คำ�บรรย�ยวช� ก�รจดก�รเชงกลยทธศ.ดร.กฤษ เพมทนจตต

ก�รจดก�รเชงกลยทธการจดการเชงกลยทธมความตางจากการบรหารทวไป เนองจากการ

จดการเชงกลยทธมมตดานเวลาและมตเกยวกบระดบมาเกยวของ ทงเร องของความสง ยาว กวาง และลก

-สง หมายถงการจดการเชงกลยทธเปนการบรหารระดบสง หรอ Top Management

-ยาว หมายถงการจดการเชงกลยทธเปนการบรหารในระยะยาว Long Rent Management

-กวาง หมายถงเปนการบรหารทครอบคลมการบรหารทงหมด เกยวของกบ Stakeholder ทกๆฝาย

-ล ก ห ม า ย ถ ง ก า ร จ ด ก า ร เ ช ง ก ล ย ท ธ ม ง ไ ป ส ก า ร แ ข ง ข น เ ป น Competitive Nature อยในตวเอง หรอถาเกยวของกบการการทหารการจดการเชงกลยทธกคอตองสปประยทธใหไดชยชนะ

ในหนงสอ Strategic Management and Business Policy จะพดถงประโยชนของการจดการเชงกลยทธ ไววา การจดการเชงกลยทธประโยชนในเชงวชาการ เนองจากการศกษาวชาการจดการเชงกลยทธและการทำาความเขาใจกบกระบวนการจดการเชงกลยทธ จะชวยใหเราสามารถวเคราะห SWOT การทำา Environmental Scanning (การกลนกรองสภาพแวดลอม)

การกลนกรองสภาพแวดลอมเปนสงทมความสำาคญ เชนสงแวดลอมทางการเมองทเรยกวาพลงทางการเมองหรอสถาบนทางการเมอง พลงทางเศรษฐกจ พลงทางสงคมและวฒนธรรม หรอเทคโนโลย ซงลวนแตมผลตอการตดสนใจในทางการบรหาร

การศกษาวชานจงสามารถประมวลองคความรในสาขาตางๆมาใชใหเกดประโยชน เนองจากการจดการเชงกลยทธเปนการจดการในเชงบรณาการ (Integrated Management) นนเอง

1

องคความรดานการจดการกลยทธมพนฐานและรากเหงามาจากสำานกคดหลายสำานก และองคความรเหลานบางครงถกสรางขนมาเพอจดมงหมายเฉพาะ เชนเพอดำารงเอาไวในระบบการผลตภายใตกระแสทนนยม อนเปนระบบทอยภายใตทฤษฎเศรษฐศาสตรส ำานกนโอคลาสสก หรอทฤษฎฉนทานมตวอชงตน (Washington Consensus) ซงมหลกการหลายประการเชน

-การสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจโดยการใชนโยบายการเงน เชน อตราดอกเบยและอตราแลกเปลยน

-การเปดเสร เชนการทำา FTA แบบทวภาค รวมทงเวลานประเดนทกำาลงมการหยบยกมาพดคยซงนำาโดยญปนคอความพยายามทำาขอตกลง FTA แบบพหภาค 16 ชาต คอ อาเซยน (10) + จน ญปน เกาหล ใตหวน ออสเตรเลย และนวซแลนด

-การลดกฎระเบยบ เปนการผอนปรนใหตางชาตเขามาในประเทศมากขน เชน หางสะดวกซอทงหลายทสงผลกระทบตอรานโชวหวย หรอธรกจชมชนของไทยโดยตรง

การลดกฎระเบยบทำาใหชาวตางชาตเขามาซ อทดนมากขนโดยเฉพาะทเกาะสมยและเกาะพะงน

-การแปรรปรฐวสาหกจ แทบทงหมดขององคความรท เราเรยนกนจะมาจากแนวคดของส ำานก

เศรษฐศาสตรกระแสหลก ซ งเปนองคความรทรบใชระบบทนนยม และยงถกกระพอจากสถาบนทางการเงนแบบพหภาคอยางธนาคารโลก และ IMF

องคความรเหลานไดรบการถายทอดมายงโลกท 3 โดยผานชนชนกลางทไปเรยนจากตะวนตก และนำามาใชในการกำาหนดนโยบายโดยนกการเมองทมผลประโยชนผกพนกบระบบทนนยม

เมอมแนวคดกระแสหลกในแตละยคสมยกจะมกระแสรอง แนวคดกระแสรองทไดรบความสนใจในปจจบนคอแนวคดของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว แมวาแนวคดกระแสรองกจะมมานานแลว เชนแนวคดของชมคเกอรทน ำาเสนอหลกเศรษฐศาสตรจากหนงสอชอ Small is Beautiful ทในหลวงพฒนาเปนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงหรอพระธรรมปฎกทเสนอเรองเศรษฐศาสตรแบบพทธ

หรอแนวคดการกำาหนดดชนวดความสขมวลรวมประชาชาต (GDH) ของกษตรยภฐาน

2

แตแนวคดเหลานลวนเปนกระแสรอง เพราะแนวความคดของโลกในปจจบนทนนยมกำาลงครอบงำา

อาจารยเองกมแนวคดเชงตานกระแสหลก ในป 2524 อาจารยไดเสนอบทความเพอชใหเหนถงอนตรายทมาจากจากความชวยเหลอจากตางประเทศและการลงทนจากตางชาตวามผลกระทบอยางไร วทยานพนธของอาจารยกเปนการวพากษวจารณสหรฐอเมรกา ซงยคนนไมคอยมใครทำามากนก อาจารยถอวาตรงนนเปนการทำาสงครามแหงความคด

นนคอทมาทไปขององคความรทเราศกษากน สำ�หรบประเดนก�รบรรย�ยของอ�จ�รยจะบรรย�ยในเรองก�รแปลง

กลยทธไปสก�รปฏบตและก�รควบคมเชงกลยทธองคประกอบการบรรยาย1.หลกการพนฐานเกยวกบการวางแผน (โดยเฉพาะในการบรหารยคใหม)2.แนวคดและทฤษฎเกยวกบการวางแผนหรอการบรหาร มทงหมด 10

สำานกความคดแตแบงรวมๆไดออกเปน 2 กระแสใหญๆคอแนวคดกระแสหลกและแนวคดกระแสรอง

3.การวางแผนองคการ และกระบวนการจดการเชงกลยทธ การนำากลยทธไปปฏบต และการควบคมเชงกลยทธ

4.การวางแผนพฒนาองคประกอบท 1 หลกพนฐ�นเกยวกบก�รว�งแผนในสถ�นภ�พและ

บรบทต�งๆ ในสวนนอาจารยตองการใหทราบวาประมาณคร งศตวรรษทผานมานก

วชาการอยางเออรวคและกลลคพดถงบทบาทหนาททางการบรหารวาจะตองมหลกการตางๆทเรยกวา POSCoRB หรอหลกการของนกบรหาร

แตอาจารยนดาทานหนงไดเสนอแนวคดหลกการวางแผนคอ POLE ตามความหมายเดมคอการกำาหนดทางเลอกสำาหรบการปฏบต

P: Planning การวางแผน O: Organization คอการจดการองคการL: Leadership หมายถงการใชภาวะผนำาโดยใชการสอสารเปนเครองมอ

หรอในความหมายเกาคอการจดการคน

3

E: Evaluating ความหมายคอการประเมนผล แตจรงๆแลวการประเมนผลเปนเพยงบทบาทหนาทหนงในการควบคม ซงสำาคญมาก

ตำาราอนๆ จงไมมตว E มแตการควบคมหรอ Control POLE จงเปนเพ ย งกร ะ บ วน กา ร เ ร ย นร อ นน ำา ไ ปส ก า ร เ ปล ยน แ ปลง (Learning to Changing) POLE จงมความหมายทไมสมบรณ (หามนำาไปตอบขอสอบของอาจารยเดดขาด) ทถกตองจงควรเปน POLC

หลกก�รและแนวท�งก�รบรห�รง�นยคใหมภ�ยใตภมทศนก�รแขงขนใหม

นกวชาการอยางเบสเมนและสเนล (ไมแนใจวาฟงถกหรอไม) เสนอการบรหารในยคใหมวา เปนการบรหารภายใตในภมทศนการแขงขนใหม ในหนงสอชอ Management : A new Competitive Landscape

การจดการภายใตภมทศนของการแขงขนใหมเกดขนภายใตววฒนาการของระบบทนนยม ซงระบบทนนยมจะมวฏจกรทเรยกวาวฏจกรธรกจ (Business Cycle) ทบอกวาระบบเศรษฐกจจะมชวงเร มตนและเจรญเตบโตไปจนถงจดสงสดจากนนกจะเกดภาวะเศรษฐกจฟองสบแตก ในทสดกจะกลายเปนตดลบแลวภาวะเศรษฐกจกจะตกตำาจนถงกนเหว อาจจะใชเวลาฟ นตวประมาณ 2-8 ป

สำาหรบประเทศไทยเมอเราพบวกฤตเศรษฐกจตกตำา รฐบาลพยายามฟ นฟเศรษฐกจ แตการฟ นตวทางเศรษฐกจเปนการฟ นตวเฉพาะตวเลข เปนการฟ นตวทไมไดเพมผลตภาพในการผลต เปนแตเพยงการเพมการบรโภคในรากหญาผานนโยบายประชานยม และเปนนโยบายทเออประโยชนใหกบกลมทนบางกลม

ในชวงทภาวะเศรษฐกจตกตำากจการบางอยางกจะสนสดลงทงรปแบบของการยกเลกกจการ การควบรวมกจการ

องคประกอบ 4 ประการทนำาไปสการเกดภมทศนการแขงขนใหม 1.อนเตอรเนต สงผลใหวถชวตของผบรโภคเปลยนแปลงไป เชน ใชชวต

สวนใหญอยหนาจอ อนเตอรเนตยงชวยใหธรกจของคนบางกลมดขนและกอใหเกดระบบเศรษฐกจใหม คอใชเทคโนโลยเปนเคร องมอสารสนเทศในการซอขาย ระบบธรกจทไมไดใชอนเตอรเนตแตกลบมยอดขายสงขนในชวงเศรษฐกจขาลง เชน เครองฟอกอากาศ เพราะคนกลวการระบาดของโรคไขหวดนก ปจจบนอยในชวงเศรษฐกจแบบ Next Economy ไมใช New Economy

4

2.โลกาภวตน สงผลทำาใหวถชวตของคนเปลยนแปลงทงทางบวกและทางลบ โดยเฉพาะทำาใหเกดความเจรญทางดานวตถแตกลบทำาใหพฤตกรรมของมนษยเบยงเบนไปทางบรโภคนยมมากขน เพราะโลกาภวตนอยภายใตโลกทนนยมจงกลายเปนเครองมอในการกลอมเกลาพฤตกรรมของคนในประเทศกำาลงพฒนาหรอคนยากจนใหบรโภคในสงทเขาอยากใหบรโภค เชน สนคาอเลกทรอนกส รานคาสะดวกซ อ หรออาหารขยะ (KFC, พซซา, แมคโดนลด, เดลควน) ซงการบรโภคอาหารประเภทนเปนตนเหตทำาใหเกดโรคอวน จนทำาใหเกดธรกจผลตยาตางๆขนมา

3.การบรหารความร (Knowledge Management) เปนการยอมรบความคดทดๆและใหมๆ ผบรหารตองรจกบรหารความคดทดเหลานใหกลายเปนทนปญญาและสรางนวตกรรมใหมๆ

4.ความรวมมอกนขามพรมแดนภายในและระหวางองคการ เปนการน ำาความคดดๆของคนนอกองคการ เชน ลกคา คแขง ทปรกษา มาผนกกำาลงกนกบความคดของคนภายใน ยกตวอยางการปโตรเลยมทตองการนกบรหารแบบตว T (T-Shaped Management) คอการทำาลายกำาแพงขวางกนระหวางหนวยงานตางๆในแนวราบ ขณะเดยวกนกธำารงไวซงขอผกมดอยางแขงขนกบหนวยยอยในระดบลางไปตามลำาดบขนในแนวดง ถอวาเปนสงทไดจากหนวยงานอนมาปรบปรงใชในหนวยงานของตนเอง

5.องคประกอบอนๆทไมควรมองขาม คอ5.1 ทนซออำานาจรฐ ทำาใหรฐใชอำานาจเพอเออประโยชนตอกลมนายทนท

สนบสนนตน เชน สหรฐฯบกอรกเพอหวงยดบอนำามนและเปดทางใหธรกจของตนเอง

5.2 การทบซอนของผลประโยชน เชน การทบซอนกนของผลประโยชนในประเทศไทย เชน การทำา FTA ระหวางประเทศทมผตดสนใจแคไมกคน สงผลทำาใหบรษทใหญบางบรษทไดรบผลประโยชนแตประชาชนสวนใหญกลบไดรบความเดอดรอน มผรายงานวา 57% ของรายไดประเทศตกอยในมอของคนเพยงไมกตระกลทเปนกลมทนใหม เชน ชนวตร วงศสวสด ดามาพงศ จงรงเรองกจ มหากจศร เจยรวนนท มาลนนท ฯ สวนทเหลอแค 43% กกระจายใหประชาชนคนไทยทง 60 กวาลานคน ซงเปนสงทนากลวมาก

ก�รบรห�รเพอคว�มไดเปรยบในก�รแขงขน

5

จากองคประกอบดงกลาวการจะสรางความไดเปรยบในการแขงขนจะตองสรางสงตอไปน

1.นวตกรรม คอการแนะนำาสนคาและบรการใหมๆ องคการหรอประเทศใดๆจะอยรอดไดดวยการมนวตกรรม

2.คณภาพ คอความเปนเลศของผลตภณฑและบรการ3.ความรวดเรว4.ความสามารถในเชงแขงขนดานตนทน (Cost Competitiveness)

สนคาและบรการดหรอไม ตนทนตำาหรอไม บทบ�ทหน�ทของก�รบรห� ร ในการบรหารงานทามกลางภมทศนของการแขงขนใหมหนาทของการ

บรหารตาม POLC ยงคงเปนสงทสำาคญ เปนหลกการคงทแมชาวจนจะนำามาใชเมอ 3,100 ปมาแลว เชนการวางกลยทธของซนว

POLC ประกอบดวย1.การวางแผน (Planning) เปนการกำาหนดจดมงหมายตางๆทตองการ

บรรลผลหรอสมฤทธผล และการตดสนใจลวงหนาเกยวกบการปฏบตทเหมาะสมทจำาเปนตอการบรรลจดมงหมายดงกลาว การวางแผนกจะครอบคลมถงสงตางๆ เชน การวเคราะห SWOT การวเคราะหสภาพแวดลอม การกำาหนดทศทางขององคการ การกำาหนดทางเลอกของการบรหารฯ

ดงนนความหมายใหมของการวางแผน คอ การสงมอบคณคาเชงกล”ยทธ ” (Delivering Strategic Value) จากเดมเปนการวางแผนจากบนลงลางหรอการวางแผนแบบรวมศนย แตความหมายใหมเปนการวางแผนแบบสงมอบคณคาเชงกลยทธ ซ งหมายถงกระบวนการทมลกษณะเปนพลวต โดยบคลากรในองคการตองผนกสมองของตนในการทำางานกอน แลวคอยผนกสมองของลกคาหรอผมารบบรการ ผสงวตถดบ ตลอดจนผทมสวนเกยวของตางๆ เพอระบโอกาสและศกยภาพขององคการ โดยมจดมงหมายเพอสรางสรรคคณคาใหลกคาหรอผรบบรการใหมากยงขนเรอยๆ ผบรหารทชาญฉลาดตองมองคแขงในพนทวาเปนผทนาเกรงขาม และอยามองวาคแขงดอยกวาเราเปนอนขาด

2.การจดองคการ (Organization) เดมมความหมายวาเปนการจดสรรคนทงในแนวราบและแนวดง แตความหมายใหมคอตองสรางองคการใหมลกษณะพลวต (Building a Dynamic Organization) โดยกำาหนดบทบาทหนาทใน

6

การบรหาร กำาหนดความรบผดชอบระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา องคการทมลกษณะเปนพลวตจะใหความสำาคญกบคนมากทสด ผบรหารจะตองสามารถดงดดหรอลอใจคนเขาสองคการและรกษาคนไว เพอนำาความคดหรอทนปญญาไปใชประโยชน

3.การน ำา (Leadership) ความหมาย ใหมค อการร ะดมก ำาล งคน (Mobilizing People) ซงไมไดหมายถงการวางแผนจากระดบสง แตการนำาคอการทผบรหารทดจะตองมความสามารถในการระดมกำาลงคนใหสามารถใชความสามารถและสมองใหเก ดประโยชนสงสด โดยผน ำาจะตองมการส อสารทม ประสทธผล มการกำาหนดทศทาง การสรางแรงจงใจ และการสอสารกบบคลากร

4.ก า ร ค ว บ ค ม (Control) ห ม า ย ถ ง ใ ห ม ค อ ก า ร เ ร ย น ร แ ล ะ ก า รเปลยนแปลง (Learning and Changing) ในการบรหารจะประกอบดวยกจกรรมงายๆ 2 อยางคอการคดและการทำา และมบคคลสำาคญสองกลมคอผคด (Thinker) และผทำา (Doer) เดมนกวชาการบอกวาการบรหารการวางแผนมความสำาคญมากทสด ถกครอบไปทกกระบวนการบรหาร แตสมยใหมอาจารยเหนวาหากปราศจากการควบคมทด การวางแผนการจดองคการและการนำากจะสำาเรจไมไดเชนกน การควบคมประกอบไปดวยกจกรรมการตรวจสอบ การตรวจงาน การประเมนผล การควบคมเกยวของกบการเรยนรและการเปลยนแปลง การควบคมจะลดความสญเสยในองคการ การควบคมจะเร มตงแตแบงเปนกระบวน ป จจ ยน ำา เข า ควบคมสนค าและบรการ หรอว ธ ควบคมแบบ Balance Scorecard การควบคมพฤตกรรม การควบคมสตอกและการจดสง

การควบคมจงชวยในการเรยนรขององคการ แตการควบคมการบรหารงานของไทยกลบไมชวยสงเสรมการเรยนร เชนในชวงทเรามนโนบายจดระเบยบสงคมเวลารฐมนตรกระทรวงมหาดไทยตรวจงานในพนทกมกจะไมพบขอเทจจรง แตจะมการจดฉาก

การบรหารทดจงหมายถง ความสามารถในการดำาเนนบทบาทหนาททางการบรหารอยางครบครน ทง 4 ประการขางตน โดยเฉพาะในการจดการเชงกลยทธเพราะเปนการจดการแบบบรณาการ

7

ก�รว�งแผนและก�รควบคม (กรณาดแผนผงในหนงสอหนาท 6 ประกอบ)

จากแผนภมจะกลาวถงปจจยนำาเขาทประกอบดวยปจจยนำาเขาพนฐาน 4 M คอ Man Money Management Material) ซงอาจารยมองวานาจะม M ท 5 คอเวลา (Minute) เนองจากเวลามความสำาคญมาก นกบรหารทบรหารเวลาไดดมกประสบความสำาเรจ

เพอใหเขาในมตของการวางแผนมากยงขน เนองจากการวางแผนเปนสวนหนงของการคด เราจงตองทำาความเขาใจแนวคดเกยวกบการวางแผนและองคประกอบตางๆของการวางแผน

ก�รว�งแผน คอกระบวนการทางความคดของมนษยและการปฏบตทตงอยบนพนฐานความคด เปนการคดลวงหนาเกยวกบอนาคต

การวางแผนจงเปนการมงไปสอนาคต (Future Oriented) ซงการมงไปอนาคตจะม ความเสยงและความไมแนนอน ถานกวางแผนเกงกจะสามารถมองภาพในอนาคตไดชดเจน

การมองอนาคตจงตองมองยอนไปในอดต หรอวเคราะหขอมลในอดตเพอสรางความเขาใจภาวะปจจบนและเปนพนฐานในการมองอนาคต นกวางแผนจงตองรจกวเคราะหประวตศาสตรดวย

ประเดนสำาคญทเกยวของกบการบรหาร คอ-ปญหา นกบรหารตองสามารถระบปญหาใหถกตอง เพอจะทำาขอมลในการ

วางแผนใหชดเจนโดยศกษาขอมลในอดต และตองมกรอบความคดหรอกรอบทฤษทเหมาะสม

-สถานการณ นกบรหารตองสามารถอานสถานการณไดอยางถกตองแมนตรง

-ความตองการ นกบรหารจะตองสามารถประเมนความตองการขององคการ หรอในระดบประเทศจะตองประเมนความตองการของกลมทจะแกปญหาไดอยางตรงจด

การทรฐบาลแกปญหา 3 จงหวดชายแดนภาคใตไมได เพราะรฐบาลขาดมตประวตศาสตร ซำายงมความลำาเอยง กลาวคอ อ.ประชย เป ยมสมบรณ ซงมพนฐานการเปนตำารวจมากอนเชอวาไมมอะไรทตำารวจไทยทำาไมได จงจดการโอนงานดแล 3 จงหวดภาคใตจากทหารมาอยในความดแลของตำารวจ ประกอบผนำาอยาง

8

นายกทกษณทมองวาโจรภาคใตเปนแคโจรกระจอก ซ ำายงอานความตองการของคนมสลมผดดวยการจะแกปญหาดวยการจดโครงการพฒนาขนาดใหญ ซงไมสอดรบกบความตองการของมสลมทเปนสงคมสมถะ สดทายจงนำามาซงความไร ประสทธผลของการแกปญหา

ขณะเดยวกนแนวทางการบรหารของรฐบาลนกเนนการรวมศนยอำานาจโดยใชแนวคด CEO ทำาใหอำานาจการบรหารจงรวมศนยอยทนายกรฐมนตร

การวางแผนยงตงอยบนการคดแบบองครวม (Holistic Thinking) คอตองดความสมพนธระหวางองคการของเรากบมนษยในองคการอน รวมทงความสมพนธระหวางองคการกบสงคม และองคการกบธรรมชาต

(ถาไมดความสมพนธกบธรรมชาตองคการกจะวางแผนแลวกอใหเกดการทำาลายธรรมชาต สดทายธรรมชาตกจะเอาคน)

ดรอร เสนอวาการวางแผนคอกระบวนการเตรยมชดของขอวนจฉยตางๆ สำาหรบการปฏบตในอนาคตเพอบรรลจดมงหมายดวยวถทางทเหมาะสม

การวางแผนจงเปนกระบวนการหมายถงมขนตอนทตอเนอง และขนตอนทสำาคญคอการทบทวนจดมงหมาย เพอทำาใหมทศทางทแนนอนในการปฏบตในอนาคตและเหมาะสมกบสถานการณและสภาพแวดลอม โดยสามารถปรบเปลยนทางเลอกไดอยางเหมาะสมกบสถานการณ เพอใหบรรลจดมงหมายทวางเอาไว

จากนยามของการวางแผนขางตนจะน ำาไปสการสรางสมการของการวางแผนได ดงน

การวางแผน = สภาพแวดลอมทวไป * เนอหาสาระ * หนวยของการวางแผน*รปแบบของแผน

กลาวคอในการวางแผนตองรปจจยในสภาพแวดลอมขององคการ ซงม 4 ตวทเรยกวา PEST คอการเมอง (Politics)เศรษฐกจ (Economy) สงคม (Social +Cultural) และเทคโนโลย (Technology)

ตอมาก ท การเพ ม เต มเป น PESTEL คอเพ ม E-Ecology หมายถ งนเวศวทยาและความหลากหลายทางชวภาพ และ L: Location

ความหลากหลายทางชวภาพเปนตวสรางภมปญญาและสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ

อยางทกลาวไปแลววาการวางแผนกลยทธมแนวคดอยเบองหลง และแนวคดหลกทอยเบองหลงขององคความรตางๆคอแนวคดเศรษฐศาสตรคลาส

9

สก ซงเชอในกลไกตลาด ทมองวารฐจะตองปลอยใหระบบเศรษฐกจไปเปนอยางเสร เพราะกลไกตลาดจะสรางความยตธรรมใหเกดในระบบเศรษฐกจ แตในความเปนจรงกลไกตลาดกลบทำางานไมไดผล กอใหเกดปญหามากมาย คอ

1.ปญหาความไมเทาเทยมกนของสงคม คนทเชอมนในระบบทนนยมจะมองวาทนนยม+ประชาธปไตยจะทำาใหสงคมกลายเปนสงคมชนชนกลาง แตมาถงทกวนนสงคมชนช นกลางท ก อตวในทศวรรษท 1970 แตผ านไปเพยง 3 ทศวรรษนกวชาการอยางมลและ...บอกวาสงคมชนชนกลางกสลายตว เหลอคน 2 ชนชนคอ

-คนรวยกบคนจน (Rich & Poor)-คนมกบคนไมม (Have & Have not)-คนทรกบคนทไมร (Educated and Uneducated)-คนมความหวงกบคนสนหวง (Hope & Hopeless)ทงการกระจกตวของรายไดของคนรวยอเมรกนมสงมากกวาสงคมไทยเรา

เสยอก 2.ปญหาสงคม ความเจบปวยทางสงคมและคนในสงคมขาดความสข คนท

ขาดความสข ซมเศราและเจบปวยทางจตมเพมขนโดยเฉพาะในประเทศทเปนตนแบบทนนยมอยางสหรฐอเมรกา องกฤษ และญปน

3.ปญหาคอรปช น แมแตตนแบบของทนนยมอยางสหรฐกยงมการคอรปชนอยางมหาศาล จนทำาใหบรษทลม เชนเอนรอน หรอในไทยกมมากมายเชนแบงกกรงเทพพาณชยการ หรอกรณป น จกกะพาก

4.ความไรเสถยรภาพของระบบเศรษฐกจ5.การขาดความยงยน เพราะระบบทนนยมมการขมขนธรรมชาตอยาง

ขนานใหญ ใชทรพยากรอยางสนเปลอง กอใหเกดปญหาสภาพแวดลอม เกดโรคทเกดจากความแปรปรวนของสภาพดนฟาอากาศ

6.การไรซ งสนตสขและสนตภาพ เพราะทนนยมเปนระบบเศรษฐกจแบบ War Economy

จากปญหาดงกลาวทำาใหรฐเขามายงเกยวกบการวางแผนมากขน เพออดชองโหวของระบบตลาด เชนมการจดท ำาการวางแผนทางสงคม (Social Planning)

10

รฐทสมเหตสมผลจงตองดำาเนนนโยบายสรางเครอขายทางสงคม (Social Safety Net)เพอทำาใหคนในสงคมมความมนคงในชวต เชนจดตงกองทนสำารองเลยงชพ จดระบบประกนสงคม หรอจดระบบสวสดการสงคม

สำาหรบของประเทศไทยอาจารยมองวาเดกไทยทกคนควรจะไดเรยนฟรจนจบระดบอดมศกษา

องคประกอบท 2 แนวคดและทฤษฎของก�รว�งแผนในเร องนนกศกษาเรยนทฤษฎการวางแผนมาแลว สงทอาจารยเสนอจะ

เปนการทบทวนทฤษฎการวางแผนในเชงวภาษวธ โดยเร มจากการทำาความเขาใจกบทฤษฎการบรหาร และจะดวาผลลพธของการวางแผนโดยอาศยทฤษฎแตละทฤษฎกอใหเกดผลลพธอยางไร และตองคดตอไปวาจะมทฤษฎอะไรทท ำาใหหลดพนจากการครอบงำาของบางทฤษฎ

ในบทความเรองสองทศวรรษของทฤษฎการวางแผน (ดแผนภมประกอบในเอกสารหนา 74,75 )

บทความนจอหน ฟรดแมนไดสำารวจแนวคดทฤษฎของการวางแผนและคนพบวาม 10 สำานก

ถามองในแงของชวงเวลาเรากจะพบในแตละชวงเวลาจะมนกคดทมอทธพลตอความคดของนกทฤษฎทางดานการวางแผนพฒนาสงคม เชน

เซอร ไอแซก นวตน สามารถคนพบกฎของแรงโนมถวง ทบอกวาระบบสรยจกรวาลสามารถเคลอนไปตามแรงดงดดทมองไมเหน อทธพลความคดของเซอรไอแซก นวตน มตออดม สมธ ทคดวาระบบเศรษฐกจนาจะขบเคลอนไปจากสงทมองไมเหนเหมอนกนทเรยกวา มอทมองไมเหน หรอการคนพบววฒนาการชวต“ ”ของคนและสตวของชารล ดารวน มอทธพลทางความคดของนกวทยาศาสตรและนกสงคมศาสตรทพยายามสรางทฤษฎววฒนาการของสงคมคอ วอลเตอร รอสทาวน

รอวทาวน เป นน กต อต านคอมมวน สต ท เ ข ยนหน งส อ The Non Communist Manifesto เพอคดคานแนวคดของมารกซ ทเขยนหนงสอคำาประกาศของลทธคอมมวนสต หรอ Non Communist Manifesto

รอสทาวนเสนอวาสงคมมการพฒนาเปนล ำาดบขนจากขนทเปนสงคมดงเดมไปสสงคมทเตรยมรบการพฒนา (Pre condition for take off ) ในชวงนตองมการวางโครงสรางพนฐานเพอรองรบการพฒนา จากนนสงคมจะ

11

เคลอนไปอยระยะท 3 คอ คอขนพงทะยาน (Take Off) และในขนตอนท 4 คอขนขบเคลอนไปสสงคมทนนยม และสดทายทกสงคมจะพฒนาไปสสงคมอดมโภคา (Hi Mass Consumption)

แนวคดของรอสทาวนถกนำามาใชในการวางแผนพฒนาประเทศในโลกท 3 สดทายแลวไมมประเทศโลกท 2 3 ใดเลยทจะบรรลไปสการเปนประเทศทพฒนาแลว

ปจจบนมการศกษาความเปนมาของแนวคดทนนยมในสหรฐฯ องกฤษ และฝรงเศสมากขน เพราะเกดวกฤตการณทางสงคมรนแรง เชน คนจนในประเทศเหลานจะจนยงกวาคนจนในประเทศโลกท 3 หรอความรงเกยจเดยดฉนทและการเหยยดสผวของคนผวขาวทอางวาตนเปนอารยชน

ปญหาดงกลาวสอดคลองกบคำาทำานายของอ.รวภตรา นกเศรษฐศาสตรชาวฮนด ทใชวธการนงสมาธดเหตการณในอนาคต ประกอบกบการวเคราะหทางวชาการ อ.รวภตราเคยทำานายถกตองมาแลวทวาโซเวยตจะลมสลาย ปรากฏวาโซเวยตลมสลายจรงในปค.ศ.1991 และทำานายไววาระบบทนนยมจะลมสลายในปค.ศ.2010

ระบบทนนยมตามความหมายของอ.รวภตราคอ ระบบการผลตทมชนชนปกครองเปนผมเงนหรอนายทน (ความหมายตรงกบนกเศรษฐศาสตรการเมองทใหไว) ปจจบนชนชนปกครองไดถกปกครองจากนายทนจรง เพราะมการใชเงนซออำานาจรฐดงทเหนในไทย สหรฐฯ และอตาล ทนนยมจะลมสลายเนองจากคานยมทมตอคนร ำารวยจะถงคราวเสอมสญ คนรวยจะไมไดรบเลอกตงเขามาหรอหมดโอกาสทจะเขามาปกครองทางการเมองอกตอไป เหตการณนเคยเกดขนในอตาลมาแลวกรณทนายแบรส โคน แพนกการเมองฝายคาน สวนประเทศไทยตองรอดผลการเลอกตงในครงหนา

สำ�นกทฤษฎทง 10 สำ�นกทฟรดแมนคนพบประกอบดวย 1.สำานกความคด System Engineering เกดขนหลงสงครามโลกครง

ท 1 ชวงนนภาวะเศรษฐกจตกตำาทวโลก นกวชาการจงคดคนทฤษฎระบบและววฒนาการเปนทฤษฎการวเคราะหระบบภายหลง ทฤษฎระบบเกยวของกบ ไซเบอรเอน ไซเบอรเนตกทกอใหเกดความกาวหนาดาน IT, เทคโนโลยสารสนเทศ คอมพวเตอร, การพฒนาหนยนตเพอทดแทนแรงงานคน ปจจบนเราทกคนไดรบอทธพลดานความคดนอยางเหนไดชด เชน เรยนรการใชคอมพวเตอร , เรยน

12

Operation Management, Operation Research เพอนำาไปสการตดสนใจทางเลอกทเหมาะสมทสด

ทฤษฎเกม มผลลพธ 2 อยางคอ (1) ผลรวมเปนศนย/ Zero Sum Total เกดผลลพธคอ Win & Lose (ชนะกบแพ) แตหากเปน Non Zero คอ Win Win (ชนะกบชนะ) พอล ครกแมน นกเศรษฐศาสตรเขยนหนงสอชอ Non Zero Sum Society คอสงคมทมผลรวมไมเปนศนย ทกคนทกกลมจะไดและไมมใครเสย แตระบบทนนยมกลบเปน Zero เกดผลรวมทเปนศนย

2.สำานกเศรษฐศาสตรยคคลาสสก เปนยคของอดม สมธ ทเสนอวาบคคลเสรภาพในการกระทำาใดๆทแสวงหาผลประโยชนสวนตวสงสด

ถามองตามนยทางศาสนาคอความโลภ ซงเวลานนศาสนาครสตนกายโปรเตสแตนตลกขนมาประทวงนกายคาทอลกวาทสอนใหคนนยมทำาบญแลวจะไดพบพระเจาในโลกหนาวา จรงๆแลวหากคนเรามความขยนขนแขงยอมแสวงหาความมงคงไดกจะสามารถพบพระเจาไดในโลกน (โดยผานการอานพระคมภร)

แนวคดดงกลาวถกนำามาขบเคลอนระบบทนนยมคอ มการออมเงน มแรงจงใจสงสด รฐไมเขามายงกบธรกจเอกชน และมการแบงงานกนทำา อดม สมธ ไดวางรากฐานระบบทนนยมภายใตทนนยมเสรเอาไว

ขณะจอหน สจวต มลล เสนอทฤษฎการไดเปรยบของการคาเสรทตงอยบนพนฐานของปจจยแรงงาน เชน ตนทนแรงงาน

ตอมาแนวคดเศรษศาสตรคลาสสกกพฒนามาสแนวคดเศรษฐศาสตรยคนโอคลาสสก โดยเคนส ไมเชอวากลไกตลาดจะปรบตวเขากบเศรษฐกจขาลงได ดงนนรฐจะตองเขามาเกยวของ ดวยการกำาหนดนโยบายการคลง เชน จดสรรงบประมาณรายจายมากระตน เพราะทนนยมขาลงกบระบบเศรษฐกจขาลงมกจะควบคกบการลมละลายของธรกจและการวางงาน สวนเศรษฐกจขาขนคอธรกจฟ นต ว มการลงทน มการจางงานเพ มข น องค การธ รก จของไทยตงแต ปพ.ศ.2540 เปนตนมามการจางงานนอยมาก ภายหลงแนวคดของเคนสท ำาใหเ ก ด Welfare and Social Choice ห ร อ Public Choice ท า ง เ ล อ กสาธารณะ

3.สำานกรฐประศาสนศาสตร ผกอตงสำานกความคดนคอประธานาธบดวดโรว วลสน (บดารฐประศาสนศาสตร)

-อรกและเออวกผเสนอแนวคด POSCoRP

13

-เฮอรบรต ไซมอน เสนอแนวคดการตดสนใจทตงอยบนเหตผลทมขอบเขต โดยบอกวาผบรหารมขอจำากดในการเรยนร การรบร และความจำา การดำาเนนการตดสนใจจะไปตามระบบ OR ไมได ทงนจะตองสรางความหลากหลาย วเคราะหขอดขอเสยกอนแลวเลอกทางเลอกหนงๆ ดงนนจงตองกำาหนดขอบเขตของการมเหตผลเอาไว

รฐประศาสนศาสตรแยกออกเปน 3 สาขาทยงไมสามารถนำามาบรรจบกนไดคอ (1) รฐประศาสนศาสตรเปนเร องของการเมอง (2) เปนเร องของกฎหมาย (3) เปนเร องของการจดการ ซ งการจดการเปนทมาของ New PM (New Political Management) ห ร อ New PA (New Political Administration) ซงมมาตรฐานการวดวารฐประศาสนศาสตรดหรอไม เชน Good Governance

4.สำานกการจดการวทยาศาสตร เรมจากเฟรดเดอลก เทเลอร ผศกษาเวลาและการเคลอนไหวเพอหาหนทางทจะเปนเลศเพยงหนงเดยว ซงเทเลอรตองการสรางมาตรฐานของการทำางานในโรงงานและ เลนนชาวรสเซยไดนำาแนวคดของเทเลอรไปทำาการปฏวตในสหภาพโซเวยต

นกคดรนตอมาเชน เชสเตอร บารนารด และเมโย ผนำาเสนอกรณศกษาทฮอรธอรน จนกระทงพฒนาเปนการพฒนาองคการ และสดทายไดพฒนามาเปน Re-Thinking, Re-Engineering เช น ธ นาคารกสกร ไ ท ยท ไ ด ท ำา Re-Engineering ไปแลวเมอหลายปทผานมา

ส ำาน กความคดนจะใชองคความรด านพฤตกรรมศาสตร โดยเช อวาพฤตกรรมมนษยทปรากฏออกมาเชงประจกษนน เปนสงทมาจาก ความร คานยม ทศนคต อดมการณ ของคน หากจะเปลยนพฤตกรรมของคนกตองน ำาไปผานกระบวนการเรยนรใหมเพอนำาไปสพฤตกรรมใหม

5.สำานกสงคมวทยา เร มจากเซนตไซมอน ววฒนาการไปจนถงแมกซ เวเบอร ผเสนอทฤษฎองคการขนาดใหญ ( Theory of Bureaucracy) และจรยธรรมของโปรเตสแตนทและจตวญญาณของระบบทนนยม (Protestant Ethic and Spirit of Capitalism) มผลอยางมากตอการสนบสนนแนวทางแบบทนนยม

ชารล ซนบลม ผนำาเสนอทฤษฎการตดสนใจแบบเพมสวน (Incremental Model)ตอตานแนวคดการตดสนใจแบบเหตผลนยม (Rational Model) ของ

14

สำานก System Analysis และพวก Policy Science ทมองวาในการตดสนจะตองมกระบวนการทครบถวน ตงแตหาขอมลรอบดาน พจารณาทางเลอกทกทาง เปรยบเทยบขอดขอเสยของแตละทางเลอก แตทฤษฎการตดสนใจแบบเพมสวนมองวาการตดสนใจสามารถทำาไดโดยพจารณาความสำาเรจของนโยบายในอดต

แตตอมากมการนำาเสนอการตดสนใจแบบผสม (Mixed Scanning) คอนำาจดดของการตดสนใจทง 2 แบบมาผสมกน

6.สำานกประวตศาสตรเยอรมน และสำานกเศรษฐศาสตรสถาบนและพฒนา มแนวคดคดคานสำานกเศรษฐศาสตรคลาสสก เพราะแนวคดของสำานกนไมเชอในกลไกเสร และเสนอวารฐบาลจะตองลงมาชวยเหลอมวลชนทยากไร

นกเศรษฐศาสตรสถาบนทมชอเสยงมากคออมาตยา เซน นกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบล ชาวอนเดย ทมฐานความคดทเรยกวา Capability Approach หรอการสรางขดความสามารถของมนษย ทมองวาการชวยเหลอคนจนไมใชใหเงนทองแตตองใหเครองมอ เชนอยาใหปลากบชาวบานแตตองใหคดเบด

นโยบายประชานยมของไทยจงขดแยงอยางรนแรงกบแนวคดของอมาตยา เซน

เดอรโซโต กเปนนกเศรษฐศาสตรพฒนาทเสนอวาในการแกไขปญหาความยากจนจะตองทำาใหคนจนมโอกาสในการเขาถงแหลงทน โดยเฉพาะผประกอบการในระดบ SMEs และรฐบาลไทยกนำาแนวคดมาใชกำาหนดเปนนโยบายการแปลงสนทรพยเปนทน

แตในบานเราแมจะมนโยบายดแลเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากนโยบายรฐบาลหรอโครงการสนบสนน SME แตไมไดรบการปฏบตอยางจรงจง

7.สำานกปฏบตนยม (Pragmatism) ทงอยบนพนฐานทมองวาทฤษฎทจะเปนทฤษฎไดจะตองสามารถนำามาปฏบตไดเทานน

8.สำานกวตถน ยม (Historical Materialism) เปนทฤษฎของคารล มารกซ และเฮเกล ทเสนอแนวคดการปฏวตสงคมโดยบอกวาววฒนาการทางสงคมเกดจากวตถนยมทางประวตศาสตร

คำาวาวตถนยมในความหมายของมารกซคอพลงการผลต ในสงคมแตละสงคมจะมพลงการผลตชนดหนงดำารงอย เชนในสงคมทาสพลงการผลตกจะเปนแรงงาน ความสมพนธในสงคมจะเปนแบบนายทาสกบทาส เมอสงคมพฒนาเขาส

15

ระบบทนนยมพลงการผลตกจะเปลยนมาเปนเครองจกรความสมพนธกจะเปลยนมาเปนนายทนกบกรรมชพ

ในทกสงคมชนชนเจาของปจจยการผลตทเอารดเอาเปรยบชนชนผชายแรงงาน มารกซเชอวาเมอถงจดหนงชนชนกรรมกรจะลกขนมาลมลางชนชนนายทนและสงคมกจะเคลอนไปสสงคมแบบคอมมวนสต

9.สำานกแฟรงคเฟรต เปนสำานกปรชญาเชงวจารณ ทวจารณลทธทนนยมวากอใหเกดวฒนธรรมขนาดใหญ กอใหเกดการขมขนธรรมชาต

สำานกคดนนำาไปสการเกดกระบวนการกรนพช และเปนทมาของ Green Politic และพรรคกรนในยโรป

10.สำาน กยโธเป ย คอส ำาน กทแสวงหาสงคมทด งาม ซ งเป นสงคมทปราศจากชนชนหรอลำาดบชน โดยเฉพาะอยางยงควรจะเปนสงคมทไมมรฐ เพราะในสงคมอนๆรฐเปนเครองมอของชนชนทงสน หรอในทกสงคมทมรฐกจะมคนทไมดเปนชนชนปกครอง

จ�กสำ�นกคดต�งๆ กจะพฒน�องคคว�มรหรอทฤษฎทสนบสนนอดมก�รณท�งก�รเมองทต�งกน

(ตรงนใหดเอกส�รหน� 20-22 ประกอบ เพร�ะอ�จ�รยจะออกขอสอบ 1 ขอ)

กลาวคอ-สำานกคด System Analysis สำานกเศรษฐศาสตรนโอคลาสสก และ

สำานกคด Public Administration จะสนบสนนอดมการณทางการเมองแบบอนรกษนยม (Conservative Ideology)

หมายถงนกปรชญาหรอนกทฤษฎทสงกดส ำานกเหลานคดคน หรอการพฒนาองคความร ทฤษฎ เทคนค หรอกระบวนการทน ำาไปสการธำารงไวซ งการผลตในระบอบทนนยม และองคความรของสำานกคดนจะเปนองคความรทรบใชชนชนผปกครอง

นกคด นกทฤษฎในสำานกนจะเขยนตำารา สอน หรอเปนทปรกษาผมอำานาจ -สำานกการจดการแบบวทยาศาสตร จะสนบสนนอดมการณแบบปฏรป

(Reformist Ideology)แมกลมนจะเนนการปฏรปสงคมแตยงมองรฐในทางทด ไมไดมองวารฐเปน

เครองมอของชนชน

16

-ส ำาน กส งคมวทยา สน บสน นอดมการณ สายกลาง (Moderate Ideology)

-สำานกประวตศาสตรเยอรมน และสำานกเศรษฐศาสตรสถาบนและพฒนา เปนสำานกทผลตและพฒนาองคความรเพอรบใชมวลชนทยากไร

-สำานกวตถนยมประวตศาสตร และสำานกยโธเปยมอดมการณแบบกาวหนา (Radical Ideology) มากทสด เพราะมองวาสงคมทดไมควรจะรฐ และจะทำาใหคนในสงคมมความเทาเทยมกน

จากทง 10 สำานกจะแบงออกเปนสำานกคดกระแสหลก ซงมวธคดแบบแยกสวน ซงการคดแบบแยกสวนมประโยชนในการสรางความชำานาญเฉพาะดานขององคความร สวนสำานกคดกระแสรองจะมวธคดแบบองครวม

ในเอกสารหนา 22 จะเปนการจดรวมกลมสำานกคดออกเปนประเพณนยมทางปญญา (Intellectual Tradition) ซงแบงเปน 4 ประเพณนยม คอ

1.ส ำา น ก ค ด System Engineering Neoclassical Economy Public Administration และ Scientific Management จดเปนประเพณนยมทางปญญาสายการวเคราะหนโยบาย ประเพณนยมแบบนจะตอกย ำาและยนยนระบบการผลตแบบทนนยม

2.สำานกคด Organization Development จดเปนประเพณนยมทางปญญาสายการเรยนรทางสงคม (Social Learning) เนนการเปลยนแปลงทางสงคม แตกยงดำารงเอาไวซงทนนยม

3.สำานกคดสงคมวทยา เศรษฐศาสตรสถาบน และสำานกปฏบตนยม จดอยในประเพณนยมทางปญญาสายการปฏรปสงคม(Social Reform)

4.สำานกคดวตถนยมประวตศาสตรและสำานกคดยโธเปย จดอยในประเพณนยมสายการระดมทางสงคม (Social Mobilization)

จาก 4 ประเพณนยมเมอนำาความรไปสการปฎบตจะพบวา ประเพณนยมแบบวเคราะหนโยบายและประเพณนยมแบบการเรยนรทางสงคมจะเปนพวกอนรกษทเนนการชนำาสงคม (Social Guidance) สวนประเพณนยมแบบปฏรปสงคมและแบบการระดมทางสงคมจะเปนพวกหวกาวหนาทเนนการสรางการเปลยนแปลงทางสงคม (Social Transfoemation)

ดงนนสำานกคดสายปฏรปสงคมกบสายการระดมทางสงคม เปนพวกหวกาวหนาทแตกตางกน ตรงทสายปฏรปสงคมนนมลกษณะชนำาสงคม เชนนกคด

17

อยางเดอโซโตหรออมาตยา เซนกชน ำารฐบาลวาตองทำาสงตางๆเพอนำาไปสการเปลยนแปลง แตพวกวตถนยมประวตศาสตรและยโธเปยจะเนนระดมมวลชนเพอเคลอนไหวเปลยนแปลง หรอโคนลมระบบเดมทเปนอย

ความสมพนธของ กลมประเพณนยมทางปญญา การสนบสนนอดมการณทางการเมอง และการนำาเอาแนวความคดไปสการปฏบตจะสมพนธดงตาราง

Knowledge to Action

Conservative Radical

In Social Guidance Policy Analysis Social ReformIn Social Transformation

Social Learning Social Mobilization

นนคอภาพรวมทงหมดของแนวคดทฤษฎ ซงจะเปนประเดนทอาจารยจะนำาไปออกขอสอบ คำาถามนกศกษาจะตองตอบใหไดคอ

1.เราเขาใจหรอไมวาหลกสตรทเราเรยนอยภายใตอทธพลสำานกคดอะไร ประเพณนยมทางปญญาอะไร

2.การจดการกลยทธ แผนกลยทธขององคหรอหลกการการบรหารงานของการแขงขนภายใตภมทศนการแขงขนใหม ไดรบอทธพลจากธรรมเนยมประเพณทางปญญาและสำานกคดใด

คำาตอบในเรองนคอองคความรสวนใหญมาจากสำานกท 1-4 และ 5 สำานกสวนสำานกท 6 -10 ไมคอยไดรบการเรยนรมากนก

สำานกคดท 1-4 และ 5 เปนสำานกคดและประเพณนยมทแฝงไปดวยคณคาการเมองแบบอนรกษนยม ทเนนการสนบสนนกระบวนการผลตภายใตระบบทนนยม เพร�ะหลกก�รจดก�รเชงกลยทธทเร�เรยนนนเนนใหเร�นำ�เอ�คว�มรไปใชเพอปรบปรงก�รบรง�นในองคก�รใหดขน มกลยทธทดกว�เดม ไมใชสอนใหเร�ปฏวตหรอเปลยนแปลงสงคม แมวาในระยะหลงจะมการเนนในเร องความรบผ ดชอบตอสงคมมากข นก ตาม แต ก ไม ได มแนวค ดในการเปลยนแปลงโครงสรางทางสงคมทเปนอยแตอยางใด

การวางแผนกลยทธเนนใหองคการมความเขมแขงมากขน เมอองคการเขมแขงกจะไปเสรมแรงระบบทนนยม

18

ดงนนองคความรทเราศกษาสวนใหญจะอยภายใตอดมการณอนรกษนยมซงเปนแนวคดกระแสหลกทงสน

3.การวางแผนพฒนาประเทศไทยทผานมาอยภายใตสำานกคดและประเพณนยมทางปญญาอะไร

4.มธรรมเนยมปฏบตอนๆอกหรอไมในการพฒนาประเทศไทยแนวคดกระแสรอง (หรออาจารยบอกวาใหเปนสำานกคดท 11 )อยางททกลาวไปแลววาองคความรหลกทเราศกษาคอองคความรทมาจาก

สำานกคดและมประเพณนยมทางปญญาทสนบสนนอดมการณอนรกษนยม ซงไดพฒนาองคความรทยนยนและสงเสรมกระบวนการผลตในระบบทนนยม สงผลใหทนนยมมความกาวหนาอยางมาก แตระบบทนนยมกกอใหเกดปญหามากมาย

สาเหตสำาคญกคอจตวญญาณของระบบทนนยมอยทแสวงหากำาไรและการแขงขนเพอการอยรอด ทำาใหทฤษฎการบรหารและทฤษฎเศรษฐศาสตร จงมความคบแคบในการมองบคคลวาเปนเพยงหนวยทางการผลตและการบรโภค ภายใตหลกการทวาจะทำาอยางไรใหคนผลตใหไดประสทธภาพมากทสด และทำาอยางไรใหผบรโภคบรโภคมากทสด

ทฤษฎทางการบรหารทสนบสนนระบบทนนยมจงไมเขาใจธรรมชาตของมนษยและความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาต ท ำาใหเกดผลเสยหายตอมนษยและธรรมชาต

ทำาใหแนวคดกระแสรองไดรบการกลาวถงมากขน ทงปรชญาเศรษฐกจและการบรหารแนวพทธ ซ งเปนปรชญาทไมไดสอนใหโคนลมทนนยมแตสอนให ประชาชนรจกความพอด

คำาถามกคอเศรษฐกจพอเพยงจะขบเคลอนไปไดอยางไร หากแนวคดของทง 2 แนวสวนทางกน (แตนกวชาการบางทานเชนอาจารยสงศต พรยะรงสรรคบอกวาไปกนได) แตอาจารยมองวาเปนคนละเรอง เพราะเศรษฐกจพอเพยงไมเนนการสะสม ไมเนนการแขงขน เนนการเดนทางสายกลาง แตทนนยมเนนการสะสม การแสวงหากำาไร และการแขงขน

ทงนเศรษฐกจพอเพยงอาจจะนำาไปใชไดถานกธรกจทนนยมใหยอมรบ เชนดร.อาชว เตาลานนท (ทปรกษาของซ.พ.) ทบอกวาเศรษฐกจพอเพยงไปดวยกนไดกบทนนยม เพยงตองไมทำากำาไรเกนควร

19

คำาถามกคอซพเองกทำาแบบนนไมได ทกวนนซพยงเนนการทำากำาไรสงสดแมวาจะเบยดบงคนอนกตาม เชนกรณทเกษตรกรทเลยงไกตามโครงการ Contac Farming ทตองพงพาซพไปตลอดหากเขารวมโครงการ

สวนแนวคด GNH ของภฐาน ซงมองคประกอบ 3 อยาง กเปนคำาถามเชนกนวาสงคมไทยเราจะทำาไดหรอไม ไมวาจะเปน

1.การสรางความสามารถในการพงตนเองทางเศรษฐกจและสงคม แตไทยเราตองพงพาทงทน เทคโนโลย และตลาดสงออก

2.ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แตไทยเราสงเสรมการทองเทยว เพอใหภาค

4.อนรกษวฒนธรรมและคณคาทดงามของสงคม5.ธรรมมาภบาลในการปกครอง เชนเดยวกบในแผนพฒนาฉบบท 10 เรากมการกำาหนดพนธกจ 5 ประการ

ทจะตองไปใหถงคอ1.คนตองความรคคณธรรมและจรยธรรม (ปจจบนระบบจรยธรรมเสอม

มาก โดยโกงเงนผานการจด 2.เศรษฐกจแขงแกรง มนคงเปนธรรม พงพาตนเอง 3.ชมชนมความเขมแขง สนตสข4.การดแลทรพยากรธรรมชาต5.การมธรรมาภบาล ประชาธปไตย และโปรงใสรบผดชอบคำาถามตอไปกคอถาเศรษฐกจพอเพยงไดรบการยอมรบจะนำาไปสปฏบตได

หรอไม จะใชวธการขบเคลอนแบบใด หากสงคมไทยตองการนำาแนวทางนมาใชจรง กตองหาแนวทางทำาใหคนใน

สงคมยอมรบ ไมใชเขยนเอาไวในแผนอยางเดยว ขณะทพรรคการเมองตองยอมรบและนำาไปกำาหนดเปนนโยบายของพรรค สวนภาคประชาสงคมและภาคประชาชนกตองขบเคลอน

พระพรหมคนาภรณ (ทานธรรมปฎก ปยต ปยตโต )ไดเสนอกระบวนทศนแบบพทธ และวภาษแนวคดทนนยมตะวนตกสาเหตของปญหามาจากจตใจของมนษย คอ

20

-ตณหา หรอความตองการ และผลประโยชน เนองจากทนนยมทำาใหคนเรามสภาพจตในการคดแสวงหาผลประโยชนในเชงวตถ ทำาใหสงคมเปนสงคมบรโภคนยมเตมไปดวยการแขงขน

-มานะ ความตองการอำานาจและแสวงหาความยงใหญ.ofhko9jk’q-ทฐ การยดตดในความเชอ ความคด มองวาสงทตนเองเหนและยดถอ

เทานนเปนจรงและถกตองจดออนสำาคญของแนวคดทนนยมตะวนตกประกอบดวย1.ความเขาใจในธรรมชาตของมนษย ทานบอกวาศลปวทยาจากตะวนตก

ทกแขนงขาดความเขาใจธรรมชาตของมนษย ทำาใหไมสามารถเขาถงความจรงเกยวกบมนษยได ทำาใหไรความสามารถในการสรางความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตและสงคม

มองวาศาสตรและศลปะตางๆของตะวนตกมรากฐานมาจากแนวคดทผดพลาดของตะวนตกทมรากฐานมาจากวฒนธรรมกรก เพราะอายรธรรมตะวนตกสอนใหเอาชนะธรรมชาต สอนใหปรงแตงประดษฐเพอบำารงคนใหพรงพรอม สอนใหมองออกนอกตน เชนในทางการบรหารกตองการใหคนในองคกรเกง ท ำางานเตมทเพอสรางผลผลตมากๆ และใหคนบรโภคมากๆ ซอสนคามากๆ ท ำาใหการผลตในอารยธรรมตะวนตกเปนการขมเหงธรรมชาต

หลกการแนวทางการบรหารแนวพทธแนวทางกคอหลกการบรหารสายกลาง สอนใหคดแบบองครวม โดยพระ

ธรรมปฎก บอกวาการบรหารตามแนวพทธคอการบรหารทตองประสานองคประกอบในการดำารงชวตของมนษยใหเขาดวยกน คอ

-พฤตกรรมทางเศรษฐกจและการบรหารจะตอง จะตองไมเบยดเบยนตนเอง ไมทำาใหเสยคณภาพตนเอง แตตองเสรมคณภาพชวต ไมท ำาความเดอดรอนใหผอน และไมกอใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศน

-กระบวนทศนแบบพทธเสนอใหเหนความสมพนธระหวางมนษย ธรรมชาต โดยพจารณาความจรงของสรรพสงวามความเกยวโยงกน ตามหลกองครวม เพราะไมมอะไรทดำารงอยไดโดยไมพงพงสงอน

-หลกการบรหารเนนหลกสมมาชวะ มหลกการบรหารทถกตอง คอความพอด ความรจกประมาณการ เปนจดทความพงพอใจและคณภาพชวตมาบรรจบกน

21

-นกบรหารทดจะตองรจกใชเทคโนโลยและวทยาศาสตรเปนเครองมอในการสรางสมดลของการดำารงอยของมนษย ธรรมชาต และสงคม

-นกบรหารทดควรจะมหลกการตางของพทธศาสนาคอ ทศพธราชธรร ระบบไตรสกขาและมรรคมองคแปด และหลกอนๆ

บทสรปของการบรหารแนวพทธตรงนเปนการพจารณาในการนำาแนวทางพทธมาใชในการบรหารวาจะทำาได

อยางไร 1.หลกการแนวทางการบรหารเพอคณภาพชวต ตองปรบจากการมงหา

กำาไรสงสด (Maximized Profit) หรอแสวงหากำาไรทนาพอใจ (Optimum Profit)มาเปนการแสวงกำาไรแบบสายกลาง โดยคดวากำาไรจะเปนสวนในการชวยพฒนาคณภาพชวตของมนษยใหสงขน ชวยรกษาสภาพสมดลของธรรมชาตและระบบนเวศน

2.การบรหารเพอสรางความพรอมเพรยงในทางเศรษฐกจความเตบโตทางวตถจะตองประสานสอดคลองกบการมคณภาพชวต เพอใหมนษยมความพรอมในการพฒนาทางจตเพอสรางสรรคชวตทดงาม

3.การบรหารเพอบรรลถงจดมงหมายสงสด (แตทนนยมมจดมงหมายไมสงสด เปนจดมงหมายเบองตน)

4.การบรหารแบบบรณาการเพอแกไขปญหาของมนษย เนองจากศาสนาพทธเปนศาสนาแหงการแกปญหาสงคม (เพราะตอนเกดศาสนาพทธถอเปนการปฏวตสงคมเนองจากสงคมอนเดยเวลานนเปนสงคมวรรณะ ซงพระพทธเจามองวาไมควรมชนวรรณะทานจงใหคนทกชนชนเขาถงธรรมะได ทงหญงชาย โสเภณ มหาโจรอยางองคลมาน กบรรลอรหนตได

(ปญหาวรรณะในอนเดยทำาใหดร.อคะบา ซงเปนคนวรรณจณฑาลทเกงมความรความสามารถประกาศยกเลกการนบถอศาสนาฮนดและน ำาคนวรรณะจณฑาลมานบถอศาสนาพทธเปนลานคน เพราะคนจณฑาลถกดหมนเหยยดหยาม)

การบรหารทตงอยบนหลกการของศาสนาไมเพยงแตองหลกศาสนาพทธเทานน ครสตและอสลามกมหลกการทไมแตกตางกน และมความเหมาะสมในการนำามาใชแนวทางในการชนำาสงคม

22

ทกลาวมาทงหมดคอเร องของแนวคดทฤษฎทนำาไปสการวางแผนเชงกลยทธ สงทนกศกษ�ตองตอบคำ�ถ�มในประเดนนกคอ แนวท�งก�รบรห�รแบบตะวนตกไดรบอทธพลจ�กสำ�นกคดใด แฝงคณค�ท�งสงคมหรออดมก�รณท�งก�รเมองประก�รใด และจดมงหม�ยขององคคว�มรคออะไร

องคประกอบท 3 ก�รกำ�หนดจดมงหม�ยขององคก�ร ว�งแผนและแผน

จดมงหมายของแผน คอเปาหมายในอนาคตทจะบรรลถง จดมงหมายของแผนหมายถง

-สงทใชในอธบายองคการหรอกลาววาจดมงหมายของแผนทำาใหเรารจกองคการ

-เปนเปาหมายทชดเจนและชนำาผบรหารและบคคลากรในการทำากจกรรมประจำาวน

-เปนเครองมอทกำาหนดทศทางในการตดสนใจขององคการแผน -เปนเครองมอทระบวธมรรควธทจะบรรลจดมงหมาย -เปนสะพานทางการบรหารเชอมชองวางระหวางภาวะในปจจบนและภาวะใน

อนาคต-เปนเคร องมอในการคาดการณหรอประมาณการเกยวกบการปฏบตท

จำาเปนตอการบรรลถงจดหมาย โดยการเปดโอกาสใหผบรหารตดสนใจลวงหนาในการการปฏบตทเกดขน

-ในทกระดบขององคการแผนจะถกใชเปนเครองมอในการกำาหนดทศทางและการประสานกจกรรมตางๆเพอใหจดมงหมายบรรลไดอยางมประสทธผลและมประสทธภาพ

ประเภทของแผน แผนจะมหลายรปแบบคอ-พนธะกจ (Mission)เปนการบอกเหตผลวาองคการดำารงอยเพออะไร

พนธะกจจงเปนการบอกจดมงหมายสงสดขององคการ-กลยทธ (Strategic) เปนแผนแมบทและมความหมายหรอนยยะในเชง

การแขงขน มมตของเวลาในระยะยาว-นโยบาย (Policy)เปนขอความโดยทวไปทชนำาการคดและความเขาใจของ

องคการ

23

-กระบวนวธการ (Procedure) เปนแผนทกลาวถงวธการจดการกบกจกรรมในอนาคตทมขนตอนและเปนไปตามระยะเวลา

-กฎ (Rule) เปนสงทระบเอาไววาตองปฏบตโดยไมเปดโอกาสใหวนจฉย -แผนงาน (Program) -งบประมาณ เปนแผนทระบถงผลลพธทแสดงออกในรปของตวเลขกระบวนการวางแผน1.การทบทวนจดมงหมายขององคการ โดยใชพนธกจเปนเครองชน ำา การ

ทบทวนจดมงหมายจำาเปนมากเพราะถาจดมงหมายไมด ไมสอดคลองกบสภาพแวดลอมตองมการปรบปรง การทบทวนจดมงหมายท ำาใหร และสำาเหนยกวาทศทางทเราจะไปคออะไร

2.กำาหนดเคาโครงของแผนทจำาเปน3.นำาแผนทจำาเปนไปปฏบตกระบวนการวางแผนมความสำาคญ เพราะสอนใหทำางานเปนกระบวนการไม

ลดขนตอน เพราะในแตละขนตอนจะกอใหเกดขอมลและการเรยนร เพอใหเขาในสภาพแวดลอมทซบซอนและมพลวตร

จดมงหมายของแผนกมความสำาคญ และหลกการกำาหนดจดมงหมายของแผนมกจะใชหล ก SMART แต อาจารยมองว ายง ไม เพยงพอแต ต องม Challenging เพมเขาไปอกตวเนองจากความทาทายจะกระตนใหคนทำาตามแผนเพอไปสเปาหมายทตองการ

ระดบของการวางแผน การวางแผนม 3 ระยะคอ 1.แผนระยะยาว เปนแผนระยะ 5 ปขนไป เชนแผนกลยทธ2.ระยะกลาง เปนแผน 1-5 ป 3.ระยะสน เปนแผน 1 ป แผน 1 ปจะเรยกวาแผนปฏบตการ ถาพจารณาตามสถานการณจะพบวา-ถาเปนสถานการณทเกดขนครงเดยวและไมเกดอก ตองกำาหนดเปนแผน

งานและโครงการ-ถาเป นสถานการณทเก ดข นซ ำาๆ ตองกำาหนดอกเปนแผน นโยบาย

กระบวนการและกฎ

24

-ถาเปนสถานการณทไมเคยเกดขน แตอาจจะเกดขนได ใหก ำาหนดเปนแผนตามสถานการณ

****

25