โดย พระจลนายก (สชาต อภชาโต)

วดญาณสงวรารามวรมหาวหาร

ในพระบรมราชปถมภ

อาเภอบางละมง จงหวดชลบร

พมพแจกเปนธรรมทาน

www.kammatthana.com

กาลงใจ ๑๖

กาลงใจ ๒๘ (จลธรรมนาใจ ๗)

1

ทานทมความประสงคจะพมพหนงสอเลมนแจกเปนธรรมทาน

ทานสามารถพมพไดโดยไมตองขออนญาตแตอยางใด

โดยใหถอตามหลกธรรมทแสดงไววา การใหธรรมะ ชนะการใหท งปวง

2

สารบญ

กณฑท หนา

๒๗๔ สมถะ วปสสนา 3

๒๗๕ พอแมครจารย 38

๒๗๖ กนเพออย 67

3

กณฑท ๒๗๔

สมถะ วปสสนา ๒๖ พฤศจกายน ๒๕๔๙

เวลาฟงธรรมใหต งจตอยเฉพาะหนา ไมตองสงจตไปหาผแสดง ใหต งรบเหมอนกบ

ผรกษาประต ใหอยแถวหนาประตรอรบลกฟตบอล อยาวงออกไปไลจบลกฟตบอล

ไมเชนนนจะถกยงเสยประตไดงาย เพราะไมไดเฝาอยตรงหนาประต ฉนใดเวลาฟงธรรม

กตองต งจตไวทใจ เพราะเปนจดทรบความรตางๆ เสยงทมาสมผสกบหกตองเขามาทใจ

เวลาฟงธรรมกฟงได ๒ ลกษณะคอ ๑. ฟงใหเกดปญญา ๒. ฟงใหเกดความสงบ การ

ฟงเพอใหเกดความสงบกคอใหจตเกาะตดอยกบเสยงธรรม เกาะตดอยกบกระแสธรรม

ทผานเขามาทางห จะเขาใจบางไมเขาใจบางกฟงไป ใหเกาะตดอยกบเสยง เพอไมใหจต

ไปคดถงเรองราวตางๆ เหมอนกบการบรกรรมพทโธๆ แตการฟงธรรมจะสบายกวา ไม

ตองบรกรรมใหเหนอย เพยงอาศยเสยงธรรมะเปนตวผกใจไว อยาปลอยใหใจไปคด

เรองอนกแลวกน ฟงไปเรอยๆ ถาเกาะตดอยกบกระแสธรรมไดอยางตอเนอง จตกจะ

คอยๆสงบตวลงจนเปนสมถะเปนสมาธไป ถาฟงใหเกดปญญา กตองพจารณาตามธรรม

ทแสดงดวยเหตดวยผล วาเปนอยางน เพราะอยางน กพจารณาตามไป พอเขาใจกจะ

รองออ เขาใจแลวรแลว วาจะตองตดอยางไรปลอยอยางไร นกปฏบตสวนใหญจะไม

คอยเขาใจเรองปญญากน คดวาสมถะกบวปสสนาเปนเรองเดยวกน คดวาใหกาหนดร

เฉยๆ ซงเปนการเจรญสตเทานนเอง คอใหมสตสมปชญญะรอยกบสงตางๆทมาสมผส

ผานทางตาหจมกลนกายเขามาสใจ ใหมสตรบรอยในอรยาบถ ๔ เดนกด ยนกด นงกด

นอนกด ทาอะไรกด ใหมสตตามรอยเสมอๆ แตนเปนเพยงการสรางสตเรยกวาสตปฏ

ฐาน ซงเปนปจจยสาคญในการทาจตใหสงบ ใหเปนสมถะ เปนสมาธ เปนบาทเปนฐาน

ของการเจรญปญญา เพอใหรแจงเหนจรง ทเรยกวาวปสสนา

4

การภาวนาจงแยกออกเปน ๒ ภาค ๒ เวลา คอ ๑. สมถะ ๒. วปสสนา เวลาเจรญสมถ

ภาวนาเพอความสงบกไมตองพจารณา ภาวนาเพอใหจตนงไมใหคดเรองอะไรท งสน

นอกจากมนสยชอบคด หยดคดไมได กตองบงคบใหคดไปทางปญญา เพอเปนแนวแหง

ปญญาอบรมสมาธ คดดวยเหตดวยผลเพอกลอมจตใจใหเขาสความสงบ ใหเปนสมาธ

แตถาไมชอบคดกบงคบจตใหอยกบพทโธๆ หรออยกบลมหายใจเขาออก กกาหนดรไป

จนจตสงบตวลงรวมเปนเอกคคตารมณ ตงม นอยในความสงบ ตอนนนการบรกรรม

หรอการกาหนดดลมหายใจกหยดไปโดยปรยาย เพราะไดถงจดหมายปลายทางท

ตองการแลว การดลมหายใจเขาออกหรอการบรกรรมเปนเพยงทางเดนเทานน เปนตว

พาไปสจดหมายปลายทาง เหมอนกบรถยนตทน งมาเพอใหมาถงสถานทน พอมาถงกลง

จากรถแลวกขนมานงอยทศาลาน รถยนตกจอดทงไว ฉนใดการภาวนาเมอจตรวมลงเขา

สความสงบจนนงเฉยแลว การบรกรรมพทโธๆ กจะหยดไปโดยปรยาย การกาหนดดลม

หายใจเขาออกกจะหยดไปโดยปรยาย อยางนเรยกวาเปนการบาเพญเพอความสงบ

ขณะทจตรวมอยนน จะนานหรอไมนาน กปลอยใหเปนไปตามธรรมชาต อยาไปดงอยา

ไปถอนจตออกมา เหมอนกบการทอดสมอเรอ พอสมอตดดนแลว เรากไมถอนมนขนมา

ถาถอนเรอกจะไมจอดนง

จตทรวมอยในความสงบกเชนเดยวกน ควรปลอยใหนงจนกวาจะถอนออกมาเอง เพราะ

นคอเปาหมายของการทาสมถภาวนา ทาเพอใหจตนงสงบ จะสงบนงไดนานเทาไหรยงด

เพราะจะเสรมสรางกาลงใหกบจตไวตอสกบกเลสตณหาตางๆ ยงสงบนงไดนานเทาไหร

กจะมกาลงตอสกบกเลสตณหาไดมากขนตามลาดบ ในเบองตนจงตองสรางฐานของ

สมาธคอความสงบใหมใหมาก แตกไมไดหมายความวาจะตองทาแตสมถภาวนาเพยง

อยางเดยว กยงสามารถเจรญวปสสนาไปไดดวย สลบกนไป เมอออกจากสมาธความ

สงบแลว ถาปฏบตอยางตอเนอง ไมมภารกจการงานอยางอนหรอมกตาม กควรเจรญ

ปญญาตอ ดวยการพจารณาอนจจงทกขงอนตตาในสงขารรางกาย เชนเปนพระกตอง

ออกไปบณฑบาต กสามารถเจรญธรรมข นวปสสนาได ดวยการพจารณารางกายใน

ขณะททากจกรรมตางๆ พจารณาดอาการ ๓๒ ของรางกายไปกได พจารณาดความแก

ความเจบความตายวาเปนเรองธรรมดา กพจารณาไปไดเรอยๆอยางนถงจะเรยกวา

5

วปสสนา ถาตามรนามรปรวาเกดขนแลวกดบ แตไมควบคม ไมดบมน กจะไมทนการณ

เชนเวลาเกดกเลสขนมา แลวดเฉยๆ รอใหมนดบเอง แตมนไมดบ เชนเวลาโกรธกจะ

โกรธไปเรอยๆ เกลยดกเกลยดไปเรอยๆจนวนตาย ถาจะใหมนดบกตองใชปญญาใช

วปสสนาเขาไปดบมน

เชนใชความเมตตา เวลาโกรธกตองเหนวาความโกรธนเปนเหมอนไฟเผาจตใจ คนทถก

โกรธไมรเรองหรอก เขาสบาย แตคนทโกรธจะตายเอา เพราะความรมรอนของจตใจ กน

ไมไดนอนไมหลบ อาฆาตพยาบาท กเพราะความโกรธกาลงเผาผลาญใจ กาลงสราง

ความทกขใหกบใจ จงตองพจารณาใหเหนโทษของความโกรธ พอเหนปบกจะดบความ

โกรธได เอะเรากาลงบา ไปโกรธเขาทาไม โกรธแลวเหมอนเอาคอนมาทบศรษะเรา ไม

เกดประโยชนอะไร นคอวปสสนา ตองพจารณาดบมนใหได ไมใชรอใหมนดบเอง

พจารณาดนามรปวา มนเกดแลวเดยวมนดบ เกดแลวเดยวมนดบ แลวถาเกดมนไมดบ

จะทาอยางไร บางสงบางอยางเราดบมนไดถารเหตวาเกดจากอะไร เชนความทกขใจนม

เหตทาใหมนเกดขนมา เหตของความทกขใจกคอตณหา ททานแสดงไวในอรยสจ ๔ ม

กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ตณหาท ง ๓ นเกดจากอะไร กเกดจากความหลง เหน

อะไรแลวกอยากได แตไมรวาสงทอยากไดนนเปนความทกข คดวาเปนความสข

เหมอนกบคดวางพษเปนปลาไหล เพราะมรปรางเหมอนกน ปลาไหลกบงพษ ถาดไมเปน

กจะคดวางพษเปนปลาไหลไป กอยากจะจบมากน โดยไมรจกวธจบทถกตอง กจะถกง

กดตายได ฉนใดความทกขทเกดขนในใจ ทเกดจากตณหาท ง ๓ ทมโมหะความหลงม

อวชชาความไมรเปนผผลกดน ทาใหไมเหนวาสงทอยากไดอยากสมผสนนเปนโทษ ก

เปนเชนเดยวกน

เหมอนกบยาเสพตด ถาไมรกคดวาเปนสงทวเศษ เสพแลวทาใหขนสวรรค แตไมคดถง

เวลาทไมไดเสพ วาจะทกขทรมานขนาดไหน จงตองพจารณาสอนใจใหรวา ทกสงทก

อยางในโลกนลวนเปนอนจจงทกขงอนตตาท งนน สพเพสงขาราอนจจา สพเพสงขารา

ทกขา สพเพธมมาอนตตา นคอวปสสนา ตองเหนอนจจงทกขงอนตตาในสงตางๆ ท

อยากไดอยากสมผสอยากมไวเปนสมบต ถาดเฉยๆรเฉยๆกจะไมสามารถดบความอยาก

6

ได เมอดบความอยากไมได กดบความทกขไมได จงตองสอนใจใหเกดปญญา ใหเหนวา

ทกสงในโลกนทอยากจะไดกน อยากจะมกน อยากจะเสพ อยากจะสมผสกนนน ลวน

เปนทกขท งนน สพเพสงขาราทกขา เพราะเปนอนจจา เปนของไมเทยง เวลาไดอะไรมา

ใหมๆ กดอกดใจ แลวอกสกพกหนงกเบอ ของยงไมทนเปลยนไปเลย แตอารมณเรา

เปลยนไปกอนแลว ถาเราไมเปลยนตอไปมนกเปลยน จากของใหมเปนของเกาไป กทา

ใหเกดความเบอหนาย ความสขกหายไป ความทกขกมาแทนท นคอการเจรญวปสสนา

เพอใหเขาใจ ใหเหนไตรลกษณ เหนอนจจงทกขงอนตตาในสภาวธรรมท งหลาย ไมวาจะ

เปนรางกายของเราหรอรางกายของคนอน หรอนามขนธทอยในจต ไดแกเวทนาสญญา

สงขารวญญาณ กเปนไตรลกษณเหมอนกน

เวทนากเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เดยวสขเดยวทกข เดยวไมสขไมทกข วนไปเวยนมา

เหมอนกบฝนตกแดดออกทสลบกนไป ถาเขาใจแลวกจะไมยดไมตด จะไดไมเดอดรอน

แตเราถกความหลงครอบงาจงไมรกน จงยดตดกบสขเวทนา สวนทกขเวทนากบไมสขไม

ทกขเวทนาจะไมอยากเจอเลย ทกขเวทนาเปนตวทเราเกลยดมากทสด รองลงมากคอไม

สขไมทกขเวทนา คอเฉยๆ ททาใหเบอทาใหเซง เพราะอยากจะใหสขตลอดเวลา จง

อยากสมผสอยากไดยนไดฟงสงททาใหเกดสขเวทนา แตเราไมสามารถบงคบสงตางๆใน

โลกน ทหมนเวยนเปลยนแปลงอยตลอดเวลาได เราจงตองสมผสกบเวทนาท ง ๓ นอย

เสมอ สมผสทกขบาง สมผสสขบาง สมผสไมสขไมทกขบาง ปญหาของเราจงอยตรงท

ตองทาใจใหรบกบเวทนาท ง ๓ นใหได คออยาไปจงเกลยดจงชงทกขเวทนา อยาไปจง

เกลยดจงชงไมทกขไมสขเวทนา อยาไปรกษาอยาไปยนดแตกบสขเวทนา ตองทาใจให

เปนอเบกขา ดวยการเจรญสมาธทาจตใหสงบใหเปนอเบกขา เพราะหลงจากนนแลวจะ

สมผสกบอะไรกไดท งนน รอนกไดเยนกได สขกไดทกขกได ไมเดอดรอนอะไร เพราะ

ตวทสรางความอยาก สรางความรก สรางความชงน ถกกาลงของสมาธกดไว เพราะเวลา

จตสงบกเลสกตองสงบตามไปดวย จะออกมาเพนพานแสดงอาการตางๆไมได

ถาสามารถเจรญสมถภาวนาไดตลอดเวลาอยางตอเนอง จนจตสงบนงอยตลอดเวลาใน

อรยาบถท ง ๔ แลว กเลสตณหาตางๆจะไมออกมาเพนพานเหมอนตอนทจตยงไมสงบ

7

จะออกมาบางกเปนชวงๆ ในเวลาทไดสมผสกบบางสงบางอยางบางเหตการณ กเลส

ตณหากจะผดขนมาเหมอนภเขาไฟระเบด จะแสดงอาการใหเหนอยางชดเจน เชนเกด

ความไมพอใจกจะเกดความรอนใจขนมาทนท ตอนนนเปนเวลาทตองใชวปสสนาเขาไป

ดบ พอโกรธขนมาปบกตองรบดบทนท ตองรวาจะตองทาอยางไร ถาไมรกจะโกรธไป

เรอยๆจนกวาจะหมดแรงไปเอง จะทดสอบการปฏบตกนกทดสอบกนตรงน เวลาทกเลส

เกดขนมา วาจะดบมนไดหรอไม จะดบไดชาหรอเรว เพราะกเลสไมไดตายดวยอานาจ

ของสมาธ เพยงแตถกกดไว ไมใหออกมาเพนพานเหมอนในขณะทไมมสมาธ คนทไมม

สมาธจะแสดงความโลภโมโทสนออกมามากกวาคนทมสมาธ คนทมสมาธจะเปนคน

สมถะสงบเสงยมเจยมตว แตกไมไดหมายความวาสนกเลสแลว เพยงแตกเลสไมออกมา

เพนพานเหมอนเมอกอนน จะออกมากตอเมอมอะไรไปกระตน เชนไปเหนอะไรทรก

จรงๆอยากไดจรงๆ ถงจะโผลออกมา หรอโกรธจรงๆ เกลยดจรงๆ ถงจะโผลออกมา

เวลาโผลออกมากเหมอนกบบอกใหรวาฉนยงไมตายนะ ฉนยงอย บางทผปฏบตเองกไม

ร คดวาสนกเลสแลว ถงตองไปหาคนเกงๆอยางหลวงตาคอยชวยกระทงให กเลสม

เทาไหรเดยวกออกมาหมด

เพราะทานรวธกระทงกเลส ทานมเทคนคมอบายมลลาตางๆเยอะแยะไปหมด มท งลก

ลอลกไล การไปอยกบครบาอาจารยทผานกเลสมาอยางโชกโชนแลวจะมประโยชนมาก

เพราะทานจะชวยทดสอบจตใจของเรา ใหรวาสนกเลสหรอยง หรอมแตตวโลภโกรธหลง

ชนดหยาบๆทไดถกทาลายลงไปแลว แตตวขนาดกลางและขนาดละเอยดยงหลบซอนอย

เวลาเจรญปญญาใหมๆ จะพบกบกเลสไดอยางงายดายเพราะมเตมไปหมด ไมตองไป

ตามหา เพราะกเลสเพนพานอยตลอดเวลา แตพอพวกกเลสสวนหยาบถกทาลายไป

หมดแลว ข นตอไปกตองขดคยหากเลส เพราะจะหลบซอน ไมออกมาเพนพานเหมอน

กเลสหยาบๆท งหลาย การปฏบตกจะเปนข นๆไป จากรปขนธกขยบเขาไปสนามขนธ ใน

เบองตนกพจารณารปขนธกอน พจาณารางกายใหเขาอกเขาใจอยางถองแทเลยวาเปน

อยางไร กมอยสองสามลกษณะดวยกนคอ ๑. อนจจง เหนวารางกายตองแกเจบตาย ท ง

ของเราและของผอน ตองมการพลดพลาดจากกนเปนธรรมดา ตองพจารณาจนปลอย

วางรางกายได จะแกกไมเดอดรอน จะเจบไขไดปวยกไมเดอดรอน จะตายกไม

8

เดอดรอน จะพลดพรากจากกนกไมเดอดรอนอะไร จะรสกเฉยๆ เปนเรองธรรมดา ๒.

พจารณาดความเปนธาต ๔ ดนนาลมไฟ ใหเหนวารางกายประกอบขนมาจากดนนาลม

ไฟ ไมใชตว ไมใชตน มการไหลเขาออกของดนนาลมไฟอยางตอเนอง

ไดแกอาหารชนดตางๆ อาหารกมาจากดนนาลมไฟ ขาวกตองออกมาจากดน ผกกตอง

ออกมาจากดน สตวกตองกนผกกนหญา กมาจากดนนาลมไฟ เมอเขาสรางกายกแปลง

จากผกจากขาวจากเนอสตว มาเปนผม เปนขน เปนเลบ เปนฟน เปนหนง เปนเอน เปน

กระดก เปนอวยวะตางๆ เมอรางกายแตกสลายดบไป กกลบคนสดนนาลมไฟ ไมไดไป

ไหน ตองพจารณาอยเรอยๆ พจารณาจนชาชอง คดถงปบกรเลย จนปลอยวางได

เหมอนกบถอกอนดนไวกอนหนง จะเสยดายทาไม จะคดวาเปนของเราไดอยางไร เมอร

วาเปนดน ถาเอามาใชประโยชนไดกใชไป เอามาปนเปนลกเลกๆไวใชกบหนงสตก ไวยง

สตวทมารบกวน กใชไป แตไมยด ไมตด ไมคดวาเปนเรา เปนของเรา รางกายกเปน

เหมอนกอนดนกอนหนง เมอถงเวลาทจะกลบคนสสภาพเดม กตองกลบคนไป นคอการ

พจารณาใหเกดปญญาในสวนของรางกาย เพอกาจดกเลสชนดตางๆใหหมดสนไป ๓.

การพจารณาอสภะความไมสวยงาม เพราะถาไมพจารณา กจะเหนแตความสวยงาม ทา

ใหเกดราคะตณหาความกาหนดยนดในกาม กตองพจารณาจนเหนวาไมสวยไมงาม

เพราะถกซอนอยใตผวหนง ถามตาเอกซเรยกสามารถมองทะลเขาไปได กจะเหนอาการ

ตางๆ เชนโครงกระดก ตบไตไสพงตางๆ เปนสวนทไมสวยงามเลย เหมอนกบตบไตไส

พงของหมของววทขายในตลาด

แตถกหมหอไวดวยหนง จงมองไมเหนความไมสวยไมงามน จงตองใชปญญาพจารณาด

อยเรอยๆ จนตดตาตดใจ หรอจะพจารณาดตอนทตายไปแลววาเปนอยางไรกได เวลา

ขนอดเปนอยางไร เชนเวลาไปงานศพควรไปปลงอนจจงกน คอความตาย ความไมเทยง

แทแนนอน ควรพจารณาอสภะกน วารางกายนไมสวยไมงามเลย ตองพจารณาจนกาจด

ราคะตณหาความกาหนดยนดใหหมดไป เมอหมดไปแลวการพจารณารางกายกไมตอง

ทาอกตอไป เพราะไมมปญหาแลว กลวตายกไมกลวแลว กลวแกกไมกลวแลว กลวเจบ

ไขไดปวยกไมกลวแลว ไมยดไมตดแลว รแลววาเปนเพยงดนนาลมไฟเทานนเอง จะไป

9

หลงไปชอบ วาสวยวางามไดอยางไร การพจารณารางกายกจบลงโดยปรยาย เพราะไม

เปนปญหากบจตใจอกตอไป ตอจากนนกมงานทละเอยดกวานนอกทตองทาตอ คอการ

พจารณานามขนธทอยในจต ไดแกเวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ทจตยงหลงยดตด

อย ยงตดอยกบสงขารความคดปรงแตง ยงชอบคดเรองนนเรองน คดแลวกมความสข

บางมความทกขบาง แตพอมความทกขกไมรจกระงบดบมน เพราะตดสงขาร ไมรจก

หยดคด จงตองพจารณาแยกจตผรออกจากสงขารความคดปรง แยกจตออกจากเวทนา

แยกจตออกจากสญญา แยกจตออกจากวญญาณ ใหเหนวาจตกบขนธเปนคนละสวน

กน ขนธออกมาจากจต เปนอาการของจต เหมอนกบฟองนากบคลนทตองอาศยนาทาให

เกดขนมา เชนเดยวกบเวทนาสญญาสงขารวญญาณ ตองมจตถงจะเกดขนมาได

ทานจงเรยกวาอาการของจต แตไมใชตวจต ตวจตเปนตวทถาวร ไมเปลยนแปลง ไม

ตายไมเกดไมแกไมเจบ แตตวขนธมการเกดดบๆอยเสมอ มการเปลยนแปลงอยเรอยๆ

ดงทไดแสดงไว เชนเวทนากเปลยนไปเรอยๆ จากสขเปนทกข จากทกขเปนสข เปนไม

สขไมทกข วญญาณทรบรเรองตางๆ ทผานมาทางตาทางหทางจมกทางลนทางกาย ก

รบรไปแลวกดบไป เกดดบๆตลอดเวลา เหนรปนแลวกรบร พอรปนดบไปความรบรรป

นกดบไปดวย เชนเหนรปของนาย ก. พอนาย ก. เดนผานไป ความรบรรปของนาย ก.

กหายไป พอเหนนาย ข. กรบรนาย ข. ตอ กเกดดบๆ รบรอยอยางนไปเรอยๆ

เปลยนไปตามสงทมาสมผสกบตาหจมกลนกาย เรยกวาวญญาณผรบรรปเสยงกลนรส

โผฏฐพพะ ตอจากนนสญญากทางานตอ รปนเปนใครหนอ ออเปนคณนนคณน เรยกวา

สญญาความจาไดหมายร รวาคนนนารกไมนาชงเพราะเคยใหเงนใหทอง จงนารก กดอก

ดใจ แตคนนเคยมาทวงหนทวงสน กนาเบอนารงเกยจ เรยกวาสญญาความจาไดหมายร

แลวกทาใหเกดเวทนาตามมา เวลาเหนภาพทถกใจกเกดสขเวทนา เหนภาพทไมถกใจก

เกดทกขเวทนา เหนภาพทเฉยๆกเกดไมสขไมทกขเวทนาขนมา ตอจากนนกเกดสงขาร

ความคดปรงแตงตามมา วาจะทาอยางไรด

ถาเหนคนนารกนายนดกตอนรบขบส เปนอยางไร สบายดหรอ เปนการทางานของ

สงขารความคดปรงแตง ถาเจอเจาหนกเตรยมทางหนทไลมองซายมองขวา เปนการ

10

ทางานของสงขารความคดปรงแตง คดวาจะไปทางไหนด ถาหลบไมไดหลกไมไดกทาใจ

ดสเสอ เปนหนาทของสงขาร แลวกทาใหเกดทกขสขขนมา ถามปญญาสงขารกจะอยใน

กระแสของธรรม ของเหตของผล โดยคดไปวาเกดมาแลวกตองใชกรรมทสรางเอาไว

เมอผลปรากฏขนมากไมตองไปกลวมน เจาหนมาทวงหนกคยกนไป มอะไรใหเขาไดกให

เขาไป ไมมอะไรกใหเขาดาใหเขาบนไป หรอจะจบเขาคกเขาตะรางกยอมใหจบไป ไมหน

ไมหว นไหว พรอมทจะชดใชกรรม นคอคดดวยธรรมะ คดไมใหเกดกเลสตณหา คอ

ความอยากจะหน วภวตณหาคอความไมอยากเจอคนน อยากจะหนจากคนนไป หรอ

เวลาเกดเจบไขไดปวย หมอกบอกวามเวลาอยไดอกหกเดอนเทานน ถาคดไปทางธรรมะ

กจะยอมรบความจรง จะไมกลว อะไรจะเกดกเกด หนไมพน เกดมากตองแกตองเจบ

ตองตายดวยกนทกคน แตถาไมมธรรมะเลย พอหมอบอกวาอยไดอกหกเดอน หวใจก

หลนลงไปอยทเทาเลย หมดกาลงใจทจะอยตอไป ไมรจะทาอยางไรด นคอสงขาร

ความคดปรงแตง การทเรามาเจรญวปสสนาภาวนากนน กเพอสรางสงขารใหคดปรงแตง

ไปในทางธรรมะ เพอรบกบการทางานของเวทนาสญญาสงขารวญญาณ เวลาสมผสกบ

เหตการณตางๆ

เวลาไปอยตางประเทศ ถาไมรภาษาทเขาพดกน เรากจะไมรเรอง เพราะสญญาไม

สามารถสอความหมายได ถาหมอบอกวาคณจะตายภายในหกเดอน ฟงแลวกไมรเรอง

กจะรสกเฉยๆ ไมตนเตน นคอการทาหนาทของสญญา เราสามารถปรบเปลยนสญญาได

ถาเราถกสอนมาใหเหนผดเปนชอบ เชนสอนวารางกายนเปนเรา ถกสอนมาต งแตดกดา

บรรพ ถกอวชชาโมหะสอนมาต งแตกอนเราเกดแลว วารางกายนเปนตวเรา เปนของเรา

นกเปนสญญาทไมถก การฟงเทศนฟงธรรมกเปนการแกสญญาทผดใหถก แกอวชชาท

เปนสญญาทผด ใหเปนธรรมะทเปนสญญาทถกตรงตามความเปนจรง เรยกวาวปสสนา

รตามความเปนจรง รแจงเหนจรงตามความเปนจรง ถารตามอวชชากจะหลงผด ไมเหน

ตามความเปนจรง แตเหนตรงกนขามกบความเปนจรง เหนกลบตาลปตร เหนตวตนใน

สงทไมมตวตน เหนความถาวรในสงทไมถาวร เหนความสขในสงทเปนความทกข นคอ

อวชชาความไมรจรง โมหะความหลง ซงมอยในใจของเราทกคน เพราะยงวงเขาหาความ

ทกขอยตลอดเวลาโดยไมรสกตว เหมอนกบแมลงเมาทบนเขากองไฟ ไมรวาไฟมนรอน

11

เหนแสงสวางกคดวามนสวยงาม นาจะสนกเพลดเพลนด พอไดมาแลวกไดความทกขมา

แบกดวย พอไดสามไดภรรยามา กตองแบกความทกขกบสามกบภรรยา พอไดลกมาก

ตองแบกเพมขนไปอก เพราะถกโมหะอวชชาหลอกใหแบก

เราจงตองเขาวดฟงเทศนฟงธรรมกน เพอใหเกดปญญา แลวกตองเอาไปปฏบต มนยาก

ตรงทตองปฏบต เวลาฟงมนงาย เหมอนคนตดยาเสพตด ทรวายาเสพตดมโทษมากกวา

มคณ แตกเลกไมได พอถงเวลาเสพใจจะส น ตองมความกลาหาญ ตองกลาทงมนไป

หนมนไป ถาอยใกลจะเลกไมได ถารวากาลงตดอะไรอย กตองตดใจเลกใหได เชน

พระพทธเจาทรงรวายงทรงตดในพระราชฐานอย ไดทรงประทบอยจนถงอาย ๒๙

พรรษา ท งๆทรอยวามนไมใชเปนความสขทแทจรง แลวในทสดกไดโอกาส เมอเกดม

บวงเพมขนมาอกอนหนง ตอนนนจงตองตดสนพระทยแลว เมอกอนนความทกขแค ๑

เทา ตอนนมนเพมเปน ๒ เทาแลว ตอนนนทรงมพระทยทเดดเดยว จงทรงเสดจหนออก

จากวงไปได

เพราะไปมนลาบากนะ การทจะตดเพศฆราวาสไปได ไมใชของงาย อาตมากผานมาก

รอย หลวงตาทานกพดอยวา เวลาจะไปบวชน เหมอนจะไปตายอยางนนนะ แตทานก

บอกวา ถาจะตายเพราะการบวชกยอมตายวะ พอดไดอานประวตของทานโดยสงเขป

ทานกเลาถงตอนททานจะออกบวช ถาจะตายเพราะการบวชกยอมตาย ยอมเสยสละเพอ

ทดแทนพระคณของบดามารดา การสละการตดสงตางๆ จงไมใชเปนของงายๆ ไมใช

ของเลน แตกเปนคณเปนประโยชนอยางยง จงไมควรมองวาเปนเรองเลก ควรคดวาเปน

เรองสาคญ เปนสงทควรพยายามทาใหได ไมสดวสยของพวกเรา เพยงแตวาเรากลาจะ

ทาหรอไม ถายงไมมกาลงพอกพยายามบมไปกอน พยายามสะสมกาลงไปเรอยๆ สะสม

บญบารมใหพอเพยง ตอนนยงไมแกกลาพอ เหมอนกบผลไมทยงไมสกเตมท กยงไม

หลดออกจากข ว จนกวาจะสกเตมทแลว กจะหลดออกมาเอง พวกเรากเปนเหมอนผลไม

การทจะใหสกเตมท กตองหม นสะสมบญบารมตางๆ เชนทานบารม ศลบารม เนกขมม

บารม ปญญาบารม เมตตาบารม วรยะบารม ขนตบารม อธษฐานบารมความตงใจ

อยางทพวกเราต งใจกนทาบญทกๆเดอนๆละ ๑ ครง เรยกวาอธษฐานบารม ควรจะเพม

12

ใหมากขนเปนเดอนละ ๒ ครง เดอนละ ๓ ครงกยงดใหญ ควรทาใหมากขน แตไมตอง

เปนรปแบบนกได เดอนหนงมาแบบน แตอกชวงหนงกไปฉายเดยวบาง ไมตองเกาะ

กลมกนมาอยางน วางวนไหนกไปวด ไปอยวด ไปบาเพญ ถาทาอยางนไปเรอยๆไมชาก

เรว กจะไดออกบวชอยางแนนอน อบาสกและอบาสกาทไดออกบวชกน กทาอยางนกน

คอยๆขยบไปทละกาว ไมไดทาอยางทนททนใด ยกเวนบางทานทไดสะสมบญบารมมา

มากพอแลว

อยางคณแมแกวรสกวาทานมบญบารมเดมอยมาก นงสมาธคร งแรกภาวนาครงแรกจตก

รวมลง ทานกไมรวาเปนจตรวมลง คดวานอนหลบฝนไป พอสงบแลวจตของทานไมอย

นงเฉยๆ แตออกไปรบรเรองราวตางๆ กโชคดทตอนนนมหลวงปม นคอยแนะส งสอนอย

หลวงปเหนวาจตของคณแมแกวเปนจตทผาดโผน เวลาสงบแลวไมอยนงเฉยๆ จะ

ออกไปรบรเรองราวตางๆ ซงเปนท งคณและโทษ ถาไมรจกวธปฏบตตอมน เปรยบ

เหมอนงพษ ถารจกวธจบมน กจบมารดพษไปทาเปนยาได แตถาจบไมเปนกจะถกงกด

ตายได เวลาจตสงบแลวออกไปรบรเรองราวตางๆทเรยกวานมตนน ตองรจกวธปฏบต

ตอนมตตางๆ เพอไมใหเกดโทษตามมา คณแมแกวสวนใหญจะเจอนมตเกยวคนตาย

หรอสตวทตายไปแลว จะมาปรากฏแลวเลาเรองราวตางๆใหฟง อยางตอนทหลวงปม น

มรณภาพ คณแมแกวกรกอนทขาวจะมาถงหมบาน เพราะวนนนกเตรยมตวจะไปกราบ

หลวงปม นพอด คนนนกอนจะออกเดนทาง หลวงปม นกมาปรากฏในนมต มาบอกคณ

แมแกววาไมตองไปแลว เพราะเราไดตายไปแลว พอตนขนมากรองหมรองไหอยคน

เดยว แมชรปอนกไมเขาใจ ทานกเลาใหฟงวา เมอคนนหลวงปม นไดมาบอกวาทานได

มรณภาพไปแลว พอสายๆคนทางอาเภอกมาแจงขาวใหทราบ แตนมตเหลานไมเปน

มรรค ไมเปนปญญา ทจะกาจดความโลภความโกรธความหลงใหหมดสนไป ถาไปยง

เกยวแลว เวลานงสมาธกอยากจะเหนอก กเหมอนกบดละครโทรทศน พอหมดเรองนก

อยากดเรองอนตอ กจะไปไมถงไหน ไมเกดปญญาเพอการดบทกข ถาไปตดนมตตางๆ

นงทไรกอยากจะรอยากจะเหนทกครงไป ไมสนใจทจะพจารณาอสภะอสภง พจารณา

เกดแกเจบตาย กจะไมไดละอปาทานความยดม นถอม นในขนธ ๕ ความทกขกจะไมม

ทางหมดสนไปได เวลาแก เวลาเจบไขไดปวย เวลาจะตาย จตใจจะสบสนวนวาย ถงแม

13

จะมสมาธ กทาใหจตสงบไดเปนครงเปนคราว ในขณะทจตไมสงบ กจะคดฟ งซาน สราง

ความทกขขนมา

คนทมจตแบบนถาไมมครบาอาจารยคอยสอนกอาจจะหลงทางได เพราะจะไมออกไป

ทางปญญา เหมอนไปถงหนารานแลว แทนทจะเขาไปในรานซอขาวของทจาเปนมาใช

สอย กลบไปดไปเลนของเลนทวางขายอยทหนาราน ไมเขาไปในรานซอขาวของทจาเปน

มาใช พอตายไปแลวกลบมาเกดเปนมนษยใหม กอาจจะไมไดเจอศาสนาพทธกได อยาง

พระอาจารยท ง ๒ รปของพระพทธเจา ทไดตายไปกอนทพระพทธเจาไดทรงตรสร ถายง

อยแลวไดยนไดฟงพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ไดยนไดฟงวปสสนา กจะไดบรรล

ถงการสนสดแหงการเวยนวายตายเกด จงเปนบญของพระปญจวคคยทยงไมตาย ถงแม

จะหนจากพระพทธเจาไป แตกยงทรงมความเมตตา มเยอใย ไมโกรธไมเกลยดทหนจาก

ไป ถาเปนปถชนคนธรรมดา ถาลกนองหนจากไป กคงไมกลบไปหาลกนองแน แตทรง

เหนวาธรรมทไดตรสรเหนนน มคณประโยชนมาก ทาใหหลดพนจากความทกขไดอยาง

สนเชง จงทรงส งสอนใหไดบรรลเปนพระอรหนตท งหมด ถาพระพทธเจาทรงประสตใน

สมยทมพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาองคอนอย กคงจะไมไดเปนพระพทธเจา คง

จะบรรลเปนอรหนตสาวกไป เพราะการจะเปนพระพทธเจาจะตองใชเวลาบาเพญบารม

มาก สวนผลคอความบรสทธกเทากน เปนพระอรหนตจตกบรสทธเทากบจตของ

พระพทธเจา

เหมอนกบหลวงปม น ทานกมความปรารถนาในพทธภม แตเมอไดพบพระธรรมคาสอน

ของพระพทธเจา กคดวาเรองอะไรทจะตองเสยเวลาไปคนหาทางเอง เมอมทางเดนอย

แลว ทานจงตดความปรารถนาในพทธภมไป พอตดไดแลวกบาเพญไป ไมนานกได

บรรลถงความบรสทธของจตใจ จะเปนของพระพทธเจาหรอของพระอรหนตสาวก ก

บรสทธเหมอนกน ไมแตกตางกน เหมอนเสอ ๒ ตวทเอาไปซกในเครองเดยวกน เวลา

เอาออกมากสะอาดเหมอนกน แตในทางโลกคาวาเปนพระพทธเจาคงจะขลงกวาเปนพระ

อรหนตสาวก ทเปนเพยงลกศษยเทานนเอง แตเรยนจบปรญญาเอกเหมอนกน เพยงแต

พระพทธเจาทรงตรสรดวยตนเอง ไมมใครสอน สวนพระอรหนตสาวกตองม

14

พระพทธเจาเปนผส งสอนถงจะรได ตองมโรงเรยนคอตองมพระพทธศาสนา มพระธรรม

คาสอน พวกเรากโชคดทไดมาพบโรงเรยนทสอนถงระดบปรญญาเอกแลว จะเรยน

หรอไม อยทตวเรา ขอใหเราศกษาไปตามกาลงของเรากแลวกน อยามองสงกวาทเออม

ได เพราะจะทาใหทอแท เอาแคทเออมไดกอน ตอนนทาอะไรไดกทาไป แลวกพยายาม

เออมใหสงขนไปเรอยๆ ขยบขนไปเรอยๆ ถาเออมไปเรอยๆแลว กจะกาวหนาขนไป

เรอยๆ

อยาพอใจกบระดบทปฏบตอย ตองพยายามขยบขนไปอกระดบหนง ถายงไมเคยรกษา

ศล ๕ เลย กลองรกษาดบาง ถารกษาไดบางแลวแตไมครบทกวน กพยายามรกษาให

ครบทกวน พยายามเพมขนไปเรอยๆ ถาเคยทาบญครงละ ๑๐ เปอรเซนต ตอไปกเพม

เปน ๒๐ เปอรเซนต ของทรพยสนของเรา อยางนถงจะไปได ไมอยางนนกยงอยกบท

แตกยงดกวาไมทาเลย เพราะเหมอนกบเดนถอยหลง ถาทาเทาทเคยทาไดกเทากบรกษา

ฐานไว รกษาสถานภาพเอาไว แตถาอยากจะเลอนช นขนไปกตองเพมใหมากขน ใหทาน

มากขน รกษาศลมากขน ภาวนามากขน ตดสงไมจาเปนท งหลายใหนอยลง ของ

ฟมเฟอยท งหลายกตดไป กามสขในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะกตดไป โทรทศนเคยด

หลายๆเรองกลดลงไป ตองทาท ง ๒ อยางควบคกนไป ท งเสรมสรางท งลดละ ถาทา

อยางนแลว จะกาวหนาไปไดเรอยๆ พอเรมเหนผล เรมสมผสกบความสขในใจ จะรสก

สบายใจขน เมอกอนนตดโนนตดนรงรงไปหมด เดยวนแสนจะสบาย ถงเวลาไมไดด

ละครกไมเดอดรอนอะไร อานหนงสอธรรมะฟงเทศนครบาอาจารยกลบมความสขกวา ม

กาลงจตกาลงใจทจะไปในทางธรรมมากขน ไมชากเรวกจะไดออกบวชแนๆ

ถาม ทานอาจารยครบ ผมมความรสกวา ทกขเวทนาควรพยายามขจดออก แตสข

เวทนาทหลงตดอยน ไมยอมปลอย

ตอบ กเหมอนกบถนดมอซายมอขวา ถนดมอขวากชอบใชมอขวา มนเปนนสย ชอบ

สขเวทนาไมชอบทกขเวทนา กเปนนสยเหมอนกน แตเวลาเจอทกขเวทนา กผาน

มาได เจบไขไดปวยแสนสาหสอยางไร กผานมาได นอนซมอยในบานสกพกหนง

แลวกผานไป แตผานแบบทกขทรมานใจ แตถาชอบทกขเวทนา ชอบเจบไขได

15

ปวยกจะผานไปดวยความสข เพราะจะคดวาชวงนไดพกผอนอยางเตมท มแต

กนกบนอนอยางเดยว ไมตองทาอะไร ถาไมชอบกจะทกข ถาชอบกจะสข

ถาม คดกลบกนใชไหมครบ

ตอบ ตองพยายามหดชอบในสงทเราจะตองเจอ แลวจะมความสข ชอบความเจบไขได

ปวย ชอบแก ชอบตายอยางน เพยงแตไมตองไปวงไปหามน ใหมนมาหาเรา

แลวกไมตองวงหนมน

ถาม เวลาเกดสขเวทนา กตองดอกดานหนงใชไหมครบ

ตอบ เวลาสขกตองคดวาสขเพอทกข เพราะไมสขไปตลอด สขแลวเดยวกทกข เวลา

ทกขเดยวกสข ถาไมมทกขจะสขไดอยางไร ถาไมมสขจะทกขไดอยางไร ตอง

สลบกนไป ใหมองในแงดไว มทกขกดเหมอนกน เพราะเดยวจะไดสข มสขกไม

ดเพราะเดยวจะตองทกข

ถาม ทานอาจารยพดถงทานแมชแกวทมจตโลดโผนนน ท วๆไปทกคนจะตองมจตโลด

โผนอยางนนไหม

ตอบ มรอยละ ๕ เทานน สวนใหญกจะไมมอะไร สงบเฉยๆ ไมมอะไรปรากฏขนมา

ถาม เหนบางคนมนมตปรากฏเกดขนเยอะเวลาภาวนา แตบางคนไมเกดเลย ทาไมถง

เปนอยางนน

ตอบ ทานวามนเปนเหมอนนสย เคยสะสมมา จตแตละดวงไดเคยฝกเคยเรยนอะไร

มาตางกน ตางลทธตางครตางอาจารยกน ชาตนเราเกดมาไดเจอพระพทธศาสนา

เรากเรยนทางพทธศาสนา ชาตกอนอาจเจอศาสนาทสอนใหบาเพญเพอนมตกได

เมอเชานมคนมาเลาวามหนงสอเลมหนงสอนใหนงตวลอย กทาได นงสมาธทาให

ตวลอยไดกม หลวงปเสารทานนงแลว ตวทานกลอยขนมา เพราะเคยฝกมากอน

ในอดต แตคงจะเปนคนสวนนอยทสนใจเรองเหลาน สวนใหญคงไมคอยสนใจ

16

เทาไหร เวลานงสมาธจงไมคอยมอะไรพเศษปรากฏขนมา นงแลวกสงบนงไป

เทานน

เราจงไมควรเอาเรองของคนอนมาเปนมาตรฐาน เพราะแตละคนมวาสนาไมเหมอนกน

บางคนมตาทพย ตดตอกบพวกกายทพยได อยางคณแมแกวเปนตน บางคนระลกชาต

ได บางคนอานจตใจของผอนได เชนหลวงปม น ทานไดหลายอยาง สนทนากบพวก

เทวดากได สวนใหญถาเปนพวกปญญาอบรมสมาธมกจะไมคอยมเรองเหลาน พวก

ปญญาวมตตจะไมคอยมอทธฤทธเทาไหร ไมเหมอนพวกเจโตวมตตทเกงทางฌานทาง

สมาธ ทมกจะไดอทธฤทธตางๆ ถาเปนพวกปญญาวมตต กจะไมคอยไดอทธฤทธกน

เชนพระสารบตร ไมเคยไดยนวาทานมอทธฤทธอะไรเลย แตทานเกงมากทางดานปญญา

คอรองจากพระพทธเจาเลย เรองการแสดงธรรมไมมใครฉลาดแหลมคม ม

ความสามารถแสดงไดอยางละเอยดถถวน เพราะเปนจรตนสยของแตละคน เจโตวมตต

และปญญาวมตต กเปนเหมอนมอซายกบมอขวา การปฏบตเพอหลดพนตองมท งเจโตฯ

คอมสมาธ และปญญาฯคอวปสสนา ถงจะหลดพนได เชนเดยวกบเวลาทเราทาอะไร ก

ตองใชท งมอขวาและมอซาย แตเราอาจจะถนดมอขวามากกวามอซาย หรอมอซาย

มากกวามอขวา เราเกงทางดานหนง แตอกทานอาจจะเกงในอกดานหนง

ถาเกงทางดานสมาธกวาทางดานปญญา กจะไดสมาธงายแตจะไดปญญาชา ถาเกง

ทางดานปญญา กอาจจะทาจตใหสงบนงดวยการบรกรรมพทโธๆไมได ตองใชปญญาทา

จตใหสงบ พจารณาดวยเหตดวยผล จนปลอยวางเรองราวตางๆได จตจงจะสงบตวลง

พอสงบแลวกกาวขนสการพจารณาขนธ ๕ พจารณารป เวทนา สญญาสงขาร วญญาณ

ซงเปนการเจรญวปสสนาโดยตรง แตชวงทพยายามทาใหจตสงบ กตองตดความผกพน

กบเรองราวตางๆ ทเปนอปสรรคตอความสงบกอน เชนคดเรองลก เรองภรรยา เรอง

สาม เรองงานเรองการตางๆ กตองใชปญญาเขาไปสกดจนปลอยวางได เมอปลอยวาง

แลวจตกสงบตวลง พอออกจากความสงบแลว เรากบงคบจตใหคดไปทางทเราตองการ

ใหมนคด คอพจารณาการเกดแกเจบตาย พจารณาอาการ ๓๒ ของรางกายเปนตน น

เปนแนวทางของพวกปญญาวมตต จะใชปญญาไปตลอดสาย แตพวกทเปนเจโตวมตต

17

ในเบองตนจะบรกรรมพทโธๆจนจตรวมลง อยางคณแมแกวพอรวมลงแลวไมอยนง แต

ออกไปรบรเรองราวตางๆ กจะตดอยตรงนน จะไปไมถงไหน ถาไมมครบาอาจารยมา

สอน ใหเลกสนใจกบเรองตางๆทเกดจากการนงสมาธ ใหจตสงบนงจนกวาจะถอน

ออกมาเองแลวคอยออกพจารณารป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ พจารณาอนจจง

ทกขงอนตตาในขนธ ๕ ตอไป

ในหนงสอมตโตทยของหลวงปม นกแสดงไววา เจโตวมตตกบปญญาวมตตเปนของคกน

ไมไดแยกกนอยางทคนบางคนเขาใจ บางคนคดวาสามารถบรรลวมตตไดดวยเจโต

วมตตเพยงอยางเดยว กเหมอนพวกฤๅษชไพรทไดฌานสมาบตแตยงไมไดวปสสนา บาง

คนกคดวาสามารถบรรลวมตตความหลดพนดวยปญญาวมตตเพยงอยางเดยว ไมตองม

สมาธกได อยางนกไมถก เปนการใชปญญาทาจตใหมสมาธกอน ใหสงบใหต งม นกอน

แลวถงคอยไปพจารณาขนธ ๕ ในลาดบตอไป เจโตวมตตกบปญญาวมตตตองไป

ดวยกน ศลสมาธปญญาแยกกนไมได เพยงแตการดาเนนอาจจะมหนกเบาตางกนไป

ตามวาสนาบารม ตามความถนดของแตละคน บางคนไมเขาใจ คดวากาหนดรไปเรอยๆ

แลวกใชได ไมเคยทาจตใหสงบเลย กไดแตการเจรญสต ใหรวากาลงทาอะไรอย กาลง

คดอะไรอย แตเวลาเกดความทกขขนมา เกดความโลภขนมา ความโกรธขนมา กไมรวา

จะทาอยางไร รอยแตกดบไมได ตองใชปญญาเขาไปดบ ตองเหนไตรลกษณในสงททา

ใหโลภ ทาใหโกรธ ทกสงทกอยางเปนไตรลกษณหมด แตเราไมเหนมน พอเหนเงนกอง

หนงใจกรอนไปหมด คดวาจะไดความสข ไดเงนมาแลวจะมความสข แตไมเหนวาเปน

ความทกข ทกขเพราะกระวนกระวาย ถาตดใจได ไมอยากไดแลว ความกระวนกระวาย

กระสบกระสายกจะหายไป อยเฉยๆได จะไดไมไดกไมเปนไร ไดมากเทานน ความสข

ไมเพมขน มแตความทกขทเพมขน

เพราะถายงหลงกจะไปยดไปตด ไปรกไปหวงไปหวง เวลาจากกนกรองหมรองไหเสยอก

เสยใจ เปนผลทไดจากการไดสงตางๆมา แตไมคดกนไมพจารณากน ไมเหนกน ทางของ

การหลดพนจงหนไมพน ศลสมาธปญญา ซงยอสวนมาจากมรรค ๘ นนเอง ศลคออะไร

กคอ สมมากมมนตะ การการกระทาชอบ สมมาวาจา การพดชอบ สมมาอาชโว อาชพท

18

ชอบ สมาธกคอ สมมาวายาโม ความเพยรชอบ สมมาสต การต งสตชอบ สมมาสมาธ

การทาจตใหต งม นใหสงบใหนง ไมใหออกไปรบรเรองราวตางๆ ถาจตรวมลงแลวออกไป

รบรเรองราวตางๆ เรยกวามจฉาสมาธ ไมใชสมมาสมาธ สมมาสมาธตองอยในองคฌาน

ทมวตกวจารณปตสข แลวกขยบลกเขาไปจนเหลอแตอเบกขา ไมใชพอจตรวมลงแลวก

ออกไปเทยว ไปเหนคนนนคนน เรองนนเรองน พอออกมาจากสมาธแบบนจตจะไมม

กาลง เหมอนกบเวลานอนหลบไมสนทแลวฝนไป พอตนขนมาจะไมสดชน ไมมกาลง

เหมอนกบไมไดพกผอน จตกเชนเดยวกน เวลาเขาสมาธแลวไมนง กจะไมไดพก ไมได

ชารจแบตเตอรร หมดแรงไปกบการรบรเรองราวตางๆ เปนมจฉาสมาธ ถาเปน

สมมาสมาธ จตตองสงบนงเปนเอกคคตารมณ เปนอเบกขา ถาเวลานงแลวจตออกไป

รบรเรองราวตางๆ กตองดงจตกลบมา อยาปลอยใหจตออกไป ดงกลบมาสตวเรา ดง

กลบมาหาพทโธๆ ไมเชนนนจะตดเปนนสย พอสงบปบกจะออกไปรบร จะตดอยใน

สมาธแบบน

ไมกาวขนไปสข นปญญา คอสมมาทฐความเหนชอบ สมมาสงกปโปความคดความดาร

ชอบ เหนอยางไรจงเรยกวาเหนชอบ กเหนอนจจงทกขงอนตตา นกเหนชอบแลว เวลา

เหนอะไรเปนอนจจงเปนทกขเปนอนตตา กเหนชอบ พอเหนชอบแลวกมความดารชอบ

เมอเปนอนจจงเปนทกขเปนอนตตา จะไปเอามนมาทาไม ไปอยากไดมนมาทาไม ไปยด

ไปตดมนทาไม กจะปลอยวาง เมอปลอยวางแลวจตกหลดพน ไมวาจะเรยกวามรรค ๘

หรอศลสมาธปญญา หรอทานศลภาวนา กเปนมรรคเหมอนกน ตางทฐานะของผปฏบต

เรองทานศลภาวนาจะเหมาะกบญาตโยม เพราะยงมทรพยสมบตเงนทองอย ตองทาให

จนกอน แตพระนจนแลวกเลยไมตองมทาน พระมแตศลสมาธปญญา เพราะในทานศล

ภาวนากมสมาธปญญาอยในองคภาวนาอยแลว จงเหมอนกนหมด เพยงแตเวลาแสดง

ธรรมทรงแสดงใหเหมาะกบกาลเทศะ เหมาะกบบคคลทฟง เหมอนกบหมอทใหยาคนไข

คนไขเปนโรคเหมอนกน แตถาเปนเดกกใหยานาหวานๆ ถาเปนผใหญกฉดยาเลย กเปน

ยาทเขาไปรกษาโรคชนดเดยวกน แตวธใหยาแตกตางกน ตอนทพระพทธเจาใหยา

ฆราวาสญาตโยม กบใหยาบรรพชตนกบวช จงไมเหมอนกน เวลาทหลวงตาเทศนให

ญาตโยมฟง กบเทศนใหพระฟงกไมเหมอนกน ลองไปฟงเทศนททานเทศนใหพระฟงด

19

เหมอนกบทานเคยวเขญ ทบต เตะตอยพระเณร แตกบญาตโยมจะเทศนแบบเบาๆ

เพราะเปนเพศทออนไหวงาย พดอะไรแรงๆแลวเดยวจะหนกระเจงไปหมด การหลดพน

จงอยตรงมรรคเปนหลก มรรคตองเจรญใหมาก สรปแลวกตองกลบมาปฏบตอยางทเรา

กาลงทากนอยนแหละ ไมมขอแกตว ถาแกตวกแสดงวาโงเตมท มทางหลดพนแลวยงจะ

ดนหนไปอก ถาเปนปลากเหมอนกบจะปลอยลงทะเลอยแลว แตกยงอตสาหดนกลบเขา

ไปอยในหมอแกงอก

ถาม ดททานอาจารยบอกวาพยายามเออมใหมนสงขนเรอยๆ ไมอยางนนจะอยทเดม

แตมนไมไหว เลอนขนใหสงเรอยๆ ทานอาจารยพดมนเหมอนงาย แตมนยาก

จรงๆ

ตอบ ของดมนตองยาก แตคมเหนอย คมกบการบาเพญ

ถาม วนนอศจรรยใจมาก เพราะเมอเชาไปกราบพระองคหนง ทานกอธบาย แลวทาน

พระอาจารยกมาอธบายละเอยดเพมขนคะ เรองรปกบนามนคะ แตวาทาน

อาจารยไดอธบายใหละเอยดเขาไปอก ทาใหเขาใจลกซงขน

ถาม ผมอานหนงสอกาลงใจของทานอาจารย วามโยมมาใสบาตร ๒ คนแลวทะเลาะ

กน

ตอบ อยคนละฟากถนนกน พอเจอหนากนแลวอดไมได ขนาดกาลงใสบาตรยงดากน

เลย

ถาม ขนาดอยตอหนาพระ

ตอบ กเลสมนแรง เวลาเจอคกรณแลวมนกระโดดผงเลย เรานงกนอยอยางน ถาเจอ

อะไรแรงๆเขา มนกไปเหมอนกน แตถาเคยฝกมาแลว จะสามารถคมใจได

ถาม คมไดแตรสกวามนกรนอยขางใน

20

ตอบ เรากคมไดในระดบทเราไดฝกมาแลว แตในระดบทยงไมไดฝกกจะคมไมได

เพราะยงไมไดไปเผชญกบมน

ถาม สองคนททะเลาะกนคงไมรตวนะเจาคะ

ตอบ ไมรสกตวหรอก รแบบคนเมาร ควบคมไมได ไมสนใจแลวเรองกาลเทศะ เรอง

หรโอตตปปะ โยนทงไปหมดแลว

ถาม ทานอาจารยคะ มผสงสยฝากมาถาม บอกวานงอยในปาชานานๆแลวบางทเกด

ความกลว ตรงนทานอาจารยแกอยางไร บางทพทโธกเอาไมอย

ตอบ ตองใชปญญา ตองใชความจรงวาเกดมาแลวตองตายสกวนหนง

ถาม ยอมเสยงตาย

ตอบ เกดมาแลวกตองตาย ตายแบบไมกลวกบตายแบบกลว มนตางกนนะ ตายแบบ

ไมกลวนสบาย

ถาม กลวนะคะ

ตอบ ความกลวนแหละคอตวทกข ทตองดบใหได ความกลวกคอวภวตณหา ความไม

อยากเจอกบสงทนาเกลยดนากลวท งหลาย แตเรากหามไมได ชวตคนเรากตอง

เผชญกบสงตางๆ ท งทนารกและนากลว พระทานจงตองไปอยในปาในเขา ไปอย

ใกลเสอใกลสตวตางๆ เพอกระตนกระทงความกลวใหออกมา เพอจะไดใช

ธรรมะคอวปสสนาปญญาไปดบมน ในเบองตนถายงคดพจารณาไมเปน กให

บรกรรมพทโธๆไปกอน เวลากลวมากๆกฝากเปนฝากตายไวกบพทโธๆเลย ไม

สงใจไปหาสงทกลว ถาเหนงจะเลอยเขามากด กหลบตาแลวกบรกรรมพทโธๆไป

เปนการใชอบายของสมาธ ถาใชอบายทางปญญากตองปลง เกดมาแลวตองตาย

คดเสยวาวนนเปนวนทตองใชหน เมอกอนเราเคยฆาเขามากอน วนนเขาจะมาฆา

เราบาง เรากเคยพจารณาอยเสมอวา เกดมาแลวตองตาย เปนเรองธรรมดา เมอ

21

เวลาจะตายเรากยอม พอยอมแลวจตกจะหายกลว จะสงบนง ความกลวหายไป

หมดเลย กลายเปนความเมตตา คยไดสบายเลย มนกไมไดทาอะไรเรา แตเพราะ

ความกลวของเรา ทาใหสงขารคดปรงไปตางๆนานา ความจรงมนอาจจะมาขอ

ความเมตตา หรอมาทาความรจกกบเรากได เวลาจะเขาไปใกลสตว ตองทาใจให

นงใหเฉย คอยๆกาวเขาไปทละกาวๆ ไมใหเขาเกดอาการตกใจกลวขนมา พอเขา

รวาเราไมเปนพษเปนภยกบเขา เขากไมทาอะไรเรา บางทเราเดนไปตามทางเจองก

ยนเฉยๆ มนเหนเรามนกนงอยเฉยๆ ตางฝายตางมองกน พอสกครหนงมนกไป

ถาม ทานอาจารยเคยถกงกดไหมคะ

ตอบ เคย แตเปนเรองสดวสย เพราะอยในทมด ไมไดฉายไฟ เปนตอนเชามด เดนลง

เขาจะไปบณฑบาต พอออกจากแนวปา เดนอยบนถนนโลงๆแลว ไมคดวาจะมง

กเลยไมไดฉายไฟ อาศยแสงดาวแสงเดอน พอเหนลางๆ เดนมาต งสบกวาป ก

ไมเคยเจออะไร พอวนนนเดนไปเจอ กไมทราบวาโดนงกด คดวาไปเตะหนามเขา

กเลยฉายไฟด กเหนงกะปะตวเลกๆไมยาว รอยทมนกดกเหมอนถกเขมเลกๆ

แทง มเลอดออกมาเปนจดเลกๆ ตอนนนอยใกล ๆ กบบานพกของเจาหนาทปาไม

ในเบองตนกบบเลอดออกมากอน แลวกเดนไปทบานพกปลกคนใหชวยพาไป

โรงพยาบาล เพราะเรมเจบแลว เรมเดนไมคอยได เขากเอามะนาวมาโปะทแผล

ไวกอน ชวยดดพษได แลวรบพาไปโรงพยาบาล พอไปถงโรงพยาบาล เรากคดวา

หมอจะรบเอายามาฉด แตกลบไมไดฉด ปลอยใหนอนอยเฉยๆ เอาสายนาเกลอ

มาใส เลยถามวาไมทาอะไรหรอ พยาบาลบอกวาเพยงแตตรวจเลอดดกพอ

เพราะพษงนมนไมตายทนท ทยงไมใหยาทนทเพราะกลวจะแพยา พษของงชนด

นไมไดไปทาลายประสาท ไมไดทาใหหวใจหยดเตน แตจะทาลายเลอด คอจะทา

ใหเลอดไมแขงตว เลอดจะไหลไมหยดถามเลอดไหลออกมา เขาบอกวาหมอส ง

ใหเชคดกอนวาเลอดยงแขงตวอยหรอเปลา ถาโดนงพษกดตอนเชามด พษจะไม

แรง เพราะมนออกหากนท งคนแลวคงไดไปกดสตวอนบางแลว อาจจะมพษ

เหลออยนอย พอทรางกายจะกาจดมนไดเอง แตเขาไมไดอธบายในตอนนน เรา

22

กกระสบกระสายอยเหมอนกน วาทาไมไมทาอะไร ใจหนงกปลงวาถงคราวแลว

ม ง อะไรจะเกดกตองเกด

ถาม มองเหนวาเปนงกะปะเลยหรอคะ

ตอบ ตงใจดเลยวาเปนงชนดไหน จะไดบอกหมอถก พอถงทโรงพยาบาลเขากเอารปง

ชนดตางๆมาใหด ตอนตนเอาเลอดไปตรวจด เลอดกยงเปนปกตอย เพราะพษง

เพงเขาไปไดไมนาน ไดเพยงครงช วโมง ยงไมกระจายไปท ว ตองรออก ๖ ช วโมง

ถงจะตรวจเลอดอกครงหนง ตอนทไปถงโรงพยาบาลกเกอบจะ ๖ โมงเชา พอ

ใกล ๆ เทยงเขากมาเจาะเลอดดอกท ตอนนนเลอดไมแขงตวแลว ธรรมดาเลอดจะ

แขงตวประมาณ ๑๐ กวานาท แตน ๓๐ กวานาทกยงไมแขงตว กเลยตองใหยา

เซรม ถาแพยากอาจจะทาใหชอคได กเลยใหพยาบาลผชายมาเฝาดอาการ ตรวจ

ชพจรกบความดนอยทกช วโมง เรากไมรสกอะไร ยาทใหขวดแรกกขนาดนม

กลองเลกๆ ผานทางสายยาง ใชเวลาประมาณสก ๔๕ นาท พออก ๖ ช วโมงกมา

ตรวจเลอดอก กยงไมแขงตว ตองใหเพมอกหนงขวด พออก ๖ ช วโมงกมาตรวจ

อกท ตอนนเลอดแขงตวเปนปกตแลว แตแผลทถกงกดเรมดาคลา เสนเลอดท

พษงวงผานไปจะเปนสดาคลาไปหมด หมอบอกรอดอกวนสองวน อาจจะตอง

เฉอนเนอออกไปบางเพราะมนจะเนา แตสองวนตอมาอาการกดขน เรมกลบเปน

สชมพ กเลยไมตองเฉอนออกไป อาจจะเปนเพราะมะนาวทชวยทาใหไมเนา หรอ

การบบเลอดออกตอนทถกกดใหมๆ ชวยลดพษงใหนอยลง เกดมากไมเคยคดวา

จะถกงกด ทาอยางไรไดในเมอมนเกดเหตการณขนมาแลว กคอย

ประคบประคองสตรกษาใจไวเทานนเอง ไมไปวนวายจนเกนเหตเกนผล กไมได

ถงกบปลอยเลย ยอมตายละ อยางนกไมใช ถาหาหมอไดกไปหาหมอ

ถาม บนเขานแสดงวามงเยอะเหมอนกน

ตอบ กมพอสมควร มนกเปนธรรมดาของปา แตไมเคยสารวจประชากรของงด

ถาม บนนมพวกกวางมาหาทานเยอะ

23

ตอบ ปาไมเขาเลยงไว มนออกมาหากนตอนคาๆ เปนโครงการในพระราชดารทจะ

ขยายพนธสตวปา เอาพอพนธแมพนธมาผสมกน

ถาม แลวกลางวนมนอยทไหนคะ

ตอบ มอย ๒ พวก พวกทเลยงอยในคอก กบพวกทปลอยใหอยในปาตามธรรมชาต

ถาม ถาเผอญผานมาฟงธรรมตอนหวคาจะไดไหมคะ

ตอบ ไมสะดวก เพราะเปนสถานทราชการ โดยปกตหลง ๕ โมงเยนแลวจะไมใหใคร

เขามา เปนเวลาทควรจะอยอยางวเวกมากกวา กไปฟงธรรมทอนบาง ฟงครบา

อาจารยองคอนบาง จะไดมอะไรมาเปรยบเทยบ

ถาม อยากจะเรยนถามเกยวกบเรองทานนะครบ เวลาทเราทาทาน สงเกตดมอย ๒

อยาง อยางหนงเปนโมหะ อกอยางเปนกาลงของจตใจ จรงๆเวลาเราทาทานเรา

ตองกาหนดจตอยางไร ทาอยางไรจงไมเปนโมหะ

ตอบ ทานเปนการให เวลาใหกอยาไปยดตดกบสงทเราให ตองไมถอวาเปนของๆเรา

แลว ตองไมหวงสงตอบแทนจากผรบ กอนจะใหกพจารณาดวยเหตผล เหนเขา

เดอดรอนกใหเขาไป ชวยเหลอเขาไป ใหพนจากความทกขความเดอดรอน เราก

มความสขใจ มความภมใจ นนเปนผลทเราไดรบ ไมวาจะตองการหรอไมกตาม

แตไมควรหวงใหเขามาขอบคณยกมอไหวเรา ไมตองการอะไรท งสนจากผรบ

อยางนเปนการใหทบรสทธ ทไมมโมหะความหลง แตบางคนใหแลวกอยากให

ประกาศชอของตน วาไดใหเทานนเทาน อยางนมโมหะเขามาเกยวของ ยง

อยากจะใหคนอนรวาไดทาบญทาทาน เปนการปดทองหนาพระ ถาปดทองหลง

พระกไมตองใหใครร ทาเพอประโยชนทางจตใจ ใหมความสข ทาเพอชนะความ

ตระหน ความหวง ความโลภ ความเหนแกตว นคอเปาหมายของการทาทานท

แทจรง ทาเพอชาระจตใจ ชาระสงทสรางความทกขใหกบใจ คนทมความตระหน

มความโลภ มความหวง จะมแตความไมสบายใจ แตคนทไมม จะมแตความ

24

สบายใจ เวลาเสยอะไรไปจะไมเสยดายไมเสยใจ คดวาเปนการทาบญทาทานไป

ถาเคยใหอยเปนประจา พอมขโมยขนบาน กจะคดวาเปนการทาบญใหทานไป

เปนการดเสยอกทเราไมตองขนของไปใหเขา เขามารบถงบานเลย เปนการมอง

โลกในแงด คดวาดแลวเราจะไดของใหมมาใช เมอเรามเงนพอทจะซอหามาใหม

เราเปนคนสมถะ ถาไมจาเปนจรงๆกจะไมซอของใหม เพราะของเกายงใชไดอย

แตตอนนมคนมาใหโอกาส มาขโมยเอาของเกาไป เมอมความจาเปนตองใช เราก

ไดของใหมมาใช ถามองอยางน แทนทจะเศราโศกเสยใจกลบมความสขใจ

ถาม พอดมนองคนหนง เขาบอกวาไปทาสงฆทานดกวา ทเขาอานมา ทาสงฆทานตอง

ไมเลอกพระ เปนการทาทานทสงสด ทนโยมไมเหนดวยตรงน เพราะมความรสก

วา ครบาอาจารยทานกลาววาการทาบญกบพระอรยสงฆจะเปนบญสงกวา โยมก

ไมรจะอธบายใหเขาฟงอยางไร

ตอบ ความหมายทแทจรงของสงฆทาน หมายถงถวายใหองคกร ไมไดถวายใหกบ

บคคล เชนวดอยางน เวลาญาตโยมสรางศาลาหลงนกถวายเปนสงฆทาน ไมได

ถวายใหเจาอาวาส ไมไดถวายใหพระรปหนงรปใดเปนเจาของ แตเปนของวด

เปนกรรมสทธของสวนรวม นคอความหมายของสงฆทาน แตคนไมเขาใจ

ความหมาย คดวาถวายองคไหนกได ไมจาเพาะเจาะจงองค อยางนไมใช ถงแม

จะเปนกระแปงสงฆทาน แลวทางวดจดพระรปใดรปหนงใหมารบ กยงไมใช

สงฆทานอยด ถาพระรปนนเอาไปเปนสมบตของตนเอง เปนเหมอนกบการจบ

ฉลากมากกวา เปนการสมเอา เอาพระองคไหนกไดมาสกองคหนงกแลวกน ยง

เปนทานเพอบคคลอย

ทานแยกทานไวเปน ๒ ชนดดวยกนคอ ๑. ปาฏบคลกทาน ทานทใหกบบคคล เปน

สมบตของบคคลนน ๒. ทานทใหกบองคกร เปนสมบตของสวนรวม เรยกวาสงฆทาน

ความเปนมามอยในสมยทพระพทธเจาทรงไปโปรดพระราชบดาเปนครงแรก หลงจากท

ไดตรสรแลวไดรบนมนตใหไปโปรดในวง พระนางมหาปชาบดมความปรารถนาทจะ

ถวายผาจวร ใหพระพทธเจาไวครอง อตสาหตดเยบดวยพระองคเอง แลวกนาไปถวาย

25

ใหพระพทธเจา แตพระพทธเจาทรงปฏเสธ ทรงตรสใหถวายเปนสงฆทาน ถวายกคร งก

ทรงปฏเสธทกครงไป ทรงเหนวาผาหายาก จงวางแบบฉบบไมใหถวายเจาะจงกบพระท

รกทชอบ เพราะมพระหลายรปทมผาไมพอใช ใหถวายเปนของสงฆ เปนของสวนรวม

แลวใหสงฆพจารณากนเองวาควรจะใหพระรปไหนด เชนเวลาถวายผากฐน เราจะกลาว

ถวายใหหลวงตาโดยตรงไมได ตองใหพระ ๔ รปทาการอปโลกน เหมอนกบในรฐสภา ท

ตองมผต งญตต มผรบรองญตต มผลงคะแนนเสยง เพอใหมมตเปนอยางใดอยางหนง

นกแบบเดยวกน เพยงแตของสงฆไมใชวธนบคะแนน แตใชวธยกมอขนถาไมเหนดวย

ถานงเฉยกเหนดวย เมอสงฆทาอปโลกนเสรจแลว กเอาผาไปตดเยบซกยอมตากใหแหง

แลวนาไปถวายใหกบพระรปทไดรบฉนทานมตตามมตของสงฆ ไมตามมตของญาตโยม

ผถวาย เพราะสงฆจะรดวาใครควรจะไดรบ ใหสงฆตดสน เหมอนกบคณะของโยม จะ

ใหเราชวาคนไหนควรจะรบของชนน เรากไมร ใหญาตโยมตกลงกนเองดกวา วาใคร

สมควร การใหเปนสงฆทานกด ชวยกระจายปจจย ๔ ทญาตโยมถวายใหท วถงพระทก

รป เพราะพระบางรปอาจจะไมคอยมใครศรทธากได เปนพระดปฏบตดแตเงยบเฉย ไม

คอยปฏสนถารกบใคร ญาตโยมเลยไมชอบ เพราะไมยมแยม ไมทกทาย ไมเอาอกเอาใจ

จงไมมใครถวายขาวของเลย พระพทธเจาจงทรงเหนวาควรถวายใหเปนสวนกลาง ทวด

ปาบานตาดของทกอยางทถวาย หลวงตาเปนผรบแทนสงฆ เวลาพระตองการใชกเอามา

ใชไดเลย โดยถอวาของทกอยางทไดมาเปนสมบตของวด ทพระทอยในวดทกรปเอาไป

ใชได ตองการสบตองการยาสฟน กหยบไปใชไดเลย ไมตองขอใคร

ถาม เวลารบไมจาเปนตองมพระ ๔ รปใชไหมครบ มตวแทนกได

ตอบ พธกรรมทถกกาหนดขนมา โดยอางตามพระวนยทกาหนดไววา จะใหครบองค

สงฆตองมพระ ๔ รปขนไป เชนสานกนมพระอย ๓ รป จะถวายสงฆทานกถวาย

ไมได ถาจะทาตามรปแบบ ทาไมได แตถาทาในเชงปฏบตกทาได ถวายใหเปน

สวนกลางโดยไมกลาวคาถวาย เพราะเชอวาผรบจะเอาไปแจกจายใหกบพระรป

อน

26

ถาม เพอนททางานผม เขาชอบทาสงฆทาน แตนมนตพระมาแค ๒ รป กเลยด

แปลกๆ

ตอบ ๒ หรอ ๔ กเหมอนกน ไมเปนสงฆทานอยด เพราะเปนของพระทรบไป ไมไดเอา

ไปแจกจายใหกบพระรปอน จะเปนสงฆทานตองเปนของวด ของสวนรวม พระท

อยในวดตองมสทธใชได จงจะเปนสงฆทาน แตทางพระปาไมไดพถพถนกบเรอง

พธกรรมเทาไหร แตปฏบตกนเลย ของทกอยางทหวหนาสงฆรบมาจะไมถอวา

เปนของๆตนเลย เปนของสวนรวม ทานเปนผใหญ เปนเหมอนพอแม เปน

หวหนาครอบครว จะรดวาควรเอาไปทาอะไรอยางไรมากนอยเพยงไร ผทไปอย

ศกษากบทานกมฉนทานมต มอบอานาจใหกบทานโดยปรยาย เพราะไปตดไปละ

ไมไดไปเพอสมบตขาวของเงนทอง ไปเพอธรรม แตทตองทาตามพธเพราะเปน

เรองของกฎระเบยบขององคกร ตองมกฎกตกา เพอปองกนไมใหคนไมดมาสราง

ความเสยหาย เชนไดหวหนาทเหนแกตว ไดอะไรมากถอเปนของตนหมด

ถาม วธปฏบตสาคญมากกวาพธกรรม

ตอบ เหมอนเอาเนอทอดใสจาน ไมตองใสผกช ไมตองใสแตงกวา เอาแตเนอลวนๆน

แหละ

ถาม ถาถวายใหพระรปใดรปหนงโดยไมเจาะจง กไมเปนสงฆทาน

ตอบ เปนปาฏบคลกทาน ไมใชสงฆทาน เพราะไมไดสนบสนนทานบารงสวนรวม เปน

การทานบารงบคคล ทางวดในเมองสวนใหญจะอยแบบตวใครตวมน ใครได

อะไรมากเปนของคนนนไป ไมเหมอนธรรมเนยมของวดปา เปนกองกลางหมด

เงนเขามาเทาไหรกเปนของกองกลางหมด มความจาเปนกไปกราบเรยนกบ

หวหนาสงฆ แลวทานจะพจารณาใหตามความจาเปน

ถาม ถาทานยงอยทวดปาบานตาด แลวลกถวายปจจยเฉพาะทาน ทานตองเอาไปใส

กองกลางไหม

27

ตอบ ขนอยกบผรบ ถาไมอยากยงกบเรองเงนทอง กรวมทาบญกบหลวงตาไป ถาม

ความจาเปนจะเกบไวกได แตถาเปนของทมาในลกษณะท วๆไป กเขากองกลาง

ไป แตถาญาตโยมพนองเปนหวงพระของตน นานๆมาเยยมท กอยากจะถวายให

เปนของสวนตน เชนพระชาวตางประเทศ เวลาบดามารดามาเยยม กถวายใหกบ

พระโดยตรง กไมเสยหายอะไร แตไมเปนสงฆทาน เปนการดแลบคคล แตถา

ตองการใหศาสนาพทธเจรญไปเรอยๆ กตองดแลสวนรวมไวกอน เพราะเวลาจะ

บวชพระตองมพระ ๑๐ รปขนไป ถาอยในทกนดารหาพระไดยาก กอนโลมใหม

พระ ๕ รป มพระรปเดยวบวชไมได การจะสบทอดพระศาสนาใหอยตอไป จง

ตองมพระอยางนอย ๕ รปขนไป เหมอนกบการสบสกล ตองมลกหลาน แลวก

ตองเลยงดลกหลานใหด ไมปลอยปละละเลย ยงมมากเทาไหรกยงด วงศสกล

จะไดใหญขน

ถาม การใสบาตรทกวน แตพระไมซ ากน เปลยนไปเรอยๆทกวน ใชการถวายสงฆทาน

ไหม

ตอบ ถาเปนวดปากใช เพราะทานจะเอาไปแบงกน บณฑบาตไดอะไรมากจะไมเกบ

เอาไวเลย จะเอามารวมกนแลวใหพระหวหนาพจารณากอน อยางนเปนสงฆทาน

แตถาเปนบาตรใครบาตรมน กไมใชสงฆทาน ทางวดปาถอมากเรองบณฑบาต

ไมใหเกบอะไรไวเลย ใหเอามารวมกนหมด เพราะสมยกอนพระปายากจนมาก

เวลาบณฑบาตจะไมคอยไดอาหารเทาไหร ถาตางคนตางเกบไวในบาตร กจะขาด

ความรกสามคคกน ตางคนตางเอาตวรอด ไมมความเสยสละ

ถาม ถาในกรณทเราใสบาตรไปแลว พระองคนนทานเอามาแบงกถอเปนสงฆทาน ถา

ไมเอามาแบงกไมใช แตถาเราต งจตอธษฐานวาเราถวายแบบสงฆทานจะไดไหม

คะ

ตอบ มนไมเกยวกบเรา เราไดบญเทากน ถาเปนสงฆทานกจะทาใหศาสนามอายยน

ยาวนานขน พระสงฆมความสามคค มความรกปรองดอง มความเออเฟอเผอแผ

28

ตอกน ไมเอาตวใครตวมน สงฆทานทาใหสงฆอยดวยความปรองดอง มความ

สามคค เออเฟอเผอแผ ไมเหนแกตว มงานกชวยกนทา มอะไรกแบงกน เคารพ

ในอาวโสภนเต ไมกาวกาย ไมขามหนาขามตาผหลกผใหญ ทานบวชกอนเรากให

ทานพจารณากอน ถงแมจะไมมอะไรเหลอใหเรากน แตเราจะไดบญมาก

ถาม สมมตวาเราต งเจตนาขอถวายพระภกษหมใหญ คอนอมจตเลย ถอวาสาเรจเปน

สงฆทานไหมคะ คอมเจตนาถวายแบบนอมจต แตหาพระไมได แตนอมจตถวาย

ใหสงฆท งในอดตและปจจบน

ตอบ ถาตองการถวายสงฆทาน กไปถวายวดทเปนสงฆทานจรงๆ

ถาม แตไมมโอกาสทจะไป

ตอบ กเกบเงนไวกอน รวบรวมไว พอมโอกาสกไปถวายวดทเปนสงฆทานจรงๆ ทก

อยางเขากองกลางหมด อยางวดของหลวงปชาไดยนวาทกอยางเขากองกลาง

หมด เรากเกบรวบรวมไว แลวกสงไปกได ถายงตดในการทาสงฆทานอย ผให

ไดบญเทากน สาคญอยตรงทจตของผใหมากกวา วามความบรสทธมากนอย

เพยงไร ถาใหแลวยงตองการอะไรหรอไม ถายงตองการอย กเปนเงอนไข แตถา

ใหโดยไมตองการอะไรตอบแทนเลย จะไดบญมากกวา แตสงฆทานเปนเรองของ

การอปถมภองคกร ของศาสนา ชวยทาใหศาสนามอายยนยาวขน ไมเกยวกบ

ผให

ถาม ถาทาไปแลวยงไปกงวลวา พระจะเอาเขากองกลางหรอไม กยงไมไดละความ

ละโมบของเรา

ตอบ ยงอยากจะไดบญมากๆ ความจรงแลวมนไมไดมากกวากนหรอก จะถวายให

พระองคเดยวหรอถวายใหเปนสวนกลาง ถาไปเจอพระรปเดยว เปนพระทดเปน

พระอรยะ กไดบญเหมอนกน เปนการสนบสนนใหทานไดทาประโยชน แตบญ

คอความสขใจทไดจะเทากน ถงแมจะใหกบสนข กไดบญคอความสขใจเทากน

29

ถาเปนของชนเดยวกน จะใหกบพระกดใหกบสนขกด ถาใหดวยความเมตตา

กรณา ดวยความบรสทธใจ มความปรารถนาทจะสงเคราะหชวยเหลอ บญในใจ

คอความสขใจกเทากน

ถาม ถาผรบเปนอรยสงฆ

ตอบ จะเปนพระอรยสงฆหรอเปนสนข กเหมอนกนในใจของเรา คอเปนความสขใจ

ถาม แตทสาคญคอมนทาใจยาก วาสนขจะเสมอพระสงฆ

ตอบ ไมไดวาสนขเสมอพระสงฆ แตวาบญคอความสขใจมนเทากนพวกเราไมเขาใจกน

เรองการถวายทานกบพระอรยสงฆ มประโยชนเพมขนตรงททานจะสอนธรรมะ

ใหกบเรา เปนประโยชนอกกระทงหนง ถาใหสนข อยางมากมนกเหาใหเราเฝา

บานใหเรา แตใจทชนะความตระหน ชนะความโลภ ใจทเกดความเมตตาสงสาร

เกดจากการทเราไดชวยเหลอผทเดอดรอน ไมวาจะเปนมนษยหรอเปนสตวก

เหมอนกน มความสขใจเหมอนกน คนบางคนถงเลยงหมาได ไมจาเปนตองเลยง

คน การเลอกบคคลเราเลงไปทการทาประโยชนของบคคลนน ถาสนบสนนโจร ก

จะไปฆาผอนตอ ถาสนบสนนพระพทธเจากจะทาใหทานมกาลงเผยแผธรรม ถา

สนบสนนสงฆกจะทาใหศาสนาอยไดยาวนาน ทาใหผมศรทธามกาลงใจบวช

เพราะเมอบวชแลวไมอดอยากขาดแคลน มอาหารกนท วถงกน ไมวาจะพงบวช

วนนหรอบวชมา ๑๐ ปแลว กแบงอาหารเทาๆกน ทาใหองคกรคอศาสนาอย

ตอไปได แตถาเลอกเฉพาะถวายแตองคหวหนา พระบวชใหมไมสนใจ พอบวช

ได ๓ วน ไมมอะไรกน กจะสกไป ทาใหไมมใครอยากจะบวช

ถาม ถาจตเรายงเลอกทรกมกทชง เลอกทจะใหแตพระอรยสงฆ เพราะเราหวงบญ

มาก อยางนถอวาเปนมลทนกบใจเราใชไหมครบ

ตอบ ไมแนเสมอไป ถาเลอกดวยปญญา กไมเสยหายอะไร ถาเลอกพระอรยสงฆ

เพราะอยากจะฟงธรรมะจากทาน กไมไดเปนการเลอกทรกมกทชง เพราะคงจะ

30

ไมไดธรรมะจากสนข แตกปฏเสธไมไดวาสนขกบพระอรยสงฆกตองการอาหาร

เหมอนกน เรากใหท งคเลย พระอรยะกถวาย สนขทมากบทานกให ดงบทเมตตา

ทวา สพเพสตตา สตวท งหลายท งปวง ทเราสวดกนทกวน ทานสอนไมใหเลอกท

รกมกทชงในการใหความเมตตากรณา เพราะความจาเปนมเทากนหมด เรอง

ปจจย ๔ มความจาเปนเหมอนกนหมด ไมวาสตวไมวามนษย เรองความรก

ความเมตตาสงสาร ทกคนตองการดวยกนท งนน ไมควรเลอก เชนใหความ

เมตตากบพระอรยะ สวนสนขชางหวมน อยางนกไมถก แตทเราเลอกทาบญกบ

พระอรยะ ถามโอกาสเลอกได เพราะเราจะไดยนไดฟงธรรมะจากทาน ถาใหทาน

สนข ใหขาวมนกน เรากยงจะไมสามารถขจดความสงสยทมอยในใจเราได

ถาม กลางวนนเพงใหขาวสนขไป ใหออยกบชาง

ตอบ ควรจะให หลวงตาทานกเลยงสนขเลยงนกเลยงแมว ไมวาพระปาจะอยทไหน

จะใหอาหารสตวเสมอ นคอความเมตตา ผมความเมตตายอมมความสขใจ

ความสขใจกคอบญ

ถาม หลวงพอลกกยงไมเขาใจคาทกลาววา ถวายทานแกพระอรหนต ๑๐๐ ครง กส

ถวายแกพระปจเจกพทธเจาครงหนงไมได ทถวายทานแกพระปจเจกพทธเจา

๑๐๐ ครง กสถวายแกพระพทธเจาครงหนงไมได

ตอบ ความสามารถของทานแตกตางกน พระพทธเจาเปรยบเหมอนจบปรญญาเอก

พระปจเจกจบปรญญาโท พระอรหนตจบปรญญาตร นถาเรยนกบพระอรหนต

กไดความรระดบปรญญาตร ถาเรยนกบพระปจเจกกไดระดบปรญญาโท ถา

เรยนกบพระพทธเจากไดระดบปรญญาเอก ประโยชนทพระพทธเจาทา กบพระ

อรหนตทากแตกตางกนมาก

ถาม หมายถงอานสงสทไดรบจะตางกน ตวบญนะคะ

ตอบ หมายถงประโยชนททานจะทาใหกบโลกและกบตวเรา

31

ถาม แลวทาไมมคากลาววา ถวายทานแกพระอรหนต ๑๐๐ ครง สถวายแกพระ

ปจเจกพทธเจาครงหนงไมได แสดงวาผลทานนไดอานสงสตางกนซคะ

ตอบ คอพระพทธเจามความสามารถสอนใหบรรลธรรมไดเกงกวาพระอรหนต

ถาม หมายถงประโยชนทคนทาจะไดรบ

ตอบ ไดความรจากพระพทธเจา ทาใหหลดพนงายกวาฟงเทศนจากพระอรหนต

ถาม อยางนเราเหวยงเมลดขาวลงไปทพนคอนกรต กบเหวยงลงไปทลม ผลมนก

เทากนซ

ตอบ ไมเทา

ถาม ถาไมเทา แลวอยางนมนจะเทากนไดอยางไร

ตอบ กไมเทา พระพทธเจาทรงมความสามารถแกกเลส แกความทกขของเรา มากกวา

พระอรหนต

ถาม ไม หนกาลงจะเปรยบเทยบททานบอกวา ใหทานกบคนกบใหทานกบสนขมน

เทากน หนรบไมได

ตอบ มนเทากนในความเมตตากรณา แตผลประโยชนทจะไดจากสนขกบพระอรยะมน

ตางกน เหมอนกนในความเมตตากรณาทออกจากจตใจเรา เราเมตตาสนข เรา

เมตตาพระอรยะ กเปนความเมตตา เปนความสขใจเหมอนกน

ถาม หมายความวาเราตองยกระดบจต ทาใหเสมอกนตรงนน ใชไหม

ตอบ ไมเหนตองยกระดบจตตรงไหนเลย

ถาม คอปถชนท วไปมความรสกวา ใหกบพระอรยะจะดกวาใหกบสตว

32

ตอบ สนขหวขาว คนหวขาว กหวเหมอนกน สนขไดกนขาว คนไดกนขาว กอม

เหมอนกน ไมเหนตองยกระดบตรงไหนเลย ใหดดวยเหตผล แตประโยชนท

สนขกบคนทาจะตางกน สนขทาไดแคเหา แตคนสอนใหเกดความกระจางแจง

ใหเกดปญญาขนมาได นเปนความตางระหวางสนขกบคน ประโยชนทสนขจะทา

ใหกบเรากคอเฝาบานเหาไลขโมย แตพระอรยบคคลสอนใหเราเปนพระ

อรยบคคล เชนเปนพระโสดาบนขนมาได

ถาม ถาตามทธรรมชาตจดสรรให เราควรจะไดบญจากใครมากกวากน

ตอบ มนม ๒ สวน บญทเกดจากความเมตตากรณานเทากน เมตตาสตวเมตตาคนน

เทากน แตบญทเกดจากปญญาตองไดจากพระอรยะมากกวาจากสนข เพราะ

สนขไมมปญญาความรทจะสอนเราได แตพระอรยะมปญญาความรทจะสอนเรา

ได ปญญาเปนบญอกระดบหนง แตเราไมเขาใจ คดวาบญคอการใหทานอยาง

เดยว แตไมคดถงบญทเหนอกวาการใหทานคอปญญา เพราะบญเกดจากทาน

ศล ภาวนา เกดจาก ศล สมาธ ปญญา ถาถามวาทาอะไรจะไดบญสงสด กฟง

ธรรมใหเกดปญญานแหละ จะไดบญมากทสด ถงใหทาบญกบพระพทธเจา

เพราะพระพทธเจาเปนมหาเศรษฐปญญา ทาบญกบพระพทธเจาป บ ทานให

ปญญาเราปบ ทานพดเพยงคาเดยว กบรรลแลว กบองคลมาลทรงตรสเพยง

ประโยคเดยววา เราหยดแลว เธอตางหากทยงไมหยด กบรรลธรรมแลว แตถา

ไปเจอพระอรหนต ทานอาจจะไมสามารถแสดงธรรมอยางทพระพทธเจาแสดงได

กอาจจะยงไมหยดฆาคน พระอรหนตองคนนอาจจะถกฆาตายไปกได ตางกน

ตรงน ตองแยกแยะ ไมใชวาทากบสนขกบทากบพระอรยะจะไดบญเทากนหมด

ไมใช สวนทเทากนกคอบญทเกดจากความเมตตากรณาทเกดขนในใจเรา แตบญ

เชนปญญาทผรบจะใหเรานนมนตางกน

ถาม อานสงสผลบญของการใหทานน จะทาใหรารวยมโภคทรพยในภพชาตตอไป ถา

เราทากบพระปจเจกพทธเจาและพระพทธเจาน จะไดผลทนตาใชไหมคะ

33

ตอบ อานสงสทางดานโภคทรพย จะหมายถงภพหนาชาตหนามากกวา สวนในภพน

ชาตนอานสงสทจะไดคอปญญา ไดฟงธรรม ไดหลดพน ซงมคายงกวาเงนกอง

เทาภเขา พวกเรายงไมหลดพนกน การไดปญญาจงเปนบญทดทสด ถาถามวา

ทาบญชนดไหนไดบญมากทสด กคอทาบญใหเกดปญญา กตองไปหาแหลงของ

ปญญา แหลงทมปญญามากทสด ดทสด วเศษทสด กคอพระพทธเจา รองลงมา

กคอพระปจเจก รองลงมากคอพระอรหนต รองลงมากคอพระอนาคาม พระ

สกทาคาม ลงมาเรอยๆ จนถงพระปถชนธรรมดาผทรงศลทรงธรรม ทานกม

ปญญาในระดบของทาน ระหวางพระผทรงศลกบพระไมทรงศลกตางกน พระผ

ทรงศลทรงธรรมยงร ยงเขาใจคาสอนของพระพทธเจา กจะไมพาใหเราหลง ถา

พระทไมรเลย เดยวกหลอกใหเราไปอาบนามนต ไปสกยนตตรงนนตรงน ถา

ทาบญกบคนโงเขากพาใหเราโงตาม ถาทาบญกบคนฉลาดเขากพาใหฉลาดตาม

ทาบญกบหลวงตามไหมททานสอนใหเจม ใหเอาวตถมงคลตางๆมาหอยคอ ไป

เอานามนตจากทน นทน ไมมหรอก ทานสอนแตทานศลภาวนา สอนใหเกด

ปญญา แตเราฟงแลวยงไมเขาใจ กเลยคดวาทาบญแลวเมอไหรจะรวยสกท ไอ

นนมนเปนผลพลอยได ผลทไดในปจจบนคอ จตใจไดรบการชาระ เวลาใหทานก

ไดชาระความตระหน ความเหนแกตว ความหวงแหน ความเสยดาย ความโลภ

ถาม ถาเราฆาความตระหนในปจจบนนได กเทากบวาบญไดเกดขนแลวในปจจบนน

ใชไหมคะ

ตอบ ทาตอนนกไดชนะแลว เพราะการใหเปนการเดนสวนทางกบความตระหน ถา

ความตระหนชนะกจะไมไดให เพราะเสยดาย ไมทาดกวา กอาจจะคดไปวา มคน

ทากบหลวงตามากมายแลว ไดเงนมากแลว ไปทาทาไม คดอยางนกไมไดทา

ความตระหนกชนะเราแลว แตเราไมมองทใจเรา ทหวโหยขาดความสข

เหมอนกบเวลาเราหวขาวแลวเลอกรานอาหาร รานนอรอยแตคนเยอะตองรอนาน

กไมเอา รานนคนนอยแตไมอรอยกไมกน กอดตายพอด อยางเราอยากจะไป

34

ทาบญกบวดทไมมใครไปทา พอไปเหนวดเขา ไมนาศรทธาเลย กไมทา สวนวดท

นาศรทธา กมคนทากนเยอะ กไมทาอก

ถาม สรปแลวไมไดทาสกท

ตอบ ไมไดชนะความตระหน แพความหลง แพความตระหน ทอางสารพดเหตผล

ไมใหทาบญทาทาน ใหหวงรกษาเงนไว แลวกมาเสยใจเวลาถกขโมยไป รองหม

รองไหกนไมไดนอนไมหลบ แตถาเคยใหอยเรอยๆ กจะคดวาเปนการทาบญทา

ทาน เปนการใชหนไป จงไมเดอดรอน

เปาหมายหลกของศาสนาอยทการทาจตใจใหพนทกขเทานนเอง ปญหาของพวกเราคอ

ชอบสรางความทกขทเกดจากความหลงกน หลงยดตดในวตถขาวของเงนทอง ยดตดใน

บคคล ยดตดในความสขตางๆ ทาใหเรามแตความทกขความวนวายไมรจกจบจกสน ท

ทรงสอนใหเราใหทานกน กเพอเราจะไดไมทกข เมอไมมสมบตเรากสบายใจ ไมมเงนก

ไมตองไปกงวลวาดอกจะขนหรอจะลง จะเอาเงนไปฝากดหรอไปซอหนด วนวายกน

ไมไดนอนไมหลบ คนทไมมไมเหนเขาเดอดรอนเลย กขอใหปฏบตดวยนะ ไมใชฟงอยาง

เดยว

ถาม อยางททานบอกวาใหกาจดกเลสทหยาบๆ เชนความโกรธน เวลาออกไปแลวมน

เหมอนไมโกรธ แตมนกยงตดอยในใจ ทาไมถงเปนอยางน

ตอบ ยงตดไมขาด ยงไมปลอยวาง

ถาม คอนองเขารสกวาไมโกรธ แตกไมอยากเจอแบบนนอก

ตอบ ความไมโกรธนด แตความไมอยากเจอนไมด ความไมอยากเจอเปนสมทย ถา

ผานมาไดแลวจะไปกลวทาไม ผานมาไดคร งหนงแลวกผานไปไดตลอด เวลา

เกดขนอกกปฏบตเหมอนกบทเคยปฏบต เรากนงเฉย ไมสะทกสะทานไม

35

หว นไหว ไมยนดยนราย กไมมปญหาอะไร สงตางๆในโลกนเราหามมนไมได

มนจะเกดมนกตองเกด ถาไมเกดมนกไมเกด

ถาม เลยงไดไหมเจาคะ

ตอบ บางทกเลยงได บางทกเลยงไมได ถาเลยงไดกเลยง เลยงไมไดกตองทน

ถาม อยางกรณทคนเขาทาใหเราโกรธ แตเรากตดได พอเราหนไป เขากลบโกรธเรา

มากยงขน อยางนเราบาปไหมคะ

ตอบ ไมบาป เปนกรรมของเขา ทไมรจกระงบความโกรธ ถาเราไมไดไปทาใหเขาโกรธ

เขาโกรธขนมาเองกชวยไมได อยางเขาดาเราแลวเราไมเดอดรอน แลวเขากลบ

โมโหใหญ เราไมไดทาอะไร เราเปนเหมอนกบตนเสาน ไปดาตนเสาแตตนเสามน

เฉยๆ แลวเรากไปโกรธมน เปนความโงของใคร

ถาม เรากปลอยเขาไป

ตอบ เปนกรรมของเขา เปนความโลภโมโทสนของเขา ทเขาจะตองแก ถาเขาไมแกเขาก

ตองทกขทรมานไปกบมน เปนวบากกรรมของเขา เราแกไดแลว เหมอนเรากนยา

เราหายจากโรคแลว แตเขาไมกนจะไปโทษใครละ ไปโทษคนทกน คนทหายแลว

จะไปโทษกนไมได อยางเปนหวดดวยกน ๒ คนน คนหนงกนยาแลวหายกอน

อกคนไมกนยงไมหาย คนไมหายกลบไปโกรธคนทกนยา แสดงวาเปนคนบา ไม

มเหตไมมผล อาจจะเปนเพราะมความอจฉารษยา มความเกลยดชง อยากจะให

เราทกขแตเราไมทกข เขากเลยทกขใหญ ทานถงสอนวาใหทกขแกทานทกขน น

จะกลบมาหาตน ทาไมไปคดอยากใหเขาทกข ทาไมไมคดอยากใหเขาสขละ คด

ใหเขาสขแลวเรากสขตามไปดวย

ถาม ถาไมพอใจหรอไมชอบน จะเชคกลบไปวาเราชอบหรอไมชอบ จรงหรอไมจรง

เหมอนกบจะสอบตวเอง อยางนเราไมควรจะสอบใชไหมคะ

36

ตอบ ถาสงสยกควรจะสอบ

ถาม วาหลงทางหรอเปลา

ตอบ มนอาจจะหลอกเรา ใจบอกวาไมชอบ แตยงเกบเอาไว

ถาม บอกไมชอบแตกยงคดถงอย

ตอบ ถาไมชอบ ทาไมยงคดถงอย

ถาม พอดมคนมาปรกษาวาเวลาเจอหนาคนน เขาจะไมชอบโดยทไมรสาเหต เพราะ

อะไรคะ

ตอบ กรรมเกา พอเจอหนากนกรเลยวาไมถกชะตากน

ถาม อยากทราบวาตองแกอยางไร

ตอบ ทาใจใหเปนอเบกขา เราบงคบเขาไมได แตบงคบเราได ถาเราไมชอบเขา ไม

สามารถทาใจใหรกเขาได กทาใจเฉยๆไปกอน แตถาเขาจะทาอะไรเรา กอยาไป

โกรธเขา อยาไปมอะไรกบเขา คดเสยวาเปนวบาก ถาทาใจไดกยมใหเขา มอะไร

กแบงใหเขา บางทมเหตการณทาใหเราทาไดกม เชนตางคนตางจะไปใชโทรศพท

เครองเดยวกน เรากใหเขาใชกอน เปนการสรางไมตรจต เปลยนจากความไม

ชอบมาเปนความชอบกน บางทมนอาจจะไมใชวบากกได อาจจะเปนเพราะเราไม

ชอบคนขหนาแบบน ไมชอบคนลกษณะนกได แตเมอมโอกาสไดทาบญรวมกน

ไดชวยเหลอกนแลว ความไมชอบกนกหายไปได

ถาม เราตองมเมตตากอน

ตอบ เสมอเลย ตองยม ตองมไมตรจต ตองปรารถนาดเสมอ

37

ถาม เขากพยายามทา คอพยายามเมตตา แตวาเขาคนพบวาในความเมตตานนม

ความรสกกระวนกระวายอยขางใน มความรสกไมชอบอยลกๆ มความไมสบาย

ใจอยลกๆ เขาอยากแกตรงนคะ

ตอบ ตองพยายามทาไปเรอยๆ เปนการตอสกนระหวางธรรมกบอธรรม ระหวางธรรม

กบกเลส กเลสความเหนแกตว ความอยากทจะทาอะไรตามใจตวเอง กบทาสงท

ถกตองแตไมถกใจ ตองพยายามฝนทาไปเรอยๆ เหมอนกบถนดมอขวา

พยายามหดใชมอซายกยง เผลอไปใชมอขวาได ตองมสต อยาไปปฏเสธ อยาไป

รงเกยจเวลาทตอสกน เชอเกายงไมถกทาลายไปหมด ถามสตร แลวไมไปกงวล

กบมน กจะไมเปนปญหา ทาไปเรอยๆแลวจะหมดไปเอง

ถาม กแสดงวาจตเรายงไมเขมแขงพอ

ตอบ ยงไมมธรรมมากพอ กเลสมนยงมแรงตอตานอย เมอธรรมมแรงมากกวา กจะ

นอกกเลสได พอกเลสถกนอกแลว กจะไมมแรงตาน ถาเปนมวยกยงไมนบ ๑๐

ยงผลดกนรกผลดกนรบอย แตถาลงไปนบ ๑๐ แลวกจบ

38

กณฑท ๒๗๕

พอแมครจารย ๒๔ ธนวาคม ๒๕๔๙

ไปอยกบหลวงตากเปนเหมอนลกของทาน ทานเปนเหมอนพอเปนเหมอนแมของพระ

เณรทไปอยศกษากบทาน พระเณรจงเรยกทานวาพอแมครจารย บวชไดประมาณ ๖

อาทตยทวดบวรฯ พอหมผาเปน สามารถเดนทางได โดยไมรสกลาบากใจเกยวกบการ

หมผาและดแลรกษาบรขารตางๆ กกราบลาสมเดจฯขออนญาตไปอยกบหลวงตาทวดปา

บานตาด สมเดจฯกพดวาทานอนญาต แตหลวงตาจะอนญาตหรอไมกอยทหลวงตา จง

เปนเหมอนเดกเกดใหม ยงไมเดยงสาในการเปนพระนก วนแรกทไปถงกเหน

สมรรถภาพของตวเอง จากการเดนบณฑบาตทเรวมากของวดปาบานตาด เราไมเคยเดน

เรวอยางนน นงรถไฟไปตอนเยน ถงอดรฯตอนเชามด มรถของญาตโยมทอดรฯมารบ

พอมาถงศาลาวดกพอดไดเวลาออกบณฑบาต กรบเตรยมบรขารแลวกออกบณฑบาต

ขาไปกเดนตามปกตไปแบบสบายๆ แตขากลบพอพนบานหลงสดทายใสบาตรเสรจ พระ

รบบาตรของหลวงตาปบ ตางคนตางโกยแนบกนเลย เราไมเคยเดนวงแบบนน ซงเหมอน

แขงเดนเรวในโอลมปก มขาวเหนยวเตมบาตรทหนกมาก ถลกบาตรกผกไมแนน เดน

กลบมาไดครงทางถลกบาตรกหลด จวรกจะหลด ตองคอยประคบประคองอยาง

ทลกทเล กวาจะไปถงศาลาเขากเรมจดแจกอาหารกนแลว

ถาม ทานมองไหมคะ

ตอบ ทานคงมอง แตทานเมตตา ทานไมพดอะไร

สวนใหญถาเปนพระมาใหม ทานจะไมใชมาตรการหนก ทานจะเฉยๆไปกอน นอกจาก

แยจรงๆกอาจจะถกวาโดยตรง แตใหมๆ ทานจะสงเกตด ถาเหนวามความตงใจปฏบต

จะชากวาเขา ยงไมเขารองเขารอย ทานกไมพดอะไร ชวงนนทานจะรบพระประมาณ ๑๕-

39

๑๖ รปเทานนเอง พอทานอนญาตใหอยได พระเกากมาแสดงความยนด เพราะทานจะ

ไมรบใครงายๆ มพระหลายรปดวยกนททานไมใหอย ในชวงใกลเขาพรรษา ทานกจะพด

วาองคนไปนะ องคนอยไดนะ แตสาหรบอาตมาทานยงก กไววา ทานทมาจากวดบวรฯ

เราไดตกลงกนไววาอยไดช วคราว ตอนไปกราบทานวนแรกทานกบอกวา อยไดช วคราว

กฏไมวาง แลวทานกไมพดอะไรอก ตอนนนเปนชวงตนเดอนเมษาฯ ตอนททานอนญาต

ใหอยไดกประมาณเดอนมถนาฯ กาลงประชมพระ กอนเทศนทานกพดวาองคนไปนะ

องคนอยไดนะ สวนองคทมาจากวดบวรฯ เราไดตกลงกนไววาอยไดช วคราว ทานกตอง

ไป อยไมได แลวทานกเรมเทศนไปประมาณสกช วโมงกวาๆ พอจะเลกประชมลกขนมา

กราบพระ ทานกพดวาองคนนจะอยกอยนะ ทานตองการใหเหนคณคาของการไดอย จะ

ไดมความตงใจ เพราะเวลาไดอะไรมางายๆเราจะไมเหนคณคาของมน สงใดทไดมาดวย

ความยากลาบากเราจะรกษามน

กอยมาตลอด ๕ ปแรกกไมไดไปไหนเลย เพราะพระวนยกาหนดไววาถายงไมได ๕

พรรษา ไมใหอยปราศจากครบาอาจารย เชนบวชได ๒ พรรษาแลวจะไปธดงคองคเดยว

กยงไปไมได นอกจากทานเหนวาสมควร ถาไปแลวไดประโยชน แตถาไปแลวไมเกด

ประโยชนทานกไมใหไป มพระอยรปหนงอยได ๒-๓ พรรษา กขอลาไปธดงค ลาสอง

สามครงทานกไมอนญาต ครงสดทายไปลา ทานกบอกวาถาไปกไมตองกลบมา ทานจะด

จตของผปฏบตเปนหลก อายพรรษาไมสาคญเทาไหร บางทได ๕ พรรษาแลว ถาทาน

เหนวายงไมสมควรไป ไปแลวเสย ไปแลวสก ทานกพยายามดงไว อยางนอยอยในวดก

ยงไดศกษาจากครบาอาจารย ทวดกมความสงบวเวกด ถาปฏบตเปนแลวกไมจาเปนตอง

ไปทอน แตใจไมคอยชอบอยกบท ไปอยทไหนนานๆแลวกเกดความเบอหนาย อยากจะ

ไปสถานทใหม จตจะหลอกใหเราคดวา ไปทน นด ไปทนด จะไดอยางนนไดอยางน

ความจรงแลวอยกบครบาอาจารยนดทสด อยกบทานกเปนเหมอนลกของทาน ทกสงทก

อยางทานจะดแลใหหมด กสบายด ไมตองมภารกจอยางอน นอกจากตอนเชาออกไป

บณฑบาต กลบมาฉนเสรจกลางบาตร ชวยกนทาความสะอาดศาลา หลงจากนนกกลบ

กฏภาวนาจนถงชวงบาย ๒ โมง ถาอยากจะฉนนาชากาแฟ ฉนนาปานะ กมทเตรยมไว

ใหฉน ฉนเสรจแลวกชวยกนปดกวาด เสรจแลวกชวยกนทาความสะอาดศาลา เขนนาไป

40

ใสตมตามทตางๆ ตกนาจากบอใสปบในรถเขน แลวกเขนไปใสในหองนาตางๆ ตามกฏ

ตามสถานทตางๆ เสรจแลวกกลบกฏสรงนา แลวกภาวนาตอ วนททานจะประชมอบรม

พระ ทานจะใหพระมาบอกตอนใกล ๆ พลบคา พอบอกปบกตองรบไปเลย เพราะทานจะ

ไปรออยแลว จะปลอยใหครบาอาจารยนงรอกไมสมควรอยางยง ไมวาจะทาอะไรอยพอ

พระมาบอกประชมคาเดยว กรบไปเลย หยบไฟฉายหยบผาปนงกบจวรได กตองรบไป

เลย ใครไปถงกอนกชวยจดทน ง จดธปจดเทยน ไมมไฟฟา เวลาทานเทศนกมแคเทยน

๒ เลมทจดไวบชาพระเทานนเอง

ถาม สมยททานพระอาจารยไปอยมไมโครโฟนใชหรอเปลาครบ

ตอบ ไมม กเหมอนตอนน มพระเณรประมาณ ๑๐ กวารป ทานกนงอยตรงน พระ

เณรกนงอยขางหนาทาน ทานกพดเสยงดงพอไดยนกน

ถาม ทานพระอาจารยอยกฏเดยวตลอด ๘-๙ ปหรอวามยายครบ

ตอบ กมยายบาง

ถาม ทานอาจารยปญญาไดเคยอบรมส งสอนหมคณะไหมคะ

ตอบ ทานปญญาจะทาหนาทแปลใหพระฝรงรปอนฟง หลงจากทหลวงตาเทศนเสรจ

แลว ทานกบอกวา เอาทานปญญาอธบายใหหมเพอนฟง สมยนนจะมพระชาว

ตางประเทศอยประมาณสก ๕-๖ รป ทานปญญากจะสรปใหฟงประมาณสก ๑๐

นาท ชวงนนหลวงตากจะนงฉนนาฉนหมากไป พระรปอนกนงสมาธนงภาวนาไป

รอใหทานปญญาอธบายใหเสรจเรยบรอย พอเสรจแลวหลวงตากจะคยตอแบบ

สนทนากน เลาเรองการปฏบตของทาน เรองการอยกบหลวงปม น และเรองราว

ตางๆ เปนเกรดความร พดคยประมาณ ๔๕ นาท กเลกประชมกน ใชเวลา

ท งหมดประมาณชวโมงครงหรอ ๒ ช วโมง หลงจากนนตางคนตางกลบทพกไป

ภาวนาตอ ไปเดนจงกรมนงสมาธตอ จนถงเวลาพกหลบนอน พอตนขนมาก

ปฏบตกนตอจนถงเวลาออกไปบณฑบาต กลงไปทศาลาเตรยมจดอาสนะตางๆ

41

ถพนดวยกะลามะพราว พนทน นใชเทยนไขทา เอาเทยนไขมาตมกบนามนกาด

แลวกมาทาบนพนไม เวลาเดนจะมรอยตดอย จงตองถพนดวยกะลามะพราวทก

เชาทกเยน

ถาม เวลาขดนมเวรไหมครบ

ตอบ ทกคนตองชวยกนทา ตองรบไปใหทน ถาไปหลงเขาแสดงวาเอารดเอาเปรยบ พอ

เรมถกถกนหมดทกรปเลย ถเสรจกชวยกนกวาด กวาดเสรจกเตรยมหมจวรออก

บณฑบาต มอยปหนงหนาวมากถง ๖ องศา หนาวจรงๆ กยงตองออกบณฑบาต

ตามปกต สมยนนถนนยงเปนลกรง ยงไมไดราดยาง เวลาเดนเหยยบกอนหน

เหมอนกบเหยยบกอนนาแขง ตองเดนเทาเปลา สดทรมานเลย แตเปนการฝกท

ด

ถาม ทานอาจารยเคยทอไหมคะ เพราะทานกลบจากอเมรกานมนสะดวกสบายมาก

เลย

ตอบ ไมหรอก ตอนไปอยอเมรกากอยแบบคนจนอย ไมไดไปอยอยางสบาย ตอง

ทางานพรอมกบเรยนไปดวย อดขาวดวย บางเวลามเงนพอกนขาวไดวนละมอ

เทานนเอง กตองอด เพราะตอนนนหางานทาทอยากทาไมได งานทหาไดจะเปน

งานลางชาม กไมทายอมอดเอา พออดไปนานๆกทนไมไหว อากาศมนหนาวเยน

เวลาเรยนหนงสอกเรยนไมรเรอง ในทสดกยอมลางชาม

ถาม ชวงนนโยมแมทานออกมาฟงธรรม หรอออกมาไมไดแลว

ตอบ ตงแตไปอยกไมเคยเหนออกมา เหนแตหลวงตาเขาไปเทศนในครวเวลาอบรมส ง

สอนญาตโยม พอดปนนทไปอย มโยมคนหนงเปนโรคมะเรง ขอไปอยเพอ

ปฏบตจตเตรยมใจใหพรอม เพราะหมอบอกวาอยไดไมเกน ๖ เดอน หลวงตาก

บอกวาถาจะมาเพอภาวนากมาได แตถามาแลวตองเอาหมอเอาหยกเอายาเอา

อะไรตางๆมาดวย กอยามาดกวา เขากใจกลา ไปแบบตวเปลาๆ ไปเพอภาวนา

42

จรงๆ ทานกเมตตาเทศนทกคน ทานไมเคยเทศนทกคนมากอน ต งแตสรางวดปา

บานตาดมา ทานไมเคยไปเทศนทกคนในครวเลย เปนครงแรกและครงเดยวท

ทานเทศนทกคน ยกเวนคนทมภารกจอน คนทตองเทศนสอนพระ ทานกไมได

ไปในครว หรอไปธระขางนอก เปนทมาของหนงสอ ๒ เลมคอ ธรรมชด

เตรยมพรอมและศาสนาอยทไหน ซงจะเนนไปทางพจารณาวปสสนาเพอทาจต

ใหสงบระงบ พจารณาขนธ ๕ ใหเหนวาไมเทยง ไมมตวตน ไมใชเรา ไมใชของ

เรา ถาไมพจารณาความหลงจะทาใหยดตด วธแกความหลงจงตองพจารณาอย

เรอยๆ พอไมพจารณา ความหลงกจะทาใหไปยดตด ตองพจารณาจนไมยดตด

พอไมยดไมตดแลวกจะสบาย จะเหนวารางกายของเราเปนรางกายของคนอนไป

เวลาไดขาววาคนนนไมสบาย คนนตองผาตด คนนนตายไปแลว กจะรสกเฉยๆ

ถาพจารณาจนเหนวารางกายไมไดเปนเราเปนของเราแลว เวลาเปนอะไรกจะรสก

เฉยๆ

อยทการพจารณา ทไมสามารถพจารณากนไดเรอยๆ เพราะใจไมมสมาธ ถกกเลสฉด

ลากไปเรอยๆ ถามสมาธกเลสจะถกกดไว ไมสามารถฉดลากใหไปคดเรองตางๆได สวน

ใหญกเลสจะคดหาโนนหาน ทาโนนทาน ไมคดพจารณาไตรลกษณ อนจจงทกขงอนตตา

เลย แตถาไดทาจตใหสงบแลว กเลสกจะถกกาลงของสมาธกดเอาไว ถงแมจะออกจาก

สมาธแลวมนกจะไมมแรงเหมอนเมอกอนน เหมอนกบคนทถกชกนบ ๘ พอยนขนมา

มนกยงโซเซ ยงไมมแรงมากพอ ตอนนนกเปนโอกาสดทจะพจารณาทางดานวปสสนา

พจารณารางกายเปนเบองตน พจารณาใหเหนความแปรปรวนเปลยนแปลง เกดแกเจบ

ตาย เปนเพยงธาต ๔ ดนนาลมไฟ ผานมาทางอาหาร มาเปนอาการ ๓๒ เวลาตายไปก

แยกกลบคนสดนนาลมไฟไป เวลาฟงกเขาใจ แตพอไมพจารณาความหลงกกลบมายด

วาเปนเราเปนของเราอก แตถาเราสามารถพจารณาไดตลอดเวลา ยนเดนนงนอน ใน

อรยาบถท ง ๔ จนฝงอยในใจแลว กเปนเหมอนกบการทองสตรคณ ตอนตนกตองทอง

อยเรอยๆจนจาขนใจ ตอจากนนกเลกทองได พอจะคณอะไร เชน ๗ คณ ๗ ไดเทาไหร

คาตอบกจะออกมาทนท ไมตองไปไลมาต งแตตน คาตอบจะมาทนท ถาพจารณาจนตด

เปนนสยฝงอยในใจแลว กจะมองเหนทนท เมอกอนนมองเปนตวเราของเรา เดยวนมอง

43

เปนแคธาต ๔ ดนนาลมไฟ เปนเหมอนรถยนตคนหนง เปนเหมอนบานหลงหนงเทา

นนเอง แลวกรวาจะปฏเสธไมไดกบการเปลยนแปลง จะแกกไปเปลยนแปลงไมได ไป

บงคบไปแกมนไมได จะเจบไขไดปวยกตองเปน รกษาไดกรกษาไป หายกหาย ไมหายก

ตองอยรวมกนไปจนกวาจะจากกน จนกวารางกายจะดบจะหยดทางาน โรคภยไขเจบก

หายไปเอง หายอยางถาวร

ผทกงวลไมใชทรางกาย ผทวนวายกคอใจ เพราะใจยงหลงอย ยงยดยงตดอย เพราะ

ไมไดพจารณา ถามจรงๆเถอะวนๆหนงเราพจารณาเรอง เกดแกเจบตายสกกคร ง ใน

เวลา ๒๔ ช วโมง เราพจารณาไดสกช วโมงหนงไหม เมอไมพจารณากปลอยใหขาศกคอ

ความหลงหลอกเราอยตลอดเวลา วาเปนตวเราของเรา แตถาเราตอสกบมนดวยการ

พจารณาอยางตอเนองจนมกาลงมากกวาแลว กจะกลายเปนจตใตสานกไป ทฝงอยในใจ

ตลอดเวลา ถงตอนนนกไมตองพจารณาตอไป เพราะมองทไรคดทไรกจะคดวาเปน

ธรรมดาๆ เกดแกเจบตายเปนธรรมดาๆ ไมใชตวเราไมใชของเรา แลวความวนวายใจจะ

มาจากทไหน จะไมมโอกาสวนวายอกตอไป จะรสกเฉยๆ เพราะใจไมไดเปนรางกาย ใจ

เปนเพยงเจาของช วคราวของรางกาย ทเปนเพยงสมบตชนหนงเทานนเอง ถาหลงกจะคด

วาเปนของเรา พอเวลาตองจากกนไปกเศราโศกเสยใจ เพราะเสยดายอาลยอาวรณ สราง

ความทกขขนมาอกช นหนง แทนทจะคดวาไมชากเรวกตองจากกน มใครเอารางกายไป

ไดบางเวลาตายไป เอาไปไดแคธรรมะหรออธรรม ธรรมะกคอวปสสนาปญญาสมาธศล

ทาน ทไดทาไว ทจะตดเปนนสยไป ทาใหชอบทาบญทาทาน ชอบรกษาศล ชอบนงสมาธ

ชอบพจารณาทางดานปญญา ถาไมเสรจภารกจในชาตน กจะทาตอไปในภพหนาชาต จะ

ทางายกวาคนทไมไดทามา จะทาอะไรกงายไปหมด นงสมาธกงาย รกษาศลกงาย ทาบญ

ทาทานกงาย แตคนทไมไดทามา พอจะทาจะรสกวาเปนเรองลาบากยากเยน ไมเหมอน

เวลาไปเทยว เพราะความไมถนด ไมเคยทามากอน จงไมตดเปนนสย แตถาเคยทาแลว

จะตดเปนนสย จะมความสขเวลาทา ไปเทยวกมความสขแบบหนง ทาบญทาทานรกษา

ศลปฏบตธรรม กเปนความสขอกแบบหนง เปนความสขทตางกน ความสขแบบนทาให

จตใจมความอมมความพอ ไมหวกระหายกบสงตางๆ แตถาไปเทยวไปซอของฟมเฟอย

44

ตางๆ จะทาใหมความหวเพมขน ไดเทยวแลวกอยากจะเทยวอก อยากจะซอของมากขน

ไปเรอยๆ จงเปนสงทตองปลกฝงทากนไปเรอยๆ ทาใหไดมากเทาไหรยงด

ชวตของมนษยเปนเหมอนปมนามน เปนทเตมนามนเตมพลง จตใจของเราเปนเหมอน

รถยนตททองเทยวอยในภพนอยภพใหญ ถาไดเตมนามนกจะทองเทยวไปไดอยาง

สะดวกสบาย มเสบยง ถาไมเตมนามนมวแตไปเทยวไปเลนกน พอขบรถไปกลางทาง

นามนหมดกตองเดนไป กจะลาบาก ไปไมถงจดหมายปลายทาง สวนใหญจะวนอยกบ

เรองของกเลสตณหา ไมไดไปสการหลดพนจากอานาจของกเลสตณหาเลย แตถาดาเนน

ตามทพระพทธเจาทรงส งสอน บาเพญบารมตางๆ ทานบารม ศลบารม เนกขมมบารม

ปญญาบารมทเรากาลงบาเพญกนอยน กจะทาใหหลดพนจากอานาจของกเลสตณหาไป

ตามลาดบ ทานบารม วนนเรากมาทาทาน ศลบารม เรากรกษา ศล ๕ ศล ๘ เนกขมม

บารม เรากไมกนขาวเยน ไมใชนาหอมเครองสาอางตางๆ ไมใสเสอผาทมสสนฉดฉาด

ไมเปดโทรทศนวทยเครองเสยงตางๆ ไมเปดดหนงสอตางๆทใหความบนเทง เปดแต

หนงสอธรรมะ เปดเทปธรรมะฟงกน ไมนอนบนฟกหนาๆ แตนอนบนพนแขงๆ เพอจะ

ไดไมนอนมาก จะไดมเวลาภาวนามากขน พระปฏบตนอนไมเกน ๔ ช วโมงกพอแลว

รางกายตองการเพยงเทาน พกผอน ๔ ช วโมงกพอเพยงแลว แตพวกเราตองใหกเลสอก

๔ ช วโมงเปน ๘ ช วโมง นอนนานๆกเลยตองมฟกนมๆ จะไดนอนสบาย ถานอนบนพน

แขงๆกจะนอนไมหลบ เพราะรางกายหลบพอแลว นคอการออกจากกามสข เนกขมม

บารม หาความสขจากการปฏบตธรรม สวดมนตนงสมาธกาหนดพทโธๆไปภายในจต

ภายในใจ

ขณะทจตสงบกปลอยใหสงบไป ไมตองไปทาอะไร เปนเวลาทจตตองการพกผอน

เสรมสรางพลง สงบไดนานเทาไหรยงด ถาเปนจตทผาดโผนเวลาสงบแลวจะไมนงไมอย

เฉยๆ จะออกไปรบรเรองราวตางๆ ในเบองตนควรดงกลบมา อยาตามไป เพราะถาตาม

ไปแลวจะตดใจ จะตดเปนนสย พอนงทไรกอยากจะไปเทยวไปดสวรรคนรก ไปสมผส

กบสงตางๆ ทคอนขางจะแปลกและมหศจรรย แตไมเกดประโยชนทางดานกาจดกเลส

ตณหา ไมชวยใหการบาเพญของเราบรรลถงเปาหมายทแทจรงคอมรรคผลนพพาน เปน

45

เหมอนการเดนทางมาทนแตไปแวะแถวบางแสนแถวหนองมน ไปซอขนมกบขาวกบปลา

ไปเทยวอาบนาทบางแสน แลวกไมมาทนเพราะเหนอย กเหมอนเวลานงสมาธแลว

ออกไปรบรเรองราวตางๆ พอออกจากสมาธกไมมกาลงไมสดชน เหมอนกบไมได

พกผอน กจะไมมกาลงไปตอสกบกเลส พอออกจากสมาธกเลสกจะทางานทนท ไปคด

ตามเรองของกเลสตณหาทนท ไมมโอกาสพจารณาไตรลกษณในขนธ ๕ นงสมาธเทาไหร

กจะไดแคตรงนน ไดไปเทยวไดไปดนรกดสวรรค ไดฤทธไดเดชอะไรตางๆ ถาไมระวง

กเลสกจะใชฤทธเดชเปนเครองมอ เปนเครองมอทามาหากน หาลาภหายศ หาชอหาเสยง

เปนคนทานายทายทก กลายเปนหมอดไป อาจจะคดวาแคนกพอแลว กเลยไปไมถง

เปาหมายทควรถง อยใกลอยในเออมมอแลว ไดสมาธแลว แตตองดงไว ไมปลอยให

ออกไปรบรเรองราวตางๆ ตองดงไวใหอยกบความสงบ ถาใชพทโธๆกดงกลบมาหาพท

โธๆกได

ถาเปนปญญาจรตกเอามาคดพจารณาอาการ ๓๒ ของรางกาย ใหเทยวอยในรางกาย

แทนกได ถาอยากจะไปเทยวนรกสวรรคกมาเทยวกายนครแทน ทองเทยวดในรางกาย

ต งแตขางนอกเขาไปขางใน ดทผมทขนทเลบทฟนทหนงทเนอทเอนทกระดก ทหวใจท

ตบทปอดทไตทลาไส ท ง ๓๒ อาการของรางกาย พจารณาไปเรอยๆ ท งอนโลมและ

ปฏโลม ถาอยางนกจะเปนวปสสนาไปในตว เปนปญญาอบรมสมาธไปในตวเลย ถา

พจารณาอยางนกไมตองนงกได พจารณาอยางตอเนอง พจารณาดความไมสวยงามของ

รางกาย พจารณาความเปนดนนาลมไฟของรางกาย เรมตนต งแตอาหารทมาจากดนนา

ลมไฟ เมอเขามาในรางกายกเปลยนเปนผมขนเลบฟนหนงเนอเอนกระดกฯลฯ เมอ

รางกายตายไปปลอยทงไวกคอยๆแยกสวนออกไป นากไปสวนของนา ดนกไปสวนของ

ดน ลมกไปสวนของลม ไฟกไปสวนของไฟ จนในทสดรางกายทวาเปนตวเราของเราก

หายไปหมด ไมมอะไรหลงเหลออยเลย ถามสมาธแบบทชอบทองเทยวในเบองตนอยา

เพงปลอยใหไปเทยว เพราะจะเสยเวลา เหมอนกบนกเรยนทไมทาการบาน แตไปอาน

หนงสอการตน ไปเลนเกม กลบมาบานแทนทจะรบทาการบานอานหนงสอ กลบไปเลน

เกม ดหนงสอการตน ดโทรทศน เวลาสอบกไมไดผลด เพราะไมไดทาหนาทของตนให

สมบรณนนเอง

46

เปาหมายของการปฏบตกคอการละอปาทาน ความยดม นถอม นในขนธ ๕ รปเวทนา

สญญาสงขารวญญาณ วาเปนเราเปนของเรา ความจรงมนเปนเพยงสภาวธรรม รปกเปน

รปธรรม มาจากดนนาลมไฟ สวนเวทนาสญญาสงขารวญญาณกเปนนามธรรม ออกมา

จากจต เปนอาการของจตเปนเหมอนกบอาการของนา นากมฟองมคลน มนกมาจากนา

อาการของจตกมเวทนาสญญาสงขารวญญาณ เชนเวทนากม ๓ อยาง มสขมทกขมไม

สขไมทกข เปนอนจจงเปลยนแปลงอยตลอดเวลา เดยวกสขเดยวกทกข เดยวกไมสขไม

ทกข มเหตมปจจยทาใหเปนไป บางครงกควบคมได บางครงกควบคมไมได ถาควบคม

ไมไดกตองปลอยไป เชนอากาศหนาวจดมผาหมกหมไป แตถาเกดไปหลงอยในปาไมม

อะไรหม กตองปลอยใหหนาวไป ตองทาใจใหเฉยใหได ถานงสมาธเปนจะชวยไดมาก

เวลานงสมาธจนจตสงบนงแลว จตจะไมรบรเรองความหนาวของรางกายเลย ตอนนง

ใหมๆ ใจจะส นปากจะส น แตพอจตสงบแลวความหนาวส นกจะหายไป จะนงสบาย พระ

ทไปธดงคในปาทานกไมมผาหมตดตวไป มแคผา ๓ ผนเทานนเอง อยางหลวงปม น

เทยงธดงคอยทเชยงใหม คดดชวงนอากาศมนเกอบจะถงศนยองศานะ ทานกมแคจวร

สบงสงฆาฏเทานนเอง ทานกอาศยผาทตดตวไปแลวกนงสมาธไป

ในสมยแรกๆพระจะมผาใชเพยง ๒ ผนเทานนเอง มผาสบงคอผานงและผาจวรคอผา

หม ตอมามอากาศหนาวมากพระกไปทลขออนญาตพระพทธเจา ขอหาผามาเพม

พระพทธเจากทรงพจารณาด ทรงนงสมาธชวง ๖ โมงเยนถง ๔ ทม ทรงหมจวรผนเดยว

พอ ๔ ทมไปแลวกรสกวาจวรผนเดยวไมพอ กเอาจวรอกผนหนงมาหม พอหลงจากต ๒

ไปแลวกตองหมอกผนหนง เปน ๓ ผนถงจะพอกบการดแลรกษารางกาย จงทรง

อนญาตใหมผาสงฆาฏทเปนจวรสองช นไวสาหรบหมกนหนาว สวนจตทเขาไปในสมาธ

แลวจะไมหนาวเลย แตคนทยงเขาไมไดจะลาบาก จะหนาวส นอยตลอดเวลา อกประการ

หนงเวลานงขดสมาธ จะทาใหอณหภมในรางกายสงขน สงเกตดเวลานงสมาธในหนา

รอนเหงอจะแตกเลย เวลานงจะทาใหรางกายรอนขนอบอนขน พระพทธเจาจงทรง

อนญาตใหมผาสงฆาฏ เปนผาจวร ๒ ช น ไวใชเปนผากนหนาว สมยนเวลาพระทาพธก

จะเอาผาสงฆาฏพาดไวบนบา เปนธรรมเนยมปฏบตของพระทจะตองรกษาผาท ง ๓ ผน

47

ใหอยใกลตวเสมอ เกดมเหตฉกเฉนจะตองไปไหนมาไหนป บปบ กจะไดมบรขาร

ครบถวนอยกบตว ไมตองวงหาผา

พระเมอกอนนจะเปนพระธดงคกน จะไมอยกบท จะจารกไปเรอยๆ เปลยนทไปเรอยๆ

เพอสรางความกลว ไปเจอทแปลกใหมแลวจะรสกกลว แตพออยไปนานๆเขาจะเกด

ความเคยชน ความกลวกจะหายไป กใหเปลยนทใหม ไมใหยดตดกบท พอปรบตวไดก

จะสขมนสบาย กจะไมปรบตวเอง แตถาตองยายทเรอยๆ กตองปรบตวไปเรอยๆ การ

รจกปรบตวมประโยชนมาก เราอยทามกลางความเปลยนแปลงอยเสมอ ตองปรบตวอย

เรอยๆ เชนอากาศนเรากตองปรบตว แตถาปรบไมไดกจะทกข ไมวาจะอยทไหนกมการ

เปลยนแปลงไปเรอยๆ เปลยนรฐบาลกตองปรบตว คนทเคยเปนรฐมนตรกตองปรบตว

ปรบใจ คนทไมเคยเปนรฐมนตรกตองปรบตว กปรบกนไป มการเปลยนแปลงอยเสมอ

ความทกขกเกดจากความไมสามารถปรบตวใหเขากบสภาพความเปนจรง ยงยดตดกบ

อดตอย เคยเปนรฐมนตรกยงคดวาเปนรฐมนตรอย ยงอยากจะใหปฏบตกบตน

เหมอนกบยงเปนรฐมนตรอย เคยรวยกยงอยากจะทาตวเปนคนรวยอย แตเปนไมได

เพราะมนผานไปแลว เปนอดตไปแลว ตองปรบตวใหเขากบสภาพปจจบนถาไมอยาก

ทกข ตองหดปรบใหอยในสภาพทต าทสด ทเลวทสด ทแยทสด ถาอยไดแลว ตอไปไม

วาจะอยสภาพไหนกรบไดหมด เปนเหตทาใหพระธดงคตองอยแบบลาบากทสด เปนเหต

ททาใหวดปาบานตาดไมมไฟฟา ไมมนาประปา เปนการฝกใหปรบใจปรบตวใหเขากบ

สภาพความจรงของชวต

คนเราทกคนจะตองลงถงจดตาสดสกวนหนง เวลาแกกตองถกทอดทงใหอยกบบาน

ถงแมลกจะรกเราขนาดไหน เขากตองไปทางานทาการ จะเอาเราไปดวยไดอยาง เราก

ตองหดอยกบบานใหได หดอยเฉยๆใหได จะมความสข อยเฉยๆนแสนจะสข ความสข

สดยอดกคอการอยเฉยๆนแหละ ไมมอะไรจะสขเทา ไปเทยวฮองกงกบอยบาน อยบาน

สบายกวาต งเยอะ พาสปอรตกไมตองทา วซากไมตองขอ เวลาผานดานตรวจคนเขาเมอง

กตองถกจบแกผากม กยงไปกน เพราะอยบานกนไมได เพราะไมเคยปรบตวเองใหอย

กบท ใหอยเฉยๆ ตองมรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะชนดตางๆ มาหลอเลยงจตใจอย

48

ตลอดเวลา แตไมรจกพอเพราะสงเหลานไมเคยใหความอมความพอกบใคร เพราะความ

พออยทการอยนงเฉยตางหาก ถาอยนงเฉยไดเรากจะพบกบความพอ จงตองอาศยการ

ปฏบต ตองทาสมาธ มศลมทานเปนเครองสนบสนน แลวกเจรญวปสสนา พจารณาวา

ทกสงทกอยางเปนความทกขท งนน กจะไมอยากไดอะไรไมอยากทาอะไร อยตวคนเดยว

แสนจะสบาย เวลามอะไรกตองวตกกบสงนนสงน มสามมภรรยากตองทกขกบสามทกข

กบภรรยา มใครบางทไมทกขกบสามไมทกขกบภรรยาไมทกขกบลก ทมาบนใหฟงก

เรองของความทกขท งนน

ถาม กแตงไปแลวนเจาคะ

ตอบ กตดใจซ วาเขาไมใชลกเรา ไมใชสามเรา เปนเพยงเพอนรวมเกดแกเจบตาย

เทานน อยรวมกนดวยความเมตตากรณา เออเฟอเผอแผ รกกนไดแตอยาไปยด

ตด อยาไปอยากใหเขาเปนตามทเราตองการ กคนอนเขาเปนอะไรเราไมเหน

เดอดรอนเลย พอมาเปนสามเปนลกเราเทานน ตองเปนเรองทนท กเพยงแตทา

ใจ หดทาใจ วาเปนเหมอนคนอนกแลวกน แตอยดวยกนอยางเพอน เพอนรวม

หอเพอนรวมบาน ชวยดแลกน อยคนเดยวอาจจะมคนอนรบกวนเราได กม

เพอนไวคอยชวยปกปองคมครอง กมความสขได เพยงแตเปลยนทศนะของเรา

เทานนเอง อยาไปครอบครอง สวนใหญพอไดอะไรมาแลวจะเปนตวกของก

ขนมาทนท จะตองทาตามทเราส งทเราตองการทนท พอไมไดดงใจความรกทเคย

มกกลายเปนความเกลยดชงขนมาทนท เพราะความหลง ไมมปญญา ไมรจกคด

กน ปลอยใหไหลไปตามอารมณความอยาก ทเปนตวรายกาจทสด ไดอะไรมาก

ไมเคยพอใจสกท ใหทาอยางนกไมพอใจ ทาอยางนนกไมพอใจ ถาชอบอาหาร

ชนดน กทาใหกนทกวนกเบอ กวาเขาอก เขากตอบวาเหนวาชอบไมใชหรอ กเลย

ทาใหกนทกวน ความอยากจะเปนอยางน ไมเคยอยากไดในสงทม สงทม

เหมอนกบของตายแลว ชอบของเปนๆ ชอบลน จะไดหรอไมไดหนอ มความสข

ตนเตน พอไดมาแลวกหมดความอยากแลว กหาของใหมอก

49

นคอตณหาความอยาก ตองเหนโทษของมน อยาไปหลงตามมน ใหใชเหตผลทก

ครงทอยากจะไดอะไร ใหพจารณาวามความจาเปนไหม ถามความจาเปนตอการ

ดแลอตภาพรางกาย กหามา มความจาเปนตอการดแลจตใจ กทาไป เชนตองนง

สมาธ ตองเดนจงกรม เจรญปญญา จาเปนไหม ถาจาเปนตอจตใจ กไมเปน

ตณหา เปนมรรค เปนเครองดบทกขดบปญหาตางๆ ทางรางกายกเชนกน ถา

ตองกนอาหาร กตองมอาหาร แตใหรจกประมาณ ไมนอยเกนไป ไมมากเกนไป

ใหพอดกบความตองการของรางกาย เสอผากเชนเดยวกน กใหพอดกบความ

จาเปน ความตองการ บานกบยารกษาโรคกเชนกน ถามความจาเปนกตองม

เพราะหนาทของเราทแทจรงกมอย ๒ อยางเทานนคอ ดแลรกษากายกบใจของ

เรา กายกตองดแลรกษาใหอยได ไมใหชารดทรดโทรมกอนเวลาทควร ใจกยง

ตองรกษาใหญ เปนงานหลก เปนงานหนกดวย เปนงานทสาคญทสด เพราะถา

รกษาใจไดแลวปญหาตางๆจะหมดสนไป เชนพระพทธเจากบพระอรหนต ทเปน

พระพทธเจากบพระอรหนตขนมาไดกเพราะทานดแลรกษาใจ กาจดความโลภ

ความโกรธความหลง ความอยากตางๆ จนหมดไปจากจตจากใจ เพราะความ

โลภความโกรธความหลงความอยากตางๆนแล เปนตนเหตของปญหาของใจ ท

สรางความทกขสรางความวนวายใจ กระวนกระวายใจ เวลารางกายเปนอะไร ก

เกดจากตณหา จากความอยากท งนน เวลายงมชวตอยเพยงแตคดถงความตายก

ทกขแลว กเกดจากตณหาท งนน ถากาจดไดแลว จะไมมปญหาอกตอไป

หนาทหลกๆของเราจงม ๒ หนาทเทานน คอดแลรกษารางกายและใจ จะดแล

รกษารางกาย กตองมรายได กตองทางานทาการ แตอยาไปทาจนหลงผดไป หา

เงนหาทองรารวยใชไป ๑๐ ชาตกไมหมด อยางนไมรจะหาไปทาไม หามาพอดแล

อตภาพรางกาย แลวใหมเวลาไดทาบญปฏบตธรรม มเงนทาบญทาทาน มเวลา

ปฏบตธรรม จงตองมรางกายไวทางานทางดานจตใจ ไมมรางกายกปฏบตธรรม

ไมได ไปเกดในอบายกทาอะไรไมได ไปเกดบนสวรรคกทาอะไรไมได เพราะ

อบายเปนทใชบาปใชกรรม สวรรคกเปนทรบรางวลของบญกศล มภพชาตของ

มนษยเทานนทสามารถทาภารกจทางดานจตใจใหเสรจสนไปได เมอไดเกดเปน

50

มนษยแลว จงควรทาความเขาใจใหถกตองวาเกดมาทาไม คนสวนใหญไมรวา

เกดมาทาไม ถาไมไดเจอพระพทธศาสนาจะไมร ถาไมไดยนไดฟงธรรมะจะไมร

กจะไหลไปตามความอยากในลาภยศสรรเสรญสขกน แลวกทกขวนวายกน

เพราะมท งเจรญและเสอม เวลาเจรญกดอกดใจ เวลาไดงานไดการไดเงนเดอน

เพมกดใจ พอถกปลดออกกเสยใจ จงไมควรกงวลกบเรองตกงาน หาอะไรทาได

กทาไป ถาตองลางชามกลางไป เปนงานทมศกดศร ดกวาไปลกไปขโมย ไปโกหก

หลอกลวงผอน

ถาม ถาตองทางานทเราไมชอบนรสกวามนฝน เกดความทกขในใจขนมา

ตอบ ตองปรบตวเพราะไมมทางเลอก อยางไปอยวดปาบานตาดกตองเขนนา ตองปด

กวาด ตองถพน คนอนทา เรากตองทา อยในสภาพทบงคบใหตองทาเรากทาไป

ตราบใดทไมผดศลผดธรรม ไมเสยหายอะไร ใจปรบไดฝนได ฝนไปสกพกหนง

สกระยะหนง กจะเคยชน กกลบชอบขนมาได

ถาม ความไมชอบนกเปนตวสมทย

ตอบ เปนวภวตณหา คอความไมอยากไดสงนนสงน ไมอยากเปนสงนนสงน ไมมใคร

อยากจะจน ไมมใครอยากจะลาบาก ไมมใครอยากจะลางถวยลางชาม อยากจะ

นงช นว แจวเธอทาอยางนนเธอทาอยางน อยากมคนใช แตพระทานสอนไมใหม

คนใช ใหพงตนเอง พระปาจะไมใหมใครรบใช มลกผหลกผใหญจะมาบวชทวด

ปาบานตาด แลวจะขอเอาเดกรบใชมาดวย ทานกบอกใหเลอกเอา ถาจะเอาเดก

รบใช กไมตองใหลกมา ถาจะใหลกมากไมตองเอาเดกรบใชมา จะเอามาท ง ๒

อยางไมได ทมกมเทาทจาเปน ชวยทากจทพระทาเองไมได เชนถางปาถางหญา

ตดตนไม สงไหนทพระทาไมไดกตองใหลกศษยทาให เชนประเคนของ พระ

ประเคนกนเองไมได ตองมฆราวาสคอยประเคนให เงนทองจบเองไมได ตองม

ฆราวาสดแลรกษาให พยายามปรบตวนะ พยายามฝก พยายามลด พยายาม

เผชญกบความยากลาบากเพมขนไปเรอยๆ ขยบอนดบความลาบากเพมขนไป

51

เรอยๆ นงใหนานขน ทนความเจบปวดใหนานขนไป พยายามทาใจใหนง ดวย

การพจารณากได สวดมนตกได บรกรรมพทโธๆไปกได ปลอยใหเวทนาแสดง

อาการของมนไป จะดบกใหมนดบของมนไปเอง ถาไมดบกใหต งอยอยางนน

ปรบใจใหรบกบสภาพความเปนจรง

ถาม เวลามเวทนา ใจกจะอยกบเวทนา

ตอบ ถงไดบอกใหกลบมาสวดมนต กลบมาบรกรรมพทโธๆ บางทตองไปทนากลวๆ

เวลากลวกจะคดแตเรองทกลว ยงคดกยงกลวใหญ ยงทกขใหญ ถาไมอยากจะ

ทกข กตองหาทพง กจะคดถงพทโธๆ คดถงพระขนมา บรกรรมแตพทโธๆ ฝาก

เปนฝากตายไวกบพทโธ เวลากลวมากๆไมรจะหาอะไรพง กกอดกบพทโธไป พอ

กอดไปเดยวเดยวจตกรวมลงสงบลง พอสงบลงปบความกลวกหายไปหมด

เพราะความกลวมนเกดจากใจเราไปคดขนมาเอง ฉะนนเวลาเจบอยาไปคดถง

ความเจบ อยาไปสงจตหาความเจบ เวลากลวอยาไปหาความกลว ใหรบกลบมา

หาพทโธๆอยางเดยว ความเจบความกลวจะเปนอยางไรกปลอยใหมนเปนไป ถา

อยกบพทโธไดตลอดเดยวจตกรวมลงได แลวมนกจะหายไปหมดเลย แลวจะร

วาเราโงเอง เราผลตความกลวขนมาเอง ผลตความเจบขนมาเอง พวกเรายง

ภาวนาไมเปนกน ถาภาวนาเปนแลวจะร จตยงไมเคยรวมกน ยงไมร ถารวมแลว

จะรวาปญหาท งหมดอยทจตนเอง ไมไดอยทไหน สงตางๆเขากอยอยางนนของ

เขา เขาไมมอะไร เราไปวาดภาพขนมาหลอกตวเราเอง เวลาตกแกวงบนหลงคาก

คดวาผมา

ถาม ทานอาจารยครบ พออยวดใหมๆ น อยในกฏ แรกๆอาจจะกลว พอนานเขาๆ

ความกลวมนหายไป แตกคดวาไมไดหายไปหมด พอรสกคนเคยแลวมนจะชน

แตพอเปลยนป บความกลวมนโผลขนมาใหเหนอก ความกลวมนยงไมหายไป

หมด

52

ตอบ คอทน นเรารวาไมมอะไรนากลวแลว แตทใหมนเรายงไมรวามอะไรซอนอยหรอ

เปลา ใจกปรงแตงขนมา จนตนาการไปเอง พออยไปสกพกหนงมนกไมมอะไร

อก มนอยทจนตนาการของเรา ตอไปกจะรวาเราหลอกตวเราเองอยตลอดเวลา

สถานทเขาหลอกเราไมได สถานทเขาไมมอะไร เปนดนนาลมไฟ เปนตนไมใบ

หญา ไมมอะไร เราหลอกตวเราเองตลอดเวลา สมมตวาสงนนดสงนด แลวกไป

แยงกน พอไดมาแลวกไมเอาแลว ไปสมมตอยางอนขนมาอก แลวกไปแยงกน

ใหม แฟชนกเปลยนไปเรอยๆ เดยวกส นเดยวกยาว เดยวกสน นเดยวกสน

หลอกกนไปหลอกกนมาอยอยางน

ถาม ทานอาจารยคะททานอาจารยวา ถาพวกเราเคยปฏบตมากจะตดตวมา ถาสมมต

วาเราปฏบตแลว ชาตหนาจะปฏบตดขนไหมคะ

ตอบ กเหมอนเราเรยนหนงสออยช นน แลวเปลยนโรงเรยน เราจบ ม.๕ แลวเรากไป

ตอ ม.๖ โรงเรยนอาจใหเราสอบด ทดสอบภมปญญาเราด แตทางดานจตใจไม

ตองทดสอบ เรยนถงข นไหนกรอยในข นนน รอยแกใจ เคยทาไดแคไหนกจะทา

ไดแคนน เคยนงสมาธไดกนาท นงกคร งกจะนงไดเทานน ไมวาจะเปนชาตนหรอ

ชาตหนา ตายไปแลวสมมตมาเกดใหม นงสมาธคร งตอไปใหมกจะนงไดเทานน

จะใหมากขนกตองผลกมนขนไป มนจะไมขนโดยอตโนมต ตองผลกมนขนไป

เคยนงได ๓๐ อยากจะนงได ๔๐ กตองฝนนงตออก ๑๐ นาท

ถาม ถาเกดเราไมผลกมนขนไป แลวมนจะหลนลงมาไหมครบ

ตอบ ถาไมน งเลยกจะตองหลนลงมา บางวนเราไมไดน ง พอกลบมานงกนงไมไดนาน

เทาทเคยนง นงไมถง ๓๐ เคยนง ๓๐ นงไดแค ๒๐ จงตองรกษาไว สงททาไดก

ตองรกษาไว สงทยงทาไมไดกตองพยายามทาใหได ทาใหมากขนไป

ถาม ลกเขาไมชอบมาวด แสดงวาไมไดทามา

53

ตอบ ถาไมมเหตปจจยอยางอนมาเกยวของกเปนอยางนน แตถาเขามเหตมภารกจ

อยางอนททาเขาตองไปทา เขากไมสามารถมาได ถาเปนความชอบลวนๆ ก

หมายความวาเคยสะสมมา เคยชอบอะไรกจะชอบอยางนน

ถาม เกยวของกบเวลาของแตละคน บางคนเขาวดต งแตอายนอยๆ บางคนกไปเขา

ตอนอายมาก เกยวกบเรองพวกนไหมครบ

ตอบ เวลามนกมสวน เปนตวจดประกาย ถามเชอเกาอยแลว พอถกจดขน กจะเรม

ทางานตอ แตถาไมมโอกาส เชนไมเคยไดเจอครบาอาจารย ไมเคยมใครแนะ

นาพาไปวดปฏบต ท งๆทมอะไรอยบางแลว แตไมไดรบการปลกขนมา เหมอน

ถานไฟเกา ถาไมไดถกจด กจะไมลกขนมา การคบคนจงมสวน ในมงคลสตร

ทานสอนไวในบทแรกเลย อเสวนา จ พาลานงฯ ไมคบคนพาลคนโง ใหคบ

บณฑตคนฉลาด บณฑตกคอพระพทธเจา พระอรหนต พระอรยะเจาท งหลาย

เวลาไดคบกบบณฑตแลวกจะจดประกายใหบารมตางๆทเคยทาไวฟนขนมา ทยง

ไมมแรงพอทจะไปของมนเองได ตองอาศยผอนหรอเหตการณมาคอยผลกดน

ไป แตถามมามากแลว กไมตองอาศยบณฑต ไมตองอาศยใคร มนจะไปของมน

เอง อยางพระพทธเจานถงเวลาทานกไปของทานเลย อยในวงแสนจะสขแสนจะ

สบาย ทกคนมแตมงหนาไปในวงท งนน มใครจะมงออกจากวงไปอยปาบาง ไมม

หรอก เปนเพราะบญบารมทไดทรงบาเพญมามพลงในตวของมนเอง มแรงมาก

จนไมมใครจะยบย งเหนยวรงไวได มนกจะไปของมน ถาบาเพญขนาดนนกมอย

๒ ทางเลอกเทานน ถาไมเปนพระพทธเจากเปนพระอรหนต เปนพระอรหนต

เพราะไดพบกบธรรมะคาสอน พบครบาอาจารย กจะไปอยางรวดเรวเลย เราจง

บรรลชาเรวจงตางกน อยทบญบารมทบาเพญมา ถาเรยนอยในระดบไหนกตอง

มาเรยนตอในระดบนน ถาเปนหลกสตร ๔ ป ไดเรยนมาปหนงแลว กตองมา

เรยนตออก ๓ ปกวาจะจบ แตถาเรยนมา ๓ ปแลว กเรยนอกแคปเดยว ถาเรยน

มา ๓ ปครงแลว กเรยนอก ๖ เดอนกจบ

54

เราจงบรรลไดชาเรวตางกน บางคนฟงธรรมเพยงครงเดยวกบรรลแลว เชน

พระอญญาโกณฑญญะฟงธรรมครงแรก กไดบรรลเปนพระโสดาบน แต

พระปญจวคคยอก ๔ รปยงไมบรรล เพราะปญญาบารมบาเพญมาไมเทากน แต

กไมหางกนเทาไหร ไลๆ กน ตามกนมาตดๆ หางกนเพยงไมกช วโมง พอฟงแลว

เอากลบไปพนจพจารณาอกสกครง ๒ ครง ทบทวนในสงทไดยนไดฟงมากจะ

บรรลได อาจจะไมบรรลในขณะทฟง แตบรรลหลงจากทไดฟงแลวกได กปรากฏ

วาไดบรรลเปนพระอรหนตพรอมกนในลาดบตอมา ไมนานหลงจากท

พระพทธเจาทรงแสดงธรรมอกครง ๒ ครง กบรรลเปนพระอรหนตกนหมด เปน

พระอรหนต ๕ องคแรกของพระพทธศาสนา ตามอยางพระพทธเจา หลงจากนน

กทรงไปเทศนโปรดพวกนกปฏบตในลทธอน ทไดปฏบตทานศลสมาธมาแลว

พอทรงแสดงทางดานปญญา แสดงทางดานวปสสนาใหฟงหนเดยว ท ง ๕๐๐ รป

กบรรลพรอมกนเลย เพราะไปตดอยตรงนน ตดอยในข นปญญา ยงไมเหน

อนตตา ทไมมใครรนอกจากพระพทธเจาเปนพระองคแรก ททรงตรสรเหน

อนตตากอนเพอน เมอรแลวกมาสอนผอนตอ พอผอนฟงแลวพจารณาปบก

เขาใจ เหมอนกบเหนงเปนปลาไหล แตผรงจะรวาไมใชปลาไหล ถาแยกแยะด ก

จะเหนวามลกษณะตางกน เชนเดยวกนกบพระพทธเจาททรงสอนพวกเราทเหน

อตตาตวตน วาไมใชตวตน เปนอนตตา ถาเอาไปพจารณาด กจะเหนอยางททรง

สอน มนอยทภมปญญาของแตละคนทไดสะสมมา อยทสมาธทไดบาเพญมา มน

จะสนบสนนใหการปฏบตของเราในปจจบน อยาไปคดเรยนขามชน เวลายาย

โรงเรยนกไปโกหกครวาเรยนจบ ป.๔ แตจบ ป.๒ พอใหเรยน ป.๕ กเรยนไม

ผาน

ถาม สมยกอนแคฟงธรรมกบรรลไดเลย แตสมยนคงยาก

ตอบ นาจะมนะ อาตมาเชอวายงม ในวงพระปฏบตนยงมอย เพยงแตไมมการมา

ประกาศบอกกนเทานน ไมอยในวสยทจะประกาศได เพราะจะสรางลทธ

เลยนแบบ เดยวกจะประกาศกนวนไปหมดเลย จนไมรวาจรงหรอหลอก แตผร

55

ยอมรอยแกใจ ยอมมความพอใจ ผอนจะรไมรไมไดเปนเรองสาคญ เวลากนขาว

อมแลวผอนจะรวาเรากนอมหรอไม ไมใชเรองสาคญ นอกจากแมเราเทานนท

ตองบอกวาอมแลว ไมอยางนนจะโดนบงคบใหกนอก แตทางดานจตใจผปฏบต

จะรเอง เรยกวาสนทฏฐโก ไมมความจาเปนตองไปประกาศบอกใคร

ถาม แตผปฏบตรกนใชไหมคะวาองคไหน

ตอบ กตองสนทนาธรรมะกน หรออยรวมกน เหนจรยาวตรขอวตรปฏบตตางๆ แตจะ

ใหสนทใจตองคยกน ตองมธรรมะระดบเดยวกน ถาอยสงกวาเรา เราจะไมร ถา

อยตากวา เราจะร เพราะเราเคยผานมาแลว แตธรรมะทสงกวาเรายงไปไมถง เรา

เลยไมร เราเคยขนถงช น ๑๔ เราจะไมรวาขนถงช น ๑๕ แลวจะมองเหนอะไรบาง

เพราะยงสงขนไปกจะมองเหนไกลขน อยช น ๒ จะเหนไดระดบหนง พอขนไปถง

ช น ๑๐ จะเหนไดอกระดบหนง คนทอยช น ๑๐ จะรช น ๑๐ ลงมาถงช น ๑

เพราะเคยผานมาแลว แตจะไมรช น ๑๑ ขนไป

ถาม กรณาทบทวนนดหนง เมอคราวกอนนทานอาจารยเมตตาพดถงเรองของทาบญ

นะครบ ทวาผลบญม ๒ สวน สวนหนงทานบอกวาคนทไดรบจะไดฟงธรรมใน

ระดบและประสทธภาพทไมเทากน อกสวนกคอความเมตตาทเรามใหกบใครก

แลวแต นจะเสมอกน แตผมมความรสกวาเวลาทาบญกบหลวงตาน หรอทากบ

ทานอาจารยน ความปลมปตยนดในใจมนเกด ความเยนฉาในใจมนม ซงตรงน

มนแตกตางกนกบทากบคนอน ตรงนมนรสกไดวามนแตกตางกน ความปลมปต

ยนด

ตอบ อยทอปาทานของเรา ถาไปทากบพระอรยะทเราไมรวาทานเปน เรากอาจจะไมม

ความปลมปตกได

ถาม อนนนเกดจากศรทธาใชไหมครบ

ตอบ ศรทธานนแหละเปนอปาทาน

56

ถาม เปนตวมานะ

ตอบ จะวาเปนกได แตเปนธรรมนะ เชนเชอวาเปนพระพทธเจา ใจกจะนอมไป กจะม

ความสข เกดจากความปรงแตงของใจ แตถาไปเจอกบพระปจเจกพทธเจาเราก

จะไมร กอาจจะไมมความรสกอะไร

ถาม แมแตหมาแมวกอาจจะเปนพระโพธสตวกได

ตอบ อาจจะเปนชาตสดทายกอนทจะมาเปนพระพทธเจากได

ถาม ถาเราลวงรตรงนน กบหมากบแมวเราอาจจะปลมปตกได

ตอบ การแผเมตตานน หมายถงใหเรามจตเมตตาตอเพอนสตวรวมโลกท งหลาย ไมวา

จะเปนมนษยหรอเดยรฉาน ใหความเมตตาเทาเทยมกน ใหนาแกวนกบหมา

ใหกบคนกนาแกวเดยวกน หมากกนได คนกกนได ไดประโยชนเหมอนกน

ความเมตตากเปนแบบนน เปนสงทดกบจตใจของเราและของผอน ความเมตตา

ทาใหจตใจเรามความสข เวลาโกรธกบเวลาไมโกรธ อยางไหนจะดกวากน เวลา

โกรธนเราขาดความเมตตาแลว เวลาดบความโกรธได เรากไดความเมตตา

กลบมา ประโยชนอยตรงททาใหจตใจเรารมเยนเปนสข เพอนมนษยทเกยวของก

รมเยนเปนสขดวย ดงสภาษตทพดไววา เมตตาคาจนโลก ความเมตตาทาใหเรา

สงสารผอน ชวยเหลอผอน เวลาตกทกขไดยาก ไดชวยเหลอไดใหความสขกบ

เขา ความสขนนกกลบมาหาเรา ใหสขแกทานสขนนกกลบมาหาเรา ใหทกขกบ

ทานทกขน นกกลบมาหาเรา เวลาเราโกรธเราเกลยดใครความทกขกเกดขนในใจ

เราแลว มนอยตรงนน ไมวาจะใหความเมตตาแกใครมนกสขเหมอนกน

วนนอานขาวทมลนธหมาพการจดงานเลยงใหหมา จดโตะจน ๑๐ โตะ อยท

นนทบรทหลวงตาดแลชวยเหลอสนบสนนเดอนละแสน แตเขาบอกวาคาใชจาย

ตกเดอนละสแสน เขากจดอาหารใหสนขกน สนขเขากมกายมใจเหมอนเรา

เพยงแตตองเสวยวบากกรรม เขาทาบาปมาในชาตกอน อยางพวกเราถาทาบาป

57

กน ชาตหนากไปเปนอยางเขา ใจเราใจเขากเหมอนกน อยากจะไดรบความสข

อยากจะไดรบความเมตตาเหมอนกน ใจไมไดเปลยนไปตามรางกาย ใจกบภพ

ชาตกเหมอนรางกายกบเสอผาทใส จะแตงใหเปนพระเจาแผนดนกได เปน

ขอทานกได แตรางกายกยงเปนรางกายอนเดมอย ใจกเชนเดยวกน ใจเปนสนข

ไปเปนสตวเดยรฉาน เพราะตองใชกรรมททามา เกดเปนมนษยกไดรางของ

มนษย แตกยงเปนใจอนเดม มกเลสโลภโกรธหลง มความปรารถนาความสข

ความเมตตาเหมอนกน เวลาไดรบความเมตตากมความสข เวลามคนทกทายยม

แยมแจมใส เรากมความสขแลว

ถาม เวลาแผเมตตาน ใหแผเมตตาใหตวเองกอน ถกไหมครบ

ตอบ หมายความวาใหความสขกบเราดวย ใหความเมตตากบเราดวย กคอตองดแลใจ

ของเรา ไมใหโกรธไมไปทาบาปเปนตน

ถาม เกดมาเปนสตวนจะมโอกาสไดสรางบญไหมคะ

ตอบ อาจจะไดบาง ถามสตปญญา เชนลงกบชางทอปฏฐากดแลพระพทธเจา ตอนท

เสดจไปจาพรรษาอยในปาตามลาพง สตวบางตวมสตปญญาสงเทากบมนษย

หรอสงกวามนษยดวยซาไป

ถาม เวลาเราทาความด เรากนกถงครบาอาจารย ทานจะรบกระแสไดไหมเจาคะ

ตอบ หมายถงอยางไร

ถาม หมายถงวาเราแสดงมทตากบทานนะคะ คลนจตของทานจะรบเราไดตลอดเวลา

ใชไหมคะ ถาเราทากบทาน

ตอบ ตองถามทานด โดยปกตคนเรามองหนากนกรกน เชนสามภรรยากสงกระแสให

กนอยตลอดเวลา ดวยกรยาอาการทแสดงออก บางวนกยมแยมแจมใสตอกน ก

รแลววาวนนสงกระแสดใหกน บางวนหนาบงตงใสกนกรแลววาสงกระแสทไมด

58

กรยาอาการกเปนสออยแลว อยทผรบจะมสตปญญารบรหรอไม บางคนกไม

คอยดคนอน มวแตคดเรองของตนเอง คนอนจะสงสญญาณมาอยางไรกไมรบร

เลย คงจะรบไดบาง จะมากจะนอยจะหยาบจะละเอยดตางกน คนเราสอกนบาง

ทไมตองใชภาษา ไมตองใชคาพด ใชกรยาอาการมองหนามองตากน บางทอยใน

เหตการณกรวาจะตองปฏบตอยางไร เพราะเคยไดฝกมาแลว เหมอนพวกทหาร

ตารวจ เวลาออกปฏบตการณจรงๆ เขาไมมานงบอกวาทาอยางนๆ เพราะมแผน

อยแลว กทากนไปเลย

ถาม คาถามตอเนองนะเจาคะ ถาหากทกคนเปนหวงพระอาจารย ปวดหลงอยากให

ทานหายนะเจาคะ ความปรารถนานะคะ

ตอบ เขาใจ แตเรามองกนคนละระดบ ระดบอปาทานยดม นถอม น กบระดบปลอยวาง

มนไมเหมอนกน

ถาม ชดเจน

ตอบ ปรารถนาดตอกนได เปนหวงได แตอยาบงคบกน อยาฉดอยาลากพาไปหาหมอ

ใหไปทาอยางนนทาอยางน เปนการลวงล า เปนการปฏบตทไมดแลว ถาไปลวงล า

ชวตของผอน โดยทเขาไมอนญาต เสนอไดแตอยาไปบงคบกน บางคนเสนอแลว

ตองไป ถาไมไปจะโกรธ ผดใจกน เลกคบกนเลยกม อตสาหมาแลวไมยอมไป ก

เสยใจ คดวารงเกยจความปรารถนาดความหวงด แตละคนมวธการปฏบตกบ

ชวตของตนเองตางกน เรองสวนตวควรจะปลอยใหเปนเรองสวนตว กไดตกลง

กนไวแลววา ถาตองการอะไรจะบอก ถาไมบอกกไมตองกงวล ญาตโยมกได

ปวารณาตวแลว โดยปกตพระจะขอความชวยเหลอจากผอนไมได ถาเขาไม

ปวารณา เชนจะไปขอสงนนสงนกบคนนนคนนไมได ยกเวนญาตพนองเทานน

แตถาไดปวารณาตวแลว วาจะรบใชจะถวายสงนนสงน ถาตองการกบอกเขาได

ถาม ถาอยางนนคณะขอปวารณาตวนะคะ ขอไวกอนเลย

59

ตอบ จะไดสบายใจ ไมตองมาหวงมากงวล หรอคดวาใจจดใจดา ความหวงดบางทก

เหมอนนทานทหลวงตาเลาใหฟง เรองลงโดนกงไมทบแลวกรอง ลงตวอนมาเหน

เขากสงสาร กกระโดดขนไปบนกงไม กยงทาใหหนกขน ลงทถกทบกยงเจบ ยง

รองดงขน ไอตวอนกยงตกใจ กยงมารมดกนใหญ ขนไปกระโดดโลดเตนบนกง

ไม จนลงทถกทบตายไป

ถาม ทานอาจารยคะ นองสาววาถาพวกเรานกถงทานอาจารย ทานอาจารยจะทราบ

ไหมคะ

ตอบ ไมทราบหรอก เพราะไมไดคดถงใคร อยทวสยของแตละคน คนทมวสยทจะรบ

กระแสจตของผอนได เขากอาจจะทราบ ถาเปดเครองรบไว ถาไมมพลงจต

ทางดานนกจะไมทราบ เรองพลงจตไมไดเปนทางดบทกข เปนความสามารถ

พเศษเทานนเอง ไมมกยงเปนพระอรหนตได ยงดบกเลสได สงทตองรเพอเปน

พระอรหนตกคอรไตรลกษณ รอนจจงทกขงอนตตา เพอกาจดกเลสอาสวะให

หมดสนไปจากจตจากใจ คนมฤทธทไมไดเปนพระอรหนตกม เชนพระเทวทต

ทานกมฤทธเดช แตไมไปทางวปสสนา ไมเจรญปญญา กลบไปหลงตดอยกบ

ฤทธ ใชฤทธเปนบนไดกาวสความยงใหญ ขอสบทอดอานาจจากพระพทธเจา

เพราะคดวาตนมฤทธมเดช แตพระพทธเจาทรงเหนฤทธเดชไมใชเรองสาคญ ใน

การปกครองผอนหรอตนเอง ใหอยในความสงบ ใหหลดพนจากความทกข ตอง

มปญญา ตอใหเหาะเหนเดนอากาศได อานจตอานใจของผอนได ระลกชาตได

แตถาไมมปญญากาจดความโลภความโกรธความหลง กเปนพระอรหนตไมได

อยาหลงประเดน พวกฤทธเดชนอยในข นสมาธ มมากอนทพระพทธเจาจะตรสร

ถาม พวกนเรยกวาโยคใชไหมเจาคะ

ตอบ พวกโยคฤๅษชไพรมวชาตางๆ แตยงตกเปนเครองมอของกเลสอย กเลสเอามาใช

เปนวชามาร เพอใหไดมาตามความโลภความอยากความโกรธของตน ถาโกรธก

ใชฤทธเดชไปทารายผอน ฤทธเดชสมยนกคอพวกอาวธตางๆ เปนฤทธเดช

60

เหมอนกน แตไมไดออกมาจากใจโดยตรง เปนเครองไมเครองมอทใจผลตขนมา

เอามาเขนฆากนท งนน ถาเปนผทมธรรมกจะไมเอามาใชเขนฆาผอน แตเอามา

ปรามเอามาปองกน ไมเอามาทารายผอน จงอยาไปยนดกบเรองฤทธเดช คดวา

มนเปนของแถม เวลาไปจายกบขาวกอยาไปเอาแตของแถมจนลมหวกบขาวกลบ

บาน ไปซอขาวกบขาวกบปลาแลวไดของแถมดวย กเอามาได ไมเปนไร แตอยา

ทงกบขาวกบปลากแลวกน เอาแตของแถมอยางเดยว เดยวกอดตาย ถาไมเจรญ

ปญญา ไมพจารณาไตรลกษณ กจะไมหลดพนจากความทกข จะพจารณาได

อยางตอเนองกตองมจตทสงบ มสมาธ ต งม นไมวอกแวก ไมลอยไปตามอารมณ

ตางๆ

สมาธและปญญาจงมความจาเปน ตองเจรญสลบกนไป เหมอนการเดนทตองใช

ท ง ๒ เทา เทาซายและเทาขวา สลบกนไป สมาธและปญญากเชนเดยวกน ทาจต

ใหสงบแลว พอถอนออกมากเจรญปญญาตอ พจารณาจนจตเหนอยหรอฟ งก

หยด กลบมาทาสมาธตอ ออกจากสมาธกเจรญปญญาตอ สมาธและปญญาจะ

สนบสนนกนถาใชเทาเดยวเดนจะเดนเรวกวาคนใช ๒ เทาหรอไม ถาม ๒ เทาแต

ใชเทาเดยว กตองเขยงไปกระโดดไปทละกาว กจะไปไมถงไหน ถาใช ๒ เทาเดน

กจะไปเรว สมาธสนบสนนปญญา ปญญากทาใหจตมความหนกแนน มความ

สงบม นคงมากยงขน เพราะความไมสงบวอกแวกหว นไหวของจต กเกดจาก

ความหลงความเหนผดเปนชอบ ความเหนวาเปนตวตน พอมตวมตนแลวกเกด

ความหว นไหววาจะเกดอะไรกบตน ถาไมมตวไมมตนกจะไมหว นไหว

จะเหนไมมตวตนไดกตองพจารณาแยกแยะอยเรอยๆ เพราะตวตนจะไปรวมอย

ในรางกาย ในอาการ ๓๒ จงตองแยกมนออกมา ทาลายมน ใหมนแยกออกมา

เปนชนสวน เหมอนกบรถยนต แยกออกมาเปนสวนๆ จะเหนวาไมไดเปน

รถยนต เปนเพยงชนสวนตางๆ มลอมเครองยนตมเบาะมทน งมกระจกฯลฯ

ไมไดเปนตวเปนตน พอมารวมกนกเปนรปเปนรางขนมา แลวกไปยดไปตดวา

เปนตวเปนตน จะทาใหไดผลกตองมเวลามาก เปนฆราวาสญาตโยมกทาไดถาไม

61

มธระไมมภารกจ เชนเปนแมบานอยกบบานท งวน ไมตองออกไปทางานทาการ

ทางานบานกเปนเหมอนเปนพระน ลางถวยลางชามกพทโธๆไป พจารณาไป หง

ขาวกพจารณาไป ถาทากจตามลาพงคนเดยวไมเกยวของกบผอน กจะสามารถ

ทากจภายในได แตถาตองไปคยไปสนทนาไปปรกษาหารอกบผอน กจะทาไมได

เวลาพระธดงคพระปาทากจจะไมคยกน ลองสงเกตด มหนาทอะไรกทาไป

ภายนอกกทาไป ภายในกภาวนาไป โดยทเราไมรวากาลงภาวนาอย กาลง

พจารณาอย ถาเปนอาหารกพจารณาใหเหนวาเปนปฏกล อาหารในบาตรเวลาเขา

ไปในทองแลวเปนอยางไร เวลามนออกมาแลวเปนอยางไร พอพจารณาอยางนน

ความยนดในอาหารกจะหายไป

ถาม ทานอาจารยคะนองเขาฝากถามวา ถาเขามความทกขแลวเขาคดถงทานอาจารย

ทานอาจารยจะทราบไหม

ตอบ คงไมทราบหรอก แตอาจารยองคอนอาจจะทราบกได อยทพลงจตของแตละ

ทาน ทไมเหมอนกน เปนความสามารถเฉพาะตน พระอรยะบคคลแตละองค ม

ความสามารถเฉพาะตนไมเหมอนกน อยางทพระพทธเจาทรงยกยองพระโมคคล

ลานะ วาเกงทางดานฤทธ พระสารบตรเกงทางดานปญญา พระสวลเกงทางดาน

ทานบารม ไปไหนจะมอานสงสของทานบารมของปรากฏอยเสมอ มคนชอบ

ทาบญถวายทานกบทานมาก พระอานนททานกเกงทางดานความจา เปนผใฝร

เทศนของพระพทธเจาทกกณฑจาไดหมด ถาพระอานนทไมไดไปฟงดวย กยง

บงคบใหพระพทธเจา กลบมาเทศนใหทานฟง เปนเงอนไขขอหนง ทพระอานนท

ต งไวสาหรบการรบหนาทเปนพระอปฏฐาก แตละองคแตละทานจงม

ความสามารถไมเหมอนกน

อยางในสมยปจจบนนเทาททราบกน หลวงปม นกตดตอเทวดาได มเทพมาฟง

เทศนฟงธรรม อานจตใจได ตอนททานอยบนถาแลวมหลวงตาอยทตนเขา เวลา

ทานสงจตไปหาหลวงตาองคนน กเหนทานคดถงแตบาน คดถงแตลก คดถงแต

ภรรยา พอตอนเชาหลวงปม นทานกทกหนอยหนง หลวงตาองคนนกอายมากจน

62

ตองยายหนไปเลย ความสามารถเฉพาะตนแตละองคไมเหมอนกน ของหลวงตา

เรานไมทราบวามการพดกลาวกนอยางไรบาง เรองทเดนชดกคอการแสดงธรรม

เทศนา สวนเรองอานใจคนกมคนกลาวถงเหมอนกน วาบางทเขาคดอะไรอยใน

ใจ พอไปพบทานแตยงไมทนไดกราบถามทาน ทานกจะตอบกอน มคาถามอยใน

ใจไมทนไดถามทาน ทานกจะตอบเลย จะเปนความบงเอญหรอไมกไมร

เหมอนกน เรองเหลานไมควรถอเปนประเดนสาคญ อยาไปหลงตดเพราะจะ

เสยเวลา เวลามทกขอยาไปคดถงอาจารย ใหพจารณาวาทกขของเราเกดจาก

อะไร เกดจากสมทยความอยาก เราตองอยากอะไรสกอยางหนง เมอไมไดสม

ความอยาก กจะทกขขนมา ถาตดความอยากไดความทกขกจะดบไป อยางนจะ

เปนประโยชนมากกวา

ถาม ผมไดยนมาวาพระอานนทตรสรในคน ททานเรงความเพยรอยางมากเกนไป

ในขณะททานจะลมตวลงนอน ทานกตรสรเพราะทานผอนคลายตวเองลง แต

ของพระพทธเจานต งใจวาจะไมลกขนจากการภาวนาจนกวาจะตรสร ดเหมอนม

ความเพยรเหมอนกน แตทาไมถงตางกนละครบ

ตอบ อรยาบถตางกน แตความเพยรในจตใจเหมอนกน ตอสกบกเลสตณหาในทานง

สมาธกได หรอในอรยาบถยนหรอเดนหรอนอนกตดกเลสไดเหมอนกน ภาวะจต

ของแตละคนไมเหมอนกน ของพระพทธเจาตองนงถงจะตดได ของพระอานนท

นทานไปยดไปตดกบคาพยากรณของพระพทธเจา จตเลยไมปลอยวาง มวแต

กงวลวาเมอไหรจะบรรลเสยท เพราะพระพทธเจาไดทรงพยากรณวาจะตองบรรล

วนนแนนอน ความเพยรกเรงเตมทแลว พจารณาทกอยางหมดแลว แตกยงไม

บรรล กเลยเกดความวตกกงวลขนมา ยงเวลาใกลเขามาเทาไหร กยงวตกกงวล

ใหญ จตกเลยสรางกเลสขนมาแทนทจะสรางธรรมะขนมา การจะหลดพนไดจต

ตองปลอยวางทกอยางแมแตคาพยากรณ พอเหนวาใกลสวางแลวกคดวาหมด

หวงแลว ครงนคงเปนครงแรกทพระพทธเจาทรงพยากรณผดพลาด กเลยจะไป

63

พก ขณะทกาลงจะพก ระหวางทานงกบทานอน จตไมไดคดอะไร ปลอยวางคา

พยากรณ ปลอยวางทกสงทกอยาง จตกหลดเลย

ตองปฏบตถงจะร เวลาหลดมนหลดอยางไร บางองคกหลดแบบงายๆ มอยองค

หนงบรรล ๔ ข นในเวลาปลงผม พอมดโกนลงศรษะครงแรกกบรรลเปนพระ

โสดาบน พอลงครงท ๒ กเปนพระสกทาคาม ครงท ๓ กเปนพระอนาคาม ครง

ท ๔ กบรรลเปนพระอรหนต ปญญาขยบไปเรอยๆ หมนของมนไปเรอยๆ

เหมอนกบไฟทมเชอ พอไฟตดแลวกไหมของมนไป การบรรลไมอยทอรยาบถ

แตอยทสภาพจตทพรอมจะบรรลในขณะนนหรอไม มอยรปหนงมปญหา จะไป

กราบทลถามพระพทธเจา พอเดนไปถงกฏฝนกตก ยงไมไดขนไปบนกฏ กยนรอ

อยทชายคา เหนนาฝนทไหลลงมาจากชายคา ลงมาในนาทอยบนดน เกดเปน

ฟองนาแลวกดบไป เกดแลวกดบไป พจารณาฟองนาแลวกบรรลเลย เลยไมตอง

ขนไปกราบทลถามพระพทธเจา เพราะรคาตอบแลว การบรรลธรรมจงไมจาเปน

วา จะตองอยในทานงขดสมาธเสมอไป อยในอรยาบถใดกได ถาจตอยในภาวะท

พรอมกบรรลได

มพระอกรปหนงทานตดในดานความสวยงาม พระพทธเจากใหไปดซากศพของ

โสเภณทมชอเสยงคนหนง เปนโสเภณทมความสวยงามมาก พอดเธอตายไป ก

ใหไปพจารณาดซากศพของเธอ พอพจารณาปบกหลด เพราะจตแตละดวงไปตด

อยกบจดใดจดหนงทไมเหมอนกน อยางพระอานนทไปตดอยกบคาพยากรณ

ของพระพทธเจาวาจะบรรล แตไมไดหมายความวาทานไมไดบาเพญเพยรนะ

ธรรมข นอนๆกไดบาเพญมาหมดแลว แตมาตดทปมสดทายน ตดทคาพยากรณ

น ตดทความอยากจะบรรล ซงเปนสมทย ความอยากเปนพระอรหนตในตอนนน

จงเปนอปสรรค เมอกอนเปนตวผลกดนใหปฏบต พอมาถงจดนแมแตความ

อยากไปพระนพพานกตองตดไป เพราะเปนสมมต จะรอยกบใจ ผปฏบตจะรวา

อะไรยงคาใจอย เหมอนกางตดคอ คนอนไมร เรารและเราตองเอามนออกเอง

64

ขอใหปฏบตไปเถดแลวจะรเหนเอง ไมมอะไรมาปกปด มาปดกนการปฏบตได

แตถาไมปฏบตแลว ตอใหฟงไปจนวนตายกจะไมเหนไมร ฟงแลวเขาใจกดบ

ความสงสยได แตไมแกปญหาของเราได ขอใหเหนความสาคญของการศกษา

และการปฏบตน วาเปนสงทสาคญทสดในชวตของเรา ควรจะอทศชวตเพอ

การศกษาและการปฏบต โดยการทาหนาทอยางอน เพอสนบสนนใหเราไดมาทา

หนาทน จะทามาหากน ทาอะไรตางๆ ดแลพอแม ทาบญทาทาน กขอใหคดวา

เปนการสนบสนนใหเราไดศกษาไดปฏบต เพราะเนอหาสาระทแทจรงของชวตเรา

อยตรงน อยทการศกษาและการปฏบตเพอความหลดพนจากความทกข ไมม

ใครอยากจะเจบไขไดปวย เวลาไมสบายกวงหาหมอกนทกคนเลย ไมมใคร

อยากจะไมสบาย อยากจะหายกนท งนน แลวทาไมไมอยากจะพนทกขกนบาง

ท งๆททกขกนตลอดเวลา เพราะอานาจของกเลสมนแรงมาก ทาใหเราหลง ใหรก

ความทกข ใหเหนผดเปนชอบ เหนทกขเปนสข เราจงกอดความทกขกน รก

ความทกขกนอยตลอดเวลาโดยไมรตว

อปาทานตางๆเปนตวททาใหเราทกข ไอน นกเสยดาย ไอนกเสยดาย ไอน นก

อยากได ไอนกอยากได ลวนแตเปนความทกขท งนนเลย แตมองไมเหนกน ลอง

ตดทงไปใหหมดเลย อยแบบไมมด เอาเทาทมอยแลวกพอ จะมความภมใจ

ผอนทาได ครบาอาจารยทเรากราบไหวทานกทาได แลวทาไมเราจะทาไมได ก

เพราะเราสกเลสไมได เราชอบฟงแตพอถงเวลาปฏบตเราไมปฏบตกน เหมอน

เชยรนกมวยใหชกซายชกขวา พอใหเราขนไปชกบนเวท เรากไมเอา เพราะกลว

ลาบาก ขาดโนนขาดนหนอยกลาบากแลว คอยๆตดกได คอยๆลด สงไหนไม

จาเปนกคอยตดๆไป ไมอยางนนกจะไมกาวหนาสกท สงทตดไดกตด สงททาได

กทา ตองทาท ง ๒ อยาง ตองลดตองละ ตองเสรมสรางสงทยงไมม ทานศล

ภาวนามนอย กตองเสรมสรางใหมมากขน สมบตขาวของเงนทองสงทไมจาเปน

ตางๆเรามมาก กพยายามตดทงไป บรจาคไป แลวเราจะพฒนากาวหนาไป

เรอยๆ

65

เปนอยางไรหายดแลวหรอ เมอไดตอชวตมาแลวกควรเอามาปฏบตธรรม มา

ทาบญ อยาไปเทยว เทยวพอแลว เทยวกคร งกเหมอนกน สปฏบตธรรมไมได

ปฏบตไดมากเทาไหรกยงดมากขนไปเทานน จะมความสขมากขนไปเรอยๆ

ความทกขจะนอยลงไปเรอยๆ

ถาม ตอนเขาหองผาตดไปกรสกวาจตสงบดนะเจาคะ กภาวนาไป แตทาไมความดน

ขนต งเยอะ กภาวนาไปไมรสกกลว แตหมอบอกวาความดนขน หมอถามวากลว

หรอ

ตอบ กอาจจะมสาเหตอนกได ถาเราไมรสกกลว รางกายมอะไรหลายอยางทเราไมร

มนจะขนกใหมนขนไป ขอใหจตใจเราสงบกแลวกน จะขนจะลงกเปนเรองของ

เขา ขอใหจตใจเราด จตใจเราสงบ ใหนง ใหวางเฉย นนแหละเปนเปาหมายของ

เรา

ถาม ทบนเขานมพระอยกองคคะ

ตอบ ตอนนมอย ๓ รป ไปตางจงหวดกนพอออกพรรษา ธรรมดากมไมมาก ม

ประมาณสก ๖ รป เพราะสวนใหญอาตมาไมไดสอนไมไดกาชบดแลเคยวเขญ

เพราะไมไดอยในสภาพอยางนน เพราะเรากอยในฐานะผอาศย ไมใชวดของเรา

เปนของสมเดจฯ ผมาอยกไมไดมาศกษากบเรา ใครสนใจอยากจะศกษาถามเรา

เรากสอน ถาไมสนใจเรากไมสอน ปลอยใหอยตามอธยาศย บางทานกอยากไป

อยกบสานกครบาอาจารย มหมคณะมกฎมระเบยบทตายตว ทนคอนขางจะ

เหมอนมหาวทยาลยเปด ตวใครตวมน ใครขยนอยากจะปฏบตกปฏบตไป ไม

อยากจะปฏบตกไมบงคบกน

ถาม เขางายออกยาก

ตอบ ทนเขากงายออกกงาย

66

ถาม องคทข นมาอยขางบนนก

ตอบ กมาดวยความสมครใจ

ถาม ทานอาจารยกไดแนะนาบาง

ตอบ ถาถามกแนะนาไป แตสวนใหญจะรวาตองทาอะไร ไดยนไดฟงไดอานหนงสอ

ของครบาอาจารยกนอยประจาอยแลว ขาดการปฏบตเทานนเอง ทผานกนไปไม

คอยไดกคอทกขเวทนา พอเจอทกขเวทนากจอด ถาผานไปไดแลว กจะไปได

เรอยๆ

ถาม ตอนนโยมกอายมากแลว มปญหาเรองเขา กเคยผานไดบาง นงเกาอไดไหมคะ

ตอบ ได แตอาจจะไมไดผลเทาทควร กตองยอมรบสภาพ วาเครองไมเครองมอทใชใน

การปฏบตมนชารดทรดโทรม

ถาม แตเดมกนงขดสมาธมาตลอดคะ นงไดนาน แตชวงหลงนหมอบอกใหนงเกาอ

เพอชะลออาการเสอมไว จะไดเดนได

ตอบ กตองทาไปตามสภาพ รางกายกเหมอนรถยนต ถารถใหมกวงไดเรว ถารถเกาก

ตองคอยๆไป

ถาม อยางนถาปฏบตแตอายนอยๆกไดเปรยบซคะ

ตอบ ถงไดบวชกนต งแตอาย ๒๐ ถาบวชอาย ๖๐ กจะไมคอยไหว

67

กณฑท ๒๗๖

กนเพออย ๑๓ มกราคม ๒๕๕๐

การพจารณาใหเหนปฏกลในอาหารนน ทาเพอกาจดความอยาก ไมใหยนดในรปสสน

กลนรสของอาหาร วาเปนอาหารชนดนนอาหารชนดน ทานจงสอนใหพจารณาใหเหน

ความเปนปฏกล คอความไมนาดของอาหารทรบประทาน พจารณาดอาหารทเคยวอยใน

ปาก วามรปลกษณอยางไร ถาคายออกมาแลว จะตกเขาไปกนใหมไดไหม ถาเหนสภาพ

ของอาหารทเคยวอยในปาก กจะคลายความอยากรบประทานไปไดมาก ถาดตอนทอย

ในถวยในจานกจะทาใหนาลายไหล เราจงตองพจารณาดตอนทอาหารถกเคยวแลวคลก

กบนาลายอยในปากวาเปนอยางไร ดตอนทอยในทองวาเปนอยางไร ดตอนทออกมาวา

เปนอยางไร เพอตดความอยากรบประทานอาหารออกไป อาหารทกชนดทรบประทาน

ตองไปรวมกนอยในทอง แตกอนทจะไปรวมกน เรากจดเสยสวยงาม แยกอาหารคาว

หวานออกจากกน แยกไวเปนสวนๆ ถาผลไมหลนไปในแกงกจะไมรบประทาน เพราะไป

ปนกบของคาว การพจารณาแบบนเพอใหเกดความรงเกยจขยะแขยง เพอทาลายความ

หลงในรปรสของอาหาร ถาไมพจารณากจะตดกบรปรสของอาหาร อยากกนอาหารชนด

นนชนดน แตถาเปนพระแลวเลอกไมได แลวแตญาตโยมจะนามาถวาย ถาไปอยท

กนดารมแตคนยากจนใสบาตร กจะเปนอาหารทไมคอยชอบรบประทาน แตตองฝกฉน

ใหได ดวยการพจารณาวาอาหารท งหมดทจะฉนน จะตองไปรวมกนอยในทองอยด กให

รวมกนอยในบาตรเสยเลย ไดอาหารชนดตางๆมา กเอาใสรวมลงในบาตรเลย แลวก

คลกกนใหเปนอาหารชนดเดยวกน ท งของคาวของหวานผลไมทองหยบฝอยทองแกง

เขยวหวานแกงจด กใสไปลงไปในบาตร แลวกคลกกน เหมอนคลกขาวใหหมากน

รสชาตกด มเปรยวหวานมนเคมครบถวนหมดเลย ถาฉนแบบนแลวจตใจจะไมกงวลกบ

เรองอาหาร

68

ไมเชนนนแลวเวลาบวชใหมๆ จะตองนงอยปลายแถว เวลาเหนอาหารทชอบอยหวแถวก

อยากจะรบประทาน พอมาถงเราทปลายแถวกเหลอแตถาดเหลอแตจาน กจะเกดความ

เสยใจทอแทเบอหนายได ถาไมไปมองสงทยงมาไมถงเรา มองแตเฉพาะสงทมาต งอย

ขางหนาเรา เรากจะไมผดหวง แลวถาเอาอาหารทกชนดคลกกนในบาตร เรากจะไมเกด

ความอยากรบประทานอาหารชนดนนชนดน จะชวยใหการฉนอาหารไมเปนปญหากบเรา

การฉนในบาตรนกมอย ๓ ลกษณะดวยกนคอ ๑. แบบสบายๆ ไดอาหารอะไรมากแยก

ไวเปนสวนๆในบาตร ขาวกเอาไวดานหนง กบขาวเอาไวอกดานหนง ผลไมเอาไวดาน

หนง ของหวานกเอาไวอกดานหนง ถาเปนนากใสไวในถวยไวดมเลย ผลไมจะไวทฝา

บาตรกได ฉนแบบนฉนแบบสบายๆ แบบท ๒ จะไมจดแยกอาหารไวเปนสวนๆ มอะไร

กใสลงไปเลย ตรงไหนกได แบบท ๓ กคลกอาหารทกชนดทอยในบาตร เพอกาหลาบ

กเลสตณหา ความอยากรบประทานอาหารชนดนนชนดน ถาไมอยางนนจะมปญหากบ

การขบฉน ฉนไมลงบาง อยากจะฉนแลวไมไดฉน กจะทาใหทอแทเบอหนายกบเพศของ

นกบวช แตถาฝกรบประทานตามมตามเกดได โดยพจารณาวาอาหารจะดขนาดไหนจะ

เลวขนาดไหน กเปนอาหารเหมอนกน ทาหนาทเหมอนกน คอรกษารางกายใหอยตอไป

ได ดบความหวกาย ปองกนไมใหเจบไขไดปวย ใหมกาลงปฏบตธรรม กถอวาใชไดแลว

กนเพออย ไมอยเพอกน ไมหาความสขจากการรบประทานอาหาร ไมเหมอนฆราวาส

ญาตโยม เวลารบประทานจะถอเปนความสขอยางหนง กนกนแบบไมยบย ง ตองหาทกน

กน ตองขบรถไปไกลๆ เพอไปรานอาหารทถกปากถกคอ เสยเวลาไปเปลาๆ เพยงเพอ

เตมนามนใหกบรางกายเทานนเอง ควรจะปฏบตรางกายเหมอนกบรถยนต ปมไหนก

เตมได ปมตราดาว ปมตราเสอกนามนเหมอนกน มาจากโรงกล นเดยวกน อาหารกมา

จากตลาดเหมอนกน พอมาถงทรานแลวกมวธปรงแตงตางกนไป ทาใหมสสนรสชาต

ตางกนไป แตการทาหนาทดแลรกษารางกายใหอยได ใหมพลง ใหมเชอเพลง ก

เหมอนกน

มเรองการพจารณาอาหารอยเรองหนง มแมชอยรปหนง จาไมไดแลววาอยในหนงสอของ

หลวงตาหรอเปลา หรอไดยนไดฟงมา แมชกพจารณาความเปนปฏกลของอาหารทกครง

กอนทจะรบประทาน มอยคร งหนงพจารณาจนเลยเถด จนรบประทานอาหารไมลง พอ

69

มองเหนอาหารในจาน กจะเหนภาพอาหารทอยในกระเพาะ รบประทานไมลง จนรางกาย

ซบผอม กเลยไปปรกษากบหลวงตา ทานกชวยแกให สอนใหพจารณาวา อาหารท

รบประทานเปนธาต ๔ ดนนาลมไฟ มาจากดนนาลมไฟ รางกายกมาจากดนนาลมไฟ

เปนธาตเหมอนกน สวนผทพจารณาคอใจ ไมไดกนอาหาร เปนเพยงผจดการเอาอาหาร

เขาไปในรางกายเทานนเอง เหมอนกบเตมนามนรถ คนขบรถไมไดกนนามน คนขบรถก

เพยงแตเอานามนใสไปในถงรถยนตเทานนเอง รางกายเปนธาต ๔ ดนนาลมไฟ อาหารก

เปนธาต ๔ ดนนาลมไฟ เปนการเตมธาตเทานนเอง ไมไดเกยวกบใจเลย ใจเปนเพยง

ผจดการดแลรางกาย นกเปนวธแกถาพจารณาจนเลยเถดไป การพจารณาทางดาน

ปญญา กเปนเหมอนกบการรบประทานยาเพอรกษาโรคของจตใจ คอความโลภความ

โกรธความหลง หลงในรสชาตอาหารกเปนความหลงเปนความโลภ กตองพจารณาปฏกล

ความไมสวยงามนาขยะแขยงของอาหาร จะไดคลายความยนดในอาหาร จะไดไม

รบประทานมากจนเกนไป พออมแลวกจะหยดได ถาพจารณามากเกนไปกกลบเปนโทษ

ได ทาใหกนอาหารไมได การพจารณาปฏกลกเพอแกปญหา คอความยนดในรปในรสใน

กลนในสสนของอาหาร จะตองเปนชนดนนชนดน ความจรงแลวกมอย ๔ รสเทานนเอง

ไมวาจะเปนอาหารชนดใด มเปรยวหวานมนเคมเปนหลก จะเปนอาหารฝรง อาหารจน

อาหารไทยอาหารแขก กเปรยวหวานมนเคมเหมอนกน ทาหนาทเหมอนกน กคอ ใหพลง

กบรางกาย ไมใหเจบไขไดปวย ถาพจารณามากเกนไปกเทากบกนยามากเกนไป ทาให

เกดอาการแพยาขนมาได คอกนขาวไมลง พจารณาปฏกลมากจนเกนไป กเลยกนไมลง

กตองหยดพจารณา ถาถงข นนนกตองหยด ตองหนมาพจารณาวา เปนการเตมดนนาลม

ไฟใหกบรางกายเทานนเอง หรอพจารณาความสวยงามของอาหารบางกได เพอมาแกกน

ถาพจารณาจนเลยเถดไป กตองยอนกลบมาพจารณาดรปรสสสนทนารบประทาน เพอ

คลายปฏกลสญญาททาใหกนไมลง

การปฏบตจงตองมครบาอาจารย ผมประสบการณ เพราะจะชวยแกปญหาใหเราได เวลา

ปฏบตจนเลยเถดไป ไมมชฌมา ไมอยในทางสายกลาง ถาไมพจารณาเลยกหยอนเกนไป

พอเหนอาหารปบกนาลายไหลอยากจะกน อยางนกหยอนเกนไป แตถาพจารณาปฏกล

จนกนไมลงกมากเกนไป ตองใหพอด คดวาเปนการเตมนามนใหกบรางกาย ไมวาจะเปน

70

ชนดไหนกกนได กจะแกปญหาเรองอาหารได ไมตองกงวลกบเรองอาหารอกตอไป ตอน

เรมตนอาจจะตองคลกอาหารไปกอน เพอกาจดความอยากในอาหารชนดนนชนดน

อยากจะกนกวยเตยว อยากจะกนพซซาอยางน พอปนท งกวยเตยวท งพซซาเขาไปใน

บาตร กไมมพซซาไมมกวยเตยวแลว มแตอาหารรวมมตรอยในบาตร กนกคร งๆกเปน

อาหารรวมมตร จนไมไดไปนกถงอาหารชนดนนชนดนอกตอไป หลงจากนนแลวกไม

ตองไปคลกกได กนแบบปกต เพราะเรองอาหารไมเปนปญหาแลว มกกน ไมมกไมเคย

ไปฝนถง เรองของการปฏบตกบอาหารกมหลายวธดวยกน สาหรบอาตมาขนาดคลกแลว

ตอนเยนๆบางทกยงปรงแตง คดถงอาหารชนดนนชนดนอย โชคดทไดไปอยทวดปาบาน

ตาด ทมการอดอาหารกน พออดอาหารไดสก ๓ วนแลว กจะไมคดถงอาหารชนดตางๆ

เลย เพราะคดกไมไดกน จงอดไปเรอยๆ ครงละ ๓ วนบาง ๕ วนบาง อดวนเวนวนบาง

วนนฉนพรงนไมฉน ทาอย ๒ ถง ๓ ป แตไมไดอดเพราะเรองอาหารอยางเดยว อด

เพราะชวยการภาวนาใหกาวหนาอยางรวดเรว ไมใหเกยจคราน ไมใหงวง จงควรลองอด

อาหารกนดบาง ไมตายหรอก กระเพาะกไมเสยดวย แตกเลสจะรองขนมาวา กระเพาะ

จะไมเสยหรอ จะไมเปนโรคกระเพาะหรอ ถาอดแบบมขอบมเขตกไมเปนไร หลวงตา

ทานบอกวา ทานอดจนทองเสย เพราะอดนานมาก อดทละ ๑๐ วน ๑๕ วนแลวกลบมา

ฉนครงเดยว แลวกลบไปอดใหม ทานบอกวาฉนอะไรเขาไปตอนเชาพอตอนสายก

ออกมาหมดเลย ทานบอกวาเสยรางกาย แตไดทางจตใจ คมคากบการลงทน

เวลาปฏบตควรมงไปทจตใจเปนหลก เสยกายไมเปนไร ถาเปนการแลกเปลยนกบการได

ความเปนอสระของใจ ไดหลดพนจากกเลสความโลภความโกรธความหลงความอยาก

ตางๆ เสยอยางนเสยไปเถด เพราะรางกายสกวนหนงกตองตายไป แตใจไมไดถกทาลาย

ไปดวย ถายงไมไดรบการปลดปลอยใหมอสรภาพ กยงตองเปนทาสอย ไปเกดชาตหนา

กยงตองเปนทาสอก แตถายอมสละรางกายเปนเดมพน จะเปนจะตายอยางไร จะลาบาก

อยางไร กไมถอย เพอทาลายความโลภความโกรธความหลงทมอยในจตใจ ทาอยางนจะ

ไดกาไร เปนการลงทนทคมคา เพราะชวตนมไวเพอทาประโยชนนนนเอง เหมอนกบซอ

รถยนตขบเคลอน ๔ ลอ สาหรบใชในปาในเขา มาใชในบานในเมอง ไมรจะซอมาทาไม

ถนนกไมขรขระ ตองเอาไปลยในปาในเขาส รถชนดนมไวใชอยางนน รางกายของเราก

71

อยางนน เปนเหมอนรถขบเคลอน ๔ ลอ ไวสาหรบลยกบกเลส กบความโลภความโกรธ

ความหลง แตเรากลบเอาไปรบใชกเลส รบใชความโลภความโกรธความหลง แลวเราจะ

ไดอะไรจากการเกดในแตละชาต กไมไดอะไร ยงตกเปนทาสของกเลส รบใชกเลสอย

เปนวาสนาของพวกเราทไดพบพระพทธศาสนา ททาใหเรารถงหนาททแทจรงของรางกาย

เรา วามไวทาอะไร กมไวเพอปลดเปลองจตใจทเปนทาสของกเลส ทอยภายใตอานาจ

ของความโลภความโกรธความหลงอยน ใหไดรบอสรภาพ ทกขณะทเราหายใจอยน เรา

อยภายใตอานาจของความหลงท งนน คออวชชาปจจยาสงขารา อวชชาเปนตวส งให

สงขารคด ใหคดแตเรองลาภยศสรรเสรญสข วนนจะไปเทยวไหนด วนนจะไปกนอะไรท

ไหนด แตเรองไปปฏบตธรรมแทบจะไมคดกนเลย สวนพวกเราอาจจะมคดกนบาง

เพราะไดสมผสไดพบคาสอนของพระพทธเจา ทสอนใหคดไปทางวชชาปจจยาสงขารา

วชชากคอธรรมะคาสอนของครบาอาจารย ทคอยกระตนใหคดไปในทางบญทางกศล

อยางวนนเรากคดมาทาบญกน ถาไมเคยสมผสกบศาสนาเลย วนนวนหยดกตองพาลก

ไปเทยวกนเพราะเปนวนเดก ไปเทยวไหนด ไปกนทไหนด กเปนเรองของอวชชาปจจ

ยาสงขาราท งนน พอไปแลวกจะเปนตณหาความอยาก เปนอปาทานความยดตด เปนภพ

เปนชาตขนมา พอตายไปจตกยงไมหยด อวชชาปจจยาสงขารา กสงใหจตไปเกดใหม

แตถาใชธรรมะปจจยาสงขาราแลว กจะดบตณหา ดบอปาทาน ดบภาวะคอภพชาต กจะ

ไมมการไปไหนมาไหน จตใจมความสขแลว กไมตองออกไปเทยว อยบานเฉยๆกม

ความสข อยวดกมความสข ไมตองออกไปแสวงหาความสขภายนอก นอกจากมธระ

จาเปน ไปเผยแผธรรมะ แตจะไมออกไปเหมอนอยางพวกเรา ทอยบานเฉยๆไมได พอ

วนเสารวนอาทตยกคดหาเรองทาแลว จะไปไหนด อยบานแลวอดอดใจ หงดหงดใจ

ท งๆทไมมอะไรจะสบายเทาการอยบาน ไมตองแตงเนอแตงตวใหเหนอย หองนาหองทา

กสะดวก ไมตองไปเขาแถวไปแยงกน อาหารกมเกบไวในตเยน ทากนในบานแสนสบาย

แตตองออกไปดนรนหาความสขภายนอกบานกน เพราะอยบานไมตด อยากจะเหนรป

แปลกๆใหมๆ อยากจะไดยนเสยงแปลกๆใหมๆ อยเรอยๆ เพราะใจอยภายใตอานาจของ

ความโลภความโกรธความหลง จงเปนอวชชาปจจยาสงขารา สงขารกปรงใหออกไปทาง

อายตนะ ไปทางตาหจมกลนกาย ไปสรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ไปสการสมผส แลวก

72

เกดเวทนา พอไดออกจากบานแลวเปนอยางไร มความสข ไปดหนงฟงเพลง ไปกน ไป

เทยว ไปซอของฟมเฟอย แลวกเกดอปาทานความยดม น เกดตณหาความอยาก ตอง

ออกไปเรอยๆ ออกไปวนนแลวเดยวพรงนกตองออกไปอก กเปนภาวะ จะตองออกไปทา

ใหม เสารอาทตยนไปเทยวทน น เสารอาทตยหนากไปเทยวทอนตอ กจะไปอยางนไป

เรอยๆจนแกตาย พอตายไปใจกไปเกดใหม ไปเรมตนทาอยางนใหม เปนวฏจกรไป

เรอยๆ แตถาใชธรรมะมาเปนตวขบเคลอนสงขาร ธรรมะปจจยาสงขารา กจะไปทสงบท

สงดทวเวก ทไมมรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ทจะทาใหเกดตณหาขนมา เกดความอยาก

ขนมา ไปอยตามวดปาวดเขา ไปไหวพระสวดมนต ไปฟงเทศน ฟงธรรมะของครบา

อาจารย ไปนงทาจตใหสงบ เพอตดตณหาความอยาก ตดอปาทานความยดม นถอม น

ตดภาวะภพชาตทจะตามมาตอไป

นคอธรรมะปจจยาสงขารา ถาเจรญมรรคอยเรอยๆ เจรญธรรมอยเรอยๆ ตอไปธรรมะ

จะมแรงมากกวาอวชชา กจะทาลายอวชชาใหหมดไปจากจตจากใจได พออวชชาถก

ทาลายหมดไป จตกกลายเปนจตทบรสทธ เปนธรรมท งแทง ใจเปนธรรมลวนๆ ไมม

กเลสหลงเหลออยเลย จะคดแตเรองธรรมะ เรองของเหตเรองของผล ไมคดอยากไปม

สมบตขาวของเงนทอง เปนเจาฟาเจาคณ เปนสงฆราช หรอเปนอะไรท งสน จะไมมอยใน

จตในใจ ไมคดอยากไปเทยวดหนงฟงเพลง ไปโนนมาน ไปหาความสขจากสงตางๆ

ภายนอก ใจจะไมคด เพราะในใจมแตความสงบ มแตความสข ถาไมมความโลภความ

โกรธความหลงแลว กจะไมมอะไรมาสรางความอยาก กจะไมไปไหน อยบานสบายทสด

อยวดสบายทสด นคอการใชธรรมะมาปลดเปลองจต ใหหลดพนจากความทกข ใช

รางกายใหเปนประโยชน อยาปลอยใหรางกายเปนทาสของกเลส ดวยการขบรถไปหาราน

เชลลชวนชม ไปกนทโนนทน อาหารชนดนนด ชนดนด บางคนอตสาหนงเครองบนไป

กนอาหารทฮองกง ไปเชาเยนกลบ เพราะอวชชาปจจยาสงขาราพาไป ถาเปนธรรมะปจจ

ยาสงขารากอยทบานทอดไขเจยวกน กนเสรจจะไดนงสมาธตอ ไหวพระสวดมนตปฏบต

ธรรม เราทาอยปหนง อยในบานไมไดไปไหน แตไมไดทาอาหารกนเอง ไปกนทราน

เพราะมนสะดวก กนกวยเตยวชาม ขาวผดชาม กอมแลว กอยไดวนหนง เชาตนขนมาก

นงสมาธ พอออกจากสมาธกเดนจงกรม ใหมสตอยกบตวตลอดเวลา ไมวาจะทาอะไร

73

ใหจตอยในปจจบน อยกบการเคลอนไหวของรางกาย จะเขาหองนา จะแปรงฟนกอย

ตรงนน จะทาอะไรกอยตรงนน

แลวกเดนจงกรม พจารณาวาเกดมาแลวตองแกตองเจบตองตาย เปนเรองธรรมดา

พจารณาไปเรอยๆ ตอไปกจะไมวตกกบความแกความเจบความตาย เพราะเหนวาเปน

เรองธรรมดา เหมอนกบการขนและตกของดวงอาทตย เพราะรวาเปนเรองธรรมดา

ไมไดดอกดใจเวลาดวงอาทตยขนมาตอนเชา ไมไดเสยอกเสยใจเวลาทตกลงไปตอนเยน

เปนเหตการณอยางหนงทใจรบร รางกายกเปนเหตการณอยางหนงทใจรบรเชนเดยวกน

ตางกนตรงทใจไปยดตดรางกายวาเปนตวเราของเรา เพราะความหลงหลอกใหไปยด ถา

แกตรงนไดแลว รางกายกจะเปนเหมอนดวงอาทตย จะขนจะตก ใจกเฉยๆ รางกายจะ

เปนจะตาย ใจกเฉยๆเหมอนกน เพราะไมไดไปยดไปตดวาเปนตวเราของเรานนเอง น

คอสงทเราตองพยายามฝกสอนตวเรา วารางกายไมใชตวเรา เปนดนนาลมไฟ เปนการ

เปลยนแปลงของดนนาลมไฟ เปนการรวมตวกนเขามาแลวกแยกออกไป ไมมอะไรท

รวมตวกนแลวจะอยไปไดตลอด แมกระท งศาลาหลงนกเชนเดยวกน สกวนหนงกจะ

เสอมลงไป ผพงลงไป แยกจากกนไป ศาลาหลงนกจะหายไป ถาไมยดไมตด กไมเสย

อกเสยใจ แตถายดตดกจะเสยใจ พดถงศาลากมเรองยดตดใหฟงเรองหนง ศาลาหลงน

สรางเมอป ๒๕๒๖ มทานอาจารยจากวดถากลองเพลงเปนหวหนาพระทวดญาณฯ ทาน

เหนวาทบนเขาเปนทสงบสงดวเวกด กเลยปรารถนาขนมาทาสถานทปฏบต กขออนญาต

ผหลกผใหญ พอดมญาตโยมรอบานแลวเอาไมมาถวายวด ทานกเลยชวนญาตโยมแบก

ไมขนมาสรางศาลาและกฏ สมยนนไมมถนนขนมา เปนทางเดนปา กตองแบกไมขนมา

อยางลาบากลาบน เพอมาสรางกฏและศาลาหลงน

พอสรางเสรจไดไมกเดอน สมเดจพระสงฆราชกรบเสดจในหลวง ทรงสนทนาธรรมกน

บนศาลาหลงน พวกคณหญงคณนายทตดตามมา กเหนวาศาลาหลงนไมเหมาะ ไมสม

พระเกยรตเลย กเลยอยากจะรอแลวสรางใหม พอพวกชาวบานทชวยสรางรเขากขวา ถา

จะรอกจะไมใสบาตรพระ พอสมเดจฯทราบกเลยหามไมใหรอ กเลยเกบรกษามาจนถง

ปจจบนน ศาลาหลงนมท งในหลวง มสมเดจพระสงฆราช มหลวงตาไดมาใชแลว เปน

74

ศาลาทมความเปนมงคลอยมาก มบคคลสาคญท งทางโลกและทางธรรมไดมาเยยมเยยน

กเลยรกษามา มคนมาขอสรางใหใหมหลายคน แตสรางใหมไมได เดยวพระไมมขาวกน

ตอนหลงชาวบานกบอกไมเปนไร จะรอกรอได เขาไมวาอะไรแลว แตตอนนนมนเสย

ความรสก เพราะอตสาหแบกไมกนขนมาอยางลาบากลาบน สรางไดเพยงไมกเดอนกจะ

ไปรอทงแลวสรางใหม นกเปนเรองของศาลาหลงน พอมใครไปยดตดแลว กจะเปน

ปญหาขนมาทนท แตถาไมยดตดกไมเปน ใครจะรอกรอไป สรางใหมกด ถาพดตาม

ความจรง จะสรางใหอยางถาวรเลย กนาจะดกวา ถาเปนวดอนกคงจะดใจกน มารอ

กระตอบแลวสรางเปนตกใหใหม แตทนชาวบานเขายดตด ทตองลาบากลาบนขนไม

ขนมาสรางกน ตอนนนยงไมมอะไรเลย เปนปาลวนๆ คนแรกพระอาจารยมาปกกลดอย

คนเดยวกอน มาเปดทางกอน ทานกเลาวาพอนงสมาธ กมชายรางใหญๆดาๆโผลมา ถอ

ไมกระบองจะไลทานไป ทานกบอกวาทานไมไดมาขบไลไสสงใคร ไมไดมามเรองมราว

กบใคร มาบาเพญสมณธรรม หาความสงบ ตามคาส งสอนของพระพทธเจา เขากเดนหน

ไป พอคนทสองกมาอก ทนเขามาแบบมไมตรจต บอกทานวาถามาอยแบบนกมาได แลว

เขากกลบไป พระเณรจงไดขนมาอยกน แตกแปลกนะ มบางคนมาอยแลวอยไมได มา

อยแลวบอกเจออะไรไมทราบ อยคนหนงแลวเปดเลยกม

เมอวนปใหมกมฆราวาสมาขออย อยไดคนหนงกเจอเหมอนกน มาปรกษาวาจะทา

อยางไร กแผเมตตาใหเขาไป ขออนญาตเขา เขาเปนเจาทเจาทาง ไมทาอะไรหรอก กจะ

ลองอยอกคนหนง แตพอตกเยนกไมกลาอยกลบไปกอน ถาขนมาแลวต งใจปฏบตกไม

นาจะมปญหาอะไร ถามาแลวจตใจไมสงบคดมาก อาจจะเปนอปาทานกได แตกบเราไม

เหนมอะไร เหมอนคนหหนวกตาบอด มาอยต ง ๒๐ ปแลว ไมเคยเหนอะไร ไมเคยม

ใครมาขบมาไลเลย อาจจะเปนเพราะไมไดทาอะไร ไมไดกอสรางอะไรทไมจาเปนเลย แต

พอมความจาเปนตองการอะไร มนกมาเอง ตอนแรกทางเดนไมไดเปนปนซเมนต เปน

ทางดน ตอนหนาฝนดนมนเหนยว เวลาเดนดนจะตดกบรองเทาหนาปกเลย แลวกลน

ดวย กเลยปรารภอยในใจวานาจะทาทางเดนปนซเมนต ไมนานกมคนมาถามวาตองการ

อะไรไหม กฏมพอใชไหม กบอกเขาไปวา มกฏพอเพยงอย แตสงทขาดกคอทางเดนหนา

ฝนลาบาก ทางเดนจะกลายเปนรองนา เปนเหมอนลาธารเลย เวลาฝนตกจะเดนลาบาก

75

พระเณรตองลงแตเชามด เดนลาบากมาก กเลยอยากจะทาทางเดนเปนปนซเมนต เขาก

เลยบอกวาใหพจารณาดวาตองใชเงนเทาไหร พอบอกเขาไป กเขยนเชคมาใหเลย อยาง

พวกแทงกนากเหมอนกน เวลาทสรางกฏน คนสรางไมรวาแทงกนามความจาเปนมาก ก

จะมแทงกนาใหลกเดยว นากจะไมพอใช กปรารภอยในใจวานาจะมสก ๓ ใบตอหนง

หลง ไมนานกมคนเอาแทงกนามาถวาย จนมเกอบทกกฏ

ถาม ทานอาจารยไมปรารภอกหรอคะ

ตอบ พอไมปรารภกไมม เพราะไมอยากจะยงวนวาย เรองมาก ทาลายการบาเพญ

ปฏบต ทาลายความสงบ กเลยไมคอยอยากจะทาเรองภายนอกเทาไหร

ขางบนเขานเปนทปลกวเวก ไมทากจรวมกน ไมไดไหวพระสวดมนตรวมกน ใหถอการ

ภาวนาเปนการบชา เปนปฏบตบชา เปนการทาวตร เหมอนกบตอนทอยทวดปาบานตาด

จะรวมกนเฉพาะเวลาหลวงตาเรยกประชมเทานนเอง นอกจากนนแลวพระจะไมมา

รวมกน ทานตองการใหแยกกน ใหปลกวเวก ตางคนตางภาวนา ตางคนตางบาเพญ ถา

ทานเหนกฏไหนมรองเทาอย ๒ ค ๓ ค กจะโดนเลย เวลาจะเยยมกน ตองซอนรองเทา

กน เวลาคยกนกตองไมใหมเสยงเลดลอดออกมาจากกฏเลย แตเราไมชอบไปคยกบใคร

อยตามลาพงทกฏ นานๆถามธระจาเปนจรงๆกไปพดไปคยบาง สวนใหญจะพดคยกน

ตอนทยงไมมด ตอนรวมทากจวตรกน สวนใหญจะไมไปไหน ไปทากจทศาลาเสรจแลวก

กลบมากอยทกฏ หรอไปภาวนาเดนจงกรมอยในปา อยคนเดยวแสนจะสขแสนจะสบาย

เวลาบาเพญจนจตสงบแลว จะไมอยากยงกบใคร จตสงบเปนเหมอนกบนานง พอไปพด

ไปคยกบใคร กทาใหกระเพอม จตกจะไมใส ไมสดชน ไมสข ทาใหเสยเวลาดวย เพราะ

นอกจากการทาจตใหสงบแลว ยงมงานสาคญกวานนอก คอการเจรญปญญา พจารณา

อนจจงทกขงอนตตาในขนธ ๕ ในเบองตนตองพจารณากายอยเรอยๆกอน ใหเหนวาไม

เทยง เกดแกเจบตาย เปนปฏกลเปนอสภะ ไมสวยไมงาม ซอนอยภายใตผวหนง มแต

ผลตของเสยออกมา ตองเขาหองนาปสสาวะอจจาระ มเหงอไคล ตองคอยอาบนาชาระ

อยเรอยๆ ไมเชนนนกจะสงกลนเหมน ถาไมพจารณากจะไมเหนกน กจะหลงยดตดกบ

รางกาย ของคนนนของคนน อยากจะมแฟน อยากจะมสาม อยากจะมภรรยา แตถา

76

พจารณาเหนความเปนปฏกล เหนความเปนอสภะไมสวยงามแลว กจะคลายความหลง

มแตโครงกระดก มแตหนงหมกระดก แลวกไมเทยงดวย สวยวนนหลอเหลาวนน ไม

นานกเรมแก ผมกขาวหนงกเหยว ไมชากเรวกตองจากกนไป มแตความทกขตลอดเวลา

ความสขทไดกเพยงเลกๆนอยๆ เพราะใจออนแอ ไมสามารถอยตามลาพงได ตองพงคน

นนตองพงคนน จงตองไปทกขกบคนนนทกขกบคนน ไมคมคาเลย

สงแรกทพระอปชฌายสอนพระบวชใหมใหพจารณา กคอรางกาย พจารณา เกสา โลมา

นขา ทนตา ตโจ ผม ขน เลบ ฟน หนง อาการ ๕ อยางนเรยกวากรรมฐาน ๕ เปนวชา

ความรเบองตนเลยทพระบวชใหมจะตองเรยนรกอน ถาอปชฌายรปใดไมสอนกรรมฐาน

๕ กจะถกปรบอาบต เพราะไมทาหนาทของอปชฌายอยางสมบรณ เพราะการพจารณา

รางกายเปนการปกปองจตใจ เปนการตอสหรอกาจดราคะความกาหนดยนดในกาม ท

บวชแลวอยไมไดกน กเพราะไมไดพจารณากรรมฐาน ๕ ไมไดพจารณาอาการ ๓๒ ของ

รางกาย ไมไดพจารณาอสภะ พอไมไดพจารณา เวลาเหนอะไรกจะสวยงามไปหมด ยง

คดยงสวย ผายงรอนขนไปใหญ จนอยในผาเหลองไมได จตใจรมรอน กตองลาสกขาไป

แตถาไดพจารณาตงแตวนบวชเลย วารางกายมผม มขน มเลบ มฟน มหนง พจารณาไป

ท งอนโลมและปฏโลม จนตดอยในใจ ตอจากนนกพจารณาอาการอนๆ ดใตผวหนงวาม

อะไรบาง กมเอน มกระดก มเนอ มอวยวะตางๆ มหวใจ มตบ มปอด มลาไส มเยอใน

สมอง ฯลฯ เปนสงทตองพจารณา ตองใชเวลามาก ตองอาศยความวเวกมาก ถาไปยง

เกยวกบเรองอนปบ กจะถกกลบไปทนท พอออกไปทากจอนกจะไมมเวลาพจารณาเลย

ยกเวนจตทแขงจรงๆ มความชานาญในการพจารณาอยแลว กพจารณาควบคไปกบการ

ทากจวตรได เชนปดกวาดไปกยงพจารณาดอาการ ๓๒ ได หรอพจารณาอาการใด

อาการหนงทถนดได

มพระรปหนงทานถนดในการพจารณาโครงกระดก มองไปทางไหนกเหนแตโครงกระดก

ไมเหนคน มองไปทไรจะลงไปใตผวหนง ลงไปทโครงกระดกเลย พอมคนวงตามหาคน

ผานมา ถามวาเหนคนๆนนผานมาทางนไหม ทานบอกไมเหน เหนแตโครงกระดกวงไป

เมอก น นคอการพจารณาเพอกาจดกามฉนทะหรอกามราคะ ความยนดในกาม ความ

77

กาหนดยนดในรปรางหนาตา อยากไดมาเปนคครอง ถาพจารณาอยางนแลวใจจะเยน

สบาย ในทสดกจะปลอยวางได กหมดไปเปราะหนง เรองของรางกายกหมดปญหาไป

จะไมหลงยดตดกบรางกายของตนหรอของผอน รวาเปนอนจจงทกขง รวาเปนอสภะ

เปนแคธาต ๔ ดนนาลมไฟ ไมมตวไมมตน ตองใชเวลามากในการพจารณา ตองใช

ความสงบมาก ตองไมมเรองอนๆมารบกวน ถาพจารณาเปนจะเดนจงกรมไดท งวนเลย

บางทานเดนจนฝาเทาแตก หลวงตาทานกเดนจงกรมจนฝาเทาเกอบแตก เวลาลบเทา

แลวรสกเสยว บางทานเดนพจารณาจนไมไดหลบไมไดนอน จนตาเสยไปเลย เชนพระ

จกขบาล เพราะเวลาพจารณาธรรมะแลวจตจะหมนตวเลย เหมอนกบรถยนตทว งลงเขา

จะหยดกตอนทเขาใจแลว ปลอยวางไดแลว ไมตองพจารณาอกตอไป เหมอนการ

พจารณาปฏกลในอาหารกเหมอนกน เมอหมดปญหาแลวกไมตองพจารณาอก ไมตอง

คลกอาหาร กนอยางไรกได การพจารณาอสภะกเหมอนกน เมอปลอยวางไดแลว ไมม

ความกาหนดยนดแลว กไมตองพจารณาอกตอไป ตอใหสวยงามขนาดไหนกตาม

เปนผลทเกดจากการพจารณา อาศยสมาธเปนทพกจต ทเตมพลง เพราะเมอพจารณาไป

สกระยะหนงแลวจตกจะเหนอยลา เหมอนกบมด ถาใชไปเรอยๆกจะทอ การพจารณาก

จะไมแยบคาย กตองหยดพกในสมาธ กลบมาทาจตใหสงบ ถาเคยสงบดวยพทโธๆกพท

โธๆไป จตสงบนงไดนานเทาไหรกปลอยใหนงไป เหมอนกบการพกผอนหลบนอนกน

อาหาร พอจตไดพกผอนเตมทแลวกจะถอนออกมาเอง กกลบไปพจารณาใหม กจะ

เหนชดขนเขาใจดขนไปเรอยๆ การเจรญปญญาและสมาธจงเปนของคกน ขาดกนไมได

ตองทาสลบกนไป เหมอนกบการเดน ตองใชท ง ๒ เทาเดน เทาซายและเทาขวาสลบกน

กาว ถามเทาเดยวกจะเดนลาบาก ลองเดนเทาเดยวดซ กตองกระโดดไปทละกาวๆ ถาม

๒ เทากจะเดนไปไดอยางรวดเรว ถาทาสมาธอยางเดยวไมเจรญปญญาเลย กจะตด

กเลสไมได สมาธเพยงแตกนกเลสไมใหทางานเวลาทจตสงบ พอจตออกจากสมาธกเลส

กจะทางานทนท ถาเจรญปญญาอยางเดยวไมทาสมาธเลย กจะไมมกาลงตดกเลส รวา

ไมด รวาไมสวย แตพอเหนเขากยงอยากไดยงอยากทา คนดมสรากรวาไมด รวาเปน

โทษ ทาใหเมา ทาใหสขภาพรางกายเสอมโทรม แตพอเหนขวดเหลาแลว กไมมกาลงทจะ

หยด ตองหยบมาดมจนได ถามสมาธแลว จตจะนง มความอม กจะไมหวกบอะไร กจะ

78

หยดดมได ถายงไมไดพจารณากยงไมเหนโทษของการดมสรา กจะไมหยดดม ถาไม

คอยเบรกไว ความอยากกจะดงใหกลบไปดมอก จงตองพจารณาดวยปญญา เปนการ

ถอนรากถอนโคนของกเลส ทานเปรยบเทยบไววาสมาธเหมอนกบหนทบหญา ทาให

หญางอกขนมาไมได พอยกเอาหนออก หญากงอกขนมาใหม เพราะไมไดถอนรากถอน

โคน แตถาไดถอนรากถอนโคนแลว ไมตองเอาหนไปทบกได เมอไมมรากแลวหญากจะ

เจรญขนมาไมไดอยด

กเลสกเหมอนกน ถาถกถอนรากถอนโคนดวยปญญาแลว กจะโผลออกมาไมได ราก

ของกเลสคออะไร กคอความหลงนเอง เหนผดเปนชอบ ไมเหนอนจจงทกขงอนตตา

เหนอนจจงเปนนจจง เหนสงทไมเทยงเปนของเทยง เหนสงทเปนทกขเปนสข เหนสงท

ไมมตวตนเปนตวตน จงตองพจารณาใหเหนวาไมเทยงเปนทกขไมมตวตน เพอจะไดไป

ทาลายความหลง เมอไมมความหลงแลว ความโลภกจะไมม เมอรวาสงทอยากไดมาให

ความทกขกบเรา มใครอยากจะไดบาง เมอรวาไดมาแลวตองเสยมนไป แตเราไมคด

อยางนนกน เราชอบคดวาไดมาแลวจะอยกบเราไปตลอด จะใหความสขกบเราไปตลอด

จะเปนของเราไปตลอด แตมนไมไดเปนอยางนน บางทไดมาแลวกถกขโมยไป ถกคนอน

แยงไป แลวกมารองหมรองไหเศราโศกเสยใจ ถายงอยกกงวลวาจะจากไปเมอไหร

เหมอนหนจะตกเมอไหรกไมร ไมคดหรอวามนไมเทยง ขนไดกลงได อยาคดวาตอง

ขนอยเรอย พอลงแลวกกนไมไดนอนไมหลบ เสยอกเสยใจ แลวกบนกนใหญเลย

ถาม ทานอาจารยคะ มปญหาฝากมาถามวา ในการพจารณาอสภะน ตองต งเปนรป

ขนมา เหมอนนมตทเกดในสมาธหรอไม

ตอบ ถามองไมเหนกตองสรางมนขนมา ไปดการผาศพกอนกได ไปดทงานศพกได

อยางอาตมาตอนไปอยใหมๆ กไปสวดงานศพ ชาวบานทางอสานเวลาเผาศพ จะ

ไมมโลงไมปดมดชด จะเปนโลงกระดาษแปะโครงไม ไมมฝา เวลาเผา กต งบน

กองฟน เอาไม ๒ ทอนทบโลงไว เวลาไฟเผารางกายจะดดขนมา กไปพจารณาด

คนตายอยเรอยๆ ถานกภาพไมออกกตองไปดของจรง ดของจรงแลวกเอามาคด

เอามาเจรญอยเรอยๆอยในใจ วาสกวนหนงรางกายเรากตองเปนอยางน

79

ถาม ถาไมเหนดวยตาใน

ตอบ สมยนมหนงสอเปดดได หรอจะไปดทวดบวรฯ กมพพธภณฑ เอาเดกดองอยใน

ขวด แลวกมภาพอสภะใหด หรอไปดการผาศพทโรงพยาบาลศรราชหรอ

โรงพยาบาลตารวจกได

ถาม ในเวปไซดกม

ตอบ ตองรวาดเพออะไร ถายงไมรเรอง กจะไมเขาใจวาดไปทาไม เพราะเปนเหมอนยา

ขม เหมาะกบคนทตองการจะละ ตองการถอศล ๘ ไมอยากครองเรอน เชน

นกบวช กจะมประโยชน ผทเพงเรมปฏบตกอาจจะไมเหมาะ ควรทาจตใหสงบ

กอน แลวคอยพจารณา จงจะเหนคณคาของการเจรญปญญา วาชวยรกษาใจให

สงบระงบจากความโลภความยนดตางๆได เวลามความกาหนดยนดในกาม จะ

ทรมานใจ อยไมเปนสข กอยากจะกาจด ถงตอนนนกจะเหมาะกบการพจารณา

อสภะ ธรรมะแตละข น ถาใชผดข นตอนกทาใหเสยได คอสตแตก หรอหมด

ศรทธา เพราะใชยาแรงกวาจะรบได ยงไมอยในข นทจะใชยานน กอยาเพงใช ใน

เบองตนจงควรทาบญทาทาน ลดละการยดตดในสมบตขาวของเงนทองกอน

รกษาศลใหบรสทธ ทาจตใหสงบ แลวคอยเจรญปญญา

ถาม ถากรณเกดเปนสสนในบางครงเจาคะ

ตอบ จะเปนอยางไรกไดท งนน แตละคนจะไมเหมอนกน

ถาม ของลกนบางครงเหนเปนสสน บางครงกเปนขาวดา

ตอบ เปนอยางไรกได ขอใหตดกเลสไดกใชได บางทไมเหนเปนภาพเพยงแตนกปบกร

กใชได บางคนเกงทางนมตกจะมอคหนมตปรากฏขนมาเปนภาพแลวกหายไป ก

ควรพยายามรกษาภาพนนใหต งอยนานๆ เชนเหนอสภะ เหนวบแลวกหายไป ก

พยายามดงกลบมา ใหต งอยนานๆ เมอต งไดแลว ข นตอไปกใหแยกเปนสวนๆ

80

เรยกวาปฏภาคนมต คนทมจรตทางนกจะเปนอยางน ถาไมใชกไมตองกงวล

ขอใหนกไดกใชไดเหมอนกน พอนกถงความไมสวยไมงามความกาหนดยนดก

จะถอยไป เหมอนนกถงคนนนคนน กรวาเปนใคร แตไมเหนเปนภาพ

ถาม การพจารณาเปนสวนๆนหมายความวา ถาเหนภาพแลวกแยกเปนสวนๆออกมา

ตอบ การแยกสวนนเพอใหเหนวาไมมตวตนในรางกาย เปนเพยงอวยวะตางๆ เหมอน

รถยนต ถาแยกออกมา กจะมแคชนสวนตางๆ ไมมตวรถยนต

ถาม แยกจนเหนวาเปนดนนาลมไฟอยางนนหรอเปลาครบ

ตอบ ในทสดกตองลงไปตรงนน เวลาแยกอาการ ๓๒ กไลถามไปวา ตวตนอย

ตรงไหน อยทผมหรอ อยทขนหรอ อยทเลบหรอ อยทฟนหรอ ฟนกไมมตวตน

ขนกไมมตวตน เลบกไมมตวตน หนงกไมมตวตน อวยวะท ง ๓๒ กไมมตวตน

แลวตวตนอยตรงไหน กอยทความหลงสมมตขนมานนเอง

ถาม พระอาจารยคะ เผอญมนองคนหนง เขาฝนวาตวเองตาย เขาคดเปนจรงเปนจง

แลวไมสบายใจ ยงรบความตายไมได ควรทาอยางไร ทกอยางยงไมไดทาให

เรยบรอย การงานกยงไมเรยบรอย เลยเปนหวงกงวล แตเขากปฏบตอยทกวนน

มากๆ ขอใหพระอาจารยอธบายใหเขาฟงนดหนงคะ เขาไมสบายใจคะ

ตอบ ถารบความตายไมได กอยาเพงไปพจารณา พยายามเจรญสมาธใหมาก ใหจต

สงบกอน แลวคอยพจารณา การปฏบตของแตละคนจะแตกตางกน ถายงไมม

สมาธกตองเจรญสมาธกอน ใหจตมกาลงทจะรบกบการพจารณา ถาจตรวมลง

แลวจะรบได จะรวาจตไมใชรางกาย แตถายงไมรวมลง กจะคดวาตวเองจะตาย

เพราะคดวารางกายเปนตน กเลยกลว

ถาม เขาบอกวาเขาใชวธวปสสนา

81

ตอบ ถาเจรญวปสสนาโดยไมเจรญสมาธเลยกจะเปนอยางน จะไมเกดประโยชนอะไร

เพราะสมาธเปนฐานของวปสสนา นอกจากใชวปสสนาเพอทาจตใหสงบใหเปน

สมาธ ทเรยกวาปญญาอบรมสมาธ เมอมสมาธแลวจงคอยพจารณากาย

พจารณาอสภะ ถงจะกาวไปได

ถาม อสภะนใชวธลอกออกไปเปนสวนๆ

ตอบ กได ทาใหเกดความขยะแขยงรงเกยจ ไมยนด

ถาม ลกเคยทาจนจตหลดไป

ตอบ นาจะเปนเพราะยงไมมสมาธ มแตกาหนดดดวยสตไปเรอยๆ แลวกพจารณาไป

จตยงไมมฐาน ไมรวมลงสฐาน ตองทาใหลงสฐานกอน ดวยวธใดวธหนง การ

กาหนดดดวยสตชวยไดในระดบหนง แตยงไมพอ ตองใหจตรวมลงสฐานถงจะม

กาลง จะลงไดกตองเจรญสมถภาวนา ถาไมชอบนงหลบตาบรกรรมพทโธๆ ก

ตองไปอยทกลวๆ แลวไปพบอะไรแรงๆ ถามสตดจตกจะรวมลงเลย เหมอน

หลวงปชอบตอนทเดนไปจะเอกบเสอโครง ทานมสตอยตลอดเวลา พอเหนเสอ

โครงปบ แทนทจะตนตระหนกกลว จตกลบวบลงไปสความสงบเลย ปลอยวาง

รางกาย หายไปหมดเลย ท งรางกายท งเสอกหายไป เหลอแตจตลวนๆ ยนอย

ตรงนนต งนานโดยไมรสกวานาน พอถอนออกมากเหนเทยนทจดไวในโคมไฟได

ไหมหมดไปแลว ถาไมชอบนงหลบตาพทโธๆ กตองไปอยทเปลยวๆกลวๆ เวลา

ไปพบอะไรแรงๆเขา จะเปนกระตนใหจตรวมลง ถาไมรวมลงกเปนบาไปเลย ม

รายหนงทในวงกรรมฐานเลากนวา อยากจะเปนเหมอนหลวงปชอบ อยากจะไป

เจอเสอ พอไปเจอเสอจรงๆแลวภาวนาไมได จตใจส นไปหมด พอไดยนเสอใกล

เขามากวงเขาหมบานเลย พอเจอคนในหมบานกพดไมเปนภาษาเลย ถาอยางนก

อยาพงไป เพราะสตยงไมแกกลาพอ การปฏบตจงตองรกาลงของตน ไมใชเหน

คนอนทาไดกจะทาบาง ตองคอยๆไปทละข น ถากลวกใหอยในกฏกอน พอหาย

82

กลวแลวกใหออกมาอยขางนอกกฏ ออกมานงทศาลา หรอเขาไปอยในปาลกๆ

ตองขยบไปทละข น

ถาม ในการเจรญสตวปสสนา กคอการตามรเทารปนามใชไหมเจาคะ

ตอบ เปนการฝกต งสตมากกวา

ถาม ถาเปนสตกจะเหนเพยงกายกบใจทเคลอนไหวอย คอจะไมเหนในรปของความ

ตายทเปนนมต แสดงวาการทาแบบนเปนสมถะเทานนเอง แตเขาใจวาเปน

วปสสนา

ตอบ เปนวปสสนาแบบหยาบๆ ถาเหนการเปลยนแปลงของกาย เหนการเปลยนแปลง

ของอารมณตางๆ แตยงไมพอ เพราะเปาหมายของการเจรญ อยทการกาจด

ความโลภความโกรธความหลง เพอใหรบกบการเปลยนแปลงใหได เชนรางกาย

จะตายวนนจะรสกเฉยๆไดหรอไม จะรบไดหรอไม อยทตรงน ตอนนเรากรวา

รางกายตองแกเจบตาย แตยงเปนทฤษฎอย ยงไมไดเจอของจรง แตถาหมอบอก

วามเวลาอย ๓ เดอน จะรบไดไหม จะรสกเฉยๆไดไหม ถาไดกแสดงวาไดผล

แตถาไมไดกแสดงวายงไมไดผล จงตองไปพสจนกบของจรง เวลาปฏบตอยใน

บานเหมอนกบชกตอยกบกระสอบทราย ไมเหมอนชกตอยบนเวท แตกเปนการ

เรมตนทด เปนการฝกสตไวควบคมจตใจ เพอเปนฐานของปญญา ทเหนวามการ

เกดดบๆ ไมเทยงแทแนนอน จะรบกบความจรงนไดหรอไม กตองพสจนด รทาง

ทฤษฎวารางกายตองแกเจบตาย กตองพสจนดวาปลอยวางไดหรอไม ถาปลอย

ได ไปอดขาวในปา อยวดปา ๓ วนไมตองกนขาวกได ไปนอนทไหนกได ใหนอน

ทไหนกนอนได ใหอยในปาชากอยได ถงจะพสจนไดวาการปฏบตไดผลหรอไม

ถาม จรงๆแลวควรเจรญท งสมาธท งปญญาควบคกนไปใชไหมคะ

ตอบ ทาสลบกนไป ถาสมาธยงไมเตมท ปญญาจะทางานไมไดผลเตมท สมาธจะเตมท

ไดจตตองรวมลง เหลอเพยงแตสกแตวาร ปลอยวางรางกาย รปเสยงกลนรส

83

โผฏฐพพะตางๆ ถงแมจะมาสมผสแตจตจะไมยงเกยวดวย จะอยนงๆตามลาพง

ถงจะมพลงเบรกกเลส เพราะการทาสมาธเปนการหยดจต เมอจตหยดกเลสก

ทางานไมได แตเราไมเคยหยดจตมากอน จงไมรจะหยดอยางไร เหมอนขบรถ

แตไมรวาเบรกอยตรงไหน รแตคนเรง พอถงเวลาจะเบรกกเบรกไมได ทเรามา

นงสมาธกน กเพอหาคนเบรกของจต ใหรจกวธหยดจต พอรแลวเวลาเกดกเลส

ขนมากจะหยดกเลสได ถาไมมสมาธกเหมอนกบไมรวาเบรกอยตรงไหน พอเกด

กเลสขนมากหยดไมได พอพจารณาความตาย แทนทจะสงบกลบฟ งซานขนมา

เพราะไปกระตนความกลวใหมมากขน แทนทจะทาใหปลงกลบไมปลง เพราะไม

มสมาธ จงปลงไมได

ถาม คอเขาไมสบายใจ

ตอบ เพราะจตยงไมมสมาธ

ถาม คอพจารณาตามร

ตอบ เพราะอยากปฏบตแบบงายๆสบายๆ ตามรรปนาม เกดดบๆ ไมไดตอสกบกเลส

เวลากเลสทาอะไรกไมไดกาหนดด เวลาอยากจะไดอะไรกไปทาตามความอยาก

อยากไปดหนงกไปด พอดแลวความอยากดหนงหายไป กวามนดบไป อยางนใช

ไมได

ถาม เวลาพจารณาเหนกเลส ปรากฏวาเปนกเลสในตวเรา แตพอพจารณาเขาไป กลบ

เหนกเลสอยในขนธ

ตอบ ความจรงกเลสไมไดอยในขนธ แตอยในจต ขนธไมมกเลส ขนธของพระพทธเจา

กบของปถชนกเหมอนกน แตใจของพระพทธเจากบใจของปถชนไมเหมอนกน

ใจของพระพทธเจาไมมกเลส แตใจของปถชนมกเลส

ถาม แสดงวาเรากหลงจตของตวเราเอง

84

ตอบ เราหลงทกสงทกอยาง หลงรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ กเกดความโลภขนมา ถา

ไมหลงกจะไมเกดความโลภขนมา

ถาม อยางนเราตองถอยกลบมาทสมาธ

ตอบ ถาพจารณาตองอยทไตรลกษณเสมอ สงตางๆทเราสมผสรบร ตองเหนวาเปน

ทกขเปนอนจจงเปนอนตตา เมอเหนแลวกจะไมอยากไดอะไร

ขนธของพระพทธเจา ของพระอรหนต กบของปถชนกไมตางกน เปนเพยงเครองมอเทา

นนเอง อยทวาใครจะเอาไปใช ถาธรรมะเอาไปใช อยางหลวงตาทานกเอามาเทศนส งสอน

ทานกใชขนธ ๕ ใชรางกายพด ใชสงขารคดปรงแตง ใชวญญาณรบรสงททานคดแลว

แสดงออกไป รบรรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะตางๆ เวลาสนทนากตองใชขนธเหมอนกน

แตใจของทานไมมความโลภความโกรธความหลง เวลาสมผสกบสงตางๆ ใครจะใหอะไร

มามากนอยเพยงไร กไมดอกดใจหรอเสยอกเสยใจ ใจของทานเปนปกตธรรมดา เปน

กลาง แตใจของพวกเราไมเปนอยางนน ใหมานอยกบน ใหมามากกอยากจะไดมากกวา

นนอก ขนธเปนเพยงเครองไมเครองมอ เปนเหมอนรถยนต คนไมเมากบคนเมาขบจะ

ไมเหมอนกน คนเมาขบกไปชนแหลกเลย คนไมเมากจะขบอยางปลอดภย พาผโดยสาร

ไปถงจดหมายปลายทางโดยสวสดภาพ ไมสรางความเดอดรอนใหกบผอน ขนธกเปน

อยางน ถาเปนเครองมอของกเลสกจะเปนโจรผราย มขนธ ๕ เหมอนกน แตมอวชชา

ความโลภความโกรธความหลงพาไป แตขนธของพระอรยเจามแตธรรมะพาไป จงทาแต

สงทดทงามเปนคณเปนประโยชน ขนธไมไดเปนของใคร เปนสภาวธรรม เวลาเกดการ

ปฏสนธ ธาตของแมกบพอมารวมกน แลวกมจตมายดครอง เหมอนกบการผลตรถยนต

ทตองส งจองไวกอน เพราะผลตไมทน ตองซอใบจองกน รางกายกเหมอนกน พอธาต

ของพอแมมารวมกน กมดวงจตดวงวญญาณมาจอง แลวกรอจนคลอดออกมา แลวกวา

เปนของฉน เอาไปใชทาโนนทาน ไมไดทาตามพอแม พอแมอยากจะใหเรยนกลบหนไป

เทยว พอแมอยากจะใหบวชกไมบวช พออยากใหเปนกษตรยกกลบไปบวชเสย เพราะใจ

ของแตละคนไมเหมอนกน เคยสะสมมาทางไหนกจะไปทางนน ถาสะสมมาทางธรรมะก

จะไปทางธรรมะ ถาสะสมมาทางกเลสกจะไปทางกเลส แตขนธเปนกลางๆ แลวแตใคร

85

จะมาครอบครองเปนเจาของ ถาเรามาจองรางกายนชากวาคนอน กจะเปนของคนอนไป

กตองไปหารางกายอนแทน สวนรางกายนเขาจะไปทาอะไรกได จะไปเปนโจรกได เปน

นกการเมองกได ใจชอบอะไรกจะพารางกายไปทาตามทชอบ

ถาม ถาธาตขนธของพระอรหนตไมมแลว แตกไปแลว ดวงจตของทานเมอพนไปแลว

หลงจากละทงขนธแลว กไมมสภาพอย แตอยในอวกาศของจตของธรรมหรอคะ

ตอบ จตไมไดอยในมตของความกวางแคบ ของกาลเวลา จะพดวาอยตรงนนอยตรงน

ไมได จะวากวางใหญเทากบจกรวาลกได เทากบทองฟากได หรอเลกเทากบ

รางกายกได เทากบตวมดกได แลวแตวาจะเอาอะไรมาเปนตววดจต ถาเอา

รางกายเปนตววด จตกใหญเทารางกาย ถาเอาชางเปนตววด จตกจะใหญกวา

แตความจรงจตไมไดเปนตวชาง ไมไดเปนตวมนษย เหมอนกบโทรศพทมอถอ

ทมหลายขนาด มท งเลกมท งใหญ แตคลนทเขาไปในเครองโทรศพทกเขาไปได

หมดทกเครอง จตเปนเหมอนกระแสคลนทเขามาครอบรางกาย สามารถไปไดท ว

จกรวาลภายในเสยววนาท อยางทพระพทธเจาทรงตรสไววา เพยงแตอาแขน

ออกไปปบกไปถงแลว ถงโลกนนถงโลกนแลว อยาไปคดเรองจตมากนก เพราะ

เปนอจนไตยสาหรบผทไมปฏบต แตสาหรบผปฏบตจะรอยแกใจ รวาไม

จาเปนตองรวาจตอยตรงไหน เพราะอยกบตวตลอดเวลา ทคยกนอยนกคอตว

จต ไมใชรางกาย ทเปนเพยงเครองมอของจต แตจตมองไมเหนตวจตเอง กเลย

คดไปตางๆนานา จตไมรจกตวเอง เพราะไปหลงยดรางกายเปนตวจต ตวเราท

แทจรงคอตวจต เราอยตรงไหนจตกอยตรงนน จตอยตรงไหนเรากอยตรงนน

แตเราไมร เพราะไมเคยเหนจตอยในสภาพของจตลวนๆ แตเหนอยกบรางกาย

เหนอยกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ กเลยคดวาจตอยตรงนน

ถาม ตดในสมมต

ตอบ ใชแลว

86

ไมตองกงวลเรองของจต เพราะจตเปนธรรมชาตทไมเกดไมดบไมสลาย เหมอนธาต ๔

ดนนาลมไฟ กไมหายไปไหน มารวมกนเปนอยางนนเปนอยางน แลวเดยวกกลายเปน

อยางอนไป เชนอาหารทเรารบประทานเขาไป กมาจากการผสมผสานของดนนาลมไฟ มา

เปนผกเปนเนอเปนผลไม พอเขามาในรางกายสวนหนงกเปนขนเปนผมเปนเลบเปนฟน

ฯลฯ สวนทรางกายไมตองการกถายออกมา กกลบไปสดนนาลมไฟอยด เวลาถายในปา

พอแหงกกลายเปนดนไป นากระเหยไป วนไปเวยนมาอยอยางน รไซเคลไปเรอยๆ ถา

พดภาษาสมยใหม จตกรไซเคลไปเรอยๆ จากรางนกไปอกรางหนง กยงเปนจตอยอยาง

เดม ปญหาไมไดอยทรวาจตเปนอะไร แตอยทวาจะทาอยางไรกบจตตางหาก จะทา

อยางไรไมใหจตทกข ปญหาอยตรงนน เหมอนกบคนทถกยงดวยลกธน ฝงอยใน

รางกาย มคนจะมาชวยเอาลกธนออก มารกษาแผลให กหามไวกอน อยาพงทาอะไร ไป

ถามกอนวาคนทยงชออะไร เปนผหญง ผชาย มอายเทาไหร เปนคนชนไหน ถามวไปหา

ขอมล แผลกเนาตายพอด นกเหมอนกน ไมตองไปรหรอกวาใจเปนอยางไร กวางใหญ

ลกแคบ อยตรงไหน เวลาบรสทธแลวจะเปนอยางไร ไมตองไปสนใจ รกษาใหหายเถอะ

ทาใหบรสทธเถด ปญหามนอยตรงนนแลว แลวจะรเอง ไมตองไปสงสยวาพระพทธเจา

ตายไปแลวจะไปอยตรงไหน สามารถตดตอกบเราไดหรอไม วนนกมคนมาถามวา

พระพทธเจาพระอรหนตทนพพานไปแลว ยงตดตอกบคนทมชวตอยไดหรอไม กบอกวา

ไมรนะ แตกมพระอาจารยทานเลาวา เวลาทานเขาสมาธ กมพระพทธเจาพระอรหนตมา

สนทนาธรรมกบทาน จะมาในรปแบบไหนกไมรเหมอนกน มาหรอไม กไมไดแกปญหา

ของเรา ถามาแสดงธรรม แตเราไมเอามาปฏบตกไมเกดประโยชนอะไร ถาไมมาแตเรา

เอาธรรมะคาสอนของทานมาปฏบต กจะเกดประโยชน เพราะฉะนนไมตองไปคดวา

นพพานเปนอยางไร พระพทธเจานพพานไปแลวหายไปไหน สาบสญหรอเปลา เปน

ปญหาโลกแตก คดไปกไมเกดประโยชนอะไร มาทาหนาททตองทาดกวา มานงสมาธกน

ใหจตสงบ มาเจรญปญญา พจารณาอสภะ พจารณาปฏกลทกครงกอนจะรบประทาน

อาหาร จะไดเปนศษยมคร

พระเณรเวลาจะใชสอยปจจย ๔ ทานบงคบใหพจารณา เรยกวาปฏสงขาโยนโส ให

พจารณาจวร อาหารบณฑบาต ทอยอาศย ยารกษาโรคทกครงทจะบรโภค จะ

87

รบประทานอาหารเพอดบความหว ไมไดรบประทานเพอความสนกสนานเฮฮา เหมอน

คนบางคนเวลากนอาหาร ตองจดงานเชญคนมาเปนรอย อยางนไมใชเรองของการกน

อาหารแลว ไมไดปฏสงขาโยนโสไมไดพจารณาถงเหตผลตามธรรม การใสเสอผากเพอ

ปกปดรางกายเทานนเอง ถาพจารณากจะไมซอเสอผาชดละหมนชดละแสนกน ประดบ

พลอยประดบเพชร เปนบากนไป ตดไปทาไม มนไดประโยชนอะไร เสอผาทไมได

ประดบเพชรประดบพลอย กปกปดรางกายไดเหมอนกน เพราะไมปฏสงขาโยนโส ถา

พจารณา เวลาจวรเกาแลวตองปะ จะไดไมรงเกยจ ถาหลงตามแฟชนเวลาเหนคนอนใส

ผาใหมๆ ไมมปะเลย จะรสกนอยอกนอยใจมปมดอย อยางพระมหากสสปะน ผาทานปะ

จนไมเหนผาผนเดม กยงใชไดอย ใชเพอปกปดรางกายเทานน ไวหมไวหอรางกาย ถา

พจารณาอยางนแลวความหลงในเครองนงหมจะถกกาจดไปหมดเลย จะอยอยาง

พอเพยงจรงๆ อยอยางสมถะจรงๆ

ถาม บางคนวานพพานเปนอตตาเปนอนตตา หมายความวาอยางไร

ตอบ ไมทราบเหมอนกน แตเคยไดยนหลวงตาเลาใหฟงวา นพพานไมใชท งอตตาและ

อนตตา เพราะเปนสมมต ทานวานพพานเปนวมตต ไมอยภายใตมตของสมมต

อนตตามไวเพอกาจดความหลง ทคดวามอตตาตวตนในสงตางๆ เชนในรางกาย

กเลยเอาอนตตามาแก ใหเหนวาเปนเพยงดนนาลมไฟ มตวตนไดอยางไร

รางกายกเปนดนนาลมไฟ ไมมตวตน ตองเอาอนตตามาแก มาทาลายอตตา ตว

จตทพจารณากไมไดเปนตวเปนตน เปนตวร เปน ๑ ในธาตท ง ๖ คอดนนาลม

ไฟ อากาศธาตและธาตรคอจต เพยงแตจตมความหลง คดวาดนนาลมไฟเปนตว

เปนตน แลวกไปทกขกบมน จงตองมาแกปญหาคอความทกขความหลงผด ท

เหนวาเปนตวเปนตน กตองใชอนตตาเปนตวแก เมอพจารณาเหนวาเปนอนตตา

แลวกปลอยวาง ถาเราเหนวารางกายเปนเพยงวตถ เหมอนแกวใบหนง เวลาเปน

อะไรไปเรากไมเดอดรอน จะเฉยๆ เพราะปลอยวางแลว พอปลอยวางหมดแลว

จตกหลดพน จตกนพพาน เปนจตทบรสทธ ไมมความโลภความโกรธความหลง

ไมเกยวของกบอตตาหรออนตตา จตไมไดเปนอตตาหรออนตตา เปนธาตร

88

เหมอนดนนาลมไฟ กไมไดเปนอตตาหรออนตตา แตเมอไปวาเปนอตตา จงตอง

เอาอนตตามาแก วาไมเปนอตตา เปนดนเปนนาเปนลมเปนไฟ

ทตองเสยเวลาคดกบเรองเหลานกน กเพราะไมปฏบตกน อานแลวกจนตนาการ

กน อวดรอวดเกงกน เปนตาบอดคลาชาง แตละคนกวาตนถกท งนน คนทไป

คลาทองชางกวาชางเปนเหมอนฝาผนง คนทไปจบหางกวาเปนเหมอนเชอก คนท

ไปจบงวงกวาเปนเหมอนง กไมมใครผด แลวกเถยงกน เพราะเหนเพยงบางสวน

เหนไมครบทกสวน ถาศกษาแตไมไดปฏบต กจะจนตนาการไป เหมอนคนทไม

เคยไปฮองกง เพยงแตอานเรองของฮองกง แลวกจนตนาการไปตางๆนานา ถก

บางผดบาง แลวกมานงเถยงกน คนทเคยไปมาแลวกจะไมมาเสยเวลาเถยงกบ

คนทไมเคยไป เถยงไปกไมเกดประโยชนอะไร ซอต วเครองบนใหเขาไปดเลย

ดกวา จะงายกวา พวกเรากเหมอนกน อยากจะรวานพพานเปนอตตาหรออนตตา

กภาวนาไปเรอยๆ มรรค ๘ กเดนไปซ กตองถงจนได ถงแลวกจะไมเถยงใคร

ไมเหนมพระอรหนตมานงเถยงกน วาเปนอตตาหรอเปนอนตตา มแตพวกทไม

เปนทเถยงกนอยเรอย

ถาม การทเรามพระรตนตรยเปนทพง แลวกไปไหวศาลพระภมของททางาน ทเขาจะ

ไหวทกป และกตองใหหม นไปไหว กคดวาเอะมนถกตองหรอเปลา ทเรามพระ

รตนตรยอยแลว แตยงไปไหวเจาทเจาภม

ตอบ ถาคดวาเจาทเจาภมเปนเจาของบาน เปนผหลกผใหญ แลวกไหวเขา เพอไมให

เสยมารยาท กไมขดกบพระรตนตรย การไหวกนไมไดหมายความวายดเปน

สรณะ เพราะสรณะของศาสนามอยคาเดยวเทานน กคอกรรม ใหยดหลกกรรม

ถาเรายดเราเชอในหลกกรรม แสดงวาเรายดในพระรตนตรย แตถาเชอฮวงจย

เชอดวงเชอดาว เชอการทานายทายทก แสดงวาเราหางเหนจากพระรตนตรย

เชนเวลาทามาคาขายไมขนเลย กเปลยนชอบรษท เปลยนชอของตวเองเพอจะได

เจรญกาวหนา อยางนกไมไดถอพระรตนตรยเปนสรณะเลย ถาเปนสรณะกตอง

ยดการทาความด ถาขเกยจกทาใหขยนมากขน ทางานใหชนะใจเจานายใหได ไป

89

ตงแตต ๕ เลย เลก ๒ ทม กจะไดขนเงนเดอน รบรองไดขนแนๆ แตถาไปสาย

กลบกอน แลวจะเจรญไดอยางไร อยทการกระทาของเราเปนหลก อยางอนเปน

เพยงสวนประกอบ บางทกจาเปน เชนจะมาทนกตองนดวนกน จะมาวนจนทรก

มาไมได แตไมไดเปนตวสาคญ ตวสาคญอยทการมาทาบญ มาฟงเทศนฟงธรรม

มาปฏบต วนเวลาเปนเพยงตวประกอบ ทางศาสนาถอฤกษสะดวกเปนหลก ไม

ตองใหหมอดวา จะทาวนไหนด สะดวกเมอไรกทาเมอนนเลย เวลาเจบไขไดปวย

ตองไปดฤกษกอนหรอเปลา จะไปหาหมอวนไหนด พอปวดปบกวงหาหมอทนท

สรณะกคอกรรมนแหละ ทาดไดด ทาช วไดช ว ทาความด ละบาป กาจดความ

โลภความโกรธความหลง นคอหลกของสรณะ อยตรงน ไมไดอยตรงไหน อยาง

อนเปนสวนประกอบใหถกกบกาลเทศะ ไมขดกบสงคม ถาสงคมเขาไหวพระภม

เรากไหวไป แตไมไดไปหลงไปกบเขา เขาทาพธอะไรกทาตามเขาไป แตไมไดไป

ทาเพราะเชอหรออยากจะไดอะไร เปนการเขาสงคมเมอมความจาเปน

ถาม แปลวาภายนอกเราอาจจะยกมอไหว แตภายในใจเราอาจจะนกถง พระพทธ พระ

ธรรม พระสงฆกได ใชไหมครบ เชนยกมอไหวพระภมเจาทกไหว แตใจเรานกถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆเปนหลก

ตอบ ในใจเราทาอยางไรกได ดาใครกได ใครจะไปร บางทเราตองไหวคนทเราเกลยด

เรากไหวไป แตในใจเราอาจจะดาเขากได

ถาม ทบานมศาลพระภม เรากยกมอไหว จาเปนตองบชาหรอไมคะ

ตอบ ถาเชอม นในพระรตนตรยกไมจาเปน อยางพระโสดาบนทานไมไหวอะไรท งนน

ทานเชอม นในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เชออยางอนไหวอยางอนกเปน

สลพพตปรามาส ไมเหนวาดช วอยทกรรม อยทการกระทา อยทศลธรรม ถาต ง

ม นอยในศล ๕ แลว ไมตองไปไหวอะไรกได แตบางทกตองทาไป เพอไมใหขด

กบความรสกของผอน ถาผอนอยากจะไหวศาลพระภม กไมตองไปขวาง

อยากจะต งกต งไป อยากจะไหวกไหวไป อยากจะใหเราไหวดวย กไหวไป ใหเขา

90

สบายใจ จะไดอยกนอยางรมเยนเปนสข ไมทะเลาะกน การกระทาของเรา

แบงเปน ๒ ลกษณะคอ ๑. เปนกรยาเฉยๆ ๒. เปนแบบจรงจง ถาเปนพระ

โสดาบนเวลาไปวดแลวมการสมาทานศล ทานกสมาทานไปกบเขา แตความจรง

จตของทานมศล ๕ อยตลอดเวลาอยแลวไมวาจะสมาทานหรอไม เพราะเปน

ธรรมชาตของพระโสดาบน แตเมออยในสงคมทมการสมาทาน กสมาทานตาม

เขาไป ไมประกาศวาไมตองสมาทานแลว การสมาทานไมไดทาใหเกดศลขนมา

เปนการต งสจจาธษฐานเทานนเอง แสดงวายงไมมศล ๕ ถงตองต งสจจะ วาจะ

รกษาศล ๕ แตคนทมศล ๕ แลวกไมตองต งสจจะ เมอมศลอยแลว ถาไม

สมาทานตามเขาไป คนทไมเขาใจกจะหาวาอตร หาวาเพยน อยในสงคมของคน

เพยน คนไมเพยนกตองแกลงเพยนตามไปดวย

ถาม กลายเปนเขาดกนไปหมด เราเพยนอยคนเดยว

ตอบ กจะเปนอยางนน ถอเสยงขางมาก พวกมากลากไป

ถาม คาถามจากชาวไตหวน เขายงไมม นใจเรองชาตกอนชาตน

ตอบ ตองเชอคนทรไปกอน ถายงไมแนใจกไมเปนไร จะเชอกไดไมเชอกได ไมสาคญ

สาคญททาความดหรอไม เชอวาเราสามารถมความสขไดจากการทาความด เชอ

หรอไม

ถาม เชอคะ

ตอบ กทาความดไปกแลวกน ถาทาความดไปเรอยๆแลวตอไปกจะเหน วามชาตหนาม

ชาตกอนหรอไม นงสมาธแลวจะเหน

ถาม การนงสมาธตองกาหนดเวลาหรอไม

ตอบ ไมตอง ใหนานเทาไหรไดยงด

91

ถาม ถาอดทนทา เจบกปลอยมน

ตอบ ถกแลว ไมตองไปยงกบมน ไมตองไปสนใจความเจบ ปลอยใหเกดขนต งอยแลว

ดบไปเอง สวนใจกภาวนาไป ถาสวดมนตกสวดมนตไปเรอยๆ จะเจบจะปวด

อยางไรกปลอยมนไป ไมตองไปสนใจ ถาหายไปเองจตกจะสงบลงไป แลวจะเหน

ตวจต จะรวาตวจตกบรางกายเปนคนละตวกน เหมอนนากบแกวนา เปนคนละ

อนกน เวลานงสมาธจตกบรางกายจะแยกออกจากกน จะรวาจตเปนอยางหนง

รางกายเปนอกอยางหนง รางกายตายไป แตจตไมไดตายไปกบรางกาย กจะรวา

ชาตกอนชาตหนามจรง รางกายกเหมอนเสอผา เสอผาชดเกากเหมอนชาตกอน

ทใสไมไดแลวกโยนทงไป กเปนเหมอนชาตกอน เสอผาทยงไมไดซอมากเปนชาต

ใหม แตรางกายกยงเปนรางเกา จตกบรางกายกเชนเดยวกน กเปนจตเกา

เพยงแตเปลยนรางกาย อาจจะเปนรางมนษย อาจจะเปนนกเปนแมว อยทเราทา

อะไรในวนน ถาไมรกษาศล ๕ กตองไปเปนนกเปนปลาเปนสนข แตถารกษาศล

๕ ได กจะกลบมาเปนมนษยไดอกเรอยๆ สาคญอยทปจจบนวาทาอะไร ถาทาแต

ความดไมทาบาป กจะไดกลบมาเกดเปนมนษยอยเรอยๆ ไดมาทาความดเพมขน

ไปเรอยๆ จนไดบรรลเปนพระพทธเจาเปนพระอรหนตไปในทสด จากนนกไม

ตองไปเกดอกตอไป

ถาม นองเขาฝากถามวา เวลาทถายภาพนะคะ แลวเหนดวงๆ ไมทราบวาเปนดวงจต

ดวงธรรมหรอเปลาคะ

ตอบ เหนทานผรบางทานวาเปนพวกเทพ

ถาม สวนมากจะอยในสถานทศกดสทธ

ตอบ ใช ทแถวนกม มคนถายภาพมเปนดวงๆ เมอ ๒ พรรษากอนมพระอนโดฯมา

บวชอยทน เขากถายตอนเดนลงเขา จะปรากฏเปนดวงๆในภาพ แตอาตมาไม

ยนยนนะวาเปนเทพจรงหรอไม เปนการวเคราะหของผรบางทาน บางทกจะ

ปรากฏเปนเสนๆ เหมอนสรอยคอทองคา เชนในงานศพของหลวงปขาว หลวงป

92

ดลย ทบนเขาพระมณฑปกมเหมอนกน ของพวกนไมไดเปนมรรค รกไดไมรกได

ไมไดทาใหกเลสหมดไป เพยงแตรวาเปนความจรงอยางหนง วาดวงวญญาณม

จรง เวยนวายตายเกดมจรง แตการเวยนวายตายเกดไมไดหยดจากภาพเหลาน

ตองหยดดวยการปฏบตเทานน แตรไวกด ถาเสรมศรทธาความเชอ ทาใหเกด

ฉนทะความยนดในธรรม วรยะความขยนหม นเพยร ทจะทาความดใหมาก

ยงขนไป โดยหลกแลวถาสงเสรมใหเราทาความด ทาบญมากขน อยางนกด คน

บางคนตองเหนโลงศพกอนถงจะรบทาบญ การเหนโลงศพกตองถอวาด เพราะ

ทาใหเราไดทาบญ

ถาม ฝนเหนโลงศพอะไรอยางนนะครบ รบไปปอเตกตงซอโลงศพเลย

ตอบ อาตมาตอนอายสก ๑๒ ขวบกไดเหนคนตาย กตดตาตดใจมาตลอด ทาให

พจารณาอยเรอยๆวา คนนกตองตาย คนนนกตองตาย เรากตองตาย ไมมใคร

ไมตายเลยสกคน คนทเรารก เชนพอแมของเรา สกวนกตองตาย คดไปเรอยๆ

พอตายไปกรสกเฉยๆ ไมเศราโศกเสยใจ รองหมรองไห ชวยรกษาใจใหเปนปกต

ถาไมไดคดไตรตรองไวกอน เวลาสญเสยสงทรกไป แทบจะอยตอไปไมได เวลา

เหนอะไรควรนอมเขามาเปนมรรคใหได ใหเปนปญญา ใหเปนสมาธ ใหเปนศล

ใหเปนทาน ถาเหนแลวทาใหทาบญมากขนกด เหนแลวทาใหรกษาศลกด เหน

แลวทาใหน งสมาธกด เหนแลวทาใหพจารณา ทาใหปลอยวางไดยงดใหญ มบาง

คนพจารณาเหนความเสอมของดอกไม กหลดพนได ปลอยวางได พจารณา

ดอกไมวาเหมอนกบทกสงทกอยางในโลกน เพยงแตดอกไมเสอมเรว ซอมาปก

ไวในแจกนไมกวนกเฉาตายไป แตคนใชเวลานาน แตจะนานหรอไมกเหมอนกน

เกดขน ต งอย แลวกดบไป ถาพจารณาเปน เปรยบเทยบเปน กบรรลได ปลอย

วางได ทานสอนวาตามไวด หมไวฟง ใจมไวคด เวลาเหนอะไรไดยนอะไรกตอง

โอปนยโก นอมเขามาใหเปนธรรมะ ใหเปนมรรค ใหเปนปญญา ไมใชนอมเขา

มาแลวเกดกเลส เหนเพชรพลอยแลวตาลกวาวอยากจะได อยางนไมใชโอปนย

โก ถาเหนอยางนกจะเปนโทษ เหนคนอนไดตาแหนงแลวอยากจะไดบาง เกด

93

ความอจฉารษยา เกดความทอแท ไมมกาลงจตกาลงใจทจะทางาน อยางนเหน

แบบกเลส ถาเหนคนอนไดดบไดด ทาใหเกดวรยะความขยนหม นเพยรมากขน

ตองทาใหดกวาเขา เพอจะไดดกวาเขา อยางนไมเปนโทษ แตเปนคณ

สวนใหญมนอยทตวเรา ถาเราขเกยจทางานแลวจะเลอนเราขนไปไดอยางไร ก

ตองเลอนคนทขยนกวา แตถาเราขยนกวาคนอน ไปทางานตงแตต ๕ เลกงาน ๒

ทมอยางน ไมนานเขากจะเลอนเราขนไปอยางแนนอน อยางทนกมอยคนหนง

ทางานถางหญา คนอนทางาน ๖ วนกหยดวนหนง แตคนนไมหยด มาเปนยาม

เฝาประตตอ ทาอยางนมาตลอดเลย ถามวาทาไปทาไม เขาบอกวาเขาชอบ เขาม

ความสข อาชพเกาเปนสปเหรอ เปนโสด ไมมครอบครว จตใจของเขาอาจจะสง

กวาพวกเรากได เขามความสขกบการกระทาอยางน เวลาทางานกไมขเกยจ คน

อนนงอกน กนนากนอะไรกน นงๆนอนๆกน แตเขาทาของเขาไปเรอยๆ เวลาม

ธระจะลาไปไหน กไปไดอยางสบายเลย จะไปเมอไหรเจานายกใหไปทนทเลย

จตใจของคนมนแปลกนะ สามารถมความสขจากการกระทา ไมตองมอะไร เวลา

เฝาประตเขากอานหนงสอธรรมะไป ฐานะของจตใจไมไดขนอยกบเพศกบวย อย

ทการพฒนาดวยบญบารม เขาจงไมกระตอรอรนกบการเจรญทางโลกเทาไหร

อาจจะยงไมพรอมทจะบวช ยงไมสกงอม กตองบาเพญไปกอน

ถาม คณแมฝากมาทาบญคะ คณแมไมสบาย ขอทานพระอาจารยเมตตาแมดวยเจา

คะ

ตอบ ยงรกษาตวเราไมไดเลย

ถาม กวาจะไปภาวนาคะ แตคงตองลดจานวนวนลง

ตอบ กด ทาไปเถด มนดกบเราแนนอน กอาจจะสงผลใหผอนดวย แตเราตองยอมรบ

ความจรง ตองเจรญอนจจงทกขงอนตตา เปนเรองธรรมดา พยายามรบความ

จรงนใหได จะดกวา เราจะไดดาเนนตอไปอยางปกต คนไปกตองไป เขาไม

เดอดรอน คนทเดอดรอนคอคนอยมากกวา คนอยยงทาใจไมได ดาเนนชวตไป

94

อยางปกตไมได มวอยกบความทกข ไมเกดประโยชนอะไร การเจรญวปสสนาจะ

ชวยเรามากกวาชวยคนทเราหวง

ถาม สงสารเขานะคะ ไมอยากใหเขาเจบปวด

ตอบ เปนความหลง ไมเหนวาคนเราเกดมาตองเจบปวยเปนธรรมดา เขากอยมานาน

แลว กถงเวลาทเขาจะตองไป กตองเปนอยางน

ถาม อยากใหเขามจตสงบ

ตอบ เปนตณหา

ถาม อยากใหเขาไปแบบสบายๆ ไมทรมาน

ตอบ ทางทถกคอไมตองไปอยากอะไรท งสน เขาจะอยกอย จะทรมานกเรองของเขา

จะไปอยางสบายกเรองของเขา เพราะเปนตวของเขาเขาทาเขาเอง คนเราจะตาย

ตายอยางสขกได ตายอยางทกขกได ถาบาเพญมากจะตายอยางสข ถาไมบาเพญ

มา กจะตายอยางทรมาน

ถาม เปนผลของยาดวยนะคะ

ตอบ ถาบาเพญมากไมไปหายา อยางพระปฏบต ทานจะไมเขาโรงพยาบาล จะใชธรรม

โอสถเปนหลก ถาไมพงตนเอง ไมพงธรรมะ พงแตยา พงสงตางๆภายนอก กจะ

เปนอยางน

ถาม เวลาญาตเราเจบปวย กจะมพนองหลายคน คนนนอยากจะใหเขาโรงพยาบาล

คนนนบอกไมตอง คนนนอยากจะใหทาโนนทาน จะเปนการกาวกายชวตคนอน

หรอเปลาไมทราบ เปนโทษเปนภยหรอเปลาครบ

ตอบ ถาเพยงแตเสนอ ไมบงคบกนกไมเปนไร ถาบงคบกเปนการกาวกาย ถาถามเขา

วาไปหาหมอไหม ถาบอกไมไป กจบเรอง การรกษาจงขนอยทกาลงจต ความ

95

พอใจของแตละคน อยางพระปฏบตโดยเฉพาะอยางยงครบาอาจารย จะไมคอย

ไปหาหมอ ถาพอจะรกษาไดกไป ถารกษาไมไดกปลอยใหเปนไปตามความจรง

จตใจของทานไมมอะไรกบการอยการตาย ไมเดอดรอนอะไร อยไปกไมไดอะไร

เพมขน เพยงแตตองทางานนานขน

ถาม ถาต งจตอธษฐานใหกบแมเขา จะไดรบไหม

ตอบ ถาไดคนเรากจะไมตาย ไมเจบไขไดปวย ไมแกกน เปนเพยงความปรารถนาด ถา

ทาไดควรชวยคนเจบใหเจบนอยลง แตไมควรบงคบเขา ไมควรทะเลาะกน

วนวายกนไปหมด ตองเอาใจคนปวยเปนหลก เขาเปนโจทย ใหเขาเปนผ

ตดสนใจ ถาเราสามารถตอบสนองความตองการของเขาได ถาเหนวาไมผดอะไร

กทาไป ถาเขาอยากจะฆาตวตาย ใหเราชวยเขา อยางนกไมถก ถาเขาบอกวามน

ทรมาน กใหเอาความทรมานมาเปนธรรมะ ทกขบมปญญาบเกด ถาไมทกขกไม

เกดปญญา ถาพจารณากจะเหนตณหา ความไมอยากเจบ ไมอยากตาย เปน

ตณหาท งนน ถาละตณหาไดทกขกจะดบไป ถาไมมปญญาชวยเขา กตองใช

อเบกขา ไมตองไปคดวาไมมความกตญ� มนไมเกยวกน เพราะเราทาอะไรไมได

ไมอยในวสย แลวเรากตองดแลใจของเราดวย ถากนไมไดนอนไมหลบ ไม

สามารถดาเนนชวตอยางปกตได แสดงวาเรากาลงทาลายตวเราเอง เราไมฉลาด

ถาฉลาดกตองดาเนนชวตไปอยางปกต มหนาทอะไรกทาไป มเวลาวางกไปเยยม

ดอาการ ถาเฝาไดตลอดเวลากทาใหดทสด การตายกเปนเหมอนการเปลยน

เสอผาเทานนเอง เปนการเปลยนรางกายใหม ถาทาบญทากศลมากจะไดของท

ดกวาเกา ถาไมไดทากจะไมได ไมมใครทาใหกนได ตองทาเอง อตตาห อตตาโน

นาโถ เปนเรองบญเรองกศล เรองบาปเรองกรรม อยตรงนน พระพทธเจาทา

แทนเราไมได ถาทาไดปานนพวกเราไปถงนพพานกนหมดแลว

ถาม เราควรนอมเขามาหาตวเอง วาสกวนเรากตองเจอภาวะอยางน ใชไหมครบ

96

ตอบ ใชแลว ทใหไปงานศพกเพอใหไปโอปนยโก ใหไปดวาตอไปเรากจะเปนเหมอนเขา

จะไปนอนในโลงเหมอนกน เมอคดอยางนนแลว กจะกระตอรอรนในการทา

ความด ในการปลอยวางรางกาย

ถาม ครบาอาจารยเคยพดวาเวลาไปเผาศพ เวลาเดนขนเมรเอาดอกไมจนทนไปวาง

เหมอนเดนเขาแถวเพอไปตาย

ตอบ เหมอนพวกววควายทจะถกเอาไปเชอด แตเราไมคดอยางนกน พอเปนขนมาก

สายไปเสยแลว ทาอะไรไมไดแลว ทาไดตอนน ยงมเวลามโอกาสสรางธรรมะให

เกดขน เพอเปนเกราะคมครองจตใจ ไมใหหว นไหวเดอดรอนวนวาย กบความ

เปนความตาย ของใครกตาม ของเราหรอของผอน จะรสกเฉยๆ แตไมไดเฉย

เมย ไมมนาใจ มความเมตตาความกรณาเตมเปยมกชวยอะไรไมได ไมอยใน

ฐานะทจะทาอะไรได จงไมควรเศราโศกเสยใจ พยายามทาใหดทสดในขณะทยง

มชวตอย ทาความดใหกบคนทเรารกใหมากทสด เวลาเขาตายไปแลวจะไดไม

รองหมรองไหเสยใจ บางคนเหมอนกบดดจรต เวลาตายไปแลวกรองหมรองไห

หนาโลงศพ รองไปทาไม ไมเกดประโยชนอะไร ควรทาตอนทเขายงมชวตอย ให

เขามความสข อยาไปมองเรองความเปนความตายเปนเรองใหญโตเลย คดวาเปน

เรองปกต เหมอนพระอาทตยขนพระอาทตยตก เกดตายกนมานบไมถวนแลว

มากกวาพระอาทตยขนพระอาทตยตกอก แตกจาไมได พอเกดใหมกยดตด

เหมอนเดม ทกขเหมอนเดม