1

รายงานสถานการณ์ไฟป่า และหมอกควันรายสัปดาห ์

ระหว่างวันที ่8 เมษายน - 14 เมษายน 2562 โดยใช้ข้อมูลจากดาวเทียม

ส ำนักงำนพัฒนำเทคโนโลยีอวกำศและภมูิสำรสนเทศ (องค์กำรมหำชน): สทอภ. กระทรวงวิทยำศำสตร์และเทคโนโลย ี

เนื่องจากสถานการณ์ภัยธรรมชาติ ที่เกิดขึ้นกับประเทศไทยในแต่ละปี ส่งผลต่อความเสียหายต่อชีวิต ทรัพย์สิน สุขภาพ ความเป็นอยู่ของประชาชน ตลอดจนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังมีผลต่อเศรษฐกิจ การท่องเที่ยวอีกด้วย การติดตามและประเมินพ้ืนที่ที่ได้รับผลกระทบจากภัยธรรมชาติ จึงมีความจ าเป็นและเร่งด่วน เพ่ือน ามาใช้ป้องกันและฟ้ืนฟู เยียวยาให้กับผู้ที่ได้รับผลกระทบจากภัยที่เกิดขึ้น ดังนั้น สทอภ. จึงได้น าเทคโนโลยี ภูมิสารสนเทศประกอบไปด้วย ข้อมูลจากดาวเทียม ชั้นข้อมูล GIS และข้อมูล GPS เพ่ือใช้ในการติดตามสถานการณ์ภัยแล้ง ไฟป่าและหมอกควัน ที่เกิดขึ้นเป็นประจ าทุกปี ดังนี้ 1. สถานการณ์ไฟป่าและหมอกควันภาพรวมทั้งประเทศ

การติดตามสถานการณ์ไฟป่าและหมอกควันปกคลุมพ้ืนที่ประเทศไทย รายสัปดาห์ ระหว่างวันที่ 8 เมษายน – 14 เมษายน 2562 จากข้อมูลดาวเทียม Terra และ Aqua ระบบ MODIS พบจุดความร้อนทั้งประเทศ 1,398 จุด บริเวณพ้ืนที่ป่าอนุรักษ์ จ านวน 578 จุด ป่าสงวนแห่งชาติ จ านวน 481 จุด พื้นที่เขต สปก. จ านวน 87 จุด พ้ืนทีเ่กษตร จ านวน 185 จุด พ้ืนที่ริมทางหลวง (50 เมตร) จ านวน 15 จุด และพ้ืนที่ชุมชนและอ่ืน ๆ จ านวน 52 จุด รายละเอียดดังแสดงในตารางที่ 1-1 และภาพท่ี 1-1

ตารางท่ี 1-1 จ านวนจุดความร้อนสะสมทั้งประเทศ วิเคราะห์จากข้อมูลดาวเทียม ( ระหว่างวันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562 )

วันที่ ประเภทการใช้ท่ีดิน

รวมทั้งหมด ป่า

อนุรักษ์ ป่าสงวนแห่งชาติ

เขต สปก.

พื้นที่เกษตร

พื้นที่ริมทางหลวง (50 เมตร)

ชุมชนและอ่ืนๆ

8/4/2019 59 76 27 51 3 17 233 9/4/2019 44 32 4 19 1 5 105 10/4/2019 54 52 22 38 3 10 179 11/4/2019 78 74 9 23 3 6 193 12/4/2019 110 67 7 20 2 5 211 13/4/2019 84 79 10 27 2 6 208 14/4/2019 149 101 8 7 1 3 269 รวมทั้งหมด 578 481 87 185 15 52 1,398

หมายเหตุ : จุดความร้อน ปรับปรุงล่าสดุ ณ วันท่ี 15 เมษายน 2562

2

ภาพที่ 1-1 แผนที่ต าแหน่งจุดความร้อนสะสม ภาพรวมทั้งประเทศวิเคราะห์จากดาวเทียม ระบบ MODIS ระหว่างวันที่ 8 เมษายน – 14 เมษายน 2562

3

2. สถานการณ์ไฟป่า และหมอกควัน ในพื้นที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ การติดตามสถานการณ์ไฟป่าและหมอกควันปกคลุมพ้ืนที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ รายสัปดาห์ ระหว่าง

วันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562 พบว่ามีจ านวนจุดความร้อน (Hotspot) รวมทั้งสิ้น 840 จุด เกิดในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ จ านวน 409 จุด ป่าสงวนแห่งชาติจ านวน 406 จุด เขต สปก. จ านวน 12 จุด พ้ืนที่เกษตรจ านวน 6 จุด พ้ืนที่ริมทางหลวง (50 เมตร) จ านวน 2 จุด และพ้ืนที่ชุมชนและอ่ืนๆ จ านวน 5 จุด รายละเอียดดังแสดงในตารางที่ 2-1 และภาพท่ี 2-1 ตารางที่ 2-1 จ านวนจุดความร้อน 9 จังหวัดภาคเหนือ ระหว่างวันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562

จังหวัด ประเภทการใช้ท่ีดิน

รวมทั้งหมด

ป่าอนุรักษ์

ป่าสงวนแห่งชาติ

เขต สปก.

พื้นที่เกษตร

พื้นที่ริมทางหลวง (50 เมตร)

ชุมชนและอ่ืนๆ

เชียงราย 130 191 1 1 1 2 326

เชียงใหม่ 29 26 2 1 0 0 58

ตาก 32 46 1 0 0 0 79

น่าน 42 26 1 0 0 0 69

พะเยา 69 22 3 1 0 1 96

แพร่ 6 15 2 0 0 0 23

แม่ฮ่องสอน 80 44 0 2 0 0 126

ล าปาง 19 34 2 1 1 2 59

ล าพูน 2 2 0 0 0 0 4

รวมทั้งหมด 409 406 12 6 2 5 840

หมายเหตุ - จุดความร้อน ปรับปรุงล่าสุด ณ วันที่ 15 เมษายน 2562

4

ภาพที่ 2-1 แผนที่ต าแหน่งจุดความร้อนสะสม ในพ้ืนที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ วิเคราะห์จากดาวเทียม ระบบ MODIS ระหว่างวันที่ 8 เมษายน – 14 เมษายน 2562

5

3. การคาดการณ์พื้นที่เสี่ยงเกิดไฟป่า

3.1 พื้นที่เสี่ยงเกิดไฟป่าบริเวณประเทศไทย รายเดือน

สทอภ. ได้จัดท าแผนที่คาดการณ์พ้ืนที่เสี่ยงเกิดไฟป่า โดยการประเมินด้วยแบบจ าลองทางคณิตศาสตร์ โดยใช้ข้อมูลจุดความร้อนสะสมย้อนหลัง 10 ปี ช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ข้อมูลดัชนีความแตกต่างของความชื้น (NDWI) ย้อนหลัง 1 เดือนจากข้อมูล MODIS ข้อมูลความถี่พ้ืนที่เผาไหม้ รอบ 10 ปี ช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ข้อมูลประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน และข้อมูลอุณหภมิ และปริมาณน้ าฝนคาดการณ์รายเดือน เพ่ือจัดท าข้อมูลแผนที่คาดการณ์พ้ืนที่เสี่ยงเกิดไฟป่าบริเวณประเทศไทยสามารถน าไปใช้ในการเฝ้าระวังเป็นพิเศษบริเวณพ้ืนที่ภาคกลางและอีสาน ที่มีการเผาในที่โล่ง โดยเฉพาะพ้ืนที่เกษตร ส่วนภาคเหนือ พบการเผาในพ้ืนที่ที่เป็นภูเขาโดยเฉพาะในพ้ืนที่ป่าไม้ ซึ่งข้อมูลจากแบบจ าลองนี้ แบ่งระดับพื้นท่ีเสี่ยงเกิดไฟป่าเป็น 4 ระดับ คือ

1. พ้ืนที่ไม่เสี่ยงต่อการเผาไหม้ 2. พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าต่ า 3. พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าปานกลาง 4. พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าสูง

การคาดการณ์พ้ืนที่ เสี่ยงเกิดไฟป่ารายเดือน ระหว่างวันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562 ดังภาพที่ 3-1

3.2 พื้นที่เสี่ยงเกิดไฟป่าบริเวณ 10 จังหวัดภาคเหนือ รายสัปดาห์

สทอภ. ได้จัดท าแผนที่คาดการณ์พ้ืนที่เสี่ยงเกิดไฟป่า โดยการประเมินด้วยแบบจ าลองทางคณิตศาสตร์ โดยใช้ข้อมูลจุดความร้อนสะสมย้อนหลัง 10 ปี ข้อมูลจุดความร้อนสะสมปัจจุบัน ย้อนหลัง 7 วัน ข้อมูลดัชนีความแตกต่างของความชื้น (NDWI) ย้อนหลัง 7 วัน จากข้อมูล MODIS ข้อมูลความถี่พ้ืนที่เผาไหม้ รอบ 10 ปี ข้อมูลจุดพ้ืนที่เผาไหม้ย้อนหลัง 7 วัน ที่ผ่านมา ข้อมูลประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดิน และข้อมูลด้านภูมิอากาศ ได้แก่ อุณหภูมิ ปริมาณน้ าฝน ความชื้นสัมพัทธ์ เพ่ือจัดท าข้อมูลแผนที่คาดการณ์พ้ืนที่เสี่ยงเกิดไฟป่า (ล่วงหน้า 7 วัน) บริเวณ 10 จังหวัดภาคเหนือตอนบน ได้แก่ จังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน พะเยา แพร่ น่าน ล าปาง ล าพูน อุตรดิตถ์ และตาก ข้อมูลคาดการณ์พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่านี้เป็นข้อมูลที่ใช้ในการเฝ้าระวังเป็นพิเศษบริเวณพ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่ามาก ซึ่งข้อมูลจากแบบจ าลองนี้ แบ่งระดับพ้ืนที่เสี่ยงเกิดไฟป่าเป็น 4 ระดับ คือ

1. พ้ืนที่ไม่มีความเสี่ยงต่อการเกิดไฟ (ความเป็นไปได้ของการเกิดไฟ 0 %) 2. พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าต่ า (ความเป็นไปได้ของการเกิดไฟน้อยกว่า 1 - 40%) 3. พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าสูง (ความเป็นไปได้ของการเกิดไฟน้อยกว่า 41- 100%) 4. พ้ืนที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าสูง (อ้อย ข้าวโพด)

การคาดการณ์พ้ืนที่เสี่ยงเกิดไฟป่า รายสัปดาห์ ระหว่างวันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562 ดังภาพที่ 3-2

6

ภาพที่ 3-1 แผนที่เสี่ยงเกิดไฟป่าประเทศไทย ประจ าเดือน เมษายน 2562

7

ภาพที่ 3-2 แผนที่เสี่ยงเกิดไฟปา่ 10 จังหวัดภาคเหนือตอนบน ระหว่างวันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562

8

4. คาดการณ์จุดสะสมความร้อนปี 2562

สทอภ. ด าเนินการวิเคราะห์คาดการณ์จุดความร้อนสะสม โดยใช้สถิติข้อมูลจุดความร้อนสะสมย้อนหลัง ระหว่างปี 2558 – 2561 บริเวณ 9 จังหวัดภาคเหนือ ในช่วงวันที่ 1 มกราคม – 31 พฤษภาคม 2562 ดังตารางที่ 4-1 และภาพที่ 4-1 ซึ่งคาดว่าจะมีจุดความร้อนสะสมในปี 2562 เฉลี่ยประมาณ 6,473 จุด เพ่ิมขึ้นประมาณ 1,750 จุด หรือ 36 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเทียบกับปี 2561 แนวโน้มของจุดความร้อนสะสมใน 9 จังหวัดภาคเหนือ สูงสุดได้ถึง 7,447 จุด และลดลงได้ต่ าสุด 4,965 จุด อย่างไรก็ตาม ตัวเลขที่แสดงเป็นการค านวณเพื่อคาดการณ์จ านวนจุดความร้อน ปี 2562 ล่วงหน้า โดยใช้ข้อมูลสถิติจุดความร้อนสะสมที่เคยเกิดขึ้นในช่วง 4 ปีที่ผ่านมา และในช่วงวันของปีปัจจุบัน อาจจะมีการเปลี่ยนแปลง เพ่ิมข้ึน หรือลดลงจากท่ีคาดการณ์ไว้ ขึ้นอยู่กับนโยบายการบริหารจัดการไฟป่าและหมอกควันในช่วงก่อนและหลังวันประกาศห้ามเผาของแต่ละจังหวัด

ตารางท่ี 4-1 คาดการณ์จ านวนจุดความร้อนสะสม ปี 2562 จากข้อมูลสถิติจุดความร้อนย้อนหลัง 4 ป ี

จังหวัด จ านวนจุดความร้อนสะสม (จุด)

ปี 2558 ปี 2559 ปี 2560 ปี 2561 คาดการณ์ปี 2562

เกิดจริง ปี 2562

ตาก 1,475 1,649 1,098 1,377 1,888 737 แม่ฮ่องสอน 2,349 1,401 1,188 915 1,255 1,388 เชียงใหม่ 2,068 2,083 904 650 891 1,378 น่าน 1,381 1,177 597 546 748 1,052 ล าปาง 780 857 663 429 588 857 ล าพูน 359 258 333 258 353 286 แพร่ 457 802 310 235 322 406 เชียงราย 872 1,487 210 226 310 903 พะเยา 246 419 115 86 118 446

รวมทั้งหมด 9,987 10,133 5,418 4,722 6,473 7,453

หมายเหตุ : ปี 2562 นับข้อมูลสะสม ตั้งแตส่ัปดาห์ที่ 1 ของเดือน มกราคม จนถึง สัปดาห์ ปัจจุบันที่สรุปรายงาน

ภาพที่ 4-1 กราฟแสดงจุดความร้อนสะสม 9 จังหวัดภาคเหนือ ระหว่างปี 2558 - 2562

9

5. พื้นที่เผาไหม้ 9 จังหวัดภาคเหนือ ระหว่างวันที่ 1 มกราคม – 16 มีนาคม 2562

สทอภ. ได้วิเคราะห์และค านวณพ้ืนที่เผาไหม้ (burnt scar) จากภาพดาวเทียม LANDSAT-8 ปรับปรุงทุก 2 สัปดาห์ ด้วยการใช้ค่าความแตกต่าง ดัชนีการเผาไหม้ (Difference Normalized Burn Ratio; DifNBR) และการวิธี Object Oriented พร้อมกับตรวจสอบความถูกต้องของผลการวิเคราะห์ด้วยสายตา (Visualize) ผลการวิเคราะห์พ้ืนที่เผาไหม้จากข้อมูลดาวเทียม พบว่ามีพ้ืนที่เผาไหม้ ระหว่างวันที่ 1 มกราคม – 16 มีนาคม 2562 รายละเอียดดังแสดงในตารางที่ 5-1 และภาพที่ 5-1 ตารางท่ี 5-1 พ้ืนที่เผาไหม้ ในพ้ืนที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ ปี 2562 (ระหว่างวันที่ 1 มกราคม – 16 มีนาคม 2562)

จังหวัด ป่า

อนุรักษ์ เขตสปก.

ป่าสงวนแห่งชาติ

พื้นที่ริมทางหลวง

พื้นที่เกษตร

ชุมชนและอ่ืนๆ

รวมทั้งหมด(ไร่)

เชียงราย 609 2,452 64,405 204 31,324 3,273 102,268

เชียงใหม่ 19,641 388 335,432 271 6,369 12,211 374,313

ตาก 50,708 1,707 689,067 1,020 18,698 30,101 791,301

น่าน 942 564 201,848 452 8,872 8,623 221,300

พะเยา 2,430 412 128,206 174 12,075 7,698 150,995

แพร่ 724 1,339 161,556 211 5,966 6,311 176,107

แม่ฮ่องสอน 78,303 114 117,913 121 5,980 1,458 203,889

ล าปาง 1,480 2,063 422,882 871 13,962 28,749 470,009

ล าพูน 342 678 175,057 246 4,844 9,285 190,452

รวมทั้งหมด 155,178 9,718 2,296,368 3,571 108,090 107,710 2,680,634

10

ภาพที่ 5-1 พื้นที่เผาไหม้ ในพืน้ที่ 9 จังหวัดภาคเหนือ ปี 2562 (ระหว่างวันที่ 1 มกราคม – 16 มีนาคม 2562)

11

6. ข้อมูลคุณภาพอากาศพ้ืนที่ 9 จังหวัดภาคเหนือตอนบน ในรอบ 7 วัน

สทอภ. ได้รวมรวมข้อมูลคุณภาพอากาศรายวัน ซึ่งเป็นข้อมูลที่ผ่านการตรวจสอบเบื้องต้น โดยส่วนคุณภาพอากาศ กองจัดการคุณภาพอากาศและเสียง กรมควบคุมมลพิษ ในช่วงเวลา 7 วัน มาประมวลผล วิเคราะห์ เพ่ือหาค่าเฉลี่ย และสรุปสถานการณ์คุณภาพอากาศโดยรวมในช่วง 7 วันที่ผ่านมาพบว่า ในพ้ืนที่ภาคเหนือ ระหว่างวันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562 คุณภาพอากาศ ดังแสดงในตารางที่ 6-1

ตารางท่ี 6-1 สถานการณ์คุณภาพอากาศโดยรวม ระหว่าง วันที่ 8 เมษายน - 14 เมษายน 2562

พื้นที่

PM2.5 PM10 O3 CO

AQI คุณภาพอากาศ (ug/m3) (ug/m3) (ppb) (ppm) NO2 SO2 Avg Avg Avg Avg (ppb) (ppb) 24Hr 24Hr 8Hr 8Hr

เชียงราย ต.เวียง อ.เมอืง 84 113 29 0.94 10 177

เริ่มมีผลกระทบ ต่อสุขภาพ

ต.เวียงพางค า อ.แม่สาย 158 199 17 2.23 268 มีผลกระทบต่อ

สุขภาพ

เชียงใหม่

ต.ช้างเผอืก อ.เมือง 85 123 28 15 1 183 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ต.ศรีภูมิ อ.เมือง 76 93 1.14 17 2 165 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ต.สุเทพ อ.เมือง 62 99 121 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ต.ช่างเคิ่ง อ.แม่แจม่ 88 113 186 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ล าปาง

อ.พระบาท อ.เมอืง 75 116 35 0.90 14 1 161 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ต.สบป้าด อ.แม่เมาะ 63 86 37 0.80 7 1 114 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ต.บ้านดง อ.แมเ่มาะ 76 93 15 16 1 157 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ต.แม่เมาะ อ.แม่เมาะ 67 99 46 7 1 142 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ล าพูน ต.บ้านกลาง อ.เมือง 76 118 22 0.76 37 4 165 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

แม่ฮ่องสอน ต.จองค่า อ.เมือง 95 127 26 1.47 12 198 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

น่าน ต.ในเวียง อ.เมือง 79 114 17 0.70 7 0 159

เริ่มมีผลกระทบ ต่อสุขภาพ

ต.ห้วยโก๋น อ.เฉลมิพระเกียรติ ์ 135 172 12 1.42 8 1 245 มีผลกระทบต่อ

สุขภาพ

แพร ่ ต.นาจกัร อ.เมือง 59 79 38.17 1 1 103 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

พะเยา ต.เวียง อ.เมอืง 96 120 193 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ตาก ต.แม่ปะ อ.แม่สอด 56 101 18.43 0 11 112 เริ่มมีผลกระทบ

ต่อสุขภาพ

ที่มา : ส่วนคุณภาพอากาศ กองจัดการคุณภาพอากาศและเสียง กรมควบคุมมลพิษ