ศนยวจยปญหาสรา

สราชมชนสถานการณปญหาในสงคมไทย

สาวตร อษณางคกรชย วรานษฐ ล าไย

โรงงานผลตสรารายยอยเกดขนจ านวนมากในชมชน ตงแตป พ.ศ. 2544 เปนตนมา เนองจากนโยบายสนบสนนเศรษฐกจชมชน โรงงานผลตสราในชมชนครงหนงอยในภาคเหนอ ซงเปนภาคทมความชกการดมสราสงสดของประเทศ มาตรการทางกลไกราคา และภาษ เปนมาตรการทเพมตนทนใหแกผผลต การผลกภาระใหผบรโภคดวยการขนราคาสรากลนชมชน ไมไดสงผลใหคนในชมชนดมลดลง แตกลบกลายเปนชองโหวท าใหผผลตลกลอบจ าหนายสราแบบไมตดแสตมป หรอสรานอกระบบ อกทงมการแอบผลตสราเถอน การดมสราเปนสาเหตส าคญของการตายของประชากรโลก 2-3 ลานรายตอป สารหลกทท าใหเกดการตายนไดแก เอธานอลซงเปนสารหลกทมอยทงในสราในและนอกระบบภาษ สารอนๆ ในสรานอกระบบฯ กอาจเปนสาเหตของการตายทเปนผลมาจากการดมสรากได เชน เมธานอล สารฆาเชอ และสวผสมอนทชวยเรงปฏกรยาการหมกหรอเรงความแรงของแอลกอฮอล โรงงานทผลตสราในชมชนจะท าใหเกดน าเสยทมความสกปรกสงและในพนททมการจดการไมด จะสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของคนในชมชนเปนอยางสง ****ถงเวลาแลวทรฐจะตองทบทวนนโยบายการสนบสนนการผลตและจ าหนายสรากลนชมชน โดยการก าหนดใหคาธรรมเนยมใบอนญาตผลตสรากลนชมชนใหสงมากขนอยางมนยส าคญ****

• การผลตและจ าหนายสราชมชนอยางถกกฎหมายเกดขนเมอไรในประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2544 รฐบาลมนโยบายสงเสรมการผลตสราเสรขน เพอเปนการสนบสนนเศรษฐกจชมชนโดยมประกาศกระทรวงการคลง เรองวธการบรหารงานสรา พ.ศ. 2544 (ฉบบท 3) ตามมตคณะรฐมนตรวนท 12 พฤศจกายน 2544 สงเสรมใหมการผลตสราแชชนดสราผลไม สราแชพนเมอง และผลตภณฑจากผลตผลทางการเกษตรทมแรงแอลกอฮอลไมเกนสบหาดกร จงเปนการอนญาตใหผผลตรายยอยสามารถผลตและจ าหนายสราพนเมอง ทงประเภทสราแชและสรากลนไดอยางเสรมากขน นโยบายดงกลาวจงเปนการสงเสรมใหมโรงงานผลตสรารายยอยเกดขนจ านวนมากในชมชน1

ตอมามเหตการณชมนมประทวงปดถนนของเครอขายผผลตสราพนบานทวทกภาคของประเทศไทยโดยเฉพาะภาคเหนอและภาคอสาน ตองการกดดนใหรฐบาลออกกฎหมายเพอรองรบการผลตสราพนบานซงถอวาเปนสราเถอนในขณะนนใหถกฎหมาย โดยอางเหตผลเพอเสรทางการคาและเปนการเพมมลคาราคาขาวเหนยวซงเปนวตถดบหลกและมราคาถกในขณะนนใหมราคาสงขน รฐบาลในขณะนนจงไดน าเสนอรางพ.ร.บ.สงเสรมวสาหกจชมชน พ.ศ.... และวนท 21 มกราคม พ.ศ. 2546 คณะรฐมนตรไดมมตใหมการออกประกาศกระทรวงการคลงเรองวธการบรหารงานสรา พ.ศ. 2546 (ฉบบท 4) เหนชอบนโยบายสนบสนนเศรษฐกจชมชนของรฐบาล โดยสงเสรมการใชผลผลตทางการเกษตรท าสรากลนชมชนของประชาชนในทองถนทรวมกลมกนจดตงเปนองคกรทเหมาะสมและถกกฎหมาย เพอกระตนเศรษฐกจและอตสาหกรรมตอเนอง 2

ท าใหหนวยงานตางๆ ทเกยวของ โดยเฉพาะอยางยงกรมสรรพสามต ซงเปนหนวยงานทเกยวของโดยตรงในการจดเกบภาษ ออกใบอนญาตใหประกอบการ และตรวจปราบปรามผกระท าผด ตองเขาไปชวยสรางความเขมแขงใหกบเศรษฐกจในชมชน โดยการเขาไปใหความรแกประชาชนและผประกอบการเกยวกบการด าเนนงานผลตและจ าหนายสราชมชนอยางถกตอง และไดมประกาศกรมสรรพสามตเรองหลกเกณฑวธการและเงอนไขการอนญาตใหท าสรากลนชมชน พ.ศ. 2546

ท าใหมการผอนปรนกฎระเบยบตางๆ ในการขอใบอนญาตการผลตและการจ าหนายสราลง โดยผขออนญาตตองเปนสหกรณ กลมวสาหกจชมชน องคกรเกษตรกร นตบคคลและกลมเกษตรกรทมภมล าเนาอย

1 ประกาศกระทรวงการคลง: วธการบรหารงานสรา พ.ศ. 2544 ฉบบท 3, 2544 หนาท 1.

2 ประกาศกระทรวงการคลง: วธการบรหารงานสรา พ.ศ. 2546 ฉบบท 4, 2546 หนาท 1.

ในพนททสถานทท าสราตงอย นบตงแตนนมา สราทแอบผลตหรอสราเถอน กกลายมาเปนสราทผลตถกกฎหมาย

• คนไทยนยมดมสราชมชนหรอไม และมการผลตสราชมชนในประเทศไทยมากนอยเพยงไร

ในป พ.ศ. 2556 มโรงงานผลตสราในชมชนจ านวน 3,800 ราย โดยโรงงานผลตสราในชมชนครงหนงอยในภาคเหนอ ซงเปนภาคทมความชกการดมสราสงสดของประเทศถงรอยละ 39.4

3 และ

จงหวดทมความชกของนกดมผใหญสงสดไดแกพะเยา (สงถงรอยละ 54 ของประชากรวยผใหญของจงหวด) รองลงมาคอ จงหวดแพร (รอยละ 50.5) และจงหวดเชยงราย (รอยละ 49.3) โดยในจงหวดพะเยาพบวานกดมผใหญรอยละ 56.4 ดมเครองดมแอลกอฮอลนอกระบบภาษ (เชน สราเถอน สราพนเมอง สราชมชน หรอสราทผลตเองตามบานโดยไมไดเสยภาษ สราลกลอบน าเขา) รองลงมาคอ จงหวดนานซงมสดสวนการดมสรานอกระบบภาษรอยละ 54.6 และจงหวดแพร รอยละ 44.7 ดงนน จงหวดพะเยาจงเปนจงหวดทมผดมสราชมชนมากทสด โดยดมสราหลงจากเลกงานกบเพอนรวมงาน เพอนบาน หรอคนในครอบครว บางครงกดมเพอคลายปวดเมอยจากการท างาน บางพนทนยมดมสรากลนชมชนเพราะมราคาถกวาสราสหรอสราอนๆ4

โรงงานสรากลนในประเทศไทยแบงเปน 2 ประเภท คอ โรงงานสรากลนทขนทะเบยนกบกรมโรงงานอตสาหกรรม และโรงงานสรากลนชมชน มก าลงการผลตรวมปละประมาณ 370 ลานลตร ทปรมาณแอลกอฮอล 100 ดกร โรงงานสรากลนทง 2 ประเภท มขนตอนการผลตทคลายกน แตแตกตางกนทวตถดบและเครองจกรอปกรณทใชในกระบวนการผลต โดยวตถดบทส าคญในการผลตสรากลนคอ กากน าตาล จากการสนบสนนนโยบายของรฐบาลหนงต าบลหนงผลตภณฑ สงผลใหโรงงานสรากลนมตงกระจายในทกพนทของประเทศ ขอมลจากกรมสรรพสามต ป พ.ศ. 2552 จ านวนผไดรบอนญาตใหท าและขายสรากลนชมชน ตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง วธการบรหารงานสรา พ.ศ. 2546 (ฉบบท 4) ลงวนท 21 มกราคม 2546 ม 4,679 ราย และสราแช 572 ราย5

อยางไรกตาม ดวยเหตทางดานการผลตและการตลาดท าใหผผลตหลายโรงงานในหลายพนทหยดการผลต โดยในปจจบนมโรงงานผลตสราประมาณ 2,900 โรงงาน เปนโรงงานสรากลนชมชนประมาณ 220 โรงงาน (ขอมล ณ วนท 10

3 ศนยวจยปญหาสรา (ศวส.). รายงานสถานการณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลและผลกระทบในประเทศไทยป

2556. กรงเทพฯ: ศนยวจยปญหาสรา (ศวส.) ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2557. 4 ศนยวจยปญหาสรา (ศวส.). รายงานสถานการณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลรายจงหวด ป 2554. กรงเทพฯ:

ศนยวจยปญหาสรา (ศวส.) ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2555. 5 ขอมลจากกรมสรรพสามต ป 2553

กรกฎาคม 2558) เหตทโรงงานสรากลนลดลง เนองจากนายกรฐมนตรมขอสงการในคณะรฐมนตรวาสราพนเมองมผลกระทบหลายดาน ทงการบรโภคสรา การตงโรงงานทท าใหเกดน าเสยในชมชน จงสงใหหนวยงานทเกยวของชวยด าเนนการแกไข

ในป พ.ศ. 2557 กรมสรรพสามตเกบภาษจากเหลาเบยร ไดจ านวน 140,000 ลานบาท โดยครงหนงเปนภาษเหลา อกครงหนงเปนภาษเบยร สวนภาษจากสรากลนชมชน 1,800 ลานบาท คดเปนรอยละ 1.3

ของภาษสราทงหมด และขอมลการเกบภาษ ณ วนท 10 กรกฎาคม 2558 ของกรมสรรพสามต ภาษสราทงหมด 112,000 ลานบาท เปนภาษสรากลนชมชน 1,500 ลานบาท คดเปนรอยละ 1.3 ของภาษสราทเกบได

• “สราเถอน” ยงมหรอไม

เมอมการผลตสราอยางถกตอง ท าใหผผลตตองรบภาระตนทนทสงขนในเรองของภาษโรงกลนและอากรแสตมป ผผลตจะผลกภาระภาษเหลานไปสผบรโภคดวยการขนราคาสราทจ าหนาย ผบรโภคจงตองซอสนคาทมราคาแพงขนเมอเทยบกบสราทไมเสยภาษ (ทเรยกวา “สราเถอน”) การบรโภคสราโดยรวมจะลดลง จงเปนเหตใหมการลกลอบผลตและจ าหนายสราแบบไมเสยภาษและการลกลอบเคลอนยายสรากลนชมชนขามจงหวด โดยผดกฎหมายทงการไมตดอากรสรา และการไมขออนญาตเคลอนยาย สราเถอนจงมราคาขายปลกถก ท าใหเขาถงผบรโภคไดงายและมากขน จากขอมลของกรมสรรพสามต ป 2554 ระบวามการผลตสรากลนชมชนและสราแชชมชน รวม 49.4 ลานลตร หรอคดเปนรอยละ 1.85 ของเครองดมแอลกอฮอลทงหมด ซงขอมลดงกลาวรายงานไดเฉพาะสราทเสยภาษเทานน

แตจากการส ารวจสถานการณการผลตจ าหนาย และการดมสราในลกษณะทไมเสยภาษในพนทจงหวดพะเยา ในป พ.ศ. 2556 พบวาโรงกลนสราชมชนมากกวารอยละ 94 มการขายในรปแบบไมเสยภาษ (ไมตดอากรแสตมป) หรอลกลอบขายโดยบรรจแบบขวดพลาสตก หรอถงพลาสตก หรอแกลลอน (ราคาตงแต 10 – 50 บาทแลวแตขนาด) โดยเฉพาะในชวงงานส าคญเชน งานเลยงขนบานใหม งานแตงงาน งานศพ เปนตน มการจ าหนายในลกษณะปรมาณมาก เชน จ าหนายใสถงน าดมหรอแกลอนขนาด 20 ลตร ราคาประมาณ 800 บาท ซงมราคาถกกวาสรากลนชมชนทจ าหนายแบบมอากรแสตมป 2.8 เทา นอกนนยงรบสรากลนชมชนจากอกหมบานในต าบลเดยวกนมาขาย โดยการซอมาแบบไมมอากรแสตมป แลวแบงขายแบบไมตดอากรแสตมป ขอมลนชใหเหนวาปรมาณการผลตสราพนเมองในชมชนจงนาจะสงกวารายงานการเสยภาษอยมาก6

6 กนษฐา ไทยกลา 2556. ส ารวจสถานการณการผลตจ าหนาย และการดมสราในลกษณะทไมเสยภาษในพนทจงหวด

พะเยา. เชยงใหม: สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม.

จากการส ารวจการดมสราของครวเรอนยากจนในพนทจงหวดเชยงรายและพะเยา จ านวน 44 หมบานในป พ.ศ. 2555 พบวาในหมบานทอยตามแนวชายแดนมการลกลอบซอสรากลนจากประเทศลาวในราคาถงละ 500-600 บาท (ถงน าดมแบบขาวขนขนาด 30 ลตร) หรอขวดน าดมพลาสตกขนาด 500 มล. ราคาขวดละ 20 บาท เพอมาแบงขายในชมชนในราคาขวดละ 30 บาท เนองจากราคาสรากลนจากประเทศลาวถกกวาสราทกลนในชมชนเกอบเทาตว โดยการลกลอบขนเขามาทางเรอขามฟาก7

มาตรการทางกลไกราคา และภาษ เปนมาตรการทเพมตนทนใหแกผผลต การผลกภาระใหผบรโภคดวยการขนราคาสรากลนชมชน ไมไดสงผลใหคนในชมชนดมลดลง แตกลบกลายเปนชองโหวท าใหผผลตลกลอบจ าหนายสราแบบไมตดแสตมป หรอสรานอกระบบ อกทงมการแอบผลตสราเถอน

ขอมลจากการศกษาในตางประเทศกพบวาการดมสรานอกระบบภาษ (รวมถงสราหมกหรอกลนทผลตเองภายในบาน แอลกอฮอลทไมใชส าหรบดม (surrogate alcohol –เชน น ายาบวนปาก น าหอม น ายาเชดกระจก เปนตน) สราปลอดภาษทน าเขาจากชายแดน สราเถอนทลกลอบผลตไมเสยภาษ และสราทลกลอบน าเขา) มสดสวนสงถงรอยละ 28.7 ของการดมสราทวโลก โดยสดสวนดงกลาวจะแปรผนตามระดบรายไดของประเทศอยางชดเจน กลาวคอในประเทศรายไดนอย สดสวนของการดมสรานอกระบบภาษสงถงรอยละ 47.9 ประเทศรายไดปานกลางคอนขางต าเทากบรอยละ 38.9 ประเทศรายไดปานกลางคอนขางสงเทากบรอยละ 30.5 และในประเทศรายไดสงสดสวนการดมสรานอกระบบภาษจะต ามากเพยงรอยละ 11.2 ในกลมสรานอกระบบภาษดงกลาว สราหมกหรอกลนทผลตเองภายในบานจะเปนทนยมมากกวาสราทผลตจากโรงงานอตสาหกรรม โดยเฉพาะอยางยงในประเทศอนเดย และบางประเทศในทวปเอเซยและอฟรกา8

การดมสรานอกระบบภาษมผลกระทบตอสขภาพหรอไม

7 กนษฐา ไทยกลา 2556. การดมเครองดมทมแอลกอฮอลกบความยากจนของ

ครวเรอนในภาคเหนอตอนบน. เชยงใหม: สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ

มหาวทยาลยเชยงใหม.

8 Rehm, J., Kailasapillai, S., Larsen, E., Rehm, M. X., Samokhvalov, A. V.,

Shield, K. D., Roerecke, M., Lachenmeier, D. W., 2014. A systematic review

of the epidemiology of unrecorded alcohol consumption and the chemical

composition of unrecorded alcohol. Addiction 109: 880-893.

เปนททราบกนดอยแลววาการดมสราเปนสาเหตส าคญของการตายของประชากรโลก 2-3 ลานรายตอป ซงสารหลกทท าใหเกดการตายนไดแก เอธานอลซงเปนสารหลกทมอยท งในสราในและนอกระบบภาษ อยางไรกตาม สารอนๆ ในสรานอกระบบฯ กอาจเปนสาเหตของการตายทเปนผลมาจากการดมสรากได เชน เมธานอล ซงพบวาประมาณนอยกวารอยละ 0.1 ของการตายจากการดมสราทวโลก หรอประมาณเทากบการตาย 2740 รายทวโลก เกดจากเมธานอลปนเปอนในสรา8 ซงขอมลเหลานจะพบเหนไดจากรายงานกรณศกษาหรออบตการณทเกดขนในประเทศตางๆ เชน ในประเทศอนเดยและลเบย 9

เปนตน ดงนนจงกลาวไดวา การตายเนองจากการปนเปอนเมธานอลในสราเปนปญหาสาธารณสขทส าคญทสดจากการดมสรานอกระบบฯ

นอกจากเมธานอลแลว ในสรานอกระบบฯ ยงอาจจะมสารประกอบอนๆ ทเปนอนตรายตอสขภาพดงแสดงในตารางท 1 ตวอยางของสารเลานทเคยมรายงานในบางประเทศ เชน polyhexamethylene

guanidine (PHMG) ซงเปนสารฆาเชอ (disinfectant agent) ในสราทไมใชส าหรบดมในประเทศรสเซย 10

การบรโภคสารนเขาไปในรางกายจะท าใหเกดภาวะตบอกเสบแบบ cholestatic

hepatitis ซงมลกษณะพยาธสภาพทแตกตางจากตบอกเสบทเกดจากการดมสรา อยางไรกตามขอมลทแสดงถงการเปนพษของสารฆาเชอตอรางกายมนษยกยงไมคอยชดเจน เนองจากสารนมกเปนสารประกอบเชงซอนทประกอบดวยสารตางๆ หลายชนดรวมทงเอธานอลและ diethyl phthalate (DEP) ซงเปนตว denature แอลกอฮอลดวย8

นอกจากการปนเปอนของสารทมพษตอรางกายแลว อกเหตผลหนงทอาจจะอธบายความรนแรงของปญหาสขภาพจากการดมสรานอกระบบฯ ไดกคอ การทสราเหลานมกมราคาถกกวาสราในระบบภาษ ท าใหผดมจงดมในปรมาณทมากกวาการดมสราในระบบฯ โดยเฉพาะอยางยงในผดมหนกหรอผตดสรา และในคนทเศรษฐฐานะต า ซงขอเทจจรงนพบไดในประเทศอนเดย รสเซยและประเทศทเคยอยภายใตสหภาพโซเวยต8

ตารางท 1 สารประกอบในสรานอกระบบภาษทอาจสมพนธกบความเสยงทางสขภาพ11

9 Taleb, Z. B., Bahelah, R., 2014. Viewpoint: methanol poisoning outbreak in

Libya: a need for policy reforms. J Public Health Policy 35: 489-498. 10

Solodun, Y. V., Monakhova, Y. B., Kuballa, T., Samokhvalov, A. V., Rehm,

J., Lachenmeier, D. W., 2011. Unrecorded alcohol consumption in Russia: toxic

denaturants and disinfectants pose additional risks. Interdiscip Toxicol 4: 198-

205. 11

ตารางแปลและดดแปลงมาจาก Lachenmeier, D. W., Schoeberl, K., Kanteres, F.,

Kuballa, T., Sohnius, E. M., Rehm, J., 2011. Is contaminated unrecorded

alcohol a health problem in the European Union? A review of existing and

methodological outline for future studies. Addiction 106 Suppl 1: 20-30.

สารประกอบ หลกฐานทางวชาการสนบสนนการเปนปญหาสภาพของสารประกอบน

เอธานอล สรานอกระบบฯทพบในประเทศตางๆ หลายประเทศทวโลกมกมความเขมขนของเอธานอลสงกวาสราในระบบฯ

เมธานอล มรายงานการระบาดของสรานอกระบบฯทปนเปอนดวยเมธานอลจ านวนหลายรายงาน

แอลกอฮอลชนดแรง (เชน โพรพานอล และบวทานอล เปนตน)

ขอมลยงไมชดเจน การศกษาหนงพบวาสวนผสมของแอลกอฮอลชนดแรงในสรานอกระบบฯมสดสวนพอๆกบทพบในสรากลนในระบบฯ (เชนเหลาผลไม และเหลารม เปนตน)

อเซตาลดไฮด (Acetaldehyde)

ยงไมมขอมลจากการศกษาแบบปนระบบ พบสารดงกลาวในสรานอกระบบฯในประเทศกวเตมาลา หลกฐานวชาการตอความเสยงทางสขภาพยงไมชดเจน

เอธลคารบาเมต (Ethyl

carbamate)

ยงไมมขอมลจากการศกษาแบบปนระบบ พบสารดงกลาวในสรานอกระบบฯในประเทศฮงการ

โลหะ ยงไมมขอมลจากการศกษาแบบปนระบบ พบการปนเปอนของโลหะ เชน ตะกวในสราพนบาน (moonshine) ในประเทศสหรฐอเมรกา

Diethyl phthalate ยงไมมขอมลจากการศกษาแบบเปนระบบ พบการปนเปอนของ polyhexamethylene guanidine (PHMG) ซงเปนสารฆาเชอ (disinfectant agent) ในสราทไมใชส าหรบดมในประเทศรสเซย

สารอนทรยเพอแตงรสชาด มเพยงรายงานกรณศกษาเปนรายๆ ไป เชน การผสม coumarin ในแอลกอฮอลทไมใชส าหรบดมในประเทศลทธวเนย

• การผลตสราชมชนเปนปญหาอยางไร

ผผลตสราบางราย แอบเตมสารเคม สารหน และยาฆาแมลงลงในกระบวนการผลต เพอชวยเรงใหเกดแอลกอฮอลเรวขน จากการส ารวจสถานการณการผลตจ าหนาย และการดมสราในลกษณะทไมเสยภาษในบางจงหวดภาคเหนอตอนบนในป พ.ศ. 2556 โดยน าตวอยางสรากลนชมชนทงทมแสตมปและไมมแสตมป จ านวน 20 ตวอยางไปสงตรวจหาปรมาณเอทานอล เมทานอล และการปนเปอนยาฆาแมลง12

พบวาม 3 ตวอยางทตรวจพบการท างานของเอนไซมลดลงไปจากปกต และมเปอรเซนตการยบย งเอนไซมโคลนเอสเตอเรสสงเกนกวาคามาตรฐาน แสดงถงการปนเปอนสารเคมประเภทยาฆาแมลงในสราเหลาน6

ในการส ารวจเฝาระวงตอในจงหวดพะเยาในป พ.ศ. 2557 โดยใชเทคนคการวเคราะหการปนเปอนทละเอยดมากขน ผลการตรวจสารปนเปอนกลมทใชในยาฆาแมลงของสรากลนชมชนตวอยาง 25 โรงกลนสราชมชน พบวาสราเถอนทสมซอมาจาก 25 โรงกลนชมชนตรวจพบการปนเปอนยาฆาแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟตจากโรงงาน 12 แหง โดยแบงเปนโรงงานทมการผลตสราทมการปนเปอนของยาฆาแมลงประเภท พาราไธออน-เมทล (Parathion-methyl), คลอรไพรฟอส (Chlorpyrifos) และอพเอน (EPN) 6 แหง โดยเปนการปนเปอนสารคลอรไพรฟอส (Chlorpyrifos) อยางเดยว 5 แหง พบการปนเปอนของสารพาราไธออน-เมทล (Parathion-methyl), และอพเอน(EPN) 1 แหง แตไมพบการปนเปอนของยาฆาแมลงในกลมกลมคาบาเมต เมอแบงตามพนททสมตรวจ พบวาสรากลนชมชนทสมซอมาจากอ าเภอเชยงค า พบการปนเปอนรอยละ 50.0 รองมาคอ อ าเภอแมใจรอยละ 25.0

และอ าเภอเมองรอยละ 25.06

โรงงานสรากลนชมชนสวนมากจะตงอยภายในบรเวณบานพกอาศยของผประกอบการ ในเขตชมชนซงเปนบรเวณทมการท าสรากลนอยหลายครอบครว แตกมทตงอยหางออกมาจากตวชมชนเปนเอกเทศเลย การผลตสรากลนชมชนมแหลงก าเนดน าเสยอย 4 แหลงคอ 1) น าเสยจากกากสา 2) น าเสยจากการลางภาชนะหมก 3) น าเสยจากการลางขวด และ 4) น าเสยจากการลางวสดหมก (เฉพาะขาวเหนยวและขาวโพด)

การจดการกบน าเสยเหลานมกจะท าโดยการท าบอเกบกกไวดานหลงของโรงงานเพอรอเกษตรกรน ารถมาสบไปใชงานหรอใชรถสบสงปฏกลของเทศบาลมาสบไปทง การใชบอเกรอะ-บอซม การระบายออกสพนทเกษตรกรรม การเททงไปกบพนดน หรอการน าไปใชเปนอาหารสตวพวกสกรและโค ตามประเภทของ

12

ดวยการทดสอบเบองตน In house method based on Clarke’s analysis of drugs and

poisons. 4th Edition, London. 2011. โดยการตรวจการท างานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรส ซงเปนเอนไซมทถกยบย งไดดวยสารกลมออรกาโนฟอสฟอรสและคารบาเมต ท าใหสามารถตรวจหาสารเคมก าจดแมลงตกคางทเปนกลมทยบย งเอนไซมโคลนเอสเตอเรสได (ปรมาณสารเคมต าสดทจะยบย งการท างานของเอนไซม และสามารถตรวจพบไดเทากบ 30% ซงเปนปรมาณทท าใหรางกายเกดอาการเปนพษ (ไดแก คลนไส อาเจยน วงเวยน ปวดทอง ทองเดน

น าลายฟมปาก กลามเนอกระตก ชก หายใจล าบาก ตวเขยว หยดหายใจ อาจถงตายได) ซงถงแมจะเลกนอยแตกจดวาไมปลอดภย) (กรมวทยาศาสตรการแพทย, 2552)

น าเสยทเกดขน โดยน าเสยเหลานมความสกปรกสงและในพนททมการจดการไมด จะสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของคนในชมชนเปนอยางสง13

จากการส ารวจสราชมชนทกจงหวด ตงแตเดอนเมษายน 2558 นเปนตนมา ตามนโยบายเรงรดฯของ

นายกรฐมนตร กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม พบวา โรงงานผลตสรารอยละ 90

เปนสรากลนชมชน จงหวดทผลตสราชมชนมากทสดคอจงหวดแพร ซงมโรงงาน 147 แหง (เปนขอมล

การผลตสราชมชนทไดจากการส ารวจจนถงเดอนกรกฎาคม 2558 เทานน) จงหวดทมระบายน าทงมาก

ทสด คอจงหวดแพร สวนใหญโรงงานผลตสราชมชนใชระบบบ าบดน าเสยอยางงายคอใชบอเกรอะ บอซม

ซงมจ านวน 486 แหงทวประเทศ

บทบาทภาครฐในการด าเนนงานแกปญหาสรากลนชมชน

จากการประชมเชงปฏบตเพอพฒนาขอเสนอเชงนโยบายในการแกไขปญหาผลกระทบจากสรากลนชมชน

วนพฤหสบดท 15 กรกฎาคม 2558 มหลายหนวยงานไดด าเนนการแกไขปญหาผลกระทบจากสรากลน

ชมชน ดงน

ในแตละจงหวดไดมการด าเนนการตามนโยบายเรงรดของนายกรฐมนตร เรมตงแตเดอนมนาคม 2558 น

โดยการแตงตงคณะท างานระดบจงหวดมผวาราชการจงหวดเปนประธาน สรรพสามตจงหวดเปน

เลขานการ และทกหนวยงานทเกยวของเปนคณะท างาน เชนหนวยงานของ กรมการปกครอง

กระทรวงมหาดไทย ส านกงานต ารวจแหงชาต กระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม และกรมโรงงาน

อตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม เปนตน การด าเนนการดงกลาวประกอบดวย

1) ตรวจสอบการผลตสรา สถานทจ าหนาย ระยะเวลาการจ าหนาย ขอหามหรอเงอนไขการ

จ าหนายสราใหกบบคคลบางประเภทใหถกตองตามกฎหมายทเกยวของ

2) การใชอ านาจตามพ.ร.บ.สถานบรการ พ.ร.บ.ภาพยนตรและวดทศน รวมทงระเบยบกฎหมาย

ทเกยวของโดยสนธก าลงกบทหาร ต ารวจ และหนวยงานทรบผดชอบ เชนสรรพสามต สาธารณสขจงหวด

วฒนธรรมจงหวด

3) ถาพบวาผรบใบอนญาตหรอผประกอบการ กระท าผดกฎหมาย ใหด าเนนการทางกฎหมายอยาง

เฉยบขาด 13

จากการศกษาวจยหลกเกณฑและเงอนไขการพจารณาอนญาตโรงงานสรากลน ของศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

การด าเนนงานทผานมาประกอบดวย การลงพนทตรวจสอบโรงงานกลนสราทกโรงงาน การปด และพก

ใบอนญาต ตามระเบยบของแตละหนวยงานทเกยวของ การตรวจจะท าใน 3 ระยะ คอ 1) กอนขอ

ใบอนญาต 2) ระหวางการผลตสรา โดยการสมตรวจ และ 3) ในชวงของการจ าหนายจะมการน าสราไป

ตรวจวเคราะห ถาผลการวเคราะหไมผานเกณฑ สรานนจะถกใหน าออกจากตลาด เพอไปปรบปรงใหม และ

ใหน ามาตรวจอกครง ถายงไมผานเกณฑโรงงานนนจะถกถอนใบอนญาตผลตและจ าหนาย หนวยงานระดบ

จงหวดจะตรวจแบบเขมงวดจรงจง และมหนวยงานจากสวนกลางมาประเมนผลการปฏบตงานอกครงดวย

นอกจากนหนวยงานภาครฐทมการด าเนนงานทเกยวของกบการควบคมการผลตและจ าหนายสราชมชนยง

ประกอบดวย

ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มหนาทในการก าหนดมาตรฐานผลตภณฑ และใหการ

รบรองคณภาพผลตภณฑ ซงในปจจบนม 2 ระดบ คอ

1. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม หรอ มอก. จะใช สญญลกษณ

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ม 3 มาตรฐาน คอ

1. มอก. 2088-2544 สรากลน

2. มอก. 2089-2544 ไวน (ปจจบนมเพยง 2 รายทไดรบการรบรองมาตรฐานน)

3. มอก. 2090-2544 เบยร

ทง 3 มาตรฐาน เปนมาตรฐานทวไป

2. มาตรฐานผลตภณฑชมชน หรอ มผช. จะใชสญญลกษณ

ผลตภณฑชมชน ม 6 มาตรฐาน คอ

1. มผช. 2/2546 ไวนผลไม (40 ราย)

2. มผช. 3/2546 สาโท (7 ราย)

3. มผช. 31/2546 ไวนสมนไพร (12 ราย)

4. มผช. 32/2546 สรากลนชมชน (46 ราย)

5. มผช. 33/2546 อ (2 ราย)

6. มผช. 34/2546 เมรย (2 ราย)

มาตรฐานผลตภณฑชมชนน เปนมาตรฐานสมครใจ

ในการยนขออนญาตแสดงเครองหมายมาตรฐานกบผลตภณฑอตสาหกรรม ส านกงานมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรมจะด าเนนการ 2 ลกษณะกอนทจะออกใบรบรองมาตรฐานฯ คอ

1. ตรวจสถานทผลต เพอการควบคมคณภาพผลตภณฑ (ISO 9000)

2. เกบตวอยางตรวจสอบ เพอดคณภาพของผลตภณฑวาเปนไปตามท มอก.ก าหนดหรอไม (เชน

แรงแอลกอฮอล เมทลแอลกอฮอล ซลเฟอรไดออกไซด เฟอรโรไซยาไนด เหลกทองแดง ตะกว สารหน ฟเซ

ลออยล เฟอรฟวรล เอสเทอร แอลดไฮด เอทลคารบาเนต กรดเบนโซอกหรอเกลอของกรดเบนโซอก กรด

ซอรบกหรอเกลอของกรดซอรบก) โดยหนวยงานของส านกมาตรฐานฯจะเปนผตรวจตวอยางเหลานเอง

ทงหมด

ในการขอรบใบรบรองแสดงเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑชมชน โรงงานผลตสราชมชนตองมา

ขอรบใบอนญาตตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตสรา พ.ศ.2493 โดยใบอนญาตตองมอายอยในชวง

ระยะเวลาทมายนขอการรบรอง พรอมรายงานผลการทดสอบของกรมสรรพสามต (เชน แรงแอลกอฮอล

เมทลแอลกอฮอล ซลเฟอรไดออกไซด เฟอรโรไซยาไนด เหลกทองแดง ตะกว สารหน ฟเซลออยล เฟอร

ฟวรล เอสเทอร แอลดไฮด เอทลคารบาเนต กรดเบนโซอกหรอเกลอของกรดเบนโซอก กรดซอรบกหรอ

เกลอของกรดซอรบก) และส านกงานมาตรฐานฯจะท าการตรวจสอบเพมเตมในรายการ เกยวกบ

คณลกษณะทางกายภาพ : การทดสอบทางประสาทสมผส ความใส/ขน ส กลน รสชาต คณภาพ

โดยรวม (เปนการใหคะแนน จากผทดสอบ 10 คน ซงเนนคณภาพผลตภณฑ) ตรวจสงแปลกปลอม

ภาชนะบรรจ และปรมาตรสทธ

สถานทผลต : ถกสขลกษณะในการผลตอาหาร

กรมโรงงานอตสาหกรรม มหนาทก ากบดแลดานการผลต ดานสงแวดลอม และความปลอดภยเปน

หลก ซงการทสถานทผลตสราชมชนจะจดเปนโรงงานไดนน สถานทนนตองใชเครองจกรตงแต 5 แรงมา

ขนไป หรอใชคนงานตงแต 7 คนขนไป ท าการ ผลต ประกอบ บรรจ ซอม ซอมบ ารง ทดสอบ ปรบปรง

แปรสภาพ ล าเลยง เกบรกษาหรอท าลาย สงใด ๆ ตามประเภทหรอชนดกจการ

ส าหรบโรงงานผลตสราทงสรากลน และสราแช ทกรมโรงงานอตสาหกรรมตองดแล ตามประกาศ

กระทรวงแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก โรงงานประเภทท 1 และ 2 คอไมมมลภาวะ และมมลภาวะนอย

มาก และประเภทท 3 คอมมลภาวะ ซงรวมถงน าเสย โดยโรงงานสราแชสรางมลพษนอยกวาโรงงานสรา

กลน

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรและสงแวดลอม มหนาทตามพ.ร.บ.สงเสรมและรกษา

คณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 อยางไรกตาม กระทรวงฯ ไมมอ านาจหนาทในการบงคบใช

กฎหมายในเรองสราชมชน มเพยงการใหค าแนะน าแกผผลต โดยโรงงานตองมการวดคณภาพน าทปลอย

ออกมา การจดการน ากากไปใชประโยชน และในระยะตอไปกรมควบคมมลพษมแผนทจะด าเนนการหา

พนทน ารอง ใหความร ท าเปนศนยเรยนรเพอไมใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม

คณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข มหนาทก ากบดแลการผลตอาหารและยา

ปจจบนด าเนนการตามพ.ร.บ.สรา โดยการตรวจตดตามฉลากค าเตอนเปนหลก

ส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล ท างานตามพ.ร.บ. ควบคมเครองดม

แอลกอฮอล พ.ศ. 2551 เชน การควบคมการโฆษณา สถานทหามจ าหนาย หามดม หามขายใหเยาวชน

ฉลากค าเตอน รวมทงการหามจ าหนายในระยะ 300 เมตรสถานศกษา ซงก าลงจะออกเปนประกาศส านก

นายกรฐมนตร เปนตน

กรมวทยาศาสตรการแพทย มหนาท 4 ภารกจคอ ภารกจท 1 ดแลเรองความปลอดภยของคน

ในชวงทเรมมการผลตสนคา OTOP กรมวทยฯ ไดรบมอบหมายใหชวยสรรพสามตตรวจสราชมชน แต

ตอนนภาระงานดานนนอยลงแลว ภารกจท 2 เรองการผลตสราชมชน โดยการตรวจการผสมยาหรอสารพษ

ลงไป ตามความเชอของชมชน ภารกจท 3 ดแลเครองตรวจวดระดบแอลกอฮอลในลมหายใจ และการตรวจ

แอลกอฮอลในเลอดคน และภารกจท 4 ดแลหองปฎการตรวจพสจน และรบรองตามมาตรฐานสากล

บทบาทภาคประชาชนในการด าเนนงานแกปญหาสรากลนชมชน

• “พะเยาโมเดล”

ในการเฝาระวงสถานการณการจ าหนาย ผลตสรากลนชมชน และสราปนเปอนในลกษณะทไมเสยภาษ ในพนท 10 ต าบลของ 4 อ าเภอของจงหวดพะเยา ซงไดแก 1) ต าบลน าแวนและฝายกวาง อ าเภอเชยงค า 2)

ต าบลเชยงมวนและสระ อ าเภอเชยงมวน 3) ต าบลเจรญราษฎร ปาแฝก แมสก อ าเภอแมใจ และ 4) ต าบลแมกา แมนาเรอและแมปม อ าเภอเมอง ในป 2557

14 พบวา ทกต าบลมโรงกลนสราชมชน ความแรงของ

สราทกลนไดคอ 35 และ 40 ดกร ในป 2557 จ านวนโรงกลนสราชมชนทมการขอตอใบอนญาตในการกลนสรามเพยง 57 แหง ซงลดลงจากป 2556 ทมการขออนญาตถง 63 แหง15

เหตผลสวนหนงทโรงงานไมตอใบอนญาตเนองจากเจาของโรงงานไดเปลยนจากการเปนผผลตมาเปนพอคาคนกลาง ดวยการน าสราเถอนจากตางพนทเขามาจ าหนายตอทงในพนทและลกลอบสงไปขายยงจงหวดใกลเคยง โรงงานบาง

14

กนษฐา ไทยกลา 2557. เฝาระวงสถานการณการผลตจ าหนาย และการดมสราพนทจงหวดพะเยา. เชยงใหม:

สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม. 15

ขอมลจากส านกงานสรรพสามตจงหวดพะเยาป 2557

แหงแบกรบตนทนคาอากรแสตมปทปรบสงขนไมไหวจงไมตอใบอนญาต นอกจากนผประกอบโรงกลนมอายมากและมโรคประจ าตวประกอบกบลกหลานไมสานตอธรกจจ าเปนตองหยดกจการ การจ าหนายสรากลนชมชนแบงไดเปน 2 รปแบบ คอ 1) การจ าหนายทงทมการตดอากรแสตมปและไมมการตดอากรแสตมป ซงเปนรปแบบทนยมกนมาก และ 2. การจ าหนายแบบไมมการตดอากรแสตมป หรอ เหลาเถอนเพยงอยางเดยว14

จากการเผยแพรรายงานสถานการณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลรายจงหวด พ.ศ. 25543 ทระบวา

จงหวดพะเยาเปนจงหวดทมประชากรดมสรามากทสดเปนอนดบหนงของประเทศ เปนเหตใหเกดการสรางกระแสความตนตวในพะเยาอยางมาก ประกอบกบในป 2557 มการจดเวทประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาแผนยทธศาสตรและควบคมเครองดมแอลกอฮอลของจงหวดภาคเหนอตอนบนหกจงหวด ท าใหทกภาคสวนของหนวยงานภาครฐมบทบาทส าคญในการขบเคลอนการด าเนนกจกรรมลดการดมสราในพนท โดยใชมาตรการ “พะเยาโมเดล” มการตงศนยปฏบตการแกไขปญหาเครองดมแอลกอฮอล จ.พะเยา ซงไดด าเนนการ ดงน

1. การใหความร ใหค าแนะน าในการลด ละ เลก สรา โดยเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ใหความรเรองผลกระทบของแอลกอฮอล และกฎหมายทเกยวของ แลกเปลยนขอมลและหาทางออกรวมกน

2. การใชมาตรการชมชนทใหคนในชมชนมสวนรวมในการปองปราม เชน การใชมาตรการของประชาคมหมบาน คอตองมหนงสอรบรองการประชมจากหมบานกอน จงจะสามารถตงโรงกลนสราชมชนได และสานตอกจกรรมการรณรงคตางๆ ทมอยเดม เชน งดเหลาเขาพรรษา งดเหลาในงานศพ ใหมความตอเนองและเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม รวมทงการผลกดนใหเกดมาตรการในชมชนเพอท าใหสถานทราชการ สถานศกษาและวดปลอดเหลาอยางแทจรง และมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง

โดยมเปาหมายลดระดบการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของประชาชนจงหวดพะเยา โดย 1) การสรางคานยม ใหม 2) การขบเคลอนนโยบายสาธารณะ 3) มการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง

ผลจากการด าเนนงานตามมาตรการดงกลาวท าใหเกดการเปลยนแปลงทส าคญในพนททมการด าเนนกจกรรม ซงแตกตางไปจากพนททไมมกจกรรมและรณรงค ในดานตางๆ ไดแก

• มการท างานเปนทม ชมชนตนตวในการแกไขปญหา เกดมาตรการทางสงคมโดยชมชน (กฎหมายชาวบาน)

• มผน าตนแบบเลกเหลา มบคคลตนแบบเลกเหลา

• มการปฏบตตามมาตรการหรอขอกฎหมายตางๆ อยางเขมขนและเขมงวดมากขน เชนการหามจ าหนายสราแกผมอายต ากวา 18 ป การหามจ าหนายสราในเวลาทหามตามกฎหมาย การบงคบใหผจ าหนายสรากลนชมชนตองตดอากรแสตมป และการหามดมสราในวดสถานศกษาและสถานทราชการอยางเดดขาด (ซงแตเดมมการปฏบตอยแลวแตกมการปลอยปะละเลยบางในบางกรณเทศกาลงานส าคญ) มการน าบทเรยนทไดจากประชาชนตงแตชวงป 2556 ไปใชอยางถกจดและรวดเรว ดงเหนไดจากมาตรการงานศพปลอดเหลา/งดเหลางานศพทน าไปปฏบตอยางจรงจง (อกครง) มการท าบนทกความรวมมอไวเปนลายลกษณอกษร (MOU) ซงนบไดวาเปนจดแขงส าคญอกขอหนงในการน าไปปฏบตในระดบชมชน และเนนการท างานเชงรกทรวดเรว ซงเหนไดจากการประสานและด าเนนการอยางรวดเรวจากหลายภาคสวนในโครงการพเศษทเพมเตมเขามา เชนกรณการบ าบดฟนฟผตดสราเรอรง: ต าบลแมปม อ าเภอเมอง เปนตน14

• จ านวนโรงกลนสราชมชนในจงหวดพะเยาลดลง จากป 2547 ม 270 โรง ป 2556 ม 235 โรง ป 2557 ม 221 โรง แบงเปนสรากลนชมชน 217 แหง สราแช 4 แหง ป 2558 ม 200 โรง และเสยงสะทอนจากประชาชนทง 9 อ าเภอตองการใหยบโรงกลนสราชมชน

จากผลการจบกมผกระท าผดตามพ.ร.บ.สรา ในจงหวดพะเยา ในรอบ 3 เดอน (เมษายน-มถนายน

2558) ของสถานต ารวจภธรเมองพะเยา รายงานวามคดตาม พ.ร.บ. สรา 106 ราย เสยคาปรบ

225,100 บาท โรงกลนสราชมชนทง 9 อ าเภอ มจ านวน 232 โรง ประชาชนสามารถเขาถงโรงงาน

กลนสราไดงายเนองจากการทท าใหสราเถอนถกกฎหมาย

สรปสถานการณปญหาทเกยวของกบการผลตและจ าหนายสราชมชน

1. การผลตแบบปนเปอนสารอนตรายตางๆ กอใหเกดปญหาอนตรายตอสขภาพทเกดจากสารอนตรายเหลานนเพมเตมขนไปจากอนตรายจากเอธลแอลกอฮอลทผบรโภคสราไดรบจากการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลทกชนดอยแลว

2. อนตรายจากเอธลแอลกอฮอลทผบรโภคจะไดรบมากยงขน จากกรณทสราชมชนจ าหนายแบบหลกเลยงภาษ ดวยเหตวาจะท าใหผบรโภคสามารถดมเอธลแอลกอฮอลในปรมาณทมากเนองจากสามารถซอไดในราคาถกเพราะไมตองเสยภาษ

ขอเสนอเชงนโยบายในการจดการกบปญหาสราชมชน

จากการทบทวนองคความรจากตางประเทศถงแนวทางการแกไขปญหาสรานอกระบบภาษ (สราเถอน)

และ สราปนเปอน และ จากการวเคราะหสถานการณการผลตและจ าหนายสราชมชน และ การปนเปอนของสราชมชน ดงทไดบรรยายขางตน และขอเสนอแนะทไดจากการประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาแนวทางการแกไขปญหาสราชมชนทเปนขอเสนอเชงนโยบายมดงตอไปน

1. เพมความเขมงวดจรงจงในการตรวจจบการผลตและจ าหนายสราชมชนทหลกเลยงการเสยภาษ (ไมตดอากรแสตมป) โดยเจาหนาทกรมสรรพสามต, ส านกงานต ารวจแหงชาต และ กระทรวงมหาดไทย, มาตรการตรวจประเมนภาษและเกบภาษยอนหลงอยางจรงจงจะสามารถปองปรามการหลกเลยงภาษได

2. เพมความเขมงวดจรงจงในการตรวจสอบความปลอดภยของกระบวนการผลตสราชมชน ไมใหมการปนเปอนสารใดๆ ทงทเจตนาและไมเจตนา โดยเจาหนาทกรมสรรพสามต

3. มการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง ลงโทษการกระท าผดซ า บงคบใชแบบบรณาการ การคาดโทษผน าชมชน (ผใหญบาน)

4. กรมสรรพสามตและกระทรวงมหาดไทยสนบสนนใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการกบปญหาทเกยวของกบการผลตและจ าหนายสราชมชน เชน การก าหนดใหชมชนมสวนรวมในการออกใบอนญาตหรอตอใบอนญาตการผลตและจ าหนายสราชมชน มการท าประชาพจารณกอนการออกใบอนญาต

5. มกรอบก าหนดมาตรฐานการเปดโรงกลนทชดเจน สถานทตง สภาพแวดลอม ฯลฯ และมการตรวจสอบบงคบใชอยางจรงจง

6. เพมตนทนการผลตตางๆ ทเกยวของกบการผลตสรากลนชมชน เชน การเกบภาษวตถดบทใชในการผลตใหสง ตลอดจนกระบวนการผลตทไมไดมาตรฐาน (ขาดความร ความเขาใจ การตรวจสอบ บงคบใช)

7. กรมสรรพสามต, กระทรวงการคลง รวมกบมหาวทยาลย จดใหมการสมตรวจการผลตและจ าหนายสราชมชนอยางเปนระบบ ทงในมตการผลตและจ าหนายสราชมชนโดยการเหลกเลยงภาษ และการผลตแบบปนเปอน โดยน าขอมลทไดมาสงมอบใหเจาหนาทของรฐด าเนนการลงโทษตามทก าหนดไวตอไป และ น าขอมลทไดเผยแพรตอสาธารณะเพอกระตนใหเกดมาตรการทางสงคมตอผกระท าผดตอไป

8. รฐอาจถงเวลาทบทวนนโยบายการสนบสนนการผลตและจ าหนายสรากลนชมชน โดยการก าหนดใหคาธรรมเนยมใบอนญาตผลตสรากลนชมชนใหสงมากขนอยางมนยส าคญ หรอไมออกใบอนญาตใหใหม ดวยวาโรงงานผลตสรากลนชมชน คอ แหลงจ าหนายสราเถอน และขอมลเชงประจกษบงชวาภมภาคทมจ านวนจงหวดทมการผลตและจ าหนายสราชมชนมากเปนภมภาคทมจ านวนจงหวดทมสดสวนการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของประชาชนในระดบทสงในจ านวนทมากกวา

9. รวบรวมขอมลเผยแพรใหผผลตผจ าหนายทราบถงระเบยบ และกฎเกณฑตางๆ ทเกยวของ