บทท 8 การประยกตจตวทยาเพอการจดการเรยนรไดอยางเหมาะสมกบพฒนาการทางสมอง

ศกยภาพและความถนดของผเรยน อาจารยอสมาภรณ วนทอง

การจดการเรยนรถอวาเปนกระบวนการทส าคญทสดในการชวยพฒนาและสงเสรมผเรยน หากแตการจดเรยนรอยางใดจงจะถอไดวาเปนการจดการเรยนรทด นกวชาการมากมายทมเทเวลาไปการศกษาคนควาเพอหาแนวทางในการทจะสามารถพฒนามนษยไดอยางเตมประสทธภาพ ในบทนจะกลาวถงการประยกตใชจตวทยาใหเหมาะสมกบพฒนาการทางสมอง สตปญญา ศกยภาพ ความถนดและรปแบบการเรยนรของผเรยน อนจะน าไปสการจดการเรยนรไดเหมาะสมตามความแตกตางระหวางบคคลของผเรยนได

พฒนาการทางสมอง สมองของคนเราจะเรมท างานตงแตอยในทอง ในชวงแรกของชวตสมองจะท างานเพยงเพอการ

ด ารงชวตใหอยรอดเทานน ยงไมไดพฒนาจนเจรญเตมท จนกระทงพนขวบปแรกไปสมองจะมการพฒนาอยางรวดเรวมากในทก ๆ ดานไปจนถงอายประมาณ 4 ขวบ สมองจะพฒนาไปถง 60 % จนถงอาย 10 ป จะเจรญเกอบเทาผใหญ จากนนกจะพฒนาในสวนของการเรยนรตอไปจนกระทงสนอายขย

การทสมองจะเจรญเตบโตไดอยางรวดเรวและมการรบรไดมากนน จะตองมสงเราไปกระตนสมองอยเสมอ ๆ สมองจะยงพฒนามากขนโดยเฉพาะในชวง 6 ขวบแรก เพราะเปนชวงทสมองก าลงเตบโตและตองการ การเรยนรในทกเรอง ในชวงหลง ซงสมองจะรบรไดชากวามาก องคความรดานพฒนาการสมองท กลาววาสมองมพฒนาการตงแต ในครรภนน คอสมองมนษยจะถกพฒนาโครงสราง (structure) ซงประกอบดวยเซลลสมองนบแสนลานเซลลและพฒนาหนาทการท างาน (function) เกอบสมบรณตงแต ในครรภ เหลอเพยงแต การพฒนาจดเชอมโยง (synapse) ของขายใยประสาทตางๆ (network) ใหท างาน ใหเกดวงจรทท าหนาทอยางเตมศกยภาพ (ดงภาพ) แตถาผานหนาตางแหงโอกาสหรอไมมโอกาส (windows of opportunity) ใหโครงขายใยประสาทไดท าหนาท ไดสรางวงจรเชอมโยง (Firing) ในชวงเวลาเหมาะสม (critical period) แลวนน ขายใยประสาทท มอย จะลดประสทธภาพลง จนถกกระบวนการท าลายทง (pruning) ของสมองท าลายไป ผลกคอไมสามารถแสดงพฤตกรรมดานนนไดตอไปแมถกกระตนในภายหนา (ประภาพรรณ จเจรญ,ออนไลน)

ศกยภาพของผเรยน ศกยภาพ หมายถง อ านาจหรอคณสมบตทมแฝงอยในสงตางๆ อาจท าใหพฒนาหรอปรากฎใหเหนเปนสงประจกษได (ทวศกด ญาณประทปและคณะ, 2534)

ดงนนอาจกลาวไดวา ศกยภาพของผเรยน หมายถง คณสมบตทมแฝงอยในตวผเรยน ซงสามารถท าใหพฒนาหรอปรากฏใหเหนได ซงลขต กาญจนภรณ (2548) ไดเสนอแนวคดวา ศกยภาพหรอความสามารถของมนษยนนม 4 ประการ คอ 1. ความสามารถทางปญญา หมายถง ความสามารถทางสตปญญา ความร ความคด กจกรรมทางสมอง สามารถวเคราะหไดจากการวเคราะหองคประกอบความสามารถของมนษย การวเคราะหจากผลสมฤทธทางการเรยน การวเคราะหความสามารถเฉพาะดาน ซงผทน าเสนอท าทฤษฎองคประกอบทางปญญาไดแก กลฟอรด (Guiford) ซงกลาววา ความสามารถทางปญญาของคนเราประกอบไปดวย 120 คณลกษณะ จาก 3 องคประกอบหลก คอ จากกระบวนการคด 5 ตวแปร จากสาระ/เนอหา 4 ตวแปร และจากผลลพธทออกมา อก 6 ตวแปร ดงน

ทมาภาพ http://www.bsru.ac.th/study/decision/ex1/pict%20think%2001/pic%201-4.jpg

2. ความสามารถทางการเคลอนไหว หมายถง ความสามารถในการเคลอนไหว การท ากจกรรมตางๆ การมสขภาพกายทด อนจะชวยสงเสรมคณลกษณะดานอนๆ โดยเฉพาะการฝกกลามเนอตางๆทงกลามเนอมดใหญและกลามเนอมดเลกทจะชวยสงเสรมการเรยนรในกจกรรมตางไดเปนอยางด 3. ความสามารถทเปนคณธรรม หมายถง การเหนคณคาคณงามความด มทศนคตทด มสตสมปชญญะ ซงคณลกษณะทมความส าคญมากในการศกษาไดแก การท าใหเปนคนด เปนทตองการของสงคม เพอใหเกดความสนใจ แรงจงใจ ทศนคต และคานยมทถกตองตอความดงาม 4. ความสามารถในการปรบตวเขากบบคคลอน หมายถง ความสามารถในสงทเรยกวา “ทกษะทางสงคม” คอ การยอมรบและเขาใจทงตนเองและผอน เหนคณคาของการอยรวมกน สามารถอยรวมกบผอน

ไดอยางปกตสข กลาแสดงออก มความสามารถในการสอสาร มความสามารถในการเปนผน าและผตามไดอยางเหมาะสม ความสามารถทง 4 ดานน มอทธพลตอการจดการเรยนรหรอการพฒนาผเรยน เนองจาก ถาหากครสามารถวเคราะหไดวาผเรยนตองการการพฒนาในดานใด การก าหนดแนวทางหลกสตร เนอหาวชา และการสอนกจะชดเจนขน

ทฤษฎพหปญญา

เนองจากผเรยนแตละคนยอมมความแตกตางระหวางบคคล อนท าใหเกดความแตกตางกนทางสมองและสตปญญา แนวคดหนงทไดรบการยอมรบมากคอ ทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligences) ผบกเบกทฤษฎนคอ โฮเวรด การดเนอร (Howard Gardner) การดเนอรมความเชอพนฐานทส าคญ 2 ประการ คอ

1. คนแตละคนจะมความสามารถเฉพาะดานทแตกตางไปจากคนอน และมความสามารถในดาน

ตาง ๆ ไมเทากน ซงเปนเอกลกษณเฉพาะตน

2. เชาวนปญญาของแตละบคคลจะไมอยคงทอยทระดบทตนมตอนเกด สามารถเปลยนแปลงได

หากไดรบการสงเสรมทเหมาะสม

ซงการดเนอร ไดเสนอวาเชาวนปญญาของบคคลไว 8 ดาน ดงน 1. สตปญญาดานภาษา (Linguistic Intelligence) สตปญญาดานภาษา เปนความสามารถในการเลอกใชถอยค าภาษาทแสดงออกในการสอความหมาย ซงมกจะมลกษณะโดดเดน ดงน

- เปนบคคลทชอบอานหนงสอแลวพดหรอเลาในสงทอาน

- มความจ าดในชอตางๆ สถานท วน เดอน ป หรอสงเลกๆ นอยๆ ทพบ

- สามารถนกคดถอยค าตางๆ ในใจไดกอนทจะพดหรออานสงเหลานน

- สอสารกบผอนโดยใชภาษาไดเปนอยางด สละสลวย

- สนกสนานกบการเลนเกมทเกยวกบการใชค า (อกษรไขว ตอค า) การพดค าสมผส (การแตงค า

ประพนธ/กลอนสด) การเลนค าผวน

- เปนผมความสามารถดานการเขยน สะกดค าไดอยางถกตอง ใชค าศพทตางๆ ไดอยางด

- มความสามารถในการเรยนรภาษาอนไดอยางด ทงการฟง พด อานและเขยน

- มความพยายามทสรางค าทงในการพดและการเขยนในรปแบบใหมเสมอ

- ชอบเรยนวชาภาษาไทย ภาษาตางประเทศ ประวตศาสตร มากกวาคณตศาสตร วทยาศาสตร

2. สตปญญาในการใชเหตผลเชงตรรกะและคณตศาสตร (Logical–Mathematical Intelligence) สตปญญาในดานการใชเหตผลเชงตรรกะและคณตศาสตร และดานภาษาถอวาเปนสตปญญาขน

ทวไปของมนษย มสมองสวนควบคมกลไกในการแกปญหาในการใชเหตผลเชงตรรกะ และการค านวณทางคณตศาสตร มองคประกอบ 3 ดาน คอ 1. ดานการคดค านวณทางคณตศาสตร (mathmatics) 2. ดานวทยาศาสตร (Science) 3. ดานการใชเหตผลเชงตรรกะ (Logic)

โดยจะมลกษณะโดดเดนดงตอไปน - เขาใจในเรองจ านวน ตวเลข และมทกษะในการคดค านวณ เชน การประมาณคา การท านายคา

ทางสถต การแสดงผลขอมลโดยกราฟแบบตางๆ รวมทงรจกใชเทคนคในการแกปญหาเกยวกบคณตศาสตร

- มทกษะในการแกปญหาโดยพจารณาเหตและผล (Critical Thinking)

- เขาใจรปแบบและความสมพนธของสงตางๆ โดยรจกใชสญลกษณทเปนรปธรรมเพอแสดงใน

สงทเปนนามธรรม สามารถอธบายเรองมโนมตในเรองตางๆ ได

- มกระบวนการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) รจกรวบรวมขอมล ตงสมมตฐาน

ตรวจสอบสมมตฐาน และลงขอสรปเพอแกปญหาทพบได

- มความคดรเรมสรางสรรคในเชงวทยาศาสตร ชอบศกษากลไกการท างานของอปกรณเครองใช

ตางๆ

3. สตปญญาดานการเคลอนไหวรางกายและกลามเนอ (Bodily – Kinesthetic Intelligence) สตปญญาในดานนเปนความสามารถในการใชสวนของรางกายเพอการแสดงออก สราง สรรค หรอ

สอสารกบผอนไดอยางคลองแคลว ลกษณะโดดเดนมดงตอไปน - ชอบส ารวจสภาพแวดลอม วตถตางๆ โดยการสมผส จบตอง เคลอนไหวในสงทตองการ

เรยนร - เรยนรไดดเมอลงมอปฏบตมากกวาฟง หรอสงเกตเพยงอยางเดยว

- แสดงทกษะในการท างานทมการเคลอนไหวไดอยางคลองแคลว มความ สามารถดานกฬา เปน

นกกฬา

- มลกษณะทเปนคนทชอบเคลอนไหว คลองแคลว และสนกกบการอยกลางแจงมากกวาในรม

ไมชอบนงนงเปนเวลานานๆ

- ชอบท างานตางๆ ทใชมอ ชอบสงของทจะน ามาสรางหรอประดษฐเปนสงตางๆ ได

- ชอบแยกแยะสงตางๆ เพอส ารวจสวนประกอบตางๆ และสามารถประกอบเขารป

เหมอนเดมได

4. สตปญญาดานการมองเหนและมตสมพนธ (Visual/Spatial Intelligence) เชาวนปญญาแสดงออกทางความสามารถดานศลปะ การวาดภาพ การสรางภาพ การคดเปนภาพ

การเหนรายละเอยด การใชส การสรางสรรคงานตาง ๆ ลกษณะโดดเดนมดงตอไปน - ชอบมองและสงเกตรายละเอยดของสงตางๆ ทพบเหนไดด ไมวาจะเปนรปราง ลกษณะ ส

- สามารถอธบายรายละเอยดของภาพหรอแผนผงตางๆ ไดเปนอยางด

- ชอบการเขยนภาพ วาดภาพ ประดษฐวตถสงของ ทงงานปนและงานฝมอตางๆ ทเกยวของกบ

งานทศนศลป

- ชอบเลนเกมทเกยวกบการสรางภาพหรอจนตนาการในใจ

- เขยนแผนผงแสดงต าแหนงทตงของสงตางๆ ไดอยางถกตอง

- สรางสรรคผลงานแปลกใหมเกยวกบงานศลปเสมอ

- มมมมองในสงตางๆ ทแตกตางไปจากคนอน (New perspective) รวมทงมองเหนในสงทซอน

หรอแฝงอยโดยทคนอนอาจไมเหนหรอไมเขาใจ เชน การมองภาพศลปะ

5. สตปญญาดานดนตร (Musical Intelligence) บคคลทมสตปญญาทางดานน จะแสดงออกทางความสามารถในดานจงหวะ การรองเพลง การฟง

เพลงและดนตร การแตงเพลง การเตน และมความไวตอการรบรเสยงและจงหวะตางๆ ลกษณะโดดเดนมดงตอไปน - ชอบเคาะมอ เคาะเทา เปนจงหวะหรอ ผวปาก ฮมเพลง ในขณะท างาน

- รจกทวงท านอง จงหวะ ลลาของเพลงตางๆ มากมาย

- รองเพลงไดไพเราะหรอเลนดนตรตางๆ เกง

- มทวงท จงหวะ และลลาในการพดหรอเคลอนไหว ทแสดงออกทานดนตรไดอยางเดนชด

- สนใจฟงเสยงดนตร หรอเสยงอนๆ รอบๆ ตว และพยายามหาโอกาสในการฟง สามารถคด

ประกอบกบเสยงดนตร หรอเสยงธรรมชาตอนๆ ไดอยางรวดเรว

- สามารถฟงและตอบรบกบเสยงตางๆ รอบตว แลวเรยบเรยงเสยงประสานใหอยในรปแบบทม

ความหมายได

- สามารถพฒนาตนเองใหมความสามารถในการรองเพลงหรอเลนดนตรไดด ทงการรองเดยว

หรอกบคนอนๆ ได

6. สตปญญาดานการเขากบผอน (Interpersonal Intelligence) ความสามารถทแสดงออกทางดานน เหนไดจากการปฏสมพนธกบผอน การท างานกบผอน การ

เขาใจและเคารพผอน การแกปญหาความขดแยง และการจดระเบยบ ผมความสามารถทางดานน มกเปนผทมความไวตอความรสกและความตองการของผอน

ลกษณะโดดเดนมดงตอไปน - มความสมพนธกบครอบครวและชอบปฏสมพนธกบผอน

- สรางและรกษาความสมพนธอนดกบผอนในสงคม

- พยายามใชวธทหลากหลายเพอเขาไปมสวนสมพนธกบผอน

- รบรและเขาใจความรสก ความคด แรงจงใจ พฤตกรรม และวถชวต ความเปนอยของผอน

- เขามามสวนรวมในการท างานกบผอน และสามารถรบบทบาทหลายอยางทเหมาะสมตงแตผน า

จนถงผตามกลม

- มความสามารถโนมนาว ชกจง ในการแสดงความคดเหน หรอการกระท าของผอน

- มความเขาใจและสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ ทงดวยวาจาและไมใชวาจา

- ปรบพฤตกรรมเขากบสภาพแวดลอมหรอกลมคนทแตกตาง หรอจากขอมลยอนกลบทไดจาก

ผอนได

- ชอบการปรกษาหารอในปญหาตางๆ กบผอน มากกวาทจะแกปญหาดวยตนเอง

- มเพอนมาก โดยเฉพาะทสนทสนมมากๆ อยางนอยทสด 3 คน

- ชอบคย สนกกบการไดเขาสงคม พบปะผคน

- อาสาสมครทจะรวมท างานกบผอนในเรองใหมๆ เสมอ

- แสดงความสามารถในการเปนผน า หาเพอนๆ รวมปฏบตงานอยตลอดเวลา

- มกเปนผทมผขอค าปรกษาหรอขอค าแนะน าตางๆ

7. สตปญญาดานการรจกและเขาใจตนเอง (Intrapersonal Intelligence) บคคลทสามารถในการเขาใจตนเอง มกเปนคนทชอบคด พจารณาไตรตรอง มองตนเอง และท า

ความเขาใจถงความรสกและพฤตกรรมของตนเอง มกเปนคนทมนคงในความคดความเชอตาง ๆ จะท าอะไรมกตองการเวลาในการคดไตรตรอง และชอบทจะคดคนเดยว ชอบความเงยบสงบ สตปญญาทางดานน มกเกดรวมกบสตปญญาดานอน มลกษณะเปนปฏสมพนธระหวางเชาวปญญา อยางนอย 2 ดานขนไป ผทไมมสตปญญาในดานน มกจะมบคลกเฉอยชา เชองชา ไมยนดยนรายและเศราซม

ลกษณะโดดเดนมดงตอไปน - มการแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสมและมขอบเขต

- แสดงความคดเหนและความรสกในเรองตางๆ อยางพอเหมาะ

- มเปาหมายในการด าเนนชวตทแนนอนและในรปแบบทถกตอง

- สามารถท าความเขาใจในสงตางๆ ทเปนประสบการณของชวตเพอน ามาใชในการปรบปรง

แกไขและพฒนาตนเองใหดขน

- เขาใจถงความส าคญของตวเองทมอทธพลหรอมบทบาทและความสมพนธตอบคคลอน

-

8. สตปญญาดานการเปนนกธรรมชาตวทยา (Nationalism Intelligence) เชาวนปญญาในดานน การดเนอรไดเพมหลงจากทตพมพหนงสอ “Frames of Mind :

The Theory of Multiple Intelligences” แลว แตกไดกลาวถงลกษณะของเชาวนปญญาเหลานในภายหลงวา เชาวนปญญาดานนเปนความสามารถในการสงเกตสงแวดลอมทางธรรมชาต การจ าแนกแยกแยะ จดหมวดหม สงตาง ๆ รอบตว บคคลทมความสามารถทางน มกเปนผรกธรรมชาต เขาใจธรรมชาต ตระหนกในความส าคญของสงแวดลอมรอบตว และมกจะชอบและสนใจสตว ชอบเลยงสตวเลยง เปนตน

ลกษณะโดดเดนมดงตอไปน - เปนคนชอบสตว ชอบเลยงสตว

- สนใจสงแวดลอม ธรรมชาตรอบตว

- สนใจความเปนไปในสงคมรอบตว ชอบศกษาเรองราวของมนษย การด ารงชวต

- เขาใจธรรมชาตของพชและสตวไดเปนอยางด รจกชอตนไม ดอกไมหลายชนด

- ไวตอความรสก การเปลยนแปลงของดน ฟา อากาศ

- สามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมไดด

- มความรเรองดวงดาว จกรวาล สนใจววฒนาการของสงมชวต

ปจจบน การดเนอรไดเพมปญญาดานอนๆ เพมเตมอกไดแก ปญญาทางดานการด ารงอยของชวต หรอดานจตนยม (Existential Intelligence) ซงเปนปญญาทเกยวกบการด ารงอยของมนษย การหาความหมายของชวต เขาใจความสมพนธของโลกทางกายภาพกบโลกของจตใจ มความเขาใจในสจธรรมของชวตเปนตน กบปญญาทางดานจตวญญาณ

การประยกตทฤษฎการสอนแบบพหปญญากบการสอนในชนเรยน

ทฤษฎพหปญญา ไดขยายขอบเขตของความหมายของค าวาปญญาออกไปอยางกวางขวางมากขนจากเดม สงผลใหการจดการเรยนการสอนขยายขอบเขตไปอยางกวางขวางเชนกน แนวทางการน าทฤษฎพหปญญามาใชในการเรยนการสอนมหลากหลายดงน

1.เนองจากผเรยนแตละคนมเชาวนปญญาแตละดานไมเหมอนกน ดงนนในการจดการเรยนการสอนควรมกจกรรมการเรยนรทหลากหลาย ทสามารถสงเสรมเชาวนปญญาหลายๆ ดาน มใชมงพฒนาแตเพยงเชาวนปญญาดานใดดานหนงเทานน การจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการของสตปญญาหลาย ๆ ดาน จะชวยใหผเรยนทกคนมโอกาสทจะพฒนาตนเองอยางรอบดาน พรอมทงชวยสงเสรมอจฉรยภาพหรอความสามารถเฉพาะตนของผเรยนไปในตว

2.เนองจากผเรยนมระดบพฒนาการในเชาวนปญญาแตละดานไมเทากน ดงนน จงจ าเปนทจะตองจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบขนพฒนาการในแตละดานของผเรยน การจดกจกรรมการเรยนการสอน เดกทมขนพฒนาการดานใดดานหนงสง ควรตองแตกตางไปจากเดกทมขนพฒนาการในดานนนต ากวา

3. กระบวนการคดทวาคนนโง หรอเกงกวาคนนนคนนจงควรจะเปลยนไป การสอนควรเนนการสงเสรมความเปนเอกลกษณของผเรยน ครควรสอนโดยเนนใหผเรยนคนหาเอกลกษณของตน ภาคภมใจในเอกลกษณของตนเอง และเคารพในเอกลกษณของผอน รวมทงเหนคณคาและเรยนรทจะใชความแตกตางของแตละบคคลใหเปนประโยชนตอ

4.การสอนทด ควรมการประเมนหลาย ๆ ดาน และในแตละดานควรเปนการประเมนในสภาพการณของปญหาทสามารถแกปญหาไดดวยอปกรณทสมพนธกบเชาวนปญญาดานนน ๆ การประเมนจะตองครอบคลมความสามารถในการแกปญหา หรอการสรางสรรคผลงานโดยใชอปกรณทสมพนธกบเชาวนปญญาดานนน

การประยกตใชทฤษฎพฒนาการทางสตปญญากบการจดการเรยนร ในบทท 2 นกศกษาไดศกษาเรอง จตวทยาพฒนาการ ซงจะพบวา มนกจตวทยาอกหลายทานทไดน าเสนอแนวคดเกยวกบพฒนาการทางสตปญญา แนวคดทมชอเสยงและไดรบการยอมรบมาก คอ ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของฌอง เพยเจย ซงในบทนจะกลาวถงการประยกตใชทฤษฎนในการจดการเรยนร ดงน

1. เมอท างานกบนกเรยน ผสอนควรค านงถงพฒนาการทางสตปญญาของนกเรยน นกเรยนทมอายเทากนอาจมขนพฒนาการทางสตปญญาทแตกตางกน ดงนนจงไมควรเปรยบเทยบเดก ควรใหเดกมอสระทจะเรยนรและพฒนาความสามารถของเขาไปตามระดบพฒนาการของเขา

2. นกเรยนแตละคนควรไดรบประสบการณ 2 แบบคอ ประสบการณทางกายภาพ (physical experiences) จะเกดขนเมอนกเรยนแตละคนไดปฏสมพนธกบวตถตาง ในสภาพแวดลอมโดยตรง

ประสบการณทางตรรกศาสตร (Logic mathematical experiences) จะเกดขนเมอนกเรยนไดพฒนาโครงสรางทางสตปญญาใหความคดรวบยอดทเปนนามธรรม

3. เนนพฒนาการทางสตปญญาของผเรยนโดยตองเนนใหนกเรยนใชศกยภาพของตนเองใหมากทสด ใชการเรยนการเสนอทใหผเรยนพบกบความแปลกใหม เนนกจกรรมการส ารวจและการเพมขยายความคดในระหวางการเรยนการสอน ใชกจกรรมขดแยง (cognitive conflict activities) โดยการรบฟงความคดเหนของผอนนอกเหนอจากความคดเหนของตนเอง

4. มการทดสอบแบบการใหเหตผลของนกเรยน พยายามใหนกเรยนแสดงเหตผลในการตอนค าถามนน ๆ

5. ตองชวยเหลอนกเรยนทมพฒนาการทางสตปญญาต ากวาเพอรวมชน ซงการชวยเหลอนกเรยนนน นกจตวทยาชอ ไวกอทสก (Lev Semanovich VygotskyX เปน

นกจตวทยาชาวรสเซย มชวตรวมสมยกบเพยเจยไดเสนอแนวคดทมอทธพลมากในกลมนกวจยทางจตวทยาการศกษาและจตวทยาพฒนาการ โดยใหความส าคญในอทธพลของสงคมและวฒนธรรมตอการเรยนร เขาเชอวาการเรยนรเกดขนเมอเดกๆ ไดท างานอยในเขตใกลเคยงพฒนาการของเขา (Zone of proximal development)

งานทอยในเขตใกลเคยงพฒนาการนเปนงานคอนขางยาก นกเรยนจะไมสามารถเรยนรไดตามล าพง แตกจะสามารถเรยนรได หากไดรบการชวยเหลอ การสนบสนนจากเพอนและผใหญทมประสบการณมากกวาและเมอไดใชเวลาในการเรยนรไปแลว ชวงเวลาหนง กระบวนการคดระดบสงของนกเรยน เชน ความคดสรางสรรค การแกปญหายากๆ จะเกดขนได เมอนกเรยนไดสรางปฏสมพนธทางภาษากบเพอนๆและคร แนวคดทส าคญอกประการหนงของไวกอทสก คอ การชวยเหลอ ( Scaffolding) Scaffolding หมายถง การชวยเหลอทจดเตรยมไวใหนกเรยนอยางมากมายในชวงตนของการเรยนร และคอยๆ ลดปรมาณลงและเปดโอกาสใหนกเรยนรบผดชอบงานเรยนรตามล าพง ในงานสดทายคอนกเรยนสามารถท างานการเรยนรไดโดยไมตองใหการชวยเหลอใดๆ

ลขต กาญจนภรณ (2548) ไดสรปวา การชวยเหลอเปนสงจ าเปนทจะท าใหนกเรยนสามารถเรยนนรงานใน Zone of promixmal development ของตน การชวยเหลอจะมปรมาณสงในระยะแรกๆของการเรยนรและการชวยเหลอจะคอยๆลดปรมาณลงจนผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองในระยะสดทาย ในชวตประจ าวน เราพบเหนวาแมชวยลกผกเชอกรองเทา ชวยกลดกระดมและแตงตว การชวยจะมบทบาทในชวงตนของการเรยนร และตอมาภายหลงเราเหนวาแมไมตองชวยลกอกตอไป ลกสามารถใสรองเทา ผกเชอกรองเทาและแตงตวไดเอง ในการน าหลกการของไวกอทสกมาใชกบการสอน ครควรท าความรจกนกเรยนเปนรายบคคล ในดานภมหลงการเรยนรของนกเรยน การวเคราะหสมรรถภาพพนฐานการเรยนรของนกเรยนเปนรายบคคลจะท าใหครสามารถท างานทใกลเคยงกบพฒนาการของนกเรยนได การประยกตแนวคดของไวกอทสกตอการสอนม 2 ประเดนหลก

ประการแรก คอ การจดสภาพแวดลอมทสงเสรมใหมการรวมมอกนระหวางนกเรยนทมความสามารถแตกตางกนในชนเรยนนนๆ การจดสภาพแวดลอมแบบนกเพอเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนทมความสามารถตางกนไดสรางปฏสมพนธซงกนและกน ใหสามารถชวยเหลอซงกนและกน

ประการท 2 การสงเสรมการชวยเหลอซงกนและกนของนกเรยน หรอ Scaffolding กคอการจดกจกรรมการเรยนร ทใชกระบวนการกลมสมพนธ ครจดการมการแบงกลมทมนกเรยนคละกนในดานความสามารถ การใชกระบวนการกลมนเปนการเรยนรทสงเสรมความรวมมอและการชวยเหลอกนและกน ครท าหนาทเปนผน าใหเกดการเรยนร นกเนยนในกลมชวยกนแกปญหา ชวยกนหาขอคนพบ

ความถนดของผเรยน ลขต กาญจนภรณ (2548) กลาววา ความถนดเปนสมรรถภาพทางสมองของบคคลทพรอมจะเขา

เรยน เพอการศกษาอบรม เพอความส าเรจในการเรยน การปฏบตงานและเพอการพฒนางานใหมประสทธภาพ

ดงนน ความถนดจงสอดคลองกบศกยภาพของผเรยน ครจงควรศกษาและท าความเขาใจเพอน าไปสการจดการเรยนรทเหมาะสมตอไป โดยในการศกษาเรองความถนด จ าเปนจะตองเขาใจทฤษฎทวาดวยความถนดเสยกอน ไดแก เธอรสโตน (พงษพนธ พงษโสภา, 2542) ไดวเคราะหสมรรถภาพทางสมองขนพนฐานของมนษยไววาประกอบดวย 7 องคประกอบ ซงจะน าไปใชวดความถนดของบคคลไดดงน

1.ความสามารถทางดานภาษา เปนการวดความสามารถในการรความหมายของค าหรอศพทตางๆ สามารถจบใจความของเรองราว การพด ค าสนทนาไดอยางด รวมทงสามารถอานจบใจความ แปลความ ตความและวเคราะหความส าคญของขอความ คนทมความสามรถดานนสงเหมาะทจะประกอบอาชพทางคร นกกฎหมาย นกภาษาศาสตร นกวจารณ และผทมหนาทสรปรายงานตางๆ เชน รายงานการประชม รายงานทางวชาการ เปนตน

2.ความสามารถทางดานจ านวน เปนการวดความสามารถในการคดค านวณหาความสมพนธของจ านวนและปรมาณ ผทมความสามารถดานนสงเหมาะทจะประกอบอาชพเกยวกบการค านวณ หรอสาขาวชาชพทตองใชคณตศาสตร เชน นกสถต นกบญช พนกงานการเงน นกวทยาศาสตร

3.ความสามารถทางดานเหตผล เปนความสามารถในการใชวจารณญาณเพอการวนจฉยและลงสรปอยางถกตอง ความสามารถดานเหตผล เปนคณลกษณะทส าคญทสดทตองการของบคคลทกอาชพ โดยเฉพาะอยางยงอาชพทเกยวของกบการตดสนใจ

4.ความสามารถทางดานความคลองแคลวในการใชค า เปนการวดความสามารถในการแสดงออกในดานความคลองแคลวในการใชค า ในการพด การเขยน คอสามารถใชถอยค าตางๆ ในการเจรจา หรอ

โตตอบอยางรวดเรว ผทมความสามารถดานนสงเหมาะทจะประกอบอาชพทเกยวกบการพด การเขยน เชน เปนโฆษก นกโฆษณา นายหนาธรกจ นกประพนธ นกเขยน นกหนงสอพมพเปนตน

5.ความสามารถทางดานมตสมพนธ เปนการวดความสามารถในการมองเหนและเขาใจเกยวกบมตตางๆ อนไดแก ขนาด รปราง ระยะทาง ทศทาง ทรวดทรง พนท ปรมาตร ความสามารถดานนถอวาเปนความสามารถพนฐานทท าใหบคคลเกดจนตนาการและมโนภาพตางๆ ผมความสามารถนสงเหมาะทจะประกอบอาชพตอไปนคอ สถาปนก วศวกร นกผงเมอง นกบน นกขบรถ นกตกแตง เปนตน

6.ความสามารถทางการสงเกตรบร เปนการวดความสามารถในการมองเหนรายละเอยดของสงทไดพบเหนอยางถกตองและรวดเรว รวมทงสามารถเหนขอแตกตาง หรอความคลายคลงของสงตางๆ ไดงาย คนทมความสามารถทางดานนสง ถอวาเปนคนชางสงเกต เหมาะจะท างานละเอยดประณต อาชพทเหมาะส าหรบคนพวกนคอ งานตรวจสอบ งานเสมยน พนกงานพมพดด ชางซอมเครองไฟฟา เปนตน

7.ความสามารถทางดานความจ า เปนการวดความสามารถในการเกบรกษาเรองรายละเอยดตางๆ ทไดพบเหน และสามารถถายทอดออกมาไดอยางถกตอง ความจ าเปนพนฐานของการเรยนและการประกอบอาชพเกอบทกประเภท

ตวอยางแบบทดสอบการวดความถนด

ตวอยางแบบทดสอบวดความถนดดานตางๆ (ปรญญา เทพหสดน ณ อยธยา อางถงในพงษพนธ พงษโสภา, 2542)

1.ตวอยางแบบทดสอบวดความถนดทางภาษา

แบบใหหาสงตรงขามกบทก าหนด สงทก าหนดอาจเปนค า วล หรอประโยคกได เชน 1.ปกดง

ก. วงฉว ข.พงโดง ค.พงปราด ง.ตกวบ 2.เขาเปนคนทนาทง

ก.นาคบ ข.นาร าคาญ ค.ไมนาสนใจ ง.นาเกลยด แบบใหค าทเกยวของ ซงอาจจะเกยวของในรปของหนาท ประโยชน หรอลกษณะ เชน 1.บม

ก.ขาว ข.ปลา ค.ผก ง.ผลไม จ.น าตาล 2.จม

ก.ทบ ข.หนา ค.แนน ง.หนก จ.ใหญ แบบวดความเขาใจจากขอความ จะก าหนดขอความอาจเปนบทความธรรมดาหรอบทสนทนามาให แลวถามค าถามจากขอความนนๆ

2.ตวอยางแบบทดสอบวดความถนดทางการค านวณ

แบบเรยงล าดบจ านวน (Number Series) เปนแบบทใหคนหาระบบของตวเลขทเรยงกนไว ตวขอสอบอาจใหหาเลขตวตอไป หรอหาตวเลขทเวนไว เชน

ขอ 1. 1 3 5 7 9 … ? ... ก.8 ข. 10 ค. 11 ง.13

ขอ 2. 3 9 36 … ? …

ก.180 ข.720 ค.900 ง.1080 แบบโจทยคณตศาสตร (Mathematic problems) เปนการแกปญหาโจทยคณตศาสตร ทวๆไป เชน

น าเกลอ 6 ลตร ซงมความเขมขน 4% ถาท าใหระเหยเปนน าไปเสย 1 ลตร ดงนนเกลอทเหลอจะมความเขมขนกเปอรเซนต

ก. 3 ข. 4 ค. 4 ง. 5

แบบการวเคราะหขอมลทางสงคม เศรษฐกจ หรอการเมอง โจทยจะก าหนดขอมลทเปนตารางหรอกราฟ ซงอาจจะเกยวของกบเศรษฐกจ การเมอง แลวตอบค าถามทตามมาจากขอมลทก าหนดใหนน

3.ตวอยางแบบทดสอบความถนดทางดานเหตผล

แบบอปมาอปไมย เชน 1. ลบ : บวก : : ทกข :

ก.โศก ข.สข ค.โรค ง.จน 2. เชยงใหม : กรงเทพฯ : : บาเกยว :

ก. โตเกยว ข. ลซอน ค. ภเกต ง. มะนลา แบบสรปความ ใหหาขอสรปจากขอความ ขอมล ขาวสารทก าหนดให โดยไมน าขอมลขาวสารจากทอน จากทรมากอน มารวมสรป เชน 1. ด าขาวกวาแดง แดงขาวกวาขาว ขาวด ากวาแดง ใครด าทสด

ก. ด า ข. แดง ค. ขาว ง. ดาง จ. สรปไมได 2. ถนน ก. ขนานกบถนน ข. และถนน ค. แตตงฉากกบถนน ง. และ จ. ฉะนน

ก. ถนน ข. ตงฉากกบถนน ง. ข. ถนน จ. ขนานกบถนน ค. ค. ถนน ก. ขนานกบถนน ง. ง. ถนน ค. ตงฉากกบถนน ข. จ. ยงสรปไมได

แบบจดเขาพวก เปนแบบทก าหนดค ามาใหกลมหนง ใหหาค าทใหไวเปนตวเลอกอกหนงค ามาเขาพวกกบทก าหนดให เชน 1. ระนาด ฆอง กลอง ...

ก. ซอ ข. ป ค. ขลย ง. ฉง จ. แตร 2. ดง สาว ชก ...

ก. ผลด ข. ฉด ค. มด ง. นาว จ. กระแทก 4.ตวอยางแบบทดสอบวดความคลองแคลวในการใชค า

แบบใหเขยนชอทมลกษณะทก าหนด เชน 1. จงเขยนชอผลไม กลม กนได มาใหมากทสดในเวลา 2 นาท

สมโอ กระทอน แตงโม ....... ....... ....... ....... ....... ....... 2. จงเขยนค า 2 พยางค ทมความหมายโดยขนตนดวยตว “ส” สไบ สะพาน สนใจ สนอง ....... ....... ....... ....... ....... ....... แบบใหเตมวภต หรอ ปจจย โดยเตมแลวใหมความหมาย เชน 1. ประ สงค 2. ล า บาก 3. บน ได 4. ก า ไล 5.ตวอยางแบบทดสอบทวดทางดานมตสมพนธ

แบบหมนภาพบนพนระนาบ แบบทดสอบนประกอบดวยภาพตวตงหนงภาพแลวใหหาภาพทปนอยในตวเลอกโดยมเงอนไขวาภาพทเปนตวตงทก าหนดใหน จะหมนไปในลกษณะตางๆ ได แตอยในระนาบเดยวกน แบบซอนภาพ ขอสอบแบบนมงวดความสามารถในการมองเหนทซบซอน โดยก าหนดภาพ 2 ภาพมาให แลวถามวาเมอ 2 ภาพ ซอนกนจะเกดภาพใดขน โดยมตวเลอกใหเลอก แบบพบกลอง เปนขอสอบทวดสมรรถภาพในการมองวตถแนวราบ แลวจนตนาการวาเมอพบหรอสรางใหเปนวตถสามมตจะเปนภาพใด 6.ตวอยางแบบทดสอบวดความถนดทางดานการสงเกตรบร

แบบใหหากลมตวเลขหรออกษรทเหมอนหรอตางกน เชน จงหาดวาเลขหรออกษรทก าหนดใหเหมอนหรอตางกน ถาเหมอนกนกท าเครองหมาย ท “ถ” ถาไมเหมอนกท าเครองหมาย ท “ผ” 5 ขอ ภายใน 5 นาท 1. 1174171 1174171 ถ ผ 2. กลย95สหย กลย 95สยห ถ ผ 3. 8ตลก6คน 8ตลถ6คน ถ ผ 4. รรงภถ รรงรถภ ถ ผ 5. 2641121 2641121 ถ ผ 7.ตวอยางแบบทดสอบทวดความถนดทางดานความจ า แบบถามความจ าจากเรองทก าหนด เชน ใหพยายามจ าเรองราวตางๆ ใหไดมากทสดภายใน 3 นาท

“ทบานหนแดงมแมว 5 ตว เปนพอ แม และลก อก 3 ตว ตวพอมหางดอก ตวแมมสน าตาล ลก 2 ตว มจมกแดน ลกตวแรกสเหมอนพอ แตเปนตวเมย อก 2 ตวเปนตวผ ตวทสามสเหมอนแม ตวท 2 เปนสขาวสลบด า” 1. แมวตวใดมสขาวสลบด า

ก. แม ข. พอ ค. ลกตวท 1 ง. ลกตวท 2 2. มแมวตวเมยกตวในบานหนแดง

ก. 1 ตว ข. 2 ตว ค. 3 ตว ง. 4 ตว สงทนาสงเกตคอ ในการวดความสามารถทง 7 น ส าหรบ factor ท 4 , 6 และ 7 จะมเวลาเขา

มาเกยวของในการวดดวย

แนวทางการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน ความหมายของกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน กจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน หมายถง กจกรรมท าจดขนใหแกผเรยน โดยมงเนนการเตมเตมความรความช านาญ และประสบการณของผเรยนใหกวางขน เพอคนพบความถนดความสนใจของตนเอง ใหพฒนาตนเองใหเตมศกยภาพ ขอบขายของกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน

ขอบขายของกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน มขอบขายดงน 1. กจกรรมตามความถนด เชน ชมนม ชมรมตางๆ

2. กจกรรมสนบสนนสงเสรมการเรยนการสอนตามกลมสาระการเรยนรทง 8 กลม เชน โครงงาน 3. กจกรรมทสนองนโยบายรฐ กระทรวง กรม และโรงเรยน 4. กจกรรมวนส าคญทางศาสนาตางๆกจกรรมรณรงคเรองสารเสพตด หลกการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน

การจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน มหลกการส าคญคอ เปนกจกรรมทเกดจากความสมครใจ โดยมครเปนทปรกษา ผเรยนชวยกนคด ชวยกนท า และชวยกนแกปญหาสามารถพฒนาผเรยนตามสาระทก าหนดนอกเหนอจากการเรยนการสอนโดยสงเสรม และพฒนาศกยภาพของผเรยน ทงยงตองประยกตใหเหมาะสมกบสภาพของสถานศกษาหรอทองถน

วตถประสงคของการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน การจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน มวตถประสงคเพอใหผเรยนพฒนาความรความสามารถ ดานการคดวเคราะห สงเคราะห เพอใหเกดทกษะประสบการณ ทงทางวชาการและ

วชาชพตามศกยภาพ มคณธรรม จรยธรรม คานยม ทพงประสงค มสขภาพ และบคลกภาพทางดานรางกายและจตใจ ใชเวลาวางใหเกดประประโยชนตอตนเอง สงคม ชมชนและประเทศชาต การบรหารงานการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน การบรหารงานการจดกจกรรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน ใหมประสทธภาพและบรรลเปาหมายของหลกสตร โรงเรยนควรประชาสมพนธใหนกเรยนเลอกกจกรรมตามความสนใจโดยอาจ เลอกกจกรรมททางโรงเรยนเสนอใหนกเรยนเลอก หรอ นกเรยนทมความสนใจตรงกนรวมกลมกนเสนอขอเปดกจกรรมจากทางโรงเรยน กได ซงเรยกชอชมนม หรอชมรม แลวแตจะตกลงกนในกลม การรวมกลมควรเปนการจดตงอยางเปนทางการ มระเบยบ ขอบงคบ เปนกฎเกณฑทจะตองปฏบตงาน รวมกนระหวางนกเรยน กบครทปรกษา และนกเรยนกบนกเรยน

รปแบบการเรยนร (Learning Style) รศ. มณฑรา ธรรมบศย กลาววา Learning Style คอ รปแบบการเรยนรหรอลลาการเรยนรของมนษย

มนษยเรานนสามารถรบขอมลโดยผานเสนทางการรบรได 3 ทาง คอ การรบรทางสายตาโดยการมองเหน (Visual Preceptors) การรบรทางโสตประสาทโดยการไดยน (Auditory Preceptors) และการรบรทางรางกายโดยการเคลอนไหวและการรสก (Kinesthetic Preceptors) ซงสามารถน ามาจดเปนรปแบบการเรยนรได 3 ประเภท และผเรยนแตละประเภทจะมความแตกตางกน ดงน 1. ผทเรยนรทางสายตา (Visual Learner) จะเรยนรไดดจากการเรยนจากรปภาพ แผนผง แผนภม การเรยนลกษณะนเหมอนเปนการดหนงแลวจดจ าภาพไวไดอยางด มเนอหาทเปนเรองเปนราว เวลาทผเรยนจะตองการจดจ าเนอหาสวนใด กสามารถมวธการผกเรองเพอจ าเรองราวนนๆไดด ผเรยนจะเรยนไดดทางสายตานน จะตองเลอกเรยนดานสถาปตยกรรม การออกแบบ และควรประกอบอาชพมณฑนากร วศวกร หมอผาตด 2. ผทเรยนรทางโสตประสาท (Auditory Learner) จะเรยนรไดดทสดถาไดพด ไดฟง จะไมสนใจรปภาพใดๆ แตชอบและสนใจในสงทไดฟงซ าๆ ชอบเลาเรองใหคนอนฟง เวลาอานหนงสอจะตองอานออกเสยงดงๆ จงจะจดจ าไดด แตมขอเสย คอ ผเรยนทางโสตประสาทอาจถกรบกวนจากเสยงอนๆ จนท าใหไมมสมาธในการฟงได ผเรยนประเภทนจะพบในกลมเรยนดานดนตร กฎหมายและการเมอง สวนใหญจะเปนนกดนตร พธกร นกจดรายการเพลง นกจตวทยา นกการเมอง 3. ผทเรยนรทางรางกายและความรสก (Kinesthetic Learner) จะเรยนรผานทางความรสก การเคลอนไหวและรางกายจงจะจดจ าไดด ตองมการสมผสและเกดความรสกทดตอสงทเรยนดวย เวลานงเรยนจะไมอยนงๆ จะไมสนใจบทเรยนเทาทควร ไมสามารถจดจอกบสงใดสงหนงไดนานๆ กลมนจะมปญหามากหากผสอนบรรยายอยหนาชนเรยนอยางเดยว ดงนน วธการแกปญหาของผเรยนกลมนได โดยทผสอนจะตองใหผเรยนรจกการแสดงออกมากขนหรอใหปฏบตจรง เชน ใหเลนละคร แสดงบทบาทสมมต ม

การสาธตและท าการทดลอง ผเรยนกลมนเหมาะกบวชาพลศกษา วชากอสราง อาชพทเหมาะสม คอ นกกฬา หรอประเภทนจะเนนความคดสรางสรรค งานเตน-ร า ผเรยนแตละคนอาจจะมรปแบบการเรยนรแบบใดแบบหนงหรอหลายแบบกได ผสอนจงควรเลอกทจะจดการเรยนรใหเหมาะสมกบผเรยน ในแงของการวางเนอหา เลอกวธการสอน สอการสอน ตลอดจนกระทงถงการประเมนผล

สรป ศกยภาพของผเรยน หมายถง คณสมบตทมแฝงอยในตวผเรยน ซงสามารถท าใหพฒนาหรอปรากฏใหเหนได ม 4 ประการ คอ ความสามารถทางปญญา , ความสามารถทางการเคลอนไหว ความสามารถทเปนคณธรรม และความสามารถในการปรบตวเขากบบคคลอน ความสามารถทง 4 ดานน มอทธพลตอการจดการเรยนรหรอการพฒนาผเรยน โดยการใชทฤษฎพหปญญาของการดเนอร และใชหลกการชวยเหลอผเรยนให เดกๆ ไดท างานอยในเขตใกลเคยงพฒนาการของเขา (Zone of proximal development) ตามทฤษฎของไวกอทสก ใหความสนใจกบความถนดและรปแบบการเรยนรของผเรยนใหมความเหมาะสม สอดคลองไปในทศทางเดยวกนเพอประโยชนสงสดทางการศกษา