21
การประชุมวิชาการระดับชาติ สถาปัตย์กระบวนทัศน์..2560 B: สถาปัตยกรรมพื้นถิ่น และสภาพแวดล้อมทางวัฒนธรรม | 21 การจัดทําสื่อเผยแพร่งานวิจัยแบบพิพิธภัณฑ์เสมือน: เรือนพื้นถิ่นในลุ่มนํ้าน่านตอนบน เจษฎา สุภาศรี คณะศิลปกรรม และสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล ล้านนา บทคัดย่อ บทความนี้มีที่มาจากส่วนหนึ่งของ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดการองค์ความรู้เรื่องอัตลักษณ์และภูมิปัญญา ด้านที่อยู่อาศัยของท้องถิ่น : กรณีศึกษาพื้นที่ภาคเหนือ เรือนพื้นถิ่นในลุ่มน้ําน่านตอนบน โดยการเคหะแห่งชาติ ได้มี ข้อกําหนดให้เผยแพร่ชุดข้อมูลองค์ความรู้บนเว็บไซต์ ในรูปแบบ พิพิธภัณฑ์เสมือนเพื่อให้ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ โดยง่ายทุกที่ทุกเวลา ด้วยเครื่องมือและอุปกรณ์สื่อสารในปัจจุบัน บทความนีจึงมุ่งนําเสนอแนวคิดในการออกแบบพิพิธภัณฑ์เสมือนเรือนพื้นถิ่นในลุ่มน้ําน่านตอนบน ใน แนวทางซึ่ง ทําให้ผู้เข้าชมเกิดประสบการณ์ด้านการรับรู้ทางสถาปัตยกรรม ที่เชื่อมโยงการจัดแสดงชุดข้อมูลองค์ ความรู้อันเป็นผลจากโครงการศึกษาวิจัย กับวิถีชีวิตของผู้คนในเรือนพื้นถิ่นที่สัมพันธ์กับสภาพแวดล้อม เข้าไว้ด้วยกัน แบบชุมชนจําลองโดยผู้ออกแบบ ให้ความสําคัญต่อการก่อรูปและจัดวางตัวแบบสถาปัตยกรรม ใน 2 ส่วนหลักคือ แบบการจัดวางผังหมู่บ้านหรือชุมชน และแบบการจัดแสดงชุดข้อมูลองค์ความรู้บนผังเรือน ทั้งนี้จากการศึกษาวิจัย ผู้ออกแบบได้หยิบยกเอาองค์ประกอบ แม่น้ําน่านและวัฒนธรรมการใช้ที่ว่าง เติ๋นจากแบบเรือนพื้นถิ่นที่ทําการสํารวจศึกษา นํามาเป็นพื้นที่สร้างประสบการณ์การรับรู้ดังกล่าวให้เกิดขึ้นได้ใน พิพิธภัณฑ์เสมือน โดยคาดหวังว่าผลลัพธ์จากการออกแบบด้วยกระบวนการดังกล่าว จะนํามาซึ่งรูปแบบพิพิธภัณฑ์ เสมือน ที่มีอัตลักษณ์ของเรือนพื้นถิ่นที่ตั้งอยู่ในลุ่มน้ําน่านตอนบน ตลอดจนสะท้อนถึงภูมิปัญญาด้านที่อยู่อาศัยของ ท้องถิ่นอีกด้วย คําสําคัญ: พิพิธภัณฑ์เสมือน I เรือนพื้นถิ่น | ลุ่มน้ําน่านตอนบน I แม่น้ําน่าน

การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 21

การจดทาสอเผยแพรงานวจยแบบพพธภณฑเสมอน:

เรอนพนถนในลมนานานตอนบน

เจษฎา สภาศร คณะศลปกรรม และสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ลานนา

บทคดยอ บทความนมทมาจากสวนหนงของ โครงการศกษาวจยเพอจดการองคความรเรองอตลกษณและภมปญญา

ดานทอยอาศยของทองถน : กรณศกษาพนทภาคเหนอ เรอนพนถนในลมนานานตอนบน โดยการเคหะแหงชาต ไดมขอกาหนดใหเผยแพรชดขอมลองคความรบนเวบไซต ในรปแบบ “พพธภณฑเสมอน” เพอใหทกคนสามารถเขาถงไดโดยงายทกททกเวลา ดวยเครองมอและอปกรณสอสารในปจจบน

บทความน จงมงนาเสนอแนวคดในการออกแบบพพธภณฑเสมอนเรอนพนถนในลมนานานตอนบน ในแนวทางซง “ทาใหผเขาชมเกดประสบการณดานการรบรทางสถาปตยกรรม ทเชอมโยงการจดแสดงชดขอมลองคความรอนเปนผลจากโครงการศกษาวจย กบวถชวตของผคนในเรอนพนถนทสมพนธกบสภาพแวดลอม เขาไวดวยกนแบบชมชนจาลอง” โดยผออกแบบ ใหความสาคญตอการกอรปและจดวางตวแบบสถาปตยกรรม ใน 2 สวนหลกคอ แบบการจดวางผงหมบานหรอชมชน และแบบการจดแสดงชดขอมลองคความรบนผงเรอน

ทงนจากการศกษาวจย ผออกแบบไดหยบยกเอาองคประกอบ “แมนานาน” และวฒนธรรมการใชทวาง “เตน” จากแบบเรอนพนถนททาการสารวจศกษา นามาเปนพนทสรางประสบการณการรบรดงกลาวใหเกดขนไดในพพธภณฑเสมอน โดยคาดหวงวาผลลพธจากการออกแบบดวยกระบวนการดงกลาว จะนามาซงรปแบบพพธภณฑเสมอน ทมอตลกษณของเรอนพนถนทตงอยในลมนานานตอนบน ตลอดจนสะทอนถงภมปญญาดานทอยอาศยของทองถนอกดวย คาสาคญ: พพธภณฑเสมอน I เรอนพนถน | ลมนานานตอนบน I แมนานาน

Page 2: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

22 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

Presentation of Research Publications in Virtual museum:

Thai Vernacular Houses in the Upper Nan River Basin Jadsada Supasri Faculty of Arts and Architecture Rajamangala University of Technology Lanna abstract This article is from a part of Research Project for Knowledge Management of Thai identity and Local Wisdom on Housing Development in North Regions case study Thai verecular house in upper Nan river Basin By the National Housing Authority. they required to publish the knowledge pack on the website in the form of " Virtual Museum" So everyone can easily access anywhere, anytime. With today's communication tools and devices. This article aims to present the concept of architectural design. Thai verecular house in upper Nan river Basin virtual museum In the guidelines, Which is “ make the visitors to experience in architectural perception. Linked to the display of the knowledge set as a result of the research project. The people lifestyle in Vernacular house that related to the environment, As a Virtual community. ” The architect focus on forming and organizing Architectural style in 2 main parts; Layout of village or community and exhibition of Knowledge in vernacular house’s plan Based on the research. Designers have taken the elements of "Nan River" and the culture of space use " Teun" from the the surveyed Thai vernacular house. To form the experience place in virtual museums. Expect results from this design process will bring a virtual museum style, That have identity of Thai vernacular house that located in the Upper Nan Basin. It also reflects the wisdom of local residents as well. Key word: Virtual museum I Thai Vernacular houses | upper Nan river basin I Nan river

Page 3: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 23

1. ทมาและความสาคญ โครงการศกษาวจยเพอจดการองคความรเรองอตลกษณและภมปญญาดานทอยอาศยของทองถน :

กรณศกษาพนทภาคเหนอ เรอนพนถนในลมนานานตอนบน โดยการเคหะแหงชาต ไดมขอกาหนดใหเผยแพรชดขอมลองคความรบนเวบไซต ในรปแบบ “พพธภณฑเสมอน” ททกคนสามารถเขาถงไดงาย ทกททกเวลาดวยเครองมอและอปกรณสอสารในปจจบน

พพธภณฑเสมอน (Virtual museum)1 คอรปแบบการจดแสดงนทรรศการ ทอาศยความกาวหนาของเทคโนโลยคอมพวเตอรและระบบอนเตอรเนท เพอนาเสนอสอมลตมเดยหรอสอผสม เนนการสรางภาพแบบ 3 มต เพอใหผชมเกดความรสกคลายกบไดเขาไปชมพพธภณฑจรง เกดขนจากแนวความคดเรองความเปนจรงเสมอน (Virtual Reality) เปนวธการหนงของการเผยแพรขอมลและความรสสาธารณะโดยการนาเทคโนโลยสมยใหมมาเปนกลไกสาคญ ในการรวบรวมและเผยแพรขอมลไดอยางเทาเทยม ทวถง ทนสมย รวดเรวและมประสทธภาพ กรณศกษาตวแบบพพธภณฑเสมอนทนาสนใจและมลกษณะของโครงการทคลายคลงกน ไดแก พพธภณฑสถานแหงชาตพระนคร (Bangkok National Museum) ทจดแสดงผานเวบไซต โดยมแผนผงการเขาถงชดขอมลตางๆ ทนาสนใจและเปนแนวทางตอผออกแบบในการกาหนดรปแบบผงเวบไซดโครงการ (Site map) ตอไป

ภาพท 1: กรณศกษา แผนผงการเขาถงชดขอมล (site map) พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร

1 พพธภณฑเสมอนเรองทอยอาศยแบบประเพณลานนา. (2560). [ออนไลน}. เขาถงไดจาก: http://vmmaejam.nha.co.th/ (วนทคนขอมล: 1

พฤศจกายน 2560).

Page 4: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

24 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ขอสงเกตตอแบบสถาปตยกรรมพพธภณฑเสมอนดงกลาว กอรปขนจากการจาลองงานสถาปตยกรรมอาคาร พระราชวงบวรสถานมงคล หรอวงหนา ซงเปนสถาปตยกรรมไทยททรงคณคา2 ไดแก พระทนงศวโมกขพมาน พระทนงพทไธสวรรย พระทนงอศราวนจฉย เปนตน ซงในปจจบนไดทาหนาทเปนพพธภณฑสถานแหงชาต จดแสดงและเกบรกษาโบราณวตถ ศลปวตถ อนเปนสมบตสาคญของชาต ในการน รปแบบการนาเสนอดงกลาวจงเหมาะสมตอการยกขนเปนกรณศกษา ในการพฒนาสกระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมพพธภณฑเสมอนเรอนพนถนลมนานานตอนบน ทนอกจากผเขาชมจะไดศกษาเรยนรวตถจดแสดงตางๆ แลวยงไดประสบการณการรบรทางดานสถาปตยกรรมอนเปนเอกลกษณชวยสงเสรมไปพรอมกนดวย

ภาพท 2: กรณศกษาตวแบบสถาปตยกรรมพพธภณฑเสมอนพพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร ซงเลอกใชวธการจาลองอาคารทใชเปนพนทจดแสดง

2. ชดขอมลองคความร เนอหาทประมวลไดจากการสารวจรงวดและวจย จะจดทาเปนชดองคความร สาหรบเปนวตถจดแสดงใน

พพธภณฑเสมอนเปน 6 สวน ไดแก โปสเตอร จานวน 18 แผน, อลบมภาพถายเรอน จานวน 17 ชด แบบสถาปตยกรรม 2 มต จานวน 7 หลง รป 3 มต 360 องศา จานวน 10 หลง วดทศน จานวน 4 เรอง และเกมสหรอสอการสอน interactive จานวน 1 เรอง

2 พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร. (2560). [ออนไลน}. เขาถงไดจาก: http://www.virtualmuseum. finearts.go.th/bangkoknational

museums/index.php/th/virtual-museum/25-พพธภณฑสถานแหงชาต-พระนคร.html (วนทคนขอมล: 1 พฤศจกายน 2560).

Page 5: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 25

ภาพท 3: กระบวนการดาเนนงานวจย

ภาพท 4: ตวอยางโปสเตอรและภาพถายเรอนทจดแสดงในพพธภณฑเสมอน

ภาพท 5: แบบสถาปตยกรรมสองมต (ประกอบดวย ผงบรเวณ, ผงพน, ผงหลงคา, รปดาน, รปตด, แบบ ขยายประตหนาตาง) และรป 3 มต 360 องศา

Page 6: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

26 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ภาพท 6: สอวดทศน ไดแก ภมปญญาดานทอยอาศยแบบดงเดมของทองถนในลมนานานตอนบน, การตง ถนฐานในลมนานานตอนบน และ เรอนพนถนลมนานานตอนบน เปนตน

ภาพท 7: เกมสหรอสอการสอน interactive 1 เรอง ไดแก “เกมสลบสมองหลงเรยนรจากชมพพธภณฑ” เปนเกมสตอบคาถามภายในเวลาทกาหนด เนอหาของคาถามมาจากสอจดแสดงในพพธภณฑ

Page 7: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 27

ถดจากการจดเตรยมชดองคความรสาหรบเปนวตถหรอสอจดแสดง คอการสรางแบบจาลอง 3 มต ซงสวนหนงคอตวแบบสถาปตยกรรมเรอนพนถนทง 10 หลง อกสวนหนงกคอการนาวตถจดแสดงดงกลาว มาจดทาใหอยในรปแบบจาลอง 3 มต โดยปรบใหมขนาดวตถทเหมาะสมเมอเทยบเคยงกบขนาดของตวเรอน ตลอดจนจาลองวตถอนเปนองคประกอบสนบสนนอนๆ เตมเตมบรรยากาศในโลกเสมอนใหสมบรณดงตวอยางจากกรณศกษา ทงนสามารถจาแนกขนตอนการทางานไดดงน

ภาพท 8: แสดงขนตอนการดาเนนงาน การจดทาสอเผยแพรงานวจยแบบพพธภณฑเสมอนเรอนพนถนในลมนานานตอนบน

3. แนวคดในการออกแบบ เมอพจารณา ทมาและความสาคญของโครงการ รวมกบทรพยากรแบบจาลอง 3 มตทจดเตรยมไว จง

สามารถสรปเปนแนวทางในการออกแบบสถาปตยกรรมพพธภณฑเสมอน โดย “ทาใหผเขาชมเกดประสบการณดานการรบรทางสถาปตยกรรมทเชอมโยงการจดแสดงชดขอมลองคความรอนเปนผลจากโครงการศกษาวจยกบวถชวตของผคนในเรอนพนถนทสมพนธกบสภาพแวดลอมเขาไวดวยกนในรปแบบของชมชนจาลอง”

Page 8: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

28 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ภาพท 9: แสดงลกษณะภมประเทศเขตพนทลมนานาน และลกษณะการตงฐาน ชมชนบานหาดงว

ลกษณะชมชนจาลองดงกลาว ผออกแบบนารปแบบหมบานทพบเหนไดใน 2 ลกษณะ3 คอ แบบเกาะกลม

(Cluster) และแบบเกาะตวเปนแนวยาว (Linear) ขนานไปตามแมนาหรอเสนทางสญจรมาปรบใช และกาหนดใชเรอนไมพนถนเสมอนทจดเตรยมไว จานวน 10 หลง มาใชเปนอาคารหลกในการจดแสดง เปนเรอนไมทมอยจรงในเขตพนทลมนานานตอนบนในเขตจงหวดนานและอตรดตถ4 นามาจดวางบนพนทจาลองในโลกเสมอนนน เพมเตมองคประกอบตางๆ ใหสมบรณตามประเพณ เชน นาบอ สวนครว (เรยกในภาษาถนวา สวนฮ) โรงหอม (เรยกในภาษาถนวา โฮงหอม) เสาใจบาน เปนตน ตลอดจนสรางภมประเทศจาลอง เชน ลาเหมอง ตนไม ทงนา ฯลฯ และทสาคญทสด คอ องคประกอบแมนานาน เพอใหเกดเปนบรรยากาศเสมอนชมชนลานนาตอนบน เขตลมนานาน เปนตน และจากแนวทางการออกแบบดงกลาว ผออกแบบจงใหความสาคญตอการกอรปและจดวางตวแบบสถาปตยกรรมใน 2 สวนหลก คอ

1. แบบการจดวางผงหมบานหรอชมชน โดยใหผชมเดนชมจากเรอนหลงแรกผานพนทสาธารณะจนถงหลงสดทาย สอนทรรศการจะถกจดวางไวบนเรอนแตละหลงและองคประกอบตางๆ ในผงกใชเปนสอนทรรศการ มขอมลรายละเอยดใหสามารถเลอกอาน เลอกดได

2. แบบการจดแสดงชดขอมลองคความรบนผงเรอน โดยนาเอาลกษณะอนเปน เอกลกษณ ขององคประกอบเรอน มาจดวางสอนทรรศการ ตลอดจนจาลองสถาพวถชวตความเปนอยบนเรอน ใหผเขาชมพงจนตนาการไดวาพนทดงกลาวมประโยชนใชสอยอยางไร เปนตน

3 ดเพมใน “การตงถนฐานในลมนานานตอนบน”. (2560). [ออนไลน}. เขาถงไดจาก: https://www.youtube.com/watch?v=JM7u1V1r7Ts

(วนทคนขอมล : 3 พฤศจกายน 2560). 4 คณะวจย กาหนดใหเรอนพนถนในเขตจงหวดนาน ใชรหส NA และในเขตจงหวดอตรดตถ ใชรหส UD ในการกาหนดชอเรอนททาการเกบสารวจ

ขอมล

Page 9: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 29

ภาพท 10: แผนภมแสดงแนวคด การนาเสนอสอนทรรศการ (ชดขอมลองคความร) บนเรอนแตละหลงโดยจาแนกกลมเรอนเปน กลมเรอนนาน อตรดตถ และองคประกอบสนบสนน แตละหลงมสอโปสเตอรอลบมภาพเรอน แบบ 2 และ 3 มต เปนตน

4. ผงเวบไซตและตวแบบพพธภณฑเสมอน พพธภณฑเสมอนทจดแสดงผานเวบไซต มแผนผงการเขาถงชดขอมลตางๆ (site map) เบองตนดงน หนา

หลก I พพธภณฑเสมอน I E-book I ฐานขอมลทอยอาศย I การเคหะแหงชาต I อธบายศพท I ชมวดทศนเอกลกษณฯ I เกมส I เกยวกบเรา เปนตน5 โดยผออกแบบกาหนดใชรปแบบการเขาถงใน 2 ลกษณะ คอ

1. การเขาถงพพธภณฑเสมอน ในลกษณะจาก “จดสจด” เคลอนทตามเสนทางทกาหนดตามลาดบและมวตถประสงคทจะใชผเขาชมไดผานชมเรอนครบทกหลงตามลาดบ ขอดคอ ทาใหผเขาชมพพธภณฑเหนรายละเอยด ตามทผออกแบบวามแผนและกาหนดไว ตลอดจนทาใหผเขาชมพพธภณฑ เขาถงขอมลไดตามลาดบ โดยไมตกหลน

2. การเขาถงพพธภณฑเสมอนในลกษณะทผชมม “อสระ” ในการเขาแตละจดไดจากจดเรมตน โดยผเขาชมสามารถเลอกทจะเขาชมเรอนแตละหลงหรอไมกได มขอดคอ สาหรบผทเคยเขาชมมาแลว การเขาถงในลกษณะนกเสมอนทางลด ทจะทาใหเขาถงเรอนแตละหลงตามทตองการไดสะดวกรวดเรวยงขน

5 Site map ดงกลาวอาจมการเปลยนแปลงไดเมอโครงการแลวเสรจ

Page 10: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

30 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ภาพท 11: แผนภมแสดงแบบการเขาถงพพธภณฑเสมอนในลกษณะ ผเขาชมเคลอนทจากจดสจด ตามลาดบกลมเรอนนาน 6 หลง และกลมเรอนอตรดตถ 4 หลง

\\\

ภาพท 12: แสดงแบบการเขาถงพพธภณฑเสมอนในลกษณะ ผเขาชมมอศระในการเขาถง และ ออกจากแตละจดไดจากจดเรมตน

Page 11: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 31

5. การจดวางผงหมบานหรอชมชน การจดวางผงชมชนจาลอง ผออกแบบเรมจากการพจารณาพกดตาแหนงเรอนพน ทง 10 หลง ในแผนท ท

ไดทาการเกบสารวจ โดยแยกประเภทกลมเรอนตามสญลกษณสทตางกน โดยใชสฟา (รหส NA) แทนกลมเรอนในเขตจงหวดนาน และใชสสม (รหส UD) แทนกลมเรอนในเขตจงหวดอตรดตถ

ภาพท 13: ผออกแบบ พจารณาพกดตาแหนงเรอนพนถน ทง 10 หลง ในแผนท

ภาพท 14: แสดงพกดตาแหนงเรอนพนถนในเขตจงหวดนาน 6 หลง แตละหลง อางองกบแมนานาน

Page 12: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

32 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ภาพท 15: แสดงพกดตาแหนงเรอนพนถนในเขตจงหวดอตรดตถ 4 หลง แตละหลงอางองกบแมนานาน

ภาพท 16: แผนภมแสดงแผนภาพแนวคดการกอรปผงหมบานหรอชมชนจาลอง

Page 13: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 33

จากแผนภม 5 แสดงแผนภาพแนวคดการกอรปผงหมบานหรอชมชนจาลองทคลลลายมาจากตาแหนงซงระบในแผนท โดยอาศยแมนานานเปนเครองอางอง รวมกบรปแบบลกษณะหมบานทพบ คอ แบบเกาะกลม และแบบวางตวเปนแนวยาว ทงน สญลกษณลกศรขนาดใหญหรอบานแทนเรอนพนถนทง 10 หลง การหนหวลกศรแทนคาทศทางการหนหนาเรอนตามทศความเปนจรง (พบวาม 8 ใน 10 หลงหนหนาเรอน ตามแนวทศเหนอ–ใต) ตวเลขทระบไวแทนคาลาดบการเขาถงเรอนแตละหลง ซงผออกแบบกาหนดใหสอดคลองกบทศทางการไหลของแมนานาน และลาดบการชมนทรรศการของผเขาชมซงเคลอนทผานเขตจงหวดนานเขาสเขตจงหวดอตรดตถ สญลกษณแนวลกศรขนาดเลกทเรยงตอกน แทนคาถงแนวเสนทางการเดนของผชมในชมชนเสมอนแหงน เปนตน ในสวนขององคประกอบสนบสนนงานสถาปตยกรรมในระดบผง ททาใหเนอหาเรองราวของการนาเสนอมความสมบรณมากยงขน ผออกแบบเลอกแบบอาคารยงขาว (เรยกในภาษาถนวา หลองขาว) โรงหอม (เรยกในภาษถนวาโฮงหอม) หอเสอบาน และองคประกอบเสาใจบาน ศาลเจาท นาบอ สวนครว (ในภาษาถนวา สวนฮ) สะพาน (เรยกในภาษาถนวา ขว) ครกตาขาวเปลอก (เรยกในภาษาถนวา ครกมอง) มารวมจดวางลงในผง ในภาพรวมของบรรยากาศ กาหนดใชทศนยภาพทงนาในทราบลมแมนาโลงกวาง เปนฉากหลง มลาเหมอง มรวบานประเภาตางๆ อาท รว (ฮว) ตาแสง รว (ฮว) ไมสะลาบ พชพรรณธรรมชาตซงพบในพนท เชน ตนตาล ตนหมาก ตนมะพราว ตนโกสนทบนไดทางขนเรอน เปนตน

ภาพท 17: ตวแบบเรอนพนถน 3 มตทง 10 หลง (นาน 6 หลง อตรดตถ 4 หลง) จดเตรยมไวเปนวตถจดแสดง หนดานหนาเรอนตามทศททาการลงพนทสารวจ ภาพ 18: องคประกอบเสรมสรางบรรยากาศใหกบชมชนจาลองในพพธภณฑเสมอน มทงในสวนทจดวางในระดบผงชมชน เชน หลองขาว เรอนครวไฟ ครกมอง สตวเลยง ฯลฯ และในสวนทจดวางในระดบผงเรอน เชน ขนโตก ตกบขาว เครองเรอนตางๆ ฯลฯ

Page 14: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

34 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

การออกแบบวางผงในลกษณะดงกลาวสามารถสรางภาพจาใหกบผเขาชมไดวา การเคลอนทจากเขตพนท

จงหวดนานสเขตพนทจงหวดอตรดตถ ผานเรอนพนถนทง 10 หลงนน แตละหลงมพกดตาแหนงอยฝงซายหรอฝงขวาของแมนานาน ตามลาดบกอนและหลงจากทศเหนอสดลงสทศใต ผเขาชมสามารถเทยบเคยงรปแบบของเรอนทตงอยในเขตบรเวณพนทใกลเคยงกน ตลอดจนจดจาการหนหนาเรอนตามดานทศตางๆ ของแตละหลงไดดวยมมมองภาพและแบบการเดนเขาถงเรอนทผออกแบบกาหนด โดยรายละเอยดดานการออกแบบอาจมการปรบแกตามความเหมาะสม เชน แมนานานทมความกวางใหญอาจปรบใหลดขนาดลงเปนแมนาหรอลาเหมองขนาดเลกตามขนาดชมชน หรอการใชวสดแสดงขอบเขตพนททแตกตางกนระหวางเขตนานกบอตรดตถ เปนตน

ภาพท 19: ผลจากการออกแบบแผนผงหมบานหรอชมชนจาลองตามแนวคด

Page 15: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 35

ภาพท 20: ผลจากการออกแบบแผนผงหมบานหรอชมชนจาลอง ตามแนวคด (ทศนยภาพตามลกษณะสายตาคนมอง มมสง)

6. การจดแสดงชดขอมลองคความรบนผงเรอน ผลจากการลงพนทสารวจ พบวาเรอนหลายหลงมองคประกอบพนทใชสอย “เตน” ในผงเรอน โดยมขนาด

เลกใหญแตกตางกนไป “เตน” คอพนทกงเปดโลง ยกพน เอนกประสงค เปรยบเหมอน Living room หรอ Living area ใชงานสารพด ตงแตทางานตางๆ นงพกผอน ตอนรบแขก ตลอดจนกางมงนอน ฝาเรอนบรเวณเตนน ในโอกาสเฉพาะอาจใชเปนทตงศพ เปนตน บางครงจะทาฝาไหล เปดรบลมเมอนงอยทเตนได6 โดยทวไปพนทเตนจะเชอมตอกบชานแดดกบฮอมรนและเรอนนอน ในเรอนกาแล เตนจะเชอมกบหองนอนเจาของเรอน ดวยชองเปดประต ซงมกจะตดประดบเหนอชองเปดดงกลาวดวยองคประกอบ “หายนต” อาจกลาวอกนยหนงไดวา องคประกอบพนทใชสอย “เตน” พบไดในเรอน พนถนลานนาโดยทวไป เชนใน เรอนกาแล เรอนบะเกา และเรอนสมยกลางบางหลง เปนพนทกงเปดโลงทเชอมระหวางพนทสาธารณะและพนทสวนตว และดวยลกษณะอนเฉพาะของพนทนเองจงสงผลตอแนวคดการจดวางวตถจดแสดงของผออกแบบบนผงเรอน

และเนองดวยการใชงานสารพดดงกลาว ฝาผนงของเรอนบรเวณสวนเตนนมกพบวาผอยอาศยจะนารปภาพมาตดประดบฝาเรอน ซงอาจจาแนกไดเปนภาพพระพทธเจาหรอพระสงฆรปสาคญตางๆ ภาพบรพกษตรย ภาพครอบครวของเจาของเรอน เปนตน โดยมากภาพของพระสงฆและบรพกษตรยจะตดไวในตาแหนงทสงกวาภาพเรองราวของผอยอาศย หรอใชฝาผนงเรอนแยกสวนกน

6 สบพงษ จรรยสบศร. (2558). เอกสารประกอบการบรรยาย วชาสถาปตยกรรมไทยพนถน. {ออนไลน}. เขาถงไดจาก: http://suebpong.

rmutl.ac.th/Vernweb/VernArchBook58.pdf (วนทคนขอมล: 3 พฤศจกายน 2560).

Page 16: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

36 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ภาพท 21: (01-03) พนทเตนบนเรอนสองจองยายสบน บานดอนนาครก ต.กองควาย อ.เมอง จ.นาน และ (04) ฝาเรอนรานคา นายสทธชย โอวาสทธ บานหาดงว ต.หาดงว อ.เมอง จ.อตรดตถ

ภาพท 22: บางสวนของผลการออกแบบ การจดแสดงชดองคความรบนผงเรอนพนถนทง 10 หลง

Page 17: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 37

ภาพท 23: แสดงตาแหนงพนทใชสอยเตน บนแบบเรอนพนถนทง 10 หลง ทผออกแบบ กาหนดใชเปนพนทตงวตถจดแสดงชดองคความรทง 6 สวน

Page 18: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

38 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

ภาพท 24: แบบชมชนจาลองพพธภณฑเสมอนจากโมเดล 3 มต

Page 19: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 39

ภาพท 25: ภาพหนาจอเมอเขาสพพธภณฑเสมอน จากผง site map

ภาพท 26: สรางทางเลอกสาหรบผเขาชมพพธภณฑตามแนวคดของผออกแบบ ใหบรรลวตถประสงคของโครงการทตงไว

Page 20: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

40 | B: Vernacular Architecture and Cultural Environment

เรอนพนถนทง 10 หลงมรปแบบทางสถาปตยกรรมทแตกตางกน อยางมลกษณะเฉพาะของเรอนแตละหลง ผออกแบบกาหนดใชพนทเตนบนผงเรอนเชอมและสอถงวถชวตและวฒนธรรมการใชทวางของผอยอาศยบนเรอน เขากบชดขอมลองคความรตางๆ ซงถกบางสวนเปนแบบวตถลอยตว เชน แบบเรอน 3 มต และบางสวนถกจดวางไวบนฝาผนงเรอนรวมกบรปถาพของเจาของเรอน แตตดตงในระดบทตากวาหรอใชฝาผนงดานทตางกน เสมอนใหกลมกลนไปกบสภาพแวดลอมทเจาของเรอนใชอยอาศย โดยชดขอมลจดแสดงตางๆ จะมปายสอความหมายใหผเขาชมนทรรศการสามารถแยกแยะไดวาสงไหนคอวตถจดแสดงและสงไหนคอองคประกอบบนเรอนเพอตกแตงสรางบรรยากาศ โดยลาดบการเขาเขาถงและชมวตถจดแสดงตางๆ ทจดไวบนเรอน ผออกแบบยงคงกาหนดใชรปแบบลกษณะเดยวกบระดบผงชมชนคอ ลกษณะจากจดสจด เคลอนทตามเสนทางและมมมองทกาหนด แตมอศระหรอทางเลอกทจะสามารถชมหรอไมชมชดขอมลองคความรทเปนวตถจดแสดงกได

การใชเรอนพนถนเสมอนเปนสถานทจดแสดง เปนการนาเสนองานสถาปตยกรรมทผเขาชมนอกเหนอจากจะไดรบชมชดขอมลองคความรในมตอนๆ แลวยงไดรบประสบการณทางดานสถาปตยกรรมอนแตกตางกนไปของเรอนแตละหลงอกดวย ทงนผออกแบบเองยงกาหนดขอบเขตของพนทสวนตว คอสวนหองนอน ทผชมพพธภณไมสามารถผานเขาไปยงพนทดงกลาวได แตสามารถมองเหนไดเลกนอยผานชองเปดประตทผออกแบบตงใจเปดแงมเอาไว

7. ผลสรปและขอเสนอแนะ ณ ปจจบนน เรอนพนถนทเปนแบบอยางทางภมปญญาดานทอยอาศย ในพนทลมนานานตอนบนหลายหลง

อาจตกอยในสภาพทเผชญกบการเปลยนแปลงใหเสอมสลายไปตามกาลเวลา จากเหตและปจจยหลายอยาง ความพยายามเกบรวบรวมแบบเรอนพนถนใหเสมอนวาหยดเวลาแหงโลกของความเปนจรงทมการเปลยนแปลง ไปไวในโลกจาลองเสมอนจรง ทผสนใจสามารถเขาถงไดทกชวงเวลา เปนหนงในแนวทางการอนรกษและเผยแพรทสามารถทาไดดวยขอบเขตความสามารถดานเทคโนโลยปจจบนและอาจมการเปลยนแปลงพฒนาใหขนในอนาคต

ทงนจากผลการออกแบบ ผศกษาวจยและผออกแบบ หวงผลวาการเผยแพรองคความร เรองอตลกษณและ ภมปญญาดานทอยอาศยของทองถน : กรณศกษาพนทภาคเหนอ ผานตวแบบสถาปตยกรรม พพธภณฑเสมอนเรอนพนถนในลมนานานตอนบน ทกอรปจากแนวความคดดานการวางผง อนองอาศย “แมนานาน” เปนสงอางองการจดวางและกาหนดตาแหนงเรอนทง 10 หลง ลงในผงตลอดจนใชพนท “เตน” บนผงเรอนแตละหลง เชอมและสอถงวถชวตและวฒนธรรมการใชทวางกบชดขอมลองคความรตางๆ ซงมลกษณะแตกตางกนเชนน จะเปนแนวทางหนงทสามารถสรางประสบการณทางดานสถาปตยกรรมเสมอน เรอนพนถนลมนานานตอนบนใหมลกษณะเฉพาะหรอมเอกลกษณได

Page 21: การจัดทําสื่อเผยแพร ่งานวิจัย ... · 2018-03-16 · ภาพที่ 8: แสดงขั้นตอนการด ําเนินงาน

การประชมวชาการระดบชาต “สถาปตยกระบวนทศน” พ.ศ.2560

B: สถาปตยกรรมพนถน และสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม | 41

บรรณานกรม - พพธภณฑเสมอนเรองทอยอาศยแบบประเพณลานนา, Retrieved November 1, 2017. From http://vm

maejam.nha.co.th/ - พพธภณฑสถานแหงชาต พระนคร, Retrieved November 1, 2017. From http://www.virtualmuseum.

finearts.go.th/bangkoknationalmuseums/index.php/th/virtual-museum/25-พพธภณฑสถาน แหงชาต-พระนคร.html

- การตงถนฐานในลมนานานตอนบน, Retrieved November 3, 2017. From https://www.youtube.com /watch?v=JM7u1V1r7Ts

- Suebpong Chansuebsri. (2017). Eak ka luk khong Reun ka lae. (In Thai). [เอกสารประกอบการบรรยาย วชาสถาปตยกรรมไทยพนถน]. Retrieved November 3, 2017. From http://suebpong. rmutl. ac.th/Vernweb/VernArchBook58.pdf