เหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญา

ชานนท ศรสาตร

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญานตศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2545

ISBN 974-9554-00-0

DPU

EXCUSE IN CRIMINAL LAW

CHANON SRISART

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of Requirement

For the Degree of Master of Laws Department of Laws

Graduate School, Dhurakijpundit University 2002

ISBN 974-9554-00-0

DPU

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน สาเรจลลวงดวยดเพราะไดรบความกรณาและอนเคราะหคาแนะนาจากทานรองศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกล ทไดรบเปนอาจารยทปรกษา ซงทานไดสละเวลาอนมคายงชวยชแนะใหความร คาแนะนา ตดตามความคบหนาในการทาวทยานพนธ รวมทงตรวจสอบแกไขขอบกพรองตาง ๆ ทาใหสาเรจลลวงดวยด จงขอกราบขอบพระคณทานอยางสง ทใหความเมตตากรณาแกผเขยนตลอดมา ในโอกาสน ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ทรบเปนประธานกรรมการ ทานรองศาสตราจารย นชทพย ป.บรรจงศลป กรรมการผทรงคณวฒ และทานอาจารยชาญเชาวน ไชยานกจ กรรมการ ซงทานทงสามไดใหความร คาแนะนา ชแนะแนวทางอนเปนประโยชนสงสดในการทาวทยานพนธฉบบน ในทายนขอกราบขอบพระคณ คณพอบญยง ศรสาตร คณแมนอย ศรสาตร ตลอดจนคณยายสวรรณ แกนมน ผลวงลบ นาวาอากาศตร ดาเนน แกนมน และนาวาอากาศโทหญง กรรณกา แกนมน ทเปนกาลงใจ และใหการอปการะผเขยนตลอดมา อนงหากวทยานพนธนมคณคา และมประโยชนตอการศกษาผเขยนขอมอบความดทงหมดใหกบบดามารดา และครบาอาจารยทก ๆ ทาน ทประสทธประสาทวชาให สวนความผดพลาดและขอบกพรอง อนเกดจากวทยานพนธฉบบน ผเขยนขอนอมรบไวแตผเดยว ชานนท ศรสาตร

จ

DPU

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………… ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ…………………………………………………………………….. ง กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………… จ บทท

1 บทนา…………………………………………………………………………. 1 1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา………………………………….. 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา………………………………………………. 2 1.3 วธดาเนนการศกษา………………………………………………………. 3 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ………………………………………………. 3 1.5 ขอสมมตฐานการศกษา…………………………………………………… 3

2 แนวคดในการลงโทษ………………………………………………………… 4 2.1 การวนจฉยความรบผดทางอาญา…………………………………………. 4

2.1.1 การวนจฉยความรบผดตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศส……………….. 4 2.1.2 การวนจฉยความรบผดตามทฤษฎกฎหมายเยอรมน……………….. 10

2.2 ความหมายและประเภทของเหตยกเวนโทษ……………………………… 18 2.2.1 ตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศส………………………………………… 18

ก) ความหมายของเหตยกเวนโทษ……………………………….. 19 ข) ประเภทของเหตยกเวนโทษ…………………………………... 20

2.2.2 ตามทฤษฎกฎหมายเยอรมน………………………………………... 22 ก) ความหมายของเหตยกเวนโทษเฉพาะตว………………………. 23 ข) ประเภทของเหตยกเวนโทษเฉพาะตว………………………….. 23

2.3 เปรยบเทยบการวนจฉยความรบผดตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศส และทฤษฎกฎหมายเยอรมน……………………………………………….. 26 2.3.1 การอธบายโครงสรางความผดอาญา………………………………... 26 2.3.2 การอธบายเหตไมลงโทษในกฎหมายอาญา………………………… 28

ฉ

DPU

สารบญ (ตอ) หนา

3 เหตไมลงโทษผกระทาผดในกฎหมายอาญาไทย………………………………. 31 3.1 แนวคดของนกกฎหมายไทยในการวนจฉยความรบผดอาญา…………….. 31

3.1.1 การอธบายโครงสรางความผดอาญา……………………………….. 31 ก) ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส……………………………… 31 ข) ตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมน…………………………….. 36 ค) แนวคดทนาเหตยกเวนโทษทงหมดมาไวในโครงสราง

ความผดอาญา…………………………………………………. 41 3.1.2 การอธบายเหตไมลงโทษผกระทาผด……………………………… 51

1. แนวคดในการอธบายเหตในการลงโทษตามกฎหมาย อาญาเยอรมน………………………………………………….. 51

2. แนวคดในการอธบายเหตยกเวนโทษโดยพจารณาผล ในกฎหมายอาญาไทย…………………………………………. 55

3.2 วเคราะหประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 89 ……………………………… 59 3.2.1 ปญหาการรวมกระทาผดในกฎหมายอาญาไทย……………………. 60 3.2.2 ความสาคญมาตรา 89 ในการวนจฉยตามโครงสราง………………. 65

ก. การวนจฉยตามโครงสรางกฎหมายอาญาฝรงเศส……………... 65 ข. การวนจฉยตามโครงสรางกฎหมายอาญาเยอรมน…………….. 65 ค. การวนจฉยโดยนาเหตยกเวนโทษรวมไวในโครงสรางความผด 66

3.3 บทบญญตเกยวกบเหตไมลงโทษตามกฎหมายอาญาไทย………………… 66 3.3.1 เหตทกฎหมายไมลงโทษทเปนบทบญญตทวไป…..……………….. 66 3.3.2 เหตทกฎหมายไมลงโทษทเปนบทบญญตเฉพาะ…………………… 75

4 บทสรปและเสนอแนะ..……………………………………………………….. 80 บรรณานกรม………………………………………………………………………………. 83 ภาคผนวก………………………………………………………………………………….. 87 ภาคผนวก ก. รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไขประมวล กฎหมายอาญา ครงท 17, 53/2482…………………………… 88 ภาคผนวก ข. รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไขประมวล กฎหมายอาญา ครงท 127/134/2483…………………………. 90 ประวตผเขยน……………………………………………………………………………… 96

ช

DPU

ชอวทยานพนธ เหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญา ชอนกศกษา นายชานนท ศรสาตร อาจารยทปรกษา รศ. ดร.สรศกด ลขสทธวฒนกล สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2545

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาแนวคดของนกกฎหมายไทยในการวนจฉยความผดอาญา อนเปนปญหาแหงขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตยกเวนโทษเนองจากนกกฎหมายไทยมแนวคดการวนจฉยความผดอาญาทแตกตางกน โดยการศกษาครงนไดรวบรวมทฤษฎ และแนวคดของนกกฎหมายในทางตาราภาษาไทย และตาราตางประเทศ และทาการศกษาเปรยบเทยบแนวการวนจฉยความผดทางอาญาตามกฎหมายอาญาฝรงเศส และกฎหมายอาญาเยอรมน ซงเปนแนวคดทมอทธพลตอนกกฎหมายไทย

ผลของการศกษาพบวา แนวคดในการวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดกฎหมายอาญาฝรงเศส ประกอบดวย (1) องคประกอบทางกฎหมาย (élément legal) (2) องคประกอบทางการกระทา (élément matériel) (3) องคประกอบทางจตใจ (élément moral) และสวนทอยนอกโครงสรางความผด คอ “เหตแหงการไมตองรบผด” แบงเปน (1) เหตเนองจากการกระทา (cause objective) และ(2) เหตเนองจากตวบคคล (cause subjective) สวนแนวคดในการวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดกฎหมายอาญาเยอรมน ประกอบดวย (1) องคประกอบทกฎหมายบญญต (Tatbestandmässigkeit) (2) ความผดกฎหมาย (Rechtswidrigkeit) (3) ความชว (Schuld) และสวนทอยนอกโครงสรางความผด แบงเปน (1) เหตยกเวนโทษเฉพาะตว และ (2) เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย

สาหรบแนวคดการวนจฉยความผดอาญาของนกกฎหมายไทย แบงออกเปน 3 โครงสรางความผด คอ (1) การวนจฉยความผดตามโครงสรางกฎหมายอาญาฝรงเศส (2) การวนจฉยความผดตามโครงสรางกฎหมายอาญาเยอรมน (3) การวนจฉยความผดโดยนาเหตยกเวนโทษรวมไวในโครงสรางความผด และจากแนวคดในการวนจฉยความผดทแตกตางดงกลาว สงผลใหนกกฎหมายไทยมความเหนเกยวกบเหตยกเวนโทษ แบงออกเปน 2 ฝาย คอ (1) ฝายทนาแนวคดและทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายกฎหมายอาญาไทย และ (2) ฝายทพจารณาจากผลของบทบญญตในประมวลกฎหมายอาญาไทย

ฆ

DPU

โดยทความเหนของนกกฎหมายไทยในเรองดงกลาวมความแตกตางกนมไดกอใหเกดผลเสยในทางวชาการแตอยางใด แตกลบเปนการพฒนาแนวคด และสรางหลกเกณฑการวนจฉยความผดอาญาใหมความสมบรณมากยงขน DPU

Thesis Title Excuse in criminal law Name Mr. Chanon Srisart Thesis Advisor Associate Prof. Dr. Surasak Likasitwatanakul Department Laws Academic Year 2002

ABSTRACT

The purpose of this thesis was to study the aspects of Thai lawyers in judging criminal offences, which are problems in academic dispute concerning reasons of excuse. Due to the fact that Thai lawyers have had different aspects in judging criminal offence. This study collected theories and aspects of the lawyers both in Thai and foreign texts and compared ways to judge criminal offence according to French and German Criminal Laws which influence Thai lawyers.

It is found from the study that the aspects of judging criminal offences, according to the structures of criminal offences in French criminal law, are composed of: (1) Legal Element (Elément légal) (2) Materiel Element (Elément Matériel) (3) Moral Element (Elément moral). Furthermore, the external structures of criminal offences, grounds in not being criminally punished, are divided into: (1) Objective Cause (2) Subjective Cause. As the aspects of judging criminal offences, according to the structures of criminal offences in German Criminal Law are composed of: (1) Fulfillment of the statutory elements of a crime (Tatbestandmässigkeit) (2) Unlawfulness of the act (Rechtswidrigkeit) (3) Blameworthiness or Culpability (Schuld). Furthermore, the external structures of criminal offences are divided into: (1) Specific cause with the exception of unpunishment (2) Provision of conditional punishment.

The aspects of Thai lawyers’ judging criminal offences are divided into 3 structures of criminal offences as follows: (1) Judging the criminal offences according to the structures of French criminal law (2) Judging the criminal offences according to the structures German Criminal Law (3) Judging the criminal offences by including causes with the exception of unpunishment in the structures of criminal offences. As the different aspects of judging criminal offences mentioned above influence in dividing Thai lawyers into 2 groups as follow: (1) The group taking the aspects and the theories of German

ง

DPU

Criminal Law to prescribe Thai Criminal Law (2) The group judging from the results off the provision in Thai Criminal Code.

The different opinions of Thai lawyers in that matter do not have unfavorable result in academic field but develop aspects, and produce rules in judging criminal offences more completely. DPU

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาของการศกษา

กฎหมายอาญาเปนกฎหมายวาดวยความผดและโทษ และการกาหนดโทษทจะลงแกผกระทา

ความผด บคคลจะตองรบโทษในทางอาญากตอเมอไดกระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด และ

กาหนดโทษไว และโทษทจะลงแกผกระทาความผดนน ตองบญญตไวในกฎหมาย1

ในปจจบนสามารถแบงระบบกฎหมายใหญ ๆ ออกไดเปน 2 ระบบ คอ ระบบกฎหมาย

Common Law และระบบ Civil Law แมวาระบบกฎหมายทงสองระบบดงกลาวจะมววฒนาการทาง

ประวตศาสตร ปรชญาของกฎหมายทแตกตางกน แตกฎหมายทงสองระบบกยอมรบวา การวนจฉย

วาการกระทาใดการกระทาหนงจะเปนความผดตอกฎหมายและจะตองถกลงโทษหรอไมนน จะตอง

มหลกเกณฑในการวนจฉยความผด ซงเรยกวา โครงสรางความผดอาญา2

อยางไรกตามในระบบ Civil Law ยงไดแยกการกระทาทไมเปนความผด หรอในทาง

ตาราเรยกวา “เหตยกเวนความผด” (Justification) และการกระทาทผดกฎหมาย แตกฎหมายไม

ประสงคทจะลงโทษ หรอทเรยกวา “เหตยกเวนโทษ” (Excuse) ออกจากกนอยางเดดขาด ซงความ

แตกตางนเคยเปนปญหาสบสนมากในประเทศทใชระบบ Common Law3

ประเทศไทย เปนประเทศหนงทไดยดถอแนวระบบกฎหมาย Civil Law โดยเฉพาะ

ประมวลกฎหมายอาญาไทย ไดประกาศใชตงแต พ.ศ. 2499 จนถงปจจบน ซงในบทบญญต ประมวล

1 หลกประกนในกฎหมายอาญาท nullum crimen, nulla poena sine lege. 2 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป. กรงเทพฯ : สานกพมพวญญชน จากด, 2543, หนา 69. 3 Eser (Albin) "Justification and Excuse." The American Journal of Comparative, 1976 อางใน

สรศกด ลขสทธวฒนกล. "ขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตยกเวนโทษ." วารสารนตศาสตร. 22, 1. 2535, หนา 76-84.

DPU

2

กฎหมายอาญาของไทยนน กมการแยกกนอยางชดเจนระหวางการกระทาทไมผดกฎหมาย4และการ

กระทาทผดกฎหมายแตกฎหมายยกเวนโทษ5

ในทางวชาการของไทยนน แมนกกฎหมายไทยจะเปนทยอมรบกนในเรองเหตทผกระทา มอานาจกระทาไดโดยชอบดวยกฎหมายวามเหตใดบางคอนขางปราศจากขอขดแยงกตาม แตในเรอง “เหตยกเวนโทษ” นน นกกฎหมายไทยยงมขอถกเถยงทางวชาการอยเปนอนมาก โดยเฉพาะการอธบายในทางวชาการของนกกฎหมายไทยเกยวกบการวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดอาญา และการอธบายในเรองเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผดในทางตาราของไทย ดวยเหตผลขางตน ผเขยนมความสนใจทจะศกษาคนควา แนวคดของนกกฎหมายไทยในปจจบนเกยวกบการวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดอาญา ตลอดจนหาเหตผลในความเหนทแตกตางกนในเรองการอธบายในทางตาราถงเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดตามทรรศนะของนกกฎหมายไทย 1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาการวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดอาญาเยอรมน และฝรงเศส 2. เพอศกษาแนวคดของนกกฎหมายไทยในการวนจฉยความผดอาญา 3. เพอศกษาแนวคดของนกกฎหมายไทยเกยวกบเหตไมลงโทษผกระทาผด 4. เพอศกษาเหตทกฎหมายไมลงโทษในกฎหมายอาญา

1.3 ขอบเขตของการศกษา

จะศกษาเหตยกเวนโทษในระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law) โดยจะศกษาเฉพาะทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส และทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนเปนหลก ซงจะไดนามาวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายอาญาไทย

1.4 ขอสมมตฐาน

ความเขาใจในโครงสรางความผดอาญาทแตกตางกนทาใหเกดการอธบายในเรองเหตยกเวนโทษแตกตางกนดวย และเหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญาของไทยนนมทงทกฎหมายยกเวน

4 เชน มาตรา 68, มาตรา 305, มาตรา 329. 5 เชน มาตรา 65, มาตรา 67, มาตรา 73.

DPU

3

โทษเพราะผกระทาขาดความรสกผดชอบ หรอการตาหนไดกบเหตยกเวนโทษทพจารณาจากเหตผลอน ๆ เกยวกบตวผกระทาความผด 1.5 วธดาเนนการศกษาคนควา

การศกษาเรองเหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญา จะใชวธการศกษาจากเอกสารทงภาษาไทย และภาษาตางประเทศ ตลอดจนความเหนของนกนตศาสตร เพอรวบรวมข◌อมลใหเปนระบบและนามาวเคราะหทาความเขาใจเพอหาขอสรปตอไป 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ในการศกษาเรอง “เหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญา” น คาดวาจะทาใหเกดความเขาใจในกฎหมายอาญาของไทยมากยงขน โดยเฉพาะการอธบายโครงสรางความผดอาญาทแตกตางกน จงทาใหเกดความเขาใจในการอธบายเหตยกเวนโทษทแตกตางกนดวย รวมทงความเขาใจในแนวความคดของนกกฎหมายไทยในการวนจฉยความรบผดในทางอาญา และเหตในการทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผด

DPU

บทท 2

แนวคดในการลงโทษ

บคคลจะตองรบโทษในทางอาญากตอเมอไดกระทาการอนกฎหมายบญญตไวเปนความผดและกาหนดโทษไว และโทษทจะลงแกผกระทาความผดนนกตองบญญตไวในกฎหมาย1 ซงหลกเกณฑและวธการทนกกฎหมายนามาวนจฉยนนเรยกวา โครงสรางความผดอาญา

2.1 การวนจฉยความรบผดทางอาญา

ในปจจบนนนในการวนจฉยความรบผดทางอาญาของบคคลนน นกกฎหมายยอมรบวาจะตองวนจฉยความรบผดตามโครงสรางความผดอาญา แตอยางไรกตาม โครงสรางความรบผดอาญาของแตละประเทศนนกยงมความแตกตางกน ซงในการศกษานจะศกษาเฉพาะกฎหมายอาญาของประเทศทใชระบบประมวลกฎหมาย และมอทธพลในการวนจฉยความรบผดในทางอาญาของกฎหมายไทย

2.1.1 การวนจฉยความรบผดตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศส2

(1) การวนจฉยตามโครงสรางความผด ก. แนวความคดตามทฤษฎดงเดม ตามแนวทฤษฎดงเดมเปนแนวความคดตาม Classic Theory แบงโครงสราง

ความรบผดทางอาญา ออกเปน 3 สวน3 1) องคประกอบทางกฎหมาย (Elément Légal) 2) องคประกอบทางการกระทา (Elément Matériel) 3) องคประกอบทางจตใจ (Elément Moral)

1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 32 2 รตนชย อนตรพงษสกล. “อทธพลกฎหมายตะวนตกทมผลตอการวนจฉยความผดทางอาญาของไทย”

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2543, หนา 17. 3 โกเมน ภทรภรมย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส. เอกสารประกอบการบรรยาย ชนปรญญาโท

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 2524, หนา 1-2.

DPU

5

1) องคประกอบทางกฎหมาย (Elément Légal) หมายความวา การกระทาจะมความผดและจะถกลงโทษไดกตอเมองมกฎหมายบญญตไววา การกระทานนเปนความผดและไดกาหนดโทษไว ซงเปนไปตามหลกกฎหมายอาญาวา “เมอไมมกฎหมายกไมมความผดและไมมโทษ” ในภาษาละตนเรยกวา “Nullum Crimen, Nulla poena, Sine lege” 4

2) องคประกอบทางการกระทา (Elément matériel) คอ กรยาอาการของบคคลทไดแสดงออกมาภายนอกซงกระทาใหเกดเปนความผดขน แตเดมจะมความผดขนไดกตอเมอมการกระทาเทานน แตตอมากฎหมายเหนความจาเปนในการอยรวมกนเพอความสงบและปกตสขกฎหมายจงบญญตใหบคคลตองกระทาบางอยางเพอผลประโยชนสวนรวม หรอละเวนการกระทาบางอยางซงกฎหมายบญญตใหกระทา ดงนน ความผดตามกฎหมายอาจเกดขนไดจากการกระทาในสงทกฎหมายหามหรออาจเกดขนโดยการละเวนการกระทาในสงทกฎหมายบญญตใหกระทากได สวนผลของการกระทาหรอละเวนไมกระทาจะเกดขนหรอไมกอาจเปนความผดขนมาได

ตามแนวความคดของกฎหมายฝรงเศส เหนวา กรยาอาการของบคคลทไดแสดงออกมาภายนอกซงกระทาใหเกดเปนความผดขนนน ถาเหตแหงการกระทาไมสามารถทจะบรรลผลไดอยางแนแท ผกระทาจะมความผดฐานพยายามหรอไม นกนตศาสตรฝรงเศสมความเหนแตกตางออกเปน 2 ทฤษฎดวยกนคอ

1. ฝายทถอการกระทาเปนใหญ (Objective) เหนวา การกระทาทไมสามารถบรรลผลไดอยางแนแท ไมเปนการพยายามกระทาความผดเพราะการกระทานนไมไดรบกวนความสงบเรยบรอยของสงคม หรอแมจะรบกวนกเปนการรบกวนนอยกวาทไดกระทาไปตลอดแลวแตไมบรรลผล และเมอการกระทานนเปนไปไมไดแลว การลงมอหรอการพยายามกมไมไดอยนนเอง จงไมควรลงโทษการพยายามทเปนไปไมไดโดยแนแท

2. ฝายทถอจตใจเปนใหญ (Subjective) ฝายนถอเอกเจตนาของผกระทาเปนเรองสาคญ เมอการกระทานนไดแสดงออกมาปรากฎภายนอก การกระทานนยอมแสดงใหเหนถงเจตนารายอนซอนอยในการกระทา เพราะสภาพการกระทาเปนภยตอสงคมของผกระทาแลว การกระทานนจะสาเรจหรอไมกตองถกลงโทษ เพราะผกระทามเจตนารายเทา ๆ กน การพยายามกระทาความผดกควรทจะถกลงโทษเชนเดยวกบความผดสาเรจ สวนการกระทาใดทถอวาถงขนลงมอกระทาความผดแลว การกระทานนจะตองแสดงเจตนาแนชดวาจะกระทาความผด และการกระทานนสมพนธใกลชดกบการกระทาความผด จะเหนวาพยายามกระทาความผดมสวนใกลชดตอผลแลว

4 ภาษาองกฤษเรยกวา “No crime non punishment without Law.”

DPU

6

ตามแนววนจฉยของศาลฝรงเศสแตเดมจะถอตามทฤษฎการกระทาเปนใหญ (Objective) แตในปจจบนมแนวโนมไปทางทฤษฎเจตนาเปนใหญ (Subjective)

3) องคประกอบทางจต (Elément Moral) การกระทาใด ๆ ของบคคลยอมมมลฐานมาจากจตใจกอนแลวจงบงคบรางกายใหปฏบตตามจตใจนน ดงนนความประสงคของผกระทาจงขนอยกบจตใจ และแสดงออกมาโดยการกระทา องคประกอบทางจตใจนจะพจารณาถงเจตนาและความประมาททไมใชความระมดระวงของผกระทา และความรสกผดชอบของผกระทาทจะมการกาหนดความรบผดและโทษ

ดงนน เมอการกระทาของบคคลใดครบโครงสรางในขอสาระสาคญ 3 ประการแลวตาม

กฎหมายอาญาฝรงเศสนนยงจะตองไปพจารณาอกวา การกระทาของบคคลนนม “เหตแหงการไม

ตองรบผด” (L’ impunité de I’ infraction) หรอไม ซงเหตแหงการไมตองรบผดนสามารถแบงออก

ได 2 ประเภทคอ5

1) เหตเนองจากการกระทา (Cause Objective) เปนการพจารณาจากพฤตการณของการกระทา (Circonstances Objective) โดยไม

ขนอยกบการพจารณาตวบคคลแตอยางใด เชน การกระทาโดยปองกน การกระทาตามกฎหมาย

การกระทาตามคาสงอนมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงาน และการกระทาโดยจาเปน

การพจารณาถงเหตเนองจากการกระทานเปนการพจารณาถงเหตทผกระทามอานาจ

กระทาได หรอ เหตยกเวนความผด (Justification) กลาวคอ เหตเนองจากการกระทา ได ลบลาง

องคประกอบดานกฎหมายของความผดอาญาไปเลย และเปนเหตในลกษณะคด (in rem)

2) เหตเนองจากตวผกระทา (Cause Subjective) เหตเนองจากตวผกระทาผดนเปนการพจารณาทตวบคคลโดยเฉพาะ ดงนนเหต

เนองจากตวผกระทาจงไดแก ความวกลจรต (Insant) การถกบงคบ (Constraint) และความสาคญผด

(Erreur) การกระทาของเดก การลกทรพยระหวางสามภรรยา ซงมผลเฉพาะตวผกระทาความผดแต

ไมมผลไปถงตวการรวมหรอผสนบสนน ซงเหตเหลานเปนเหตททาใหผกระทาไมตองรบโทษทาง

5 สรศกด ลขสทธวฒนกล. “การกระทาโดยจาเปน : เหตทผกระทามอานาจกระทาไดตาม

กฎหมายอาญาฝรงเศส.” วารสารนตศาสตร. 17, 3. 2530. หนา 143-144.

DPU

7

อาญาเทานน (Los causes de non imputabilite) แตผกระทายงมความผดอาญาอย และผกระทาก

ยงคงตองรบผดทางแพงอกดวย และเปน “เหตสวนตว” (in personam)

ข. ตามทฤษฎปจจบน6 ปจจบนในทางตารากฎหมายอาญาฝรงเศส ไดมการวนจฉยความผด

อาญาจากทฤษฎเดมโดยเพมองคประกอบท 4 คอ องคประกอบในสวนทเกยวกบความไมเปนธรรม (Elément illicéité) ซงไดอธบายวา ในองคประกอบสวนนเปนการพจารณาวาความผดอาญาจะตองมการทารายหรอละเมดใน 2 ลกษณะคอ

1) ละเมดกฎหมายทบญญตไวเปนลายลกษณอกษร และ 2) ละเมดคณธรรมทางกฎหมาย

แตในการอธบายเชนนไมเปนทนยมในประเทศฝรงเศส ทงนเพราะเปนการอธบายในทางนตปรชญามากกวาเปนการอธบายในทางเทคนคกฎหมาย นกกฎหมายอาญาฝรงเศสเหนวาเปนการยงยาก และประโยชนในทางปฏบตไมชดเจน7

นอกจากน นกฎหมายฝรงเศส8 ยงไดเสนอแนวความคดในเรองเหตทผกระทาไดรบการยกเวนโทษวาเปนเรองทจะตองพจารณาอยางนอยทสดวา ผกระทาจะตองมความสามารถรผดชอบ (Le minimum l' aptitude au discernment) กลาวคอ ผนนจะตองสามารถตอบสนองตอผลของการกระทาความผดอาญาของตนเองได

ในการพจารณาความสามารถรสกผดชอบตามแนวคดคลาสสคแลวเปนการมองวาผกระทาสมควรทจะตองรบโทษทณฑหรอมความผดอาญาหรอไม ซงหมายความวา ผกระทาผดสมควรทจะตองรบโทษเมอเขาไดกระทาโดยมเจตจานงอนเปนอสระ และมสตสมบรณ กลาวคอ ผกระทานนจะตองมความสามารถเขาใจในการกระทาของตน และตองการทจะกระทาความผดนนอย แตถามองตามแนวคดทางอาชญาวทยาแลว จะเปนการพจารณาวาผกระทาความผดสามารถตอบสนองตอวตถประสงคในการลงโทษได หรอทเรยกวาความสามารถในทางอาญา (Capacité Pénale) ทผกระทาความผดสามารถทจะมความรบผดทางอาญาได

6 รตนชย อนตรพงษศกล. "อทธพลกฎหมายตะวนตกทมผลตอการวนจฉยความผดทางอาญาของไทย."

หนา 17. 7 Merle et Vitu, Traité de droit Criminel : Problémes généraux de la science Criminelle, Droit

pénal général édition, Paris : Cujas, 1984. อางใน สรศกด ลขสทธวฒนกล.” ขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตยกเวนโทษ.” หนา 82-83.

8 เรองเดยวกน, หนา 83.

DPU

8

(2) ปญหาการรวมกระทาความผด ก. ผกระทาความผดและผรวมกระทาความผด ในกฎหมายฝรงเศส ไมไดบญญตถงการรวมกระทาความผดไว ผท

เกยวของกบผกระทาความผดแลวถอวาเปนผสนบสนนทงหมด9 และโทษทผสนบสนนจะไดรบนน

เปนโทษอยางเดยวกบตวการ ดงนนการพจารณาวาผใดเปนตวการ ผใดเปนผสนบสนนจงไมม

ความสาคญ เพราะกฎหมายอาญาฝรงเศสบญญตโดยใชหลกพจารณาการสนบสนนการกระทา

ความผดโดยอาศยการกระทาของตวการ (la criminalite d' emprunt)10

ดงนน ผกระทาความผด (le delinquant) ตามกฎหมายฝรงเศส11 คอ ผท

ไดกระทาการทกฎหมายบญญตวาเปนความผด และจะตองถกลงโทษ ซงอาจเปนผกระทาความผด

นนดวยตนเองหรอทเรยกวา “ตวการ” (l’auteur) หรอ เปนผทไมไดกระทาผดดวยตวเอง แตได

กระทาการอนเปนการชวยเหลอตวการในการกระทาความผด เรยกวา ผสนบสนน (le complice)12

9 จตต เจรญฉา. "ตวการและผสนบสนน." วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2524 หนา 33. 10 โกเมน ภทรภรมย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส, หนา 26. 11 เรองเดยวกน. 12 ประมวลกฎหมายอาญาฝรงเศส ไดบญญตเกยวกบผสนบสนนไวในมาตรา 59 และมาตรา 60 ไว

ดงน มาตรา 59 ทบญญตวา “ผสนบสนนความผดอกฤษโทษหรอมธยโทษตองระวางโทษเชนเดยวกบ

ตวการแหงความผดอกฤษโทษ หรอมธยโทษนน มาตรา 60 บคคลทจะถกลงโทษฐานเปนผสนบสนนการกระทาทเปนความผดอกฤษ หรอมธย

โทษคอผทกอใหเกดการกระทานนโดยใหทรพย ใหสญญา ขเขญ บงคบ ยยง สงเสรม หรอลอลวง หรอใหคาแนะนาเพอทจะกระทาการนน

ผทจดการใหซงอาวธ เครองมอ เครองใช หรอวธการใด ๆ ซงใชในการกระทาโดยรอยแลววาสงเหลานนจะนาไปใชในการกระทา

ผทรเหนเปนใจหรอชวยเหลอตวการในการกระทา ซงเปนการตระเตรยมหรอ เพอความสะดวก หรอเพอใหเปนผลสาเรจโดยรอยแลว ทงนไมเปนการกระทบกระเทอนถงโทษทบญญตไวเปนพเศษโดยกฎหมายทเกยวกบความผดฐานกอการราย (Complot) หรอยยงสงเสรมใหกระทาการอนเปนภยตอความมนคงแหงรฐ แมวาความผดอกฤษโทษทยยงสนบสนนนนจะมไดกระทาขน อางในโกเมน ภทรภรมย. เรองเดยวกน, หนา 26-27

DPU

9

ข. กรณมเหตยกเวนโทษ13 ตามกฎหมายฝรงเศส โทษทผสนบสนน จะไดรบนนจะถอตามการ

กระทาของตวการเปนหลก เมอมบคคลหลายคนกระทาความผด และมเหตยกเวนโทษหรอเหตเพม

โทษเกดขน ปญหาจงมวาเหตยกเวนโทษหรอเหตเพมโทษนนจะมผลถงผสนบสนนหรอไมนน

กฎหมายฝรงเศสจะตองแยกพจารณาวา เหตดงกลาวทเกดขนนน เปนเหตสวนตวหรอเหตใน

ลกษณะคด หรอเหตทมลกษณะผสมระหวางเหตในลกษณะคด กบเหตสวนตว กลาวคอ

(1) เหตในลกษณะคด (circonstantes aggravantes et excuses reeles) ถาเปนเหตอนควรยกเวนโทษและเหตเพมโทษนนเปนเหตทเกยวเนองจากลกษณะของความผด หรอเหตลกษณะคด ยอมใชบงคบแกผสนบสนนดวย ไมวาผสนบสนนจะไดประสงคหรอรถงเหตนนไม

(2) เหตสวนตว (Circonstantes aggravantes et excuses personnelles) เหตอนควรยกเวนโทษ ถาเปนเหตทเนองจากตวผกระทาความผด หรอเหตสวนตวยอมมผลเฉพาะตวของบคคลผมเหตนนอยเทานน ดงนนเหตสวนตวของตวการกไมมผลไปถงผสนบสนนแตอยางใด เชน เหตยกเวนโทษเพราะเปนเดก หรอเหตยกเวนโทษเพราะเปนผบพการหรอผสบสนดาน หรอสามภรรยา เปนตน

(3) เหตทมลกษณะผสม (Circonstantes aggravantes et excuses mixtes) เหตยกเวนโทษหรอเพมโทษ อยางมลกษณะผสมระหวางเหตในลกษณะคด และเหตสวนตว เพราะเปนเหตทเนองมาจากคณสมบตของผกระทาแตเหตนนมผลไปถงความผดโดยทาใหความรายแรงของการกระทาความผดหนกขนหรอเบาลง โดยทเหตในลกษณะผสมนไปเปลยนแปลงความรายแรงของการกระทาความผด จงถอวาเปนเหตในลกษณะคดมากกวา ดงนนถาเปนเหตเพมโทษตวการใด กยอมใชกบผสนบสนนดวยไมวาผสนบสนนรหรอไม เชน การเปนลกจาง หรอการไตรตรองไวกอน แตอยางไรกตาม ถาเหตเพมโทษหรอเหตยกเวนโทษ มลกษณะผสมนนมอยในตวผสนบสนน เหตดงกลาวนอกจากไมมผลของตวการแลว แมแตผสนบสนนเองกยงไมมผล เพราะผสนบสนนน นตองอาศยความผดของตวการเปนหลก เหตทมลกษณะผสมไดแก บตรสนบสนนผอนฆาบดามารดาของตน ทงบตรและผทไปฆาจะไดรบโทษฐานฆาผอนตามธรรมดา เทานน

13 โกเมน ภทรภรมย คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส, หนา 29.

DPU

10

เหนไดวา ในเรองการรวมกระทาความผดตามกฎหมายอาญาฝรงเศส ไมไดบญญตถงการ

รวมกระทาความผดแตอยางใดคงยดหลกผกระทาความผดหนงเดยว (Einheitstäter)14 กลาวคอ ไม

มการแยกแยะระหวางผกระทาผดและผรวมกระทาผด แตถอวาผรวมกระทาความผดเปนผกระทา

ความผด (le delinguant) ทกคน และโทษทผสนบสนนจะไดรบนน กพจารณาจากการกระทาของ

ตวการเปนหลก ทาใหการแยกแยะ หรอแยกประเภทผกระทาความผดนนไมมความสาคญ

ในกรณทมการยกเวนโทษ หรอเพมโทษน น โดยทกฎหมายอาญาฝรงเศสยดถอโทษท

ผสนบสนนจะไดรบนน จะพจารณาการกระทาของตวการ ดงนนเมอมเหตยกเวนโทษ และเพมโทษ

กจะพจารณาวา เหตดงกลาวมผลถงผสนบสนนหรอไม ซงแยกเหตดงกลาวออก เหตในลกษณะคด

เหตสวนตว และเหตในลกษณะผสม ซงจะพจารณาเหตดงกลาวจากตวการเปนสาคญ แมวาเหต

ยกเวนโทษหรอเพมโทษทมลกษณะผสมอยในตวผสนบสนนแลวกไมมผลไปถงตวการ แมแต

ผสนบสนนเองกไมมผลเชนกน15

2.1.2 การวนจฉยความรบผดตามทฤษฎกฎหมายเยอรมน16

(1) การวนจฉยตามโครงสรางความผด แนวความคดของนกกฎหมายอาญาเยอรมนในระยะแรกไดแยกโครงสราง

ความผดอาญาออกเปน 2 สวน17 คอ

1) สวนภาวะวสย (Objective) อนไดแก โครงสรางในสวนขององคประกอบตามทกฎหมายบญญต (Tatbestandmässigkeit) และสวนของความผดกฎหมาย (Rechtswidrigkeit)

2) สวนอตวสย (Subjective) อนไดแก สวนของความชว (Schuld)

ในเวลาตอมานกกฎหมายเยอรมนพบวา การกระทาทครบองคประกอบความผดนน

บางครงกไมไดเปนความผดเสมอไป เนองจากตวผกระทามอานาจกระทาได เชน การปองกน ซงจะ

14 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. หนา 293. 15 โกเมน ภทรภรมย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส. หนา 29. 16 George P. Fletcher. Rethinking Criminal Law : Little & Brown, 1978, pp. 575-579. 17 แสวง บญเฉลมวภาส. "ปญหาเจตนาในกฎหมายอาญา." วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2524, หนา 33.

DPU

11

เหนวาแมการกระทาของบคคลน นจะครบองคประกอบแตกไมผดกฎหมายหรอมเหตยกเวน

ความผด และในบางครงแมการกระทานนไมถกตองหรอเปนความผดกฎหมายแตกไมมกฎหมาย

กาหนดไวเปนความผด เชน ความผดฐานทาใหเสยทรพยโดยประมาท ดงนนนกกฎหมายเยอรมนจง

เหนวาการกระทาทครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต (Tatbestandsmässigkeit) และความผด

กฎหมาย (Rechtswidrigkeit) นาจะไมใชเรองเดยวกน ซงสามารถแยกออกจากกนได เพยงแตม

ความสมพนธกนเทานน18 โดยถอวาการกระทาทครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต

(Tatbestandsmässigkeit) เปนเพยงเหตหนงทแสดงวาการกระทานนจะผดไดเทานนเอง19

ดวยเหตนจงไดมการพฒนาแนวความคดในการวนจฉยตามโครงสรางความผดอาญา

โดยแยกออกเปน 3 สวนคอ20

1) องคประกอบตามทกฎหมายบญญต (Tatbestandsmässigkeit) 2) ความผดกฎหมาย (Rechtswidrigkeit) 3) ความชว (Schuld)

เมอไดมการแยกโครงสรางความผดอาญาออกเปน 3 สวน ดงนนในการวนจฉยความผด

อาญาจงตองดาเนนการตามขนตอนของโครงสรางความผดอาญา โดยเรมพจารณาวาการกระทานน

เขา “องคประกอบตามทกฎหมายบญญตหรอไม” เมอการกระทานนเขาองคประกอบตามทกฎหมาย

บญญตแลวกจะไปพจารณาวาการกระทานน “มความผดกฎหมายหรอไม” และขนตอนสดทายจงด

ทตวผกระทาวาม “ความชวหรอไม” ถาหากขอเทจจรงทเกดขนครบโครงสรางทง 3 ประการแลวก

ถอวาการกระทาของบคคลนนมความผด และตองถกลงโทษ แตถาพบวาการกระทาของบคคลนน

ขาดขอสาระสาคญประการใดประการหนงดงกลาวมาแลวขางตน การกระทาของผนนกจะไมเปน

ความผดอาญา21

18 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป., หนา 72. 19 แสวง บญเฉลมวภาส. “ปญหาเจตนาในกฎหมายอาญา”, หนา 4-5. 20 คณต ณ นคร. เรองเดยวกน, หนา 73. 21 George P. Fleteher. Comparative Criminal Law. 2ed. 1974, p. ab (According to German

Criminal theory, no act is subject to criminal liability unless the trier-of-fact affirmatively answer the following three ordered question : (1) Is the Tatbestand Satisfied? (2) Is the act rechtswidrig? (3) Is the actor culpable?) ; และ คณต ณ นคร. เรองเดยวกน, หนา 72.

DPU

12

รายละเอยดเกยวกบโครงสรางความผดอาญา 3 ประการประกอบดวย 1) องคประกอบตามทกฎหมายบญญต22 (Tatbestandsmässigkeit)

สาหรบเรององคประกอบตามทกฎหมายบญญตนนเปนการพจารณาตามรปแบบ

ของความผดอาญา ซงเปนไปตามทกฎหมายบญญตไวในความผดแตละฐาน โดยทการพจารณาใน

สวนขององคประกอบนนเปนการพจารณาในเบองตนเทานน โดยยงไมไดวนจฉยวาการกระทานน

จะเปนความผดอาญาหรอไม

องคประกอบของความผดนนจงสามารถแยกออกไดเปนองคประกอบภายนอกและ

องคประกอบภายใน

(1) องคประกอบภายนอก คอ สงทเปนสวนภายนอกทประกอบอยในความผดฐานใดฐานหนง เปนสงทไมใชสวนจตใจของผกระทาความผด ไดแก ตวผกระทาความผด การกระทา กรรมของการกระทา ความสมพนธระหวางการกระทาและผล และองคประกอบภายนอกอน ๆ ซงนอกจากนคณธรรมทางกฎหมายกเปนสงทอยในสวนขององคประกอบภายนอกดวย23

(2) องคประกอบภายใน คอ สงทตรงขามกบองคประกอบภายนอก กลาวคอ หมายถงสงทเปนภายในตวผกระทาผดหรอเปนสวนจตใจทประกอบอยในความผดฐานใดฐานหนง ซงสงดงกลาวนตามปกตจะมสงเดยว แตในความผดบางฐานหรอหลายฐานอาจมองคประกอบภายในมากกวาหนงสงกได24 ดงนนองคประกอบภายในจงไดแก เจตนา ประมาท มลเหตชกจงใจ และองคประกอบภายในอน ๆ 25

2) ความผดกฎหมาย (Rechtswidrigkeit) สาหรบความผดกฎหมายเปนสวนทพจารณาหลงจากทไดพจารณาการกระทานน

ไดครบในสวนขององคประกอบตามทกฎหมายบญญตแลว โดยในโครงสรางสวนนเปนการพจารณาวา

การกระทาทเขาองคประกอบนนมเหตททาใหการกระทานนชอบดวยกฎหมายหรอไม ซงเปนการ

พจารณาในดานภาวะวสย (Objective)26

22 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป. หนา 104-148. 23 เรองเดยวกน, หนา 114. 24 เรองเดยวกน, หนา 108. 25 เรองเดยวกน, หนา 131. 26 แสวง บญเฉลมวภาศ. “ปญหาเจตนาในกฎหมายอาญา”, หนา 6.

DPU

13

ดงนนในการกระทาทครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญตกมไดหมายความวา

การกระทานนจะผดกฎหมายในตวเอง หากแตการกระทาทครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต

จะเปนตวบงชถงความผดกฎหมาย ของการกระทา ฉะนนการกระทาทครบองคประกอบตามท

กฎหมายบญญตจงมได แตความผดกฎหมายจะเกดขนไมไดเลยถาปราศจากการกระทาทครบ

องคประกอบทกฎหมายบญญต27

ดงนน ความผดกฎหมาย จงเปนเรองการกระทาทมเหตใหผกระทามอานาจกระทาได

ซงทาใหการกระทานนไมเปนความผดอาญา และเปนเรองเดยวกนกบเหตยกเวนความผด

(Justification)28

3) ความชว (Schuld)29 การพจารณาถง ความชว เปนการพจารณาหลงจากทไดพจารณาในโครงสรางสวนท

2 วาดวย ความผดกฎหมายแลว วาการกระทาของบคคลนนไมมเหตยกเวนความผด ซงการพจารณาใน

สวนของความชว นนเปนการพจารณาในสวนอตวสย (Subjective) ซงตางกบ 2 สวนแรกทพจารณา

ในทางภาวะวสย (Objective)

ดงนน ความชว จงเปนการพจารณาถงตวบคคลทกระทาความผดวา การทเขา ตดสนใจกระทาความผดลงไปนนเขามความรสกผดชอบหรอการกระทาของเขานนนาตาหนไดหรอไม

บคคลทมความสามารถรสกผดชอบหรอรจกแยกแยะวาอะไรถกอะไรผด และเปนผมสตยอมไมกระทาการอนผดกฎหมาย แตถาผใดขาดสตและไดกระทาการอนผดกฎหมายลงไป ผนนยอมจะตองถกตาหนจากสงคม และการกระทาของเขายอมเปนการกระทาทนาตาหนได และดวยเหตนเองในทางกฎหมายอาญาถอวาเขาไดกระทาชว ดงนน ความชว จงหมายถง การนาตาหนไดของการกาหนดเจตจานง (Schuld í st vorwerfbarkeit der willen bildung)30

27 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 151. 28 เรองเดยวกน.

29 เรองเดยวกน, หนา 190-194. 30 Vgl. Hans-Heinrich Jescheck. Lehrbuch des Strafre-chts, Allgemeiner Teil, S. 363, Hans Welzel,

Das Deutsche Strafrecht, S. 139 อางใน เรองเดยวกน, หนา 193.

DPU

14

การพจารณาความชวหรอการนาตาหนไดของการกระทาวามหรอไม ไมไดพจารณาตวผกระทาในฐานะปจเจกชน แตพจารณาตามมาตรฐานของวญญชนทอยในฐานะเชนผกระทาความผดและความชวนนมทงความผดทกระทาโดยเจตนาและในความผดทไดกระทาโดยประมาท31

สาหรบเหตตาง ๆ ทเกยวกบความชว ไดแก32 (1) การกระทาผดของเดก (2) การกระทาของคนวกลจรต (3) การกระทาผดโดยความจาเปน (4) การกระทาตามคาสงเจาพนกงาน (5) การปองกนเกนกวาเหต (6) การกระทาของคนมนเมา

แมจะเปนทยอมรบกนตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนวา โครงสรางความผดอาญา ประกอบดวยขอสาระสาคญ 3 ประการคอ องคประกอบตามทกฎหมายบญญต “ความผดกฎหมาย” และ “ความชว” แตนกกฎหมายอาญาเยอรมนกยงมการตงคาถามกนวาสวนทวาดวย องคประกอบตามทกฎหมายบญญต (Tatbestandsmässigkeit) นนเปนสวนภาวะวสยแท ๆ หรอวามสวนอตวสยอยดวย หรอสวนทเปนอตวสยทงหมดจะอยในสวนของ ความชว (Shculd) จากขอถกเถยงดงกลาวจงทาใหเกดทฤษฎการกระทา ซงแบงออกเปน 2 ทฤษฎ33

1) ทฤษฎการกระทากอใหเกดผล (Kausale Handlungslehre) ตามทฤษฎการกระทากอใหเกดผลนนอธบายวา การกระทาของมนษยคอ การ

เคลอนไหวรางกายโดยรสานกในการกระทา ตามทฤษฎนการกระทาของมนษยจงเปนเพยงเหตการณของการเกดผลเทานน

นกกฎหมายชาวเยอรมนชอ Franz von Liszt ไดใหความหมายของการกระทาวา การกระทาคอ การเคลอนไหวรางกายทกอใหเกดผลโดยมความรสานกในการทกระทากน (Handlung ist kausal wirkende willkrüliche körperbewegung)34 ฉะนนสงทเกดขนจากการทไมมความรสานกกากบ เชน การละเมอ การสะทอนของประสาท (Reflex) จงไมเปนการกระทาในความหมายของ

31 เรองเดยวกน, หนา 194.

32 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 190-233. 33 เรองเดยวกน, หนา 73-77 34 Vgl. Paul Bockelmann. Strafrecht, AllgemeinerTei, S. 44 อางใน เรองเดยวกน, หนา 75.

DPU

15

กฎหมาย จากนยามคาวาการกระทาดงกลาวจะเหนไดวาการกระทาเปนสงทเกดขน โดยปราศจากสวน ทเปนอตวสย เจตจานงคทจะใหเกดผลและบงคบการเคลอนไหวรางกายไมเปนสวนประกอบของการกระทา

ดงนน ทฤษฎนจงเปนการมองวาตาแหนงของเจตนาและประมาทนนอยในสวนของความชวซงเปนสวนอตวสย (Subjective) นนเอง ในปจจบนทฤษฎการกระทากอใหเกดผล (Kausale Handlungslehre) ไดเสอมความนยมไปโดยสนเชง เพราะเหนกนวาทฤษฎนเปนทฤษฎไมเพยงแตจะเขาใจผดในหนาทของเจตจานงคของมนษยเทานน แตไดทาลายเจตจานงคมนษยไปเลย ทเดยว ซงทฤษฎนไมสามารถทจะอธบายเรองการพยายามกระทาความผดได เพราะการพยายามกระทาความผดนนในการกระทากมสวนอตวสยอยดวย กลาวคอ ในการพยายามกระทาความผด ผกระทากจะตองมงประสงคทกฎหมายบญญตเปนความผด ซงกคอ องคประกอบภายในนนเอง หรอกลาววาสวนของอตวสยกเปนสวนหนงของการกระทา35

2) ทฤษฎความมงหมายของการกระทา (Finale Handlungslehre) ตามทฤษฎความมงหมายของการกระทา คอ การแสดงออกของการกระทาทมความ

มงหมายกากบ (Menschliche handlung ist ausübung der zweckmässigkeit)36 ดงนนตามทฤษฎนจงมองวา การกระทาของมนษยจงเปนเหตการณทเกดขนจากการกาหนดความมงหมายโดยมเจตจานงคกากบมใชเหตการณทเปนผลจากการเคลอนไหวรางกายโดยรสานกเฉย ๆ แตการทมนษยจะเคลอนไหวรางกายหรอไมเคลอนไหวรางกายโดยรสานกนน มนษยจะกาหนดจดมงหมายและรายละเอยดและแผนการนนเพอบรรลถงจดหมายทตองการ

ดงนนตามทฤษฎนถอวาเจตนานนอยในสวนขององคประกอบภายในนนอยในสวนโครงสรางขอท 1 ทการกระทานนครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต ในปจจบนทฤษฎความมงหมายของการกระทา (Finale Handlungslehre) เปนทฤษฎการกระทาทไดรบการยอมรบวาถกตอง37 กลาวโดยสรปเกยวกบทฤษฎการกระทาตามกฎหมายอาญาเยอรมนกคอ ทงทฤษฎการกระทากอใหเกดผล (Kauusale Handlungslehre) และทฤษฎความมงหมายของการกระทา (Finale

35 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 75. 36 Vgl. Hans Welzel, Das neue Bild des Strafrechtssystems, S.1, Das Deutsche Strafrecht, S.33

อางใน เรองเดยวกน, หนา 76. 37 เรองเดยวกน.

DPU

16

Handlungslehre) นนเหนวาโครงสรางความผดอาญาประกอบดวย ขอสาระสาคญ 3 ประการ กลาวคอ องคประกอบตามทกฎหมายบญญต ความผดกฎหมาย และความชว

กรณดงกลาวมความแตกตางเฉพาะเกยวกบโครงสรางความผดอาญาในสวนท 1 คอ ในสวนขององคประกอบตามทกฎหมายบญญต กลาวคอ ตามทฤษฎความมงหมาย (Finale handlungslehre) ในการกระทานนเหนวาสวนขององคประกอบนนประกอบดวยองคประกอบภายนอก ซงเปนสวนภาวะวสย (Objective) และองคประกอบภายใน ไดแก เจตนา ประมาท มลเหตชกจงใจ ซงเปนสวนอตวสย (Subjective) รวมอยดวย แตทฤษฎการกระทากอใหเกดผล (Kausale hand lungslehre)นนมความเหนวาในโครงสรางสวนท 1 นนประกอบดวยสวนทเปนภาวะวสย (Objective) อยางเดยว กลาวคอ มเฉพาะองคประกอบภายนอกอยางเดยวเทานน สวนองคประกอบภายในไดแก เจตนา ประมาท มลเหตชกจงใจนนจงเปนสวนอตวสย จะไมอยในโครงสรางสวนท 3 คอเรอง “ความชว” (Schuld) ซงเปนสวนอตวสยเหมอนกน

(2) ปญหาการรวมกระทาความผด ก. ผกระทาความผด และผรวมกระทาความผด

ในกฎหมายอาญาเยอรมน ไดมการยอมรบหลกการเกยวกบการแยกผกระทาความผดและผรวมกระทาความผดไวโดยชดแจง ทงมการแบงแยกผรวมกระทาความผดออกเปนผใช ผสนบสนน และโทษทจะลงแกผกระทาความผด และผรวมกระทาความผดกแตกตางกน โดยมบทบญญตกาหนดการลดหยอนโทษไวชดแจง ฉะนนในระบบน การพจารณาวาใครเปนผกระทาความผด ใครเปนผรวมกระทาความผด จงมความสาคญมาก38

ประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน ไดนยามคาวา ผกระทาความผด (Tatershaft) ไวมความวา ผกระทาความผดคอ ผกระทาความผดอาญาดวยตนเองหรอโดยผานผอน39

นอกจากน กฎหมายอาญาเยอรมนไดแบงแยกรปแบบในการกระทาความผดออกเปน 3 แบบ และรปแบบการรวมกระทาความผดออกเปน 2 รปแบบ40

38 พนม พลพทธรกษ. "ผกระทาผด – ผรวมกระทาผด." วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2531, หนา 31. 39 STGB Section 25 (1) อางใน พนม พลพทธรกษ เรองเดยวกน, หนา 8. 40 เรองเดยวกน, หนา 50

DPU

17

ผกระทาความผดม 3 รปแบบ 1) “ผกระทาผดโดยตรง” หมายถง ผทลงมอกระทาการอนกฎหมายบญญตวา

เปนความผดดวยตนเอง 2) “ผกระทาความผดโดยผานผอน” หมายถง การกระทาความผดโดยใช

ผอนเปนเครองมอกระทาการตามทตนตองการ 3) “ผกระทาความผดรวม” หมายถง ผทกระทาผดรวมกบผอน โดยรวมตว

กนกระทาผดอยางรวมกนเปนเจาของความผด

ผรวมกระทาผด ม 2 รปแบบ 1) “ผใช” หมายถง ผต งใจตอเจตนาผอนใหกระทาผดโดยเจตนา 2) “ผสนบสนน” หมายถง ผทตงใจใหความชวยเหลอแกผอนในการ

กระทาผดกฎหมายทตองการเจตนา เหนไดวาในเรอง ผกระทาผดและผรวมกระทาความผด ในกฎหมายอาญา

เยอรมนไดมการแยกรปแบบไวอยางชดเจน โดยแบงผกระทาผดออกเปน 3 รปแบบ คอ “ผกระทาผดโดยตรง” ผกระทาผดโดยผานผอน ผกระทาความผดรวม และแบงผรวมกระทาผดออกเปน 2 รปแบบ คอ “ผใช” และ “ผสนบสนน” ซงจะมความแตกตางกบระบบกฎหมายของฝรงเศสทไมมการแบงแยกผกระทาความผด และผรวมกระทาความผด เพราะตามกฎหมายอาญาฝรงเศสถอวา โทษทผสนบสนนจะไดรบนน จะพจารณาจากการกระทาของตวการ หรอทเรยกในทางตาราวา ผกระทาความผดหนงเดยว

ข. กรณมการยกเวนโทษ โดยทกฎหมายอาญาเยอรมนมการแยกผกระทาความผด และผรวมกระทา

ความผดโดยชดเจนนน เมอการกระทาของผกระทาความผด หรอผรวมกระทาความผดนน มการยกเวนโทษ ลดโทษ หรอเพมโทษจะมผลถงผรวมกระทาผดดวยหรอไมนน จะตองไปพจารณาถง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” และ “เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย” โดยทเหตทงสองนน เปนขอเทจจรงทอยนอกโครงสรางความผดอาญาเหมอนกน แตคงมความแตกตางกนตรงท ถาเหตทเกดขนเปน “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” แลวกมผลเฉพาะตวผกระทาความผดเทานน แตถาเปนเงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย แลวกจะใชกบผกระทาความผดทกคน41

41 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 88.

DPU

18

การทบคคลนนจะตองถกลงโทษหรอไม กจะตองพจารณาวาบคคลคนนนม “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” หรอไม ซงถาปรากฏวา บคคลนนมเหตยกเวนโทษเฉพาะตวกไมสามารถทจะลงโทษได แตสาหรบผรวมกระทาความผดอนคงตองรบโทษสาหรบการกระทานน

ดงนนขอพจารณาในสาระระหวางเหตยกเวนโทษเฉพาะตว และเงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย อนจะมผลถงการยกเวนโทษระหวางผกระทาผด และผรวมกระทาผด แบงเปน 2 กรณ

(1) กรณเปน “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” คอ ขอเทจจรงคอ อยนอกโครงสรางความผดอาญา และเปนขอเทจจรงทเกยวของกบผกระทาความผดโดยตรงเปนการเฉพาะตว แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ “เหตหามลงโทษเฉพาะตว” ซงเปนขอเทจจรงทเกดหรอมกอนการกระทาความผด เชน ความเปนสามภรรยาในความผดบางฐาน และ “เหตยกโทษใหเฉพาะตว” ซงเปนขอเทจจรงทเกดหลงการกระทาความผดอนมผลทาใหความสมควรลงโทษผกระทาผดตกไป เชน การถอนตวจากการกระทาผด มผลเฉพาะตวผกระทาความผดเทานน ผรวมกระทาผดจะไมไดรบผลดวย

(2) กรณเปน “เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย” คอ ขอเทจจรงทเกยวโดยตรงกบการกระทาเปนความผดอาญานน แตไมใชขอเทจจรงทอยในขอสาระสาคญทงสามประการของความผดอาญา42 แบงไดเปน “เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสยทแท” ซงเปนเงอนไขทบญญตขนเปนขอจากดในการลงโทษ และเงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสยทไมแท” ซงบญญตขนโดยมจดมงหมายทจะเปนเหตเพมโทษสาหรบความผดนน43 ฉะนนเงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย จงใชแกผกระทาความผดทกคน

เหนไดวา เหตยกเวนโทษเฉพาะตวทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดเปนเรองเฉพาะตวของผกระทาผดเทานน ไมมผลถงผรวมกระทาผดอน ๆ แตถาสาหรบเงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสยเปนเรองเกยวกบการกระทาความผดมผลถงผรวมกระทาผดคนอน ๆ ดวย

2.2 ความหมายและประเภทของเหตยกเวนโทษ ในบางกรณแมวาการกระทาใดการกระทาหนงของบคคลนนจะฝาฝนตอบทบญญตของกฎหมายทบญญตไวเปนความผด และกาหนดบทลงโทษไว แตกมไดหมายความวาการกระทา

42 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 88. 43 เรองเดยวกน, หนา 89.

DPU

19

ของบคคลผกระทาความผดนนจะตองถกลงโทษเสมอไป หากปรากฎวาการกระทานนมกฎหมายบญญตยกเวนโทษไวสาหรบความผดนน

2.2.1 ตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศส ในกฎหมายอาญาฝรงเศสนนเมอการกระทาของบคคลใดบคคลหนงครบ

โครงสรางความผดอาญาใน ขอสาระทางกฎหมาย ขอสาระทางการกระทา ขอสาระทางจตใจ โดยทวไปแลวการกระทาของบคคลนนกมความผดอาญาตามกฎหมายทบญญตในเบองตน แตอยางไรกตาม กจะตองนาการกระทานนมาวนจฉยถง “เหตแหงการไมตองรบผด” (L’ impunité de l, infraction) ซงอยนอกโครงสรางความผดอาญาและเปนการพจารณาวาการกระทาของบคคลนนมความผดอาญาหรอไม หรอมความผดอาญาแลวจะตองถกลงโทษหรอไมอยางไร

ก) ความหมายของเหตยกเวนโทษ เนองจากการวนจฉย “เหตแหงการไมตองรบผด” (L' impunité de l,

infraction) นน อยนอกโครงสรางความผดอาญา การวนจฉยถงเหตแหงการไมตองรบผดนนจงตองวนจฉยหลงจากทวนจฉยการกระทานนครบโครงสรางความผดอาญาแลว

สาหรบ “เหตแหงการไมตองรบผด” (L' impunité de l, infraction) นน แยก

ออกไดเปน 2 ประเภทดวยกนคอ44

(1) เหตเนองมาจากการกระทา (Cause objective)

เปนการพจารณาพฤตกรรมของการกระทา (Circonstances objective) โดย

ไมขนอยกบสภาพตวผกระทาผดแตอยางใด

ดงนน เหตเนองจากการกระทา45 ไดแก

1) การกระทาตามหนาท (L' accomplissement d' un devoir) ไดแก 1.1) การกระทาตามกฎหมาย (l'osdre de la loi)

1.2) การกระทาตามคาสงอนชอบดวยกฎหมาย (Le commendement de l'

autorite' le'gitime)

44 สรศกด ลขสทธวฒนกล. "การกระทาโดยจาเปน : เหตทผกระทามอานาจกระทาไดตาม

กฎหมายอาญาฝรงเศส." หนา 143-144. 45 เรองเดยวกน, หนา 144-145.

DPU

20

2) การใชสทธ (L' exercice d' un droit) ไดแก

2.1) การกระทาโดยปองกน (La légitime défense) 2.2) กรณอน ๆ ทกฎหมายอนญาตใหกระทาได (Les autres permissions

justificatives)

3) การกระทาโดยจาเปน (L' état de necessité) และความยนยอมของผเสยหาย (Le consentement de la victime)

(2) เหตเนองจากตวบคคล (Cause Subjective)46

ในการทจะพจารณาลงโทษผกระทาความผด นอกจากผกระทาจะตองกระทาตามองคประกอบตามทกฎหมายบญญตไวแลว จะตองพจารณาความสามารถในการรบรการทจะถกลงโทษดวย กลาวคอ ผกระทาสมควรทจะไดรบโทษ (L’ aptitude à la sanction) ตามความผดทไดกระทาลงไปหรอไม

เหตเนองจากตวผกระทาตามกฎหมายฝรงเศส ไดแก 1. การกระทาเพราะถกบงคบ (ทางกายและจตใจ) 2. การกระทาโดยวกลจรต 3. การกระทาความผดโดยผเยาว

สาหรบผลทเกดจากเหตทพจารณาจากตวผกระทานนกคอ การกระทานนยงเปนความผด แตวาผกระทานนไมตองรบโทษเทานน (Causes subjective de non-imputabilité) และผลการกระทานเปนเหตสวนตว (in personam)

ดงนน สรปไดวา ความหมายของเหตยกเวนโทษตามกฎหมายฝรงเศสคอ การกระทานน เปนความผดกฎหมายแตกฎหมายไมลงโทษผกระทา ในการพจารณาถงเหตยกเวนโทษนน จะพจารณาใน “เหตเนองจากตวบคคล” (Cause subjective) ซงอยนอกโครงสรางความรบผดอาญาเทานน

ข) ประเภทของเหตยกเวนโทษ

ดงไดกลาวมาแลววา เหตแหงการไมตองรบผด (L’ impunité de l’ infraction) นน ประกอบดวย “เหตเนองจากการกระทา” ซงมผลทาใหการกระทานนไมเปนความผดอาญาเลย สาหรบ “เหตเนองจากตวบคคล” ซงมผลทาใหการกระทานนผดกฎหมายเพยงแตกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผดเทานน

46 สรศกด ลขสทธวฒนกล. "ขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตยกเวนโทษ." หนา 144.

DPU

21

โดยท “เหตเนองจากตวบคคล” ตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศสนนกคอ เหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญา สามารถแยกออกไดเปน 2 ประเภท47

1) เหตยกเวนโทษ (Excuse)

การทบคคลจะไดรบการยกเวนโทษนนจะตองพจารณาอยางนอยทสดวา ผกระทาสามารถรสกผดชอบ (Le minimum d' aptitude au discernement) กลาวคอ ผนนจะตองสนองตอบตอผลของการกระทาผดอาญาของเขาเองได

ดงนน เหตยกเวนโทษ หมายความวา ผกระทาผดจะตองไดรบโทษเมอเขาไดกระทาโดยความประสงคอนอสระและมสตสมบรณ (Volont'e libre et intelligence lmcide) กลาวคอ ผกระทาผดนนจะตองมความสามารถเขาใจในการกระทาของตนและตองการกระทาผดนนอย

สาหรบเหตยกเวนโทษ ประเภทนไดแก (1) เหตเกยวกบขอจากดเรองเสรภาพในการกระทา (La libert'e du comportement

p'e nal) ไดแก การกระทาเพราะถกบงคบ (2) เหตเกยวกบสตปญญาของผกระทา (La lucidit'e du comportment p'e nal)

ไดแกเหตวกลจรต และเหตเกยวกบเดกกระทาผด

2) เหตยกโทษ (Absolution) การยกโทษ นนหมายความวา การกระทานนยงเปนความผดอย และผกระทายงม

ความรสกผดชอบไดทกประการ ซงโดยปกตแลวเขาจะตองถกลงโทษ ดงนน การยกโทษนจงไมไดเปนการลบลางความผดหรอลบลางความรสกผดชอบของผกระทาผดเลย (Elle ne supprime nil l' Fraction ni la culpabilit'e)

การยกโทษ นนกเนองจากวา เปนการพจารณาในดาน “ความเหมาะสมในการลงโทษ” (L’ opportunit'e de la sanction p'e nale) แลวกฎหมายเหนวา ผนนไมควรตองถกลงโทษแตอยางใด ซงเหตผลในเรองเกยวกบความเหมาะสมในการลงโทษนไดแก การพจารณาเหตผลในเรองทเกยวกบความสงบเรยบรอย (La punition des coupables est command'e par des cansid'e rations d' ordre poblic)48

47 เรองเดยวกน, หนา 82-84.

48 สรศกด ลขสทธวฒนกล. “ขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตยกเวนโทษ.” หนา 83-84.

DPU

22

สาหรบเหตยกโทษ ทพจารณาถงความเหมาะสมในการลงโทษนไดแก

(1) เหตการไมลงโทษสามภรรยาในความผดฐานลกทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญาฝรงเศส มาตรา 380

(2) ในความผดเกยวกบความมนคงของรฐ เมอผมสวนรวมในการกระทาความผดแจงวาใครเปนตวการหรอผสนบสนนกอนความผดสาเรจ ผนนกไดรบการยกเวนโทษตอบแทน ประมวลกฎหมายอาญาฝรงเศส มาตรา 101

กลาวโดยสรป ในเรองเหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญาฝรงเศสนน การพจารณาถงเหตยกเวนโทษนนเปนการพจารณาจาก “เหตแหงการไมตองรบผด” (L' impunité de l' infraction) ซงอยนอกโครงสรางความผดอาญา โดยทเหตแหงการไมตองรบผดนนยงสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ

(1) เหตเนองจากการกระทา (Cause objective) ซงเปนเหตททาใหการกระทาไมชอบดวยกฎหมาย ผกระทาไมมความผดอาญาเลย ดงนนเมอการกระทาของเขาไมเปนความผดอาญาแลว โทษทจะลงแกบคคลนนกไมสามารถทจะมได49 ฉะนน เหตเนองจากการกระทา จงไมใชเหตยกเวนโทษในความหมายของกฎหมาย แตเปนเหตยกเวนความผด (Justification) และเปนเหตในลกษณะคด (in rem)

(2) เหตเนองจากตวบคคล ซงเปนเหตทาใหผกระทาไมตองรบโทษ กลาวคอ การกระทาของเขานนเปนความผดกฎหมาย โดยปกตแลวเขาจะตองถกลงโทษแตกฎหมายยกเวนโทษใหเทานน ซงกรณทกฎหมายยกเวนโทษใหนนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ

1) เหตทกฎหมายยกเวนโทษ (Excuse) ใหเนองจากผกระทาความผดไมมความรสกผดชอบ หรอสตปญญายงไมสมบรณ

2) เหตทกฎหมายยกโทษ (Absolution) ใหเพราะตามความเหมาะสมในการลงโทษแกผกระทาความผดอนเนองจากเหตผลทเกยวกบความสงบเรยบรอย

ฉะนนเหตยกเวนโทษในสวน “เหตเนองจากตวผกระทา” (Cause subjective) นจงเปนเหตยกเวนโทษตามกฎหมายอาญาฝรงเศส และเปนเหตสวนตว (in personam)

2.2.2 ตามทฤษฎกฎหมายเยอรมน ตามกฎหมายอาญาเยอรมน แมวาการกระทาใดการกระทาหนงของบคคลนนจะ

49 หลกไมมความผดโดยไมมกฎหมาย หรอ “nullum crimen, nulla poena sine lege. ”

DPU

23

ครบโครงสรางความผดอาญา (องคประกอบทกฎหมายบญญต ความผดกฎหมาย และความชว) กมไดหมายความวาบคคลนนจะตองถกลงโทษเสมอไป เพราะกฎหมายอาญาเยอรมนไดบญญต “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว”50 ไวอยนอกโครงสรางความผดอาญา การพจารณาถงเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนเปนการพจารณาหลงจากทการกระทาของบคคลนนครบโครงสรางความผดอาญาแลว

ก) ความหมายของเหตยกเวนโทษเฉพาะตว ตามหลกกฎหมายอาญาเยอรมน นกกฎหมายเหนวาการบญญตเหตยกเวนโทษ

เฉพาะตวนนสามารถทจะทาไดไมขดกบหลกกฎหมายแตอยางใด เพราะในทางกฎหมายอาญามหลกเพยงวา “ไมมการลงโทษโดยปราศจากความชว” (nulla poena sine culpa) เทานน แตไมมหลกกบกนทวา “เมอมความชวแลวตองมการลงโทษ” เสมอไป ฉะนนการกระทาใดการกระทาหนงแมมความชวกอาจจะไมมการลงโทษสาหรบการกระทานนกได51 การทกฎหมายบญญตเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนเกดจากเหตผลทอยนอกเหนอเหตผลของโครงสรางความผดอาญา ดงนนในเมอเหตยกเวนโทษเฉพาะตวอยนอกโครงสรางความผดอาญาจงไมกระทบกระเทอนตอคณธรรมทางกฎหมาย (Rechtsgut)52 และไมเกยวของกบวธการกระทาความผดเพราะวาวธการกระทาความผดและคณธรรมทางกฎหมายเปนขอสาระสาคญทอยในโครงสรางความผดอาญา53

ดงนน เหตยกเวนโทษเฉพาะตวจงหมายถง “ขอเทจจรงทอยนอกโครงสรางความผดอาญา และเปนขอเทจจรงทเกยวของกบผกระทาความผดโดยตรงเปนการเฉพาะตว”

ข) ประเภทของเหตยกเวนโทษเฉพาะตว54

ในทางตารากฎหมายอาญาเยอรมนไดแยกเหตยกเวนโทษเฉพาะตวออกจากโครงสรางความผดอาญา ดงนนในการทจะพจารณาถงเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนจะตองปรากฎวาการกระทาของบคคลนนครบโครงสรางความผดอาญาทง 3 ประการแลว

50 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 79-81. 51 Vgl. Hans-Heinrich Jescheck. Lehrbuch des Strafrechts Teil, S.498. อางใน เรองเดยวกน, หนา 80. 52 คณธรรมทางกฎหมาย (rechtsgut) เปนสภาวะทางความคดทเปนนามธรรม ซงบทบญญตแตละ

ฐานความผดมงจะคมครอง ; อางใน เรองเดยวกน, หนา 92-95. 53 เรองเดยวกน, หนา 80.

54 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 83.

DPU

24

การบญญตเหตยกเวนโทษเฉพาะตวกเนองจากวามเหตผลทอยนอกเหนอเหตผลของโครงสรางความผดอาญานนเอง และเหตยกเวนโทษเฉพาะตวกเปนขอเทจจรงทอยนอกโครงสรางความผดอาญา ซงอาจมกอนหรอเกดขนหลงการกระทาความผดอนมผลทาใหกฎหมายหามลงโทษผกระทาความผดหรอความสมควรลงโทษแกผกระทาผดนนตกไป ในเรองเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนมทงกรณทกฎหมายยกเวนโทษใหทงหมด เรยกวา “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” หรอแตบางสวน ซงเรยกวา “เหตลดโทษใหเฉพาะตว” ดงนนคาวา เหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนจงรวมถงการทกฎหมายลดโทษใหแกผกระทาผดบางสวนดวย55 แตอยางไรกตาม ในกฎหมายอาญาเยอรมนนนหาไดมแตเฉพาะเหตยกเวนโทษเฉพาะตวทอยนอกโครงสรางความผดอาญาไม แตกยงม “เหตเพมโทษเฉพาะตว” อกดวย ซงการบญญตเหตเพมโทษเฉพาะตวนนทางฝายนตบญญตกจะบญญตไวเปนการเฉพาะแกผกระทาความผด เชน กรณความผดเกยวกบเพศ ซงกฎหมายเพมโทษแกผกระทาผดเนองจากมเหตเฉพาะตวสาหรบผกระทาผดแตละคน56

ดงนน “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ตามหลกกฎหมายอาญาเยอรมน แบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ57

(1) เหตหามลงโทษเฉพาะตว (Persönlicher dtrafausschliessungsgrund)58 เปนบทบญญตถงเหตการณหรอขอเทจจรงทมอยกอนการกระทาความผด ซงม

ผลทาใหกฎหมายหามลงโทษบคคลผกระทาความผด การบญญตเหตหามลงโทษเฉพาะตวลงไวในกฎหมาย เชน ในกรณเกยวกบความสมพนธในครอบครว กเพราะกฎหมายเหนวา ครอบครวเปนสถาบนทสาคญของสงคม การลงโทษในความผดบางฐานจงไมกอใหเกดประโยชนแกผกระทาความผด และกอใหเกดผลรายและความแตกราวของสถาบนครอบครว ซงการลงโทษนนจะทาใหสถาบนครอบครวขาดความเปนเอกภาพ59 กฎหมายจงยกเวนโทษเดดขาดไมลงโทษสามภรรยาใน

55 เรองเดยวกน, หนา 79. 56 เรองเดยวกน, หนา 84. 57 เรองเดยวกน, หนา 81-82. 58 Vgl. etna Hans-Heinrich Jescheck, Lehrbuch des Straprechts, Allgemeiner Teil. S. 498 อางใน

เรองเดยวกน, หนา 81. 59 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 83.

DPU

25

ความผดทกฎหมายกาหนดไว คอ ความผดตอกรรมสทธในทรพยสนและความผดตอสทธครอบครองและสทธเจาบานซงเปนเรองสวนตวโดยแท60

(2) เหตยกโทษใหเฉพาะตว (Persönlicher strafaufhebungsgrund)61 เปนบทบญญตถงขอเทจจรงหรอเหตการณทเกดขนภายหลงการกระทาความผด

โดยทขอเทจจรงทเกดขนนมผลทาให “ความสมควรลงโทษ” (StrafwÜrdigheit) เปลยนแปลงไปในทางทดขนทไมสมควรจะลงโทษผกระทาความผดตอไป การบญญตเหตยกโทษใหเฉพาะตวนกไดแก กรณการถอนตวจากการกระทาความผด เหตทกฎหมายยกโทษใหแกผกระทาความผดและโดยการทาดของผกระทาผดตามขอเทจจรงทกฎหมายบญญตนทาใหวตถประสงคของการลงโทษนนเปนอนตกไปดวย62

กลาวโดยสรป ในเรอง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ตามกฎหมายอาญาเยอรมน กคอ การทกฎหมายยกเวนโทษให เนองจากวามเหตผลทอยนอกเหนอโครงสรางความผดอาญาในการทจะไมลงโทษผกระทาความผดนนเอง โดยทบทบญญตเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนเปนการพจารณาถงขอเทจจรงหรอเหตผลทเกยวของกบผกระทาความผดเปนการเฉพาะตว ซงขอเทจจรงในเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนมทงขอเทจจรงทเกดขนกอนทมการกระทาความผดอนมผลทาใหกฎหมายหามลงโทษแกผกระทาความผด ซงเรยกวา เหตหามลงโทษเฉพาะตว และขอเทจจรงหรอเหตผลทเกดขนภายหลงการกระทาความผดโดยการทาดของผกระทาความผดทาใหความสมควรในการลงโทษเปลยนแปลงไปในทางทด และการกระทาดนเองทาใหวตถประสงคของการลงโทษตกไป ซงเรยกวา เหตยกโทษใหเฉพาะตว

ดงนนในการพจารณาถงเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนเปนการพจารณาเฉพาะเหตผลทอยนอกเหนอโครงสรางความผดอาญา ทาใหการพจารณาเหตยกเวนโทษเฉพาะตวนนไมไดพจารณาถงเหตเกยวกบความรสกผดชอบหรอการนาตาหนไดแตอยางใด เพราะเหตตาง ๆ เหลานกฎหมายอาญาเยอรมนจะนาไปไวอยในโครงสรางความผดอาญาในสวนของความชว

60 เรองเดยวกน, หนา 82. 61 Vgl. etwa Hans-Heinrich Jescheck, Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, S.498 อางใน

เรองเดยวกน, หนา 81. 62 Vgl. Hans-Heinrich Jescheck, Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, S. 486 ; Hans-Joachin

Rudolphi, Sytematischer kommentar zum Strafgesetzbuch, Band 1, Allgemeiner Teil, S. 184 อางใน เรองเดยวกน.

DPU

26

ดวยเหตนเหนไดวาตามกฎหมายอาญาเยอรมนจะแยกพจารณาถงเหตในการทกฎหมายไมลงโทษออกเปน 2 กรณดวยกนคอ

1) เหตทเกยวกบความรสกผดชอบหรอการนาตาหนไดนนจะไปรวมอยในโครงสรางความผดอาญาในเรอง ความชว (Schuld) เพราะนกกฎหมายเหนวาความชวนนเปนพนฐานของการกาหนดโทษ63 หมายความวา ถาบคคลผกระทาขาดความชว การกระทานนไมเปนความผดอาญา จงไมสามารถลงโทษได

2) เหตทเกยวกบเหตผลอนทกฎหมายหามลงโทษผกระทาผดหรอเหตผลทกฎหมาย ยกโทษใหแกผกระทาผดนน กฎหมายอาญาเยอรมนจะนาไปบญญตไวในเรอง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ซงอยนอกโครงสรางความผดอาญานน หมายความวา การกระทานนผดกฎหมายอาญาแลว แตมเหตผลอน ๆ ทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผด 2.3 เปรยบเทยบการวนจฉยความรบผดตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสและทฤษฎกฎหมายอาญา

เยอรมน

2.3.1 การอธบายโครงสรางความผดอาญา ก. ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส64

การวนจฉยความรบผดการกระทาของบคคลนนวา บคคลผกระทานนจะตองรบผดตามกฎหมายและตองถกลงโทษหรอไมนน ตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศสไดวางโครงสรางวาการกระทาของบคคลคนนนจะตองครบโครงสราง 3 ประการคอ

1. องคประกอบทางกฎหมาย (Elément légal) 2. องคประกอบทางการกระทา (Elément matériel) 3. องคประกอบทางจตใจ (Elément moral)

เหนไดวาในการวนจฉยตามโครงสรางความรบผดตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศสนนจะเรม

จากการพจารณาวา การกระทานนครบองคประกอบทางกฎหมาย หรอไม เมอการกระทาครบแลวไปพจารณาในสวนท 2 คอ องคประกอบทางการกระทา วาผกระทานนมการกระทาในความหมายของกฎหมายหรอไม แลวจงไปพจารณาสวนท 3 องคประกอบทางจตใจ วาผกระทาไดกระทาฝาฝนบทกฎหมายนนมเจตนาหรอประมาทหรอไมอยางไร ซงการวนจฉยนนจะตองเรยงลาดบกนไป

63คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 192. 64 โกเมน ภทรภรมย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส, หนา 1-2

DPU

27

ข) ตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมน การวนจฉยความผดตามกฎหมายเยอรมนนนวา การกระทาของบคคลนนจะเปนความผดตามกฎหมายหรอไมนน การกระทานนจะตองครบโครงสรางความผดอาญา 3 ประการคอ

1. องคประกอบ (Tatbestandsmassigheit) 2. ความผดกฎหมาย (Rechtswidrigkeit) 3. ความชว (Schuld)

เหนไดวา การพจารณาวาการกระทาของบคคลจะเปนความผดอาญาจะตองพจารณาเปนไปตามลาดบ กลาวคอ การกระทานนจะตองครบองคประกอบ ความผดกฎหมาย และความชว ดงนนเมอการกระทาครบโครงสรางทง 3 ประการแลวผกระทาจงมความผดและตองถกลงโทษ แตถาปรากฎวาการกระทาของบคคลนนขาดขอสาระสาคญประการใดประการหนงแมแตเพยงขอเดยวจะทาใหการกระทาของบคคลนนไมเปนความผดอาญาแตอยางใด ซงในการวนจฉยความผดอาญาตามทฤษฎกฎหมายเยอรมนจงตองพจารณาไปตามลาดบ กลาวคอ (1) องคประกอบตามทกฎหมายบญญต (2) ความผดกฎหมาย (3) ความชว เมอการกระทาของบคคลนน ๆ ครบโครงสราง 3 ประการแลว ผนนจงมความผดและตองถกลงโทษ

จากขอดงกลาวพจารณาไดวา ในการอธบายตามโครงสรางฝรงเศส เปนการพจารณาในพนฐานเบองตนวา การกระทาของบคคลนนเปนความผดตอกฎหมายหรอไมเทานน กลาวคอ ตามโครงสรางฝรงเศสนนจะไมไดพจารณาไปถงอานาจกระทาหรอเหตยกเวนความผด (Justification) แตอยางใด รวมถงเหตยกเวนโทษ (Excuse) ดวย ซงทงเหตยกเวนความผดและเหตยกเวนโทษนน ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสนนจะนาไปพจารณาอกครงหนงวาการกระทาของ บคลทครบโครงสรางความผดอาญานนจะมความผด หรอวามความผดและจะตองถกลงโทษหรอไม ซงการพจารณาในสวนนเรยกวา “เหตแหงการไมตองรบผด” (L’ impunité de l’ infraction) แตในการอธบายโครงสรางความผดอาญาของเยอรมนนนจะประกอบดวยองคประกอบ ทกฎหมายบญญต ความผดกฎหมาย และความชว ดงนนเมอการกระทาของบคคลดงกลาวครบโครงสราง 3 ประการแลว การกระทาของบคคลนนกเปนความผดกฎหมายอาญาและตามหลกแลวบคคลนนจะตองถกลงโทษตามกฎหมาย แตในการทจะลงโทษผกระทาผดกฎหมายอาญาไดหรอไมนนกจะตองไปพจารณาในเรอง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ซงอยนอกโครงสรางความผดอาญาอกครงหนงกอน ซงถาปรากฎวาการกระทาความผดของบคคลนนมเหตยกเวนโทษแลวผนนกจะไมตองถกลงโทษตามกฎหมายแตอยางใด แตในทางกลบกนถาปรากฎวาบคคลผกระทาความผดนนไมมเหตยกเวนโทษแลว บคคลนนกจะตองถกลงโทษตามกฎหมาย

DPU

28

ดงนนเมอเปรยบเทยบในสวนทอยในโครงสรางความผดอาญาทง 3 ประการแลวจะพบวา ในการอธบายโครงสรางความผดอาญา 3 ประการของฝรงเศสนนกจะเทยบไดกบสวนของ “องคประกอบตามทกฎหมายบญญต” ซงอยในโครงสรางสวนท 1 ตามโครงสรางความผดอาญาของกฎหมายเยอรมนเทานน

และในสวน “เหตยกเวนความผด” (Justification) หรอการกระทานนไมเปนความผดกฎหมาย ตามกฎหมายอาญาเยอรมนเรยกวา “ความผดกฎหมาย” (Rechtswidrigkeit) ซงอยในโครงสรางสวนท 2 แตตามกฎหมายอาญาฝรงเศสจะอยนอกโครงสรางความผดอาญา ซงเรยกวา “เหตแหงการไมตองรบผด” (L’ impunité de l’ infraction) ในสวนของ “เหตเนองจากการกระทา” (Cause Objective) ผลกคอ การกระทานนชอบดวยกฎหมาย ผกระทามอานาจกระทาได ซงทาใหการกระทานนไมเปนความผดอาญา

2.3.2 การอธบายเหตไมลงโทษในกฎหมายอาญา ก. ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส

ในทางตารากฎหมายอาญาฝรงเศส เมอการกระทาของบคคลนนครบโครงสรางความผดทางอาญาแลวกยงจะตองพจารณาถง “เหตแหงการไมตองรบผด” (L’ impunité de l’ infraction)อกวาการกระทาของบคคลนนจะเปนความผดหรอไม และเมอเปนความผดแลวจะไดรบการยกเวนโทษหรอไม

ดงนน “เหตแหงการไมตองรบผด” (L’ impunité de l’ infraction) ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสนแบงแยกออกเปน 2 ประเภทคอ65

1) เหตเนองจากการกระทา (Cause Objective) เปนการพจารณาวาการกระทาของบคคลจะผดตอกฎหมายหรอกลาวอกนยหนงคอ เปนการพจารณาพฤตการณของการกระทา (Circonstances objective)

ดงนน เหตเนองจากการกระทา ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสกคอ เหตยกเวนความผด (Justification)

2) เหตเนองจากตวผกระทา (Cause Subjective) เปนการพจารณาตวบคคลผกระทาความผดวาการทบคคลนน ๆ ตดสนใจในการกระทาผดลงไปนนเขามความรสกผดชอบหรอเขาม

65 สรศกด ลขสทธวฒนกล. "การกระทาโดยจาเปน : เหตทผกระทามอานาจกระทาไดตามกฎหมาย

อาญาฝรงเศส." หนา 143.

DPU

29

เสรภาพในการกระทาผดหรอไม หรอแมวาตวผกระทาจะมสตปญญารสกผดชอบ หรอเสรภาพในการกระทาความผด ซงตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศสยงตองพจารณาถงความเหมาะสมในการลงโทษอกดวย ผลทเกดขนจากการพจารณาถงเหตเนองจากตวบคคลกคอ การกระทานนเปนความผดเพยงแตวาผกระทาไมตองรบโทษเทานน (Causes subjective de non-imputabilité) หรอเปนเหตยกเวนโทษ

ดงนน “เหตเนองจากตวผกระทา” (Cause subjective) นนแบงออกเปน 2 ประเภท (2.1) เหตทกฎหมายยกเวนโทษ (Excuse) โดยพจารณาถงความรสกผดชอบและ

สตปญญา หรอเสรภาพในการกระทาผด เชน เดก , คนวกลจรต (2.2) เหตทกฎหมายยกโทษ (Absolution) ให โดยพจารณาความเหมาะสมในการ

ลงโทษ เชน การไมลงโทษสามภรรยาในบางฐานความผด

ข. ตามทฤษฎกฎหมายเยอรมน ในทฤษฎกฎหมายเยอรมนนนไดบญญตในเรองการทจะไมลงโทษผกระทา

ความผดไวในเรอง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” การจะพจารณาถงเหตยกเวนโทษเฉพาะตวตามทฤษฎกฎหมายเยอรมนนนเปนการพจารณาถงตวบคคลโดยเฉพาะในการทจะไมลงโทษหรอยกเวนโทษใหแกผกระทาความผด ซงเปนขนตอนสดทาย

ดงนน “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนนนแยกออกเปน 2 ประเภทคอ

1. เหตหามลงโทษเฉพาะตว (Persönlicher Strafausschliessunqsgrund) เปนการพจารณาถงขอเทจจรงหรอเหตการณทมกอนการกระทาผดอนมผลทาใหกฎหมายหามลงโทษผกระทาผดเปนการเฉพาะตว เหตนไดแก การไมลงโทษในบางฐานความผดระหวางสามและภรรยาซงกระทาผดตอกน

2. เหตยกโทษใหเฉพาะตว (Persönlicher Strafaufhebungsgrund) เปนการพจารณาถงขอเทจจรงหรอเหตการณทเกดขนภายหลงการกระทาความผดเนองจากการทาดของผกระทาผดอนทาใหความสมควรลงโทษเปลยนไปในทางทดและทาใหวตถประสงคของการลงโทษตกไปดวย เหตนไดแก การถอนตวจากการพยายามกระทาผด เปนตน

เหนไดวา เมอเปรยบเทยบเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดในกฎหมายอาญาฝรงเศสและกฎหมายอาญาเยอรมน ไดแก

DPU

30

1. ในเรอง “ความชว” (Schuld) ตามกฎหมายอาญาเยอรมนนนเทยบไดกบ เหตยกเวนโทษ (Excuse) ตามกฎหมายอาญาฝรงเศส กลาวคอ เปนการพจารณาทตวบคคลในดานความรสกผดชอบหรอการนาตาหนไดของการกระทา หรอความมเสรภาพในการตดสนใจกระทาผด แตคงมความแตกตางกน กลาวคอ ตามกฎหมายอาญาเยอรมนบคคลผกระทาทขาดความชว (Schuld) นนจะไมเปนความผดอาญาเลย แตกฎหมายอาญาฝรงเศสนนถอวาการกระทานนผดกฎหมายเพยงแตกฎหมายยกเวนโทษใหเทานน

2. ในเรองของ “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ตามกฎหมายอาญาเยอรมนนนเทยบไดกบ “เหตยกโทษ” (Absolution) ตามกฎหมายอาญาฝรงเศส กลาวคอ การทกฎหมายไมลงโทษ ผกระทาความผดหรอการทกฎหมายยกเวนโทษนนเปนการพจารณาจาก “เหตผล” ดานอน ๆ ทไมเกยวกบความรสกผดชอบหรอการนาตาหนของผกระทาและมผลเฉพาะตอผกระทาความผดนน ดงนน เหตทกฎหมายไมลงโทษตามกฎหมายอาญาฝรงเศส และตามกฎหมายอาญาเยอรมน กฎหมายทง 2 ประเทศ มลกษณะเหมอนกนวาเหตใดบางเปนเหตทกฎหมายไมลงโทษ ผกระทาผด แตคงมความแตกตางกนในการแบงแยกการอธบายซงขนอยกบเหตผลพนฐานและแนวคดของนกกฎหมายในแตละประเทศ

DPU

บทท 3

เหตไมลงโทษผกระทาผดในกฎหมายอาญาไทย ในประมวลกฎหมายอาญาของไทยไดบญญตในเรองเหตไมลงโทษผกระทาผดไว โดยพจารณาจากตวผกระทาและการกระทาความผด แตอยางไรกตาม การทกฎหมายไดบญญตเหตยกเวนโทษไวนน นกกฎหมายไทยยงคงมความเหนโดยนยทแตกตางกน ซงความเหนทแตกตางกนนสบเนองมาจากการทนกกฎหมายไทยนน ไดมแนวคดในการวนจฉยความรบผดตามโครงสรางความผดอาญาทแตกตางกน

3.1 แนวคดของนกกฎหมายไทยในการวนจฉยความรบผดอาญา ในปจจบนเปนทยอมรบกนวาในการวนจฉยความรบผดอาญาในกฎหมายไทยนนตอง

ยดถอตามแนวระบบกฎหมายลายลกษณอกษรหรอระบบ Civil Law แตอยางไรกตาม นกกฎหมายไทยกยงคงมความเหนในการวนจฉยความรบผดอาญาทแตกตางกนอย

3.1.1 แนวคดของนกกฎหมายไทยเกยวกบการอธบายโครงสรางความผดอาญา ในการวนจฉยความรบผดวา การกระทาใดการกระทาหนงของบคคลนนจะตอง

รบผดในทางอาญาหรอไม นกกฎหมายไทยไดมแนวคดในการอธบายโครงสรางความผดอาญาออกเปน 3 แนวคดคอ

ก. ตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศส นกกฎหมายไทยทไดนาเอาแนวคดตามทฤษฎกฎหมายฝรงเศสมาอธบาย

ในการวนจฉยความรบผดตามประมวลกฎหมายอาญาไทยนนม 2 ทานคอ 1. ศาสตราจารย วจตร ลลตานนท 1

ทานไดอธบายโครงสรางความรบผดอาญาวา “การกระทาอนใดอนหนงจะพงถอวาเปนความผดและตองถกลงโทษ จงตองประกอบดวยขอสาระสาคญ 3 ประการคอ (1) ขอสาระทางกฎหมาย (2) ขอสาระทางการกระทา (3) ขอสาระทางเจตนา”

1 วจตร ลลตานนท. คาอธบายกฎหมายอาญา (ภาค 1). พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, 2507, หนา 79-152.

DPU

32

ดงนน ขอสาระสาคญทง 3 ประการแยกพจารณาไดดงน

1. ขอสาระทางกฎหมาย เปนการพจารณาวาการกระทาใดทจะเปนความผดอาญานนจะตองมกฎหมาย

บญญตไวโดยแจงชดวาการกระทานนเปนความผด ดงภาษตละตนทวา nullum crimen sine lege สวนโทษทจะลงแกผกระทาความผดนนกจะตองบญญตไวในกฎหมายเชนเดยวกน ขอสาระทางกฎหมายนยอมเปนหลกสาคญของกฎหมายอาญาในปจจบน ไมวาในประเทศใด ๆ เพราะหลกเกณฑดงกลาวมาในเรองความผดและโทษนนเปนสงทไมอาจแยกออกจากกนได และถอเสมอนหนงเปนหลกประกนอนสาคญแกเสรภาพของปวงชน เพราะถาหากไมถอหลกดงกลาวแลว ความยตธรรมในทางอาญากจะเปนการยตธรรมตามพฤตการณ ตามกาลเวลา หรอตามอารมณของบคคล

2. ขอสาระทางการกระทา ไดแก ความจาเปนทจะตองมปรากฎการณทางภายนอก คอ สภาพความผด นน

หมายความวาจะตองมการกระทาเพราะวาความผดอาญาไมสามารถทจะเกดไดเพยงแตมความคดเทานน จะตองมการเคลอนไหวรางกายดวย โดยปกตความผดอาญานนจะตองเกดขนเพราะมการกระทาเสมอไป ในบางกรณการกระทาในทางอาญานนกไมจาเปนทจะตองเกดจากการเคลอนไหวรางกายเสมอไป เพราะความผดอาญานนอาจเปนความผดโดยการงดเวนการทจกตองกระทากได ซงเหตผลทบญญตใหการงดเวนการจกตองกระทานนตองรบผดในทางอาญากเนองจากความสงบเรยบรอยของประชาชน

3. ขอสาระทางเจตนา หมายความวา การกระทาทจะประกอบเปนความผดนนจะตองมเจตนาดวย

กลาวคอ ขอสาระทางเจตนาเปนสงทจาเปนขององคความผด ดงนนขอสาระทางเจตนา ประกอบดวย 3.1) ความผดทกระทาโดยเจตนา หมายความวา ไดกระทาโดยรสานกในการกระทา

และในขณะเดยวกนผกระทาประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลของการกระทานน 3.2) ความผดทไดกระทาโดยประมาท หมายความวา มไดกระทาโดยเจตนาแต

กระทาโดยปราศจากความระมดระวง ซงบคคลเชนนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และผกระทาอาจใชความระมดระวงไดแตหาใชใหเพยงพอไม

นอกจากพจารณาจากองคประกอบ 3 ประการแลว จะตองไปพจารณาถงเรอง “ความรบผดในทางอาญา” อก โดยสามารถแยกพจารณาในสงตาง ๆ ตอไปน

DPU

33

ก) เหตทเกยวกบธรรมชาตทางรางกาย ซงไดแกกรณตาง ๆ ดงตอไปนคอ 1) เดก 2) ออนอาย 3) ความไมสามารถรผดชอบ 4) ความมนเมา 5) ความเปนญาต

ข) เหตเกยวกบความรสกทางจตใจ ซงไดแกกรณตาง ๆ ดงตอไปนคอ 1) การกระทาโดยเจตนา 2) การกระทาโดยประมาท 3) การกระทาโดยพลาด 4) การกระทาโดยสาคญผด 5) บนดาลโทสะ

ค) เหตเกยวกบเหตผลทางกฎหมาย ซงไดแกกรณตาง ๆ ดงตอไปนคอ 1) ความไมรกฎหมาย 2) กระทาดวยความจาเปน 3) การปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย 4) การกระทาตามคาสงของเจาพนกงาน 5) เหตบรรเทาโทษ

จากการศกษาในทางตาราของทานศาสตราจารย วจตร ลลตานนท ทานไดอธบายโครงสราง

ความผดอาญาตามแนวทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส ซงไดแบงขอสาระในโครงสรางความผดอาญาออกเปน 3 ประการคอ ขอสาระทางกฎหมาย , ขอสาระทางการกระทา และขอสาระทางเจตนา และนอกจากนแลวการทจะพจารณาวา การกระทาใดการกระทาหนงของบคคลนนจะตองรบผดในทางอาญาหรอจะถกลงโทษในทางอาญาหรอไมนนกจะตองนาการกระทานนไปพจารณาถง “ความรบผดในทางอาญา” อกชนหนงกอน ถงจะบอกไดวา การกระทาของบคคลทครบโครงสรางความผดอาญานนจะเปนความผดกฎหมายหรอไม และเมอเปนความผดอาญาและจะตองถกลงโทษหรอไม

ดงนน จงอาจกลาวไดวา ทานศาสตราจารย วจตร ลลตานนท นนทานไดนาเอาแนวทางการวนจฉยความผดอาญาตามโครงสรางทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสมาอธบายในการวนจฉยความผดอาญาในกฎหมายอาญาของไทย

DPU

34

2. ศาสตราจารย จตต ตงศภทย 2 ทานไดอธบายไววา การกระทาความผดอาญานนตองประกอบดวยขอสาระสาคญ 3 ประการคอ

1) ขอสาระสาคญทางกฎหมาย เปนการพจารณาวาการกระทาจะเปนความผดอาญากตอเมอมกฎหมายบญญต

ไวโดยชดแจง และโทษทจะลงแกผกระทาความผดนนกจะตองบญญตไวในกฎหมาย ซงเปนไปตามหลกทรบรองกนทว ๆ ไปวา ไมมความผดและไมมโทษถาไมมกฎหมาย (nullum crimen, nullapoen, sine lege)

2) ขอสาระสาคญทางการกระทา ขอสาระทางการกระทานนเปนการพจารณาวา ความผดทงหลายทกฎหมายบญญต

ไวนนจะเกดขนไดกตอเมอเปนการกระทาของบคคล กรรมหรอการกระทาซงเปนความผดตอเมอแสดงออกมาภายนอก เพยงแตคดอยในใจจะชวรายเพยงใดนนกไมอาจเปนความผดไดจนกวาจะมการกระทาเกดขนตามทคดนน

ขอสาระทางการกระทานนประกอบดวย 2.1) การกระทา 2.2) การไมกระทา ไดแก การละเวนการกระทา กบการงดเวนการกระทา

3) ขอสาระสาคญทางจตใจ ขอสาระทางจตใจเปนการพจารณาถงจตใจของผกระทาความผดเพราะการ

กระทาหนง ๆ ผลออกมาอยางเดยวกนแตในบางกรณนนผกระทาอาจมจตใจทมความชวรายตางกน ซงขนอยกบจตใจของผกระทาแตละคน

ดงนนในการพจารณาขอสาระสาคญทางจตใจซงเปนการพจารณาในเรอง 3.1) เจตนา 3.2) ประมาท 3.3) ความผดทไมตองมเจตนา

2 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : สานกอบรมศกษากฎหมายแหง

เนตบณฑตยสภา, 2529, หนา 39-325.

DPU

35

นอกจากการวนจฉยถงขอสาระสาคญ 3 ประการแลว ยงตองไปพจารณาถง “เหตยกเวนความรบผด” ซงแยกไดเปน3

(1) การกระทาไมเปนความผด เปนการพจารณาถง (1.1) การปองกน (1.2) ความยนยอมของผเสยหาย (1.3) การลอใหกระทาความผด

(2) เหตยกเวนโทษ เปนการพจารณาถง (2.1) ความวกลจรต

(2.2) ความมนเมา (2.3) ความจาเปน (2.4) คาสงของเจาพนกงาน

(3) เหตลดหยอนความผด เปนการพจารณาถง (3.1) ความสมพนธทางสมรสหรอญาตตามมาตรา 71 (3.2) บนดาลโทสะ (3.3) อายนอย (3.4) เหตบรรเทาโทษ

จากคาอธบายในทางตาราของศาสตราจารย จตต ตงศภทย นนสรปไดวา ทานไดอธบายโครงสรางในการวนจฉยความรบผดอาญาโดยยดถอตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส กลาวคอ บคคลนนจะรบผดอาญาจะตองพจารณาถงขอสาระสาคญ 3 ประการคอ 1) ขอสาระทางกฎหมาย 2) ขอสาระทางการกระทา 3) ขอสาระทางจตใจ

สวนการจะพจารณาวาบคคลจะตองรบผดในทางอาญาหรอไมนนกจะตองนาการกระทาทครบโครงสรางความผดอาญานนไปพจารณาถง “เหตยกเวนความรบผด” วา การกระทาของบคคลนน ๆ มเหตยกเวนความรบผดในทางอาญาหรอไม นนหมายความวา ถาการกระทาของบคคลทครบโครงสรางความผดอาญา และม “เหตยกเวนความรบผด” การกระทาของบคคลนนอาจจะไมเปนความผดอาญา หรอมความผดอาญาแตไมตองถกลงโทษ ซงขนอยกบวา “เหตยกเวนความรบผด” นนเปนเหตประเภทใด

ทานไดแยก “เหตยกเวนความรบผด” ออกเปน 3 ประการดวยกนคอ 1. เหตยกเวนความผด

3 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 675-970.

DPU

36

2. เหตยกเวนโทษ 3. เหตลดหยอนความรบผด

สาหรบเหตแรกคอ “เหตยกเวนความผด” นนกคอ เหตททาใหการกระทาชอบดวยกฎหมาย กลาวคอ การกระทานน ๆ ไมเปนความผดอาญาเลย สวนใน 2 เหตหลงนนคอ “เหตยกเวนโทษ และเหตลดหยอนความรบผด” นนหมายความวา การกระทาของบคคลนนผดกฎหมาย เพยงแตกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดนนทงหมดหรอแตบางสวนเทานน ดงนน กลาวไดวา ศาสตราจารย จตต ตงศภทย ไดนาแนวความคดในการวนจฉยความผดตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสมาอธบายในการวนจฉยความรบผดตามกฎหมายอาญาของไทยเชนเดยวกน

ข. ตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมน นกกฎหมายไทยทไดนาแนวคดตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายในการวนจฉยความรบผดอาญาในกฎหมายไทยม 2 ทานคอ ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร และรองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส

1. ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร ทานไดนาแนวความคดตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาวนจฉยความผด

อาญาตามกฎหมายไทย โดยทานอธบายวา4 โครงสรางความผดอาญาประกอบดวยขอสาระสาคญ 3 ประการกลาวคอ การ

กระทานนครบ (1) องคประกอบทกฎหมายบญญต (2) ความผดกฎหมายและ (3) ความชว อยางครบถวนเสมอ หากขาดขอสาระสาคญประการใดประการหนงแลว การกระทานนยอมไมเปนความผด อาญา และขอสาระสาคญ 3 ประการของความผดอาญาทเกยวของสมพนธกนอยางเรยงลาดบจากขอสาระสาคญในทางรปแบบคอ “การกระทาครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต” ไปสขอสาระสาคญในทางเนอหา คอ “ความผดกฎหมาย” และ “ความชว” และในขอสาระสาคญทางเนอหาดวยกนนน ความผดกฎหมายมากอนความชว ดงนนในการวนจฉยวาการกระทาใดเปนความผดอาญาหรอไมจะตองวนจฉยเรยงลาดบกนดงนคอ

(1) เปนการกระทาทมการครบองคประกอบทกฎหมายบญญตหรอไม (2 ) เปนการกระทาทมความผดกฎหมายหรอไม

4 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 72

DPU

37

(3) เปนการกระทาทมความชวหรอไม ฉะนนในการวนจฉยหากปรากฎวาถาการกระทานนไมครบองคประกอบตามท

กฎหมายบญญตแลว กไมจาเปนทจะตองวนจฉยในโครงสรางสวนท 2 เรองความผดกฎหมายแตอยางใด หรอถาการกระทาใดครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญตแลวแตการกระทานนชอบดวยกฎหมาย กลาวคอ ไมเปนความผดกฎหมายกไมจาเปนทจะตองวนจฉยตอไปในเรองความชวแตอยางใด5 ในเนอหาของโครงสรางความผดอาญา 3 ประการนนแยกพจารณาไดดงน

1) การครบองคประกอบทกฎหมายบญญต (Tatbestandsmässigkeit) การกระทาทครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญตนนแบงออกเปน 2 สวนคอ

1.1) องคประกอบภายนอก ซงประกอบดวย ก. ผกระทา ข. การกระทา ค. กรรมของการกระทา ง. ความสมพนธระหวางการกระทาและผล จ. ในบางกรณอาจมสวนพเศษอน ๆ เชน เวลากลางคนในความผดฐาน

ลกทรพย เปนตน 1.2) องคประกอบภายใน ประกอบดวย

ก. เจตนา ข. ประมาท ค. องคประกอบภายในอน ๆ เชน มลเหตจงใจ เปนตน

2) ความผดกฎหมาย (Rechtswidrigheit)6 การพจารณาความผดกฎหมายนนเปนการพจารณาหลงจากทการกระทานนครบ

องคประกอบตามทกฎหมายบญญต ซงการพจารณาในเรองความผดกฎหมายนเปนการพจารณาในดานเนอหา และเปนการพจารณาถงเหตททาใหการกระทานนชอบดวยกฎหมายหรอไม หรอมเหตททาใหการกระทานนมอานาจทกฎหมายรบรองใหกระทาไดนนเอง ดงนนการกระทาทไมเปนความผดกฎหมายผกระทาจงไมเปนความผดอาญา

5 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 72-73. 6 เรองเดยวกน, หนา 149-189.

DPU

38

สาหรบเหตทผกระทามอานาจกระทาไดหรอความผดกฎหมายนนมอยกระจดกระจายในกฎหมายตาง ๆ แตทสาคญมดงตอไปน 2.1) การปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย

2.2) ความจาเปนตามกฎหมายแพง เชน การปองกนตามมาตรา 450 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

2.3) ความจาเปนทชอบดวยกฎหมาย 2.4) การใชกาลงเพอปองกนสทธของตน 2.5) อานาจทาโทษของบดามารดา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

1567 2.6) ความยนยอมของผเสยหาย

3) ความชว (Schuld) การพจารณาถงความชว (Schuld) เปนการพจารณาหลงจากทพจารณาในสวนความผด

กฎหมายแลว (Rechtswidrigheit) โดยพจารณาถงตวบคคลผกระทาความผดวาการกระทาของบคคลนนมความชวหรอไม

ความชว (Schuld) หมายถง การตาหนไดของการกาหนดเจตจานง (Schuld ist Vorwerfbarkeit) และการพจารณาความชวหรอการตาหนไดของการกระทาวามหรอไมไมไดพจารณา ตวผกระทาในฐานะปจเจกชน แตพจารณาตามมาตรฐานของวญญชนทอยในฐานะเชนผกระทาความผด7

กฎหมายอาญากาหนดการพจารณา “ความสามารถในการทาชว” ไว 2 ประการคอ8 1. กาหนดความสามารถในการทาชวโดยพจารณาถงความเจรญวยของบคคลหรอ

กาหนดความสามารถในการทาชวโดยพจารณาทอาย และ 2. กาหนดความสามารถในการทาชว โดยพจารณาความสมบรณของจต

ดงนน ความชวจะเปนการพจารณาถงความรสกผดชอบ หรอการนาตาหนไดของการกระทา กลาวคอ ถาปรากฎวาบคคลนนไดกระทาไปโดยปราศจากความรสกผดชอบหรอความนาตาหนแลว บคคลนนกไมตองถกลงโทษเพราะถอวาการกระทาของเขานนขาดความชวนนเอง

สาหรบเรองตาง ๆ ทเกยวกบความชว ไดแก (1) การกระทาของคนวกลจรต มาตรา 65

7 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 193-194 8 เรองเดยวกน, หนา 195.

DPU

39

(2) การกระทาของคนมนเมา มาตรา 66 (3) การกระทาผดดวยความจาเปน มาตรา 67 (4) การกระทาตามคาสงเจาพนกงาน มาตรา 70 (5) การปองกนเกนกวาเหต มาตรา 69

แตอยางไรกตาม ยงมเหตตาง ๆ ทอยนอกโครงสรางความผดอาญาอนมผลเกยวของกบตวบคคลผกระทาความผดไดแก

1. เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย คอ ขอเทจจรงทเกยวของโดยตรงกบการกระทา ทเปนความผดอาญานน แตไมใชขอเทจจรงทอยในขอสาระสาคญทง 3 ประการของความผดอาญา ซงผกระทาความผดไมจาเปนตองรถงขอเทจจรงนน9

2. เหตยกเวนโทษเฉพาะตว คอ ขอเทจจรงทอยนอกโครงสรางของความผดอาญา และเปนขอเทจจรงทเกยวกบผกระทาผดโดยตรงเปนการเฉพาะตว ซงแยกออกไดเปน 2 ประเภท

2.1 เหตหามลงโทษเฉพาะตว คอ ขอเทจจรงหรอเหตการณทมอยกอนการกระทา ผด เปนผลใหกฎหมายหามลงโทษ

2.2 เหตยกโทษใหเฉพาะตว คอ ขอเทจจรงหรอเหตการณทเกดขนภายหลงการกระทาความผด มผลใหความสมควรลงโทษตกไป

จากการอธบายในทางตาราของทานศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร นนสรปไดวา ทานไดนาเอาแนวคดตามทฤษฎกฎหมายเยอรมนมาอธบายในการวนจฉยความผดในกฎหมายอาญาไทย โดยทานมความเหนวา ตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนนนไดวเคราะหโครงสรางความผดอาญาสมบรณมากทสด10 ซงจะทาใหการวนจฉยในกฎหมายอาญาไทยมความชดเจนมากยงขน

ดงนน จากคาอธบายของทานนน ทานไดแยกเหตทกฎหมายไมลงโทษในเรองเกยวกบความรสกผดชอบหรอการนาตาหนได หรอทเรยกวา ความชว (schuld) ออกจาก “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” โดยนาเรองความชว (Schuld) นนไวในโครงสรางสวนท 3 และไดแยกเหตยกเวนโทษเฉพาะตวออกไวนอกโครงสรางความผดอาญา โดยทการแยกระหวาง “ความชว” (Schuld) กบ “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” นนสบ

เนองมาจากการอธบายโครงสรางความผดอาญาตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนนน เปนการพจารณา

จากพนฐานทวา ผกระทาครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญตและเปนความผดกฎหมายจะตอง

9 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 86-91. 10 เรองเดยวกน, หนา 69.

DPU

40

รบโทษกตอเมอบคคลนนมความชว และการทจะถอวาบคคลนนมความชวหรอไมนนกจะไปพจารณา

จากความรสกผดชอบหรอการนาตาหนของผกระทาเปนหลก ถาผกระทานนไมมความรสกผดชอบ

ผนนกไมตองถกลงโทษ แตอยางไรกตาม แมบางกรณผลในทางกฎหมายจะเปนเหตใหผกระทาไม

ตองถกลงโทษกตาม แตถาไมใชเหตเนองจากความรสกผดชอบแลวกไมถอวาเปนเรองของความชว

(Schuld) แตเปนเรองเกยวกบตวบคคลนนมเหตยกเวนโทษเฉพาะตวซงอยนอกโครงสรางนนเอง

2. รองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส

ทานไดอธบายวา โครงสรางของความผดอาญาอนเปนทยอมรบในปจจบน

ประกอบดวยขอสาระสาคญ 3 ประการคอ11

(1) องคประกอบ (Tatbestandsmässigkeit or fulfillment of the statutory elements

of a crime) เปนการพจารณาถง

(1.1) องคประกอบภายนอก ไดแก ผกระทา การกระทา กรรมของการกระทา

ผลของการกระทา และขอเทจจรงอน ๆ ททาใหผกระทาตองรบโทษหนกขน

(1.2) องคประกอบภายใน ไดแก เจตนา ประมาท และมลเหตชกจงใจ

(2) ความผด (Rechtswidrigkeit or unlawfulness of the act)

ความผดหรอเหตททาใหการกระทานนไมผดกฎหมาย เปนการพจารณาถงเรอง

ตาง ๆ ดงตอไปน

(2.1) บทบญญตของกฎหมาย ไดแก

(2.1.1) ประมวลกฎหมายอาญา

ก. การปองกนตามมาตรา 68

ข. หลกการชงน าหนกประโยชนหรอคณธรรมทางกฎหมาย

มาตรา 305 (1)

ค. การแสดงความคดเหนโดยสจรต

(2.1.2) กฎหมายอน ๆ

ก. รฐธรรมนญ

11 แสวง บญเฉลมวภาส. หลกกฎหมายอาญา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : บรษท โรงพมพ.

เดอนตลา จากด, 2542, หนา 41-43

DPU

41

ข. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ค. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ง. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ซ. พระราชบญญตอน ๆ

(2.2) จารตประเพณ (2.3) ความยนยอม

(3) ความชว (Schuld or guilt or culpability) เปนการพจารณาจากตวบคคลผกระทาความผด ซงไดแก (3.1) อายของผกระทาผด (3.2) จตของผกระทาผด (3.3) ความไมรขอผดถก (3.4) เหตทไมอาจตาหนไดอยางอน เชน การกระทาดวยความจาเปน

มาตรา 67 และทานไดอธบายวา “ในการกาหนดโครงสรางความผดอาญาเปนสามสวนเชนนกาหนดขนจากหลกพนฐานของกฎหมายอาญาทเกยวกบการกระทาผดและโทษ ดงนนการพจารณาวาการกระทาใดจะเปนความผดอาญาหรอไมจะดาเนนตามโครงสรางความผดอาญาดงกลาว กลาวคอ ในเบองแรกจะตองพจารณาวา การกระทานนครบองคประกอบหรอไม ถาการกระทานนครบองคประกอบ โดยพจารณาทงสวนทเปนองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายใน จงพจารณาตอไปวา การกระทานนผดกฎหมายหรอไม และขนตอไปจงดทตวผกระทาวามความชวหรอไม ซงจะเหนไดวาในสองสวนแรกของโครงสรางจะพจารณาจากการกระทา สวนในโครงสรางขอทสามจะพจารณาจากตวผกระทา เพราะเปนเรองเกยวกบการกาหนดโทษ การจะลงโทษหรอไม หรอจะกาหนดโทษอยางไรขนอยกบความชวของผกระทาผด” จากการศกษาในทางตาราของทาน รองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส ทานไดนาเอาทฤษฎกฎหมายเยอรมนมาอธบายในการวนจฉยความผดอาญาในกฎหมายไทยอกทานหนง ซงในการอธบายของทานนนเหมอนกบการอธบายของทานศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร

ค. แนวคดทนาเอาเหตยกเวนโทษรวมไวในโครงสรางความผดอาญา

DPU

42

ในการอธบายตามโครงสรางความผดอาญาตามแนวความคดน นกกฎหมายไดนาเอาเหตยกเวนโทษหรอการกระทานนผดกฎหมาย แตกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผดไวในโครงสรางความผดอาญาในสวนท 3 ทงหมด ซงนกกฎหมายทสาคญหลายทานทไดอธบายในการวนจฉยความรบผดตามแนวนคอ

1. ศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย12 ในสมยใชกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ. 127 นนทานไดนาแนวคดทฤษฎกฎหมาย

อาญาเยอรมนมาอธบายในการวนจฉยความรบผดอาญาตามทฤษฎ Kausalisät13 แตเมอใชประมวลกฎหมายอาญาฉบบปจจบน ทานไดอธบายในการวนจฉยความผดอาญาโดยถอแบบประมวลกฎหมายอาญาเปนหลก กลาวโดยสรปคอ

1) การวนจฉยความผดอาญาจะตองพจารณาดงตอไปน 1.1) จะตองมการกระทาตามความหมายของกฎหมาย 1.2) ในกรณทกฎหมายกาหนดวาการกระทาจะเปนความผดสาเรจตองเกดผลจาก

การกระทานน ๆ กตองมความสมพนธระหวางการกระทาและผล 1.3) การกระทานนเทาทแสดงออกมาภายนอกมกฎหมายบญญตวาเปนความผด

12 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. พมพครงท 13. กรงเทพฯ : โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2516, หนา 69, 205-209, 240-278. 13ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ทานไดอธบายวา ………. เพอจะทราบวาการกระทาอนหนง

อนใด เปนความผดอาญาอนจะทาใหจาเลยไดรบโทษหรอไมนน ตามกฎหมายภาคพนยโรป จาเปนจะตองวนจฉยตามเกณฑตอไปน

(1) การกระทานนตามทปรากฏออกมาภายนอก เขาเกณฑทกฎหมายบญญตไววา เปนความผดหรอไม (2) การกระทานนเปนความผดกฎหมายหรอไม (3) ผกระทามความชวรายหรอไม (4) เงอนไขแหงการลงโทษครบถวนหรอไม (5) มเหตยกเวนโทษเปนสวนตวผกระทาผดหรอไม (6) เงอนไขแหงการฟองครบถวนหรอไม

ปญหาเหลานจะตองพจารณาเรยงกนเปนลาดบไป ถาปรากฎวาขาดหลกเกณฑทจะทาใหจาเลยรบโทษในลาดบใดลาดบหนงกไมจาเปนจะตองพจารณาถงเกณฑตอไปในลาดบตอจากนนอก” อางใน หยด แสงอทย. “การวนจฉยปญหาคดอาญา.” บทบณฑตย. 12, 2483, หนา 212-213.

DPU

43

1.4) ผกระทาไดกระทาโดยเจตนาหรอประมาท 2) เหตททาใหผกระทามอานาจกระทาได การกระทาใดทมเหตทใหอานาจกระทา

ไดกจะถอวาการกระทานนไมผดกฎหมายอาญา ซงกฎหมายทใหอานาจใหกระทาไดมดงน 2.1 กฎหมายลายลกษณอกษร สามารถแยกไดดงน

2.1.1 ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตเหตททาใหผกระทามอานาจทาไดโดย

ประมวลกฎหมายอาญาจะใชคาวา “ไมมความผด” เพอแสดงวาไมมความผดอาญาเกดขนเลย ซงเหตดงกลาวไดแก

ก. การปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ตามมาตรา 68 ข. การกระทาของแพทยใหหญงแทงลก ตามมาตรา 305 ค. การแสดงความคดเหนหรอขอความใดโดยสจรตเพอประโยชน

หรอในกรณทบญญตไวในอนมาตรา (1) (2) (3) และ (4) แหงมาตรา 329 ง. การแสดงความคดเหนหรอขอความในกระบวนพจารณาคดใน

ศาล โดยคความหรอทนายความของคความ เพอประโยชนแกคดของตนตามมาตรา 329 2.1.2 กฎหมายอน ๆ นอกจากประมวลกฎหมายอาญา เชน กฎหมายรฐธรรมนญ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 2.2 จารตประเพณ เชน การชกมวย หรอการเลนกฬาทถกกตกา หรอการกระทา ของแพทยทตดแขนคนไปเพราะเจบปวย เปนตน

3) เหตยกเวนโทษ กรณทเปนเหตยกเวนโทษ ประมวลกฎหมายอาญาจะใชคาวา “ไมตองรบโทษ” ซงหมายความวา การกระทานนยงเปนความผดอย แตกฎหมายยกเวนโทษ ผกระทาจงไมตองรบโทษเทานน ซงทานไดอธบายไววาเหตยกเวนโทษม 3 กรณคอ

3.1) เหตทกฎหมายยกเวนโทษสาหรบการกระทา ไดแก 3.1.1) กรณกระทาความผดดวยความจาเปน ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา

67 3.1.2) กรณกระทาตามคาสงของเจาพนกงาน ซงเปนคาสงทมชอบดวยกฎหมาย

ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 70 3.2) เหตทเกยวกบความไมสามารถรผดชอบ หรอไมสามารถบงคบตนเองได ไดแก

3.2.1) กรณเดกกระทาผด

DPU

44

3.2.2) กรณทบคคลกระทาผดในขณะทไมสามารถรผดชอบ หรอไมสามารถบงคบตนเองได เพราะความมนเมา เพราะเสพยสรา หรอสงมนเมาอยางอน

3.3) เหตยกโทษ เหตลดโทษ หรอบรรเทาโทษอยางอน 3.3.1) เหตเกยวกบความเปนสามภรรยา และความเปนญาต 3.3.2) เหตทเกยวกบการบนดาลโทสะ 3.3.3) เหตบรรเทาโทษ

จากคาอธบายของศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย สรปไดวา ในระยะแรกนนทานไดนาทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายในการวนจฉยความผดในกฎหมายไทยดงปรากฎในบทความเรอง “การวนจฉยปญหาคดอาญา” แตตอมาทานไดอธบายในการวนจฉยความผดอาญาใหม โดยทานไดอธบายโครงสรางความผดอาญาโดยยดถอแบบตวบทกฎหมายไทยเปนหลกในการวนจฉยความรบผดอาญา

แตอยางไรกเหนไดวาในการอธบายในหวขอท 1 และหวขอท 2 ของทานนนเปรยบเทยบไดกบการอธบายในสวนของ “องคประกอบตามทกฎหมายบญญต” และสวนของ “ความผดกฎหมาย” ตามโครงสรางความผดอาญาเยอรมนนนเอง และเมอพเคราะหในหวขอท 3 ของทานโดยเฉพาะหวขอ 3.1 และหวขอ 3.2 นนกคอการอธบายในเรองทกฎหมายยกเวนโทษโดยพจารณาถงความรสกผดชอบหรอการตาหนได สวนในหวขอ 3.3 นน เมอพเคราะหดแลวพบวา นาจะเปนเรองทกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผด ซงพจารณาจากเหตผลอน ๆ ทไมเกยวกบความรสกผดชอบหรอการตาหนได ทานจงไดแยกออกไวเปนอกหวขอหนงตางหาก 2. รองศาสตราจารย ดร. เกยรตขจร วจนะสวสด ทานไดอธบายในการวนจฉยความรบผดในทางอาญาวา14 บคคลจะตองรบผดในทางอาญากตอเมอการกระทาครบ “องคประกอบ” ทกฎหมายบญญตซงจะตองพจารณาหลกเกณฑดงตอไปน

1.1) มการกระทา ซงไดแก การกระทาโดยการเคลอนไหวรางกาย และการกระทาโดยการไมเคลอนไหวรางกาย (การกระทาโดยงดเวนและการกระทาโดยละเวน)

1.2) การกระทานนครบ “องคประกอบภายนอก” ของความผดในเรองนน ๆ ซงองคประกอบภายนอกของความผดแทบทกฐาน แบงไดเปน 3 สวนคอ

14 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 7, แกไขเพมเตม. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540, หนา 74-82.

DPU

45

1.2.1) ผกระทาผด 1.2.2) การกระทา (ตามฐานความผด) 1.2.3) วตถแหงการกระทา

1.3) การกระทานนครบ “องคประกอบภายใน” ของความผดในเรองนน ๆ ซงสงทตองพจารณาไดแก

1.3.1) เจตนา 1.3.2) ประมาท 1.3.3) กรณไมเจตนา และไมประมาท (ความผดโดยเดดขาด) 1.4) ผลของการกระทาสมพนธกบการกระทา ตามหลกในเรองความสมพนธ

ระหวางการกระทาและผล 2) การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนความผด การทกฎหมายยกเวนความผดมผลทาใหผกระทาไมมความผด หรอกลาวอกนยหนงคอ ทาใหผกระทามอานาจกระทาได เหตทกฎหมายยกเวนความผดมมากมายหลายกรณ เชน

2.1) ประมวลกฎหมายอาญา 2.1.1) การกระทาโดยปองกนตามมาตรา 68 2.1.2) การทาแทงตามมาตรา 305 2.1.3) การแสดงความคดเหนโดยสจรตตามมาตรา 329 หรอการแสดงความคด เหนในกระบวนพจารณาของศาลตามมาตรา 331

2.2) กฎหมายยกเวนความผดทไมไดบญญตไวเปนลายลกษณอกษร เชน ความยนยอม จารตประเพณ เปนตน 2.3) กฎหมายยกเวนความผดในรฐธรรมนญ 2.4) เหตยกเวนความผดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 2.4.1) การทเจาของทดนใชสทธตดรากไมตามมาตรา 1347 2.4.2) การจดการงานนอกสงตามมาตรา 395 และมาตรา 397 2.4.3) การทาบบสลายหรอทาลายทรพยสนเพอปดปองภยตามมาตรา 450 2.4.4) การทผครอบครองอสงหารมทรพยฆาสตวทเขามารบกวนการครอบครองตามมาตรา 452 2.4.5) การใชอานาจปกครองตามมาตรา 1567 (2)

DPU

46

2.4.6) บางกรณอานาจตามสญญาตามประมวลกฎหมายแพงกไมทาใหไมเปนความผดอาญาฐานบกรก เชน สญญาเชา 2.5) กฎหมายยกเวนความผดในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เชน การรบของพนกงานฝายปกครองหรอตารวจตามมาตรา 78 (3) 3) การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนโทษ การกระทาทยกเวนโทษใหแกการกระทาตาง ๆ ทเปนความผดมหลายกรณ แต ทานไดอธบายไวในกรณดงตอไปน

3.1) การกระทาความผดโดยจาเปน ตามมาตรา 67 3.2) การกระทาความผดของเดกอายไมเกน 7 ปและไมเกน 14 ป ตามมาตรา 73 และมาตรา 74

3.3) การกระทาความผดของคนวกลจรต ตามมาตรา 65 3.4) การกระทาความผดของผมนเมา ตามมาตรา 66 3.5) การกระทาความผดตามคาสงทมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงาน ตาม

มาตรา 70 3.6) การกระทาความผดเกยวกบทรพยในบางความผดระหวางสามภรยา ตาม

มาตรา 71 วรรคแรก

นอกจากโครงสรางความผดอาญาทง 3 สวนแลว ทานยงไดแยก “เหตลดโทษ” ไวนอกโครงสรางความผดอาญา โดยทานอธบาย “เหตลดโทษ” คอ เหตทอาจทาใหผกระทาไดรบโทษนอยลง ซงขนอยกบดลพนจของศาลทจะลดโทษใหแกผกระทาผดหรอไมกได ดงนน เหตลดโทษทบญญตไวไดแก15

1. ความไมรกฎหมาย ตามมาตรา 64 2. คนวกลจรตทยงสามารถรสกผดชอบอยบางตามมาตรา 65 วรรค 2 3. คนมนเมาทยงสามารถรสกผดชอบอยบาง ตามมาตรา 66 4. การปองกนจาเปนเกนขอบเขต ตามมาตรา 69 5. การกระทาความผดเกยวกบทรพยบางมาตราระหวางญาตสนท มาตรา 71 วรรค 2 6. ผกระทาอายกวา 14 ปแตไมเกน 17 ป ตามมาตรา 75 หรอเกน 17 ปแตไมเกน 20 ป

ตามมาตรา 76 7. เหตบรรเทาโทษ ตามมาตรา 78

15 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 80.

DPU

47

8. บนดาลโทสะ ตามมาตรา 72

และทานไดอธบายวา “ในการจดลาดบโครงสรางนนมไดเรยงตามตวบทมาตรา แตการจดโครงสรางนนจะคานงถงเหตยกเวนความผดกอนเหตยกเวนโทษ เพราะเมอการกระทามเหตยกเวนความผดแลว ผกระทากไมมความผด และไมตองรบผดในทางอาญาแตอยางใด ซงไมมความจาเปนทจะตองไปพจารณาถงเหตยกเวนโทษอกตอไป” ในกรณ "เหตลดโทษ" ททานจดไวนอกโครงสรางความผดและไดอธบายวา “การทจะอธบายถงเหตลดโทษนนกตอเมอการกระทาของผนนตองรบผดในทางอาญา กลาวคอ ไมมเหตยกเวนความผดและไมมเหตยกเวนโทษแกผกระทา ซงในตอนตอไปจงจะไปพจารณาวามเหตลดโทษแกผกระทาผดหรอไม” จากการอธบายในทางตาราของทานรองศาสตราจารย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด นนสรปไดวา ทานไดอธบายโครงสรางความผดอาญาออกเปน 3 ประการเชนเดยวกน โดยในการแบงแยกโครงสรางความรบผดออกเปน 3 ประการนน เมอพจารณาในโครงสรางสวนท 1 คอ “การกระทานนครบองคประกอบทกฎหมายบญญต” และสวนท 2 คอ “การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนความผด” กมความคลายเคยงกบการอธบายโครงสรางความผดอาญาของเยอรมน

แตเมอพจารณาในโครงสรางสวนท 3 แลว พบวา ในการพจารณาวา “การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนโทษ” ทานพจารณาจาก “ผล” ของบทบญญตของกฎหมาย กลาวคอ ถาในกรณใดกฎหมายบญญตวาการกระทานนผกระทาไมตองถกลงโทษแลว ถอวาเปนเหตยกเวนโทษ ซงอยในโครงสรางสวนท 3 คอ การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนโทษนนเอง

แตถาในกรณใดเปนเรองทบทบญญตของกฎหมายใหศาลใชดลพนจในการลดโทษใหแกผกระทาความผดแลว ทานกจะนาไปไวนอกโครงสรางความผดอาญา ซงทานเรยกวา “เหตลดโทษ” นนเอง

3. รองศาสตราจารย ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ 16 ไดอธบายในการวนจฉยความผดอาญาตามประมวลกฎหมายอาญาโดยไดอธบายวาลาดบในการวนจฉยความผดอาญาของบคคลนนมหลกเกณฑ 3 ประการคอ

1) องคประกอบ ซงแบงออกเปน องคประกอบภายนอกและองคประกอบภายใน ไดแก

16 ทวเกยรต มนะกนษฐ . กฎหมายอาญา หลกและปญหา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2528, หนา 7-9.

DPU

48

1.1) การกระทาตามความหมายของกฎหมายอาญา เชน โดยการกระทางดเวนการกระทา และละเวนการกระทา

1.2) ความสมพนธระหวางการกระทาและผล ในขนแรกตองพจารณากอนวา

ความผดทเกดขนจากการกระทานนตองมผลสาเรจหรอไม ถาความผดนนตองการผลเราจงจะไป

พจารณาวาในกรณผลเกดขนนนเกดจากการกระทาดงกลาวหรอไม

1.3) เขาองคประกอบความผดตามกฎหมายอาญา

1.4) เจตนาหรอประมาท ซงเปนสวนขององคประกอบภายใน

2) อานาจกระทา ไดแก การพจารณาวาผกระทาการทกฎหมายบญญตเปนความผด

นนมเหตททาใหการกระทานนชอบดวยกฎหมายหรอไม กลาวคอ ไดกระทาไปโดยมอานาจ

หรอไม หากเขาไดกระทาไปโดยมอานาจหรอมสทธตามกฎหมายเขากไมตองรบผด

3) เหตยกเวนโทษ ในบางกรณแมวาผกระทาผดจะไดกระทาลงไปโดยไมมอานาจ

ตามกฎหมายกตาม หากแตกฎหมายยกเวนโทษให เชน กรณมาตรา 67 การกระทาโดยความจาเปน

ซงกฎหมายยกเวนโทษใหเพราะผกระทาไมมความชว หรอกรณทเกยวกบความสมพนธระหวางสาม

ภรรยา ตามมาตรา 71 วรรคแรก กฎหมายยกเวนโทษใหเพราะคานงถงความสมพนธในครอบครว

เปนตน

จากการอธบายในทางตาราของทานรองศาตราจารย ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ ทานได

อธบายในการวนจฉยความรบผดอาญาโดยแยกโครงสรางความผดอาญาออกเปน 3 ประการคอ

(1) องคประกอบ (2) อานาจกระทา (3) เหตยกเวนโทษ

ในการอธบายในโครงสรางสวนท 1 “องคประกอบ” และสวนท 2 “อานาจกระทา”

นนเหมอนกบการอธบายตามโครงสรางความผดเยอรมน สวนท 3 ในเรอง “เหตยกเวนโทษ” นน

ทานไดอธบายในสวนทเกยวกบความชวดวย กลาวคอ กรณการกระทาโดยจาเปนตามมาตรา 67 การ

ทกฎหมายยกเวนโทษให เนองจากผกระทาไมมความชว แตอยางไรกตาม ในโครงสรางสวนท 3

“เหตยกเวนโทษ” นนไมไดมเฉพาะในเหตทกฎหมายยกเวนโทษเฉพาะผกระทาความชวแตอยางเดยว

แตทานไดนาเอาเหตทกฎหมายยกเวนโทษในเรองอน ๆ มาไวในโครงสรางสวนท 3 อกดวย เชน

การกระทาผดระหวางสามภรรยาตามมาตรา 71 เปนตน17

17 ทวเกยรต มนะกนษฐ . กฎหมายอาญาหลกและปญหา, หนา 11.

DPU

49

4. รองศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกล18 ไดอธบายการวนจฉยความผดอาญาตามประมวลกฎหมายอาญาวา การกระทาของ

ผใด เปนความผดอาญาและผนนจะตองรบผดทางอาญาหรอไมนน จะตองวนจฉยจากหลกเกณฑ 3 ประการดงตอไปนคอ

1) การกระทาของผนน “ครบองคประกอบของความผดอาญา” หรอไม ซงจะตอง พจารณาจาก

1.1) องคประกอบภายนอก ไดแก 1.1.1) ผกระทา

1.1.2) การกระทา 1.1.3) กรรมหรอวตถทมงหมายกระทาตอ 1.1.4) ผลของการกระทา

1.2) องคประกอบภายใน ไดแก 1.2.1) เจตนาธรรมดา

1.2.2) เจตนาพเศษ หรอมลเหตจงใจ 2) เหตยกเวนความผด (Justification) การกระทาทครบองคประกอบความผดแลว

อาจไมเปนความผดอาญากได หากมเหตยกเวนความผด ซงมดงตอไปน 2.1) การปองกนโดยชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 68 2.2) การกระทาโดยจาเปนทชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา 305 (1) 2.3) การกระทาทกฎหมายตาง ๆ อนญาตใหกระทาได เชน

2.3.1) ตามประมวลกฎหมายอาญา เชน ก. เหตตาง ๆ ทเปนเหตยกเวนความผดฐานหมนประมาทตาม

มาตรา 329 ข. เหตยกเวนความผดฐานหมนประมาทกรณคความหรอทนายความของคความแสดงความคดเหนหรอขอความในกระบวนพจารณาคดในศาล เพอประโยชนแกคดของตนตามมาตรา 331

18สรศกด ลขสทธวฒนกล. คาอธบายความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา.

กรงเทพฯ : สานกพมพวญญชน, 2539, หนา 11-16.

DPU

50

2.3.2) ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เชน ก. ผใชอานาจปกครองมสทธทาโทษบตรตามสมควร เพอวากลาว

สงสอนตามมาตรา 1567 (2) ซงผใชอานาจปกครองยอมไมมความผดฐานทารายรางกาย ข. การอนญาตใหเจาของทดนตดรากไมซงรกลาเขามาจากทดน

ตดตอและเอาไวเสย ตามมาตรา 1347 เจาของทดนยอมไมมความผดฐานลกทรพย หรอทาใหเสยทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญาแตอยางใด 2.3.3) ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เชน มาตรา 78 (3) อนญาตใหเจาพนกงานจบผตองสงสยวาไดกระทาผดและจะหลบหนได โดยเจาพนกงานไมมความผดฐานหนวงเหนยวหรอกกขงผอน ตามประมวลกฎหมายอาญาแตอยางใด 2.4) ความยนยอมของผเสยหายซงจะเปนเหตยกเวนความผดไดกตอเมอเขา หลกเกณฑ 3 ประการคอ 2.4.1) มการยนยอมกอนกระทาและยงคงมอยจนกระทาการ 2.4.2) ความยนยอมจะตองไดมาโดยบรสทธ 2.4.3) ความยนยอมนนจะตองไมขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน 3) เหตยกเวนโทษ (Excuse) ซงมดงนคอ 3.1) เหตยกเวนโทษเพราะผกระทาไมมความรสกผดชอบ ไดแก 3.1.1) การกระทาของเดกอายไมเกน 14 ป 3.1.2) การกระทาของคนวกลจรต 3.1.3) การกระทาของผมนเมา 3.2) เหตยกเวนโทษเพราะการกระทานนมเหตไมสมควรลงโทษ ไดแก 3.2.1) การกระทาความผดโดยจาเปน 3.2.2) การกระทาความผดตามคาสงทมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงาน 3.2.3) การกระทาความผดเกยวกบทรพยระหวางสามภรยา

จากคาอธบายในทางตาราของรองศาสตราจารย ดร.สรศกด ลขสทธวฒนกล สรปไดวา ในการวนจฉยความผดอาญานนจะตองพจารณาจากหลกเกณฑ 3 ประการคอ 1) การกระทาของบคคลนนครบองคประกอบของความผดอาญา 2) เหตยกเวนความผด (Justification) และ 3) เหตยกเวนโทษ (Excuse)

ในการอธบายในสวนท 1 คอ “องคประกอบความผดอาญา” และสวนท 2 “เหตยกเวนความผด” นนมความคลายกบการอธบายโครงสรางความผดอาญาเยอรมน

DPU

51

สวนการอธบายในสวนท 3 คอ “เหตยกเวนโทษ” นนทานไดแยกออกพจารณาในการทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดโดยพจารณาจากเหตผลจากผกระทาไมมความรสกผดชอบ และเหตผลของการกระทานนมเหตไมสมควรลงโทษ ซงในการแยกเหตยกเวนโทษออกเปน 2 กรณดงกลาวนน มความเหมอนกบการอธบายในเรอง “เหตเนองจากตวบคคล” (Cause Subjective) ตามทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส ดงนน ในการอธบายโครงสรางความผดอาญาของทานเกดจากการนาทฤษฎกฎหมายตางประเทศมาผสมผสานกบบทบญญตของกฎหมายอาญาไทยในการวนจฉยถงความรบผดอาญาใหมความสอดคลองกบประมวลกฎหมายอาญาไทย

3.1.2 การอธบายเหตไมลงโทษผกระทาผด ประมวลกฎหมายอาญาไทยไดบญญต เหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผด

โดยแยกเปน เหตยกเวนความผด และเหตยกเวนโทษ โดยเฉพาะการอธบายในเรอง เหตยกเวนโทษหรอเหตททาใหการกระทานนผดกฎหมายแตกฎหมายไมลงโทษผกระทาผด นกกฎหมายไทยมแนวคดและความเขาใจในการอธบายเรองนแบงออกไดเปน 2 แนวคดดวยกน คอ

จากการศกษาพบวา เหตผลทนกกฎหมายไทยมความเหนในเรองเหตยกเวนโทษแตกตางกนนนเกดจากการทนกกฎหมายไทยไดนาแนวคดและทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมน ซงมการแยกระหวางเรองของความชว (Schuld) และเหตยกเวนโทษเฉพาะตวออกจากกนอยางเดดขาด

ดงนน ความเหนของนกกฎหมายไทยในการอธบายเกยวกบเหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญาสามารถแบงออกไดเปน 2 แนวคดดวยกนคอ

1. แนวคดในการอธบายเหตไมลงโทษตามกฎหมายอาญาเยอรมน นกกฎหมายตามแนวคดนไดแยกอธบายเหตทกฎหมายไมลงโทษโดยแยกเหตท

กฎหมายไมลงโทษทพจารณาถง “ความชว” (Schuld) กบเหตผลอน ๆ ทกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผดทไมเกยวกบความรสกผดหรอการตาหนได ทเรยกวา “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ออกจากกนอยางเดดขาด นกกฎหมายตามแนวคดนไดแก

1.1 ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ทานไดนาแนวคดและทฤษฎตามกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายในการ

วนจฉยความผดตามโครงสรางความผดอาญาวาประกอบดวย องคประกอบทกฎหมายบญญต ความผดกฎหมาย และความชว ถาการกระทาใดการกระทาหนงของบคคลนนไมครบโครงสรางในขอสาระสาคญ 3 ประการแลว การกระทานนกไมเปนความผดอาญา

DPU

52

ทานไดอธบายในเรอง ความชว (Schuld) วาเปนการพจารณาถงความรสก ผดชอบ หรอการตาหนไดของการกระทา ดงนนถาการกระทาใดขาดความชว การกระทานนกจะไมเปนความผดอาญา ดงนน ทานจงมความเหนวา เรองตาง ๆ ดงตอไปนเปนเรองเดยวกบความชว ไมใชเรองเกยวกบเหตยกเวนโทษแตอยางใด19

1) ความวกลจรต ตามมาตรา 65 2) ความมนเมา ตามมาตรา 66 3) ความจาเปน ตามมาตรา 67 4) การกระทาตามคาสงของเจาพนกงาน ตามมาตรา 70 5) การกระทาของเดก ตามมาตรา 73 และ 74 6) การปองกนเกนสมควรกวาเหต ตามมาตรา 69 และการไดอธบายในเรองเหตยกเวนโทษเฉพาะตว คอเหตการณหรอ ขอเทจจรงซงอย

นอกโครงสรางความผดอาญาอนมเหตผลทกฎหมายไมลงโทษแกผกระทาความผด ซงประกอบดวย 1) เหตหามลงโทษเฉพาะตว 2) เหตยกโทษใหเฉพาะตว

ดงนนทานเหนวา เหตตาง ๆ ตอไปนเปนเหตยกเวนโทษเฉพาะตว คอ20 1. การกระทาความผดระหวางสามภรรยา ตามมาตรา 71 2. การถอนตวจากการพยายามกระทาความผด ตามมาตรา 82 3. การเขาขดขวางของผใช ผโฆษณา ผประกาศ หรอผสนบสนน มาตรา 88 4. ลแกโทษตามมาตรา 176 5. การลแกโทษตามมาตรา 182 6. การลแกโทษตามมาตรา 173 7. การกระทาความผดเพอชวยบดา มารดา สาม หรอภรรยา ของผกระทาตามมาตรา

193 8. การทผกระทาความผดจดใหผถกเอาตวไป ผถกหนวงเหนยว หรอผถกกกขงไดรบ

เสรภาพกอนศาลชนตนพจารณาคด ตามมาตรา 316 9. กรณการรอการลงโทษ ตามมาตรา 56 และมาตรา 58

19 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 190-233. 20 เรองเดยวกน, หนา 79-85.

DPU

53

จากคาอธบายในทางตาราของทานศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร นนทานไดนาทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายเกยวกบโครงสรางความผดอาญาวาประกอบดวย “องคประกอบตามทกฎหมายบญญต” “ความผดกฎหมาย” และ “ความชว” โดยเฉพาะการอธบายในเรองของ ความชว เปนการพจารณาถงความรสกผดชอบหรอการตาหนไดของตวบคคล ดงนน ความชว จงไดแก ความวกลจรต ความมนเมา ความจาเปน การกระทาของเดกและการปองกนเกนสมควรแกเหต เพราะเหตตาง ๆ เหลานเปนเหตทกฎหมายไมลงโทษเพราะผกระทาไมมความรสกผดชอบ หรอการนาตาหนไดของตวผกระทาความผด แตอยางไรกตาม ถามเหตผลอนทไมใชหรอไมเกยวกบความรสกผดชอบทมผลทาใหกฎหมายไมลงโทษนน ทานไดแยกไวนอกโครงสรางความผดอาญา โดยเรยกวา “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” และทานอธบายวา เหตยกเวนโทษเฉพาะตวคอ ขอเทจจรงทอยนอกโครงสรางความผดอาญาและเปนขอเทจจรงทเกยวกบผกระทาผดเปนการเฉพาะตว แบงออกเปน 2 ประเภทคอ

1. เหตหามลงโทษเฉพาะตว (Persönlicher strafausschliessungsgrund) คอ ขอเทจจรง หรอเหตการณทมผลอยกอนการกระทาผด เปนผลใหกฎหมายหามลงโทษ เชน ตามมาตรา 71

2. เหตยกโทษใหเฉพาะตว (Persönlicher strafaufhebungsgrund) คอ ขอเทจจรงหรอ เหตการณทเกดขนภายหลงการกระทาผดอนทาใหความสมควรลงโทษตกไป ไดแก การถอนตวจากการพยายามกระทาผด มาตรา 82 และการถอนตวจากความผดสาเรจแลว มาตรา 182 และมาตรา 183 หรอการทศาลรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ซงไดลวงพนระยะเวลาของการรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ ตามมาตรา 58 หรอการอภยโทษ การนรโทษกรรม และการขาดอายความ21

1.2 รองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส22 ทานไดนาแนวคดและทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายเชนเดยวกบการอธบายของทานศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร วาโครงสรางความผดอาญาประกอบดวย 3 ประการคอ (1) องคประกอบ (2) ความผด (3) ความชว และทานไดอธบายในเรองเกยวกบความชววา “เมอมการกระทาในเรองนน ๆ ครบองคประกอบ และไมปรากฎวามเหตททาไดตามกฎหมายยอมถอไดวาการกระทานนผดกฎหมายแลว สวนจะลงโทษไดมากนอยเพยงใดหรอจะยกเวนโทษจะตองพจารณาจากความชวของผกระทาผด เพราะถอวาความชวของผกระทาความผดเปนพนฐานของการกาหนดโทษ”

21 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 83. 22 แสวง บญเฉลมวภาส. หลกกฎหมายอาญา, หนา 42.

DPU

54

สาหรบเรองตาง ๆ ทเกยวกบความชว ไดแก23 1. อายของผกระทาผด มาตรา 73 และ 74 2. จตของผกระทาผด มาตรา 65 3. ความไมรขอถกผด มาตรา 70 4. ความไมรกฎหมาย มาตรา 64 5. ความจาเปนทกฎหมายยกเวนโทษ มาตรา 67

นอกจากนยงมเหตตาง ๆ ทอยนอกโครงสรางความผดอาญา24 ซงเปนเหตยกเวนโทษ ลดโทษ และเหตบรรเทาโทษ

สาหรบเหตยกเวนโทษทอยนอกโครงสรางความผดอาญาไดแก 1. เหตเกยวกบความเปนสามภรรยา และความเปนญาต 2. เหตทเกยวกบบนดาลโทสะ 3. เหตบรรเทาโทษ

จากการอธบายในทางตาราของรองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส นน ทานไดนาเอาทฤษฎและแนวคดกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายในกฎหมายอาญาไทย โดยทานไดแยกความชวซงเปนเรองเกยวกบความรสกผดชอบหรอการตาหนไดของบคคลออกจากเหตยกเวนโทษทพจารณาจากเหตผลในดานอน ๆ โดยทานเหนวา เมอบคคลผกระทาไดกระทาโดยปราศจากความชว บคคลนนยอมไดรบการยกเวนโทษ

ดงนน กลาวไดวา รองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส ทานไดนาแนวคดและทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายเชนเดยวกบศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร

อยางไรกตามสาหรบเหตยกเวนโทษทอยนอกโครงสรางความผด เปนเหตผลในดานอน ๆ ทกฎหมายยกเวนโทษใหผกระทาผดอนไมเกยวกบความรสกผดชอบหรอการตาหนไดของผกระทาความผด

23 แสวง บญเฉลมวภาส. หลกกฎหมายอาญา, หนา 91-97. 24 เรองเดยวกน, หนา 109-113.

DPU

55

2. แนวคดในการอธบายเหตยกเวนโทษโดยพจารณาจากผลกฎหมายอาญาไทย นกกฎหมายตามแนวความคดนไดอธบายเกยวกบเหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญาโดยพจารณาจากบทบญญตของกฎหมายวา ถาการกระทาใดกฎหมายบญญตเปนความผดแตกฎหมายไมลงโทษแลว ถอวาเปนเหตยกเวนโทษ นกกฎหมายทสาคญในการอธบายตามแนวคดนไดแก

2.1 ศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย ไดอธบายเหตตาง ๆ นอกเหนอจากเหตทผกระทามอานาจกระทาไดไว 3 กรณ

คอ25 1) เหตทกฎหมายยกเวนโทษสาหรบการกระทา ไดแก

ก. กรณกระทาความผดดวยความจาเปน ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 67 ข. กรณกระทาตามคาสงเจาพนกงาน ซงเปนคาสงทมชอบดวยกฎหมาย

ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 70 2) เหตทเกยวกบความไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองได

ไดแก ก. กรณเดกกระทาความผด ข. กรณบคคลทกระทาความผดในขณะทไมสามารถรผดชอบ หรอไม

สามารถ บงคบตนเองได เพราะมจตบกพรอง โรคจต หรอจตฟนเฟอน ค. กรณบคคลทกระทาความผดในขณะทไมสามารถรผดชอบ หรอไม

สามารถบงคบตนเองไดเพราะความมนเมา เพราะเสพยสราหรอสงมนเมาอยางอน 3) เหตยกโทษ เหตลดโทษ หรอเหตบรรเทาโทษอยางอน

ก. เหตเกยวกบความเปนสามภรรยาและความเปนญาต ข. เหตทเกยวกบการบนดาลโทสะ ค. เหตบรรเทาโทษ

จากคาอธบายในทางตาราของทานศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย เหน ไดวา ในการอธบายเหตยกเวนโทษนน ทานไดแยกเหตยกเวนโทษออกเปน 3 ขอดวยกน กลาวคอ ในขอท 1 เหตยกเวนโทษสาหรบการกระทาทประกอบดวยการกระทาโดยจาเปนและการกระทาตามคาสงของเจาพนกงาน กบในขอท 2 เหตทเกยวกบความไมสามารถรผดชอบหรอไมสามารถบงคบตนเองได นนกคอ การทกฎหมายยกเวนโทษโดยพจารณาทตวบคคลในขณะกระทาผดวาเขามความรสกผดชอบ สวนเหตยกโทษ เหตลดโทษ และเหตบรรเทาโทษนน ผเขยนคดวา การททาน

25 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 240-279.

DPU

56

แยกออกมาไวในขอ 3 นนกเนองจากเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดนนมาจากเหตผลอน ๆ ซงไมใชเรองความรสกผดชอบหรอการตาหนได

2.2 ศาสตราจารย จตต ตงศภทย ไดกลาวถง “เหตยกเวนความรบผด” ไว 3 ประการคอ การกระทาไมเปนความผด เหตยกเวนโทษ และเหตลดหยอนความรบผด ซงเหตแรกไดแก เหตทผกระทามอานาจกระทาได (Justification) สวน 2 เหตหลงไดแยกไวดงน

1) เหตยกเวนโทษ ไดแก ก. วกลจรต ข. ความมนเมา ค. ความจาเปน ง. คาสงของเจาพนกงาน

2) เหตลดหยอนความรบผด ไดแก ก. ความสมพนธทางสมรส หรอญาต ข. บนดาลโทสะ ค. อายนอย ง. เหตบรรเทาโทษ

จากคาอธบายของทานศาสตราจารย จตต ตงศภทย นน สรปไดวา การแยก “เหตยกเวนความรบผด” ไวนอกโครงสรางความผดอาญาเชนเดยวกบทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศส โดยในการอธบายเหตไมลงโทษผกระทาผดไวม 2 กรณคอ (1) เหตยกเวนโทษ และ (2) เหตลดหยอนความรบผดอาญา ดงนนเมอพเคราะหถงเหตยกเวนโทษประกอบความวกลจรต ความมนเมา ความจาเปนและคาสงของเจาพนกงานนน ในสวนนจะเหนไดวาในเนอหาของเหตแลวเหมอนกบการอธบายในเรองของความชว (Schuld) แตคงมความแตกตางกนตรงทวา เหตตามขอดงกลาวขางตน เปนเหตยกเวนโทษแตตามกฎหมายอาญาเยอรมน เปนกรณทการกระทานนไมมความผด สวนเหตลดหยอนความรบผดนน ผเขยนมความเขาใจวา การททานนาเหตเรองความสมพนธระหวางสมรส บนดาลโทสะ อายนอย และเหตบรรเทาโทษนน นาจะเปนเหตทตองใหศาลใชดลพนจในการลงโทษแกผกระทาความผด และอกเหตผลหนงทเกยวกบการทกฎหมายลดโทษใหกคอเปนเหตผลอน ๆ ทมใชเกยวกบความรสกผดชอบหรอการตาหนไดของผกระทาผด เพราะไมวาจะเปนเหตตาง ๆ ตามทกลาวมานน ผกระทานนมความรสกผดชอบทกอยางนนเอง

2.3 รองศาสตราจารย ดร. เกยรตขจร วจนะสวสด

DPU

57

ไดแบงเหตทผกระทาไดรบยกเวนโทษไวดงน26 1) การกระทาความผดโดยจาเปนตาม (มาตรา 67)

2) การกระทาความผดของเดกอายไมเกน 14 ป (มาตรา 73 และ 74) 3) การกระทาความผดของคนวกลจรต (มาตรา 65) 4) การกระทาความผดของผมนเมา (มาตรา 66) 5) การกระทาความผดตามคาสงทมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงาน (มาตรา 70) 6) การกระทาความผดเกยวกบทรพยในบางความผดระหวางสามภรยา (มาตรา 71 วรรคแรก) อยางไรกตามยงมกรณอน ๆ ทกฎหมายมไดบญญตไว แตเปนทเขาใจกนวากฎหมายไมสมควรลงโทษ เชน กรณผกระทาถกลอใหกระทาความผดโดยเจาพนกงานหรอตวแทน จากการอธบายในทางตาราของทานรองศาสตราจารย ดร. เกยรตขจร วจนะสวสด นน ทานไดนาเหตยกเวนโทษมาไวในโครงสรางความผดอาญาสวนท 3 ทวาดวยการกระทานนไมมกฎหมายบญญตยกเวนโทษ ในการพจารณาเหตยกเวนโทษนนทานพจารณาจาก “ผลของกฎหมาย” กลาวคอ ถากฎหมายบญญตถงวาเหตใดทกฏหมายไมลงโทษผกระทาความผดแลว กจะนาไปไวอยในโครงสรางสวนท 3 ทงหมด แตอยางไรกตาม ถาเหตทกฎหมายใหศาลใชดลพนจในการลดโทษใหแก ผกระทาความผดแลว ทานกจะเรยกวา “เหตลดโทษ” และนาไปไวอยนอกโครงสรางความผดอาญา ดงนน จากเหตผลททานรองศาสตราจารย ดร. เกยรตขจร วจนะสวสด นน พอพจารณาไดวาการทจะดวาเหตใดเปนเหตยกเวนโทษหรอไมนนจะตองพจารณาจากผลของกฎหมายในการไมลงโทษผกระทาผด กลาวคอ ถาการกระทานนกฎหมายอาญาบญญตวา ผกระทาไมมโทษแลวกจะจดไวในโครงสรางสวนท 3 ทงสน ฉะนนเหนไดวา เหตยกเวนโทษตามความเหนของทานนนจะตองเปนกรณทกฎหมายไมลงโทษโดยเดดขาด แตถากฎหมายใหศาลใชดลพนจในการลดโทษ แกผกระทาความผดแลว ทานกลบมความเหนวาเปน “เหตลดโทษ” ซงอยนอกโครงสรางความรบผดอาญา เหตลดโทษมดวยกนหลายกรณเชน27 1. ความไมรกฎหมาย (มาตรา 64)

26 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 79. 27 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 80.

DPU

58

2. คนวกลจรตซงยงสามารถรผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตนเองไดบาง (มาตรา 65 วรรค 2)

3. คนมนเมายงสามารถรสกผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตนเองไดบาง (มาตรา 66) 4. ปองกน จาเปนเกนขอบเขต (มาตรา 69)

5. การกระทาความผดเกยวกบทรพยบางความผดระหวางญาตสนท (มาตรา 71 วรรค 2)

6. ผกระทาอายไมเกน 14 ป แตไมเกน 17 ป (มาตรา 75) หรอกวา 17 ป แตไมเกน 20 ป (มาตรา 76)

7. เหตบรรเทาโทษ (มาตรา 78) 8. บนดาลโทสะ (มาตรา 72)

2.4 รองศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกล ไดอธบายวา การกระทาบางอยางแมจะไมมกฎหมายยกเวนความผดกตาม แต

กฎหมายกอาจไมลงโทษผกระทากไดในบางกรณ แมการกระทานนจะเปนความผดกฎหมายกตาม สาหรบเหตยกเวนโทษ ไดแก

1) เหตยกเวนโทษเพราะผกระทาความผดไมมความรสกผดชอบ ไดแก ก. การกระทาของเดกอายไมเกน 14 ป ข. การกระทาของคนวกลจรต ค. การกระทาของผมนเมา

2) เหตยกเวนโทษเพราะการกระทานนมเหตไมควรลงโทษ ไดแก ก. การกระทาความผดดวยความจาเปน ข. การกระทาความผดตามคาสงทมชอบดวยกฎหมายของเจาพนกงาน ค. การกระทาความผดเกยวกบทรพยบางฐานระหวางสามภรยา

จากคาอธบายในทางตาราของทานรองศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกล

พเคราะหแลวสรปไดวา ในการอธบายถงเหตไมลงโทษผกระทาความผดวาเหตผลทกฎหมายยกเวนโทษนนแยกออกเปน 2 กรณดวยกนคอ เหตยกเวนโทษเพราะผกระทาไมมความรสกผดชอบ และเหตยกเวนโทษเพราะการกระทานนไมสมควรลงโทษ ซงในการแยกเหตยกเวนโทษออกเปน 2 กรณนน ผเขยนมความเขาใจวาทานไดนาทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสมาอธบายถงเหตยกเวนโทษใน

DPU

59

กฎหมายไทย กลาวคอ ในการอธบายเหตยกเวนโทษเพราะผกระทาไมมความรสกผดชอบนนเทยบไดกบทฤษฎกฎหมายอาญาฝรงเศสกคอ เหตทเกยวกบเสรภาพในการกระทา (La liberté du comportement pénal) และเหตเกยวกบสตปญญาของผกระทา (La lucidité du comportement pénal) สวนเหตยกเวนโทษเพราะผกระทานนมเหตไมควรลงโทษกเทยบไดกบเหตเกยวกบความเหมาะสมการลงโทษ (L’ opportunité de la sanction pénale)

2.5 รองศาสตราจารย ดร. ทวเกยรต มนะกนษฐ 28 ทานไดอธบายเกยวกบเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาความผดไวดงน 1) เหตยกเวนโทษสาหรบการกระทา

1.1) การกระทาผดดวยความจาเปน 1.2) การกระทาตามคาสง

2) เหตเกยวกบความสามารถในการกระทา 2.1) การกระทาของเดก 2.2) การกระทาของคนวกลจรต 2.3) การกระทาเพราะความมนเมา

3) เหตเกยวกบตวผกระทาความผด 3.1) เหตเกยวกบความเปนสามภรยา หรอความเปนญาต 3.2) เหตทเกยวกบการบนดาลโทสะ 3.3) เหตบรรเทาโทษอน ๆ

เมอพจารณาในเนอหาของเหตไมลงโทษทง 3 ประการแลว พบวา ในการอธบายของทานรองศาสตราจารย ดร. ทวเกยรต มนะกนษฐ มความคลายในการจดรปแบบและการแบงเหตทกฎหมายยกเวนโทษกบการอธบายของทานศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย เพยงแตทานเรยกชอในแตละหวขอแตกตางกนเทานน กลาวคอ ทานไดแยกเหตไมลงโทษผกระทาผดไวเปน 3 กรณดวยกนคอ (1) เหตยกเวนโทษสาหรบการกระทา (2) เหตยกเวนโทษทพจารณาความสามารถในการกระทา และ (3) เหตเกยวกบตวผกระทาความผด

3.2 วเคราะหประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 89

28 ทวเกยรต มนะกนษฐ. กฎหมายอาญาหลกและปญหา, หนา 225-243, 251-265, 273-281.

DPU

60

บทบญญต มาตรา 89ไดบญญตเกยวกบในกรณทมบคคลหลายคนรวมกระทาความผด29 และม “เหตสวนตว” คอ “เหตในลกษณะคด” อนมผลเปนการยกเวนโทษ ลดโทษ หรอ เพมโทษ และมปญหาวา เหตนน ๆ จะมผลถงผรวมกระทาผดดวยหรอไม อยางไร30 แตเดมในเรองดงกลาว ไดถกบญญตขนในประมวลกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ. 127 มาตรา 68 ซงมความหมายเหมอนกน เพยงแตเนอหาในบทบญญต มาตรา 89 จะมความชดเจนมากกวา

เหตทบญญต มาตรา 89 กเนองจากประมวลกฎหมายอาญาของไทยยดหลกการแยกแยะผกระทาผด31 ออกเปน “ตวการ” “ผใช” และ “ผสนบสนน” กระทาผด ดวยเหตในการแยกรปแบบของการกระทาผดดงกลาว มาตรา 89 จงมความสาคญตอการวนจฉยความผดอาญาในกรณทความผดอาญาหนง ๆ มบคคลหลายคนรวมกระทาความผด และมเหตยกเวนโทษ หรอเหตเพมโทษเกดขน ปญหาจงมวาเมอมเหตดงกลาวเกดขนแลว เหตนน ๆ จะมผลถงผรวมกระทาความผดคน อน ๆ หรอไม

3.2.1 ปญหาการรวมกระทาผดในกฎหมายอาญาไทย ก. ผกระทาผดและผรวมกระทาผด

ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตถงรปแบบ32 การกระทาผดไวในหมวด 6

29 รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไข ประมวลกฎหมายอาญา ครงท 17, 53/2482

วนองคารท 11 กรกฎาคม 2582 (ด ภาคผนวก ก.) 30 รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไข ประมวลกฎหมายอาญา ครงท 127/134/2483

วนศกรท 4 ตลาคม 2483. (ดภาคผนวก ข.) 31 การบญญตกฎหมายอาญาเกยวกบการรวมกระทาความผดมทางเลอก 2 ทาง คอ (1) การบญญต

กฎหมายอาญาโดยถอวา ผกระทาความผดทกรปแบบตางเปน “ผกระทาความผด” หรอเรยกวา “ผกระทาความผดหนงเดยว” (Einheitstäter) กลาวคอ ทกคนทมสวนรวมกระทาในการกระทาความผดตางเปน “ผกระทาผด” โดยไมคานงวาการมสวนรวมของเขามความหมายหรอความสาคญตอการกระทาอยางไร เชน กฎหมายอาญาฝรงเศส (2) การบญญตกฎหมายอาญาโดยแยกแยะ “ผกระทาความผด” ออกไปเปนหลายรปแบบ เชน กฎหมายอาญาเยอรมน กฎหมายอาญาไทย ด คณต ณ นคร. เรองเดยวกน, หนา 293. โกเมน ภทรภรมย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส, หนา 26

32 รปแบบการกระทาผดในกฎหมายอาญาเยอรมนไดแยกเปน 5 รปแบบ คอ 1) ผกระทาความผดโดยทางออม (Mittelbarer Täter) 2) ตวการ (Mittäter) 3) ผกระทาความผดขางเดยว (Nebentäter) 4) ผกอใหผอนกระทาความผด (Anstifter) 5) ผสนบสนนการกระทาความผด (Beihilfe) คณต ณ นคร กฎหมายอาญาภาคทวไป, หนา 292-298 และพนม พลพทธรกษ “ผกระทาผด-ผรวม

กระทาผด.” หนา 49-50.

DPU

61

ตวการและผสนบสนน โดยยดถอหลกการแยกแยะผกระทาความผดออกเปน 3 รปแบบ คอ33

1. ผกระทาความผด มรปแบบเดยว คอ ตวการ หรอผกระทาความผด

รวมกน ซงไดบญญตไวในมาตรา 83 ในกรณความผดใดเกดขนโดยการกระทาของบคคลตงแต 2

คน ขนไป ผรวมกระทาความผดดวยเปนตวการ

2. ผรวมกระทาผด ม 2 รปแบบ คอ

2.1 “ผใช” หมายถง ผกอใหผอนกระทาความผด ไดบญญตไวใน

มาตรา 84 บญญตวา “ผใดกอใหผอนกระทาความผดไมวาดวยการใช บงคบ ขเขญ จาง วาน

หรอยงยง สงเสรม หรอดวยวธอนใด ผนนเปนผใชใหกระทาความผด…”

2.2 “ผสนบสนน” หมายถง ผทใหความชวยเหลอ หรอใหความสะดวก

ตอการกระทาความผดของผอน ไดบญญตไวในมาตรา 86 วา “ผใดกระทาดวยประการใด ๆ อน

เปนการใหความชวยเหลอหรอใหความสะดวกในการทผอนกระทาความผดกอน หรอขณะกระทา

ความผด แมผกระทาความผดจะมไดรถงการชวยเหลอนนกตาม ผนนเปนผสนบสนนการกระทา

ความผด….”

เหนไดวา ประมวลกฎหมายอาญาของไทย ไดมการแบงแยกผกระทาความผดและผ รวมกระทาความผดออกเปน “ตวการ” “ผใช” และ “ผสนบสนน” เหมอนกบกฎหมายอาญาประเทศเยอรมน

ปญหาของประเทศทเลอกการแบงแยกรปแบบในการทาความผด จะเกดปญหา 2 ประการ34 คอ

(1) ปญหาการแบงแยกระหวาง ผกระทาความผด (Täter) กบผรวมกระทาความผด

(Teilnehmer) และ

(2) ปญหาการแบงแยกระหวางผรวมกระทาความผดดวยกนวาในกรณใดกรณหนงนน

เปน “ผกอใหผอนกระทาความผด (Anstifter) หรอเปน “ผสนบสนนการกระทาความผด” (Beihilfe)

เพราะเนองจากอตราโทษทจะลงในแตละรปแบบของการรวมกระทาผดไมเทากน ซงตางจากกฎหมาย

ของประเทศทมไดมการแบงแยกผกระทาผด และผรวมกระทาผดโดยชดแจง ซงกฎหมายถอวาผรวม

33 พนม พลพทธรกษ ผกระทาผด-ผรวมกระทาผด.” หนา 73. 34 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 293-294.

DPU

62

กระทาผดเปนผกระทาผดหรอทเรยกวา “ผกระทาความผดหนงเดยว35 โดยใชหลกอาศยการกระทาของ

ตวการ และลงโทษผสนบสนนโดยโทษอยางเดยวกบตวการ

ข. กรณมเหตยกเวนโทษ โดยทประมวลกฎหมายอาญาไดแยกผกระทาความผด หรอผรวมกระทา

ความผดออกเปน ผใชและผสนบสนน ซงโทษทจะตองไดรบในแตละฐาน จะไมเทากน การทจะวนจฉยหรอพจารณาวาในการรวมกระทาความผดหนง ๆ นน ผรวมกระทาความผดอยในฐานใดนน ยอมมความสาคญมาก เพราะโทษทจะลงแกบคคลผกระทาความผดและผรวมกระทาผดนนไมเทากน

ในกรณทมบคคลหลายคนรวมกระทาความผดในความผดฐานใดฐานหนงและประมวลกฏหมายอาญาไดบญญตถงเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดหรอผรวมกระทาผด ปญหาเกดวา เหตทเกดขนนนไมวาจะเปนเหตยกเวนโทษ ลดโทษ หรอเพมโทษ ยอมมผลถงผรวมกระทาความผดดวยหรอไม กฎหมายอาญาไทยไดแยกเหตทมผลถงผกระทาผดหรอผรวมกระทาผดวา เหตดงกลาวทเกดขนเปน “เหตสวนตว” หรอ “เหตในลกษณะคด”

อยางไรเปน “เหตสวนตว” หรอ “เหตในลกษณะคด” ประมวลกฎหมายอาญาไมไดบญญตถงคานยามไว แตนกกฎหมายไทยมความเหนเกยวกบเรองน ดงตอไปน

ก. เหตสวนตว นกกฎหมายไทยไดอธบายในเรองเหตสวนตว ดงน 1. ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย ไดอธบายวา “เหตสวนตว” หมายความถง เหต

ทเกยวกบคณสมบตสวนตวของผกระทาความผด เหตนจะตองเปนเหตถาวรไมใชชวครงชวคราว36 2. ศาสตราจารย จตต ตงศภทย ไดอธบายวา “เหตสวนตว” หมายถง ขอเทจจรงท

เกยวเฉพาะตวผกระทาความผด เปนสวนตวแตละคน อนมผลเปนการยกเวนโทษ ลดโทษหรอเพมโทษแกผกระทาความผดแตละคน37

3. ศาสตราจารย ดร. อทศ แสนโกศก ไดอธบายวา “เหตสวนตว” หมายถง คณสมบตทเปนเรองสวนตวของผกระทาความผดคนใดคนหนงโดยเฉพาะ38

35 โกเมน ภทรภรย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส, หนา 26. 36 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. หนา 189. 37 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1. กรงเทพฯ : หนา 543. 38 อททศ แสนโกศก. คาอธบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1. คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

2507, หนา 141.

DPU

63

4. ศาสตราจารย สงา ลนะสมต ไดอธบายวา “เหตสวนตวผกระทา” (in personam) เปนเหตแหงฐานะของผกระทาผด หรอ เหตเฉพาะตวผกระทา หมายความวาเกยวกบบคคลไมเกยวกบการกระทา เหตสวนตวเปนเหตทเปลยนแปลงโทษ39

5. รองศาสตราจารย ดร. ทวเกยรต มนะกนษฐ ไดอธบาย เหตสวนตว หมายถง ขอเทจจรง หรอ คณสมบตสวนตวของผกระทาความผดแตละคนไมเปนเหตชวคราว เหตนนใชกบ ผกระทาความผดเปนคน ๆ ไป40

6. นายพพฒน จกรางกร ไดอธบายวา “เหตสวนตว” หมายถง เหตเกยวกบคณสมบตเฉพาะตวของผกระทาความผด เชน ความเปนสามภรรยาหรอเครอญาต41

7. รองศาสตราจารย ดร.ประสทธ โฆวไลกล ไดอธบายวา เหตสวนตว หมายถง เหตใด ๆ ทมผลกระทบกระเทอนเฉพาะผมสวนเกยวกบในการกระทาความผด แตผเดยว กลาวคอ จะเปนผลดหรอผลรายแกผกระทาความผดเฉพาะตว และมความเหนวาไมจาเปนตองเปนเหตถาวร42

8. นายสพฒน บญยบล ไดอธบายวา เหตสวนตว เปนเหตทเกยวกบคณสมบตหรอขอเทจจรง หรอความสมพนธเฉพาะตวบคคลของผกระทาผดแตละคนไป และเหตดงกลาว เปนเหตถาวรมใชชวคราว โดยทเหตสวนตวเมอเกดขนไดกบผใดแลวยอมมผลเปนการยกเวนโทษ ลดโทษ หรอเพมโทษ แกผนนเทานน43 9. รองศาสตราจารย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด. ไดอธบายวา “เหตสวนตว” หมายถง เหตเฉพาะตวของผกระทาความผด44 เหนไดวา นกกฎหมายไทย มความเหนเหมอนกนวา เหตสวนตว กคอทมผลเฉพาะตวผกระทาความผด ซงเกดจากคณสมบตเฉพาะตว อนเปนคณเปนโทษแกผกระทาความผดเทานน ไมมผลถงผรวมกระทาความผดอนใด

ข. เหตในลกษณะคด

39 สงา ลนะสมต. กฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 6. กรงเทพฯ : คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2531, หนา 303-304. 40 ทวเกยรต มนะกนษฐ . กฎหมายอาญา หลกและปญหา. หนา 271-272. 41 พพฒน จกรางกร. คาอธบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 1. กรงเทพฯ :

สานกพมพนตบรรณาการ, 2527, หนา 524-529. 42 ประสทธ โฆวไลกล. “เหตสวนตว และเหตในลกษณะคด.” บทบณฑตย. 37, 4. 2523, หนา

522-562. 43 สพฒน บญยบล. “เหตสวนตว และเหตในลกษณะคด.” บทบณฑตย. 34, 2. 2520, หนา 258-259. 44 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1. หนา 620.

DPU

64

นกกฎหมายไทยไดอธบาย “เหตในลกษณะคด” ไวดงตอไปน 1. ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย. ไดอธบายวา “เหตในลกษณะคด” หมายถง เหตทมไดอาศยคณสมบตสวนตวของผกระทา แตเปนเหตทเกยวเนองกบการกระทาความผดนนเอง45 2. ศาสตราจารย จตต ตงศภทย. ไดอธบายวา “เหตในลกษณะคด” หมายความถง ขอเทจจรงอน ๆ ในคดทมใชเหตสวนตวผกระทาความผด เชน ขอเทจจรงเกยวกบการกระทาความผด46

3. ศาสตราจารย ดร.อทศ แสนโกศก ไดอธบายวา “เหตในลกษณะคด” หมายถงเหตทเกยวกบการกระทาความผดนนเอง และยอมเปนผลแหงผกระทาความผดทกคน47 4. ศาสตราจารย สญญา ธรรมศกด ไดอธบายวา “เหตในลกษณะคด” คอ เหตทกระทบถงตวคด หรอขอกลาวหาทงหมดเปนเหตของเรองนน48 5. ผชวยศาสตราจารย อนมต ใจสมทร ไดอธบาย “เหตในลกษณะคด” คอ เหตทมไดอาศยคณสมบตสวนตวของผกระทาความผด ซงเปนเหตเกยวเนองกบการกระทาความผดนนเอง49 6. นายธระ สงหพนธ ไดอธบายวา เหตในลกษณะคด หมายถง เหตทมไดอาศยขอเทจจรง หรอพฤตการณในคดสวนทเกยวของกบการกระทาความผดมาวนจฉยถงเหตยกเวนโทษ ลดโทษ หรอเพมโทษ แกผกระทาความผดทกคน50 7. รองศาสตราจารย ดร. เกยรตขจร วจนะสวสด ไดอธบายวา “เหตในลกษณะคด” หมายถง เหตเกยวกบความผด51 เหนไดวา นกกฎหมายไทยมความเหนตรงกนวา เหตในลกษณะคด52 คอ เหตทเกยวกบการกระทาความผด หรอพฤตกรรมการกระทาความผด ซงเมอเกดเหตนขนแลวกจะมผลแกผรวมกระทาความผดทกคน

45 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาคทวไป. หนา 140. 46 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 546. 47 อทศ แสนโกศก. คาอธบายประมวลกฎหมาย ภาค 1, หนา 141 48 สญญา ธรรมศกด. คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ตอน 2. กรงเทพฯ :สานก

อบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2515, หนา 645. 49 อนมต ใจสมทร. คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 176-267. พมพครง

ท 3. กรงเพทฯ : สานกพมพนตบรรณาการ, 2514, หนา 519. 50 ธระ สงหพนธ. คาอธบายกฎหมายอาญา, หนา 64. 51 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 621.

DPU

65

การพจารณาวา เหตใดเปน “เหตสวนตว” หรอ เหตใดเปน “เหตในลกษณะคด” กตอเมอในคดนนหรอในความผดนนมผรวมกระทาความผดดวยกนไมวาจะเปนตวการ ผใช หรอ ผสนบสนน แตถาปรากฏวามผกระทาความผดคนเดยว หรอหลายคนแตบคคลผนนมไดรวมทจะกระทาความผดดวยกน แตตางคนตางทาแลวกจะไมตองมาพจารณาถง เหตสวนตว หรอเหตในลกษณะคด ตามมาตรา 89 แตอยางใด

3.2.2 ความสาคญ มาตรา 89 ในการวนจฉยความผดตามโครงสราง โดยทมาตรา 89 เปนเรองเกยวกบวาในความผดหนง ๆ มผรวมกระทาหลายคน

ไมวาจะเปนตวการ ผใช หรอ ผสนบสนน และม “เหตสวนตว” หรอ”เหตในลกษณะคด” อนมผลเปนการยกเวนโทษ ลดโทษ หรอเพมโทษ ปญหามวาเมอนาโครงสรางความผดอาญาแตละโครงสรางมาวนจฉยแลว มาตรา 89 จะมความสาคญตอการวนจฉยความผดหรอไม

ก. การวนจฉยตามโครงสรางกฎหมายอาญาฝรงเศส

โดยทไดกลาวมาแลวขางตนวา โครงสรางความผดอาญากฎหมายฝรงเศสประกอบดวย “ขอสาระทางกฎหมาย” “ขอสาระทางการกระทา” “ขอสาระทางจตใจ” นอกจากนจะตองนาการกระทาทครบโครงสรางความผดอาญามาพจารณาถง “เหตแหงการไมตองรบผด” ซงประกอบดวย “เหตเนองจากการกระทา” และ “เหตเนองจากตวบคคล”

ฉะนนเมอนาโครงสรางความผดอาญาฝรงเศส มาวนจฉยถงการทสามลกทรพยภรรยา โดยมบคคลอนเปนผสนบสนน จะวนจฉยไดดงน คอ การกระทาของสามนนครบโครงสรางในขอสาระสาคญ 3 ประการ จงเปนความผด แตเมอนาการกระทาของสามมาพจารณาถง “เหตแหงการไมตองรบผด” ในสวน “เหตเนองจากตวบคคล” พบวา กฎหมายยกโทษ (absolution) ใหสาม สาหรบผสนบสนน เมอพจารณาถง “เหตแหงการไมตองรบผด” ในสวน “เหตเนองจากตวบคคล” กฎหมายไมไดยกโทษใหผสนบสนนจงตองถกลงโทษตามกฎหมาย

ดงนน ผเขยนมความเหนวา ในกรณทมการรวมกระทาความผด การวนจฉยตามโครงสรางความผดอาญาฝรงเศสนน มาตรา 89 ไมมความสาคญแตอยางใด เหตผลเนองจาก

52 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดบญญตคาวา “เหตในสวนลกษณะคด” ไวในมาตรา

213 ซงจะเปนเหตเกยวกบ “เหตในลกษณะดค.” ตามประมวลกฎหมายอาญาหรอไม แตทานศาสตราจารย จตต ตงศภทย เหนวา เปนคนละเรองกน. อางใน จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 548

DPU

66

การวนจฉยตามโครงสรางฝรงเศส มการแยกระหวาง “เหตเนองจากการกระทา” และ “เหตเนองจากตวบคคล” ไวแลว ข. การวนจฉยตามโครงสรางความผดอาญาเยอรมน โดยทกลาวมาขางตน การวนจฉยตามโครงสรางความผดอาญาเยอรมนประกอบดวย “องคประกอบทกฎหมายบญญต” “ความผดกฎหมาย” และ “ความชว” นอกจากนตองนาการกระทาทครบโครงสรางไปพจารณาถง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” วาการกระทาของบคคลทเปนความผดอาญานนจะตองถกลงโทษหรอไม ฉะนนเมอนาโครงสรางความผดอาญาเยอรมนมาวนจฉย กรณทสามลกทรพยภรรยา โดยมบคคลอนเปนผสนบสนน จะวนจฉยไดดงน คอ การกระทาของสาม ครบโครงสรางความผดอาญาทง 3 ประการ ทาใหการกระทาของสาม มความผดและตองถกลงโทษ แตเมอนาการกระทามาวนจฉยถง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” พบวา การกระทาของสาม กฎหมายยกโทษใหเฉพาะตว สามจงไมตองรบโทษ แตสาหรบผสนบสนนในการกระทาผดนน เมอมาพจารณาถง “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” พบวาผสนบสนนไมมเหตยกเวนโทษเฉพาะตว ดงนน ผสนบสนนยงตองถกลงโทษ

ดงนน ผเขยนมความเหนวา ในกรณทมการรวมกระทาผด การวนจฉยตามโครงสรางความผดอาญาเยอรมนนน มาตรา 89 ไมมความสาคญตอการวนจฉยแตอยางใด เหตผลคอการวนจฉยตามโครงสรางเยอรมน มการแยกระหวาง “ความชว” และ “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ออกจากกน

ค. การวนจฉยโดยนาเหตยกเวนโทษรวมไวในโครงสรางความผด โดยทกลาวมาแลววา การวนจฉยตามโครงสรางความผดนประกอบดวยการ

กระทาท “ครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต” “การกระทาทไมมเหตยกเวนความผด” “การกระทานนไมมเหตยกเวนโทษ” ฉะนนเมอนาการกระทาทสามลกทรพยภรรยา ตามโครงสรางความผดน จะวนจฉยไดวา การกระทาของสามนนครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต และการกระทานนไมมกฎหมายยกเวนความผด แตเมอพจารณาถง การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนโทษให ผสนบสนนจงตองรบโทษและเหตดงกลาว เปน “เหตสวนตว” ผสนบสนนจงไมไดรบผลจากการยกเวนโทษ

DPU

67

อยางไรกตาม ผเขยนมความเหนวา การวนจฉยตามโครงสรางนยงตองนามาตรา 89 มาพจารณาประกอบในการทกฎหมายยกเวนโทษใหสาม แตผสนบสนนในการกระทาผด ดงกลาวกลบตองถกลงโทษ เพอใหเกดความชดเจนมากขน

3.3 บทบญญตเกยวกบเหตไมลงโทษตามกฎหมายอาญาไทย จากการศกษาคนควาเกยวกบเหตไมลงโทษในกฎหมายอาญาไทยพบวาในประมวลกฎหมายอาญาของไทยนนไดบญญตเหตไมลงโทษผกระทาความผดไวหลายกรณ ซงมทงบญญตเปนบทบญญตทวไปและบญญตเปนบทเฉพาะสาหรบผกระทาความผด ในประมวลกฎหมายอาญาของไทยนนไดใชขอความเกยวกบการไมลงโทษผกระทาความผดไวดงน

(1) “ผกระทาความผดไมตองรบโทษ”53 (2) “ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได”54 (3) “ใหงดการลงโทษผกระทาความผด”55 (4) “ใหศาลปลอยผกระทาความผดไป”56

แมวาถอยคาในประมวลกฎหมายอาญานนจะมความแตกตางกนกตาม แตผลของถอยคา

นน กคอ กฎหมายไมลงโทษใหแกผกระทาความผดนนทงหมด (การยกเวนโทษ) หรอแตบางสวน (การลดโทษ) นนเอง สาหรบในสวนของการลดโทษนนกฎหมายใหศาลใชดลพนจในการลงโทษผกระทาความผด เชน ใหศาลใชดลพนจลดโทษแตไมเกนกงหนงของกฎหมายบญญต57 หรอใหศาลลงโทษนอยกวาทกฎหมายบญญตโทษในอตราขนตา หรอจะไมลงโทษเลยกได58 สาหรบในสวนการยกเวนโทษทงหมดนน กฎหมายจะใชถอยคาวา “ไมตองรบโทษ”59 โดยกฎหมายไดบญญตในการยกเวนโทษหรอไมลงโทษโดยเดดขาด ซงศาลจะใชดลพนจในการ

53 มาตรา 65, มาตรา 73

54 มาตรา 72 55 มาตรา 205 56 มาตรา 204 วรรคทาย 57 มาตรา 316 58 มาตรา 81 วรรคทาย 59 มาตรา 73

DPU

68

ลงโทษหรอยกเวนโทษหรอลดโทษอยางหนงอยางใดไมไดเลย อยางไรกตามในบางมาตรานนกยงไดกาหนดเงอนไขไวเกยวแกผกระทาความผดดวย60

3.3.1 เหตทกฎหมายไมลงโทษทเปนบทบญญตทวไป ประมวลกฎหมายอาญาของไทยไดบญญตถงเหตไมลงโทษผกระทาความผด

ซงเปนบทบญญตทวไปดงตอไปน 1. ความไมรกฎหมาย ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 64 บญญตวา “บคคลจะแกตววาไมร

กฎหมายเพอใหพนจากความรบผดในทางอาญาไมได แตถาศาลเหนวา ตามสภาพและพฤตการณ ผกระทาความผดอาจจะไมรวากฎหมายบญญตวาการกระทานนเปนความผด ศาลอาจอนญาตใหแสดงพยานหลกฐานตอศาล และถาศาลเชอวาผกระทาไมรวากฎหมายบญญตไวเชนนน ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได”

การทประมวลกฎหมายอาญา บญญต มาตรา 64 เพอทจะไมใหบคคลแก

ตววาไมรกฎหมาย เพอนามาเปนเหตยกเวนความผด ดวยเหตผลกฎหมายประสงคใหบคคลทกคนรกฎหมายอยางไรกตาม ในบางกรณถากฎหมายไมยอมรบฟงถงเหตความไมรกฎหมายทเดยวกอาจไมยตธรรมดวย เหตนนกฎหมายยอมใหอางความไมรกฎหมายไดเฉพาะสภาพความผดทกฎหมายหาม (mala prohibita) เทานน61

เหนไดวาการกระทาของบคคลตาม มาตรา 64 นนผกระทามความรสกผดชอบทกประการ แตบคคลผกระทาผดไมรวา สงทเขากระทาไปนนมกฎหมายบญญตเปนความผด ดวยเหตนกฎหมายจงแสดงพยานหลกฐานตอตาน และศาลชวาผกระทาผดไมรกฎหมาย ศาลจงจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดเพยงใดกได

2. ความวกลจรต ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 65 บญญตวา “ผใดกระทาความผดในขณะไมสามารถรผดชอบ หรอไมสามารถบงคบ ตนเองไดเพราะมจตบกพรอง โรคจตหรอจตฟนเฟอน ผนนไมตองรบโทษสาหรบความผดนน”

60 มาตรา 74

61 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 426.

DPU

69

“แตถาผกระทาความผดยงสามารถรผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตนเองไดบาง ผนนตองรบโทษสาหรบความผดนน แตศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได” เหตผลทกฎหมายไมลงโทษบคคลวกลจรต เนองจากการกระทาของคนวกลจรตไมมความรสกผดชอบในการกระทาผด และการลงโทษบคคลวกลจรตยอมไมบรรลวตถประสงคในการลงโทษ62

3. ความมนเมา ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 66 บญญตวา “ความมนเมาเพราะเสพย

สราหรอสงเมาอยางอนจะยกขนเปนขอแกตวตามมาตรา 65 ไมได เวนแตความมนเมานนจะไดเกดโดยผเสพยไมรวาสงนนจะทาใหมนเมา หรอไดเสพยโดยถกขนใจใหเสพยและไดกระทาความผดในขณะไมสามารถรผดชอบ หรอไมสามารถบงคบตนเองได ผกระทาความผดจงจะไดรบยกเวนโทษสาหรบความผดนน แตถาผนนยงสามารถรผดชอบอยบาง หรอยงสามารถบงคบตนเองไดบาง ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได”

เหตผลทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดเพราะความมนเมา เพราะกฎหมายถอวาบคคลทกระทาความผดดวยความมนเมานน การกระทาของเขามไดมาจากจตใจทชวราย 4. กระทาผดดวยความจาเปน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 67 บญญตวา “ผใดกระทาความผดดวยความจาเปน

(1) เพราะอยในทบงคบ หรอภายใตอานาจซงไมสามารถหลกเลยงหรอขดขนได หรอ

(2) เพราะเพอใหตนเองหรอผอนพนจากภยนตรายทใกลจะถงและไมสามารถหลกเลยงใหพนโดยวธอนใด เมอภยนตรายนนตนมไดกอใหเกดขนเพราะความผดของตน”

การทกฎหมายยกเวนโทษ ตามมาตรา 67 เพราะการกระทาไมไดเกดจากจตใจทอสระ และผทาความผดในลกษณะนไมมจตใจทชวราย63 และเหตผลทกฎหมายยอมใหอาง

62 เรองเดยวกน, หนา 403.

DPU

70

การกระทาโดยจาเปนได เนองจากถอเปนรฐประศาสนโยบาย (public policy) วาผทเลอกกระทาผดเบากวา เพอหลกเลยงการกระทาผดทหนกกวาเปนผกอใหเกดประโยชนสวนรวมกฎหมายจงใหอภยโดยการยกเวนโทษ64

5. การกระทาผดเกนสมควรแกเหต ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 69 บญญตวา “ในกรณทบญญตไวในมาตรา 67 และมาตรา 68 นน ถาผกระทาไดกระทาไปเกนสมควรแกเหต หรอเกนกวากรณแหงความจาเปน หรอเกนกวากรณแหงการจาตองกระทาเพอปองกน ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได แตถาการกระทานนเกดขนจากความตนเตน ความตกใจ หรอความกลว ศาลจะไมลงโทษผกระทากได” การกระทาการปองกนเกนเหตกรณตนเตน ตกใจ หรอความกลว คอการปองกนเกนสมควรแกเหต หรอปองกนเกนกวากรณจาตองปองกน ความตนเตน ตกใจ หรอ ความกลว อนกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดจะตองมอยขณะกระทา65 เมอพจารณาการกระทาของบคคลทอยในสภาวะดงกลาวทาใหเหนวาจตใจของเขานนไมไดอยในภาวะทปกต กฎหมายจงใหศาลใชดลพนจในการลงโทษ

6. การกระทาตามคาสงเจาพนกงาน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 70 บญญตวา “ผใดกระทาตามคาสงของเจาพนกงาน แมคาสงนนจะมชอบดวยกฎหมาย ถาผกระทามหนาทหรอเชอโดยสจรตวามหนาทตองปฏบตตาม ผนนไมตองรบโทษ เวนแตจะรวาคาสงนนเปนคาสงซงมชอบดวยกฎหมาย” การกระทาตามคาสงของเจาพนกงานตามมาตรา 70 การทกฎหมายยกเวนโทษใหแกผกระทาความผด เนองจาก ระบบรายการ (bureaucracy) ทผใตบงคบบญชาจะตองเชอฟงคาสงผบงคบบญชา เมอผใตบงคบบญชาเชอโดยสจรต ปฏบตตามคาสงอนมชอบดวยกฎหมาย ซงกควรถอวาเปนเหตปกตวาคาสงนนชอบดวยกฎหมาย จงไมควรมโทษแกผกระทาผดนน66

63 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 838. 64 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 , หนา 394. 65 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 230. 66 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 865.

DPU

71

ถาพจารณาตวผกระทาความผดเหนไดวา ผกระทาผดในกรณน ผกระทาผดไมมจตใจชวรายในการฝาฝนกฎหมาย เพยงแตเปนหนาททผนนจะตองปฏบตตามคาสง ซงตนเชอโดยสจรตวา เปนคาสงอนชอบดวยกฎหมายเทานน

7. การกระทาความผดระหวางสามภรรยา บพการหรอผสบสนดาน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 71 บญญตวา “ความผดตามทบญญตไวในมาตรา 334 ถงมาตรา 336 วรรคแรกและมาตรา 341 ถงมาตรา 364 นน ถาเปนการกระทาทสามกระทาตอภรยา หรอภรยากระทาตอสามผกระทาไมตองรบโทษ” “ความผดดงระบมาน ถาเปนการกระทาทผบพการกระทาตอผสบสนดาน ผสบสนดาน กระทาตอบพการ หรอพหรอนองรวมบดามารดาเดยวกนกระทาตอกน แมกฎหมายมไดบญญตใหเปนความผดอนยอมความได กใหเปนความผดอนยอมความได และนอกจากนนศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได” การกระทาผดระหวางสามภรรยาในความผดบางฐานความผดทกาหนดในมาตรา 71 กฎหมายยกเวนโทษใหระหวางสามภรรยาทชอบดวยกฎหมายเทานน67 เนองจากกฎหมายเหนวา การลงโทษผกระทาผดระหวางสามภรรยาไมกอใหเกดผลประโยชนตอสวนรวม และกลบเปนการบนทอนความมนคงของครอบครว ทาใหเกดผลเสยมากกวาผลด และไมสมกบความผด68 กฎหมายจงยกเวนโทษให สาหรบ กรณตามวรรค 2 นเปนเหตทกฎหมายยกเวนโทษอนเนองจากความเปนญาต ซงเปนเหตยกเวนโทษเฉพาะตว สาหรบการเปลยนสภาพความผดจากความผดอาญาแผนดนเปนความผดอนยอมความไดไมไชเหตยกเวนโทษเฉพาะตว แตเปนเงอนไขใหอานาจดาเนนคด69

8. การกระทาโดยบนดาลโทสะ ตามมาตรา 72

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 72 บญญตวา “ผใดบนดาลโทสะโดยถก

ขมเหงอยางรายแรงดวยเหตอนไมเปนธรรม จงกระทาความผดตอผขมเหงในขณะนน ศาลจะ

ลงโทษผนนนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได”

67 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 415. 68 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 878. 69 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 83.

DPU

72

การกระทาผดโดยบนดาลโทสะ เปนเหตหนงทกฎหมายใหศาลใชดลพนจ

ในการลงโทษใหเหมาะสมกบความผดทผกระทาผดไดกระทาลง เหตผลทกฎหมายใหศาลใช

ดลพนจในการลดโทษ นกกฎหมายอธบายวา ถาพจารณาจากจตใจของผกระทาพบวาเขาไดกระทา

ผดโดยเหตภายนอกมากดดนทาใหการควบคมอารมณและสตไมได ทาใหความรสกผดชอบของ

บคคลประเภทนมนอย แตถาพจารณาในแงผเสยหายกถอวาผเสยหายมสวนทาใหเกดการกระทาผด

ขนดวย กฎหมายจงลดโทษใหแกผกระทาผด70

9. การกระทาความผดเพราะความออนอาย ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 73 บญญตวา “เดกอายยงไมเกนเจดป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด เดกนนไมตองรบโทษ”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 74 บญญตวา “เดกอายกวาเจดปแตยงไม

เกนสบสป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด เดกนนไมตองรบโทษ”

เหตผลทกฎหมายไมลงโทษแตเดกอายไมเกน 14 ป กเนองจากเดกทม

อายนอยยอมมความสามารถรสกผดชอบหรอบงคบตนเองไดนอย71 หรอกลาวอกนยหนงคอ การ

กระทาของเดกไมมความชว72 อยางไรกตาม กรณเดกอายไมเกน 7 ป กฎหมายยกเวนโทษให

เดดขาด แตสาหรบเดกอายเกน 7 ป แตไมเกน 14 ป กฎหมายใหศาลเปนผใชดลพนจตาม 74 (1)-(5)

ตามความเหมาะสม

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 75 บญญตวา “ผใดอายกวาสบสป แตยงไมเกนสบเจดป กระทาการอนกฎหมาย บญญตเปนความผด ใหศาลพจารณาถงความรผดชอบและสงอนทงปวงเกยวกบผนน ในอนทจะควรวนจฉยวาสมควรพพากษาลงโทษผนนหรอไม ถาศาลเหนวาไมสมควรพพากษาลงโทษ กใหจดการตามมาตรา 74 หรอถาศาลเหนวาสมควรพพากษาลงโทษ กใหลดมาตราสวนโทษทกาหนดไวสาหรบความผดลงกงหนง”

70 จตต ตงศภทย. เรองเดยวกน, หนา 886 71 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 252. 72 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 197-198.

DPU

73

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 76 บญญตวา “ผใดอายกวาสบเจดป แตยงไมเกนยสบป กระทาการอนกฎหมายบญญตเปนความผด ถาศาลเหนสมควรจะลดมาตราสวนโทษทกาหนดไวสาหรบความผดนนลงหนงในสามหรอกงหนงกได” สาหรบกรณตามมาตรา 75 และมาตรา 76 กฎหมายใหศาลใชดลพนจในการลดโทษโดยพจารณาถงความรสกผดชอบ เพราะการกระทาของบคคลดงกลาวยงมความรสกผดชอบอยางจากด การลงโทษจงตองพจารณาถงความรสกผดชอบ ดวยเหตนกฎหมายจงใหศาลใชดลพนจลดโทษให

10. เหตบรรเทาโทษ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 บญญตวา “เมอปรากฏวามเหต

บรรเทาโทษ ไมวาจะไดมการเพมหรอการลดโทษตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน หรอกฎหมายอนแลวหรอไม ถาศาลเหนสมควรจะลดโทษไมเกนกงหนงของโทษทจะลงแกผกระทาความผดนนกได”

“เหตบรรเทาโทษนน ไดแก ผกระทาความผดเปนผโฉดเขลาเบาปญญาตกอยในความทกขอยางสาหส มคณความดมาแตกอน รสกความผดและพยายามบรรเทาผลรายแหงความผดนน ลแกโทษตอเจาพนกงาน หรอใหความรแกศาลอนเปนประโยชนแกการพจารณา หรอเหตอนทศาลเหนวามลกษณะทานองเดยวกน”

ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญต เหตบรรเทาโทษ โดยใหศาลใชดลพนจในการลดโทษ การบญญตเหตบรรเทาโทษ เพอทจะใหการลงโทษแกผกระทาความผดมความเหมาะสมกบโทษทจะไดรบในแตละรายบคคล เพราะโทษทกฎหมายกาหนดลวงหนาเปนโทษทวไป73 มาตรา 78 ไดระบถงเหตบรรเทาโทษไวหลายประการซงสามารถแยกออกได 2 พฤตการณคอ (1) พฤตการณกอนกระทาความผด เชน ผโฉดเขลาเบาปญญา ตกอยในความทกขอยางสาหส มคณความดมากอน (2) พฤตการณหลงการกระทาความผด เชน รสกผด และพยายามบรรเทาผลรายแหงความผด ลแกโทษตอเจาพนกงานในการพจารณาใหความรแกศาล ฯลฯ74 การลดโทษตามมาตรานไมไดเกยวกบความรสกผดชอบ หรอความมอสระในการตดสนใจของผกระทาผดแตอยางใด

73 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 945. 74 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 431-434.

DPU

74

11. การกระทาผดเพราะความเชออยางงมงาย ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 81 บญญตวา “ผใดกระทาการโดยมงตอผลซงกฎหมายบญญตเปนความผด แตการกระทานนไมสามารถจะบรรลผลไดอยางแนแท เพราะเหตปจจยซงใชในการกระทาหรอเหตแหงวตถทมงหมายกระทาตอ ใหถอวาผนนพยายามกระทาความผด แตใหลงโทษไมเกนกงหนงของโทษทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนน”

“ถาการกระทาดงกลาวในวรรคแรกไดกระทาไปโดยความเชออยางงมงายศาลจะไมลงโทษกได”

การทกฎหมายบญญตลงโทษผกระทาผดตามมาตรา 81 เปนเรองของความผดทคานงถงเจตนาราย (criminal mind) ของผกระทาความผดมากกวาผลเสยหาย75 ถอบคคลผกระทาความผดมจตใจทชวราย เพยงแตทางกายภาพแลวเหนไดวาการกระทานนไมสามารถสาเรจผลได การกระทาโดยความเชองมงาย กฎหมายใหอยในดลพนจของศาลทจะลงโทษหรอไมกได

12. การถอนตวจากการพยายามกระทาความผด ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 82 บญญตวา “ผใดพยายามกระทา

ความผด หากยบย งเสยกอนกระทาการใหตลอด หรอกลบใจแกไขไมใหการกระทานนบรรลผล ผ นนไมตองรบโทษสาหรบการพยายามกระทาความผดนน แตถาการทไดกระทาไปแลวตองตามบทกฎหมายทบญญตเปนความผด ผนนตองรบโทษสาหรบความผดนน ๆ”

ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตในเรอง การถอนตวจากการพยายามกระทาความผดไวในมาตรา 82 อนมผลเปนเหตยกเวนโทษสาหรบการพยายามกระทาความผด เหตผลทกฎหมายยกเวนโทษใหแกผพยายามกระทาความผดโดยการยบย งหรอกลบใจแกไขไมใหการกระทาบรรลผล กเพอเปนการกระตนใหผกระทาผดชวยระงบมใหการกระทาผดทเกดขนแลวสาเรจ และการทผกระทาผดยบย งหรอกลบใจแกไข แสดงวาผกระทายงไมมเจตนาแนวแนอยางแทจรงในการกระทาผด76

75 ทวเกยรต มนะกนษฐ. “การพยายามกระทาความผดทเปนไปไมไดอยางแนแท.” วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2524, หนา 58. 76 เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญาภาค 1, หนา 507.

DPU

75

อยางไรกตามในเรองนยงคงมความเหนของนกกฎหมายไทยทแตกตางกนในกรณทมการรวมกระทาผด และมผรวมกระทาผดคนใดคนหนง ยบย งหรอกลบใจแกไข ปญหามวา ทงการยบย งและการกลบใจแกไข เปนเหตสวนตวหรอเหตในลกษณะคด77 โดยทเรองดงกลาว ผเขยนมความเหนวา ทงการยบย งและการกลบใจ แกไขไมใหการกระทานนบรรลผลเปนเหตยกเวนโทษเฉพาะตว เพราะเปนการพจารณาถงจตใจของผรวมกระทาผดแตละคน

13. การเขาขดขวางการกระทาผดของผใช ผโฆษณา หรอประกาศ หรอผสนบสนน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 88 บญญตวา “ถาความผดทไดใช ทไดโฆษณาหรอประกาศแกบคคลทวไปใหกระทา หรอทไดสนบสนนใหกระทา ไดกระทาถงขนลงมอกระทาความผด แตเนองจากการเขาขดขวางของผใช ผโฆษณาหรอประกาศหรอผสนบสนน ผกระทา ไดกระทาไปไมตลอด หรอกระทาไปตลอดแลว แตการกระทานนไมบรรลผล ผใชหรอผโฆษณาหรอประกาศ คงรบผดเพยงทบญญตไวในมาตรา 84 วรรคสอง หรอมาตรา 85 วรรคแรก แลวแตกรณ สวนผสนบสนนนนไมตองรบโทษ” บทบญญต มาตรา 88 ในการยกเวนโทษใหผสนบสนน เนองจากเมอผสนบสนนเขาขดขวางโดยกลบใจแกไขไมใหความผดทตนสนบสนน ซงไดกระทาถงขนลงมอแลวทาใหการกระทานนไปไมตลอดหรอใหการกระทานนไมบรรลผล ทาใหความผดนนไมสาเรจ จงควรยกเวนโทษให เพราะวามไดกอใหเกดความเสยหายแตอยางใด และยงเปนการสงเสรมใหผ นนกลบใจแกไขการกระทาของตนใหม78

14. การพยายามกระทาความผดลหโทษและผสนบสนนในความผดลหโทษ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 105 บญญตวา “ผใดพยายามกระทาความผดลหโทษ ผนนไมตองรบโทษ” ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 106 บญญตวา “ผสนบสนนในความผดลหโทษไมตองรบโทษ”

77 เกยรตขจร วจนะสวสด. เรองเดยวกน, หนา 472, คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป,

หนา 290., จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 413-414. 78 เอก องสนานนท. “ความรบผดในทางอาญาของผสนบสนน” วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2529, หนา 105.

DPU

76

เหตผลทกฎหมายไมลงโทษตามมาตรา 105 และมาตรา 106 กฎหมายถอ

วาเปนเรองเลกนอยไมสาคญ79 แตอยางไรกตามนกกฎหมายบางทาน80 เหนวา เปนเรองหลก

กฎหมายอาญาทวา "ไมมโทษโดยไมมกฎหมาย" กลาวคอ หลกกฎหมายอาญาไมมความผดฐาน

พยายามกระทาความผดลหโทษ

3.3.2 เหตทกฎหมายไมลงโทษทเปนบทบญญตเฉพาะ

เหตตาง ๆ ทประมวลกฎหมายอาญาไทยไดบญญตไวเปนบทบญญตเฉพาะไดแก

(1) การถอนตวจากการกระทาผดในกรณความผดสาเรจแลว ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 176 บญญตวา “ผใดกระทาความผดตาม

มาตรา 175 แลวลแกโทษตอศาล และขอถอนฟองหรอแกฟองกอนมคาพพากษาใหศาลลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไว หรอศาล จะไมลงโทษเลยกได”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 182 บญญตวา “ผใดกระทาความผดตามมาตรา 177 หรอมาตรา 178 แลวลแกโทษ และกลบแจงความจรงตอศาลหรอเจาพนกงานกอนจบคาเบกความหรอการแปล ผนนไมตองรบโทษ”

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 183 บญญตวา “ผใดกระทาความผดตามมาตรา 177 มาตรา 178 หรอมาตรา 180 แลวลแกโทษ และกลบแจงความจรงตอศาล หรอเจาพนกงานกอนมคาพพากษา และกอนตนถกฟองในความผดทไดกระทา ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวสาหรบความผดนนเพยงใดกได”

การถอนตวจากความผดสาเรจ ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตไวในมาตรา 176 มาตรา 182 มาตรา 183 บทบญญตดงกลาว เปนบทบญญตทไมไดกาหนดลกษณะความผดแตเปนเรองกฎหมายใหโอกาสแกผกระทาผดเพอประโยชนความยตธรรม และเพอคมครอง ผทไดรบผลรายจากการกระทาผดดงกลาว รวมทงจงใจใหผกระทาผดกลบตวเปนคนด กฎหมายจงยกเวนโทษให81

(2) ความผดฐานชวยผกระทาผด

79 จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1, หนา 416. 80 คณต ณ นคร. กฎหมายอาญา ภาคทวไป, หนา 97. 81 สมศกด สงหพนธ. คาอธบายกฎหมายอาญา เลม 3. พมพครงท 1 กรงเทพฯ : โรงพมพการ

ศาสนา, 2515, หนา 305, 327, 330.

DPU

77

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 193 บญญตวา “ถาการกระทาผดดงกลาวมาในมาตรา 184 มาตรา 189 หรอมาตรา 192 เปนการกระทาเพอชวยบดา มารดา บตร สาม หรอภรรยาของผกระทา ศาลจะไมลงโทษกได”

บทบญญต มาตรา 193 นไมไดกาหนดลกษณะของการกระทาผดแตเปนเรองของการยกเวนหรอลดหยอนผอนโทษใหแกผกระทาผด ทงนโดยเหตผลทวา ความเปนสามภรรยา หรอความเปนญาตสบสายโลหต ทาใหเขามความสมพนธใกลชด อนเปนธรรมชาตของมนษยทงยงชวยเหลอกน เพอไมใหการลงโทษนนไปฝาฝนธรรมชาตของมนษย กฎหมายจงยอมรบและใหอานาจศาลทจะยกเวนโทษ หรอลดหยอนผอนโทษผกระทาความผด82

(3) ความผดฐานทาใหผถกคมขงหลดพนจากทคมขง ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 205 บญญตวา “ถาผกระทาความผดจดใหไดตวผทหลดพนจากการคมขงคนมาภายในสามเดอน ใหงดการลงโทษแกผกระทาความผดนน”

การทกฎหมายลงโทษเจาพนกงานผกระทาผด มาตรา 205 เนองจากสาเหต เจาพนกงานผมตาแหนงหนาทควบคมดแลผทตองคมขงนนไมควรประมาท ดงนนเมอเจาพนกงานผมหนาทกระทาโดยประมาทเปนเหตใหผถกคมขงหลดพน เจาพนกงานผนนจงควรไดรบโทษ อยางไร กตาม คอ ตองจดใหไดตวผทหลดพนคนมา ภายใน 3 เดอน จงจะไดรบการงดการลงโทษ เหตผลทกฎหมายใหงดการลงโทษเพราะถอวา การกระทาผดนนเกดจากความประมาทมไดเจตนา และเปนการลอใจใหผกระทาผดแกไขจดการโดยเรว83

(4) ความผดฐานขมขนกระทาชาเราเดกหญง ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 277 บญญตวา “ความผดตามทบญญตไวใน

วรรคแรก ถาเปนการกระทาทชายกระทากบเดกหญงอายกวาสบสามปแตยงไมเกนสบหาป โดยเดกหญงนนยนยอม และภายหลงศาลอนญาตใหชายและเดกหญงนนสมรสกน ผกระทาผดไมตองรบโทษ ถาศาลอนญาตใหสมรสในระหวางทผกระทาผดกาลงรบโทษในความผดนนอย ใหศาลปลอยผกระทาความผดนนไป”

82 เรองเดยวกน, หนา 371. 83 สมศกด สงหพนธ. คาอธบายกฎหมายอาญา เลม 3, หนา 415.

DPU

78

ในกรณทกฎหมายอาญายกเวนโทษแกผกระทาผดเกดจากเหตผลทวา เมอภายหลงศาลอนญาตใหชายและหญงสมรสกน ความสมพนธระหวางครอบครวนนไดเกดขนแลว การทจะลงโทษชายผกระทาผดฐานนจงไมกอใหเกดประโยชนแตอยางใดในแงของวตถประสงค ในการลงโทษ กลบสรางความแตกราวใหกบครอบครวอนจะกอใหเกดภาวะทางสงคมตามมา

(5) ความผดฐานชลมนตอส ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 294 บญญตวา “ผใดเขารวมในการชมนมตอสระหวางบคคลตงแตสามคนขนไป และบคคลหนงบคคลใดไมวาจะเปนผทเขารวมในการนนหรอไม ถงแกความตายโดยการกระทาในการชลมนตอสนน…”

“ถาผทเขารวมในการชลมนตอสนนแสดงไดวา ไดกระทาไปเพอหามการชลมนตอสนน หรอเพอปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ผนนไมตองรบโทษ” ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 299 บญญตวา “ผใดเขารวมในการชลมนตอสระหวางบคคลตงแตสามคนขนไป และบคคลหนงบคคลใดไมวาจะเปนผทเขารวมในการนนหรอไมรบอนตรายสาหส โดยการกระทาในการชลมนตอสนน….” “ถาผทเขารวมในชลมนตอสนนไดแสดงวา ไดกระทาไปเพอหามการชลมนตอสนน หรอเพอปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ผนนไมตองรบโทษ”

การทบคคลผรวมชมนมตอส มาตรา 294 และมาตรา 299 จะไดรบการยกเวนโทษ จะตองพสจนวาไดกระทาไปเพอหามการชมนมตอสหรอเพอปองกนโดยชอบดวยกฎหมายและเปนหนาทของผเขารวมชลมนตอสทจะตองพสจนใหเขาตามเงอนไขดงกลาว กฎหมายจงยกเวนโทษ

(6) ความผดฐานพยายามทาแทง ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 304 บญญตวา “ผใดเพยงแตพยายามกระทา

ความผดตามมาตรา 301 หรอมาตรา 302 วรรคแรก ผนนไมตองรบโทษ”

บทบญญตมาตรา 304 เปนเหตยกเวนโทษ ถาการกระทาผดเปนแตเพยงพยายามกระทาผด ตาม 301 หรอ 302 วรรคแรกเทานน เหตผลทกฎหมายไมเอาโทษแกการ

DPU

79

พยายามทาใหแทงลกคงเปนเพราะเหตวา เปนการกระทาทเลกนอย และทาใหหญงระงบความผดทจะทาแทงลกในเวลาตอมา84

(7) ความผดฐานเรยกคาไถ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 316 บญญตวา “ถาผกระทาความผดตามมาตรา

313 มาตรา 314 หรอมาตรา 315 จดใหผถกเอาตวไป ผถกหนวงเหนยว หรอผถกกกขง ไดรบเสรภาพกอนศาลชนตนพพากษาโดยผนน มไดรบอนตรายสาหส หรอตกอยในภาวะอนใกลจะเปนอนตรายตอชวต ใหลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไว แตไมนอยกวากงหนง”

การทกฎหมายยกเวนโทษแกผกระทาความผดตามมาตรา 316 นเกดจากการทาดของผกระทาผด อนมผลทาใหความสมควรลงโทษตกไป ดวยเหตนกฎหมายจงยกโทษใหผกระทาผด85

(8) ความผดฐานหมนประมาท ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 330 บญญตวา “ในกรณหมนประมาท ถาผถก

หาวากระทาผดพสจนไดวาขอทหาวาหมนประมาทนนเปนความจรง ผนนไมตองรบโทษ” “แตหามมใหพสจน ถาขอทหาวาหมนประมาทนนเปนการใสความในเรอง

สวนตว และการพสจนจะไมเปนประโยชนแกประชาชน”

บทบญญต มาตรา 330 ไมไดเปนบทบญญตทกาหนดลกษณะของการกระทาผดแตเปนบทยกเวนโทษ เหตผลทกฎหมายยกเวนโทษใหผกระทาผดเกดจากการทผกระทาผดพสจนความจรงอนเปนประโยชนแกประชาชน และตองไมใชเรองสวนตวของผถกใสความ

84 หยด แสงอทย. กฎหมายอาญาภาค 2-3. พมพครงท 8 แกไขเพมเตม. กรงเทพฯ : สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2540, หนา 215. 85 คณต ณ นคร. “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว.” วารสารนตศาสตร. 2, 16. มถนายน 2529,

หนา 145

DPU

บทท 4

บทสรปและเสนอแนะ 4.1 บทสรป จากการศกษาเรอง เหตยกเวนโทษในกฎหมายอาญา โดยศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายอาญาฝรงเศส และกฎหมายอาญาเยอรมน พบวา ขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดของนกกฎหมายไทย เกดจากการทนกกฎหมายไทยไดมแนวคดในการวนจฉยความผดอาญาแตกตางกน โดยทนกกฎหมายไทยไดพยายามนาแนวคดและทฤษฎกฎหมายอาญาตางประเทศโดยเฉพาะกฎหมายอาญาฝรงเศส และกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายกฎหมายอาญาไทย สามารถสรปไดดงน การวนจฉยความผดตามโครงสรางกฎหมายอาญาฝรงเศส ประกอบดวย (1) องคประกอบทางกฎหมาย (elément légal) (2) องคประกอบทางการกระทา (elément matériel) (3) องคประกอบทางจตใจ (elément moral) นอกจากนยงตองนาการกระทาทครบในขอสาระสาคญทง 3 ประการไปพจารณาถง “เหตแหงการไมตองรบผด” ประกอบดวย (1) เหตเนองจากการกระทา (cause objective) (2) เหตเนองจากตวบคคล (cause subjective) วาการกระทาของบคคลนนจะมความผด และจะตองถกลงโทษตามกฎหมายหรอไม สวนการวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดกฎหมายอาญาเยอรมน ประกอบดวย (1) องคประกอบทกฎหมายบญญต (Tatbestandsmässigkeit)(2) ความผดกฎหมาย (Rechtswidrigkeit) (3) ความชว (Schuld) และนอกจากนนจะตองนาการกระทาทครบโครงสรางความผดอาญาไปพจารณาถงเหตทอยนอกโครงสรางความผดประกอบดวย (1) เหตยกเวนโทษเฉพาะตว แบงออก 2 ประเภท (1.1) เหตหามลงโทษเฉพาะตว (1.2) เหตยกโทษใหเฉพาะตว และ (2) เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย แบงออก 2 ประเภท (2.1) เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสยทแท (2.2) เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสยทไมแท

DPU

81

สาหรบการวนจฉยความผดอาญาของกฎหมายไทย นกกฎหมายไดมแนวคดในการวนจฉยความผด แบงออกเปน 3 โครงสรางความผด คอ (1) การวนจฉยความผดโดยยดถอแนวการวนจฉยตามโครงสรางความผดกฎหมายอาญาฝรงเศส ประกอบดวย (1.1) ขอสาระทางกฎหมาย (1.2) ขอสาระทางการกระทา (1.3) ขอสาระทางจตใจ และตองนาการกระทาทครบโครงสรางไปพจารณา “ความรบผดในทางอาญาหรอเหตยกเวนความรบผด” ซงนกกฎหมายกลมน ไดแก ศาสตราจารย วจตร ลลตานนท และศาสตราจารย จตต ตงศภทย (2) การวนจฉยความผดโดยยดถอแนวการวนจฉยตามโครงสรางความผดกฎหมายอาญาเยอรมน ประกอบดวย (2.1) องคประกอบทกฎหมายบญญต (2.2) ความผดกฎหมาย (2.3) ความชว และนอกจากนนตองนาการกระทาไปพจารณาถงเหตทอยนอกโครงสรางความผด ประกอบดวย (1) เหตยกเวนโทษเฉพาะตว (2) เงอนไขแหงการลงโทษทางภาวะวสย ซงนกกฎหมายกลมนไดแก ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร และรองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส สาหรบการอธบายของรองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส ในสวนทอยนอกโครงสรางความผดนนมความแตกตางกน การอธบายของทาน ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร (3) การวนจฉยความผดโดยนาเหตยกเวนโทษรวมไวในโครงสราง ประกอบดวย (3.1) การกระทาทครบองคประกอบตามทกฎหมายบญญต (3.2) การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนความผด หรอเหตยกเวนความผด (3.3) การกระทานนไมมกฎหมายยกเวนโทษ หรอ เหตยกเวนโทษ ซงนกกฎหมายกลมนไดแก ศาสตราจารย ดร.หยด แสงอทย รองศาสตราจารย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด รองศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกล รองศาสตราจารย ดร. ทวเกยรต มนะกนษฐ โดยทนกกฎหมายไทยมแนวคดในการวนจฉยความผดอาญาทตางกน ทาใหเกดขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผดหรอเหตยกเวนโทษ สามารถแบงไดเปน 2 ฝาย

(1) นกกฎหมายฝายท 1 พจารณาเรอง เหตทกฎหมายไมลงโทษหรอเหตยกเวนโทษโดยพจารณาจากผลของบทบญญตในประมวลกฎหมายอาญาไทยเปนหลกไดแก ศาสตราจารย จตต ตงศภทย ศาสตราจารย ดร. หยด แสงอทย รองศาสตราจารย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด รองศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกล รองศาสตราจารย ดร. ทวเกยรต มนะกนษฐ

DPU

82

(2) นกกฎหมายฝายท 2 ไดนาแนวคดตามทฤษฎกฎหมายอาญาเยอรมนมาอธบายกฎหมายอาญาไทย โดยไดแยกเหตทเกยวกบความชว (Schuld) ออกจากเหตยกเวนโทษเฉพาะตว ทาใหการอธบายในจดนแตกตางจากประมวลกฎหมายอาญาไทย โดยแยกเหตทกฎหมายไมลงโทษ เพราะ ผกระทาไมมความชว (schuld) ออกจากเหตยกเวนโทษเฉพาะตว ทาใหการอธบายในจดนมความแตกตางจากนกกฎหมายฝายแรก ไดแก ศาสตราจารย ดร. คณต ณ นคร และรองศาสตราจารย แสวง บญเฉลมวภาส

กรณทมผรวมกระทาผดหลายคน การวนจฉยความผดของผกระทาผดและผรวมกระทา

ผดตามกฎหมายอาญาฝรงเศส และกฎหมายอาญาเยอรมน สรปไดดงน ในกฎหมายอาญาฝรงเศส ไมไดบญญตถงการรวมกระทาความผดไว และถอวาผรวม

กระทาผดเปนผกระทาความผด ดวยเหตน กฎหมายอาญาฝรงเศส จงไมมการแยกแยะผกระทาผด และผรวมกระทาผดโดยชดแจง เนองจากไมมความสาคญ เพราะโทษทจะไดรบนนเทากน

กรณการวนจฉยความผดในกรณมเหตยกเวนโทษเกดขน จะมผลถงผรวมกระทาผดหรอไม ตามกฎหมายอาญาฝรงเศสจะตองพจารณาวา เหตดงกลาวเปนเหตสวนตวหรอเหตในลกษณะคดหรอเหตในลกษณะผสม ซงการวนจฉยความผดกจะถอการกระทาของตวการเปนหลก

สวนกฎหมายอาญาเยอรมน ไดบญญตถงการรวมกระทาผดไว และไดแยกแยะระหวาง

ผกระทาผด และผรวมกระทาผดไวอยางชดเจน ดวยเหตน การวนจฉยความผดตามกฎหมายอาญาเยอรมนจงมความสาคญในการแบงแยกระหวางผกระทาผด เพราะโทษทจะไดรบไมเทากน

กรณการวนจฉยความผดในกรณทมเหตยกเวนโทษเกดขน การทจะพจารณาวาผกระทาผดหรอผรวมกระทาผดจะไดรบยกเวนโทษหรอไม กจะพจารณาวาผกระทาผดหรอผรวมกระทาผดแตละคนมเหตยกเวนโทษเฉพาะตวหรอไมเทานน

สาหรบกฎหมายอาญาไทย ไดบญญตในเรองการกระทาผดและการรวมกระทาผด โดย

มการแยกแยะระหวางผกระทาผด และผรวมกระทาผดไวในประมวลกฎหมายอาญาไวในมาตรา 83 มาตรา 84 มาตรา 86 ไวโดยชดเจน

กรณ การวนจฉยความผดในกรณทมเหตยกเวนโทษเกดขน การพจารณาวาผกระทาความผดและผรวมกระทาความผดจะไดรบผลการยกเวนโทษหรอไมกจะตองไปพจารณา มาตรา 89 วา เหตดงกลาวเปน เหตสวนตว หรอเหตในลกษณะคด

DPU

83

ขอพจารณาความสาคญ มาตรา 89 ในการวนจฉยความผดแตละโครงสรางความผดอาญา จะสรปผลไดดงน

(1) เมอนาโครงสรางความผดอาญาฝรงเศสมาวนจฉยความผด พบวาประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 89 ไมมความสาคญในการวนจฉย กรณทมการรวมกระทาผดและมเหตยกเวนโทษเกดขน เพราะตามโครงสรางความผดอาญาฝรงเศสมการแยกระหวาง “เหตเนองจากการกระทา” และ “เหตเนองจากตวบคคล” ออกจากกน

(2) เมอนาโครงสรางความผดอาญาเยอรมน มาวนจฉยความผด พบวาประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 89 ไมมความสาคญในการวนจฉย กรณทมการรวมกระทาผด และสาเหตยกเวนโทษเกดขน และตามโครงสรางความผดอาญาเยอรมนมการแยกระหวาง “ความชว” และ “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว” ออกจากกน

(3) เมอนาโครงสรางความผดในกรณทนาเหตยกเวนโทษรวมไวในโครงสราง มาวนจฉยความผด พบวาประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 89 มความสาคญในการวนจฉยความผดโครงสรางนในกรณทมการรวมกระทาผดและมเหตยกเวนโทษเกดขน และมาตรา 89 จะเปนตวแบงแยกวาเหตดงกลาวเปน “เหตสวนตว” หรอ “เหตในลกษณะคด”

กรณการอธบายเหตทกฎหมายไมลงโทษผกระทาผด เนองจากบคคลนนมเหตยกเวนโทษ

สรปไดดงน ตามกฎหมายอาญาฝรงเศส ไดอธบายในเรอง เหตยกเวนโทษไวในสวนของ “เหต

เนองจากตวบคคล” โดยแยกพจารณา 2 สวน คอ (1) การทกฎหมายยกเวนโทษใหโดยพจารถงความรสกผดชอบ สตปญญาและความมอสระหรอเสรภาพในการตดสนใจกระทาผด (2) การทกฎหมายยกเวนโทษโดยพจารณาถงความเหมาะสมในการลงโทษ

ตามกฎหมายอาญาเยอรมน ไดอธบายในเรอง เหตยกเวนโทษไวในสวนของเหตยกเวนโทษเฉพาะตว โดยพจารถงการทกฎหมายไมลงโทษจากเหตผลในดานอน ๆ ทไมเกยวกบสวนความรสกผดชอบหรอการตาหนไดของผกระทาผด แตสาหรบเหตเกยวกบความรสกผดชอบหรอการตาหนไดของตวผกระทาผดจะนาไปอธบายในเรองความชว (schuld) ซงเปนเหตยกเวนความผด

กฎหมายอาญาของไทย ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตในการยกเวนโทษใหแก ผกระทาผด โดยพจารณาทงในดานความรสกผดชอบของผกระทาผด และเหตผลอน ๆ ทกฎหมายยกเวนโทษใหแกผกระทาผด ซงไดบญญตไวอยในบทบญญตทวไป และบทบญญตเฉพาะ

DPU

84

4.2 ขอเสนอแนะ

จากการศกษาชใหเหนวา การวนจฉยความผดตามโครงสรางความผดอาญา โดยเฉพาะกฎหมายอาญาประเทศฝรงเศส และกฎหมายอาญาประเทศเยอรมน นนมลาดบขนตอนการวนจฉยทไมเหมอนกน ซงขนอยกบพนฐานแนวคด ปรชญา และการสรางทฤษฎของนกกฎหมายในประเทศนน ดวยเหตนจงเปนหนาทของนกกฎหมายไทยในการทจะตองสรางหลกเกณฑหรอพฒนาโครงสรางความผดอาญาทมอยแลว หรอเสนอโครงสรางความผดอาญาในรปแบบใหม เพอใหการวนจฉยความรบผดมความสมบรณมากยงขน DPU

บรรณานกรม

DPU

86

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

เกยรตขจร วจนะสวสด. คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 7. แกไขเพมเตม กรงเทพมหานคร : สานกพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544.

โกเมน ภทรภรมย. คาอธบายกฎหมายอาญาฝรงเศส. เอกสารประกอบการบรรยายชนปรญญาโท คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2524.

คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคทวไป. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2543. จตต ตงศภทย. กฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมาย

แหงเนตบณฑตยสภา, 2529. ทวเกยรต มนะกนษฐ. กฎหมายอาญา : หลกและปญหา. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2528. ธระ สงหพนธ. คาอธบายกฎหมายอาญา. คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง, 2522. พพฒน จกรางกร. คาอธบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร :

สานกพมพนตบรรณการ, 2527. วจตร ลลตานนท. กฎหมายอาญา (ภาค 1). พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, 2507. แสวง บญเฉลมวภาส. หลกกฎหมายอาญา. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : บรษทโรงพมพเดอน

ตลาคม จากด, 2542. สงา ลนะสมต. กฎหมายอาญา ภาค 1. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2531. สญญา ธรรมศกด. คาอธบายกฎหมายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ตอน 2. กรงเทพ

มหานคร : สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2515. สมศกด สงหพนธ. คาอธบายกฎหมายอาญา. เลม 3 พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

การศาสนา, 2515. สรศกด ลขสทธวฒนกล. คาอธบายความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา.

กรงเทพมหานคร : สานกพมพวญญชน, 2539.

DPU

87

หยด แสงอทย. กฎหมายอาญา ภาค 2-3. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร : สานกพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540.

หยด แสงอทย. กฎหมายอาญาภาคทวไป. พมพครงท 13. กรงเทพมหานคร : สานกพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2516.

อนมต ใจสมทร. คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 176-267. พมพครงท 3 กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตบรรณาการ, 2514. อททศ แสนโกศก. คาอธบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1. กรงเทพมหานคร : คณะรฐศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2507.

วทยานพนธ จตต เจรญฉา. “ตวการและผสนบสนน”. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2524 ทวเกยรต มนะกนษฐ. “การพยายามกระทาความผดทเปนไปไมไดอยางแนแท”. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2524. พนม พลพทธรกษ. “ผกระทาผด-ผรวมกระทาผด”. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2531. รตนชย อนตรพงศสกล. “อทธพลกฎหมายตะวนตกทมผลตอการวนจฉยความผดทางอาญาของไทย.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543.

แสวง บญเฉลมวภาส. “ปญหาเจตนาในกฎหมายอาญา.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2524.

เอก องสนานนท. “ความรบผดในทางอาญาของผสนบสนน”. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2529.

วารสาร

คณต ณ นคร. “เหตยกเวนโทษเฉพาะตว.” วารสารนตศาสตร. 2, 16. มถนายน 2529 ประสทธ โฆวไลกล. “เหตสวนตวและเหตในลกษณะคด.” บทบณฑตย. เลม 37 ตอน 4, 2523. สรศกด ลขสทธวฒนกล “การกระทาโดยจาเปน : เหตทผกระทามอานาจกระทาไดตามกฎหมาย

ฝรงเศส.” วารสารนตศาสตร 17, 3. 2530.

DPU

88

สรศกด ลขสทธวฒนกล. “ขอถกเถยงทางวชาการเกยวกบเหตยกเวนโทษ.” วารสารนตศาสตร. 22,1. 2535.

หยด แสงอทย. “การวนจฉยปญหาคดอาญา.” บทบณฑตย. 12. 2483.

เอกสารอน ๆ รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไขประมวลกฎหมายอาญา ครงท 17/53/2482

วนองคารท 11 กรกฎาคม 2482 ของคณะกรรมการกฤษฎกา รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไขประมวลกฎหมายอาญา ครงท 127/134/2483

วนศกรท 4 ตลาคม 2483 ของคณะกรรมการกฤษฎกา ประมวลกฎหมายอาญา ภาษาองกฤษ

Books Albin, Eser . “Justification and Excuse.” The American Journal of Comparative Law. 244, Fall,

1976. George P Fletcher. Comparative Criminal Theory. 2nd ed. 1974. ______________. Rethinking Criminal Law. 2nd ed. Boston : Little Brown, 1978. Hans-Heinrich Jescheck. Lehrbech des Strafrechs. Allgemeiner Teil 4, Auflage, 1988. Hans-Joachim Rudolphi, Systematischer Kommentar zum Strafgesetzbuch, Band 1,

Allgemeiner Teil, 1975. Hans Welzel. Das neue Bild des Strafrechtssystems. 4. Auflage, 1961. ___________. Das Deutsche Strafrecht. 11. Auflage, 1969. Merle ef vitu. Traite de droit Criminal : Problem- gemeraux de la science Criminell Droit

penal genernal. Paris Cujus, 5th edition, 1984. Paul Bockelmann. Strafrecht. Allgemeiner Teil, 3. Auflage, 1979.

DPU

ภาคผนวก

DPU

90

ภาคผนวก ก.

คณะกรรมการกฤษฎกา รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไขประมวลกฎหมายอาญา

ครงท 17 , 53/2482 วนองคารท 11 กรกฎาคม 2482

ผทมาประชม คอ 1. นาวาเอกหลวงธารงนาวาสวสด ร.น. ประธานกรรมการ 2. นายอาร กยอง กรรมการ 3. นายยอง บรเนย กรรมการ 4. พระมนเวทยวมลนาท กรรมการ 5. หมอมราชวงศเสนย ปราโมช กรรมการ 6. พระยาอรรถการยนพนธ กรรมการ 7. นายเดอน บนนาค กรรมการและเลขานการ 8. นายสายหยด แสงอทย ผจดรายงาน 9. พระยาลดพลธรรมประคลภ ลา 10. หมอมเจาสกลวรรณากร วรวรรณ ลา เปดประชมเวลา 10.00 น. หลวงธารงนาวาสวสด นงเปนประธาน นายเดอนฯ อานมาตรา 68 เสนอทประชม ประธาน - พระยาอรรถการยฯ เสนอวา ถาแกจวหนาหมวดเปนตวการและผสนบสนนตามจะยกมาตรานไปบญญตไวในหมวด 4 ม.ร.ว. เสนยฯ - มาตรานเปนเรองตวการและผสมร พระยาอรรถการย - ไมใชเรองตวการและผสมรโดยตรง เปนเรองลกษณะตว ม.ร.ว. เสนยฯ - เหตทจะแยกออกเปนลกษณะตวและลกษณะคดจะมขนไดตอเมอบคคลหลายคนกระทาความผด จงไมควรจะยกไปบญญตทอน

DPU

91

พระยาอรรถการย - เปนเรองเพมอาญา และลดอาญาใชหรอไม ม.ร.ว. เสนยฯ - ถายกไปบญญตทอนจะเขาใจผดไปวาหลายคด

ประธาน - ครงแรกขาพเจาคดวาสมควรไปบญญตไวทอนเหมอนกนโดยไมไดคดวาเปนเรองตวการหรอผสมร แตเมอฟงดเปนเรองตวการและผสมรกควรอยทน ม.ร.ว. เสนยฯ - ไมควรยกไปอยทหมวดท 4 เพราะหมวดท 4 ยงไมไดพดถงวาตวการหรอผสมรคออะไรเลย วรรคสดทายทใชคาวา “ทานจงวาควรยกเหตนนขนใชแกผกระทาผดในคดอนเดยวกนไดทกคน” ควรแกเปน “ฯลฯ ควรใชแกตวการและผสมรในคดอนเดยวกนไดทกคน”

ทประชมตกลงใหบญญตไวตามเดมและใหแกถอยคาดง ม.ร.ว. เสนยฯ เสนอ

DPU

92

ภาคผนวก ข.

คณะกรรมการกฤษฎกา รายงานการประชมอนกรรมการตรวจพจารณาแกไขประมวลกฎหมายอาญา

ครงท 127/134/2483 วนศกร ท 4 ตลาคม 2483

ผทมาประชม คอ (1) นาย อาร. กยอง กรรมการ (2) หลวงจารญเนตศาสตร กรรมการ (3) หลวงประสาทศภนต กรรมการ (4) พระยาลดพลธรรมประคลภ กรรมการ (5) พระยาเลขวณชธรรมวทกษ กรรมการ (6) หมอมเจาสกลวรรณากร วรวรรณ กรรมการ (7) พระยาอรรถกรมมนตต กรรมการ (8) พระยาอรรถการยนพนธ กรรมการ (9) นายเดอน บนนาค กรรมการและเลขานการ นายเสรม วนจฉยกล ผชวยกรรมการรางกฎหมาย นายสายหยด แสงอทย ผจดรายงาน หลวงชานาญนตเกษตร ตดราชการทอน นาย ยอง บรเนย ลาราชการ เปดประชมเวลา 10.00 น. โดยทหลวงชานาญนตเกษตร แทนประธานอนกรรมการ ฯ ตดราชการทอน ทประชมจงลงมตใหพระยาลดพลธรรมประคลภ นงเปนประธาน แทน ประธาน ฯ – กลาวเปดประชม และขอใหทประชมพจารณารางมาตรา 68 ตอจากวนกอน

DPU

93

นายเดอน ฯ อานรางมาตรา 68 เสนอทประชม ซงมความวา “เหตอนควรไดรบการยกเวนอาญา ลดอาญา อนเปนเหตเกยวกบตวบคคลของตวการหรอผสมรเปนการฉะเพาะใหใชแกบคคลนน ๆ เปนคน ๆ “แตถาเปนเหตเกยวกบสภาพของความผดใหใชแกผทเกยวของกบความผดนนดวยกนทกคน ไมวาจะเปนตวการหรอผสมร หลวงจารญ ฯ – ทาไมจงแกแตกรณตวการหรอผสมร กรณอน ๆ ไมมหรอ พระยาอรรถการย ฯ – กรณอนนอกจากตวการหรอผสมรไมตองพด เพราะเปนไปในตวเอง หลวงจารญ ฯ – เหตในลกษณะคดตองวนจฉยในกรณนอกจากตวการหรอผสมรดวย เชน บตรสมคบกบคนอนลกทรพยของบดามารดาเปนตน ตองใชมาตรานเหมอนกน ควรตดคาวา “ของตวการหรอผสมร” ออก พระยาอรรถการย ฯ – สาหรบกรณปกตไมตองบญญตมาตรานไวกได ทตองบญญตมาตรานไวเพราะมหลายคนกระทาความผด หลวงจารญ ฯ – ถาจะบญญตกตองบญญตใหหมด เพราะมกรณอนนอกจากตวการและผ สมร หลวงประสาท ฯ – ในกรณนน ๆ กเปนเรองตวการสมรเหมอนกน พระยาอรรถการย ฯ – ควรใชคาวา “เมอมความผดเกดขนโดยมบคคลหลายคนเปนผกระทา จะเปนตวการหรอผสมรกตาม ถาโดยบทบญญตแหงกฎหมายผกระทาจะไดรบลดหยอนอาญาลงหรอไดรบอาญาหนกขน เพราะมเหตเปนสวนตวกใหใชบทบญญตนน ๆ ฉะเพาะแกผกระทาเปนคน ๆ ไป ถาโดยบทบญญตแหงกฎหมาย ผกระทาจะไดรบอาญาหนกขน เพราะเหตแหงลกษณคด กใหใชบทบญญตนน ๆ แกผกระทาทกคนไป” ประธาน ฯ – เดมมคาวา “ผอนทกระทาความผดในคดเดยวกน” หลวงจารญ ฯ – ทาไมไมใชคานน เพราะบคคลหลายคนอาจกระทาความผดในคดเดยวกนได นายอาร. กยอง–ขาพเจายอมรบหลกน เพราะมอยในประมวลกฎหมายอาญาตางประเทศทกประเทศ สวนความคดทแปลกออกไปมอยในประมวลกฎหมายอาญาญปน มาตรา 65 ซงทจรงกเปนผลของมาตรานเทานน หลวงจารญ ฯ – ทาไมไมยกเอาไปบญญตไวในหมวด 4 วาดวย “เหตอนทาใหพนหรอลดนอยลงซงความรบผดชอบในทางอาญา”

DPU

94

นายเดอน ฯ – ขอนไดโตเถยงกนมาแลวในการพจารณาวาระท 1 และทประชมเหนวาควรจะอยในทน พระยาอรรถการย ฯ – ถารางมถอยคาอยางทขาพเจาเสนอจะเอาไวในหมวดนกได และนอกจากนนมาตรานพดถงการเพมโทษดวย จงเอาไปใสไวในหมวด 4 ไมได นาย อาร. กยอง - ควรใชคาวา “ผกระทาผดซงเปนตวการหรอผสมร” ประธาน ฯ – คาวา “ลกษณะคด” ดกวา คาวา “สภาพ-ของความผด” ซงใชในรางของเลขานการ พระยาอรรถกรมฯ – ทาไมจงตองมคาวา “โดยบญญตแหงกฎหมาย” พระยาอรรถการย ฯ – ความประสงคทบญญตมาตรานไว กเพราะวาในคดเดยวกนซงมคนกระทาผดหลายคนมกฎหมายใหลงโทษหนกหรอใหลดโทษลง กฎหมายนจะใชแกบคคลใด เปนเรองการใชกฎหมาย หลวงประสาท ฯ – กฎหมายนนจะตองยกเอามาปรบอยแลว พระยาอรรถการย ฯ – มความผดกฎหมายเกดขน จะตองเอากฎหมายมาใชลงโทษหนกขนหรอลดโทษลง มาตรานจงบอกวา ถาเหตเชนนนเกดแกบคคลใดกใหใชกฎหมายแกบคคลนน ประธาน ฯ – ทจรงไมมกฎหมายทไหนบญญตวากรณใดเปนลกษณะคด กรณใดเปนลกษณะบคคล หลวงจารญ ฯ – จะแกตวบทเดมเสยเลกนอยโดยใชคาตอไปนจะไดหรอไม “ถาผกระทาผดคนใดไมวาจะเปนตวการหรอผสมรกตาม มเหตเปนสวนตวอนควรจะไดรบความยกเวนอาญากด ลดหยอนอาญากด หรอเพมอาญากด ใหยกเหตนนขนใชฉะเพาะตวผกระทาผดนนเปนคน ๆ ไป “ถาเหตทควรยกเวนอาญา หรอลดหยอนอาญาหรอเพมอาญานน เปนเหตในลกษณะคด ใหยกเหตนนขนใชแกผกระทาผด” พระยาอรรถการย ฯ – เปนเรองยกกฎหมายมาใช ไมใชยกเหตมาใช หลวงจารญ ฯ – เมอยกเหตมาใชไมไดกยกกฎหมายมาใชไมได ประธาน ฯ – ความสาคญอยทวรรค 2 วรรค 1 เปนไปในตวเอง เพราะเปนเหตเกยวกบบคคลใดกตองใชสาหรบบคคลนน เหตในลกษณะคดสาคญเพราะทาใหเขาใจวาจะตองใชแกบคคลทกคน พระยาเลขวณช ฯ – หลายคนสมคบกบสามลกทรพยภรรยา สามไมมผด คนอนทสมคบดวยจะเปนผดหรอไม ถาการนนไมเปนผดกไมเปนผด ผรายสมคบกนไปลกทรพยคนหนงมอาวธไปดวย ผทไมมอาวธกมโทษฐานลกทรพยโดยมอาวธดวย เพราะเหนเหตในลกษณะคด

DPU

95

พระยาอรรถกรม ฯ – ตวบทเดมเขาใจงายด ใชคาวา “ผกระทาผด” ไมไดระบวาผกระทาผดกคน พระยาอรรถการย ฯ – เขามงหมายถงคดเดยวกน จงควรขนตนวา “เมอมความผดเกดขนโดยมบคคลหลายคนเปนผกระทา ฯลฯ” หลวงประสาท ฯ – ควรใชคาวา “เมอมความผดเกดขนโดยมบคคลหลายคนเปนผกระทา จะเปนตวการหรอผสมรกตาม ถามเหตเปนสวนตวใหผกระทาผดคนใดคนหนงไดรบยกเวนหรอลดหยอนอาญาลงหรอตองรบอาญาหนกขน กใหยกเหตนนขนใชแกผนนเปนคน ๆ ไป “ถามเหตในลกษณะคดใหผกระทาไดรบยกเวนหรอลดหยอนอาญาลงหรอใหรบอาญาหนกขน กใหยกเหตนนขนใชแกผกระทาทก ๆ คนไป” พระยาอรรถกรม ฯ – รสกวา ตวบทอยางเกางายกวา หลวงประสาท ฯ – รางทขาพเจาแกเปนอยางไร พระยาอรรถการย ฯ – เหนวาความประสงคของกฎหมายนไมใชพดฉะเพาะเหต แตจะพดวากฎหมายนน ๆ จะใชแกบคคลใด ๆ บาง หลวงประสาท ฯ – กฎหมายนนตองมาจากเหต พระยาอรรถการย ฯ – ถาเปน “เหต” กไมตองเขยนเพราะเปนไปในตว หลวงประสาท ฯ – กฎหมายตองอาศยขอเทจจรง หลวงจารญ ฯ – ขาพเจาเหนแงแลว คอเหตนนเชนอยางการเปนสามภรยาไมไดฉะเพาะคนนนเอง พระยาอรรถการย ฯ – ทพดวา การใชบทบญญตแหงกฎหมายเปนไปในตวนนทจรงขาพเจาไดรางวาถาบทบญญตแหงกฎหมายไดบญญตเหตฉะเพาะสวนตวกใหใชแกบคคลนนเอง ถาเปนเหตในลกษณะคดจงใหใชแกบคคลทกคน ประธาน ฯ – ม.จ. สกล ฯ ไดทรงเสนอรางดงน พฤตการณใด ๆ เกยวกบตวบคคลของตวการหรอผสมรซงเปนเหตยกเวนหรอลดหรอเพมอาญา ใหยกเหตนนขนใชแกตวการหรอผสมรนนโดยฉะเพาะ “แตถาพฤตการณเปนเหตเกยวกบสภาพของความผด กใหเหตนนขนใชแกผกระทาผดใด ๆ ไมวาจะเปนตวการหรอผสมร” ม.จ. สกล ฯ – ถาจะพดสน ๆ กพดอยางนน พระยาอรรถกรม ฯ – ฉบบ….. ภาษาองกฤษมคาวา “ตวการและผสมร” แตฉะบบภาษาไทยไมไดแปล

DPU

96

ประธาน ฯ – คาวา “พฤตการณ” เปนคาทเราไมรบรอง พระยาอรรถการย ฯ – ถามงถงเหตกไมตองเขยนไวกได พระยาอรรถกรม ฯ – ถาไมเขยนไวจะสงสย เชนสามเปนหวหนาสมคบกนลกทรพยภรรยา หวหนาไมมผด ทาไมลกนองจงมผด ประธาน ฯ – ขอใหพจารณาวาจะเอารางของ ม.จ. สกล ฯ เปนรากฐานดหรอไม ขาพเจาเหนวารางของพระยาอรรถการย ฯ ด หลวงจารญ ฯ – ขาพเจาเหนวารางของพระยาอรรถการย ฯ ด เพราะชด ในการทไมไดมงไปในตวการหรอผสมร พระยาอรรถกรม ฯ – กฎหมายเกามคาวา “ตวการและผสมร” แตเราไมไดแปลเทานน นาย อาร. กยอง – กฎหมายสวสไมไดขยาดในการทจะระบคาวา “ตวการ ผสมร ผใชใหกระทาความผด” หลวงจารญ ฯ – กฎหมายสวสด เพราะบญญตฉะเพาะวรรคตนเทานน วรรคสองเปนเรองเขาใจอยแลว หลวงประสาท ฯ – ถาทงวรรคสองไดกด เพราะอะไรเปนเหตในลกษณะคดไมมบญญตไวในกฎหมาย พระยาอรรถการย ฯ – ถาวรรคสองไมตองเขยนเพราะเหนวาไมจาเปน ขาพเจาเหนวาวรรคหนงไมจาเปนมากกวา หลวงจารญ ฯ – ตองเขยนวรรคใดวรรคหนงไว หลวงประสาท ฯ – ตองเขยนใหเหนชองทาง หลวงจารญ ฯ – วรรคสองเปนหลกวา ใครรวมกนกระทาผดควรรบผดเทากน สวนวรรคหนงมไวเพอเปนขอยกเวน พระยาอรรถกรมฯ – อยางสมคบกนลกทรพย คนหนงหว อกคนหนงไมหว ศาลอาจปราณคนหวได ประธาน ฯ – วรรคแรกเอาตามรางของพระยาอรรถการย ฯ สวนวรรคสองใชคาวา “แตถาเหตทจะใหลดหยอนอาญาลงหรอไดรบอาญาหนกขนเปนเหตอยในสวนลกษณะคด กใหใชแกผเกยวของกบความผดนนดวยกนทกคน” หลวงจารญ ฯ – วรรคสองใชคาสน ๆ วา ตอเมอเปนเหตในลกษณะคด จงใหใชแกผกระทาผดทก ๆ คน

DPU

97

หลวงประสาท ฯ – คาวา “ลดหยอนอาญา” ควรแกเปน “ยกเวน หรอลดอาญาลงหรอตองรบอาญาหนกขน” และอยากใหใชคาวา “คนหนงคนใด” แทน พระยาอรรถการย ฯ – อาจมเหตสาหรบผกระทาหลายคน หลวงประสาท ฯ – คาเอกพจนกหมายถงพหพจน ประธาน ฯ – ควรใชคาวา “ตอเมอเปนเหตในลกษณะคด จงยกเหตนนขนใชแกผกระทาผดทกคนไป” พระยาอรรถการย ฯ – ไมใชยกเหตขนใช หมายถงใชกฎหมายตางหาก แตถาตอนหลงใหยกเหตขนใช ตอนแรกกตองยกเหตขนใชดวย ไมอยางนนกเปนหวมงกฎทายมงกร ม.จ. สกล ฯ – คาวา “เหตฉะเพาะตว” ดกวา “เหตสวนตว” ทประชมใหใชคาวา “เหตสวนตว” ประธาน ฯ – รางของ ม.จ. สกล ฯ ทประชมจะเหนอยางไร หลวงจารญ ฯ – ขอเสนอใหรางสายกลาง โดยใชคาดงน “เมอมความผดเกดขน โดยมบคคลหลายคนเปนผกระทาจะเปนตวการหรอผสมรกตาม ถามเหตฉะเพาะตวใหผกระทาผดคนใดไดรบความยกเวนหรอลดอาญาหรอรบอาญาหนกขน ตามบทบญญตแหงกฎหมายนนใหใชฉะเพาะผกระทานนเปนคน ๆ ไป ตอเมอเหตนนเปนเหตในลกษณะคดจงใหใชแกผกระทาทกคน” พระยาเลขวณช ฯ – ควรใชคาวา “เหตในสวนลกษณะคด” อยางประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา นายเดอน ฯ – ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอาจถกแก พระยาลดพล ฯ – รางของหลวงจารญ ฯ จะตองมคาวา “ในคดเดยวกน” ดวย พระยาอรรถการย ฯ – อยในคาวา “เมอมการกระทาผดเกดขน” แลว หลวงจารญ ฯ – ใชคาวา “ตวการและผสมร” กเขาใจได พระยาอรรถกรม ฯ – อยาใสคาวา “ในคดเดยวกน” จะดกวา หลวงประสาท ฯ – คาวา “บทบญญตแหงกฎหมายนน” คาทสอง จะใชคาวา “บทบญญตนน” เฉย ๆ จะไดหรอไม หลวงจารญ ฯ – เอาออกได และคาตอมา “ผกระทานนเปนคน ๆ ไป” ตองแกเปน “ผกระทาเปนคน ๆ ไป” ทประชมเหนชอบดวย รางมาตรา 68 เมอแกแลวจงมความดงน “เมอมความผดเกดขนโดยบคคลหลายคนเปนผกระทา จะเปนตวการหรอผสมรกตาม ถามเหตฉะเพาะตวใหผกระทาผดคนใดไดรบความยกเวนหรอลดอาญาหรอรบอาญาหนกขนตามบทบญญตแหงกฎหมาย ใหใช

DPU

98

บทบญญตนนฉะเพาะแกผกระทาเปนคน ๆ ไป ตอเมอเหตนนเปนเหตในลกษณะคด จงใหใชแกผกระทาทก ๆ คน”

ประวตผเขยน ชอ นายชานนท ศรสาตร

วนเดอนปเกด 27 ธนวาคม 2518

การศกษา ปรญญาตรนตศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบ 2) มหาวทยาลยศรปทม พ.ศ. 2540 ประกาศนยบตรทนายความ รนท 14 พ.ศ. 2541 ประกาศนยบตรเนตบณฑตไทย สมย 51 พ.ศ. 2542

ทนการศกษา ปรญญาตร ไดรบทนพระราชทานสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ปรญญาโท ไดรบทนการศกษาจากมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

การทางาน นตกร กองกฎหมาย สานกเลขานการ องคการสงเคราะหทหารผานศก

DPU