

จากกราฟคานวณหา ณ จดระดบกจกรรม 1,825 ชวโมงเครองจกร

ตนทนรวม 2,275 บาท

หก ตนทนคงท 825 บาท

ตนทนผนแปรรวม 1,450 บาท

ตนทนผนแปรตอชวโมงเครองจกร = 825,1450,1 = .795

ดงนน สมการตนทนคาซอมบารง โดยวธกราฟจะไดดงน

Y = 825+0.795X

3. วธกาลงสองนอยทสด

วธกาลงสองนอยทสด (the least squares regression method) เปนการจาแนก

ตนทน โดยนาขอมลตนทนกจกรรมทรวบรวมไดทงหมดมาคานวณทางสถต วธกาลงสองนอย

ทสด โดยใชคอมพวเตอรและโปรแกรมสาเรจรปทางสถต เพอใหไดสมการตนทนรวม Y = a+bx

ซงเนนสมการทประมาณตนทนไดใกลเคยงกบตนทนทเกดขนจรงมากทสด หรอมผลตางนอยทสด

นอกจากนรายงานผลของคอมพวเตอรยงแสดงถงคาผนแปร (ตวแปรตาม)กบกจกรรม (ตวแปร

อสระ)ดวยคาสมประสทธของ R2 เปนเปอรเซนต ตงแต 0% - 100% ถา R2 มคาสงแสดงวาม

ความสมพนธกนมาก เหมาะสมทจะกาหนดเปนกจกรรมของตนทนผนแปร

การประมาณตนทนจากการวเคราะห เพอจาแนกตนทนทง 3 วธจะเหนวา วธสงสด-

ตาสด จะเปนวธทงายและสะดวกในการคานวณจงนยมใชกน สวนวธการใชกราฟและวธกาลง

สองนอยทสดถาไมใชคอมพวเตอรชวยในการคานวณจะคานวณไดยากมาก

สรป

ขอมลตนทน เปนขอมลทสาคญทผบรหารใชในการวางแผน ควบคม และตดสนใน

เรองตาง ๆ ตนทนสามารถแบงไดเปนหลายประเภทขนอยกบวตถประสงคของการนาไปใช

สามารถจาแนกตนทนในแตละประเภท ดงน

1. จาแนกประเภทตามหนาทในองคการธรกจ ไดแก ตนทนการผลต หรอตนทนขาย

คาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหาร

2. จาแนกประเภทตามสวนประกอบการผลตของผลตภณฑ ไดแก วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต

3. จาแนกประเภทตามงวดบญช ไดแก ตนทนผลตภณฑ และตนทนงวดเวลา

42

4. การจาแนกประเภทตามลกษณะพฤตกรรมของตนทน ไดแก ตนทนผนแปร

ตนทนคงทและตนทนผสม

5. การจาแนกประเภทตามความสมพนธกบการผลต ไดแก ตนทนขนตน และตนทน

แปรสภาพ

6. การจาแนกตามความสะดวกในการตดตามตนทน ไดแก ตนทนทางตรง และ

ตนทนทางออม

7. การจาแนกประเภทตามการตดสนใจในแตละเรอง ไดแก ตนทนสวนทแตกตาง

ตนทนจม ตนทนคาเสยโอกาส ตนทนทหลกเลยงได และตนทนทหลกเลยงไมได

8. การจาแนกประเภทตามระดบของการถวเฉลย ไดแก ตนทนรวม และตนทนตอ

หนวย

9. การจาแนกประเภทตามความรบผดชอบ ไดแก ตนทนทควบคมได และตนทนท

ควบคมไมได

10. การจาแนกประเภทตามลกษณะงานการผลต ไดแก ตนทนงานสงทา ตนทนงาน

ชวง และตนทนปฏบตการ

การตดสนใจทแตกตางกน ตองใชขอมลตนทนทแตกตางกน ตนทนทนยมใชไดแก การ

จาแนกประเภทตามสวนประกอบการผลตของผลตภณฑ การจาแนกประเภทตามพฤตกรรมและ

การจาแนกประเภทตามการตดสนใจในแตละเรอง

การประมาณกาตนทนผสมเปนการวเคราะหเพอแยกตนทนผสมออกเปนตนทนคงท

และตนทนผนแปร ประมาณการได 3 วดงน

1. วธสงสด-ตาสด (the high-low method)

2. วธกราฟ (the scatter graph method)

3. วธกาลงสองนอยทสด (the least squares method)

43

แบบฝกหดทายบท

1. ขอมลตนทนมความสาคญตอฝายบรหารอยางไร

2. จงอธบายถงความแตกตางของตนทนและคาใชจาย

3. การจาแนกตนทนตามวตถประสงคของการนาไปใชสามารถแบงตนทนไดเปนกประเภท

อะไรบาง

4. ตนทนทมผลในการตดสนใจมอะไรบาง

5. ตนทนผนแปรและตนทนคงทตางกนอยางไร

6. องคประกอบของตนทนการผลตมอะไรบาง

7. ตนทนทางตรงและตนทนทางออมตางกนอยางไร

8. ตนทนผสม คออะไร

9. การวเคราะหตนทนผสมมกวธ อะไรบาง

10. ตนทนทหลกเลยงไดและหลกเลยงไมไดตางกนอยางไร

11. บรษทถอดรหส จากด มขอมลในการดาเนนงานในป 25X4 ดงน

หนวย : บาท

วตถดบคงเหลอ 1 ม.ค. 25X4 4,500

งานระหวาทา 1 ม.ค. 25X4 9,000

สนคาสาเรจรปคงเหลอ 1 ม.ค. 25X4 13,000

คาใชจายในการขาย 7,000

คาสาธารณปโภคในโรงงาน 1,300

คาเสอมราคาโรงงาน 13,100

วตถดบซอระหวางงวด 37,500

คาเบยประกนภยโรงงาน 2,000

วสดสนเปลองในโรงงาน 750

คาแรงงาน 7,500

คาใชจายในการบรหาร 13,500

คาซอมบารงโรงงาน 4,350

คาแรงงานทางออม 15,000

วตถดบคงเหลอ 31 ธ.ค. 25X4 3,000

งานระหวางทา 31 ธ.ค. 25X4 5,000

44

สนคาสาเรจรป 31 ธ.ค. 25X4 10,500

ยอดขาย 125,000

ใหทา คานวณหา

1. ตนทนสนคาทผลตเสรจ

2. ตนทนสนคาทขาย

3. งบกาไรขาดทน ประจาวนท 31 ธ.ค. 25X4

12. นายชาตชายเชารานคาแหงหนง สาหรบระยะเวลา 1 ป โดยเขาตองจายเงนกอน 2,100 บาท

นอกจากนนยงตองจายอกภายหลง 2,100 บาท รานคาแหงนนายชาตชายวางแผนทจะใชเปน

สถานทขายเครองใชไฟฟาและไดประมาณผลการดาเนนงานไวดงน

หนวย : บาท

ขายสทธ 70,000

ตนทนสนคาทขาย 45,000

คาจาง 12,000

คาเชา 4,200

คาใชจายอน ๆ 3,700 64,900

กาไรสทธ 5,100

นายชาตชายมนโยบายวาไมไดขายเครองใชไฟฟาตอไปแลวจะใหผ อนเชารานตอเดอน

500 บาท

ใหทา จาแนกประเภทตนทนจม และตนทนเสยโอกาสของนายชาตชาย

13. ขอมลนเปนขอมลตนทนทนตาง ๆ ทเกดขนของบรษท ดอกรกอตสาหกรรม จากด

หนวย : บาท

วตถดบทางตรง 175,000

คาแรงงานทางตรง 210,000

คาแรงงานทางออม 45,000

วตถดบทางออม 15,000

คาเสอมราคาอาคารโรงงาน 75,000

คาลวงเวลาพนกงานฝายผลต 12,500

เงนเดอนฝายบรหาร 50,000

เงนเดอนวศวกรผควบคมการผลต 17,500

45

คาโฆษณา 40,000

คาสาธารณปโภค (โรงงาน 70%, สานกงาน 30%) 12,500

คาใชจายการผลตอน ๆ 27,500

คาเสอมราคาอาคารสานกงาน 35,000

คาเบยประกนภย (โรงงาน 75%, สานกงาน 25%) 30,000

คาซอมบารง (โรงงาน 80%, สานกงาน 20%) 7,500

เงนเดอนพนกงานขาย 15,000

คาขนสงออก 1,000

จงคานวณหาตนทนตาง ๆ ดงตอไปน

1. ตนทนการผลต

2. ตนทนงวดเวลา

3. ตนทนขนตน

4. ตนทนแปรสภาพ

5. ตนทนคาใชจายในการผลต

14. บรษทพาณชยการคาจากด ผลตเครองใชและเครองตกแตงมตนทนและคาใชจายทเกยวของ

กบการดาเนนงานมดงน

1. ผาและหนงหมเบาะใชในการผลตเครองตกแตง

2. กาว, ตะป, สและชนสวนเลกอน ๆ ทใชงานการผลต

3. เงนเดอนของหวหนาผควบคมภายในโรงงาน

4. คาเชาสานกงาน

5. คาเสอมราคาเครองจกรโรงงาน

6. คานายหนาพนกงานขาย

7. เงนเดอนของผตรวจสอบสายการประกอบ

8. เงนเดอนผจดการทวไป

9. คาเบยประกนภยเครองจกรโรงงาน

10. คาเสอมราคาอาคารสานกงาน

11. คาเสอราคาอาคารสานกงาน-โรงงาน

12. คาซอมแซมโรงงาน

13. คาจางคนงานสายการประกอบ

46

14. คาโฆษณา

15. เงนเดอนพนกงานขาย

ใหทา จดประเภทตนทนตาง ๆ ตามตวอยางตอไปน

ชนดตนทน ผนแปร (V) คาใชจาย คาใชจาย ตนทนผลตภณฑ

หรอคงท (F) ขาย บรหาร ทางตรง ทางออม

วตถทางตรง V X

เงนเดอนผบรหาร F X

คาเชาโรงงาน F X

15. ตนทนในการซอมบารงของบรษท สมบตทวร จากด ของชวง 6 เดอนแรก ปรากฏดงน

เดอน ระยะทาง (กม.) ตนทน (บาท)

มกราคม 16,000 22,000

กมภาพนธ 17,000 22,800

มนาคม 21,200 23,200

เมษายน 25,400 23,400

พฤษภาคม 30,000 24,000

มถนายน 40,000 25,000

ใหทา 1.ประมาณการตนทนผนแปรตอกโลเมตรและตนทนคงทตอเดอนโดยใช

วธสงสด – ตาสด (the high – low method)

2.ประมาณการตนทนในการซอมบารงทคาดวาจะเกดเมอระยะทาง 22,000 กโลเมตร

47

เอกสารอางอง

กาญจนา ศรพงษ. (2540). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กชกร เฉลมกาญจนา. (2544). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จนดา ขนทอง. (2539). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เดชา อนเด. (2545). การบญชตนทน. กรงเทพฯ : ธนาเพรส แอนด กราฟฟค.

ดษณย สองเมอง. (2545). ความรทวไปเกยวกบตนทน. ในมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ประมวลสาระชดวชา การบญชเพอการจดการและการวางแผนภาษอากร.

หนวยท 1– 8, หนา 125 -171 (พมพครงท 2). นนทบร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ไพรนทร สมภพสกล. (2532). การบญชบรหาร. กรงเทพ ฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วนฤด สขสงวน, ธารน พงศสพฒน และ นพนธ เหนโชคชยชนะ. (2546). การบญชบรหาร.

กรงเทพฯ : ม.ป.ท.

ศศวมล มอาพล. (2546). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพฯ : อนโฟไมนง.

สภาพร (หะยะมน) พรนภา. (2536). การบญชบรหาร. กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อมรศร วชรพบลย. (2540). การบญชเพอการจดการ ( พมพครงท 2). กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยรงสต.

Hanson, D. R., & Mowen, M.M. (2005). Managerial accounting (7thed.). Ohio :

South – Western.

Hilton, R. W.(1999). Managerial accounting. New York : McGraw – Hill.

Noreen, E. W.,& Garrison. R. H. (2000). Managerial accounting (9th ed.). Boston :

McGraw – Hill.