17
ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( ف اخت أمتي رحمةينلمؤمن لHADİSİ ve ŞERHİ)

ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( للمؤمنينأمتي رحمة اختالف HADİSİ ve ŞERHİ)

Page 2: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

2ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

Halk Dilinde Hadis Diye Bilinen Sözlerle İlgili Edebiyat

• Halk arasında yaygın olan sözlerden bir kısmı hadis olmakla birlikte; vecize,

atasözü, Müslüman vaiz ve mutasavvıflara veya başka kültürlere ait hikmetli

sözler de zamanla hadis olarak nitelendirilmiştir.

• Bu sözlerden hangilerinin sahih hadis olduğu, hangilerinin uydurma rivayet, vecize

vs. olduğunu belirlemek amacıyla eserler kaleme alınmıştır.

Page 3: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

3ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

• Sünnete yönelik tehlikeleri bertaraf edici her çeşit ilme önem veren İslâm âlimleri,

bu konuya da eğilmişlerdir. Nitekim es-Sehâvî (ö. 902/1496), kendisini bu türden

bir eser yazmaya sevk eden gerçek sebebin, «nereden alındığı bilinmeyen, yalan

ve bühtan olmak ihtimali olan bir takım sözlerin Resûlüllah'a izafe edilmesi...»

olduğunu söylemektedir.

• Bu tür eserler, hadis edebiyatı tarihi içinde en meşhur ve muteber örneklerine H.

VIII. Asırdan itibaren yaygınlaşmaya başlamıştır.

Page 4: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

4ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

Hadis edebiyatı içinde mevzu hadislerle ilgili çalışmaların bir uzantısı gibi de

düşünülebilecek olan söz konusu ilmî mahsuller, ilk örneğini Bedreddin ez-Zerkeşî’nin

(ö. 794/1392) et-Tezkira fi’l-ehâdisi’l-müştehira’sıyla vermiştir. İbn Hacer el-Askalânî’nin

(ö. 852/1448) el-Le’âli’l-mensûra fi’l-ehâdîsi’l-meşhûra, es-Süyûtî’nin (ö. 911/1505) ed-

Düreru’l-müntesira fi’l-ehâdisi'l-müştehira, ve es-Sehâvî’nin (ö. 902/1496), el-

Mekâsıdu’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdisi’l-müştehira ale’l-elsine adlı eserleri

ile İsmail b. Muhammed el-Aclûnî’nin (ö. 1162/1749), Keşfu’l-hafâ ve müzîlu’l-ilbâs

amme’ş-tehara mine’l-ehâdis alâ elsineti’n-nâs adlı eseri kültür mirasımız arasındaki

yerlerini almışlardır.

Page 5: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

5ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

Aclûnî ve Keşfu‘l-hafâ Adlı Eseri

• İsmail b. Muhammed el-Aclûnî 1087 (1676) yılında bugünkü Ürdün’ün Aclûn

şehrinde doğdu. On üç yaşlarında iken Şam’a giderek devrin ünlü alimlerinden

İslami ilimleri tahsil etmiştir.

• 1162 (1749) tarihinde vefat edinceye kadar 40 yıl kadar Şam Emevi Camii

müderrisliği görevini yürüttü.

• Bazı Eserleri: 1. Keşfü’l-hafâ’ 2. el-Feyzü’l-cârî 3. İkdü’l-cevheri’s-semîn

Page 6: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

6ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

• Eserde 3281 rivayet ele alınmıştır.

• Keşfu’l-hafâ’, temelde el-Mekâsıdu’l-hasene’ye dayanmaktadır. Ancak Aclûnî, ondaki

fazla önem arz etmeyen uzun sened nakillerini kısaltmış, hadisi kitabına almış olan

müellif ve sahâbî râvisine işaret etmekle yetinmiştir. İbn Hacer’in el-Le’âli’l-

mensûra’sı gibi muteber kaynaklardaki bilgileri de eklemeyi ihmal etmemiştir.

• Aclûnî eserinde, Kâle (zekera) fi'l-Leâlî sözü ile İbn Hacer’in bu eserine, Kale fi’l-Asl

veya fi’l-Mekâsıd sözü ile Sehâvî’nin el-Mekâsıdu’l-Hasene’sine, Kâle fi’t-Temyîz sözü

ile İbnu’d-Deyba’nın et-Temyizu’t-Tayyib’ ine, Kâle fi'd-Dürer sözü ile Süyûtî’nin, ed-

Düreru’l-Müntesira adlı eserine işaret etmektedir.

Page 7: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

7ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

• Ravâhu’l-Beyhakî sözü ile Beyhakî'nin Şuabu’l-imân’ına; Kâle’l-Kâri sözü ile Aliyyu’l-

Kârî’nin Mevzuât’ına; Kâle’s-Sağânî sözü ile Muhammed es-Sağânî’nin el-Meşârık

adlı eserine işaret etmektedir.

• Rakamlardan sonra sözleri parantez içinde alfabetik olarak tetkike tabi tutmaktadır.

Alfabetik tertipte pek dikkatli olunmadığı için bazen aranılan söz, bulunması gerekli

yerin biraz önünde veya arkasında olabilmektedir.

• Aclûnî, hadis olmayan sözlere ‘Leyse bi hadîs’ ifadesiyle işaret eder. Onun bundan

maksadı, o sözün hikmetli sözler kabilinden olduğunu veya sahabi kavli ya da bir

âlimin sözü olduğunu ortaya koymaktır.

Page 8: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

8ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

(رحمةأمتياختالف)-153

بلفظعباسابنعنمنقطعبسندالمدخلفيالبيهقيرواهالمقاصدفيقال

,بهفالعملللاتابكمنأوتيتممهما»وسلمعليههللاصلىهللارسولقال:

لمفإن,ماضية يمن فسنة ,للاكتابيفيكنلمفإن,تركهفيلحد عذرل

فأيمالسماءافيالنجومبمنزلةحابيأصإن,أصحابيقالفما,سنتييكن

«رحمة لكميأصحابواختالف,اهتديتمبهأخذتم

Page 9: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

9ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

شيالزركوعزاهضعيفوفيهبلفظهوالديلميالطبرانيأخرجهالوجههذاومن

ولندهلسبيانغيرمنمرفوعاالحجةفيالمقدسيلنصرالآللئفيحجروابن

بيانبغيروالحكمالعلمكتابفيإياسأبيبنآلدمالعراقيوعزاهلصاحبيه

وبهذاوضعيفمرسلوهويلمترحمة أصحابياختالف:بلفظأيضالسنده

عنلهلالمدخوفيإسنادبغيرالشعريةرسالتهفيالبيهقيذكرهأيضااللفظ

مةرحوسلمعليههللاصلىمحمدأصحاباختالف:قولهعنمحمدابنالقاسم

هللالعباد

Page 10: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

10ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

عليههللاصلىمحمدأصحابأنلوسرنيما:يقولكانأنهالعزيزعبدبنعمرعنأيضاوفيه

:قالأنهدسعيبنيحيىعنأيضاوفيهرخصةتكنلميختلفوالملولنهم،يختلفوالموسلم

ثمهذاعلىهذايعيبفالهذاويحرمهذافيحلليختلفونالمفتونبرحوماتوسعةأهلالعلمأهل

ىعلمشهورحديثأنهحجر،ابنالحافظيعني،شيخنابخطقرأت:أيضاالمقاصدفيقال

للناسرحمة متيأاختالف:بلفظالقياسمباحثفيالمختصرفيالحاجبابنأوردهوقداللسنة

لهأصللأنهالئمةمنالكثيروزعمعنهالسؤالوكثر

Page 11: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

11ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

نرجالالحديثهذااعترض:فقالمستطرداالحديثغريبفيالخطابيذكرهلكن

لووقالالجاحظبحربنوعمروالموصليإسحاقوهماملحدواآلخرماجنأحدهما

فيفيشولمكالمهمابردالخطابيتشاغلثمعذاباالتفاقلكانرحمةالختالفكان

ثالثةنالديفيوالختالفالخطابيقالثمعندهأصاللهبأنهأشعرلكنهالحديثعزو

ومشيئتهصفاتهفيوالثانيكفروإنكارهووحدانيتهالصانعإثباتفيالول:أقسام

رحمةهللاجعلهفهذاوجوهاالمحتملةالفروعأحكامفيوالثالثبدعةوإنكارهما

انتهىرحمة أمتياختالفبحديثالمرادوهوللعلماءوكرامة

Page 12: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

12ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

ئالشكونمنيلزمول:مسلمشرحفيالنوويوقالالترجمةبلفظوهذاوأقول

قالوقد،متجاهلأوجاهلإلويذكرههذايلتزمولعذابا،ضدهيكونأنرحمة

ولرحمةالليلفسمى(فيهلتسكنواوالنهارالليللكمجعلرحمتهومن)تعالىهللا

فيمعاصأبيابنرواهفيمايقالومثلهانتهى،عذاباالنهاريكونأنذلكمنيلزم

ضاللة علىأمتيتجتمعل:مرفوعاأنسعنالسنة

Page 13: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

13ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

هللاويدضاللة لىعأمتيهللايجمعل:بلفظعمرابنعنالترمذيورواه

فيالغفارينصرأبيعنالكبيرفيوالطبرانيأحمدورواه،الجماعةمع

أنمفهومهقيلفقدضاللة علىيأمتتجتمعلأنرب يسألترفعهحديث

النوويعننظيرهتقدممافيهلكنونعمةرحمةليسالمةهذهاختالف

وغيره

Page 14: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

14ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

فيالمقدسينصرأخرجه:قالالسيوطيأنللقاريالموضوعاتوفي

قاضيوالالحليميورواهسندبغيرالشعريةالرسالةفيوالبيهقيالحجة

لميالتالحفاظكتببعضفيخرجولعله،وغيرهمالحرمينوإمامحسين

وهذا:العزيزعبدابنعمرلكالمذكرهعقبالسيوطيقالثم،إليناتصل

،الفرعيةالحكامفياختالفهمالمرادأنعلىيدل

Page 15: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

15ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

الكمرواةفيالخطيبأخرجفقداألولواألصح،والصنائعالحرففيوقيل

اأبيا:أنسبنلمالكالرشيدهارونقال:قالالمجالدأبيبنإسماعيلعن

إلسالماأفاقفيونفرقهامالك،اإلماممؤلفاتيعني،الكتبهذهنكتبهللاعبد

هللامنرحمةالعلماءاختالفإنالمؤمنينأميرياقالاألمةعليهالنحمل

عالى،تهللايريدوكلهدىعلىوكلعندهصحمايتبعكلاألمةهذهعلىتعالى

ف مرفوعاعباسابنعنالفردوسمسندوفي ابياختالا ة لاك م أاصحا حما را

Page 16: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

16ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( اختالف أمتي رحمة للمؤمنين HADİSİ ve ŞERHİ)

صحابأاختالفكانقالأنهمحمدبنالقاسمعنطبقاتهفيسعدابنوذكر

نكا:بلفظنعيمأبووأخرجهللناس،رحمة وسلمعليههللاصلىمحمد

اسالنلهؤلءرحمة وسلمعليههللاصلىهللارسولأصحاباختالف

Page 17: ACLÛNÎ, KEŞFU'L HAFÂ نينمؤملل ةمحر يتمأ فلاتخاHADİSİ ve ...portal.uzem.omu.edu.tr/dersler/2012-2013/ilt_4/ilt404/...ACLÛNÎ, KEŞFU'L-HAFÂ ( نينمؤملل

17

TeşekkürlerDoç. Dr. Hüseyin AKGÜN

Hadis Metinleri II

االمامة في الصالة

Ünite 10