Analysis1

ทมา : ศนยวจยกสกรไทย

Analysis

SME จบเทรนดรกษโลกเรงสรางเมดเงน

ขอมลวจย กมภาพนธ 2562

Analysis2

• ปจจบน กระแสการตนตวทางดานสงแวดลอม โดยเฉพาะประเดนปญหาดานขยะพลาสตก ท�าใหธรกจ

จ�าเปนตองเพมการศกษาพฤตกรรมผ บรโภค และน�าเสนอผลตภณฑทค�านงถงความรบผดชอบ

ตอสงแวดลอมมากขน ขณะเดยวกน กอาจตองตดตามประเดนเกยวกบมาตรการทางดานภาษทภาครฐ

ผลกดนออกมา ซงอาจอยในรปของการเกบภาษในอตราทสงส�าหรบผทผลตขยะออกมา และลดหยอนภาษ

เพอสรางแรงจงใจตอผผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงปจจยนอาจสงผลกระทบตอตนทนทางธรกจ

ในระยะขางหนา

• ศนยวจยกสกรไทย ประเมนวา กระแสการใสใจสงแวดลอมในเวลาน นาจะมความยงยน และไดรบ

การตอบรบจากทกภาคสวนอยางรวดเรวกวาชวงหลายปทผานมา ซงประเดนดงกลาวน�ามาซงโอกาสส�าหรบ

ธรกจใหมๆ อาท ผลตภณฑทดแทนตางๆ ทผลตจากธรรมชาต หรอธรกจทจ�าหนายสนคาแบบเตม หรอ Refill

Shop/Station ขณะเดยวกน ถอเปนความทาทายส�าหรบธรกจเดมไดแกผผลตบรรจภณฑพลาสตก ทอาจ

ตองปรบโมเดลธรกจไปผลตสนคาอนทดแทน เชน ผลตภณฑพลาสตกชวภาพจากธรรมชาตทยอยสลายได

หรออาจตองหาชองทางขยายการลงทนในสนคาใหมๆ เพมเตม

• ศนยวจยกสกรไทย เหนวา การปรบธรกจใหเปนมตรตอสงแวดลอม แมวาในระยะสนอาจจะเปนการ

เพมตนทนตอธรกจ ทงทางดานการลงทนวจยและพฒนาหรออาจตองลงทนดานเครองจกรใหมๆ รวมถงอาจได

การตอบรบทางดานยอดขายในระดบทไมสง แตส�าหรบในระยะยาวแลว ผทเรมตนปรบเปลยนธรกจได

กอนจะสามารถเรยนรและเขาใจสภาพความตองการ ปญหาและอปสรรคของตลาด ขณะเดยวกนยงชวยสราง

ภาพลกษณเปนทจดจ�าของผบรโภคและชวยทางดานการตดสนใจซอของผบรโภคไดดวาธรกจทเขามาทหลง

ประเดนสำ�คญ

Analysis3

ศนยวจยกสกรไทย มองวาในชวงหลายปทผานมา กระแสความใสใจทางดานสงแวดลอม มการตนตวมากขน ในประเทศตางๆ ทวโลกรวมถงประเทศไทย ซงกระแสหนงทมการตนตวคอนขางมากคอปญหาเกยวกบขยะพลาสตก ทมผลกระทบตอสงแวดลอมคอนขางมาก โดยจากขอมลพบวา ทวโลกมการผลตขยะพลาสตกประมาณ 302 ลานตน (2558) แตหากพจารณาทางดานมาตรการจดการทถกตองหรอการน�ากลบไปใชใหม พบวาสามารถท�าไดเพยง 19.5 % ทเหลอถกเผา 25.5 % และทงไปในสงแวดลอม 55.0 % ขณะทประเทศไทยเอง พบวามขยะพลาสตก ประมาณ 2 ลานตน แตหากพจารณามาตรการจดการทถกตองพบวา สามารถน�ากลบมาใชประโยชนหรอรไซเคลไดเพยง 0.5 ลานตน หรอ 25.0 % สวนทเหลอถกน�าไปฝงกลบ/เผาหรอตกคางในสงแวดลอม

ปรมาณขยะพลาสตกของโลก

302 ล�นตน

น�ากลบไปใชประโยชน (recycle)

น�ากลบไปใชประโยชน (recycle)

เผา/ ฝงกลบ/ ตกคางในสงแวดลอม

เผา/ ฝงกลบ/ ตกคางในสงแวดลอม

ประเภทขยะพลาสตกทถกเผา/ ฝงกลบ/ ตกคางในสงแวดลอม

ปรมาณขยะพลาสตกของไทย

2 ล�นตน

ปรม�ณและวธจดก�รขยะพล�สตกทเกดขนในไทยและของโลก

19.5% 25.0%

80.5% 75.0%

95.3% พลาสตกใชครงเดยวทง อาท ถง แกว ถาด โฟม ขวดพลาสตก 4.7% อนๆ

ทมา : กรมควบคมมลพษ, Ourworldindata.org (2-9-2018)

Analysis4

ก�รตนตวในภ�คประช�ชน จากการรณรงค รวมถงการน�าเสนอผลกระทบจากขยะพลาสตก อยางตอเนอง ท�าใหพฤตกรรมผบรโภค มการปรบเปลยน โดยหนมาใหความสนใจซอสนคาหรอบรการ โดยค�านงถง ความรบผดชอบตอสงแวดลอมมากขน โดยบางสวนหนมาใชบรรจภณฑทสามารถใชซ�าไดอาท ถงผา ตะกรา ขณะทบางสวนเลอกซอสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอมมากขน

ก�รตนตวของภ�คธรกจ ซงหลายรายเรมปรบการผลตสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยใชบรรจภณฑ ทยอยสลายได รวมถงการปรบโมเดลธรกจโดยน�าระบบเศรษฐกจหมนเวยน (Circular Economy) มาใชในภาคธรกจ ซงระบบนมงเนนไปทการวางแผนใชทรพยากรอยางมคณคาและมประสทธภาพมากทสด เรมตงแตการวางแผนลดการใชทงในภาคการผลตและภาคของผใช (Reduce) การน�ามาใชซ�าเพอลดการผลตสนคาใหม (Reuse) และการท�าใหเกดของเสยนอยทสด โดยการน�ากลบมาแปรรปเปนผลตภณฑอนๆ (Recycle) ซงระบบน ชวยใหปรมาณการใชบรรจภณฑมแนวโนมปรบลดลง ขณะเดยวกน กชวยลดตนทนของธรกจในระยะขางหนา หากภาครฐมการใชมาตรการภาษเกยวกบสงแวดลอมมาใช

ก�รตนตวด�นภ�ครฐ ซงหนมาใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรและกฎหมายมากขน อาท การหามใชหรอเกบภาษถงพลาสตกในหลายประเทศ ขณะทกลมประเทศสมาชกสหภาพยโรป มมตเมอวนท 19 ธนวาคม 2561 ทผานมา เหนชอบรายละเอยดเกยวกบกฎหมายหามใชพลาสตกใชครงเดยวทงทมกพบในทะเล อาท จาน มด ชอน สอม หลอดดดน�า กานคอตตอนบต และกลองโฟม เพอแกปญหามลพษในทะเล โดยมเปาหมายเลกใช ในป 2564 และขวดน�าพลาสตก 90% จะถกน�ามารไซเคลใชใหมภายในป 2568 ขณะทในสวนของภาครฐของ ไทยเอง ลาสดในชวงปลายป 2561 ทผานมา ไดมการผลกดนรางแผนปฏบตการดานการจดการขยะพลาสตก 20 ป (พ.ศ. 2561-2580) โดยตงเปาหมายลดการใชพลาสตกประเภทใชครงเดยวทง 7 ประเภท โดยในป 2562 ก�าหนดใหเลกใชจ�านวน 3 รายการไดแก พลาสตกหมฝาขวดน�าดม (Cap Seal) ผลตภณฑพลาสตกทม

ซงปจจยดงลาว สงผลใหเกดกระแสการตนตวขนในภาคสวนตางๆ ทสรปได ดงน

Analysis5

โอก�สท�งธรกจ (Opportunity)

โอก�สของผผลตในหวงโซพล�สตกชวภ�พ ความตองการพลาสตกชวภาพทผลตจากพชเกษตร อาท มนส�าปะหลง ออย ขาวโพด ในการผลตบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม มแนวโนมปรบเพมสงขน ตอเนอง อยางไรกตาม พลาสตกชวภาพเปนธรกจทคอนขางตองใชเงนลงทนสง ดงนนธรกจ SME ทสนใจมสวนรวม อาจสามารถเขาเปนสวนหนงในหวงโซการผลต อาท การเปนผรวบรวมวตถดบทางการเกษตร อาท มนส�าปะหลง ออย ขาวโพด เพอปอนโรงงานผลตพลาสตกชวภาพ ทคาดวาในระยะถดไปจะมผผลตเพมขนในไทย จากการสงเสรม เศรษฐกจฐานชวภาพของภาครฐ

สวนผสมของสารประเภทออกโซ (Oxo) และไมโครบดจากพลาสตก (Microbead) ขณะทป 2565 เลกใชจ�านวน 2 รายการ คอ ถงพลาสตกหหวขนาดความหนานอยกวา 36 ไมครอน และกลองโฟมบรรจอาหาร สวนป 2568 จะเลกใชแกวน�าพลาสตก (ใชครงเดยว) และหลอดพลาสตก โดยทง 7 ประเภทจะแทนทดวยวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม นอกจากน ยงรวมถงมาตรการน�าขยะพลาสตกกลบมาใชใหม และการลดปรมาณขยะพลาสตกในทะเลไทย ซงเปาหมายทงหมดก�าหนดใหลดลง 70% ภายในป 2580

ศนยวจยกสกรไทย ประเมนวา กระแสการตนตวทางดานสงแวดลอม ของทกภาคสวนจะทวความเขมขน มากขน สงผลใหธรกจตางๆ ตองปรบตวมงไปสการปรบโมเดลธรกจ ทใสใจหรอเปนมตรกบสงแวดลอม (Go Green) ซงประเดนดงกลาวน�ามาสโอกาสส�าหรบธรกจใหมๆ ขณะเดยวกน กยงมความทาทายส�าหรบผประกอบการบางกลม หรอบางราย ทอาจไดรบผลกระทบเชงลบจากระแสรกษสงแวดลอม เชนเดยวกน โดยเฉพาะ SMEs ทอยในหวงโซ การผลตบรรจภณฑพลาสตก ซงมรายละเอยด ดงน

Analysis6

โอก�สของผลตภณฑทดแทนต�งๆ ทสามารถทดแทนบรรจภณฑพลาสตก โดยสามารถน�ากลบมาใชซ�า (Reuse) หรอน�ากลบมาแปรปเพอใชประโยชนใหม (Recycle) อาท ถงผา แกว กระดาษ โลหะ ปนโต หรอวสดจากธรรมชาตอนๆ ทยอยสลายได อาท กลอง จาน ชาม หรอแกวทผลตจากชานออย แปงมนส�าปะหลง หรอแปงขาวโพด ทเรมมการผลตออกมาในตลาดมากขน และมเทคโนโลยไมซบซอน เหมาะส�าหรบผประกอบการ SMEs อยางไรกตาม การทผผลตสนคาทวไปมความเคยชนกบการใชบรรจภณฑรปแบบเดม ท�าใหผผลตบรรจภณฑทดแทนตางๆ อาจจ�าเปนตองวจยหรอวางแผนรวมกบผผลตสนคา เพอใหทราบถงรปแบบหรอคณสมบตของบรรจภณฑทดแทน ทเหมาะสมกบประเภทสนคา หรอการแสดงสญลกษณทสะดวกในการเกบรวบรวมเพอก�าจด ซงบรรจภณฑทท�าจากธรรมชาต อาจมวธก�าจดทแตกตางจากบรรจภณฑทวไป

โอก�สของธรกจใหมๆ ทสามารถตอบโจทยความตองการของผบรโภค ในการลดปรมาณการใชบรรจภณฑ อาท ธรกจทจ�าหนายสนคาแบบเตม หรอ Refill Shop/Station โดยใหผซอน�าบรรจภณฑมาใสเอง และคดราคา ตามน�าหนก ซงธรกจแบบนคอนขางไดรบความนยมในตางประเทศ ในการจ�าหนายสนคาทใชในชวตประจ�าวน อาท เครองปรงรส น�าหอม สบ แชมพ น�ายาช�าระลางตางๆ โดยจดเดนของธรกจประเภทนคอ ราคาจ�าหนายต�ากวา สนคาปกตทวไป เนองจากไมมตนทนดานบรรจภณฑ คาโฆษณา และคาแบรนดสนคา ขณะเดยวกน ลกคายงก�าหนดปรมาณทจะซอไดตามตองการ ทงนธรกจประเภทน อาจยงมไมมากนกในประเทศไทย เพราะเปนธรกจแนวใหมทตองใชระยะเวลาการรบรของประชาชน แตหากสามารถเรมตนธรกจไดเรว จะชวยเพมการรบรและจดจ�าใหกบธรกจ ฉะนน SME ทสนใจธรกจน อาจจ�าเปนตองเรมตนศกษาวจย เพอเขาใจพฤตกรรมหรอความตองการของตลาด วาตองการสนคาแบบ Refill ประเภทใด รวมถงการศกษาท�าเลทตงธรกจซงมกลมลกคาเปาหมาย อาท ตลาด หอพก หรอชมชนทมชาวตางชาตอาศย ประการส�าคญกคอ การรวมมอกบซพพลายเออร เกยวกบ การจดสงสนคา อาท การสงมาในภาชนะขนาดใหญแลวมาแบงขายในภายหลง หรอปรมาณการสงซอสนคา ทสอดคลองกบตลาด เพอลดปญหาสนคาในสตอกหมดอาย เปนตน

คว�มท�ท�ยท�งธรกจ (Challenge)

ภาคธรกจเดมทไดรบผลกระทบจากกระแสตนตวดานสงแวดลอมคอนขางมากคอ ผผลตบรรจภณฑพลาสตก ทปจจบนมผประกอบการประมาณ 1,565 ราย และมมลคาการผลตประมาณ 1.9 แสนลานบาทตอป โดยเฉพาะผผลตบรรจภณฑพลาสตกประเภทใชครงเดยวทง ซงเผชญกบปจจยจากปรมาณการใชทอาจลดลง ในอตราทสงกวาชวงทผานมา (เฉลย 0.0 % ตอป ชวงป 255 3- 2561) หรอการมตนทนการจดการทเพมขน หากภาครฐน�ามาตรการดานภาษมาใช ซงอาจอยในรปของการเกบภาษในอตราทสงส�าหรบผทผลตขยะออกมามาก และลดหยอนภาษส�าหรบผผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ทงนเพอสรางแรงจงใจลดการใช หรอหาวธในการน�าขยะพลาสตกกลบมาใชใหม รวมถงการปรบเปลยนไปใชวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงธรกจในกลมน อาจตองปรบตวโดยการวจยกระบวนการผลตใหมทสามารถน�าวตถดบทยอยสลายไดมาใช อาท พลาสตกชวภาพจากธรรมชาต ซงสามารถน�ามาใชแทนพลาสตกทวไป และคาดวาในระยะขางหนาเมอมการผลตในเชงพาณชย

Analysis7

มากขน จะท�าใหตนทนการผลตปรบลดลงจนใกลเคยงกบพลาสตกทมาจากปโตรเคม ขณะทตลาดทงในและ ตางประเทศตางยอมรบพลาสตกชวภาพ ซงสามารถน�ามาใชท�าผลตภณฑพลาสตกไดโดยมผลกระทบตอ สงแวดลอมนอยนอกจากน ภาคธรกจอาจจ�าเปนตองศกษาเพอหาลทางลงทนในโมเดลธรกจใหมๆ มาทดแทนสนคาเดม ทอาจไดรบผลกระทบจากปรมาณความตองการทปรบลดลงในระยะขางหนา

ศนยวจยสกรไทย เหนวา กระแสการตนตวทางดานสงแวดลอม อยในระดบทพฒนาและกระจายอยางรวดเรวไปในทกภาคสวน ซงตางมงมนและรวมมอเพอลดหรอแกปญหาดงกลาวอยางจรงจง อยางไรกตาม ในเบองตน คาดวาจะยงพอมระยะเวลาส�าหรบการปรบตวของภาคธรกจทเกยวของ โดยเปนทนาสงเกตวา การลงทนวจยและพฒนาหรอลงทนดานเครองจกรใหมๆ เพอสรางผลตภณฑทดแทนสนคาเดม อาจเพมตนทน ตอธรกจ SME ทมเงนทนจ�ากด ขณะทธรกจทน�าเสนอโมเดลใหมๆ ทสอดคลองกบสงแวดลอม ในชวงแรกอาจตอง เผชญการตอบรบทางดานยอดขาย จากผ บรโภครวมถงภาคธรกจตางๆ ในระดบทไมสง อยางไรกตาม ส�าหรบในระยะยาวแลว ผทเรมตนปรบเปลยนธรกจไดกอน จะสามารถเรยนรและเขาใจสภาพความตองการ ปญหาและอปสรรคของตลาด ขณะเดยวกน ยงชวยสรางภาพลกษณเปนทจดจ�า และชวยทางดานการตดสนใจซอ ของผบรโภคไดดวาธรกจทเขามาทหลง