เพื่อความเป นอยู ที่ดี็กและ ... · 2016-01-26 · บทที่ 2 ทบทวนวรรณกรรม 5 2.1 สถานการณ

รายงานการวจย

การใชทนทางสงคม เพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

โดย

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

รวมกบ สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส

คนพการ และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

พ.ศ. 2549

ก

คานา

ทนทางสงคมเปนปจจยสาคญในการสงเสรม และพฒนาคณภาพชวตของเดกและเยาวชนใหเปนคนด รจกการรวมกลมเพอทาประโยชนตอสงคม มความรบผดชอบตอสวนรวม ชวยกนสบสานวฒนธรรมประเพณทด มจรยธรรม มเหตผล มความซอสตยสจรต องคความรเกยวกบทนทางสงคมสามารถนาไปใชในการพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชน สมควรทจะทาการศกษาหาแนวทางทจะนาทนทางสงคมมาใชใหเปนประโยชนอยางจรงจง ดงนน สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงสนบสนนใหมการศกษาวจย รวมกบสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รวมทงรบฟงความคดเหนของเยาวชน และผทเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชน ผลการศกษาจะเปนประโยชนตอการกาหนดนโยบาย และยทธวธในการพฒนาเดกและ เยาวชน ทงในสวนกลางและสวนทองถนใหมประสทธภาพมากยงขน สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงมนษย และสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ขอขอบคณ ผทรงคณวฒ พระภกษ คร-อาจารย เยาวชน ผแทนหนวยงานภาครฐ และองคกรพฒนาเอกชน ทใหขอมล ขอคดเหน คาแนะนาปรกษา และสนบสนนขอมล เปนอยางด หวงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนตอหนวยงานทงภาครฐและเอกชน รวมทงผทมสวนเกยวของในงานพฒนาเดกและเยาวชน

(นายกตต สมานไทย) ผอานวยการ

สานกงานสงเสรมสวสดภาพ และพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย

ค

สารบญ หนา

คานา ก สารบญ ค สารบญตาราง ช สารบญแผนภาพ ฌ บทคดยอภาษาไทย ฏ บทคดยอภาษาองกฤษ ฐ

บทสรปผบรหาร ฒ บทท 1 บทนา 1. ทมาและความสาคญของปญหา 1 2. วตถประสงค 3 3. ขอบเขตการศกษา 3 4. นยามศพทการวจย 3 5. ประโยชนทไดรบ 4

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 5 2.1 สถานการณและสภาพปญหาเดกและเยาวชนในสงคมไทย 5 2.1.1 สถานการณเดกและเยาวชน 6 2.1.2 สภาพปญหาเดกและเยาวชน 8 2.1.3 นโยบายและผลการดาเนนงานพฒนาเดกและเยาวชน 14 2.1.4 ความเปนอยทดของเดกและเยาวชน 16 2.2 ความหมาย ความสาคญ รปแบบ ปจจย และขอวจารณทนทางสงคม 18 2.2.1 ความหมายและแนวคดทนทางสงคม 18 2.2.2 ความสาคญของทนทางสงคม 21 2.2.3 รปแบบของทนทางสงคม 21 2.2.4 ปจจยทเออใหเกดทนทางสงคม 24 2.2.5 ขอวจารณทนทางสงคม 25

ง

สารบญ (ตอ)

หนา

2.3 มตและองคประกอบของทนทางสงคม 27 2.3.1 มตและองคประกอบของทนทางสงคมในตางประเทศ 26 2.3.2 มตและองคประกอบของทนทางสงคมในประเทศไทย 29 2.4 ทนทางสงคมกบการพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชน 30 2.4.1 แนวคดพนฐานเกยวกบกระบวนการทนทางสงคม 31 2.4.2 แนวทางการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทด 34 ของเดกและเยาวชน

บทท 3 ระเบยบวธวจย 3.1 แหลงขอมล และกลมตวอยาง 39 3.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 39 3.3 วธการวเคราะหขอมล 40

บทท 4 ผลการศกษา 41 4.1 คณลกษณะของเยาวชนกลมตวอยาง 41 4.2 องคประกอบและมตของทนทางสงคม 41 4.2.1 ทนมนษย/เยาวชน 41 4.2.2 ทนครอบครว 55 4.2.3 ทนชมชน 62 4.2.4 ทนโรงเรยน 71 4.2.5 ทนศาสนา/วด 79 4.2.6 สถาบนสอ 83 4.3 กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขาย 84 และพฒนาความเปนอยทดของเยาวชน 4.3.1 กระบวนการนาทนทางสงคมมาพฒนาเครอขายเยาวชน 84

4.3.2 กระบวนการการพฒนาทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเยาวชน 93

จ

สารบญ (ตอ)

หนา 4.4 ปญหา บทบาท และ คณลกษณะเดนของผนาเยาวชน 97 4.4.1 ปญหา สาเหต และผทควรแกปญหา 97 4.4.2 บทบาทของเยาวชนในสภาเยาวชน 101 4.4.3 คณลกษณะเดนของผนาเยาวชน 102 4.5 ปญหา อปสรรค ในการนาทนทางสงคมมาใชในการเสรมสราง 104 ความเขมแขงของเครอขาย บทท 5 สรป อภปรายผล การศกษา และขอเสนอแนะ 107 5.1 สรปผลการศกษา 108 5.2 อภปรายผลการศกษา 114 5.3 ขอเสนอแนะ 119 เอกสารอางอง 123 ภาคผนวก ก. แบบสอบถาม 129 ภาคผนวก ข. เยาวชนและหนวยงาน 143 ภาคผนวก ค. ประมวลภาพ 149 ภาคผนวก ง คณะทางานการดาเนนการจดทาโครงการฯ 159 ภาคผนวก จ. ภาระงานของทมวจย 161

ช

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 รอยละของเยาวชนทเปนตวอยาง จาแนกตามคณลกษณะสวนบคคล 43 ตารางท 2 รอยละของเยาวชน ดานการศกษา ดานเศรษฐกจ และอปนสยใจคอ 44 ตารางท 3 รอยละของเยาวชน จาแนกตามระดบความมนคงทางอารมณ 49 ตารางท 4 รอยละของเยาวชน จาแนกตามการใชเวลาในชวตประจาวน 50 และเวลาวางในการทากจกรรม ตารางท 5 รอยละของเยาวชน จาแนกตามเหตผลหลกของการทากจกรรมเพอสงคม 51 อปสรรคปญหา และผใหคาแนะนาปรกษา ตารางท 6 รอยละของเยาวชน จาแนกตามเปาหมายชวตของเยาวชน 53 ตารางท 7 รอยละของเยาวชน จาแนกตามกจกรรมทเยาวชนเคยมสวนรวม 54 และตองการทาในอนาคต ตารางท 8 รอยละของเยาวชน จาแนกตามทนทางสงคมดานครอบครวของเยาวชน 57 ตารางท 9 รอยละของเยาวชน จาแนกตาม ระดบความสมพนธของครอบครว 61 ระดบความไววางใจของคนรอบขาง, ระดบความมนคงทางอารมณ

และคณภาพชวตระดบของเยาวชน ตารางท 10 รอยละของเยาวชน จาแนกตามระดบทนทางสงคมในชมชน 63ตารางท 11 รอยละของสถานบรการทตงอยในชมชน จาแนกตามประเภทสถานบรการ 64

และระดบความไววางใจคนรอบขางในชมชน ตารางท 12 รอยละของเยาวชนทระบทนทางสงคมดานตางๆ ของชมชน 66 ตารางท 13 รอยละของเยาวชนทระบทนทางสงคมดานวฒนธรรมประเพณของชมชน 67 ตารางท 14 รอยละของเยาวชนทเขารวมกจกรรมชมชน 68 ตารางท 15 รอยละของกจกรรม/โครงการทชมชนจดใหเยาวชน 70 และผใหการสนบสนนกจกรรม ตารางท 16 รอยละของเยาวชนทเขารวมกจกรรมโรงเรยน 71

ซ

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 17 รอยละของเยาวชนททากจกรรมนอกหลกสตรและมครอาจารยสนบสนน 72 ตารางท 18 รอยละของเยาวชน จาแนกตามความตองการ การสนบสนนการทา 78 กจกรรมเพอสงคมจากหนวยงานภาครฐ ตารางท 19 รอยละของเยาวชน จาแนกตามสอทไดรบและสอทมความนาเชอถอ 83 ตารางท 20 กระบวนการเสรมสรางทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเยาวชน 94 ตารางท 21 รอยละของระดบคณภาพชวตของเยาวชน 95 ตารางท 22 ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จาแนกตามกจกรรมโรงเรยนทมสวนรวม 96 และเกรดเฉลย ตารางท 23 รอยละของเยาวชน จาแนกตามความคดเหนตอปญหาเยาวชน 98

สาเหตของปญหา และการแกไขปญหา ตารางท 24 รอยละของเยาวชนทมตาแหนงในสภาเยาวชนจงหวด 101

ฌ

สารบญแผนภาพ หนา

แผนภาพท 1 รอยละของเยาวชนจาแนกตามกจกรรมททารวมกนในครอบครว 57 แผนภาพท 2 รอยละสถานบรการทตงอยในชมชน 65 แผนภาพท 3 รอยละของเยาวชนทเขารวมกจกรรมชมชน 68 แผนภาพท 4 รอยละของกจกรรมทชมชนจดใหเยาวชน 70 แผนภาพท 5 ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จาแนกตามกจกรรมโรงเรยนทมสวนรวม 96 แผนภาภท 6 ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จาแนกตามเกรดเฉลยของเยาวชน 97 แผนภาพท 7 ปญหาของเยาวชน จาแนกตามเยาวชนทกาลงเรยนและททางานแลว 99 แผนภาพท 8 สาเหตของปญหาของเยาวชน จาแนกตามเยาวชนทกาลงเรยน 100 และททางานแลว แผนภาพท 9 ผทควรแกปญหาเยาวชน จาแนกตามเยาวชนทกาลงเรยนและททางานแลว 100

ฎ

บทคดยอ การใชทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

ทนทางสงคมเปนรากเหงาของการพฒนาและแกไขปญหาเดกและเยาวชน การนาทนทางสงคมทมอยมาเสรมสราง พฒนา และใชใหเกดประโยชน จะชวยใหเดกและเยาวชนมความเปนอยทดขน การศกษาครงนมวตถประสงค คอ 1) เพอศกษาองคประกอบและมตของทนทางสงคมทเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชน 2) เพอศกษากระบวนการนาทนทางสงคม มาใชในการเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายและความเปนอยทดของเยาวชน และ 3) เพอนาเสนอนโยบาย และกลยทธในการสงเสรมการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทดของเยาวชน เยาวชนทเปนกลมตวอยาง มจานวน 680 คน จากจงหวดตางๆทวประเทศ ทเขารวมกจกรรมสภาเยาวชน และเจาหนาททเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชนจากหนวยงานภาครฐและองคกรพฒนาเอกชน ผลการศกษา พบวา เยาวชนเปนทนทางสงคมทสาคญ โดยเยาวชนเกอบครงหนงมสวนรวมในการทากจกรรมเพอสงคมหรอกจกรรมนอกหลกสตร ในงานอาสาสมครของกจกรรมคายอาสาพฒนาชนบท และการรณรงคตางๆ ดวยเหตผลวาทาแลวมความสขและเปนการสรางคณคาของตนเอง ปจจยทมผลตอการมสวนรวมในกจกรรมเพอสงคมคอ ทรพยากร ความสนใจของเยาวชน และวธการระดมคน สถาบนทางสงคม โดยเฉพาะครอบครว โรงเรยน และชมชน มบทบาทสาคญตอการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเยาวชน กลาวคอ ครอบครวทพอแม-ลกมสายสมพนธใกลชดกน กจะทาใหเยาวชนมความมนคงทางอารมณสง และมพฤตกรรมไปในทางบวก โรงเรยนสวนใหญจดกจกรรมใหแกเยาวชน โดยเยาวชนเกอบรอยละ 80 มโอกาสเขารวมกจกรรมทงในและนอกหลกสตร โดยมครแนะแนวเปนผใหคาแนะนาปรกษา ชมชนประมาณครงหนงจดกจกรรมทดใหแกเยาวชนและคนในชมชน โดยเฉพาะกจกรรมการพฒนาชมชนและกฬา แตกมชมชนเกอบครงหนง (รอยละ 45) ทมสภาพแวดลอมชกนาไปในทางทไมด นอกจากนยงมหนวยงานภาครฐ และองคกรพฒนาเอกชนทสนบสนนการจดกจกรรมเพอสงคมใหแกเยาวชนอยมากมาย แตปญหาเยาวชนกยงคงมอยและคอนขางสลบซบซอน โดยเฉพาะปญหาการใชสารเสพตด การมเพศสมพนธทไมปลอดภย และสอลามก อนมสาเหตมาจากการขาดสตความยงคด ขาดประสบการณ และความอยากรอยากลองของเยาวชนเอง สาหรบการแกปญหา เยาวชนเหนวารฐบาลและหนวยงานทเกยวของควรมบทบาทหลกในการแกปญหาดงกลาวอยางเหมาะสมและเปนระบบ การนาทนทางสงคมมาใชเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายและความเปนอยทดของเดกและเยาวชน มหลายแนวทาง ทงทดาเนนการโดยหนวยงานภาครฐและองคกรพฒนาเอกชน รวมทงชมชนเอง แตเครอขายเหลานน ยงไมมการประสานการทางานรวมกน เพอใหเกดพลงในการขบเคลอนงานดานเยาวชน และเพอประโยชนของเยาวชนอยางแทจรง กระบวนการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเยาวชนโดยการเสรมสรางทกษะตางๆ และใหมประสบการณในการทางานเพอสงคมและการแกปญหา ทาใหเยาวชนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดขน มจตสานกรกถนเกด มความภาคภมใจในตวเองมากขน มวธการคดทเปนระบบมากขน สงผลใหเยาวชนไดรบผลตอบแทนหรอโอกาสทดกวาคนทไมไดทากจกรรมเพอสงคม และมชวตความเปนอยทดขน อยางไรกตาม ยงมปญหาอปสรรคหลายประการในการเสรมสรางทนทางสงคม โดยเฉพาะการขาดผประกอบการทางสงคม และทนทรพยในการสงเสรมเยาวชนใหทากจกรรมอยางตอเนอง ดงนน รฐบาลควรใหการสนบสนนดานงบประมาณในการจดตง“กองทนสาหรบกจกรรมเยาวชน” เพอใหเยาวชนมโอกาสเขามามสวนรวมในการทากจกรรมเพอสงคม และพฒนาขดความสามารถเปนผประกอบการทางสงคมในระยะยาว อนจะทาใหการพฒนาทนทางสงคมของเยาชนเปนไปอยางยงยน

ABSTRACT

THE USE OF SOCIAL CAPITAL FOR YOUTH WELL BEING

Social capital is the foundation of youth development and problem solving. Building up social capital by social interaction and social networks has, in turn, an impact on youth well-being. The objectives of this study were: to study the compositions and dimensions of social capital and process of building up social capital in relations to youth well-being for policy development and recommendation of strategies. The sample was 680, comprised of young people participated in the Youth Council activities and officers in related youth development government institutions and non-governmental organizations from all over the Thailand. The results revealed that youth were the most important human and social capital. More than half of them had involved in social or extracurricular activities as volunteers in rural development activities and different campaigns. Social institutions, particularly family and schools had important roles in building up of youth social capital. Social capital within the family in terms of close bonding ties between children and parents contributed their children to have a stable emotional and reinforcement of positive behaviors, including well-being. Moreover, social capital outside the family was found in school and community. 80% of youth participated in school and extracurricular activities under the supervision of guidance teacher. Half of communities provided social activities not only for youth but also for other community members. It was found that majority of youth like to participate in community development activities. However, nearly half of community settings also had risk places for youth, particularly internet and game cafe, night club, bar and gambling places. Even though many government agencies and NGOs had been built youth network and supportive activities, health risk behaviors, such as smoking cigarette, drinking liquor, unsafe sex and obscene media, still exist as the main problems and these problems were too complicated to solve by the youth themselves. They needed the government and responsible agencies to find the systematic and appropriate ways to solve such problems. There were several ways in building up the social capital and expanding social network for the youth by the government and NGOs as well as those existed in the community; however these networks should be more coordinated and cooperated for the mutual benefit of the youth. The process of building up social capital by capacity building and training, affected their behavioral changes, self-efficacy, control themselves, civic mind, and system of thinking. In addition, these impact on better opportunity in studying and applying for work, including well being of the youth. Lacking of social entrepreneurs and financial support for creative thinking and continuing activities were the main obstacles to develop youth social capital. Thus, sustainable building up and development of youth social capital should be supported by “Social Fund for Youth Activities” and capacity building, for future social entrepreneurs as well as promoting civic engagement among the youth with government support.

ฒ

บทสรปสาหรบผบรหาร

ทนทางสงคมเปนปจจยหนงทไดรบความสนใจและยอมรบมากขนในปจจบน เปนรากเหงาของการพฒนาและการแกไขปญหาตาง ๆ การนาทนทางสงคมทมอยมาเสรมสราง พฒนา และใชใหเกดประโยชน จะชวยใหเดกและเยาวชนมโอกาสในการพฒนา มการดาเนนชวตอยางมความหมาย รสกวาตนเองมคณคา อยในสงคมอยางมความสข และมความเปนอย (well-being) ทดขน

การศกษาครงน มวตถประสงค 3 ประการคอ 1) เพอศกษาองคประกอบและมตของทนทางสงคมทเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชน 2) เพอศกษากระบวนการนาทนทางสงคม มาใชในการเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายและความเปนอยทดของเยาวชน 3) เพอนาเสนอนโยบาย มาตรการและกลไกในการสงเสรมการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทดของเยาวชน

สรปและอภปรายผลการศกษา 1. องคประกอบและมตทนทางสงคม

1.1 ทนทางสงคมดานเยาวชน เยาวชนเปนทรพยากรมนษย เปนทนทางสงคมหรอสนทรพยทสาคญในการพฒนา เยาวชนทเปนกลมตวอยางในการศกษาครงน สวนใหญเปนกลมวยรนตอนตน อาย 16 ปขนไป กาลงศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย มความสนใจทากจกรรมเพอสงคม และพรอมทจะกาวเขาสสงคมในวงกวางขน เปนเยาวชนทคอนขางจะมโอกาสด มพอแม/ครอบครวคอยใหการสนบสนนดานการเงน ดานการใชเวลา เยาวชนกวาครงใชเวลาในชวตประจาวนไปกบการทากจกรรมโรงเรยน พกผอน/นนทนาการ และทากจกรรมครอบครว สวนเยาวชนททากจกรรมดานสงคมมเกอบครง (รอยละ 45) โดยสวนใหญใหเหตผลวา เปนความชอบสวนตว ทาแลวมความสข สรางคณคาใหกบตนเอง อยากใหชมชน/สงคมดขนและพอใจทไดทา (รอยละ 65) สวนเยาวชนทไมทากจกรรมดานสงคมใหเหตผลวา ไมมเพอนรวมทางาน (รอยละ 24) พอ-แมไมเขาใจ (รอยละ 24) และไมคอยมเวลา (รอยละ 21) รวมทงไมรวา

กศล สนทรธาดาและคณะ บทสรปสาหรบผบรหาร

ณ

จะทาอะไร/ไมมแรงบนดาลใจ สวนการทากจกรรมในยามวาง กวารอยละ 70 เนนกจกรรมไปเทยว บนเทง/นนทนาการ และอานหนงสอ ตามลาดบ ดานเปาหมายชวต เยาวชนเกอบทงหมด (รอยละ 98) มเปาหมายชวตทชดเจน สวนใหญ(รอยละ 34) มงเปาไปทความสาเรจดานการเรยนและการทางานมากทสด รองลงมา อยากเปนนกรอง-นกดนตร และนกเขยนโปรแกรม (รอยละ 31) ซงเปนไปตามกระแสสงคมทสะทอนออกมาทางสอ ทาใหเกดพฤตกรรมเลยนแบบ ในขณะทตวแบบของคนททางานทางดานสงคมทประสบความสาเรจไมคอยปรากฎใหเหน

ดานการมสวนรวม เยาวชนเกอบรอยละ 80 เคยมสวนรวมในกจกรรมเพอสงคม ไดแกคายอาสาพฒนาชนบท (รอยละ 79) การรณรงคตอตานยาเสพตด การดมสราและลดอบตเหต (รอยละ 62) และกจกรรมปลกปา(รอยละ 56) ตามลาดบ สวนกจกรรมทเยาวชนมความตองการหรออยากจะทาไดแก กจกรรมคายตางๆ (เชน คายพฒนาศกยภาพเยาวชน, คายอาสาพฒนาชนบท) (รอยละ 34), กจกรรมรณรงคตางๆ (เชนการตอตานยาเสพตด การดมเครองดมแอลกอฮอล การสบบหร โรคเอดส และรณรงคประชาธปไตย ตามลาดบ) รอยละ 21, และกจกรรมเพอสงคม (เชนการพฒนาครอบครวและชมชน การใหคาปรกษาทกษะชวต) รอยละ 20 ) จากการสมภาษณระดบลก พบวา ปจจยทมผลตอการเขารวมกจกรรมของเยาวชนคอ 1) ทรพยากร ซงไดแก เงนและเวลา 2) ความสนใจ ซงเยาวชนแตละคนมความสนใจในกจกรรมทแตกตางกน บางททาไปกเพราะแรงกระตนจากคร เพอน พระ หนวยงาน หรอผปกครอง 3) วธการรบสมครหรอการระดมคน บางทเยาวชนอาจจะเขารวมตามกลมเพอนหรอรนพทเปนสมาชกกลม/เครอขายอยแลว การสงเสรมสนบสนนใหเยาวชนทากจกรรมเพอสงคม นอกเหนอจากการเรยนจงเปนการสรางโอกาสในการมสวนรวมและสรางทกษะในการทางานรวมกบผอน (civil skill) สรางเครอขาย (network) ฝกความอดทน สรางความมนใจ และเปนการพฒนาอารมณ จตใจใหมนคง ซงจะนาไปสการมจตสาธารณะ เมอเขาโตเปนผใหญอนเปนความหวงของคนในรนตอไป แตการทากจกรรมเพอสงคมกพบอปสรรคปญหาหลายประการ ไดแก ความไมเขาใจของพอแม/ผปกครอง, ขาดความรวมมอของเยาวชนดวยกนเอง และไมมเวลา ตามลาดบ สาหรบเยาวชนททากจกรรมเพอสงคมไดกมพอแม/ผปกครองคอยใหการสนบสนนชวยเหลอ ดงนน เยาวชนควรจะเขารวมทากจกรรมสงคม เพอเตมเตมชวตใหสมบรณโดยตองรจกการแบงเวลา และจาเปนตองทาความเขาใจกบพอแม/ผปกครอง หรอดงพอแม/ผปกครองเขามามสวนรวม/ใหการสนบสนนดวย เพอใหพอแมไดมสวนในการรบรและเขาใจ เปนการเสรมสรางสายสมพนธในครอบครวดวย

กศล สนทรธาดาและคณะ การใชทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

ด

1.2 ทนทางสงคมดานครอบครว สถาบนครอบครวเปนทนทางสงคมทมความสาคญอยางมากตอเยาวชน โดยพอ-แม จะ

เปนตวแบบของเยาวชน เปนผสรางหรอจากดความหวงและโอกาสของเยาวชน ชวยใหเยาวชนมโอกาสพฒนาทนทมอยในตวใหเกดประโยชนแกตนเองและสงคม สรางความสมพนธภายในครอบครว ทาใหเยาวชนมทพงพาอาศย ไววางใจ สรางความสมพนธเชอมตอกบชมชนในวงกวาง ปจจบนครอบครวไทยกาลงเผชญกบความทาทายตอความแปลยนแปลงทางเศรษฐกจ-สงคมเปนอยางมาก

ขอคนพบจากการศกษาน ชใหเหนวาครอบครวและเยาวชนยงมสมพนธภาพทดตอกน แมวาพอ-แมจะมระดบการศกษาไมสง (รอยละ 80 จบชนประถมปท 4) แตเยาวชนสวนใหญกมความสมพนธทดกบครอบครว โดยความสมพนธในครอบครวอยในระดบปานกลาง (รอยละ 41) และระดบสง (รอยละ 48) มเพยงสวนนอย (รอยละ 1-2) ทมความสมพนธในระดบทนาเปนหวง และอก รอยละ 10 ไมมพอ-แม/ครอบครว หรอขาดทนทางสงคมดานครอบครว นอกจากน ยงพบอกวา เยาวชนทมระดบความสมพนธกบครอบครวสง จะใหความไววางใจกบคนรอบขางสง มระดบความมนคงทางอารมณสง และมคณภาพชวตทด

ดงนนการสงเสรมใหครอบครว/พอ-แม ใหเวลาแกลกมากขน ใหการเอาใจใสดแล ใกลชด สนทสนม และทากจกรรมรวมกนใหมากขน คอยใหการชวยเหลอ สงเสรมสนบสนน/ใหโอกาสลกไปทากจกรรมเพอสงคม กจะชวยใหเยาวชนสามารถไปทากจกรรมเพอสงคม หรอไปทากจกรรมนอกหลกสตร หาทกษะชวตนอกเหนอจากการเรยนไดดวยความสบายใจ ผปกครองและเยาวชนทเขามามสวนรวมในการทากจกรรมเพอสงคมกจะเปนตวแบบทดของสงคมดวย

1.3 ทนทางสงคมดานโรงเรยน โรงเรยนนอกจากจะเปนทนทางสงคมในดานทเปนแหลงเรยนรดานวชาการ ควบคไปกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรมแลวยงเปนแหลงทจะหลอหลอมบรรทดฐานทางสงคมดานความรบผดชอบตอตนเองและผอน ความเออเฟอเผอแผตอเพอนมนษย ฯลฯ รวมทงทกษะตางๆ เชน ทกษะชวต ทกษะการทางานเพอสงคม ทกษะการปฏสมพนธกบผอน ฯลฯ โดยผานการทากจกรรมนอกหลกสตรตางๆ สวนใหญจะมครเปนผใหคาแนะนา อบรม สงสอนหรอชวยแนะแนวทาง เปนพเลยงให อยางไรกตาม โรงเรยนจะไมสามารถสรางทนทางสงคมใหแกเยาวชนไดดโดยปราศจากความรวมมอและการมสวนรวมของพอ-แม/ผปกครอง


ต

ผลจากการศกษาครงน พบวา เยาวชนเกอบรอยละ 80 มโอกาสเขารวมกจกรรมของโรงเรยน/สถานศกษา ทงกจกรรมในหลกสตรและนอกหลกสตร โดยมคร-อาจารย คอยใหการสนบสนน โดยเฉพาะการใหคาแนะนาปรกษา (รอยละ 90) ดานขอมลขาวสาร การประสานงาน และดานกาลงใจ (รอยละ 60) รวมทงดานวสดอปกรณ แรงงาน และทนทรพย ตามลาดบ ครทเปนผใหคาแนะนาปรกษาในการทากจกรรมนอกหลกสตร สวนใหญเปน “ครแนะแนว” เพราะเชอวากจกรรมดงกลาว จะไปสรางความสมดลยใหเดกและเยาวชน ใหมพฒนาการในทกๆ ดานทงดานการเรยน/ ดานสงคม และจรยธรรม รจกการทางานเปนกลม/ทม ฯลฯ ครแนะแนวนอกจากใหคาปรกษาดานการแนะแนวทางการเรยนตอ และปญหาทเกดขนแกเยาวชนแลว ยงเปนผทใหคาปรกษาในการทากจกรรมนอกหลกสตรตางๆ การเขยนโครงการ หาขอมลขาวสารมาให และประสานงานกบหนวยงานภายนอกหรอเครอขายเดยวกน เพอใหเยาวชนในโรงเรยนไดมโอกาสในการทากจกรรมอนๆนอกเหนอจากการเรยน แตบางครงกทาใหนกเรยนมปญหาขดแยงกบครวชาการดวย ถานกเรยนไมสามารถจดสรรเวลาใหกบการเรยนตามเกณฑทวางไว ดงนนโรงเรยนจงนาจะเปนแหลงทสรางเสรมโอกาสใหแกเยาวชน ในการฝกทกษะดานการใหบรการ ชวยเหลอเพอน ชมชน/สงคม โรงเรยนควรใหการสนบสนนทงกจกรรมการเรยนและกจกรรมนอกหลกสตร รวมทงดานการเงนและสงอานวยความสะดวก ในการทากจกรรมนอกหลกสตรในและนอกโรงเรยน และสรางการมสวนรวมของผปกครอง เพอใหผปกครองไดเขามามสวนในการสนบสนนและเขาใจสงทเยาวชนสนใจทา

1.4 ทนทางสงคมดานชมชน ชมชนเปนทนทางสงคมทเปนแหลงเรยนรทเยาวชนใหความสนใจและแสดงความ

รบผดชอบทขยายจากครอบครว โรงเรยน เยาวชนทอยในสงแวดลอมชมชนทมทนทด กจะชวยใหเดกไดเรยนร และมสวนรวมรบผดชอบชมชนของตนไดมาก ผลจากการศกษาครงน พบวา ทนชมชนทวดจากหลายมต (เชน ความเอออาทร ความรวมมอของคนในชมชน ระบบเครอญาต ความไววางใจ จตสานกรกทองถน ความสามคค และความตนตวทางการเมองของคนในชมชน) สวนใหญอยในระดบปานกลาง (กวารอยละ 70) จนถงมาก (รอยละ 27) วฒนธรรม ประเพณ ศาสนา กยงเปนสงทผกพนกบวถชวตของคนในชมชนอยางแนบแนน โดยเฉพาะประเพณสงกรานต การทาบญในวนสาคญทางศาสนา และวฒนธรรมการไหว/เคารพบรรพบรษ เปนตน

ปจจบนสภาพแวดลอมในชมชนมทงสภาพแวดลอมทด เชน มสนามกฬาหรอสถานทออกกาลงกาย (รอยละ 56) มรานหนงสอใหเยาวชนไดเลอกอาน (รอยละ 29) และมรานอนเตอรเนต ทใหเยาวชนสามารถตดตอหรอหาขอมลขาวสารจากโลกภายนอก และสภาพแวดลอมทยวยนาพาเยาวชนไป


ถ

ในทางทไมด กลาวคอ ชมชน (รอยละ 40) มรานเกมส (รอยละ 35) มสถานบนเทง (เชน คาราโอเกะ ไนทคลบ ผบ ฯ) มสถานทเลนการพนน (เกอบรอยละ 20) และโรงภาพยนตร (รอยละ 11) รวมทงรานคาปลก (เกอบรอยละ 25) ทเดกและเยาวชนจะหาซออาหารขยะ หรอขนมหวาน บหร สรา และสนคาอนๆ ได

ดงนน ชมชนจงจาเปนตองเพมสงแวดลอมหรอพนทดานดใหแกเยาวชนใหมากขน สรางแหลงเรยนรนอกหองเรยน ดานภมปญญา วฒนธรรม วถชวต ประวตศาสตร งานอาชพ และสงแวดลอมใหแกเยาวชน ในขณะเดยวกนกลดหรอควบคมสงแวดลอมดานทไมดใหนอยลง

นอกจากน ชมชนจานวนมากมการจดกจกรรมโดยเฉพาะกจกรรมเพอคนในชมชน (รอยละ 51) และกจกรรมกฬา (รอยละ 41) โดยไดรบการสนบสนนจากองคกรชมชน (เชน อบจ., อบต., และเทศบาล) และหนวยงานทเกยวของ ทาใหเยาวชนเกอบครงหนง (รอยละ 46) ไดเขามามสวนรวมในการทากจกรรมเพอชมชน, กจกรรมคายและอบรม (รอยละ 25), กจกรรมกฬา (รอยละ 14), และกจกรรมรณรงคตางๆ (รอยละ 12) ซงจดโดยหนวยงานตางๆ เปนทนาสงเกตวา แมชมชนจะมการจดกจกรรมกฬามาก แตมเยาวชนไปรวมนอย อาจเนองมาจากกจกรรมดงกลาวจดใหคนทกวย ซงไมตอบสนองความตองการของเยาวชน

อยางไรกตาม กจกรรมททาเพอชมชนโดยเฉพาะกจกรรมดานบรการชมชน อบต. ควรใหการสนบสนนดานงบประมาณใหมากขน กจกรรมชมชนควรไดรบการออกแบบใหมคนหลายๆวย เพอใหเยาวชนไดมโอกาสตดตอและเรยนรกบคนวยอนๆโดยเฉพาะผใหญ ผสงอาย ซงเปนทนทางสงคม ซงอาจจะทาหนาทเปนพเลยงหรอผใหคาปรกษาแกเยาวชน นอกจากน กจกรรมชมชนตองไดรบการออกแบบเปนอยางด เพอเสรมสรางทกษะการเรยนรและความเขมแขงใหเยาวชนหรอเครอขายเยาวชนไดจรง เยาวชนทเขามามสวนรวมในกจกรรมดงกลาว จะไดมทกษะในการทางานเพอสงคม และควรไดรบการยกยองหรอประกาศเกยรตคณ หรอใหเปนคะแนนกจกรรมในโครงการทเชอมตอกบโรงเรยน

1.4 ทนทางสงคมดานสถาบนศาสนา/วด

วดมความสาคญตอการกอเกดและเปนศนยกลางของทนทางสงคมของเยาวชน จากการสนทนากบพระทมบทบาทในการเสรมสรางและพฒนาทนทางสงคมของเยาวชนพบวา มพระหรอวดจานวนมากขน ทจดอบรมใหความรแกเดกและเยาวชนและสนบสนนเยาวชนในการทากจกรรมตางๆ ไดแก จดตงกลมเยาวชนทากจกรรมเพอสงคมและเปลยนแนวคดเยาวชนโดยใชหลกธรรมของศาสนาพทธ เชน กลมยวธรรมทตทใชหลกสามธรรม กลมเยาวชนรกษปา วดปลอดบหร และโรงเรยนวถพทธ เปนตน


ท

การศกษาเชงคณภาพกบพระททางานดานเยาวชน พบวา ศาสนาเปนทนทางสงคมทสาคญของสงคมไทย นอกจากพระ/วด จะเปนศนยรวมจตใจของคนทกเพศทกวยแลว ยงมการนาคาสอนของศาสนาไปฟนฟจตใจของเยาวชนทอยในภาวะเสยง (เชน เยาวชนทตดยาเสพตด ตดเอดส) ตอการถกแบงแยกจากสงคม (ทเรยกวา Population at risk social exclusion) กรณตวอยางของพระอาจารยทศนยพฒนาคณธรรม จงหวดพระนครศรอยธยา ทนาศาสนามาชวยฟนฟและพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนทตดยาเสพตดใหสามารถกลบคนสสงคมไดบางสวน (แมจะไมทงหมด) และตวอยางเลกๆ ของเยาวชน “ยวธรรมทต” ของอาเภอแกงกระจาน จ.เพชรบร ทนาความชวยเหลอไปใหเดกชาวกระเหรยง/กระหราง ทอยตามแนวชายแดนไทย-พมาซงเปนเดกดอยโอกาส ทาใหเดกเหลานน มความสขและรสกไมถกทอดทง ซงเปนการสอนใหเยาวชนรจกการแบงปนและใหความชวยเหลอแกคนทดอยกวา 1.5 หนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน และภาคเอกชน ปจจบนมหนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน(NGO) และภาคเอกชน จานวนมากทใหการสงเสรมสนบสนนเยาวชนในการทากจกรรมตางๆ ทงกจกรรมดานการพฒนาชมชน อาชพ สขภาพ/เอดส/เพศศกษา/อนามยเจรญพนธ ยาเสพตด และกฬา เปนตน ซงกจกรรมสวนใหญเกยวของกบภาระงานหรอเปาหมายของหนวยงานนนๆ ทงหนวยงานระหวางประเทศ หนวยงานระดบชาต และระดบทองถน จากการสมภาษณระดบลก พบวา หนวยงานตางๆ ทใหการสงเสรมสนบสนนเยาวชนกมทงการสนบสนนดานงบประมาณ วสดอปกรณ สอ และสงอานวยความสะดวกตางๆ การพฒนาความร ทกษะ และประสบการณใหแกเยาวชน เพอใหมการพฒนา ระบบคด และฝกปฏบต แตบางครงกมปญหาดานความเขาใจทไมตรงกน ผใหญขาดทกษะในการทางานกบเยาวชน มทศนคตทไมคอยไววางใจกน จงควรใหมการสอสารกนใหมากขน ใหโอกาสแกเยาวชนในการทางาน ผใหญควรทาหนาทสนบสนน ใหคาแนะนาปรกษา ไมใชสงการ การทางานจงจะมความยดหยนคลองตว สาหรบความชวยเหลอดานงบประมาณจากภาครฐ พบวามกไมเพยงพอทจะสรางสรรคกจกรรมใหมๆ และตอเนอง และมขนตอนและหลกฐานการใชเงนทยงยาก บางครงเยาวชนตองระดมทนเองจากพอแม ผปกครอง และธรกจเอกชน เพอมาทากจกรรม สวนภาคเอกชนยงมบทบาทนอยในการสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชน ดงนน ถาภาคเอกชนมการจดสรรทรพยากรเพอสนบสนนกจกรรมสรางสรรคของเยาวชน กจะชวยสงเสรมทนทางสงคมของเยาวชนไดอกมาก


ธ

1.6 สถาบนสอ สอโทรทศน และวทยเปนสอทเดกและเยาวชนเขาถงและเชอถอไดมากทสด ตามลาดบ ดงนน ขอมลขาวสารทผานสอดงกลาว จงมอทธพลตอความเชอ และพฤตกรรมเลยนแบบของเดกและเยาวชนอยางมาก โดยเฉพาะสอโทรทศนและวทย แตกมสอบางประเภททไดรบการสนบสนนรายการจากสนคาทมงเยาวชนเปนกลมเปาหมาย เชน สนคาราคาแพงหรอสนคาทมผลเสยตอสขภาพ เชน เครองดมแอลกอฮอล เครองสาอางค มอถอ เปนตน จงมความจาเปนอยางยงทรฐบาลควรเขาไปดแล และผปกครองควรกลนกรองใหคาแนะนาหรอเลอกรายการโทรทศนทเหมาะสม นอกจากน ยงมสอสรางสรรคทเยาวชนผลตขนเองหรอมสวนรวมในการผลต เพอใหเยาวชนไดเรยนรเทาทนกลยทธการตลาดในสงคมบรโภค เพอประโยชนตอเยาวชนและสงคม

1.7 ปญหาเยาวชนและแนวทางแกไขปญหา เยาวชนไดสะทอนปญหาเยาวชนตามลาดบความสาคญ คอปญหาการใชสารเสพตด (เชน บหร สราและยาเสพตด) ปญหาเพศสมพนธและสอลามก ปญหาความรนแรง หนเรยน ปญหาคานยมการบรโภคและพฤตกรรมเลยนแบบ (ซงสะทอนออกมาชดเจนในเปาหมายชวต อนดบ 2 ของเยาวชนวาอยากเปนดารา นกรอง นกแสดง) และปญหาตดเกมส/การพนน เยาวชนระบสาเหตของปญหาวา มาจากตวเยาวชนเอง ทขาดสต ความยงคด หรอประสบการณ รองลงไปคอ สภาพแวดลอมของสงคมปจจบน และการอยากรอยากลองของเยาวชน สาหรบการแกปญหา เยาวชนไดเสนอใหรฐบาลและหนวยงานทเกยวของเขามาแกไขปญหาให แทนทจะใหเยาวชนและครอบครวชวยกนแกปญหาเอง ทศนะของเยาวชนดงกลาว สะทอนความใหญโตซบซอนของปญหา ซงเปนเรองยากทครอบครวจะชวยดแลหรอเยาวชนจะปรบเปลยนตวเอง สงยวยตางๆ ไมวาจะเปนสอลามก/สอดานเพศ และสอโทรทศน คบคลานเขาไปถงตวเยาวชน สงเสพตดหรอการพนน กคบคลานมาอยใกลสถานศกษาและเขามาในชมชน จงเปนเรองทรฐบาลหรอหนวยงานตองเขามาชวยแกไข โดยใชอาจมาตรการทางกฎหมาย/การบงคบใชกฎหมาย และสรางนโยบายทจะชวยใหเยาวชนหางไกลจากสงยวยตางๆ ดงกลาว โดยเยาวชนกลมหนงใหความเหนวา ทตองใหรฐบาลหรอหนวยงานเขามาชวยแกไข กเพราะทผานมารฐบาลหรอผใหญเปนผสราง/นาพาปญหาตางๆมาใหเยาวชน และมกทาตวเปน “คณพอรด” หรอคดหาทางแกไขปญหาใหแกเยาวชนมาตลอด โดยไมใหโอกาสเยาวชนเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาของเยาวชนเอง ดงนน จงจาเปนทรฐบาลหรอหนวยงานตองใหโอกาสแกเยาวชนไดเขามามสวนรวม ในการสราง/ผลกดนโยบายและแกไขปญหาของเขารวมกบรฐบาลหรอหนวยงาน


น

2. กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขาย และความ เปนอยทดของเดกและเยาวชน

2.1 กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายเยาวชน การพฒนาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายเยาวชน มหลายรปแบบ ไดแก 1). การจดตงเครอขายเยาวชนทเปนทางการ เปนกระบวนการดานนโยบายทรฐบาลหลาย

ยคหลายสมย ไดพยายามจดตงกลมหรอเครอขายเยาวชนขนมาใหม เชน เครอขายยวเกษตรกร เครอขายโรงเรยน และสภาเดกและเยาวชน เปนตน เพอใหเกดโครงสรางทนทางสงคมและเกดพลงทางสงคม ในการขบเคลอนหรอแกปญหาสงคม รวมทงสงเสรมความเปนอยทดของเยาวชน เยาวชนทเขารวมกจกรรมสภาเดกและเยาวชน ใหความเหนวาสภาเดกและเยาวชนเปนเครอขายทมความสมพนธในแนวตง มหลกการคดเลอกมาตามลาดบชนจากลางมาสบน (bottom-up) คอสวนใหญคดเลอกจากสภานกเรยนของโรงเรยนในตาบล มาสอาเภอ และจงหวด มาเปนสภาเดกและเยาวชนจงหวด เยาวชนททางานเครอขายในพนทมโอกาสเขามานอยมาก แลวรวมกนจดตงเปนสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย มการกาหนดตาแหนง เชน ประธาน กรรมการและสมาชก เปนตน ทาใหสทธประโยชนจากการเขารวมสภาไมเทาเทยมกน เกดการแบงแยกระหวางเยาวชนในสภาฯและนอกสภาฯ แตเวลาปฎบตกมการสงการลงมาจากขางบนลงลาง (top-down) ไมมการสารวจความตองการหรอทาประชาพจารณกบกลมเยาวชนวาเยาวชนตองการอะไร กระบวนการหลอหลอมหรอสรางทนใหเยาวชน กทาโดยการจดอบรม ใหทากจกรรมตางๆอยางทเคยทามา และการจดเวทนาเสนอปญหา กไดปญหามาอยางททาในเวทอนๆ ทาใหไมสามารถแกปญหาไดจรง เยาวชนเสนอแนะวา การทางานกบเยาวชนตองใหอสระทางความคด มอสระในการตดสนใจ กจกรรมเยาวชนนาจะคดโดยเยาวชน มหนวยงานเปน “เปนผใหญทคอยสนบนน” ดานงบประมาณ เครองไมเครองมอ และใหคาปรกษา ไมควรมกฎระเบยบมากมาย เปนการทางานรวมกนโดย “มเดกนา ผใหญหนน” ควรใหมการระดมความคด มการแลกเปลยนเรยนรรวมกน ใหการทางานมลกษณะบรณาการ ทมเยาวชนเปนศนยกลาง และยดประโยชนของทกฝาย เพอใหงานบรรลเปาหมายทวางไวอยางแทจรง

2). เครอขายทเกดขนโดยธรรมชาต เครอขายนมกเกดจากการทมคนความคดตรงกนหรอประสบปญหาเดยวกน มารวมตวกนเพอแกปญหารวมกน แลกเปลยนความคดหรอประสบการณ และแสวงหาทางเลอกใหมทดกวา เครอขายนมกเปนเครอขายทมอยแลวในพนท มความสมพนธกนใน


บ

ลกษณะแนวราบมากกวาแนวตง คออาศยความเปนพนอง คนในชมชนเดยวกน มความผกพนรกใคร มความไววางใจกน เชน เครอขายลมนา เครอขายปาชมชน เครอขายเกษตรอนทรย เปนตน แตเครอขายดงกลาวกยงไมมพลงมากพอ ทจะผลกดนนโยบายเพอการแกปญหา หรอพฒนาเดกและเยาวชน เพราะยงไมมเครอขายการทางานในทกระดบ และยงขาดการถอดองคความรทไดจากการทางานทจะเปนประโยชนในทางปฏบตได

3). เครอขายววฒนาการ เปนเครอขายทมไดเปนไปโดยธรรมชาตแตแรกเรม และกไมไดถกจดตงโดยตรง แตมกระบวนการพฒนาผสมผสาน โดยเรมจากบคคล/กลมบคคล ทมารวมตวกนดวยวตถประสงคกวางๆเพอการพฒนาตนเองกอน แลวคอยมาเรยนการแกปญหาของตนเอง ครอบครวและชมชน มการเรยนรรวมกน มจดศนยรวมและสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของเครอขาย ใหเยาวชนไดมสวนในการรวมคด รวมทา มการแลกเปลยนเรยนรกบเครอขายอน ไดประกายความคดจากภายนอกหรอจากเครอขายอนแลว จงเกดการรวมตวกนเหนยวแนนขน สรางพนธะสญญาตอกนจนเปนเครอขายทเขมแขงเหมอนเครอขายธรรมชาต มการถอดบทเรยน รวบรวมองคความร และนามาแลกเปลยนซงกนและกน เชน เครอขายยวชนสรางสรรค กลมรกษเขาชะเมา กลมไทยทรงดาและ กลมยวธรรมทต เปนตน

อยางไรกตาม เครอขายนยงขยายเครอขายไปไมมากพอ และขาดกระบวนการเชอมโยงกบเครอขายตางๆ โดยเฉพาะเครอขายจดตงทเปนทางการ จงขาดพลงในการผลกดนในระดบนโยบาย ดงนนเพอใหเกดความเชอมโยง และเสรมความสมบรณซงกนและกนระหวางเครอขายตางๆ หรอกบองคกรททางานดานเยาวชนดวยกน จงควรใหเครอขายเยาวชนมาทางานรวมกนหรอหนนกน เพอใหเกดพลงในการขบเคลอนงานดานเยาวชน มการแลกเปลยนประสบการณ ขอมล ขาวสาร มการเรยนรซงกนและกน และประสานงานกน รวมทงลดความซาซอนหรอแขงขนกนในการจดกจกรรม เพอใหประหยดงบประมาณ และเกดประโยชนแกกลมเยาวชน/เครอขายใหมากขน

2.2 กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเปนอยทดของเดกและเยาวชน จากการการสนทนากลมเยาวชน พบวา กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความ

เปนอยทดของเดกและเยาวชน โดยใหเยาวชนเขามามสวนรวมในกจกรรมกลม/เครอขาย หรอกจกรรมสงคม มกระบวนการ ผลผลตและผลลพธ ดงน


ป

ก. กระบวนการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเดกและเยาวชน ทผานมาทาโดย 1) การเพมพนความร ทกษะ และประสบการณใหแกเยาวชน ทาใหเยาวชนมทกษะในการเขา

หาผใหญ มทกษะในการตอรองและทกษะชวต การจดเวทเพอการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมและเครอขาย ทาใหเยาวชนกลาคด กลาพด กลาทา และกลาแสดงความคดเหน แตการถอดองคความรจากประสบการณ การจดการองคความรและการศกษาวจย ยงมการทากนนอย ยกเวนเครอขายทตงมานาน

2) การปรบกระบวนการคดของเยาวชน ใหคดอยางเปนระบบ 3) การปลกฝงจตสานก เพอใหเกดจตสานกรกทองถน และจรรโลงศลปวฒนธรรมทองถน

ใหคงอย 4) การสรางศกยภาพในการระดมทนมาทากจกรรม เพราะงบประมาณทไดมกจะนอย ไม

เพยงพอในการดาเนนงาน จงตองระดมทนจากภาคเอกชน/ประชาชน ข. ผลผลตจากการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเดกและเยาวชน ไดแก 1) เยาวชนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดขน คอมความรบผดชอบมากขน กลาแสดงออกและมความเชอมนในตวเองมากขน ประหยดอดออมมากขน เปนคนใจเยนขน รวมทงลดพฤตกรรมเสยงตางๆ ทวยรนมกทากน 2) การยกระดบจตใจ/จตสานกของเยาวชนใหดขน เยาวชนเขาใจรากเหงาของตวเอง เกดความรกสามคค มจตสานกอยากทาประโยชนใหกบชมชนถนเกดและสงคม มความภาคภมในตวเอง 3) การยกระดบคณธรรม จรยธรรม โดยการตอบแทนแผนดนเกด และทาความดถวายในหลวง 4) ปรบวธคดใหเปนระบบมากขน ค. ผลลพธจากการเสรมสรางทนทางสงคมตอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน การทเยาวชนเขารวมกจกรรมทางสงคม พบวา เยาวชนมความเปนอยทดขนในหลายๆ ดาน ไดแก 1) ไดรบประโยชน/ผลตอบแทนทด คอไดรบโอกาสมากกวาคนอน มผลงานไปสมครเรยนตอ/สมครงาน มโอกาสไดไปศกษาดงาน เพอแลกเปลยนเรยนร 2). ไดรบการยกยอง เปนทยอมรบของพอ-แม รนนอง และคนในสงคม 3). มคนรจก/ไดเพอน มกลยาณมตร และมเครอขายมากขน ทงในระดบจงหวด ประเทศ และตางประเทศ 4) รสกตวเองมคณคามากขน ทาใหการดาเนนชวตในครอบครวอบอนขน


ผ

2.3 ปญหาอปสรรคในการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเดกและเยาวชน 1) ขาดผประกอบการหรอผนาทางสงคมมออาชพ (social entrepreneur) ซงจะเปนผทจะขยายงานขบเคลอนกจกรรมเพอสงคมของเยาวชน เพอใหเกดผลกระทบในวงกวางอยางมประสทธภาพ

2) ผใหญทเปนขาราชการททางานในหนวยงานภาครฐ มกไมคอยมทกษะในการทางานรวมกบเยาวชน ขาดความเขาใจซงกนและกน มทศนคตทไมไววางใจการทางานของเยาวชน

3) การจดกจกรรมของเยาวชนหลายกลม/เครอขาย ไมไดสรางกระบวนการคดเชงสงคม ใหเกดการรเทาทนกระแสสงคมบรโภคแกเยาวชน เพอใหเกดกระบวนการคด วเคราะหจากตนเอง เรยนรจากวถชวตจรงของเยาวชน รจกการพงพาตนเอง และไมเปนทาสบรโภคนยม

4) ขาดความรวมมอในการทางานรวมกน ระหวางเครอขายจดตงอยางสภาเดกและเยาวชน กบเครอขายธรรมชาตทมอยเดม

5) ขาดอาสาสมครในการทางานทางสงคม จงทาใหขาดพลงในการขบเคลอนงาน ไมมพฒนาการในการทางานใหทนกบปญหา 6) ขาดทนทรพยในการทากจกรรมอยางตอเนอง (เนองจากงบประมาณรายปทมาจากภาครฐ ไมสามารถอดหนนการทากจกรรมของเยาวชนไดมากและตอเนอง) และรเรมกจกรรมสรางสรรคใหมๆ เพอเสรมพลงทางบวกใหแกเยาวชน 7) ขาดคนทจะมาเปนพเลยง (mentor) ทจะชวยในดานการเขยนโครงการ ใหคาแนะนาปรกษาโดยเฉพาะดานวชาการ และระเบยบวธการวจย รวมทงใหคาแนะนาในการถอดบทเรยน และการจดการความร

4. ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาองคประกอบของทนทางสงคมและกระบวนการนาทนทางสงคมมาสรางความเปนอยทดของเดกและเยาวชนนน พบประเดนทนาจะนามาเปนขอเสนอแนะ ดงตอไปน

4.1. ดานนโยบาย 1) ภาครฐควรจะลงทนใหมากขนและใหตอเนอง ในการแกปญหาเยาวชนทเปน

ปญหาสาคญอนดบตนๆ (ไดแก ปญหาการตดสารเสพตด ปญหาการมเพศสมพนธกอนวยอนควร สอลามก ความรนแรง และคานยมบรโภค)โดยการสนบสนนหรอใหเครอขายททางานดานนนมาเปน ผดาเนนโครงการ (เชน สนบสนนการทาสอทใหความรดานเพศศกษาและอนามยเจรญพนธ หามสอท


ฝ

โฆษณาสนคามอมเมาเยาวชน) โดยมหนวยงานภาครฐหรอองคกรพฒนาเอกชน ททางานเกยวของกบเรองนนๆ เปนพเลยง หรอเปนผใหคาแนะนาปรกษา 2) ภาครฐควรผลกดนใหมการจดตงกองทน เพอสนบสนนกจกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนดานสงคม โดยอาจกาหนดไวในกฎหมายการพฒนาเดกและเยาวชน เพอใหมการสนบสนนดานงบประมาณอยางจรงจงและตอเนอง (ทผานมาการใชงบประมาณประจาปมกมความไมตอเนอง/ยงยน) โดยรฐบาลลงทนใหเงนจดตงกองทนขนตา (เชน 300 ลานบาท) และสนบสนนงบประมาณรายปทกป (เชน ปละ 50 ลานบาท)

3) ภาครฐควรสงเสรมและรวมมอกบองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) และภาคธรกจเอกชน ในการจดตงกองทนสนบสนน “กจกรรมเพอพฒนาเดกและเยาวชน” เนองจากภาคธรกจเอกชน ยงมบทบาทนอย ในการใหการสนบสนนกจกรรมเยาวชน โดยรฐบาลอาจใชมาตรการลดหยอนภาษสาหรบองคกรพฒนาเอกชน หรอภาคธรกจเอกชน ทใหการสนบสนนการจดกจกรรมเพอการพฒนาเยาวชน

4) ภาครฐควรมนโยบายในการสราง/สงเสรมใหมผประกอบการทางสงคมมออาชพ ซงจะเปนผทสามารถคดขยายงาน โดยการเชอมการทางานกบทกภาค รวมทงภาคธรกจเอกชน เพอสรางผลกระทบในวงกวางทจะนาไปสการเปลยนแปลงทางสงคมไปในทางทดขน ซงผประกอบการทางสงคมจะตองมคณสมบต คอ มความเปนผนา สามารถประสานงานกบองคกรพนธมตรอนๆ มทกษะในการดแลจดการเครอขาย มทกษะในการพดคยกบผใหญไดด มความรอบรทกดาน มความสามารถในการพดภาษาองกฤษในการสอสาร มทกษะในการระดมทน และทสาคญทสด คอ การยอมรบและรบฟงความคดเหนของสมาชกเครอขาย โดยผประกอบการทางสงคมจะไดรบผลตอบแทนทสามารถดารงชวตอยไดโดยไมตองเปลยนงานไปทาอยางอน จะไดมตวแบบของคนทประสบความสาเรจทางดานน และสามารถทางานขบเคลอนกจกรรมเยาวชนไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ 5) ภาครฐควรเปดโอกาสใหภาคสงคม/เยาวชนเขามามสวนรวมในการทางาน “อาสาสมคร” ทางสงคมเพอเดกและเยาวชน เพอสรางพนทการทางานของอาสาสมคร ใหอาสาสมครเหลานกลายเปนทนทางสงคม ทจะเขามาชวยลดตนทนในการทางาน ทาใหมคนอยากทาดมากขน และจะเกดการเปลยนแปลงในทางทดขนในองคกร รวมทงอาจกาวขนมาเปนนกพฒนาสงคมในอนาคต


พ

4.2 ดานการปฏบต 1) เยาวชน ควรขวนขวายหาขอมลในการทจะเขารวมกจกรรมนอกหลกสตร หรอกจกรรม

กลมหรอเครอขายตางๆทมอยมากมาย ใหตรงกบความตองการหรอความสนใจของตนเอง แตตองรจกการแบงเวลาใหสมดลยระหวางการเรยน การทากจกรรมเพอสงคม การทางาน (ถาม) และสขภาพ การทากจกรรมนอกหลกสตรเปนการเสรมสรางทกษะดานตางๆ ใหแกเยาวชน และควรนาทกษะทไดรบไปใชประโยชนในชวตประจาวนดวย โดยเฉพาะทกษะดานการสอสารกบพอ-แม ผปกครอง ใหไดรบทราบและเขาใจ หรออาจนาพอ-แม ผปกครองเขามามสวนรวม การทากจกรรมเพอสงคมควรเชอมโยงกบครอบครว โรงเรยน และสถาบนศาสนา (บวร) ซงสถาบนดงกลาวจะเชอมตอไปกบสถาบนอน เชน หนวยงานภาครฐ NGO ภาคเอกชน และสอ นอกจากนเยาวชนสวนใหญมเปาหมายชวตทชดเจน ดงนน จงควรกระตนใหเยาวชนมการวางแผนชวตใหไปสเปาหมายดงกลาว ตลอดจนเยาวชนควรหนมาทางานอาสาสมครเพอสงคมใหมากขนเพอตอบแทนบญคณแผนดนเกด

2) ครอบครว เปนสถาบนทใกลชด และเยาวชนใหความไววางใจมากทสด พอ-แม/ ผปกครองควรจะใหเวลากบลกมากขน โดยเขาไปมสวนรบร สงเสรมสนบสนนใหเยาวชนมโอกาสกาวไปหาประสบการณใหมๆ และเขาไปมสวนรวมในกจกรรมสงคม เพอเปนตวแบบทด และเปนการสงเสรมความสมพนธภายในครอบครวใหแนบแนนมากขน แมวาพอ-แมจะไมไดอยดวยกบเยาวชนกตาม แตการตดตามถามไถ และแสดงความรกความหวงใย ความเอออาทรกมสวนชวยใหเยาวชนไมออกนอกลนอกทาง

3) โรงเรยน ควรเปนศนยประสานงานเพอทากจกรรมนอกหลกสตร เพอสงเสรมใหเยาวชนมโอกาสในการทากจกรรมนอกหลกสตรโดยมครเปนผคอยใหคาแนะนา ปรกษาหรอเปนพเลยง ดงนน โรงเรยนจงควรสรางยทธศาสตรความรวมมอกบผปกครอง (ใหผปกครอง/พอ-แม ไดเขาใจสงทเยาวชนสนใจจะทา และเปนตวแบบใหผปกครองดวยกน) ชมชน (เพอเปดโอกาสใหเยาวชนไดออกไปเรยนรและเขาใจประวตศาสตรชมชนทตนเองอยอาศย เพอสงเสรมจตสานกรกบานเกด) สถาบนศาสนา (เพอกลอมเกลาจตใจและเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม) และสถาบนอน เชน หนวยงานภาครฐ และองคกรพฒนาเอกชน เพอใหสถาบนเหลานน ไดเขามามสวนรวมในการสนบสนนสงเสรมกจกรรมนอกหลกสตร โดยเฉพาะกจกรรมททาเพอสงคม ปจจบนมโรงเรยนจานวนหนงททากจกรรมดงกลาว เพอสรางชมชนใหเปนหองเรยนหรอแหลงเรยนรของเยาวชน และทาใหเยาวชนไดมโอกาสเรยนรกบคนหลายๆวย รวมทงเยาวชนในชมชนดวยกน โดยมเครอขายทเชอมตอกบผปกครอง สถาบนศาสนา และ สถาบนอนๆ ดวย


ฟ

4) ชมชน เปนสงแวดลอมทใกลตวเยาวชน รองลงมาจากครอบครว และโรงเรยน ชมชนเปนทอยอาศยของเพอน/กลมเพอน และเปนสภาพแวดลอมทเออ/ไมเออตอการพฒนาเยาวชน ชมชนจงเปนแหลงทจะชวยหลอหลอมและปกปองเยาวชนจากภยอนตรายตางๆ ดงนนผใหญในชมชน/ผบรหารชมชน ควรจะชวยกนสรางสภาพแวดลอมทด เปดพนทใหเยาวชนไดมสนามกฬา/สถานทพกผอนหยอนใจทเยาวชนจะไปพบปะกนเพอทากจกรรมดๆใหชมชน ชวยกนกวดขนสถานบรการทอาจเปนอนตรายตอเยาวชน เชน รานอนเตอรเนต/เกมส สถานบนเทง หรอรานคาทขายสนคาทเปนอนตรายตอสขภาพของเยาวชน สรางกจกรรมความรวมมอ ทดงเอาเยาวชนในและนอกโรงเรยนมาทากจกรรม/แกปญหาเยาวชน รวมกน โดยการสนบสนนเยาวชนในการทากจกรรมดานการพฒนาชมชน วฒนธรรม ประเพณ ดนตร กฬา และกจกรรมชวยเหลอผดอยโอกาสในชมชน เพอใหเยาวชนไดมสวนรวมและมทกษะในดานการพฒนา การบรหารจดการรวมกบผใหญ เปนการสรางสายสมพนธและเครอขายกบคนตางวย สาหรบกจกรรมกฬา ควรเนนใหเยาวชนเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมกฬา (ไมเฉพาะกฬาตานยาเสพตด) เพอใหมการสรางทมกฬาทงเพอการเขงขนและเพอสขภาพ 5) สถาบนศาสนา ควรนาทนทางศาสนาไปใชเปนสอกลางในการขยายเครอขายไปส “เยาวชน” ทเปนกลมดอยโอกาส และเสยงตอการแบงแยกจากสงคม เชน เยาวชนทอยในภาวะเสยงตางๆ เชน เสยงตอการตดยา เสยงตอเอดส เสยงจากการแบงแยกจากสงคม (เชน เยาวชนมสลมทอยใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ดงนน รฐบาลนาจะสรางยทธศาสตรโดยการจดอบรมใหแกเยาวชนพทธและมสลม ไดมาแลกเปลยน ทาความเขาใจซงกนและกน แลวใหเยาวชนเหลานนเปนแกนนาในการสรางความเขาใจระหวางกน ขยายไปสเยาวชนกลมอน ซงเปนการสรางเครอขายเยาวชนไทยพทธ-มสลม อยางไรกตาม กจกรรมดงกลาวตองไดรบการออกแบบเปนอยางด เพอใหเกดการสมานฉนทอยางแทจรง 6) สอ ตองผลตรายการทเปนประโยชนตอการแกปญหาเดกและยาวชน และนาเสนอขอมลขาวสารททาใหเยาวชนไดรเทาทนสงคมบรโภค รวมทงสงเสรมเยาวชนใหเขาไปมสวนรวมในการผลตสอทสรางสรรคและผลตรายการทกระตนจตสานกของเยาวชน

7) หนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชนและภาคเอกชน จาเปนตองประสานการทางานรวมกนใหมากขนกบเยาวชน และสนบสนนการดาเนนงานในดานตางๆ ไดแก

7.1 หนวยงานภาครฐควรใหเยาวชนเขามามสวนรวมในการจดทานโยบาย หรอแผนงานเพอแกปญหาเดกและเยาวชน เพอใหเยาวชนสามารถสะทอนปญหาในพนทใหผใหญไดรบทราบโดยตรง และเพอใหเกดการมสวนรวมรบผดชอบในการแกปญหา รวมทงเปนการพฒนาศกยภาพของเยาวชนดวย


ภ

7.2 หนวยงานภาครฐ ควรสรางความรวมมอ ประสานเครอขายจดตงทเปนทางการ (เชน สภาเดกและเยาวชนจงหวด ยวเกษตกร เปนตน) กบเครอขายธรรมชาตทเปนทนทางสงคมทมอยแลวทงในระดบพนทและสวนภมภาค ใหเขามาทากจกรรมสรางความสมพนธระหวางกลม/เครอขาย โดยการนาเครอขายทมอยเดมซงมความเขมแขงอยแลวเขามาหนนหรอมาทางานรวมกน เพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรในเชงบทเรยนในการขบเคลอนงานในพนท เพอใหเกดความรวมมอกนในการขบเคลอนงานพฒนาเยาวชนใหมพลงมากยงขน โดยมหนวยงาน/ผใหญในจงหวด (อบจ. อบต. หรอผวาฯ) เปนผใหการสนบสนน

7.3 หนวยงานภาครฐ และองคกรพฒนาเอกชน ควรสงเสรมสนบสนนเครอขายเยาวชนใหมการจดกจกรรมการเรยนรทเทาทนสงคมบรโภคทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยนใหมากขน (เชน ใหรเทาทนกลยทธการตลาดของสนคาทมงเยาวชนเปนกลมเปาหมาย โดยเฉพาะสนคาทมราคาแพงหรอมผลเสยตอ สขภาพ เชน บหร เครองดมทมแอลกอฮอล ยาเสพตด เครองสาอางค มอถอ ฯลฯ) โดยเชอมโยงชวตจรงของเยาวชนเพอสรางทกษะชวต กระบวนการคดวเคราะหจากตนเอง เรยนรการพงพาตนเอง และเรยนรจากปญหาใกลตว

7.4 หนวยงานภาครฐหรอทกภาคสวน ควรทางานกบเยาวชนในลกษณะทมการเปดเผยภาระกจอยางชดเจน ไดประโยชนทกฝาย ในลกษณะ “win-win” ไมควรครอบงาหรอตกรอบการจดกจกรรมของเยาวชน หรอเหนเยาวชนเปนลกจางโครงการ เพอสรางความไววางใจซงกนและกน ควรมการปรบกฏ ระเบยบตางๆใหเกดความคลองตว ควรทาหนาทเปนทปรกษาหรอพเลยง คอยใหการสนบสนนเยาวชนในการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจอยางแทจรง 7.5 ภาคธรกจเอกชนควรเขามามสวนรวมในการพฒนาเดกและเยาวชนใหมากขนเนองจากปจจบนภาคธรกจเอกชนยงมบทบาทนอย โดยรฐอาจใชมาตรการลดหยอนภาษสาหรบธรกจทใชหลกบรรษทภบาลในการบรหาร หรอใหการยกยองธรกจเอกชนทมสวนรวมรบผดชอบตอสงคม


กศล สนทรธาดาและคณะ บทท 1 บทนา

1

บทนา

1.1 ทมาและความสาคญของปญหา การพฒนาประเทศไดดาเนนการตามแผนแมบทโดยนาประเทศใหเปนประเทศ

อตสาหกรรม รฐบาลจงนาเอาเทคโนโลยดานตาง ๆ เขามาใชเปนจานวนมาก โดยเฉพาะเทคโนโลยดานการสอสาร เปนเหตใหมการการนาเอาวฒนธรรมของโลกตะวนตก ขอมลขาวสารตาง ๆ ซงไมไดกลนกรองเขามาโดยผานเทคโนโลยดานการสอสาร สงผลใหอกดานหนงตองขาดหายไป เชน ขาดมตทางวฒนธรรมและทนทางสงคม ทาใหเยาวชนไทยรบเอาวฒนธรรมและลอกเลยนแบบจากสงทเหนเขามา เกดคานยม ทศนคตในเรองของความสะดวกสบาย คานยมแบบฟมเฟอย และพยายามดนรนไขวควาทกวถทางเพอใหไดมาซงสงตาง ๆ เพอตอบสนองความตองการของตน โดยมไดคานงถงความเหมาะสม ศลธรรมและจรยธรรมอนด

เมอสภาพศลธรรม จรยธรรมและวฒนธรรมทเสอมลง เปนเหตทาใหเกดปญหาตางๆ แกเยาวชน เชน ปญหายาเสพตด ปญหาอาชญากรรม ปญหาโสเภณ ปญหาความยากจน การมคานยมผด ๆ การเอารดเอาเปรยบ สงผลกระทบโดยตรงตอคณภาพชวตของเยาวชนในทสด ทาใหขาดการพฒนาและโอกาสในการเขาถงบรการพนฐานชวต ขาดศกยภาพและการสงเสรมทนทางสงคม สงเหลานลวนเปนปจจยทาใหเปนสาเหตแหงความยากจน

เนองจากเยาวชนเปนผทตองมบทบาทในการพฒนาประเทศ หากตกอยในสภาพปญหาดงกลาวไมสามารถนาพาประเทศใหเจรญได หากมการพฒนาทนทางสงคมและนามาใชใหเกดประโยชน จะมสวนชวยใหคณภาพชวตของเยาวชนมความเปนอยทดขน รวมทงเกดการพฒนาทยงยน ซงธนาคารโลก (World Bank : 2003)ไดชชดวาแนวทางการพฒนาทยงยน เปนการพฒนาในรปแบบทหลากหลายในเชงสหวทยาการ (Interdisciplinary) ทจะตองบรณาการความหลากหลายตาง ๆ ใหสอดคลองสมดลกน อนประกอบดวยปจจยทนหลายประการเชน ทนทางเศรษฐกจ ทนทางกายภาพ ทนทางมนษย ทนทางสงคม ซงปจจยทนตาง ๆ เหลานถอไดวามความสาคญอยางยงตอพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนดานตางๆ ไดแก ดานสขภาพอนามย ดานการมทอยอาศยทมนคง ดานการไดรบบรการการศกษา ดานการมครอบครวทมความสข ดานการประกอบอาชพ ดานการมสวนรวมในการพฒนา ดานการมคณธรรม และดานความปลอดภยจากอาชญากรรม


2

ทนทางสงคมซงเปนปจจยหนงทไดรบความสนใจและยอมรบมากขนในปจจบนวามสวนสมพนธกบการพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนทยงยน ทาใหเยาวชนมความเปนอยทดขนและดาเนนชวตอยางมความสข สามารถนาไปจดการกบวถชวตและปญหาตาง ๆ ได สามารถพงตนเองไดและนาไปสการปองกนปญหาความยากจน และสามารถแกปญหาตงแตฐานรากถงฐานบน ทงมตเศรษฐกจ สงคม และการดารงชวต ผลการศกษาวจยการใชทนทางสงคมเพอคณภาพชวตเดกและเยาวชน จงนาจะใหองคความรทเปนทางออกหนงใหกบการแกไขปญหาของสงคมไทย

จากปญหาและความสาคญดงกลาว หากมการทาความเขาใจกบการพฒนาทนทางสงคม การมวฒนธรรม การมความไววางใจกน การมความรบผดชอบตอสวนรวมรวมกน เปนพนฐานในการดาเนนชวตประจาวน จงจาเปนอยางยงทจะตองอาศยทนทางสงคมเปนรากเหงาของการพฒนาและการแกไขปญหาตาง ๆ และนาทนทางสงคมมาใชใหเกดประโยชน กจะชวยใหเดกและเยาวชนมการดาเนนชวตในสงคมอยางมความสข ไมปฎบตตนไปในทางทเบยงเบนบรรทดฐานของสงคม อนจะสงผลโดยตรงตอคณภาพชวตของเยาวชน ผวจยจงมความสนใจ “ศกษาวจยการใชทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน” เพอเปนแนวทางพฒนาทนทางสงคมใหตอบสนองตอความตองการและเปนการสงเสรมความเปนอยทดของเดกและเยาวชน สานกสงเสรมและพทกษเยาวชน และคณะผวจยทจะทาการศกษาวจยเรอง “การใชทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน” เหนวา การใชทนทางสงคมเปนปจจยในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตของเดกและเยาวชนใหมความเปนอยทดขน เปนคนดและดารงอยได ควรใชทนทางสงคมทมอยในตวทหลงเหลออย เชน ระบบคณคา อดมการณ ความเชอ ภมปญญาทองถน เครอขายกระบวนการเรยนร โครงสรางความสมพนธทางสงคมในแนวราบ สถาบนชมชน ระบบกรรมสทธและการจดการรวมกน รวมทงความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนกระบวนการในการสงเสรมและพฒนาใหยงยน เพอใหเดกและเยาวชนมความเปนอยทดขน เปนคนดและดารงอยในสงคมไดอยางเหมาะสม ซงสอดคลองกบกลยทธท 2.2.1 การสรางภมคมกนทางสงคมแกเยาวชน ใหมคณธรรม จรยธรรม เอออาทรตอผอน ปลกจตสานกความนยม คานยม คณคาแหงความเปนไทย และความเขาใจในความหลากหลายทางวฒนธรรม ตลอดจนรเทาทนโลก และยทธศาสตรประเทศดานการพฒนาทนทางสงคม การแกไขปญหาความยากจนและการยกระดบการพฒนาคณภาพชวต รวมทงยทธศาสตรกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ดานการพฒนาทนทางสงคมใหเขมแขง มภมคมกนทางสงคม สามารถรองรบและบรณาการกบการพฒนามตอน อนเปนภาระกจสานกพทกษเดก เยาวชน คนพการและผดอยโอกาสตามกฎหมายการพฒนาคณภาพชวตและศกยภาพของประชากรเปาหมาย นอกจากนยงสอดคลองกบกลยทธท 2.2.2 การพฒนาองคความร แหลงเรยนร และการแลกเปลยนทางวฒนธรรมและประเพณทดงาม และ

กศล สนทรธาดาและคณะ บทท 1 บทนา

3

สรางสรรคงานศลประดบทองถน ระดบชาต และระดบนานาชาต รวมทงการตอยอดภมปญญาและสรางนวตกรรมทางดานศลปวฒนธรรมในกลมเยาวชนและศลปนรนใหม โดยเพมบทบาทของสถาบนศาสนา และความรวมมอจากภาคตางๆ

1.2 วตถประสงค 1) เพอศกษามตและองคประกอบของทนทางสงคม ทเกยวของกบความเปนอยทดของเดกและ

เยาวชน 2) เพอศกษากระบวนการนาทนทางสงคมมาใชในการเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายและ

ความเปนอยทดของเดกและเยาวชน 3) เพอนาเสนอนโยบาย มาตรการและกลไกในการสงเสรมการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนา

ความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

1.3 ขอบเขตการศกษา

การวจยครงน ประชากรเปาหมายทใชในการศกษาวจยครงน คอ เยาวชนในภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ภาคละ 150 คน รวม 600 คน โดยสมแบบเจาะจงจากเยาวชนทเขารวมกจกรรมสภาเยาวชนจงหวด และเยาวชนเครอขายทรวมกลมกนทากจกรรมในชมชน โดยทาการศกษาประวตเยาวชน ความสมพนธภายในครอบครวและภายนอกครอบครว/ชมชน ทศนคตและความคาดหวงของเยาวชน การทากจกรรมกลมและการสนบสนนจากครอบครว ชมชนและสงคม ทเชอมโยงกบความเปนอยทดของเดกและเยาวชน ปจจยแวดลอมตางๆทเออใหทนทางสงคมถกนามาใชในการขบเคลอนกจกรรมของเยาวชนใหดาเนนไปได ซงขอมลดงกลาวจะนามาใชในการพฒนาทนทางสงคม เพอผลกดนวาระแหงชาต โดยเฉพาะดานแผนยทธศาสตรการพฒนาเดกและเยาวชนใหเปนรปธรรมมากขน

1.4 นยามศพทเฉพาะ ทนทางสงคม (Social capital) หมายถง ทนทเกดจากการรวมตวกน รวมคด รวมทา บนฐาน

ของความไวเนอเชอใจ สายใยความผกพน และวฒนธรรมทดงามของสงคมไทยผานระบบความสมพนธในองคประกอบหลก ไดแก คน สถาบน วฒนธรรม และองคความร ซงจะเกดขนเปนพลงในกลม ชมชนและสงคม ซงองคประกอบหลกทงสดานมบทบาทและยดโยงใหเกดทนทางสงคม แลวมการสงสม


4

ปรบเปลยน ตอยอดพฒนาและสรางขนใหมอยตลอดเวลา อยางไรกตามทนทางสงคมกสามารถลดนอยถอยลงไป หากไมมการรวมตว รวมคด รวมทา (สานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2549) ความเปนอยทด (Well-being) หมายถง การประเมนความพงพอใจและความสขทไดรบตามความตองการหรอความจาเปนพนฐานทงทเปนรปธรรมและนามธรรม โดยเยาวชนซงมองคประกอบหลากหลายหลายมต ไดแก ดานสขภาพกาย สขภาพจต พฤตกรรมสขภาพ การศกษา เศรษฐกจ สงอานวยความสะดวก ทอยอาศย ชวตครอบครว อาชพ การอยอาศยในชมชน ความปลอดภยในชวตและทรพยสน สวสดการสงคม และคณธรรมจรยธรรม (ESCAP, 1995)

1.5 ประโยชนทไดรบ

1) การศกษาครงน ทาใหมขอมลทนทางสงคมทเกยวของกบเดกและเยาวชนในมตตาง ๆ ทสมพนธกบการมความเปนอย ทด ขนของเยาวชนไทย อนจะเปนประโยชนตอการกาหนดนโยบาย มาตรการ และยทธวธในการพฒนาเยาวชนไดอยางแทจรง 2) ผลการวจยจะกอใหเกดองคความรเกยวกบการนาทนทางสงคมไปใชในการพฒนาความเปนอยทดของเยาวชน ซงจะนาไปใชในการกาหนดแนวทางในการสรางเสรมหรอพฒนาทนทางสงคมใหกบเยาวชน ใหเยาวชนเปนผทเหนแกประโยชนสวนรวม มจตสาธารณะ หรอจตอาสา รจกการรวมกลมเพอทาประโยชนตอสงคม มความรบผดชอบตอสวนรวม ชวยกนสบสานวฒนธรรมประเพณทด ดารงคความมคณธรรม ศลธรรม มความเชออยางมเหตผล มความซอสตยสจรต เพอใหกระบวนการพฒนาเดกและเยาวชน ทงในสวนกลางและทองถนทมประสทธภาพมากยงขน 3) ผลงานวจย “การใชทนทางสงคมความเพอเปนอยทดของเดกและเยาวชน” สามารถนาไปใชในการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาทนทางสงคม เพอยกระดบคณภาพชวต และแกไขปญหาเดกและเยาวชนใหมความสมดล ทงทางรางกาย จตใจ สงคมและสตปญญา สามารถดาเนนชวตอยางพอเพยง มคณธรรมและจรยธรรม

กศล สนทรธาดาและคณะ บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

5

ทบทวนวรรณกรรม การศกษานจะทาการทบทวนวรรณกรรมในประเดนตอไปน

2.1 สถานการณและสภาพปญหาเดกและเยาวชนในสงคมไทย 2.1.1 สถานการณเดกและเยาวชน 2.1.2 สภาพปญหาเดกและเยาวชน 2.1.3 นโยบายและผลการดาเนนงานพฒนาเดกและเยาวชน 2.1.4 ความเปนอยทดของเดกและเยาวชน 2.2 ความหมาย ความสาคญ รปแบบ ปจจย และขอวจารณทนทางสงคม 2.2.1 ความหมายและแนวคดของทนทางสงคม 2.2.2 ความสาคญของทนทางสงคม 2.2.3 รปแบบของทนทางสงคม 2.2.4 ปจจยทเออใหเกดทนทางสงคม 2.2.5 ขอวจารณทนทางสงคม 2.3 มตและองคประกอบของทนทางสงคม

2.3.1 มตและองคประกอบของทนทางสงคมในตางประเทศ 2.3.2 มตและองคประกอบของทนทางสงคมในสงคมไทย 2.4 ทนทางสงคมกบการพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

2.4.1 แนวคดพนฐานเกยวกบกระบวนการทนทางสงคม 2.4.2 แนวทางการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทดเดกและ เยาวชน


6

2.1 สถานการณและสภาพปญหาเดกและเยาวชนในสงคมไทย โลกปจจบนเปนสงคมของการเปลยนแปลงตามกระแสโลกาภวตน สงผลกระทบตอสงคม

วถชวต และความเปนอยของคนไทยทงสถาบนครอบครว สถาบนการศกษา สถาบนศาสนา และสถาบนสอ เนองจากสาเหตของโครงสรางเศรษฐกจและสงคมเปลยนไป เกดปญหาการสรางความไมเปนธรรมในสงคม การกระจายรายไดทแตกตางกน เกดการขยายตวตามเมองใหญๆ ประชาชนละทงถนฐานอพยพเขาสตวเมองในสภาพทไมพรอม ขาดจตสานกรกทองถน ซงสงผลกระทบตอเดกและเยาวชนเปนอยางมาก กลาวคอ

สถาบนครอบครว สภาพเศรษฐกจและสงคมกดดนใหพอแมตองทางาน ไมมเวลาเลยงดลก หรอเลยงดในรปแบบทไมเหมาะสม จะสงผลตอการพฒนาบคลกภาพของเดก และการปรบตวเขากบสงคมหรอสงแวดลอม กระทรวงวฒนธรรมรวมกบจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดทาการศกษาวจยเรอง" การประมวลสถานการณเดกและเยาวชนไทย" จากกลมตวอยางทเปนพอแมผปกครองในกรงเทพมหานครจานวน 1,066 คน พบวา พอแมสวนใหญ ทางานวนละ 7-8 ชวโมง และพอแมรอยละ 43 รสกหางเหนกบลก เนองจากในแตละวนมเวลาทากจกรรมรวมกบลกเพยง 1-3 ชวโมง ในแงของเดกเองกรสกหางเหนกบพอแมมากขน (http://www.nitadebangkok.com/culture/wa2.htm11 /28-11-2006)

สถาบนการศกษา มการเปลยนแปลงหลกสตรบอยครง หรอการใชหลกสตรไมเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงและทองถน สงผลใหเดกและเยาวชนขาดแรงจงใจในการศกษา ขาดตนแบบทด

สถาบนศาสนา ไมเปนทยดเหนยวทางจตใจเทาทควร สถาบนสอ มการแพรภาพทงทเหมาะสมสาหรบเดกและเยาวชนและการโฆษณาทเกนจรง

กลายเปนรปแบบทเดกและเยาวชนเอาอยาง สงผลใหเดกและเยาวชนมคานยมทผด 2.1.1 สรปสถานการณทวไปของเดกและเยาวชน

ขณะนมเดกและเยาวชน (อายตากวา 0-25 ป) ประมาณ 24.3 ลานคน หรอประมาณรอยละ 38.5 ของประชากรทงประเทศ (สานกทะเบยนราษฎร กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย , 2546) สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกและเยาวชนฯ (2548) ไดสรปสถานการณและสภาพปญหาของเดกและเยาวชน 8 ดาน ดงน


7

ดานภาวะสขภาพกายและจตของเยาวชน เยาวชนมพฤตกรรมเสยงตอสขภาพกายและจต คอเรองเพศสมพนธในกลมอาย 15-17 ป ซงเปนไปโดยสมครใจทงชายและหญง วยรนหญงกลมอาย 13-19 ป มการสบบหรเพมขน วยรนกลมอาย 15-24 ป มการดมสราเพมขน ซงพฤตกรรมเสยงดงกลาวเปนสาเหตททาใหเยาวชนตายดวยอบตเหต

ดานการจดการศกษา เยาวชนวย 18-21 ป มโอกาสในการศกษาในระดบอดมศกษาเพยง 1 ใน 10 สาหรบคณภาพการศกษา พบวาระดบเชาวนปญญาเฉลยของเดกวยเรยนและวยรนอยในเกณฑคอนขางตา และมแนวโนมลดลงเมออายเพมขน

ดานครอบครว ขนาดของครอบครว พบวา มแนวโนมเลกลง การจดทะเบยนสมรสลดลง สภาพสงคมปจจบนทาใหคาดวาคนไทยจะแตงงานเมออายมากขน ขณะเดยวกนมอตราการหยารางเพมสงขน ปญหาครอบครวสวนมากเกดจากการประพฤตนอกใจ การตดในอบายมข การใชความรนแรงเหลานสงผลกระทบตอจตใจและอนาคตของเดกและเยาวชน

ดานคานยม วฒนธรรม คณธรรม จรยธรรม พบวา เดกและเยาวชนไทยถกเลยงดภายใตสภาพแวดลอมทสะดวกสบาย เกดคานยมบรโภคทางวตถ ฟงเฟอใชจายเกนตว วยรนหญงจานวนไมนอยไมมการรกนวลสงวนตว สาหรบกจกรรมเสรมวฒนธรรมไดดาเนนการอยางแพรหลายในเรองการอนรกษวฒนธรรมทองถน การจดกจกรรมตามประเพณตางๆ รวมทงกจกรรมทางศาสนาอยางสมาเสมอ

ดานเศรษฐกจและการมงานทาของเดกและเยาวชน พบวา เยาวชนอาย 15-24 ป ทงทเปนนกเรยน นกศกษา ตองการทางานเพอใหมรายได

ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน พบวา เดกและเยาวชนสวนใหญเสยชวตจากอบตเหตโดยการจมนา รองลงมาเสยชวตจากอบตเหต ซงมสาเหตมาจากการดมสรา สวนปญหาความไมปลอดภยทสาคญ คอการใชความรนแรงในครอบครว ซงมสาเหตจากการเสพยาเสพตดและการดมสรา การทะเลาะววาทและการใชความรนแรงแกปญหา นอกจากนสถานการณความไมสงบในภาคใตสงผลกระทบใหเยาวชนโดนลกหลงตายไมนอย ขณะเดยวกนเยาวชนเปนเปาหมายสาคญของกระบวนการยยงสงเสรมเยาวชนใหกอกวนใหเกดความไมสงบ และสถานการณภยพบตทเกดจากธรรมชาตใน 6 จงหวดภาคใต กรณคลนสนามททาใหผคนลมตายเปนจานวนมาก สงผลใหเดกและเยาวชนเดอดรอน และกาพราพอแม


8

ดานการมสวนรวมของเดกและเยาวชน พบวาเดกและเยาวชนมสวนรวมทงในระดบชาตและระดบนาชาต ไดแก การมสวนรวมในการจดทารายงานอนสญญาวาดวยสทธเดกฉบบเดก การเขารวมประชมนานาชาตดานเดก และการมโอกาสเขารวมโครงการแลกเปลยนเยาวชนระหวางประเทศเพอเผยแพรวฒนธรรม และแลกเปลยนประสบการณ เปนตน ระดบทองถนและระดบชาต มการจดตงศนยเดกเยาวชนประมาณ 30,000 แหงทวประเทศ เดกและเยาวชนมการรวมตวกนมากกวา 10,000 กลม มสวนรวมในการรบขาวสารเยาวชน วเคราะหขอมลขาวสารจากบรการตางๆและแหลงเรยนรทางสงคม อยางไรกตามยงมปญหาดานโอกาสการมสวนรวมของเดกและเยาวชนทไมเทาเทยมกน กระบวนการสงเสรมการมสวนรวมยงไมตอเนองและไมเปนระบบ มการแสวงประโยชนทางการเมองจากการมสวนรวมของเดก ผใหญขาดความเขาใจความหมายทแทจรงตอบทบาทและการมสวนรวมของเดกและเยาวชนในการพฒนาสงคม

ดานนนทนาการ พบวาเดกในเมองมโอกาสและมอสระในดานนนทนาการนอยกวาเดกในชนบท โดยเดกในเมองมการวงเลนตามวยนอยกวาเดกในชนบท คนทอายมากกวา 6 ปขนไป สานกงานสถตแหงชาตสารวจ พบวา มสขนสยในการออกกาลงกายเฉลยตอวนมากกวา 30 นาท และมแนวโนมสงขน การใชเวลาวางของวยรนสวนมากเลนเกมส อนเตอรเนต และฟงเพลง ชอบอยกบเพอนฝง (มากกวาครอบครว) ตามสถานทตางๆ เชน หางสรรพสนคา โรงภาพยนตร และสถานบนเทง

2.1.2 สภาพปญหาเดกและเยาวชน

ทามกลางกระแสการพฒนาความเจรญกาวทางดานเศรษฐกจ พฒนาการทางสงคมกลบอยในชวงขาลง ถงขนทเรยกวาสงคมปวย โดยเฉพาะในกลมประชากรอายระหวาง 14-24 ป หรอกลมวยรน ซงมอยประมาณ 1 ใน 4 ของประชากรไทย หรอราว 15 ลานคน และเปนชวงหวเลยวหวตอของชวต กาลงตกอยในวถชวตทคลายกน เชน การใชเวลาวางจากการพกผอนดวยการเลนแชทกบเพอน เลนเกม ขณะทอานหนงสอและออกกาลงกายนอยลง ตดบวงพฤตกรรมบรโภคนยม การมเพศสมพนธกอนวยอนควร นยมความรนแรง ยกพวกตกน แขงขบรถซง และปญหายาเสพตด ซงนบวาปญหายงทวความรนแรงมากขน เรยกไดวาสงคมไทยกาลงเผชญวกฤตวยรนอยางเตมรปแบบ ปญหาเดกและเยาวชนในประเทศไทย พอสรปไดดงน

1) เดกและเยาวชนตดเกมส ในยคทเศรษฐกจยาแย พอแมตองออกไปทางานนอกบาน จงไมมเวลาดแลลก ปลอยใหอยบานตามมลาพง สดทายเลยชวนเพอนออกไปใชบรการรานอนเตอรเนต ซง


9

ดดแปลงเปนรานเกม โดยเดกเหลานเนนในเรองของความสนกสนาน ไมไดเนนในเรองไขวควาหาความรเทาไร ทาใหเดกและเยาวชนเหลานตดเกมงอมแงม สงผลกระทบตอการเรยน และเกดปยหาครอบครวตามมา

2) เดกและเยาวชนใชอนเตอรเนตอยางไมเหมาะสม เดกอนบาล รอยละ 7 อยากไดคอมพวเตอรจากรฐบาลแจก เดกประถม รอยละ 20 อยากไดคอมพวเตอร/เกมสจากพอแม สวนวยรน (อาย 15-19 ป) แมจะไมบงชวาอยากมคอมพวเตอรมากนอยเพยงใด แตรอยละ 30 ของวยรนระบวาใชอนเตอรเนตเปนประจา โดยในกลมเดกรอยละ 18 ระบวาไดรจกเพอนใหม, รอยละ 12 ถกขอนดใหพบเพอนบนอนเตอรเนต ในกลมเยาวชนระบวา รอยละ 71 เคยดเวบลามกอยางนอยหนงครง, รอยละ 45 เขาไปดซาเปนประจา และรอยละ 73 ใหขอมลทไมเปนความจรงเกยวกบตนเองบนอนเตอรเนต สาหรบการเลนแชทรมนน เดกเกอบทงหมด รอยละ 74 ใชหาเพอนใหม, รอยละ 70 ตองการไปพบคน ทรจกทางอนเตอรเนต, รอยละ 45 ใชหาขอมลและเคยพบคนรจกทางอนเตอรเนต, รอยละ 11 ใชหาแฟน

3) การใชโทรศพทนาน พฤตกรรมการใชโทรศพทของเดกไทยในปจจบน พบวา มการใชโทรศพทพดคยสนทนาและสงเอสเอมเอสเฉลยคนละ 2 ชวโมงตอวน เสยคาใชจายหลายรอยบาทตอเดอน

4) การมวสมทางเพศ เดกไทยมแนวโนมหางบานเนองจากวาตองจากบานเกดมาเพอศกษาตอ หรอแสวงหาความกาวหนาในเมอง ทาใหตองแยกตวออกมาอยตามลาพงในหอพก อพารตเมนต ทาใหเกดการใชชวตแบบใหมทมความเปนอสระมากขน จนทาใหเกดความเปลยวเหงา และใชวธแกปญหาแบบผดๆ เชน จบคอยดวยกนแบบผดๆ สารพดรปแบบ ฯลฯ จากผลการสารวจเมอ 2-3 ปกอนวยรนไทยมประสบการณทางเพศครงแรกทอายเฉลย 16-17 ป แตผลการสารวจลาสด พบวา อายของวยรนทมประสบการณทางเพศครงแรกลดนอยลงไปจนนาหวง คอเดกชายมอายแค 9 ขวบ ในขณะทเดกหญงมอายแค 10 ขวบ และพบวา เดกชายทมประสบการณครงแรกกอนจบ ม. 6 คดเปนรอยละ 50 ขณะทเดกหญง มรอยละ 30 ขอมลจากกระทรวงสาธารณสข ป 2547 ระบวาวยรนนบแสนเตรยมมเพศสมพนธในวนวาเลนไทน ทงยงพบวา 70,000 -80,000 คนนยมมคนอนประจาตงแต 2 คนขนไป และทนาตกใจทสด 10,000-20,000 คนมประสบการณเปลยนคควง

จากผลการสารวจพฤตกรรมทางเพศของวยรน และเยาวชนไทย พบวามเพศสมพนธเรวขน และเปนเพศสมพนธกอนสมรส โดยไมใชถงยางอนามย ทาใหเสยงตอโรคตดตอทางเพศสมพนธ

5) การขายตว เยาวชนหลายคนโดยเฉพาะผหญงบางคนทเรยนอยระดบชน ม. ปลายหรอสาวพาณชยหลายคนยงคกคะนองตามเพอน ลมหลงสงฟงเฟอ ไมวาจะเปนโทรศพทมอถอ หรอ


10

เครองประดบ เมอมความอยากได แตไมมเงน จงลงเอยดวยการเสนอรางกายขายบรการ เพอหวงหาเงนมาเทยวเตร โดยไมคดวาตองสญเสยอะไร

6) การตดยาเสพตด ขอมลจากกระทรวงศกษาธการ ป 2547 ทาการสารวจ กลมตวอยาง 5,413,271 คน พบวา จานวนนกเรยนนกศกษาทเกยวของกบยาเสพตด มดงน กลมไมเคยใชยา รอยละ 99 กลมเคยใชแตเลกแลว รอยละ 0.02 กลมยงใชยาอย รอยละ 0.01

7) การดมสรา ปจจบนวยรนดมเครองดมทมแอลกอฮอลถง รอยละ 21 ของประชากรในกลมน สถานการณทนาเปนหวงกคอ ในชวงเวลาเพยง 7 ป (2539-2546) กลมผหญงวย 15-19 ป เปนกลมทมการเพมจานวนขนเกอบ 6 เทา คอจากรอยละ 1 เปนรอยละ 6

8) การสบบหร มวยรนไทยอายตากวา 19 ปตดบหรแลว 375,900 คน และสบเปนครงคราว 78,000 คน ในแตละวนมเดกไทยเรมสบบหร 600-800 คน มเดกและเยาวชนสบบหรถงรอยละ 11 ดดยพบวาสาเหตทสบบหร ไดแก อยากลอง อยากเท โดยเดกอาชวะสบบหรสงทสด รอยละ 31 และเดกมหาวทยาลยสบบหรจดสด 8 มวนตอวน

9) การทะเลาะววาท สตนกเรยนยกพวกตกน ตงแต ตค. ป 2546-สค. 2547 พบวาเกดขนถง 3,051 ครง สาหรบชวตเสยง ตรน ฟนแทง พบวา รอยละ 41 มประสบการณชกตอยหรอตกบผอน โดยเดกระดบอาชวะมประสบการณสงสดถงรอยละ 50 รองลงมา คอเดกมธยม รอยละ 49 ขณะทเดกชานเมองชกตอบ ตยตมากกวาเดกในเมอง รอยละ 46 เดกรอยละ 41 เคยพบเหนเพอนในโรงเรยนพกอาวธ อนดบแรกจะเปนมด รอยละ57 รองลงมา จะเปนปนปากกา รอยละ 20 ดาบ รอยละ 11 ระเบดขวด รอยละ 6 นอกจากนยงมเดกจานวนหนงระบวาถาเพอนถกทาราย จะตองลางแคน

10) การพนน การพนนฟตบอลเปนปญหาในระดบนกศกษา จะเหนวามนกศกษาเลนการพนนรอยละ 25 ของทวประเทศ การพนนทเดกและเยาวชนชอบเลน คอ ไพ บอล หวยใตดน บนดน แดกอาชวะเลนการพนนมากทสด รอยละ 47 เดกและเยาวชนในภาคเหนอตอนลางเลนการพนนสงถงรอยละ 47

11) เดกกนหวาน โรคอวน นกวชาการ ระบเดกไทยกนอาหารรสหวานจากฟาสตฟด ทาใหเปนโรคอวน และโรคเบาหวานตงแตอายประมาณ 10 ป คดเปนครงหนงของเดกทงหมดทอยในกรงเทพฯประมาณรอยละ 20 เปนโรคอวน

12) วฒนธรรมเลยนแบบ ประเทศทมอทธพลทางดานตางๆตอวยรนไทยสงมาก คอประเทศญปน ไมวาจะเปนแฟชน การแตงตว การคลงไคลดารา นกรอง การรบประทานอาหาร ของใชใน


11

ชวตประจาวน กระจกกระจกตงแตปากกา กระเปา ผาเชดหนา กบตดผม จนถงของชนใหญอยางกลองถายรป กลองวดโอ โทรศพทมอถอ คอมพวเตอร หรอรถยนตร และอกสารพดทตองเปนของญปน

13) การพดปด ลกทรพย เปนอกปญหาหนงซงเชอมโยงจากการไมมเงน เลนเกมส กกลายเปนเดกลกเลก ขโมยนอย เพอใหไดมาซงความสนกสนาน อนเกดมาจากรานเกมส

14) การขบรถซง พบวา เดกรอยละ 68 นยมขมอเตอรไซด ในจานวนน รอยละ 31 ไมชอบสวมหมวกกนนอค ดวยเหตผลทวามองไมถนด รอน และความหลอ ความสวย

15) เดกเรรอน เดกถกปลอยปละละเลย จากผลการสารวจสวสดการสงคมระดบครวเรอนทวประเทศ ป 2542 พบวาเดกและเยาวชนอายตากวา 15 ป ทไมอยกบพอแม มจานวน 1.2 ลานคน ปญหาทพบเปนประจาบรเวณทางแยกตางๆ เดกชายไมสวมรองเทาวงขายพวงมาลย และเดนยกมอไหวขอเงนใช สรางความราคาญใหผพบเหน และทสาคญบางคนยงเขามาเปนเดกขอทานในกรงเทพดวย

สาหรบเดกถกทอดทงและเดกดอยโอกาส มจานวนเพมมากขน เดกกาพราพอแม และถกทอดทง 5,776 คน และมแนวโนมเพมขนเรอยๆ

16) เดกถกละเมดสทธ ไดแก เดกถกทารณรางกาย จตใจ และถกละเมดสทธทางเพศ ซงคาดวามจานวน 30,000 คน (ขอมลจาก มตชน 26 ธนวาคม 2545 หนา 32) โดยมขอมลเขารบการชวยเหลอและไดรบการสงเคราะหจาก กรมพฒนาสงคมและสวสดการ (กรมประชาสงเคราะห) ป 2543 จานวน 270 คน , ป 2544 จานวน 288 คน และ ป 2545 จานวน 221 คน นอกจากนยงมแรงงานเดก 55,000 คนในป 2543 โสเภณเดก เปนชาย 4,132 คน หญง 65,992 คน รวม 70,124 คน (กรมควบคมโรคตดตอ กระทรวงสาธารณสข, 2543) นกวชาการประมาณวา ในจานวนนเปนเดกไมเกนรอยละ 20 เทากบ 14,025 คน ป 2544 มจานวน 75,049 คน (เปนเดก 15,010 คน) สาหรบปญหาเดกถกลวงละเมดทงทางรางกายและจตใจ มอตราเพมขน ซงเปนผลจากการกระทาของคนใกลชด

17) การบรโภคสอลามก พบวา นกศกษาสวนใหญรบขาวสารจากสอโทรทศน รอยละ 56 รองลงมาคออนเตอรเนต รอยละ 29 และรบขาวสารจากหนงสอพมพหรอนตยสาร รอยละ 6 รบจากเพอนๆทผานมา รอยละ 1 ทผานมาตารวจจบคดสอลามกมากกวา 7,000 คด อาชญากรรมทางเพศสวนใหญเกดจากสอลามก รอยละ 70 ประเภทสอลามกทแรงทสดคอวดโอ และวซด

18) ปญหาหอพก หอพกเปนปยหาอกแบบหนง ทพบวาเดกนกเรยนนกศกษาสวนใหญมวสมกนเหลา สบบหร เลนการพนน รวมไปถงมเพศสมพนธในวยเรยน ขอมลเบองตนของกระทรวงการ


12

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ระบวาปจจบนมหอพกเอกชนทวประเทศประมาณ 6,700 แหง แตเปนหอพกทจดทะเบยนถกตองประมาณ 4,500 แหง สวนอก 2,200 แหง เปนหอพกทยงไมไดจดทะเบยน

19) การไมเขาวด หางไกลศาสนา จากสถต พบวา ครอบครวคนไทย รอยละ 60-70 ไมเคยเขาวด สสอบตกเกณฑประเมนเปนคนไทย มเพยง รอยละ 30-40 เทานน ทเขาวดบาง

20) การขาดความปลอดภย จากการวจยพาหะนะทนกเรยนใชเดนทางมาโรงเรยนของนกเรยน 8,264 ราย ในโรงเรยน 5 แกง สงกด กทม. พบวา เดนทางโดยรถจกรยานยนต รอยละ 19, จกยานยนตรบจาง รอยละ 38 และพบวานกเรยนไมสวมหมวกกนนอค รอยละ 85 และเคยประสบอบตเหตจากจกรยานยนตมากอน รอยละ 4 ผใชรถจกรยานยนตมความเสยงตอการบาดเจบและการตายสงกวาผใชรถยนต 10-15 เทา สาเหตการตายทสาคญคอ การบาดเจบจากศรษะกระแทกพน ทาใหสมองชา สมองบวม และเลอดออกในสมอง

ขอมลจากการจดลาดบความสาคญของปญหา จากรายงานการวจย โครงการเฝาระวงคณภาพอนาคตเยาวชนไทย ของสานกวจยเอแบคโพล มหาวทยาลยอสสมชญ (2548) ไดระบประเดนปญหาเยาวชนทรนแรงทสด 5 อนดบแรก ไดแก

อนดบ 1 เหลา/บหร มเยาวชนอาย 21 12 ถง 24 ป ทเกยวของกบเหลา 5,921,257 คน และ บหร 2,023,893 คน

อนดบ 2 หนเรยน 2,086,527 คน

อนดบ 3 ใชยาเสพตด ยาบา 516,823 คน

อนดบ 4 มเพศสมพนธกอนวยอนควร 472,575 คน

อนดบ 5 เลนการพนน (เฉพาะนกศกษา กทม. 101,306 คน)

สถาบนรามจตต จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดประเมนสถานการณความรนแรงของปญหาเยาวชน ไดแก

1. เดกขาดความรกความอบอนในครอบครว พอแมไมมเวลาใหลก

2. เดกไทยหางไกลวด ใชชวตยามวางตามหางสรรพสนคา ใชมอถอและคยผานอนเตอรเนต


13

3. เดกใชจายอยางฟมเฟอย

4. เดกเลนการพนนและเลนพนนผานโทรศพทระบบ SMS

5. เดกมเพศสมพนธเรวขน และขาดความรบผดชอบ

รองปลดกระทรวงศกษาธการ ไดกลาวถงมาตรการแกปญหาเดกและเยาวชน ใน 8 ดาน โดยสรปคอ

1. การทะเลาะววาทเกดจากครอบครวแตกแยก ประสทธภาพการเรยนการสอนตา และครดานจตวทยาไมเพยงพอ จงควรจดกจกรรมครอบครวสมพนธ บรณาการการสอนเปนโครงงานชนงาน

2. การตดเหลาและบหร สาเหตมตวอยางจากผใหญ เชน พอแม คร โฆษณา มพฤตกรรมตามเพอน ขาดความรในการใชชวตในกจกรรมสรางสรรค จะตองประกาศใหสถานศกษาทกแหงเปนเขตปลอดบหรและเครองดมแอลกอฮอล 100% โดยไมมเงอนไข รณรงคให พอแม คร ชมชนเปนตวอยางทดแกเดกและเยาวชน เพมหลกสตรทกษะชวต สรางคานยมใหมใหแกเดกและเยาวชน

3. การตดเกม อนเตอรเนตมสาเหตจากเดกเรยนรไอทไดดกวาผใหญ การใชเวลาวางของเดกไมรจะทาอะไร สวนวธแกตองใหความรผปกครองเขาใจอนเตอรเนต เกมออนไลน เพอจะไดเขาถงลกหลาน และจดระเบยบรานเกม ปราบปรามรานทเปนแหลงมวสม จดระบบลงทะเบยนเชอมโยงทวประเทศ

4. การมเพศสมพนธ เกดจากคานยมทางเพศเปลยนไปจากวฒนธรรมเดม ปญหาครอบครว มอสระในการคบเพอน มความรแตนาไปใชประโยชนไมได วธแกไขจงตองรณรงคครอบครวผาสก และวฒนธรรมไทย ปลกฝงคานยมทางเพศทถกตอง

5. การพนน มสาเหตจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป มแหลงมวสมเพมขน สถานศกษาไมพฒนาใหสอดคลองกบความตองการของผเรยน ดงนนจงตองจดระบบดแลและสรางเครอขายผปกครองใหเขมแขง รวมถงออกฎหมายควบคมอยางเครงครด รวมทงจดระเบยบสอวทย ทว สงพมพตางๆ ใหนาเสนอตนแบบทด

6. การหนเรยน เกดจากครอบครว คร เพอน สอ และสงแวดลอมจงใจใหเดกไมอยากอยในโรงเรยน จะตองจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยนใหมประสทธภาพ เฝาระวงเดกกลมเสยงและกลมม


14

ปญหา จดกจกรรมทสอดคลองกบความตองการและความสนใจของนกเรยน จดหาแนวปฏบตทด เชน โรงเรยนจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยน มเครอขายผปกครองทเขมแขง จดศนยเพอนใจวยรนในโรงเรยน

7. การฟงเฟอฟมเฟอย เกดจากการหลอหลอมคานยมในทางทผด สอและตวแบบในสงคมสภาพแวดลอม สถานศกษาและครอบครว สวนวธแกไขใหเนนคานยมเศรษฐกจพอเพยง รจกทาบญชสวนตว

8. กจกรรมสรางสรรค ปญหาเยาวชนไมมสวนรวม กจกรรมไมนาสนใจ จงตองใหเดกมสวนรวมคดในการสรางกจกรรม มหนวยงานกลางคอยดแลอยางจรงจงและตอเนอง สรางเครอขายกจกรรมสรางสรรคและสนบสนนงบประมาณทวประเทศ

ผอานวยการ สถาบนรามจตต จฬาลงกรณมหาวทยาลย หวหนาโครงการตดตามสภาวะเดก (Child Watch) ชวา สาเหตของปญหาเดกและเยาวชนไทย อนดบแรก เกดจากสภาพครอบครวไทยทมหยารางสงถง 3 ลานครอบครว จาก 17 ลานครอบครว ทาใหเดกเหลานตกอยในสภาพชาใจ ขาดความรก ความอบอน ไมเหนคณคาในตวเอง เพราะเดกไมไดอยกบพอแม จงตองแสดงออกทางพฤตกรรมดวยการรวมกลมกน ตงแกงค ขบรถซง มวสม ซงวธแกไขตองเยยวยากนในระดบครอบครว เพราะเปนพนฐานสาคญทสด

นอกจากนพนทดดสาหรบเดกมนอยมาก แตพนทชว เชน โรงแรมมานรด สถาบนบนเทง รานอนเตอรเนต รานเกม กลบมมากกวาพนทดถง 15 เทา

2.1.3 นโยบายและผลการดาเนนงานพฒนาเดกและเยาวชน นโยบายและผลการดาเนนงานดานเดกและเยาวชน สามารถสรปไดดงน ก. นโยบาย

นโยบายรฐบาล คาแถลงนโยบายของรฐบาลตอรฐสภาของรฐบาลทผานมาเมอวนท 23 มนาคม 2548 ไดกาหนดนโยบายและเปาหมายการพฒนาเดกและเยาวชนไวอยางชดเจน คอ 1). นโยบายพฒนาคนและสงคมทมคณภาพ โดยจดตง “คาราวานเสรมสรางเดก” เปนหนวยบรการเคลอนทเขาถงตวเดก เพอใหเกดสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต นโยบายเฉพาะ รฐบาลเหนความสาคญของการออกกาลงกายและการเลนกฬา จงไดมมตคณะรฐมนตรรณรงคสงเสรมใหมการจดกฬา และออกกาลงกายตามสถานศกษาตางๆ รวมทงระดบชมชนและหมบานใหตอเนองและยงยน มยทธศาสตรดานการสรางสขภาพในป 2548 เมองไทยแขงแรง


15

โดยประกาศเปนวาระแหงชาต แบงระดบการทางานออกเปน 2 ระดบคอระดบชาต เปนความรวมมอในการทางานรวมกนระหวางกระทรวง โดยกระทรวงสาธารณสขตงเปาหมายสขภาพ 6 อ. คอ ออกกาลงกาย อาหารปลอดภย อารมณแจมใน อนามยแวดลอมด อโรคยา และปลอดอบายมข และระดบกระทรวง เพมความเขมขนในการควบคมการบรโภคบหร สรา และยาสเพตดตางๆ ข. ผลการดาเนนงาน ดานสขภาพกายและสขภาพจต การแกปญหาการตดเชอ HIV จากแมสลก สถานบรการสาธารณสขทกระดบใหบรการตรวจการตดเชอ HIV กรณทหญงมครรภตดเชอ HIV จะไดรบยาตานไวรส สามารถชวยลดอตราตดเชอจากแมสลกไดจาก 8% เหลอ 2 % และการใหหลกประกนสขภาพถวนหนา สาหรบเรองสขภาพจต เชน มศนยพงไดทวประเทศ มศนยสขภาพชมชนทใหบรการชมชนอยางเปนองครวม และสายดวนเพอรบฟงและแกปญหา ดานการศกษา กระทรวงศกษาธการจดการศกษาใหประชากรเพมขนในทกระดบ โดยเฉพาะการศกษาภาคบงคบเกนกวาเปาหมาย (มากกวารอยละ 90) และการศกษาขนพนฐานยงอยในระดบทนาพอใจ และมแนวโนมสงขน มการสงเสรมเดกทมความสามารถพเศษ สาหรบเดกดอยโอกาสไดรบทนการศกษาตามความจาเปน และนกเรยน นกศกษาทเรยนด มโอกาสกเงนจากกองทนใหกยมเพอการศกษาอกดวย

ดานครอบครว มศนยพฒนาครอบครวในชมชน (ศพค.) เพอใหคาปรกษาปญหาครอบครว สงเสรมโครงการสรางสมพนธทดในครอบครว ครอบครวผาสก การสรางสายใยรกในครอบครว การเตรยมความพรอมในชวตค และกฎหมายทควรร

ดานคานยม วฒนธรรม คณธรรม และจรยธรรม การดาเนนการสวนใหญอยในระบบโรงเรยน เนนในเรองของการปองกน การปลกจตสานกเดกและเยาวชน การมกจกรรมในวนสาคญๆ เชน วนสาคญทางศาสนา วนเดก วนเยาวชน วนผสงอาย และวนครอบครว เปนตน โครงการทสาคญ ไดแก การอนรกษ สงเสรม เผยแพร สบสานวฒนธรรม และใหบรการแหลงเรยนรทางวฒนธรรม สาหรบมตดานคณธรรม จรยธรรม เนนการปฏบตตามกฎหมาย สงเสรมพฤตกรรมทเปนตวแบบ (Model) จรรยาบรรณของอาชพตางๆ กจกรรมดานการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมทสาคญ เชน คายอบรมพทธศาสนา การสงเสรมครพระสอนในโรงเรยน และการยกยองเชดชเดกและเยาวชนดเดน คายจรยธรรม และกจกรรมลกเสอ เนตรนาร

ดานเศรษฐกจและการมงานทา นโยบายรฐบาลทตองการใหนกเรยน นกศกษา มรายไดระหวางเรยน จงจดใหมการพบปะกนระหวางบรษท หางราน ทตองการจางนกเรยน นกศกษาในชวงวาง


16

จากการศกษา สาหรบจงหวดตางๆ ไดใหนกเรยนและนกศกษาในสถาบนอาชวศกษาในแตละจงหวดเขาไปรบจางดแลอาคารสานกงานของ ธกส. ทมสาขาอยทวประเทศ ไดฝกปฎบตงานจรง เปนการเสรมสรางทกษะอาชพ สรางงาน สรางรายไดระหวางเรยน และให “โครงการ 1 ตาบล 1 ผลตภณฑ ” เปนโครงการทชวยสรางอาชพและรายไดแกประชาชน

ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน มการกาหนดยทธศาสตรบงคบใชกฎหมายอยางเขมงวดและตอเนอง ยทธศาสตรการสรางวนยจราจรและเคารพกฎหมาย ยทธศาสตรการแกไขปญหาการทะเลาะววาททเปนรปธรรม

ดานการมสวนรวมของเดกและเยาวชน มการคดคนรปแบบและกระบวนการมสวนรวมในหลายลกษณะ เชน การรวมกลมเพอจดกจกรรมวนเยาวชนแหงชาต โครงการชมนมผนาเยาวชน 4 ภาคตานยาเสพตด รเรมจดตง “สภาเยาวชนจงหวด” เปนโครงการนารอง 4 จงหวด /4 ภาค จดโครงการเสวนาโดยใชระบบทางไกล การสรางอาสาสมครพทกษสทธเยาวชน จดโครงการพฒนาเยาวชนเพอสงเสรมการเรยนรดานเศรษฐศาสตร ธรกจ การเงน และการลงทน โดยตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย การพฒนาทกษะชวต เครอขายการทางานของศนยขาวเยาวชนไทย นกขาวเยาวชนรนใหมใสใจสขภาพ ปลกปาชายเลนเนองในวนสงแวดลอมโลก

ดานนนทนาการ ไดสรางรปแบบการบรหารทางจตใจทเหมาะสมกบวยรน ดานสถานทพกผอนหยอนใจ มสนามกฬา ศนยนนทนาการเยาวชน สถานพกผอน สวนสาธารณะ และศนยสขภาพจงหวดตางๆ ไดจดใหมลานกฬาตานยาเสพตดอยางแพรหลาย เปดโอกาสใหประชาชน เดกและเยาวชน ไดเขามาใชบรการใหมากขน

2.1.4 ความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

การพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชนเปนเรองจาเปนและเรงดวน เพราะเดกและเยาวชนเปนกาลงคนทสาคญในการพฒนาประเทศทงในดานเศรษฐกจและสงคม ความเปนอยทด หรอคณภาพชวต เปนสงสาคญในการดาเนนชวต และเปนสงททกคนตองการ รวมทงยงเปนเปาหมายสาคญในการพฒนาประชากรของประเทศ โดยเชอในแนวคดทวา ถาบคคลมความเปนอยหรอคณภาพชวตทด การพฒนาในดานตาง ๆ กจะทาใหดและรวดเรวขน มผใหความหมายของความเปนอยทดหรอคณภาพชวตไวหลายทาน ดงน


17

ดเรก ฤกษหราย (2527) ใหความหมายวา ความเปนอยทดหรอคณภาพชวตวา หมายถง การดารงชวตทดพอสมควร มความสมบรณทางดานสขภาพรางกายและจตใจสามารถดารงชวตใหสอดคลองตามสภาวะทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม สภาพแวดลอมและทรพยากรทมอย

อทมพร จามรมาน (2530) กลาววา ความเปนอยทดบางครงอาจมองถงสภาพจตใจทรสกวามความสข บางคนอาจมองถงบรการของรฐทกอใหเกดความสะดวกสบายอยางเดยว บางคนมองครอบคลมถงสภาพรางกาย จตใจ อารมณ และสงคมทกลมกลนกน แตบางคนอาจมองเฉพาะสงคมทมระเบยบและมความปลอดภย ความเปนอยทดหรอคณภาพชวตจงเปนคารวมทกวางและครอบคลมตวแปรตาง ๆ หลายประเภท เพราะสงทเกยวของกบความเปนอยทดหรอคณภาพชวต มาจากปจจยทงภายในและภายนอก ปจจยภายในไดแกความรสก อารมณ สวนปจจยภายนอก ไดแก สถานภาพทางกายภาพรอบขาง เชน ไฟฟา นาประปา โทรทศน การคมนาคม อากาศ เปนตน

ในตางประเทศ มนกวชาการหลายทานใหความหมายของความเปนอยทดหรอคณภาพชวตไวตาง ๆ เชน Ferrans and Powers (1985) ไดสรปความหมายของความเปนอยทดหรอคณภาพชวต ของนกวชาการตางๆ ไวดงน

Dean (1985) ใหความหมายของความเปนอยทดหรอคณภาพชวตวา หมายถง ความพงพอใจของชวต ความรสกมคณคาตอตนเอง ภาวะสขภาพ ความสข การปรบตว ชวตทมคณคา และชวตทมความหมาย

Campbell (1976) และ Ferrans and Powers (1985) เนนความเปนอยทดเของบคคลเปนพเศษทมความสขและความพงพอใจในชวต จงตดสนการมความเปนอยทดหรอไมดทมความสขหรอไมมความสข มความพงพอใจ หรอไมมความพงพอใจ Flanagan (1982) ใหความหมายของความเปนอยทดหรอคณภาพชวตวา หมายถง ความพงพอใจในชวตในเรองตาง ๆ ประกอบดวย ความสขสบายในดานรางกาย และองคประกอบในการดาเนนชวต การมสมพนธภาพกบบคคลอน การมกจกรรมทางสงคม มการพฒนาตนเอง และมความรสกอมเอมใจ มการพกผอนหยอนใจ หรอนนทนาการ ซงเปนเรองทสาคญทสดตอชวตของบคคล และเปนความตองการขนพนฐานของบคคลทควรไดรบการตอบสนอง


18

2.2 ความหมาย ความสาคญ รปแบบ ปจจย และขอวจารณทนทางสงคม 2.2.1 ความหมายและแนวคดของทนทางสงคม

ก. ความหมายและแนวคดทนทางสงคมในตางประเทศ เนองจากทนทางสงคมมรากฐานความคดมาจากนกคดหลายสาขาทงนกสงคมวทยาอยาง Portes (1998) ซงไดนาแนวคดมาจากงานของ Emile Derkheim, Karl Marx และ Bourdieu (1986) นกเศรษฐศาสตรอยาง Woolcock (1998) ทไดอางถงงานของ Marshall และ Hicks รวมทงคนอนๆอกหลายคน อยางไรกตาม Putnum (1995) , Woolcock (1998) และ Jane Jacobs (1961) กไดเปนผนาเอาเรองทนทางสงคมมาอธบายการเปลยนแปลงของสงคมในยคนน โดยการพฒนาคานยามและประยกตใหเหมาะสมกบยคสมย และไดมการนามาเผยแพรอยางกวางขวางในงานของ Coalman (1990), Putnum และคณะ (1993) และ Portes (1998) โดยทงสามทานไดใหคานยามหรอความหมายของทนทางสงคมไวดงน (Islam, et..al, 2006 : 9)

Bourdieu (1998) ใหนยามทนทางสงคมวา เปนการรวมตวของทรพยากร (สถาบน องคกรและบคคล) ทงทมอยแลวและมศกยภาพ มาเชอมโยงกนเปนเครอขายทมนคง มความผกพนและยอมรบซงกนและกน Coalman (1990) ทนทางสงคมมองคประกอบ 2 ประการคอ มตดานโครงสรางสงคม และแรงหนนเสรมใหเกดการกระทาอยางใดอยางหนงของบคคลซงอยภายในโครงสรางนน ซงคานยามดงกลาวมความคาบเกยวระหวางองคประกอบของทนทางสงคมและกลไกททาใหเกดทนทางสงคม และทนทางสงคมมลกษณะคลายทนรปแบบอนๆ คอสามารถสรางผลตภาพและโอกาสในการทางานใหบรรลเปาหมายได

Putnum (1993) พดถงทนทางสงคมวา เปนลกษณะเฉพาะขององคกรทางสงคมอน ไดแกความไวเนอเชอใจ (trust) บรรทดฐาน (norms) และเครอขายทางสงคม (networks) ทเออใหเกดการประสานรวมมอกนทากจกรรมตางๆอยางเปนระบบ จนทาใหเกดการปรบปรงประสทธภาพของสงคม โดยการสงเสรม สนบสนน รวมมอในการดาเนนงานซงกนและกน โดยมบรรทดฐานทางสงคม (กฏ/ระเบยบทไมเปนทางการ) ความเชอมนศรทธา/ความไววางใจกน และ เครอขายทางสงคม (ทเนนองคกรอาสาสมคร) เปนกลไกเกอหนนใหมการทางานรวมกน อยางไรกตาม Putnam ไดมการวเคราะหทนทางสงคมทงสองระดบคอ ระดบบคคลทเนนการใชทนทางสงคมในการเขาถงและการใชทรพยากรทมอยในเครอขาย เพอประโยชนของแตละบคคล และระดบกลมทเนนกระบวนการกลม ทมบรรทดฐาน ความ


19

ไววางใจ การแทรกแซง และอานาจหนาท ในการพฒนาและรกษาทนทางสงคมในฐานะทเปนทรพยสนรวมของกลม โดยทรพยสนดงกลาวจะถกนามาใชสรางและขยายโอกาสใหกบสมาชกกลม แตปฎสมพนธของสมาชกในเครอขายสงคมเปนพลงสาคญในการดารงรกษาและสรางความสาเรจใหแกกลม

Portes (1998) : พดถงทนทางสงคมวา หมายถง ความสามารถของกลมบคคลซงเปนสมาชกในเครอขายหรอนอกเครอขายในการควบคมทรพยากรทหายาก

Lochner et.al (1999) ทนทางสงคม มองคประกอบของลกษณะ 4 ประการ คอ ความไวเนอเชอใจหรอ การตางตอบแทนในสงคม (social trust/ reciprocity) ความเปนไปไดในการรวมกลม (collective efficacy) การมสวนรวมในองคกรอาสาสมคร (participation in voluntary organizations) และการผนกกาลงทางสงคมเพอผลประโยชนรวมกน (social integration for mutual benefit)

Nan Lin (2001) เสนอแนวทางในการวดทนทางสงคม วาสามารถวดไดจาก 3 ตว คอการดารงอยของทรพยากรในโครงสรางสงคม การเขาถงทรพยากร และการใชทรพยากรนน ทรพยากรในโครงสรางสงคมมสองลกษณะคอทรพยากรเครอขาย (บคคลหรอกลมทมความสมพนธกนกบบคคลหรอกลม องคกรทงภาครฐและเอกชน และความหลากหลายของทรพยากรกลม) และสถานภาพขององคกร

Durlauf และ Fafchamps (2004) มองวาแนวคดพนฐานของทนทางสงคมม 3 ดาน คอ 1) ทนทางสงคมตองกอใหเกดผลกระทบในทางบวกตอมวลสมาชกของกลม 2) ผลกระทบในทางบวกเหลานเกดจากการรวมกนทา มความไววางใจกน มบรรทด

ฐานทางสงคม และระบบคณคา ซงสงผลตอความคาดหวงและพฤตกรรม 3) กระทารวมกน/ การมสวนรวมดงกลาวเกดจากรปแบบทไมเปนทางการทอยบน

พนฐานของเครอขายทางสงคม และสมาคม (social network and association)

ข. ความหมายและแนวคดทนทางสงคมในประเทศไทย สานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2549) ไดสรปความหมายของทนทางสงคมวา เกดจากการรวมตว การรวมคดรวมทา บนฐานของความไวเนอเชอใจ สายใยความผกพน และวฒนธรรมทดงามของสงคมไทย โดยผานองคประกอบหลกไดแก คน สถาบน วฒนธรรมและองคความร ซงกอใหเกดพลงในชมชนและสงคม เมอนามาใชผสมผสานบนพนฐานของวฒนธรรมความเออเฟอเผอแผ ความมนาใจไมตร ความรวมมอ และระบบเครอญาต จะกอใหเกดเปนพลงในกลม ชมชนและสงคม อนเปนการสงสมทนทางสงคม มการปรบเปลยน ตอยอดและพฒนาทนทางสงคมอยตลอดเวลา


20

อมรา พงศาพศญ และเบญจา ยอดดาเนน แอตตก (2543 : 2-3) ไดศกษาทนทางสงคมในประเทศไทย หลงวกฤตเศรษฐกจ เมอป 2540 โดยนกวชาการไทยทงสองทาน ใหความหมายทนทางสงคมวาคอกาวทเชอมใหคนในสงคมอยรวมกน (the glue that hold society together) ซงใหมมกวาง ครอบคลม และเปนองครวมกวาตางประเทศ โดยทนทางสงคมมอยหลายระดบทสงสมมาทงทนของสงคมในระดบประเทศ (เชน ทนทางเศรษฐกจ/ทนทรฐบาลสรางขนมา คานยม ศาสนา ความเชอ วถปฏบต และวฒนธรรมประเพณ) ทนทางสงคมในระดบชมชน (ซงเปนสงทองคกรชมชน องคกรเอกชน และสมาชกชมชนสรางขน) และทนทางสงคมในระดบครอบครว ซงเปนหวใจของทนทางสงคมทสงผลทงทางบวกและลบตอสงคม ตอเดกและเยาวชนในรปแบบของความเจรญเตบโตของชมชน การยายถน ปญหาสงคม ปญหาเดกและเยาวชน รวมทงปญหาสขภาพจต ประเวศ วะส (2542) และอมมาร สยามวาลา (2544 : 2-5) ไดใหคาจากดความ “ทนทางสงคม” ทคลายคลงกน โดยอธบายวา “ทนทางสงคม” คอการทคนมารวมกน เอาความดมารวมกน เอาความรมารวมกน แบงปนทรพยากรทใชรวมกน และแบงปนประโยชนทไดมาอยางเปนธรรม ภายใตกรอบและความเขาใจรวมกนของสมาชกในชมชนนนๆ อนจะกอใหเกดความไววางใจในหมคนททากจกรรมรวมกน ซงนาไปสพลงทางสงคมทจะแกปญหาตางๆได อมมาร สยามวาลา ยงแสดงความเหนวา ในบางหมบานผคนรกใครกลมเกลยวกนดหาก จะเรมกจกรรมใด กพอจะหาผนาทเปนทยอมรบของคนในสงคมไดไมยากนก แตบางหมบานกจะแตกเปนกกเปนเหลา มทนทางสงคมในระดบตา การจะใหทาอะไรรวมกนเปนเรองทคอนขางยาก ทาใหเขาใจวาสมาชกของสงคมบางคนอาจมโอกาส “เขาถง” หรอไดประโยชนจากทนทางสงคมแตกตางจากคนอน การททนทางสงคมมมากนอยในระดบใดกตาม มไดหมายความวาจะเปนผลดตอสงคมนนเสมอไป ความเขมแขงดงกลาวอาจถกนาไปใชในเชงกดกนคนทอยนอกกลม/ชมชนกได ปจจยทสาคญททาใหทนทางสงคมอยในระดบตากคอ ความแตกตางภายในชมชน ไมวาจะเปนความแตกตางในเผาพนธ ตางเครอญาตกน ความแตกตางกนในฐานะความเปนอยหรอชนชนภายในสงคม สงคมไทยมกลไกอกประเภทหนงคอระบบอปถมภ ซงเปนทนทางสงคมอกอยางหนง ทประกอบดวยผใหการอปถมภ (ลกพ) กบผทไดรบการอปถมภ (ลกนอง) สบเนองมาจากความไมสมดลกนในความไววางใจ และความเหลอมลาในอานาจ ขอแตกตางระหวางทนทางสงคมทแฝงอยในชมชนทเขมแขงกบทนทางสงคมทแฝงอยในระบบอปถมภกคอ ในชมชนทเขมแขงทกคนมอานาจและความไววางใจททดเทยมกน สวนระบบอปถมภลกพเปนผมอานาจมากกวาและใหความไววางใจแกลกนอง.


21

2.2.2 ความสาคญของทนทางสงคม ในการพฒนาประเทศทางดานเศรษฐกจและสงคม จะมการใชทนสาคญๆ 3 ประเภทคอ ทน

ทางดานเศรษฐกจ (เชน เงน โครงสรางพนฐานตางๆ เปนตน) ทนทางดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (เชน แมนา ทะเล ปาไม แรธาต เปนตน) และทนทางสงคม (เชน ทนมนษย ทนสถาบน ทนภมปญญา และวฒนธรรม) ซงกอใหเกดกจกรรมทางเศรษฐกจอยางรวดเรว แตกมการทาใหมการทาลายทนดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการทาลายทนทางสงคมทด สงผลกระทบตอเดกและเยาวชน ทาใหเกดปญหาเยาวชนมากมาย ดงไดกลาวไวในขอ 2.1.2 สภาพปญหาเดกและเยาวชน อยางไรกตามในภาพดานบวกกไดมการนาทนทางสงคมทมอยในตวเยาวชน และทนสถาบนครอบครว ชมชน และสถาบน รวมทงวฒนธรรมประเพณ มาพฒนาความเปนอยทดแกเยาวชน สงทนาสนใจคอ ความสมพนธทใกลชดกนระหวางสมาชกครอบครว และเพอน/เพอนบาน (bonding social capital) เปนพนฐานของการถายทอดบรรทดฐานดานพฤตกรรม (behavioral norms) ไปในทางทด (healthy norms) ควบคมพฤตกรรมทางสงคมทไมด (controlling abnormal social capital) และการใหความชวยเหลอ/สนบสนน รวมทงการปกปองไมใหสมาชกตกไปสความเสยงอนตรายตางๆ (Cullen and Whiteford, 2001 ในทางตรงขาม ทนทางสงคมระหวางกลม (Bridging social capital) กมความสาคญในการกอใหเกดความสาเรจของประชาสงคม (civil society) และเปนแหลงทใหประโยชนแกบคคล ชมชน และสงคม เพราะเปนการเปดโอกาสใหสมาชกในสงคมไดมสวนรวมทงในกลมเดยวกนและระหวางกลมชนอน ในการสรางความรวมมอไปสเวททเปนความสมพนธทเปนทางการในการสรางผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางสงคม เชน การเปลยนแปลงนโยบายดานสวสดการสาธารณะ แตงานวจยประเภทนยงมนอยมาก 2.2.3 รปแบบของทนทางสงคม (Forms of Social Capital)

ก. รปแบบทนทางสงคมตามแนวคดของตางประเทศ สามารถจาแนกไดเปน 2 รปแบบ คอ 1. ทนทางสงคมทเกยวของกบกระบวนการคด (cognitive social capital) ไดแก

บรรทดฐานทางสงคม ระบบคณคา การรบร ทศนคต และความเชอ/ความจา ซงเปนการมองในระดบปจเจก (micro level)

2. ทนทางสงคมในเชงโครงสราง (structural social capital) ซงเปนมตหนงขององคกรทางสงคมทสงเกตเหนได หรอจานวนสมาชก ไดแกความหนาแนนของกลม/เครอขาย หรอแบบแผนของการรวมกลมภาคประชาชน ขนกบสภาพสงคมแวดลอม ซงเปนการมองในระดบกวาง (Macro level)


22

ทนทางสงคมประการแรกมกเกยวของกบปจเจกบคคล ซงมสวนในการหลอหลอมบรรทดฐานเชงพฤตกรรมสวนบคคลเพอใหมการควบคมพฤตกรรมเสยงตางๆ มการจดหาแนวรวมใหความชวยเหลอหรอการสนบสนน รวมทงการแลกเปลยนขอมลกนอยางไมเปนทางการ สวนทนทางสงคมในเชงโครงสรางจะเปนทนทางสงคมในระดบกวาง (macro level) ซงจะกอใหเกดรปแบบสถาบน นโยบาย และวฒนธรรม ทนทางสงคมทงสองรปแบบเปนของคกน ทนทางสงคมทเกยวกบกระบวนการคด สามารถประเมนไดจากการรบร ความร ความเขาใจของประชาชนถงระดบความไวเนอเชอใจระหวางกน การแบงปนและผลประโยชนรวมกน การเออเฟอเผอแผซงกนและกน สวนทนทางสงคมเชงโครงสราง สามารถตรวจสอบจากความหนาแนน (จานวนสมาชก) และการขยายเครอขายความสมพนธและกจกรรมทางสงคม (เชน วดจากความสามารถในการเขาสงคม ความแนนแฟนของกลมเครอขาย และการเขาไปมสวนรวมในเครอขายภาคประชาสงคม (civic engagement)

ดงนน การศกษาวจยทนทางสงคมในระดบกวาง จงเปนการศกษากระบวนการทอยบนพนฐานของเครอขาย (network-based process) ซงกอใหเกดผลลพธทเปนประโยชนของกลมโดยผานบรรทดฐานทางสงคม และความไวเนอเชอใจกน นอกจากนรปแบบทนทางสงคมอาจจะแบงอกอยางเปน 2 รปแบบ คอ 1) ทนทางสงคมในแนวราบ (Horizontal social capital) เปนการสะทอนความสมพนธระหวางบคคลหรอกลมซงมความเทาเทยมกน มทงทนทางสงคมทเปนความสมพนธทแนนแฟนภายในกลมเดยวกน (เชน ความสมพนธของสมาชกในครอบครว/เครอญาต เพอนบาน เพอนสนท และเพอนรวมงาน) และทนทางสงคมทเปนความสมพนธแบบหลวมๆ ทเชอมโยงคนตางเผาพนธ ตางอาชพ ทงแบบทเปนทางการ และไมเปนทางการ 2) ทนทางสงคมในแนวตง (Vertical social capital) เปนทนทางสงคมทเปนความสมพนธทไมเทาเทยมกน เนองจากความแตกตางในเชงอานาจ ฐานะทางเศรษฐกจ และสงคม เปนตน

ข. รปแบบของทนทางสงคมตามแนวคดของสงคมไทย สจนดา สขกาเนด และสมพจน สมบรณ (2542 : 12-17, อเนก นาคะบตร (2545 : 16-20) และสานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม (2543 : 4-7) ซงเปนหนวยงานหลกทมบทบาทในการจดตง “กองทนเพอการลงทนทางสงคม” (Social Investment Fund-SIF) ดวยเงนกจากธนาคารโลก วตถประสงคหลกของกองทน คอ การเพมทนทางสงคม โดยการสงเสรมใหเกดชมชนเขมแขงทสามารถพงตนเองได มกระบวนการเรยนรเพอการพงตนเอง โดยเนนความสาคญของ “ทนทางสงคม” พลงของ “ชมชนรากฐาน”


23

และพลงของ “ประชาสงคม” (Civil Society) ในการแกไปหรอปองกนปญหา และฟนฟพฒนาสงคมขนมาใหม ใหเปนสงคมทเอออาทร เขมแขง มนคง มประสทธภาพ และคณภาพ แมวา “ทนทางสงคม” จะเปนศพทใหม แตโดยความจรงแลวมนเปนสงทมอยหรอเคยมอยในชมชนของไทยมานาน เปนมรดกตกทอดอยในสงคมไทย เพยงแตเราไมสนใจ หรอละเลยมน หรอไมเขาใจในสงทเรยกวา “ทนทางสงคม” ไมไดมโอกาสพฒนาปรบเปลยนใหกาวหนา หรอกาวตามการเปลยนแปลงทเกดขน นอกจากนนทนทางสงคมในภมภาคตางๆของประเทศไทยมความหลากหลายในเชงความหมายและการปฏบต เชน ภาคเหนอ กลาวถงทนทางสงคมในการจดการปาชมชน ภาคอสาน กลาวถงทนทางสงคมวาเปนวฒนธรรม ประเพณ ความเชอ วถชวตเดม โดยเนนความเขมแขงของชมชนเปนหลก ภาคกลางมองวา ทนทางสงคมคอภมปญญา และสานกชมชน สวนภาคใต มองวาทนทางสงคมคอ ภมปญญาและการรวมตวกนเปนกลมองคกร วฒนธรรมศาสนา ความเชอ เปนตน รวมทงมคาเรยก “ทนทางสงคม” (Social Capital) ทแตกตางกนออกไป อาท “ทนบานนอก” “ทนของชมชน” “ทนทองถน” เปนตน ดงนน รปแบบทนทางสงคมในบรบทของสงคมไทย จงมหลากหลาย ดงน 1. ทรพยากรธรรมชาตและศลปวฒนธรรมทมอยในชมชน ซงเปนฐานชวตในการทามาหากนของคนไทย ยกตวอยาง เชน ทดน ปาไม แมนาอนอดมสมบรณ ความคด ความเชอ ความศราธาทางศาสนา ศลปะ การทอผา ทอเสอ เปนตน 2. กฎ จารต ประเพณ อนเปนลกษณะเฉพาะของทองถนทหลอหลอมจากประสบการณจากคนรนหนงสรนหนง เปนสานกรวมของคนในชมชนทมงสรางระบบขนมา เพอดแลควบคมชมชนใหดารงชวตไปตามระบบคณคา และระบบคดของชมชนนน 3. ความมนาใจเออเฟอเผอแผ เอออาทร ซงไดแก การแบงปนชวยเหลอซงกนและกนผานกจกรรมตางๆ ทงในระดบสมาชกในกลมหรอระหวางชาวบานในชมชนทงชมชน ซงอาจจะขยายออกไปถงชมชนใกลเคยงและขยายความมนาใจ เอออาทรออกไปถง คนยากจน ผดอยโอกาส รวมถงแรงงานคนถนในชมชนอกดวย 4. ระบบความสมพนธ ความสมพนธของคนในชมชนไทย มลกษณะของระบบครอบครวเครอญาต มความเออเฟอ เผอแผกน ชวยเหลอเกอกลกนในยามตกทกข ไดยาก เชน ระบบเอามอเอาแรงกน การลงแขกเกยวขาว ความสมพนธอนอบอนน จะเปนโครงสรางอนสาคญทจะยดโยงชมชนไวใหเขมแขงไมแตกสลายโดยงาย 5. ความสามคค รวมพลง รวมใจและรวมความคด ของสมาชกในกลมหรอของกลมตางๆในชมชนและชมชนใกลเคยง หรออาจจะขยายเชอมโยงกบหนวยงานราชการและหนวยงานสนบสนนอนๆ


24

เพอใหเกดการระดมทนทางวฒนธรรม ทนทางสงคม และภมปญญาทองถน จนเกดความตอเนองยงยนของกจกรรมในระยะยาว 6. ทกษะในการจดการรวมกน ซงจะเกดการเพมความสามารถ ทกษะ ความชานาญ ในการจดการเรองตางๆของกลม/องคกร/เครอขายองคกร รวมกบองคการบรหารสวนตาบล โรงเรยน หรอวด เพอรวมกนแกไขปญหาความทกขยากของชมชนใหเกดการพออยพอกนและมความพอเพยงรวมกน 7. ภมปญญาทองถน และกระบวนการเรยนรทชมชนสรางสรรคและสงสมขนมาเพอการดารงชพ ยกตวอยาง เชน ภมปญญาของชาวบานในการทาเกษตรรกรรม การแพทยพนบาน เปนตน 8. ทรพยากรบคคล/ทรพยากรมนษย เปนทนทอยในตวมนษย ความรกเพอน ความรกศกดศรของคนไทย พบวา ผนาทงในชนบทและเมอง ทงทเปนผนาทางจตวญญาณ ผนาอาวโส ผนาทางการเกษตร ผนาสตร ผนาเยาวชน เหลานเปนสนทรพยทไมมวนหมดสน เปนบคคลทมความสามารถระดบหนง และมความพรอมทจะปรบตวสรางความรวมมอระหวางองคกรกบองคกร หรอเครอขายกบเครอขาย 2.2.4 ปจจยหรอเงอนไขทเออใหเกดทนทางสงคม จากประสบการณการทางานของนกพฒนา (บณฑร ออนดา, 2545 อางในประชาธป กะทา, 2547) ปราชญชาวบาน (ครชบ ยอดแกว, 2545 อางในประชาธป กะทา, 2547 ) นกคด นกวชาการ (อมมาร สยามวาลา, 2544 : 87 ; เสนห จามรก, 2545 : 89 ; อานนท กาญจนพนธ, 2544 : 104) รวมทงจากการดาเนนงานทผานมาของ สานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม (2543) พอทจะสรปปจจยทเออใหเกดทนทางสงคมได 2 ลกษณะ คอ 1) ปจจยภายในชมชน 1.1 คนในชมชนมความรกและเหนใจเพอนมนษยดวยกน หรอทเรยกวา คณคาแบบมนษยธรรมนยม (Humanitarianism) 1.2 คนในชมชนตองมความกระตอรอรน สนใจเขามามสวนรวมในกจกรรมของชมชน องคกร และเครอขาย 1.3 การรวมตวกนอยางเขมแขง พรอมจะรวมมอกนพฒนาชมชน 1 .4 มบรรยากาศและเวท ท เออให เกดการแลกเปลยนเรยนร รวมกน ทาใหคนในชมชนกลาคด กลาแสดงออก เกดความเชอมนในตนเองมากขน 1.5 ทรพยากรทองถน เชน ทรพยากรทธรรมชาต ทรพยากรบคคล วฒนธรรม ประเพณและ ศาสนา 1.6 การตระหนกถงปญหารวมกน


25

1.7 การสอสาร มการถายทอดขอมลทถกตอง และรบฟงซงกนและกน 1.8 การบรหารงานทด ตรงตามเปาหมาย โปรงใส สามารถตดตามตรวจสอบได 2) ปจจยภายนอกชมชน 2.1 ระบบการเมองทเออใหเกดทนทางสงคม อาท การกระจายอานาจ ใหชมชนไดเขามามสวนคด รวมทา มความเปนเจาของกจการและการบรหาร 2.2 มการสนบสนนจากภาครฐ ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ 2.3 มการศกษา วจย วเคราะห ปรบปรงภมปญญาทองถน 2.4 มนโยบายสนบสนนใหมกองทนทสนบสนนใหชมชน คนทนกลบไปสชมชนและสงคม 2.5 มสอมวลชน ทชวยใหขอมลและสรางกระแสทางการเมอง จากคาอธบาย ทนทางสงคม ทเปนรปธรรม รวมทงปจจยทเออหรอเงอนไขทเออใหเกดทนทางสงคมจากภายในและภายนอกชมชน จากนกคด นกวชาการ และหนวยงานผรบผดชอบ ชดเจนในตวเองวา ทนทางสงคม เปนคณคาเดม ทสงคมไทยมอยแลว ไมวาจะเปนการมนาใจตอกน การแบงปนซงกนและกน ความเอออาทรทมตอกน การเกาะเกยวกนทางสงคม การรวมกลมเปนองคกร หรอการจดตงเปนเครอขายตางๆ เชน กลมออมทรพย กลมเกษตรผสมผสาน เครอขายโรงสชมชน กลมเยาวชนสานกรกษบานเกด เปนตน รวมทงภมปญญาทองถนและกระบวนการเรยนรทชมชนสรางสรรค และสงสมขนมาเพอการดารงชพ ทนทางสงคม ดงกลาวน คอพลงสาคญทจะขบเคลอนใหชมชนตางๆ มความสามารถในการเพมทนทางสงคม ใหกบชมชนตนเองมากขน มความเทาทนตอปญหา และมความสามารถในการจดการกบปญหาไดมากขน และทายทสดสามารถพงพาตนเองไดจรงในระยะยาว (เอนก นาคะบตร, 2543 : 3) จากผลการศกษาจะเหนไดวา ทนทางสงคมมความสาคญอยางยงในดานการสรางสภาพความพรอมทางสงคมภายในชมชน เพอรองรบการพฒนาและแกไขปญหาตางๆทเกดขนภายในชมชน กลาวคอถาภายในชมชนในมทนทางสงคมสงคอมความพรอมในดานการจดตงกลมและเครอขาย มความไววางใจ มบรรทดฐานแหงการชวยเหลอซงกนและกน มความใกลชดผกพนกน มความมงมนทจะเขารวมกจกรรมและพรอมทจะใหความรวมมอ รวมถงเขาใจถงการมสวนรวมทางการเมอง ภายในชมชนนนกจะมสภาพสงคมทพรอมจะพฒนาในทกๆ ดาน ไมวาดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และสงแวดลอม

2.2.5 ขอวจารณทนทางสงคม ขอวจารณโดยทวไปของทนทางสงคม ไดแก


26

- การวดทนทางสงคม โดยเฉพาะทนทางสงคมทเปนนามธรรม (Cognitive) ยงหาขอตกลงรวมเกยวกบมาตรวดไดไมงายนก เพราะยงตองมการทดสอบในแตละสงคม/ประเทศตอไป นอกจากนแนวคดของทนทางสงคมยงมความหละหลวม (vague) เลอนไหล (slippery) ยากทจะกาหนดใหตายตว (poorly specified) และอนตรายทจะ “เหมารวมทกสงทกคน” ทงในประเทศทมการเมองการปกครองทแตกตางกน (Baum, 1999 ; Gillies, 1997)

- คณลกษณะของทนทางสงคม แมวาจะมการแบงทนทางสงคมเปน 2 อยาง คอ ทนทางสงคมทมอยในตวบคคล (individual attribute) และทนทางสงคมทมลกษณะเปนการรวมกลม (collective characteristic)กตาม แตกมความสบสนในการวดทนทางสงคม ระหวางทนทางสงคมทเปนทรพยากรสงคม (social resource) เปนผลผลตของสงคม (social product) หรอเปนการตอบสนองในระดบบคคล (individual response) ยกเวนงานของ Portes (1998) ทอธบายทนทางสงคมทเปนลกษณะประจาตวของบคคลคอนขางชดเจน

- นยามปฏบตการ และการวดทนทางสงคม ยงเปนสงททาทายสาหรบนกวจย การวดทนทางสงคมในเชงปรมาณยงมลกษณะการวดสงทใกลเคยงกบทนทางสงคม (proxies for social capital) ตวชวดทนทางสงคมบางตวเชนการวด “บรรทดฐาน” (norms) และคณคารวม (shared values) ยงเปนเรองทวดไดยาก และตวชวดทนทางสงคมยงไมมการเกบขอมลไวตอเนองสาหรบการบรหารจดการ หรอแมแตในการสารวจกยงมขอโตแยงอยมากทงในระดบพนท (area-based) และในระดบสถานะทางเศรษฐกจ-สงคม (socio-economic based)

- ทนทางสงคมไมใชยาครอบจกรวาลทจะใชแกปญหาตางๆ ได เพราะบางททนทางสงคมอาจไมใหผลลพธในทางบวก (เชน การรวมกลมของวยรนอาจสรางผลลพธทางลบตอสขภาพโดยการสบบหร ดมเหลา มวสม) บางครงทนทางสงคมกใหผลในทางลบอนเนองจากมการแบงแยกคนภายนอกกลม/เครอขายไมใหเขาถงทรพยากร การเปนสมาชกกลมทประสบความสาเรจอาจทาใหมคนแอบอางเอาประโยชนโดยไมตองมสวนรวม (free rider) การเปนสมาชกกลม /เครอขาย อาจเปนการจากดเสรภาพสวนบคคลและทาใหระดบบรรทดฐานทางสงคมถกลดทอนไป เพราะอาจมการกดดนไมใหสมาชกกลมเขาไปมสวนรวมกบกลมคนในกระแสหลก (Portes, 1998 ; Buam, 1999 ; Muntaner et..al., 2001 ; Lundborg, 2003) เชน งานวจยของ Lundborg ซงศกษาในสวเดน พบวา นกเรยนทมกลมเพอนในชนเดยวกนมกจะชกพากนไปดม สบบหร และทดลองสารระเหย และกพบกลมเพอนทดไมพากนไปยงเกยวกบทงสามกจกรรมนอยางมนยสาคญดวย


27

2.3 มตและองคประกอบของทนทางสงคม (Dimensions and Components of Social Capital) 2.3.1 มตและองคประกอบของทนทางสงคมของตางประเทศ มตทนทางสงคมของตางประเทศทนามาเสนอในสวนน ไดแกของ ธนาคารโลกประเทศสหรฐอเมรกา องกฤษ อนโดนเซย และออสเตรเลย (สานกมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงมนษย การศกษาโครงการกาหนดดชนทนทางสงคม, 2548: หนา 12-25) ก. มตทนทางสงคมของธนาคารโลก ธนาคารโลก (2004) ไดจดแบงมตทนทางสงคมออกเปน 6 มต ดงรายละเอยดตอไปน - มตดานกลมและเครอขาย - มตดานความไววางใจและความเปนอนหนงอนเดยวกน - มตดานกจกรรมและความรวมมอ - มตดานขาวสารและการสอสาร - มตดานความสมานฉนททางสงคม การอยรวมกนในสงคม การบดความขดแยงและ ความรนแรง - มตดานอานาจหนาทและกจกรรมทางการเมอง ข. มตทนทางสงคมของประเทศสหรฐอเมรกา สหรฐอเมรกาไดมการแบงมตทนทางสงคม เปน 8 มต คอ - มตดานความไววางใจทางสงคม - มตดานการมสวนรวมทางการเมอง - มตดานการเปนผนาชมชน และความผกพนตอสมาคม - มตดานการเสยสละและอาสาสมคร - มตดานความผกพนทอยบนฐานแหงความศรทธา - มตดานความผกพนทางสงคมทไมเปนทางการ - มตดานมตรภาพบนความแตกตาง - มตดานความเทาเทยมกนในสงคม


28

ค. มตและองคประกอบของทนทางสงคมของประเทศองกฤษ องกฤษไดแบงทนทางสงคมออกเปน 5 มต และองคประกอบ ดงน

- มตและองคประกอบดานการมสวนรวม ความเชอมโยงทางสงคมและความผกพน - มตและองคประกอบดานการควบคมกจกรรมชมชน ควบคมสภาพกายและจตของ ตนเอง และสงทจะบงเกดผล

- มตและองคประกอบดานการรบรถงลกษณะหรอโครงสรางของชมชน - มตและองคประกอบดานปฏสมพนธทางสงคม - มตและองคประกอบดานความไววางใจ การเออเฟอเผอแผซงกนและกน ความ สมานฉนททางสงคม ง. มตและองคประกอบของทนทางสงคมของออสเตรเลย ทนทางสงคมในประเทศออสเตรเลย ประกอบดวย 8 มตและองคประกอบ ดงน

- มตและองคประกอบดานการมสวนรวมในชมชนทองถน - มตและองคประกอบดานความพยายามทาใหเกดการเปลยนแปลงทดขน - มตและองคประกอบความรสกไววางใจและปลอดภย - มตและองคประกอบความสมพนธกบเพอนบาน - มตและองคประกอบดานสายสมพนธกบเพอนและครอบครว - มตและองคประกอบดานความทนทานตอความแตกตาง - มตและองคประกอบดานคณคาของชวต - มตและองคประกอบดานสายสมพนธในททางาน

จ. มตและองคประกอบของทนทางสงคมของประเทศอนโดนเซย การศกษาทนทางสงคมในประเทศอนโดนเซย มการแบงออกเปน 6 มตและองคประกอบ ดงน - มตและองคประกอบดานจานวนกลมทครวเรอนเปนสมาชกในชมชน - มตและองคประกอบดานความแตกตางและความเหมอนของกลม - มตและองคประกอบดานการเขารวมประชม - มตและองคประกอบดานการมสวนรวมในการตดสนใจ - มตและองคประกอบดานการจายคนผลประโยชนใหกบกลมทเปนสมาชก - มตและองคประกอบดานการกาหนดทศทางชมชน


29

2.3.2 มตและองคประกอบของทนทางสงคมของไทย สานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต-สคช. (2549) ไดประมวลมตของทนทางสงคมของไทย ตามแนวของธนาคารโลก (2004) ซงไดแก มตดานกลมและเครอขาย มตดานความไววางใจ มตดานกจกรรมและความรวมมอ และมตดานขาวสารและการสอสาร เปนสวนประกอบของทนทางสงคมตามบรบทของสงคมไทย สคช. ไดจาแนก ไว 4 ดานคอ

1. คน มบทบาทในการพฒนาประเทศ ตองไดรบการพฒนาในทกมตทงดานสขภาพใหมรางกายทแขงแรง ดานจตใจใหเปนคนทมจตใจดมนาใจ เอออาทร มวนย ซอสตย มความเสยสละ มจตสานกสาธารณะ รกชาต ฯลฯ และดานสตปญญาใหมศกยภาพและความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง และมการเรยนรรวมกนเปนกลม/แลกเปลยนเรยนรอยางตอเนองจนมนสยใฝรไปตลอดชวต และพรอมปรบตวใหรเทาทนการเปลยน แปลงของโลก รวมทงมความรทกษะในการประกอบอาชพทเพมขดความสามารถในการแขงขนใหแกประเทศ

2. สถาบน มบทบาทในการสนบสนนและผลกดนใหเกดพลงรวมของคนในชมชน/สงคม ทาใหคนในสงคมอยรวมกนอยางสนตสข โดยมสถาบนหลกไดแก สถาบนครอบครว สถาบนศาสนา สถาบนการศกษา สถาบนการเมองการปกครอง ภาคธรกจเอกชน และสอ

3. วฒนธรรม เปนวถชวตทสบทอดกนมายาวนานและเปนทยอมรบของคนในสงคม ซงมความหลากหลายในแตละพนท ในรปแบบของความเชอ ความศรธา จารตประเพณทดงาม คานยม ความเปนไทย นอกจากนยงอยในรปของแหลงประวตศาสตร โบราณสถาน ฯลฯ วฒนธรรมเปนตวยดโยงคนในสงคมใหเกดความตระหนกถงรากเหงาของตนเอง และเกดความหวงแหน ภมใจทจะรกษาอนรกษ ฟนฟ พฒนา และตอยอด เพอใหเกดประโยชนตอตนเอง กลม ครอบครว ชมชน และประเทศ

4. องคความร มทงทเปนภมปญญาทองถน และความรทเกดขนใหม โดยภมปญญาทองถนเปนทงศาสตรและศลปของการดาเนนชวตทสบทอดกนมาจากบรรพบรษ เปนฐานคดและหลกเกณฑในการกาหนดตณคาและจรยธรรมทสงสมสบทอดกนมาจากรนสรน มความหลากหลายขององคความรทสามารถนามาใชใหเกดประโยชนได สวนความรทเกดขนใหมรวมทงเทคโนโลย สามารถนามาใชในทางปฎบต มความหลากหลาย ปรบเปลยนใหสอดคลองกบสถานการณทางเศรษฐกจและสงคม เพอตอบสนองตอความตองการของคนในชมชนและสงคม

สาหรบมตทนทางสงคมของ สคช. (อางในสานกมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงมนษย (2548 : 7) ไดแบงมตทนทางสงคมตามธนาคารโลก โดยแบงเปน 6 มต คอ มตดานกลมและเครอขาย, มตดานความไววางใจและความเปนอนหนงอนเดยวกน, มตดานกจกรรมและความรวมมอ, มต


30

ดานขาวสารและการสอสาร, มตดานความสมานฉนททางสงคม การอยรวมกนในสงคม การบดความขดแยงและความรนแรง และมตดานอานาจหนาทและกจกรรมทางการเมอง

แนวทางการนาทนทางสงคมไปปฏบต อาจเรมทมตกลมและเครอขาย ไปสมตความไววางใจและความเปนอนหนงอนเดยวกน มตดานกจกรรมและความรวมมอ มตดานความสมานฉนทเพอการอยรวมกนในสงคม มตความขดแยงและความรนแรง สดทายคอมตดานอานาจหนาทและกจกรรมทางการเมอง ดงนนเมอนาองคประกอบของทนทางสงคม มาใชกนผสมผสานกน บนพนฐานของวฒนธรรม ความเชอ ความเออเฟอเผอแผ ความมนาใจไมตร ความรวมมอ และระบบเครอญาต จะกอใหเกดเปนพลงในกลม ชมชนและสงคม ทนทางสงคมจงเกดจากการสงสม ปรบเปลยน ตอยอดพฒนา และสรางขนใหมอยตลอดเวลา ขณะเดยวกนทนทางสงคมกสามารถลดนอยถอยลงไปไดตลอดเวลา ถาขาดการรวมตว รวมคด รวมทา กลาวโดยสรปคอ การพฒนาทนทางสงคมของไทยควรมงเนนไปทรากฐานดงเดม หรอแหลงทมาของทนทางสงคม เชน ศาสนา ขนบธรรมเนยมปฏบต และประวตศาสตรทองถน โดยไมควรทจะพยายามปรบเปลยนรากฐาน แตควรกระตน สนบสนน และสงเสรมรากฐานดงเดมใหมความเขมแขงมากขน ดงนนแนวทางการพฒนาทนทางสงคมของไทย โดยกลไกภาครฐควรหนมามงเนนการพฒนากระบวนการในการออกนโยบาย หรอโครงการพฒนาในรปแบบตางๆ แทนการปรบเปลยนรากฐานทนทางสงคม โดยกระบวนการดงกลาวจะประกอบไปดวยสามขนตอน คอขนตอน ไดแกการประเมนนโยบายเพอกระตนสงเสรมและสนบสนนทนทางสงคมในเชงบวก ขนตอนในการพจารณานโยบายเชงบรณาการ และสดทายคอขนตอนการปรบเปลยนนโยบายเพอกอใหเกดการนาทนทางสงคมทมอยเดมไปใชใหเกดประโยชน

2.4 ทนทางสงคมกบการพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

เนองจากเยาวชนเปนผทตองมบทบาทในการพฒนาประเทศ และนาพาประเทศใหเจรญได จงตองมการพฒนาความเปนอยหรอคณภาพชวตใหดขน วธการหนงกคอการนาทนทางสงคมมาใชใหเกดประโยชน จะมสวนชวยใหคณภาพชวตของเยาวชนมความเปนอยทดขน รวมทงเกดการพฒนาทยงยน โดยมการบรณาการความหลากหลายตาง ๆ ใหสอดคลองสมดลกน อนประกอบดวยปจจยทนหลายประการเชน ทนทางเศรษฐกจ ทนทางกายภาพ ทนมนษย ทนทางสงคม ซงปจจยทนตาง ๆ เหลานถอไดวามความสาคญอยางยงตอพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนดานตางๆ ไดแก ดานสขภาพอนามย ดานการม


31

ทอยอาศยทมนคง ดานการไดรบบรการการศกษา ดานการมครอบครวทมความสข ดานการประกอบอาชพ ดานการมสวนรวมในการพฒนา ดานการมคณธรรม และดานความปลอดภยจากอาชญากรรม 2.4.1 แนวคดพนฐานเกยวกบกระบวนการทนทางสงคม - ทนทางสงคมเปนเสมอนกระบวนการทมความเปนพลวตรของการสรางรปแบบทางสงคม หมายความวา รปแบบทางสงคมจะเปนอยางไร ขนอยกบกระบวนการของทนทางสงคม - กระบวนการของทนทางสงคมนน สามารถเกดขนไดในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบปจเจก ครอบครว เครอญาต กลม องคกร สถาบน ชมชน และเครอขาย - กระบวนการของทนทางสงคมนนสามารถเรมตนไดในหลายรปแบบ อาท การเรมตนกระบวนการดวยอทธพลของวฒนธรรมประเพณ คานยม และความเชอดงเดม หรออาจจะเรมตนดวยการไดเรยนรจากสงใหม - จดเรมตนของกระบวนการทนทางสงคม จะเรมจากการปรบเปลยนระบบคด และวธปฏบตทสอดคลองกบศลธรรมเทานน จงจะถอวาเปนกระบวนการของทนทางสงคม - เปาหมายสดทายของกระบวนการของทนทางสงคม จะมงสการจดสรรและกระจายทรพยากรใหแกสมาชกในชมชนอยางทวถงและเปนธรรม กระบวนการของทนทางสงคมจะมงสรางเสรมทรพยากร/ทนใหแกชมชนและสงคม และมความมงหวงวา ทรพยากรและทนทเปนของชมชนและสงคมเหลาน จะชวยใหชมชนและสงคมเกดพลงทจะขบเคลอนงานตางๆ หรอชวยในการแกไขปญหาทมอยในชมชนหรอสงคมนนๆ การศกษากระบวนการทนทางสงคมโดยทวไป จะแบงออกเปน 2 สวน ไดแก 1) สวนทเปนกระบวนการทนทางสงคม ประกอบไปดวย 3 สวน ไดแก (1) สวนทเปนระบบคด จะเปนสวนทมความเปนนามธรรมสง ระบบคดดงกลาว จะมทงสวนทมมาตงแตดงเดม เชน ความเชอ ศรทธา คานยม ขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรม ภมปญญา ทปจเจก กลม องคกร สถาบน หรอชมชนไดสบทอดมาจากบรรพชนในอดต และมาจากสงทไดเรยนรในปจจบน ซงกรวมทงความเชอ ศรทธา คานยม หรอธรรมเนยมปฏบตแบบใหม สาหรบสาระหลกทอยในระบบคดดงกลาว ไดแก ระบบคดทเกดจากคานยมทมการเอออาทรกน มการตางตอบแทนกน มความไววางใจระหวางกน และมความสามคคกน เปนตน (2) สวนทเปนวธปฎบต จะเปนสวนทมความสมพนธกบสวนทเปนระบบคด นนหมายความวา เมอปจเจก กลม องคกร สถาบน หรอชมชนมระบบคดเกยวกบคานยมในการชวยเหลอเกอกลกน ระบบคดดงกลาวกจะสงผลใหสมาชกมการปฏบตตอกนดวยความเอออาทรและมความรวมมอกน ชวยเหลอซงกนและกน เปนตน


32

(3) สวนทเปนผลลพธ จะเปนสวนทเกดจากผลของการทสมาชกมระบบคด และวธการปฏบต ซงผลลพธดงกลาว อาจจะอยในรปของทรพยากรทเปนประโยชนตอสวนรวม หรอเปนทนในรปแบบตางๆ ทจะเปนประโยชนตอสวนรวม อาท ทนทเปนตวเงน (ทนในรปของกองทนชมชน) ทนมนษย (แรงงานทมการลงแขกเอาแรงชวยเหลอกน) ทนทรพยากรธรรมชาต (มปาไมทเปนปาของชมชน) ทนภมปญญา (มความรทเปนภมปญญาของชมชน) โดยททรพยากร หรอทนตางๆ เหลาน เปนของชมชนหรอเปนของสาธารณะทสมาชกในชมชนสามารถเขาถง และใชประโยชนรวมกนได 2) สวนทเปนสภาพแวดลอมของกระบวนการ อนไดแก ปจจยภายนอกตางๆ ทมทงรปธรรม (เงนทนจากภายนอก เครองมอทไดรบความชวยเหลอจากภายนอก บคลากร หรอนกวชาการจากภายนอก) และนามธรรม (ความชวยเหลอทางวชาการจากภายนอก ขอมลขาวสาร ความรตางๆ จากภายนอก) รวมทงผลทเกดจากระบบเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง วฒนธรรม สงแวดลอม และเทคโนโลยจากภายนอกทมผลกระทบตอระบบคด และวธปฏบตภายในกลม องคกร สถาบน และชมชน (ดแผนภาพ)


33

กรอบความคดกระบวนการทางสงคม สภาพแวดลอม

- ระบบเศรษฐกจ - ระบบการเมอง - ระบบวฒนธรรม - ระบบสงแวดลอม - ระบบสงคม

ระบบคด - สวนทมมาแตเดม (ความเชอ ศรทธา คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม ภมปญญา ฯลฯ การเอออาทรตอกน มการตางตอบแทนกน มความไววางใจระหวางกน และมความสามคคกน ฯลฯ - สวนทเกดขนใหม (สงทไดเรยนรในปจจบน ซงกรวมทงความเชอ ศรทธา คานยม หรอขนบธรรมเนยมปฏบตแบบใหม การเอออาทรตอกน มการตางตอบแทนกน มความไววางใจระหวางกน และมความสามคคกน

ฯลฯ)

วธปฏบต - มงชวยเหลอผอน - เขารวมกจกรรมชมชน - ทางานดวยความเสยสละ - มสวนรวมในกจกรรมสาธารณะ - ทางานดวยความโปรงใส - ทางานอยางรบผดชอบตอสงคม - สมาชกมความไววางใจตอกนในการทางาน - เกดประชาสงคม - การขยายเครอขาย

ฯลฯ

เกดพลงทางสงคมในการ ขบเคลอนชมชนและแกไขปญหา

ผลลพธ - ลดตนทน - เพมทนของชมชน - เกดกระจายทรพยากร อยางทวถงทงชมชน - เกดการระดมปญญา - เกดการระดมแรงงาน - เกดการระดมทน

ฯลฯ

ทมา : วรวฒ โรมรตนพนธ และคณะ. (2546).


34

การวเคราะหกระบวนการทนทางสงคม อาจวเคราะหไดในหลายระดบ อาท ระดบปจเจก ระดบครวเรอน ระดบกลม องคกร สถาบน ชมชน และเครอขาย โดยจะพจารณาวา การกระจายของทรพยากร หรอทนประเภทตางๆ ในแตละระดบเปนไปในลกษณะใด มการกระจายอยางทวถงหรอไม รวมทงการวเคราะหเชอมโยงหาความเกยวพนระหวางระดบตางๆ ดวยวา มความเกยวพนหรอมอทธพลตอกนมากนอยเพยงใด

2.4.2 แนวทางการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

เนองจากการศกษาทนทางสงคมและความเปนอยทดของเดกและเยาวชนในประเทศไทยยงมอยนอยมาก แตการศกษาดงกลาวคอนขางไดรบความสนใจอยางมากในตางประเทศ การทบทวนการศกษาครงนจะนาเสนอทงของตางประเทศและไทยดงตอไปน

ก. การศกษาทนทางสงคมและความเปนอยทดของเดกและเยาวชนในตางประเทศ 1. มหาวทยาลยคอรแนล (Cornell University) มหาวทยาลยโรเชสเตอร (University of Rochester) และศนยความปลอดภยโรงเรยนแหงรฐนวยอรค (New York State Center for School Safety) ไดทาการศกษาทนทางสงคมและความเปนอยทดของเยาวชน เมอป พ.ศ. 2546 โดยพจารณาทนทางสงคม 4 ดานคอ ครอบครว เพอนบาน โรงเรยน และ ชมชน กลาวคอ ทนทางสงคมดานครอบครว (Family social capital) เปนสายสมพนธระหวางพอแม/ครอบครวและเดก และระหวางพอแมและครอบครวอนๆในชมชน ซงมสวนอยางสาคญในการหลอหลอมพฒนาการดานจตใจของเยาวชน พอแมมสวนในการเสรมสรางทกษะสงคม กระตนความเฉลยวฉลาดทางปญญาใหความรสกปลอดภย ใหทรพยากรในการดารงชวต รวมทงการมปฏสมพนธ การสอสาร และการตดตามดแลเอาใจใสจากพอแมในระดบสง มผลดตอพฒนาการของเดกและวยรนโดยตรง การตดตอสมพนธดานการงาน และการมเครอขายสงคมกบคนนอกบาน/ในชมชน มผลทางออมตอความสมพนธทดของพอแมและลก ทนทางสงคมดานเพอนบาน (Neighborhood social capital) มขอคนพบใหมทแสดงใหเหนวาเพอนบานกมความสาคญ แตอทธพลของเพอนบานทมตอเยาวชนคอนขางสลบซบซอน พอแมบางคนยอมลงทนจายแพงในการซอบานพอใหลกไดอยในสงแวดลอมทด แตเพอนบานจะมอทธพลตอความเปนอยทดของเยาวชนกตอเมอคนตางวยมการแลกเปลยนขอมลและทรพยากรกนอยางสมาเสมอ มความไววางใจกน มการตดตอสมพนธกน มการชวยเหลอเกอกลกน มการทากจกรรมรวมกนเปนตน มการศกษาพบวา ครอบครวชน


35

ชนกลางทอยกนมานานจะมสวนในการสรางสงแวดลอมทด/ชวยเหลอสนบสนนเยาวชนมากกวาในชมชนทอยกนอยางแออด /ชมชนดอยโอกาส ทนทางสงคมดานโรงเรยน (School Social Capital) โรงเรยนเปนแหลงเรยนร เสรมสรางทกษะเพอเปนพนฐานในการประกอบอาชพ และอบรมขดเกลาเยาวชนในการอยรวมกนในสงคม ทางาน/เลนรวมกน มสวนรวมในการทากจกรรมตางๆ การเขากลม/ชมรมกบเพอน เรยนรประชาธปไตย และโรงเรยนยงสนบสนนเยาวชนใหมโอกาสไดเขารวมกจกรรมของชมชนและสงคมในวงกวาง โดยมครเปนผสอน ใหคาแนะนา กากบ/ดแล (coach) และเปนพเลยง (mentor) เพอใหเดกมทกษะ เสรมสรางศกยภาพ และเปดโอกาสใหเยาวชนไดคนหาประสพการณและสงตางๆทอยในความสนใจ รวมทงการพฒนาคณธรรม จรยธรรมแกเยาวชนใหมพนฐานจตใจทดงาม มจตสานกสาธารณะ และอยในกรอบของศลธรรม ทนทางสงคมของชมชน (Community Social Capital) ชมชนเปนแหลงความร ภมปญญา วฒนธรรมพนบาน บรการชมชนและสงคม ทรพยากรบคคล โดยคนในชมชนมสวนรวมในการรวบรวม จดเกบ รกษา อนรกษ ถายทอด พฒนา และใชประโยชนรวมกน โดยเยาวชนสามารถเขาไปมสวนรวม ในทกๆดาน หรอเรยนรการแบงปน การประสาน รวมมอ การเสยสละ การบรจาค/ให ฯลฯ เพอใหคนในชมชนอยรวมกนไดอยางมความสข สงบและสนต 2. มหาวทยาลย จอหน เอฟ เคนเนด (John F. Kennedy School of Government) มหาวทยาลย ฮาวารด (Harvard University) และมหาวทยาลยเคมบรดจ (Cambridge University) กลาวถงบทบาทของโรงเรยน ชมชน และครอบครวในการสรางทนทางสงคมไววา เยาวชนของอเมรกนมสถาบนหลกทสรางทนทางสงคมอย 3 สถาบน คอ โรงเรยน ซงเปนสถานทสอนตงแตทกษะความรไปจนถงการเขากจกรรมกบกลมเพอน เชน การเขารวมในชมรม การทากจกรรมนอกหลกสตรและการเขารวมกจกรรมสาธารณะ (Civic Life) ทมโรงเรยนเปนฐานในการจดโครงการใหบรการแกชมชน ซงทาใหเยาวชนไดมโอกาสมปฏสมพนธกบเพอน/กลมเพอน คร ผใหญ และหนวยงานภายนอก, ชมชน ซงมบทบาททงทเปนทางการและไมเปนทางการในการจดกจกรรมดานกฬา ศาสนา กจกรรมบาเพญประโยชน และกจกรรมเพอสงคมอนๆ โดยใหเยาวชนเขามามสวนรวม, และครอบครว ซงเปนทนทางสงคมทเปนพนฐานทสาคญแกเยาวชนทสอนใหเยาวชนไดเรยนรในเรองของการแบงปน ความรวมมอ การให ความเอออาทร การชวยเหลอซงกนและกน ความรบผดชอบ เปนตน โดยมพอแมเปนตวแบบทสาคญ (Powerful role model) เชน การทพอแมมสวนรวมในการออกเสยงเลอกตง และมสวนรวมในกจกรรมชมชน กจะเปนตวอยางใหกบเยาวชนในการทากจกรรมเพอสงคม


36

หลกการสาคญในการสรางทนทางสงคมในกลมเยาวชนม 3 ขอ คอ 1) การยอมรบบทบาท/การมสวนรวมของเยาวชน โดยปฏบตตอเยาวชนอยางใหเกยรต ม

ศกดศรและชนชมในความสาเรจของเยาวชน 2) ใหการมสวนรวมของเยาวชนเปนไปอยางมความหมาย หนวยงาน/รฐควรจะหยบยกการม

สวนรวมของเยาวชนขนมาชนชมใหสาธารณะไดรบทราบ แผนงาน/โครงการแกไขปญหาเยาวชน ควรใหเยาวชนไดเขามามสวนรวมตงแตเรมตน จนถงขนของการตดสนใจ

3) เสรมสรางคณคาทางบวกของพลงเยาวชน โดยการสนบสนนใหเยาวชนทางานเปนกลม เพอชวยใหเยาวชนเกดการพฒนาทกษะในการทางานรวมกนเปนทม/กลม เพอทากจกรรมสาธารณะ โดยมกลมเยาวชนเปนผนา และมผใหญเปนผใหการสนบสนน/อบรมสงสอน/พเลยง

ความทาทายในการเสรมสรางการมสวนรวมของเยาวชน โดยใชโรงเรยน ชมชน และครอบครวเปนฐาน เปนการเสรมสรางศกยภาพความรวมมอของเยาวชนจากทกกลมฐานะทางเศรษฐกจทแตกตางกน อยางไรกตาม การนาเยาวชนมาทากจกรรมตางๆ ยงไมมมาตรฐานในการปฏบตทงในระดบโรงเรยน ชมชน หรอระดบการเมอง มความพยายามหลากหลายรปแบบ ไดแก 1). การสรางโอกาสในการมสวนรวมของเยาวชน (รวมทงครอบครว/ผปกครอง) 2). หนเหความสนใจของเยาวชนจากสอตางๆ เชน ทว วดโอ เกมส และ อนเตอรเนต โดยการสรางกลม/ชมรม/องคกร ใหเยาวชนไดเขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆ โดยคานงถงความสข และความสนกสนานของเยาวชนดวย 3). สงเสรม/ฝกอบรม เพอปรบระบบคดของเยาวชนใหเกดคานยมใหมทเออตอการพฒนา 4). สรางชมชนทเตมไปดวยทนทางสงคมสาหรบคนรนใหม โดยผสมผสานเขาไปในครอบครว วด/ศาสนา โรงเรยน (บวร) และศลปวฒนธรรม เพอใหเยาวชนสามารถเผชญกบการเปลยนแปลงของโลกาภวฒน (อางจาก www.bettertogether.org/pdf s/youth.pdf , accessed on March 26, 2006)

ข. การศกษาทนทางสงคมและความเปนอยทดของเดกและเยาวชนในประเทศไทย งานศกษาวจย เรอง ความไมลงตวของวยรน: อนาคตทลอแหลมตออนตรายของวยรนไทยในกระแสโลกาภวฒน (Youth at Odds: Thai Youth Precarious Futures in a Globalize World, Soonthorndhada, A. et.al., 2005)


37

งานศกษาวจยน ทาการศกษาประสพการณการเปลยนผานชวงชวตจากวยเดกไปสวยผใหญในดานการศกษา สขภาพ การทางานและ การพกผอน รวมทงผทมอทธพลในการหลอหลอมวยรนไทย โดยทาการศกษาวยรนอาย 15-24 ปใน จงหวดกาญจนบร โดยวธการสนทนากลม ไดขอคนพบทนาสนใจดงน

1.1.1 วยรนไทยมวฒนธรรมความเสยงอยางมากมายทงในดานเพศ (เชน การใชบรการของหญงขายบรการทางเพศทมอยมากมายตงแตรานคาราโอเกะ ภตตาคาร ไปจนถงโรงแรม และการมเพศสมพนธกบเพอน โดยไมใชถงยาง) และความเสยงรปแบบอน (เชน การสบบหร ดมเหลา ใชยาเสพตด หรอ เขารวมในแกงความรนแรงตางๆ)

1.1.2 วยรนไทยกาลงวงตามกระแสโลกาภวฒน ทเนนวฒนธรรมบรโภคนยมโดยการใชเสอผา/ของยหอดง โทรศพทมอถอราคาแพง และรถมอเตอรไซต โดยไดรบอทธพลจากสอและเพอน ทาใหมการใชเงนอยางไมรคา และถกชกชวนใหทดลองสงตางๆ หรอเขาไปเกยวของกบกจกรรมทเสยงตางๆ (เชนการแขงรถโดยมเพอนผหญงเปนเดมพน)

1.1.3 วยรนไทยยงขาดทกษะชวต มการศกษาตา และขาดโอกาสในการทางาน ทาใหยากตอการประสพความสาเรจภายใตระบบเศรษฐกจแบบโลกาภวฒน (เชน ขาดการรบรเรองแหลงทนการศกษา ขาดแหลงงานในชนบท ทาใหตองยายถนเขามาหางานทาในเมอง โดยปราศจากเครอขาย/การสนบสนนทางสงคม ทาใหเกดความเสยงตางๆ)

1.1.4 พอแม /ครอบครวและชมชนยากทจะสนองตอบตอความตองการของวยรน เนองจากขาดทรพยากร องคความรทจะชวยใหวยรนกาวเขาสการเปนผใหญทสมบรณ ชมชนไมมกจกรรมทใหทางเลอกแกเยาวชน เชนกฬา ดนตร/ ชมรม ทาใหเดกถกชกจงโดยกลมเพอนไปตามกระแสบรโภคนยม และขาดความใกลชดกบพอแม สาหรบบทบาททนทางสงคมทมอยในครอบครว(Family social capital) พบวา พอแมมอทธพลอยางมากในดานการศกษา และการมครอบครวของวยรนในฐานะเปนผสนบสนนดานการเงนและดานอารมณ-จตใจ แตมอทธพลนอยในดานการทางานและการพกผอนหยอนใจ ในขณะทกลมเพอนมอทธพลทงทางบวกและลบตอการตดสนใจทางานโดยเฉพาะการสนบสนนดานการหางานทา ดานอารมณ-จตใจ และการพกผอนหยอนใจในรปแบบตางๆ แตกลมเพอนกเปนผชกจงหรอเปนตวแบบของพฤตกรรมทไมพงปรารถนาตางๆ เชน การสบบหร การดมสรา ยาเสพตด การตงแกง/กวน รวมทงเปนผนา “วฒนธรรมบรโภคนยม”ตามกระแสวยรนใหมๆ เขามาสกลมเพอน สวนบทบาททนทางสงคมทมอยในโรงเรยนและในชมชน พบวา ครมอทธพลตอวยรนเฉพาะทยงอยในระบบโรงเรยนเทานน สวนองคกรชมชนหรอ สมาชกชมชนทเปนผใหญ มบทบาทในการเปนเครอขายหรอใหการสนบสนนวยรนในดานตางๆดงกลาวนอยมาก จะมบางกเฉพาะการสนบ


38

สนนดานกฬาหรอ กจกรรมสรางสรรคดานอนๆทเกยวกบการสรางตาขายการคมครองทางสงคม (social safety net)ใหแกเดกและเยาวชนเชนเงนสนบสนนและเงนทนการศกษา ทาใหเยาวชนบางสวนยงเสยงตอปญหาตางๆทงในเรองยาเสพตด เอดส การพนน และการขายบรการทางเพศ ผลการศกษาครงนไดใหขอเสนอแนะวา 1.) การสรางทนมนษยสามารถทาไดโดยผานการศกษาทงในและนอกระบบ การเสรมสรางทนทางสงคมนอกระบบการศกษาทาไดโดยการสนบสนนกจกรรมเยาวชนจากชมชนโดยเฉพาะกจกรรมกฬา/นนทนาการ รวมทงการสรางโอกาสทางสงคมและเศรษฐกจใหแกเยาวชน โดยมผใหญคอยใหการสนบสนนชวยเหลอเพอสรางทกษะทางสงคม ไปพรอมๆ กบการดแลเอาใจใส และการสนบสนนจากครอบครวซงจะชวยลดความเสยงตอภยอนตรายทจะมาถงเยาวชน 2) นโยบายทจะสนองตอบตอความตองการของเยาวชนไดดควรมลกษณะผสมผสานในหลายๆเรองทงสขภาพ กฬา บนเทง ขอมลโอกาสในการศกษาและการมงานทา รวมทงการพฒนาชมชน 3) นโยบายและกจกรรมทจะทาควรมงเปาไปยงคนกลมตางๆไมเฉพาะแตวยรนเทานน ควรใหพอแม ผปกครองและชมชนไดมสวนรวมในการสนบสนนเยาวชนเพอเปนทนทางสงคมใหแกเยาวชนดวย

39

ระเบยบวธวจย

การศกษาวจยมตและองคประกอบ และมตตางๆของทนทางสงคม และกระบวนการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชนในครงน เปนการศกษาทงเชงปรมาณ (Quantitative Research) และเชงคณภาพ (Qualitative Research)

3.1 แหลงขอมลและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงนคอเยาวชนอาย 15-25 ป ทอาศยอยในสภาคของประเทศไทย รวมทงในกรงเทพมหานคร ซงจะเกบขอมลทงเชงปรมาณ (โดยใชแบบสอบถาม) และเชงคณภาพ (โดยการสนทนากลมและสมภาษณระดบลก) ผทมสวนเกยวของกบการพฒนาเยาวชนในพนท เชน คร พระสงฆ องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) องคกรพฒนาเอกชน เครอขายเยาวชน และ ผปกครอง กลมตวอยางไดแก เยาวชนทไดรบการคดเลอกใหเขารวมกจกรรมสภาเยาวชนจากจงหวดตางๆทวประเทศ ทจดขนทกภาคในชวงเดอนเมษายน ถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2549 โดยสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการและผสงอาย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จานวน ทงหมด 680 คน เปนเยาวชนจากภาคเหนอจานวน 154 คน ภาคกลาง 170 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 181 คน ภาคใต 131 คน และภาคตะวนออก 44 คนและเยาวชนทเปนเครอขายสภาเยาวชน ทงทอยในโรงเรยนและนอกโรงเรยน สาหรบการเกบขอมลทเปนการสนทนากลมและการสมภาษณระดบลก ใชวธการสมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง คอ คดเลอกตวแทนเยาวชน ทเปนประธานหรอรองประธานหรอกรรมการสภาเยาวชน ของแตละจงหวด ใหมาเขารวมสนทนากลม เนองจากจะเปนผทใหขอมลของจงหวดตวเองดกวาคนอนๆ

3.2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวม จาแนกตามวธการเกบรวบรวมขอมล กลาวคอ ก. การเกบขอมลเชงปรมาณ ใชแบบสอบถาม โดยแบบสอบถามแบงออกเปน 4 สวน ไดแก

กศล สนทรธาดาและคณะ บทท 3 ระเบยบวธวจย


40

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล ประกอบดวย คาถาม 25 ขอ สวนท 2 ขอมลพอแม/ครอบครว ประกอบดวย คาถาม 8 ขอ สวนท 3 ขอมลโรงเรยน เพอนบาน และชมชน ประกอบดวย คาถาม 27 ขอ สวนท 4 ขอมลเกยวกบคณภาพชวต ประกอบดวย ชดคาถาม 1 ชด ม 13 ขอ ข. การเกบขอมลเชงคณภาพ ใชแนวคาถาม สาหรบการสนทนากลมและสมภาษณระดบลก โดยแนวคาถาม ประกอบดวยคาถามหลก 6 ขอ ทมเนอหาเกยวของกบรายละเอยดของการกอตงสภาเยาวชนของแตละจงหวด (เชน ชวงเวลาในการกอตง กจกรรม ทมาของทรพยากร สมาชก เครอขาย การมสวนรวมของสมาชก การชวยเหลอสนบสนน การบรหารจดการ ความยงยนของสภาเยาวชน) ความคดเหนเกยวกบทนทางสงคม การเขารวมกจกรรมทางสงคม/เครอขาย ความเปนอยทด (well-being) ดานตางๆ และประโยชนทไดจากการเขารวมกลมหรอเครอขาย (เชนการยกระดบจตสานกสาธารณะ ความร ทกษะชวต ประสบการณ คณภาพชวต เปนตน)

3.3 วธการวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ นาขอมลมาเชคความถกตองและทาการลงรหส แลวนามาประมวลผลดวยโปรแกรมสาเรจรป SPSS for Windows Version 11.5 เพอวเคราะหขอมลเกยวกบมตและองคประกอบ ตาง ๆ ของทนทางสงคมทเกยวของกบความเปนอยทดของเดกและเยาวชน ดวย (1) สถตเชงพรรณา (descriptive statistics) ไดแก ความถ และรอยละ เพอบรรยายลกษณะทวไปของกลมตวอยาง (ไดแก เพศ อาย การศกษา อาชพ เขตทอยอาศย) มตตางๆ และองคประกอบของทนทางสงคม และลกษณะของความเปนอยทดของเดกและเยาวชน (2) ขอมลเชงคณภาพ ไดทาการวเคราะหขอมลดวยการสรปเนอหาตามประเดนทสาคญ (content analysis) แลวตรวจสอบ 3 เสา เพอความนาเชอถอของขอมล แลวนามาประกอบการอภปรายขอมลเชงปรมาณ

กศล สนทรธาดาและคณะ บทท 4 ผลการศกษา

41

ผลการศกษา

4.1 คณลกษณะของเยาวชนกลมตวอยาง เยาวชนทเปนกลมตวอยางในการศกษาครงน เปนเยาวชนทไดรบการคดเลอกจากจงหวดตางๆใหมาเขารวมกจกรรมสภาเยาวชน มาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มากทสด (รอยละ 26.7) รองลงมามาจากภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคใต และภาคตะวนออก ( รอยละ 25, 22.7, 19.3 และ 6.3) ตามลาดบ สวนใหญเปนเพศชายมากกวาหญง (ชายรอยละ 54.7 หญงรอยละ 45.0) มอาย 15-19 ป มากทสด (รอยละ 72.6) รองลงมาอายระหวาง 20-24 ป และ 25 ป ขนไป (รอยละ 22.4 และ 5.0) ตามลาดบ มอายเฉลย 18.5 ป (อายตาสด 12 ป อายสงสด 35 ป) สวนใหญนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 89) รองลงมา คอศาสนาอสลามและครสต (รอยละ 6.8 และ 4.2) สวนใหญอาศยอยในครอบครวทพอแมมบตร 2 คน (รอยละ 48.3) และมจานวนบตรเฉลย 2-3 คน (ดตารางท 1) 4. 2 องคประกอบและมตของทนทางสงคม

4.2.1 ทนมนษย/เยาวชน ดานการศกษา เยาวชนกลมตวอยางกวาครงกาลงเรยนหนงสอ (รอยละ 66.8) รองลงมาคอ เรยนและทางานดวย (รอยละ 24.2) ทางานอยางเดยว (รอยละ 8.1) ไมไดเรยนและไมไดทางาน หรอทากจกรรมอยางเดยว (รอยละ 0.9) เยาวชนทกาลงเรยน สวนใหญกาลงเรยนอยในระดบชนมธยมปลาย (รอยละ 77.0) รองลงมา เรยนปรญญาตรและสงกวา (รอยละ 19.0) โดยมเกรดเฉลย คอ 3.2 และมากกวาครง (รอยละ 61.8)ไดเกรดในระดบทดถงดมาก (เกรดตงแต 3 ขนไป) เยาวชนทไมไดเรยนแตทางาน สวนใหญเรยนอยชนมธยมปลาย (รอยละ 62.2) และเรยนระดบปรญญาตรและสงกวา (29.7) โดยเกรดเฉลยของกลมนนอยกวกลมทเรยนอยางเดยว (เกรด 2.80) อาจเปนไปไดวาเยาวชนในกลมนมภาระในการทางานเพมขน ทาใหเวลาในการดหนงสอนอยลงไป (ดตารางท 2)


42

ดานเศรษฐกจ (การทางานและรายได) เยาวชนทกาลงเรยน มากกวาครง (รอยละ 63.9) ไดรบเงนสนบสนนเพอเปนคาใชจาย

รายวนนอยกวา 50 บาท หรอไดรบเฉลย 53 บาทตอวน โดยไดรบจากทงพอและแม (รอยละ 44.6) จากแม (รอยละ 34.5) จากพอ (รอยละ 8.3) จากการทางาน (รอยละ 8.5) จากอนๆ เชน กองทนกยม ญาต เปนตน (รอยละ 4.1)

สาหรบเยาวชนททางานแลว หรอททางานและเรยนดวย พบวามเยาวชนรอยละ 38.2 ทางานในอาชพตางๆ กนไดแก รบจางทวไป/งานเหมา (รอยละ 12.2 ) อาชพสวนตว/คาขาย (รอยละ 11.3) ลกจางเอกชน (รอยละ 6.1) รบราชการ (รอยละ 3.8) โดยรายได ทไดจากการทางาน สวนใหญไดรบนอยกวา 150 บาทตอวน (รอยละ 86.7) หรอมรายไดเฉลย 211 บาทตอวน (หรอเฉลยประมาณ 5,285 บาทตอเดอน) สวนความพอเพยงของรายได พบวา เยาวชนสวนใหญ (รอยละ 40) มรายไดพอเพยงกบคาใชจายแตไมเหลอเกบ เยาวชนทมรายไดเหลอเกบมสดสวนใกลเคยงกน (รอยละ 41.5) มเยาวชนจานวนหนงททางาน แตมรายไดไมพอเพยงกบคาใชจาย (รอยละ 15.9) และไมมรายได (รอยละ 2.5) ซงสวนใหญขอรบการสนบสนนจากพอแม (รอยละ 47.6) หรอแกปญหาดวยการหางานพเศษทา (รอยละ 45.5)

ดานอปนสยใจคอ จากการใชขอคาถามเกยวกบอปนสยใจคอของเยาวชน พบวาเยาวชนกลมตวอยางเปน

คนทมอปนสยราเรงแจมใส (รอยละ 73.2), รกสนก ชอบเสยงเพลง (รอยละ 69.1), เขากบคนงาย ปรบตวไว (รอยละ 65.1), ออนไหว โรแมนตก (รอยละ 36.9), มงมน ขยน อดทน (รอยละ 35.6), และกลาแสดงออก (รอยละ 29.5) ซงสอดคลองกบขอมลทไดจากการใหเลอกภาพ 1 ภาพ จากทงหมด 9 ภาพ พบวา เยาวชน1 ใน 4 เปนคนทมอปนสยราเรงแจมใส สนกสนาน (รอยละ 24.8) รกความหรหรา มรสนยม (รอยละ 16.3), ตดดน ชอบทาตวธรรมดา (รอยละ 14.5), คลองแคลววองไว มมนษยสมพนธ (รอยละ 13.1), ออนไหว เขาใจโลก (รอยละ 9.8) รกสงบ สภาพออนโยน (รอยละ 8.0) มหลกเกณฑ ดจดงผเชยวชาญ (รอยละ 4.8) และ โรแมนตก ชางฝน (รอยละ 4.8) และ มนใจในตวเอง กลาแสดงออก (รอยละ 3.8) (ดตารางท 2)


43

ตารางท 1 รอยละของเยาวชนทเปนตวอยาง จาแนกตามคณลกษณะสวนบคคล

คณลกษณะสวนบคคล จานวน รอยละ ภาคทอาศย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 181 26.7 ภาคกลาง 170 25.0 ภาคเหนอ 154 22.7 ภาคใต 131 19.3 ภาคตะวนออก 43 6.3

รวม 679 100.0 เพศ

ชาย 369 54.7 หญง 364 45.0 เพศทางเลอก 2 0.3

รวม 675 100.0 อาย (ป)

15-19 477 72.6 20-24 147 22.4 25+ 33 5.0

รวม 657 100.0 อายเฉลย 18.50 ป (อายตาสด 12 ป สงสด 35 ป) ศาสนา

พทธ 601 89.0 อสลาม 46 6.8 ครสต 28 4.1

พอแมมลกทงหมดกคน 1 คน 82 12.1 2 คน 328 48.3 3 คนขนไป 269 39.6

รวม 679 100.0 จานวนลกเฉลย 2.6 คน


44

ตารางท 2 ทนมนษยของเยาวชนดานการศกษา ดานเศรษฐกจ และอปนสยใจคอ

ทนมนษยของเยาวชน จานวน รอยละ ปจจบนกาลงเรยนหนงสอหรอไม

กาลงเรยน 452 66.8 เรยนและทางานดวย 164 24.2 ทางาน 55 8.1 ไมไดเรยน (ทากจกรรมเยาวชน) 6 0.9

รวม 677 100.0 ถาเรยนหนงสอ กาลงเรยนชน

มธยมตน 24 4.0 มธยมปลาย 465 77.0 ปรญาตรและสงกวา 115 19.0

รวม 604 100.0 ไดเกรดเฉลยเทาไร

1.00-2.00 ไมด 10 2.0 2.01-3.00 ปานกลาง 184 36.2 3.01-4.00 ดมาก 314 61.8

รวม 508 100.0 เกรดเฉลย 3.20 ( เกรดสงสด 4.00 เกรดตาสด 1.08) การศกษาของเยาวชนทไมไดเรยนแตทางานแลว

มธยมตน 3 8.1 มธยมปลาย 23 62.2 ปรญาตรและสงกวา 11 29.7

รวม 37 100.0

ขอคดเหน[a1]: เชคตวเลข


45

ตารางท 2 (ตอ)

ทนมนษยของเยาวชน จานวน รอยละ ไดเกรดเฉลยเทาไร

1.00-2.00 ไมด 2 5.1 2.01-3.00 ปานกลาง 26 66.7 3.01-4.00 ด 11 28.2

รวม 39 100.0 เกรดเฉลย 2.80 (เกรดสงสด 3.98 เกรดตาสด 2.00) กรณทเรยนหนงสอ ไดรบเงนสนบสนนเปนคาใชจายเทาไร

นอยกวา 50 บาท/วน 393 639 50-100 บาท/วน 197 32.0 101 บาท/วนขนไป 25 4.1

รวม 615 100.0 เฉลย 53.5 บาท (ตาสด 10 บาท สงสด 250 บาท)

หรอ นอยกวา 1,000 บาท/เดอน 281 58.5 1,001-2000 บาท/เดอน 132 27.5 2,001-4,000 บาท/เดอน 44 9.2 4,001 บาท/เดอนขนไ ป 23 4.8

รวม 480 100.0 เฉลย 1,659 บาท (ตาสด 90 บาท สงสด 10,000 บาท) ไดรบเงนสนบสนนเปนคาใชจายจาก

ทงพอและแม 262 44.6 แม 203 34.5 ทางานเอง 50 8.5 พอ 49 8.3 กองทนกยม +ทางานเอง+ พอแม+ ญาต 24 4.1

รวม 588 100.0


46


ทนมนษยของเยาวชน จานวน รอยละ อาชพ

ไมมอาชพ (ยงเปนนกเรยน นกศกษา) 344 61.8 รบจางทวไป 68 12.2 ประกอบอาชพสวนตว/คาขาย 63 11.3 ลกจางเอกชน 34 6.1 รบราชการ 21 3.8 ลกจางชวคราว 13 2.3 อาสาสมคร 10 1.8 นกพฒนา นกสงคม ทางานสภาเยาวชน 4 0.7

รวม 557 100.0 รายได มรายได 150 86.7 ไมมรายได 23 13.3 รวม 173 100.0 รายไดตอวน

นอยกวา 150 บาท/วน 135 75.1 151-300 บาท/วน 27 19.2 301 บาท/วนขนไป 11 5.7

รวม 173 100.0 เฉลย 211 บาท/วน (ตาสด 30 บาท สงสด 2,000 บาท) หรอรายไดตอเดอน

นอยกวา 2,000 บาท/เดอน 25 18.7 2,001-4,000 บาท/เดอน 30 22.4 4,001 บาท/เดอนขนไป 79 59.0

รวม 134 100.0 รายไดเฉลย 5,285 บาทตอเดอน


47

ตารางท 2 (ตอ) ทนมนษยของเยาวชน จานวน รอยละ ความพอเพยงของรายไดกบคาใชจาย

เพยงพอและเหลอเกบ 229 41.5 เพยงพอแตไมเหลอเกบ 221 40.0 ไมเพยงพอ 88 15.9 ไมมรายได 14 2.5

รวม 552 100.0 เมอมปญหาดานการเงน ทาอยางไร

ขอพอแม 304 47.6 หารายไดพเศษ 290 45.5 ขอยมเพอน 31 4.9 ประหยดกวาเดม 13 2.0

รวม 638 100.0 อปนสยใจคอ (เลอกจากภาพ 9 ภาพ)

ราเรง แจมใส สนกสนาน (ภาพท 1) 159 24.8 หรหรา มหลกการ มรสนยม (ภาพท 7) 104 16.3 ตดดน ชอบทาตวธรรมดา (ภาพท 4) 93 14.5 คลองแคลว วองไว มมนษยสมพนธ (ภาพท 9) 84 13.1 ออนไหว แตเขาใจโลก (ภาพท 3) 63 9.8 รกสงบ สภาพ ออนโยน (ภาพท 6) 51 8.0 มหลกเกณฑ ดจดงผเชยวชาญ (ภาพท 5) 31 4.8 โรแมนตก ชางฝน (ภาพท 8) 31 4.8 รกอสระ มนใจในตวเอง (ภาพท 2) 24 3.8

รวม 640 100.0


48

ดานความมนคงทางอารมณของเยาวชน ไดจากแบบสอบถาม 15 ขอ ไดแก 1). เมออยากทาในสงทฉนชอบ แตมคนคดคาน

ฉนจะอธบายเหตผลจนผอนยอมรบ, 2). ฉนไมสนใจกบความทกขของผอนทฉนไมรจก, 3). แมจะมภาระทตองทา ฉนกยนดรบฟงความทกขของผอนทตองการความชวยเหลอ, 4). ฉนเหนคณคาในนาใจทผอนมตอฉน, 5). ถงแมจะตองเสยสละประโยชนสวนตวไปบางฉนกยนดทจะทาเพอประโยชนสวนรวม, 6). ฉนรสกมคณคาเมอไดทาสงตางๆ เพอผอนอยางเตมความสามารถ, 7). เมอตองเผชญกบอปสรรคและความผดหวงฉนกจะไมยอมแพ, 8). ฉนพยายามหาสาเหตทแทจรงของปญหา โดยไมคดเอาเองตามใจชอบ, 9). ฉนรสกวาการตดสนใจแกปญหาเปนเรองยากสาหรบฉน, 10). ฉนลาบากใจเมอตองอยกบคนแปลกหนาหรอคนทไมคนเคย, 11). ฉนไมมนใจในการทางานทยากลาบาก, 12). ฉนสนกสนานทกครงกบกจกรรมเพอสงคม/สวนรวม, 13). ฉนรสกไมพอใจทผอนไดรบสงดๆ มากกวาฉน, 14). ฉนไมสามารถผอนคลายตนเองได เมอเวลาเหนดเหนอยกบภาระหนาท และ 15). ฉนไมรวาจะทาอะไรเมอรสกเบอหนาย โดยจาแนกเปน 3 ดาน คอ เกง ด และมสข โดยท ดานเกง สามารถแบงออกเปน 3 ดาน ไดแก ควบคมตนเอง ไดแก แบบสอบถามขอ 1 เหนใจผอน แบบสอบถามขอ 2 และ 3 และ รบผดชอบ แบบสอบถามขอ 4 และ 5 ดานด สามารถแบงออกเปน 3 ดาน ไดแก แรงจงใจ ไดแก แบบสอบถามขอ 6 และ 7 ตดสนใจและแกปญหา ขอ 8, 9 และ 10 และ สมพนธภาพ ไมมในแบบสอบถาม ดานมสข สามารถแบงออกเปน 3 ดาน ไดแก ภมใจในตนเอง ไดแกแบบสอบถามขอ 11 พอใจชวต แบบสอบถามขอ 12, 13 และ สขสงบทางใจ แบบสอบถามขอ 14, 15 และเมอนามารวมกนโดยใชคาเฉลยเปนเกณฑ พบวา ระดบความมนคงทางอารมณของเยาวชนทเปนตวอยางอยในระดบสง (13-15 คะแนน) รอยละ 65.4 รองลงมา อยในระดบปานกลาง และตา (รอยละ 29.6 และ 5.1 ตามลาดบ) (ดตารางท 3)


49

ตารางท 3 รอยละของเยาวชน จาแนกตามระดบความมนคงทางอารมณ

ระดบความมนคงทางอารมณของเยาวชน จานวน รอยละ ระดบความมนคงทางอารมณของเยาวชน

ระดบสง (13-15 คะแนน) 336 65.4 ระดบปานกลาง (10-12 คะแนน) 152 29.6 ระดบตา (7-9 คะแนน) 26 5.1

รวม 514 100.0

ดานการใชเวลาในชวตประจาวน การใชเวลาในชวตประจาวนของเยาวชน พบวา เยาวชนตวอยางสวนใหญใชเวลาไป

กบการทากจกรรม 6 อนดบแรก (เรยงจากมากไปหานอย) ไดแก กจกรรมโรงเรยน (เชน งานโรงเรยน กจกรรมชมรมตางๆ ในโรงเรยน การแขงขนกฬา) รอยละ 57.8, กจกรรมนนทนาการ (เชน ดหนง ฟงเพลง เลนอนเตอรเนต ฯลฯ) รอยละ 57.4 , กจกรรมครอบครว (เชน ทางานบาน ชวยครอบครวหารายได ฯลฯ) รอยละ 52.3, กจกรรมสงคม (เชน กจกรรมกลมเยาวชน กจกรรมพฒนาชมชน ฯลฯ) รอยละ 45.4, ใชชวตเฮฮาอยกบเพอนฝง (เชน กนเหลา สบบหร พดคย ฯลฯ) รอยละ 43.6 และ กจกรรมการเรยน (เชน เรยนพเศษ ทาการบาน) รอยละ 33.4 (ดตารางท 4)

ดานการใชเวลาทากจกรรมในยามวาง กจกรรมทเยาวชนทาในยามวาง พบวา กจกรรมทเยาวชนทามากทสด 6 อนดบ (เรยง

จากมากหานอย) ไดแก ไปเทยว (รอยละ 76.5), ดหนง ฟงเพลง (รอยละ 72.9), อานหนงสอ (รอยละ 71.0), พกผอน/นอน (รอยละ 65. 9), เลนกฬา (รอยละ 50.1), การชวยงานอาสาสมคร (รอยละ 42.0) สวนกจกรรมททานอยทสดคอไปวด/โบสถ/สเหรา, เลนเกมสคอมพวเตอร, เลนดนตร (ประมาณ รอยละ 29.0) จะเหนไดวาในยามวางเยาวชนสวนใหญทากจกรรมทเกยวกบการพกผอน บนเทง เปนหลก (เกนกวาครง) ครงหนงเลนกฬา สวนททางานอาสาสมครมมากพอสมควร (ดตารางท 4)


50

ตารางท 4 รอยละของเยาวชน จาแนกตามการใชเวลาในชวตประจาวน และเวลาวางในการทา กจกรรม

การใชเวลา จานวน รอยละ การใชเวลาในชวตประจาวน (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

ทากจกรรมโรงเรยน 303 57.8 พกผอน/นนทนาการ (ดหนง ฟงเพลง ฯลฯ) 301 57.4 ทากจกรรมในครอบครว เชน ทางานบาน ชวยครอบครวหารายได 274 52.3 ทากจกรรมสงคม เชน กจกรรมกลม/ชมรม พฒนาชมชน 238 45.4 ใชชวตเฮฮาอยกบเพอนฝง (กนเหลา สบบหร) 228 43.6 เรยนพเศษ/เสรมทกษะ เชน อานคนควาเพมเตม 175 33.4 เลน/ฝกซอมดนตร 157 30.0 เลน/ฝกซอมกฬา 99 18.9 ทางาน/อาชพเพอหารายได 58 11.1 ชวยแกปญหาใหเพอน 36 6.9 เขาคาย 29 5.5

การใชเวลาในชวตประจาวน (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ) ไปเทยว 114 76.5 ดหนง/ฟงเพลง 490 72.9 อานหนงสอ 477 71.0 พกผอน/นอน 443 65.9 เลนกฬา 337 50.1 ชวยงานอาสาสมคร 237 45.2 ทางานอดเรก 297 44.2 เฮฮากบเพอนฝง 291 43.3 ใชอนเตอรเนต 260 38.7 ไปวด/ไปโบสถ/ไปสเหรา 197 29.3 เลนเกมสคอมพวเตอร/เกมสกด 197 29.3 เลนดนตร 196 29.2


51

ดานการทากจกรรมเพอสงคม กลมตวอยางเยาวชนททากจกรรมเพอสงคม (มรอยละ 45) สวนใหญใหเหตผลวา ทา

แลวมความสข (รอยละ 88.8) รองลงมา รสกวามคณคา (รอยละ 70.8), พอใจทจะทา (รอยละ 65.8), ทาใหมผลงาน (รอยละ 41.3), ประชดชวต (รอยละ 16.0), เปนกระแสสงคม (รอยละ 10.6). ไมรจะทาอะไร/อยวางๆ (รอยละ 8.1) และถกบงคบใหทา (รอยละ 2.5) อยางไรกตาม กลมตวอยางททากจกรรมเพอสงคมมากกวาครง (รอยละ 61.4) มอปสรรคปญหาในการทากจกรรม มเพยงหนงในสาม (รอยละ 38.6) ทไมมอปสรรคปญหาในการทากจกรรมเพอสงคม ซงปญหาทพบสวนใหญ ไดแก ความไมรวมมอกน (รอยละ 24.3) รองลงมา ปญหาดานเวลา/ไมคอยมเวลา (รอยละ 20.9), ความคดเหนไมตรงกน/ความไมเขาใจของผปกครอง (รอยละ 23.5), ดานทนทรพย (รอยละ 17.0) และ ดานการตดตอประสานงาน (รอยละ 14.3) โดยทกลมตวอยางเกอบครงเมอมอปสรรคปญหาในการทากจกรรมเพอสงคมจะปรกษาพอและแม (รอยละ 48.7) รองลงมาคอ ปรกษาเพอน (รอยละ 44.3), ปรกษาคร/อาจารย (รอยละ 41.4) และจะปรกษาแมมากกวาพอ (รอยละ 18.8 และ 7.3 ตามลาดบ) จะเหนไดวา พอแม เพอน คร อาจารยเปนบคคลทเยาวชนใหความไววางใจ สามารถขอคาปรกษาหารอได แตกยงพบวามพอแมจานวนหนงทไมเขาใจการทางานเพอสงคมของเยาวชน ทาใหเยาวชนบางคนขาดโอกาสในการเขารวมกจกรรมทางสงคม (ดตารางท 5) ตารางท 5 รอยละเยาวชน จาแนกตามของเหตผลหลกของการทากจกรรมเพอสงคม อปสรรค ปญหา และผใหคาแนะนาปรกษา

การทากจกรรมเพอสงคม จานวน รอยละ เหตผลททากจกรรมเพอสงคม (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

มความสข 593 88.8 มคณคา 468 70.8 พอใจทจะทา 440 65.8 มผลงาน 276 41.3 ประชดชวต 107 16.0 กระแสสงคม 71 10.6 ไมรจะทาอะไร 54 8.1


52


การทากจกรรมเพอสงคม จานวน รอยละ ถกบงคบ 17 2.5

ปญหาในการกจกรรมเพอสงคม มปญหา 305 61.4 ไมมปญหา 192 38.6

รวม 497 100.0 ปญหาทพบ ไดแก

- ความไมรวมมอกน 56 24.3 - ความคดเหนไมตรงกน/ความไมเขาใจของผปกครอง 54 23.5 - เวลา/ไมมเวลา 48 20.9 - ทนทรพย 39 17.0 - การตดตอประสานงาน 33 14.3

รวม 230 100.0 ผทใหคาปรกษา เมอมปญหา (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

ทงพอและแม 153 48.7 เพอน 139 44.3 คร 130 41.4 ญาต พ นอง คนทไววางใจ 82 26.1 แม 59 18.8 พอ 23 7.3

ดานเปาหมายชวต เมอถามถงเปาหมายของชวตของเยาวชน พบวา เยาวชนเกอบทงหมด มเปาหมายของชวตทแนนอน (รอยละ 98.1) ซงเปาหมายสาคญไดแก การเรยน (เชน อยากเรยนใหไดเกรดด และเรยนจบสงๆ) (รอยละ 34.4) รองลงมา คอ อยากเปนนกรอง/นกดนตร (รอยละ 30.5), อยากม


53

ตาแหนงหนาทการงานทมนคง (รอยละ 16.0) และอยากมธรกจเปนของตนเอง (รอยละ 14.3) สวนคนทเปนคนดของสงคมและทาประโยชนใหกบคนอน มเพยง (รอยละ 4.8) แสดงวา เยาวชนสวนใหญมงทจะใหตวเองประสบความสาเรจในดานการเรยน การทางาน และวชาชพหรออาชพมากกวาทจะมงทาประโยชนใหกบคนอน/สงคม (ดตารางท 6) ดงนนจะเหนไดวาเยาวชนขาดตวแบบหรอโมเดลของเยาวชนททางานดานกจกรรมทางสงคมแลวประสบความสาเรจในวชาชพน โดยเฉพาะการนาเสนอคนทประสบความสาเรจผานสอ ซงแตกตางจากตวแบบของคนทประสบความสาเรจดานการเปนนกรอง นกแสดง นกดนตร นกธรกจ ทประสบความสาเรจ ซงมความชดเจนมากกวา

ตารางท 6 รอยละของเยาวชน จาแนกตามเปาหมายชวตของเยาวชน

เปาหมายชวต จานวน รอยละ เปาหมายของชวต

*มเปาหมายชวต 629 98.1 ดานการเรยนและการทางาน 221 34.4 นกรอง/นกดนตร/นกเขยนโปรแกรม 196 30.5 ดานการทางาน (ตาแหนงการงานทมนคง) 103 16.0 ทาธรกจของตนเอง/ตางชาต 92 14.3 คนดของสงคม/ทาประโยชนใหกบคนอน 31 4.8

*ไมมเปาหมายชวต (ไมกาหนดเปาหมายทแนนอน) 12 1.9 รวม 643 100.0

ดานการมสวนรวมในกจกรรมสงคม

ดานกจกรรมสงคมทเยาวชนมสวนรวมทามากทสด ไดแก ออกคายอาสาพฒนาชนบท (รอยละ 78.5) รองลงมา รณรงคตอตานยาเสพตด (รอยละ 61.7), กจกรรมปลกปา/ปาชมชน (รอยละ 55.7), รณรงคตอตานการดมสรา/เมาไมขบ (รอยละ 46.3), รณรงคตอตานการสบบหร (รอยละ 45.6), รณรงคตอตานเอดส (รอยละ 44.3) และชวยเหลอ/ดแลผดอยโอกาส เชน เดกกาพรา/พการ/ผสงอาย


54

(รอยละ 43.6) (ดตารางท 7) จากการสมภาษณระดบลก พบวา ปจจยทมผลตอการเขารวมกจกรรมของเยาวชนคอ 1) ทรพยากร ซงไดแก เงนและเวลา 2) ความสนใจ ซงเยาวชนแตละคนมความสนใจในกจกรรมทแตกตางกน บางททาไปกเพราะแรงกระตนจากคร เพอน พระ หนวยงาน หรอผปกครอง 3) วธการรบสมครหรอการระดมทน บางทเยาวชนอาจจะเขารวมตามกลมเพอนหรอรนพทเปนสมาชกกลม/เครอขายอยแลว

ความตองการทากจกรรมของเยาวชนในอนาคต ความตองการทากจกรรมเพอสงคมในอนาคต พบวา กจกรรมทเยาวชนตองการทามากทสด

ไดแก กจกรรมคาย เชน คายอาสาพฒนา คายวชาการ คายชวยเหลอถนทรกนดาร/ขาดแคลน คายสรางหองสมดโรงเรยน คายสอนหนงสอเยาวชน (รอยละ 34.3) รองลงมา รณรงคตอตานยาเสพตด (รอยละ 21.4), กจกรรมเพอสงคม เชน พฒนาชมชน ครอบครว เผยแพรวฒนธรรม ใหคาปรกษาทกษะชวต ละครเวทสะทอนปญหาเยาวชน/สงคม(รอยละ 18.6),รณรงคเผยแพรประชาธปไตย/เลอกตง เชน แจกแผนพบ ใหความรเกยวกบการเลอกตง (รอยละ 14.3) และ อนรกษสงแวดลอม เชน ปลกปา ฟนฟปาชายเลน (รอยละ 11.4) (ดตารางท 7) ตารางท 7 รอยละของเยาวชน จาแนกตามกจกรรมทเยาวชนเคยมสวนรวม และตองการทาใน อนาคต

กจกรรมทเยาวชนเคยมสวนรวมและตองการทาในอนาคต จานวน รอยละ กจกรรมสงคมทเยาวชนเคยมสวนรวม (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

ออกคายอาสาพฒนาชนบท 117 78.5 รณรงคตอตานยาเสพตด 92 61.7 กจกรรมปลกปา ปาชมชน 83 55.7 ครอาสา/กจกรรมเกยวกบเดก 70 47.0 รณรงคตอตานการดมสรา/เมาไมขบ 69 46.3 รณรงคตอตานการสบบหร 68 45.6 รณรงคตอตานเอดส 66 44.3 ดแลผดอยโอกาส เชน เดกกาพรา /พการ คนพการ ผสงอาย 65 43.6 กจกรรมเกษตรยงยน/เศรษฐกจพอเพยง 52 34.9 กจกรรมทางดานการเมอง/รณรงคประชาธปไตย 50 33.6


55


กจกรรมทเยาวชนเคยมสวนรวมและตองการทาในอนาคต จานวน รอยละ กจกรรมสงคมทเยาวชนตองการทา - กจกรรมคาย เชน คายอาสา อบรมพฒนาวชาการ ชวยเหลอคนในถน ทรกนดาร/ขาดแคลน สรางหองสมดโรงเรยน สอนหนงสอเยาวชนเปนตน

24 34.3

- รณรงคตอตานเอดส ยาเสพตด 15 21.4 - กจกรรมเพอสงคม เชน พฒนาชมชน ครอบครว เผยแพรวฒนธรรม ใหคาปรกษาทกษะชวต ละครเวทสะทอนปญหาเยาวชน/สงคม

13 18.6

- รณรงคเผยแพรประชาธปไตย/เลอกตง เชน แจกแผนพบ ใหความรเกยวกบการเลอกตง เปนตน

10 14.3

- อนรกษสงแวดลอม เชน ปลกปา, ฟนฟปาชายเลน 8 11.4 รวม 70 100.0

4.2.2 ทนครอบครว

ลกษณะการอยอาศย เยาวชนกลมตวอยางเกอบ รอยละ 60 อยกบครอบครว/พอแม (รอยละ 59.6) โดยพอ

แมมลกเฉลย 2-3 คน สวนใหญอยในครอบครวเดยวทมจานวนสมาชกในครอบครวเฉลย 4-5 คน แตมเยาวชนสวนหนงอาศยอยกบพอหรอแมเพยงฝายใดฝายหนงเทานน โดยเยาวชนทอยกบแมมมากกวาทอยกบพอ (รอยละ 27.5, และ 13.4 ตามลาดบ) นอกจากนมเยาวชนประมาณ 1 ใน 4 ทไมไดอยกบพอแม แตเชาบาน/เชาหอพก/เชาคอนโด/อพารทเมนต (รอยละ 24.3) (ดตารางท 8)

การศกษาของพอแม เยาวชนกลมตวอยางสวนใหญ มพอและมจบการศกษาในระดบชนประถมศกษา

(รอยละ 76.5 และ 79.0 ตามลาดบ) รองลงไปคอ มธยมศกษา (รอยละ 19.2 และ 16.6 ตามลาดบ) และปรญญาตรหรอสงกวา (รอยละ 4.3 และ 4.4 ตามลาดบ) (ดตารางท 8)


56

อาชพและรายไดของพอแม เยาวชนสวนใหญมพอและแม ประกอบอาชพเกษตรกรรม (พอรอยละ 30.8 และแมรอยละ

28.5 ) อาชพธกจสวนตว/อาชพอสระ (พอรอยละ 23.3 แม รอยละ 29.6) และรายไดเฉลยของครวเรอนเทากบ 17,047 บาทตอเดอน กวาครง (รอยละ 56.7) มรายไดนอยกวา 10,000 บาทตอเดอน (ดตารางท 8)

ความสมพนธภายในครอบครว

ความสมพนธในครอบครวของเยาวชนกลมตวอยางกบพอแม สวนใหญ รกใคร/ผกพน/อบอนใกลชด (รอยละ 71.0) รองลงมา ทะเลาะกนบางแตไมรนแรง (รอยละ 19.2) มเยาวชนจานวนหนงทพอแมเสยชวต หรอพอหรอแมคนใดคนหนงเสยชวต (รอยละ 8.6) เยาวชนกลมตวอยางสวนใหญมครอบครวทอบอน (ดตารางท 8)

กจกรรมททารวมกนในครอบครว กจกรรมทสมาชกในครอบครวทารวมกนมหลายอยาง ไดแก การรบประทานอาหาร

รวมกน (รอยละ 94.2) ดทว ฟงเพลง ดหนง (รอยละ 87.3) ไปเทยวดวยกน (รอยละ 67.5) ไปซอของ ไปหางดวยกน (รอยละ 65.7) ทางาน/ทาธรกจครอบครวดวยกน (รอยละ 62.0) ทางานอดเรกดวยกน (รอยละ 53.5)ไปทานขาวนอกบานดวยกน (รอยละ 53.2) สวนกจกรรมททารวมกนนอยทสดคอการเลนกฬา (รอยละ 35.4) เมอนาคะแนนของการทากจกรรมในครอบครวมารวมกน โดยใชคะแนนเฉลยเปนเกณฑ พบวา เยาวชนสวนใหญเกอบครง มความสมพนธในครอบครวระดบสง (รอยละ 48.0) รองลงมา คอ ระดบปานกลาง (รอยละ 41.2) สวนทมความสมพนธในครอบครวระดบตา มนอยมาก (รอยละ 10.8) (ดตารางท 8) และแผนภาพท 1


57

แผนภาพท 1 รอยละของเยาวชนจาแนกตามกจกรรมททารวมกนในครอบครว

0

20

40

60

80

100

รบประทานอาหารรวมกน ดทว/ฟงเพลง/ดหนง ไปเทยว

ไปซอของ/ไปหาง ทางาน/ธรกจครอบครว ทางานอดเรก

ไปทานขาวนอกบาน เลนกฬา

ตารางท 8 รอยละของเยาวชน จาแนกตามทนทางสงคมดานครอบครวของเยาวชน

ทนทางสงคมดานครอบครวของเยาวชน จานวน รอยละ ลกษณะทพกอาศย

บานเดยว 404 60.6 บานเชา/หอพก คอนโด/อพาทเมนต 162 24.3 บานแฝด/ทาวเฮาส/ตกแถว 101 15.1

รวม 667 100.0


58


ทนทางสงคมดานครอบครวของเยาวชน จานวน รอยละ ลกษณะทพกอาศย

บานเดยว 404 60.6 บานเชา/หอพก คอนโด/อพาทเมนต 162 24.3 บานแฝด/ทาวเฮาส/ตกแถว 101 15.1

รวม 667 100.0 ปจจบนคณอาศยอยกบใครบาง (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

พอและแม 401 59.6 นอง 164 31.2 แม 185 27.5 พ 87 16.5 พและนอง 111 16.5 ญาต 108 16.0 ตา ยาย 82 15.6 พอ 90 13.4 ป ยา 38 7.2 เพอน 42 6.2 อยคนเดยว 17 3.2 จานวนสมาชกเฉลย 4.6 คน สงสด 12 คน ตาสด 1 คน

การศกษาของพอ ประถมศกษา 458 76.5 มธยมศกษา 115 19.2 ปรญญาตรและสงกวา 26 4.3

รวม 599 100.0 การศกษาของแม

ประถมศกษา 484 79.0 มธยมศกษา 102 16.6


59

ปรญญาตรและสงกวา 27 4.4 ตารางท 8 ตอ)

ทนทางสงคมดานครอบครวของเยาวชน จานวน รอยละ

อาชพของพอ เกษตรกรรม 199 30.8 ธรกจสวตว/อาชพอสระ 151 23.3 รบจางทวไป 121 18.7 รบราชการ 111 17.2 ลกจางบรษทเอกชน/รฐวสาหกจ 65 10.0

รวม 647 100.0 อาชพของแม

ธรกจสวตว/อาชพอสระ 192 31.5 เกษตรกรรม 185 30.3 รบจางทวไป 114 18.7 รบราชการ 75 12.3 ลกจางบรษทเอกชน/รฐวสาหกจ 44 7.2

รวม 610 100.0 รายไดครวเรอน (ตอเดอน)

นอยกวา 10,000 บาท 300 56.7 10,001-20,000 บาท 107 20.2 30,001 บาทขนไป 76 14.4 20,001-30,000 บาท 46 8.7

รวม 529 100.0 เฉลยตอเดอน 17,047 บาท (ตาสด 1,000 บาท สงสด 150,000 บาท) ความสมพนธในครอบครว/กบพอแม

รกใครผกพนกนด อบอนใกลชด 465 71.0 ทะเลาะกนบางแตไมรนแรง 126 19.2 พอ/แม เสยชวต 58 8.9


60

ตางคนตางอย ไมสนใจกน หางเหน/อยคนเดยว 6 0.9 รวม 655 100.0


ทนทางสงคมดานครอบครวของเยาวชน จานวน รอยละ

กจกรรมททารวมกนในครอบครว (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ) รบประทานอาหารรวมกน 485 94.2 ดทว/ฟงเพลง/ดหนง 447 87.3 ไปเทยว 345 67.5 ไปซอของ/ไปหาง 337 65.7 ทางาน/ธรกจครอบครว 318 62.0 ทางานอดเรก 274 53.5 ไปทานขาวนอกบาน 268 53.2 เลนกฬา 181 35.4

ระดบความสมพนธในครอบครว ระดบสง (6-8 คะแนน) 241 48.0 ระดบปานกลาง (3- 5 คะแนน) 207 41.2 ระดบตา (0-2 คะแนน) 54 10.8

รวม 502 100.0

เมอจาแนกระดบความสมพนธของครอบครว ตามระดบความไววางใจของคนรอบขาง

พบวา เยาวชนทมระดบความสมพนธในครอบครวสง กจะมระดบความไววางใจของคนรอบขางสงดวย (รอยละ 60.0) และระดบคณภาพชวตของเยาวชนกจะสงดวยเชนกน (รอยละ 50.9) นอกจากนเยาวชน ทมระดบความมนคงทางอารมณสง จะมระดบความสมพนธในครอบครวสงดวยเชนกน (รอยละ 52.1) (ดตารางท 9) แสดงวาครอบครวเปนสถาบนหลกทมความใกลชดกบเยาวชน นอกจากจะเปนแหลงสนบสนนดานคาใชจายและจตใจแลว เยาวชนยงมกจกรรมรวมกบครอบครว เพอสรางสมพนธภาพอนดตอกน เยาวชนทมสมพนธภาพในครอบครวด จะเปนคนทมอารมณทมนคง และมคณภาพชวตทด


61

ตารางท 9 รอยละของเยาวชน จาแนกตาม ระดบความสมพนธของครอบครว และระดบความ ไววางใจของคนรอบขาง, ระดบความมนคงทางอารมณ และระดบคณภาพชวตของ

เยาวชน

ระดบความสมพนธในครอบครว ตา ปานกลาง สง รวม

ระดบความไววางใจของคนรอบขาง นอย (นอยกวา 17 คะแนน) 26.7 40.0 33.3 100.0 ปานกลาง (17-21 คะแนน) 15.4 30.8 53.8 100.0 มาก (22-27 คะแนน) 0.0 40.0 60.0 100.0

รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 ระดบความมนคงทางอารมณ

ตา 12.0 44.0 44.0 100.0 ปานกลาง 14.4 43.2 42.5 100.0 สง 9.2 38.7 52.1 100.0

ระดบคณภาพชวตของเดก มาก (30-36 คะแนน) 7.7 41.3 50.9 100.0 ปานกลาง (23-29 คะแนน) 12.0 41.6 46.0 100.0 นอย (15-22 คะแนน) 33.3 58.3 8.3 100.0

รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 จากการศกษาเชงคณภาพ โดยการสมภาษณระดบลกเยาวชน พบวาครอบครวเปนสถาบนพนฐานในสงคมทหลอหลอมเยาวชนมาตงแตแรกเกด เปนแหลงบมเพาะ ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม คานยมทดงาม รวมทงจตสานกรจกรบผดชอบชวด รจกทาประโยชนเพอสวนรวม ครอบครวจงเปนสวนหนงทจะผลกดนใหเยาวชน สามารถเชอมโยงความสขในบานหลงเลกๆออกไปสความสขรวมกนของสงคมวงกวางได เรองราวของเยาวชนสองคนทกาลงจะเตบโตเปนผใหญ ทพรอมดวยจตสาธารณะ พรอมชวยทางานสงคม คอ นองแปง อาย 20 ป เรยนอยคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยดงแหงหนง


62

ทางานอาสาสมครเครอขายวยมนสรทนแอลกอฮอล เรมทางานอาสาสมครตงแตป 2548 เหตผลทมาทางานเพอสงคมกเพราะวาถาทกคนทาแตรองสวนตวกนหมด กจะไมมใครทางานเพอสวนรวมเลย และผลจากการทางานอาสาสมคร ทาใหรสกวาตวเองมคณคา ซงนองแปงเลาวา

“การเลยงด ปลกฝงจากครอบครวสาคญมาก แมสอนใหเรานกถงคนอนเสมอ อยาเหนแกตว แมจะเปดโอกาสใหจดการตวเอง แบงเวลาใหกบการเรยน มความรบผดชอบ สาหรบวธกาสอนจากครอบครวนน คณแมของนองแปง บอกวา เลยงดลกเหมอนกบพอแมทวไป คอพยายามสอนใหลกเปนเดกด นอกจากจะทาดกบตวเองแลวตองทาดและคดดกบคนอนดวย และสนบสนนใหลกทางานเพอสงคม ไมทาตวเปนภาระของสงคม”

นองเอ อาสาสมครขบวนการตาสบประรด ททางานอาสาสมครทวราชอาณาจกร เปนนกศกษาของมหาวทยาลยนอกระบบ กลาววาการทางานอาสาสมครทาใหเรยนรในการทาจตใจเราใหเปนจตสาธารณะมากขน ทาใหคนอนมความสข และเปนการทางานแบบปดทองหลงพระ นอกจากนยงทาใหมวธคดวา ชวตในหนงวนมความหมายมาก แทนทจะทาความดตอนใกลจะตายกนาจะเรมทาดตงแตตอนน ไมนาปลอยเวลาใหเสยเปลาไป งานอาสาสมครไมมใครมาบงคบ ทาแลวสบายใจ แมจะเหนอย แตเมอเหนรอยยมคนอนกทาใหหายได นองเอเลาตอไปวา “โชคดทครอบครวเปดโอกาสใหทา ไมปดกนความคดของลก แมจะบอกวาทาไปเถอะ ถาทาแลวคนอนไมเดอดรอนกไมเปนไร สาหรบวธการสอนจากครอบครวนน คณพอเลาวาลกอยากทางานอาสาสมครเอง เพราะเปนเดกชอบชวยเหลอคนอนมาตงแตเลก เวลาอยบานกจะดแลนองๆ เมอเหนลกไปทางานอาสาสมครกจะเปดโอกาสใหเขาไดทาในสงทชอบ การทางานอาสาสมครทาใหลกรบผดชอบมากขน แรกๆ กเปนหวง แตลกกคยใหเขาใจและพสจนใหเหนวาไมไดใชเวลาไปเทยวเลน ลกอยากไปชวยคนอน จงไมหาม”

4.2.3 ทนชมชน

สงคมไทยมองทนทางสงคมอยางเปนองครวม มการบรณาการทงมตทางดานเศรษฐกจ

สงคม การเมอง วฒนธรรม และสงแวดลอมเขาดวยกน เมอพจารณาทนทางสงคมของชมชนโดยวดจากประเดนตอไปน 12 ประเดน ไดแก ความรวมมอ รวมแรง รวมใจ, ความเอออาทร/เออเฟอเผอแผ, การพงพาอาศยซงกนและกน, ความไววางใจ, ระบบเครอญาต, ความเปนกลมกอนหรอการรวมกลม, การเคารพผอาวโส ผมความรความสามารถ, การไมมชนชนทางสงคม, ความเปนมตรตอ NGO, ความสามคคของคนในชมชน ความตนตวทางการเมองทงระดบประเทศและระดบทองถน โดยมการใหคะแนนและนามารวมกน แลวนามาแบงเปนระดบ 3 ระดบโดยใชคาเฉลยเปนเกณฑในการแบง คอมทนทางสงคม


63

นอย (12-19 คะแนน) มทนทางสงคมปานกลาง (20-28 คะแนน) มทนทางสงคมมาก (29-36 คะแนน) พบวา ระดบทนทางสงคมในชมชนสวนใหญอยในระดบปานกลาง (รอยละ70.2) ทนทางสงคมทอยในระดบมาก มรอยละ 26.5 (ดตารางท 10)

สวนทนทางสงคมอกรปแบบหนงคอความไววางใจคนรอบขางหรอคนในชมชน ไดแก

เพอนสนท เพอนรวมงาน เพอนรวมอาชพ เพอนรวมกลม รวมเครอขาย เพอนบาน คนทมเชอชาต ศาสนา และภาษาเดยวกน คร ผนาชมชน คนในชมชนเดยวกน เมอนาคะแนนมารวมกนโดยใชคาเฉลยเปนเกณฑในการแบง ระดบความไววางใจของคนทอยรอบขางหรอคนในชมชนเปน 3 ระดบ คอ ไววางใจนอย (นอยกวา 17 คะแนน) ไววางใจปานกลาง (17-21 คะแนน) ไววางใจมาก (22-27 คะแนน) พบวา ระดบความไววางใจของคนทอยรอบขางอยในระดบปานกลาง (รอยละ 55.1) ถง ไววางใจมาก (มรอยละ 12.2) สวนทไววางใจนอย มประมาณ 1 ใน 3 (รอยละ 32.7) (ดตารางท 10) ตารางท 10 รอยละของเยาวชน จาแนกตามระดบทนทางสงคมในชมชน และระดบความไววางใจ คนรอบขางในชมชน

ระดบทนทางสงคม และระดบความไววางใจ จานวน รอยละ ระดบทนทางสงคมในชมชน

สง (29-36 คะแนน) 135 26.5 ปานกลาง (20-28 คะแนน) 358 70.2 ตา (12-19 คะแนน) 17 3.3

รวม 510 100.0 ระดบความไววางใจของคนรอบขางในชมชน

สง (22-27 คะแนน) 6 12.2 ปานกลาง (17-21 คะแนน) 27 55.1 ตา (นอยกวา 17 คะแนน) 16 32.7

รวม 49 100.0


64

ดานสภาพแวดลอมในชมชน : สถานบรการทตงอยในชมชน สภาพแวดลอมในชมชนเปนปจจยหนงทมผลตอการหลอหลอมเยาวชนและนาพาเยาวชน

ไปสปญหาตางๆ ขอมลทไดจากเยาวชน พบวา สถานบรการทตงอยในชมชนทมมากทสด ไดแก สนามกฬา/สถานทออกกาลงกาย (รอยละ 56.3) รองลงมา รานอนเตอรเนต/เกมส/คอมพวเตอร (รอยละ 39.7), สถานบนเทง เชน คาราโอเกะ ไนทคลบ ผบ (รอยละ 34.7), รานขายหนงสอ (รอยละ 29.4), หางสรรพสนคา (รอยละ 23.8), สถานทเลนการพนน (รอยละ 18.7),โรงงานอตสาหกรรม (รอยละ 18.6) และโรงภาพยนตร (รอยละ 10.7) จะเหนไดวาในปจจบนชมชนมสถานบรการทหลอหลอมหรอชกจงเยาวชนไปในทางบวก คอนขางจะมอยนอย แตสถานบรการทชกจงเยาวชนไปในทางลบหรออบายมข มอยกลาดเกลอนในชมชน (ดตารางท 11) และแผนภาพท 2

ตารางท 11 รอยละของสถานบรการทตงอยในชมชน จาแนกตามประเภทสถานบรการ

สถานบรการทตงอยในชมชน จานวน รอยละ ประเภทของสถานบรการ (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

สนามกฬา/สถานทออกกาลงกาย 364 56.3 รานคอมพวเตอร/เกมส 256 39.7 สถานบนเทง เชน คาราโอเกะ ไนทคลบ ผบ 224 34.7 รานขายหนงสอ 190 29.4 หางสรรพสนคา/รานขายปลก 154 23.8 สถานทเลนการพนน 121 18.7 โรงงานอตสาหกรรม 120 18.6 โรงภาพยนตร 69 10.7


65

แผนภาพท 2 รอยละสถานบรการทตงอยในชมชน

0

10

20

30

40

50

60

สนามกฬา รานคอมพวเตอร สถานบนเทง รานขายหนงสอ

หางสรรพสนคา สถานทเลนการพนน โรงงานอตสาหกรรม โรงภาพยนตร

ดานระดบความชวยเหลอและรวมมอของคนในชมชน

ระดบการชวยเหลอซงกนและกนของคนในชมชนมากกวาครงอยในระดบปานกลาง (รอยละ 60.3) รองลงมา ระดบมาก (รอยละ 23.9), ระดบนอย (รอยละ 13.5) และ (รอยละ 2.3) ไมมการชวยเหลอกนเลย ในขณะทระดบการชวยเหลอซงกนและกนของคนในกลม/เครอขาย/ชมรม อยในระดบมากและปานกลาง ในสดสวนเทากน( รอยละ 48.6) รองลงมา ระดบนอย (รอยละ 2.4) และ ไมมการชวยเหลอกนเลย (รอยละ 0.3) นอกจากนในเรองความรวมมอกนแกไขพฒนาปญหาหมบาน มากกวาครง อยในระดบปานกลาง (รอยละ 63.5) รองลงมา อยในระดบมากและนอยสดสวนไมแตกตางกน (รอยละ 17.3 และ 17.2 ตามลาดบ) และ ไมมการชวยเหลอกนเลย ม (รอยละ 1.9) (ดตารางท 12)

ดานจตสานกรกทองถน


66

จตสานกรกทองถนเปนทนทางสงคมทนาเยาวชนกลบมาชวยกนพฒนา/ทาประโยชนใหแกบานเกด พบวา เยาวชนกลมตวอยางมจตสานกรกทองถนอยในระดบมาก (รอยละ 62.6) รองลงมาคอ ระดบปานกลาง (รอยละ 36.1) และ ระดบนอย (รอยละ 1.4) (ดตารางท 12) ตารางท 12 รอยละของเยาวชนทระบทนทางสงคมดานตางๆ ของชมชน

ทนทางสงคมดานตางๆ ของชมชน จานวน รอยละ การชวยเหลอซงกนและกนของคนในชมชน

มมาก 156 23.9 มปานกลาง 393 60.3 มนอย 88 13.5 ไมมการชวยเหลอกนเลย 15 2.3

รวม 652 100.0 การชวยเหลอซงกนและกนของคนในกลม/เครอขาย/ชมรม

มมาก 318 48.6 มปานกลาง 318 48.6 มนอย 16 2.4 ไมมการชวยเหลอกนเลย 2 0.3

รวม 654 100.0 ความรวมมอกนในการพฒนา/แกไขปญหาชมชน*

มมาก 89 17.3 มปานกลาง 326 63.5 มนอย 68 17.2 ไมมความรวมมอกนเลย 10 1.9

รวม 513 100.0 ระดบจตสานกรกทองถน

มาก 413 62.6 ปานกลาง 238 36.1 นอย 9 1.4

รวม 660 100.0


67

ดานวฒนธรรมประเพณของชมชน ความหลากหลายทางวฒนธรรมประเพณนเปนทมาของภมปญญา วธคดทแตกตางกน อน

จะทาใหสงคม/ชมชน/หมบานเกดความเขมแขง วฒนธรรม/ประพณชมชนเปนสงซงผกพนแนบแนนกบวถชวตของคนในหมบานหรอชมชนนน ซงสะทอนใหเหนถงวถชวต ความเชอในสงศกดสทธ พธกรรม ศาสนา ประเพณตางๆ วฒนธรรมประเพณชมชนเปนปจจยหนงในการสรางความสมพนธของสมาชกชมชนไวดวยกน จงเปนทนทางสงคมรปแบบหนง วฒนธรรมวฒธรรมประเพณทเปนลกษณะเดนในหมบานหรอชมชนสวนใหญ ไดแก การทาบญสงกรานต/ประเพณสงกรานต (รอยละ 73.5) รองลงมา การไหว/เคารพบรรพบรษ (รอยละ 57.6), การทาบญตกบาตร เทโว (รอยละ 55.9), ตรษจน/เชดสงโต (รอยละ 18.5), การถอผขางมารดา/ระบบเครอญาต (รอยละ 15.7), กจกรรมทางศาสนา เชนถอศลอด (รอยละ 15.2), การทาบญขาวจ (รอยละ 13.1) และการเลนโนราห (รอยละ 4.8) (ดตารางท 13) ตารางท 13 รอยละของเยาวชนทระบทนทางสงคมของชมชนดานวฒนธรรมประเพณ

วฒนธรรมประเพณของชมชน (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ) จานวน รอยละ การทาบญสงกรานต 472 73.5 การไหว/เคารพบรรพบรษ 370 57.6 การทาบญตกบาตรเทโว 359 55.9 ตรษจน/เชดสงโต 119 18.5 การถอผขางมารดา/ระบบเครอญาต 100 15.7 กจกรรมทางศาสนา เชน ถอศลอด 98 15.2 การทาบญขาวจ 84 13.1 การเลนโนราห 31 4.8

ดานการมสวนรวมในกจกรรมชมชน

สาหรบกจกรรมชมชนทเยาวชนเขารวม พบวา สวนใหญเขารวมกจกรรมเพอชมชนเชน งานพฒนาเยาวชนในชมชน, ทาความสะอาดชมชน, กจกรรมวนสาคญๆ เชน กองทน ฯ เปนตน รอยละ


68

45.6 รองลงไป ไดแก กจกรรมคาย (รอยละ 24.6) กจกรรมกฬา (รอยละ 13.6), กจกรรมรณรงคตางๆ เชน รณรงคสงแวดลอม ยาเสพตด ประชาธปไตย เอดส (รอยละ 11.7), และ กจกรรมทาดถวายในหลวง (รอยละ 4.5 ) ตามลาดบ (ดตารางท 14) และแผนภาพท 3

แผนภาพท 3 รอยละของเยาวชนทเขารวมกจกรรมชมชน

0

10

20

30

40

50

กจกรรมเพอชมชน กจกรรมคาย กจกรรมกฬา กจกรรมรณรงคตางๆ กจกรรมทาดถวายในหลวง

ตารางท 14 รอยละของเยาวชนทเขารวมกจกรรมชมชน

กจกรรมชมชน จานวน รอยละ กจกรรมเพอชมชน เชน งานพฒนาเยาวชนในชมชน, ทาความสะอาดชมชน, กจกรรมวนสาคญ, กจกรรมกองทน ฯ

141 45.6

กจกรรมคาย และอบรมเชน คายผนาเยาวชน อบรมแกนนา ฯลฯ 76 24.6 กจกรรมกฬา เชน กฬาตานยาเสพตด 42 13.6 กจกรรมรณรงคตางๆ เชน รณรงคสงแวดลอม ยาเสพตด เอดส และประชาธปไตย

36 11.7

กจกรรมทาดถวายในหลวง 14 4.5 รวม 309 100.0


69

จากการสนทนากลม กบนองๆ กลมรกษเขาชะเมา ซงเปนกลมทกอเกดการรวมตวของเยาวชนและชวนนองๆ ทงทอยในระบบและนอกระบบโรงเรยนมาทากจกรรมรวมกนของคนในชมชน โดยนองๆ เลาวา “กจกรรมมตงแตการสบสานอนรกษวฒนธรรม ประวตศาสตร ภาษาถน เกษตรชวภาพ สงแวดลอม และการพฒนาชมชน พบวา ความสาเรจของการทากจกรรม เกดจากความรวมมอของคนในชมชน โดยเฉพาะคายรกษวฒนธรรม “เรองเกาทบานเกด” สวนใหญเปนผปกครองของเดก ซงจะจดขนทกปในราวๆ เดอนธนวาคม เหมอนการรวมญาต เปนการจรรโลงวฒนธรรมเกาๆ ไมใหหมดสนไป และมวฒนธรรมทนาสนใจของคนในชมชน เนองจาก คนททางานหลกๆ สวนใหญจะสบสายโลหต เปนญาตพเปนนองกน เปนเพอนกน มความผกพนซงกนและกน การทากจกรรมของสมาชกในกลมเปนทยอมรบของคนในชมชนมากขนเรอยๆ ยงไปกวานนยงมชาวบานเขารวมกจกรรมตางๆ เพมมากขนทกป ซงทกกจกรรมเปนการสรางความสานกของคนในชมชนและชมชนใกลเคยงใหมความรวมมอกน เพอใหเกดการพฒนาชมชนใหยงยน นาอย” และสงสาคญในการทากจกรรมคอการคานงถงคณคาในตวเอง ซงถอเปนจดเรมตนทยงใหญ เพราะการรกและดแลตวเองจะทาใหคดถงอะไรนอกเหนอจากตวเอง สงรอบขางไปจนถงคนรอบๆ ขางดวย การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆ ของสมาชกและคนอนๆ สวนใหญจะประสบความสาเรจจากความเขมแขงและความเสยสละของผนากลมซงไดแก พแฟบและพอด ซงเยาวชนทงสองคนนจะเปรยบเหมอนสวนทขาดและสวนทเสรม ซงกนและกน จนวนนการทคนในชมชนใหความรวมมอกบกลมรกษเขาชะเมาไดขนาดน กถอวาเปนขอพสจนและเปนตวชวดความสาเรจไดระดบหนงในเรองความเขมแขงของกลม ซงนอกจากนกกลมไดรบรางวลมากมาย เชน ลกโลกสเขยว ป 2547 รางวลสรางสรรคชมชน รางวลเยาวชนดเดน ซงไดเงนรางวลมา 50,000 บาท เปนตน ดานกจกรรมโครงการในชมชนทจดสาหรบเดกและเยาวชน กจกรรม/โครงการในชมชนทจดสาหรบเดกและเยาวชน ไดแก กจกรรมเพอชมชน (รอยละ 51.4) รองลงมา กจกรรมกฬา (รอยละ 41.2), กจกรรมทาดถวายในหลวง/บรรพชาหม/สามเณรภาคฤดรอน (รอยละ 4.5) และกจกรรมคาย/อบรม (รอยละ 2.9) โดยมผใหการสนบสนนคอ อบต. อบจ. ผใหญบาน (รอยละ 74.4) รองลงมา เชน สสส. พมจ. สสจ. NGO โรงเรยน สานกงานเขต (รอยละ 25.6) (ดตารางท 15และแผนภาพท 4)


70

แผนภาพท 4 รอยละของกจกรรมทชมชนจดใหเยาวชน

0

20

40

60

กจกรรมเพอชมชนกจกรรมกฬาทาดถวายในหลวง/บรรพชาหม/สามเณรภาคฤดรอนกจกรรมคาย /อบรม

ตารางท 15 รอยละของกจกรรม/โครงการทชมชนจดใหเยาวชนและผใหการสนบสนน

กจกรรมเยาวชนและผใหการสนบสนน จานวน รอยละ กจกรรมทชมชนจดใหเยาวชน

กจกรรมเพอชมชน 160 51.4 กจกรรมกฬา 128 41.2 ทาดถวายในหลวง/บรรพชาหม/สามเณรภาคฤดรอน 14 4.5 กจกรรมคาย /อบรม 9 2.9

รวม 311 100.0 ผใหการสนบสนน

อบต. อบจ. ผใหญบาน 201 74.4 อนๆ เชน พมจ. สสส. สสจ. NGO โรงเรยน สานกงานเขต เปนตน 69 25.6

รวม 270 100.0


71

4.2.4 ทนโรงเรยน โรงเรยนเปนแหลงสรางความรทางวชาการ ควบคกบการพฒนาใหเกดคณธรรม จรยธรรมแกคนในสงคมโดยเฉพาะเดกและเยาวชน ตองเปนสถาบนทเยาวชนอยากทจะไป ไวใจทจะอย เรยนรทจะทางานรวมกบชมชน โรงเรยนจงเปนทนสถาบนทมความสาคญตอเดกและเยาวชน

ดานการมสวนรวมในการทากจกรรมโรงเรยนของเยาวชน การมสวนรวมของเยาวชนในกจกรรมโรงเรยนหรอสถานศกษา พบวา เยาวชนทเปนกลม

ตวอยางสวนใหญ รอยละ 79.4 เขารวมกจกรรมของโรงเรยน/คณะ เชน กจกรรมรบนอง กจกรรมกฬาส ประธานชมรมตางๆ ประธานสภาโรงเรยน ฯลฯ และรอยละ 20.6 ทากจกรรมนอกหลกสตร เชน กจกรรมตอตานยาเสพตด คายอาสาพฒนา คายผนา กจกรรมรณรงคสงแวดลอมและปลกปา ฯลฯ (ดตารางท 16)

ตารางท 16 รอยละของเยาวชนทเขารวมกจกรรมโรงเรยน

กจกรรมโรงเรยน จานวน รอยละ กจกรรมของโรงเรยน เชน รบนอง กฬาส ประธานชมรม กฬาและวฒนธรรม สภานกเรยน ฯลฯ

281 79.4

กจกรรมนอกหลกสตร เชน ตอตานยาเสพตด คายอาสาพฒนา คายผนา กจกรรมดานสงแวดลอม ฯลฯ

73 20.6

รวม 354 100.0

กจกรรมนอกหลกสตรทคร-อาจารยสนบสนน กจกรรมนอกหลกสตรทคร-อาจารยสนบสนนมากทสด ไดแก การใหคาปรกษา (รอยละ

89.8) รองลงมา ดานการใหกาลงใจ และ ขอมลขาวสาร/ตดตอประสานงาน (รอยละ 60.4) ดานบคลากร (รอยละ 32.9) ดานวสดอปกรณ (รอยละ 31.5) และดานทนทรพย หรอการเงน (รอยละ 24.8) (ดตารางท 17)


72

จากการสมภาษณระดบลกผอานวยการวทยาลยเทคนคแหงหนง ในเขตบางบอน อาจารยเลาวา “วทยาลยจดการศกษาแบบโรงเรยน-โรงงาน โดยจดใหมกจกรรมนอกสถานท เพอใหเกดประโยชนตอนกเรยนอาชวศกษาในแงของการสรางเสรมประสบการณจรง ใชวธการเรยนการสอนทเรยกวา “ปรบวธการเรยน-เปลยนวธการสอน” ขณะนเดกของเราจดวธการเรยนการสอนเปนแบบครงหลกสตร คอปวช. เรยนในวทยาลย 3 ภาคเรยน ไปเรยนทสถานประกอบการ 3 ภาคเรยน, ปวส. หลกสตร 4 ภาคเรยน เรยนในวทยาลย 2 ภาคเรยน เรยนทสถานประกอบการ 2 ภาคเรยน ทาใหเดกไดรบประสบการณตรง นอกจากนยงมโครงการบวร (บาน-วด-โรงเรยน) โดยรวมมอกบวดบางบอนทกสนเดอน ให คร นกเรยน เจาหนาท นกการ มาปฏบตธรรม โดยนาเรองการสวดมนตอตปโส 108 จบ ไหวพระ มการบวงสรวงองคพระพษณ มทาบญ-ตกบาตรทกสนเดอน นกเรยนทมาสาย ตองไปบาเพญประโยชนในวด (เชน เปลยนหลอดไฟ ทาส ลางแอร) มกระบวนการสรางความสมพนธระหวางครและศษย โดยจดใหมพธบชาคร วทยาลยทวไปมแตไหวคร ไมมบชาคร เราจงใหเดกทกคนนาดอกไม ธปเทยนมาหาคร และกราบเทาคร ถาลกผชายกราบเทาครได แสดงวายอมรบคร จะไมกาวราว ครกปรบเปลยนพฤตกรรมไมพดจากมงกบนกเรยน ครและศษยกจะมความสมพนธทดตอกน ในดานการชวยเหลอเหลอสงคม โครงการหนงทโรงเรยนทาทกปใหมและปดภาคฤดรอนกคอโครงการรวมดวยชวยประชา โดยประสานงานกบตารวจบางบอน ถาฝนตก รถตด นาทวม สงนกเรยนไปใหบรการ การทากจกรรมเพอสงคมเปนเรองปกต สนามเรากไป เพราะวชาชพเรามกตองแสดงนาไปชวยเหลอเขา ไมใชไลตกน สาหรบเปาหมายในการเรยน ผมกพยายามกระตนนกเรยนใหตงเปาหมาย เสนทางสดวงดาว โดย ขนท 1 คอ เรยนใหจบปวช. ขนท 2 คอ จบปวส. ขนท 3 คอ จบปรญญาตร เพอเปนแรงขบวาวนนเราเกเรไมได โดยจะเนนการพฒนาทนมนษยคอตวเยาวชน เพอพฒนาประเทศชาตตอไป” ตารางท 17 รอยละของเยาวชนททากจกรรมนอกหลกสตรและมครอาจารยสนบสนน

กจกรรมนอกหลกสตรทครอาจารยสนบสนน จานวน รอยละ ดานทนทรพย (การเงน) 37 24.8 ดานวสดอปกรณ 47 31.5 ดานบคลากรสนบสนน 49 32.9 ดานการใหคาปรกษา 132 89.8 ดานกาลงใจ 90 60.4 ขอมลขาวสาร/ตดตอประสานงาน 90 60.4


73

ขอมลเชงคณภาพการการสนทนากลม และสมภาษณระดบลก โรงเรยนเขายอยวทยา มครทสนใจกจกรรมฟนฟวฒนธรรมทองถนทานหนง เลาวา

“พยายามดงนกเรยนเขามารวมเพอใหนกเรยนไดประสบการณจากการทางานรวมกบเพอน พ รนนองในโรงเรยน โดยใชหลกสตรเขามาจบ ในวชาเลอกเพมเตม เชน ภาษาไทยกเพมวรรณกรรมทองถน ภาษาองกฤษกเพมภาษากบการทองเทยว เปนการพฒนาหลกสตรในโรงเรยนใหสอดคลองกบวถชมชน โดยม อาจารยเกษยณอาย เปนผนาลกหลานไทยทรงดา และเปนผเหนความสาคญของวฒนธรรมไทยทรงดา ซงมวฒนธรรมพนบาน มวถชวต เพลงพนบานทแตกตางจากคนพนบานทวไป จงไดอนรกษไว และพยายามสบทอดโดยการเกบรวบรวมสงตางๆ ทเกยวของกบวฒนธรรมไทยทรงดามาไวในโรงเรยนเขายอยวทยา โดยทาเปนพพธภณฑไทยทรงดา และนาคนในชมชนใหมาบอกเลาเรองราวทเกยวกบวฒนธรรมประเพณของไทยทรงดา มการจดบนทกไวเพอใหนกเรยนและลกหลานไทยทรงดา ไดเรยนร ชวยกนดารงรกษาและเผยแพรกนตอมาจนเปนทรจกกนเปนอยางดของชาวเมองเพชรบรและคนจงหวดอนๆ ทาใหเกดเปนเครอขายลกหลายไทยทรงดาในอกหลายจงหวด เชน สราษฎรธานและอนๆ อาจารยทานนจงเปนทนทางสงคมหรอทนมนษย เปนทรพยากรบคคล เปนภมปญญาชาวบาน โดยอาจารยนาฐานของทนวฒนธรรมของไทยทรงดา ซงเปนทนทางสงคมในพนทเขามาเปนจดศนยกลาง และขยายแผยแพรกจกรรมไปสชมชน โดยนาคนในชมชนเขามารวมดวย นอกจากนกมทนสถาบน ไดแก โรงเรยนเขายอยวทยาเปนศนยการเรยนร มทนมนษยกคอคร-ศษย ซงมจตอาสา เปนผรวบรวมองคความรไปเผยแพร”

การสนทนากลมและสมภาษณระดบลกเยาวชน ทมจตสาธารณะในการทาประโยชนใหกบสงคม โดยมโรงเรยน เปนศนยกลางการเรยนร มคร ซงเปนทนมนษย คอยอบรม สงสอน บมเพาะจตสานกและเปนพเลยงในการทากจกรรมดานสงแวดลอม โดยมแมนาเพชรซงเปนทนทรพยากรธรรมชาตหรอทนในพนท ซงเปนแรงบนดาลใจในการทากจกรรมเพอสงคมครงน

นอง ออฟ เรยนอยชน ม. 6 โรงเรยนแหงหนงใน อ.แกงกระจาน จงหวดเพชรบร สงกดชมรมสงแวดลอม เลาวา

“สวนตวเปนคนทชอบเกยวกบเรองสงแวดลอม เรองปาไม โดยมครอาจารย เรมปลกฝงสงดดใหตงแตเลกๆ เพอใหนกเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบธรรมชาตและสงแวดลอม และปลกฝงใหเยาวชนมจตสานกทดเกยวกบสงแวดลอม เนองจากปจจบนปาในตนนาและแมนาโดนทาลายไปมาก ประชาชนทอยบรเวณเทอกเขาทาลายปาไม และประชาชนทอยในบรเวณรมแมนากไมเหนคณคาของแมนา ทงของเสยลงแมนา ” ชมรมสงแวดลอม มวตถประสงคเพอใหประชาชนและบคคลในพนท


74

ตระหนกถงคณคาของปาไมและตนนาเพชรบร และเพอทจะอนรกษพนธไม พนธสตวปา สตวนาในบรเวณตนนา

นอง ตาร กาลงศกษาอยในชน ม. 3 เขารวมชมรมสงแวดลอมในโรงเรยนเดยวกน ใหความเหนวา “จากการทแมนาเพชรบร ไดหลอเลยงชวตของชาวเพชรบร เกดความคด ความตองการทจะรกษาสภาพระบบนเวศน สงแวดลอมของตนนาเพชรบรใหสะอาด เปนประโยชนตอไป เพอดแลรกษาตนนา แมนาเพชรบร ใหใสสะอาด พรอมทงศกษาธรรมชาตกบสงแวดลอมเพอพฒนาใหดขน เพอใหเกดความรกและความผกพนกบแมนาเพชรทหลอเลยงคนทงจงหวด ใหสวยงาม จงอยากดแลรกษา ”

ชมรมพทธศาสตร ของโรงเรยนแหงหนงในอาเภอเมอง จงหวดพษณโลก โดยเยาวชนทเขารวมการสนทนากลมเลาวา

“มอาจารยทสอนอยในโรงเรยน เลงเหนความสาคญของพทธศาสนา ไดคดแนวทางขดเกลานกเรยนโดยจดหาเดกทมความมงมน และมความรบผดชอบในหนาทเขารบการอบรมคายพทธศาสนา ใหเปนผนา ออกธดงค มพระมาบรรยายธรรมเรองกฎแหงกรรม เพอใหนกเรยนเกดความเชอและศรทธาในความด ประพฤตปฏบตในทางทด มจรยธรรมในการดาเนนชวต หลงจากนนจงจดตงชมรมพทธศาสตรขนในโรงเรยน ใหการสนบสนนทงดานงบประมาณและสถานท เดกชดนจงเปนแกนนาในการทากจกรรมดานศาสนาของโรงเรยนจนเปนทยอมรบ มผอาวโสกวาเปนประธานกลม มพอแมใหการสนบสนนการทากจกรรม ใชวฒนธรรมการนบถอผอาวโสกวาเปนพนฐานในการทางานรวมกน อยกนแบบพนอง การรวมกลมกนจงทาใหเกดความสข สนกสนานและงานลนไหลไปดวยด นอกจากนยงมความสมพนธกบเครอขายอน”

หนวยงานราชการ/เอกชน/NGO

การสนบสนนของหนวยงานจากภายนอก ไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน กมสวนสาคญในการฟนฟทนทางสงคมของชมชน แตตองทาไปอยางเขาใจชมชนและเขาใจความตองการของชมชน นอกจากนภาคธรภจเอกชน ซงมความพรอมทางดานบคลากร ทรพยากร การบรหารจดการ และเครอขาย ถามการใชหลกบรรษทภบาลในการดาเนนธรกจ และมการจดสรรทรพยากรมาสนบสนนในกจกรรมสรางสรรคของเยาวชนกจะชวยสงเสรมทนทางสงคมใหเกดการพฒนาเยาวชนไดอยางมาก


75

จากขอมลเชงคณภาพโดยการสนทนากลม พบวา การสนบสนนของหนวยงานมหลายสวน ตงแตตวเดกทเปนผนาจากกลมตางๆ พมจ. สท. องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) และองคกรเอกชนตางๆ เชนเยาวชนจงหวดพษณโลกซงทากจกรรมรณรงคเพอลดอบตเหต ไดรบทนสนบสนนสวนหนงจาก สสส. และไดรบบรจาคจากภาคธรกจเอกชนและประชาชนในชวงเทศกาล ปใหม และสงกรานต เยาวชนจงหวดหนองบวลาพ มองคกร PLAN แหงประเทศไทย ใหการสนบสนนดานงบประมาณ วทยากรในการจดอบรม อาคารสถานท การตดตอสอสาร สาหรบเยาวชนจงหวดอนๆ สวนใหญไดรบเงนสนบสนนจาก พมจ. อบจ. อบต. แตสวนใหญเหนวาภาครฐใหการสนบสนนไมเตมท มขนตอนและหลกฐานในการใชจายเงน ในการทากจกรรมสวนใหญตองใชเงนสวนตวจากพอแม และหาเงนเอง เชน ทจงหวดขอนแกน ประธานตองไปแสดงหมอลาหาเงนมาทากจกรรม บางกลมกมการหาทนเองโดยการขอบรจาคเพอหารายไดเขากลม เชน จงหวดบรรมย สวนจงหวดยโสธรมพชายเปนอบต. กจะไดรบการสนบสนนจากอบต. สวนจงหวดนครพนมกไดรบการสนบสนนจากโรงเรยนเปนสวนใหญ ในสวนของเยาวชนจงหวดตรง สานกงานเขตพนทการศกษา (สพท.) สนบสนนวทยากร (พมจ.) สนบสนนอาคารสถานท เยาวชนจงหวดนราธวาส ผวาราชการจงหวด สนบสนนรถยนตรในการลงพนท เยาวชนจงหวดยะลา มองคกรเอกชนในพนท เชน ศนยฟาใสยะลา ใหการสนบสนนวสดอปกรณ เยาวชนจงหวดสตล ม พมจ. อบจ. สท. ใหการสนบสนน งบประมาณ อาคารสถานท วสดอปกรณ ในบางครงกมการหาทนเองโดยการเขยนโครงการไปขอจากหนวยงาน เชน องคการสหประชาชาต (UN), สสส. เยาวชนจงหวดสราษฎร ไดรบการสนบสนนดานบคลากรและอาคารสถานทจาก พมจ. และ อบจ.

เจาหนาทพมจ.สงหบร เลาวา

“การคดเลอกเยาวชนในสภาเดกและเยาวชนในครงนของจงหวดสงหบร เปนขอความรวมมอจากเขตพนท ทางพมจ.ไดไปรวมกจกรรมกบเดกอยชดหนง คอทางเราถกเชญโดยสานกเขตพนทใหไปบรรยายเนอหาเกยวกบการพฒนาสงคม ใหกบกลมเยาวชน ซงเขาทากจกรรมเรองการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดอย เขากมการคดเลอกแกนนาขนมาจากพนททกอาเภอ ทกโรงเรยนทงระดบอาชวศกษา ภาครฐ ภาคเอกชน โรงเรยนมธยม โรงเรยนขยายโอกาส คอเดกจะเขามาทกทศทกทางในสวนของชดนนะคะ เขากคดเลอกแกนนาขนมา 23 คน เรากมองวาการคดเลอกของเขาคอนขางจะไดเดกทเปนแกนนาจรงๆ ไมใชวาเราไปคดเองนะคะ เรากเลยใชชดนสงไปใหกระทรวง ซงเดกสวนมากมาจากโรงเรยนคะ ตรงนคอปญหาของเรากคอวามาจากในโรงเรยนหมดเลยในชดนนะคะ แตวาโรงเรยนกหลากหลายทงอาชวศกษา ทงเทคนค การอาชพ คอในสภาพสงคมสงหบรเดกทอยนอกสถานศกษามนอย


76

พอเขาหลดจากสถานศกษาเขากเขาทางานในโรงงาน เพราะมนมโรงงานอตสาหกรรมไปตงเยอะ มโรงงาน 52 แหงคะอาจารย มโรงงานอตสากรรมผลตเพอการสงออก ของญปน ของเกาหล มหมด เปนขนาดใหญ เชนโรงงานชนโฮว ทากระดาษสงโรงพมพ โรงงานทาตแชแขง ฯลฯ พอเดกทไมไดอยในระบบโรงเรยนเขาจะเขาไปอยในระบบโรงงาน มออกกะ เขาเวร เวลาทเขาออกมาเขากจะพกผอน เขาไมมเวลามารวมกจกรรมแบบน ฐานของเดกททากจกรรมเพอสงคมในเครอขายเดมทกระทรวงศกษาทาไวสวนใหญเขาทากจกรรมดานยาเสพตด พวกวฒนธรรม ยวทต เพอการทองเทยว มคคดเทศนนอย มชมรมมคคดเทศนนอย เดกกจะนาเทยว วดพระนอนจกสห คายบางระจน ไปกบรถไปอธบายใหนกทองเทยวฟง มกจรรมพวกรณรงคอนรกษลมแมนานอย กมแตไมคอยชดเจนมาก เนองจาก การทากจกรรมกอนหนานนไมมใครสนบสนน เครอขายทแขงๆ ทเปนเครอขายธรรมชาตในสงหบรยงไมคอยม ตอนนเราขอจากอบต. ใหอบต. เขาทาขนมาจากหมบาน ตาบล ตอนนกเรมทยอยสงมาแลวคะ กตงใจวาจะจดเวทใหเขาปลายเดอนหนา

ปญหาเรองเดกเรยนไมทนกกมคะ บางคนกบอกวาทางโรงเรยนรบหลกการใหมาได แตครประจาวชาเขาไมไดรบหลกการดวย เขากจะตาหนเดกวานมาทากจกรรมมากๆ เดยวเรยนกเสย คอมนไมสอดคลองกนนะคะ คอครเขากยงไมมจตสานกเรองการพฒนาเยาวชน เขากมงเรองการศกษา ทางโรงเรยนกจะบนมากเวลาเอาโครงการไปลง แลวกจกรรมของหนวยงานบางหนวยงานคอจะไปกจะไปไมไดดความพรอมของโรงเรยนวาเขาจะพรอมเมอไร กจกรรมหลากหลายนะคะ เพราะเดยวนทกหนวย ทกสงกด กระทรวง ทบวง กรม กอง พอหากลมเปาหมายไมไดกจะไปลงกลมเปาหมายเดกและเยาวชนทโรงเรยน เพราะมนงาย เดกเขาคงท นนคอปญหา เรากเหนใจเขา และบางคนไมยอมปลอยงบประมาณ หมายถงวาเวลาไปจดตองจดเอง ฉนตองไปดเอง แทนทจะไปดวาความพรอมของโรงเรยนกอนวา เขาจะจดกจกรรมอะไรทจะเอางบประมาณไปสนบสนนเขาได บาง เขากลวตวชวดไมผาน ตอนนตวชวดเปนตวสรางปญหา ของโรงเรยนกเรองเดกทจะตองเรยนใหไดมาตรฐาน สวนของกระทรวงกคอตวชวดเรองการพฒนาเดก กตองพฒนาเดกใหไดตามตวชวด มนสวนทางกน กพยายามปรบนะคะ ปรบหลายอยาง ปนเราไดโครงการคนดศรแผนดนทไปพฒนาเยาวชนเรองคณธรรม จรยธรรม เราเขาไปด กพยายามไปดทโรงเรยนเขาวามโครงการะไรเรากสนบสนนเงนไปใหเขา ใหเขาไปทาตอเพอเขาจะไดไมมปญหากบการปฏบตงานของโรงเรยน ของสาธารณสขกเหมอนกนเขาโรงเรยน เขตพนทสงหบรเขาพยายามเวยนมาวาในปนมหนวยงานไหนทจะไปทากจกรรมกบเดกบาง รวมกนไดไหม แตกตดงบประมาณ เพราะวางบประมาณของทางราชการบางตวจะรตงแตตนปวาเราจะมโครงการอะไรบาง บางตวไปกลางป อยางสภาเยาวชนเพงไป สภาเยาวชนไมมตวงบประมาณอยในจงหวดนะคะ เหมอนกบการเมอง”


77

องคการบรหารสวนตาบลแหงหนงในอาเภอแกงกระจาน จงหวดเพชรบร เลาวา

“อบต.ใหการสนบสนนเรองงานเยาวชน สมยกอน อบต. สวนมากจะสนใจงานดานโครงสรางพนฐานแตเดยวนเปลยนไปแลว มาสนใจเดก ขณะนหลายๆ อบต. หนมาสนใจเรองเดกกนแลว เยาวชนตอนนถาเราไมสนใจเขา เรากจะฝากความหวงกบเขาไมได ธรรมชาตของวยรนตองเขากลม เขาจะไมยอมถกตดออกจากกลม เดกพวกนคออนาคตของแกงกระจาน ถาเราไมดแลเขาจะไมมคณภาพ เยาวชนทนมปญหาทเดนๆ กคอ เรองทะเลาะววาท ตงแกง เรองยาเสพตดกมแตนอย กจกรรมยวธรรมทต ทางอบต. กมแผนสนบสนน แตไมไดสงโครงการมาขอ หนาทของ อบต. กจะพจารณาวาใครเปนคนเสนอโครงการ ถากรรมการ อบต. เหนชอบกจะไดรบเงนสนบสนนไปทากจกรรม ถาทาสาเรจ อบต.กไดคะแนนเสยง ไดเยอะกวาการทาถนนอก ”

องคการบรหารสวนตาบลแหงหนงในอาเภอ เมอง จ.เพชรบร เลาวา

“พนทเราเปนสงคมเกษตรกรรม ทานา 80% ม 13 หมบาน พนททานา 16,000 ไร ประชากร 5,800 พนคน พอแมสงลกหลานไปเรยน 50% เรยนไมจบ ม. 6 เกดปญหาสงคม เนองจากเยาวชนพอแมสงไปเรยนกไมเรยน ไมสนใจอาชพดงเดม พอเรยนไมจบกลบมากไมทางาน ดวยเหตน ทางอบต.จงเปดโรงเรยนเกษตรตามแนวทาง กาหนดหลกสตรทองถน แกปญหาสงคม ใชหลกการเรยนรจากสงทใกลตว ใหเยาวชนทมาทานาทโรงเรยน ไมไดวฒบตรกสามารถประกอบอาชพได เดกไดเรยนรสมดลธรรมชาตเรอง โรค สารเคม แมลงกนแมลง แมลงกนพช ทาใหเปนเกษตรกรทรจรง รทน ในการทานาอยางถกวธ แตปญหาในการดาเนนงานของทางอบต.กคอ ขาดบคลากรทจะมองดานอน ดานสาธารณสข ประสานสาธารณสขอาเภอ ดานการศกษา ประสานโรงเรยน วธแกไขกคอตองเชญคนทมความร ความสามารถมาทางานรวมกนหลายๆ ฝายบรณาการ โดยคานงถงเรองการมสวนรวม ทาง อบต. เรมทางานดานเยาวชนประสานกบเครอขายในพนท โรงเรยนชาวนากเปนโครงการหนงดวย สภาพพนทนปญหาเยาวชนไมมาก สอ ยาสเพตดไมรนแรง ทนมวดเปนศนยรวมจตใจ หลวงพอเปนคนในพนท ผอ.โรงเรยนกเหนดวย ทางานเขากนไดด แตทงนทงนนขนอยกบตวผนาดวย ผนาตองเกด”

ผประสานงาน โครงการเยาวชนพทกษผบรโภคจงหวดสราษฎธาน เลาวา “โครงการเปนองคกรเอกชนหรอ NGO เกดจากการรวมกลมของเดกและเยาวชนทเขามารวมคายเยาวชนคมครองผบรโภค ททาในเรองการคมครองผบรโภค ในเรองทรพยากรทไดรบการสนบสนน จงขนอยกบเรองททาอยในขณะนน เชน ทาเรองเกยวกบคมครองผบรโภค กไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ทาเรองสอเพอรณรงคการงดสบบหร การ


78

ดมสรา และอบตเหต ไดรบการสนบสนนดานงบประมาณจาก สสส. ทาเรองการประสานงานสขภาพเพอประชาชน ไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) เปนตน”

ความตองการสนบสนนการทากจกรรมเพอสงคม เยาวชนทเปนกลมตวอยางเกอบทงหมดตองการสนบสนนดานทนทรพย (รอยละ 93.8)

รองลงมา ตองการสนบสนนดานการตดตอประสานงาน (รอยละ 79.8), ดานวสดอปกรณ (รอยละ 73.8), ดานการใหคาแนะนาปรกษา (รอยละ 72.6), ดานขอมลขาวสาร (รอยละ 71.4), ดานบคลากร (รอยละ 55.4) และดานกาลงใจ (รอยละ 42.7) (ดตารางท 18) ตารางท 18 รอยละของเยาวชน จาแนกตามความตองการ การสนบสนนการทากจกรรมเพอสงคม จากหนวยงานภาครฐ

จานวน รอยละ ความตองการการสนบสนนการทากจกรรมเพอสงคมจากหนวยงานภาครฐ (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ)

ดานทนทรพย 480 93.8 ดานตดตอประสานงาน 408 79.8 ดานวสดอปกรณ 377 73.8 ดานการใหคาแนะนาปรกษา 371 72.6 ดานขอมลขาวสาร 35 71.4 ดานบคลากร 283 55.4 ดานกาลงใจ 218 42.7


79

4.2.5 ทนทางศาสนา/วด

เยาวชนไทยไมหางไกลพระ ทาบญตกบาตรเสมอเมอมโอกาส

สถาบนศาสนา/วด มความสาคญตอการกอเกดทนทางสงคม สถาบนทางศาสนา/วดเปนทยดเหนยวจตใจของคนในสงคม กลอมเกลาจตใจใหตงมนอยในคณความด สถาบนศาสนาทมความเขมแขงจะสรางศรทธาใหแกคนในสงคม และเสรมสรางการอยรวมกนอยางสงบสข สถาบนศาสนาจงมความสาคญอยางมาก ปจจบนพระมบทบาทอยางมากในเรองของการเสรมสรางทนทางสงคม เชน พระททากจกรรมโครงการวดปลอดบหร โดยมกจกรรมเขาพรรษา ลด ละ เลก บหร จดอบรมใหความรแกเดกและเยาวชนตลอดจนบคคลทวไปเกยวกบโทษภยของบหร ซงปจจบนโครงการวดปลอดบหรมพนทนารองใน 4 จงหวด โดยมวดตนแบบจานวน 20 วด และวดขยายผลจานวน 12 วด รวมทงสน 32 วด โดยพระมบทบาทอยางมากในการชวยใหพทธศาสนกชนรถงพษภยของการสบบหร และผลทไดจากการสบบหร นอกจากนบางวดไมอนญาตใหคนสบบหรมาบวช ใครมาบวชจะตองถามกอนวาตดบหรหรอไม ตองใหเลกกอน บวชแลวถาไมเลกตกนรก ถาเลกสบไมไดขอใหขณะบวชไมสบบหร หากบวชอยนาน สกแลวจะเลกสบไปเอง


80

นอกจากน พระอาจารยจากศนยพฒนาคณธรรม จ.พระนครศรอยธยา ซงเปนพระนกพฒนา ดานแกไขปญหายาเสพตด กลาววา

“ทานมองปญหาวายาเสพตดเปนสงทเกยวเนองโดยตรงกบเยาวชนซงเปนปญหาสงคมระดบชาต ซงถาหากปองกนไมทนอนาคตของชาตจะเปนอยางไร จงทางานดานการปองกนและปราบปรามยาเสพตดในกลมเยาวชนจนมเครอขายอยในทกจงหวด เรยกวาศนยพฒนาคณธรรมประจาจงหวด ใชวธการใหเยาวชนทตดยาเสพตดไดสานกตวเอง โดยใชหลกศาสนามาเปลยนจตใจ ยดหลกวา “วถแหงศาสนาคอสงทนาพาการหยดยาอยางถาวร” โดยไมไดรบการสนบสนนจากภาครฐเลย (ดานการเงน) พระอาจารยใชวธหาเงนเองดวยการนาเดกมาอบรม เขาคาย ทาโครงการเกษตรพอเพยง รวมกบกองทพธรรมกองทพไทย ของกองอานวยการรกษาความมนคงภายใน กอรมน. ซง เปนทนสถาบน

เดกมความเปนอยทดขน คอ เดกสญหายจากครอบครว/ พอแม 2 ป ตดยา เรรอน ไปตามสถานทตางๆ จนไดพบกบกบอาจารย ทานนามาบาบดจนหายแลวสงคนพอแม เปนการคนคนดสสงคม วธการไดแก นามาบาบดตอนแรก 90 วน , 45 วน, 15 วนกม แตไมมงบประมาณ หาชองทาง เอาชาวบานมาสอน เอาเดกมาปลกขาว 100 ไร ปรบพนทโดยรถแมคโครทหาร ทาการเกษตรทฤษฎใหม เดก 2 คน ตอ 1 ไร สรางบาน ขดบอเลยงปลา ทานา ปลกผก ขดบอเลยงปลาทาเปนการคา มรายได สามารถเลยงตวเองอยไดระดบหนง ไมใชสารเคม เลยงแพะ เลยงวว (ธรรมชาตบาบดทกอยางไดดแตตองใชเวลา) วธการบาบดใชหลกธรรม เดกจากกรมคมประพฤตสงมาคมใจมาใหบาบด มเดกประมาณ 20% ทกลบมาเสพซา เปนเจตคตของสงคมมองคนทตดยาวาเปนอาชญากร สงคมไมเออ ทาโครงการบานเปลยนวถ คนคนดสสงคม ทาการ re ทกอยาง Recycle, Reduce, Reproduce

นอกจากนพระยงมบทบาทในการแกปญหาความรนแรงใน 4 จงหวดภาคใต โดยใชศาสนา

เปนแกน เพอปรบเปลยนแนวความคดของคน โดยทารวมกบศาสนาอนๆ เชน พทธ ครตส อสลาม ซกข ฮนด โดยยดหลก “สงวนจดตาง แสวงจดรวม ประสานงานะประสานใจ รวมทกข รวมสข” สงวนจดตาง กคอนบถอศาสนาคนละศาสนาพระเจาคนละองค แสวงจดรวมกคอเนองจากเยาวชนมปญหาตดยาเสพตดเหมอนกน แตเราเปนชาตเดยวกน อยบนผนแผนดนไทยเดยวกน มพระมหากษตรยองคเดยวกน เรามาประสานงานกน เอาปญหามาคยกน ทางานรวมกนเปนทม ใจเราตองประสานกนใหได มงรรกสามคค มสขรวมสข มทกขรวมเสพ ” ทนทางสงคมดานศาสนาจงเปนจดศนยกลางใหเกดความรวมมอรวมใจ มความสมพนธกนระหวางคนตางศาสนา มสถาบน และอยรวมกนในชมชนอยางเอออาทรซงกนและกน)


81

พระในจงหวดอางทอง เปนตนแบบการพฒนาการศกษาโดยใชวถพทธครบวงจรตามนโยบายมหาเถรสมาคม เปนพระนกพฒนาสงคม และกอตงกลมเยาวชนทากจกรรม โดยกลาววา

“ เปนผประสานงานโครงการโรงเรยนวถพทธ ซงรวมกลมกนทางานเพอแลกเปลยน เรยนร พฒนาและดาเนนงานโรงเรยนวถพทธ และยงไดจดตงกลมเยาวชนเมลดพนธแหงสนตขนเพอพฒนาชมชน สงคม และทางานรวมกบสถาบนการศกษา โดยใชวดเปนศนยกลาง มหลกธรรมเปนสอ แตมอปสรรคปญหาคอขาดแคลนทนทรพย และคนในชมชนไมสงเสรมใหพระทางานทางดานพฒนาสงคม ทองถนไมคอยใหความรวมมอ และหนวยงานของรฐเอง บางหนวยยงทางานไมสอดคลองกนหรอทางานไมตรงจด อบต. อบจ. ไมสนบสนนทนทางสงคมในมตของวด/พระ

นอกจากนพระอาจารยไดตงโครงการถวายความรในดานการจดกระบวนการเรยนการสอนตามหลกสตรใหม ตลอดจนการจดคายพทธบตรแกพระภกษสงฆ โดยมวตถประสงคเพอเตรยมความพรอมทางดานบคลากรของทางคณะสงฆจงหวดอางทอง ใหมความรความสามารถพรอมทจะปฏบตงานสอนและใหการสนบสนนกจกรรมและโครงการตาง ๆ ของเครอขายโรงเรยนวถพทธในจงหวดอางทองไดอยางมประสทธภาพ อาจกลาวไดวาเปนการเปดประวตศาสตรหนาหนงของคณะสงฆในดานการจดการศกษาแนวใหมแกพระภกษ ซงถอวามความกาวหนาเปนอยางมาก และคาดวาจะเปนตนแบบจดประกายใหกบคณะสงฆในจงหวดอน ๆ ตอไป”

จากการสนทนากลมและสมภาษณระดบลก กลมยวธรรมทต เลาวา

“กลมเยาวชน เปนทตแหงความดงามธารงรกษาไวซงธรรมชาตสงแวดลอม วฒนธรรมไทย และนาพทธรรมมาปรบใชในวถชวต เปนการทางานสานตอทนทางสงคมดานพทธศาสนา โดยทางานรวมกบวด ครอบครว และโรงเรยน โดยมทนมนษยกคอเยาวชนเปนผนา ทนสถาบน ไดแก วด โรงเรยน ครอบครว (ผปกครอง) ใหการสนบสนน รวมทงใชศาสนาเปนฐานของการขยายเครอขายไปสกลมอนๆ เชน กลมเดกดอยโอกาสทเปนกระเหรยงทอาศยอยในพนทชายขอบ ตาบลโปงลก ทเปนชายแดนไทยกบพมา นอกจากนยงมการเชอมเครอขายไปยงสภาเดกและเยาวชนเพอสรางเครอขายแหงธรรม ความดงาม มการจดคายโครงการอบรมนกพดชอวา “โครงการยวธรรมทต” ขนทวดแกงกระจาน โดยใชหลกสามธรรม (พทธธรรม ธรรมชาต วฒนธรรม) สามประสาน บาน วด โรงเรยน นอกจากนยงออกไปจดคายเยาวชนวถพทธ คายสงแวดลอม คายสานสายใยครอบครวสบสานวฒนธรรมไทย ยงกวานนยงมโครงการยวธรรมทตสญจรไปตามโรงเรยนตาง ๆ ในเขต อ.แกงกระจาน”


82

กรณศกษาดงกลาวแสดงถง ถาสถาบนหลก ๆ แหงสงคมคอ บาน วด โรงเรยน (ชมชน) นน มการเชอมตอกนเชนนแลว กจะทาใหชมชนซงเปนสงคมเกษตร ในนามปลา ในนามขาว เกดมวฒนธรรมทดงาม พอเพยงแบบวถพทธเศรษฐกจพอเพยง ซงกคอทนทางสงคมนนเอง แตถาถาสถาบน

หลกแหงสงคมคอ บาน วด โรงเรยน (ชมชน) ขาดการเชอมตอกนอยางยงยนในบางเขต บางพนท และเชอมตอกนอยางหลวม ๆ แลวนบวนกจะหลวมมากขน ทาใหผลผลตจากสงคมคอบคคลากรนนดอย

ประสทธภาพมากขน คอ เกงแตไมมจตใจ คอไมมคณธรรม ปจจบนน เราเรมรแลววาเราไมตองการ คนเก คนฉลาด แตเราตองการคนมคณธรรม คนซอสตย ง

เครอขายฮกเมองนานเกดจาก วด มสมาชกเปนพระ เณร คร หมอ ขาราชการ นกพฒนา ผนาชมชน บคคลทวไปไมวาสาขาอาชพไหน ใครกไดทรกและอยากเหนนานพฒนาอยางยงยน อยากคนชวตใหธรรมชาต รวมกนทาพธกรรมบวชปาสบชะตาแมนา รวมกนฟนฟบรณะรกษาปาและชมชนใหกลบมาเขมแขงและพงพาตนเองได พระเจาอาวาสวดอรญญาวาส อาเภอสนตสข จงหวดนาน ซงเคยเหนธรรมชาตทอดมสมบรณตอนเปนเดก และเหนความเสอมโทรมทเกดขนอยางรวดเรวในระยะสามสบปทผานมา จงเลงเหนคณคาของปาและคดรเรมอนรกษปาทอยใกลบานเกดของทานเปนเบองตน แลวจงออกจารกไปรณรงคทวจงหวด เอาสไลดไปฉาย ใหความรแกประชาชนใหเหนโทษภยของการทาลายปา ไมนานกพบวามชมชนทชวยกนอนรกษปาไวอกมากมายหลายแหง ทกแหงตางกยนดเขารวมเปนเครอขาย เชน กลมบานหลวงหวงปา ชมชนทศลาเพชร ศลาแลง ซงมประวตการตอสเพอปกปองรกษาปาของตนเองมายาวนาน นอกจากนพระยงกระตนใหชมชนรมแมนานานทาการวจยรวมกน โดยใหเกบขอมลวาในอดตมทรพยากรอะไรดๆ บางในแตละพนท และวนนยงมอะไรเหลออย และรวมกนสรางฝนวา วนหนงความอดมสมบรณในอดตจะตองกลบมา ถาหากทกคนรวมแรงรวมใจกนฟนฟ

เครอขายฮกเมองนานเรมตงแตป พ.ศ. 2530 และจดทะเบยนเปนมลนธฮกเมองนาน มพระเปนประธาน มสมาชกเปนเครอขายหลายกลมหลายประเภท เชน เครอขายออมทรพย เครอขายผสงอาย เครอขายเยาวชนอนรกษสงแวดลอม ซงมสมาชกเปนเยาวชนในโรงเรยนอยกวารอยโรงเรยน เปนเครอขายอนรกษปาชมชน กวา 120 แหง ครอบคลมเนอทหลายแสนไร นอกนนยงมเครอขายอนรกษนาอนรกษปลาอกกวา 150 แหงทวจงหวดนาน โดยมจดเรมจากแมนานานบรเวณหนาวดดอนแกว อาเภอทาวงผ าเมอป พ.ศ. 2533 โดยชมรมผสงอายขอเขตอภยทานเพออนรกษปลาทหายไปจากแมนานาน ทาใหปลากลบมาเตมแมนาในเวลาไมกป ชาวเมองนานเหลานไดเรยนรวา ถาหากคนอยกบธรรมชาตอยางม


83

เมตตา อยางเอออาทร ธรรมชาตกจะตอบสนองและเอออาทรตอคนเชนเดยวกน คนเคารพธรรมชาต ธรรมชาตกเมตตาใหอาหาร ใหสงดๆ ใหคนมความสข

4.2.6 สถาบนสอ เปนสถาบนทสามารถชนาและมอทธพลสงตอพฤตกรรมของเยาวชน และ

คานยมของคนในสงคม สอมทงสอภายในชมชนและสอจากภายนอกชมชนทใหขอมลขาวสารตางๆ พบวา สอทไดรบมากทสดของคนในชมชน ไดแก โทรทศน (รอยละ 80.7) รองลงมา วทย/วทยชมชน (รอยละ 66.5), เสยงตามสายของหมบาน (รอยละ 59.7), หนงสอพพม/สงพมพตางๆ (รอยละ 50.8), อนเตอรเนต (รอยละ 15.9) และสอจากแหลงอนๆ เชน สภากาแฟ อสม. (รอยละ 2.0) โดยสอทเยาวชนเหนวามความนาสนใจและเชอถอมากทสด ไดแก สอทรทศน (รอยละ 81.1) รองลงมา วทย/วทยชมชน (รอยละ 65.8), เสยงตามสายของหมบาน (รอยละ 46.3), หนงสอพมพ/สงพมพอนๆ (รอยละ 36.2) และ อนเตอรเนต (รอยละ 10.1) (ดตารางท 19) ตารางท 19 รอยละของเยาวชน จาแนกตามสอทไดรบและสอทมความนาเชอถอ

สอทไดรบและสอทนาเชอถอ (ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ) จานวน รอยละ สอทไดรบมากทสดในชมชน

โทรทศน 534 80.7 วทย/วทยชมชน 440 66.5 เสยงตามสายของหมบาน 395 59.7 หนงสอพมพ/สงพมพตางๆ 336 50.8 อนเตอรเนต 105 15.9 สออนๆ เชน สภากาแฟ อสม. 13 2.0

สอทมความนาเชอถอ โทรทศน 120 81.1 วทย/วทยชมชน 98 65.8 เสยงตามสายของหมบาน 69 46.3 หนงสอพมพสงพมพตางๆ 54 36.2 อนเตอรเนต 15 10.1


84

จากการศกษาเชงคณภาพ พบวา กลมเยาวชนทจงหวดพษณโลกมการจดทาสอหลายประเภท เชน กลมมะขามปอม จดทา สอละคร ลเก ละครเร เพอสะทอนปญหาสงคมทเกยวกบเยาวชนใหแกคนในชมชนไดรบรและเขาใจปญหาเพอจะไดมสวนรวมในการดแลลกหลานของตนเอง กลมเยาวชนจงหวดขอนแกน มการจดทาสอหมอลาแคน สะทอนปญหาเยาวชน และไดรบการบรจาคจากชาวบาน ทาใหมทนทรพยมาใชในการจดกจกรรมของเยาวชน

4.3 กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายและการพฒนาความเปนอยทดของเยาวชน

ใชวธการศกษาเชงคณภาพ โดยวธการสนทนากลมและสมภาษณระดบลกเยาวชน และผทมสวนเกยวของกบการพฒนาเยาวชน เชน เยาวชนทอยในเครอขายสภาเยาวชน เยาวชนทอยในกลมเครอขายในพนท คร พระ ผนาชมชน (อบต.) และเจาหนาทพฒนาสงคมจงหวดททางานเกยวของกบเยาวชน

4.3.1 กระบวนการนาทนทางสงคมมาใชในการสราง/พฒนาเครอขายเยาวชน มหลายรปแบบ ไดแก 1) การสรางหรอจดตงเครอขายเยาวชนทเปนทางการ หรอโดยความพยายามจากภายนอก เปนกระบวนการดานนโยบายทรฐบาลหลายยคหลายสมย ไดพยายามจดตงกลมหรอเครอขายเยาวชนขนมาใหมเพอใหเกดโครงสรางของทนทางสงคม (structural social capital) โดยมวตถประสงคทจะกระตน สงเสรม สนบสนนเยาวชนใหมระบบคด และวธปฏบตไปในทศทางเดยวกน ใหมการจดกจกรรมเยาวชน ใหมการแลกเปลยนขอมลขาวสาร และเรยนรซงกนละกนระหวางสมาชกเครอขาย และใหเกดการชวยเหลอซงกนและกน ซงเปนสงจาเปนทจะสรางผลกระทบทางบวกใหเกดขนแกเยาวชน และใหเกดพลงทางสงคมในการขบเคลอนและแกปญหาสงคม รวมทงสงเสรมความเปนอยทดของเยาวชน เนองจากปญหาเยาวชนมความสลบซบซอน และหลากหลายมากขน แตมทรพยากรจากด การทจะปลอยใหองคกร หรอเครอขายทมอยมาทางาน อาจไมบรรลวตถประสงคในการแกปญหา ดงนนภาครฐจงมนโยบายทจะผลกดนใหเกดเครอขายเยาวชนมาทกยคทกสมย เชน เครอขายสภานกเรยน ทเนนสงเสรมสนบสนนเยาวชนในโรงเรยนใหทากจกรรมตางๆ รวมทงสงเสรมความเปนผนาของเยาวชน, เครอขายยวเกษตกร ซงมการจดตงมานาน และมสมาชกเปนแสนๆ คน ซงเนนการสงเสรมเยาวชนในดานการประกอบอาชพ


85

จากการสมภาษณระดบลกผนากลมยวเกษตกร จงหวดอดรธาน เลาวา

“กลมนเรมกอตงตงในป พ.ศ. 2540 ซงเปนปทเกดวกฤตเศรษฐกจ ทาใหเยาวชนทยายถนไปทางานในกรงเทพฯ ตกงาน ตองยายถนกลบมา กลมยวเกษตรจงเปนกลมทจดตงขนเนองจากการวางงานของเยาวชนซงอยในวยแรงงาน โดยมวตถประสงคเพอใหเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชนและมงานทา มรายไดเพมขน เจาหนาทของเกษตรอาเภอจงไดจดตงกลมยวเกษตกรเพอปลกไมดอกไมประดบ โดยไดรบทนสนบสนน จาก กระทรวงแรงงาน สมาชกกลม จะไดพนทกลมละ 1 ไร ใหทดลองปลกพนธไมดอก โดยมวทยากรจากศนยเพาะเลยง กระทรวงเกษตกรและสหกรณ มาใหความรทางวชาการ, ธนาคารออมสน และกองทนซป (Social Investment Fund - SIF) สนบสนนดานงบประมาณ และมอบต. เปนผจดการดานเงนยม มการไปดงานดานการเกษตรในหลายจงหวด เชน เชยงราย เชยงใหม สระแกว ปราจนบร แลวนามาพฒนากลม จนกระทงมชอเสยง และประสบความสาเรจ เกดเครอขายยวเกษตกรระดบอาเภอในทกอาเภอ และระดบจงหวดในทกจงหวดภาคอสาน ระดบตาบลกมเครอขาย แตไมครบทกตาบล ระดบระหวางประเทศกมเครอขาย เชน ไทย ญปน เกาหล ลาว นอกจากนยงมการนาทนทางดานวฒนธรรมประเพณ เชน บญบงไฟ บญปใหม รดนาคนชราในวนสงกรานต เพออนรกษใหอยคกบชมชนตลอด โดยประธานกลม ไดกนเงนสวนหนงไวสาหรบกจกรรมดานวฒนธรรมประเพณตางๆ เพอสบสานและอนรกษใหอยคชมชนตอไป ”

สภาเดกและเยาวชนจงหวด ซงรฐบาลมนโยบายจดตงสภาเดกและเยาวชน ทเปนรปธรรมทคอนขางรวดเรว ภายใตหลกการ/กระบวนการคดให “เดกนาผใหญหนน” ขน เมอเมษายน 2548 และผลกดนใหหนวยงานภาครฐ (โดยเฉพาะสานกสงเสรมสวสดภาพและพทกษ เดกและเยาวชนฯ-สท., พฒนสงคมและความมนคงของมนษยจงหวหวด-พมจ.) องคกรปกครองสวนทองถน (อบจ. เทศบาล และอบต.) ภาคเอกชน และกลมเยาวชน รวมมอกนจดตงสภาเดกและเยาวชนใหครบทกจงหวด รวมทงสนบสนนใหเกดสภาเดกและเยาวชนแหงชาตในโอกาสตอไป โดยมแนวคดใหสภาเดกและเยาวชน เปนศนยกลางเครอขายเชอมโยงกลมเดกและเยาวชทกกลมในระดบจงหวด ระดบภาค และระดบชาต ซงเนนการขบเคลอนการทากจกรรมและการแกปญหาดวยพลงเดกและเยาวชน โดยการรวมคด รวมทา รวมแสดงความคดเหน ปองกน แกไขปญหาเดกและเยาวชน ทากจกรรมตางๆ อยางสรางสรรค เพอพฒนาตนเอง สงคม และประเทศชาต โดยมผใหญ เปนผใหความสนบสนน และใหคาปรกษา เชน หนวยงาน สท. และพมจ. ใหการสนบสนนดานการฝกอบรม และพฒนาทกษะดานการเปนผนา เปนตน ดานกระบวนการดาเนนงานของสภาเดกและเยาวชน ไดแก 1). สงเสรมใหเกดเครอขายเยาวชนเขามามสวนรวมในการกาหนดกรอบ นโยบายในการทางานทเปนทศทางเดยวกน 2). สงเสรมใหเครอขายเยาวชนเกด


86

ศนยขอมลในการดาเนนงานรวมกนในระดบพนท ไดแก จงหวด อาเภอ ตาบล หมบาน 3). สงเสรมใหเกดเวทเครอขายเยาวชนในระดบลางขนสระดบชาต เพอเปนฐานในการกาหนดนโยบายระดบกระทรวง รฐบาล เพอใหเกดการทางานทตอบสนองตอความตองการทแทจรงของเยาวชน และ เพอแกไขปญหาทตนตอ รากเหงาในเชงลก เพอใหเกดการพฒนาเดกและเยาวชนอยางเปนระบบและยงยน

จากการสมภาษณระดบลกเยาวชนทเขารวมกจกรรมสภาเดกและเยาวชน พบวาเครอขายสภาเยาวชนเปนเครอขายทมความสมพนธในแนวตง เนองจากเยาวชนถกคดเลอกมาตามลาดบชนจากตาบล มาสอาเภอ และจงหวด เปนสภาเดกและเยาวชนจงหวด แลวรวมกนมาจดตงเปนสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย เปนเครอขายเยาวชนจดตงจากลางมาสบน (bottom-up) มการกาหนดตาแหนง เชน ประธานสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย ประธานสภาเดกและเยาวชนจงหวด และกรรมการ เปนตน ทาใหสทธประโยชนจากการเขารวมสภาไมเทาเทยมกน แตเวลาปฎบตกมการสงการลงมาจากขางบนลงลาง (top-down) ทาใหเยาวชนสวนหนงยงไมเกดความไววางใจหนวยงานภาครฐ หรอหนวยงานทดาเนนการสภาเดกและเยาวชน เนองจากอาจม “จดมงหมายอนแอบแฝงอย” เพราะสภาเดกและเยาวชนเกดขนอยางรวดเรว เพอสนองนโยบายของรฐบาล ไมเคยมการสารวจความตองการหรอทาประชาพจารณกบกลมเยาวชนวาเยาวชนตองการอะไร เยาวชนยงไมมความรสกในการเปนเจาของ เยาวชนทเขามาสวนใหญเปนเยาวชนในโรงเรยน ทไดรบการคดเลอกมาบางสวนจากสภานกเรยนของโรงเรยน เยาวชนททางานเครอขายในพนทยงไมมโอกาสเขามาหรอมโอกาสเขามานอยมาก อยางไรกตามภาคสมาชกทเขารวมเครอขายสภาเยาวชน มไดมพนฐานความตองการ ความคด หรอความเขาใจทตรงกนมากอน แมแตหนวยงานทเกยวของ (เชน พมจ. อบต.) กยงมความเขาใจทไมคอยตรงกน เครอขายจดตงเปนทางการดงกลาวเกดจากนโยบายรฐ จงอาจมปญหาในดานการดาเนนการทตอเนอง และความยงยนของเครอขาย ซงขนอยกบความยงยนของรฐบาลแตละยคสมย ยกเวนวาสมาชกเครอขายจะไดรบการชแนะทด หรอสรางความเขาใจทตรงกน จงจะนาไปสการพฒนาเครอขายทแทจรง นอกจากนกระบวนการหลอหลอมเยาวชน โดยการจดอบรม และทากจกรรมใหเยาวชนกไมคอยแตกตางจากของเดมทเคยทามา เชน การจดเวทนาเสนอปญหา กจะไดปญหามาเปนชดเชนเดยวกบทเคยจดมาในเวทอน ซงถอเปนการผลตซา ทาใหเกดการสญเสยทรพยากร แตไมสามารถแกปญหาไดจรง เยาวชนทคดเลอกมากมตาแหนง ทาใหเกดการยดตด และเกดการแบงแยกระหวางเยาวชนในสภาฯและนอกสภาฯ


87

เยาวชนใหขอเสนอแนะวา

“การทางานกบเยาวชนตองใหอสระทางความคด มอสระในการตดสนใจ กจกรรมเยาวชนนาจะคดโดยเยาวชน ไมควรมกฎระเบยบมากมาย เปนการทางานรวมกน และควรยดหลกใหผลประโยชนกบทกฝายแบบ “win –win” ไมใชใหเยาวชนมาเปน “ตวละคร” หรอเปนเพยง “ลกจางโครงการ” ควรใหมการระดมความคด มการแลกเปลยนเรยนรรวมกน หนวยงานภาครฐควรเปน “เปนผใหญทคอยหนน” เปนผใหการสนบสนนดานงบประมาณ เครองไมเครองมอ โดยใหมการทางานในลกษณะบรณาการ ทมเยาวชนเปนศนยกลาง ใหการทางานบรรลเปาหมายทวางไวอยางแทจรง”

นอกจากนกม เครอขายเยาวชน 18 ปมดเพอชาต ทตงขนมาโดยการรวบรวมเครอขายตางๆ ทมอยเพอทากจกรรมทเปนประโยชนตอเยาวชน เชน เครอขายเยาวชนไมนะเหลาบหร (ทางานเรองการรณรงคการไมดมเหลาและไมสบบหร), กลมนวตกรรมเยาวชนเพอสงคม (YIY ซงมวตถประสงคเพอใหเยาวชนสนใจเขามามสวนรวม และรเรมโครงการพฒนาดานสงคม), ศนยกจกรรมเยาวชนเพอชมชนและสงคม (Y-ACT ซงมวตถประสงคในการพฒนาทกษะและกระบวนการเรยนรดานสทธเดก และการมสวนรวมในการพฒนาดานสงคมและชมชน), กลม Black box (ซงมวตถประสงคเพอฝกอบรมคณะกรรมการนกเรยนในเครอขายโรงเรยน รวมทงจดกจกรรมคายและฝกอบรมใหแกหนวยงานและองคกรอนๆ) , และกลมเยาวชนสรางสอ สอสรางเยาวชน (ซงมวตถประสงคเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมเยาวชนรนใหมใหหนมาสนใจกจการบานเมอง และมสวนรวมในการพฒนาประเทศชาต), กลมเยาวชนเมลดพนธแหงสนต (ซงมวตถประสงคเพอทาประโยชนและขบเคลอนกจกรรม

จากการสมภาษณระดบลกกลมเยาวชนเมลดพนธแหงสนต เพอการพฒนาชมชน สงคม เลาวา “ใชวดเปนศนยกลาง มหลกธรรมะเปนสอ แตมอปสรรคปญหาคอการขาดแคลนทนทรพย และคนในชมชนรวมทง อบต. ไมใหความรวมมอ สงเสรมใหพระทางานทางดานพฒนาทองถนและ สงคม รวมกบเยาวชน”

จากการสมภาษณระดบลก นองแอน เครอขายเดกและเยาวชนภาคเหนอตอนบน ซงเปนเครอขายหนงของเครอขาย 18 ปมดเพอชาต เลาวา


88

“เกดจากการรวมตวของกลมเดกและเยาวชนภาคเหนอตอนบน 9 จงหวด โดยมวตถประสงค เพอทากจกรรมพฒนาศกยภาพของเดกและเยาวชนในดานอนามยเจรญพนธ (เชน เอดส เพศศกษา) สทธเดกและดกชาตพนธ รวมทงการคามนษย โดยมทนเดมคอความไวเนอเชอใจกน โดยเฉพาะประธานเครอขาย ซงดารงตาแหนงมาหลายสมย ผประสานงานกเปนระบบเครอญาต เปนกลมของนองๆ ททางานตามพๆ ในกลม โดยมวฒนธรรมประเพณของชาวเหนอเปนทน เชน ในชวงฤดหนาวกมการเผาขาวหลามกนกน มการกอกองไฟ ลอมวงคยกน เพอแลกเปลยนกนภายในกลม นอกจากนยงมการนาแสดงและฟอนราแบบลานนามาผสมผสาน ในการทางานจะมการรวมกลมกนทง 9 จงหวด จนผใหญเปดโอกาสใหทางานรวมกนกบ พมจ. โดยไดรบการสนบสนนทนจาก สสส. โดยการเขยนโครงการไปขอทนโดยม คร-อาจารยเปนผใหคาแนะนา มสสจ. สนบสนน ความร วทยากร ถงยาง แจกเวลามกจกรรม มลนธศภนมตร จะเปนผใหคาปรกษา มพระเปนผใหคาปรกษา เวลาจดผาปาเพอระดมทน รวมทงมรานคาสนบสนนเงน เสอผา อาหารแหง เปนตน ทาใหกลมมความยงยนเพราะ มการเปดรบสมาชกจากกลมอน มนองใหมเขามาตลอดเวลา โดยมรนพเปนคนหาสมาชก มการสารวจขอมลกลมทเกดขนมาใหม แลวกตดตอมารวมงานกน รวมทงมเดกกลมเปาหมาย เชน เดกชนเผา เอดส แรงงานตางดาว เขมาเปนสมาชก แตเดกกลมนมกจะไมเขามาทากจกรรมอยางตอเนอง ประโยชนทเยาวชนไดรบจากการเขารวมกจกรรม ทสาคญกคอ มโอกาสทางานรวมกบผใหญ มแหลงเงนทนสนบสนนจากเครอขายทงในและตางประเทศ ไดรบความรทหลากหลายนอกหองเรยน มทกษะชวตเพมขน และมพลงจนสามารถขยายกลมไปยงเดกและเยาวชนกลมอนๆ”

2) เครอขายทเกดขนโดยธรรมชาต เครอขายนมกเกดจากการทมคนความคดตรงกนหรอประสพปญหาเดยวกนมารวมตวกน เพอรวมกนแกปญหา แลกเปลยนความคดหรอประสบการณ และแสวงหาทางเลอกใหมทดกวา เครอขายนมกเปนเครอขายทมอยแลวในพนท ซงมการรวมกลมกนทากจกรรมตางๆโดยตงอยบนพนฐานของความเชอ ความศรทธา (บคคล/พระ/คร) ขนบธรรมเนยมประเพณ, วฒนธรรม และภมปญญาทสบทอดกนมาตงแตในอดต นามาฟนฟสานตอและดารงรกษาไว โดยอาศย ความรก-ความผกพน ความเอออาทรแบงปน ความไวเนอเชอใจ ความเปนคร-ศษย เปนญาต เพอน หรอพนอง มความผกพน ความจรงใจ รกใคร และปราถนาดตอกนแบบมทกขรวมทกข มสขรวมเสพ มกระบวนการในการสรางความไววางใจและความเปนอนหนงอนเดยวกน โดยมการนาเอาทนทางวฒนธรรม องคความรทเปนภมปญญาพนบาน และการนบถอผอาวโสเปนพนฐานในการทางานรวมกน เกดการยดโยงเครอขาย ยดถอการอยรวมกนแบบพนองหรอแบบเครอญาต สรางความรวมมอกน มการปลกฝงกระบวนการคด (Cognitive social capital) โดยการกาหนดบรรทดฐานทางสงคม สรางระบบคณคา การรบร ปลกฝงทศนคต และความเชอใหเปนไปในทศทางเดยวกนโดยมขอตกลงภายในกลม


89

ดงนนเครอขายธรรมชาตทเกดขน จงไดผานกระบวนการปฎสมพนธกนมาแลวระดบหนง และมความสมพนธกนในลกษณะแนวราบมากกวาแนวตง การรวมกลมกนจงทาใหเกดความสข สนกสนาน และงานลนไหลไปดวยด มความไววางใจ เออเฟอเผอแผจนสนทสนมรกใครกลมเกลยวกนในทสด ตวอยางของเครอขายธรรมชาต เชน เครอขายลมนา เครอขาย /ภาค/จงหวด กลมรกษเขาชะเมา ฯลฯ จากการสนทนากลม กบนองๆ เยาวชนกลมรกษเขาชะเมา เลาวา

“กลมเกดจากการรวมตวของเยาวชน ทงทอยในระบบและนอกระบบโรงเรยนมาทากจกรรมรวมกน ไดแก กจกรรมสบสานอนรกษวฒนธรรม ประวตศาสตร ภาษาถน เกษตรชวภาพ สงแวดลอม และการพฒนาชมชน เนองจาก คนทเปนแกนนาในการทางาน สวนใหญจะเปนญาตพเปนนองกน เปนเพอนกน มความผกพนซงกนและกน เยาวชนไดเรยนรทนภมปญญาพนบานดานสมนไพร ประวตศาสตรเกาแกของชมชน เรยนรจากการเลน เชน กจกรรมสรางบานดนแปลงเกษตร ทโรงเรยน-โรงเลน ผสมผสานการเรยนรการทาสวนผลไมแบบเกษตรชวภาพ เรยนรวถชวตและวฒนธรรมชมชน เรยนรการทานาแบบเกษตรชวภาพ เรยนรการทาลกประคบ จากหมอพนบานและหมอยา เรยนรการทามดยอมสธรรมชาต มการอนรกษภาษาถน (ภาษาระยอง) โดยทกกจกรรมเปนการสรางจตสานกของคนในชมชนและชมชนใกลเคยง ใหรวมมอกน เพอใหมการพฒนาชมชนอยางยงยน และนาอย สงสาคญทเยาวชนไดจากการทากจกรรมคอการมองเหนคณคาของตวเองและไดทาประโยชนใหแกชมชนบานเกด นอกจากนความเขมแขงและความสาเรจของกลมยงเกดจากการมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆของสมาชก และการเสยสละของแกนนากลม รวมทงความรวมมอของคนในชมชน ทาใหกลมรกษเขาชะเมาไดรบรางวลมากมาย เชน รางวลลกโลกสเขยว พ.ศ. 2547, รางวลสรางสรรคชมชน และ รางวลเยาวชนดเดน เปนตน”

3) เครอขายววฒนาการ เปนเครอขายทมไดเปนไปโดยธรรมชาต แตแรกเรม และกไมไดถกจดตงโดยตรง แตมกระบวนการพฒนาผสมผสาน โดยเรมจากบคคล/กลมบคคล ทมารวมตวกนดวยวตถประสงคกวางๆ เพอการพฒนาตนเองกอนลวคอยมาเรยนรรวมกนแลวไดประกายความคดจากภายนอกหรอจากเครอขายอนแลว จงเกดการรวมตวกนเหนยวแนนขน สรางพนธะสญญาตอกนจนเปนเครอขายทเขมแขงเหมอนเครอขายธรรมชาต ตวอยาง เชน เครอขายยวชนสรางสรรค เครอขายโรงเรยนในเขตดสต เปนตน


90

จากการสนทนากลมยวชนสรางสรรค จงหวดสราษฎรธาน และการสมภาษณระดบลกแกนนา/ผนากลมทเปนอาจารยและภรรยา ซงเปนหวเรยวหวแรงในการทางานและสรางลกศษยใหเปนแกนนาเยาวชน ทเปนหวหอกในการประสาน กระตนหาผรวมงาน หาอาสาสมครและคนมารวมทางาน/ขบเคลอนการทางาน เลาวา

“กลมยวชนสรางสรรคเปนกลมกลมทรวมตวกนทางานตงแตป 2539 โดยมทนทางสงคมทหลากหลาย ไดแก ทนสถาบน คอโรงเรยน ครอบครวและชมชนใหการสนบสนน มทนวดสวนโมกขเปนศนยรวมจตใจของทกคนและเปนจดเรมตนของกลม/เครอขายตางๆ มทานพทธทาสภกขทเปนบคคลตวอยางในการปฏบตงานและเปนความภาคภมใจ มทนมนษยในรปแบบของครกบศษย ซงมความสมพนธทงแนวตงและแนวราบ ในฐานะเปนเพอนรวมงาน เปนญาตพนอง มทนดานภาษาและวฒนธรรมเดยวกน คอมความเปนคนสราษฎรหรอคนใตดวยกน ซงมความเอออาทร แบงปนและมการชวยเหลอซงกนและกนอยางเหนยวแนน

กระบวนการในการนาทนทางสงคมมาใชในการเสรมสรางเครอขายเยาวชนใหเขมแขงของกลมยวชนสรางสรรค เกดขนจากการปฎบตโดยใหเยาวชนรจกปญหาตวเอง/ครอบครว ปญหาของชมชน โดยเรยนรจากสถานการณจรง หรอจากการทากจกรรมหรอฝกการทาวจยเพอถอดบทเรยนและเสรมการเรยนร โดยมอาจารยมหาวทยาลยมาเปนพเลยงทางวชาการ โดยกระบวนการในชวงแรกเนนการจดรปแบบการเรยนร ใหรจกการวางแผนการทางานอยางมขนตอนและตอเนองใหเยาวชนมสวนรวมทงการรวมคด รวมวางแผน และฝกทา โดยมอาจารยและภรรยา เปนผใหการสนบสนนและรวมทา มการจดฝกอบรมในเรองตางๆทเยาวชนสนใจ โดยอาศยวทยากรเครอขาย มหาวทยาลย ปราชญชาวบาน ฯลฯ มการแลกเปลยนเรยนรกบเครอขายอน โดยการจดเวทตางๆ ใหมจดศนยรวมของเครอขาย และสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน โดยนาเอาเรองภาษา (ภาษาใต) และวฒนธรรมมาใชในการยดโยงกลม นอกเหนอจากการยดโยงกนดวยความเปนคร-ศษย เพอน/เพอนรวมงาน และความเปนญาต ทสาคญทสดคอการยดโยงกนโดยใชสถาบนศาสนา คอ วดสวนโมกขและแรงศรทธาตอทานพทธทาสภกข ”

ตอมากลมไดเรยนรโดยการศกษาชมชน โดยนาเยาวชนไปเรยนรในพนทและมสายสมพนธทดกบกลมองคกรพฒนาเอกชน (NGO) ทาการสารวจชมชน สมภาษณ และรวมกจกรรมกบชาวบาน แลวนาเสนอขอมลสสาธารณะ และไดเลอกพนทเพอศกษาวจยเกยวกบการจดการเรยรในรปแบบปฏบต เพอแกไขปญหา เชน กรณปญหาการยบโรงเรยนขนาดเลกในพนทของสมาชกกลม โดยทางกลมรวมกบชมชน จดโครงการครชวยสอน เพอบรรเทาปญหาการยบโรงเรยน เปนตน สาหรบกระบวนการเรยนรอน ไดแก การฝกอบรม การศกษาดงาน การเผยแพรประชาสมพนธ โดยทางกลมไดมการฝกอบรมตามสภาพ


91

ปญหาและความสนใจของเยาวชน การศกษาดงานมทงการศกษาดงานทงในและตางจงหวด ไดมการจดโครงการศกษากระบวนการทางาน โดยไดรบความรวมมอจาก NGO สาหรบการสอสารประชาสมพนธกใชการสอสารแบบธรรมชาต โดยการพดคย ปรกษาหารอ (Dialogue) จดพมพจดหมายขาวของกลม จดรายการวทย และนทรรศการเพอใหยาวชนสามารถเรยนรไดในวงกวางขน กระบวนการเรยนรมความตอเนองมาเปนเวลานานเปนสบป ซงมผลในการพฒนาและยกระดบความเปนอยทดของเยาวชนไดอยางมประสทธภาพ และมการมองปญหาอยางเปนองครวม สรางจตสานกทองถน และวฒนธรรมการเรยนร โดยการปฏบตจรงดวยตวของเยาวชนเอง ทาใหมผลงานเปนทยอมรบของชมชน สงคม และภาครฐ และองคกรเอกชน ทาใหมเงนทนบรจาคเขามาอยางสมาเสมอ มผมารวมทางานในเชงอาสาสมครเพอสงคมในแตละดาน และไดรบการสนบสนนดานเงนทนวจยเพอถอดบทเรยนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย เพอสรปบทเรยน วเคราะห และพฒนากจกรรม ใหตอบสนองตอปญหาของเยาวชน กลม ครอบครว และชมชน และสรางความรจากฐานการปฏบตจรง โดยใชแนวทางบทเรยนของพๆ ในการเคลอนไหวเพอสรางการเรยนร และยงมเครอขายเชอมโยงกบเยาวชนกลมอน ทงในระดบจงหวดและนอกจงหวด เพอสนบสนนชวยกนทางาน ใหไปสเปาหมายในการแกปญหา นอกจากนยงไดรบการสนบสนนจากครอบครว หรอพอแม ทอยในชมชน ทาใหมความสมพนธทดทงในครอบครว ชมชน รวมทงในและนอกกลม เชน กลมเยาวชนอาวทาชนะ กลมเยาวชนพทกษสทธผบรโภค กลมอนรกษสมนไพรและปาอาเภอพนม กลมเพอนสมพนธจากมหาวทยาลยราชภฎสราฎรธาน และมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตสราฎรธาน เครอขายนกสบสายนา โรงเรยนสรางสรรคสงแวดลอม รวมทงนองๆ ในโรงเรยนสอนคนตาบอกภาคใต จนกลมไดรบรางวลจากเครอขายธรกจเพอสงคมและสงแวดลอม เมอป พ.ศ. 2545

จากการสนทนากลมเยาวชนและครของโรงเรยนในเขตการศกษา เขตดสต ไดแก เครอขายโรงเรยนวดเบญจมบพตร โรงเรยนวดราชาธวาส โรงเรยนวดมกฎกษตย โรงเรยนราชวนจ ซงเปนโรงเรยนในพนทโรงเรยนใกลๆ กน และกาลงขยายไปทโรงเรยนวดนวลนรดศ เขตบางแคโดยกลมเยาวชนมการทางานทใกลชดและประสานกนโดยตลอด มการทากจกรรมหลายๆ อยางรวมกน ใหความชวยเหลอกนในการทากจกรรมของเยาวชน โดยครใหนกเรยนเปนผนา (เชน การเขยนโครงการ) สวนอาจารย/ครแนะแนวซงเปนทนมนษยเปนทปรกษา คอยชนาไปในเชงสรางสรรค และใหความชวยเหลอในสงทนกเรยนตองการ มการบรณาการแหลงเรยนรในทองถนกบการเรยนการสอน แบบการเรยนรสชมชน โดยใหชมชนเปนหองเรยน ในหลกสตรมการนาทนของชมชน ไดแกสถานทสาคญตางๆ ในชมชน เชน พระทนงวมานเมฆ หอสมดแหงชาต พระทนงอนนตสมาคม วดราชาธวาส วดเบญจมบพตร และวดมกฎกษตรยาราม เปนตน มาเปนแหลงศกษาคนควา จดบนทก ทาความเขาใจชมชนโดยรอบ


92

โรงเรยน โดยครแนะแนวมหลกคดวา การทากจกรรมเพอสงคม เปนการเตมเตมความเปนคนของเยาวชนใหสมบรณ เพอใหเดกเปนคนด มจตสาธารณะ ซงแนวคดนมกขดแยงกบครวชาการทมงสรางนกเรยนใหเปนเดกเกง โดยไมสนใจเรองการทากจกรรมเพอสงคม ในการสรางหรอชกจงเยาวชนใหเขามาทางานเพอสงคมนนคอนขางยาก เยาวชนสวนใหญมงความสารจดานการเรยน แตกมเยาวชนทสนใจดานกจกรรมเพอสงคมอยจานวนหนงททงเรยนเกง สนใจการทากจกรรม และรจกการบรหารเวลา รวมทงสามารถทาความเขาใจกบพอแม ใหพอแมมาชวยสนบสนนการทากจกรรมของเยาวชนได

ดงนนจะเหนไดวา กระบวนการในการดาเนนกจกรรม ของทงสามเครอขาย มลกษณะคลายคลงกน ไดแก การจดกจกรรมรวมกน การจดอบรม การศกษาดงาน การจดเวทเพอการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมและเครอขาย แตการศกษาวจยและการถอดองคความรจากประสบการณยงมการทาอยนอยมาก สวนใหญเครอขายธรรมชาตทตงมานานแลว มกมการวจย การถอดองคความรและการจดการองคความร เพอนามาใชประโยชนและกอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรประสบการณกนในระหวางกลมและเครอขาย และทาใหมการขยายตวของเครอขายกวางขน

อยางไรกตาม ในการเสรมสรางทนทางสงคมยงขาดกระบวนการเชอมโยงเครอขายตางๆ โดยเฉพาะระหวางเครอขายจดตงทเปนทางการ กบเครอขายทมอยตามธรรมชาตและเครอขายววฒนาการ ดงนนเพอใหเกดความเชอมโยงและการเสรมความสมบรณซงกนและกนระหวางเครอขาย จงควรมกระบวนการนาเครอขายดงกลาวมาเชอโยงกน เพอเสรมกนทงในแงภมศาสตร และสาขาการพฒนา เพอใหเกดการแลกเปลยนประสบการณ ขอมล ขาวสาร มการเรยนรซงกนและกน มการประสานงานกน หรอเปนตวแทนรวมกนในการจดประชมเชงปฏบตการทเกยวของ เพอลดความซาซอนหรอการแขงขนกนในการจดกจกรรม เปนการประหยดงบประมาณ/ทรพยากร สรางประสบการณการเรยนรในการทางานรวมกนอยางบรณาการ สรางความเปนอนหนงอนเดยวกน เพอใหเกดพลงเยาวชนในการขบเคลอนการทางานใหเกดผลรวดเรว ตอเนอง ยงยน และครอบคลมกลมเปาหมายมากขน


93

4.3.2 กระบวนการพฒนาทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเยาวชน 4.3.2.1 กระบวนการเสรมสราง/พฒนาทนทางสงคม เนองจากเยาวชนเปนทนทางสงคมอยในตวแลว ถามการสงเสรมเยาวชนใหเขามามสวนรวมในการทากจกรรม (ทงทากจกรรมของโรงเรยนและกจกรรมนอกหลกสตร) โดยมการนาทนทางสงคมดานอนๆ เชน ทนครอบครว โรงเรยน ชมชน สถาบน และวฒนธรรม มาชวยในการสนบสนนสงเสรมพฒนาทนเยาวชน เพอใหเยาวชนมความเปนอยทด โดยกระบวนการสรางทนทางสงคมใหแกเยาวชนสวนใหญกคอการอบรม สงสอนเพอเพมพน ความร ทกษะและประสบการณจากการทางานเพอสงคม ซงเปนรากฐานสความสาเรจในอนาคตไดเรยนรการเขาสงคม เชน การเขาถงผใหญ การสรางเครอขายกบคนวยอน/องคกรอน มทกษะในการตอรอง การทาบญชชวต การทางานเปนกลม ใหแกเยาวชนในดานตางๆ ปรบกระบวนการคด ปลกฝงใหเกดจตสานกรกทองถน เพอชวยจรรโลงศลปวฒนธรรมใหคงอย รวมทงเสรมสรางศกยภาพและประสบการณในการระดมทนมาทากจกรรม โดยผลผลตทไดคอการเปลยนแปลงพฤตกรรมและยกระดบจตใจของเยาวชนใหดขน รวมทงยกระดบคณธรรมและจรยธรรมดวย ซงจะสงผลกระทบตอความเปนอยทดของเยาชนทงทางดานรางกาย จตใจ โดยเยาวชนทผานกระบวนการพฒนาทนทางสงคมจะไดรบโอกาสทด ไดรบการยกยอง และเปนทยอมรบของคนในสงคม ทาใหครอบครวอบอนขน มคนรจกหรอมกลยาณมตรมากขน ไดรบความเคารพจากรนนอง ไดรบประโยชนตอบแทนทด มผลงานไปสมครเรยนตอ/สมครงาน และมเครอขายทงในระดบจงหวด ประเทศ และตางประเทศ (ดตารางท 20)

4.3.2.2 ความเปนอยทดของเยาวชน/คณภาพชวตของเยาวชน เมอพจารณาคณภาพชวตของเยาวชน 13 ดาน คอ ดานสขภาพกาย จตใจ เศรษฐกจ พฤตกรรมสขภาพ การศกษา สงอานวยความสะดวก ความปลอดภยในชวตและทรพยสน ความสมพนธกบคนในชมชน ทอยอาศย ชวตครอบครว อาชพ คณธรรม จรยธรรม สวสดการสงคม ซงคณภาพชวตน นามารวมกน โดยใชคะแนนเปนเกณฑ โดยแบงเปน 3 ระดบ คอ คณภาพชวตระดบตา (15-22 คะแนน) คณภาพชวตระดบปานกลาง (23-29 คะแนน) และคณภาพชวตระดบมาก (30-36 คะแนน) พบวา เยาวชนสวนใหญมคณภาพชวตในระดบมาก (รอยละ 60.4) รองลงไป มคณภาพชวตในระดบปานกลาง (รอยละ 36.9) (ดตารางท 21)


94

ตารางท 20 กระบวนการเสรมสรางทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเยาวชน

ปจจยนาเขา (Input)

กระบวนการสรางทนทางสงคม (Process) ผลผลต (Output) ผลลพธ (Outcome)

ตวเยาวชนเปนทน 1. การเพมพนความร ทกษะและ 1). การเปลยนแปลงพฤตกรรมไป การมคณภาพชวต/ มนษย ทมคณสมบต ประสบการณใหแกเยาวชนโดยการจดอบรม ในทางทดขน ไดแก ความเปนอยทดทงดาน อยในตว ไดแก ไดแก - ปรบเปลยนพฤตกรรมเพอใหเปน รางกาย จตใจและสงคม - ภมภาคทอาศย - ใหความร ทกษะและประสบการณจากการ ตวอยางแกนองๆและเปนทยอมรบ ไดแก - เพศ ทางานเพอสงคมซงเปนรากฐานสความสาเรจ ของสงคม 1. ไดรบประโยชนตอบ - อาย ในอนาคต -มความรบผดชอบมากขน แทนทด - ศาสนา - มโอกาสในการเรยนรสงใหมๆ - มมนษยสมพนธดขน - ไดรบโอกาสมากกวา - การศกษา - ไดเหนมมมองใหมๆ ในการดาเนนชวต/ - กลาแสดงออกมากขน คนอน - อาชพ มทกษะชวต - มความเชอมนในตวเองมากขน - มผลงานไปสมครเรยน - รายได - ไดเรยนรการเขาสงคม และการเขาถงผใหญ - รจกประหยด อดออม มากขน ตอ/สมครทางาน - อปนสยใจคอ มทกษะในการสรางเครอขายกบคนวยอน/ - ไมทะเลาะกบพอแม - มโอกาสไปศกษาด - ความมนคงทาง องคกรอน -ชวยพอแมทางานบานใหเสรจ งาน เพอแลกเปลยน อารมณ - มทกษะในการตอรอง กอนออกไปทากจกรรมนอกบาน เรยนร - เวลา - มความรในการทาบญชชวต - เปนคนใจเยนขนจากเมอกอน 2. ไดรบการยกยองและ - ความสนใจทา - รเทาทน/รมากกวาเพอนทอยในวยเดยวกน ทะเลาะกบเพอนในโรงเรยนบอยๆ เปนทยอมรบของพอแม กจกรรมสงคม - เรยนรวธการทางานเปนกลม/การอย - ลดพฤตกรรมเสยงตางๆทวยรน รนนอง และคนในสงคม - เปาหมายชวต รวมกบผอน มกทากน 3. มคนรจกมากขน ได - ปญหา - เรยนรจากกจกรรมตางๆ ซงชวยขดเกลา 2). ยกระดบจตใจ/มจตลกษณะทดขน เพอน มกลยาณมตร ฯลฯ อปนสยใจคอ - รจกรากเหงาของตวเอง/ไมลมตว และมเครอขายมากขน - เรยนรการเปนผนา/แกนนา ทาใหไดมโอกาส - เกดความรกสามคค จากการได ทงในระดบจงหวด รเรมทาโครงการใหมๆในชมชนของตนเอง รวมทางานกบผอน ประเทศ และตางประเทศ กอน - เกดจตสานกอยากทาประโยชน 2. ปรบกระบวนการคดอยางเปนระบบ ใหแกชมชนและสงคม 3. ปลกฝงจตสานกรกทองถนและจรรโลง - รสกวาตวเองมคณคามากขน ศลปวฒนธรรมใหคงอย - มความภาคภมใจในตวเองในการ 4. สรางศกยภาพและประสบการณในการ ไดทาดเพอผอน

ระดมทนมาทากจกรรม เชนการหาสปอนเซอร 3. ยกระดบคณธรรม และจรยธรรม การขอรบบรจาคและการจดการแสดงตางๆ - ไดตอบแทนแผนดนเกด -ไดทาความดถวายในหลวง 4. คดอยางเปนระบบมากขน


95

ตารางท 21 รอยละของ ระดบคณภาพชวตของ เยาวชน

ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จานวน รอยละ ระดบคณภาพชวตของเยาวชน

สง (30-36 คะแนน) 285 60.4 ปานกลาง (23-29 คะแนน) 174 36.9 ตา (15-22 คะแนน) 13 2.8

รวม 472 100.0

จากการสมภาษณระดบลก และการสนทนากลม พบวา เดกทเขารวมกจกรรมเพอสงคม

หรอสภาเยาวชนฯ ใหความเหนวาประโยชนทไดรบจากการทเปนผนา หรอเขารวมในกจกรรมเดกและเยาวชนเปนไปในทศทางบวก หรอเปนประโยชนตอเดกเองทงในปจจบนและอนาคต สามารถจาแนกได 4 ประการคอ

1. เพมพนความร ทกษะ และประสบการณ 2. เปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดขน 3. ยกระดบจตใจ/มจตลกษณะทด 4. ไดรบผลประโยชนตอบแทนทด

เมอจาแนกระดบคณภาพชวตของเยาวชน ตามกจกรรมโรงเรยนทเยาวชนเขารวม พบวา

เยาวชนทเขารวมกจกรรมโรงเรยนและกจกรรมนอกหลกสตรจะมคณภาพชวตสง (รอยละ 64.9 และ 59.1 ตามลาดบ) ถาจาแนกตามเกรดเฉลย พบวาเยาวชนทไดเกรดเฉลยนอย จะมคณภาพชวตดกวาเดกทไดเกรดเฉลย ปานกลางและสง (รอยละ 66.7, 61.2 และ 63.2 ตามลาดบ) (ดตารางท 22 และแผนภมท 5, 6) แสดงใหเหนวาเยาวชนทมคณภาพชวตทด ไมจาเปนตองมผลการเรยนทด แตมโอกาสเขาไปมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมของโรงเรยนและกจกรรมนอกหลงสตร


96

ตารางท 22 ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จาแนกตามกจกรรมโรงเรยนทมสวนรวมและเกรดเฉลย

กจกรรมโรงเรยนทมสวนรวม/ ระดบคณภาพชวต เกรดเฉลย ตา ปานกลาง สง รวม

กจกรรมโรงเรยนทมสวนรวม กจกรรมโรงเรยน 2.8 32.3 64.9 100.0 กจกรรมนอกหลกสตร 3.0 37.9 59.1 100.0

รวม 2.8 33.4 63.7 100.0 เกรดเฉลย นอย 0.0 33.3 66.7 100.0 ปานกลาง 2.4 36.4 61.2 100.0 มาก 0.4 36.4 63.2 100.0

รวม 1.1 36.3 62.6 100.0

แผนภมท 5 ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จาแนกตามกจกรรมโรงเรยนทมสวนรวม

0

10

20

30

40

50

60

70

คณภาพชวตสง คณภาพชวตปานกลาง คณภาพชวตตา

กจกรรมโรงเรยน กจกรรมนอกหลกสตร


97

แผนภมท 6 ระดบคณภาพชวตของเยาวชน จาแนกตามเกรดเฉลยของเยาวชน

0

1020

30

40

5060

70

80

คณภาพชวตสง คณภาพชวตปานกลาง คณภาพชวตตา

เกรดเฉลยนอย เกรดเฉลยปานกลาง เกรดเฉลยมาก

4.4 ปญหา บทบาท และ คณลกษณะเดนของผนาเยาวชน

4.4.1 ปญหา สาเหต และผทควรแกปญหา

ความคดเหนเกยวกบปญหาเยาวชน เยาวชนสวนใหญมความเหนวาปญหาของเยาวชนไทยปจจบน ม 7 ปญหาหลกๆ (เรยงจากมากไปนอย) ไดแก การสบบหร ดมสรา และยาเสพตด (รอยละ 51.9), ปญหาเพศสมพนธ/ชสาว/สอลามก เทยวกลางคน (รอยละ 49.0), ปญหาความรนแรง การทะเลาะววาท/ตกน (รอยละ 36.0), ปญหาหนเรยน/ไมเรยนหนงสอ (รอยละ 31.5), ปญหาคานยมเลยนแบบ/บรโภคนยมในสงคม คบเพอน (รอยละ 21.9), ปญหาการพนน/ตดเกมส (รอยละ21.8), ปญหาครอบครว เชน เยาวชนถกทอดทง ลกไมกตญ ไมเชอฟงพอแม (รอยละ 18.10) โดยระบสาเหตของปญหาวามาจากการขาดสต/ขาดความยงคด/ขาดประสบการณ (รอยละ 33.9) รองลงมามสาเหตจากสภาพแวดลอม (ยคสมย/กระแสสงคม) (รอยละ 21.0), ปญาครอบครว (รอยละ 18.2) สาหรบผทควรจะแกปญหาเยาวชนดงกลาวกคอ รฐบาล (รอยละ 44.6) รองลงมา คอ ทกหนวยงานทเกยวของ (รอยละ 26.7) ตวเยาวชนเอง (รอยละ15.7 ) และครอบครว/ผปกครอง และเยาวชน (รอยละ 13.2)


98

เมอจาแนกปญหาของเยาวชนไทยตามกลมเยาวชนทเรยนและไมเรยนหรอทางานแลว พบวา มความเหนทแตกตางกน กลาวคอกลมทเรยน มองปญหาเรองการศกษา เชน การหนเรยน/ไมเรยนหนงสอเปนปญหาทสาคญทสาคญทสด (รอยละ 55.8) รองลงมาคอปญหาตดเกมส/การพนน, เพศสมพนธ/สอลามก และความรนแรง/ตกน ทะเลาะววาท ตามลาดบ ในขณะทกลมททางานจะมองปญหาเยาวชนทเกยวกบเรองยาเสพตด เหลา บหร และการคบเพอน เปนปญหาทสาคญทสด (รอยละ 60.6) รองลงมาคอปญหาเพศสมพนธฯ (รอยละ 53.9) เมอพจารณาสาเหตของปญหา พบวา ทงสองกลมมองสาเหตของปญหาเยาวชนไมแตกตางกน กลาวคอ ปญหามาจากเยาวชนขาดสต/ความยงคด/ไมมเหตผล/ขาดประสบการณ สวนความคดเหนตอผทควรรบผดชอบในการแกปญหาดงกลาว เยาวชนทงสองกลมเหนวา รฐบาลควรจะเปนผมบทบาทมากทสด (ดตารางท 23, และแผนภมท 7,8,9)

ตารางท 23 รอยละของเยาวชน จาแนกตามความคดเหนของปญหาเยาวชน สาเหตของปญหา และ

การแกไขปญหา

ปญหาของเยาวชนไทย กลมเยาวชน

กาลงเรยน ทางานแลว รวม การดมสรา สบบหร และตดยาเสพตด 26.3 60.6 51.9 เพศสมพนธ ชสาว มวสม สอลามก เทยวกลางคน 34.6 53.9 49.0 ความรนแรง (ตกน ทะเลาะววาท) 33.3 36.9 36.0 หนเรยน/ ไมเรยนหนงสอ 55.8 23.3 31.5 คานยมบรโภค การใชชวตในสงคม การคบเพอน 19.2 22.8 21.9 ตดเกมส/การพนน 36.5 16.8 21.8 ปญหาครอบครว เชน ลกไมกตญ เยาวชนถกทอดทง 10.3 20.7 18.1

รวม 100.0 100.0 100.0 สาเหตของปญหา

ขาดสต/ความยงคด/ขาดเหตผล/ขาดประสบการณ 35.4 33.5 33.9 สภาพแวดลอม (กระแสสงคม/ยคสมย) 15.0 22.8 21.0 ครอบครว (พอแมไมมเวลาดแล ขาดความรก ความอบอน) 14.2 19.4 18.2 สอ และ คานยม 15.9 14.9 15.2


99


ปญหาของเยาวชนไทย กลมเยาวชน

กาลงเรยน ทางานแลว รวม

อยากลอง/การแสดงออกในทางทผดๆ 19.5 9.4 11.7 รวม 100.0 100.0 100.0

ผทควรจะแกปญหา รฐบาล 40.5 45.1 44.6 ทกหนวยงานทเกยวของ 21.6 27.2 26.7 ตวเยาวชนเอง 16.2 15.7 15.7 เยาวชนและครอบครว 16.2 9.1 9.7 ครอบครว/ผปกครอง 5.4 3.0 3.2

รวม 100.0 100.0 100.0

แผนภมท 7 ปญหาของเยาวชน จาแนกตามเยาวชนทกาลงเรยนและททางานแลว

010203040506070

กาลงเรยน ทางานแลว รวมการดมสรา สบบหร และตดยาเสพตด เพศสมพนธ ชสาว มวสม สอลามก เทยวกลางคนความรนแรง (ตกน /ทะเลาะววาท) หนเรยน/ ไมเรยนหนงสอคานยมบรโภค การใชชวตในสงคม การคบเพอน ตดเกมส/การพนน ปญหาครอบครว


100

แผนภมท 8 สาเหตของปญหาของเยาวชน จาแนกตามเยาวชนทกาลงเรยนและททางานแลว

05

10152025303540


ขาดสต/ความยงคด/ขาดเหตผล/ขาดประสบการณ สภาพแวดลอม (กระแสสงคม/ยคสมย)ครอบครว (พอแมไมมเวลาดแล ขาดความรก ความอบอน) สอ และ คานยมอยากร อยากลอง/แสดงออกในทางทผด

แผนภมท 9 ผทควรแกปญหาเยาวชน จาแนกตามเยาวชนทกาลงเรยนและททางานแลว

0

10

20

30

40

50


รฐบาล ทกหนวยงานทเกยวของ ตวเยาวชนเอง เยาวชนและครอบครว ครอบครว/ผปกครอง


101

ขอคนพบดงกลาวสอดลองกบขอมลเชงคณภาพ ซงเยาวชนสวนใหญระบวามสาเหตมาจากตวเยาวชนเองและกลมเพอนซงมอทธพลตอเยาวชน เนองจากเปนผชกจงหรอเปนตวแบบของพฤตกรรมทไมพงปรารถนาตางๆ เชน การสบบหร การดมสรา ยาเสพตด การตงแกง/กวน รวมทงเปนผนาวฒนธรรมบรโภคนยมเขามาสกลมเพอน รวมทงครอบครวและสภาพแวดลอม ในการแกปญหาจงตองอาศยความรวมมอกนของทกภาคสวน การทเยาวชนใหความสาคญในดานวตถและบรโภคนยมมากเกนไป กมสวนทาใหทนทางสงคมในชมชนออนแอลง

4.4.2 บทบาทของเยาวชนในสภาเยาวชน

เยาวชนทเปนกลมตวอยางมตาแหนงในสภาเยาวชน (รอยละ 68.2) และไมมตาแหนงในสภาเยาวชน (รอยละ 31.8) โดยเยาวชนสวนใหญมตาแหนงเปน สมาชก/ผแทน (รอยละ 38.5) กรรมการ (รอยละ 28.4), ผนา/ประธาน (รอยละ 17.3), ผประสานงาน/ประชาสมพนธ (รอยละ 6.0), เลขานการ/ผชวยเลขานาการ (รอยละ 4.2), รองประธาน (รอยละ 3.7), ทปรกษา (รอยละ 1.1) และ เยาวชนบางคนมหลายตาแหนง (รอยละ 0.7) (ดตารางท 24)

ตารางท 24 รอยละของเยาวชนทมตาแหนงในสภาเยาวชนจงหวด

ตาแหนงในสภาเยาวชนจงหวด จานวน รอยละ ปจจบนคณมตาแหนงอะไรในสภาเยาวชนจงหวด

ม 434 68.2 ไมม 202 31.8

รวม 636 100.0 ตาแหนง

สมาชก/ผแทน 218 38.5 กรรมการ 161 28.4 ผนา/ประธาน 98 17.3 ผประสานงาน/ประชาสมพนธ 34 6.0 เลขานการ/ผชวยเลขานการ 24 4.2 รองประธาน 21 3.7 ทปรกษา 6 1.1 มหลายตาแหนง 4 0.7

รวม 566 100.0


102

4.4.3 คณลกษณะเดนของผนาเยาวชน

ผนาเยาวชนจานวนหนง มบทบาทอยางมากในการสรางทนทางสงคมทงในชมชนเมองและชนบท จาการสมภาษณระดบลกผนาเยาวชนในเขตเมองของศนยกจกรรมเยาวชนเพอชมชนและสงคม (Y-ACT) เลาวา

“แรงบนดาลใจ มาจากการทากจกรรมมาตงแตเดก มใจรก อยากจะทางานเพอสงคม ทากจกรรมตงแตอยโรงเรยนชนมธยมศกษา โดยการเขาคายอบรมเพอพฒนาศกยภาพตวเองในเรองสทธเดก เอดสและเพศศกษา หลงจากนนกไปทากจกรรมในชมชนวดหงษ เรมจากการสรางความไววางใจ (trust building) กบเยาวชน เนองจากเปนคนนอก มาทากจกรรมกบเดกๆ ในฐานะคร เขาไปสอน เดกสวนใหญ จบ ป. 6 บาง จบ ม.3 บาง ขน ม. 6 จะจบแลว ไมจบกเยอะเหมอนกน ผมเขาไปนงคยกบเดก ในชวงนนเดกคยกบผมทกเรอง คยกนในเรองเรยน เรองชวต เรองปญหา จนเขากยอมรบเราในระดบหนง หลงจากทเราทากจกรรมกบเขาตอเนอง กเรมเกดความไววางใจ ผมเคยทางานกบนกจตวทยามาบอยๆ กเลยรวา การสรางความไววางใจกคอการ “เปดใจ ทาใจ เขาใจ ใหเวลา” สาหรบผมเนนการใหใจมากทสด อยางเดยวทผมไมทากคอ ผมแยกสวน ไมใหปญหาเขาเปนทกขของเรา จบกคอจบ เรองปญหาในการทางาน มแนๆ เพราะเขาพดโดยทเขาไมรพนฐานการทางานของเรา เขาไมรวาเราจะมาทาอะไรกบลกหลานเขา มนอยทวาเราจะทนไดไหมกบสงทเขาพด เดกๆ ในชมชนวดหงษทผมทากจกรรมดวย ไมรจกการไหวเลย ไมรจกขอบคณ พอผมเขามาสอนเขากทาแลว และเขากเรมมความรบผดชอบ เชน ไปลางจาน ชวยพอ-แมทางานกอน หรอ ทาการบานกอน แลวจงมาเลน เรองมรรยาท ระเบยบวนยเขากดขน แตเรองคาพด ก มง เปนเรองปกตของวยเดก สาคญทรปแบบและประเดนของการพดคย สอนใหเขาอภยกนเปน ตรงนตองสอนใหเขาเขาใจ แตเราตองไมบาตามเดก”

แนวทางในการสรางทนทางสงคม ในมมมองของ นอง Y-ACT ครอบคลมประเดนตอไปน 1). การสรางเครอขาย (network) 2). การสรางความไววางใจ (trust building) 3). แกนนา /ผนามอดมการณ 4). คานงถงความเปนอยทด (Well-being หรอ Quality of life) ของเยาวชน 5). ใหเยาวชนเปนผนาการเปลยนแปลง (Change agent) และ 6). สรางระบบคณคา (Value ) แกเยาวชน

จากการสนทนากลมนองๆ เยาวชน กลมรกษเขาชะเมา ทบานดน/โรงเรยนโรงเลนฝมอของสมาชกกลม นองๆ พดถงผนา/แกนนากลม ซงไดแก พแฟบ และพอด ซงเปนอดตนกกจกรรมของมหาวทยาลยรามคาแหง วา

“ปาแฟบชกชวนเดกๆ ทากจกรรม เรมตนดวยประเดนสงแวดลอมเลกๆ พาเดก 6-7 คนไปเดนปา แคมปปง และมกจกรรมการดนกเปนกจกรรมหลกทอทยานแหงชาตรกษเขาชะเมา พอดซงเปนคนทม


103

สวนชวยเหลอและสนบสนนปาแฟบ ในสวนทปาแฟบขาด พอดกจะเสรม ซงทกกจกรรมเปนการสรางจตสานกของคนในชมชนและชมชนใกลเคยงใหมความรวมมอกน เพอใหเกดการพฒนาชมชนอยางยงยนและนาอย สงสาคญในการทากจกรรมคอการคานงถงคณคาในตวเอง ซงถอเปนจดเรมตนทยงใหญ ใหรจกการรกและดแลตวเอง รวมทงคดถงอะไรนอกเหนอจากตวเอง สงรอบขางไปจนถงคนรอบๆ ขางดวย การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆ ของสมาชกและคนอนๆ สวนใหญจะประสบความสาเรจจากความเขมแขงและความเสยสละของผนากลม ซงไดแก ปาแฟบและพอด ซงทงสองคนนเปรยบเหมอนสวนทขาดและสวนทเสรมซงกนและกน จนวนนการทชมชนใหความรวมมอกบกลมรกษเขาชะเมาไดขนาดน กถอวาเปนขอพสจนและเปนตวชวดความสาเรจและความเขมแขงของกลมไดระดบหนง นอกจากน กลมยงไดรบรางวลมากมาย เชน รางวลลกโลกสเขยว พ.ศ. 2547 รางวลสรางสรรคชมชน รางวลเยาวชนดเดน เปนตน”

สาหรบคณลกษณะเดนของผนากลม นองๆ เยาวชนกลมรกษเขาชะเมา ใหความเหนวา “ผนาตองเปนผทมความเสยสละ รกการอาน มใจทจะทางานเพอชมชนโดยไมรงเกยจ ม

คณธรรม จรยธรรม มความเออเฟอ ใหขอคด เกบรายละเอยด มความเปนระเบยบเรยบรอย ไมทงนอง สอนนอง และในขณะเดยวกนกเปนทปรกษาดวย”

สาหรบลกษณะเดนๆ ของผทจะเขามาเปนผนาสภาเดกและเยาวชนจงหวดนน “ตองมใจรก เสยสละ ไมจาเปนตองเปนคนเกงทกอยางเพราะสามารถเรยนรกนได แตการ

ทมเทการทางานนนตองมาจากขางในจรงๆ และตองมเวลาทจะทางาน ใจกวาง มความรบผดชอบ มคณธรรม อดทน ตองมบคลกของความเปนผนา ตองไมหยงจองหอง มความเขาใจการทางานเปนอยางด ไมวางมาด ไมเอาแตผลงานเพยงอยางเดยว เขากบทกคนได”

สาหรบคณลกษณะของผนาสภาเดกและเยาวชนจงหวด ตามทศนะของนองแอน จากเครอขายเดกและเยาวชนภาคเหนอตอนบน กคอ

“ตองเปนผประสานงานกบองคกรพนธมตรอนๆได ดแลจดการในสวนของเครอขายได สามารถคยกบผใหญไดด มความรรอบ พดภาษาองกฤษได สามารถไปทางานในตางประเทศ (ดงานในตางประเทศได) ระดมทนได ยอมรบและฟงความคดเหนของสมาชกได”


104

4.5 ปญหาอปสรรคในการนาทนทางสงคมมาใชในการเสรมสรางความเขมแขงของเครอขาย จากการสนทนากลมและการสมภาษณระดบลกเยาวชน พบวา ปญหาและอปสรรคในการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเขมแขงของเครอขายและความเปนอยทดของเดกและเยาวชน ไดแก 1) ขาดผประกอบการหรอผนาทางสงคมมออาชพ ซงจะเปนผทจะขบเคลอนกจกรรมเยาวชนทจะทางานเพอสงคม ขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษเยาวชนททากจกรรมเครอขายดานเดกและเยาวชน ใหขอคดวา ผประกอบการทางสงคมจะตองมคณสมบต คอ มคณลกษณะของความเปนผนา สามารถประสานงานกบองคกรพนธมตรอนๆ มทกษะในการดแลจดการเครอขาย มทกษะในการพดคยกบผใหญไดด มความรอบรทกดาน มความสามารถในการพดภาษาองกฤษในการสอสารกบผอนๆ เพราะจะตองมการไปดงานหรอทางานรวมกบชาวตางประเทศ มทกษะในการระดมทน และทสาคญทสด คอ การยอมรบและรบฟงความคดเหนของสมาชกเครอขาย

2) ผใหญทเปนทงขาราชการหรอทางานในหนวยงาน มกไมคอยมทกษะในการทางานรวมกบเยาวชน ขาดความเขาใจซงกนและกน และขาดความไววางใจซงกนและกน ดงนน ควรมการปรบทศนคตของผใหญ รวมทงองคการปกครองสวนทองถน (อปท.) ทจะตองเปนผรบผดชอบงานดานเยาวชนตอไปในอนาคต มองเยาวชนในทางบวก ใหโอกาสเขาทาความด

3) การจดกจกรรมของเยาวชนหลายกลม ไมไดสรางกระบวนการคดเชงสงคม ใหเกดการรเทาทนกระแสสงคมบรโภคแกเยาวชน และเชอมโยงกบวถชวตจรงของเยาวชน เพอสรางกระบวนการคด วเคราะหจากตนเอง เรยนรจากวถชวตของเยาวชน และรจกการพงพาตนเอง ไมเปนทาสบรโภคนยม 4) ครในโรงเรยนทมจตอาสามมาก แตไมมชองทางและเวลาททาใหเขาไดเขาใจเยาวชน เพราะตองใชเวลาในการดแลครอบครวหรอมภารกจอน นอกจากนยงมปญหาความไมเขาใจกนระหวางครดานวชาการกบครแนะแนวซงสวนใหญครแนะแนวจะเปนคนททากจกรรมรวมกบเยาวชนในโรงเรยน ในฐานะทเปนทงทปรกษา พเลยง และเปนผใหคาแนะนาในเรองตางๆ ดงนนจงควรมการทาความเขาใจกบครทสอนวชาอนดวย โดยใหมการสอสารกนอยางสมาเสมอและทาความเขาใจวาทกวชามความสาคญเทากน แนะนานกเรยนใหรจกการแบงเวลาในการทากจกรรม

5) ขาดความรวมมอในการทางานรวมกนระหวางเครอขายจดตงอยางสภาเดกและเยาวชนกบเครอขายธรรมชาตทมอยเดม แมวาจะมมความยากลาบาก เพราะมจดเนนทแตกตางกน สภาเดกและเยาวชนเนนการทางานแบบมโครงสรางทแนนอน แตเครอขายธรรมชาตทมอยเดมเนนการทางานเชงพนททไมยดตดกบกรอบการทางานหรอโครงสราง แตเนนการแกปญหาความสนใจของเยาวชนและการมสวนรวม เพอเตมเตมซงกนและกน


105

6) ขาดอาสาสมครในการทางานและในการขบเคลอนงาน บางครงกลมเยาวชนอาสาสมครนอกโรงเรยนอยากมาทางานรวมกบเยาวชนในโรงเรยนกทาไดยาก มกจะดงนกเรยนมารวมกนทางานไดนอยเพราะสวนใหญมงการเรยน ตองอาศยทนทางสงคมในลกษณะของความเปนเพอน ญาต เปนนกเรยนชนเดยวกน ตองมความสนก ทงนเนองจากเยาวชนมทางเลอกอนมาก เชน เลนเกมสคอมพวเตอร ซงสนกและทาทายกวา นอกจากนการชกชวนเพอนผชายมารวมทากจกรรมจะยากกวาชกชวนผหญง 7) ขาดทนทรพยในการทากจกรรมใหตอเนอง โดยเฉพาะเยาวชนทเปนกลมหรอเครอขายใหม ทยงไมคอยรชองทางหรอยงไมไดรบการยอมรบจากหนวยงาน ดงนนควรมแหลงทนทจะใหโอกาสแกเครอขายใหมๆในการดาเนนกจกรรมและเรยนรจากประสบการณททา ใหมการสรางเสรมทกษะในการในการเขยนโครงการเพอขอรบทนจากหนวยงานหรอแหลงทนอนๆ 8) ขาดคนทจะมาเปนพเลยง (mentor) ในการใหคาแนะนาปรกษาโดยเฉพาะดานวชาการและการวจย ทจะมาชวยในดานการเขยนโครงการและระเบยบวธการวจย รวมทงใหคาแนะนาในการถอดบทเรยน และการจดการความร


106

107

สรปและเสนอแนะ

ทนทางสงคมเปนปจจยหนงทไดรบความสนใจและยอมรบมากขนในปจจบน เปนรากเหงาของการพฒนาและการแกไขปญหาตาง ๆ ทนทางสงคมมสวนสมพนธกบการพฒนาคณภาพชวตของเยาวชน การพฒนาเดกและเยาวชนจาเปนอยางยงทจะตองอาศยทนทางสงคม การนาทนทางสงคมทมอยมาเสรมสราง พฒนา และใชใหเกดประโยชน จะชวยใหเดกและเยาวชนมโอกาสในการพฒนา สามารถพงพาตนเองได มการดาเนนชวตอยางมความหมาย รสกวาตนเองมคณคา อยในสงคมอยางมความสข และมความเปนอย (well-being) ทดขน

การศกษาครงนมวตถประสงค 3 ประการคอ 1) เพอศกษาองคประกอบและมตของทนทางสงคมทเกยวของกบเดกและเยาวชน 2) เพอศกษากระบวนการนาทนทางสงคม มาใชในการเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายและพฒนาความเปนอยทดของเดกและเยาวชน 3) เพอนาเสนอนโยบาย มาตรการและกลไกในการสงเสรมการนาทนทางสงคมมาใชในการพฒนาความเปนอยทดของเยาวชน

วธการศกษา เปนการศกษาทงเชงปรมาณและคณภาพ โดยกลมตวอยางเปนเยาวชนทงใน

โรงเรยนและนอกโรงเรยนจากจงหวดตางๆทวประเทศ ทไดรบการคดเลอกใหเขารวมกจกรรมสภาเยาวชนจงหวด ทจดขนทกภาคในชวงเดอนเมษายน ถงเดอนมถนายน พ.ศ. 2549 โดยสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดกและเยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย จานวน 680 คน สาหรบการเกบขอมลเชงคณภาพทาเพอนาขอมลมาเสรมขอมลเชงปรมาณ โดยการสนทนากลมและการสมภาษณระดบลกเยาวชนทเปนตวแทนของแตละจงหวด และผมสวนเกยวของกบการพฒนาเดกและเยาวชน เชน คร พระ เจาหนาทรฐ อบต.และ องคกรพฒนาเอกชน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล สาหรบขอมลเชงปรมาณใชแบบสอบถาม สวนขอมลเชงคณภาพใชแนวคาถาม

กศล สนทรธาดาและคณะ บทท 5 สรปและเสนอแนะ

108

5.1 ผลการศกษาและการอภปรายผล 5.1.1 องคประกอบและมตของทนทางสงคม การศกษาครงนแบงทนทางสงคมเปน 4 ดาน/องคประกอบ ตามวธการแบงของ สานกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คอดานทนมนษยหรอทนทเกยวของกบตวเยาวชนเอง ทนสถาบนไดแก สถาบนครอบครว โรงเรยน ชมชน สถาบนศาสนา/วด ซงมความใกลชดกบเยาวชนในการกลอมเกลาเยาวชน หนวยงานภาครฐและเอกชน/ องคกรพฒนาเอกชน ซงใหการสนบสนนและชวยเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเยาวชน และสอซงมสวนในการชนาเยาวชนใหเดนตามกระแสสงคม ทนวฒนธรรมซงเปนทนทางสงคมทมอยเดมและกาลงลดความสาคญลงเรอยๆหากเยาวชนไมนามาใชใหเปนประโยชน รวมทงทนองคความรหรอภมปญญาทมอยเดม และทถอดองคความรใหมจากการปฎบต โดยการศกษาครงนเนนไปททนมนษยและทนสถาบน สวนดานมตของทนทางสงคมทเกยวของกบเยาวชน กมหลายมตในแตละองคประกอบ เยาวชน เปนทนมนษยทถอเปนทนทางสงคมทสาคญ โดยเยาวชนทเปนกลมตวอยาง สวนใหญเปนเยาวชนทมความสนใจหรอทากจกรรมอยแลว 2 ใน 3 กาลงเรยนอยมธยมศกษาตอนปลาย มเกรดการเรยนอยในระดบด และมความมนคงดานอารมณอยในระดบสง สวนใหญเปนคนราเรง แจมใส อารมณด สนกสนาน และมหลกการ ชอบทาตวธรรมดา มมนษยสมพนธ และมมตทนาสนใจไดแก ดานการใชเวลา เยาวชนกวาครงใชเวลาในชวตประจาวนไปกบการทากจกรรมโรงเรยน พกผอน/นนทนาการ และทากจกรรมครอบครว สวนเยาวชนททากจกรรมดานสงคมมเกอบครง (รอยละ 45) โดยสวนใหญใหเหตผลวา เปนความชอบสวนตว ทาแลวมความสข สรางคณคาใหกบตนเอง อยากใหชมชน/สงคมดขนและพอใจทไดทา (รอยละ 65) สวนเยาวชนทไมทากจกรรมดานสงคมใหเหตผลวา ไมมเพอนรวมทางาน (รอยละ 24) พอ-แมไมเขาใจ (รอยละ 24) และไมคอยมเวลา (รอยละ 21) รวมทงไมรวาจะทาอะไร/ไมมแรงบนดาลใจ สวนการทากจกรรมในยามวาง กวารอยละ 70 เนนกจกรรมไปเทยว บนเทง/นนทนาการ และอานหนงสอ ตามลาดบ ดานเปาหมายชวต เยาวชนเกอบทงหมด (รอยละ 98) มเปาหมายชวตทชดเจน สวนใหญมงเปาไปทความสาเรจดานการเรยนและการทางานมากทสด รองลงมา อยากเปนนกรอง-นกดนตร และนกเขยนโปรแกรม ซงเปนไปตามกระแสสงคมทสะทอนออกมาทางสอ เพราะตวแบบของคนททางานทางดานสงคมทประสบความสาเรจไมคอยปรากฎใหเหน

ดานการมสวนรวม เยาวชนเกอบรอยละ 80 เคยมสวนรวมในกจกรรมเพอสงคม ไดแกคายอาสาพฒนาชนบท (รอยละ 79) การรณรงคตอตานยาเสพตด การดมสราและลดอบตเหต (รอยละ 62)


109

และกจกรรมปลกปา(รอยละ 56) ตามลาดบ สวนกจกรรมทเยาวชนมความตองการหรออยากจะทาไดแก กจกรรมคายตางๆ (เชน คายพฒนาศกยภาพเยาวชน, คายอาสาพฒนาชนบท) (รอยละ 34), กจกรรมรณรงคตางๆ (เชนการตอตานยาเสพตด การดมเครองดมแอลกอฮอล การสบบหร โรคเอดส และรณรงคประชาธปไตย ตามลาดบ) รอยละ 21, และกจกรรมเพอสงคม (เชนการพฒนาครอบครวและชมชน การใหคาปรกษาทกษะชวต) รอยละ 20 ) จากการสมภาษณระดบลก พบวา ปจจยทมผลตอการเขารวมกจกรรมของเยาวชนคอ 1) ทรพยากร ซงไดแก เงนและเวลา 2) ความสนใจ ซงเยาวชนแตละคนมความสนใจในกจกรรมทแตกตางกน บางททาไปกเพราะแรงกระตนจากคร เพอน พระ หนวยงาน หรอผปกครอง 3) วธการรบสมครหรอการระดมคน บางทเยาวชนอาจจะเขารวมตามกลมเพอนหรอรนพทเปนสมาชกกลม/เครอขายอยแลว การสงเสรมสนบสนนใหเยาวชนทากจกรรมเพอสงคม นอกเหนอจากการเรยนจงเปนการสรางโอกาสในการมสวนรวมและสรางทกษะในการทางานรวมกบผอน (civil skill) สรางเครอขาย (network) ฝกความอดทน สรางความมนใจ และเปนการพฒนาอารมณ จตใจใหมนคง ซงจะนาไปสการมจตสาธารณะ เมอเขาโตเปนผใหญอนเปนความหวงของคนในรนตอไป แตการทากจกรรมเพอสงคมกพบอปสรรคปญหาหลายประการ ไดแก ความไมเขาใจของพอแม/ผปกครอง, ขาดความรวมมอของเยาวชนดวยกนเอง และเวลา ตามลาดบ สาหรบเยาวชนททากจกรรมเพอสงคมไดกมพอแม/ผปกครองคอยใหการสนบสนนชวยเหลอ ดงนน เยาวชนควรจะเขารวมทากจกรรมสงคม เพอเตมเตมชวตใหสมบรณโดยตองรจกการแบงเวลา และจาเปนตองทาความเขาใจกบพอแม/ผปกครอง หรอดงพอแม/ผปกครองเขามามสวนรวม/ใหการสนบสนนดวย เพอใหพอแมไดมสวนในการรบรและเขาใจ เปนการเสรมสรางสายสมพนธในครอบครวดวย

5.1.2 ทนทางสงคมดานครอบครว สถาบนครอบครวเปนทนทางสงคมทมความสาคญอยางมากตอเยาวชน โดยพอ-แม จะ

เปนตวแบบของเยาวชน เปนผสรางหรอจากดความหวงและโอกาสของเยาวชน ชวยใหเยาวชนมโอกาสพฒนาทนทมอยในตวใหเกดประโยชนแกตนเองและสงคม สรางความสมพนธภายในครอบครว ทาใหเยาวชนมทพงพาอาศย ไววางใจ สรางความสมพนธเชอมตอกบชมชนในวงกวาง ปจจบนครอบครวไทยกาลงเผชญกบความทาทายตอความแปลยนแปลงทางเศรษฐกจ-สงคมเปนอยางมาก


110

ขอคนพบจากการศกษาน ชใหเหนวาครอบครวและเยาวชนยงมสมพนธภาพทดตอกน แมวาพอ-แมจะมระดบการศกษาไมสง (รอยละ 80 จบชนประถมปท 4) แตเยาวชนสวนใหญกมความสมพนธทดกบครอบครว โดยความสมพนธในครอบครวอยในระดบปานกลาง (รอยละ 41) และระดบสง (รอยละ 48) มเพยงสวนนอย (รอยละ 1-2) ทมความสมพนธในระดบทนาเปนหวง และอก รอยละ 10 ไมมพอ-แม/ครอบครว หรอขาดทนทางสงคมดานครอบครว นอกจากน ยงพบอกวา เยาวชนทมระดบความสมพนธกบครอบครวสง จะใหความไววางใจกบคนรอบขางสง มระดบความมนคงทางอารมณสง และมคณภาพชวตทด ดงนนการสงเสรมใหครอบครว/พอ-แม ใหเวลาแกลกมากขน ใหการเอาใจใสดแล ใกลชด สนทสนม และทากจกรรมรวมกนใหมากขน คอยใหการชวยเหลอ สงเสรมสนบสนน/ใหโอกาสลกไปทากจกรรมเพอสงคม กจะชวยใหเยาวชนสามารถไปทากจกรรมเพอสงคม หรอไปทากจกรรมนอกหลกสตร หาทกษะชวตนอกเหนอจากการเรยนไดดวยความสบายใจ ผปกครองและเยาวชนทเขามามสวนรวมในการทากจกรรมเพอสงคมกจะเปนตวแบบทดของสงคมดวย

5.1.3 ทนทางสงคมดานโรงเรยน

โรงเรยนนอกจากจะเปนทนทางสงคมในดานทเปนแหลงเรยนรดานวชาการ ควบคไปกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรมแลวยงเปนแหลงทจะหลอหลอมบรรทดฐานทางสงคมดานความรบผดชอบตอตนเองและผอน ความเออเฟอเผอแผตอเพอนมนษย ฯลฯ รวมทงทกษะตางๆ เชน ทกษะชวต ทกษะการทางานเพอสงคม ทกษะการปฏสมพนธกบผอน ฯลฯ โดยผานการทากจกรรมนอกหลกสตรตางๆ สวนใหญจะมครเปนผใหคาแนะนา อบรม สงสอนหรอชวยแนะแนวทาง เปนพเลยงให อยางไรกตาม โรงเรยนจะไมสามารถสรางทนทางสงคมใหแกเยาวชนไดดโดยปราศจากความรวมมอและการมสวนรวมของพอ-แม/ผปกครอง ผลจากการศกษาครงน พบวา เยาวชนเกอบรอยละ 80 มโอกาสเขารวมกจกรรมของโรงเรยน/สถานศกษา ทงกจกรรมในหลกสตรและนอกหลกสตร โดยมคร-อาจารย คอยใหการสนบสนน โดยเฉพาะการใหคาแนะนาปรกษา (รอยละ 90) ดานขอมลขาวสาร การประสานงาน และดานกาลงใจ (รอยละ 60) รวมทงดานวสดอปกรณ แรงงาน และทนทรพย ตามลาดบ ครทเปนผใหคาแนะนาปรกษาในการทากจกรรมนอกหลกสตร สวนใหญเปน “ครแนะแนว” เพราะเชอวากจกรรมดงกลาว จะไปสรางความสมดลยใหเดกและเยาวชน ใหมพฒนาการในทกๆ ดานทงดานการเรยน/ ดานสงคม และจรยธรรม รจกการทางานเปนกลม/ทม ฯลฯ ครแนะแนวนอกจากใหคาปรกษาดานการแนะแนวทางการเรยนตอ และปญหาทเกดขนแกเยาวชนแลว ยงเปนผทใหคาปรกษาในการทากจกรรมนอกหลกสตรตางๆ การ


111

เขยนโครงการ หาขอมลขาวสารมาให และประสานงานกบหนวยงานภายนอกหรอเครอขายเดยวกน เพอใหเยาวชนในโรงเรยนไดมโอกาสในการทากจกรรมอนๆนอกเหนอจากการเรยน แตบางครงกทาใหนกเรยนมปญหาขดแยงกบครวชาการดวย ถานกเรยนไมสามารถจดสรรเวลาใหกบการเรยนตามเกณฑทวางไว ดงนนโรงเรยนจงนาจะเปนแหลงทสรางเสรมโอกาสใหแกเยาวชน ในการฝกทกษะดานการใหบรการ ชวยเหลอเพอน ชมชน/สงคม โรงเรยนควรใหการสนบสนนทงกจกรรมการเรยนและกจกรรมนอกหลกสตร รวมทงดานการเงนและสงอานวยความสะดวก ในการทากจกรรมนอกหลกสตรในและนอกโรงเรยน และสรางการมสวนรวมของผปกครอง เพอใหผปกครองไดเขามามสวนในการสนบสนนและเขาใจสงทเยาวชนสนใจทา

5.1.4 ทนทางสงคมดานชมชน ชมชนเปนทนทางสงคมทเปนแหลงเรยนรทเยาวชนใหความสนใจและแสดงความ

รบผดชอบทขยายจากครอบครว โรงเรยน เยาวชนทอยในสงแวดลอมชมชนทมทนทด กจะชวยใหเดกไดเรยนร และมสวนรวมรบผดชอบชมชนของตนไดมาก ผลการศกษาครงน พบวา ทนชมชนทวดจากหลายมต (เชน ความเอออาทร ความรวมมอของคนในชมชน ระบบเครอญาต ความไววางใจ จตสานกรกทองถน ความสามคค และความตนตวทางการเมองของคนในชมชน) สวนใหญอยในระดบปานกลาง (กวารอยละ 70) จนถงมาก (รอยละ 27) วฒนธรรม ประเพณ ศาสนา กยงเปนสงทผกพนกบวถชวตของคนในชมชนอยางแนบแนน โดยเฉพาะประเพณสงกรานต การทาบญในวนสาคญทางศาสนา และวฒนธรรมการไหว/เคารพบรรพบรษ เปนตน

ปจจบนสภาพแวดลอมในชมชนมทงสภาพแวดลอมทด เชน มสนามกฬาหรอสถานทออกกาลงกาย (รอยละ 56) มรานหนงสอใหเยาวชนไดเลอกอาน (รอยละ 29) และมรานอนเตอรเนต ทใหเยาวชนสามารถตดตอหรอหาขอมลขาวสารจากโลกภายนอก และสภาพแวดลอมทจะยวยนาพาเยาวชนไปในทางทไมด กลาวคอ (รอยละ 40) มรานเกมส, (รอยละ 35) มสถานบนเทง (เชน คาราโอเกะ ไนทคลบ ผบ ฯ) มสถานทเลนการพนน (เกอบรอยละ 20) และโรงภาพยนตร (รอยละ 11) รวมทงรานคาปลก (เกอบรอยละ 25) ทเดกและเยาวชนจะหาซออาหารขยะ หรอขนมหวาน เหลา บหร และสนคาอนๆ ได

ดงนน ชมชนจงจาเปนตองเพมสงแวดลอมหรอพนทดานดใหแกเยาวชนใหมากขน สรางแหลงเรยนรนอกหองเรยน ดานภมปญญา วฒนธรรม วถชวต ประวตศาสตร งานอาชพ และสงแวดลอมเปนตนใหแกเยาวชน ในขณะเดยวกนกลดหรอควบคมสงแวดลอมดานทไมดใหนอยลง


112

นอกจากน มชมชนจานวนมากทจดกจกรรม โดยเฉพาะกจกรรมเพอคนในชมชน (รอยละ 51) และกจกรรมกฬา (รอยละ 41) โดยไดรบการสนบสนนจากองคกรชมชน (เชน อบจ., อบต., และเทศบาล) และหนวยงานทเกยวของ ทาใหเยาวชนเกอบครงหนง (รอยละ 46) ไดเขามามสวนรวมในการทากจกรรมเพอชมชน, กจกรรมคายและอบรม (รอยละ 25), กจกรรมกฬา (รอยละ 14), และกจกรรมรณรงคตางๆ (รอยละ 12) ซงจดโดยหนวยงานตางๆ เปนทนาสงเกตวา แมชมชนจะมการจดกจกรรมกฬามาก แตมเยาวชนไปรวมนอย อาจเนองมาจากกจกรรมดงกลาวจดใหคนทกวย ซงไมตอบสนองความตองการของเยาวชน

อยางไรกตามกจกรรมททาเพอชมชน โดยเฉพาะกจกรรมดานบรการชมชน อบต. ควรใหการสนบสนนดานงบประมาณใหมากขน กจกรรมชมชนควรไดรบการออกแบบใหมคนหลายๆวย เพอใหเยาวชนไดมโอกาสตดตอและเรยนรกบคนวยอน โดยเฉพาะผใหญ/ผสงอาย ซงเปนทนทางสงคม อาจจะทาหนาทเปนพเลยงหรอผใหคาปรกษาแกเยาวชน นอกจากนกจกรรมชมชนตองไดรบการออกแบบเปนอยางด เพอเสรมสรางทกษะการเรยนรและความเขมแขงใหเยาวชนหรอเครอขายเยาวชนไดจรง เยาวชนทเขามามสวนรวมในกจกรรมดงกลาว จะไดทกษะในการทางานเพอสงคม และควรไดรบการยกยองหรอประกาศเกยรตคณ หรอใหเปนคะแนนกจกรรมในโครงการทเชอมตอกบโรงเรยน

5.1.5 ทนทางสงคมดานสถาบนศาสนา/วด วดมความสาคญตอการกอเกดและเปนศนยกลางของทนทางสงคมของเยาวชน เปนศนยรวมจตใจและการจดกจกรรมตางๆของเยาวชน จากการสนทนากบพระทมบทบาทในการเสรมสรางและพฒนาทนทางสงคมของเยาวชน พบวา มพระหรอวดจานวนมากขนทจดอบรมใหความรแกเดกและเยาวชน และสนบสนนเยาวชนในการจดตงกลมเพอทากจกรรมตางๆ เชน กลม ยวธรรมทตทใชหลกสามธรรม กลมเยาวชนเมลดพนธแหงสนต กลมเยาวชนรกษปา โครงการวดปลอดบหร, และโครงการโรงเรยนวถพทธ เปนตน นอกจากพระ/วด จะเปนศนยรวมจตใจของคนทกเพศทกวยแลว ยงมการนาคาสอนของศาสนาไปฟนฟจตใจของเยาวชนทอยในภาวะเสยง (เชนเยาวชนทตดยาเสพตด ตดเอดส) ตอการถกแบงแยกจากสงคม (ทเรยกวา Population at risk social exclusion) กรณตวอยางของพระอาจารยทศนยพฒนาคณธรรม จงหวดพระนครศรอยธยา ทนาศาสนามาชวยฟนฟและพฒนาคณภาพชวตของเยาวชนทตดยาเสพตดใหสามารถกลบคนสสงคมไดบางสวน (แมจะไมทงหมด) และตวอยางเลกๆ ของเยาวชน“ยวธรรมทต” ของอาเภอแกงกระจาน จ.เพชรบรทนาความชวยเหลอไปใหเดกชาวกระเหรยง /กระหราง ทอย


113

ตามแนวชายแดนไทย-พมาซงเปนเดกดอยโอกาส ทาใหเดกเหลานน มความสขและรสกไมถกทอดทง ซงเปนการสอนใหเยาวชนรจกการแบงปนและใหความชวยเหลอแกคนทดอยกวา 5.1.6 หนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน และภาคเอกชน ปจจบนมหนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน(NGO) และภาคเอกชน จานวนมากทใหการสงเสรมสนบสนนเยาวชนในการทากจกรรมตางๆ ทงกจกรรมดานการพฒนาชมชน อาชพ สขภาพ/เอดส/เพศศกษา/อนามยเจรญพนธ ยาเสพตด และกฬา เปนตน ซงกจกรรมสวนใหญเกยวของกบภาระงานหรอเปาหมายของหนวยงานนนๆ ทงหนวยงานระหวางประเทศ หนวยงานระดบชาต และระดบทองถน จากการสมภาษณระดบลก พบวาหนวยงานตางๆ ทใหการสงเสรมสนบสนนเยาวชนกมทงการสนบสนนดานงบประมาณ วสดอปกรณ สอ และสงอานวยความสะดวกตางๆ การพฒนาความร ทกษะ และประสบการณใหแกเยาวชน เพอใหมการพฒนา ระบบคด และฝกปฏบต แตบางครงกมปญหาดานความเขาใจทไมตรงกน ผใหญขาดทกษะในการทางานกบเยาวชน มทศนคตทไมคอยไววางใจกน จงควรใหมการสอสารกนใหมากขน ใหโอกาสแกเยาวชนในการทางาน ผใหญควรทาหนาทสนบสนน ใหคาแนะนาปรกษา ไมใชสงการ การทางานจงจะลนไหลด แตความชวยเหลอดานงบประมาณจากภาครฐมกไมเพยงพอทจะสรางสรรคกจกรรมใหมๆ และตอเนอง และมขนตอนและหลกฐานการใชเงนทยงยาก บางครงเยาวชนตองระดมทนเองจากพอแม ผปกครอง และธรกจเอกชน เพอมาทากจกรรม สวนภาคเอกชนยงมบทบาทนอยในการสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชน ดงนนถาภาคเอกชนมการจดสรรทรพยากรเพอสนบสนนกจกรรมสรางสรรคของเยาวชน กจะชวยสงเสรมทนทางสงคมของเยาวชนไดอกมาก 5.1.7 สถาบนสอ สอโทรทศนและวทย เปนสอทเดกและเยาวชนเขาถงและเชอถอไดมากทสด ตามลาดบ ดงนนขอมลขาวสารทผานสอดงกลาว จงมอทธพลตอความเชอ และพฤตกรรมเลยนแบบของเดกและเยาวชนอยางมาก จงมความจาเปนอยางยงทผปกครองควรกลนกรอง และใหคาแนะนาหรอเลอกรายการโทรทศนทเหมาะสม นอกจากนยงมสอสรางสรรคทเยาวชนสรางขนเองหรอมสวนรวมในการสราง เพอประโยชนตอเยาวชนและสงคม


114

5.1.8 ปญหาเยาวชนและแนวทางแกไขปญหา

เยาวชนไดสะทอนปญหาเยาวชนตามลาดบความสาคญ คอปญหาการใชสงเสพตด เชน บหร สรา และยาเสพตด ปญหาเพศสมพนธและสอลามก ปญหาความรนแรง หนเรยน ปญหาคานยมการบรโภคและการเลยนแบบ (ซงสะทอนออกมาชดเจนในเปาหมายชวต อนดบ 2 ของเยาวชนวาอยากเปนดารา นกรอง นกแสดง) และปญหาตดเกมส/การพนน สาเหตของปญหาเยาวชนระบสาเหตของปญหาวามาจากตวเยาวชนเอง ทขาดสต ความยงคด หรอประสบการณ รองลงไปคอสภาพแวดลอมของสงคมปจจบน และการอยากรอยากลองของเยาวชน การแกปญหา เยาวชนไดเสนอใหรฐบาลและหนวยงานทเกยวของเขามาแกไขปญหาให แทนทจะใหเยาวชนและครอบครวชวยกนแกปญหาเองคงไมพอ ทศนะของเยาวชนดงกลาว สะทอนความใหญโตซบซอนของปญหา ยากทครอบครวจะชวยดแลหรอเยาวชนจะปรบเปลยนตวเอง สงยวยตางๆ ไมวาจะเปนสอลามก/สอดานเพศ และสอโทรทศน คบคลานเขาไปถงตวเยาวชน สงเสพตดหรอการพนน กคบคลานมาอยใกลสถานศกษาและเขามาในชมชน จงเปนเรองทรฐบาลหรอหนวยงานตองเขามาชวยแกไข โดยใชอาจมาตรการทางกฎหมาย/การบงคบใชกฎหมาย และสรางนโยบายทจะชวยใหเยาวชนหางไกลจากสงยวยตางๆ ดงกลาว โดยเยาวชนกลมหนงใหความเหนวา ทตองใหรฐบาลหรอหนวยงานเขามาชวยแกไขกเพราะทผานมารฐบาลหรอผใหญเปนผสราง/นาพาปญหาตางๆมาใหเยาวชน และมกทาตวเปน “คณพอรด” หรอคดหาทางแกไขปญหาใหแกเยาวชนมาตลอด โดยไมใหโอกาสเยาวชนเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาของเยาวชนเอง ดงนน จงจาเปนทรฐบาลหรอหนวยงานตองใหโอกาสแกเยาวชนไดเขามามสวนรวม ในการสรางนโยบายและแกไขปญหาของเขารวมกบรฐบาลหรอหนวยงาน

5.2 อภปรายผลการศกษา

5.2.1 กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายเยาวชน การพฒนาเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายเยาวชน มหลายรปแบบ ไดแก 1) การจดตงเครอขายเยาวชนทเปนทางการ เปนกระบวนการดานนโยบายทรฐบาลหลายยค

หลายสมย ไดพยายามจดตงกลมหรอเครอขายเยาวชนขนมาใหม เชนเครอขายยวเกษตรกร เครอขายโรงเรยน และสภาเดกและเยาวชน เปนตน เพอใหเกดโครงสรางทนทางสงคมและเกดพลงทางสงคม ใน


115

การขบเคลอนหรอแกปญหาสงคม รวมทงสงเสรมความเปนอยทดของเยาวชน เยาวชนทเขารวมกจกรรมสภาเดกและเยาวชนใหความเหนวา สภาเดกและเยาวชนเปนเครอขายทมความสม- พนธ ในแนวตง มหลกการคดเลอกมาตามลาดบชนจากลางมาสบน (bottom-up) คอสวนใหญคดเลอกจากสภานกเรยนของโรงเรยนในตาบล มาสอาเภอ และจงหวด มาเปนสภาเดกและเยาวชนจงหวด เยาวชนททางานเครอขายในพนทมโอกาสเขามานอยมาก แลวรวมกนจดตงเปนสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย มการกาหนดตาแหนง เชน ประธาน กรรมการและสมาชก เปนตน ทาใหสทธประโยชนจากการเขารวมสภาไมเทาเทยมกน เกดการแบงแยกระหวางเยาวชนในสภาฯและนอกสภาฯ แตเวลาปฎบตกมการสงการลงมาจากขางบนลงลาง (top-down) ไมมการสารวจความตองการหรอทาประชาพจารณกบกลมเยาวชนวาเยาวชนตองการอะไร กระบวนการหลอหลอมหรอสรางทนใหเยาวชน กทาโดยการจดอบรม ใหทากจกรรมตางๆอยางทเคยทามา และการจดเวทนาเสนอปญหา กไดปญหามาอยางททาในเวทอนๆ ทาใหไมสามารถแกปญหาไดจรง เยาวชนเสนอแนะวา การทางานกบเยาวชนตองใหอสระทางความคด มอสระในการตดสนใจ กจกรรมเยาวชนนาจะคดโดยเยาวชน มหนวยงานเปน “เปนผใหญทคอยสนบนน” ดานงบประมาณ เครองไมเครองมอ และใหคาปรกษา ไมควรมกฎระเบยบมากมาย เปนการทางานรวมกนโดย “มเดกนา ผใหญหนน” ควรใหมการระดมความคด มการแลกเปลยนเรยนรรวมกน ใหการทางานมลกษณะบรณาการ ทมเยาวชนเปนศนยกลาง และยดประโยชนของทกฝาย เพอใหงานบรรลเปาหมายทวางไวอยางแทจรง

2) เครอขายทเกดขนโดยธรรมชาต เครอขายนมกเกดจากการทมคนความคดตรงกนหรอประสบปญหาเดยวกน มารวมตวกนเพอแกปญหารวมกน แลกเปลยนความคดหรอประสบการณ และแสวงหาทางเลอกใหมทดกวา เครอขายนมกเปนเครอขายทมอยแลวในพนท มความสมพนธกนในลกษณะแนวราบมากกวาแนวตง คออาศยความเปนพนอง คนในชมชนเดยวกน มความผกพนรกใคร มความไววางใจกน เชน เครอขายลมนา เครอขายปาชมชน เครอขายเกษตรอนทรย ฯลฯ แตเครอขายดงกลาวกยงไมมพลงมากพอ ทจะผลกดนนโยบายเพอการแกปญหา หรอพฒนาเดกและเยาวชน เพราะยงไมมเครอขายการทางานในทกระดบ และยงขาดการถอดองคความรทไดจากการทางาน

3) เครอขายววฒนาการ เปนเครอขายทมไดเปนไปโดยธรรมชาตแตแรกเรม และกไมไดถก

จดตงโดยตรง แตมกระบวนการพฒนาผสมผสาน โดยเรมจากบคคล/กลมบคคล ทมารวมตวกนดวยวตถประสงคกวางๆเพอการพฒนาตนเองกอน แลวคอยมาเรยนการแกปญหาของตนเอง ครอบครวและ


116

ชมชน มการเรยนรรวมกน มจดศนยรวมและสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของเครอขาย ใหเยาวชนไดมสวนในการรวมคด รวมทา มการแลกเปลยนเรยนรกบเครอขายอน ไดประกายความคดจากภายนอกหรอจากเครอขายอนแลว จงเกดการรวมตวกนเหนยวแนนขน สรางพนธะสญญาตอกนจนเปนเครอขายทเขมแขงเหมอนเครอขายธรรมชาต มการถอดบทเรยน รวบรวมองคความร และนามาแลกเปลยนซงกนและกน เชน เครอขายยวชนสรางสรรค กลมรกษเขาชะเมา กลมไทยทรงดาและ กลมยวธรรมทต เปนตน

อยางไรกตาม เครอขายนยงขยายเครอขายไปไมมากพอ และขาดกระบวนการเชอมโยงกบเครอขายตางๆ โดยเฉพาะเครอขายจดตงทเปนทางการ จงขาดพลงในการผลกดนในระดบนโยบาย ดงนนเพอใหเกดความเชอมโยง และเสรมความสมบรณซงกนและกนระหวางเครอขายตางๆ หรอกบองคกรททางานดานเยาวชนดวยกน จงควรใหเครอขายเยาวชนมาทางานรวมกนหรอหนนกน เพอใหเกดพลงในการขบเคลอนงานดานเยาวชน มการแลกเปลยนประสบการณ ขอมล ขาวสาร มการเรยนรซงกนและกน และประสานงานกน รวมทงลดความซาซอนหรอแขงขนกนในการจดกจกรรม เพอใหประหยดงบประมาณ และเกดประโยชนแกกลมเยาวชน/เครอขายใหมากขน

5.2.2 กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

จากการการสนทนากลมเยาวชน พบวา กระบวนการนาทนทางสงคมมาเสรมสรางความเปนอยทดของเดกและเยาวชน โดยใหเยาวชนเขามามสวนรวมในกจกรรมกลม/เครอขาย หรอกจกรรมสงคม มกระบวนการ ผลผลตและผลลพธ ดงน

ก. กระบวนการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเดกและเยาวชน ทผานมาทาโดย

1) การเพมพนความร ทกษะ และประสบการณใหแกเยาวชน ทาใหเยาวชนมทกษะในการเขา

หาผใหญ มทกษะในการตอรองและทกษะชวต การจดเวทเพอการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมและเครอขาย ทาใหเยาวชนกลาคด กลาทา และกลาแสดงความคดเหน แตการถอดองคความรจากประสบการณ การจดการองคความรและการศกษาวจย ยงมการทากนนอย ยกเวนเครอขายทตงมานาน

2) การปรบกระบวนการคดของเยาวชน ใหคดอยางเปนระบบ


117

3) การปลกฝงจตสานก เพอใหเกดจตสานกรกทองถน และจรรโลงศลปวฒนธรรมทองถนใหคงอย

4) การสรางศกยภาพในการระดมทนมาทากจกรรม เพราะงบประมาณทไดมกจะนอย ไมเพยงพอในการดาเนนงาน จงตองระดมทนจากภาคเอกชน/ประชาชน ข. ผลผลตจากการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเดกและเยาวชน ไดแก 1) เยาวชนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทดขน คอมความรบผดชอบมากขน กลาแสดงออกและมความเชอมนในตวเองมากขน ประหยดอดออมมากขน เปนคนใจเยนขน รวมทงลดพฤตกรรมเสยงตางๆ ทวยรนมกทากน 2) ยกระดบจตใจ/จตสานกของเยาวชนใหดขน เยาวชนเขาใจรากเหงาของตวเอง เกดความรกสามคค มจตสานกอยากทาประโยชนใหกบชมชนถนเกดและสงคม มความภาคภมในตวเอง 3) ยกระดบคณธรรม จรยธรรม โดยการตอบแทนแผนดนเกด และทาความดถวายในหลวง 4) มวธคดทเปนระบบมากดขน ค. ผลลพธจากการเสรมสรางทนทางสงคมตอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน การทเยาวชนเขารวมกจกรรมทางสงคม พบวา เยาวชนมความเปนอยทดขนในหลายๆ ดาน ไดแก 1) ไดรบประโยชน/ผลตอบแทนทด คอไดรบโอกาสมากกวาคนอน มผลงานไปสมครเรยนตอ/สมครงาน มโอกาสไดไปศกษาดงาน เพอแลกเปลยนเรยนร 2) ไดรบการยกยอง เปนทยอมรบของพอ-แม รนนอง และคนในสงคม 3) มคนรจก/ไดเพอน มกลยาณมตร และมเครอขายมากขน ทงในระดบจงหวด ประเทศ และตางประเทศ 4) รสกตวเองมคณคามากขน ทาใหการดาเนนชวตในครอบครวอบอนขน


118

5.2.3 ปญหาอปสรรคในการเสรมสรางทนทางสงคมใหแกเดกและเยาวชน

1) ขาดผประกอบการหรอผนาทางสงคมมออาชพ (Social entrepreneur) ซงจะเปนผทจะขบเคลอนกจกรรมเพอสงคมของเยาวชน ใหเกดผลกระทบในวงกวางอยางมประสทธภาพ ขอมลเชงคณภาพจากการสมภาษเยาวชนททากจกรรมเครอขายดานเดกและเยาวชน ใหขอคดวา ผประกอบการทางสงคมจะตองมคณสมบต คอ มคณลกษณะของความเปนผนา สามารถประสานงานกบองคกรพนธมตรอนๆ มทกษะในการดแลจดการเครอขาย มทกษะในการพดคยกบผใหญไดด มความรอบรทกดาน มความสามารถในการพดภาษาองกฤษในการสอสารกบผอน เพราะจะตองมการไปดงานหรอทางานรวมกบชาวตางประเทศ มทกษะในการระดมทน และทสาคญทสด คอ การยอมรบและรบฟงความคดเหนของสมาชกเครอขาย

2) ผใหญทเปนทงขาราชการหรอทางานในหนวยงาน มกไมคอยมทกษะในการทางานรวมกบเยาวชน ขาดความเขาใจซงกนและกน และขาดความไววางใจซงกนและกน ดงนน ควรมการปรบทศนคตของผใหญ รวมทงองคการปกครองสวนทองถน (อปท.) ทจะตองเปนผรบผดชอบงานดานเยาวชนตอไปในอนาคต มองเยาวชนในทางบวก ใหโอกาสเขาทาความด

3) การจดกจกรรมของเยาวชนหลายกลม ไมไดสรางกระบวนการคดเชงสงคม ใหเกดการรเทาทนกระแสสงคมบรโภคแกเยาวชน และเชอมโยงกบวถชวตจรงของเยาวชน เพอสรางกระบวนการคด วเคราะหจากตนเอง เรยนรจากวถชวตของเยาวชน และรจกการพงพาตนเอง ไมเปนทาสบรโภคนยม

4) ครในโรงเรยนทมจตอาสามมาก แตไมมชองทางและเวลาททาใหเขาไดเขาใจเยาวชน เพราะตองใชเวลาในการดแลครอบครวหรอมภารกจอน นอกจากนยงมปญหาความไมเขาใจกนระหวางครดานวชาการกบครแนะแนวซงสวนใหญครแนะแนวจะเปนคนททากจกรรมรวมกบเยาวชนในโรงเรยน ในฐานะทเปนทงทปรกษา พเลยง และเปนผใหคาแนะนาในเรองตางๆ ดงนนจงควรมการทาความเขาใจกบครทสอนวชาอนดวย โดยใหมการสอสารกนอยางสมาเสมอและทาความเขาใจวาทกวชามความสาคญเทากน แนะนานกเรยนใหรจกการแบงเวลาในการทากจกรรม

5) ขาดความรวมมอในการทางานรวมกนระหวางเครอขายจดตงอยางสภาเดก และเยาวชนกบเครอขายธรรมชาตทมอยเดม แมวาจะมมความยากลาบาก เพราะมจดเนนทแตกตางกน สภาเดกและเยาวชนเนนการทางานแบบมโครงสรางทแนนอน แตเครอขายธรรมชาตทมอยเดมเนนการทางานเชงพนททไมยดตดกบกรอบการทางานหรอโครงสราง แตเนนการแกปญหาความสนใจของเยาวชนและการมสวนรวม เพอเตมเตมซงกนและกน


119

6) ขาดอาสาสมครในการทางานและในการขบเคลอนงาน บางครงกลมเยาวชนอาสาสมครนอกโรงเรยนอยากมาทางานรวมกบเยาวชนในโรงเรยนกทาไดยาก มกจะดงนกเรยนมารวมกนทางานไดนอยเพราะสวนใหญมงการเรยน ตองอาศยทนทางสงคมในลกษณะของความเปนเพอน ญาต เปนนกเรยนชนเดยวกน ตองมความสนก ทงนเนองจากเยาวชนมทางเลอกอนมาก เชน เลนเกมสคอมพวเตอร ซงสนกและทาทายกวา นอกจากนการชกชวนเพอนผชายมารวมทากจกรรมจะยากกวาชกชวนผหญง

7) ขาดทนทรพยในการทากจกรรมใหตอเนอง โดยเฉพาะเยาวชนทเปนกลมหรอเครอขายใหม ทยงไมคอยรชองทางหรอยงไมไดรบการยอมรบจากหนวยงาน ดงนนควรมแหลงทนทจะใหโอกาสแกเครอขายใหมๆในการดาเนนกจกรรมและเรยนรจากประสบการณททา ใหมการสรางเสรมทกษะในการในการเขยนโครงการเพอขอรบทนจากหนวยงานหรอแหลงทนอนๆ 8) ขาดคนทจะมาเปนพเลยง (mentor) ในการใหคาแนะนาปรกษาโดยเฉพาะดานวชาการและการวจย ทจะมาชวยในดานการเขยนโครงการและระเบยบวธการวจย รวมทงใหคาแนะนาในการถอดบทเรยน และการจดการความร

5.3 ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาองคประกอบของทนทางสงคมและกระบวนการนาทนทางสงคมมาสรางความเปนอยทดของเดกและเยาวชนนน พบประเดนทนาจะนามาเปนขอเสนอแนะ ดงตอไปน

5.3.1. ดานนโยบาย 1) ภาครฐควรจะลงทนในการแกปญหาเยาวชน ทเปนปญหาสาคญอนดบตนๆ ในดาน

งบประมาณใหมากขนอยางเปนระบบและตอเนอง โดยการสรางหรอสนบสนนเครอขายทมทนทางสงคมอยแลว หรออาจใหเครอขายททางานดานนน (เชน เครอขายเยาวชนททางานดานสอ หนมาทาสอทใหความรดานเพศศกษา) มาเปนผดาเนนโครงการ โดยมหนวยงานภาครฐ/NGO ททางานเกยวของกบเรองนนๆ ไปอบรมแกนนาเยาวชน ใหลงไปทางานกบกลมเพอนในพนท 2) ภาครฐควรผลกดนใหมกฎหมายพฒนาเดกและเยาวชน และใหมการจดตงกองทนเพอสนบสนนกจกรรมการพฒนาเดกและเยาวชนดานสงคมอยางจรงจงและตอเนอง (เนองจากการใชงบประมาณประจาปมกมความไมตอเนอง/ยงยน) โดยรฐบาลลงทนใหเงนจดตงกองทนขนตา (เชน 300-500 ลานบาท) และงบประมาณรายปอกจานวนหนง (เชน ปละ 50 ลานบาท)


120

3) ภาครฐควรสงเสรมและรวมมอกบองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) และภาคธรกจเอกชน ใน

การจดตงกองทนสนบสนน “กจกรรมเพอพฒนาเดกและเยาวชน” เนองจากภาคธรกจเอกชน ยงมบทบาทนอย ในการใหการสนบสนนกจกรรมเยาวชน โดยรฐบาลอาจใชมาตรการลดหยอนภาษสาหรบองคกรพฒนาเอกชน หรอภาคธรกจเอกชน ทใหการสนบสนนการจดกจกรรมเพอการพฒนาเยาวชน 4) ภาครฐควรมนโยบายในการสราง/สงเสรมใหมผประกอบการทางสงคมมออาชพ ทสามารถทางานขบเคลอนกจกรรมเยาวชนไดอยางตอเนอง ทไดรบผลตอบแทนทสามารถดารงชวตอยไดโดยไมตองเปลยนงานไปทาอยางอน จะไดมตวแบบของคนทประสบความสาเรจทางดานน

5.3.2 ดานการปฏบต 1) เยาวชน เนองจากกลมหรอเครอขายของเยาวชนเปนทนทางสงคมทจาเปนในการ

สรางความเขมแขงของเยาวชน ดงนนเยาวชนจงควรขวนขวายหาขอมลในการทจะเขารวมกจกรรมของกลมหรอเครอขายตางๆ ทมอยมากมายใหตรงกบความตองการหรอความสนใจของตนเอง ไมจาเปนทจะเขารวมกบกลมหรอเครอขายใดเครอขายหนงเพยงอนเดยว แตตองรจกการแบงเวลาใหสมดลยระหวางการเรยนการทากจกรรมเพอสงคม, การทางาน (ถาม) และสขภาพ การทากจกรรมนอกหลกสตรเปนการเสรมสรางทกษะดานตางๆ ใหแกเยาวชน และควรนาทกษะทไดรบไปใชประโยชนในชวตประจาวนดวย โดยเฉพาะทกษะดานการสอสารกบพอ-แม ผปกครอง ใหไดรบทราบและเขาใจ หรออาจนาพอ-แม ผปกครองเขามามสวนรวม การทากจกรรมเพอสงคมควรเชอมโยงกบครอบครว โรงเรยน และสถาบนศาสนาเปนเบองตน ซงสถาบนดงกลาวจะเชอมตอไปกบสถาบนอน เชน หนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน ภาคเอกชน และสอ นอกจากนเยาวชนสวนใหญมเปาหมายชวตทชดเจน ดงนน จงควรกระตนใหเยาวชนมการวางแผนชวตใหไปสเปาหมายดงกลาว 2) ครอบครว เปนสถาบนทใกลชด และเยาวชนใหความไววางใจมากทสด ครอบครวควรสงเสรมและสนบสนนใหเยาวชนมโอกาสกาวไปหาประสบการณใหมๆ พอ-แม/ผปกครองควรจะใหเวลากบลกมากขนโดยเขาไปมสวนรบร ตรวจสอบ และมสวนรวมในกจกรรมสงคม เพอเปนตวแบบทด และเปนการสงเสรมความสมพนธภายในครอบครว ใหแนบแนนมากขน แมวาพอ-แมจะไมไดอยดวยกบเยาวชนกตาม แตกการตดตาม ถามไถ หวงใย เอออาทรกมสวนชวยใหเยาวชนไมออกนอกลนอกทาง


121

3). โรงเรยน ผลการศกษาชใหเหนวา โรงเรยนมสวนในการสงเสรมเยาวชนใหมโอกาสในการทากจกรรมนอกหลกสตร โดยมครเปนผคอยใหคาแนะนา ปรกษาหรอเปนพเลยงให ดงนน โรงเรยนจงควรสรางยทธศาสตรความรวมมอกบผปกครองและชมชน เพอใหผปกครองไดเขามามสวนรวมในการสนบสนนสงเสรมกจกรรมนอกหลกสตร โดยเฉพาะกจกรรมททาเพอสงคม ทาใหผปกครอง/พอ-แม ไดเขาใจสงทเยาวชนสนใจจะทา และเปนตวแบบใหเยาวชนและผปกครองดวยกน นอกจากนการสรางยทธศาสตรรวมมอกบชมชน และสถาบนศาสนา/วด และสถาบนอน (เชน หนวยงานภาครฐ) จงมความจาเปน เพอเปดโอกาสใหเยาวชนไดออกไปเรยนรประวตศาสตรและเขาใจชมชนทตนเองอยอาศย เพอสงเสรมจตสานกรกบานเกด ซงปจจบนกมโรงเรยนจานวนหนงททากจกรรม ดงกลาว เพอสรางชมชนใหเปนหองเรยนหรอแหลงเรยนรของเยาวชน และทาใหเยาวชน ไดมโอกาสเรยนรกบคนหลายๆ วย รวมทงเยาวชนในชมชนดวย และมเครอขายทเชอมตอกบชมชน วด และ สถาบนอนๆ ดวย 4) ชมชน เปนสงแวดลอมทใกลตวเยาวชน รองลงมาจากครอบครว และโรงเรยน ชมชนเปนทอยอาศยของเพอน/กลมเพอน และเปนสภาพแวดลอมทเออ/ไมเออตอการพฒนาเยาวชน ชมชนจงเปนแหลงทจะชวยหลอหลอมและปกปองเยาวชนจากภยอนตรายตางๆ ดงนนผใหญในชมชน/ผบรหารชมชน ควรจะชวยกนสรางสภาพแวดลอมทด เปดพนทใหเยาวชนไดมสนามกฬา/สถานทพกผอนหยอนใจทเยาวชนจะไปพบปะกนเพอทากจกรรมดๆ ใหชมชน ชวยกนกวดขนสถานบรการทอาจเปนอนตรายตอเยาวชน เชน รานอนเตอรเนต/เกมส สถานบนเทง หรอรานคาทขายสนคาทเปนอนตรายตอสขภาพของเยาวชน สรางกจกรรมความรวมมอ ทดงเอาเยาวชนในและนอกโรงเรยนมาทากจกรรม/แกปญหาเยาวชน รวมกน โดยการสนบสนนเยาวชนในการทากจกรรมดานการพฒนาชมชน วฒนธรรม ประเพณ ดนตร กฬา และกจกรรมชวยเหลอผดอยโอกาสในชมชน เพอใหเยาวชนไดมสวนรวมและมทกษะในดานการพฒนา การบรหารจดการรวมกบผใหญ เปนการสรางสายสมพนธและเครอขายกบคนตางวย สาหรบกจกรรมกฬา ควรเนนใหเยาวชนเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมกฬา (ไมเฉพาะกฬาตานยาเสพตด) เพอใหมการสรางทมกฬาทงเพอการเขงขนและเพอสขภาพ 5) ทนทางสงคมดานสถาบนศาสนา ควรนาทนทางศาสนาไปใชเปนสอกลางในการขยายเครอขายไปส “เยาวชน” ทเปนกลมดอยโอกาส และเสยงตอการแบงแยกจากสงคม เชน เยาวชนทอยในภาวะเสยงตางๆ เชน เสยงตอการตดยา เสยงตอเอดส เสยงจากการแบงแยกจากสงคม (เชน เยาวชนมสลมทอยใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ดงนน รฐบาลนาจะสรางยทธศาสตรโดยการจดอบรมใหแกเยาวชนพทธและมสลม ไดมาแลกเปลยน ทาความเขาใจซงกนและกน แลวใหเยาวชนเหลานนเปนแกนนาในการสรางความเขาใจระหวางกน ขยายไปสเยาวชนกลมอน ซงเปนการสรางเครอขายเยาวชนไทยพทธ-มสลม อยางไรกตาม กจกรรมดงกลาวตองไดรบการออกแบบเปนอยางด เพอใหเกดการสมานฉนทอยางแทจรง


122

6) ทนทางสงคมดานสอ สอตองผลตรายการทเปนประโยชนตอเดก และเยาวชนและสงเสรมใหเยาวชนไดเขาไปมสวนรวมในการผลตสอ

7) รฐบาล/หนวยงานภาครฐและองคกรพฒนาเอกชน ควรใหเยาวชนเขามามสวนรวมในการจดทานโยบายเพอแกปญหาเยาวชน ใหองคกรพฒนาเอกชนเขามามสวนรวมในการจดอบรม ฝกอาชพ จดเวทเพอการแลกเปลยนเรยนร ประชาสมพนธ และประสานแหลงทนกบกลมเยาวชนในพนท ทตองการจดกจกรรมตามความสนใจ รวมทงสนบสนนงบประมาณในการทากจกรรมเพอสงคมของเยาวชน เพอใหเกดการมสวนรวมรบผดชอบในการแกปญหา และเปนการพฒนาศกยภาพของเยาวชนในพนท

8) หนวยงานภาครฐ โดยเฉพาะสานกสงเสรมสวสดภาพ และพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส ฯ ควรสรางความรวมมอ สงเสรมการเชอมโยง ประสานเครอขายจดตงทเปนทางการ (เชน สภาเดกและเยาวชนจงหวด ยวเกษตกร เปนตน) กบเครอขายธรรมชาตทเปนทนทางสงคมทมอยแลวทงในระดบพนทและสวนภมภาค ใหเขามาทากจกรรมสรางความสมพนธระหวางกลม/เครอขายอยางตอเนอง จงควรนาเครอขายทมอยเดมซงมความเขมแขงอยแลวเขามาหนนหรอมาทางานรวมกน เพราะจะไดมการแลกเปลยนเรยนร ชวยใหขอคดเหนในเชงบทเรยนในการขบเคลอนงานในพนท เพอใหเกดความรวมมอกนในการขบเคลอนงานพฒนาเยาวชนใหมพลงมากยงขน โดยมหนวยงาน/ผใหญในจงหวด (อบจ. อบต. หรอผวาฯ) เปนผใหการสนบสนน และเยาวชนสามารถสะทอนปญหาในพนทใหผใหญไดรบทราบโดยตรง

9) หนวยงานภาครฐหรอหนวยงานทกภาคสวน ควรสงเสรมสนบสนนเครอขายเยาวชนใหมการจดกจกรรมการเรยนรทเทาทนสงคมบรโภคทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยนใหมากขน (เชน ใหรเทาทนกลยทธการตลาดของสนคาทมงเยาวชนเปนกลมเปาหมาย โดยเฉพาะสนคาทมผลเสยตอ สขภาพ เชน บหร เครองดมทมแอลกอฮอล ยาเสพตด เครองสาอางค มอถอ ฯลฯ) โดยเชอมโยงชวตจรงของเยาวชนเพอสรางกระบวนการคด วเคราะหจากตนเอง เรยนรการพงพาตนเอง และเรยนรจากชมชนทเปนปญหาใกลตว (เชน คลองเนา ขยะ สงแวดลอม)

10) หนวยงานภาครฐหรอหนวยงานทกภาคสวน ควรทางานกบเยาวชนในลกษณะทมการเปดเผยภาระกจอยางชดเจน ไดประโยชนทกฝาย ในลกษณะ “win-win” ไมควรครอบงาหรอตกรอบการจดกจกรรมของเยาวชน หรอเหนเยาวชนเปนลกจางโครงการ เพอสรางความไววางใจซงกนและกน ควรมการปรบกฏ ระเบยบตางๆใหเกดความคลองตว ควรทาหนาทเปนทปรกษา และใหการสนบสนนเยาวชนในการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจอยางแทจรง


123

เอกสารอางอง

ภาษาไทย สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2549) แผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต (ราง) ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) : ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคน และสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร เอกสารประกอบการประชม ประจาป 2549 วนท 30 มถนายน 2549

สานกมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงมนษย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคง มนษย. (2548). โครงการกาหนดดชนทนทางสงคม เอกสารวชาการ สมพ. 1 ลาดบท 24 เลมท 4/2548. สานกปลดกระทรวง กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงมนษย

นธ เอยวศรวงศ. (2541). ทนทางสงคมในชมชนเขมแขงทนทางสงคมของไทย. กรงเทพฯ : สานกงานกองทนเพอสงคม ธนาคารออมสน. นธ เอยวศรวงศ. (2541). ประชาสงคม ทรรศนะนกคดในสงคมไทย. บทสมภาษณ. ใน ชชย ศภวงศ และยวด คาดการณไกล (บรรณาธการ),กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน. ประเวศ วะส. (2542). ชมชนเขมแขง : ทนทางสงคมของไทย. หนงสอชดชมชนเขมแขง ลาดบท 1. กรงเทพฯ. สานกงานกองทนเพอสงคม ธนาคารออมสน. สถาบนชมชนทองถนพฒนา. (2543). พลวตรชมชนในสมยโลกานวตน. ใน อาภรณ จนทรสมวงศ (บรรณาธการ) กรงเทพฯ: สานกพมพมตชน. สจนดา สขกาเนด และ สมพจน สมบรณ. (2542). ทนทางสงคม : การกวกฤตชมชนอสาน. ศนยฝกอบรมและพฒนาการสาธารณสขมลฐาน, ขอนแกน.

กศล สนทรธาดาและคณะ เอกสารอางอง

124

สานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม ธนาคารออมสน. (2542). แนวทางการพจารณา โครงการกองทนชมชน, กรงเทพฯ. สานกงานกองทนเพอการลงทนทางสงคม ธนาคารออมสน. (2543). ทนทางสงคมของสานกงาน กองทนเพอสงคม ธนาคารออมสน : กรงเทพฯ อานนท กาญจนพนธ. (2544). หมบานในสงคมไทย : ขอโตแยงทางความคด ใน สนตสข โสภณ ศร (บรรณาธการ), ประชาสงคมและวฒนธรรมชมชน : กรงเทพฯ ; สานกพมพมลนธเดก เอนก นาคะบตร. (2545). ทนทางสงคมและประชาสงคมในเมองไทย. กรงเทพฯ : สานกงาน กองทนเพอสงคม ธนาคารออมสน, โรงพมพบรษท 21 เซนจร จากด อมมาร สยามวาลา. (2544). ทนทางสงคมกบความยากจน. เอกสารประกอบการสมมนาวชาการ ประจาป 2544 ของสถาบนวจยเพอการพฒนาแหงประเทศไทย เรอง ยทธศาตรการขจด ปญหาความยากจน ณ โรงแรมแอมบาสซาเดอรซต จอมเทยน ชลบร สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย. (2548). รายงานสถานการณเดกและเยาวชนไทย พ.ศ. 2546-2547. กระทรวงการพฒนา สงคมและความมนคงของมนษย. สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย. (2548). เยาวชนดเดนแหงชาตและผทาคณประโยชนตอเยาวชนประจาป 2548. กระทรวงการ พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย. (2547). รายงานการวจยสถานการณเครอขายดานเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย ป 2547. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.


125

ดเรก ฤกษหราย. “คณภาพชวต.” ขาวสารเกษตรศาสตร. 28(6) : 98 – 101 ; 2527 อทมพร จามรมาน. (2530) “คณภาพชวตของคนกรงเทพมหานคร.” วารสารจตวทยาคลนค. 18 (1) : 1 – 21 ; 2530) วรวฒ โรมรตนพนธ, ธารงค มนคง และ กนกวรรณ จนานวฒนา. (2546). รายงานการวจย ทน ทางสงคมในฐานะปจจยการผลตของเศรษฐกจชมชน. สานกงานกองทนสนบสนนการ วจย, มนาคม 2546. ภาษาองกฤษ Soonthorndhada, A., et..al,. (2005). Youth at Odds : Thai Youth’s Precarious Futures in a Globalized World. Publication No. 299. Institute for Population and Social Research, Mahidol University, International Center for Research on Women, and Office of Population Research, Princeton University, USA. Bourdieu, P. (1998). Social Space and Symbolic Power. In Sociological Theory ,Vol. 7, No. 1 Great Britain : Bocardo Press. Coleman, J.S. (1990). Social Capital in the Creation of Human Capital. American Journal of Sociology, 94 (Supplement) : 95-120. Lin, Nan. (2000). Social Capital : A theory of social structure and action. Cambridge : Cambridge University Press. Pongsapich, Amara., et.al., (2543). Thailand Social Monitor : social capital and the crisis The World Bank, United Nations Children’s Fund (UNICEF), Social Research Institute, Chulalongkorn University and Institute for Population and Social Research, Mahidol University


126

Portes, A. (1998). Social Capital : its origins and application in modern sociology. Annual Review of Sociology, 24 : 1-24. Portes, A. , & Moony, M. (2000). Social Capital and Community Development. The Center for Migration and Development, Working Paper Series, Princeton University. Putnum, D.R. (1993). Making Democracy Work : civic tradition in modern Italy. (Fifth printing). New Jersey : Princeton University Press. Burt., R. Ronald. (2000). The Network Structure of Social Capital. May 2000. Ferrans, C.E., and Powers, M.J. (1985). Quality of Life Index: development and psychometric. Advance in Nursing Science. 8(5) : 16. Flanagan, J.C. (1982) Measurement of Quality of Life: current state of the art. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 63 (2) : 56 – 59. Glaeser,. L. Edward and others. (1999). What is Social Capital? Determinants of Trust and Trustworthiness, Available on line at http://www.nber.org/papers/w7216 (accessed in July, 1999). Winter, Nicholas (2003). Social Capital, Civic Engagement, and Positive Youth Development

Outcomes, Policy Studies Associates, Inc. Available online at http://www.policystudies.com/studies/community/social%20capital .html (accessed on January 17, 2006


127

Sik,. Endre. (1995). Network Capital in Capitalist , Communist and Post-Communist Societies , February, 1995.

Woolcock M. & Narayan D. (1998). Social Capital : Implication for Development Theory,

Research and Policy. Available online at http ://www.Worldbank.org/social development/poverty/scapital/whatsc.htm. (accessed on June 20, 2003)

World Bank. (2003). World Development Report 2003 : Sustainable development in

a dynamic world-transforming institutions, growth, and quality of life- Overview, Report Publication No. 24711. Vol. 1

John F. Kennedy School of Government, Harvard University and Cambridge University (2005). Youth and Social Capital, Available online at http://www.bettertogether.org/pdfs/youth.pdf , (accessed on March 26, 2006)


128


129

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม

โครงการทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเยาวชน คาชแจง : (1) โปรดทาเครองหมาย √ ในชองตวเลอก หรอเขยนขอความเพมเตมในชองอนๆ ระบ ________ (2) โปรดตอบขอคาถามทกขอตามความเปนจรง ขอมลทไดรบจากทานจะเปนประโยชน

อยางยง ตอการกาหนดนโยบายและโครงการเพอสงเสรมและพฒนา เยาวชนไทย คาตอบของทานจะถก นาไปประเมนผลในภาพรวมจงไมตองระบชอ และนามสกล

ขอมลบคคล สาหรบผวจย

1. คณอาศยอยภาค________________________ จงหวด________________อาเภอ_________________ เขตทอาศย [ ] 1 ในเขตเทศบาล [ ] 2 นอกเขตเทศบาล 2. อาย ________ ป เกดวนท_________เดอน________พ.ศ.__________ 3. เพศ [ ] 1 ชาย [ ] 2 หญง [ ] 3 ไมระบ _________ 4. คณนบถอศาสนาอะไร [ ] 1. พทธ [ ] 2. ครสต [ ] 3. อสลาม [ ] 4. อนๆ ระบ____ 5. พอแม คณมลกทงหมด ____ คน เพศชาย_____คน เพศหญง ____คน 6. ปจจบนคณกาลงเรยนหนงสอ หรอไม

[ ] 1 ไมไดเรยน

[ ] 2 เรยน เรยนชนอะไร_______________ไดเกรดเฉลย___________

คณไดรบคาใชจายประมาณวนละ____บาท/วน หรอ___ บาท/เดอน

จากใคร [ ] 1. พอ [ ] 2. แม [ ] 3. ทงพอและแม [ ] 4. อนๆ

[ ] 3. เรยนดวยทางานดวย

[ ] 4. ไมไดเรยนแตทางาน แลวคณจบการศกษาสงสด ชนอะไรไดเกรดเฉลยเทาไร

7. คณทางานอะไร

[ ] 1. ราชการ [ ] 2. ลกจางเอกชน [ ] 3. รบจางทวไป

[ ] 4. ประกอบอาชพสวนตว/คาขาย [ ] 5. อนๆ ระบ ___________

8. งานทคณทามรายไดดวย หรอไม

[ ] 1. มรายได __________บาท/วน หรอ ___________บาท/เดอน

[ ] 2 ไมมรายได เพราะ___________________________________

กศล สนทรธาดาและคณะ ภาคผนวก ก แบบสอบถาม

130

ยงมอกนะ......

สาหรบผวจย

9. คณมรายไดเพยงพอกบคาใชจายหรอไม [ ] 1. เพยงพอ และเหลอเกบ [ ] 2. เพยงพอ แตไมเหลอเกบ [ ] 3. ไมเพยงพอ [ ] 4. อนๆ ระบ _________________ 10. เมอมปญหาดานการเงน คณทาอยางไร [ ] 1. ขอพอแม [ ] 2. ขอยมเพอน [ ] 3. หารายไดพเศษ [ ] 3. อนๆ ระบ __________________ 11. ปจจบนคณอาศยอยกบใครบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

[ ] 1. พอ [ ] 2. แม [ ] 3. พอและแม [ ] 4. พ

[ ] 5. นอง [ ] 6. พและนอง [ ] 7. ป /ยา [ ] 8. ตา/ยาย

[ ] 9. ญาต [ ] 10. เพอน [ ] 11. อยคนเดยว [ ] 12. พระ

รวม สมาชกทอาศยอยดวยกนทงหมด_______________________คน 12. ทพกอาศยของคณ มลกษณะอยางไร [ ] 1. บานเดยว [ ] 2. บานแฝด/ทาวเฮาส [ ] 3. ตกแถว [ ] 4.บานเชา

[ ] 5. หอพก [ ] 6. คอนโด/อพารทเมนต/หองเชา [ ] 7. วด [ ] 8. อนๆ ระบ

13.. ปจจบนพอแมของคณอยดวยกนหรอไม [ ] 1. อยดวยกน [ ] 2. แยกกนอยชวคราว(ความจาเปนดานอาชพ) [ ] 3. แยกกนอยถาวร/หยา [ ] 4. พอเสยชวต [ ] 5. แมเสยชวต 14. ระดบการศกษาสงสดของพอ จบชน____ระดบการศกษาสงสดของแมจบชน_____

16. อาชพของพอ

[ ] 1. รบราชการ [ ] 2. ธรกจสวนตว/คาขาย/อาชพอสระ [ ] 3. ลกจางบรษทเอกชน/พนกงานธนาคาร [ ] 4. รฐวสาหกจ [ ] 5. เกษตรกรรม [ ] 6. รบจางทวไป 7. อนๆ ระบ________________

17. อาชพของแม

[ ] 1. รบราชการ [ ] 2. ธรกจสวนตว/คาขาย/อาชพอสระ [ ] 3. ลกจางบรษทเอกชน/พนกงานธนาคาร [ ] 4. รฐวสาหกจ [ ] 5. เกษตรกรรม [ ] 6. รบจางทวไป 7. อนๆ ระบ________________ 18. ครอบครวของคณ มรายไดประมาณเดอนละ ________________ บาท


131


19. ใหตอบทกขอ ใช ไมใช

19.1. เมออยากทาในสงทฉนชอบ แตมคนคดคาน ฉนจะ อธบาย เหตผลจนผอนยอมรบ

19.2. ฉนไมสนใจกบความทกขของผอนทฉนไมรจก 19.3 แมจะมภาระทตองทา ฉนกยนดรบฟงความทกขของผอนทตองการความชวยเหลอ

19.4 ฉนเหนคณคาในนาใจทผอนมตอฉน 19.5 ถงแมจะตองเสยประโยชนสวนตวไปบาง ฉนกยนดทจะทาเพอประโยชนสวนรวม

19.6 ฉนรสกมคณคาเมอไดทาสงตางๆ เพอผอนอยางเตมความสามารถ

19.7 เมอตองเผชญกบอปสรรคและความผดหวงฉนกจะไมยอมแพ 19.8 ฉนพยายามหาสาเหตทแทจรงของปญหา โดยไมคดเอาเอง ตามใจชอบ

19.9 ฉนรสกวาการตดสนใจแกปญหาเปนเรองยากสาหรบฉน 19.10 ฉนลาบากใจเมอตองอยกบคนแปลกหนา หรอคนทไมคนเคย 19.11 ฉนไมมนใจในการทางานทยากลาบาก 19.12 ฉนสนกสนานทกครงกบกจกรรมเพอสงคม/สวนรวม 19.13 ฉนรสกไมพอใจทผอนไดรบสงดๆ มากกวาฉน 19.14 ฉนไมสามารถผอนคลายตนเองได เมอเวลาเหนดเหนอยกบภาระหนาท

19.15 ฉนไมรวาจะทาอะไร เมอรสกเบอหนาย

อยากรจกคณสกหนอย


132


20. การใชเวลาในชวตประจาวน คณใชเวลาทากจกรรมอะไรมากทสด [] 1. กจกรรมครอบครว เชน ทางานบาน ชวยครอบครวหารายได [] 2. กจกรรมสงคม เชน กจกรรมกลม/ชมรม พฒนาชมชน [] 3. กจกรรมการเรยน/เสรมทกษะ เชน เรยนพเศษ อานคนควาเพมเตม [] 4. กจกรรมทางาน/อาชพเพอหารายได [] 5. กจกรรมพกผอน/นนทนาการ (ดหนง ฟงเพลง เลนเกมส เลนอนเตอรเนต ฯลฯ) [] 6. ใชชวตเฮฮาอยกบเพอนฝง /กนเหลา/สบบหร/เทยว [] 7. เลน/ฝกซอมดนตร [] 8. เลน/ฝกซอมกฬา [] 11. ทากจกรรมโรงเรยน [] 14. อนๆ ระบ...................................................

[] 1. อานหนงสอ [] 2. ทางานอดเรก [] 3. เลนดนตร [] 4. เลนกฬา [] 5. เลนเกมสคอมพวเตอร/เกมส?กด [] 6. ใชอนเตอรเนต เพอ____________________ [] 7. ดหนง/ฟงเพลง [] 8. เฮฮากบเพอนฝง/ไปเทยว [] 9. ไปวด/ไปโบสถ/สเหรา [] 10. พกผอน/นอน [] 11. ชวยงานอาสาสมคร [] 12. อนๆ ระบ__________________________________


133


22. คณมเปาหมายของชวตหรอไม

1. ม เปาหมายของชวต ของคณคอ ________________________________

2. ไมม เพราะ_________________________________________________

23. คณคดวาปจจบนวยรนไทยมปญหาหรอไม อะไรบาง

1. มปญหา ระบ 1)_____________2) ______________3) _______________

สาเหตของปญหา ระบ _____________คณคดวาใครควรจะแกไขปญหาดงกลาว________

2. ไมมปญหา เพราะ________________ 3. ไมทราบ/ไมสน 24. ปจจบนคณมตาแหนงอะไรในสภาเยาวชนจงหวด/เทศบาล/อาเภอ/ตาบล หรอไม [ ] 1. ไมม [ ] 2 ม ตาแหนงอะไร [ ] 1. ผนา/ประธาน [ ] 2 กรรมการ [ ] 3. สมาชก/ผแทน [ ] 4. อนๆ ระบ_____________________________ 25. คณมสวนรวมในกจกรรมโรงเรยนบางหรอไม [ ] 1. ไมมสวนรวม เพราะ_________________________________________ [ ] 2. มสวนรวม จานวน____________กจกรรม ทากจกรรมอะไรบาง ระบ___________________________________________ 26. คณมสวนรวมในกจกรรมชมชนบางหรอไม [ ] 1. ไมมสวนรวม เพราะ_________________________________________ [ ] 2. มสวนรวม จานวน____________กจกรรม ทากจกรรมอะไรบาง ระบ___________________________________________

หน รก เดก คะ


134


28. อะไรคอเหตผลหลกททาใหคณทากจกรรมเพอสงคม [ ] 1. มความสข [ ] 2. มคณคา [ ] 3. มผลงาน [ ] 4. พอใจทจะทา [ ] 5. กระแสสงคม [ ] 6. ไมรจะทาอะไร [ ] 7. ชดเชยชวตบางสวนทหายไป [ ] 8. ถกบงคบ [ ] 9. อนๆ ระบ............................................. 29. การทากจกรรมเพอสงคม มอปสรรค / ปญหาสาหรบคณหรอไม [ ] 1. ไมม (ขามไปขอ 31) [ ] 2. ม ระบ ____________________________ 30. เมอมปญหา คณปรกษาใคร [ ] 1. พอ 2. [ ] แม [ ] 3. ทงพอและแม [ ] 4. คร [ ] 5. เพอน [ ] 6. อนๆ ระบ _______________ 31. คณตองการใหหนวยงานของรฐ หรอ อบจ./อบท/อบต. สนบสนนการทากจกรรม สงคมของคณหรอไม [ ] 1. ไมตองการ เพราะ______________________________ [ ] 2. ตองการ การสนบสนนดานใด [ ] 1. ดานทนทรพย (การเงน) [ ] 5. ดานกาลงใจ [ ] 2. ดานวสดอปกรณ [ ] 6. ดานขอมลขาวสาร [ ] 3. ดานบคคลากร [ ] 7. ดานตดตอประสานงาน [ ] 4. ดานการใหคาแนะนาปรกษา [ ] 8. อนๆ ระบ ___________

หนก...ปาว..?


135

หวมะ... ?

ขอมลครอบครว 32. คณกบพอ-แม มความสมพนธกน ในลกษณะใดตอไปน [ ] 1. รกใคร ผกพน อบอน และใกลชด [ ] 2. ทะเลาะกนบาง แตไมรนแรง [ ] 3. ทะเลาะกนปนประจา หรอลงไม ลงมอ [ ] 4. อยบานเดยวกน แตตางคนตางอย ไมสนใจกน [ ] 5. แยกกนอย เนองจากพอแมไปทางานทอน [ ] 6. อนๆ ระบ ________ 33. ปกตครอบครวของคณ ทากจกรรมตอไปนดวยกนบางหรอไม (ใหตอบทกขอ)

กจกรรม ทา (1) ไมทา (2) 1. รบประทานอาหารรวมกน [ ] [ ] 2. ดทว/ฟงเพลง/ดหนง [ ] [ ] 4. ไปเทยว [ ] [ ] 5. เลนกฬา [ ] [ ] 6. ทางานอดเรก [ ] [ ] 7. ทางาน/ธรกจครอบครว [ ] [ ] 8. ไปซอของ/ไปหาง [ ] [ ] 9. ไปทานขาวนอกบาน [ ] [ ] 10. อนๆ ระบ__________________________________ [ ] [ ]

34. นอกเหนอจากคนในครอบครว คณมความสมพนธหรอคนเคยกบใครบาง คนเคยในระดบใด มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอยทสด

[ ] 1 เพอนบาน / ลกของเพอนบาน [ ] 2 ญาตผใหญ ระบ__________________ [ ] 3. คร


136


ขอมล เพอนบานและชมชน 35. ลกษณะของชมชนทคณอาศยอย เปนอยางไร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) [ ] 1. ชมชนแออด [ ] 2. ชมชนบานจดสรร [ ] 3. ชมชนยานธรกจ/คาขาย/รานคา [ ] 4. ชมชนชนบท [ ] 5. อน ๆระบ______________________________________________________ 36. ชมชนทคณพกอาศยอย มสถานบรการอะไร ตอไปน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) [ ] 1. โรงภาพยนต [ ] 3. สถานทเลนการพนน [ ] 2. สถานบนเทง (เชน คาราโอเกะ ไนทคลบ ผบ) [ ] 4. โรงงานอตสาหกรรม [ ] 5. รานขายหนงสอ [ ] 6. รานคอมพวเตอร/เกมส [ ] 7. สนามกฬา/สถานทออกกาลงกาย [ ] 8. หางสรรพสนคา [ ] 9. อนๆ ระบ______________ 37. เมอคณหรอครอบครวมปญหา เคยขอความชวยเหลอจากผอนหรอไม 1. ไมเคย เพราะ______________________________________________________ 2. เคย ขอความชวยเหลอจากใคร ในเรองอะไร (ดตวเลอกขางลาง) ขอความชวยเหลอจาก การเงน ขอมล

ขาวสาร

คาแนะนา

ปรกษา

อนๆ ระบ____

[ ] 1. พอ-แม [ ] 2. เพอนบาน [ ] 3. สมาชกกลม/เครอขาย/ชมรม [ ] 4. เพอน [ ] 5. อนๆ ระบ_______________

อยางเพงเบอนะ มอะไรหนกๆ อกเยอะ


137


38. สาเหตทขอความชวยเหลอจากบคคลดงกลาว เพราะ___________________________ 39. บคคลทอยใกลตวคณ ตอไปน สามารถไววางใจไดมากนอยเพยงใด ระดบความไววางใจ มาก ปานกลาง นอย ไมไวใจ [ ] 1. เพอนสนท [ ] 2. เพอนรวมงาน/อาชพเดยวกน [ ] 3. เพอนรวมกลม/เครอขาย/ชมรม [ ] 4. เพอนบาน [ ] 5. คนตางภาษา เชอชาต และศาสนา [ ] 6. คร [ ] 7. ผนาชมชน [ ] 8. คนทวๆ ไปในชมชน [ ] 9. อนๆ ระบ____________________ 40. คณคดวาคนในชมชนทคณอาศยอย “มการชวยเหลอซงกนและกน” อยในระดบใด [ ] 1. ไมมการชวยเหลอกนเลย/ตางคนตางอย [ ] 2. นอย [ ] 3. ปานกลาง [ ] 4. มาก 41. คณคดวาคนในกลม/เครอขาย/ชมรม ทคณเปนสมาชกอย “มการชวยเหลอซงกนและกน” อยในระดบใด [ ] 1. ไมมการชวยเหลอกนเลย [ ] 2. นอย [ ] 3. ปานกลาง [ ] 4. มาก 42. ชมชน/หมบานทคณอาศยอย มความรวมมอกนพฒนา/แกไขปญหาหมบานอยในระดบใด [ ] 1 ไมมการรวมมอกนเลย [ ] 2 นอย [ ] 3 ปานกลาง [ ] 4 มาก

นก.. อะไรบนเรวทสด..

เฉลย .. นกแอร


138


43. ในชมชนทคณอาศยอยมสงตอไปนอยในระดบใด (ตอบทกขอ) มาก ปานกลาง นอย 1. ความรวมมอ/การรวมแรง รวมใจ 2. ความเอออาทร/เออเฟอเผอแผ 3. การพงพาอาศยซงกนและกน 4. ความไววางใจ 5. ระบบเครอญาต 6. ความเปนกลมกอน หรอการรวมกลม 7. ความเคารพผอาวโส/ผมความร ความสามารถ 8. การแบงชนทางสงคม 9. ทศนคต ทเปนมตร ตอ NGO 10. ปญหา/ความขดแยงระหวางคนในชมชน 11. ความตนตวทางการเมองระดบประเทศ 12. ความตนตวทางการเมองระดบทองถน 44. ในชมชน/หมบาน ของคณไดรบสออะไรมากทสด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) [ ] 1 เสยงตามสายของหมบาน [ ] 2 วทย [ ] 3 โทรทศน [ ] 4 อนเตอรเนต [ ] 5 หนงสอพมพ/สงพมพตางๆ ระบ_______________ [ ] 6 อนระบ___________________________________________ 45.ในชมชนทคณอาศยอยมกจกรรมอะไรบาง ททาโดยอาศยความรวมมอของคนในชมชน โปรดระบ___________________________

สตวอะไร อาภาพร ชอบ


139


46. ในชมชน./หมบานของคณมวฒนธรรม/ประเพณ ชมชนอะไรบางทเปนลกษณะเดนใน ชมชนของคณ โปรดระบ___________________________________________ [ ] 1. การถอผขางมารดา/ระบบเครอญาต [ ] 2. การเคารพบรรพบรษผใหญ [ ] 3. การเลนโนราห [ ] 4. การทาบญขาวจ [ ] 5. การทาบญสงกรานต [ ] 6. การทาบญตกบาตรเทโว [ ] 7. ตรษจน/เชดสงโต [ ] 8. อนๆ ระบ_____________________________________ 47. ชมชนของคณ มการจดกจกรรม/โครงการอะไรสาหรบเดกและเยาวชนบาง หรอไม [ ] 1. ไมม [ ] 2. ม ระบกจกรรม____________________________ และไดรบการสนบสนนจากใคร ระบ________________________________ 48. คณคดวาคณมจตสานกรกทองถน อยในระดบใด [ ] 1 มาก [ ] 2 ปานกลาง [ ] 3 นอย [ ] 4 ไมม/ไมสนใจ

ชอบมา ชอบมา


140

ขอมลคณภาพชวต สาหรบผวจย

ขอมลคณภาพชวต

49. คณคดวาปจจบนชวตความเปนอย/คณภาพชวตโดยรวมของคณเปนอยางไร อยใน ระดบใด

ระดบคณภาพชวต

ด ปานกลาง ไมด หรอ มปญหา ระบ____

[ ] 1. ดานสขภาพกาย [ ] 2. ดานจตใจ/สขภาพจต [ ] 3. ดานเศรษฐกจ/การเงน [ ] 4. ดานพฤตกรรมสขภาพ (เชน ไมสบบหร ดมสรา) [ ] 5. ดานการศกษา [ ] 6. ดานสงอานวยความสะดวก (เชน รถยนต/มอเตอรไซด มอถอ) [ ] 7. ดานความปลอดภยในชวตและ ทรพยสน เชน มยาม มอาสาสมคร [ ] 8. ดานทอยอาศย [ ] 9. ดานชวตครอบครว

(เชน มครอบครวอบอน เพยงใด)

[ ] 10. ดานอาชพ (มเชน ความมนคงใน อาชพการงาน เพยงใด) [ ] 11. ดานคณธรรม/จรยธรรม [ ] 12. ดานสวสดการสงคม (เชน ไดรบการ

รกษาพยาบาล มงนกยมเพอการศกษา)

นอง คอ ฮโรนะ


141

50. คณมอปนสยอยางไร ใหเลอกภาพเพยง 1 ภาพ ตอบ ภาพท ____

4 5 6

2

7 8 9

1 3

บาย บาย....จบแลว......


142


143

ภาคผนวก ข

รายชอ เยาวชนทเขารวมสนทนากลมและสมภาษณระดบลก

กลมเยาวชนภาคเหนอ 1. นางสาวกนกวรรณ คายอดใจ กรรมการสภาเดกและเยาวชน จงหวดเชยงราย 2. นางสาวบษยรตน ผดผล กรรมการสภาเดกและเยาวชน จงหวดนาน 3. นางสาววรรณวมล ผลาผล กรรมการสภาเดกและเยาวชน จงหวดพจตร 4. นางสาวพชราภรณ ลวนทอง ประธานสภาเดกและเยาวชน จงหวดเพชรบรณ 5. นางสาวเอราวณ เปงผล กรรมการสภาเดกและเยาวชน จงหวดแมฮองสอน 6. นางสาวพณทพย ศรสนธ ประธานสภาเดกและเยาวชน จงหวดสโขทย 7. นางสาวผกาวรรณ จนทวงศ ประธานสภาเดกและเยาวชน จงหวดตาก 8. นางสาวนศา สมาชกสถาบนพฒนาสแยกอนโดจน จงหวดพษณโลก 9. นายชาตรฐ กรรมการและเลขานการ สถาบนพฒนาสแยกอนโดจน จงหวดพษณโลก 10. นายกฤษดา แสงสวาง ตาแหนง กรรมการ สถาบนพฒนาสแยกอนโดจน จงหวดพษณโลก

11. นาย รพพงศ พยคพงษ คณะกรรมการชมรมพทธศาสตร จงหวดพษณโลก 12. นาย วรชย สขะวฒนะ สมาชก ชมรมพทธศาสตร จงหวดพษณโลก 13. นายตอตระกล อนคต สมาชกสภาเยาวชนเทศบาลนครพษณโลก 14. นายวชระ ฮนพงษกล อดตประธานชมรมพทธศาตร 15. นายณฐพล ชอบจตต รองประธานชมรมพทธศาสตร จงหวดพษณโลก 16. นายวนด ถนวนด ตาแหนง ประธานชมรมพทธศาสตร 17. นางสาวสนสา จอมแกว อาสาสมครเครอขายเดกและเยาวชนภาคเหนอตอนบน 18. ตวแทนกลมสภาเยาวชนจากจงหวด พะเยาว, นครสวรรค, อตรดตถ, แพร, พษณโลก

ลาพน, ลาปาง, กาแพงเพชร เชยงราย และอทยธาน (10 คน)

กศล สนทรธาดาและคณะ ภาคผนวก ข รายชอผใหสมภาษณ

144

กลมเยาวชนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1. นาย สรชย เฉนยง ผแทนสภาเดกและเยาวชน จงหวดรอยเอด 2. นาย คชพฒน สหวงษ ประธานสภาเดกและเยาวชนจงหวดหนองบวลาพ 3. นายพษณ ไกยศร ประธานสภาเดกและเยาวชน จงหวดขอนแกน 4. นางสาวจรยา ทานาเมอง ประธานสภาเดกและเยาวชน จงหวดรอยเอด 5. นายหนอย ภขาน ประธานกลมคาเขอนแกว ผแทนสภาเดกและเยาวชน จงหวดยโสธร 6. นางสาวปยะดา สกลศร ผแทนสภาเดกและเยาวชน จงหวดบรรมย 7. นางสาว ชนตตา สขเกษม รองประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดมกดาหาร 8. นายสมยงค กาลสข ประธาน กลมยวเกษตกร ระดบตาบล จงหวดอดรธาน 9. นายวทวส ไมทราบนามสกล สมาชกกลมยวเกษกตร ระดบตาบล จงหวดอดรธาน 10. นายชยณรงค บวเจรญ กรรมการสภาเยาวชน จงหวดนครราชสมา 11. นายพนธรกษพงษ มจจ คณะกรรมการสภาเดกและเยาวชน จงหวดมหาสารคาม

12. นายอทย ศลปะ ผแทนสภาเยาวชน จงหวดอบลราชธาน 13. นางสาววณา จนดาศร ผแทนสภาเดกและเยาวชน จงหวดสรนทร 14. นายกตตพงษ พลศกด กรรมการสภาเดกและเยาวชน จงหวดศรสะเกษ 15. นายฤทธไกร สทธ ประชาสมพนธสภาเดกและเยาวชน จงหวดสกลนคร 16. นายคด แกวคาชาต รองประธานเครอขายเดกและเยาวชน จงหวดอบลราชธาน กลมเยาวชนภาคใต 1. ชอ สรนนา เพชรรตน ผประสานงาน โครงการเยาวชนพทกษผบรโภค จงหวดสราษฎรธาน 2. นายทศพล ปสาโร ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดนราธวาส 3. นายดษฐกร ชนะศร ประธานฝายอนกรรมการประชาสมพนธ สภาเดกและเยาวชน จงหวดสตล 4. นายศรพงศ อรยสนทร รกษาการประธานสภาเดกและเยาวชน จงหวดสราษฎรธาน 5. นายสถาพร ทพรงประดษฐ ผแทนสภาเดกและเยาวชน จงหวดตรง 6. นายมฮมมดดน หะยมะ ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดยะลา

7. ดญ. เหมอนฝน กลมงานวจยขยะ จงหวดสราฎรธาน 8. ดญ.เกศน กลมสบสานภมปญญา จงหวดสราษฎรธาน 9. นายธรศกด สงกดกลมยวชนสรางสรรค จงหวดสราษฎรธาน


145

10. นส.ศรนภา กลมรกษคลองนอย จงหวดสราษฎรธาน 11. น.ส. อรอมา อาสาสมครโครงการเยาวชนสบสานภมปญญา

กลมเยาวชนภาคตะวนออก 1. นายนตกร หนนนาค ผประสานงาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดลพบร 2. นายวชรา ดาราศร คณะกรรมการ สภาเดกและเยาวชน จงหวดสมทรปราการ 3. นายพชตพล ราชคม ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดระยอง 4. นางสาวเมทยา ปรยานนท ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดจนทบร 5. นายสรายทธ ชาญชลสมทร กรรมการ สภาเดกและเยาวชน จงหวดชลบร 6. นางสาว กญยารตน ตนฉา สมาชกกลมรกษเขาชะเมา 7. นายกาธร พนธนาค สมาชก กลมรกษเขาชะเมา 8. ดช.ชลกานต ผลวฒนะ สมาชก กลมรกษเขาชะเมา 9. นายธรศกด แกววลย สมาชก กลมรกษเขาชะเมา 10. ดญ.วรางคณา คงสข สมาชก กลมรกษเขาชะเมา 11. นางสาว พจนา ศภพล สมาชก กลมรกษเขาชะเมา

กลมเยาวชนภาคกลางและกทม. 1. นายวชระ ทองนล รองประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดอางทอง 2. นายรกชย เกดอวม ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดชยนาท 3. นายนรจ พวงศร รกษาการ คณะกรรมการสภาเยาวชน จงหวดสมทรสงคราม 4. นายกรกฎ รอดพล รองประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดสงหบร 5. นายญฐกตต จตรตรสนธ ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดนนทบร 6. นายธาดา เจมวงศรตนชย ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดประจวบครขนธ 7. นายณฐพงษ หลอวฒนวงศ รองประธาน สภาเดกและเยาวชน สมทรสงคราม 8. นายกตตพล สทธไวทยาภรณ คณะกรรมการ สภาเดกและเยาวชน จงหวดนครปฐม 9. นายพงศธร ธนะสาร คณะกรรมการ สภาเยาวชน จงหวดสพรรณบร 10. นายไชวฒน อารยโรจน ผแทนสภาเดกและเยาวชน จงหวดกาญจนบร 11. นายวรากร มลฑาทพย ประธานสภา เดกและเยาวชนจงหวดอยธยา


146

12. นางสาววรวรรณ วรวงษ ผแทน สภาดกและเยาวชน จงหวดสมทรสาคร 13. นางสาวมนชนก พรหมรตน รองประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดกทม. 14. นางสาว กมลวรรณ วรรณโสภ ประธาน สภาเดกและเยาวชน จงหวดราชบร 15. นายพนจ แกวผนก ประชาสมพนธ ชมรมสงแวดลอม โรงเรยนแกงกระจานวทยา 16. นางสาว วรรณภา โนเชย รองประธาน ชมรม สงแวดลอม โรงเรยนแกงกระจานวทยา 17. ดช. ศตวรรษ ดวงตรง สมาชก ชมรมสงแวดลอม โรงเรยนแกงกระจานวทยา 18. นายทรงภพ แสนกลา สมาชก ชมรมสงแวดลอม โรงเรยนแกงประจานวทยา 19. นองเยาวชนกลมยวธรรมทต 20. นองเยาวชนกลมไทยทรงดา โรงเรยนเขายอยวทยา จงหวดเพชรบร 21. นองเยาวชนจากศนยกจกรรมเยาวชนเพอชมชนและสงคม กทม. 22. นองเยาวชนจาก YIY กทม. 23. นองเยาวชนจาก X-Glue กทม.


147

รายชอ หนวยงานทเขารวมสนทนากลมและสมภาษณระดบลก

1. ผแทนจากพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงหบร 2. ผแทนจาก พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดเพชรบร 3. ผแทนจากพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดระยอง 4. ผแทนจากพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดอางทอง 5. อบต.นรสงห อ.ไชโย จ. อางทอง 6. อบต. ราชสถตย จ.อางทอง 7. อบต.โรงชาง จ.อางทอง 8. อบต. บางแกว อ. บานแหลม จ.เพชรบร 9. อบต. หนองขนาน อ.เมอง จ.เพชรบร 10. อบต.แกงกระจาน อ.เมอง จ. เพชรบร 11. พระภกษจากศนยพฒนาคณธรรม จงหวดอยธยา 12. พระภกษจากวดกลางราชคร จงหวดอางทอง 13. อาจารยจากโรงเรยนวดเบญมพบตรดสตวนาราม 14. อาจารยจากวทยาลยราชสทธาราม เขตบางบอน กทม.


148


กศล สนทรธาดาและคณะ ภาคผนวก จ ทมวจย

161

ภาคผนวก จ. ภาระงานของทมวจย

รางแบบสอบถาม 1. รศ. ดร. กศล สนทรธาดา 2. รศ.ดร. จตตนนท เดชะคปต 3. นางสกญญา เวชศลป 4. นางสาวนนทมนส สงขพทกษ 5. นางสาวกมลชนก ขาสวรรณ 6. นายกตตกา ธนะขวาง เกบขอมล 1. รศ. ดร. กศล สนทรธาดา 4. นางสาวกมลชนก ขาสวรรณ 2. นางสกญญา เวชศลป 5. นางสาวรตนาพร อนทรเพญ 3. นางสาวนนทมนส สงขพทกษ 6. นายแฉลม ทองเกลา 7. นายกตตกา ธนะขวาง วเคราะหขอมล 1. รศ. ดร. กศล สนทรธาดา 2. นางสาวกมลชนก ขาสวรรณ เขยนรายงาน 1. รศ. ดร. กศล สนทรธาดา 2. นางสาวกมลชนก ขาสวรรณ ตรวจสอบความถกตองและความครบถวนของรายงาน 1. รศ.ดร.กศล สนทรธาดา 2. นางปยฉตร กลนสวรรณ 3. นางสกญญา เวชศลป 4. นางสาวนนทมนส สงขพทกษ 5. รศ.ดร. จตตนนท เดชะคปต 6. นางสาวกมลชนก ขาสวรรณ

159

ภาคผนวก ง.

คณะทางานการดาเนนการจดทาโครงการฯ

1. นายสมชาย เจรญอานวยสข รองผอานวยการสานกงานสงเสรมสวสดภาพ เดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย 2. นางสาวอษณย กงวารจตต ผอานวยการสานกสงเสรมและพทกษเยาวชน 3. รองศาสตราจารย ดร.กศล สนทรธาดา คณะทางาน สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล 4. รองศาสตราจารย ดร.อมรา สนทรธาดา คณะทางาน สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล 5. รองศาสตราจารย ดร.จตตนนท เดชะคปต คณะทางาน 6. นางสาวประณต คงอม คณะทางาน 7. นายชนทต วภาสธวส คณะทางาน 8. นางมธรส ชชาง คณะทางาน 9. นางสกญญา เวชศลป คณะทางานและเลขานการ 10. นางปยฉตร กลนสวรรณ คณะทางานและผชวยเลขานการ 11. นางสาวนนทมนส สงขพทกษ คณะทางานและผชวยเลขานการ

กศล สนทรธาดาและคณะ ภาคผนวก ง คณะทางาน

160

กศล สนทรธาดาและคณะ ภาคผนวก ง คณะทางาน

การใชทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

163

วพากยงานวจย

ประธาน

ทมวจยนาเสนอผลการศกษาทนทางสงคมฯ

กศล สนทรธาดาและคณะ

164

ผวพากยจากภาครฐและองคกกรพฒนาเอกชน

ผวพากยจากภาคเอกชน

การใชทนทางสงคมเพอความเปนอยทดของเดกและเยาวชน

165

ผวพากยจากสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย

สวนหนงของผเขารวมประชม

Documents

เพื่อความเป นอยู ที่ดี็กและ ... · 2016-01-26 · บทที่ 2 ทบทวนวรรณกรรม 5 2.1 สถานการณ