22

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองผลการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมตอผลสมฤทธทางการเรยนและความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารจากหนงสอและงานวจยทเกยวของดงตอไปน การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

1. ประวตความเปนมาของแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมในโรงเรยน 2. ความหมายของแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 3. เปาหมายของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 4. รปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 5. ผลของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

ผลสมฤทธทางการเรยน 1. ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

2. การประเมนผลสมฤทธทางการเรยน นยามธรรมชาตของวทยาศาสตร ธรรมชาตของวทยาศาสตรในวทยาศาสตรศกษา

1. ธรรมชาตของวทยาศาสตรในวทยาศาสตรศกษาตางประเทศ 2. ธรรมชาตของวทยาศาสตรในวทยาศาสตรศกษาของไทย

มมมองธรรมชาตของวทยาศาสตร 1. มมมองธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบดงเดม 2. มมมองธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบรวมสมย องคประกอบธรรมชาตของวทยาศาสตร 1. องคประกอบจากมมมองของนกปรชญาวทยาศาสตรและนกวทยาศาสตรศกษา 2. องคประกอบจากเครองมอทใชประเมนมโนมตเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร

3. องคประกอบจากมาตรฐานหลกสตรวทยาศาสตร

23

การจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร 1. ความส าคญของการจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร 2. การจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร

3. การวดและประเมนผลความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร ความพงพอใจ 1. ความหมายของความพงพอใจตอการจดการเรยนร 2. ทฤษฎทเกยวของกบความพงพอใจ งานวจยทเกยวของ

1. งานวจยทเกยวกบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 2. งานวจยทเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร

การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

1. ประวตความเปนมาของแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมในโรงเรยน การจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมในโรงเรยนระดบมธยมศกษาเรมเกดขนในประเทศแถบยโรปกอนการเรมตนในสหรฐอเมรกา (Yager, 1996 : 4) ซงมล าดบและประวตความเปนมา ดงน ชวงตนป ค.ศ. 1971 Jim Gallagher (Tamir, 1994 : 377 - 378 และAikenhead, 2002) ไดเสนอบทความชอ “A Broader Base for Science Teaching” และไดแสดงความคดเหนวาหลกสตรในทศวรรษ 1960 นนเนนใหนกเรยนเรยนรเฉพาะแนวคดและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเทานน แตเขาเหนวานกเรยนควรตองรและเขาใจความสมพนธของวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมเทา ๆ กบทตองรและเขาใจแนวคดและกระบวนการทางวทยาศาสตรตองจดใหสอดคลองกบประเดนทางเทคโนโลย และสงคม ซงจดไดวาเปนการวางเปาหมายใหมของวทยาศาสตรศกษา ในป ค.ศ. 1972 (Yager, 1996 : 5) ประเทศเนเธอรแลนดไดจดท า Projekt Leerpakket on twikkeling Natuurrkunde หรอเรยกวา PLON project เพอปรบหลกสตรและเปาหมายการจดการเรยนการสอนวชาฟสกสในโรงเรยน โดยเนนถงความสมพนธของฟสกส เทคโนโลย และสงคม ป ค.ศ. 1973 (Layton, 1994 : 33 - 34 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2546 : 13) ในประเทศแคนาดา Aikenhead กบ Fleming ไดท าวจยในชนเรยนเรอง Science: A Way of Knowing

24

ซงเปนการวจยเกยวกบการจดการเรยนการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม แลวเสนอรายงานการวจยฉบบรางและตพมพฉบบสมบรณใน ป ค.ศ. 1975 ป ค.ศ. 1975 Paul Hurd (Aikenhead, 2002) ไดเสนอบทความเรอง Science, Technology, and Society : New Goals for Interdisciplinary Science Teaching ซงเปนบทความทกลาวถงโครงสรางหลกสตรวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ป ค.ศ. 1976 (Layton, 1994 : 33 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2546 : 13) สมาคมการศกษาวทยาศาสตร (The Association for Science Education) ในประเทศองกฤษไดสรางหลกสตรวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมขน หลงจากการตพมพผลงานของโครงการวทยาศาสตรในสงคม (Science in Society) และตอมามโครงการอนเกดตามมาอก เชน โครงการ SISCON (Science in a Social Context) - in - School ซงเปนโครงการการจดการเรยนรวทยาศาสตรในโรงเรยนโดยใชบรบททางสงคม ป ค.ศ. 1977 (Layton, 1994 : 33 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2546 : 14) สภาสงคมศกษาแหงชาต (The National Council for the Social Studies) ในสหรฐอเมรกาไดมอบหมายใหคณะกรรมการทปรกษาดานวทยาศาสตรและสงคมศกษา เรองวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมของโลกและตพมพในวารสาร Social Education ในป 1977 และในปเดยวกนนม Project Synthesis ไดจดขอบเขตของวทยาศาสตรศกษาเปน 5 เรอง และ 1 ใน 5 นนคอ “The Interaction of Science, Technology and Society (S/T/S)” ซงคอความสมพนธของวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม และโครงการนไดอธบายลกษณะการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (Aikenhead, 2002) ดงน 1. เตรยมใหผเรยนเรยนรวทยาศาสตรเพอน าไปประยกตใชพฒนาคณภาพชวตของตนเองในโลกทมการพฒนาดานเทคโนโลยเพมขนอยางรวดเรว 2. เตรยมใหผเรยนสามารถประยกตใชวทยาศาสตร เพอจดการกบปญหาดานวทยาศาสตร และเทคโนโลย 3. ใหนกเรยนเรยนรความรพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอใหสามารถน าความรนไปแกปญหาทเกดขนไดอยางชาญฉลาด 4. จดประสบการณและทกษะความช านาญ เพอใหนกเรยนเรยนรและสามารถตดสนใจเลอกอาชพดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดอยางเหมาะสม ป ค.ศ. 1980 (Layton, 1994 : 34 - 35 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2546 : 14) มการจด Malvern Seminar ทประเทศองกฤษ การสมมนาครงน มการน าเสนอหลกสตรวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมหลายโครงการ เชน

25

1. San Salvador Project เปนโครงการวทยาศาสตรศกษา ภายใตความรบผดชอบของสถาบนพฒนาการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร (The Institute for Science and Mathematic Education Development) ของมหาวทยาลยฟลปปนส เปนโครงการเกยวกบความพงพอใจและความตองการของชมชน เชน เรองสขาภบาลน าดมทสะอาด การเพมผลผลตจากการประมง 2. Mexican Project เปนโครงการพฒนาชมชนดานสขภาพของเดกทอายต ากวา 5 ขวบ การปลกฝ การฉดวคซน การเตรยมอาหารทมคณคา ซงเปนโครงการรวมของครกบพนกงานอนามย จะเหนวา การจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมในโรงเรยนมบทบาทส าคญมาก และการจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดน บรบททางสงคมมผลมากตอหลกสตร และการจดการเรยนร ป ค.ศ. 1982 (Tamir, 1994 : 377 - 378) ผอ านวยการสมาคมครวทยาศาสตรแหงสหรฐอเมรกา หรอ National Science Teacher Association (NSTA) ไดประกาศสนบสนนวา แนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม เปนแนวทางหลกของวทยาศาสตรศกษาในทศวรรษ 1980 ในปเดยวกนน นกวทยาศาสตรศกษาไดจดการประชมสมมนาทเรยกวา International Organization for Science and Technology Education Symposium (IOSTE Symposium) เรอง World Trends in Science and Technology Education ทเมอง Nottingham นอกจากน ในฤดใบไมรวงปเดยวกน (Aikenhead, 2002) ไดมการจดประชมสมมนาของ IOSTE อกครง ทเมอง Saskatoon ประเทศแคนาดา ซงนบวาเปนการประชมสมมนาครงทมคณคามาก เพราะไดมการรวมมอระหวางกลมทความสนใจแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมของ IOSTE กบกลมจากสหรฐอเมรกา เชน Joe Piel, Bob Yager, และ Rodger Bybee จดตงเครอขายการวจยเกยวกบแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมและเรยกเครอขายนวา STS Research Network Missive นบ เปนเครอขายของกลมนกวทยาศาสตรศกษาในระดบอดมศกษาและไดรวมกนออกจดหมายขาวงานวจยชอวา Missives การประชมสมมนาของ IOSTE ในป ค.ศ. 1982 (Aikenhead, 2002) มนกวทยาศาสตรศกษาจากหลายชาต เชน ออสเตรเลย แคนาดา อตาล เนเธอรแลนด และองกฤษ สนใจศกษาและน าเสนอผลงานและบทความเกยวกบแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ผลงานทน าเสนอรวมทงหลกสตรทสรางขนมแนวทางเหมอนกนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมแตเรยกชอตางกน เชน

1. วทยาศาสตรและสงคม และวทยาศาสตรในสงคม (science and / in society) 2. วทยาศาสตรและเทคโนโลย (science and technology)

26

3. ปฏสมพนธของวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบสงคม และวฒนธรรม (the interaction of science & technology with society & culture)

4. วทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และยอวา STS 5. วทยาศาสตร/ เทคโนโลย /สงคม และยอวา S/T/S จากการประชมครงน จงมการตกลงรวมกนและตงชอกลมทสนใจแนวคด

วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมนวา Science – Technology - Society และเขยนยอวา STS ชอนไดรบอทธพลมาจากหนงสอของ John Ziman ชอ Teaching and Learning about Science and Society ซงเปนหนงสอทกลาวถงหลกการและการจดการเรยนรวทยาศาสตรในโรงเรยนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมหนงสอเลมน เปนหนงสอทไดรบความสนใจอยางมากจากนกวทยาศาสตรศกษา

ในปตอ ๆ มา มการสรางเครอขายการศกษาและวจยเกยวกบแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมเกดขนอก เชน ในป ค.ศ. 1984 UNESCO ไดจดตง International Network for Information in Science and Technology Education (INISTE) เปนเครอขายขอมล เพอการศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษา

นบไดวาเปาหมายของวทยาศาสตรศกษาในทศวรรษ 1980 (Tamir, 1994 : 377 - 378) คอ การพฒนาใหคนมความรความสามารถทางวทยาศาสตร (scientific literacy) ทจะท าใหเขาใจถงความส าคญของวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมทมตอคนเรา และใหสามารถน าความรนนไปใชตดสนใจในชวตประจ าวนได คนทมความรความสามารถทางวทยาศาสตร คอ คนทเขาใจขอเทจจรง แนวคด ความเชอมโยงของแนวคดและมทกษะกระบวนการทสามารถน าไปเปนพนฐานการเรยนรและการคดอยางมเหตมผล เขาใจคณคาและขอจ ากดของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงคม

ในทศวรรษ 1980 มบทความเกยวกบแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมเปนจ านวนมากและมบทความของสมาคมครวทยาศาสตรแหงสหรฐอเมรกาทเขยนวา “ ปญหาทเราประสบอยทกวนนสามารถแกไขได เพยงแตคนเรามความรและมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย และความรความสามารถทางวทยาศาสตรจะเปนพนฐานของการด ารงชพ การท างานและการตดสนใจในทศวรรษ 1980 และในอนาคต ” ซงเปนการแสดงใหเหนถงความสมพนธของความรความสามารถทางวทยาศาสตรกบแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมและตลอดทศวรรษ 1980 หลงจากการประชมท Saskatoon ทกฝายกด าเนนการศกษาสรางหลกสตรวทยาศาสตรในโรงเรยนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมอยางตอเนอง เชน

27

NSTA มหาวทยาลยไอโอวา โครงการขบวนการสงแวดลอม (The Environmental Movement) และโครงการ “Science Through STS” สรปไดวา การจดการเรยนรวทยาศาสตรในโรงเรยนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมมประวตความเปนมาอนยาวนาน ดวยเปาหมายหลกทตองการพฒนาใหคนมความรความสามารถทางวทยาศาสตร สามารถน าความรนนไปใชในชวตประจ าวน เขาใจขอเทจจรง แนวคด ความเชอมโยงของแนวคดและมทกษะกระบวนการทเปนพนฐานในการเรยนรและการคดอยางมเหตมผล เขาใจคณคาและขอจ ากดของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงคม เขาใจและรถงความสมพนธของวทยาศาสตร เทคโนโลย แกปญหาสงคมทเกดจากวทยาศาสตรและเทคโนโลย การสรางและพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนรวทยาศาสตรในโรงเรยนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมยงคงพฒนามาอยางตอเนองตลอดเวลา

2. ความหมายของแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม มนกการศกษาไดกลาวถง ความหมายของแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และ

สงคม (STS) ไวหลายทานดงน

Rosenthal (1989 : 582) กลาววา วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม หมายถง การจดจดประสงคของวชาวทยาศาสตรใหสมพนธกบทศทางหรอกระแสในปจจบนของสงคมเกยวกบการพฒนาสงคมของวทยาศาสตร จรยธรรมของวทยาศาสตรสมยใหมความสมพนธกบสงคมและวฒนธรรมของวทยาศาสตรและการตอบสนองตอสงคมของวทยาศาสตร Yager (1990 : 45) กลาววา วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม หมายถง หลกสตรทจดการศกษาใหตรงกบปญหาทผเรยนตองการ ปญหาทเกดจากพฤตกรรมของคนในสงคม ซงผเรยนจะเปนผเลอกสรรความรทางวทยาศาสตรส าหรบใชในการตดสนใจเกยวกบปญหาทผเรยนตองการการก าหนดปญหาและการใหค าแนะน าในการอธบายสงทเปนไปไดของแตละคน Finley (1992 : 270) กลาววา วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม หมายถง การท าใหวทยาศาสตรสมพนธกบโลกแหงความจรง ปญหาปจจบนเปนการสอนใหผเรยนคดวเคราะห และตดสนใจจากขอมลขาวสารของตนเองมากกวาความคดจากหลกฐานทางวทยาศาสตร เปนการรวบรวมความรตาง ๆ และทกษะในการคดระดบสง Carin (1993 อางถงใน ภพ เลาหไพบลย, 2542 : 39) กลาวถง วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมวาวทยาศาสตรเปนการเสนอใหค าอธบายสงทสงเกตไดจากธรรมชาตในโลกเทคโนโลยเปนการเสนอแนวทางการแกปญหาการปรบตวของมนษยกบสงแวดลอม

28

นกวทยาศาสตรและประชาชนจ านวนมากไดใหความสนใจเกยวกบผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอสงคม บญชา กลยารตน (2534 : 57) กลาววา วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม หมายถง การจดการศกษาใหวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมเกดความกลมกลนกน โดยการจดกระบวนการประสบการณใหนกเรยนสามารถเรยนรเกยวกบวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม โดยใชวทยาศาสตรเปนแกน ในการทจะใชเทคโนโลยทางวทยาศาสตรในสงคมเกยวกบชวตความเปนอยของสงคมและการพฒนาสงคม นฤมล ยตาคม (2542 : 31) กลาววา เปนการจดการเรยนรวทยาศาสตรในบรบทของประสบการณของมนษย เปนแนวคดในการบรณาการสาขาวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมศกษาเขาดวยกนโดยเนนการศกษาวทยาศาสตรในสถานการณชวตจรง โดยมจดมงหมาย เพอพฒนาผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบวทยาศาสตร เทคโนโลย สามารถตดสนใจเกยวกบปญหาและประเดนตาง ๆ ในปจจบนได และลงมอปฏบตจรง อนเปนผลจากการตดสนใจเหลานน ในฐานะทเปนพลเมองทมความรบผดชอบตอสงคม

ณฐวทย พจนตนต (2544 : 120) กลาววา การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตรเทคโนโลย และสงคม หมายถง การจดการเรยนรวทยาศาสตรทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง ท าใหนกเรยนเหนวาวทยาศาสตรและเทคโนโลย คอสงทอยรอบตว เหนคณคาของวทยาศาสตรทมตอการด ารงชวต สามารถใชและประยกตใชความรทเรยนใหเกดประโยชนได

จากความหมายดงกลาวสรปไดวา แนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม หมายถง การจดการเรยนรทน าความรวทยาศาสตรมาสมพนธกบปญหาปจจบนและสถานการณชวตจรง โดยมจดมงหมาย เพอใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบวทยาศาสตร สามารถตดสนใจเกยวกบปญหาตาง ๆ ในปจจบนและเหนคณคาของวทยาศาสตรทมตอการด ารงชวตของตนเองได

3. เปาหมายของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม เปาหมายของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

(Aikenhead, 1994 : 169) คอ 1. ใหเปนคนทมความรความสามารถทางวทยาศาสตรเพมมากขน 2. ใหนกเรยนสนใจดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

3. ใหนกเรยนสนใจความสมพนธของวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 4. ใหนกเรยนรจกคดวเคราะห มเหตผล แกปญหาอยางสรางสรรคและสามารถ

ตดสนใจไดบนพนฐานของขอมลทมอย

29

เปาหมายสงสดของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (Zoller, 1993 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2546 : 19 - 20) คอ การสรางกลมชนใหเปนผทความรความสามารถทางวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคม (STS Literacy) ทตองมลกษณะดงน คอ

1. ตระหนกในปญหาทเกดขน สามารถพจารณาและหาสาเหตของปญหานน ๆ ได 2. เขาใจมโนมตและความรทแทจรงเกยวกบปญหาทเกดขน 3. รและมแนวทางเลอกในการแกปญหาอยางหลากหลาย 4. สามารถใชกระบวนการแกปญหาเพอแกปญหาทเกดขนได สามารถเลอก

วเคราะหประเมนขอมลทจะน าไปใชและสามารถวางแผน เพอปองกนปญหาตาง ๆ ทเกดขนในอนาคตได

5. เขาใจคานยมและสามารถน าคานยมนนไปใช 6. สามารถตดสนใจไดดวยทางเลอกทเหมาะสม หรอสามารถสรางหรอหาทาง

เลอกใหมแลวจงตดสนใจ 7. ปฏบตตามทางเลอกทไดตดสนใจ 8. มความรบผดชอบ ดงนนเปาหมายระยะสนของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตรเทคโนโลย

และสงคมคอการใหนกเรยนมความรความสามารถทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมเปาหมายระยะยาว คอการใหมพลเมองทมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม พฒนาตนเองอยางตอเนอง ประหยด พอใจ ด ารงชวตในสงคมอยางมความสข ซงการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมนกเรยนตองใชพนฐาน 6 ขนตอน (Lutz, 1996 : 54 อางถงใน สภากร พลสข, 2547 : 21) ดงน

1. การระดมพลงสมองในหวขอทศกษาและการเรยนรรวมกน 2. การใชประเดนค าถามใหชดเจน 3. การระบแหลงคนควาหาขอมล 4. การใชแหลงขอมลทหลากหลายเพอเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะห สงเคราะห ประเมนและการสรางสรรค 6. การลงมอปฏบตจรง ชวนชน โชตไธสง (2541 : 26 - 30) กลาวถง ลกษณะการจดการเรยนรตามแนวคด

วทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ดงน 1. เนนผเรยนเปนส าคญในการจดการเรยนร

30

2. ความตระหนกของนกเรยนมความหลากหลาย นกเรยนจงกลาแสดงออกดานความคดเหนของตวเองทชดเจน

3. มการใชทรพยากรหลายชนดเพอการจดการเรยนร เชน รวบรวมจากสอตาง ๆรวมทงบคคลทเกยวของ

4. ท างานเปนกลมในประเดนของปญหา เพอใหไดขอตดสนใจทเหมาะสมตอประเดนปญหานน

5. นกเรยนเปนผมสวนในการพจารณาถงการสอนกลาว คอ นกเรยนมสวนรวมในการเลอกประเดนทจะเรยน

6. ครสรางสถานการณจากประสบการณของนกเรยน โดยมขอตกลงวานกเรยนจะเรยนรไดดจากประสบการณของพวกเขาเอง

7. ครวางแผนการสอนโดยใชปญหารอบ ๆ ตว และเหตการณปจจบน โดยมงเนนใหผเรยนเกดคณลกษณะ 5 ดาน คอ

7.1 ดานมโนมตพสย (Concept Domain) หรอความรความเขาใจทกลาวถงเนอหาวทยาศาสตรตามหลกสตรทก าหนดไว และตามจดประสงคของแตละรายวชา จดมงหมายน จ าแนก การสงเกตทว ๆ ไปในการจดการกบหนวยตาง ๆ เพอศกษาความสมพนธทางกายภาพ ชวภาพ ความจรงแท (Ultimately) เพอเตรยมการหาเหตและผลในการอธบายสงตาง ๆ ไปสการเรยนรของผเรยนเกยวกบมโนมตของวทยาศาสตร หลงจากทผเรยนไดเกดการเรยนรแลว มโนมตพสยรวมขอเทจจรง ความร มโนมต กฎ หลกการ การอธบายชวตความเปนอย และทฤษฎตาง ๆ ทนกวทยาศาสตรใช 7.2 ดานกระบวนพสย (Process Domain) หรอการส ารวจ และการคนพบ (Exploring and Discovering) เปนการน ากระบวนการมาใชในวทยาศาสตรศกษา โดยการจดหลกสตรทเนนความส าคญของการแสดงออก และการบรรยายแทนการสบเสาะหาความรดวยถอยค าทน าไปสขอยตตาง ๆ ทมค าตอบอยแลว

7.3 ดานสรางสรรคพสย (Creativity Domain) หรอการจนตนาการสรางสรรค(Imagining and Creating) การจดการเรยนรวทยาศาสตรควรเนนถงการพฒนาความคดสรางสรรคของผเรยนหรอสงเสรมความอยากรอยากเหน การถามค าถาม การอธบายและการทดสอบ ซงเปนองคประกอบส าคญของการเรยนวทยาศาสตร ความคดสรางสรรคบางอยางมลกษณะเปนเนอหา แตผสอนมกพจารณาเพยงผลทเกดขนในหองเรยน ไมมการพฒนาความคดสรางสรรคของผเรยนรวมไปกบการสอนเนอหาวชาวทยาศาสตรแตอยางใด

31

7.4 ดานจตพสย (Attitude Domain) ในการจดการเรยนรวทยาศาสตรจ าเปนทจะตองกลาวถงความรสก คณคาและทกษะในการตดสนใจตอสภาพความซบซอนทเพมขนของสงคมสถาบนการเมอง สภาวะแวดลอม ปญหาพลงงานและความวตกกงวลในสถานการณตาง ๆ ทอาจจะมขนในอนาคต 7.5 ดานประยกตพสย (Application Domain) หรอการใชความรและการใชประโยชนทสมพนธกบสถานการณในชวตจรง การจดการเรยนรวทยาศาสตรจงไมสมควรแยกวทยาศาสตรบรสทธจากเทคโนโลย เพราะผเรยนควรรบรและสมผสเกยวกบประสบการณตาง ๆ ทผเรยนก าลงเผชญอย ซงสะทอนใหเหนความคดตาง ๆ จากการทผเรยนไดเรยนรวทยาศาสตรในโรงเรยน ดงนนจดมงหมายของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม จงมความสอดคลองกบการจดการเรยนรวทยาศาสตรของคร นนคอท าใหเกด มโนมตพสย กระบวนการพสย สรางสรรคพสย จตพสยและประยกตพสย

4. รปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคม Carin (1997 : 27 - 28) ไดเสนอรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร

เทคโนโลย และสงคมทเนนทกษะการแกปญหา (STS problem - solving model) รปแบบการจดการเรยนรรปแบบนสามารถตรวจสอบความรเดมของนกเรยนและสามารถเพมพนความรใหมไดโดยผานทกษะการแกปญหา การลงมอปฏบตและการน าไปใช รปแบบนมการจดกจกรรมการเรยนร 5 ขน ดงน

1. ขนสบคน (search) นกเรยนรวมกนตงค าถาม เสนอความคดเรองทสนใจทตองการศกษาหวขอทน าเสนอนน อาจมาจากเหตการณทเกดขนในชมชน จากต าราเรยนวทยาศาสตร จากกจกรรมทไดปฏบตมาจากการทศนศกษา จากรายการโทรทศนหรอจากแหลงอนๆ ค าถามทนกเรยนน าเสนออาจมมากมายหลายค าถามแตจะเลอกเพยง 1 - 2 ค าถามเทานนทน ามาเปนหลกในการศกษา

2. ขนแกปญหา (solve) นกเรยนจะฝกใชวธทางการวจยในการเรยนรเพอหาค าตอบหรอตอบค าถามในหวขอหรอประเดนทท าการศกษา โดยนกเรยนจะเปนผลงมอปฏบตทงการเกบรวบ รวมขอมล การบนทกผล

3. ขนสรางสรรค (create) จากการเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหผล นกเรยนสามารถสราง จดกระท าและแสดงผลการคนพบในลกษณะของกราฟรปแบบตาง ๆ หรออาจสรางหรอจดกระท าในรปแบบอน

32

4. ขนแลกเปลยนประสบการณ (share) นกเรยนน าเสนอผลการศกษาคนควาแกกลมเพอนโดยอาจน าเสนอในรปแบบตาง ๆ เชน การบรรยาย การเขยนรายงาน จดแสดงเปนโปสเตอร วดทศน เพลง โคลง กลอนหรออน ๆ

5. ขนน าไปปฏบตจรง (act) นกเรยนน าผลทไดจากการศกษาไปปฏบตหรอน าเสนอขอคนพบนแกผทเกยวของเพอแกไขปญหา โดยครและนกเรยนอาจจดการประชมพบปะ ชแจงปญหาและขอคนพบหรอเขยนจดหมายถงบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ

การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมม 6 ขนตอน ทนกเรยนตองใชเปนพนฐานในการเรยนร (Lutz, 1996 : 45) คอ

1. การระดมพลงสมองในหวขอทศกษา 2. การบงชค าถามใหชดเจน 3. การระบแหลงคนควาหาขอมล 4. การใชแหลงขอมลเพอเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะห สงเคราะห ประเมนและการสรางสรรค 6. การลงมอปฏบต นกวทยาศาสตรศกษาหลายทานไดสรางและน าเสนอรปแบบการจดการเรยนรตาม

แนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ซงรปแบบการจดการเรยนรทใชในการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมอยางแพรหลายม 4 รปแบบ ดงน

1. รปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (STS Model) นฤมล ยตาคม (2542 : 33 - 36) เสนอวาการจดการเรยนรตามแนวคดน มองคประกอบ 3 สวนคอ ขนวางแผนการสอน ขนการจดกจกรรมการเรยนร และขนประเมนผล 1.1 ขนการวางแผนการสอน ประกอบดวย การก าหนดความมงหมายของ การเรยนรและการเตรยมหนวยการเรยนร โดยมจดมงหมายใหผเรยนน าวทยาศาสตรไปใชในชวตประจ าวน พฒนากระบวนการ แสวงหาความร การตดสนใจและการลงมอปฏบตในการแกปญหาสงคมทเกยวของกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย 1.2 ขนการจดกจกรรมการเรยนร โดยนกเรยนจะตงค าถาม วางแผนคนหาค าตอบ ลงมอคนหาค าตอบ เกบรวบรวมขอมล วเคราะหผล น าเสนอและจดแสดงผลการศกษาคนควาและน าผลทไดจากการศกษาไปปฏบตหรอเสนอขอคนพบนแกผทเกยวของ เพอแกไขปญหาทกขนตอน มครท าหนาทเปนทปรกษาใหค าแนะน า ขนการจดการเรยนรม 6 ขนยอย คอ 1.2.1 ขนสงสย (I wonder) ครจะสรางสถานการณการเรยนรทสงเสรมการตงค าถามและการตรวจสอบความรเดมของนกเรยน

33

1.2.2 ขนวางแผน (I plan) นกเรยนเปนผวางแผนคนหาค าตอบ ซงอาจจะท างานเปนงานเดยวหรองานกลม 1.2.3 ขนคนหาค าตอบ (I investigate) นกเรยนลงมอคนหาค าตอบโดยครท าหนาทคอยชวยเหลอ 1.2.4 ขนสะทอนความคด (I reflect) นกเรยนคดไตรตรองสงทไดจากการเรยนรโดยมครเปนผคอยใหค าแนะน า 1.2.5 ขนแลกเปลยนประสบการณ (I share) นกเรยนน าเสนอผลการคนควาแกนกเรยนอน ๆโดยครใหโอกาสนกเรยนในการแลกเปลยนความคดกบเพอน ๆ 1.2.6 ขนน าไปปฏบตจรง (I act) นกเรยนน าความรทไดไปใชในชวตจรง 1.3 ขนการประเมนผล โดยใชการประเมนหลากหลายทงการประเมนโดยคร และการประเมนโดยตวนกเรยนเอง ดงน 1.3.1 การประเมนโดยคร ไดแก การใชขอสอบวดความรความเขาใจแนวคดทางวทยาศาสตร ทกษะการคดวจารณญาณ ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การประเมนการปฏบต และการสงเกตของครโดยใชแบบตรวจสอบรายการพฤตกรรม 1.3.2 การประเมนโดยตวนกเรยนเอง โดยใชการประเมนตนเองและการใชแฟมสะสมงาน 2. The Constructivist Learning Model : CLM เปนรปแบบการจดการเรยนร ตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมทเนนใหนกเรยนสรางความรดวยตนเองประกอบดวยขนตอนการจดการเรยนร 4 ขน (Yager, 1991 : 52 - 57 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2548 : 16 - 17)

2.1 ขนกระตนความสนใจ (invitation) 2.1.1 สงเกตสงรอบตวเพอกระตนความสนใจใฝเรยนร 2.1.2 ใชค าถาม 2.1.3 พจารณาค าตอบทเปนไปได 2.1.4 บนทกเหตการณทเกดขนอยางไมคาดคด 2.1.5 บงชสถานการณการรบรของนกเรยนทแตกตางกน

2.2 ขนส ารวจเรยนร (exploration) 2.2.1 ใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรม 2.2.2 ระดมสมองเพอหาทางเลอก 2.2.3 เสาะหาขอมล

34

2.2.4 ทดลองโดยใชวสด อปกรณ 2.2.5 สงเกตปรากฏการณทเฉพาะเจาะจง 2.2.6 ออกแบบการส ารวจ 2.2.7 เกบ รวบรวมและจดกระท าขอมล 2.2.8 ใชยทธวธการแกปญหา 2.2.9 เลอกแหลงทรพยากรทเหมาะสม 2.2.10 อภปรายผลทไดกบเพอน 2.2.11 ออกแบบและด าเนนการทดลอง 2.2.12 ประเมนทางเลอกทหลากหลาย 2.2.13 รวมแสดงความเหน 2.2.14 ระบอนตรายและผลทตามมา 2.2.15 ก าหนดขอบเขตการสบเสาะ 2.2.16 วเคราะหขอมล

2.3 ขนน าเสนอการอธบายและขอคนพบ (proposing explanations and solution) 2.3.1 น าเสนอขอมลและความคด 2.3.2 สรางและอธบายแบบจ าลอง 2.3.3 สรางค าอธบายในแนวทางใหม ๆ 2.3.4 ทบทวนและวเคราะหค าตอบ 2.3.5 ใชประโยชนจากการประเมนของเพอน 2.3.6 ประมวลค าตอบทได

2.3.7 ก าหนดแนวทางสรปผลทเหมาะสม 2.3.8 บรณาการขอสรปกบความรและประสบการณเดมทมอย

2.4 ขนลงมอปฏบต (taking action) 2.4.1 ตดสนใจ 2.4.2 น าความรและทกษะไปใช 2.4.3 เชอมโยงความรและทกษะ 2.4.4 แลกเปลยนขอมลและความคด 2.4.5 ตงค าถามใหม 2.4.6 พฒนาผลทไดและสงเสรมความคด

35

2.4.7 ใชแบบจ าลองและความคดประกอบการอภปรายเพอใหเปนทยอมรบของเพอน ๆ 3. รปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมทเนนทกษะการแกปญหา (STS Problem - Solving Model) การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมนน ทกษะการแกปญหาเปนทกษะทส าคญมาก Carin (1997 : 27 - 28) จงไดเสนอรปแบบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมทเนนทกษะการแกปญหา โดยกลาววา รปแบบการจดการเรยนรรปแบบน สามารถตรวจสอบความรเดมของนกเรยนและสามารถเพมพนความรใหมได โดยผานทกษะการแกปญหา การลงมอปฏบตและ การน าไปใช รปแบบนมการจดกจกรรมการเรยนร 5 ขน ดงน 3.1 ขนสบคน (search) นกเรยนรวมกนตงค าถาม เสนอความคดเรองทสนใจทตองการศกษาหวขอทน าเสนอนนอาจมาจากเหตการณทเกดขนในชมชน จากต าราเรยนวทยาศาสตร จากกจกรรมทไดปฏบตมา จากการทศนศกษา จากรายการโทรทศนหรอจากแหลงอน ค าถามทนกเรยนน าเสนออาจมมากมายหลายค าถามแตจะเลอกเพยง 1-2 ค าถามเทานนทน ามาเปนหลกในการศกษา 3.2 ขนแกปญหา (solve) นกเรยนจะฝกใชวธทางการวจยในการเรยนรเพอหาค าตอบหรอตอบค าถามในหวขอหรอประเดนทท าการศกษา โดยนกเรยนจะเปนผลงมอปฏบตทงการเกบรวบ รวมขอมล การบนทกผล 3.3 ขนสรางสรรค (create) จากการเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหผล นกเรยนสามารถสรางจดกระท าและแสดงผลการคนพบในลกษณะของกราฟรปแบบตางหรออาจสรางหรอจดกระท าในรปแบบอน ๆ 3.4 ขนแลกเปลยนประสบการณ (share) นกเรยนน าเสนอผลการศกษาคนควาแกกลมเพอนโดยอาจน าเสนอในรปแบบตาง ๆ เชน การบรรยาย การเขยนรายงาน จดแสดงเปนโปสเตอร วดทศน เพลง โคลง กลอนหรออน ๆ 3.5 ขนน าไปปฏบตจรง (act) นกเรยนน าผลทไดจากการศกษาไปปฏบต หรอน าเสนอขอคนพบนแกผทเกยวของเพอแกไขปญหา โดยครและนกเรยนอาจจดการประชมพบปะชแจงปญหาและขอคนพบหรอเขยนจดหมายถงบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ 4. Q PER SEA Learning Model ซงเปนรปแบบการเรยนรแบบ STS ทประกอบดวยกจกรรมการจดการเรยนร 7 ขนตอน ของณฐวทย พจนตนต (2548 : 18 - 20) 4.1 ขนตงค าถาม (Questioning) เปนขนการตรวจสอบความรเดมของผเรยนและใหผเรยนตงค าถามทสนใจศกษาจากสถานการณ ประเดนทเกยวกบวทยาศาสตรทตองการ

36

เรยนร การตรวจสอบความรเดมใชไดหลายวธ เชน การท าแบบทดสอบและการอภปรายรวมกน ส าหรบสถานการณทจดใหเพอกระตนใหผเรยนตงค าถามนน ผวจยใชวธการตาง ๆ เชน การสงเกตสงแวดลอมในโรงเรยนหรอในชมชน การดวดทศน เพอกระตนใหผเรยนเกดความสงสย เกดค าถามและอยากคนหาค าตอบ เมอผเรยนรวมกนระดมตงค าถามโดยการบนทกทกค าถามไว แลวจดกลมประเภทของค าถามและใหผเรยนรายกลมหรอรายบคคลเลอกค าถามทสนใจเพอคนหาความร 4.2 ขนวางแผนคนหาค าตอบ (Planning) ผเรยนท างานเปนกลมหรอท าเปนรายบคคลเพอวางแผนการสบคนหาค าตอบ โดยระบแหลงทเรยน วธการบนทกหรอเกบรวบรวมขอมล แลวน าเสนอค าถามทสนใจ วธการคนหาค าตอบและแหลงเรยนรตอชนเรยนเพอแลกเปลยนความคดและปรบแผนการศกษาใหเหมาะสม ออกแบบและจดท าเครองมอบนทกหรอเกบรวบรวมขอมล ท าหนงสอเพอตดตอและขออนญาตจากแหลงเรยนรทผเรยนตองการสบคนหาความร โดยครคอยใหค าปรกษาขอเสนอ แนะอ านวยความสะดวกในการเรยนรและประเมนการปฏบตงาน 4.3 ขนคนหาค าตอบ (Exploring) ครใหผเรยนคนหาค าตอบและเกบรวบรวมขอมลดวยวธการและแผนการทเตรยมไว แลวสรปความรทไดจากการหาค าตอบ โดยครท าหนาทเปนทปรกษาใหค าแนะน า จดเตรยมสอ วสดอปกรณ อ านวยความสะดวกใหผเรยนด าเนนการตามแผนงานทก าหนดหรอปรบเปลยนการด าเนนงานตามขอคนพบใหมและประเมนการปฏบตงานในการคนหาค าตอบของผเรยน 4.4 ขนสะทอนความคด (Reflecting) ผเรยนเชอมโยงขอสรปทไดกบทฤษฎ และหลกการจากเอกสาร แหลงเรยนรทครและผเรยนจดเตรยมมาเพอขยายความคดและสรปขอคนพบใหชดเจนและเตรยมการน าเสนอขอสรปและสงทไดจากการคนหาค าตอบ โดยครใชค าถามกระตนการเรยนรและใหค าแนะน า รวมทงการประเมนวเคราะหขอคนพบเชอมโยงความคดและอ านวยความสะดวก การเตรยมการเพอน าเสนอขอคนพบของผเรยน 4.5 ขนแลกเปลยนประสบการณ (Sharing) ครใหผเรยนน าเสนอขอสรปและสงทไดจากการคนหาค าตอบแกเพอน ๆ โดยการน าเสนอหนาชนเรยนหรอการจดนทรรศการ ผเรยนถามปญหาขอสงสยกบผน าเสนอและอภปรายแสดงความคดเหนรวมกน เพอแลกเปลยนความรและประสบการณการเรยนรซงกนและกน โดยครกระตนใหผเรยนรวมกนอภปราย แลกเปลยนความคด ประสบการณการท างานและขอคนพบ รวมทงประเมนการน าเสนอใหขอมลยอนกลบและใหผเรยนมสวนรวมในการประเมนตนเองและประเมนเพอน 4.6 ขนขยายขอบเขตความรและความคด (Extending) จากขอสรปความร ปญหาและขอสงสยทเกดขน ครจดกจกรรมเสรมทงการศกษาคนควาดวยตนเอง การศกษาจากเอกสาร ใบความรและการอภปรายรวมกน เพอขยายขอบเขตการเรยนรและเชอมโยงความรและ

37

ความคด โดยครกระตนใหผเรยนสบคนความรตามความสนใจ จากแหลงเรยนรทหลากหลาย อ านวยความสะดวกในการสบคนความร เชอมโยงความคดและการสรางขอสรปจากการเรยนร 4.7 ขนน าไปปฏบต (Acting) ครใหนกเรยนน าความรทไดจากการเรยนรไปใชปฏบตจรงหรอในสถานการณจ าลอง มการน าเสนอหรอจดแสดงเพอเผยแพรผลงาน โดยครเปนทปรกษา ใหขอเสนอแนะรวมทงวางแผนตดตามการปฏบต ประเมนการปฏบต และใหขอมลยอนกลบ

ภาพประกอบ 1 ขนตอนการจดการเรยนรของ Q PER SEA Learning Model ทจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

ขนตงค าถาม (Questioning)

ขนวางแผนคนหาค าตอบ (Planning)

ขนคนหาค าตอบ (Exploring)

ขนสะทอนความคด (Reflecting)

ขนตอนการจดการเรยนรของ Q PER SEA Learning Model

ขนแลกเปลยนประสบการณ (Sharing)

ขนขยายขอบเขตความรและความคด(Extending)

ขนน าไปปฏบต (Acting)

38

วธการจดการเรยนรและกจกรรมการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมเปน กจกรรมทผเรยนตองเปนผลงมอปฏบตเพอสรางความรดวยตนเอง กจกรรมดงกลาวน (Aikenhead, 1994 อางถงใน นฤมล ยตาคม, 2542 : 42) ไดแก 1. กจกรรมภาคสนาม

2. การทดลองในหองปฏบตการ 3. การท าโครงงาน 4. การสบเสาะ 5. การเรยนรรวมกน 6. การแสดงบทบาทสมมต 7. การศกษารายกรณ 8. การทดลองโดยใชสอจ าลองเลยนแบบสถานการณจรง 9. การจดนทรรศการ 10. การอภปรายเปนกลมเลกหรอการอภปรายรวมทงชนเรยน 11. การโตวาท 12. การสมภาษณ 13. การคนควาจากหองสมด กจกรรมเหลานจะท าใหนกเรยนรอบรประเดนตาง ๆ ทางวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย ทมผลกระทบตอตวนกเรยน และสงคมโดยรวมมากยงขน นกเรยนไดใชกระบวนการทางวทยาศาสตรในการแกไขปญหาและการหาขอมล นกเรยนจะเขาใจและเรยนรวธการประนประนอม การเลอกวธ การจดการเรยนรและกจกรรมมาใชนนตองค านงถงความหลากหลายของบรบททางการศกษา และความหลากหลายทางพหวฒนธรรมของผเรยน รวมทงวตถประสงคของการจดการเรยนร เชน การจดการเรยนรเพอฝกทกษะการใชเหตผลตองใชวธการแบบสบเสาะ หากตองการจดการเรยนรเพอฝกทกษะความสมพนธทางสงคมตองใชวธการเรยนรรวมกนหรอใชการอภปราย เปนตน

5. ผลของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

การจดการเรยนรวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม สวนมากพฒนานกเรยนในดานตาง ๆ ดงตอไปน (Aikenheard, 1994 อางถงใน เกยรตศกด ชณวงศ, 2544 : 27)

39

1. นกเรยนมการอภปรายโตแยงในประเดนตาง ๆ อยางกวางขวาง และมความกระตอรอรน

2. ท าใหนกเรยนเปนผตระหนกและสนใจเลอกอาชพทเกยวกบวทยาศาสตร และเทคโนโลย

3. นกเรยนมความสามารถในการใชกระบวนการทางวทยาศาสตร การน าไปใชในชวตประจ าวน เจตคตตอวทยาศาสตร และความคดสรางสรรคทด

4. นกเรยนมความสนใจ เกดแรงจงใจขณะทเรยนท าใหผเรยนตระหนกตอประเดนสงแวดลอมและท าใหนกเรยนไดเรยนรมโนมตกบวชาอน ๆ

5. นกเรยนมเจตคตในทางบวกและพฒนาเจตคตในทางบวกตอวชาวทยาศาสตร ครวทยาศาสตรและหองเรยนวทยาศาสตร

6. นกเรยนสามารถประยกตใชมโนมตทางวทยาศาสตรในสถานการณใหมได ประโยชนทส าคญทสดของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม คอ การทนกเรยนไดรบประสบการณในการคนควาหาความร การรจกคดวเคราะห การแกปญหา ผสานแนวคดทางวทยาศาสตรกบประสบการณของนกเรยนเองและไดปฏสมพนธทางสงคมจากการท างานกลมแบบรวมมอกน (cooperative groups) (Pedersen, 1993 : 19)

พบวาการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมนนมผลตอพฒนาการของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน คอ (ณฐวทย พจนตนต, 2544 : 232)

1. นกเรยนสามารถประยกตใชแนวคดทางวทยาศาสตรในสถานการณใหมได (Varella, 1992 อางถงใน Aikenhead, 1994 : 180)

2. นกเรยนสามารถประยกตใชขอมลโยงความสมพนธของขอมลกบสถานการณอน ท างานไดดวยตนเอง และสามารถตดสนใจเองไดดยงขน (Yager และคณะ, 1988 : 7 อางถงใน Aikenhead, 1994 : 180)

3. นกเรยนมเจตคตทดตอชนเรยนวทยาศาสตรตอประโยชนของการเรยน และอาชพทางดานวทยาศาสตร (Banerjec และ Yager, 1992 อางถงใน Aikenhead, 1994 : 180)

4. นกเรยนมความคดสรางสรรคมากขน (Aikenhead, 1994 : 180) 5. นกเรยนมความสามารถในการใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรเพมมาก

ขน 2 - 3 เทา (Binadja, 1992 อางถงใน Aikenhead, 1994 : 180) จากการศกษางานวจยทงในประเทศ และตางประเทศเกยวของกบการจดการเรยนร

ตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม พบวา ผลการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมมดงน (ณฐวทย พจนตนต, 2548 : 82 - 83)

40

1. นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทไดรบการสอนตามคมอคร (รพพร, 2540 และ ชวนชน, 2541)

2. นกเรยนมทกษะในดานการแสวงหาความรทางวทยาศาสตรสงกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบเดม (จรรยปกรณ, 2538 และ Tsai, 1999 : 1201 - 1222)

3. นกเรยนเขาใจในธรรมชาตของความรวทยาศาสตรมากกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบเดม (จรรยปกรณ, 2538; ประทม, 2544 )

4. นกเรยนมความตระหนกในความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (จรรยปกรณ, 2538)

5. นกเรยนมความคดสรางสรรคสงกวากอนเรยน (ประทม, 2544) 6. นกเรยนมทกษะและความสามารถในการแกปญหา (รพพร, 2540) 7. นกเรยนมเจตคตตอวทยาศาสตรเพมมากขน (ประทม, 2544)

8. นกเรยนมความเจตคตตอครวทยาศาสตรเพมมากขน (เสารรตน, 2541) 9. การจดการเรยนรมลกษณะทนกเรยนเปนศนยกลางมากขน (อ าพวรรณ, 2541) 10. นกเรยนสรางความรดวยตนเอง (Tsai, 1999 : 1201 - 1222) 11. นกเรยนมสวนรวมในการวางแผนการเรยน (ประทม, 2544) 12. นกเรยนมสวนรวมในการประเมนผล (เสารรตน, 2541) 13. นกเรยนรบรวาวทยาศาสตรมความสมพนธกบชวต (ประทม, 2544) 14. นกเรยนสามารถน าความรจากสงทเรยนไปใชได (ประทม, 2544) 15. นกเรยนมความสามารถในการตดสนใจไดดขน สามารถประเมนและเลอก

ตดสนใจไดถกตองและชดเจน สามารถแสดงเหตผลของการตดสนใจไดด (Kortland, 1996) 16. นกเรยนเขาใจบทบาทและการท างานของนกวทยาศาสตร (Tsai, 1999 : 1201 -

1222) 17. นกเรยนมปฏสมพนธตอกนมากขน (ประทม, 2544) 18. นกเรยนมความสขในการท างานกลม (ประทม, 2544) 19. นกเรยนกลาแสดงความคดเหนมากขน (ประทม, 2544) 20. ครยอมรบขอโตแยงของนกเรยน (ประทม, 2544) 21. ความรวมมอจากเพอนคร การสนบสนนจากผบรหาร และแหลงเรยนรมผลตอ

การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (Tsai, 2001)

41

ผลสมฤทธทางการเรยน 1. ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน

ผลสมฤทธทางการเรยนเปนความสามารถทางสมองดานตาง ๆ ทนกเรยนไดรบประสบการณทงทางตรงและทางออมจากการจดการเรยนร ซงมนกวดผลการศกษาหลายทานไดใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยนไวดงน Good (1972 : 103) ไดกลาววาผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความรทไดรบหรอทกษะทพฒนามาจากการเรยนในสถานศกษาโดยปกตวดจากคะแนนทครเปนผใหหรอจากแบบทดสอบหรออาจรวมทงคะแนนทครเปนผใหและคะแนนทไดจากแบบ ทดสอบ นภา เมธาวชย (2536 : 65) ไดกลาววาผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความรและทกษะทไดรบกอใหเกดการพฒนามาจากการเรยนการสอน การฝกฝนและไดรบการอบรมสงสอนโดยครอาศยเครองมอวดผลชวยในการศกษาวานกเรยนมความรและทกษะมากนอยเพยงใด จากความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน สรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความส าเรจในดานความร ความสามารถ ทเกดจากการจดกจกรรมการเรยนรตลอดจนความพยายามทไดรบการฝกฝนจนเกดทกษะทตองการหรอประสบการณการเรยนรของแตละบคคล และสามารถวดไดโดยการท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธ 2. การประเมนผลสมฤทธทางการเรยน

ในการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนเพอวดความรเนอหา ผประเมนตองมการวางแผนมการด าเนนการสรางทเปนระบบ มความรในดานเนอหา เขยนขอค าถามทตรงประเดนตลอดจนสามารถตรวจสอบคณภาพของขอค าถามแตละขอได การสรางขอสอบทเปนระบบนนมขนตอน ดงน

1. การระบจดมงหมายในการทดสอบ 2. การระบเนอหาทชดเจน 3. การท าตารางเนอหากบจดมงหมายในการทดสอบ 4. การก าหนดน าหนก 5. การก าหนดเวลาสอบ 6. การก าหนดจ านวนขอหรอคะแนน 7. การเขยนขอสอบ 8. การตรวจสอบขอสอบทเขยนขน 9. การทดลองแกไขปรบปรง

42

ภพ เลาหไพบลย (2542 : 295 - 297) การประเมนการเรยนดานสตปญญา หรอความรความคดในวชาวทยาศาสตรเปน 4 พฤตกรรม ดงน

1. ดานความรความจ า หมายถงความสามารถในการระลกสงทเคยเรยนมาแลวเกยวกบขอเทจจรง ศพท การจดประเภท และการบรรยายลกษณะทเคยเรยนมาแลว ตวอยางตรงไปตรงมาพฤตกรรมดานความร ความจ า แบงเปน 9 ประเภท คอ 1.1 ความรเกยวกบขอเทจจรง

1.2 ความรเกยวกบศพทและนยามทางวทยาศาสตร 1.3 ความรเกยวกบมโนมตทางวทยาศาสตร 1.4 ความรเกยวกบขอตกลง 1.5 ความรเกยวกบแนวโนมและการล าดบขน 1.6 ความรเกยวกบการแยกประเภท การจดประเภทและเกณฑ 1.7 ความรเกยวกบเทคนค และวธการด าเนนงานทางวทยาศาสตร 1.8 ความรเกยวกบหลกการและกฎทางวทยาศาสตร 1.9 ความรเกยวกบทฤษฎและแนวคดทส าคญ 2. ความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการอธบาย แปลความ ตความสราง

ขอสรปขยายความได นกเรยนทมความสามารถในดานนจะแสดงออกโดยสามารถเปรยบเทยบ แสดงความ สมพนธ อธบาย ชแจง จ าแนก จดเขาเปนหมวดหม ยกตวอยาง ใหเหตผล จบใจความเขยนภาพประกอบ ตดสนการเลอกแสดงความคดเหน จดเรยงล าดบ อานกราฟ แผนภม และแผนภาพได หมายเหตพฤตกรรมดานความเขาใจ แบงออกเปน 2 ขน คอ

2.1 ความสามารถจ าแนกหรอระบความรได เมอปรากฏอยในรปแบบใหม เชน ก าหนดสถานการณใหมมาใหนกเรยนระบขอเทจจรง มโนมต หลกการหรอทฤษฎทเกยวของกบสถานการณนน ๆ หรอใหนกเรยนยกตวอยางสถานการณใหม ๆ ทเกยวของกบขอเทจจรง มโนมต หลกการ กฎ หรอทฤษฎทก าหนดให

2.2 ก าหนดสถานการณใหมมาให แลวใหนกเรยนยกตวอยาง หรอระบสถานการณหนงทเปนไปตามวธการ หลกการ กฎ ทฤษฎเดยวกน

3. กระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถในการใชวธการทางวทยาศาสตรสบเสาะหาความร ซงประกอบดวยพฤตกรรมยอย ดงน

3.1 การสงเกตและการวด ประกอบดวย 3.1.1 การสงเกตสงของและปรากฏการณตาง ๆ 3.1.2 การบรรยายสงของทสงเกตไดโดยใชภาษาทเหมาะสม

43

3.1.3 การวดสงของและการเปลยนแปลงตาง ๆ 3.1.4 การเลอกเครองมอวดทเหมาะสม 3.1.5 การประเมนคาจากการวด และการยอมรบขดจ ากดของความ

ถกตองของเครองมอเครองใช 3.2 การมองเหนปญหาและวธแกปญหา ประกอบดวย 3.2.1 การมองเหนปญหา 3.2.2 การตงสมมตฐาน 3.2.3 การเลอกวธทดสอบมาตรฐานทเหมาะสม 3.2.4 การออกแบบกระบวนการทดลองทเหมาะสม ส าหรบทดสอบ

สมมตฐาน 3.3 การตความหมายของขอมลและการสรป ประกอบดวย

3.3.1 การจดกระท ากบขอมลทไดจากการทดลอง 3.3.2 การน าเสนอขอมล 3.3.3 การแปลความหมายของขอมล และการสงเกตตาง ๆ 3.3.4 การตความและการขยายขอมล 3.3.5 การประเมนสมมตฐานภายใตขอบเขตของขอมลทไดจากการ

ทดลอง 3.3.6 การสรางขอสรป กฎ หรอหลกการเหมาะสมอยางมเหตผลตาม

ความสมพนธทพบ 4. การน าความรสกและวธการทางวทยาศาสตรไปใช หมายถง ความสามารถใน

การผสมผสานความรตาง ๆ มาใชในการแกปญหา หาผลลพธจากขอมล คาดคะเน การใชเครองมอปฏบต การไดถกตองและการน าเอาวธการทางวทยาศาสตรไปใชในสถานการณใหม หรอปญหาใหมได พฤตกรรมดานน าไปใช แบงออกเปน 3 ประเภท ดงน

4.1 การน าความรไปแกปญหาใหม ของวทยาศาสตรสาขาเดยวกน 4.2 การน าความรไปแกปญหาใหม ของวทยาศาสตรตางสาขากน 4.3 การน าความรไปแกปญหาอน ๆ นอกเหนอไปจากวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย ประวตร ชศลป (2542 : 21 - 31) พฤตกรรมในการสรางแบบทดสอบวด

ผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรม 4 ดาน ดงน

44

1. ดานความรความจ า หมายถง ความสามารถในการระลกถงสงทเคยเรยนรมาแลวเกยวกบขอเทจจรง ความคดรวบยอด หลกการ กฎและทฤษฎ

2. ดานความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการจ าแนกความรไดเมอปรากฏอยในรปใหมและความสามารถในการแปลความรจากสญลกษณหนงไปยงอกสญลกษณหนง

3. การน าความรไปใช หมายถง ความสามารถในการน าความรและวธการตาง ๆ ทางวทยาศาสตรไปใชในสถานการณใหมหรอทตางไปจากทเคยเรยนรมาแลวโดยเฉพาะอยางยงคอ การน าไปใชในชวตประจ าวน

4. ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร หมายถง ความสามารถในการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร โดยใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เชน ดานการสงเกต การจ าแนกประเภท การจดกระท าและสอความหมายขอมล การตงสมมตฐาน การก าหนดนยามเชงปฏบตการ การก าหนดและควบคมตวแปร การทดลอง การตความหมายขอมล และการลงขอสรป เปนตน ธรรมชาตของวทยาศาสตร นยามธรรมชาตของวทยาศาสตร ธรรมชาตของวทยาศาสตรยงคงมความหมายทไมชดเจน เนองจากนกปรชญาวทยาศาสตร นกประวตวทยาศาสตร นกวทยาศาสตรศกษาและครวทยาศาสตร มมมมองตอธรรมชาตของวทยาศาสตรทแตกตางกน (Alters, 1997 : 39 ; Ebenezer and Haggerty, 1999 : 20) ใหค านยามของธรรมชาตวทยาศาสตรยงคงมหลากหลายและท าใหไมสามารถกลาวไดอยางชดเจนวาหมายถงอะไร (Lederman, 2006) ในป 1997 (Alters , 1997 : 43) ไดรวบรวมค านยามธรรมชาตของวทยาศาสตรจากนกปรชญาวทยาศาสตรและนกวทยาศาสตรศกษาเพอใชในการวจยไดมากถง 39 นยาม ในการศกษาธรรมชาตของวทยาศาสตรพบวามผใหนยามธรรมชาตของวทยาศาสตรไวดงน McComas ( 2000 : 4 - 5 ) กลาววา ธรรมชาตวทยาศาสตรคอการผสมผสานอยางกลมกลนกนของการศกษาการเปลยนแปลงทางสงคมของวทยาศาสตรในหลายดาน ทงทางดานประวตวทยาศาสตร สงคมวทยาและปรชญาทางวทยาศาสตร รวมถงการศกษาดานความรทางวทยาศาสตร ซงเปนความสมพนธจากหลายสาขาวชาแสดงความสมพนธดงภาพประกอบ 2 (Lederman, 1992 : 331; 2004 : 303 อางถงใน พงศประพนธ พงษโสภณ, 2552 : 85) กลาววา ธรรมชาตของวทยาศาสตร คอ คณคาและขอตกลงตามธรรมชาตของวทยาศาสตร ความรทางวทยาศาสตร และหรอการพฒนาความรทางวทยาศาสตร ซงรวมถงความอสระในการคด ความคดสรางสรรค การเปนจรงชวขณะ ขอมลเชงประจกษมความเปนปรนย ทดสอบไดเปนวฒนธรรมและ

45

เปนการปลกฝงทางสงคม ธรรมชาตของวทยาศาสตรสมพนธโดยตรงกบญาณวทยา (Epistemology) ของวทยาศาสตร “วทยาศาสตรเปนแนวทางในการคนควาความร”

ภาพประกอบ 2 ความสมพนธจากหลายสาขาวชาทเปนองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตร

ทมา : McComas, 2000 : 50

NSTA., ( 2003 : 16) ไดก าหนดมาตรฐานส าหรบการเตรยมครวทยาศาสตร (Standards for Science Teacher Preparation) โดยใชนยามของ Lederman เปนนยามการก าหนดมาตรฐานวาธรรมชาตของวทยาศาสตร คอ คณคาและขอตกลงตามธรรมชาตในการพฒนาและแปลความหมายของความรทางวทยาศาสตรตามมาตรฐานของเตรยมครวทยาศาสตรของ NSTA ครจะตองมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร 3 ประการ คอ

1. เขาใจวาประวตศาสตรและวฒนธรรมมผลตอการพฒนาวทยาศาสตรและความรทางวทยาศาสตรกมการววฒนาการไป 2. เขาใจค าสอนทางปรชญา ขอสรป เปาหมายและคณคาวาเปนลกษณะเฉพาะทท าใหสามารถแยกวทยาศาสตรออกจากเทคโนโลยและจากศาสตรสาขาอน 3. กระตนใหนกเรยนเรยนรเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรในสงทเปนจรง ใหใช วจารณญาณวเคราะหสงทไมถกตองหรอสงสยดวยวทยาศาสตร สสวท. ไดนยามศพทธรรมชาตของวทยาศาสตรไวอยางกวาง ๆ ถงเนอหาทจะตองศกษาท าความเขาใจไวในมาตรฐานครวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท., 2545 : 74) วาความรวทยาศาสตรไดมาดวยความพยายามของมนษยทใชกระบวนการทางวทยาศาสตร ในการสบเสาะหาความร (Scientific Inquiry) การแกปญหาโดยผานการสงเกต การส ารวจตรวจสอบ (Investigation)

46

การศกษาคนควาอยางเปนระบบและการสบคนขอมล ท าใหเกดองคความรใหมเพมพนตลอดเวลา ความรและกระบวนการดงกลาว มการถายทอดตอเนองกนเปนเวลายาวนาน ความรวทยาศาสตรตองสามารถอธบายและตรวจสอบได เพอน ามาใชอางองทงในการสนบสนนหรอโตแยงเมอมการคนพบขอมลหรอหลกฐานใหม หรอแมแตขอมลเดมเดยวกนกอาจเกดความขดแยงขนไดถานกวทยาศาสตรแปลความหมายดวยวธการหรอแนวคดทแตกตางกน ความรวทยาศาสตรจงอาจเปลยนแปลงได วทยาศาสตรเปนเรองททกคนสามารถมสวนรวมได ไมวาจะอยในสวนใดของโลกวทยาศาสตรจงเปนผลจากการสรางเสรมความรของบคคล การสอสารและการเผยแพรขอมลเพอใหเกดความคดในเชงวเคราะหวจารณ มผลใหความรวทยาศาสตรเพมขนอยางไมหยดย งและสงผลตอคนในสงคม และสงแวดลอม การศกษาคนควาและการใชความรทางวทยาศาสตรจงตองอยภายในขอบเขตคณธรรมจรยธรรมเปนทยอมรบของสงคมและเปนการรกษาสงแวดลอมอยางย งยน วทยาศาสตรเปนพนฐานทส าคญในการพฒนาเทคโนโลย เทคโนโลยเปนกระบวนการพฒนาปรบปรงผลตภณฑ โดยอาศยความรวทยาศาสตรรวมกบศาสตรอน ๆ ทกษะ ประสบการณ จนตนาการและความ คดรเรมสราง สรรคของมนษย เทคโนโลยเกยวของกบทรพยากร กระบวนการและระบบการจดการ จงตองใชเทคโนโลยในทางสรางสรรคตอสงคมและสงแวดลอม กศลน มสกล (2551 : 66) กลาววา ความหมายเปนทยอมรบของนกการศกษาดานการเรยน รวทยาศาสตรหรอนกวทยาศาสตรศกษาในปจจบน สรปไดวา “ธรรมชาตของวทยาศาสตร” เปนลกษณะเฉพาะตวของวทยาศาสตรทท าใหวทยาศาสตรมความแตกตางจากศาสตรอน ๆเปนคานยม ขอสรปแนวคด ค าอธบายทบอกความหมายของวทยาศาสตร กระบวนการท างานของนกวทยาศาสตรและงานดานวทยาศาสตรกบสงคม คานยม ขอสรปแนวคด ค าอธบายเหลาน จะผสมผสานกลมกลนอยในตวความรวทยาศาสตรและการพฒนาความรวทยาศาสตรรวมถงความเชอในเชงปรชญาเกยวกบการก าเนดธรรมชาตวธการและขอบเขตของความรของมนษย (Epistemology) และในเชงสงคมวทยา (Sociology)

จากนยามทกลาวมา สรปวา ธรรมชาตของวทยาศาสตร คอ คณคาและขอตกลงตามธรรมชาตของวทยาศาสตร ความรทางวทยาศาสตรและการพฒนาความรทางวทยาศาสตร ซงแสดงลกษณะของวทยาศาสตรทมความแตกตางจากศาสตรสาขาอน ๆ และมความเกยวของกบวทยาศาสตร ประวตวทยาศาสตร สงคมของวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตร ตลอดจนนกวทยาศาสตรมปฏสมพนธกบสงคม

47

ธรรมชาตของวทยาศาสตรในวทยาศาสตรศกษา 1. ธรรมชาตของวทยาศาสตรในวทยาศาสตรศกษาตางประเทศ

นานมาแลวทธรรมชาตของวทยาศาสตรกลายเปนเปาหมายหลกของการจดการเรยนรวทยาศาสตรและเปนสงทตองมในเรองทเกยวกบความรความสามารถทางวทยาศาสตร (Science Literacy) ของหลาย ๆ ประเทศ

ในทศวรรษท1960 ธรรมชาตของวทยาศาสตรไดถกเผยแพรโดยนกวทยาศาสตรศกษาใหเปนสวนหนงของการพฒนาหลกสตรวทยาศาสตรและกลายเปนสวนหนงของการจดการเรยนรวทยาศาสตร นกวทยาศาสตรศกษาพยายามทจะเนนกระบวนการทางวทยาศาสตรและการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร (Lederman, 1992: 331 - 332) ตลอดจนน าเอาองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตรไปพฒนาเปนหลกสตรวทยาศาสตรและหลงจากนนกมงานวจยทเกยวของกบธรรมชาตของวทยาศาสตรมากมาย ซงแบงไดเปน 5 กลมคอ

1. การประเมนความรเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรของนกเรยน 2. การพฒนา การใช และประเมนหลกสตรทออกแบบเพอใหนกเรยนมความร

เกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร 3. การประเมนความรเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรของคร 4. การพฒนาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรของคร 5. การหาความสมพนธระหวางความรเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรของคร

กบการสอนในหองเรยน และผลทเกดขนกบนกเรยน (Lederman 2006 : 5) จากทศวรรษท 1960 บทบาทของธรรมชาตของวทยาศาสตรในโรงเรยน

วทยาศาสตรไดเพมขนและไดรบการยอมรบจากนกวทยาศาสตรศกษาและองคกรตาง ๆ และไดน าไปในการปฏรปหลกสตรในหลาย ๆ ประเทศ (Mc Comas and Olson, 1998 : 41) 2. ธรรมชาตของวทยาศาสตรในวทยาศาสตรศกษาของไทย ธรรมชาตของวทยาศาสตรไดถกพจารณาน ามาใชในการศกษาของไทย เชนเดยวกบประเทศอน ๆ ในสวนของการปฏรปการศกษาของไทยนน สสวท. กระทรวงศกษาธการไดน ามาใชเปนกรอบในการก าหนดเปนมาตรฐานตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 และมาตรฐานครวทยาศาสตรและเทคโนโลย พทธศกราช 2545 รายละเอยดน าเสนอไวดงน 2.1 วสยทศน เปาหมาย และสาระการเรยนรของธรรมชาตวทยาศาสตร วสยทศนของการเรยนรวทยาศาสตรในคมอการจดสาระการเรยนรกลมวทยาศาสตร หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 สสวท. (2546 : 2 - 3) ระบวาจะ

48

สงเสรมใหผเรยนทกคนมความสนใจ กระตอรอรนทจะเรยนวทยาศาสตร มความอยากรอยากเหนและมการตงค าถาม มความพยายามและมความสขในการคนควา สบเสาะหาความร บนทกขอมลวเคราะหขอมลเพอตอบค าถาม มความสามารถในการสรางเหตผลเพอตดสนใจโดยใชขอมล มความสามารถในการสอค าถาม ค าตอบ ขอมลและสามารถศกษาหาความรรวมกบผอนได จากหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรมเปาหมายในการพฒนานกเรยนใหมความรความสามารถทางวทยาศาสตรโดยมเปาหมายทเกยวของกบธรรมชาตของวทยาศาสตรอยางนอย 4 ประการ จาก 7 ประการ ประกอบดวย 1. เพอใหเขาใจขอบเขต ธรรมชาตและขอจ ากดของวทยาศาสตร 2. เพอพฒนากระบวนการคดและจนตนาการ ความสามารถในการแกปญหา และการจดการ ทกษะในการสอสารและความสามารถในการตดสนใจ 3. เพอใหตระหนกถงความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย มวลมนษย และสภาพแวดลอมในเชงทมอทธพลและผลกระทบซงกนและกน 4. เพอใหเปนคนมเจตคตทางวทยาศาสตร มคณธรรม จรยธรรม และคานยมในการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางสรางสรรค (สสวท., 2546 : 4) ในความพยายามเพอใหบรรลวสยทศนและเปาหมายดงกลาวไดเรยกสาระ การเรยนรวทยาศาสตรใหมวา “ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย” โดยมสาระการเรยนรเพอใหนกเรยนสามารถ 1. เขาใจความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคม 2. เขาใจขอบเขตและขอจ ากดของวทยาศาสตร 3. มเจตคตทางวทยาศาสตร มความสมบรณ มคานยมและคณลกษณะอนพงประสงค 4. มทกษะในการใชกระบวนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรและกระบวนการแกปญหา (สสวท., 2546 : 36) พยายามใหนกเรยนรวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเหนทวไป สามารถอธบายและทดสอบดวยขอมลและเครองมอทางวทยาศาสตร นกเรยนสามารถใชกระบวนการทางวทยาศาสตร และเจตคตทางวทยาศาสตร ในการใหไดมาซงความรและการแกปญหา (สสวท., 2546 : 6)

2.2 การจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร สาระการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทไดถกน ามาออกแบบเปนมาตรฐานหลกในกระบวนการเรยนร เนนกระบวนการสบเสาะเพอใหไดมา ซงความร

49

กระบวนการแกปญหา ธรรมชาตและขอจ ากดของวทยาศาสตร เจตคต คณธรรม จรยธรรมและคานยม ผลการเรยนรทคาดหวงทก าหนดไวในแตละป แตละภาคนนจะตองจดใหผเรยนไดปฏบต นกเรยนจะถกกระตนใหท ากจกรรมทางวทยาศาสตรทหลากหลายเพอใหไดมาซงตวความร นกเรยนจะตองมสวนรวมในการท าโครงงานวทยาศาสตรอยางนอยหนงเรองทกชวงชน (สสวท., 2546 : 30) จากมาตรฐานวทยาศาสตรศกษาทเกยวของกบธรรมชาตของวทยาศาสตร ประเทศไทยใหความส าคญกบธรรมชาตของวทยาศาสตรมากขน ซงมาตรฐานเหลานจะชวยสงเสรมใหประเทศไทยบรรลเปาหมายในการศกษาของชาต มมมองธรรมชาตของวทยาศาสตร

1. มมมองธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบดงเดม มมมองแบบเดมเชอสองแนวคดทางปรชญา คอทางดานสจนยมและการอธบายทางวทยาศาสตรและทางดานความรทางวทยาศาสตรเชงประจกษและการพฒนาความร มมมองแรกทางดานปรชญา คอ สจนยม (Realism) กลาววา “ทฤษฎทางวทยาศาสตรและการอธบายจะกลายเปนความจรงของโลก” หรออยางนอยกเกอบจรง เขามความสามารถในการอธบายและท านายมากเสมอนการอางองสงทมอยสภาพแหงความจรงของโลก ซงมความแนนอนกวาภาพทเปนเหมอนความรสก มมมองแบบน เชอวาทฤษฎทางวทยาศาสตรสามารถตรวจสอบไดจากหลกฐานเชงประจกษวาถกหรอผดทฤษฎเกา ซงไดพสจนแลววาไมจรง ยงสามารถใชแสดงไดอกวามนเปนทฤษฎทผด แตนกวทยาศาสตรจะไมใชทฤษฎเหลานนอกแลว ทายทสดแลว ความรทางวทยาศาสตรทสรางขน เชน อะตอม สรปวาเปนจรงซงเปนความจรงทางกายภาพเทานน (Promkatkeaw, 2007 : 26) ส าหรบมมมองดานความรและการพฒนาความรผใชขอมลเชงประจกษ กลาววา “ พลงของประสาทสมผสจะเปนเครองมอในการเกบขอมลเพอใหไดมาซงความรและประสบการณจากการสมผสจะเปนแหลงความรหนง” มมมองดงกลาวมองวาความรทางวทยาศาสตร ไดแก ขอเทจจรง กฎและทฤษฎ มอยแลวในธรรมชาต นกวทยาศาสตรไปคนพบโดยใชวธการทางวทยาศาสตรแลวสรางเปนตวความร วธการทางวทยาศาสตรวธการเดยวเทานนทนกวทยาศาสตรใชบนพนฐานของวธการทางวทยาศาสตรของ Francis Bacon ซงเปนแบบอปมาน (Inductive) และวธอนมานจากสมมตฐานของ Karl Popper วธการเหลานเปนกระบวนการสบเสาะทางวทยาศาสตร โดยเรมจากการสงเกต และ / หรอ ก าหนดสมมตฐาน จดกลมวางหลกการ ทดสอบ และ / หรอ

50

อนมาน หรอทดสอบสมมตฐาน วธการเหลานเปนกระบวนการทมล าดบขนตอนชดเจน ซงสามารถยนยนไดวาความรทไดเปนความรทางวทยาศาสตรทถกตองและเปนความจรงทมอยในธรรมชาตของโลก (Promkatkeaw, 2007 : 26 - 27) 2. มมมองธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบรวมสมย มมมองแบบรวมสมยเชอสองแนวคดทางปรชญา คอ ทางดานอปกรณนยมของทฤษฎทางวทยาศาสตรและการอธบายทางวทยาศาสตรและทางดานการสรางความรดวยตนเองทางวทยาศาสตร การพฒนาความรทางดานอปกรณนยมของทฤษฎทางวทยาศาสตรและการอธบายทางวทยาศาสตร เปนเครองมอในการเขาใจโลก หรอ “เครองมอส าหรบท าความเขาใจ” อธบายวาทฤษฎเปนเครองมอเบองตนในการจดประสบการณของตวเองและเพอจดล าดบกฎทางการทดลอง” ทฤษฎทางวทยาศาสตรเชอมโยงกบสญลกษณทางคณตศาสตรเพอใชค านวณ อธบาย หรอท านาย สญลกษณหรอแบบจ าลองทางวทยาศาสตรนเปนเครองมอชนดเดยวทใชอธบายทางวทยาศาสตร ซงอาจจะไมไดแสดงความเปนจรงหรอความจรงทถกตอง เมอมาถงจดน แสดงวาการสรางความรทางวทยาศาสตร เชน อะตอม เปน “หลกฐานยนยนสงทมอย” หรอ “การสรางความรดวยใจ” ดงนนทฤษฎทางวทยาศาสตรไมสามารถตดสนไดวาถกหรอผด อยางไรกตามเขาสามารถวจารณการใชประโยชนตอไปได ดวยเหตนทฤษฎเกาหรอทฤษฎทไมจรง ยงคงมคณคาตอนกวทยาศาสตร สามารถเปลยนแทนทดวยทฤษฎใหมซงมหลกฐานเชงประจกษมากกวา (Promkatkeaw, 2007 : 28) ดานการสรางความรดวยตนเองกลาววา การพฒนาความรทางวทยาศาสตร คอ “การสรางความเขาใจในการสอสารถงเรองราวทางสงคมและปรากฏการณซงประกอบดวยประสบการณอนกวางขวาง” ความรทางวทยาศาสตรคอสงทสรางโดยนกวทยาศาสตรและไมสามารถแยกออกจากกนไดความรนจะตองไดรบการยอมรบในแวดวงวทยาศาสตรกอน ดงนนความรทางวทยาศาสตรเปนขอเสนอและสามารถเปลยนแปลงได ไมมวธการทางวทยาศาสตรทตายตว นกวทยาศาสตรสามารถปรบแกวธการแบบสบเสาะเพอใหไดผลทถกตอง ความรทางวทยาศาสตรและวธการแบบสบเสาะหาความรจะเปลยนแปลงไปตามสภาพสงคมและบคคล (Promkatkeaw, 2007 : 28) มโนมตของมมมองของธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบรวมสมย แสดงดงตาราง 1

51

ตาราง 1 มมมองของธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบรวมสมย

ธรรมชาตของวทยาศาสตร มมมองแบบรวมสมย

ทฤษฎทางวทยาศาสตร นกวทยาศาสตรสรางทฤษฎ เพราะทฤษฎสรางจากจตใจ ทฤษฎมรปแบบแบบแผนตายตว ถงแมวาจะเปนทฤษฎทเกา ลาสมยแตยงสามารถชวยนกวทยาศาสตรในการสรางความคด ทางวทยาศาสตร ทฤษฎจะไดยอมรบโดยการเชอมโยงกบทฤษฎอนและไดรบ การยอมรบจากชาววทยาศาสตร

ความรทางวทยาศาสตร แบบจ าลองทางทางวทยาศาสตรไมสามารถอธบายไดวามน เปนอะไร เปนแคความคดของนกวทยาศาสตร หรอการเดา เอาจากการศกษา เพราะนกวทยาศาสตรไมสามารถเหนของ จรง กฎทางวทยาศาสตรคอความพยายามของนกวทยาศาสตรทจะ อธบายสวนประกอบของธรรมชาต ความรทางวทยาศาสตรคอความจรงทเราเขาใจ ไมใชความ จรงทวามนเปนอะไร ความรทางวทยาศาสตรสรางมาจากความหมายทาง วทยาศาสตรและความหมายทไมเปนวทยาศาสตร ความรทางวทยาศาสตรอาจสรางมาจากการจนตนาการหรอ ความคดสรางสรรค

การพฒนาความรทางวทยาศาสตร

นกวทยาศาสตรไมตองการขอมลจากการสงเกต เวนเสยแตวา เขาใชการจนตนาการหรอความคดสรางสรรค ไมมวธการเดยวทางวทยาศาสตร แตมวธการอน เชน

จนตนาการ คดสรางสรรค คดรเรม นกวทยาศาสตรไมจ าเปนตองท าตามขนตอนวธการทาง

วทยาศาสตร นกวทยาศาสตรใชหลาย ๆ วธการตามสภาพแวดลอม

52

ตาราง 1 มมมองของธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบรวมสมย (ตอ)

ธรรมชาตของวทยาศาสตร มมมองแบบรวมสมย

การพฒนาความรทางวทยาศาสตร

วธการทางวทยาศาสตรเปนแคหนงวธการเทานน นกวทยาศาสตรสรางกฎทางวทยาศาสตร นกวทยาศาสตรไม สามารถสรางธรรมชาต แตเขาสรางกฎเพออธบายธรรมชาต วาเปนอยางไร

ลกษณะของนกวทยาศาสตร

นกวทยาศาสตรคอผทมหลากหลายปจจยในตนเอง เชน ม ความรดงเดม มตรรกะ มปจจยทางสงคม นกวทยาศาสตรท างานในแวดวงวทยาศาสตรเพอหาแนวทางท

ดทสดในการอธบายสวนประกอบของธรรมชาต

ทมา : ปรบปรงจาก Haidar, 1999 อางถงใน Promkatkeaw, 2007 : 29

จากทกลาวมาจะเหนไดวา มมมองทงสองมความแตกตางกนของธรรมชาตของวทยาศาสตร ในแบบดงเดมนน บทบาทของคร คอ จดการและถายทอดความจรงในเนอหาความรทางวทยาศาสตรแกนกเรยน แตแบบรวมสมยจะเปนการใหครวทยาศาสตรชวยใหนกเรยนสรางความเขาใจมโนมตทางวทยาศาสตร โดยใหความส าคญกบกระบวนการคนหาความรมากกวาการสงสมความจรงทางวทยาศาสตร องคประกอบธรรมชาตของวทยาศาสตร จากการศกษาขอบเขตขอมลทเกยวกบองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตร มมมมองในการแบงองคประกอบของธรรมชาตวทยาศาสตรเปน 3 มมมอง ประกอบดวย 1. องคประกอบจากมมมองของนกปรชญาวทยาศาสตรและนกวทยาศาสตรศกษา

Thurber and Collette (1964 : 2 - 8) อธบายเกยวกบธรรมชาตวทยาศาสตรวาเกยวของกบ 3 ประเดนหลก คอ

1. นยามของค าวาวทยาศาสตร (Defining Science) วทยาศาสตร คอ การเกบรวบรวมหลกฐานเชงประจกษเพอน าไปสรางหลกการ

และทฤษฎ ดงนนวทยาศาสตรเปนทงองคความรและกระบวนการในการแสวงหาความร

53

2. วทยาศาสตร คอ องคความร (Science as A Body of Knowledge) องคความร คอ ความจรงทนกวทยาศาสตรไดมาโดยใชวธการโดยเฉพาะ อยางยงวธการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) ความรทางวทยาศาสตรไมไดมเฉพาะขอเทจจรงเทานน แตรวมไปถงหลกการทวไปและทฤษฎซงอาจผดพลาดและเปลยนแปลงได ความรทางวทยาศาสตรของบคคลหนงจะเปนทยอมรบกตอเมอมหลกฐานทชดเจนมายนยน 3. กระบวนการของวทยาศาสตร (The Process of Science) การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) และวธการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) มผสรปและทองจ าขนตอนไดชดเจน แตไมจ าเปนทนกวทยาศาสตรจะตองด าเนนตามขนตอนเหลานนทกประการ นกวทยาศาสตรสามารถจดการกบปญหาดวยกระบวนการทหลากหลาย Laderman (2005 อางถงใน พงศประพนธ พงษโสภณ, 2552 : 85 - 86) นกวทยาศาสตรศกษา กลาววา ธรรมชาตวทยาศาสตร คอ วธการในการทจะไดมาซงความรทางวทยาศาสตร โดยมลกษณะดงน 1. องคความรวทยาศาสตรอาศยหลกฐานเชงประจกษ (Empirical Based) คอ การทนก วทยาศาสตรจะไดมาซงองคความรมาจะตองมประจกษพยานทสามารถสงเกตและวดไดจ านวนมากสนบสนน เชน แบบจ าลองอะตอมของรทเทอรฟอรด (Rutherford) ซงเสนอวาอะตอมนวเคลยส ซงอดแนนดวยประจบวกและมประจลบจ านวนเทากนวงอยโดยรอบ ระหวางประจทงสองเปนพนทวาง รทเทอรฟอรดไดความรนมาจากการทเขาทดลองโดยยงอนภาคแอลฟาไปยงแผนทองค าบาง ๆ

โดยมความหนาไมเกน 10-4 cm โดยมฉากสารเรองแสงรองรบ เขาพบวาอนภาคสวนมากเคลอนททะลผานแผนทองค าเปนเสนตรง อนภาคสวนนอยเบยงเบนไปจากเสนตรง อนภาคสวนนอยมากทสะทอนกลบ มาดานหนาของแผนทองค า เขาประตดประตอขอมลทไดจากการทดลองและสรางแบบจ าลองในเวลาตอมา 2. ตองอาศยความคดสรางสรรค (Creative) คอ การน าขอมลทไดจากการศกษามาท าใหเกดความหมาย (Meaning Making) มาอธบายและท านายปรากฏการณตาง ๆ ในธรรมชาต 3. ถกก ากบหรอเหนยวน าดวยทฤษฎ (Theory - Laden) คอ ทฤษฎทอยในใจของนกวทยาศาสตรทกคน สะทอนใหเหนไดจากการสงเกต การตความ การตงค าถามของนกวทยาศาสตร ลวนมความเชอบางอยางแอบแฝงอยเบองหลงซงขนอยกบความร ประสบการณ ความเชอ ทศนคต คานยมของแตละบคคล วทยาศาสตรในแงมมนมความเปนอตตา (Subjective) สง 4. มองคประกอบทางสงคม (Social Dimension) วทยาศาสตรมโครงสรางองคกร มบทบาทหนาท ความรบผดชอบ มการสรางกฎกตกา มวฒนธรรมในองคกร ประชาคม

54

นกวทยาศาสตรประกอบดวยผคนหลากหลายทมความสนใจในเรองเดยวกน มทงชายและหญงจากประเทศก าลงพฒนา พฒนาแลวและดอยพฒนา มทงนกวทยาศาสตรอาวโส นกวทยาศาสตรหนาใหม มการรวมมอและการแขงขน มทงคนเสยสละและเหนแกตว เชนเดยวกบสงคมโดยทวไป 5. มความเปนพลวตร (Tentativeness) คอ ความรทางวทยาศาสตรทเคยไดรบในเวลาหนงสามารถเปลยนแปลงได เมอมประจกษพยานใหม หรอมการตความหมายหลกฐานเดมในมมมองใหม นอกจากน นกปรชญาวทยาศาสตรและนกวทยาศาสตรศกษาไดมการโตแยงเกยวกบลกษณะเฉพาะของวทยาศาสตร บางประเดนกมความเหนตรงกน ในขณะทบางประเดนยงถกเถยงกนอย (Eflin, Glennan and Reisch, 1999 : 108 - 109) ไดระบประเดนทเหนตรงกน 4 ประเดนและประเดนทเหนทยงคงเหนไมตรงกน 2 ประเดน ประเดนทเหนตรงกน ประกอบดวย 1. เปาหมายหลกของการเรยนรวทยาศาสตรคอการเรยนรเกยวกบโลก

2. ความรเกยวกบโลกเปนพนฐานทวทยาศาสตรพยายามอธบาย และอธบายไดงาย และกวางทสด

3. วทยาศาสตรมลกษณะเปนพลวต คอเปลยนแปลงได เปนจรงชวขณะ 4. วทยาศาสตรไมไดใชเฉพาะวธการทางวทยาศาสตรเพยงอยางเดยวในการหาความร ประเดนทเหนไมตรงกน ประกอบดวย

1. การสรางความรทางวทยาศาสตรขนอยกบขอตกลงตามทฤษฎ และปจจยทางดานสงคม และประวตศาสตร 2. ความจรงเกยวกบทฤษฎทางวทยาศาสตรถกก าหนดโดยความคดทเปนอสระของนกวทยาศาสตร

ประเดนเหลานเปนการสนบสนนวาครตองมความเขาใจในความรเหลานเสยกอนและใชความรเหลานไปสงเสรมใหนกเรยนมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตร ครสามารถสอนนกเรยนโดยการอภปรายเกยวกบปรชญาวทยาศาสตร เชน เอกภาพของวทยาศาสตรและความไมเปนเอกภาพของวทยาศาสตร การก าหนดขอบเขตของวทยาศาสตร สจนยมกบอปกรณนยม เหตผลทางประวตศาสตร การฝกฝนและทดลองตามทฤษฎ การสอนประวตวทยาศาสตร จะท าใหนกเรยนไดเหนความซบซอนของวทยาศาสตร (Eflin, Glennan and Reisch, 1999 : 112 - 113)

55

2. องคประกอบจากเครองมอทใชประเมนมโนมตเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร แมวานกปรชญาวทยาศาสตรและนกวทยาศาสตรศกษาจะยงคงมความเหนทตรงกนและไมตรงกน แตกมมมมองทส าคญเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรทครจะตองร คอ เครองมอทใชประเมนมโนมตเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร ซงกเปนตวชถงองคประกอบของธรรมชาตวทยาศาสตรได เชนกน Lederman, Wade and Bell (1998 : 334 - 343) ไดรวบรวมเครองมอทใชในการประเมนความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรทหลากหลาย เครองมอเหลานถกใชเปนเครองมอในการวจยอกดวยและนอกจากนยงมองคประกอบธรรมชาตของวทยาศาสตรจากเครองมอในการประเมนทเนนทศนะทหลากหลาย ซงจะน าเสนอไวดงน 1. Test On Understanding Science (TOUS) เปนเครองมอทศกษาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรใน 3 องคประกอบ ซงประกอบดวย 1.1 ความเขาใจในกจการทางวทยาศาสตร 1.2 นกวทยาศาสตร 1.3 วธการและขออางทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 1.3.1 หลกการของวธการทางวทยาศาสตร 1.3.2 กลยทธและวธการทางวทยาศาสตร 1.3.3 ทฤษฎและแบบจ าลองทางวทยาศาสตร 1.3.4 ขออางทางวทยาศาสตร 1.3.5 การสงสมความรและการพสจนขอเทจจรง 1.3.6 ขอขดแยงทางวทยาศาสตร 1.3.7 วทยาศาสตรและเทคโนโลย 1.3.8 ความเปนเอกภาพและความสมพนธกนของวทยาศาสตร 2. Nature of Science Scale (NOSS) เปนเครองมอทพฒนาขนเพอศกษาครวทยาศาสตรตอมมมองทเหมอนกบเปนนกวทยาศาสตร โดยศกษาองคประกอบธรรมชาตของวทยาศาสตรใน 8 ประเดน ประกอบดวย 2.1 พนฐานส าคญในการขบเคลอนวทยาศาสตรคอความอยากรอยากเหนเรองราวในจกรวาล 2.2 วทยาศาสตรมลกษณะเปนพลวตร ขอมลมการเปลยนแปลงไปไมหยดนง 2.3 วทยาศาสตรมความมงหมายทจะเพมพนความเขาใจและใหงายยงขน โดยใชความรทางคณตศาสตรงาย ๆ ในการอธบายความสมพนธ

56

2.4 ไมไดมเฉพาะวธการทางวทยาศาสตรแตมวธการทหลากหลายในการหาความร 2.5 วธการทางวทยาศาสตรดกวาเทคนควธการอน ๆ 2.6 ลกษณะพนฐานของวทยาศาสตร คอ เชอในสงทพสจนไดในจกรวาลตามทมนษยตองการและท าความเขาใจ 2.7 วทยาศาสตรเปดกวางทางดานความคด และความจรงทไดจากการส ารวจตรวจสอบ 2.8 ความไมแนนอนของความรทางวทยาศาสตรเปนลกษณะเฉพาะของวทยาศาสตรทกสาขา (Lederman, Wade and Bell, 1998 : 334 - 338) 3. Nature of Science Test (NOST) เปนเครองมอทวดองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตรใน 3 องคประกอบ คอ

3.1 ขอตกลงของวทยาศาสตร 3.2 ความรทางวทยาศาสตร

3.3 กระบวนการของวทยาศาสตร 3.4 จรยธรรมทางวทยาศาสตร (Lederman, Wade and Bell, 1998 : 334 - 338)

4. Views on Science - Technology - Society (VOSTS) เปนเครองมอทพฒนาเพอ ประเมนนกเรยนตอความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ประกอบดวย 8 องคประกอบ คอ 4.1 วทยาศาสตรและเทคโนโลย

4.2 อทธพลของสงคมทมตอวทยาศาสตรและเทคโนโลย 4.3 อทธพลของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงคม 4.4 อทธพลของโรงเรยนวทยาศาสตรทมตอสงคม

4.5 ลกษณะของนกวทยาศาสตร 4.6 การสรางความรทางสงคมของความรทางวทยาศาสตร 4.7 การสรางความรทางสงคมของเทคโนโลย

4.8 ธรรมชาตของความรทางวทยาศาสตร (Lederman,Wade and Bell, 1998 : 341) สรป จากองคประกอบธรรมชาตของวทยาศาสตรในเครองมอการประเมนจะเหนวามความหลากหลายในการแบงองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตร แตกสามารถจดกลมได 2 กลม คอ กลมทใหความสนใจเฉพาะบางทศนะของธรรมชาตวทยาศาสตร เชน NSKS ใหความ

57

สนใจเฉพาะความรทางวทยาศาสตร COST ใหความสนใจเฉพาะลกษณะของทฤษฎทางวทยาศาสตรเทานน และ Nature of Science Survey ใหความสนใจเฉพาะสงทเปนทมาของความรทางวทยาศาสตรเทานน สวนกลมทสองเปนกลมทใหความสนใจในหลาย ๆ ทศนะของธรรมชาตของวทยาศาสตร เชน TOUS, NOSS, NOST และ VOSTS ทศนะในเครองมอประเมนขางตนชใหเหนทศนะหลกทเปนองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตร ไดดงน 1. นยามและความมงหมายของวทยาศาสตร รวมทงความเปนเอกภาพและการพงพาอาศยกนของวทยาศาสตรแขนงตาง ๆ 2. ลกษณะเฉพาะของความรทางวทยาศาสตรรวมทง ลกษณะเฉพาะของทฤษฎและรปแบบความไมคงทของความรทางวทยาศาสตร 3. การพฒนาความรทางวทยาศาสตรและกระบวนการทางวทยาศาสตรรวมทงลกษณะของการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร และระเบยบวธการทางวทยาศาสตร 4. ลกษณะของนกวทยาศาสตร รวมทงเจตคตทางวทยาศาสตร 5. ความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมรวมทง อทธพลของวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคมทมตอกนการสรางความรทางสงคม ความเขาใจในกจการทางวทยาศาสตรและจรยธรรมทางวทยาศาสตร (Promkatkeaw, 2007 : 35) 3. องคประกอบจากมาตรฐานหลกสตรวทยาศาสตร McComas and Olson (1998 : 44 - 48) ไดศกษามาตรฐานของหลกสตรวทยาศาสตรทเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร 8 ฉบบ ประกอบดวย USA ; Benchmarks for Science Literacy 1993 , USA ; Science Framework for California 1990, USA ; National Science Education Standards 1996, Australia ; A Statement on Science 1994, USA ; The Liberal Art of Science 1990, England / Wales ; Science in the National Curriculum 1995, New Zealand ; Science in the New Zealand Curriculum 1993 และ Canada ; Common Framework 1996 โดยใชขอสนนษฐานวามองคประกอบเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรใน 30 ประเดน จากการตรวจสอบหลกสตร ผลปรากฏวา สามารถแบงองคประกอบไดเปน 4 กลม โดยเรยงล าดบจากการพบในหลกสตรของประเทศตาง ๆ จากมากทสดไปนอยทสด ดงตาราง 2

58

ตาราง 2 องคประกอบของธรรมชาตวทยาศาสตรทพบในหลกสตรวทยาศาสตรตางประเทศ

มมมอง องคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตร

ดานปรชญา 1. ความรทางวทยาศาสตรไมคงท เปลยนแปลงได 2. วทยาศาสตรคอการพยายามอธบายปรากฏการณทางธรรมชาต 3. วทยาศาสตรเชอในหลกฐานเชงประจกษ

ดานสงคมศาสตร 1. นกวทยาศาสตรสรางจรยธรรมในการตดสน 2. นกวทยาศาสตรตองการหาค าตอบและรายงานความจรง 3. ทกวฒนธรรมสามารถสรางสรรคความรทางวทยาศาสตร

ดานจตวทยา 1. นกวทยาศาสตรเปนผมความคดสรางสรรค 2. นกวทยาศาสตรจะตองเปดความคดใหม ๆ3. การสงเกตเพยงอยางเดยวไมกอใหเกดทฤษฎ

ดานประวตศาสตร 1. วทยาศาสตรเปนสวนหนงของวฒนธรรมทางสงคม 2. การเปลยนแปลงในทางวทยาศาสตรเกดขนไดเสมอ 3. วทยาศาสตรท าใหโลกมความชดเจน

ทมา : ปรบปรงจาก McComas and Olson, 1998 : 44 – 48

AAAS (1993 : 3 - 20) ไดอธบายไวใน Benchmarks for Science Literacy วาธรรมชาตของวทยาศาสตรประกอบดวยองคประกอบ 3 ดาน คอ 1. โลกทศนทางวทยาศาสตร (The Scientific Worldview) ไมใชสงทตองท าใหนกวทยาศาสตรตองใชเวลาในการศกษาเพมขน แตสงทนกวทยาศาสตรใชเวลามาก คอ การหาค าตอบวาโลกท างานอยางไรและการศกษาสวนใดสวนหนงของจกรวาล จะสามารถน าไปประยกตใชกบสวน อน ๆ ของจกรวาลไดหรอไม ซงกเปนความจรง ณ เวลานน แนวคดโลกทศนทางวทยาศาสตร คอ ความรทไดจากการศกษา แนวคดทางวทยาศาสตรสามารถเปลยนแปลงได และการหาค าตอบจากค าถามทางวทยาศาสตรใหม ๆ เปนสงทนกวทยาศาสตรไมสามารถปฏเสธได ตราบทมนษยยงมความอยากรอยากเหนการทจะเปลยนแปลงความรทางวทยาศาสตรไมใชเรองงาย จะตองมการสรางค าถามใหม ๆ เครองมอในการพสจน เทคนควธการใหมรวมถงตวอยางการวเคราะหผลและการสงเกตใหม แตจะไมปฏเสธความรเดมโดยสนเชง วทยาศาสตรมงศกษาเฉพาะสงทสามารถพสจนไดเทานน

59

2. การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) มความซบซอนมากกวาวธการทางวทยาศาสตรมากกวาการท าการทดลองและไมจ ากดเฉพาะในหองปฏบตการ เพราะการปฏบตตามขนตอนเหมอน เชน นกวทยาศาสตรไมไดเปนวธการเดยวทจะน าไปสความรทางวทยาศาสตรทสมบรณ การเรยนวทยาศาสตรแบบเดมเปนการออกแบบโดยครไมใชนกเรยนถอเปนการจ ากดจนตนาการทจะส ารวจ ตรวจสอบ การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรเปนการผสมกนระหวางจนตนาการและเหตผลในกระบวนการหาค าตอบโดยมหลกฐานอางองมารองรบ 3. กจการทางวทยาศาสตร (The Scientific Enterprise) เปนกจกรรมหลกแบบรวมสมย ซงเปนความพยายาม ทจะฝกฝนนกเรยนใหเกดการเรยนรและเขาใจวามการจดการวทยาศาสตรอยางไรและจะประยกตใชวทยาศาสตรอยางไรเมอเตบโตเปนผใหญใน 4 ดานคอในฐานะทเปนโครงสรางทางสงคม การฝกหดฝกฝนตามสถาบนตาง ๆ จรยธรรมและบทบาทของนกวทยาศาสตรในหนวยงานตาง ๆ ซงจะท าใหนกเรยนสามารถอภปรายเรองราวตาง ๆ เกยวกบวทยาศาสตรได ส าหรบประเทศไทย สสวท. ไดก าหนดธรรมชาตของวทยาศาสตรไวในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โดยก าหนดมาตรฐานทผเรยนจะตองเรยนรเกยวกบกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวาวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคมและสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน (สสวท., 2446 : 6) สรนภา กจเกอกล, นฤมล ยตาคม และอรณ องคากล (2548 : 134) ไดสรปวาหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สอดคลองกบ สสวท. ซงไดอธบายถงองคประกอบของความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรเพอใหผเรยนเกดการรวทยาศาสตร (Scientific Literacy) ไว 3 ดาน คอ 1. ความเขาใจเกยวกบความรวทยาศาสตร (Scientific Knowledge) ซงครอบคลมถงความเชอและเจตคตทนกวทยาศาสตรมตอปรากฏการณทางวทยาศาสตร เชน เชอวาความรเปนสงทสามารถท าความเขาใจได ความรเปนความจรงทมความคงทนแตกสามารถเปลยนแปลงไดเพราะความจรงทมอยแลวอาจไมสามารถอธบายปรากฏการณใหม ๆ ได 2. ความเขาใจเกยวกบกระบวนการทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) ครอบคลมถงความเขาใจเกยวกบวธการคนควาและสบเสาะหาความรวทยาศาสตร เปนการเขาใจถงความพยายามของนกวทยาศาสตรทจะหาหลกฐานโดยใชเหตผลและจนตนาการ ท าการทดลอง

60

อธบายและท านายปรากฏ การณตาง ๆ เพอใหไดขอสรปทมาสนบสนนแนวคดของตนเองโดยพยายามหลกเลยงจากอคตและเปนอสระจากผมอ านาจ 3. ความเขาใจเกยวกบงานทางวทยาศาสตร (Scientific Enterprise) เปนความเขาใจเกยวกบพฒนาการของความรวทยาศาสตร ซงด าเนนไปภายใตสภาพสงคมทซบซอนทงในอดตและปจจบน เชน การใชความรจากหลากหลายสาขาวชามาพฒนาความรวทยาศาสตรเรองใดเรองหนง การรวมมอกนระหวางบคคล องคกรและสถาบน เพอพฒนาและเผยแพรความรวทยาศาสตรใหเปนทยอมรบจากสาธารณชนโดยรวม จะเหนไดวาองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตรตามแนวทางของ สสวท. และ AAAS มความสอดคลองกน โดยจะน าเสนอรายละเอยดแบงเปน 3 องคประกอบ คอ 1) โลกทศนทางวทยาศาสตร (Scientific Worldview) 2) การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) และ 3) กจการทางวทยาศาสตร (Scientific Enterprise) ซงจะกลาวในรายละเอยดดงตอไปน 1. โลกทศนทางวทยาศาสตร พงษประพนธ พงษโสภณ (2552 : 86) กลาววา โลกทศนทางวทยาศาสตร คอทศนะทวทยาศาสตรมตอโลก อาท การทนกวทยาศาสตรมความเชอวา เราสามารถท าความเขาใจโลกไดแมองคความรทางวทยาศาสตรเปลยนแปลงไป แตก าลงเดนทางไปสความคงทนมากขนเรอย ๆ วทยาศาสตรไมอาจตอบไดทกค าถามโดยเฉพาะทเกยวกบการตดสนคณคา (Value Judgment) วาอะไรด อะไรเลว อะไรคอสวย อะไรคอขเหร Hoyningen - Huene (2008 : 169 - 170) กลาววา ความรทางวทยาศาสตรมความแตกตางจากความรดานอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงความรในชวตประจ าวน ดวยเหตทความรทางวทยาศาสตรเปนระดบของระเบยบวธการทเปนระบบ ประกอบดวย 8 มต คอ 1. มการพรรณนา 2. มการอธบาย

3. มการพยากรณ 4. มการปกปองค าอธบายของความรทไดมา 5. มการเชอมโยงกบญาณวทยา 6. เปนความส าเรจในอดมคต 7. เปนการสรางความรใหม ๆ 8. มการน าเสนอความรทคนพบได

61

Showalter et al (อางถงใน บญญต ช านาญกจ, 2542 : 8) ไดกลาวถงลกษณะของความรทางวทยาศาสตรวาประกอบไปดวยองคประกอบตาง ๆ ดงน

1. เปนความจรงชวคราว ไมมความเปนอมตะในวทยาศาสตร 2. เปนสาธารณทกคนสามารถสงเกตหรอทดสอบได 3. ท าใหเกดขนใหมไดภายในภาวะคลายกน แมเวลาและสถานทจะเปลยนไป 4. เปนเรองของโอกาสทจะเปนไปได 5. เปนผลของความพยายามของมนษย ทจะท าความเขาใจหรอหาแบบแผนของ

ธรรมชาต 6. ความรวทยาศาสตรในอดตเปนพนฐานในการคนพบความรใหม ๆ ในปจจบนและความรในปจจบนจะเปนพนฐานในการคนพบสงใหม ๆ ในอนาคต

7. มลกษณะเฉพาะตวคอไดจากวธการเสาะแสวงหาความรทางวทยาศาสตร 8. มความเปนอนหนงอนเดยวกนคอความรวทยาศาสตรจะชวยเสรมมโนทศน

อน ๆ 9. วทยาศาสตรเปนสงทไดจากการสงเกตหรอทดลอง Rubba and Andersen (1978 อางถงใน บญญต ช านาญกจ, 2542 : 9) กลาวถง ลกษณะของความรทางวทยาศาสตรวาประกอบดวยลกษณะ 6 ดาน สรปไดดงน 1. ดานคณธรรม ความรทางวทยาศาสตรท าใหมนษยมความสามารถตาง ๆ มากมายแตไมไดมการก าหนดวาจะตองใชความรนนอยางไร การทจะตดสนคณธรรมขนอยกบการน าความรนนไปใชโดยมนษย 2. ดานความคดรเรมสรางสรรค ความรทางวทยาศาสตรนนไดมาจากกระบวนการสบเสาะทางวทยาศาสตรซงตองจนตนาการทสรางสรรคมาก 3. ดานพฒนาการของความร ความรทางวทยาศาสตรถกจ ากดไวเพยง “ความเปนไปได” เทานน และไมสามารถจะพสจนไดวาสมบรณถงทสด ความเชอในสมยหนงอาจเปลยนแปลงไดเมอมหลกฐานอนทดกวามาคดคาน 4. ดานการใชขอความกะทดรด ความรทางวทยาศาสตรนนพยายามท าไวอยาง งาย ๆ ไมซบซอน และพยายามจะท าใหมมโนทศนนอยทสดทจะสามารถอธบายปรากฏการณตาง ๆ ใหไดมากทสดเทาทจะท าได 5. ดานการตรวจสอบ ความรทางวทยาศาสตรเปนสงทใครกสามารถจะตรวจสอบไดผลดงเดมทกครง โดยการทดสอบดวยการสงเกต

62

6. ดานความสมพนธกบความร ความรทางวทยาศาสตรแตละสาขาจะถกสรางขนเปนกฎ ทฤษฎและมโนทศนทสมพนธกน ซงชวยใหวทยาศาสตรเพมความสามารถในการอธบาย และท านายปรากฏการณตาง ๆ ไดมากขน Cleminson (1990 อางถงใน บญญต ช านาญกจ, 2542 : 9) สรปลกษณะของความรทางวทยาศาสตรไวดงน

1. ความรทางวทยาศาสตรเปนความจรงชงคราว ไมมความจรงถาวร 2. การสงเกตกบการลงความเหนในทางวทยาศาสตรนนมกจะแยกกนไดยาก

เพราะในการสงเกตเรามกจะน าความรเกามาตดสนเสมอ 3. ความรใหม ๆ ในทางวทยาศาสตรถกสรางขนจากความคดสรางสรรค และจนตนาการ โดยวธการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร 4. แมรวาความรใหม ๆ ทางวทยาศาสตรจะคนพบไดยาก แตการยกเลกความรสวนทผดกเปนสงจ าเปน 5. นกวทยาศาสตรจะศกษาโลกโดยถอวาตนเองเปนสวนหนงของโลกเสมอ สวฒก นยมคา (2531 : 134 – 135) กลาววา ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะทจ าเพาะ ดงน 1. ความรทางวทยาศาสตรเปนความรเชงประจกษ (Empirical Knowledge) สรางขนมาจากขอเทจจรง จากประสบการณผสสะดวยวธอปมาน และทดสอบความถกตองของความรดวยหลกฐานจากประสบการณผสสะ 2. ความรทางวทยาศาสตรเปนความรทไดมาโดยวธการทางวทยาศาสตร ซงอาจเปนระเบยบวธวทยาศาสตร หรอกระบวนการวทยาศาสตรกได 3. ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะเปนความจรงสากล (Universal) มากกวาทจะเปนความจรงเฉพาะราย เปนความจรงเหมอนกนทวโลก ใชไดเหมอนกนทวโลก 4. ความรทางวทยาศาสตรไมใชความจรงทสมบรณ ยงตองการปรบปรงแกไขใหมความสมบรณยงขน เปนเพยงความจรงทสอดคลองกบความเปนจรง แตกเปนความจรงทเชอถอไดสง สามารถน าไปใชในชวตประจ าวนจรงได 5. ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะเปนปรนย (Objectivity) กลาวคอ สงทไดรบการกลนกรองและทดสอบจนเปนความรวทยาศาสตรแลวทกคนเขาใจตรงกน สอความหมายอยางเดยวกน แปลความหมายตรงกน รวมทงการกระท าของแตละคนในเรองนน ๆภายใตสภาวะแวดลอมอยางเดยวกนจะไดผลออกมาตรงกน

63

ธรชย ปรณโชต (2536 : 38 - 39) กลาวถง ลกษณะของวทยาศาสตรวามลกษณะดงตอไปน 1. เปนปรนย 2. ไดจากประสบการณและทดสอบดวยประสบการณ 3. มลกษณะเปนสากล 4. มลกษณะเปนพลวต 5. ชวยในการคาดหมายอนาคตได กศลน มสกล (2551 : 68 - 69) กลาวถง องคประกอบของโลกทศนทางวทยาศาสตรวาประกอบดวย 1. โลก คอ สงทสามารถท าความเขาใจได ปรากฏการณตาง ๆบนโลกหรอในจกรวาลทเกด ขนอยางเปนรปแบบ (Pattern) สามารถเขาใจไดดวยสตปญญา วธการศกษาทเปนระบบ ผนวกกบการใชประสาทสมผสและเครองมอตาง ๆ ในการเกบรวบรวมขอมล นกวทยาศาสตรเชอวาสงตาง ๆสามารถท าความเขาใจไดและค าถามใหม ๆ เกดขนไดเสมอ ไมมความเขาใจใดทถกตองสมบรณทสด 2. แนวคดทางวทยาศาสตรสามารถเปลยนแปลงได วทยาศาสตร คอ กระบวนการสรางองคความร ซงประกอบดวยการสงเกตปรากฏการณตาง ๆ ในธรรมชาตอยางละเอยดรอบคอบเพอท าความเขาใจปรากฏการณนน ๆ ดงนนค าถามใหมจงเกดขนตอเนองตลอดเวลาอยางหลกเลยงไมไดและสงผลในการปรบปรงหรอคดคนวธการใหมในการคนหาค าตอบ ซงการสงเกตครงใหมอาจไดขอมลทความรทางวทยาศาสตรทมอยแลวไมสามารอธบายได แมวาในมมมองวทยาศาสตรนนไมมความจรงใดทสมบรณทสด (Absolute Truth) แตขอมลทมความถกตองแมนย ามากขนจะยงท าใหมนษยเขาใจปรากฏการณนน ๆ ไดใกลเคยงความเปนจรงมากขน 3. ความรทางวทยาศาสตรมความคงทน ความรทางวทยาศาสตรพฒนาขนมาอยางชา ๆ ผานวธการทางวทยาศาสตร เชน การส ารวจ สบคน ทดลอง สรางแบบจ าลองอยางตอเนอง ดงนนแมวาวทยาศาสตรจะยอมรบเรองความไมแนนอน (Uncertainty) และปฏเสธเรองความจรงสมบรณวาเปนสวนหนงของธรรมชาต แตความรทางวทยาศาสตรสวนใหญมความคงทน เชอถอไดเพราะผานวธการทางวทยาศาสตรทเนนความถกตองแมนย าและตรวจสอบอยางเขมขนจากประชาคมวทยาศาสตร (Scientific Community) 4. ทฤษฎและกฎมความสมพนธกนแตมความแตกตางกน

64

แนวความคดคลาดเคลอนทพบบอยเกยวกบทฤษฎและกฎ คอ “กฎเปนทฤษฎทพฒนาแลว จงมความนาเชอถอและมคณคามากกวาทฤษฎ” ในความเปนจรงแลวทงกฎและทฤษฎเปนผลผลตของวทยาศาสตรทมความส าคญเทาเทยมกนโดย กฎ คอ แบบแผนทปรากฏในธรรมชาต สวนทฤษฎ คอ ค าอธบายวาท าไมแบบแผนของธรรมชาตจงเปนไปตามกฎนน ๆ เชน ทฤษฎพลงงานจลนของอนภาคสามารถใชอธบายกฎของชารลได เปนตน 5. วทยาศาสตรไมสามารถตอบไดทกค าถาม หลายสงหลายอยางในโลกไมสามารถพสจนหรอตรวจสอบไดดวยวธการทางวทยาศาสตร โดยเฉพาะความเชอเกยวกบเรองจตวญญาณหรอสงลลบ เชน พลงเหนอธรรมชาต ความเชอเรองปาฏหารย (Miracle) ผสาง (Superstition) การท านายโชคชะตา (Fortune - Telling) หรอโหราศาสตร (Astrology) นอกจากนนกวทยาศาสตรไมมหนาทใหค าตอบหรออภปรายในเรองเหลาน แมวาค าอธบายทางวทยาศาสตรอาจใหค าตอบหรอทางเลอกทเปนไปได 2. การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร พงษประพนธ พงษโสภณ (2552 : 86) กลาววา การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร คอ การทจะไดมาซงความรนกวทยาศาสตรตองใชหลกฐานเชงประจกษ เชน ทฤษฎการเคลอนทของแผนธรณภาค (Theory of Plate Tectonics) ซงน าเสนอโดย Alfred Wegner ในป พ.ศ. 2455 ซงอธบายวาแผนธรณภาคทงหมดไมหยดนงอยกบท แตจะมการเคลอนทตลอดเวลา ไมวาจะเคลอนทเขาหากนแยกออกจากกนและไถลตวขนานออกจากกน ทฤษฎอาศยประจกษพยานหลายอยางสนบสนน อาท พบชนดหนทเกดในสภาพแวดลอมเดยวกนแตอยคนละทวป ซงหางไกลกน หนอายเดยวกนทอยตางทวปกนมรปแบบสนาม แมเหลกโลกโบราณคลายคลงกน และขอบทวปสามารถเชอมตวประสานแบบสนทเขากนได นอกจากนวทยาศาสตรยงเกดจากการผสมผสานระหวางการใชตรรกะควบคไปกบการจนตนาการ การใชเหตผลในการอปนย นรนยโดยเฉพาะการใหเหตผลแบบอปนยตองใชความคดสรางสรรคควบคดวย กศลน มสกล (2551 : 68 - 69) กลาววา การสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรความซบซอนมากกวาทหลายคนคด การสบเสาะหาความรมความหมายโดยนยมากกวาการสงเกตอยางละเอยดแลวจดกระท าขอมล นอกจากนการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตรยงเปนมากกวาวธการทางวทยาศาสตร หรอ การท าการทดลอง ทมกถกจ ากดใหท าเปนล าดบขนตอนทตายตว การสบเสาะหาความรประกอบ ดวยการใหเหตผลเชงตรรกะ ขอมลหลกฐานเชงประจกษ จนตนาการ และการคดสรางสรรคและเปนทงการท างานโดยสวนตวและการท างานรวมกนของกลมคน ประกอบดวย 1. วทยาศาสตรตองการหลกฐาน

65

แนวคดทางวทยาศาสตรตองการหลกฐานเชงประจกษเพอยนยนความถกตองและไดรบการยอมรบจากองคกรวทยาศาสตร (Scientific Enterprise) การท างานทางวทยาศาสตรของบคคลหนงอาจไดคนพบสงทยงใหญ แตความกาวหนาทางองคความรทางวทยาศาสตรขนกบการยอม รบขององคกรวทยาศาสตร เชน แมวาไอรสไตนจะคนพบทฤษฎสมพนธภาพตงแตป ค.ศ. 1905 แตการคนพบของเขาไดรบการยอมรบในป ค.ศ. 1919 เมอ ไอรสไตน รวมถงนกวทยาศาสตรอกหลายคนมหลกฐานทสนบสนนแนวคดน ทงนหลกฐานเชงประจกษตาง ๆ อาจไดมาจากหองทดลองซงสามารถควบคมเงอนไขตาง ๆ ได หรอไดมาจากสถานการณตามธรรมชาตซงไมสามารถควบคมเงอนไขได วทยาศาสตรตองการหลกฐานทมความถกตองแมนย าจงท าใหเกดการพฒนาเทคนคหรอเครองมอวทยาศาสตรใหมประสทธภาพมากขน 2. วทยาศาสตรมการผสมผสานระหวางตรรกศาสตร จนตนาการและการคดสรางสรรคการท าความเขาใจปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขนบนโลก ซงตองมการพสจนดวยการใหเหตผลเชงตรรกะทเชอมโยงหลกฐานเขากบขอสรป อยางไรกตามการใชตรรกะเพยงอยางเดยวไมเพยงพอตอความกาวหนาทางวทยาศาสตร จนตนาการและการคดสรางสรรคมสวนส าคญอยางมากในการสรางสมมตฐาน ทฤษฎ เพอท าความเขาใจปรากฏการณนน ๆ ดงค ากลาวของไอรสไตนวา “การจนตนาการอยางมเหตผลมบทบาทส าคญในวทยาศาสตร” 3. วทยาศาสตรใหค าอธบายและการท านาย นกวทยาศาสตรพยายามอธบายปรากฏการณทสงเกตโดยใชวธการทางวทยาศาสตรทเปนทยอมรบ ซงความนาเชอถอของค าอธบายทางวทยาศาสตรมาจากความสามารถในการแสดงความสมพนธระหวางหลกฐานและปรากฏการณทไมเคยคนพบมากอน เชน ทฤษฎการเลอนของทวป มความนาเชอถอ เพราะแสดงความสมพนธระหวางหลกฐานและปรากฏการณทสอดคลองกน เชน การเกดแผนดนไหว ความสอดคลองระหวางซากฟอสซล (Jigsaw) ทพบในทวปตาง ๆ รปรางของทวปตาง ๆ ทตอกนไดพอดเหมอนภาพจกซอ (Jigsaw) และความสงต าของพนทะเล เปนตน นอกจากวทยาศาสตรจะใหค าอธบายเกยวกบปรากฏการณตาง ๆ แลว วทยาศาสตรยงใหความส าคญกบการท านาย ซงอาจเปนไดทงการท านายปรากฏการณ หรอเหตการณในอนาคต หรอในอดตทยงไมมการคนพบหรอศกษามากอน 4. นกวทยาศาสตรพยายามทจะระบ และหลกเลยงความล าเอยง ขอมลหลกฐานมความส าคญมากในการน าเสนอแนวคดใหม ๆ นกวทยาศาสตร มกมค าถามวา “แนวคดนมหลกฐานอะไรมายนยน” ดงนนการรวบรวมหลกฐานทางวทยาศาสตรตองมความถกตองแมนย า ปราศจากความล าเอยงบางครงหลกฐานเชงวทยาศาสตร

66

ทไดอาจมาจากความล าเอยงอนเกดจากตวผสงเกต กลมตวอยาง เครองมอและวธการทใช การตความหมาย หรอการรายงานขอมล โดยเฉพาะความล าเอยงอนเกดมาจากนกวทยาศาสตรซงอาจมาจากเพศ อาย เชอชาต ความรและประสบ การณเดม ตวอยาง เชน มผรวบรวบผลงานวจยเกยวกบสตวเลยงลกดวยน านมของนกวทยาศาสตรชายและหญง พบวานกวทยาศาสตรชายมงเนนทพฤตกรรมการแขงขนทางสงคมของสตวตวผ สวนนกวทยาศาสตรหญงศกษาเกยวกบสตวเลยงลกดวยน านมในประเดนความส าคญของสตวตวเมยทมตอพฤตกรรมการสรางสงคมของสตวเลยงลกดวยนม ถงแมวาจะไมสามารถก าจดหรอหลกเลยงความล าเอยงไดทงหมด แตนกวทยาศาสตรกตองการทราบถงแหลงทมาและผลของความล าเอยงทอาจมตอหลกฐานทได อยางไรกตามเพอตรวจสอบความถกตองของขอคนพบ นกวทยาศาสตรอาจใชการทบทวนวจารณจากเพอนนกวทยาศาสตร (Peer Review) เชน การเสนอขอคนพบในการประชมหรอวารสารวชาการตาง ๆ เปนตน 5. วทยาศาสตรไมยอมรบการมอ านาจเหนอบคคลอน วทยาศาสตรไมยอมรบนบถอการมอ านาจเหนอบคคลอน (Authority) และเชอวาไมมบคคลใดหรอนกวทยาศาสตรคนไหน ไมวาจะมชอเสยงหรอต าแหนงหนาทการงานสงเพยงใดทจะมอ านาจตดสนวาอะไรคอความจรง หรอมสทธพเศษในการเขาถงความจรงมากกวาคนอน ๆ เพราะความรทางวทยาศาสตรทคนพบจะตองพสจนตวเองดวยความสามารถในการอธบายปรากฏการณหนง ๆ ไดดกวาแนวคดทมอยเดม 3. กจการทางวทยาศาสตร ธรรมชาตของวทยาศาสตรทส าคญอกองคประกอบหนง คอ กจการทางวทยาศาสตรเนองมาจากความรทางวทยาศาสตรเปนผลมาจากสงคม ไมใชเฉพาะบคคลใดบคคลหนง แมการรายงานความรของบคคลหนงจ าเปนทจะตองมหลกฐานใหกลไกลทางสงคมตรวจสอบกอนทจะเปนความรทมการยอมรบ (Driver et al.,1996 : 44) AAAS กลาววา เปาหมายทส าคญประการหนงตอการเขาใจวทยาศาสตร คอ กจการวทยาศาสตรและพจารณาวาจะมอทธพลในทางตรงตอวทยาศาสตรอยางไร (Mintzes, Wandersee and Novak, 1998 : 299 - 300) สรนภา กจเกอกล (2548) กลาวา เราควรมความเขาใจเกยวกบกจการทางวทยาศาสตร เนองจากความรวทยาศาสตรเพยงสาขาใดสาขาหนงไมสามารถน าไปสการพฒนาความรวทยาศาสตรขนสงได เชน การสงเคราะหดวยแสง เปนความรทจ าเปนตองอาศยความรทงจากสาขาชวเคม พฤกษศาสตรหรอแมกระทงกลศาสตรทชวยสรางเครองมอตดตามอะตอมของคารบอน เพอศกษาการเปลยนแปลงปฏกรยาทเกดขนภายในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ดงนนการสรางความรวมมอทดระหวางนกวทยาศาสตรสาขาตาง ๆ หรอการเชอมโยงเครอขายระหวาง

67

บคคล องคกรและสถาบนตาง ๆ ทเกยวของ จงเปนกจการทส าคญตอการสงเสรมการพฒนาและเผยแพรความรวทยาศาสตร เพอใหเปนทยอมรบของสาธารณชนโดยรวมตอไป ความเขาใจเกยวกบกจการทางวทยาศาสตรทด าเนนไปภายใตสภาพสงคมทซบซอนทงในอดตและปจจบนน จะเปนสงจ าเปนทผเรยนไมอาจมองขามได กศลน มสกล (2551 : 69 -71) กลาววา วทยาศาสตร คอ กจกรรมของมนษยชาต (Human Activity) ซงมมตในระดบของบคคล สงคม หรอองคกร โดยกจกรรมทางวทยาศาสตรทกระท าอาจเปนสงทแบงแยกยคสมยตาง ๆ ออกจากกนอยางชดเจน กจการทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 1. วทยาศาสตรคอกจกรรมทางสงคมทซบซอน วทยาศาสตร คอ กจกรรมทอยภายใตระบบสงคมของมนษย ดงนนกจกรรมทางวทยาศาสตร จงอาจไดรบการสนบสนนหรอถกขดขวางดวยปจจยตาง ๆ ทางสงคม เชน ประวตศาสตร ศาสนา วฒนธรรม คานยมหรอสถานะทางสงคม ตวอยางทเหนไดชดคอการศกษาเกยวกบการโคลนนง (Cloning) ซงในเชงวทยาศาสตรแลวเปนสงทนาสนใจและมประโยชน แตในเชงสงคมแลวเปนสงทกอ ใหเกดขอโตแยง (Controversy) อยางกวางขวางจนท าใหการศกษาในเรองดงกลาว หยดชะงกลง 2. วทยาศาสตรแตกแขนงเปนสาขาตาง ๆ และมการด าเนนการในหลายองคกร วทยาศาสตร คอ การรวบรวมความรทหลากหลายของศาสตรสาขาตาง ๆ ซงมความแตกตางกนในดานประวตศาสตร ปรากฏการณทศกษา เปาหมาย และเทคนควธการทใชการท างานทแยกออกเปนสาขาตาง ๆ มประโยชนในการจดโครงสรางการท างานและขอคนพบ แตแททจรงแลวไมมเสนแบงหรอขอบเขตระหวางสาขาตาง ๆ โดยสนเชง ดงจะเหนไดจากสาขาใหม ๆ ทเกดขนทแสดงถงการเชอมโยงระหวางสาขา เชน ฟสกสดวงดาว (Astrophysics) หรอชววทยาสงคม (Sociobiology) เปนตน นอกจากนน กจกรรมทางวทยาศาสตรยงมการด าเนนการในหลากหลายองคกร เชน มหาวทยาลย โรงพยาบาล ภาคธรกจอตสาหกรรม หนวยงานรฐบาล หรอองคกรอสระ แตอาจมจดเนนทแตกตางกน เชน มหาวทยาลยเนนการแสวงหาความรและการใหการศกษาทางวทยาศาสตร สวนภาคธรกจอตสาหกรรมมงเนนการศกษาวทยาศาสตรเพอประโยชนและการน าไปใช เปนตน 3. วทยาศาสตรมหลกการทางจรยธรรมในการด าเนนการ นกวทยาศาสตรตองท างานโดยมจรยธรรมทางวทยาศาสตร (Ethical Norms of Science) เชนความซอสตยในการบนทกขอมล ความมใจกวาง เปนตน เพราะในบางครงความตองการไดรบการยกยองวาเปนคนแรกทคนพบความรใหมอาจท าใหนกวทยาศาสตรกาวไปในทาง

68

ทผดได เชน การบดเบอนขอมลหรอขอคนพบ เปนตน จรยธรรมทางวทยาศาสตรทส าคญอกประการกคอ การระวงอนตรายทอาจเกดจากการศกษาทางวทยาศาสตรหรอการน าผลการศกษาไปใช เชน ในการวจยกบคนนกวทยาศาสตรตองขออนญาตและแจงใหบคคลนนทราบถงความเสยงทอาจเกดขน ประโยชนทไดรบและสทธในการปฏเสธการเขารวมงานวจย เปนตน 4. นกวทยาศาสตรเขารวมกจกรรมทางสงคมในฐานะผเชยวชาญและประชาชนคนหนง ในบางครงนกวทยาศาสตรเขารวมกจกรรมทางสงคมในฐานะผเชยวชาญทมความรทกษะและประสบการณเฉพาะทาง แตในบางครงกเขารวมกจกรรมทางสงคมในฐานะประชาชนคนหนงทมมมมอง ความสนใจ คานยมและความเชอสวนตว 5. ความสมพนธระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลย บางคนอาจเขาใจวา วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความหมายเหมอนกนหรอคลายกน แตแททจรงแลวทงสองมจดเนนทแตกตางกนโดยวทยาศาสตรจะเนนการแสวงหาความร เพอการตอยอดความร สวนเทคโนโลยจะเนนการใชความรเพอตอบสนองตอการด ารงชวตทสะดวกสบายมากยงขน อยางไรกตามวทยาศาสตรและเทคโนโลยมความสมพนธกน ความรทางวทยาศาสตรอยางเชน ความรเกยวกบเลเซอร (Laser) สงผลตอความกาวหนาของเทคโนโลย เชน กลองจลทรรศน ซงในทสดกสงผลตอการพฒนาความรทางวทยาศาสตรโดยชวยขยายขอบเขตของการสงเกตของนกวทยาศาสตร เปนตน สอดคลองกบ สสวท. ทกลาววา วทยาศาสตรเปนเรองททกคนสามารถมสวนรวมไดไมวาจะอยในสวนใดของโลกวทยาศาสตรเปนผลมาจากการสรางเสรมความรของบคคล การสอสารและเผยแพรขอมลเพอใหเกดความคดในเชงวเคราะหวจารณ มผลใหความรทางวทยาศาสตรเพมขนอยางไมหยดย ง และสง ผลตอคนในสงคมและสงแวดลอม การศกษาคนควาและใชความรทางวทยาศาสตรจงตองอยในขอบเขตคณธรรม จรยธรรม เปนทยอมรบของสงคม และเปนการรกษาสงแวดลอมอยางย งยน (สสวท., 2545 : 74) การจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร 1. ความส าคญของการเรยนการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตร การจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตรเปนการเรยนรเกยวกบวทยาศาสตร (Learning About Science) เพอพฒนาความเขาใจเกยวกบธรรมชาตและวธการของวทยาศาสตร ตลอดจนความสมพนธระหวางวทยาศาสตรกบสงคม (Edward, Scanlon and West, 1993 : 23) ดงนนควรสอนโดยชใหเหนความส าคญของประเดนทเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรและการจดการเรยนรทเนนความชดเจน (Weld, 2004 : 212)

69

Driver และคณะ (1996 อางถงใน สรนภา กจเกอกล, 2548) ไดอธบายถงคณคา และความจ าเปนของการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรวาจะท าใหนกเรยน 1. ทราบถงขอบเขต ขอจ ากด ของความรวทยาศาสตร ซงจะชวยใหนกเรยนสามารถเขาใจเกยวกบการจดการทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในชวตประจ าวน 2. สามารถเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบประเดนปญหาทางสงคมทเปนผลสบเนองมาจากวทยาศาสตรได 3. ชนชมวทยาศาสตรในแงของการมจรยธรรมและวฒนธรรมของการเรยนรอยางมเหตมผล ซงจะชวยใหนกเรยนอยในสงคมไดอยางรเทาทน 4. ตระหนกถงคณคาและความจ าเปนของการศกษาวทยาศาสตร ซงจะชวยใหนกเรยนสามารถพฒนาการเรยนรเนอหาวทยาศาสตรของตนไดดยงขน 2. การจดการเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร

นกการศกษาไดเสนอแนะวธและเทคนคการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรไวหลากหลายวธ อาท การใชกรณศกษา การแสดงบทบาทสมมต Inquiry Lab การออกภาคสนาม เปนตน หลกการเบองหลงของเทคนควธเหลานตางเหมอนกน McComas (2004 อางถงใน พงศประพนธ พงษโสภณ, 2552 : 89) คอ “ตององบรบทและชใหเหน” (Context - Based and Explicit Approach) หมายถง ไมควรสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรแยกออกไป แตควรบรณาการไปกบการสอนสาระวทยาศาสตรตาง ๆ ไมวาจะเปนชววทยา เคม ฟสกส โลกดวงดาวและอวกาศ การชใหเหนหมายถงเมอมโอกาสทจะเชอมโยงธรรมชาตของวทยาศาสตรได ตองชและเนนใหนกเรยนเหน เชน การสอนเรองแบบจ าลองอะตอม ตองชใหเหนถงลกษณะขององคความรวทยาศาสตรทมความเปนพลวตรนกวทยาศาสตรใชหลกฐานหรอประจกษพยานใดเพอสนบสนนแบบจ าลองนน ๆ จะใหนกเรยนคดและรไดเองเปนเรองยาก นกวทยาศาสตรศกษาไดเสนอแนะ การสอนธรรมชาตของวทยาศาสตร สรปดงน Wenning (2006 : 4) เสนอวา การจดการเรยนรจะตองผานกระบวนการสบเสาะหาความรโดยใหนกเรยนไดลงมอปฏบตดวยกระบวนการทเปนทกษะเพอการหาค าตอบ หลงจากนนกท าการสรางหลกการดวยการอปนย อธบายและท านาย สงเกตและบนทกขอมล ระบและควบคมตวแปร สรางกราฟแสดงความสมพนธ ประยกตวธการทางวทยาศาสตรโดยใชเทคโนโลยและคณตศาสตรเขามาชวยและสรางขอสรปจากหลกฐานทปรากฏ

70

Mathews (1994 อางถงใน ปรณดา ลมปานนท, 2547 : 57) เสนอแนะวาการสงเสรมใหนกเรยนเขาใจถงประวตการพฒนาความรวทยาศาสตรในแตละเรองมขอดตอนกเรยนดงน

1. ประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรชวยใหเกดความเขาใจในดานมโนทศนและวธการทางวทยาศาสตรดขน

2. กระบวนการสอนดวยประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรชวยเชอมโยงพฒนาการทางความคดของบคคลกบการพฒนาการของแนวคดทางวทยาศาสตร

3. ประวตวทยาศาสตรมความส าคญในตวเอง เหตการณทส าคญในประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรของวทยาศาสตรและประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรของวฒนธรรม เชน การปฏวตวทยาศาสตร ทฤษฎของดารวน การคนพบเพนนซลนและเรองอน ๆ เปนเรองส าคญทนกเรยนควรคนเคย 4. ประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรจ าเปนตอการเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร

5. ประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรชวยลบลางความเชอวา วธการทางวทยาศาสตรเปนวธการทดทสด (Scientism) และลกษณะการยดถอความคดของตนเปนหลก (Dogmatism) ซงมกพบในต าราเรยนวทยาศาสตรและชนเรยนวทยาศาสตรทวไป 6. ประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรท าใหเหนตวอยางชวตและยคสมยของนกวทยาศาสตรแตละทาน ชวยใหสาระวทยาศาสตรมความเปนนามธรรมนอยลงและนาสนใจมากขน 7. ประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรเชอมโยงความสมพนธระหวางหวขอ และสาขาวชาตาง ๆ ทางวทยาศาสตรเขาดวยกน รวมทงเชอมโยงความสมพนธระหวางวชาอน ๆ ในการเรยนประวตการคนพบความรทางวทยาศาสตรแสดงใหเหนการบรณาการและความไมเปนอสระตอกนของความรตาง ๆ ทมนษยใชในการแกปญหา

Gallucci (2009 : 50 - 54) ไดกลาวถงวธการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรวาเปนวธการทสงเสรมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร เพราะนกเรยนไดลงมอปฏบตดวยตวเอง จงใชกรณศกษาทเปนเรองราวทางวทยาศาสตรเพอสงเสรมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร โดยสรางเรองราวทเปนกรณศกษาประกอบดวยเนอหา 7 เรอง คอ 1) มงกรไฟในโรงรถของฉน 2)โรคลกลบ 3) ปลาตายลกลบ 4) รปถายของครอบครว 5) การปลกเตานม 6) หาดทรายแหงกาลเวลา และ 7) การศกษาผสวดมนต ซงทง 7 เรองท าใหนกเรยนเขาใจในองคประกอบธรรมชาตของวทยาศาสตรทประกอบดวย การทดสอบสมมตฐาน ความไมคงทของความร

71

การสงเกตและการอางองแนวทางของการไดมา ซงความรหลกฐานเชงประจกษ และเกยวของกบสงคมและวฒนธรรม วโรจน สวคงสถาพร (2552 : 68) ไดน าเสนอการจดการเรยนการสอนเพอใหนกเรยนเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรอกวธ คอการอธบายทางวทยาศาสตร ซงเปนความสามารถขนพน ฐานทส าคญของการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 3 องคประกอบหลก คอ 1. ขอสรป เปนค าตอบของปญหาวทยาศาสตรโดยค าถามสวนใหญจะเกยวกบปรากฏการณทางวทยาศาสตรวา “เกดอะไรขน” หรอ “เกดขนไดอยางไร” หรอ “เพราะเหตใดจงเกดขน” ประจกษพยานเปนขอมลทสนบสนนขอสรป 2. การใหเหตผล เพอใชความรทางวทยาศาสตรแสดงวาเพราะเหตใดประจกษพยานจงสนบสนนขอสรป นกการศกษาเชอวา การสงเสรมใหนกเรยนไดสรางค าอธบายทางวทยาศาสตรอาจจะชวยใหนกเรยนเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรวา ความรทางวทยาศาสตรอาจมการเปลยนแปลงไดเมอมขอมลและประจกษพยานใหมเพมเตมหรอโตแยงจากเดม นอกจากนการสงเสรมใหนกเรยนไดสรางค าอธบายทางวทยาศาสตรยงอาจจะชวยใหนกเรยนเขาใจความรทางวทยาศาสตรในเรองนน ๆ ไดดยงขน โดยเฉพาะการเขยนค าอธบายทางวทยาศาสตร อาจจะชวยใหนกเรยนคดวเคราะหและสรางความรใหมได การใชประจกษพยานหรอขอมลเพอสนบสนนขอสรปไมใชเรองงายส าหรบนกเรยน ดงนนครผสอนจงมบทบาทส าคญในการสงเสรมใหนกเรยนไดสรางค าอธบายทางวทยาศาสตร ซงสามารถท าไดหลากหลายรปแบบ (วโรจน สวคงสถาพร, 2552 : 68) ดงตาราง ตาราง 3 ลกษณะการจดการเรยนรทมงการอธบายทางวทยาศาสตร

การจดการเรยนร คณลกษณะทปรากฏในตวนกเรยน

การจดการเรยนรทเนนนกเรยน

1. นกเรยนสรางค าอธบายทางวทยาศาสตรหลงจากรวบรวม และสรป ขอมล

2. นกเรยนตรวจสอบแหลงขอมลอนทเชอมโยงกบค าอธบายทาง วทยาศาสตรทสรางไว

72

ตาราง 3 ลกษณะการจดการเรยนรทมงการอธบายทางวทยาศาสตร (ตอ)

การจดการเรยนร คณลกษณะทปรากฏในตวนกเรยน

การจดการเรยนรทเนนครผสอนหรอสอการสอน

1. นกเรยนไดรบขอมลและวธการใชขอมลเพอสรางค าอธบายทาง วทยาศาสตร

2. นกเรยนไดรบแนวทางทเปนไปไดในการใชขอมลเพอสรางค าอธบาย ทางวทยาศาสตร 3. นกเรยนไดรบความเชอมโยงทเปนไปไดระหวางค าอธบายทาง วทยาศาสตรและความรทางวทยาศาสตร 4. นกเรยนไดรบค าแนะน าเกยวกบกระบวนการในการสราง ค าอธบาย

ทางวทยาศาสตรจากขอมล 5. นกเรยนไดรบการชแนะเกยวกบแหลงขอมลและขอบเขตความร

วทยาศาสตร

ทมา : วโรจน สวคงสถาพร, 2552 : 68 การจดการเรยนรวทยาศาสตรโดยบรณาการธรรมชาตของวทยาศาสตรภายใต การปฏบตการทดลอง รวมทงการประยกตใชเรองราวประวตวทยาศาสตร เพอสรางสถานการณทนาสนใจแกการทดลอง อาจเปนอกทางเลอกหนงทอาจชวยสงเสรมใหนกเรยนเกดการเรยนรความรวทยาศาสตรไดดยงขน ทงนเพราะความเขาใจเกยวกบกระบวนการสบเสาะหาความรวทยาศาสตร และกจการทางวทยาศาสตรทไดจากการบรณาการ อาจชวยใหนกเรยนซาบซงและตระหนกถงคณคาของการเรยนรวทยาศาสตร จนน ามาซงความกระตอรอรนทจะเรยนรและพฒนาความรวทยาศาสตรของตนเองตอไป (สรนภา กจเกอกล, 2548 อางถงใน สสวท., 2548 : 33 - 34) นอกจากนครผสอนจะตองเตรยมสอการสอนเพอสงเสรมประสทธภาพในการจดการเรยนรและน าไปสการจดการเรยนรทประสทธภาพ เชน การเตรยมผงบนกระดานด า สไลด ภาพยนตร วดทศนหรอคอมพวเตอร (Lawson, 1995 : 179) จากทกลาวมา สธาวลย มศร (2550 : 103) ไดจ าแนกการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรเปน 2 วธ คอการสอนแบบเปนนย (Implicit) และการสอนแบบชดแจงรวมกบการสะทอนความคด (Explicit and Reflective Approach)

73

1. การสอนแบบเปนนย คอการทครมความเชอวาการเรยนรเรองธรรมชาตของวทยาศาสตรเปนผลพลอยไดจากการทนกเรยนท ากจกรรมสบเสาะหาความร หรอเรยนเนอหาวทยาศาสตร ดงนนในระหวางกจกรรมการเรยนการรจงไมมการบรณาการเรองธรรมชาตของวทยาศาสตรเขากบเนอหาสาระวทยาศาสตรแตอยางใด ซงวธนไมสงเสรมการเรยนรเรองธรรมชาตของวทยาศาสตร อยางมประสทธภาพ

2. การสอนแบบชดแจงรวมกบการสะทอนความคด การทครมการวางแผนการจดการเรยนรเรองธรรมชาตของวทยาศาสตรเทา

เทยมกบสาระวทยาศาสตรอน ๆ การสอนแบบชดเจนรวมกบการสะทอนความคดนมประสทธภาพ สงเสรมใหผเรยนมความเขาใจ เรองธรรมชาตของวทยาศาสตร ซงการสอนดวยวธดงกลาวยงสอดคลองกบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร (Scientific Inquiry) และการสอนแบบนกเรยนเปนศนยกลางอกดวย Meesri (2007 : 7 - 8) ไดจ าแนกการสอนธรรมชาตวทยาศาสตรเพอสงเกตวาครไดสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรในระดบใด โดยแบงเปน 3 ระดบ คอ 1. การสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบเปนนย (The Implicit Approaches) คอ การจดกจกรรมหรอประสบการณทตรงกบลกษณะหรอหลกการของธรรมชาตของวทยาศาสตร แตไมใหโอกาสผเรยนสะทอนความเขาใจ เชน ไมมการหยบยกธรรมชาตของวทยาศาสตรมาวเคราะหหรออภปราย 2. การสอนทบอกความรธรรมชาตของวทยาศาสตร (The Didactic Approaches) คอการทครจะสอดแทรกธรรมชาตของวทยาศาสตรเขาไปในบทเรยนโดยการใหขอมล เชน การบรรยายหรอยกตวอยาง แตไมไดมกจกรรมทางวทยาศาสตร หรอประสบการณจดไวใหผเรยน 3. การสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรแบบชดแจง (The Explicit Approaches) คอ การสอนทมการจดกจกรรมและประสบการณทเกยวของกบธรรมชาตของวทยาศาสตรและเปดโอกาสใหผเรยนสะทอนความเขาใจ โดยการตงค าถาม อภปรายหรอน าเสนอเกยวกบลกษณะธรรมชาตของวทยาศาสตรอยางชดเจนในบทเรยน

3. การวดและประเมนผลความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร Johnston and Southernland (2002 อางถงใน ปรณดา ลมปานนท, 2547 : 61) กลาววา การวดและประเมนผลนกเรยนดานความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรไมควรเปนลกษณะของขอสอบตวเลอกทเปนความคดรวบยอดหลกตรงตว เนองจากจะท าใหนกเรยนเรยนรดวยการทองจ า แตควรประเมนดวยการขยายแนวคดโดยการใหตวอยางเพอตรวจสอบความเขาใจ

74

Weld (2004 : 212 - 213 ) ไดรวบรวมพฤตกรรมของนกเรยนทแสดงวานกเรยนมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรในเชงลกวาประกอบดวย 1. อธบายความหมายของธรรมชาตของวทยาศาสตรวาคออะไรโดยละเอยด 2. ระบค าถามของผทศกษาธรรมชาตของวทยาศาสตรได 3. อธบายความเหมอนความแตกตางและปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตรพนฐาน วทยาศาสตรประยกตและเทคโนโลย พรอมยกตวอยางประกอบ 4. อธบายถงการปฏบตงานทางวทยาศาสตรและการแกปญหาวามความคลายคลงกน 5. อธบายไดอยางชดเจนวาท าไมค าอธบายทางวทยาศาสตรไมสามารถอธบายสงท เหนอธรรมชาต

6. อธบายไดวาวทยาศาสตรมผลตอสงคมสเทคโนโลยและนวตกรรมอยางไร พรอมยกตวอยางประกอบไดหลากหลาย 7. อธบายไดวาวทยาศาสตรมผลตอสงคมสประเดนทางปรชญาอยางไร พรอมยกตวอยางประกอบไดหลากหลาย

8. ยกตวอยางไดวาสงคมมผลตอวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางไร 9. ใชขออางอธบายถงวธการทางวทยาศาสตรทเปนสากล วธการทางวทยาศาสตรในและวธการทางวทยาศาสตรทเปนล าดบขน

10. อธบายถงประโยชนของการจนตนาการและความคดสรางสรรคตอการศกษา วทยาศาสตร 11. ยกตวอยางไดวาท าไมความคดทางวทยาศาสตรทไดจากขอสรปจากขอมลในการปฏบตการถงยงคงไมถกตอง

12. ใหเหตผลไดวาเหตใดความคดทางวทยาศาสตรมความคงทนแตยงไมใชความรทสมบรณ

13. มความเหมาะสมในการใชภาษาทางวทยาศาสตร เชน กฎ และ ทฤษฎ 14. ความสมพนธของการท าปฏบตการตลอดทงป

15. มการอานค าถามทบดเบอนไปจากธรรมชาตของวทยาศาสตร นอกจากน Wenning (2006 : 4) ยงไดกลาวถงลกษณะทแสดงวารและเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรวานกเรยนจะตองมความเขาใจในประวตของวทยาศาสตรและศพททางวทยาศาสตร เชน ขอสรป สมมตฐาน การพสจน ความเชอ วทยาศาสตรเทยม อปนย นรนย กฎ ทฤษฎ หลกการ ขอเทจจรง ระบบ ตวแปร หลกฐานเชงประจกษ เปนตน

75

ความพงพอใจตอการจดการเรยนร 1. ความหมายของความพงพอใจตอการจดการเรยนร

การจดการเรยนรทประสบความส าเรจและมประสทธภาพจะสงผลใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมความหมาย เกดกระบวนการคดทซบซอน สามารถน าไปใชในชวตประจ าวนไดและสงทตองค านง คอผลตอดานจตใจหลงเรยน ซงเปนความพงพอใจของผเรยนดวย ซงมนกการศกษาไดใหความหมายของความพงพอใจไวดงน

ธรพงศ แกนอนทร (2545 : 36) ไดใหความหมายความพงพอใจตอการจดเรยนรวาเปนความรสกพงพอใจตอการปฏบตของนกศกษาในระหวางการเรยนการสอน การปฏบตของอาจารยผสอนและสภาพบรรยากาศโดยทวไปของการจดเรยนร

ศภสรา โททอง (2547 : 47) ไดสรปความหมายของความพงพอใจ หมายถง ความรสกนกคด ความรสกชอบ ความพอใจหรอเจตคตทดของบคคลทมตอการท างานหรอการปฏบตกจกรรมในเชงบวก

Applewhite (1965 : 6 อางถงใน คชากฤษ เหลยมไธสง, 2546) กลาววา ความพงพอใจเปนความรสกสวนตวของบคคลในการปฏบตงาน ซงรวมไปถงความพงพอใจในสภาพแวดลอมทางกายภาพดวย การมความสขรวมกบการท างานกบคนอนทเขากนได มทศนคตทดตองานดวย

Good (1973 : 518) ความพงพอใจ หมายถง ความรสกทเปนผลมาจากความสนใจสงตาง ๆ หรอเจตคตของบคคลทมตอสงใดสงหนง (Wallerstein, 1971 : 112) ทเกดขนเมอบคคลไดรบผลส าเรจตามความมงหมาย สรปความพงพอใจ คอ ความรสกหรอเจตคตในดานบวกของบคคลทไดรบการตอบสนองทางประสาทสมผสทง 5 ของสงรอบขางทงในดานวตถและจตใจ ท าใหมผลตอความรสกนกคด ความรสกชอบ ยนด เตมใจ พอใจหรอมเจตคตทด ในทนความพงพอใจตอการจดการเรยนร หมายถง ระดบความพงพอใจตอการจดการเรยนรของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

2. ทฤษฎทเกยวของกบความพงพอใจ การเรยนหรอการปฏบตงานใด ๆ กตาม ผปฏบตงานจะเกดความพงพอใจมากนอย

เพยงใดขนอยกบปจจยหลายประการ แรงจงใจเปนปจจยหนงทกระตนใหเกดพฤตกรรมทมจดมงหมาย โดยมความตองการเปนแรงผลกดนหรอจงใจใหกระท าตอบสนองตอวตถสงของและเหตการณนน ความพงพอใจจงเกยวของกบทฤษฎแรงจงใจ ซงมแนวคดทฤษฎดงน

76

1. ทฤษฎแรงจงใจของมาสโลว (Maslow) แสดงใหเหนถงการเปรยบเทยบระหวางตวตนทเปนอยกบตวตนในอดมคตหรอตวตนทตองการ ซงมาสโลวเสนอแนวคดเกยวกบลกษณะความตองการของมนษยจะพฒนาไปตามล าดบขน ความตองการเบองตนตองไดรบการตอบสนองเสยกอน จงจะเกดความตองการอน ๆ ทอยในระดบสงขนไป ความตองการทส าคญ 5 ขน (วนเพญ พศาลพงศ, 2540 : 23 ) 1.1 ความตองการดานรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการเบองตนทจ าเปนส าหรบการด ารงชวต มนษยตองตอสดนรนเพอสนองความตองการขนนเสยกอนจงจะมความตองการขนอนตามมา

1.2 ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety Needs) สงทแสดงใหเหนถงความตองการขนนคออยากมชวตอยอยางมนคง และปลอดภยปราศจากภยอนตรายทงปวง ความตองการดานนเหนไดจากแนวโนมของมนษยทชอบอยในสงคมทสงบ เรยบรอย มระเบยบวนย และมกฎหมายคมครอง

1.3 ความตองการความรก และความตองการเปนสวนหนงของกลม (Love and Belonging Needs) เปนลกษณะของความตองการอยากมเพอน มคนรกใครชอบพอ เปนผทตองการใหความรกและไดรบความรก บคคลทมความตองการในขนน จะกระท าพฤตกรรมเพอให รสกวาตนเองไมโดดเดยวอางวาง หรอถกทอดทง

1.4 ความตองการมเกยรตยศและศกดศร (The Esteem Needs) เปนความตองการของมนษยเกอบทกคนในสงคม ลกษณะการแสดงออกในขนน เชน ตองการไดรบการยกยองจากบคคลอน ตองการชอเสยงเกยรตยศหรอความภาคภมใจเมอประสบผลส าเรจ

1.5 ความตองการพฒนาตนเองไปสระดบทสมบรณทสด คอความตองการแสดงความเปนจรงแหงตน (Self - Actualization) เนนถงความตองการเปนตวของตวเอง ประสบความส าเรจดวยตนเอง พฒนาศกยภาพตนเองใหเตมท

2. ทฤษฎจงใจค าจน (The Motivation - Hygiene Theory) หรอทฤษฏองคประกอบคของเฮอรซเบอรก (Frederick Herberg) มดงน

2.1 ปจจยจงใจ (Motivation) เปนปจจยทน าไปสทศนคตในทางบวก เพราะท าใหเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน ซงมลกษณะสมพนธกบเรองของงานโดยตรง นนคอ ความตองการทจะไดรบความส าเรจตามความนกคดของตน (Self - Actualization)

2.2 ปจจยค าจน (Hygiene) เปนปจจยทปองกนไมใหเกดความไมพงพอใจ ในการปฏบตงาน ซงมลกษณะเปนภาวะแวดลอมหรอเปนสวนประกอบของงาน ปจจยนอาจน าไปส

77

ความไมพงพอใจในการปฏบตงาน ทฤษฎองคประกอบคของ Herzberg (อางถงใน วนจ อศรางกร ณ อยธยา และปรดา โทนแกว, 2534 : 18)

Scott (1970 : 124) ไดเสนอความคดในเรองการจงใจใหเกดความพงพอใจตอการท างานทใหผลในเชงปฏบตมลกษณะดงน

1. งานควรมสวนสมพนธกบความตองการสวนตว และมความหมายส าหรบผท า 2. งานนนตองมการวางแผนและวดผลส าเรจได โดยใชระบบการท างาน และ การควบคมทมประสทธภาพ 3. เพอใหไดผลในการสรางแรงจงใจภายใน เปาหมายของงานจะตองมลกษณะ คอ คนท างานมสวนในการตงเปาหมาย ไดรบทราบผลส าเรจจากการท างานโดยตรง และงานนนสามารถท าใหส าเรจได

จากทฤษฎแรงจงใจดงกลาวสรปไดวา ความตองการ เปนพนฐานทจะท าใหเกดแรงขบ หรอแรงจงได ซงเปนผลท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมไปในทศทางทจะน าไปสเปาหมายและสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ การจดการเรยนรใหผเรยนเกดความความพงพอใจจงเปนสงส าคญทจะกระตนใหผเรยนท างานทไดรบมอบหมายหรอตองการปฏบตงานใหบรรลผลตามวตถประสงค ครผสอนในปจจบนเปนเพยงผอ านวยความสะดวก หรอใหค าแนะน าปรกษาจงตองค านงถงความพอใจในการเรยนรการทท าใหผเรยนเกดความพงพอใจในการเรยนรหรอการปฏบตงานมแนวคดพนฐานทตางกน 2 ลกษณะ คอ

1. ความพงพอใจน าไปสการปฏบตงาน เปนการตอบสนองความตองการของผปฏบตงานจนเกดความพงพอใจ จะท าใหเกดแรงจงใจในการเพมประสทธภาพการท างานทสงกวาผไมไดรบการตอบสนอง สามารถแสดงภาพประกอบดงน (สมยศ นาวการ. 2525 : 155 อางถงใน คชากฤษ เหลยมไธสง, 2546)

ภาพประกอบ 3 ความพงพอใจน าไปสการปฏบตงานทมประสทธภาพ

ทมา : สมยศ นาวการ. 2525 : 155 (อางถงใน คชากฤษ เหลยมไธสง, 2546)

การปฏบตงานทมประสทธภาพ

แรงจงใจ ผลตอบแทนท

ไดรบ ความพงพอใจ ของผปฏบตงาน

78

จากแนวคดดงกลาวครผสอนตองการใหกจกรรมการเรยนรเนนผเรยนเปนส าคญผเรยนมสวนรวม เลอกเรยนตามความสนใจและความถนดสอดคลองกบความตองการของผเรยนในบรบทของสถานการณจรง ไดมโอกาสรวมก าหนดจดมงหมาย วางแผนงานในการท ากจกรรม เลอกวธการแสวงหาความร และสามารถคนหาค าตอบไดดวยตนเอง จากแหลงการเรยนรทหลากหลาย การทจะบรรลผลส าเรจในการจดการเรยนรไดตองค านงถงการจดบรรยากาศ และสถานการณ รวมทงสออปกรณการเรยนการสอนทเอออ านวยตอการเรยนร แหลงการเรยนรเพอตอบสนองความพงพอใจของผเรยนใหมแรงจงใจในการท ากจกรรมจนบรรลผลการเรยนรทคาดหวงของหลกสตร 2. ผลของการปฏบตงานน าไปสความพงพอใจ เปนความสมพนธระหวางความ พงพอใจและผลการปฏบตงาน ซงจะถกเชอมโยงดวยปจจยอน ๆ ผลการปฏบตงานทดจะน าไปสผลตอบแทนทเหมาะสม และการตอบสนองความพงพอใจ ผลการปฏบตงานยอมไดรบการตอบสนองในรปของรางวล โดยผานการรบรโดยยตธรรมของผลตอบแทน ซงเปนตวบงชปรมาณของผลตอบแทนทผปฏบตงานไดรบนนคอ ความพงพอใจในการปฏบตงานจะถกก าหนดโดยความแตกตางระหวางผลตอบแทนทเกดขนจรง และการรบรเรองเกยวกบความยตธรรมของผลตอบแทนทรบรแลวความพงพอใจยอมเกดขน จากแนวความคดพนฐานดงกลาว เมอน ามาใชในกจกรรมการจดการเรยนรผลตอบ แทนภายในหรอรางวลภายใน เปนผลดานความรสกของผเรยนทเกดขนกบตวผเรยนเอง เชน ความรสกตอความส าเรจทเกดขนเมอสามารถเอาชนะความยงยากตาง ๆ และสามารถด าเนนงานภายใตความยง ยากทงหลายไดประสบความส าเรจท าใหเกดความภาคภมใจ ความมนใจ ตลอดจนไดรบการยกยองจากคนอน สวนผลตอบแทนภายนอกเปนรางวลทผอนจดหาใหมากกวาทตนเองใหตนเอง เชน การไดรบค ายกยองชมเชย จากครผสอน พอแม ผปกครองหรอแมแตการไดคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนในระดบทนาพอใจและเนองจากความพงพอใจนนเปนผลของการแสดงออกดานความรสกทางบวกของจตใจทมตอประสบการณทมนษย ไดรบมากหรอนอยกได ซงเปนผลมาจากความส าเรจจากการมสวนรวมในการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม มความเหนดวย ความชอบ ความสนใจ แรงจงใจของผเรยน ความพงพอใจ สงเกตไดจากสายตา ค าพดและการแสดงออก การวดความพงพอใจสามารถวดไดหลายวธ เชน การสงเกต การสมภาษณและการใชแบบสอบถาม ดงนนผวจยจงประเมนความพงพอใจตอการจดการเรยนร โดยใชแบบประเมนองคประกอบของการจดการเรยนรในดานบทบาทผสอน บทบาทผเรยน วธการจดการเรยนร สอการเรยนร การวดผลและการประเมนผล เมอหลงจากทผเรยนไดรบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

79

งานวจยทเกยวของ 1. งานวจยทเกยวกบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม

1.1 งานวจยตางประเทศ การศกษางานวจยทเกยวของนนผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบการจดการ

เรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมในประเทศ และตางประเทศ มดงน Kortland (1996 : 673 - 689) ศกษารายกรณเกยวกบการตดสนใจของนกเรยน

ประเดนเรองของเสยในหลกสตรวทยาศาสตรกายภาพของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตนในเนเธอรแลนด พลวจย คอ นกเรยนชนเกรด 8 อาย 13 - 14 ป เกบขอมลโดยการสมภาษณ การสงเกตการจดการเรยนรและการใหท าแบบทดสอบกอนและหลงการจดการเรยนร พบวา เมอเสรจสนการจดการเรยนรนกเรยนพฒนาความสามารถในการตดสนใจไดดขน สามารถประเมนและเลอก ตดสนใจไดถกตองและชดเจน สามารถแสดงเหตผลของการตดสนใจไดด Solbes และ Vilches (1977 : 377 - 386 อางถงใน ณฐวทย พจนตนต, 2548 : 80 - 81) ศกษาปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ในชนเรยนวชาฟสกสและเคมทใชรปแบบการจดการเรยนรแบบการวจย การศกษาวจยระยะแรกเปนการศกษาสภาพการจดการเรยนรทวไป พบวา นกเรยนเหนวาการเรยนวทยาศาสตรเปนการเรยนรทไมสมพนธกบชวตของนกเรยนและไมเหนความ สมพนธของวทยาศาสตร เทคโนโลย ธรรมชาตและสงแวดลอมทางสงคมแบบเรยนไมครอบคลมดานปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมและสงทเปนปญหาส าคญ คอ ครไมเปนแบบอยางและไมเหนความส าคญของการจดการเรยนรทเนนดานปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมจากการศกษาในระยะแรก สรปวานกเรยนขาดความสนใจในการเรยนวชาฟสกสและเคมและการศกษาระยะท 2 เปนการเกบขอมลจากนกเรยนทเรยนในชวง 3 ปสดทายของระดบมธยมศกษา ซงมอาย 16 - 18 ป ผลทไดยนยนวาการจดการเรยนรทใหนกเรยนเหนความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมนนตองบรณาการการเรยนรกบสงแวดลอมของนกเรยน ท าใหนกเรยนเขาใจวทยาศาสตรอยางแทจรง เขาใจบทบาทและการท างานของนกวทยาศาสตร นกเรยนมเจตคตทดตอวชาฟสกส เคมและสนใจเรยนมากขน ดงนนขอสรปจากการศกษาวจยน ยนยนใหเหนชดเจนวา การจดการเรยนรวชาฟสกสและเคมนน ตองจดรปแบบกจกรรมของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ทใหนกเรยนสามารถเรยนรและสรางความรดวยตนเอง สามารถบรณาการกจกรรมวทยาศาสตรและเขาใจมากขน

80

Tsai (1999 : 1201 - 1222) ศกษาการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม พลวจย คอ นกเรยนเกรด 10 อาย 16 ป จ านวน 101 คน ในโรงเรยนสตรของไตหวน โดยแบงนกเรยนเปน 2 กลม กลมแรกจดการเรยนรแบบเดม กลมท 2 เปนกลมทจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคม ผลจากการศกษาวจยพบวา นกเรยนกลมทจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมเขาใจธรรมชาตของความรวทยาศาสตรมากกวากลมทเรยนรแบบเดม จากการสมภาษณระดบลก (in - depth interviews) ท าใหเหนวานกเรยนกลมทเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมนนยอมรบทฤษฎการส ารวจทางวทยาศาสตรและรถงความส าคญของการประนประนอม (social negotiation) ในชมชนของวทยาศาสตรและผลกระทบของวฒนธรรมทมตอวทยาศาสตร สามารถใชกระบวนการและยทธวธในการเรยนรวทยาศาสตรทดกวาและมเจตคตทดกวาในการสรางความรทางวทยาศาสตร

Tsai (2001 : 23 - 41) ศกษาทรรศนะเกยวกบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมและการเรยนรเกยวกบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมหลงจากน าแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมทไดรบจากการอบรมไปจดการเรยนรในโรงเรยนระดบมธยมศกษา 2 ภาคการศกษา ผวจยเกบขอมลจากการบนทกของคร การสมภาษณ การท าแผนผงแนวคดและการตอบแบบสอบถามของนกเรยน จากการศกษาวจยพบวา ครมความเชอวาการจด การเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมเปนวธการทมศกยภาพและเรยกวธการจดการเรยนรตามแนวคดนวา constructivist teaching และความรเกยวกบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมพฒนามากขน แตจากการจดการเรยนรน พบวา มอปสรรคหลายประการ เชน ปญหาจากปรมาณเนอหาตามหลกสตรแหงชาตของไตหวนมมาก ปญหาจากมาตรฐานการทดสอบเลอนชนเรยน การขาดความรวมมอจากเพอนครและขาดการสนบสนนจากผบรหารและแหลงเรยนรทเปนภาษาจนมจ ากด รวมทงผลกระทบเรองวฒนธรรม สงเหลานลวนเปนอปสรรคส าคญดานการน าแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมไปใชจดการเรยนร

1.2 งานวจยในประเทศ จรรยปกรณ เนองฤทธ (2538 : 95 - 96) ศกษาเปรยบเทยบผลการเรยนรดานทกษะ

ในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ความเขาใจในธรรมชาตของความรวทยาศาสตรและความตระหนก ในความสมพนธระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงคมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทไดรบการสอนแบบวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมกบการสอนตามคมอครของ สสวท.กลมตวอยางนกเรยนโรงเรยนอยธยาวทยาลย อ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ชนมธยมศกษาปท 4 ปการศกษา 2537 ทเรยนวชาเคม ในภาคเรยนท 1 ป

81

การศกษา 2537 จ านวน 2 กลม ๆ ละ 30 คน จากประชากรเปาหมายจ านวน 184 คน แลวจบฉลากจดเขากลมทดลองและกลมควบคม กลมทดลองไดรบการสอนแบบวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม และกลมควบคมไดรบการสอนตามคมอครของ สสวท.ใชเวลาทดลองกลมละ 6 สปดาห ๆ ละ 4 คาบ คาบละ 50 นาท รวม 24 คาบ ผลการวจย พบวานกเรยนทไดรบการสอนแบบวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม มทกษะในดานการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ความเขาใจในธรรมชาตของความรวทยาศาสตรและความตระหนกในความสมพนธระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอสงคมสงกวาการสอนตามคมอครของ สสวท. อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.5

รพพร โตไทยะ (2540 : 40 - 41) ศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร เรองน าเพอชวตและความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนทไดรบการสอนแบบแกปญหาตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร เรองน าเพอชวตของนกเรยนทไดรบการสอนแบบแกปญหาตามแนววทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมกบนกเรยนทไดรบการสอนตามคมอครและเปรยบเทยบความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนทไดรบการสอนแบบแกปญหาตามแนววทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมกบนกเรยนทไดรบการสอนตามคมอคร กลมตวอยาง นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 จ านวน 90 คน ซงก าลงเรยนในภาคเรยนท 1 ปการ ศกษา 2540 โรงเรยนภสงหประชาเสรมวทย อ าเภอภสงห จงหวดศรสะเกษ แบงนกเรยนเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 45 คน ใชเวลาในการสอนกลมละ 18 คาบ คาบละ 50 นาท เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร เรองน าเพอชวต แบบทดสอบวดความสามารถในการแกปญหา แผนการสอนแบบแกปญหาตามแนววทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมและแผนการสอนตามปกต (สสวท.) ผวจยไดท าการสอนเองทงสองกลม เมอท าการสอนครบทกแผนท าการทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรเรองน าเพอชวตและทดสอบวดความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนทงสองกลม ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอนแบบแกปญหาตามแนววทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมมผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร เรองน าเพอชวตและความสามารถในการแกปญหาสงขน นกเรยนไดคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนหลงการสอนมคาเฉลยรอยละ 62.958 ถง 96.990 และคะแนนความสามารถในการแก ปญหาหลงการสอน มคาเฉลยรอยละ 60.624 ถง 67.824 นกเรยนทไดรบการสอนแบบแกปญหาตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมมผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร เรองน าเพอชวตสงกวานกเรยนทไดรบการสอนตามคมอครอยางมนยส าคญทระดบ .01 นกเรยนทไดรบการสอนแบบแกปญหาตามแนววทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมมความสามารถในการแกปญหาสงกวานกเรยนทไดรบการสอนตามคมอคร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

82

ชวนชน โชตไธสง (2541 : 100) ศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน วชาเคม เรองภาวะมลพษทเกดจากการผลตและการใชผลตภณฑปโตรเคม และเจตคตตอปญหามลพษของนกเรยนมธยมศกษาปท 5 กลมทไดรบการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคม (STS) กบการสอนปกต กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2539 โรงเรยนชมแพศกษา อ าเภอชมแพ จงหวดขอนแกน จ านวน 2 หองเรยน ซงเปนหองทสอนโดยครคนเดยวกนและนกเรยนมคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนวชาเคมในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2539 ไมแตกตางกน สมเขากลมทดลอง 1 หอง มจ านวน 46 คน ไดรบการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมและกลมควบคม 1 หอง จ านวน 49 คน ไดรบการสอนปกต รปแบบการวจยเปน Pretest - Posttest control group design เครองมอทใชในการวจย ไดแก แผนการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคม แผนการสอนปกต แบบวดผลสมฤทธทางการเรยนทผวจยสรางขนและแบบวดเจตคตตอปญหามลพษของวภาภรณ นาคทอง (2530) ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงคมมผลสมฤทธทางการเรยนและมเจตคตตอปญหามลพษสงกวานกเรยนทไดรบการสอนปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เบญจวรรณ แกวโพนเพก (2544 : 89) ศกษาผลการจดกจกรรมชมนมวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมตอการพฒนาทกษะการแกปญหาและเจตคตตอวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนแวงใหญวทยาคม จงหวดขอนแกน กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนแวงใหญวทยาคมทเลอกเขารวมกจกรรมชมนมวทยาศาสตร จ านวน 30 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แผนการจดกจกรรมชมนมวทยาศาสตรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม แบบทดสอบวดทกษะการแกปญหา แบบวดเจตคตตอวทยาศาสตร บนทกภาคสนามของครและอนทนของนกเรยน สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การทดสอบคาท ผลการวจยพบวา หลงเขารวมกจกรรมชมนมวทยาศาสตรทจดตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมนกเรยนมทกษะการแกปญหาและเจตคตตอวทยาศาสตรสงกวากอนเขารวมกจกรรมชมนมวทยาศาสตรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ณฐวทย พจนตนต (2546 : 297 - 309) ไดศกษาการจดการเรยนการสอนวชาวธสอนชววทยาตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม กลมตวอยางเปนนกศกษาระดบปรญญาตร ชนปท 3 คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน ทลงทะเบยนเรยนในปการศกษา 2544 จ านวน 27 คนและปการศกษา 2546 จ านวน 17 คน ผลการวจยพบวา

83

1. พฒนาการจดการเรยนการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 7 ขนตอน คอ ขนตงค าถาม ขนวางแผนคนหาค าตอบ ขนคนหาค าตอบ ขนสะทอนคด ขนแลกเปลยนประสบการณ ขนขยายขอบเขตความรความคดและขนน าไปปฏบต

2. การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมพฒนาและสงเสรมพฤตกรรมการเรยนรในดานการสบคนความรดวยตนเอง การคดวเคราะห การมเหตผล การกลาคด กลาแสดงออกและการประยกตใชความร

3. นกศกษามความรความเขาใจวธสอนชววทยามผลสมฤทธทางการเรยนเนอหาวชาชววทยาหลงเรยนสงกวากอนเรยน พฒนาทกษะการสอน การวางแผนและมเจตคตทดตอวชา

พดชา เพมพพฒน (2546 : 68) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการน าความรวชาวทยาศาสตรไปใชในชวตประจ าวนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการสอนตามแนววทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม กลมตวอยางทใชในการวจยเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2545 จ านวน 40 คน การวจยปรากฏผลดงน

1. ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร เรองอาหารของนกเรยนชนมธยมศกษาปท2 ทไดรบการสอนตามแนววทยาศาสตรเทคโนโลยและสงคมหลงการสอนสงขนกวากอนการสอน

2. นกเรยนมความสามารถในการน าความรวชาวทยาศาสตรเรองอาหารไปใชในชวตประจ าวนจากการท าแบบทดสอบอยในระดบปานกลางและจากการน าความรวชาวทยาศาสตรเรองอาหาร ไปปฏบตจรงในชวตประจ าวน อยในระดบดมาก

สภากร พลสข (2547 : 89) ไดศกษาผลของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมตอความสามารถในการคดแกปญหาและความพงพอใจตอการจดการเรยนรวชาวทยาศาสตรของนกศกษาประเภทวชาชางอตสาหกรรม วทยาลยเทคนคพงงา กลมตวอยางเปนนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนปท 1 ประเภทวชาชางอตสาหกรรม สาขาวชาชางไฟฟาก าลง ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2546 วทยาลยเทคนคพงงา จ านวน 2 หองเรยน รวม 63 คนโดยก าหนดกลมทดลอง จ านวน 33 คนและกลมควบคม จ านวน 30 คน ผลการวจยพบวา นกศกษาทไดรบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมมความสามารถในการคดแกปญหาสงกวานกศกษาทไดรบการจดการเรยนรตามปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และนกศกษาทไดรบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม มความพงพอใจตอการจดการเรยนรวชาวทยาศาสตรอยในระดบมาก

84

ประหยด โพธศร ( 2550 : 34 - 38) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตร และความสามารถในการตดสนใจของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทไดรบการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม กลมเปาหมาย คอ นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2549 โรงเรยนบานค าครง อ าเภอกระนวน จงหวดขอนแกน จ านวน 26 คน รปแบบของการวจยเปน One - shot case study ผลการศกษาพบวา นกเรยนทไดรบการสอนตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมมผลสมฤทธทางการเรยนผานเกณฑ 73.08 สงกวาเกณฑเปาหมายทก าหนดและนกเรยนมความสามารถในการตดสนใจในระดบปานกลางขนไป รอยละ 88.46 สงกวาเกณฑเปาหมายทก าหนด วนชฏา ซยลอย (2552 :119 - 118 ) ท าการวจยการพฒนาการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมของครชววทยา โดยศกษาครชววทยาจ านวน 2 คน และนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 สายวทยาศาสตร จ านวน 74 คน ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 โรงเรยน A ในจงหวดปตตาน เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เครองมอทใชในการวจย แบงออกเปน 2 กลม เครองมอทใชส าหรบครชววทยากบเครองมอทใชส าหรบนกเรยน การวเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสหสมพนธ การทดสอบคาท (Dependent Sample) และน าขอมลจากการสมภาษณ แบบสงเกตพฤตกรรมเปนการวจยเชงคณภาพ ผลการวจยพบวา

1. ความเชอมผลตอการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมของครชววทยา

2. ครชววทยามความรเกยวกบการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมเพมขนหลงจากผานการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม 3. ครชววทยามความพงพอใจตอการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม เฉลยอยในระดบมาก

4. นกเรยนมคะแนนเฉลยผลสมฤทธหลงการจดการเรยนรสงกวากอนจดการเรยนร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

5. นกเรยนมคะแนนเฉลยความสามารถในการน าความรไปใชในชวตประจ าวนหลงจดการเรยนรสงกวากอนจดการเรยนร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 6. คะแนนผลสมฤทธทางการเรยน กบคะแนนความสามารถในการน าความรไปใชในชวตประจ าวนมความสมพนธกนทางบวก

85

7. นกเรยนมความพงพอใจตอการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม เฉลยอยในระดบมาก 8. นกเรยนเกดพฤตกรรมการเรยนรโดยใหความสนใจในการรวมกจกรรม มสวนรวมในการท ากจกรรม การแสดงความคดเหนและตอบค าถาม นกเรยนเกดพฤตกรรมการเรยนรตามขนตอนของการจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม คอ สามารถตงค าถาม วางแผนคนหาค าตอบ คนหาค าตอบ สะทอนความคด แลกเปลยนประสบการณ ขยายขอบเขตความรความคดและน าไปปฏบตได ตกษณนท กลาหาญ (2552 : 51 - 95 ) ผลการวจยพบวา การจดการเรยนรตามแนวคดวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม (STS Approach) ของ Yuenyong (2006) สงเสรมใหนกเรยนสรางตวแบบ (model) จากกระบวนการทางเทคโนโลย ไดแก การออกแบบ การลงมอท าและการใชใหเกดประโยชน ซงกระบวนการสรางตวแบบสงผลใหนกเรยนแสดงพฤตกรรมทชใหเหนถงกลยทธของแตละคนในการหาค าตอบทเปนไปไดส าหรบประเดนทางสงคมทเกยวกบคลนแมเหลกไฟฟา กระบวนการเหลานสะทอนใหเหนถงความสามารถทางเทคโนโลยทแตกตางกนของนกเรยน เมอใชกรอบแนวคดของ Jones (1997) อธบายกระบวนการการทสะทอนถงความสามารถทางเทคโนโลย ผลการวจยพบวา 1. การตอบสนองของนกเรยนตอกจกรรมการเรยนร พบวา นกเรยนมการน าเสนอตวแบบของอปกรณหรอรปแบบวธการของการด าเนนกจกรรมบางอยางตามความสนใจของแตละบคคลแตกตางกนออกไป ซงสามารถจ าแนกน าเสนอตวแบบเปน 3 กลม คอ รกษาความปลอดภย การใหความรและเครองมออ านวยความสะดวก 2. การสรางตวแบบของนกเรยนทง 6 ตวแบบ ทนกเรยนลงมอท าสะทอนใหเหนกระบวนการทงหมดในการสรางตวแบบของนกเรยนทมความสามารถทางเทคโนโลย ซงแบงเสนทางออกได 4 รปแบบ 3. ปจจยทสงผลตอการจดกจกรรมในกระบวนการทงหมดของนกเรยน พบวา มมโนมตเกยวกบคลนแมเหลกไฟฟา ความรความสามารถเฉพาะทาง วฒนธรรมการเรยน เปาหมายในการเรยน แหลงเรยนรและอปกรณ จากปจจยเหลานสงผลตอการจดกจกรรมของนกเรยนใหบรรลวตถประสงคของการสรางตวแบบตามทก าหนด 2. งานวจยทเกยวของกบธรรมชาตของวทยาศาสตร 2.1 งานวจยตางประเทศ งานวจยธรรมชาตของวทยาศาสตร ทมการศกษาเกยวกบแนวคดของนกเรยนทกระดบและรวมทงของครโดยการส ารวจในเรองความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร ซงมดงน

86

Griffiths and Barman (1993 : 69 - 71) ศกษาความเขาใจของนกเรยนเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร ความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงในวทยาศาสตรและความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงธรรมชาตของขอเทจจรงเชงวทยาศาสตร ทฤษฎ และกฎของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายจากอเมรกา แคนาดาและออสเตรเลย ประเทศละ 32 คน ซงถกสมจากประชากรยอย 4 กลม คอ “Academic Science” “Non - Academic Science ” “Academic Non - Science” และ “Non - Academic Non Science” ซงกลม Academic เปนนกเรยนทมเกรดเฉลยตงแตรอยละ 75 ขนไป สวนกลม Non - Academic Science เปนนกเรยนทสนใจวทยาศาสตรและเลอกเรยนวชาวทยาศาสตรขนสง โดยใชวธการสมภาษณ ซงผสมภาษณสามารถซกถามไลเลยงความเขาใจของนกเรยนจนเกดความเขาใจแนวคดของนกเรยนไดอยางถกตองและสมบรณและทกครงทมการสมภาษณจะบนทกดวยเทป เพอน ามาถอดขอความส าหรบใชในการวเคราะหขอมล ผลการศกษาพบวา

1. นกเรยนมากกวารอยละ 50 เหนวาวทยาศาสตรเปนวชาทศกษาเกยวกบเรองของธรรมชาตและสงแวดลอม 2. นกเรยนเกอบทงหมดเหนวาวทยาศาสตรตางไปจากสาขาวชาอน ๆ แตใหเหตผลตางกน เชน มนกเรยนใหเหตผลวาเปนสาขาวชาทไมเกยวของกบประชาชนไมเกยวของอยางจรงจงกบธรรมชาตวทยาศาสตรและไมไดใชความสรางสรรคเลย 3. นกเรยนสวนมากเขาใจวาวธการหาความรของนกวทยาศาสตรใชแบบลองผด ลองถก 4. นกเรยนจากอเมรกาเชอวา วธการทางวทยาศาสตรไมมการเปลยนแปลง นกเรยนจากแคนาดาเชอวา วธการทางวทยาศาสตรเปลยนแปลงได อนเนองมาจากมแนวความคดทหลากหลายตางกน สวนนกเรยนจากออสเตรเลยเชอวาวทยาศาสตรมการเปลยนแปลงทงในดานเทคโนโลยและเครองมอ

5. นกเรยนออสเตรเลย ประมาณรอยละ 60 เชอวาการสงเกตไมไดใชกรอบความคดเชงทฤษฎชน า แตอกรอยละ 25 เชอวาการสงเกตตองมทฤษฎเสมอ 6. นกเรยนเกอบรอยละ 40 เชอวาความรทเปนความจรงไมมการเปลยนแปลง 7. นกเรยนสวนมากมแนวความเชอเกยวกบทฤษฎเชงวทยาศาสตรเหมอนกบสมมตฐานหรอแนวความคดของบคคล ซงเปนค าอธบายทสามารถเปลยนแปลงไดและทฤษฎเปนการเดาอยางมวชาการ 8. นกเรยนประมาณรอยละ 40 เขาใจวา กฎเปนความแทจรงสดทายและเปนทฤษฎทไมเปลยนแปลง

87

Tamir (1994 : 99 -116) ศกษาความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรและความคดเหนเกยวกบงานเชงวทยาศาสตรของนกเรยนระดบ 5, 9 และ 12 ระดบละประมาณ 2,000 คน โดยใชแบบสอบถามเลอกตอบ วดความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรและแบบวดเจตคตตอวทยาศาสตรดานความส าคญของวทยาศาสตรตอมนษยและสงคม ประโยชนของวทยาศาสตรตอการด ารงชวตประจ าวนและโทษของวทยาศาสตรตอมนษยและสงมชวตอน ๆ ผลการศกษาพบวา

1. นกเรยนมความเขาใจไมถกตองเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร ในดานความสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคม ดานวธการเชงวทยาศาสตร และงานเชงวทยาศาสตรของนกวทยาศาสตรและเจตคตเชงวทยาศาสตร

2. มปจจยหลายประการทท าใหนกเรยนมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรแตกตางกนทส าคญ ไดแก เชอชาต แผนการเรยนและความมงหวงในการเรยนเพอออกไปประกอบอาชพ แตความเขาใจดงกลาวไมแตกตางกนตามตวแปรเพศ พนความรเดมทางวทยาศาสตรสภาพแวดลอมในการเรยนและวธการสอน เปนตน

3. มปจจยหลายประการทมความสมพนธกบการมเจตคตตองานเชงวทยาศาสตรของนกเรยน เชน ผลสมฤทธ เพศ ตวแปรเกยวกบบานและโรงเรยน แผนการเรยน การเลอกอาชพในอนาคต เปนตน Tobin and McRobbie (1997 : 355 - 371) ศกษาความเชอธรรมชาตของวทยาศาสตรตามหลกสตรวทยาศาสตรทมผลตอการเรยนและการสอนวชาเคมของโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย ในออสเตรเลย ท าการเกบขอมลในโรงเรยนทตงอยในเมอง โดยเปนครทมความช านาญในการสอนเคม ผบรหารและนกเรยนเกรด 11 ดวยการบนทกวดโอเทป สงเกตการสอน สมภาษณและเอกสารตาง ๆ ภายในหองเรยน ผลการศกษาพบวา ถงแมครและนกเรยนจะมความเชอวาวทยาศาสตรเปนเรองทยงคงไมแนนอนสามารถเปลยนแปลงได แตหลกสตรแสดงรปแบบของความจรงทตองจ าและน าไปสการแก ปญหา ความเชอนสงผลตอการเรยนรของนกเรยนและการสอนของคร สงผลใหครจ ากดการยอมรบเหตผลในการสอนและการเรยนรในวชาเคม Lederman (1999 : 916 - 929) ไดท าการวจยศกษาความสมพนธระหวางความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรกบการจดการเรยนการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรของครใหมและครทมประสบการณในการสอน กลมตวอยางในการศกษา คอ ครชววทยาระดบมธยมศกษา จ านวน 5 คน โดยท าการตดตามเกบขอมลเปนเวลาหนงป เกบรวบรวมขอมลโดยการสงเกตในหองเรยน ใชแบบสอบถามปลายเปด แบบสอบถามแบบกงโครงสรางและแบบมโครงสรางและ การวเคราะหแผนการจดการเรยนร ผลการวจยพบวา ทงครใหมและครทมประสบการณในการสอนไมไดท าการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรในหองเรยน ดงนนความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาต

88

ของวทยาศาสตรไมมผลตอการน าไปจดการเรยนการสอนในหองเรยน แตสงส าคญในการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรของครคอ ประสบการณของครและการตงจดมงหมายในการสอน Bianchini and Colburn (2000 : 177 - 209) ศกษาการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรดวยการสบเสาะหาความรของครระดบประถมศกษา 15 คน โดยแบงครเปน 3 กลม ๆ ละ 5 คน สอนธรรมชาตของวทยาศาสตรดวยมมมองทางดานประวตวทยาศาสตร ปรชญาวทยาศาสตรและดานสงคมของวทยาศาสตร แลวท าการเกบขอมลดวยการบนทกวดโอเทป กลมละ 20 ชวโมง วเคราะหขอมลจากวดโอเทปทบนทก เพอระบสงทมความชดเจนและไมชดเจนเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตร ผลการศกษาพบวา ยงคงเปนการยากทจะระบวานกเรยนมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตร ดานครมกจะเรมตนการสอนดวยการสนทนาวาวทยาศาสตรคออะไร และนกวทยาศาสตร มการท างานกนอยางไร นอกจากนผวจยยงเสนอวา การวจยโดยการตดตามการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรในหอง เรยนมทงทเปนจดเดนและขอจ ากด Akerson, Hanson and Cullen (2007 : 751 - 772) ไดจดคายอบรมเชงปฏบตการ ภาคฤดรอน เพอศกษาอทธพลของการสบเสาะความรแบบชแนะ (Guided Inquiry) ทมผลตอความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรของครเกรด 6 เกบขอมลโดยใชเครองมอ VNOS - D2 ผลการศกษาพบวา การท ากจกรรมแบบการสบเสาะความรแบบชแนะท าใหครทเขารวมกจกรรมมความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรชดเจนกวากอนรวมอบรมและน าไปจดการเรยนการสอนทสงเสรมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรได Lewthwaite (2007 : 109 - 124) ไดศกษาการวจารณบทเรยนวทยาศาสตรเพอประเมนตามสภาพจรงของผทจะเปนครวทยาศาสตรตอการเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร มจดประสงคเพอเปนขอมลในการตดสนใจถงการสอนแบบฝกหดทมผลตอการพฒนาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรของผทจะเปนคร ประชากร คอ ผทจะเปนครทกคน ทก าลงศกษาอยในปสดทายของหลกสตรประกาศนยบตรทางการ ศกษาเพอทจะไปสอนนกเรยนในเกรด 5 ถงเกรด 8 โดยแบงเปน 3 กลมศกษา คอ A, B และ C โดยกลม A พฒนาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรโดยเฉพาะ เปนเวลา 3 ชวโมง กลม B บรรยายธรรมชาตของวทยาศาสตรทชดเจนตาม Project 2061 และพฒนาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรดวยกจกรรมแบบจกซอวเกยวกบประวตวทยาศาสตร เรองดาราศาสตรและกลม C สอนโดยใหความส าคญตอธรรมชาตของวทยาศาสตรตลอดระยะเวลาในวชานนท าการศกษาตลอดระยะเวลา 16 สปดาห ผลปรากฏวาครในกลม C สามารถวจารณเนอหาและเรองราวทเกยวของกบธรรมชาตของวทยาศาสตรไดมากกวากลม B และกลม B กสามารถวจารณไดมากกวากลม A การวเคราะหขอมลจากค าวจารณของผทจะเปนครแสดงใหเหนวา การสรางความรทางสงคม (Social Constructivist) และการสะทอนผลของการพฒนา

89

ธรรมชาตของวทยาศาสตรโดยใชบทเรยนทางวทยาศาสตรสงผลตอความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร การวจารณบทเรยนจากการวจยนสามารถรบรองไดวามความเหมาะสมกบการสอนตามวชาคร 2.2 งานวจยในประเทศ งานวจยในประเทศสวนใหญเกยวของกบการส ารวจความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรทงของครและนกเรยน และนอกจากนยงมการพฒนาเครองมอเพอวดความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร ดงน อจฉรา แกวมณ (2540 : 74) ศกษาประสบการณการเรยนรวทยาศาสตรและความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนดรณาราชบร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2539 เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามกบนกเรยนจ านวน 514 คน แลวสมแบบมระบบนกเรยนจ านวน 100 คน มาสมภาษณโดยใชแบบสอบถามประกอบการสมภาษณ ผลการวจยพบวา 1. นกเรยนไดรบประสบการณการเรยนรวทยาศาสตรในระดบประถมศกษาและในระดบมธยมศกษาตอนตนอยในระดบปานกลาง 2. นกเรยนมความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรดานทศนะสากลเชงวทยาศาสตรและดานกจการเชงวทยาศาสตรอยในระดบปานกลาง สวนดานการสบคนเชงวทยาศาสตรนนมแนวโนมสงกวาระดบปานกลาง 3. ไมพบความสมพนธระหวางประสบการณการเรยนรวทยาศาสตรแตละระดบกบความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรแตละดาน นอกจากนผวจยไดชถงขอสงเกตทนาสนใจวา นกเรยนมคะแนนเฉลยของในดานจรยธรรมทางวทยาศาสตรอยในระดบปานกลาง ไพฑรย สขศรงาม และจระพรรณ สขศรงาม (2541 : 81 - 82) ไดศกษาและเปรยบ เทยบความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรของครวทยาศาสตรในระดบมธยมศกษาตอนตน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จ านวน 1,500 คน โดยจ าแนกตามเพศและประสบการณในการจดการเรยนรวทยาศาสตร จ านวน 4 ดาน และ12 ดาน รวม 94 ขอ ผลการศกษาพบวา 1. ครวทยาศาสตรโดยสวนรวมและจ าแนกตามเพศและประสบการณในการสอน วทยาศาสตรมความเขาใจธรรมชาตโดยรวมเปนรายดาน 2 ดาน และ 4 - 6 ดานยอยอยในระดบมากและมความเขาใจอยในระดบปานกลาง 2 ดาน คอ ดานขอตกลงเบองตนเกยวกบธรรมชาต ดานความรเชงวทยาศาสตร และ 6 - 8 ดานยอย คอ ความแทจรง ความสม าเสมอ ความสามารถศกษาเขาใจได ความบรสทธ ความสรางสรรค การพฒนาการ ความสมบรณและเรยบงายและความเปนเอกภาพ

90

2. ครวทยาศาสตรชายและครวทยาศาสตรหญงมความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรโดยรวมเปนรายดาน 3 ดานและรายดานยอย 10 ดานไมแตกตางกน แตครวทยาศาสตรหญงมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรในดานวธการเชงวทยาศาสตรและ 2 ดานยอย คอ ความสามารถศกษาเขาใจไดและปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตรและสงคมมากกวาครวทยาศาสตรชาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 3. ครวทยาศาสตรทมประสบการณในการสอนวทยาศาสตรตางกนมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรโดยรวม รายดาน 4 ดานและรายดานยอย 11 ดานไมแตกตางกน แตครวทยาศาสตรทมประสบการณ 6 - 10 ป มความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร การทดสอบไดมากกวาครวทยาศาสตรกลมอน ๆ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 4. มปฏสมพนธระหวางเพศและประสบการณในการสอนวทยาศาสตรอยางมนย ส าคญทางสถตทระดบ .05 เฉพาะในดานยอยความเปนเอกภาพเทานน พรสทธ กวนามน (2543 : 130 - 134) ศกษาความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรของครวทยาศาสตรและนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาจงหวดกาฬสนธ กลมตวอยาง ครวทยาศาสตร จ านวน 91 คน และนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 จ านวน 908 คน เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถามความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร จ านวน 94 ขอ แบงเปน 4 ดาน ผลการศกษาพบวา 1. ครวทยาศาสตรโดยสวนรวมมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรโดยรวมและเปนรายดานในระดบมาก เมอเปรยบเทยบความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรจ าแนกตามเพศและประสบการณพบวา ไมมความแตกตางกน 2. นกเรยนโดยสวนรวมและจ าแนกตามเพศ มความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรโดยรวมและรายดานอยในระดบมาก นกเรยนหญงมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรดานวธเชงวทยาศาสตรและรายดานยอยปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากกวานกเรยนชาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 3. นกเรยนหญงและนกเรยนชายทเรยนกบครวทยาศาสตรชายมความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรโดยรวมและดานปฏสมพนธระหวางวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงคมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตอยทระดบ 0.05 สวนนกเรยนทเรยนกบครวทยาศาสตรหญงมความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรโดยรวมและรายดานทง 3 ดานยกเวนดานขอตกลงเบองตนเกยวกบธรรมชาตแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตอยทระดบ 0.05 สวจนา ศรวเนตร (2543 : 125 - 129) ศกษาความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรของครสอนวทยาศาสตรและนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนประถมศกษาสงกดส านกงาน

91

การประถมศกษาจงหวดรอยเอด กลมตวอยางเปนครวทยาศาสตร จ านวน 269 คนและนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จ านวน 978 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล แบบสอบถามความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร จ านวน 94 ขอ แบงเปน 4 ดาน พบวา 1. ครวทยาศาสตรโดยสวนรวม จ าแนกตามเพศและประสบการณในการสอนมความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรโดยรวมอยในระดบมาก เมอเปรยบเทยบความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตร จ าแนกตามเพศและประสบการณพบวา ไมมความแตกตางกน 2. นกเรยนโดยสวนรวมและจ าแนกตามเพศ มความเขาใจธรรมชาตวทยาศาสตร ดานความเปนเอกภาพ ความสามารถศกษาเขาใจได ความสรางสรรคและการทดสอบได อยในระดบมากและมความเขาใจโดยรวมอยในระดบปานกลาง ปรณดา ลมปานนท (2547 : 115 - 117) ไดศกษาการจดการเรยนการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรของครตามกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โดยท าการเกบขอมลดวยการสงเกตการจดการเรยนการสอน การศกษาเอกสารและการสมภาษณแบบกงโครงสรางกบครผสอนวทยาศาสตรชวงชนท 3 ในโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กรงเทพมหานคร จ านวน 5 คน พบวา 1. สาระธรรมชาตของวทยาศาสตรทครสอนมทกดานตรงกบกรอบทศกษา คอ ดานความรทางวทยาศาสตร การแสวงหาความรทางวทยาศาสตรและกจการทางวทยาศาสตร 2. วธการทครผสอนใชในการสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรมากทสด คอ การบรรยาย นอกจากนนยงพบการแนะน าแหลงเรยนร ใหนกเรยนศกษาเพมเตมดวยตนเอง การทดลองและการมอบหมายงาน 3. เหตผลทครสอนธรรมชาตของวทยาศาสตรม 2 ประการ คอ การสอนตามวตถประสงคหลกสตรวทยาศาสตรและมความตองการพฒนานกเรยนในการใชความรวทยาศาสตรในการด ารงชวตประจ าวนและการเปนนกวทยาศาสตร สรนภา กจเกอกล, นฤมล ยตาคม และอรณ องคกล (2548 : 133 - 145) ศกษาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 จ านวน 12 คนโดยใชวธการสมภาษณแบบกงโครงสราง นกเรยนทไดรบเลอกเปนนกเรยนชาย 6 คน หญง 6 คน สมภาษณครอบคลมแนวคดความรวทยาศาสตรสามารถเปลยนแปลงได วทยาศาสตรตองการหลกฐาน และวทยาศาสตรเปนงานทางสงคมทซบซอน ผลการวจยพบวา นกเรยนสวนใหญมความเขาใจวาความรทางวทยาศาสตรเปนสงทเปลยนแปลงได

92

สธาวลย มศร (2550 : 101 - 110) ไดศกษาผลของโปรแกรมพฒนาวชาชพทมตอความเขาใจเรองธรรมชาตของวทยาศาสตร เปนการศกษาเฉพาะกรณของครวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา 4 คน วธทใชในโปรแกรมพฒนาวชาชพ ประกอบดวย

1. การอบรมเชงปฏบตการ (Workshop) 2. การสาธตการสอน (Demonstration Lessons) 3. การสอนแบบจลภาค (Microteaching) 4. บนทกสะทอนการเรยนรของนกเรยน (Reflective Writing)

ท าการประเมนแนวคดเรองธรรมชาตของวทยาศาสตรของครทงกอนและภายหลง เขารวมโปรแกรมโดยใชแบบสอบถามปลายเปด รวมกบการสมภาษณกงโครงสราง ในสวนของ การประเมนภาคปฏบต ครแตละคนท าการสอนแบบจลภาค 3 ครง ท าการเกบขอมลจากการสงเกตในชนเรยน แบบบนทกภาคสนามและแผนการจดการเรยนร หลงจากนนน ามาวเคราะหเพอหาวาครมการเปลยนแปลงวธการสอนส าหรบเรองธรรมชาตของวทยาศาสตรอยางไรและไดน าเสนอประเดนธรรมชาตของวทยาศาสตรในระหวางท าการสอนแบบจลภาคทง 3 ครงอยางไร ผลการวเคราะหขอมลพบวา กอนเขารวมโปรแกรมครมพนฐานและความเขาใจ เรองธรรมชาตของวทยาศาสตรอยางจ ากด ไมชดเจนและไมเพยงพอตอการสอนเรองธรรมชาตของวทยาศาสตร ครไมไดใหความส าคญตอการสอนเรองธรรมชาตของวทยาศาสตร ทงวตถประสงคของการจดการเรยนรตลอดผลการเรยนรทคาดหวงของนกเรยน หลงจากเขารวมโปรแกรม ผลการศกษาแสดงใหเหนการเปลยนแปลงของครดานแนวคด เรองธรรมชาตของวทยาศาสตรจากอยางงายไปสการใหรายละเอยดไดมากขนในเกอบทกประเดน สามารถอธบายไดโดยใชภาษาของตนเอง และยกตวอยางสนบสนนความคดได ครยงสามารถท าการสอนประเดนทางธรรมชาตของวทยาศาสตรอยางชดเจนแทนการสอนแบบเปนนยได และตระหนกถงความส าคญของการสอนเรองธรรมชาตของวทยาศาสตรแกนกเรยน เทพกญญา พรหมขตแกว, สนนท สงขออง และสมาน แกวไวยทธ (2550 : 514 - 525) ไดพฒนาแบบสมภาษณกงโครงสราง (Semi - Structured Interview) เพอศกษาแนวคดธรรมชาตของวทยาศาสตรและความเขาใจตอการจดการเรยนการสอนของครประถมศกษาชวงชนท 1 โดยท าการเกบขอมลครผสอนวทยาศาสตรชวงชนท 1 จ านวน 3 คน จากโรงเรยนประถมศกษาแหงหนงในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานนทบร เขต 1 ผลการวจยเปนดงน 1. ขอมลทวไปของครผใหสมภาษณ คอ ครทงสามคนเปน ครประจ าชนไมมผใดจบการศกษาทางดานการสอนวทยาศาสตรและทกคนรบผดชอบงานการสอนเกอบทกวชาในกลมสาระการเรยนรทง 8 กลมสาระการเรยนรและรบผดชอบภาระงานอน ๆ ของโรงเรยน

93

2. การใชเทคนคสมภาษณแบบกงโครงสราง เพอศกษาความเขาใจของคร พบขอสงเกตและปญหาระหวางการสมภาษณ ดงน 2.1 ครไมสามารถตอบค าถามไดทนทตองมค าถามยอยหรอยกตวอยางตาง ๆ หรอถามจากบรบทการเรยนการสอนเพอชวยใหครเขาใจค าถาม 2.2 บางครงการยกตวอยางประกอบการถามกลายเปนการชน าค าตอบ บางครงใชค าถามปลายเปดใหครตอบวาใชหรอไมและพบวาในการสมภาษณทงสามครง ค าถามทใชไมคงท โดยบางค าถามไมไดใชกบครบางคน 2.3 ครตองใชเวลาคด บางค าถามครตอบตะกกตะกก บางครงตอบไมตรงค าถามหรออธบายไมชดเจน และสวนมากครอธบายค าตอบเกยวกบแนวคดธรรมชาตของวทยาศาสตร โดยอางองจากการจดการเรยนการสอน 2.4 ค าตอบทไดรบคอนขางกวาง การวเคราะหค าตอบจงตองใชเวลามาก และบางค าตอบไมลกและไมครอบคลมทตองการวดอยางเพยงพอ การวเคราะหความเขาใจของครในบางดาน จงขาดความชดเจน

3. แนวคดธรรมชาตของวทยาศาสตรและความเขาใจตอการจดการเรยนรเกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรของครประถม พบวา 3.1 ครมความคดวาวทยาศาสตร คอ วชาทตองมการปฏบตเพอฝกใหนกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและทกษะการคดวเคราะห วทยาศาสตรเปนวชาทมความแตกตางจากวชาอน ๆ เพราะมกระบวนการจ านวนมากและตองการตวอยางทเปนรปธรรม 3.2 ครไมสามารถแสดงความคดเหนทชดเจนเกยวกบลกษณะและประเภท ตาง ๆ ของความรทางวทยาศาสตร (ขอเทจจรง มโนคต กฎหรอหลก และทฤษฎ)

3.3 ครมความคดวาความรทางวทยาศาสตรไดมาจากการศกษาคนควา โดยการอานและศกษาขอมลจากหนงสอ เอกสาร และมการลงมอปฏบตการทดลอง การสงเกต การจดบนทก และการประดษฐคดคน แสวงหาสงแปลกใหม 3.4 ครมความเหนวานกวทยาศาสตร คอ บคคลทมความอยากรอยากเหน มลกษณะเปนคนชางสงเกต ชางวเคราะห ชอบคนควาทดลองพสจนและประดษฐสงตาง ๆ ชอบการส ารวจและทองเทยวทศนศกษา อกทงมบคลกภาพเหมอนหนอนหนงสอ ใจเยน และเปนคนเงยบ ๆ 3.5 ครมความคดวาวทยาศาสตรเกยวของกบเทคโนโลยในแงของการประดษฐสงของและเทคโนโลย คอ การน าเอาสงทวทยาศาสตรคดคนขนหรอหลกการทางวทยาศาสตรมาใช และเทคโนโลยเกดจากการพฒนาและความเจรญกาวหนาของนกวทยาศาสตร

94

ปยมาศ แปงยาแกว ( 2551 : 75 - 76) ไดศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 6 และพฤตกรรมทพงประสงคดวยวธการจดการเรยนรแบบโยนโสมนสการ จ านวน 6 แผน แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนและแบบประเมนพฤตกรรมทพงประสงค ผลการศกษา พบวา ผลสมฤทธทาง การเรยนของนกเรยนในกลมทดลองและกลมควบคมหลงการเรยนมความแตกตาง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และนกเรยนทเรยนรแบบโยนโสมนสการมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานกเรยนทเรยนแบบวธปกตและพฤตกรรมทพงประสงคของนกเรยนทเกดขนขณะเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรองธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลยของกลมทดลองสงกวานกเรยนทเรยนดวยวธปกตอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 สทธดา จ ารส , นฤมล ยตาคม และ พรทพย ไชยโส (2552 : 360 - 374) ไดศกษาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนวทยาศาสตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2549 จ านวน 135 คน จากโรงเรยนรฐบาล 3 แหง ในเขตกรงเทพมหานคร เกบรวบรวมขอมลใชแบบสอบถามความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร ผลการศกษาพบวา นกเรยนสามารถบอกลกษณะของวทยาศาสตรในหลายแงมม แตพบวา นกเรยนยงมความเขาใจคลาดเคลอนในเรองวธการหาความรทางวทยาศาสตร ความหมายและทมาของกฎและทฤษฎ ปจจยทสงผลตอการท างานของนกวทยาศาสตรและผลกระทบของสงคมและวฒนธรรมทมตอวทยาศาสตร