คมอหลกสตร “การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา”

YOUR LIFEความสขมตวตน

จดทำ โดย : ศนยประสานงานวชาการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากเหตความไมสงบจงหวดชายแดนใต (ศวชต.)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ความสขมตวตน

ความสขมตวตน คมอหลกสตร “การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา”

โครงการพฒนาศกยภาพวทยากรกระบวนการนกเยยวยา (Training the Trainer)

ศนยประสานงานวชาการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากเหตความไมสงบจงหวดชายแดนใต (ศวชต.) มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

สนบสนนโดย ธนาคารโลก (WORLD BANK)

2 | 49

“กระบวนการเยยวยาเปนการประคองไมใชการรกษา เปนการเตมพลงใหผรบการเยยวยาสามารถยนได คดได

ปลอดภยทจะไตรตรอง น าไปสการมพลงชวตทเรมตนใหม”

นพ.นนทวช สทธรกษ คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล

3 | 49

สารบญ

ท าไมตองมหลกสตร “การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา” 4

“วทยากรกระบวนการนกเยยวยา” ท าหนาทอะไร 7

“จบหลก” การออกแบบการเรยนรสการปฏบต 9

การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา

การสรางพนทการเรยนรรวมกน 12

การรบรและการแสดงออกของอารมณ 22

ทกษะกระบวนการเยยวยา 38

การใครครวญสะทอนคด 44

รายชอคณะท างานพฒนาหลกสตร และนกกระบวนการเพอการเยยวยารนแรก 46

4 | 49

ท าไมตองมหลกสตร “การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา” การท างานเยยวยาชวยบรรเทาทกขใหผอน ผท างานอาจไดรบรางวล คอความภาคภมใจทไดชวยเหลอผอน หรอในขณะเดยวกน อาจเปนความเสยงตอภาวะจตใจ เพราะตองเผชญกบภาพ เรองราวทสะเทอนใจ บาดแผลทางจตใจ ภาวะคบแคนใจ หรอความเครยดแคนของเหยอหรอผไดรบผลกระทบและครอบครว เมอบคลากรดานการเยยวยารบฟงซ า ๆ อาจซมซบเขาในจตใจโดยไมรตวสงผลใหจตใจตกอยในภาวะวกฤต มปญหาสขภาพจต เกดผลลพธทไมพงประสงค เสมอนถกกระท าซ าแลวซ าอก เปน “ความรนแรงมอสอง” ปฏกรยาจากความเครยดทพบบอยในบคลากรดานการเยยวยา อาท

ดานอารมณ : ชอก โกรธ หวาดกลว มปญหาการนอน รสกผดเศรา หงดหงดงาย ชวยเหลอ ตนเองไมได สนหวง และความรสกสนกสนานในสงทเคยท าเปนประจ า ดานความคด : ไมมสมาธ สบสน อคต บดเบอน มความคดมองโลกเชงลบ เครยดแคน คด ซ าซากหงดหงด ความมนใจในตวเองลดลง และต าหนตนเอง ดานรางกาย : เมอยลานอนไมหลบ มปญหาการนอน เจบปวยรางกาย ภมคมกนลดลง ปวด ศรษะ ระบบยอยอาหารมปญหา เบออาหาร เบอเรองเพศสมพนธ ตกใจงาย และ ดานจตใจ : รสกแปลก หลกหนสงคม มความเครยดในความสมพนธมากขน ใชสารเสพตด ท างานไมได (ศนยวกฤตสขภาพจต, 2549)

ดงนน การเยยวยาจตใจโดยการรกษาสมดลของจตใจ ดวยการสรางความเขมแขง ความมนใจ และความหวงในชวตเปนสงทตองเรงสรางและด าเนนการอยางเรงดวน โดยการจดการอยางเปนระบบทครอบคลม ทวถง และมประสทธภาพ โดยใชวธการใหผเรยนรเปนศนยกลางถายทอดประสบการณการท างานดานการเยยวยา เกดกระบวนการเรยนรรวมกน และไดรบองคความรจากทมวทยากรสหวชาชพ ประกอบดวย นกจตแพทย นกกจกรรมบ าบด นกการละคร นกการศกษาผเชยวชาญการออกแบบหลกสตรการเรยนร และนกสอสาร โดยมงหวงใหนกเยยวยาสามารถดแลและจดการกบตวเอง มภมคมกนใจทเขมแขงพอทจะเดนกลบเขาไปทบทวนชวต กาวขามความเจบปวดสการเรยนรผอน เพอสามารถดแลผอนตอไดอยางมคณภาพ

โครงการพฒนาศกยภาพวทยากรกระบวนการนกเยยวยา (Training the Trainer) เกดขนจากความตงใจของ ดร.เมตตา กนง และทมงานศนยประสานงานวชาการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากเหตความไมสงบจงหวดชายแดนใต (ศวชต.) ทไดรเรมงานไวตงแตป 2559 เพราะเหนความจ าเปนของงานเยยวยากบกลมผไดรบผลกระทบจากเหตการณความขดแยงและรนแรงทยดเยอเรอรงจนไมเหนจดสนสด คนเหลานผานประสบการณความสญเสยอยางรนแรง ทงทางตรงและทางออม แบกรบความทกข ความเจบปวดไวทตวเอง ทงบางคนยงตองท าหนาทยนมอเขาชวยเหลอผไดรบผลกระทบคนอน ๆ คนแลวคนเลา ปแลวปเลา พวกเขาและเธอไดแตท าหนาทชวยเหลอเพอนมนษยเทาทคน ๆ หนงพงกระท าไดตามวถทาง โดยไมรบการฝกฝน เรยนร อยางเปนระบบจากหลกสตรใด ๆ เลย

จงเปนทมา ทางโครงการฯ ชวนเครอขายคนท างานเยยวยาดานตาง ๆ ทงเครอขายสตร สตรหมาย เครอขายเดกและเยาวชน คนพการ เครอขายทท างานกบผเกยวของคดความมนคง และกลมเปราะบางตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคประชาสงคม รวมกนออกแบบหลกสตร "เพยงไดยนทกสงจะเปลยนไป" ซงเปนคมอส าหรบการดแลสรางพลงใจใหกบตนเอง สการเขาใจคนและ และเยยวยาคนอนตอไป ดวยแนวคดการเรยนรสการ

5 | 49

เปลยนแปลง (Transformative Learning - TL) กลาวไดวา การสรางความรรวมกนระหวางอาสาสมครนกเยยวยากบผเชยวชาญในศาสตรแตละสาขา เปนการเรยนรเชงปฏบตการอยางมสวนรวมไปดวยกน (participatory action research methods)

ภาพรวม “เพยงไดยนทกสงกเปลยนไป” คมอส าหรบการสรางพลงใจดแลตนเอง และผอน

หลงจากป 2559 เมอไดชดความรดงทกลาวขางตนแลว ทมศวชต. จงด าเนน โครงการพฒนาศกยภาพวทยากรกระบวนการนกเยยวยา (Training the Trainer) รนแรกตอเนอง เพอใหนกเยยวยา หรอนกระบวนการเยยวยาน าความรและทกษะทไดท างานขยายผลกบกลมเปาหมายตาง ๆ พรอมกนนยงไดจดการความรใหมอกครง ท าใหไดคมอมาอก 2 เลม เพอใหเกดความหลากหลายในการเลอกใชเครองมอ ในการพฒนาทกษะนกเยยวยาในพนทมากขน คอ

(1) “ชวตมความรสก”: คมอละครการสอสารเพอการเยยวยา ‘กระบวนการศลปะและละคร’ จะชวยใหพวกเราเขาถงประสบการณ ความร ความจรงตางไปจากมตทเคยสมผสอยในชวตประจ าวน ชวยใหเราเปดเผยตวตน สามารถท าความเขาใจตนเองในมตทไมเคยเขาใจมากอน สามารถตความและสรางความหมายใหมแกประสบการณของพวกเราได เพราะในทกขนตอนของกระบวนการจะกระตนใหใชจนตนาการ และพลงสรางสรรคทแฝงฝงอยภายในตวเรา ออกมาตความประสบการณชวต หรอสงใดสงหนงแตกตางไปจากทเราคนเคย และยงเปดโอกาสใหเราใชอารมณ ความรสก ประสาทสมผสดานตาง ๆ น าไปสการเปลยนแปลงไดเชนเดยวกบการใชเหตผล จงเปนอกแนวทางหนงในการรบรตวตนของตนเองและตอสรรพสงทแตกตางออกไปจากวธการอน ๆ น าไปสการเปลยนแปลงตนเอง และเปนอกวธการในการเพมพลงดานในใหกบทกคน

6 | 49

(2) “ความสขมตวตน”: การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา ทเนนเรองกระบวนการฟง ทกษะในการใหค าปรกษา ทกษะการเยยมเยยวยาแบบประคบประคอง

แงน โครงการน จงเนนทงเรองการ “สรางคน” เพอไปสรางตวคณนกเยยวยาทสามารถลงไปท างานไดจรงในพนท รวมทงรวมกนท างานเปน “เครอขาย” นกเยยวยา โดยมวตถประสงค

1. พฒนาศกยภาพนกเยยวยาในการออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยยา และทกษะการเปนวทยากรกระบวนการ

2. พฒนาศกยภาพทกษะการใหค าปรกษาและทกษะการสอสารสรางพลงใจในการเยยวยาผอนของนกเยยวยาจากเหตการณความไมสงบจงหวดชายแดนใต

3. เพอใหนกเยยวยาสามารถประยกตใชหลกการและทกษะการเปนวทยากรกระบวนการเพอถายทอดความรอยางมประสทธภาพ

และนเปนหมดหมายความจ าเปนของ หลกสตร “การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา” โดยใชระยะเวลา 4 วน วธคด เนอหา และกระบวนการประกอบดวย ดงน

วตถประสงค กจกรรมและกระบวนการ

วนแรก สรางพนทในการเรยนรรวมกน 1. ทบทวนประสบการณ 3 เดอนทผานมา 2. ประสบการณเดมในการเยยวยาและความคาดหวง 3. ความคนชน 4. การรบรและการสมผส (Perception & Sensing) 5. ระดบ และระยะทมองไมเหน 6. การฟงและการสะทอนกลบ 7. การถาม Motivational interview

วนท 2 การรบรอารมณและการแสดงออก 1. ทบทวนกจกรรม 2. พลง 7 ระดบ 3. อารมณและการแสดงออก 4. ความเครยดคออะไร 5. การคลายเครยด 6. กราฟชวต การจดการความเครยด 7. ปนตวเราทอยากเปน

วนท 3 ทกษะกระบวนการเยยวยา (Healing env)

1. การตอรอง 2. สอน/ โคช/ ใหค าปรกษา/ เตอน (Teaching Coaching Counselling vs Consultant) 3. ภาษาหมาปา ภาษายราฟ 4. Do and Don’t ในการเยยวยา

7 | 49

วตถประสงค กจกรรมและกระบวนการ

วนท 4 ใครครวญสะทอนคด 1. สะทอนยอนคด (Reflection) 2. แลกเปลยน (Sharing vision)

คมอนเหมาะส าหรบใครน าไปใชไดบาง? (กลมเปาหมาย)

“นกเยยวยาหรอคนท างานดานเยยวยา” ทตองการพฒนาความรและทกษะการเขาใจ ดแล และเสรมพลงตนเอง สการเขาใจและพรอมชวยเหลอผอน

“วทยากรกระบวนการนกเยยวยา” ท าหนาทอะไร?

หลกสตรและคมอน มงสราง “วทยากรกระบวนการนกเยยวยา” โดยน านกเยยวยา หรอคนท างานเยยวยามาพฒนาความรและทกษะการเขาใจ ดแล และเสรมพลงตนเอง สการเขาใจและพรอมชวยเหลอผอนตอ ซง “วทยากรกระบวนการนกเยยวยา” นจะเปน “ตวคณ” ไปสราง เสรม และพฒนาทกษะนกเยยวยาทท างานระดบฐานลางในชมชน และลมเปาหมายเฉพาะทภาครฐหรอภาคประชาสงคมไมสามารถเขาถงไดโดยงาย เชน กลมเดกก าพราทรฐไมรบรองและไมสามารถเขาถงสทธการเยยวยา สทธสวสดการใด ๆ กลมผเกยวของกบคดความมนคง ฯลฯ เพอท าใหการ “เยยวยา” มความหมายใหม ในการดแลสขภาพกายและใจคนท างาน ยกระดบคณภาพชวตผไดรบผลกระทบจากเหตการณความรนแรง สรางพนทรวมของคนท างานเปนเครอขายสนบสนนกน ทายทสด งานเยยวยาในความหมายใหมน จะน าไปสการจดการความขดแยงในระดบพนทถอเปนงานเชงอนาคตททาทายบทบาทของนกเยยวยาอยางยง

“วทยากรกระบวนการ” หรอ “กระบวนกร” (Facilitator) คอ คนน ากระบวนการ อ านวยการพดคย สรางปฏสมพนธ และบรรยากาศแหงการแลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารวม ในเชงทฤษฎจากหลายส านกคดใหคณคา ความหมาย การวางกรอบบทบาท และคณสมบตแตกตางกนไป แตในทน หลกการและคณสมบตของวทยากรกระบวนการ (โดยเฉพาะผทท างานในพนทความขดแยงและมความรนแรง) ทจ าเปนตองมอยางยง (พรรตน ด ารง, 2559) คอ

1. ทกษะการน ากระบวนการอยางสรางสรรค เปนผทสามารถท าใหการพดคย หรอด าเนนกจกรรมอยางลมลก สามารถตงค าถามใหเกดการแลกเปลยน รบฟงทศนคต การถกประมวลปญหาอยางสรางสรรค สามารถประเมนสถานการณและมองเรองราวในมมทตางออกไปจากทเคยเปน สามารถประเมนและจดการการโตแนง การมสวยนรวม และปฏกรยาโตตอบในโอกาสตาง ๆ ได

2. มความตระหนกและชางสงเกต ระวงไหวตอประเดนละเอยดออนในมตพหวฒนธรรมและอตลกษณ ทเกดขนในพนทการเรยนรรวมกน รบรและตดตามไดวาใครเงยบ ใครอยากพด ใครอยากไดหนา ใครไมอยากออกความเหน สามารถหาวธในการจดการกบความแตกตางหลากหลายของผคนได

8 | 49

3. ความเปนผฟงทด มความจรงใจ และเคารพความคดและปฏกรยาโตตอบของคนในกลม / ผเขารวม อยากเรยนรไปพรอมกบผเขารวม สามารถฟงอยางสนใจ ตงใจ สนบสนนใหทกคนในกลมไดพดแสดงความเหน และเมอพดกไดรบการฟงจากคนในกลม

4. เคารพความคดเหนทแตกตางหลากหลาย ตองนบถอความคดเหน เคารพในสทธและความเปนมนษยของผมสวนรวมในกระบวนการกลม มความเชอวาในบรรยากาศทเปนมตรและปลอดภย สมาชกในกลม/ผเขารวมสามารถตดสนใจ คนหาแนวทางออกรวมกนได กระบวนกรตองไมเปนผตดสน ไมสงสอน แตเปดโอกาสใหเกดการเสวนา พดคยกนทงในกลมยอย กลมใหญ ระมดระวงการชน า พยายามถามความรสกผเขารวม ไมเหนดวยกบกบทศนคตใดทศนคตหนงโดยไมรบฟงทศนคตอน ๆ

5. ความมนใจในตวเอง เปนผทสามารถสรางบรรยากาศปลอดภย กอใหเกดการเปดรบฟงความคดทแตกตางหลากหลาย สามารถวางแผนการท างานไดอยางเปนขนตอน และด าเนนกจกรรม กระบวนการไดอยางมเปาหมาย

การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยาตามคมอนเปน “การเรยนรรวมและมสวนรวมแบบกลม” (group learning) ซงการเรยนรของมนษยมแนวโนมทจะท า เชอ หรอคด ในบรรยากาศหรอสงแวดลอมทตนเองเคยชนและรสกปลอดภย การกาวออกมาจาก “พนทปลอดภย” (safe zone) ไปยงพนทหรอสงแวดลอมทไมคนชนจะท าใหรสกวาเปน “พนทเสยง” (risk zone) อาจเกดอนตราย ไมปลอดภย เกดความรสกอดอด มทกขทางใจจนไมสามารถเปดใจทจะรบฟงหรอเรยนรขอมลใหม ประสบการณใหมได ทงน ทกษะการน ากระบวนการอยางสรางสรรคของ “วทยากรกระบวนการ” จงครอบคลมไปถงการออกแบบการเรยนร การสรางพนทและบรรยากาศทปลอดภยเปน “พนทรวมในการเรยนร” (Common & learning space) ส าหรบผเขารวม ทสามารถเปนตวของตวเองไดเตมท แสดงความแตกตางได ไมตองกลวถกตดสนผด-ถก ด-ไมด เปนพนททาทาย ปะทะได สนสะเทอนได แตจะปลอดภย สงพลงแกกน และไดเตบโต

9 | 49

“วทยากรกระบวนการ” ยงมบทบาทส าคญในการน าพาผเขารวมหรอผเรยนรไปสการสรางความหมายใหมใหกบเกม กจกรรม และกระบวนการทถกออกแบบมา รวมทงสามารถน ากระบวนการเรยนรไปประยกตใชไดดวย

“จบหลก” การออกแบบกระบวนการเรยนรสการปฏบต

การออกแบบการเรยนรเพอน าไปสการปฏบต หรอการเรยนรเพอการเปลยนแปลง (Transformative Learning) นน เรมจากค าถามทวา เรา (หรอทมวทยากรกระบวนการ) จะสรางกระบวนการเรยนรทดไดอยางไร ดงนน ขอใหค านงถงสงเหลานเปนเรองส าคญ หรอหวใจของการออกแบบการเรยนรทจ าเปนตองม คอ

1. เสรมพลงอ านาจใหผเรยนร (Empowerment) 2. เปนกระบวนการทสรางการเรยนรและสะทอนกลบ (Learning & Refection) 3. เนนการเปลยนแปลง (Transformation) 4. การเรยนรรวมกน (Collective Learning) ทงผน ากระบวนการและผเขารวม 5. มทงการวางแนวคดและการลงมอปฏบตจรง (Strategy & Action)

หลกการการออกแบบการเรยนรแบบมสวนรวมนน มขอค านงถง ดงน

- ผเรยนร (หรอผเขารวมอบรม) เปนแหลงเรยนรทส าคญทสด - การเรยนรสมพนธกบชวตจรง - ไมมการบงคบใหเกดการเรยนร - ผเรยน เรยนรไดดทสดจากการลงมอปฏบต - สรางพลงการเรยนรรวมกน - การเรยนรทดเกดได เมอไมมความกดดน - ผลส าเรจเปนปจจยใหเกดการเรยนรยงขน

10 | 49

โดยมองคประกอบการออกแบบการเรยนรแบบมสวนรวม ดงน

1. สนกสนาน นาสงสย ใครร (Curious) 2. สรางสรรค (Creativity) 3. สอสาร (Communication) 4. สรางประสบการณ ไมสงสอน (Experiential) 5. มสาระ (Content) 6. มสวนรวมจากทม ผเรยนร (Collaboration)

5 ขนตอนในการออกแบบกระบวนการเรยนร (Transformative Learning Design) มดงน

1. ขนน าเขา (Intro) : น าสการเรยนรพาผเขารวมกลบไปส ารวจประสบการณและความรเกาภายในของแตละคนกอน

2. ขนกระตนความสนใจ (Simulation) : กระตนการเรยนรประสบการณใหมในมมทตางไปจากความรและประสบการณเกาทผานมา

3. ขนสรางประสบการณการเรยนร (Learning Experiences) : เรยนรผานประสบการณ “รวม” เรยนรประสบการณใหมจากความรใหมทเกดขนจากภายในของแตละคน

4. ขนสรปบทเรยน (Conclusion) : เปดพนทใหผเขารวมไดตกตะกอนความร เพอแตละคนสามารถสรางหรอเปลยนแปลง “ความหมายของประสบการณใหม” ได

5. ขนประยกตใช (Applies) : เปดโอกาสใหผเขารวมมเวลาในการ (ทดลอง) ปรบใชความรใหม กลาวคอสามารถพาผเขารวมไปถงการสรางความรใหมจากประสบการณใหมของแตละคนได

11 | 49

การสรางกระบวนการเรยนรเพอการเปลยนแปลงหรอเพอการเยยวยาขางตน นอกจากกระบวนกรจะตองร (1) วตถประสงคของการจดกจกรรม (2) ใครบางทเขารวม จ านวนเทาใด (3) ประเดนหลก (4) เวลาทม และ (5) กตกาทจ าเปนแลว องคประกอบการออกแบบการเรยนรผานประสบการณ มกด าเนนการผานเกม กจกรรม หรอกระบวนการภายใตชดองคความรหนง ๆ อยางเปนล าดบขนตอน กลาวคอ กระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลง คอการเรยงรอยเกมและกจกรรมอยางมความหมายหรอนยยะทน าไปสการสรางความหมายใหมของชดประสบการณใหมนนเอง (ดงภาพประกอบ) โดยกระบวนการเรยนรทดทสดคอการไดลงมอปฏบต และสมพนธกบชวตจรงของแตละคน

12 | 49

การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา

การแนะน าตว การเปดใจ และสรางพนทปลอดภย

กจกรรมแนะน าตวมกเปนกจกรรมเรมตนของทก ๆ กระบวนการอบรมเชงปฏบตการ โดยเฉพาะในกจกรรมทกลมเปาหมายและหวขอมความออนไหวละเอยดออนตอจตใจ มากกวาการท าใหทกคนไดรจกกนเบองตนแลว ควรชวยกนสรางบรรยากาศผอนคลาย เปนกนเอง สรางความไวเนอเชอใจกนระดบหนงกอน โดยการเปดใจรบฟงทกคนอยางตงใจ เพอใหเกยรตและเคารพเรองราวของเพอนทก าลงแนะน าตว เพราะแตละคนไดวางคณคาของตวเองใหเพอนรจก จดจ า ขณะเดยวกนผเขารวมมโอกาสไดส ารวจทบทวนคณคาในตวตนและการงานทตนเองไดท าอยทจะสามารถอธบายใหเพอนเขาใจดวยค าสามญเรยบงาย นกเปนการเสรมพลงใจใหตนเองทางหนงแลว ทงเปนจดเรมตน เตรยมพรอม ละทงสงวนวายใจกอนหนานเพอเขาสกจกรรมและกระบวนการอน ๆ ตอไป

กจกรรมท 1: หนงค าเยยวยา: ประสบการณเพอเยยวยาตวเรา

วตถประสงค ท าความรจก ทบทวนคณคา ความหมายของการเยยวยาในมมมองของแตละคน

อปกรณ กระดาษ Post it | ปากกา ตามจ านวนคน

ระยะเวลา 20 - 30 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ขอใหทกคนนงลอมกนเปนวงกลม ใหมระยะหางของแตละคน มพนทของตนเองพอสมควร พอใหรสกผอนคลาย ไมนงตดชดกนจนรสกอดอด ผน ากระบวนการเรมตนแนะน าตวเองผาน 1 ค ากอน และอธบายกระบวนการใหทกคนทราบอยางเปนล าดบขนตอน โดยใหเวลาในการทบทวนชวตอยางเงยบ ๆ สก 2-3 นาทกอน วา “ประสบการณการเยยวยาชวง 3 เดอนทผานมาเปนอยางไร”

2. แจกกระดาษ Post it ใหคนละแผน พรอมปากกาใหคนละ 1 ดาน เพอเขยนค า 1 ค า ทบงบอกถงความเปนตวตนของตวเอง “หนงค าแทนเรา” ลงในกรดาษ post it โดยใหเวลาในการเขยนประมาณ 1 นาท

3. สงเกตบรรยากาศสวนใหญถงความพรอมของกลมจงใหสญญาณวาจะเรมแนะน าตวกนรอบวง โดยขออาสาสมครเรมตนแนะน าตวเองสกหนงคนกอน โดยใหแนะน าตว ชอ - สกล ทคนจะจดจ าไดงาย และใหอธบาย “หนงค าเยยวยา” ทเขยนไวในกระดาษใหเพอนฟง จากนนใหวนดานซายหรอขวามอจนครบทกคน

การสรางพนทการเรยนรรวมกน

13 | 49

ส ารวจความคนชนเพอฝกฝนและฝกฝน

มนษยสวนใหญจะท าตามความเคยชน จนบางครงลมสงเกตและเรยนรถงความเปนตนเอง ดงนนกระบวนการเรยนรทกษะตาง ๆ ตองอาศยการฝกฝนเมอเราพยายามฝกฝนท าในสงทตรงกนขามความคนชนรางกายจะมอาการเกรง และฝนมาก แตเมอตงใจฝก แลวท าชา ๆ ซ า ๆ สกพกรางกายจะรสกคลองขน เชนเดยวกบทฤษฎการฝกทกษะ 4 ขนตอน คอ

1. ฝกท าในขนตอนยอย ๆ เลก ๆ ทสามารถฝกได 2. เกดกระบวนการท าอยางชา ๆ คอย ๆ เรยนรใหรางกายไดเกดการเปลยนแปลงและยอมรบใน

การกระท านน ๆ 3. ท าซ า ๆ ในกรณทรางกายไดด าเนนการในเรองทเคยท าบอย ๆ ท าซ า จะท าใหเกดความคน

ชน และซมซบมากยงขน 4. ท าดวยใจ ดวยความตงใจ อยากลวทจะผดพลาด เชน การฝกขบรถ ชวงแรกจะฝกทละเรอง

คอ การจบพวงมาลย ระบบเกยร จากนนจะฝกการขบอยางชา ๆ กอน แลวฝกขบอยางซ า ๆ เมอพลาดแลวจะพยายามฝกขบใหม พอเรมขบรถเปนจะเกดอาการบอกไมถกวาท าไมถงขบรถได ในขณะทบางคนขบรถไปคยโทรศพทไป ทงทตอนแรกท าไมได

ดงนน เมอเราตองการเรยนรทกษะในการท างานเยยวยาและใหค าปรกษาเราตองอาศยการฝกฝน และการพฒนาตนเองจนกอใหเกดความช านาญในทกษะนนได

14 | 49

กจกรรมท 2: ฝนความคนชนของตวเอง

วตถประสงค การฝนตวเองเปนจดเรมตนของการเปลยนแปลง

ระยะเวลา 10 – 15 นาท

ขนตอนกจกรรม

“ฝนตวเองเปนไหม?”

อาจจะเปนการถามงาย ๆ แตตอบยากวาเราจะฝกตนเองไปสการฝนความเคยชนทเราท าจนกลายเปนสงทกระท าโดยไมรตวไดอยางไร

“ปรบมอสกครงแลวก ามอไว”

“นวโปงซายหรอขวาทอยดานบน”

เปนครงแรกทเราสงเกตการปรบมอตวเรา แลวเพงรวานวโปงดานซายอยดานบน อาว!!! ฉนเปนคนถนดขวาแตท าไมมอดานทถนดไมอยดานบน เอาใหมปรบมอใหม อาว!!! จรงดวย นวโปงซายอยดานบนอกแลว เอะ!! ท าไม???

เราปรบมอแลวสงเกตอยหลายครง

“ทนขอใหทกคนปรบมอ 5 ครงตดกน” นวโปงซายกกลบมาอยทเดม นซนะทเรยกวาความคนเคย เกดขนโดยไมรตว

“ขอใหทกคนปรบมอ แต...แต ใหพยายามน านวโปงอกดานไวขางบน”

“ลองด”

“ปรบมอ!!!”

“ปรบมออกครง เปลยนนวไดไหม”

“ปรบอกครง” ผน ากระบวนการยงใหสญญาณใหผเขารวมฝกไปเรอย ๆ “การฝนในสงคนชนเปนเรองของทกษะทตองกลบไปเรยนรกอนวาอะไรคอสงทเราคนชน รจกรางกาย รจกใจของเรา และลองฝก ฝกบอย ๆ เปนทกษะเบองตนทน าเราไปสการเปลยนแปลง การฝนความคนเคยเปนพลงในการสรางการเปลยนแปลงสงคม เรมจากตวเรา เราท าได

ถาเรมจบความรสกตนเองไดถง ‘ความคนชน’ และ ‘การฝนความรสก’ ไดแลว ลองเพมโจทยทยากขนอกขน เชน ลอมวงเปนวงใหญ ตบมอพรอมกบนบเลขและสงใหเพอนรอบวง โดยมกตกาวา เลข 3 กบ เลข 7 จะไมตบมอ จะนบเลขอยางเดยว ขอใหทงวงชวยกนนบจ านวนใหมากทสด ใครท าผดกตกา ใหนบใหม

15 | 49

กจกรรมท 3: ระดบและระยะทเรามองไมเหน

วตถประสงค เพอเรยนรหาระดบและระยะทปลอดภยในการสอสารใหค าปรกษากบผคนใน สถานการณตาง ๆ ได

ระยะเวลา 20 - 30 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ลองจบคกบเพอนทเรารจกนอยทสด ใหแตละคก าหนด คนทเปน A และ B

- ครงแรก ให A และ B นงหนหนาเขาหากน แลวสบตากบ - ครงทสอง ให A เปนคนยนขน และ B นง แลวสบตากน

2. ลองจบคใหมกบเพอนทเรารจกนอยทสด ใหแตละคสลบกนพดคยเมนอาหารทชอบมากทสดในการเลาเรองแตละครง ใหสงเกตเปรยบเทยบระหวางระยะหางตาง ๆ กบการไดยน การจบอารมณความรสก การจบประเดนเรองราวของเพอน ดงน

- ครงแรก ระยะหางในการเลาเรอง 5 กาว - ครงทสอง ระยะหางใหใกลกนขน หางเพยง 1 กาว - ครงทสาม ระยะประชดยนตดกน

3. จากนนทงคลองสะทอนความรสกเปรยบเทยบระดบสายตาและระยะหางของการสอสารแตละระยะมผลอยางไรบาง

จะเหนวา ‘ระดบสายตาและระยะหาง’ หรอ ‘ระยะทมองไมเหน’ มผลกบการสอสารโดยทเราไมทนไดสงเกต เชน เมออยไกลตองตะโกน ยอมไมสามารถสงเกตสหนา แววตาของคสนทนา หรอเมออยในระยะทปลอดภยในการสอสาร พดคยกน ท าใหเกดความสบายใจมากขน เชนเดยวกบระดบของการใชสายตาในการสอสาร เมอคสนทนาอยในระดบเดยวกน เราจะรสกไววางใจ ปลอดภย แตเมอใดทคสนทนาอยเหนอกวา เราจะรสกเหมอนโดนขมข พลงอ านาจ ความไมเทาเทยมกน ดงนน เพอใหเกดประสทธภาพในการฝกทกษะและพฒนาการใหค าปรกษาได โดยฝกประเมนระยะหางของการสอสารทมคณภาพ เพอปรบใชในแตละสถานการณไดอยางเหมาะสม โดยหลกนน ม 4 ระยะ ดงน

1. ระยะประชด (Intimate distance) ประมาณ 0-0.5 เมตร เปนระยะทใกลชด เกดการสมผสทางกายมาก มการรบร กลนกาย เสยงลมหายใจ อณหภม ของอกฝายหนง ภาพคสนทนาทเหนจะประชดมาก หรอเหนเพยงบางสวน เชน เหนเฉพาะตา จมก หรอปาก ระยะประชดมกเกดขนกบคนทเราไววางใจมาก รสกปลอดภย โดยสวนใหญแลวจะเปนระยะสนทนาระหวางคนในครอบครว พอ-แม-ลก ครก ญาตพนอง ทเรารสกไววางใจ ในระยะน คสนทนามการโอบกอด ปลอบใจ จบมอใหก าลงใจกนได เปนตน

2. ระยะสวนตว (Personal distance) ประมาณ 0.5 - 1.5 เมตร เปนระยะประมาณทมอเออมถง ระยะนเปนระยะทสามารถสงเกตสหนา ทาทาง น าเสยงคสนทนาไดอยางชดเจน ทวาม

16 | 49

โอกาสรบร กลนกาย เสยงลมหายใจ อณหภม ของอกฝายหนงนอยมาก คสนทนามความรสกปลอดภย เชน เมอพบแพทย ผปวยจะมความไววางใจในการเลาเรองราวหรอปญหาสขภาพ

3. ระยะสงคม (Social distance) หางประมาณ 1.5 - 3.5 เมตร เปนระยะของปฏสมพนธ เชน การประชม การเรยนการสอน ซงในระยะน คนเลาเรองหรอสอสารมกใชเสยงดงมากกวาปกต เนนการสรางพนทรวมกนระหวางผฟง ไมอาศยความไววางใจ หรอการสรางพนทปลอดภยสกเทาใดนก สวนใหญแลวจะใชวธการสอสารเพยงแครบและสงสาร แตไมสามารถสอสารความรสกหรออารมณใหรบรไดชดเจน

4. ระยะสาธารณะ (Public distance) ระยะหางมากกวา 3.5 เมตร เปนระยะทไมสามารถมองเหนตาคสนทนา หรอคนทตองการสอสารดวยไดชด คนสนทนาเปนเสมอนรปแบนไมมมต การสอสารตองอาศยการตะโกน เชน กรณเจอคนแปลกหนาในตลาด หรอในระยะไกล ๆ อาจพอมองเหนการสอสารทางกายแบบสญลกษณแตไมสามารถเหนรายละเอยดทางกายได

สงทพงระวงคอ การแสวงหา ‘ระยะทปลอดภย’ หรอ ‘ระยะทพอด’ บางครงหากคสนทนายงไมเกดความไวเนอเชอใจกบเราอาจท าใหเกดความอดอด ระยะทใกลไปกท าใหรสกเหมอนถกคกคาม สวนระยะไกลไปกไมสามารถอานสหนา แววตาจบความรสกอารมณนกคดได ดงนน ค าแนะน าส าหรบ ‘ระยะทเหมาะสมในการเยยวยาและใหค าปรกษา’ คอ ระยะสวนตวเนองจากเปนระยะใกลพอทจะเออมมอไปสมผสใหก าลงใจ แยกแยะแววตา น าเสยง ทาทางได

ส าหรบการสมผสรางกายกบความเปนเพศ (gender) นนยงมนยการประกอบสรางทางสงคมเขามาเปนปจจย ชายสมผสกบชาย หรอชายสมผสกบหญง มสถานะทางสงคมทจะตองพจารณาอยางเหมาะสมดวย ทวา บางครงการสมผสตวเพยงเลกนอยกเปนการสงพลงใจใหแกกน

17 | 49

กจกรรมท 4: การรบรและการสมผส (Perception & Sensing)

วตถประสงค เพอใหผเขารวมฝกการสงเกตสงทเกดขนพรอม ๆ กบสถานการณและสงแวดลอมท เปลยนแปลงไป

อปกรณ โปรเจกเตอร คอมพวเตอร และไฟลรปภาพจ านวนหนง

ระยะเวลา 20 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ใหผเขารวมอยในในทาทสบาย รสกผอนคลาย

2. ผน ากระบวนกรใหดคลปวดโอ gorilla (https://www.youtube.com/watch?v=vJG698U2Mvo) โดยมสมการ ใหผเขารวมนบจ านวนของการรบ-สงบอลวากครง

3. สรปการเรยนร มใครเหน gorilla ไหม หากม มรสกอยางไร และสภาวะทเปลยนแปลงหรอสถานการณทเกดขนระหวางการสงบอลเปนอยางไรบาง

4. ใหผเขารวมดภาพจตวทยาเชงพฤตกรรมของมนษย (gestalt psychology) สามารถคนหาไดจากอนเตอรเนต ดงภาพประกอบดานลาง ใหผเขารวมดภาพอยางชา ๆ ทละภาพแลวถามวารสกอยางไรกบภาพนน ๆ

ภาพท 1

18 | 49

ภาพท 2

ภาพท 3

19 | 49

ภาพท 4

ภาพท 5

ทกเหตการณสามารถมองไดจากหลายมม แปลไดหลายใจความหมาย เราชอบแปลความ/ตดสน จาก safe zone/ comfort zone เดม ๆ ของเรา (ตามประสบการณและชวโมงบนของแตละคน) เราชอบตดสนตความ เลอกจะรบรและสรปไปความโดยไมรตว ทกคนยงมพนททปลอดภยทจะพจารณาทบทวนใครครวญ มองจากอกมม แตแปลความหมายอกดาน เขาใจเรองราวในมมมองใหมได ซงเกดจากพลงของความใครครวญ พลงของการเลอกทจะมอง คด และการตอบสนอง

20 | 49

กจกรรมท 5: การฟงและการสะทอนกลบ

วตถประสงค ฝกทกษะการฟงเชงลก ทกษะการจบประเดน และการสะทอนเรองราวกลบ เพอ ใหการฟงเปนสวนหนงในการสรางพนทความไววางใจระหวางผปรกษาและผใหค า ปรกษา

ระยะเวลา 20 - 30 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ใหจบคกน และก าหนดคนทเปน A และ B กอนเรมกจกรรมขอใหนงนงอยกบตนเองสกคร โดยขอใหเปรยบเทยบความแตกตางการฟงและการเลาเรอง ดงน

- รอบแรก ขอใหทงคนกถงละครหรอภาพยนตรทชอบมากทสด โดยให A และ B แยงกนเลา ใชเวลา 2 นาท

- รอบสอง ขอใหทงคนกถงสถานททชอบไปมากทสด โดยให A เปนคนเลากอน และคนทเปน B คอยแทรกถามตลอดเวลาใชเวลาสก 2 นาทและสลบกน

- รอบทสาม ใหแตละคนเลาประสบการณรกครงแรก โดยผลดกนเลาใหจบ โดยอกฝายตงใจฟง ไมถามแทรก ไมออกความเหนสนบสนน คดคาน เชยร หรอตดสน พอเลาจบ และใหอกฝายสรปเรองราวของเพอน สงเกตอารมณตาง ๆ ทเกดขนระหวางการเลาเรอง พยายามอานความคด ความปรารถนาของผเลา และใหจ าประโยคเดนทเพอนเลา แลวสะทอน (1) เนอความโดยสรป (2) อารมณ (3) ความคด ความปรารถนา กลบใหผเลาฟงภายหลงได

2. แลกเปลยนเรยนรรวมกน ระหวางการฟงทงสามแบบ

กจกรรมนจะท าใหเราเรยนรการรบฟงเชงลกทสามารถสะทอนกลบผเลาเรองไดอนเปนทกษะส าคญของคนทจะท าหนาทเปนผใหค าปรกษา ซงตองตระหนกวา หากเพอนก าลงเลาเรองแลวโดนถามแทรกตลอดเวลา ผเลาหรอมาขอค าปรกษาจะมความรสกหงดหงด ขดใจ เพราะตองคอยตอบค าถามตาง ๆ นานาทอาจไมใชประเดนทอยากสอสาร ท าใหการเลาเรองไมราบรน ตองคอยหยดชะงก ในขณะเดยวกน เมอตางคนตางเลา แยงกนเลาเรองยงไมสามารถจบใจความส าคญของเรองไดเลย เนองจากแตละฝายตองรบเลาเรองของตนเองใหจบ ท าใหขาดโอกาสในการสงเกตรายละเอยดของสหนา ทาทาง หรอความรสกของผเลาไดเลย

การฟงแบบสะทอนกลบนน เปนเรองตองฝกฝน อยางนอยม 4 ขนตอนส าคญ คอ

1. ระหวางฟงเรองราว คอยจบประโยคหรอค าส าคญของเรองนน ๆ สะทอนกลบไปวาใชสงทผเลาเรองใหความส าคญใชหรอไม

2. ลองสรปเรองราวเปนระยะ ๆ เพอเปดโอกาสใหผเลาเรองไดยนยนประเดน หรอแกไขความเขาใจไมตรงกนของเราได

3. สะทอนความรสกรวมตอเรองราวนน ๆ เปนระยะ

21 | 49

4. สะทอนความคดเหนในสาระส าคญของเรองราวนนได เมอผเลาเรองเลาจนจบความทอยากสอสาร

ในทกเรองราวนน นอกจากเนอเรองทผเลาตองการสอสารแลว มกมความหมายแฝงอยเสมอวาท าไมตองเลาเรองน และมากกวาความหมายแฝง ผเลาอาจมการซอนรหสทางวฒนธรรม หรอนยยะถง ‘สงทไมไดเลา’ อยางตรงไปตรงมาดวย เชน น าเสยงการรองขอความชวยเหลอในเรองทละเอยดออนทไมรจะไปปรกษาใครไดอกแลว หากเรามทกษะการฟงทด ฟงอยางตงใจ สามารถรบรถงความรสกนกคด และสามารถสะทอนกลบความรสกเหลานนได จะท าใหผเลามพลง หวใจพองโต ไดเหนคณคาในตวเอง นคอทกษะส าคญและจ าเปนของการเปนทปรกษาทดทจะน าไปสการเยยวยาเรองอน ๆ ตอไป

22 | 49

การรบรและการแสดงออกของอารมณ

กจกรรมท 6: พลง 7 ระดบ

วตถประสงค เพอใหเรยนรพลงของรางกายผานระดบการเคลอนไหว

อปกรณ กระดาษชารต | กระดาษ A4 | ปากกา | สชอลค

ระยะเวลา 15 - 20 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ใหผเขารวมแตละคนส ารวจสภาวะพลงในรางกายของตนเอง ผน ากระบวนการใหแตละคนส ารวจสภาวะพลงของตนเอง โดยแตละสภาวะใหทกคนแสดงบทบาทของตนเอง เมอรางกายตองเจอกบสถานการณดงกลาว กลามเนอในรางกายจะเกดปฏกรยาอยางไร

- เมอสนหวง ทอแท - เมอรางกายปวยหนก รสกไมสบาย - เมอเรารสกตว สภาวะในรางกายปกตของเรา เชน การเดน ยน นง - การตนตว (ระมดระวง) กรณตนตว เชน อยทสภาพมดๆ รสกระมดระวงเมอเจอ คนไมรจก - ระแวง กรณเมอเจอเหตการณหมาไล ฟาผา - ตนตว เมอเจอเหตการณรนแรงเชน ไดยนเสยงตม(เสยงระเบด) เมอเดนในตลาด

2. ลองจบกลมยอยสะทอนความรสก อารมณ มปญหาอะไรบางและยอนไปส ารวจไดหรอไมวาปญหานนสงผลกระทบตอรางกาย จตใจอยางไร และบนทกอาการของรายกายทมผลตอปญหาตาง ๆ ไวพอสงเขป

การเยยวยาและการใหค าปรกษาคอการเตมพลงใหกน ใหแตละคนมแรงมพลงสามารถลกขนมาสตอได รวมทงท าใหพลงอารมณความคดทพลงพลานจากความปนปวน ซบซอน มทศทาง เพมความสรางสรรค มนษยเราทกคนสามารถมพลงทกระดบแลวแตสถานการณ ปญหา หรอเรองราวในการด าเนนงาน กจกรรมน ชวนกลบไปส ารวจอารมณ ความรสก ทสมพนธกบรางกาย เพอฝกใหสงเกตตวเองและสามารถประเมนพลงรางกายของคสนทนาเพอใหค าปรกษาแกผไดรบผลกระทบจากเหตความรนแรงและความสญเสยในกรณตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม ทงน ภาวะจตใจทสงผลตออาการทางรางกาย หรอระดบพลงรางกายแบงเปน 7 ระดบ ทผเยยวยาควรท าความเขาใจเพอมปฏสมพนธไดอยางเหมาะสมในแตละสถานการณ คอ

23 | 49

ระดบพลงรางกายและการปฏสมพนธ

ภาวะจตใจทสงผลตออาการทางรางกาย การปฏสมพนธ

1 เปลย (exhuasted) เปนความรสกททรงตวแทบไมได เขายงไมพรอม อยตรงนนเปนเพอนกบเขา

2 สบาย (laid back) เขาไปชวยเหลอประคบประคองได

3 พรอม (neutral) รางกายปกต สงเสรม สนบสนนพดคยใหเขาเกดพลงได

4 ระวง (alert) เปนภาวะเตรยมตว เรมเครยด พอจะพดคย พอจะอธบายอะไรได

5 ระแวง (suspense) รางกายรสกตองท าอะไรบางอยางแลว รกษาระยะหาง เพราะเขายงขาดความมนใจ

6 ตนตว (passionate) ความรสกไมคาดฝน ตนเตนมาก ภาวะทอยากชวยผอน

7 ชะงก (tragic) ชอค อาการเกรงแขงไปทงตว พาเขาออกจากสภาพแวดลอมเดม หรอดงออกไปพนททปลอดภย

24 | 49

กจกรรมท7: ระดบอารมณและการแสดงออกของอารมณ

วตถประสงค สงเกตเรยนรระดบและการแสดงออกของอารมณเพอสามารถประเมนสถานการณของผคน ทสมพนธในการใหค าปรกษาและเยยวยา

ระยะเวลา 20 - 30 นาท

ขนตอนกจกรรม

• ลองจบคเพอนทไมคอยสนทกนนก ใหแตละคนเลอกอารมณกลว โกรธ หรอรก อยางใดอยางหนงไวในใจ จากนนสลบกนแสดงอารมณดงกลาวออกมาไลระดบจากนอยไปมาก 0 - 10 ในลกษณะสนทนากนดวยอารมณโดยไมมการพดใด ๆ

อารมณและความรสกถงแมไมพดออกมา แตสามารถสงเกตได จากทาทาง สหนาแววตาทแสดงออก เชน ถาใครมอารมณโกรธระหวางสอสารจะคอย ๆ ถอยหางออกจากคสนทนา หรอหากใครมอารมณรกจะมแนวโนมเขาหาคนทสมพนธดวย เปนตน ทงน ระดบของอารมณและความรสกของมนษย ม 6 ระดบ คอ

1. การแสดงออกทางตาอยางเดยว 2. การแสดงออกทางสายตาและปาก 3. การแสดงออกทางสายตา ปาก และเรมมเสยงนอย ๆ 4. การแสดงออกทางสายตา ปาก เรมขยบตว เนนล าตว และเสยงดงขน 5. การแสดงออกทางสายตา ปาก การขยบมอ แขน ขา และเสยงดงขนมากขนกวาเดม 6. การคมรางกายและตวเองไมอย รางกายขยบมาก และใชเสยงดงมากกวาปกต

เมอเรารจก สงเกต และเรยนรระดบอารมณและความรสกในระดบตาง ๆ แลว จะชวยใหเราประเมนสถานการณในการชวยเหลอ ใหค าปรกษา หรอการเยยวยาผคนในแตละสถานการณไดอยางมคณภาพและเหมาะสม ซงสามารถฝกฝน สงเกต เรยนรในการควบคมระดบอารมณและความรสกของเราเองเปนจดเรมตนได

25 | 49

กจกรรมท 8: ความเครยดคออะไรกน

วตถประสงค เพอใหเขาใจทมา องคประกอบของความเครยด เพอน าไปสการจดการภาวะอารมณ ทเกยวของรวมทงประเมนสถานการณในการใหค าปรกษาไดอยางเหมาะสม

อปกรณ กระดาษ A4 | สชอลค

ระยะเวลา ประมาณ 15 - 20 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. แบงกลมยอยไมเกน 4 คน

2. ส ารวจและแลกเปลยนเรองราวความเครยดของแตละคนใน 1 เดอนทผานมา

3. แตละกลมสรปประเภทของความเครยด และแลกเปลยนเรยนรกน

ทกคนตางประสบกบความเครยดทงการงาน จากภาระงานมากเกนกวาหนาทตองรบผดชอบ ท าใหบางครงจดการตวเองไมได บางคนมปญหาสขภาพรวมดวย รางกายไมแขงแรง เจบปวยบอยครง ตองเขาโรงพยาบาลบอย หลายคนมปญหาครอบครวซอนทบกบปญหาการงาน ตองดแลเลยงดพอแมทไมสบายโดยล าพง ซงมปญหาตอเนองไปถงสภาพเศรษฐกจ รายไดไมเพยงพอกบคาใชจายทเกดขน และบางคนอาจจะมปญหาทยากตอการจดการดวยตนเอง เชน เรองความปลอดภย เพราะเคยโดนคดความมนคง บางคนยงตดหมาย พ.ร.ก.ฉกเฉนฯ ดงนน เวลาเดนทางออกจากพนทภมล าเนาจะรสกกลว หวาดระแวง รสกไมปลอดภย โดยแตละคนมวธการจดการกบปญหาและความเครยดทรมเราแตกตางกนไป บางคนรบมอได บางคนรบมอไมไหวเกดเปนภาวะความเครยดสะสมตองการความชวยเหลออยอยางเงยบ ๆ ไมกลาสอสารบอกเลาแกใครกม

ปญหาสารพดทรมเรา หากเราเขาใจถงทมาและองคประกอบของความเครยดกจะท าใหรบมอกบปญหาทดาหนาเขามาไดดขน โดยทมาของความเครยดม 6 ทาง คอ

1. ภาระ (Demand) 2. ควบคม (Control) 3. ความชวยเหลอ (Support) 4. ความสมพนธ (Relationship) 5. บทบาท (Role) 6. การเปลยนแปลง (Change)

จะเหนวา ความเครยดทเราประสบเจอ หรอองคประกอบความเครยดทง 6 จะมความสมพนธกน เชน ความเครยดจากครอบครว แมไมสบาย เราจะรสกถงภาระทตองรบผดชอบดแลแม การเจบไขไดปวยเราไมสามารถควบคมได จากแตกอนแมมสขภาพรางกายทแขงแรง แตตอนนเปลยนแปลงไปนอนตดเตยง เปนตน เมอเราเขาใจทหรอองคประกอบของความเครยดในหลายมต ตองพยายามแยกแยะใหได เพราะเมอเราเหนมตของความเครยดทชดเจนขนจะท าใหเราสามารถแกไขปญหาไดตรงจด และท าใหเราสามารถใหค าปรกษาเยยวยาคนอนททกขรอนไดอยางมคณภาพมากขน

26 | 49

กจกรรมท 9: ท าใหเครยด

วตถประสงค เพอเขาใจถงความกงวล ความอดอดจากการไดรบความชวยเหลอ และการขอความ ชวยเหลอ

อปกรณ ผาปดตาจ านวนหนง

ระยะเวลา 20 - 30 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. แบงกลมยอย 3 กลม อยางนอยกลมละ 6 – 7 คน เพอรวมกนแสดงบทบาทสมมตเปนคนพการแตกตางกน แตทงสามกลมตองชวยเหลอกนและไปทานกลางวน ทเตรยมไวดวยกน โดยใชเวลาประมาณ 15 นาท

- กลมท 1 เปนคนตาบอด - กลมท 2 เปนคนหหนวกและใบ - กลมท 3 เปนคนแขนขาดทง 2 ขาง

2. ลองสงเกตความเครยด ความกงวล ความอดอดจากการไดรบความชวยเหลอ และขอความชวยเหลอ

หลงกจกรรม ทง 3 กลมไดชวยกนสะทอนความรสก ดงน

กลมท 1 คนตาบอด: “ไมนกวาตนเองจะเครยดขนาดน ขณะทเปนคนตาบอดรสกเลยวาทกอยางมดสนท ชวตเหมอนสนหวง ไดแตรองขอความชวยเหลอใหเพอนมาชวย ไดเขาใจถงความรสกของคนทพการตาบอด” “เพงเขาใจ การทเรามองไมเหน เมอมคนมาชวยเราจะรสกไมปลอดภย” “คนทมาชวยเหลอเราเขาเปนใคร หนาตาแบบไหน ไวใจไดไหม ขาจะพาเราไปทไหน ปลอดภยไหม เปนความวตกกงวลและกลว”

กลมท 2 คนหหนวกและใบ: “รสกอดอดมาก เพราะไมไดยนและไมสามารถพดคยอะไรกบใครไดเลย เมอมานงกบเพอน ๆ คนอนจะพดคย หวเราะ สนกสนาน สวนเราไดแตนงเฉย ๆ ไมไดยนและไมรเขาคยอะไรกน บางครงแอบกงวลในใจ เขาก าลงนนทาเรองของเราไหม” เปนตน

กลมท 3 คนแขนขาดทง 2 ขาง: “พอชวยเหลอตวเองไมได จะขอความชวยเหลอจากเพอนในการหยบจบของตาง ๆ เชน ชวยปอนขาวให จะมความรสกเกรงใจ ไมอยากเปนภาระของเพอน เมอเพอนปอนขนมใหกไมกลาบอกอกวาค าใหญไป หรอตกเยอะ หรอนอยไป หรอบางครงบอกใหเพอนหยบอาหารอกอยาง แตเพอนกลบปอนอกอยางให และบางครงเพอนปอนขาวเราไมทนจะกลน เพอนกปอนอกแลว”

กจกรรมนเพยงจ าลองสถานการณใหเราไดเหนมมมองของความใสใจ ทเพอนชวยเพอน เชน การจบใสรองเทาใหกน ถาเพอนไมมความใสใจกนจรง ๆ จะไมรวารองเทาคไหนเปนของเรา หรอความหวงดบางครงอาจไมตรงกบผรบ เชน การปอนขนมทค าโตเกนไป ปอนถเกนไป เปนตน สงเหลานจะคอยเตอนใหเราตระหนกหลายครงทอาสาสมคร หรอคนท างานเยยวยาในพนทมความหวงด ชวยเหลอผอน แตในบางครงความหวงดเหลานนอาจเปนการสรางปญหาหรอเปนความหวงดทเขาไมตองการ ดงนน การสรางความสมพนธทด คอย ๆ ท าใหเขารสกปลอดภย ไวใจ คอยเอาใจเขามาใสใจเรา จะท าใหการท างานในพนทสะดวกและดยงขน

27 | 49

กจกรรมท :10 กราฟชวต

วตถประสงค ไดสะทอนตวเอง และเรยนรวธการแกปญหาในสถานการณตางๆของชวต

อปกรณ กระดาษ A4 / ปากกา / สชอรค

ระยะเวลา 30 - 40 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ใหผเขารวมอยในทาทตนเองรสกสบาย สามารถนงหรอนอนได ใหทกคนหลบตา หายใจเขาลกๆ ทบทวนเหตการณชวต ยอนกลบไปเทาทตนเองจ าความได เหตการณใดทท าใหเรารสกสะเทอนใจ

2. ใหแตละคนวาดกราฟชวตของตนเอง พรอมเหตการณส าคญทมผลกบการด าเนนชวต

3. ใหผเขารวมจบกลมยอย กลมละ 4-5 คน สะทอนเรองราวและแลกเปลยนภายในกลม ใหแตละคนสงเกตสหนา แววตา และอารมณทสะทอน

เราไมจ าเปนตองเจอสถานการณเหมอนกน แตเพยงการใชทกษะการฟง เราสามารถเขาใจปญหา ทเกดขนได การทวนกลบท าใหเหนตวตน และเรยนรวธการแกปญหา มทางเลอกใหจดการกบปญหานน ๆ "ทกษะการฟง" เปนการเพมพลงท าใหเหมอนเปนการเยยวยาเพมพลงใหกบคนอนได มนษยจะเรยนรและเตบโตกตอเมอ สามารถแกปญหานน ๆ ได มทกษะ เกดการเตบโตและแขงแรง จนสามารถกาวขามปญหาตาง ๆ และชวยเหลอคนอนได

28 | 49

กจกรรมท 11: คดคลายเครยด เสรมพลงชวต

วตถประสงค เพอเรยนรวธผอนคลายรางกาย ปรบอรยาบถ

ระยะเวลา 10 - 15 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. เมอรางกายรสกเมอยลา ลองนงเหยยดขา นงใหรสกสบายตวกอนในการเรมตน จากนนใหผเขารวมเอามอทง 2 ขาง วางบรเวณทองของตนเอง เมอหายใจเขาทางจมกชา ๆ ใหสงเกตนวกลางทง 2 ขางจะขยายออกจากกน นนแสดงใหเหนวาลมไดเขาสทอง ท าใหทองปองขน และเมอหายใจออกยาว ๆ นวกลางทง 2 ขาง คอย ๆ มาชดกน ทองเราแฟบกลบมาสทเดม (ลองท าซ า 3 รอบ)

2. เมอกลามเนอผอนคลาย เรมหายใจเขาออกทางจมกชา ๆ ในจดทมอารมณตงเครยดคางไว ไดแก บรเวณศนยหว (อารมณกลว) ศนยหวใจ (อารมณเศรา) และศนยทอง (อารมณโกรธ)

3. พดเสยงดง ๆ “ถงแมเราจะกลว ถงแมเราจะเศรา ถงแมเราจะโกรธ เราจะเปดใจ ยอมรบ และรกตวเองใหมาก ๆ เปดใจ” เสรมพลงใจดวยกลามเนอจากบรเวณตาง ๆ 7 จดจากลางขนบน (รายละเอยดดานลาง) โดยแตละบรเวณเราจะพด 3 ครง ๆ เพอสอจตไปตรงจดนนเปดรบพลงงาน ขนตอนเหลานจะเปนการเปดประสาทสมผส ออกก าลงสมอง เพอปรบสมดลรางกายไปพรอมกน

จดเปดพลงงานชวต

หนาทอง จดมนใจ

ทอง จดใสใจ

กระบงลม จดภมใจ

หวใจ จดหวใจ

คอ จดเขาใจ

หนาผาก จดตงใจ

หว จดหายใจ

กจกรรมนเปนการแนะน าการผอนคลายความเครยดวธงาย ๆ คอ การหายใจเขาทางจมกชา ๆ และสอจตไปยงบรเวณทรสกเครยด เมอย เกรง แลวหายใจออกทางปากยาว ๆ พรอมกบผอนคลายในบรเวณดงกลาว การเคาะอารมณทต าแหนงตาง ๆ ของรางกายท าใหตอมน าเหลองทอยบรเวณทเคาะจะรบรสกการสนสะเทอน เมอจตรตว ใหสมองอารมณท างานภายใตการก ากบดแลการฝกความสขในสมองกลบหนาผากสวนหนา

29 | 49

การเสรมพลงชวตนจะท าใหเรามพลงใจมากขนดวย โดยท าจะไลกลามเนอจากปลายเทาจนไปถงศรษะพรอม ๆ กบจดเปดพลงงานตาง ๆ จากลางขนบนแลว ทส าคญ จดพลงชวตดงกลาวยงเปนการดงศกยภาพและความสามารถของแตละคนออกมาดวย (ดงภาพประกอบ)

(ดดแปลงจาก Valerie Varan. Living in a quantum reality: using quantum physics and psychology to embrace your higher consciousness. San Antonio, TX: Turning Stone Press; 2015. อางองใน ศภลกษณ เขมทอง. สมองสรางสข. นนทบร: โนเบลบคส; 2560)

30 | 49

การเยยวยาดวยกระบวนการ ‘ดน (น ามน) เลาเรอง’ (Narrative Clayworks)

เรองทไมคอยรกนในวงกวางนก รางกายของเราดดซบ หรอสงสมความรสวนทยงไมถายทอดเขาส สมองหรอจตส านก และนกกจกรรมบ าบดเชอวา ความเปนอสระของมนษยมจตจดจอทสามารถสอสารคณคาและความหมายตอประสบการณชวตได (Flow of Diversional Activities) ดงนน ในหลกสตร ‘เสรมสรางพลงสขภาพจต และทกษะการเยยมเยยนเยยวยาของบคลากรภาคประชาสงคมชายแดนใต’ จงน าแนวคดนมาผสานประยกตกบแนวคดการเยยวยา โดยใช ‘ดน’ (น ามน) เปนสอกลางน าเอาความร ประสบการณ และคณคาความหมายสวนทซอนเรนอยนน ออกมาสพนทเปดเผย - สาธารณะ สกระบวนการท าความเขาใจ จนสรางการเปลยนแปลงภายในทมผลตอการใชชวตทางสงคม และท าใหเขาใจบทบาทหนาทของนกเยยวยามากขน

พดใหลกขน การตความธรรมชาต ให ‘ดน’ เปรยบเสมอนการรวมตวกอก าเนดเปนรางกายมนษย การปนดน ในแงน จงหมายถงกระบวนการท าใหจตจดจอกบการสอสารพลงงานทก าลงไหลเวยนภายในของมนษย ท าให ‘กระบวนการปนดนเลาเรอง’ น เปนการสอสารเพอทบทวนตวเอง สการใชจตจดจอเพอฟงเสยงตาง ๆ ภายในรางกายแลวคอย ๆ ประกอบสรางสญลกษณความเชอแหงตนไดอยางอสระ โดยใชความคด และใชพลงงานสมดลธรรมชาตทกระบบของรางกาย ในขณะทมอก าลงปนดน หรอ “ตวตนใหม” ของผเขารวมกจกรรม ระหวางกระบวนการ “เปลยนรป” นน คอกระบวนการดงตวตนภายในออกมา และน าไปสการเปลยนอารมณ เปลยนความคด เปลยนโลกทศน เปลยนความสมพนธของตวเราเองตอผอนอยางเปนล าดบ เพอใหเกดสงคมทมความเปนธรรมและสนตมากขน

และนเปนครงแรกในประเทศไทย ทมการน า ‘ดน (น ามน) เลาเรอง’ (Narrative Clay works) เขามาเปนสวนหนงในกระบวนการเยยวยาผไดรบผลกระทบจากเหตการณความรนแรงในพนทจงหวดชายแดนภาคใต นกกจกรรมบ าบดเรยกกระบวนการนวา ‘การบ าบดเชงหยอนใจ’ หรอ Diversional Process คอ กระบวนการกระตนการเรยนร ดวยการจดจอจนตงใจกระท าสงใด ๆ ทมเปาหมาย เบยงเบนจากภาวะเจบปวยใหคอย ๆ คดทบทวนตดสนใจหาวธการพฒนาสขภาวะกายใจดวยตนเองและ/หรอมผบ าบดฟนฟดแลชวยเหลอนนเอง

กจกรรม 12: ปนตวเราทอยากเปนและสงทจะท า

วตถประสงค ใหดนน ามนเปนสอกลางในการทบทวนตวตนภายในสการปรบสขภาวะ อารมณ ความรสก เกดพนทรวมในการแลกเปลยนประสบการณการท างานเยยวยามากขน

อปกรณ ลกปงปอง สเหลอง สขาว อยางละ 1 ลก เทากบจ านวนคนทเขารวม ดนน ามน 3 ส แดง น าเงน เหลอง | กระดาษ A4 ส าหรบรองผลงาน

ระยะเวลา ประมาณ 2 ชวโมง

ขนตอนกจกรรม

31 | 49

1. หลงจากทกคนไดรบอปกรณเรยบรอยแลว ขอใหหลบตาอยกบตนเองสกคร เพอสอสารกบตวเองตลอดจนเขาไปส ารวจจนตนาการ อารมณ ความรสก จากนนใหแตละคนปนดนน ามนเปนตวการตนลกษณะใดกไดทบงบอกถง ‘ความเปนตนเอง’ โดยใหลกปงปองสเหลองเปนสวนหว และลกปงปองสขาว เปนล าตว ทงตกแตงสวนประกอบรางกายและอน ดวยดนน ามน โดยใชเวลาประมาณ 15 นาท

2. เมอปนเสรจจนไดชนงานแลว ขอใหแตละคนมองผลงานทปรากฏและนกถงค า 3 ค าทสะทอนความรสกของตนเอง

3. จากนน แบงกลมยอยอยางนอย 4 คน แลกเปลยนความรสก กอนปนดนน ามนคดอะไร ความรสกระหวางปน และเมอประกอบเปน ‘ตวตนใหม’ ผานดนน ามนแลว รสกอยางไรบาง ใชเวลาประมาณ 20 นาท

ทงน ไมวาจะเลอกดนน ามนสใด เพอดงตวตนภายใน และประกอบเปน ‘ตวตนใหม’ ขนมา ในทางหลกจตวทยา สเปนสอสะทอนอารมณและความรสก ณ ขณะนน ดงน

สแดง อยากอาหาร ตดสนใจเรว โมโห ระวงมงมน

สเขยว ผอนคลาย สมาธความจ า สรางสรรค ปลอดภย

สเหลอง ความอบอน การมองโลกในแงด ตนเตน สขดคดบวก

สด า อารมณเศรา กระตนโมโห

สสม กระตนหว กระตอรอรน

สฟา เปดใจ ชา ๆ สบาย ๆ มความคดใหม

5. ตอมา ใหผเขารวมพรอม “หนดน” ของตวเอง จบกลมอยางนอยกลมละ 3 คน ใหแตละกลมแสดงบทบาทของตนเองผาน 8 ค าทสะทอนบทบาทของนกเยยวยาโดยเลอกค าหนงค าใดใน 8 ค าน คอ

1. การเกดความหวง (Hope) 2. การใสใจ เอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) 3. การหาทางชวยเหลอ (Assistance) 4. การไดยน รบฟง (Listening) 5. การท าใหมความส าคญ มความหมาย (Importance) 6. การปรบสงแวดลอม (Nature) 7. การใหพลง ชนชม (Give) 8. การเยยวยา (Healing)

32 | 49

6. เมอเลอกค าทเชอมโยงกบความหมายของการเยยวยาไดแลว ตอมา ใหสรางฉากสถานการณท “หนดน” จะมประสบการณใหมในการเลาเรองรวมกนกบเพอนในกลม ณ ชมชน ภเขาทะเล หรอเรอนจ า สถานทใดสถานทหนงเทานน โดยใชดนน ามนเปนสวนประกอบส าคญในการเลาเรอง ใชเวลาประมาณครงชวโมง

7. เมอทกกลมปนดนน ามนทเปนสถานการณสมมตบทบาทของนกเยยวยาเสรจแลว ทง 8 กลมน าชนงานมาจดนทรรศการรวมกน และผลดกนเลาเรองวา “นกเยยวยาไดท าอะไรบางในสถานการณตาง ๆ ทเกดขน?” จากนน จงถอดบทเรยนกระบวนการเรยนรนรวมกน

‘กระบวนการปนดนเลาเรอง (Narrative Clay works)’ น มหลายกจกรรมรอยเรยงตอเนองกนเปนกระบวนการ ตงแตกจกรรมบ าบดดวยงานดน ทมงหมายใหผปนดนน ามนสะทอนความรสกนกคดภายในของตวเองออกมาผาน ‘หนดน’ กอน ทงยงไดเรยนรเรองสทสะทอนภาวะอารมณและความรสก เพอสอถงความเปนตวตนและประสบการณชวตทผานมา และการไดใครครวญหาค าทมความหมาย 3 ค านน กเปนกระบวนการทชวนใหผเรยนรกบไปตความประสบการณ มโอกาสไดนยมบทเรยนชวต ใหคณคา ความหมายแกตวตนและประสบการณใหม ท ‘หนดน’ ชวยดงออกมา

ในการประเมนและฝกทกษะชวตดวยกจกรรมบ าบด (Occupational Therapy)กลาวถง การใชมอสมผสดน ซงมทมาจากหตถกรรมเซรามคหมายรวมถงการปนแตงกอนดนทมาจากธรรมชาต (ในกจกรรมครงนเราใชดนน ามนแทนเพราะมแมสแดง เหลอง น าเงน ทสะทอนอารมณมงมน คดบวก มความคดใหม) และสงเคราะหวเคราะหสกจกรรมกลมแบบพลวต (Group dynamics) ในลกษณะตางคนตางปนดนสะทอนความรสกเปนตวตนในวนแรก และในวนทสองลกษณะชวยกนคดชวยกนท าเปนละครชวตภาพนง ซงเรยกวา การปนดนสะทอนใจ (Projective Clay) ดวยกลไกกระตนทกสวนของสมอง โดยเฉพาะสมองสวนหนาทท าหนาทบรหารความจ า อารมณ และการตดสนใจ เปนกระบวนการกระตนการเรยนร ขณะทจตจดจอตงใจจะเปนการคดบวกเพอกระท าสงใด ๆ ทมเปาหมาย เบยงเบนจากภาวะเจบปวยใหคอย ๆ คดทบทวน ตดสนใจหาวธการพฒนาสขภาวะกายใจดวยตนเองและ/หรอมผบ าบดฟนฟดแลชวยเหลอนนเอง

จนกระทง การน า ‘หนดน’ ทเสมอนตวตนใหมของเราไปเชอมโยงกบประสบการณรวมกบเพอน ๆ ผาน ‘ฉากละคร’ เพอคนหาคณคาความหมายของงานเยยวยา จากนน สอสารค าพดภายในกลมเพอนทจบกลมตามปายตวอกษรทมความหมายถง "การเยยวยา" แลวระดมความรสกรวมกนระหวางเพอนเพอสะทอนการสอสารเรองราวชวตใหรอยเรยงคณคา ความหมาย ความด และเคลอนไหวหนดนใหมชวตชวามเรองเลาเปนฉากละคร

จะเหนวา กระบวนการปนดนเลาเรองนบเปนหนงในหตถกรรม (Crafts) ทผเรยนจะพฒนา “จตจดจอ ใชตามอ ดงคณคา อารมณศลป เปนตวตน เชอมคนอน” สะทอนใหเหนความสามารถในการใชสมองซกซาย เพอสอสารดวยวาจา วเคราะห มองภาพละเอยด ควบคกบ การใชสมองซกขวา เพอสอสารดวยอารมณ จนตนาการ มองภาพกวาง ประกอบสรางเปนพนทการเรยนรความหมายแหงกจกรรมการด าเนนชวต (Occupational Meaningfulness) ทผานวถการสงเคราะหจากงานเดยวสงานกลม จากขนตอนคดงายๆ ใชความรสกน า สคดซบซอน ใชความรสกสะทอนใจรอยเรองเรองราวของผอน จนถงการจดวางประกอบฉากแลวเลาเรองออกมาราวกบแสดงละครเวทเปนกจกรรมทมเปาหมาย (Purposeful Activities) ดวยการรบรลม

33 | 49

หายใจคลคลายความกงวล พรอมๆกบการรคดถายทอดบทบาทชวตดวยสมดลจตกายใจสรางสรรค (อางองจาก Carol Tubbs, Margaret Drake. Crafts and creative media in therapy. 3rd ed. Thorofare, NJ: SLACK Incorporated; 2007. )

‘กระบวนการปนดนเลาเรอง’ ทเชอมโยงกบความหมายของการเยยวยา ซงตกผลกเรยงตามอปลกษณ (Metaphor) จากตวอกษรภาษาองกฤษเจดตว รวมกนเปนค าเตม ประกอบดวย Hope, Empathy, Assistance, Listening, Importance, Nature, Give, = Healing สะทอนความเขาใจบทบาทนกเยยวยาของผเขารวมกจกรรมอยางนาสนใจ ดงน

กลมท 1: การหาคนมาชวย (Assistance)

ณ ชมชนหนง มครอบครวผไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบในพนท จนท าใหสามถกควบคมตวทเรอนจ า สวนภรรยาและลกไดอยบาน มเจาหนาทเยยวยาและหนวยงานทเกยวของลงไปเยยมเยยน ใหค าปรกษาและใหก าลงใจกบภรรยา และหาชองทางชวยเหลอสงเสรมเรองอาชพทสามารถหารายไดใหกบครอบครว และสนบสนนเรองทนการศกษาใหกบลก

34 | 49

กลมท 2: การใสใจ เอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy)

เรองราวเกดขน ณ ชมชนหนงมผประสบปญหา 2 คน คอ ผพการและผทหมดหวงในชวต มพยาบาลวชาชพของรพ.สต.ในชมชน ไดลงไปเยยมเยยนทง 2 คน พดคย ถามถงความเปนอยและปญหาททงสองประสบอยในตอนน เปดโอกาสใหทงสองไดเลาถงปญหา เมอมการพดคยสอสารกน จงเหนอกเหนใจ เขาใจกน ท าใหเกดแรงบนดาลใจในการใชชวต และเปนก าลงใจใหกนและกน

กลมท 3: การใหพลง ชนชม (Give)

ครอบครวประสบปญหาเหตการณความไมสงบในพนท ท าใหสญเสยพอ ผเปนผน าครอบครว หลงจากทพอเสยชวต เขา(ลกชาย) รสกโดดเดยวและอางวางอยางทสด จนกระทงมนกเยยวยาไดลงเยยมใหก าลงใจและทกครงทไดเยยมเคส นกเยยวยาใชพลงของการกอด สงมอบพลงใจ ใหเขารสกไมโดดเดยว มคนทอยเปนเพอน จนท าใหเขาสามารถกาวขามหลมด านนได และสามารถลกขนสบนโลกใบนไดอกครง

35 | 49

กลมท 4: การเกดความหวง (Hope)

หลงจากเหตการณความไมสงบในพนทเกดขน ท าใหหวหนาครอบครวหนงไดถกควบคมตวในเรอนจ า สมาชกครบครว ภรรยาและลกทอยทบาน ชวยกนด าเนนคดเพอความยตธรรมใหกบคนเปนพอ ทกครงทไดไปตดตอเจาหนาททนายความ ครอบครวมความหวงตลอด สกวนหนงพอจะกลบมาและอยดวยกนอกครง

กลมท 5: การเยยวยา (Healing)

ในชมชนแหงหนง มเยาวชนกลมหนงหลงผดเกยวของไปสงอบายมข จนตนเองถกเจาหนาทจบกมตวทเรอนจ า ตวเองใชระยะเวลาหลายปในการอยในเรอนจ า และคดทบทวนสงทเกดขนไปตวเอง และไดตงปฏญาณ หลงจากทตนเองออกจากเรอยจ าจะไมยงกบสงนอกแลว และเมอพนคดออกจากเรอนจ า มเจาหนาทเยยวยาลงมาเยยมบานและใหค าปรกษา ดแลประคบประคอง พรอมกบเจาหนาทภาครฐทสนบสนนเรองอาชพ จนท าใหเขาสามารถด าเนนชวตในสงคมได เปรยบเสมอนตนเองสามารถพชตยอดเขาเอวาเรสได

36 | 49

กลมท 6: การท าใหมความส าคญ มความหมาย (Importance)

ณ หบเขาแหงหนง มเดกก าพราครอบครวหนงทสญเสยพอแมจากสถานการณความไมสงบในพนท ท าใหเดกตองอาศยอยตามล าพง รอคอยอยางมความหวง จะมคนมาเยยมและชวยเหลอ ดวยสภาพแวดลอมทนองอาศยอยเปนภเขา ท าใหการเดนทางของนกเยยวยาและทมงานเดนทางอยางล าบาก แตอยางไรแลว ตองเขาไปชวยเหลอครอบครวของนองใหได โดยใชวธการโทรถามระยะทาง การตรวจสอบเสนทาง จนทมงานสามารถเขาไปเยยมบานของนองได และไดมอบของเยยม อาหารและอปกรณของเลนเดก ท าใหนองรสกตวเองมความส าคญ

กลมท 7: การไดยน รบฟง (Listening)

ณ ชมชนอามนดามย มคนในครอบครวสญเสยจากสถานการณความไมสงบในพนท ท าใหครอบครวเกดความกลว ระหวาดระแวง และรสกทอใจ จนมเจาหนาทเยยวยาไดลงเยยมบานและใหก าลงใจกบครอบครวผไดรบผลกระทบฯ ใชวธการรบฟงเรองราวทเกดขนในครอบครว และความทกขใจทเกดขน เพราะเชอวาการรบฟงเรองทเขารสกอยากเลา หรออยากระบาย เปรยบเสมอนการเยยวยาใหกบเขา ท าใหเขารสกวามคนรบฟงอย และรสกไมโดดเดยว

37 | 49

กลมท 8: การปรบสงแวดลอม (Nature)

ชมชนแหงหนง เขตชานเมองปตตาน มเยาวชนกลมหนงมวสมยาเสพตดในพนท จนถกควบคมตวทสถานพนจเดกและเยาวชนจงหวดปตตาน ในระหวางทอยในสถานพนจฯ เยาวชนกลมนไดส านกผดในการกระท าของตนเอง และเมอออกจากเรอนจ ามเจาหนาทลงมาเยยมเยยน และใหก าลงใจในการด าเนนชวต พรอมกบชมชนไดใหการสนบสนนและใหโอกาสใหเยาวชนกลมนเขามามบทบาทในการชวยเหลอนอง ๆ ในพนท ทมภาวะเสยงในการตดยาเสพตด โดยใชประสบการณของรนพสอนนอง ๆ พรอมทงชมชนชวยกนปรบเปลยนสภาพแวดลอมในชมชน ทมสถานทเสยง กลบมาสรางเปนสนามกฬา ใหเยาวชนไดมทางเลอกในการท ากจกรรมในชมชน

38 | 49

ทกษะกระบวนการเยยวยา

ส าหรบการเยยวยาประคบประคอง นกเยยวยาควรเรมจากการสรางความสมพนธทดระหวางผไดรบผลกระทบฯ เชน มการชมใหก าลงใจ ขอบคณทผไดรบผลกระทบฯ ยอมเสยสละเวลาเพอมาเจอกน เพอใหเขารสกวาเราใหความส าคญกบเขา ใหเกยรตกน มการแสดงสหนาทใสใจ อาทการพยกหนา การทวนซ าค าตอบ หรอแมแตการขอใหผไดรบผลกระทบฯ เลาเรองราวเพมเตม เพอใหเขารสกวาเราสนใจเรองราวทเขาเลาอย เชน รองขอใหเขาบอกรายละเอยดเพมเตมไดไหม เปนตน

อยางไรกตาม ในขณะทผไดรบผลกระทบฯ มอารมณทางลบ เชน รองไห สะเทอนใจ นกเยยวยาควรยนทชชใหเพอแสดงใหเหนวา เราพรอมใหเขารองไหออกมา โดยไมกนความรสกนน สวนเรานงฟงอยางเงยบ ๆ ในชวงเวลาดงกลาว เพอใหเวลากบผไดรบผลกระทบฯ รสกสบายใจในการเลาเรองราวตอ ระหวางนนเราอาจชนชม ใหก าลงใจเขาเปนระยะ เชน “สงทท าดอยแลว” “คณโชคดมากเลยทมโอกาสท าแบบน” เปนตน

ทงน นกเยยวยาสามารถตงค าถามในลกษณะทเปนค าถามเปด เชน “คณพอจะบอกไดไหม อาการทเปนอยเปนอยางไรบาง” เพอเปดโอกาสใหผไดรบผลกระทบฯ ไดเลาเรองราวทสามารถมองเหนภาพทชดเจนยงขน และในขณะเดยวกน ท าใหผไดรบผลกระทบฯ เหนคณคาจากสงทท า และเมอนกเยยวยาถามถง “เราเรยนรอะไรจากเหตการณในครงนบาง?” กจะชวยท าใหเขารสกเขมแขง และเขาใจในสถานการณของตนเองเพมมากขน พรอมจะด าเนนชวตตอไปได

เทคนคการพดคยส าหรบการเยยวยาเบองตน คอ ‘แซนวชเทคนค’ (sandwich technique) เปนลกษณะการพดคยทใชการชม การใหพลงใจ เพอใหผไดรบผลกระทบฯ รสกอนใจ ไววางใจ จากนนจงคอย ๆ สอดแทรกการขอใหปรบบางอยางใหสถานการณ หรอภาวะอารมณ ความรสกดขน และตอดวยค าพดทยนยน สรางความเชอมน ท าใหเขารสกปลอดภย แลวจบการสนทนาดวยการชนชมอกครง

39 | 49

กระบวนการเยยวยาเปนการประคองไมใชการรกษา

สงทควรท า: ประคบประคอง เตมพลง ใสใจ แสดงการไดยนเรองราวของผตองการชวยเหลอ ชนชม ใหเหนวาเขามความหมาย ปรบสงแวดลอมทเหมาะสม บางครงอาจจ าเปน หาคนมาชวยใหเหมาะสมแกสถานการณปญหานน ๆ

สงทไมควรท า: หากเราไมสามารถชวยเหลอเขาได ควรระมดระวงอยายดเยยดความหวงดของเรา หรอซ าเตมดวยค าพดหรอทาทของเรา ท าใหเขารสกไรคา หมดหวง ไมมทางเลอก รสกเปนอน ไมมความหมายทจะมชวตอกตอไป

ทงน องคประกอบความหมายของการเยยวยาทควรค านง 8 ขอ ทเปนพนฐาน คอ

1. การเกดความหวง (Hope) 2. การใสใจ เอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) 3. การหาทางชวยเหลอ (Assistance) 4. การไดยน รบฟง (Listening) 5. การท าใหมความส าคญ มความหมาย (Importance) 6. การปรบสงแวดลอม (Nature) 7. การใหพลง ชนชม (Give) 8. การเยยวยา (Healing)

และหลกส าคญของการการเยยวยา คอการเตมพลงใหผตองการความชวยเหลอสามารถยนได คดได ปลอดภยทจะไตรตรอง หากเปรยบเทยบกบโรคภยบางประการ เราอาจเยยวยาคนเปนโรคมะเรงได แตใหผเชยวชาญเปนคนรกษา เราไมควรเยยวยาผอนเมอเราไมพรอม ออนแอ เพลย ไมสบาย หรอผไดรบผลกระทบฯ มอาการหนก จนควรพบผเชยวชาญ เชน คดท ารายตนเอง อาละวาด หรอประเมนแลววาอาจมอาการทางจต เปนตน

40 | 49

กจกรรมท 13: การใหค าปรกษา: การสรางทางเลอกและแนวทางการใหค าปรกษา

วตถประสงค เพอใหเรยนรกระบวนการพดคยและการใหค าปรกษาทถกตอง

อปกรณ กระดาษ A3 | สชอลค

ระยะเวลา 30 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ลองจบกลมยอย อยางนอยกลมละ 4 คน แบงปนประสบการณทแตละคนเคยสอน แนะน า เตอน บอกจนท าใหผทเราใหค าแนะน านน ๆ เกดการเปลยนแปลง จากนนลองสะทอนความรสกระหวางกนวาแตละวธนนเหมาะสมกบแตละสถานการณอยางไร สก 30 นาท

2. ในแตละกลมเลอกเรองราวของสมาชกในกลม ๆ ละ 1 เรอง พรอมแสดงละคร สวมบทบาทของการแสดงเพอสะทอนเรองราวหรอประสบการณของการใหค าปรกษา

▪ กลมท 1 สอนวธการปฐมพยาบาลคนไขโรคหด

▪ กลมท 2 การโคช การใหค าแนะน า

▪ กลมท 3 การใหค าปรกษา (ใหทางเลอก)

▪ กลมท 4 การใหค าปรกษา (ใหทางเลอก)

การพดคยเพอน าไปสการปรกษาหาทางออกในภาวะตงเครยดทางรางกายและจตใจมความแตกตางกน ซงแบงเปน 4 วธส าคญทอาจตองเลอกปรบใชใหเหมาะแกผคนและสถานการณ ไดแก

1. การสอน (teaching) เปนการใหความร ขอมล เรองใหม ๆ ทไมเคยรมากอน

2. การโคช หรอการเปนพเลยงแนะน า (coaching) เปนการแนะน าโดยใชการถาม ถามเรองใดเรองหนง มความเฉพาะเนนเรองนนใหผทมาปรกษาเหนภาพทางออกของปญหาไดดวยตนเอง น าไปสการฝกฝนลองไปปฏบตของผทมาปรกษา จนสามารถแกปญหาได เชน การโคชนกกฬา การเปนพเลยงสอนงานพนกงานทมาปรกษาการท าโครงการ ฯลฯ

3. การใหค าปรกษา (counseling) เปนการใหทางเลอกและแนวทางในการตดสนใจ โดยผใหค าปรกษาตองระมดระวงในการชน าหรอสงเสรมไปในทางใดทางหนง การตดสนใจใด ๆ นน ตองมาจากเจาของประสบการณเปนหลก

4. การเสนอแนะ (feed back) เปนการเตอนเมอตองเจอปญหา เปนการเตอนโดยใชวธการขอ ซงการพดคยทด ชนชมในขอด พดถงความรสกของผเตอน โดยไมต าหนหรอตดสน ตามดวยการขอใหปรบพฤตกรรม และแสดงความชนชม เปนการเตอนทท าใหเกดบรรยากาศทสรางสรรคและสามารถแกไขปญหาได

41 | 49

ทงน การถามเพอโคชนน สามารถถามไดหลายแบบ เชน เปนการถามค าถามปลายเปดเพอเปดสนทนาใหเรองราวไดถกสอสารออกมา หรอใชค าถามเชงกระตนใหฉกคด เชน เรองราวนน ๆ มขอดขอเสยอยางไรกบผไดรบผลกระทบฯ ยอนถามถงเหตการณกอนหนาทถงจดเปลยนส าคญวาเกดอะไรขนเพอเปนการทบทวนถงสาเหตของเรองราวทก าลงเผชญหนา หรอชวนใหเขาจนตนาการไปใหสดโตงในทางรายอยางถงทสด จะเกดอะไรขนบาง หากวาปญหานนยงด าเนนตอไปเรอย ๆ การยอนทบทวนกลบไปมาระหวางอดตและอนาคตเชนน เปนทางหนงทชวนเขากลบไปส ารวจเปาหมาย ทางเลอก และทางออกของเรองราวสถานการณ ทเขาก าลงเผชญหนาอยนนเอง

ส าหรบผท าหนาทเยยวยา ในการพดคยอาจผสมผสานเทคนคการใหค าปรกษาหลายวธการในการชวยใหผไดรบผลกระทบฯ สามารถแสวงหาทางออกจากปญหาไดดวยตนเอง ซงตองอาศยการฟงเชงลก การรบรถงความรสก ความคด การฟงแบบสะทอนกลบเปนพนฐานทส าคญ เพอประเมนสถานการณ กอนใหค าแนะน าใด ๆ

42 | 49

กจกรรมท 14: ภาษาหมาปา ภาษายราฟ

วตถประสงค เพอฝกทกษะการใหค าปรกษาและกระบวนการสอสารในการเยยวยา

ระยะเวลา 20 นาท

ขนตอนกจกรรม

1. ใหจบกลมยอย 4 คน เพอเลนบทบาทสมมตในชวตประจ าวนกนรอบละ 2-3 นาท โดยแบงบทบาทดงน

A เปนหวหนางาน B เปนลกนอง C และ D เปนผสงเกตการณ

2. บทบาทสมมตคอ B สงงานลาชา จงถก A หวหนางานเรยกไปพบ ให A เลนบทบาทสมมตคลายหวหนางานตนเองในชวตจรงวาเคยท าอยางไรบาง C และ D สงเกตวธการพดของ A และการแสดงออกอารมณของ B

3. หลงการเลนบทบาทสมมต ให C และ D สะทอนสงทไดเหน และสงทเกดขนในระหวางการสนทนาของ A กบ B

4. จากนนสลบบทบาทกน เมอทกคนในกลมไดทดลองเปนบทบาทตาง ๆ ขางตนแลว ใหใชเวลาสก 5 นาทในการแลกเปลยนเรยนรสะทอนกลบรวมกนวารสกอยางไรบาง

(แนวทางการสรปกจกรรมน) อยางนอย ในระยะเวลาสน ๆ กจกรรมนจะชวยท าใหเหนวา หวหนาแตละคนมลกษณะนสยทแตกตางกน บางคนเพอใหบรรลเปาหมายของการงานเลอกใชวธการสรางความสมพนธทด เหนอกเหนใจลกนอง ชวยเหลอซงกนและกน โดยไมยดตดกบต าแหนง ในขณะทลกนอง เมอเจอหวหนาทด จะมอารมณรสกผด ทตนเองสงงงานชาจนท าใหเกดปญหาและการจดการหลายประการตามมา และจะรสกอนใจ ไววางใจ สามารถเปดใจเลาปญหาของตนเองได

ในทางกลบกน หวหนาบางคนทมนสยทตรงไปตรงมา มงหวงผลลพธโดยไมประนประนอมกบความไมไดดงใจของตนเอง เมอเจอปญหาลกนองสงงงานชา มกใชวธการต าหน ดาทอ ไมเปดโอกาสใหลกนองเลาถงปญหา หรอสาเหตทท าใหงานลาชา ดงนน ลกนองจะรสกกดดน กลว และหงดหงด เกดก าแพงกนความรสกระหวางหวหนากบลกนอง

กจกรรมนชวนใหสงเกตท “ภาษาของการพดคย” เปนหลก เมอสนสดกจกรรมนแลว กระบวนกรควรชวนผเขารวมใหลองหนกลบมาทบทวนการใชภาษาในชวตประจ าวนของเราทกคน เพราะวาภาษาทเราใชสอสารกบคนรอบขาง บางครงเปนการท าลายก าแพง และบางครงเปนการสรางพลงใหกบผทสนทนาดวย โดนททงสองฝายสามารถพฒนาความเขาใจตนเองและผอนได ตามทฤษฎ ‘ภาษาหมาปากบภาษายราฟ’

43 | 49

ภาษาหมาปา คอ มองใกล ใจแคบ เปนการสอสารทกดกนไมใหเราเขาถงความกรณา สอสารแบบ กลาวโทษ หรอต าหน ตดสนคนอน จากมมมองการตความของตนเองเปนหลกมก ขาดพนทในการรบฟงผอน

ภาษายราฟ คอ มองไกล ใจกวาง เปนการสอสารทเขาถงความกรณา พดเขาใจความรสกของ ผคน และพยายามเขาใจความตองการของตนเองและคนอนเสมอ

44 | 49

ใครครวญสะทอนคด

กจกรรมท 15: การใครครวญสะทอนคด (Reflection)

วตถประสงค ตกตะกอนการเรยนรจากประสบการณของตนเองเพอปรบใชในชวตประจ าวน

อปกรณ กระดาษชารต / ปากกาเคม / สชอรค

ระยะเวลา 30 - 40 นาท

ขนตอนกจกรรม

จบกลมยอย อยางนอยกลมละ 4 คน สรปและแลกเปลยนสงทไดเรยนรของกจกรรมพรอมการ ประยกตใชกบงานในพนท ตามหวขอดงตอไปน

1. เราท ากจกรรมอะไรไปบาง คอยๆ ยอยและล าดบขนตอน 2. เราไดเรยนรอะไรในฐานะวทยากรกระบวนการ “นกเยยวยา” 3. เราจะน าไปประยกตใชกบงานเยยวยาของเราอยางไร

การไดเปดโอกาสใหผเขารวมไดใครครวญสะทอนคดเปนหนงในวงการเรยนรของมนษย และสามารถปรบใชเปนทกษะการใชชวตประจ าวนได ทงน วงจรการเรยนร (Experiential Learning Model - ELM) ม 4 ขนตอนสมพนธกน คอ

45 | 49

1. การลงมอปฏบตจากประสบการณตรง (Concrete experience)

เปนขนตอนเเรกของการเรยนรคอ การทดลองปฏบต เชน การฝกท าอาหาร คนเราเเมจะอานหนงสอเกยวกบการท าอาหารมามากมายอยางไรกตาม กไมถอวาการเรยนรเรองการท าอาหารไดเรมตนขน เนองจาก การท าอาหารเปนทกษะทตองเรยนรดวยการปฏบต การเรยนรทเเทจรงจะเรมขนเมอผเรยนไดลงมอปฏบตดวยประสบการณตรงของตนเอง จะท าใหผเรยนไดสมผส “ธรรมชาตทเเทจรงขององคความรนน” หรอการเรยนรผานประสบการณนนเอง

2. การใครครวญสะทอนคด (Reflective observation)

เปนขนตอนทผเรยนรจะมการสะทอนคด (Reflection) ในกระบวนการเรยนรจะตองมการจดสรรเวลาใหขนตอนนอยางเหมาะสม เนองจากเปนธรรมชาตของผเรยนทจะตองมการสะทอนคดอยตลอดเวลา หากกระบวนการเรยนรไมไดจดสรรเวลาไวใหเเลว จะเปนการท าลายวงจรอก 2 ขนตอนทจะตามมาของการเรยนร ท าใหการเรยนรไมบรรลวตถประสงคทวางไว กระบวนการสะทอนการเรยนรน ยงหมายรวมถงการ การไดเเลกเปลยนกบเพอน เเละการรบฟงผลสะทอนกลบดวย ตวอยางเดม เชน การเรยนรเรองการท าอาหาร จ าเปนจะตองมการชมเเละรบฟงค าวจารณจากทงตนเองเเละผอน เพอใหรวาอาหารนนเคมไปหรอหวานไป ตองปรบปรง หรอเสรมสงใดเขามา

3. การเชอมโยงกบหลกความร ทฤษฎ (Abstract conceptualization)

เปนขนตอนทผเรยนรพยายามจบจด จบหลกขององคความรใหไดเเนวทางปฏบตของตนเองเพอจะไดน าไปปรบใช ขนตอนนจะใชทกษะ ทเปนการวเคราะห (analytical) เเละทกษะในการหาทางออก การแกปญหา (problem solving skill) เพอทผเรยนจะไดท าการสรปใจความส าคญได (conceptualization) เปนขนตอนท มนษยทกคนจะตองด าเนนการจดวางองคความรใหม ใหถกทถกทางบนองคความรเกาดวยตนเอง ส าหรบบางคนขนตอนนอาจใชเวลานาน หรออาจไมสามารถสรปแนวคดของความร (concept) ได ขณะทบางคนสามารถท าไดอยางรวดเรว ทงน สวนหนงขนอยกบ การไดลงมอปฏบต เเละทกษะการท าการใครครวญสะทอนคดใน 2 ขนตอนเเรกดวย

4. การปรบประยตใช (Active experimentation)

เปนขนตอนทผเรยนลงมอปฏบตอกครง เพอพสจนการเรยนรของตนเองวา เขาใจไดถกตองหรอไม มทกษะทวานนเเลวหรอยง เชน หากเปนเรองท าอาหารกคอ การใสเครองปรงเพม หรอท าอาหารจานใหมตามความรความเขาใจของทสรปไดจากขนตอนท 2 เเละ 3 การฝกปฏบตในขนตอนท 4 น มความส าคญเนองจาก ผเรยนไดมการประมวลล าดบขนตอนการเรยนรและลงมอท าดวยตนเอง เปนการสรางความมนใจในการเรยนรใหถงขนทสะสมลงไปในจตส านกหรอสญชาตญาณของตนเอง

46 | 49

คณะท างานสรางความรจนเปนคมอและหลกสตร 1. นางพณยวด อาแว 2. น.ส.มารยะฮ โหรา 3. น.ส.อญชล จายออง 4. นายมฮมมดคอยร สะการ 5. น.ส.ซไบดา เดง 6. นายกามารดง ยโซะ 7. นางพารดะ อาลซ 8. นางค านง ช านาญกจ 9. นายตวนซาการยา ตงคงเมา 10. นางรอพสะห มะลาเซง 11. รอหายะ กายย 12. น.ส.นซรน บาซอ 13. น.ส.นฆอยรยะห มสตาฟา 14. นายสชาต รฐพทกษสนต 15. นางวรรณกนก เปาะอแตดาโอะ 16. นายอสมาแอ ตอกอย 17. น.ส.อาลซา สาเมาะ 18. นายอบดลรอมน อาเยาะแซ 19. น.ส.ปาตเมาะ เปาะอแตดาโอะ 20. นางพาฮสะ ทวมงาม 21. นายอสมาแอ เตะ 22. น.ส.ซรยาณ อาบวะ 23. นางรวยนะห บงอตนหยง 24. น.ส.สอฟะห โมงหนมะ 25. น.ส.ไซตน แซรโงะ 26. นายนรดน ตาเฮร 27. นายอาดล เลศอาลภกดกล 28. นายตอเฝด เตะเอยดยอ 29. น.ส.ราน เจะอง 30. นางนเดาะ อแตแล 31. น.ส.ซาวยะห มซา 32. นางวลาวลย ลามะทา 33. น.ส.นรฮายาต สาเมาะ 34. นางสาวซวยบะห สาเมาะ 35. นายอบราน มอส 36. น.ส.แวอสมร แวมะนอ 37. นายอบดลเลาะ เงาะ

47 | 49

38. นายอสมาแอ หาโละ 39. นายบรหาน บอราเฮง 40. นายอบดลญาลล สามะ 41. น.ส.อรรถยา หนกทอง 42. น.ส.ซกกรยะห บาเหะ 43. นางมาเรยม โสะ 44. น.ส.ศรษา นยมเดชา

วทยากรกระบวนการเพอการเยยวยาชดแรก

1. น.ส.ซานซา แวอาล 2. น.ส.นชนนทร ปะแตบอแน 3. น.ส.นรมานร สตรนดร 4. น.ส.ตวนสามละ ยงอ 5. นายฮาบบ หะยอาแว 6. น.ส.ซกกรยะห บาเหะ 7. นางพาฮสะ ทวมงาม 8. นายนรดน ตาเฮร 9. นายอาดล เลศอาลภกดกล 10. น.ส.ตแวซะ นแม 11. น.ส.ปาตเมาะ เปาะอแตดาโอะ 12. น.ส.รอฮมะห เหะหมด 13. น.ส.สไรยา วาน 14. นายมฮมหมด เจะดอเลาะ 15. น.ส.คอลเยาะ ตอบงหมะ 16. น.ส.ซากเราะห มามะ 17. น.ส.ยรซา สามะ 18. น.ส.ซตฟาตเมาะ มะอเซง 19. นายอาบซา จะปะกยา 20. นายอบดลฮากม สาเมาะ 21. น.ส.ซารฟะห นหลง 22. นายอบดลฟารด โซะสะมะ 23. น.ส.ดาราณ เจะเลาะ 24. น.ส.วรศรา หวงสวรรณ 25. น.ส.ซารญาร ยโซะ 26. น.ส.สเตฟาน เจะแม 27. น.ส.ไซคอซ ด า 28. น.ส.รอพอซ ดอแฮ 29. น.ส.ยารยะห เจะหลง

48 | 49

30. น.ส.แอนนรา ไชยสงห 31. น.ส.ยพาพร พฤษพนธ 32. น.ส.ตแวซมซยะ ตแวก 33. นายอบดลฮาฟซ หะมมะดง 34. น.ส.มนรอห หอมจนทร 35. นายอานว มซา 36. นายซะหดาร โด 37.นายฮมด เจะดาแม 38. น.ส.รอบยะ เจะเลาะ 39.น.ส.แวกอรเจาะห กามาล 40. น.ส.อสมะ สาเมาะ 41. น.ส.ซตรอปอะห มามะ 42. นายเจะรอด เจะอาแว 43. วาท ร.ต.อบดลรอนง สบ

คณะท างานโครงการและวทยากรกระบวนการสนบสนน 1. นพ.สภทร ฮาสวรรณกจ 2. ผศ.ดร.ฤสา แมคแนล 3. ดร.มายอนง อสอ 4. น.ส.รอบยะ เจะเลาะ 5. น.ส.แวกอรเจาะห กามาล 6. น.ส.อสมะ สาเมาะ 7. น.ส.ซตรอปอะห มามะ 8. นายเจะรอด เจะอาแว 9. วาท ร.ต.อบดลรอนง สบ 10. รศ.ดร.นพ.นนทวช สทธรกษ 11. นายพฤหส พหลกลบตร 12. ผศ.ดร.ก.บ.ศภลกษณ เขมทอง 13. ทพญ.มาล วนทนาศร 14. น.ส.ฐตนบ โกมลนม 15. น.ส.เบญจวรรณ ธนพรภรช 16. น.ส.ภทรภร เกดจงหวด 17. นายธนาวฒน รายะนาคร

49 | 49

ประวตวทยากรกระบวนการ

รศ.ดร.นพ. นนทวช สทธรกษ ต าแหนงปจจบน รองศาสตราจารย ผชวยคณบดฝายทรพยากรบคคล ประวตการศกษา (ปรญญาตร-เอก; สาขา และสถาบน) พ.ศ. 2536 แพทยศาสตรบณฑต คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

พ.ศ. 2536 -2539 แพทยประจ าบานจตเวชศาสตรทวไป ภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

พ.ศ. 2537 ประกาศนยบตรชนสงทางวทยาศาสตรการแพทยคลนค สาขาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

พ.ศ. 2539 อนมตบตร จตเวชศาสตร สาขาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

พ.ศ. 2539 - 2543 Residency training in Psychiatry, Department of Psychiatry, Washington University School of Medicine, St. Louis Missouri USA.

พ.ศ. 2543 Board eligible, the American Board of Psychiatry and Neurology

พ.ศ. 2543 - 2545 Postdoctoral-Fellowship training in Substance Dependence and Family Study. Department of Psychiatry, Washington University School of Medicine, St. Louis Missouri USA.

พ.ศ. 2555 Doctor of Philosophy in Architectural Heritage Management and Tourism

ผศ.ดร.ก.บ.ศภลกษณ เขมทอง เปนอาจารยนกกจกรรมบ าบด คณะกายภาพบ าบด มหาวทยาลยมหดล โดยไดรบทนรฐบาล กพ. จบการศกษา ณ มหาวทยาลยเคอรตนออสเตรเลย หลงจากกาวขามความเจบปวยดวยโรคหลอดเลอดสมองตบกบไทรอยเปนพษไดศกษาบรณาการศาสตรและศลปจตสงคม จตใตส านก และออกก าลงสมองคดจตกาย เพอเยยวยาตวเอง ครอบครว และเปนกระบวนกรเพอสงคม ผลงานเขยนลาสดคอ สมองสรางสข พฤหส พหลกลบตร เลขาธการมลนธสอชาวบาน ทปรกษาและผเชยวชาญพเศษดานการเรยนร โรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร จบการศกษาจากคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมงานเปนอาสาสมครกบกลมละครมะขามปอมตงแตป2534 มความสนใจในงานละครเพอการพฒนาเยาวชน เคยมประสบการณการท างานเปนนกแสดง ผเขยนบท ผก ากบการแสดง ผฝกสอนการแสดง ในโครงการละครเพอการพฒนาเยาวชนหลากหลายโครงการ ตระเวนแสดงทงในระดบโรงเรยน ชมชน มหาวทยาลย และนานาชาต

เปนผกอรวมตงกลมละครการศกษา “กะจดรด” ท างานละครเพอการศกษากบกลมเยาวชนและงานอบรมครทวประเทศ ปจจบนเขาหนมามบทบาทส าคญในการขบเคลอนการเปลยนแปลงในฐานะนกการศกษาอยางเตมตว มความสนใจในงานเสรมสรางศกยภาพในการเรยนรใหแกครอาจารย และนกปฏบตการเรยนรทวประเทศ

คมอหลกสตร “การออกแบบกระบวนการเรยนรเพอการเยยวยา”โครงการพฒนาศกยภาพวทยากรกระบวนการนกเยยวยา (Training the Trainer)