คมอปฏบตงาน

(Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตราย จากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

(ส าหรบ จนท.สายแพทย)

กรมแพทยทหารเรอ

๒๕๖๐

คมอการปฏบตงาน (Work Manual) กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา

สารบญ หวขอ หนา

๑. วตถประสงค ๑ ๒. ผงกระบวนการท างาน ๒ ๓. ขอบเขต ๓ ๔. ความรบผดชอบ ๓ ๕. ค าจ ากดความ ๕ ๖. ขอก าหนดทส าคญ ๕ ๗. ตวชวด และคาเปาหมาย ๕ ๘. ขนตอนการปฏบตงาน ๖ ๘.๑ หนวยมภารกจในการฝก ๖ ๘.๒ ประเมนความเสยงผเขารบการฝก ๖ ๘.๓ ความรเรองอนตรายจากความรอนและฝกการปฐมพยาบาล ๗ เบองตนใหแก บคลากรทางการแพทย/ครฝก/ผชวยครฝก ผเขารบการฝก ๘.๔ ฝกปรบสภาพรางกายใหเคยชนกบสภาพอากาศรอน ๗ ๘.๕ ฝกตามตารางการฝก/ประเมนสภาพแวดลอมในการฝก/ปฏบต ๘ ตามสญญาณธง ๘.๖ การปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน ๑๑ ๘.๗ การน าสงโรงพยาบาล ๑๒ ๘.๘ การสอบสวนโรค และการตดตามอาการผปวย ๑๒ ๘.๙ การรายงานตามก าหนด ๑๓ ๙. กฎหมาย มาตรฐาน และเอกสารทเกยวของ ๑๔ ๑๐. การจดเกบและการเขาถงเอกสาร ๑๔ ๑๑. ระบบการตดตามและประเมนผล ๑๔ ๑๒. ภาคผนวก ๑๒.๑ ผนวก ก. ความรการปองกนอนตรายจากความรอนและ ๑๕ การปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑

๑. วตถประสงค ๑.๑ เพอใหเจาหนาทสายแพทย ทร. และหนวยฝกใน ทร. มคมอการปฏบตงาน (Work Manual) ส าหรบปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. ๑.๒ เพอเปนมาตรฐานการปฏบตงานกระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. ๑.๓ เพอก าหนดเปนแนวทางในการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. ใหเปนไปในทศทางเดยวกน

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๒

๒. ผงกระบวนการท างาน การปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

ล าดบ ขนตอนของกระบวนการ มาตรฐาน

เวลา

ขอก าหนดของ กระบวนการ (กฎ ระเบยบ ขอบงคบ)

ผรบผดชอบ

๑

๒

๗ วน กอนการฝก

- มาตรฐานการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

เจาหนาทสายแพทย ทร.

๓

๗ วน กอนการฝก

เจาหนาทสายแพทย ทร.

๔

๑๐ วน แรกของ การฝก

เจาหนาทสายแพทย ทร.

๕

ตลอดการฝก

เจาหนาทสายแพทย ทร.

ตลอดการฝก

เจาหนาทสายแพทย ทร.

หนวยมภารกจในการฝก

ใหความรเรองอนตรายจากความรอน และการปฐมพยาบาลเบองตนแก ครฝก/ผชวย

ครฝก/ผเขารบการฝก

ฝกปรบสภาพรางกายใหคนชน กบสภาพอากาศรอน

ฝกตามตารางการฝก/ประเมนสภาพแวดลอมในการฝก/ปฏบตตามสญญาณธง

ไมใช ประเมนความเสยงของผรบการฝก

ใช

พกฝก ปรบรปแบบการฝก เฝาระวงการฝก

ไดรบอนตรายจากความรอน

เฝาระวงตลอดการฝก

ไมใช ใช

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๓

ล าดบ ขนตอนของกระบวนการ มาตรฐาน

เวลา

ขอก าหนดของ กระบวนการ (กฎ ระเบยบ ขอบงคบ)

ผรบผดชอบ

๖

ทนทท เกดเหต

- มาตรฐานการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

เจาหนาทสายแพทย ทร.

๗

ภายใน ๒๐ นาท หลงเกดเหต

เจาหนาทสายแพทย ทร.

๘

โอกาสแรก

เจาหนาทสายแพทย ทร./หนวยเวชกรรม

ปองกนในพนท

๙

ตามก าหนด

เจาหนาทสายแพทย ทร./หนวยเวชกรรม

ปองกนในพนท

อาการหนก

อาการเลกนอย

น าสงโรงพยาบาล/ลดอณหภม ระหวางน าสงตลอดทาง

การรายงานตามก าหนด

ท าการปฐมพยาบาลเบองตน

แจงเวชกรรมปองกนในพนททราบ เพอด าเนนการสอบสวนโรค และตดตามอาการ

ผปวยหลงออกจาก รพ.

ใหการปฐมพยาบาล ท าการฝกตอได

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๔

๓. ขอบเขต เรมจากหนวยทหารมภารกจในการฝกตางๆ เพอเตรยมการใชก าลง โดยใหเจาหนาทสายแพทย ทร. ด าเนนการประเมนความเสยงผเขารบการฝก พรอมใหความรเรองอนตรายทเกดจากความรอน จากนนฝกการปฐมพยาบาลใหแกครฝก/ผรบการฝก ฝกปรบสภาพรางกายใหเคยชนกบความรอน โดยฝกตามตารางการฝก/ประเมนสภาพแวดลอมในการฝก/ปฏบตตามสญญาณธง เมอมผไดรบอนตรายจากความรอนใหท าการ ปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน และน าสงโรงพยาบาล แจงเวชกรรมปองกนในพนท เพอสอบสวนโรค ตดตามอาการผปวยหลงออกจาก รพ. และรายงานตามก าหนด

๔. ความรบผดชอบ ๔.๑ เจาหนาทสายแพทย ทร. มหนาทรบผดชอบ ๔.๑.๑ ประสานเจาหนาทหนวยฝกตนสงกด ใหขอขอมลรายละเอยดแผนการฝกประจ าปของหนวย

๔.๑.๒ เตรยมเจาหนาทสายแพทยของหนวย ในเรองความร ทกษะการปฏบต ใหสามารถวนจฉยการเกดอนตรายทเกดจากความรอนในผเขารบการฝก และใหการรกษาตงแตเรมแรก (Early detection and prompt treatment) อบรมความรแกครฝกและผรบการฝก ๔.๑.๓ เตรยมความพรอมดานการปฐมพยาบาลในทฝก ม เจาหนาทสายแพทย รถพยาบาล และอปกรณการชวยชวตพรอมใชตลอดเวลา ๔.๑.๔ มการวดอณหภมสงแวดลอมของพนทฝก เพอประเมนดชนความรอน (Heat Index) แลวตดตงสญญาณธงเตอนในชวงการฝก พรอมทงใหค าแนะน า และประสานเจาหนาทหนวยฝกใหทราบขอมล ๔.๑.๕ ใหมการรณรงคประชาสมพนธ เพอกระตนเตอนใหก าลงพลในหนวย ตระหนกถงอนตรายทเกดจากความรอนอยางตอเนองตลอดป โดยเนนชวงทมอากาศรอนจด ๔.๑.๖ เตรยมแผนการสงตอผปวย ใหด าเนนการไดรวดเรว และมแผนส ารองกรณมผปวยจ านวนมาก ๔.๑.๗ ในกรณทไมมโรงพยาบาลสงกด ทร. ในพนท ใหประสานเบองตนกบโรงพยาบาลนอก ทร. ในพนทการฝกของหนวยทหาร ทร. เพอใหเกดความคนเคยเพอความสะดวกในการประสานงาน ๔.๑.๘ ตดตามอาการผปวยหลงจากทไดรบการรกษาจากโรงพยาบาล ๔.๒ หนวยเวชกรรมปองกน มหนาทรบผดชอบ ๔.๒.๑ นเทศ ตดตามประเมนผลการด าเนนงาน ตามมาตรฐานการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. ๔.๒.๒ รวบรวมขอมลผปวยโรคอนตรายทเกดจากความรอน และรายงานการสอบสวนโรคกรณแพทยวนจฉยเปนโรคลมเหตรอน (Heat Stroke) เสนอตามสายงาน ให พร.(ผาน กกป.พร.) ทราบ

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๕

๕. ค าจ ากดความ ๕.๑ อนตรายทเกดจากความรอน หมายถง อนตรายจากอากาศรอนทสงผลตอสขภาพของก าลงพลโดย ท าใหเกดการเจบปวยจากความรอน ไดแก บวมแดด (Heat edema) ผดผนคนจากความรอน (Prickly heat) ลมแดด (Heat syncope) ตะครวแดด (Heat cramps) การเกรงแดด (Heat tetany) การเพลยแดด (Heat exhaustion) และโรคลมเหตรอน (Heat Stroke) ๕.๒ กระบวนการปองกนอนตรายทเกดจากความรอน หมายถง การน าวธการ หรอมาตรการทน ามาใชเพอชวยไมใหเกดอนตรายจากความรอนขน ในก าลงพลทเขารบการฝกในหลกสตรตาง ๆ ของกองทพเรอ ๖. ขอก าหนดทส าคญ - เจาหนาทสายแพทย ทร. ตองปฏบตตามกระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของ ก าลงพล ทร. และมาตรฐานการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของ ก าลงพล ทร. ตามทก าหนด ๗. ตวชวด และคาเปาหมาย ๗.๑ ก าลงพล ทร. ไมเสยชวตดวยโรคลมเหตรอนจากการฝกเตรยมก าลง ๗.๒ จ านวนอตราก าลงพล ทร. ทเจบปวยดวยโรคลมเหตรอนจากการฝกเตรยมก าลงไมเกน ๓๐ ตอแสนประชากร/ป

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๖

๘. ขนตอนการปฏบตงาน ๘.๑ หนวยมภารกจในการฝก หนวย ทร. ทมการฝกเตรยมก าลง ตองก าหนดนโยบายของหนวยฝกในการปองกนอนตรายจากความรอน โดยมหนงสอค าสง/นโยบายฯ ใหก าลงพลทราบ โดย ผบงคบบญชา/ผบงคบหนวยฝก ก าหนดผรบผดชอบก ากบดแลตามนโยบายฯ และสอสารนโยบายใหก าลงพลทเกยวของทราบในการปองกนอนตราย จากความรอน เชน ประกาศหนาแถว, ออกหนงสอเวยน, ใชเครอขายอนเตอรเนต

๘.๒ ประเมนความเสยงผเขารบการฝก ๘.๒.๑ วตถประสงค เพอใหหนวยฝกและเจาหนาทสายแพทย ทร. ทราบ และสามารถระบตวบคคล (ทหารใหม) ทมปจจยเสยงสวนบคคลทมผลตอการเกดการเจบปวยจากความรอน และด าเนนการแยกฝกไดอยางเหมาะสมปลอดภย ๘.๒.๒ เครองมอ - ชดคดกรองกอนการฝก ประกอบดวย อปกรณวดอณหภมกายไมนอยกวารอยละ ๑๐ ของก าลงพลหนวยฝกและชดน ายาฆาเชอ, ขวดใสปสสาวะ ๑ อนตอคน, แบบเทยบสปสสาวะ ๑ แผน, แบบคดกรองปจจยเสยงตอการเจบปวยจากความรอนจากการฝกในก าลงพลใหม , แบบเฝาระวงกลมอาการทเสยงตอการเกดอนตรายจากความรอนประจ าวน ๘.๒.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๒.๓.๑ คดกรองความเสยงตอการเกดอนตรายจากความรอนสปดาหแรกของการฝก โดยบนทกตามแบบฟอรมการคดกรองความเสยงตอการเกดอนตรายจากความรอนในก าลงพลใหม - ด าเนนการภายในสปดาหแรก กอนเรมการฝกทหารใหม/ฝกอนๆ - ชแจง ท าความเขาใจปจจยเสยงในแตละขอ และใหทหารใหม/ผเขารบการฝกกรอกขอมลดวยตนเอง โดยเลอกตอบ - เจาหนาทสายแพทย ทร. ประเมนขอมลของทหารใหม/ผรบการฝกแตละรายวา เปนผทมปจจยเสยงทตองเฝาระวงหรอไม พรอมทงแจงใหหนวยฝกทราบ และหนวยฝกด าเนนการท าสญลกษณเพอระบตวบคคล แยกฝกจากกลมปกต และมการเฝาระวงเปนพเศษ ๘.๒.๓.๒. คดกรองความเสยงตอการเกดอนตรายจากความรอนกอนการฝกประจ าวน โดยบนทกตามแบบฟอรมการเฝาระวงความเสยงตอการเกดอนตรายจากความรอน

- ด าเนนการทกวน - ครฝก ผชวยครฝก ของหนวยฝก หรอ เจาหนาทสายแพทย ทร. ประเมนภาวะ รางกายของทหารตามแบบบนทก ในแตละวนโดยการสอบถามทหารใหม/ผรบการฝก ถงความผดปกตของรางกายทเกดขน ตามแบบบนทกฯ ในขอ ๑ – ๒ และบนทกจ านวนผทมอาการในขอตางๆ ในแตละวน ( ในชองวนท ๑, ๒, ๓, ๔ จนถงสนเดอน) ส าหรบขอมลชอ และอาการของผทมภาวะเสยง ใหหนวยฝกบนทกตามแนวทางของหนวยฝก เพอใหเจาหนาทสายแพทย ทร. ตดตามดแลได - ความส าคญของอาการทมความเสยงในแตละขอ ๑. ปสสาวะสเขม บงบอกถง รางกายอยในภาวะขาดน า ใหดมน าเพมขน ๒. มอาการเจบปวย ไดแก เปนไข ตวรอน (T≥๓๘ องศา) ใหวดไขซ าและไปพบแพทย มน ามก ไอ เจบคอ บงบอกถง รางกายมการตดเชอ หรอเกดการอกเสบ ซงจะท าใหอณหภมรางกายสงกวาปกต ทองเสย/อาเจยน บงบอกถง รางกายอยในภาวะขาดน า และสญเสยเกลอแร ใหรบไปพบแพทย

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๗

๘.๓ ความร เรองอนตรายจากความรอนและฝกการปฐมพยาบาลเบองตนใหแก บคลากรทางการแพทย/ครฝก/ผชวยครฝก ผเขารบการฝก ๘.๓.๑ วตถประสงค เพอพฒนาองคความร และทกษะใหกบบคลากรของหนวยฝก ทมหนาทในการฝกทหารใหม/ผเขารบการฝก ใหมความร ความสามารถเบองตนในการปองกน เฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝก รวมทงการปฐมพยาบาลผปวยเจบจากความรอนในระยะเรมแรกไดอยางถกตอง ทนทวงท และสามารถทจะสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลไดอยางมประสทธภาพ ๘.๓.๒ เครองมอ - ความรการปองกนอนตรายจากความรอน และการปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน (ผนวก ก) ๘.๓.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๓.๓.๑ ใหความรหรอทบทวนความร บคลากรทางการแพทย/ครฝก/ผชวยครฝก/ผรบการฝก กอนการฝกในการปองกนอนตรายจากความรอน และท าแบบทดสอบความรในการเฝาระวงและปองกนอนตรายจากความรอน

๘.๓.๓.๒ ฝกทกษะการปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน บคลากรทางการแพทย/ครฝก/ผชวยครฝก/ผรบการฝก กอนการฝกในการปองกนอนตรายจากความรอน ตามแบบการประเมนการปฐมพยาบาลเบองตนผทไดรบอนตรายจากความรอน

๘.๔ ฝกปรบสภาพรางกายใหเคยชนกบสภาพอากาศรอน ๘.๔.๑ วตถประสงค เพอเตรยมสภาพรางกายใหคนเคยกบการออกก าลงกายกลางสภาพอากาศรอน

ขนตอนการปฏบต ๘.๔.๒ จดตารางการฝกเพอเตรยมสภาพรางกายใหคนเคยกบการออกก าลงกายกลางสภาพอากาศ

รอน โดยในชวงแรกควรออกก าลงกายในอากาศรอนเพยง ๒ ชวโมงตอวน และแบงชวงทฝกอยกลางแจงเพยง ๑๕ – ๒๐ นาทตอชวง จากนนคอย ๆ เพมความหนกและระยะเวลาของการออกก าลงกายใหมากขน ดงตารางทแนะน า (ระยะเวลาไมนอยกวา ๑๐ วน)

ตาราง การจดการฝกหรอออกก าลงเพอเตรยมสภาพรางกายใหชนกบการออกก าลงกายในความรอน

วนทของการฝก ระยะเวลาฝกภาคเชา ระยะเวลาฝกภาคบาย วนท ๑ รวม ๑ ชวโมง รวม ๑ ชวโมง วนท ๒ รวม ๑.๕ ชวโมง รวม ๑.๕ ชวโมง วนท ๓ รวม ๒ ชวโมง รวม ๒ ชวโมง วนท ๔ รวม ๒.๕ ชวโมง รวม ๒.๕ ชวโมง วนท ๕ รวม ๓ ชวโมง รวม ๓ ชวโมง

วนท ๖ – ๑๐ รวม ๓.๕ ชวโมง รวม ๓.๕ ชวโมง

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๘

๘.๕ ฝกตามตารางการฝก/ประเมนสภาพแวดลอมในการฝก/ปฏบตตามสญญาณธง ๘.๕.๑ วตถประสงค เพอใหหนวยฝก และเจาหนาทสายแพทย ทร. ในพนท ทราบถงสภาพอากาศในขณะทท าการฝก โดยการตรวจวดอณหภม และความชนสมพทธ และใหสญญาณธงส เพอเปนขอมลในการปฏบตตามสญญาณธง,ปรบแผนการฝก, การเลอกสถานท, การพกการฝก หรอเลอกเสอผาทสวมใสในการฝกใหเหมาะสม ๘.๕.๒ เครองมอ (ชดพนฐาน) ๘.๕.๒.๑ ชดตรวจวดความชนสมพทธ (เทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก กระเปาะแหง) ๘.๕.๒.๒ ธงสญญาณสเขยว เหลอง แดง และด า ๘.๕.๒.๓ ตาราง KKP Heat Index Model และปายตารางการปฏบตตามธงสญญาณส ๘.๕.๒.๔ แบบบนทกขอมลสภาพแวดลอมในการฝก

๘.๕.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๕.๓.๑ ด าเนนการทกวนทมการฝก ๘.๕.๓.๒ การวดอณหภม ความชนสมพทธ และใหสญญาณธงส วนๆ ละ ๔ ครง ณ เวลา ๐๙๐๐ ๑๑๐๐ ๑๓๐๐ และ ๑๕๐๐ พรอมทงบนทกขอมลโดยใชแบบบนทกขอมลสภาพแวดลอมในการฝก ๘.๕.๓.๓ การวดอณหภม และความชนสมพทธของอากาศ จะใชเทอรโมมเตอรแบบ กระเปาะเปยก-กระเปาะแหง อานคาอณหภม และหาคาความชนสมพทธ โดยตองมการเตรยมตดตงทถกตองดงน - ตดตงเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก กระเปาะแหง โดยแขวนไวกลางแจง ณ สถานทฝกสงระดบสายตา

- เตมน าสะอาดในเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยก ใหเตม - อานอณหภมจากเทอรโมมเตอรกระเปาะแหง และกระเปาะเปยก หลงจากตดตงประมาณ ๒๕ นาท จากนนใหอานผลทก ๒ ชวโมง ๐๙๐๐ ๑๑๐๐ ๑๓๐๐ และ ๑๕๐๐ ตลอดระยะเวลาทท าการฝก (คอยดน าในกระเปาะเปยกอยาใหแหง)

- น าคาอณหภมทอานไดมาเปรยบเทยบกบตาราง KKP Heat Index Model จะไดคาดชนความรอน แปลเปนสเขยว เหลอง แดง และด า

- แจงเตอนการปฏบตดวยธงส สเขยว เหลอง แดง และด า ตดไว ณ ทท าการฝกใหเหนอยางเดนชด

- ปฏบตตามค าแนะน าทเขยนไวในปายตารางการปฏบตตามธงสญญาณส - ท าความสะอาด และเกบอปกรณหลงเลกใชงานทกวน

๘.๕.๔ เครองมอ (ชดพเศษ) ขนอยกบศกยภาพของหนวย

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๙

ตาราง KKP Heat Index Model

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๐

๘.๕.๕ บงคบดมน าและจดวงรอบการฝกกลางแจงและระยะพกฝกใหเหมาะสมกบสภาพ จดเตรยมภาชนะบรรจน าดมไวอยางเพยงพอในพนทการฝก หรอมกระตกน าพกประจ ากาย โดยจดเตรยมภาชนะบรรจน าดมประจ าหนวยฝก (อยางนอย ๕๐๐ ซซ/คน/ชม. ส าหรบการฝกกลางแจง) และใหผเขารบการฝกดมน าตามตารางแนวทางการทดแทนน าในรางกาย

ตาราง การปฏบตการแจงเตอนอนตราย และการปฏบตตามสภาพอากาศ ระดบ

อนตราย สธงสญญาณ

อนตราย คาดชนความ

รอน WBGT

C บงคบ ใหผรบการ

ฝกดมน า ระยะ เวลาทสามารถฝกกลางแจงได

๑ ขาว นอยกวา ๒๗ ≤ ๒๗ ๐.๕ ลตร / ชวโมง ท าไดตอเนอง

๒ เขยว ๒๗-๓๑ ๒๗ – ๒๘.๙ ๐.๕ ลตร / ชวโมง ๕๐ นาท / ชวโมง

๓ เหลอง ๓๒-๔๐ ๒๙ – ๓๐.๙ ๑ ลตร / ชวโมง ๔๕ นาท / ชวโมง

๔ แดง ๔๑-๕๔ ๓๑ – ๓๑.๙ ๑ ลตร / ชวโมง * ๓๐ นาท / ชวโมง

๕ ด า มากกวา ๕๔ > ๓๒ ๑ ลตร / ชวโมง ** ๒๐ นาท / ชวโมง

*,** ค าแนะน าของ Beooke Army Medical Center,Fort Sam Houston,Texas แนะน าให ธงสแดง ดมน า ๑.๕ ลตร / ชวโมง ธงสด า ดมน า ๒ ลตร / ชวโมงแตในความเปนจรง กระเพาะอาหารโดยเฉพาะคนไทย สามารถรบน าไดประมาณ ๑ ลตร/ชวโมง

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๑

๘.๖ การปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน ๘.๖.๑ วตถประสงค เพอลดอณหภมแกนของรางกายใหกลบมาสระดบปกตใหเรวทสด เพอลดอนตรายทจะเกดกบอวยวะส าคญตางๆ ไดแก สมอง ระบบไหลเวยนโลหต ปอด ตบ ไต กลามเนอ ดงนนการปฐมพยาบาลผปวยในขนตนจะตองท าการลดอณหภมรางกายใหเรวทสดตามทขดความสามารถของหนวยพยาบาลในพนทสามารถท าได ๘.๖.๒ เครองมอ ๘.๖.๒.๑ ชดปฐมพยาบาลเบองตนภาคสนามผไดรบอนตรายจากความรอน ไดแก ผาเชดตว, กระบอกฉดน า, ปรอทวดไข แบบรายงานการสอบสวนโรค ๘.๖.๒.๒. ชดปฐมพยาบาลเบองตนส าหรบผไดรบอนตรายจากความรอนในหนวยแพทยปฐมภม ไดแก ผาเชดตว, กระบอกฉดน า, ปรอทวดไขทางทวารหนก, ปรอทวดไขทางปาก/รกแร, พดลม/ไดรเปาผม, IV SET, ๐.๙ % NSS, Oral Airway, อปกรณใหออกซเจน, เครองวดความดนโลหต ๘.๖.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๖.๓.๑ การปฐมพยาบาลเบองตนภาคสนาม - เมอมผไดรบอนตรายจากความรอน ใหเจาหนาทคนท ๑ ถอดเสอผา เครองแตงกาย รองเทาออกใหหมด และใชกระบอกฉดน าใหเปนละอองฝอยกระจายไปทผปวย และเปดพดลมเปา - เจาหนาท คนท ๒,๓ เขาทางดานซาย ดานขวาของผปวย เชดตวเพอระบายความรอนออกจากรางกายดวยน าธรรมดา (อณหภมปกต) ใหเชดจากปลายมอหรอปลายเทา เขาสรางกาย (เชดยอนขนเพอใหรขมขนเปด) ถามอาการชกเกรงใหจดทาผปวยนอนตะแคงหนาไปดานใดดานหนงแลวใชผาใหผปวยกด เพอปองกนการส าลก และกดลนตวเอง - เจาหนาท คนท ๔ วดสญญาณชพ โดยวดอณหภมความรอน (วดทางรกแร) รายงานผบงคบ บญชา และตดตอประสานการสงตอตามแผนการสงตอ และใหการปฐมพยาบาล ไปตลอดทางระหวางสงตอผปวย ๘.๖.๓.๒ การปฐมพยาบาลเบองตนทหนวยแพทย ทร. - การเตรยมรบผปวย โดยเตรยมพนทรองรบอณหภมปกต และอากาศถายเทสะดวก เตรยมอปกรณ (พดลม, foggy, Hair dryer, ปรอทวดไข) และแจงผเกยวของใหทราบ (ผบงคบบญชา,หองฉกเฉน) - การประเมนและจดการ AIRWAY การดแลสงแปลกปลอมในชองปาก ๑. น าสงแปลกปลอมในปากออกใหหมด เชน ฟนปลอม ๒. ปองกนลนตก ใชวธการเชยคาง (Head tilt - chin lift ) ๓. ระวงการกดลน โดยใชไมกดลน หรอผา BREATHING การดแลทางเดนหายใจ ๑. ประเมนการหายใจ ถามหายใจหอบ ปลายมอปลายเทาเขยว ให High flow Oxygen ทางจมก-ปาก ๒. หากม Respiratory failure ใหพจารณาใส ET Tube (กรณทมแพทย)

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๒

CIRCULATION การดแลระบบไหลเวยนโลหต ๑. วดความดนโลหต ชพจร และวดอณหภมทางทวารหนก ๒. ใหสารน าทางหลอดเลอดดวย ๐.๙ % NSS หรอ RLS ๒๕๐ ml/hr DECREASE BODY TEMPERATURE การระบายความรอนออกรางกายใหเรวทสด ๑. ถอดเสอผาผปวยออกทงหมด ๒. ใชผาเชดตวชบน าอณหภมปกต ทวรางกายโดยเฉพาะขอพบแขน ขา ขาหนบ ซอกคอ ๓. พรมน าละอองฝอยบรเวณรอบๆ ตวผปวย และเปดพดลมใหผานผวกายผปวย หรอใชไดรเปาผมเพอใหเกดลมอนรวมดวย ๔. วดอณหภมทางทวารหนก หลงจากเชดตวทก ๑๐ นาท EVACUATE การสงผปวย ๑. ประสานกบแผนกฉกเฉน ของ รพ.ทใกลทสด เพอเตรยมการรบผปวย ๒. น าผปวยสงโรงพยาบาล โดยรถพยาบาล หรอรถกระบะทมการถายเทอากาศไดด และใหการปฐมพยาบาลตลอดทาง ๘.๗ การน าสงโรงพยาบาล ๘.๗.๑ วตถประสงค ๘.๗.๑.๑ เพอใหผปฏบตงานและผทเกยวของมความรความเขาใจ และใชเปนแนวทางในการน าสงผปวยไดอยางถกตอง ๘.๗.๑.๒ เพอใหผทไดรบอนตรายจากความรอนปลอดภย ไดรบการรกษาอยางทนทวงท ๘.๗.๒ เครองมอ ๘.๗.๒.๑ รถพยาบาล หรอรถทมหลงคาโลง โปรง ๘.๗.๒ ๒ เปลสนาม ๘.๗.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๗.๓.๑ ประสานกบแผนกฉกเฉน ของ รพ.ทใกลทสด เพอเตรยมการรบผปวย ๘.๗.๓.๒ น าผปวยสงโรงพยาบาล โดยรถพยาบาล หรอรถกระบะทมการถายเทอากาศไดด ๘.๗.๓.๓ ท าการปฐมพยาบาลตลอดทาง จนกวาจะถง รพ. ๘.๘ การสอบสวนโรค และการตดตามอาการผปวย ๘.๘.๑ วตถประสงค ๘.๘.๑.๑ เพอยนยนการเกดอนตรายจากความรอนในก าลงพล ทร. ๘.๘.๑.๒ เพอศกษาลกษณะทางระบาดวทยาของโรคในแงบคคล เวลา สถานท และปจจยเสยง ๘.๘.๑.๓ เพอหาแนวทางในการควบคม และปองกนการเกดอนตรายจากความรอนในก าลงพล ทร. ๘.๘.๒ เครองมอ ๘.๘.๒.๑ แบบฟอรมการใหขอมลผปวยทไดรบอนตรายจากความรอน ๘.๘.๒.๒ แบบตดตามผไดรบอนตรายความรอน

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๓

๘.๘.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๘.๓.๑ เมอมผปวยไดรบอนตรายทเกดจากความรอน พยาบาลทตดตามการฝก หรอผน าสงทดแลผปวยในพนทฝก หลงน าสงผปวยทหองฉกเฉน รพ.ทรบปวย ใหพยาบาลทตดตามการหรอผน าสงฝกกรอกขอมลตามแบบฟอรมแบบสอบสวนโรคอนตรายทเกดจากความรอน สวนท ๑ ๘.๘.๓.๒ เจาหนาทสอบสวนโรค ไดแก หนวยเวชกรรมปองกนในพนท ก าหนดให พนทภาคตะวนออกรบผดชอบโดย กกป.รพ.อาภากรเกยรตวงศ ฐท.สส., พนท กทม.และปรมณฑล รบผดชอบโดย กกป.พร., พนทภาคใตฝงตะวนออก รบผดชอบโดย รพ.ฐท.สข.ทรภ.๒ และพนทภาคใตฝงตะวนตก รบผดชอบโดย รพ.ฐท.พง.ทรภ.๓ ด าเนนการสอบสวนและตดตามอาการของผปวย จนเสรจสนกระบวนการรกษา แจงอาการของผปวยทกวน พรอมกรอกแบบฟอรม แบบสอบสวนโรคอนตรายทเกดจากความรอน สวนท ๔ และสงแบบสอบสวนฯ ทาง Line เพอเกบขอมลทางอเลกทรอนกสไวเปนหลกฐาน หรอทางโทรสาร ถงแผนกนโยบายและแผน กกป.พร. หมายเลขโทรสาร ๕๒๗๐๓ ครบทง ๔ สวน (กรณแพทยวนจฉยเปนโรคอนตรายทเกดจากความรอนอน ทไมใชโรคลมเหตรอน (Heat Stroke) ใหกรอกขอมลเฉพาะสวนท ๑ และ สวนท ๔) ๘.๘.๓.๓ ใหเจาหนาทสายแพทย ทร. ตดตามอาการผปวยไดรบอนตรายจากความรอน หลงการเขารบการรกษาทโรงพยาบาลทกครง ตามแบบฟอรมการตดตามผปวยจากการเจบปวยจากความรอน (ตดตามผปวยหลงจากการพกฝกตามทแพทยก าหนด)

๘.๙ การรายงานตามก าหนด ๘.๙.๑ วตถประสงค เพอเปนขอมลสถานการณการไดรบอนตรายจากความรอน ทกกลมอาการ ซงอาจน าไปสการเกดโรคลมเหตรอน ทหนวยฝก และ หนวยแพทย ทร. จะใชในการเฝาระวงการเจบปวยของทหารได และ เพอเปนขอมลทางระบาดวทยา ส าหรบใชในการพฒนาระบบการเฝาระวงปองกนการไดรบอนตรายจากความรอน ๘.๙.๒ เครองมอ - แบบรายงานการเจบปวยผไดรบอนตรายความรอน ๘.๙.๓ ขนตอนการปฏบต ๘.๙.๓.๑ ใหเจาหนาทสายแพทย ทร. รายงานการเจบปวยจากความรอนสงหนวยเวชกรรมปองกนในพนททกเดอน (ภายในวนท ๕ ของเดอนถดไป) ตามแบบฟอรมการรายงานการเจบปวยจากความรอน ๘.๙.๓.๒ ใหหนวยเวชกรรมปองกนในพนท รายงานให กกป.พร. (ภายในวนท ๑๐ ของเดอนถดไป) ตามแบบฟอรมการรายงานการเจบปวยจากความรอน (บนทกขอมลผปวยทสงสยวาปวยดวยโรคลมเหตรอน) กรณไมไดสงตอผปวยเขา รพ. ๘.๙.๓.๓ กกป.พร. วเคราะหหาสาเหต (Route Cause Analysis) รวบรวมขอมลอบตการณรายป และ รายงานตรงตอ พร.

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๔

๙. กฎหมาย มาตรฐาน และเอกสารทเกยวของ - มาตรฐานการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

๑๐. การจดเกบและการเขาถงเอกสาร

ชอเอกสาร สถานทเกบ ผรบผดชอบ การจดเกบ ระยะเวลา ๑.กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร.

๑.ตเกบเอกสารของ กลมงานปองกนและควบคมโรค กกป.พร. ๒.เวบไซตwww.nmd.go.th/preventmed

กลมงานปองกนและควบคมโรคกกป.พร.

๑.แฟมเอกสาร ๒.ไฟลขอมลในเครองคอมพวเตอร

๑๐ ป

๑๑. ระบบการตดตามและประเมนผล - การน าเสนอผลการปฏบตงาน การรายงานผลการปฏบตงาน การสมตรวจตามกระบวนการ เมอมการทบทวนมาตรการหรอพบอปสรรคในการปองกนโรคลมเหตรอน

๑๒. ภาคผนวก ๑๒.๑ ผนวก ก ความรการปองกนอนตรายจากความรอนและการปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๕

ผนวก ก.

ความรการปองกนอนตรายจากความรอนและการปฐมพยาบาลเบองตนผไดรบอนตรายจากความรอน

๑. ความรพนฐานเกยวกบอนตรายทเกดจากความรอน ๑.๑ อนตรายทเกดจากความรอน อนตรายทเกยวของกบการปฏบตงานในสภาพแวดลอมรอนจด ไมเปนทรจกกนมากนก แตในภมภาคทมอากาศรอนชน เชนประเทศไทย มความเสยงทนกกฬาและประชาชนในหลายๆ อาชพทท างานกลางแจงจะไดรบอนตรายจากความรอนเปนจ านวนมาก และมกไมไดรบการวนจฉย ตลอดจนใหการรกษาทถกตอง ท าใหยงมผเสยชวต และพการจ านวนมากในทกป โดยเฉพาะกลมทหาร ซงทงหมดนสวนหนงยงขาดในเรองการตระหนกถงความส าคญของปญหาและขาดการเผยแพรองคความรทถกตอง ในเรองอนตรายทเกดจากความรอนใหกบผเกยวของกบกลมเสยงทจะเกดอนตราย

อนตรายทเกดจากความรอน เกดจากการทรางกายสมผสกบสภาพแวดลอมทมอณหภมสง ซงจะท าใหรางกายเกดภาวะออนเพลย และท าใหอณหภมรางกายสงขน ผลคอ การตอบสนองของรางกายโดยหลอดเลอด มการขยายตวอตราการเตนของหวใจเพมขน ขณะเดยวกนถาเปนการเพมของอตราการไหลเวยนของเลอด ผลทเกดขนของคารบอนไดออกไซดในเลอดต า คอ เกดภาวะทเลอดกลายเปนดาง (Respiratory alkalosis) แลวกอใหเกดกลมอาการออนเพลยจากความรอน เชน อาการตะครวจากความรอน ( Heat cramps ) ภาวะลมแดด หรอเพลยแดด ( Heat exhaustion ) และอาการของโรคลมเหตรอน (Heat stroke) ส าหรบก าลงพลของกองทพเรอ มกเกดการอนตรายจากความรอนในหวงการฝกทหารตางๆ เชน การฝกเบองตนทหารใหม การฝกภาคสาธารณะของนกเรยนจาทหารเรอ การฝกในหลกสตรพเศษ ซงบางครงการเจบปวยนมความรนแรงถงชวต ซงการเจบปวยดงกลาวหนวยฝกทหารสามารถปองกนได

๑.๒ สาเหตการเกดอนตรายทเกดจากความรอน เกดจากรางกายไดรบความรอนจากสงแวดลอมภายนอกและรางกายสะสมความรอนจากการฝกและการออกก าลงกาย โดยเฉพาะสภาพแวดลอมทมอณหภมสงและความชนสมพทธสง (อากาศรอนอบอาว) เชน ชวงกอนฝนตกหนก รางกายจะไมสามารถระบายความรอนไดเหมอนปกต จงเกดความรอนสะสมในรางกายเพมขน ท าใหมอณหภมกายสงเกนกวาปกตจนเปนอนตรายตออวยวะและระบบการท างานของรางกายอาจเสยชวตหรอสมองพการถาวรได การบาดเจบจากความรอนพบวาเกดขนเสมอในหวงการฝกและการปฏบตการทางทหาร ๑.๓ ปจจยทเกยวกบการเกดอนตรายจากความรอน ปจจยส าคญทท าใหเกดการบาดเจบจากความรอน ไดแก สภาพอากาศรอนจดและมความชนในอากาศสง ไมมลมพด พนทฝกและออกก าลงกายเปนพนซเมนตหรอลาดยาง ความพรอมดานรางกายของทหารโดยเฉพาะอยางยงทหารใหมทไมคนเคยกบอากาศรอนและการฝก การใสเสอผาหนาและปกปดรางกายมดชดเกนไป ท าใหรางกายระบายความรอนไดไมด มอาการปวย มโรคประจ าตว การออกก าลงกายหรอ ฝกหนกเกนไป การดมน าไมเพยงพอกบความตองการของรางกาย และการรบประทานยาบางชนดทมผลในการขบปสสาวะหรอยาทยบยงการหลงเหงอ

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๖

ปจจยทเปนเหตทท าใหรางกายลมเหลวในการตอบสนองตอความรอนทมากขนจนเกดอนตรายจากความรอน - ไดรบความรอนจากสงแวดลอมมากจนเกนไป ไดแกอณหภมอากาศสงมากในบางฤด การแผรงสจากดวงอาทตย รวมถงการสะทอนรงสของทองน าเมฆและพนดน - รางกายสรางความรอนมากขน จากการออกก าลงกายอยางหนกกลามเนอจะสรางความรอนอยางมาก ยงถารวมกบ การมไขหนาวสนในระยะกอนออกก าลงกาย ๑ – ๒ สปดาห การไดรบยาบางประเภท เชน โคเคน, ยาบา, ยารกษาโรคซมเศรา, เหลาแหง, Slicylate, Parachlorophenol, Monoamine – Oxidase inhibiter เปนตน จะท าใหอณหภมกายสงขนจนถงระดบอนตรายอยางรวดเรว

- รางกายระบายความรอนไดลดลง โดยมเหตปจจยส าคญทท าใหรางกายระบายความรอนไดลดลง คอ ๑ ขณะออกก าลงกายมภาวะรางกายขาดน า มกเกดจากดมน าไมพอกบความตองการ หรอทองเสย

อาเจยนหรอ กนไมไดมากอนออกก าลงกาย (ถาขาดมากกวา ๓% ของมวลกาย อณหภมของรางกายจะเพมสงขนแม ในขณะพก ) โดยเฉพาะผททองเสยมากอน ๒-๓ วน กอนออกก าลงกายตองเฝาระวงเปนพเศษ

๒ อวน ท าใหการสบฉดเลอดจากหวใจไมมประสทธภาพ อกทงพนทผวทจะระบายความรอนมสดสวนนอยเมอเทยบกบมวลกาย

๓ ใสเสอผาทไมเหมาะสม หนาทบ ระบายเหงอไมด ๔ โรคผวหนงตางๆ ทท าใหการระบายความรอน การหลงเหงอลดลง ๕ ยาบางชนด เชน Anticholinergic agents, ยาขบปสสาวะ, Phenothiazines, ยาลดความดน

โลหต เชน β blockers หรอ Calcium Channel Blockers, Sympathomimetic agent, ยาแกแพ, ยาลดน ามก,ยาลดความอวน, ยาระงบอาการปวดทอง

๖ ดมแอลกอฮอล เหลา เบยร ท าใหการปรบตวของหลอดเลอดไมตอบสนองตอการกระตนเทาปกต และมกจะมภาวะขาดน าแฝงจากการยบยงของฮอรโมน ADH พบวาคนทดมแอลกอฮอลมอบตการณ การเกดอนตรายจากความรอน สงกวาผไมดม ถง ๑๕ เทา

๗ อดนอน ๘ มโรคของระบบหวใจและหลอดเลอดมากอน ท าใหการปรบตวตวตอความรอนไดไมด เหมอนคน

ทวไป ๙ อายมากเกนไปหรอนอยเกนไป การปรบตวจะไมด

๑.๔ อาการของผทไดรบอนตรายทเกดจากความรอน แบงไดเปน ๒ กลม ตามระดบความรนแรง ดงน ๑.๔.๑ อนตรายทเกดจากความรอนแบบไมรนแรง ๑.๔.๑.๑ ผดผนคนจากความรอน (Prickly heat) เปนผนแดงคน มกพบทผวหนงบรเวณทสวมเสอผา เนองจากมการอดตนของตอมเหงอทผวหนงบรเวณดงกลาว ท าใหเกดการอกเสบแบบเฉยบพลนของตอมเหงอมอาการคนเปนอาการเดน ๑.๔.๑.๒ บวมแดด ( Heat edema ) เปนอาการบวมและตงของมอและเทา ซงจะเกดขนใน ๒ - ๓ วนแรกทอยในสภาพแวดลอมทรอน สวนใหญจะบวมทเทาขนมาถงขอเทา มกไมลามขนเกนหนาแขง เกดจากการขยายตวของหลอดเลอดบรเวณผวหนงและมสารน าคงในชองวางระหวางเซลลในบรเวณแขน ขา

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๗

๑.๔.๑.๓ ลมแดด ( Heat syncope ) มอาการหนามด ตวเยน เปนลม หมดสตจากภาวะของ ความดนโลหตต าจากลกษณะทาทาง ซงเปนผลจากการขยายตวของหลอดเลอดสวนปลาย การลดลงของการตงตวของหลอดเลอดและการพรองของปรมาณสารน าในรางกายอนเนองมาจากความรอน ๑.๔.๑.๔ เกรงแดด ( Heat tetany ) เกดจากการหายใจหอบมากเกนไป สงผลใหเกดความเปนดางในเลอดจากการหายใจ ( Respiratory alkalosis ) มอาการเหนบชา เกรงกลามเนอ มกเกดในสภาวะทไดรบความรอนอยางมากในชวงระยะเวลาสนๆ ๑.๔.๑.๕ ตะครวแดด ( Heat cramps ) เปนอาการหดเกรงคาง อยางรนแรงของกลามเนอโดยไมไดตงใจ เกดหลงออกก าลงกายหนก มกเปนกบกลามเนอทใชงานมาก เชน นอง ตนขา ไหล จะเกดขนกบคนบางคนเทานน ไมเปนกนทกคน ยงไมทราบสาเหตทแทจรงของการเกดตะครวน คาดวาอาจเกดจากความไมสมดลของน าและเกลอแรในรางกาย โดยทอณหภมกายไมจ าเปนตองสงผดปกต เปนแลวจะหายไดเองโดยไมมภาวะแทรกซอน การรกษาคอ ใหพก ใหดมน า อาจเพมเกลอแรเพยงเลกนอยในน า (๐.๑ -๐.๒ % NaCl) หรอเตมเกลอเพยงเลกนอยในอาหารทกนประจ า ไมแนะน าใหกนเกลอเมด

๑.๔.๒ อนตรายทเกดจากความรอนแบบรนแรง ๑.๔.๒.๑ เพลยแดด ( Heat exhaustion ) เปนกลมอาการทคนทวไปไมคอยรจกคนเคย เพราะมอาการไมเฉพาะเจาะจง มกพบในคนทยงไมมการปรบรางกายใหเคยชนกบความรอน เชอวาเกดจากการทระบบไหลเวยนโลหตปรบตวอยางไมมประสทธภาพรวมกบขาดน า เลอดจะไปเลยงสวนนอกรางกายมากจนปรมาณเลอดไปเลยงอวยวะแกนกลางลดลง มอาการดงน มนงง ออนเพลย หมดแรง หวหมน หนามด คลนไส อาเจยน ปวดหว ปวดกลามเนอ เปนลม หวใจเตนเรว หายใจเรว เหงอออกมาก ความดนโลหตต าขณะเปลยนเปนทายน อณหภมสงขนแตไมมากกวา ๔๐ C การรสตยงด อาการและอาการแสดงแยกจาก Early Heat Stroke ยาก แตใหดทอาการของระบบประสาทสวนกลาง ถามอาการทางระบบสวนกลางผดปกตใหวนจฉยเปน Heat Stroke

๑.๔.๒.๒ โรคลมเหตรอน ( Heat stroke ) เปนภาวะฉกเฉน ตองการการรกษาเรงดวน มอนตรายมาก แสดงถงความลมเหลวในการควบคมอณหภมของรางกาย อนตรายของ Heat Stroke เกดจากการทรางกายมอณหภมทสงมากจนไปท าลายอวยวะทกระบบ โดยทระบบประสาทสวนกลางทผดปกตจะแสดงอาการไดเรวทสด ในการวนจฉย Heat Stroke ทมลกษณะชดเจนจะ มขอพจารณาส าคญอย ๓ อยาง คอ ๑. อณหภมแกนกายมากกวา ๔๐ C (บางเอกสารใช > ๔๐.๕ C หรอ บางทใช ๔๑ C ) ๒. มอาการผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง ๓. รางกายหยดหลงเหงอ แตในขอ ๓. นอาจไมนบเปนเกณฑพจารณา เพราะ Heat Stroke อาจเกดขนตงแตชวงหลงเหงอออกมาอยางมากจนหยดหลงเหงอ เราควรสงสย Heat Stroke ในผปวยทกคน ทมประวตออกก าลงกายกลางแจงอณหภมกายสง และมความผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง ซงอาการทพบระยะแรก ๆ คอ เดนเซ (เนองจากสมองสวน Cerebellumถกท าลาย พบไดไวทสด ) เปนลม กระวนกระวาย แสดงพฤตกรรมแปลกประหลาด คมคลง เหนภาพหลอน การรสตเปลยนแปลง อาจตรวจพบ Plantar response, Decorticate & Decerebrate posturing, อมพาตครงซก, ชก, ชกตอเนอง, โคมา อยางไรกตามเมอเรมเปน อาการทพบอาจไมสมพนธกบระดบอณหภมกาย แตถาอณหภมสงกวา ๔๒ C ระบบประสาทสวนกลางจะถกท าลายทงหมด

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๘

๒.การปองกนอนตรายทเกดจากความรอน อนตรายจากความรอน ปองกนได และเปนวธทดทสด ทงนตองอาศยความรความเขาใจและความรวมมอจากผเกยวของทกฝาย โดยเฉพาะความเอาใจใสของผฝก และผควบคมการฝก ตามมาตรการดงน

๒.๑ ท าการฝกเพอเตรยมสภาพรางกายใหคนเคยกบการออกก าลงกายกลางสภาพอากาศรอน โดยในชวงแรกควรออกก าลงกายในอากาศรอนเพยง ๒ – ๔ ชวโมงตอวน และแบงชวงทฝกอยกลางแจงเพยง ๑๕ – ๒๐ นาทตอชวง จากนนคอย ๆ เพมความหนกและระยะเวลาของการออกก าลงกายใหมากขน ดงตารางทแนะน า ตาราง การจดการฝกหรอออกก าลงเพอเตรยมสภาพรางกายใหชนกบการออกก าลงกายในความรอน

วนทของการฝก ระยะเวลาฝกภาคเชา ระยะเวลาฝกภาคบาย วนท ๑ ๑ ชวโมง ๑ ชวโมง วนท ๒ ๑.๕ ชวโมง ๑.๕ ชวโมง วนท ๓ ๒ ชวโมง ๒ ชวโมง วนท ๔ ๒.๕ ชวโมง ๒.๕ ชวโมง วนท ๕ ๓ ชวโมง ๓ ชวโมง

วนท ๖ – ๑๐ ๓.๕ ชวโมง ๓.๕ ชวโมง

๒.๒ เฝาระวงผทมปจจยเสยงตามทไดกลาวแลวเบองตนเปนพเศษ ไดแกไมควรใหออกก าลงกายกลางอากาศรอนเทากบคนปกต และผออกก าลงกายควรสวมเสอผาทระบายความรอนไดด ๒.๓ ประเมนสภาพอากาศ และมระบบเตอนตลอดระยะเวลาการฝกทก ๒ ชวโมง ซงสภาพอากาศน จะวดโดยเครองมอ Wet Bulb Glob Temperature (WBGT) ซงวดปจจย อณหภมอากาศ ความชนสมพทธของอากาศ การแผรงสของสงแวดลอม แตเครองมอมราคาแพงมจ านวนจ ากดในหนวยทหารสามารถใชเครองมอวดดชนความรอน ( Heat Index ) ทดแทน WBGT ไดอยางใกลเคยงกนโดยมนยส าคญทางสถต ซงจดท าและวดไดงายกวาดวยตนเอง แลวน าคานนมาแปลเปนสญญาณอนตราย แจงเตอนการปฏบตดวยธงส แจงเตอนไว ณ ทท าการฝก

๒.๔ บงคบดมน าและจดวงรอบการฝกกลางแจงและระยะพกฝกใหเหมาะสมกบสภาพ ตาราง การปฏบตการแจงเตอนอนตราย และการปฏบตตามสภาพอากาศ

ระดบอนตราย

สธงสญญาณอนตราย

คาดชนความรอน

บงคบ ใหผรบการฝกดมน า

ระยะ เวลาทสามารถฝกกลางแจงได

๑ ขาว นอยกวา ๒๗ ๐.๕ ลตร / ชวโมง ท าไดตอเนอง

๒ เขยว ๒๗-๓๑ ๐.๕ ลตร / ชวโมง ๕๐ นาท / ชวโมง

๓ เหลอง ๓๒-๔๐ ๑ ลตร / ชวโมง ๔๕ นาท / ชวโมง

๔ แดง ๔๑-๕๔ ๑ ลตร / ชวโมง * ๓๐ นาท / ชวโมง

๕ ด า มากกวา ๕๔ ๑ ลตร / ชวโมง ** ๒๐ นาท / ชวโมง *,** ค าแนะน าของ Beooke Army Medical Center,Fort Sam Houston,Texas แนะน าให ธงสแดง ดมน า ๑.๕ ลตร / ชวโมง แตในความเปนจรง กระเพาะอาหารโดยเฉพาะคนไทย สามารถรบน าไดประมาณ ๑ ลตร/ชวโมง

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๑๙

๓. การปฐมพยาบาลผทไดรบอนตรายทเกดจากความรอน เมอพบทหารใหมมการบาดเจบจากความรอนใหการปฐมพยาบาลดงตอไปน ๓.๑ การปฐมพยาบาลผทไดรบอนตรายทเกดจากความรอนชนดไมรนแรง

๓.๑.๑ ผดผนคนจากความรอน (Prickly heat) ใหผปวยอยในทรม อากาศถายเทสะดวกเชดตวหรออาบน าและทาดวยแปงเยน หลกเลยงการเกาทรนแรงเพราะอาจท าใหเกดเปนแผลและตดเชอได หากไมดขนใหไปพบแพทย

๓.๑.๒ บวมแดด (Heat edema) ใหผปวยอยในทรม อากาศถายเทสะดวกนอนยกขาสงกวาระดบหวใจเลกนอย อาการบวมจะหายไปในเวลา ๒ – ๓ วน ๓.๑.๓ ลมแดด (Heat syncope) น าผปวยเขาในทรม อากาศถายเทสะดวก คลายหรอถอดเสอผา กางเกง เขมขดรองเทาทรดแนนออก หากหมดสตตองจบนอนตะแคงเพอปองกนการส าลกเชดตวดวยน าอณหภมปกตทงตว โดยเชดยอนรขมขนจากปลายมอปลายเทาเขาสวนกลางของรางกายบรเวณทรวงอก และใหการปฐมพยาบาลเชนเดยวกบ อาการเพลยแดด หรอ โรคลมรอน แลวรบน าสงโรงพยาบาลทนท

๓.๑.๔ เกรงแดด (Heat tetany) น าผปวยเขาทรม อากาศถายเทสะดวก ลดอตราการหายใจอยางงายๆ โดยการชวนผปวยพดคย หลกเลยงการใหดมน า เพราะอาจท าใหส าลกไดงาย หากมอาการเกรงมาก นวมอจบเกรง หรอมอาการชก ไมควรใสสงของใดๆในปากผปวย เพราะอาจแตกหกหรอฟนบนแตกเขาไปอดกนทางเดนหายใจ หากจ าเปนอาจใชผาใหผปวยกดเพอปองกนการส าลกและกดลนตวเอง นอนตะแคงศรษะต าและรบน าสงโรงพยาบาลทนท

๓.๑.๕ ตะครวแดด (Heat cramps) ใหจดทาทางเพอยดกลามเนอสวนนนใหคลายตวซงตองกระท าอยางคอยเปนคอยไป อาจยดเองหรอใหผอนกระท าใหและยดคางไวสกคร สลบดวยการบบนวดเบาๆบรเวณกลามเนอนน และใหดมน าผสมเกลอแรในอตราสวน ๑ ซอง ตอน า ๑ แกว ๒๕๐ ซซ ทดแทนทรางกายสญเสยไป ๓.๒ การปฐมพยาบาลผทไดรบอนตรายทเกดจากความรอนชนดรนแรง การเพลยแดด (Heat exhaustion) และ โรคลมรอน (Heat stroke) ใหรบท าการปฐมพยาบาล โดยทมปฐมพยาบาลเบองตน ประกอบดวย ก าลงพล ๔ นาย มแนวทางปฏบต ดงน

- คนท ๑ ถอดเสอผา เครองแตงกาย รองเทาออกใหหมด ใชกระบอกฉดน าใหเปนละอองฝอยกระจายไปทผปวย และเปดพดลมเปา(ถาม)

- คนท ๒, ๓ เชดตวเพอระบายความรอนออกจากรางกายดวยน าธรรมดา (อณหภมปกต) ใหเชดจากปลายมอหรอปลายเทา เขาสรางกาย (เชดยอนขนเพอใหรขมขนเปด) ถามอาการชกเกรงใหจดทาผปวยนอนตะแคงหนาไปดานใดดานหนงแลวใชผาใหผปวยกด เพอปองกนการส าลก และกดลนตวเอง

- คนท ๔ วดสญญาณชพ โดยวดอณหภมความรอน (วดทางรกแร) รายงานผบงคบบญชา และตดตอประสานการสงตอตามแผนการสงตอ และใหการปฐมพยาบาล เชดตวดวยผาชบน าและฉดละอองน าไปตลอดทางทน าผปวยสงโรงพยาบาล

คมอการปฏบตงาน (Work Manual)

กระบวนการปองกนและเฝาระวงอนตรายจากความรอนจากการฝกของก าลงพล ทร. กรมแพทยทหารเรอ กองทพเรอ หนา ๒๐

๔.แนวทางการปฏบตเพอปองกนโรคอนตรายจากความรอนในกองทพเรอ ๔.๑ ขอควรปฏบตของหนวย

๔.๑.๑ เผยแพรความรเรองอนตรายจากความรอน การปองกน และการปฐมพยาบาลเบองตนใหผเกยวของทกระดบ

๔.๑.๒ ตรวจสอบปจจยเสยงของผเขารบการฝกทกวนกอนการฝก ไดแก อวน มอาการขาดน า ทองเสย หรออาเจยนกอนการฝก ๒–๓ วน รบประทานยาบางชนดดมแอลกอฮอลอดนอน และมโรคของระบบหวใจและหลอดเลอดมากอน ควรเฝาระวงเปนพเศษ

๔.๑.๓ จดตารางการฝกใหรางกายเคยชนกบการออกก าลงกายทามกลางอากาศรอน ทละนอย คอยๆ เพมจนฝกไดเตมวน โดยใชเวลาปรบการฝกอยางนอย ๑๐ วน

๔.๑.๔ ท าการเฝาระวงสภาพแวดลอมการฝก ดวยการวดคาดชนความรอน แลวแปลผลเปนสญญาณธง และการแสดงสญญาณธง ณ จดฝก

๔.๑.๕ จดชวงเวลาพกในระหวางการฝก และใหดมน า ตามทสญญาณธงก าหนด ๔.๑.๖ เตรยมอปกรณส าหรบการปฐมพยาบาลใหพรอมตลอดเวลาบรเวณพนทการฝก ไดแก

ผาเชดตว น า พดลม และเตรยมรถส าหรบสงผปวยไปโรงพยาบาล ๔.๑.๗ ผบงคบบญชาทกระดบควรมสวนรวมในการสนบสนนกจกรรม เพอลดความเสยงใน

การเจบปวยหรอเสยชวต

๔.๒. ขอควรปฏบตของครฝก ๔.๒.๑ ท าการฝกเพอเตรยมสภาพรางกายของผเขารบการฝกใหคนเคยกบ การออกก าลงกายกลางสภาพอากาศรอน โดยในชวงแรกควรออกก าลงกายในอากาศรอนรวมแลวทงวนไมเกน ๒ ชวโมง และแบงชวงทฝกอยกลางแจงเพยง ๑๕ – ๒๐ นาทตอชวง จากนนคอยๆ เพมความหนกและระยะเวลาของการออกก าลงกายกลางแจงใหมากขนวนละครงชวโมง จนสามารถฝกกลางแจงไดเตมทเมอครบ ๑๐ วน ๔.๒.๒ เฝาระวงผเขารบการฝก ทมอาการระดบความรสกตวลดลง กระสบกระสาย เอะอะ ไมท าตามค าสง ตวรอนจด หมดสต หรอเกรงชก ซงเปนอาการของโรคลมเหตรอนใหหยดฝกทนท น าผปวยเขาทรม ท าการปฐมพยาบาล และน าสงโรงพยาบาลใหเรวทสด ๔.๒.๓ ปฏบตตามสญญาณธงในการกระท ากจกรรมตางๆ ก าหนดใหมชวงพกในระหวางการฝก กระตนใหทกคนดมน าอยางเพยงพอ ตามการแสดงสญญาณธง

๔.๓. ขอควรปฏบตของผเขารบการฝก ๔.๓.๑ ไมดมเครองดมแอลกอฮอลอยางนอย ๓ วนกอนการฝก ๔.๓.๒ ควรเตรยมสภาพรางกายใหพรอมกอนเขารบการฝกกลางสภาพอากาศรอนอยางสม าเสมอ อยางนอยสปดาหละ ๓ ครงๆละไมต ากวา ๓๐ นาท เพอใหรางกายชนกบสภาพอากาศทรอนจด และตองดมน าใหเพยงพอ ๔.๓.๓ หากมอาการเจบปวย เชน มอาการขาดน า ทองเสย หรออาเจยนกอนการฝก ๒–๓ วน รบประทานยาขบปสสาวะ ยาแกไอ ยาแกแพ ดมแอลกอฮอลอดนอนกอนวนฝก ในวนทมการฝกใหแจงครฝกทราบ เพราะอาการ หรอยาดงกลาวจะท าใหมโอกาสปวยจากโรคลมรอนไดมากกวาคนอน ๔.๓.๔ หมนสงเกตสของปสสาวะระหวางการฝก หากมสเขมขนมาก แสดงวาเรมมภาวะขาดน าควรดมน าทดแทนจนเพยงพอ ๔.๓.๕ ผเขารบการฝกทกนาย โดยเฉพาะหลกสตรพเศษ หากรตววารางกายสไมไหว อยาฝนเพราะอาจท าใหเจบปวยโรคลมรอน อนตรายถงเสยชวตได