หนสาธารณะ

อาจารย ดร. ธดารตน สบญาต

หนสาธารณะ

หมายถง หนทรฐบาลเปนผกมา ไมเรยกวาเปนหนของรฐบาล มสามประการ

– รฐกมา ภาระผกพนกบทกรฐบาล– ตองรบภาระการจายคน คอ ประชาชน– เพอใหประชาชนเหนความส าคญ

หนสาธารณะ

เงนก หมายถง การกเงนของรฐบาล

แนวคดทวไปเกยวกบหนสาธารณะ

นกเศรษฐศาสตรส านกทนนยม ( Capitalist ) มความเหนคดคานการกอหนสาธารณะ ดวยเหตผล 3 ประการคอ

1) การกอหนสาธารณะเพอน ามาใชจายเปนเพยงวธการบรหารของประเทศอยางงาย ซงอาจจะท าใหรฐบาลใชจายเงนเพมขนรวดเรว โดยขาดความรบผดชอบได

2) การเกบภาษเพอน าไปช าระคนหนสาธารณะจะกอใหเกดความเดอดรอนแกประชาชน

3) กอใหเกดปญหาเงนเฟอ และปญหาการลดคาเงนตรา ตดตามมา

แนวคดทวไปเกยวกบหนสาธารณะ

นกเศรษฐศาสตรส านกเคนส ( Keynesian ) มความเหนวาโดยปกตภาวะเศรษฐกจมแนวโนมทจะตกต า มการวางงานเกดขนตลอดเวลา ดงนนงบประมาณของรฐบาล จงตองขาดดลตลอดเวลา จ าเปนจะตองกอหนสาธารณะ เพอน ามาชดเชยการขาดดลงบประมาณ

ในความเหนชอบของนกเศรฐศาสตรกลมน หนสาธารณะเปนสงจ าเปนทหลกเลยงไมได

แนวคดทวไปเกยวกบหนสาธารณะ

นกเศรษฐศาสตรยคปจจบน ( Post – Keynesian ) มความเหนเปนกลางเกยวกบหนสาธารณะ โดยมความเหนวาถาหากมความ

จ าเปนในการลงทนหรอเพอแกไขสภาวะเศรษฐกจทผนผวนกควรทจะตองกอหนสาธารณะ

แนวคดเกยวกบหนสาธารณะ

อรญ ธรรมโน สรปแนวคดเกยวกบหนสาธารณะวา การมหนสาธารณะจ านวนมากนอยเพยงใด ไมใชขอพจารณาทส าคญทสด

แตควรจะตองพจารณาวาการกอหนสาธารณะ วาน าไปใชในกจกรรมทเปนประโยชนแกสงคมคมคากบอตราดอกเบยหรอไม

ถารฐบาลน าเงนทไดจากการกอหนสาธารณะไปใชในการบรโภคในปจจบน หรอใชจายโดยไมกอใหเกดประโยชน ยอมกอใหเกดภาระแกคนรนหลง

แตถารฐบาลน าเงนทไดจากการกอหนสาธารณะไปใชในการลดตนทนโครงการระยะยาว เชน โครงการสรางถนน ไฟฟา ชลประทาน ฯลฯ

แนวคดเกยวกบหนสาธารณะ

Otto Eckstein อธบายกอตวของหนสาธารณะทเกดขนทวโลก และปรมาณหนกขยายตวเพมมากขนเรอยๆ วาเกดจากสาเหตส าคญ 2 ประการคอ

ประการแรก การเกดภาวะสงครามครงใหญๆ ส าคญๆ ของโลก เชนสงครามโลกทง 2 ครง ตลอดจนสงครามเกาหล

ประการทสอง เกดจากภาวการณวางงานทเกดจากเงอนไขทางเศรษฐกจ มผลใหรายจายรฐบาลเพมขน ในขณะทรฐบาลมรายไดลดลง และอยในภาวะขาดดลงบประมาณ

ผลของภาระหนสาธารณะ

ผลของภาระหนสาธารณะ

การโอนภาระหนสาธารณะตอไปใชชนรนหลง หรอการช าระหนตอไปในอนาคตมผลตอปจจยตางๆ ใน 3 กรณ ดงน คอ

ผลของภาระหนสาธารณะ

1) ภาระหนและการเกบภาษ การช าระหนเงนกและอตราดอกเบยคนใหแกเจาหนเงนกสาธารณะ อาจท าไดหลายวธ เชน การกอหนใหม

เพอช าระหนเกา โดยการน ารายไดจากภาษอากรมช าระหน มผลเปนการโอนเงนจากผเสยภาษไปใหแกเจาของเงนก ซงโครงสรางภาษอากรประเทศดอยพฒนาหรอก าลงพฒนาสวนใหญมาจากภาษทางออมผมรายไดสงมกเปนผไดเปรยบ

ดงนนการช าระหนสาธารณะจงมผลคลายการโอนภาระหนใหผมรายไดนอยมากกวาผมรายไดสง จงเปนการไมยตธรรม

การเกบภาษของรฐบาลยงอาจเปนตนเหตทกอใหเกดภาระสวนเกนหรอการสญเปลาในการเกบภาษ ( Deadweight Losses ) ได

เมอรฐบาลกอหนสาธารณะเพม มผลท าใหรฐบาลตองเกบภาษเพมเพอช าระเงนตนและดอกเบยซงกอใหเกดภาระสวนเกนหรอการสญเปลาในการเกบภาษ

เมออตราสวนของหนสาธารณะตอรายไดประชาชนหรออตราสวนของภาษตอหนสาธารณะเพมมากขนเรอยๆ

ผลของภาระหนสาธารณะ

2) ภาระหนกบการสะสมทนภายในประเทศ การกอหนสาธารณะจากการกยมเงนจากแหลงภายในประเทศ ยอมท าใหการสะสมทนในภาคเอกชนลดลง

และมผลใหอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจลดลงดวย เพราะเปนการทรฐบาลดงเงนสวนทเอกชนจะน าไปใชในการผลตในอนาคตไป มผลใหระดบรายไดและการจางงานลดลง ดงนนจงตองพจารณาวารฐบาลดงเงนจากสวนใดของเอกชนไปใชเปนหนสาธารณะ – กรณเปนการดงเงนโดยการกจากสวนทเปนเงนออมทเอกชนจะน าไปใชในการลงทนในอนาคต ภาระหนกจะตก

อยกบคนในอนาคต– กรณเปนการกเงนจากสวนทเปนเอกชนน าไปใชในการบรโภค กจะมผลท าใหการบรโภครวมของระบบเศรษฐกจ

ลดลง และถอไดวาภาระหนตกอยกบคนในยคปจจบน ในการพจารณาความยตธรรมระหวางคนรนปจจบนและคนรนตอไปนนจะตองพจารณาทงวธการหาเงน

และลกษณะของการใชจายของรฐบาลควบคกนดวย กลาวคอ โดยทวไปรฐบาลจะมรายไดจากภาษอากรสวนหนงและอกสวนหนงจากการก สวนรายจายรฐบาลจะถกใชจายไปเพอการลงทนและการใชจายเพอการบรการราชการแผนดนเปนงบด าเนนการปกต

ผลของภาระหนสาธารณะ

3) การกยมเงนจากตางประเทศ การกยมจากตางประเทศ จะมปญหาของการเคลอนยายทรพยากร

ระหวางประเทศ เขามาเกยวของดวย จ าเปนตองพจารณาเกยวกบคาใชจายในการกยม หรออตราดอกเบยต ากวาการกยมภายในประเทศ กจะเปนประโยชนตอคนรนตอไป นอกจากนตองพจารณาความเสยงทเกดจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศทเปลยนแปลงดวย

ผลของภาระหนสาธารณะ

4) หลกการกอหน และผลกระทบจากภาระหนสาธารณะ การกอหนสาธารณะของรฐบาล รฐบาลสามารถกอหนไดจากทงแหลง

ภายในประเทศและจากแหลงตางประเทศ แตการกอหนจากทง 2 แหลงมขอพจารณาทแตกตางกนทงในดานวตถประสงคของการกอหน และผลกระทบในทางเศรษฐกจทจะเกดขน ทงทเปนผลในขอดและขอเสย โดยมขอพจารณาในแตละกรณดงน

ผลกระทบรวม

4.1 ผลกระทบรวม1) หนในประเทศ 1.1) เปนการแบงทรพยากรจากภาคเอกชนมาสรฐบาล ท าใหเอกชน มเงนใชจาย

นอยลง ( Crowding Out Effect ) 1.2) ท าใหอตราดอกเบยในตลาดเงนทนสงขน * เอกชนอาจมเงนเหลอลงทนนอยลง * ภาวะเศรษฐกจของภาคเอกชนตกต า 1.3) เปนภาระตองบประมาณของประเทศ 1.4) เปนปญหาตอการกระจายรายได เนองจากผถอหลกทรพยรฐบาลมกมฐานะ

ดกวาคนทวไป

ผลกระทบรวม

2) หนตางประเทศ

2.1) เปนภาระตอการเจยดเงนตราตางประเทศเพอการช าระคน2.2) มผลกระทบตอเสถยรภาพ ความมนคงของระบบการบรหาร

เงนตราระหวางประเทศ

ผลกระทบรวม

4.2 ผลกระทบในการกอหนจากแหลงตางๆ ภายในประเทศ1) การกจากธนาคารกลางหรอธนาคารแหงประเทศไทย รวมทงการใชเงนคงคลง1.1) ผลทางตรง มผลเทากบเปนการพมพธนบตรออกใช ท าใหปรมาณเงนในระบบเศรษฐกจเพม มผลใหระดบราคาสนคาและบรการสงขน1.2) ผลทางออม ท าใหขาดสภาพคลองในระบบธนาคาร เนองจากธนาคารกลางมฐานะเปน ฐานะเปนฐานเงน ( Monetary

Base ) ของระบบธนาคารพาณชย ขนกบนโยบายของธนาคารกลางดวยวา มการด าเนนนโยบาย หรอด าเนนมาตรการพเศษ เพอชะลอการให

สนเชออนเปนการทดแทนการใหกเงนรฐบาล ตอระบบธนาคารพาณชยหรอไม

ผลกระทบรวม

2) การกเงนจากธนาคารพาณชย แยกแสดงผลกระทบไดเปน 3 ระยะ คอ 2.1) ระยะแรก การโอนเงนสดส ารองจากธนาคารพาณชยเขาเงนคง

คลงท าใหเงนสดและสภาพคลองตวธนาคารพาณชยลดลง 2.2) ระยะทสอง เมอมการเบกจายเงนออกจากคลง มผลเปนการยายเงน

สดส ารองดงกลาวคนไปใหธนาคารพาณชย และธนาคารพาณชยมสภาพคลองเทาเดม กอนใหรฐบาลก

2.3) ระยะทสาม เมอมการใชจายเกดขนจรงในระบบเศรษฐกจ ท าใหปรมาณเงนในระบบเศรษฐกจเพม เมอประชาชนน าเงนมาฝากธนาคารพาณชยกจะท าใหระบบธนาคารพาณชยสามารถขยายสนเชอเพมขน การกเงนของรฐบาลในกรณท 2 ไมท าใหสภาพคลองของธนาคารพาณชยเพมขน เหมอนการกจากธนาคารกลาง แตท าใหปรมาณเงนในระบบเศรษฐกจเพมขน

ผลกระทบรวม

6. ขอบเขตและความเหมาะสมของการก าหนดวงเงนกอหนสาธารณะ

การพจารณาความเหมาะสมในการก าหนดขนาดวงเงนในการกอหนสาธารณะโดยทวไปไปยดถอหลกการทางสงคม 5 ประการ คอ

1) หลกผลประโยชน

พจารณาจากผลตอบแทนของการใชเงนเปนเกณฑเมอเทยบกบคาใชจายหรออตราดอกเบยทตองจายในการกอหน เชน ถาผลตอบแทนเทากบรอยละ 12 และอตราดอกเบยเงนกธนาคารเทากบรอยละ 10 เปนตน

ผลกระทบรวม

2) หลกความสามารถในการใหกของแหลงเงนก แหลงเงนกภายในประเทศ เชน ธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคาร

พาณชย ธนาคารออมสน เอกชนอนๆ ธนาคารแหงประเทศไทยมขอจ ากดในการใหรฐบาลก เนองจากธนาคารแหงประเทศไทยตองรกษาระดบของหลกทรพยประเภทตางๆ เปนสดสวนกบธนบตรทพมพออกใช

ธนาคารพาณชย ตองด ารงหลกทรพยหรอถอเปนพนธบตรรฐบาลตามจ านวนรอยละ ของเงนฝากทระดมไดในสดสวนทธนาคารพาณชยสามารถน าออกใหกตามเงอนไขทถกก าหนดโดยธนาคารแหงประเทศไทยเพยงใด

ผลกระทบรวม

4) หลกการก าหนดจากภาระการชดใช4.1) ตามขอก าหนดของกฎหมายทอนญาใหกอหนประเภทตางๆ ในประเทศไดไมเกนจ านวน

รอยละของประมาณการรายไดของประเทศในแตละป4.2) ขอก าหนดการกอหนตางประเทศไดโดยใหมภาระไมเกน จ านวนรอยละ ของรายไดจา

การสงออกในแตละป5) กอหนภายในกรอบของกฎหมาย5.1) ผอ านาจลงนาม5.2) การอาศยอ านาจตามกฎหมาย5.3) วงเงนกสงสดตามกฎหมาย เชน

ผลกระทบรวม

(1) การกเพอชดเชยการขาดดลงบตามพระราชบญญตวธการงบประมาณ ในแตละปตองไมเกนรอยละ 20 ของจ านวนเงนงบประมาณรายจายประจ าป กบอกรอยละแปดสบของงบประมาณรายจายทตงไวส าหรบช าระตนเงนก

(2) การกเพอพฒนาเศรษฐกจและสงคมในประเทศไมเกน 10% ของงบประมาณรายจายประจ าป

(3) ตาม พ.ร.บ. กปองกนประเทศ 2519 กไดไมเกน 20,000 ลานบาทและไมเกน % ตาม (2)

Thank You