หลกการและปรชญาการศกษา

รายวชาความเปนคร รหสวชา 106201

จดท าโดย

นาย จตพงษ แสงชยวรคณ รหส5680111124

นายธวชชย จตกลา รหส5680111129

นายบวร บารศร รหส5680111132

นาย มงคลชย นาคเกษม รหส5680111133

นายเสร ค านนดา รหส5680111138

นาย อดเทพ ค าสอน รหส5680111139

โปรแกรมวชาเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา – คอมพวเตอรศกษา

ชนปท 2 หม 1

เสนอ

ดร.ศกดชย ภเจรญ

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2556

มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

ค ำน ำ รายงานนเปนสวนหนงของการเรยนการสอนรายวชาความเปนคร รหสวชา 106201 ภาคเรยนท 2

ปการศกษา 2557 โดยรายงานเรองหลกการศกษาปรชญาและแนวคดทฤษฎทางการศกษามจดประสงคเพอเผยแพรเนอหาหลกการศกษาปรชญาและแนวคดทฤษฎการศกษาทคณะผจดทาไดศกษามาซงรายงานนมเนอหาเกยวกบปรชญาการศกษาแนวคดทางการศกษาและทฤษฎทางการศกษา

ผจดทาหวงวารายงานเลมนจะใหความร และเปนประโยชนแกผทอยากจะศกษาหลกการศกษาปรชญาและแนวคดทฤษฎการศกษาไดไมมากกนอย หากรายงานเลมนมขอผดพลาดประการใด ผจดทาตองขออภยมา ณ ทนดวย

คณะผจดท า

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

1

หลกการและปรชญาการศกษา

ควำมหมำยของกำรศกษำ

การศกษาในความหมายทวไปอยางกวางทสดเปนวธการสงผานจดมงหมายและธรรมเนยมประเพณ

ใหด ารงอยจากรนหนงสอกรนหนง โดยทวไปการศกษาเกดขนผานประสบการณใด ๆ ซงมผลกระทบเชงพฒนา

ตอวธทคน ๆ หนงจะคด รสกหรอกระท า แตในความหมายเทคนคอยางแคบ การศกษาเปนกระบวนการอยาง

เปนทางการซงสงคมสงผานความร ทกษะ จารตประเพณและคานยม ทสงสมมาจากรนหนงไปยงอกรนหนง

นนคอ การสอนในสถานศกษา ส าหรบปจจบนนมการแบงระดบชนทางการศกษาออกเปนขนๆ เชน การศกษา

ปฐมวย ประถมศกษา มธยมศกษา ทงนรวมไปถงระดบอาชวศกษา อดมศกษา และการฝกงานการศกษา

ยง ยคส รสโซ (Jean Jacques Rousseau) ไดใหความหมายของการศกษาไววา การศกษา

คอ การปรบปรงคนใหเหมาะกบโอกาสและสงแวดลอมทเปลยนไป หรออาจกลาวไดวา การศกษาคอการน า

ความสามารถในตวบคคลมาใชใหเกดประโยชน

โจฮน เฟรดเดอรค แฮรบารต (John Friedich Herbart) ใหความหมายของการศกษาวา

การศกษาคอ การท าพลเมองใหมความประพฤตด และมอปนสยทดงาม

เฟรด ดเอรค เฟรอเบล (Friedrich Froebel) การศกษา หมายถง การพฒนาบคลกภาพของเดก

เพอใหเดกพฒนาตนเอง

จอหน ดวอ (John Dewey) ไดใหความหมายของการศกษาไวหลายความหมาย คอ

1. การศกษาคอชวต ไมใชเตรยมตวเพอชวต

2. การศกษาคอความเจรญงอกงาม

3. การศกษาคอกระบวนการทางสงคม

4. การศกษาคอการสรางประสบการณแกชวต

คารเตอร ว. กด (Carter V. Good) ไดใหความหมายของการศกษาไว 3 ความหมาย คอ

1. การศกษาหมายถงกระบวนการตาง ๆ ทบคคลน ามาใชในการพฒนาความร ความสามารถ เจตคต ความ

ประพฤตทดมคณคา และมคณธรรมเปนทยอมรบนบถอของสงคม

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

2

2. การศกษาเปนกระบวนการทางสงคมทท าใหบคคลไดรบความรความสามารถจากสงแวดลอมทโรงเรยนจด

ขน

3. การศกษาหมายถงการถายทอดความรตาง ๆ ทรวบรวมไวอยางเปนระเบยบใหคนรนใหมไดศกษา

ม.ล.ปน มาลากล การศกษาเปนเครองหมายทท าใหเกดความเจรญงอกงามในตวบคคล

ดร. สาโช บวศร การศกษา หมายถง การพฒนาบคคลและสงคมทท าใหคนไดมการเรยนร และ

พฒนาขนไปสความเปนสมาชกทดของสงคม

พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ระบวา “การศกษา เปนกระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอก

งามของบคคลและสงคมโดยการถายทอดความร, การฝกการอบรม, การสบสานทางวฒนธรรม,การสรางสรรค

จรรโลงความกาวหนาทางวชาการ, การสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอมสงคมการเรยนรและ

ปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต”

สรป การศกษา เปนกระบวนการใหสงเสรมใหบคคลเจรญเตบโตและมความเจรญงอกงามทาง

กาย อารมณ สงคม และสตปญญาจนเปนสมาชกของสงคมทมคณธรรมสง

หลกกำรจดกำรศกษำไทยในอนำคต

การจดการศกษาไทยในอนาคตพงยดหลกการพนฐาน 10 ประการ (ทศลกษณะ) คอ

1. หลกกำรผลตมนษยสมบรณแบบ (Perfect Man) เปนการจดการศกษาเพอผลตประชาชนทเปน

คนไทยอยางสมบรณ ไมใชเปนคนไทยแตขาดส านกในความเปนไทย เหนคณคาศาสตร วทยาการ วฒนธรรม

และวถชวตไทยดกวาของตางชาต

2. หลกควำมพอเพยงในกำรด ำเนนชวต (Self-Sufficiency) เปนจดการศกษาทเนนการด ารงชวต

บนพนฐานความพอเพยง มงความอยเยนเปนสข มากกวาการด ารงชวตทแขงขนความฟงเฟอ ฟมเฟอย

3. หลกกำรเสรมสรำงลกษณะควำมเปนไทย (Thai Uniqueness) เปนจดการศกษาทสงเสรม

ลกษณะไทยโดยผสมผสาน เปลยนผานและตอยอดประสบการณ (Transformative Education) เนนศกษาท

ยดประสบการณเปนแกน (Centrality of Experience) วเคราะหใครครวญ (Critical Reflection) และเสวนา

(Rational Discourse) น าไปสการเรยนท ลมลก (Deep learning) และพฒนาการคดอยางเปนอสระ

(Autonomous Thinking) โดยผานกระบวนการสรางองคความร (Construing) ตรวจสอบ (Validating) และ

ปรบ/ตความหมาย (Reformulating) เพอคนหาความหมายของประสบการณทไดรบใหมหรอสงทเรยน บน

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

3

พนฐานจดมงหมาย การตดสนใจ ความเชอ ความรสกและคานยมเปนของผเรยนเองโดยปราศจากการถก

ครอบง าอยางไร เหตผลจากปจจยภายนอก

4. หลกกำรจดสมดลควำมเชอตำมวถไทย (Balancing Spiritual and Materialism) เปนจด

การศกษาเพอสรางสมดลความเชอทางจตนยมและวตถนยม และมงความรควบคคณธรรม ไมงมงายฝายวตถ

นยมทเชอสงทตนสมผสไดดวยห ตา จมก ลน และสมผส หรอ งมงายสงทมองไมเหนโดยไมสามารถอธบาย

ทมาทไปได

5. หลกกำรจดสมดลกำรด ำเนนชวตแบบดงเดมและแบบใหม (Balancing Traditional and

Modern Ways of Life) เปนการจดการศกษาทสงเสรม การด าเนนวถชวตของสมาชกสงคมไทยแนวดงเดม

กบแนวใหม เพอเปนภมคมกนและธ ารงแกนแทความเปนไทย มใหแปรเปลยนหลงใหลกบวถชวตตางชาตดถก

ดแดลนความเปนไทยและวถไทย

6. หลกกำรพฒนำเนอหำสำระไทย (Thai Content-Based Curriculum) เปนการพฒนา

หลกสตรทเนนองคความรทอง “วถไทย” บนพนฐานของศาสตรและวทยาการ ทเปนภมปญญาไทย หลกสตร

ตองปรบเปลยนจากหลกสตรแบบองเนอหาสาระเปนหลกสตรแบบอง ประสบการณ ทมงใหท าเปนท าได

มากกวา การ “เรยนร”

7. หลกกำรพฒนำทกษะชวต (Developing Life Skills) การจดการเรยนการสอนพงเนนการ

พฒนาทกษะชวต เพอการด ารงชวตตามวถไทย มากกวาการสอนเนอหาสาระทไมไดน าไปใชในชวตจรงหรอมง

เรยนใหสง ขน มการสรางสภาพแวดลอมการศกษาทเออตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมจากการ เผชญ

ประสบการณ โดยรกษาสมดลระหวางการเรยนการสอนทผเรยนเปนศนยกลาง การเรยนการสอนทไดรบการ

ชน าแนวทางการด ารงชวตทด มคณภาพและคณธรรม

8. หลกกำรพฒนำบำนในโรงเรยน (Developing Home-in-School Concept) เปนการสราง

สภาพแวดลอมสถานศกษาทเปนเวทจ าลองสงคมดวยการพฒนาบานใน โรงเรยน มแหลงความร แหลงพฒนา

ประสบการณ และแหลงบรการเพอพฒนาองคกรการเรยน (Learning Organization) สงเสรม เตมเตมความร

และประสบการณแกผเรยน ผสอน และสมาชกในสงคม

9. หลกกำรพฒนำฐำนควำมรและกำรจดกำรควำมร (Developing Knowledge Bases and

Knowledge Management) เปนการพฒนาฐานความร ศนยความร และการจดการความรเพอพฒนาและ

สงเสรมนสยการศกษาหาความรอยางตอ เนองตลอดชวต (Life-long education) และควบคชวต (Life-

along education) ดวยการเชอมโยงโครงขายและเครอขายเทคโนโลยและสอสารการศกษา และเทคโนโลย

สาระสนเทศอยางทวถงทงระดบชาต ระดบภมภาค ระดบเขตการศกษา และระดบทองถน

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

4

10. หลกกำรบรณำกำรประเมนครบวงจร ( Integrating Full Cycle Evaluation) การประเมน

การศกษาตองครอบคลมการประเมนครบวงจร ทมสมดลการประเมนกระบวนการและการประเมนผลลพธ

และเนนการประเมนการเปลยนแปลง ผจญผสมผสาน เผดจและตอยอดประสบการณตามจดมงหมาย การ

ตดสนใจ ความเชอ คานยมและการพฒนาความคดอยางอสระ

ควำมหมำยของปรชญำ

ค าวา “ปรชญา” ตามพจนานกรมหมายถง "วชาวาดวยหลกแหงความรและความจรง" ซงมผน าเอา

ปรชญาไปเกยวของกบบคคล เชน กลาววา ปรชญาของคนน เปนอยางนอยางนน ซงความหมายของปรชญาใน

ลกษณะเชนนจะหมายถงความคดเหนหรอความเชอของแตละบคคล โดยแตละบคคลจะมความเชอหรอความ

คดเหนทแตกตางกนไป ทงนขนอยกบพนฐานทางสงคม ครอบครว และธรรมชาตของบคคลผนน

ค าวา “ปรชญา” จะตรงกบภาษาองกฤษวา “Philosophy” และมาจากรากศพทในภาษากรกวา

“Philosophia”ซงประกอบขนมาจากศพทค าวา “Phileo” แปลวา “รก” และ “Sophia” แปลวา “ภม

ปญญา” หรอ wisdom ดงนนปรชญาจงมความหมายตามรากศพทวา “ความรกทมตอภมปญญา” ภมปญญา

เปนเรองของกระบวนการคดทเกยวกบเรองตางๆ ภมปญญานอาจจะไดมาโดยวธใดวธหนง หรอหลายๆวธ

ประกอบกนไดแก การสงเกต การจดจ า การประเมนคา การเขาใจถงเรองจตใจ และวญญาณ การเขาใจถง

ธรรมชาตของความเปนไปและการเรยนร เปนตน ดงนน หากจะพจารณาถงความหมายของปรชญาในทศนะ

ของนกวชาการแลว กลาวไดวา “ปรชญา” คอ “วธการคดอยางมระเบยบเกยวกบสงตางๆทมอยแลว หรอเปน

ความพยายามทจะคนหาความสอดคลองของแนวความคด และประสบการณทงหมด” (Kneller, 1964 อาง

ถง สงด อทรานนท, 2532)

ปรชญำกบปรชญำกำรศกษำ

ปรชญาหรอปรชญาทวไปกบปรชญาการศกษามความใกลชดกนมาก ปรชญาทวไปเปนการศกษา

เกยวกบความจรง วธการคนหาความจรงและคณคาของสงตางๆในสงคม แตปรชญาการศกษาเปนการน าเอา

ปรชญาทวไปมาประยกตเพอน าไปจดการศกษา ซงการจดการศกษาท าไปเพอพฒนาบคคลพฒนาสงคมชมชน

ใหเกดความสงบสข อยรวมกนอยางมความสข ดงนน ปรชญาทวไปกบปรชญาการศกษาจงมความสมพนธกน

อยางแยกไมออก

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

5

การทกลาววาปรชญากบปรชญาการศกษามความเกยวของและสมพนธอยางใกลชดกนนน อาจ

พจารณาไดจากนกปรชญาและนกการศกษาทมแนวคดชนน าตงแตสมยโบราณจนถงสมยปจจบนมกเปนบคคล

คนเดยวกน เชน John Locke, Immanuel Kant, Johann Herbart, John Dewey เปนตน นอกจากน ไม

เพยงแตจดเรมตนและววฒนาการของปรชญาและปรชญาการศกษาเทานนทเหมอนกน แตทงปรชญาและ

ปรชญาการศกษายงมความเกยวของสมพนธอยางใกลชดกนอกดวย กลาวคอ ทงปรชญาและปรชญาการศกษา

จะสนใจเกยวกบเรองราวของมนษย ซงไดแกธรรมชาต ความร ความสมพนธ และพฤตกรรมของมนษย และ

ขณะเดยวกนสาขาวชาทงสองตางกมความสนใจรวมกนในเรองทจะท าใหชมชน สงคม ประเทศชาต และชวต

ความเปนอยดขน มสนตและอยรวมกนอยางมความสข

ลกษณะของปรชญำกำรศกษำ

ไดกลาวมาแลววาปรชญาการศกษาเปนปรชญาทประยกตมาจากปรชญาบรสทธ ดงนนลกษณะของ

ปรชญาการศกษากจะมความคลายคลงกบปรชญาบรสทธนนเอง กลาวคอ ปรชญาการศกษาจะเกยวของกบ

อภปรชญา (Metaphysics) ญาณวทยา (Epistemology) และคณวทยา (Axiology) เชนเดยวกนปรชญาทวไป

1. อภปรชญำ (Metaphysics หรอ Ontology) เฉพาะทเกยวของกบการศกษา

เรองทเกยวของกบอภปรชญา ไดแก การเรยนรเพอหลกความจรงตางๆ ตวอยางเชน การกลาววา"มนษยศกษา

เพอหลกความจรงตางๆ" สงทนกศกษาจะตองคดตอไปกคอ "ความจรงคออะไร" ความจรงอาจจะเปนวตถหรอ

สงทรบรดวยการสมผสทง 5 คอ ตา ห จมก ลน และกาย กได หรอความจรงอาจจะเปนสงทไมมตวตน เปน

นามธรรมกได เชน ความจรงทเกยวของกบศาสนา ความด ความถกตองดงาม ค าถามตางๆ ทมกถกใชในทาง

วทยาศาสตร วรรณคด กมกจะเกยวของกบอภปรชญาอยมาก นกการศกษาผทไมมความรความเขาใจถง

อภปรชญาดพอ กยอมจะเกดความยากล าบากในการทจะอธบายปญหาตางๆกบผเรยนใหเขาใจโดยแจมแจง

2. ญำณวทยำ (Epistemology) และตรรกวทยำ (Logic) ทเกยวของกบการศกษา

ญาณวทยา (Epistemology) เปนเรองทเกยวของกบธรรมชาตของความจรง สวนตรรกวทยา เปนเรองท

เกยวของกบกฎเกณฑทมาจากเหตผล ทงญาณวทยาและตรรกวทยาจงเปนเรองทเกยวของกบความเขาใจ

ปรชญาในสาขาน กจะท าใหสามารถจดการศกษาหรอวเคราะหปญหาทางการศกษาดวยวธการอยางฉลาด

3. คณวทยำ (Axiology) ทเกยวของกบการศกษา

คณวทยาเปนการศกษาเกยวกบคณคา สามารถจ าแนกออกเปน 2 แขนง คอ สนทรยศาสตร (Aesthetic)

และจรยศาสตร (Ethics) ค าถามหลกของคณวทยาคอ "อะไรคอความด ความงาม" อยางไรกตามนกจรย

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

6

ศาสตรกบนกการศกษาตางกไมไดสนใจทจะตงระบบจรยธรรมใดๆขนมา แตทงนกจรยศาสตรกบนกการศกษา

ตางกศกษาพนฐานทางการศกษาวา อะไรคอความด อะไรคอความชว อะไรคอความสวยงาม หรออะไรคอ

ความนาเกลยด

ปรชญำกำรศกษำ

ปรชญาการศกษาเปนปรชญาทประยกตมาจากปรชญาทวไป โดยมความเกยวของสมพนธกนดงตาราง

ท 1

ตารางท 1 เปรยบเทยบปรชญาทวไปและปรชญาการศกษา

สมย ปรชญำทวไป ปรชญำกำรศกษำ สมยเกำ จตนยม (Idealism)

สจนยม (Realism) สารตถนยม (Essentialism)

นโอ-ธอมสซม (Neo-Thomism) นรนตรนยม (Perenialism) สมยปจจบน ปฎบตนยม (Pragmatism) ภาวะนยม (Existentialism)

ปฏรปนยม (Reconstructionism) แนวคดใหม ภาวะนยม (Existentialism)

ปร ชญาว เ คราะห ( Philosophical Analysis)

ภาวะนยม (Existentialism) ปรชญาว เคราะห (Philosophical Analysis

ปรชญาการศกษาในกลมตางๆมพนฐานจากความเชอหรอแนวคดดานปรชญาแตกตางกนออกไป และ

เนองจากการศกษาเปนศาสตรประยกต ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทนกการศกษาและนกพฒนาหลกสตร

จะตองศกษาถงแนวคดตางๆของปรชญา เพอเปนแนวคดเพอท าความเขาใจและมองปญหาตางๆไดอยางแจม

แจง นอกจากนยงจะท าใหเกดการวเคราะหเปรยบเทยบเพอใหเกดแนวความคดใหมๆดานการศกษาไดอก

ตอไป ดงนนเพอใหเกดความเขาใจในแนวความคดของปรชญาการศกษากลมตางๆจะขอกลาวถงปรชญา

การศกษาเฉพาะในสวนทสามารถสะทอนใหเหนถงแนวทางการจดการศกษาและการเรยนการสอนทผานมา

เปนล าดบดงตอไปน

1.ปรชญำสำรตถนยม (Essentialism)

ปรชญาสารตถนยม มลกษณะอนรกษวฒนธรรมของสงคม ซง บราเมลต ไดเปรยบเทยบการศกษา

แบบนวา"เปนแนวทางทน าไปสการอนรกษวฒนธรรมของสงคม " ซงปรชญาสารตถนยมมรากฐานมาจาก

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

7

ปรชญา 2 กลมคอ ลทธจตนยม (Idealism) และลทธสจนยม (Realism) เนองจากปรชญาทง 2 ลทธนมความ

เชอพนฐานแตกตางกน ดงนนจงจะขอกลาวถงปรชญาสารตถนยมโดยแยกออกเปน 2 กลมตามรากฐานของ

ปรชญาดงเดมดงน

1.1 ปรชญาสารตถนยมตามแนวของลทธจตนยม

นโยบายทางสงคม ปรชญาสารตถนยมตามแนวของลทธจตนยมถอวา บคคลเปนสวนหนงของสงคม

และเปนเครองมอของสงคม ดงนนบคคลจะตองอทศตนเพอสงคมทตนเองอาศย นอกจากนนยงมความเหนวา

สงทส าคญทสดซงสงคมจะตองกระท าคอ การสะสมมรดกของสงคมไวใหคนรนตอไป และสบทอดวฒนธรรมใน

สงคมใหคงอยตอไป

ดงนนเปาหมายทางการศกษาตามความเชอดงกลาว ตามทศนะของนกปรชญากลมน จงมความเหน

วาโรงเรยนจะตองพฒนาคณธรรม รกษาไวและถายทอดซงคณธรรมของสงคมในอดตใหคงอยตลอดไปยง

บคคลรนตอๆไป ดงนนสงใดกตามทสงคมยอมรบวาเปนสงทเปนความจรง หรอเปนสงทดงามแลว โรงเรยน

หรอสถานศกษาจะตองถายทอดสงนนไปสอนชนรนหลงตอไป

1.2 ปรชญาสารตถนยมตามแนวของลทธสจนยม

นโยบายทางสงคม ปรชญาสารตถนยมตามแนวลทธสจนยม ไดก าหนดนโยบายทางสงคมในลกษณะ

ใกลเคยงกบลทธจตนยมซงเนนการอนรกษวฒนธรรมอนเปนมรดกของสงคมเชนเดยวกน แตมรดกทางสงคมใน

ทศนะของนกปรชญากลมนจะหมายถง ทกสงทกอยางทมนษยจะตองเรยนรเกยวกบกฎเกณฑทางธรรมชาต

จดมงหมายทางการศกษา ควรมวตถประสงคดงนคอ 1)เพอคนหาความจรงตางๆทมอย 2) เพอขยาย

ความจรงและผสมผสานความจรงทไดรแลว 3) เพอใหมความรเกยวกบชวตโดยทวไป และเกยวกบหนาทใน

อาชพตางๆ โดยเฉพาะอยางยงความรความจรงทมทฤษฎสนบสนน 4) เพอท าการถายทอดสงตางๆทแจงชดอย

แลวใหคนรนหนมสาวและคนชรา

โดยสรปแลว กลมปรชญาสารตถนยม เนนการถายทอดทกสงทกอยางทเปนหลกเปนแกนของสงคมใน

ดานความรทเปนพนฐานเปนหลก สวนดานทกษะกเนนทกษะทจ าเปนในการแสวงหาความรเพอการด ารงชวต

การจดการเรยนการสอนเนนการรบหรอปฏบตตามระเบยบวนยซงไดก าหนดไวอยางเขมงวดกวดขนไมใชเลอก

เรยนอะไรงายๆ ความเจรญกาวหนาหรอความคดรเรมขนกบครผสอนจะเปนผจดหามาให ครเปนแบบอยาง

ฉะนนครตองไดรบการฝกฝนอบรมมาอยางด เนนใหผเรยนรบรและการจ า

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

8

2. ปรชญำนรนตรนยม (Perenialism)

ปรชญานรนตรนยม เปนปรชญาการศกษาทประยกตมาจากปรชญาบรสทธลทธ Neo-Thomism ซง

มแนวความเชอวา "ความจรงและความดสงสดยอมไมเปลยนแปลง หรอเปนสงทเรยกวา อมตะ" โดยเฉพาะ

เรองของความรคานยมและวฒนธรรมทด ไมวาจะอยทแหงหนใดกเปนสงทดเสมอไมวาเวลาจะเปลยนไป

ปรชญานรนตรนยมจะมแนวความคดพนฐานดงน

นโยบายสงคม ปรชญานรนตรนยมไดเนนความส าคญของความคงทหรอความไมเปลยนแปลง ดงนน

ในทศนะของนกปรชญากลมนจงถอวา ความจรงหรอความรในอดตยอมสามารถน ามาใชไดในปจจบน และถอ

วาศลธรรมและความรตางๆ มาจากวดและมหาวทยาลย ส าหรบโรงเรยนทต ากวาระดบอดมศกษาจะม

ความส าคญตอการเปลยนแปลงสงคมนอยมาก

จดมงหมายทางการศกษา จดมงหมายสงสดของการศกษาทจดส าหรบคนทกคนในสงคม และทกยค

ทกสมยจะมความเหมอนกน นนกคอจะเปนการพฒนาสตปญญาและความสามารถของคนในสงขน

โดยสรปแลวเมอเปรยบเทยบกบปรชญากลมสารตถนยแลว ปรชญากลมนรนตรนยม เนนหนกไป

ทางดานการพฒนาปญญา การใชเหตผล โดยยดความรทไดรบการยอมรบแลวมากกวาแนวความรใหมๆ จงมก

ถกมองวาอยในกลมพวกหวสงกลมพวกนกปราชญ จนลมไปวาผเรยนกลมปญญาปานกลางและต ากสามารถ

เปนพลเมองดและสามารถท าประโยชนใหกบสงคมไดเชนกน

3. ปรชญำพพฒนนยม (Progressivism)

ปรชญาพพฒนนยม เปนปรชญาทประยกตมาจากปรชญาบรสทธกลมปฏบตนยม พพฒนนยม

หมายถง การนยมหาความรอยางมอสระภาพ มเสรภาพในการเรยน การคนควา การทดลอง เพอพฒนา

ประสบการณและความรอยเสมออยางไมหยดนง แนวความคดเกยวกบการจดการศกษาตามปรชญาพพฒน

นยมมดงน

นโยบายทางสงคม นกปรชญาการศกษากลมพพฒนานยมจะถอวาโรงเรยน เปนเครองมอของสงคมท

จะถายทอดวฒนธรรมอนเปนมรดกของสงคมใหไปสอนชนรนหลง โรงเรยนทดควรจะตองสามารถสะทอนให

เหนถงสงตางๆซงเปนทยอมรบในสงคม และควรจะน านกเรยนไปสความสขในชวตของมนษยในอนาคต การ

ด าเนนการตางๆ ตามปรชญาการศกษากลมนจะเนนวธการประชาธปไตย

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

9

เปาหมายการศกษา นกปรชญากลมพพฒนานยมมความเหนวาเปาหมายทส าคญทสดของการศกษาก

คอการสรางสถานการณทจะสรางความกาวหนาใหแกผเรยนใหมากทสดเทาทจะท าได และถอวาโรงเรยนเปน

สถาบนทจะตองมสวนในการเปลยนแปลงทางสงคมใหดขน

4.ปรชญำปฏรปนยม (Resonstructionism)

ปรชญาปฏรปนยม มรากฐานมาจากปรชญาปฏบตนยม (Pragmatism) เชนเดยวกบปรชญาพพฒน

นยม และโดยทวไปถอวาเปนสวนหนงของปรชญาการศกษาแบบพพฒนนยม บดาของปรชญาการศกษาปฏรป

นยมน คอ Theodor Brameld

นโยบายทางสงคม กลมปฏรปนยมมความเชอวา การศกษาควรจะเปนเครองมอโดยตรงส าหรบการ

เปลยนแปลงสงคม ในภาวะทสงคมก าลงเผชญปญหาตางๆอยนน การศกษาควรจะมบทบาทในการแกปญหา

และพฒนาสงคมใหดขน

เปาหมายการศกษา การศกษาควรจะมงใหผเรยนสนใจและตระหนกในตนเอง สรางความรสกวา

ผเรยนเปนสมาชกของสงคม และสามารถปฏรปสงคมใหดขนได

แนวคดการศกษากลมปรชญาปฏรปนยม มงสรางการเปลยนแปลงและปฏรปสงคม ไปสสงคมใหมทม

ประชาธปไตย มความทดเทยมของบคคลในสงคม และเปนสงคมทมาจากประชาชนโดยแทจรงมใชสงคมของ

กลมใดกลมหนง การศกษาจงมงฝกใหผเรยนมเสรภาพในการคด ยดหยนมหลกในการท างาน เพอความ

เจรญรงเรองของสงคมทตนอาศย ผสอนตองไมทะนงวาเปนผรและเกงผเดยวแตตองพยายามประคบประคอง

และสนบสนนใหผเรยนไดท ากจกรรมตามทมงหมาย

แนวความคดใหมทางปรชญาการศกษา

ในปจจบนไดมแนวความคดใหมทางปรชญา 2 แนวคอ ปรชญาภาวะมนยม (Existentialism) และ

ปรชญาวเคราะห (Philosophical Analysi) ซงปรชญาทง 2 กลมน ไดสะทอนใหเหนจากการจดการศกษาใน

รปแบบใหมในบางแหง อยางไรกตามแนวความคดใหมนยงไมไดยอมรบกนเปนทแพรหลาย และอาจจะถอวา

เปนความคดทเกดขนเพอเพมทางเลอกในการจดการศกษามากกวาทน ามาใชกบการจดการศกษาโดยทวไป ดง

จะไดอธบายแนวความคดทง 2 กลมนพอสงเขปตอไปน

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

10

5. ปรชญำกำรศกษำกลมภำวะนยม (Existentialism)

Existentia มความหมายวา ความมอย หรอเปนแกนแทของความจรง ซงเนนการมอยของมนษยแต

ละคนซงมวงแวดลอมและสภาพของตนเอง ปรชญาการศกษากลมภาวะนยม เปนแนวความคดทเนนความพง

พอใจของผเรยนเปนรายบคคล ใหความส าคญกบเสรภาพ และความเปนตวของตวเองของแตละบคคล ซงเปน

หนาทของมนษยแตละคนทจะเลอกอยางเสร สรางลกษณะของตนเองตามแบบอยางตนเองปรารถนา การท

มนษยจะกระท าเชนนนไดจ าเปนตองมเสรภาพเปนส าคญ โดยจะเปนเสรภาพในการเลอกและตดสนใจ ซง

เสรภาพตองควบคไปกบความรบผดชอบตอการตดสนใจทมผลตอตนเองและผอนดวย

นโยบายสงคม กลมภาวะนยมมความเชอวา มนษยเกดมาบนโลกพรอมกบความวางเปลาไมมสาระ

อะไรตดมา ดงนนจงเปนหนาทของตวมนษยเองทจะตองพยายามคนหาตวเอง และเลอกสรางลกษณะของ

ตนเองทตนอยากจะเปน อาท เปนคร แพทย วศวกร ชาวนา ผเสยสละ เปนตน ในการเลอกบคคลมสทธ

เสรภาพปราศจากเงอนไข และกฎเกณฑของสงคมบบบงคบ

เปาหมายการศกษา มงใหผเรยนไดคนพบและรจกตนเอง โดยการทบทวน พจารณาใครครวญและ

ตรวจสอบตนเองอยเสมอๆ เพอใหเกดส านกทถกตอง การศกษาชวยใหผเรยนรศกยภาพของตนเอง

6.ลทธปรชญำวเครำะห (Philosophical Analysis)

ปรชญาวเคราะหมชอเรยกอยางอนคอ Analytic Philosophy, Scientific Empiricism ปรชญากลม

นเปนแนวความคดทเกดขนใหมซงเนนวธการวทยาศาสตร ใหความส าคญแกขอมลทงหมด และจะตองอาศย

วธการวเคราะห หรอตรวจสอบภาษาดวยความระมดระวง ดงนนปรชญากลมนจงเกยวของกบญาณวทยา

มากกวาอภปรชญา และคณวทยา ปรชญาวเคราะหจะอาศยหลกการของอภปรชญาและคณวทยามาเกยวของ

กบการวเคราะหในแตละเรองเทานนเอง

เมอน าเอาปรชญามาวเคราะหมาใชกบการศกษากจะพบวาสวนใหญจะเกยวของกบการวเคราะห

ความคดรวบยอดทางการศกษา ขอถกเถยง ขอความโฆษณาชวนเชอ และขอความตางๆ ตวอยางเชน การ

พยายามจะอธบายวาการสอนคออะไร การสอนแตกตางจากการอบรมอยางไร และการสอนตางจากการเรยน

อยางไร หรอการทจะพยายามพจารณา

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

11

ควำมสมพนธของปรชญำกำรศกษำกบกำรพฒนำหลกสตรและกำรสอน

เนองจากปรชญาการศกษาเปนเรองทเกยวของกบแนวคดในการจดการศกษา ดงนนปรชญาการศกษา

จงมอทธพลตอการพฒนาหลกสตรโดยตรง สงคมใดทมแนวความคดเกยวกบปรชญาการศกษาในลกษณะใด

ลกษณะหนงแนวคดอนนนกจะสะทอนใหเหนไดจากการจดหลกสตร การจดการเรยนการสอน และการวดและ

ประเมนผลการเรยนการสอน ซงพจารณาไดจากแนวทางการจดการเรยนการสอนตามลทธปรชญาการศกษา

ดงไดกลาวมาแลว ดงนนอาจกลาวไดวาปรชญาการศกษาเปนรากฐานทส าคญหนงของการพฒนาหลกสตร พอ

สรปไดดงน

1) ในสวนอภปรชญา จะเปนรากฐานของการก าหนดเปาหมายการศกษา โดยเหตนความส าเรจหรอ

ความลมเหลวทางการศกษาจงขนอยกบความเขาใจในเรองอภปรชญาอยเปนอนมาก ถานกพฒนาหลกสตรม

ความเขาใจในอภปรชญาดกยอมจะสามารถตงจดมงหมายของหลกสตรไดอยางเหมาะสม

2) ในสวนของญาณวทยา และตรรกวทยา เปนเรองทเกยวของกบการแสวงหาความร มกมอทธพล

โดยตรงตอการจดการเรยนการสอน ซงเปนสวนของการน าหลกสตรไปใช กลาวคอ การทพยายามแสวงหา

วธการทเหมาะสมเพอใหการเรยนการสอนบงเกดผลสมฤทธสงสดนน ถอไดวา เปนเรองทเกยวของกบญาณ

วทยาและตรรกวทยาโดยตรง

3) ในสวนของคณวทยานน นกพฒนาหลกสตรจ าเปนจะตองมความเขาใจในสงคมทอยนนมอะไรด

อะไรงาม สงไหนด สงไหนเลว ฯลฯ ถานกพฒนาหลกสตรมความเขาใจเกยวกบคณวทยาดแลว กยอมสามารถ

จะเลอกสรรหรอก าหนดเนอหาสาระทเหมาะสมไวในหลกสตรตอไป

ปรชญำกำรศกษำกบกำรพฒนำหลกสตรในประเทศไทย

ธรรมชาตของศาสตรทางการศกษานน กลาวไดวา การศกษาเปนศาสตรประยกต (applied science)

ดงนนแนวคดตลอดจนวธการจดการศกษาจงไดน าเอาความรตางๆทไดจากศาสตรสาขาตางๆมาเปนแนวทาง

ในการด าเนนการจดการศกษา โดยศาสตรทางการศกษาจะพยายามเลอกสรรเอาเฉพาะสงทมความส าคญและ

จ าเปนหรอสามารถน าไปปฏบตได มากเปนสวนประกอบในการจดการศกษา วธ การเลอกสรรสงตางๆจะ

ครอบคลมไปถงการเลอกสรรศาสตรตางๆ ในระดบสาขาวชา และเลอกสรรเนอหาสาระในระดบยอยซงอย

ภายในแตละสาขาวชาอกดวย

ในเรองปรชญาการศกษากเชนเดยวกน เนองจากปรชญาแตละลทธจะมทงขอดและขอจ ากดในแตละ

สงคมกลาวอกนยหนงกคอจะเปนขอจ ากดอยางยงถาจะน าเอาปรชญาลทธใดลทธหนงมาใชกบสงคมไทย

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

12

โดยตรง การจดการศกษาของไทยในอดต ระหวางป พ.ศ.2411-2547 อาจกลาวไดวา เปนไปตามแนวสารตถ

นยม (วทย วศทเวทย อางถงในสงด อทรานนท, 2532) แตในปจจบนอาจเปนการยากทจะบอกวาปรชญา

การศกษาในหลกสตรไทยเปนไปตามลทธปรชญาใด ซงอาจจะบอกไดเพยงแตวาโดยสวนใหญนน มความ

สอดคลองกบลทธใดหรอปรชญาใดมากทสดเทานน ตวอยางเชน อาจบอกไดเพยงวาหลกสตรประถมศกษา

พ.ศ. 2503 นน มความสอดคลองกบลทธปรชญาแบบสารตถนยม มากทสด หรอหลกสตรประถมศกษา

พทธศกราช 2521 นนมความสอดคลองกบปรชญาลทธปฏรปนยมมากทสด ทกลาวหลกสตรของไทยมความ

สอดคลองกบลทธปรชญาแบบนนแบบนมากทสดนน เปนเพยงการกลาววาสวนใหญเทานน แนวคดในการจด

การศกษาคอนของไปในลทธปรชญาใดปรชญาหนงเทานน ไมไดหมายความถงวาทกอยางจะเปนไปตาม

แนวคดของปรชญาลทธนนๆทงหมด ทงนอาจเนองจากวา นอกจากจะมแนวคดตามปรชญานนๆแลวยงม

ความคดจากปรชญาลทธอนๆผสมผสานอยดวย ปรชญาลทธอนๆผสมผสานอยดวย ปรชญาทเกดจากการ

ผสมผสานแนวความคดของปรชญาอนๆอย มชอเฉพาะวา "ปรชญาแบบผสมผสาน (Eclecticism)" โดย

ลกษณะเชนน

จงกลาวไดอกอยางหนงวา หลกสตรประถมศกษาของไทยเปนไปตามลทธปรชญาแบบผสมผสานกได

ซงแนวคดปรชญาแบบนจะท าการเลอกสรรเอาสวนทเหนวามความเหมาะสมจากปร ชญาลทธตางๆมา

ผสมผสานกนโดยไมยดลกทธใดลทธหนงโดยตรง

ความเปนคร | หลกการและปรชญาการศกษา

13

บรรณำนกรม

สงด อทรานนท. พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2532

กรต บญเจอ. ปรชญาลทธอตถภาวนยม. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช. 2522.

ไพฑรย สนลารตน. ปรชญาการศกษาเบองตน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2529.

อรวด รจเกยรตตจร. ปรชญาการศกษาเบองตน. ขอนแกน. ขอนแกนการพมพ. 2535. otpchelp. 2556. ภาพอนาคตการศกษาไทย (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.otpchelp.com/2-formality-

education.php. 22 มกราคม 2558