เอกสารประกอบการสอน

ชดวชา 90201 การจดการฟารม หนวยท 11 หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด

อาจารยปลนธนา แปนปลม

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ต.บางพด อ.ปากเกรด จ.นนทบร โทรศพท 025048046 – 48 แฟกซ 025033578

2

ค าน า

ชดวชาการจดการฟารม มเนอหาทเกยวของกบหลกการจดการและหลกทฤษฎเศรษฐศาสตรทประยกตใชในการจดการฟารม ความส าคญและบทบาทของราคาผลตผลเกษตรตอการจดการฟารม ลกษณะฟารมและขนาดฟารม ปจจยทก าหนดประเภทฟารม หลกการปฏบตเกษตรทด การเรมตนกจการฟารม การวางแผน การตดตาม และจดท างบประมาณฟารม การวางระบบบญชฟารมและการบนทกกจการฟารม การจดการเครองจกรกลเกษตร การบรหารสนเชอเกษตร ตนทนและผลตอบแทนของกจการฟารม ปจจยทมผลกระทบตอตนทนและรายไดฟารม การควบคมการด าเนนงานฟารม การวเคราะหผลการด าเนนงานฟารม หลกการตดสนใจภายใตความเสยงและความไมแนนอน กรณศกษาการจดการฟารมรปแบบตางๆ โดยเนอหาในหนวยท 11 หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด จะมงใหความรดานหลกทวไปในการผลตทางการเกษตรทด วธปฏบตทางการเกษตรทด หลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรย ซงเนอหาดงกลาวเปนประโยชนอยางยงตอนกศกษา เกษตรกร และประชาชนทวไปทสนใจเกยวกบหลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด

3

สารบญ

ค าน า ............................................................................................................................................................. 2 สารบญ .......................................................................................................................................................... 3 รายละเอยดชดวชา ........................................................................................................................................ 4 แผนผงแนวคดหนวยท 11 ............................................................................................................................ 5 แผนการสอนประจ าหนวย ............................................................................................................................. 6 แบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 11 .................................................................................................. 8 ตอนท 11.1 หลกทวไปในการผลตทางการเกษตรทด ................................................................................. 10 ตอนท 11.2 วธปฏบตทางการเกษตรทด .................................................................................................... 16 ตอนท 11.3 หลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรย ....................................................................... 19 แนวตอบกจกรรมหนวยท 11 ..................................................................................................................... 22 แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 11 .................................................................................................24 เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 11 .......................................................................................................26 บรรณานกรม ...............................................................................................................................................26

4

รายละเอยดชดวชา ชดวชา 90201 การจดการฟารม (Farm Management) ค าอธบายชดวชา

หลกการจดการและหลกทฤษฎเศรษฐศาสตรทประยกตใชในการจดการฟารม ความส าคญและบทบาทของราคาผลตผลเกษตรตอการจดการฟารม ลกษณะฟารมและขนาดฟารม ปจจยทก าหนดประเภทฟารม หลกการปฏบตเกษตรทด การเรมตนกจการฟารม การวางแผน การตดตาม และจดท างบประมาณฟารม การวางระบบบญชฟารมและการบนทกกจการฟารม การจดการเครองจกรกลเกษตร การบรหารสนเชอเกษตร ตนทนและผลตอบแทนของกจการฟารม ปจจยทมผลกระทบตอตนทนและรายไดฟารม การควบคมการด าเนนงานฟารม การวเคราะหผลการด าเนนงานฟารม หลกการตดสนใจภายใตความเสยงและความไมแนนอน กรณศกษาการจดการฟารมรปแบบตางๆ

วตถประสงค

1. เพอใหมความรพนฐานเกยวกบการจดการฟารมทวไป 2. เพอใหมความรเกยวกบปจจยตางๆ ทเกยวของกบการจดการฟารม 3. เพอใหสามารถน าความรมาประยกตกบการจดการฟารม

รายชอหนวยการสอน

หนวยท 1 เศรษฐกจการเกษตร ฟารม และการจดการฟารม หนวยท 2 หลกและทฤษฎเศรษฐศาสตรทประยกตใชในการจดการฟารม หนวยท 3 สภาวะแวดลอมทสงผลตอธรกจของฟารม หนวยท 4 การเรมกจการฟารม หนวยท 5 การวางแผนและงบประมาณฟารม หนวยท 6 การจดการสนเชอเกษตรของฟารม หนวยท 7 การบนทกกจการฟารมและการประเมนมลคาทรพยสนฟารม หนวยท 8 การวเคราะหผลการท าฟารม หนวยท 9 ตนทนและผลตอบแทนของกจการฟารม หนวยท 10 การจดการปจจยการผลตฟารม หนวยท 11 หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด หนวยท 12 ราคาและการจดการการตลาดผลตผลฟารม หนวยท 13 การจดการความเสยงและความไมแนนอนในธรกจฟารม หนวยท 14 นโยบายของรฐทเกยวของกบธรกจฟารม หนวยท 15 กรณตวอยางการจดการฟารมประเภทตางๆ

5

แผนผงแนวคดหนวยท 11 หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด

หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด

11.1.2 หลกการผลตสตวทด 11.1 หลกทวไปในการผลต

ทางการเกษตรทด

11.2.1 วธปฏบตทางการผลตพชทด

11.3.1 แนวทางและหลกการท าฟารม เกษตรอนทรย

11.1.1 หลกการผลตพชทด

11.3 หลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรย

11.2.2 วธปฏบตทางการผลตสตวทด

11.3.2 วธปฏบตทางการเกษตรอนทรย

11.2 วธปฏบตทางการเกษตรทด

11.1.3 หลกการเพาะเลยงสตวน าทด

11.1.4 หนวยงานทเกยวของกบการปฏบต ในการท าฟารมทด

11.2.3 วธปฏบตทางการเพาะเลยงสตวน า ทด

6

แผนการสอนประจ าหนวย หนวยท 11 หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด

เคาโครงเนอหา

ตอนท 11.1 หลกทวไปในการผลตทางการเกษตรทด 11.1.1 หลกการปลกพชทด

11.1.2 หลกการผลตสตวทด 11.1.3 หลกการเพาะเลยงสตวน าทด 11.1.4 หนวยงานทเกยวของกบการปฏบตในการท าฟารมทด

ตอนท 11.2 วธปฏบตทางการเกษตรทด 11.2.1 วธปฏบตทางการผลตพชทด 11.2.2 วธปฏบตทางการผลตสตวทด 11.2.3 วธปฏบตทางการประมงทด

ตอนท 11.3 หลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรย 11.3.1 หลกการท าฟารมเกษตรอนทรยทด 11.3.2 วธปฏบตทางการผลตเกษตรอนทรย

แนวคด 1. หลกการในการผลตทางการเกษตรทด เปนแนวทางในการท าการเกษตรดานการปลกพช เลยงสตวและ

เพาะเลยงสตวน า เพอใหไดผลผลตทมคณภาพดตรงตามมาตรฐานทก าหนด ไดผลผลตสงคมคาการลงทนและกระบวนการผลตจะตองปลอดภยตอเกษตรกรและผบรโภค มการใชทรพยากรทเกดประโยชนสงสด เกดความยงยนทางการเกษตรและไมท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม โดยมองคกรทงภาครฐ ภาคเอกชน และกลมทไมแสวงหาก าไร รวมกนก าหนดเกณฑและรบรองมาตรฐานการผลตใหแกเกษตรกร

2. การปฏบตทางการเกษตรทด จะมขอก าหนดในการปฏบตส าหรบพช ปศสตว และประมง ซงมความแตกตางในรายละเอยดของเกณฑทก าหนดไวเปนการเฉพาะส าหรบพช สตว หรอสตวน าชนดนนๆ

3. เกษตรอนทรย เปนระบบการเกษตรทผลตอาหารและเสนใย ดวยความยงยนทางสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ โดยเนนหลกในการปฏบตเรองการปรบปรงบ ารงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพช สตว และนเวศการเกษตร เกษตรอนทรยจงลดการใชปจจยการผลตจากภายนอกและหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะห และการประยกตใชธรรมชาตในการเพมผลผลตและพฒนาความตานทานตอโรคของพชและสตวเลยง ซงเปนหลกการสากลทสอดคลองกบเงอนไขทางเศรษฐกจ สงคม ภมอากาศ และวฒนธรรมของทองถนดวย

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 11 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายหลกการทวไปในการผลตทางการเกษตรทดได 2. อธบายวธปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช ปศสตว ประมง ได 3. อธบายหลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรยได

7

กจกรรมระหวางเรยน 1. ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 11

2. ศกษาเอกสารการสอนตอนท 11.1-11.3 3. ฟงรายการซดเสยงประจ าชดวชา 4. ชมรายการวทยโทรทศน 5. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายไวในเอกสารการสอน 6. ปฏบตกจกรรมประจ าชดวชา (ถาม) 7. เขารบการสอนเสรม (ถาม) 8. ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 11 สอการสอน

1. เอกสารการสอน 2. แบบฝกปฏบต 3. รายการสอนทางวทยกระจายเสยง 4. รายการสอนทางวทยโทรทศน (ถาม) 5. กจกรรมประจ าชดวชา (ถาม)

การประเมนผล 1.ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน 2.ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง

3.ประเมนผลจากกจกรรมประจ าชดวชา (ถาม) 4.ประเมนผลจากการสอบไลประจ าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน หนวยท 11 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

8

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 11

วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด” ค าแนะน า ขอใหนกศกษาอานค าถาม แลวเขยนวงกลมรอบขอค าตอบทถกตองทสด

1. องคประกอบหลกในการจดการการผลตพชประกอบดวยขอใด ก. ปจจยทเกยวของกบการเจรญเตบโตของพช ข. การปลกและการบ ารงรกษา ค. การเกบเกยว ง. การปฏบตหลงการเกบเกยว จ. ถกทกขอ

2. การน าเปลอกหอยมาเปนวตถดบอาหารสตว เปลอกหอยจดเปนวตถดบอาหารในขอใด ก. วตถดบอาหารสตวทใหพลงงาน ข. วตถดบอาหารสตวทใหโปรตน ค. วตถดบอาหารสตวทใหวตามน ง. วตถดบอาหารสตวทใหแรธาต จ. ถกทกขอ

3. การน ากากถวเหลองมาเปนวตถดบอาหารสตวน า กากถวเหลองจดเปนวตถดบอาหารในขอใด ก. โปรตนและกรดอะมโน ข. พลงงาน ค. ไขมน ง. วตามน จ. วตถดบจ าพวกเสรมและรกษาคณภาพอาหาร

4. หนวยงานใดมหนาทตรวจสอบมาตรฐานสนคาปศสตว ก. กรมวชาการเกษตร ข. กรมปศสตว ค. กรมสงเสรมการเกษตร ง. ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต จ. ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย

5. กจกรรมการจดท าขอมลประจ าแปลงปลก แผนผงแปลงปลก จดอยในขอก าหนดในแนวทางการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชในหวขอใด ก. แหลงน า ข. พนทเพาะปลก ค. การจดการปจจยการผลต ง. การจดการในขนตอนการผลต จ. การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว

9

6. การจดการพนทการเลยงสตวจดอยในเกณฑขอก าหนดในหวขอใด ก. องคประกอบของฟารม ข. การจดการฟารม ค. การจดการดานสขภาพสตว ง. การจดการระบบน า จ. การจดการสงแวดลอม

7. การบ าบดโรคในกรณทสตวน าปวย จดอยในเกณฑขอก าหนดในหวขอใด ก. องคประกอบของฟารม ข. การจดการฟารม ค. การจดการดานสขภาพสตวน า ง. การจดการระบบน า จ. การจดการสงแวดลอม

8. เกษตรอนทรยตามมาตรฐานของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาตใหความส าคญในมตใด ก. มตดานสขภาพ ข. มตดานนเวศวทยา ค. มตดานความเปนธรรม ง. มตดานการดแลเอาใจใส จ. ถกทกขอ

9. การใชมาตรการในการลดผลกระทบตอสงแวดลอมจดอยในองคประกอบของหลกการเพาะเลยงสตวน าอนทรยในหวขอใด ก. สถานทเพาะเลยงสตวน าอนทรย ข. การจดการทวไปภายในฟารม ค. การจดการสขภาพสตวน าและการปองกนโรค ง. การจดการของเสย ตะกอนจากการเพาะเลยง จ. ความรบผดชอบตอสงคม

10. การปลกพชตระกลถวในแปลงปลกพชหลก จดอยในขอก าหนดวธการผลตพชอนทรยในหวขอใด ก. การขอลดระยะเวลาการปรบเปลยน ข. ใชมาตรการการปองกนการปนเปอน ค. การแยกแยะความแตกตางของผลผลต ง. การควบคมหรอปองกนก าจดศรตรพช จ. การรกษาความอดมสมบรณของดน

10

ตอนท 11.1 หลกทวไปในการผลตทางการเกษตรทด โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 11.1 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป หวเรอง 11.1.1 หลกการปลกพชทด 11.1.2 หลกการผลตสตวทด

11.1.3 หลกการเพาะเลยงสตวน าทด 11.1.4 หนวยงานทเกยวของกบการปฏบตในการท าฟารมทด

แนวคด

1. หลกการปลกพชทด ไดแก การจดการสงแวดลอมภายใน ไดแก ลกษณะทางพนธกรรมของพช และภายนอกทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ไดแก ภมอากาศ ดน น า และสงมชวตตางๆ รวมถงการจดการการปลก การบ ารงรกษา การเกบเกยว และการปฏบตการหลงการเกบเกยว

2. หลกการส าคญของการผลตสตว ประกอบดวย การจดการพนธสตว การจดการดานอาหารทใชเลยงสตว และการจดการดานสขศาสตร

3. หลกการเพาะเลยงสตวน าโดยทวไป ไดแก การเพาะเลยงสตวแบบผสมผสานเปนการเลยงสตวน าหลายชนดไวดวยกนและการเพาะเลยงสตวน าเชงเดยวเปนการเลยงแบบหนาแนน เนนทผลผลตปรมาณมาก คณลกษณะทเหมอนๆ กน ขนาดเทาๆ กน

4. หนวยงานทมสวนเกยวของกบการปฏบตในการท าฟารมทดทงระบบการปฏบตทางการเกษตรทดและระบบเกษตรอนทรยส าหรบพช สตว และสตวน า ประกอบไปดวย หนวยงานทงภาครฐและหนวยงานอสระซงท าหนาทตางๆ ไมวาจะเปนเรองตรวจสอบรบรองผลผลตและผลตภณฑ การก าหนดมาตรฐาน ออกใบอนญาต และรบรองผรบรองมาตรฐาน เปนตน

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 11.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายหลกการปลกพชทดได 2. อธบายหลกการผลตสตวทดได 3. อธบายหลกการเพาะเลยงสตวน าทดได 4. ระบบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของกบการปฏบตในการท าฟารมทดได

11

ตอนท 11.1 หลกทวไปในการผลตทางการเกษตรทด หลกการปลกพชทด หลกการปลกพชทดมองคประกอบหลก 3 ประการ

1. ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของพช แบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ ปจจยภายในทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ไดแก ลกษณะทางพนธกรรมของพช และปจจยภายนอกทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ไดแก ภมอากาศ น า ดน และสงมชวตตางๆ

2. การปลกและการบ ารงรกษา การผลตพชโดยทวไป ตองใหพชเจรญเตบโตและใหผลผลตสงสดเทาทสามารถท าไดโดยหลกการพนฐานการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพช ซงเกยวของกบพนธกรรมของพช และสงแวดลอมตางๆ ทพชไดรบ พนธกรรมของพชเปนปจจยภายในพช ซงอาจเปลยนแปลงใหดขนกวาเดมไดโดยกา รปรบปรงพนธกรรม สวนสงแวดลอมเปนปจจยภายนอกพช สามารถจดการใหเหมาะสมกบความตองการในการเจรญเตบโต และการใหผลผลตของพชไดหลายทาง ความเขาใจเกยวกบลกษณะการเจรญเตบโต การใหผลผลต และการตอบสนองของพชตอปจจยตางๆ ทเกยวของ ชวยใหผผลตพชสามารถเลอกวธการจดการดแลรกษาไดดยงขน ซงประกอบดวย ขอมลลกษณะความตองการของพช ขอจ ากดของพช หลกการปลกพช การบ ารงรกษาพช และการอารกขาพช

3. การเกบเกยวและการปฏบตการหลงการเกบเกยว เปนขนตอนทส าคญอกขนตอนหนง ซงตองพจารณาปจจยตางๆ ไดแก ปจจยภายในตวพชและสงแวดลอม หลกการเกบเกยวและการปฏบตการหลงการเกบเกยวผลผลต อาท การเกบเกยวผลผลตในชวงเวลาและวธทเหมาะสม เพอใหผลผลตมคณภาพคงเดมและบอบช านอยทสด หลกการเลยงสตวทด

หลกการเลยงสตวทดตองประกอบดวยการจดการ 3 ดาน ไดแก 1. การจดการพนธสตว การทสตวเลยงจะใหผลผลต เชน เนอ นม ไข ไดมากนอยเพยงไรนน ขนอยกบปจจย

หลก 2 ประการ คอ พนธกรรมของสตวและสภาพแวดลอมทสตวรบได หากปจจยใดปจจยหนงมความไมเหมาะสม ยอมท าใหสตวไมสามารถใหผลผลตเปนไปตามเปาหมายได ดงนนผเลยงจงตองใหความส าคญตอการคดเลอกสตวทมพนธกรรมทดมาเลยง จากนนกตองมการจดการปจจยสภาพแวดลอมตางๆ เชน อาหาร สขภาพ โรงเรอน และสภาพแวดลอมทอยอาศย เปนตน ใหเพยงพอและเหมาะสมกบความตองการของสตว เพอทสตวสามารถมความเปนอยทสขสบาย มสขภาพรางกายทแขงแรงและสมบรณ พรอมทจะสรางผลผลตไดตามขดความสามารถทางพนธกรรมของสตวนน เมอพจารณาถงการจดการดานพนธสตว นอกจากผเลยงตองจดหาสตวทมพนธกรรมทดมาเลยงแลวยงมการจดการอนๆ ทเกยวของกบพนธสตว เชน การจดการผสมพนธสตว การตอน และการปรบปรงพนธสตว เปนตน ในการจดการพนธสตวประกอบดวยหลกการส าคญ ไดแก การจดหาพนธสตวมาเลยง การจดการผสมพนธ และการตอน

2. การจดการดานอาหารทใชเลยงสตว อาหารเปนปจจยทมความส าคญตอการเลยงสตวเปนอยางมาก เพราะอาหารทสตวกนเขาไปจะถกแปรเปลยนไปเปนผลผลตทสรางผลตอบแทนแกผเลยง ในสถานการณทอาหารสตวหรอวตถดบอาหารสตวมราคาแพง แตผลผลตทไดจากการเลยงสตวกลบมราคาตกต า ดงนนการเพมประสทธภาพการจดการดานอาหารสตวจงเปนวธการทผเลยงสตวน ามาลดตนทนในการเลยง เนองจากตนทนสวนใหญในการเลยงสตวจะเปนคาใชจายดานอาหารสตว เพราะในอาหารสตวจะมสารอาหารหรอโภชนะทจ าเปนตอความตองการของสตวอย 6 ประเภท คอ คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน วตามน แรธาต และน า หากสตวไดรบอาหารทมโภชนะเหลานไมครบและไมเพยงพอตอความตองการของรางกายแลว สตวกจะมการเจรญเตบโตชาและใหผลผลตต า สตวทมอายนอยจะชะงกการเจรญเตบโตและแคระแกรน ทงนสตวจะออนแอและมสขภาพไมสมบรณ มความตานทานโรคต า โดยทวไปอาหารท ใชเลยงสตว สามารถจ าแนกออกเปน 2 ประเภท คอ อาหารหยาบและอาหารขน

12

3. การจดการดานสขศาสตรสตว วธการทจะท าใหสตวมสขอนามยทดและแขงแรงนน ตองเรมตงแตการคดเลอกสตวทมลกษณะด แขงแรงสมบรณมาเลยงในสถานททถกสขลกษณะ มการจดการใหอาหารและน าอยางเพยงพอตอความตองการของสตว ใหการปองกนโรค ตลอดจนจดการสงขบถายและของเหลอทงจากการเลยงสตวอยางถกสขลกษณะและไดมาตรฐาน มระบบเฝาระวงควบคมและปองกนโรคซงเปนวธการทลดความเสยงและชวยปองกนวถทางของการแพรกระจายของโรคตดตอสฟารม มความจ าเปนตองด าเนนการอยางคอบคลมพรอมกนทกดานและทกขนตอน หากละเลยหรอขาดความเอาใจใสดานใดดานหนง ระบบเฝาระวงควบคมและปองกนโรคนจะไมสามารถลดความเสยงของการแพรโรคตดตอสฟารมไดอยางมประสทธผล ซงมาตรการทน ามาใช ไดแก ใชโปรแกรมการจดสตวเขาหมด-ออกหมด มระบบการท าลายเชอโรคกอนเขาและออกจากฟารมของบคคลและสงตางๆ มการสรางภมคมกนโรคใหกบสตว หมนท าความสะอาดและปองกนการสะสมของเชอโรค หากเกดโรคตองรบควบคมโรคใหสงบโดยเรวและไมใหแพรระบาด และมการควบคมปองกนแมลงศตรสตว หลกการเพาะเลยงสตวน าทด หลกการเพาะเลยงสตวน าโดยทวไปมอยดวยกน 2 รปแบบ ไดแก

1. หลกการเพาะเลยงสตวน าแบบผสมผสาน การเพาะเลยงสตวน าแบบผสมผสาน ตองท าความเขาใจเกยวกบวงจรชวตและวงจรอาหารธรรมชาตในน า โดยมขอมลทเกยวของกบตวสตวน า ลกษณะและพฤตกรรมสตวแตละชนด ไดแก กายภาพของสตวน า เชน รปราง อวยวะชวยหายใจ ฯลฯ ทมการพฒนาปรบลกษณะและหนาทใหเหมาะสมกบสภาพนเวศจ าเพาะของทอยอาศย ตลอดจนลกษณะนเวศเดมของสตวน าเหลานน ส าหรบเปนเครองชวยในการก าหนดวธจดการการเลยงสตวน าชนดนนๆ ใหไดผลผลตดโดยใชปจจยการผลตนอยทสด

2. หลกการเพาะเลยงสตวน าเชงเดยว การผลตสตวน าเชงเดยวสวนมากเปนการเลยงสตวน าทมมลคาทางเศรษฐกจสง เลยงแบบหนาแนน เนนทผลผลตปรมาณมาก ผลผลตมคณลกษณะทเหมอนๆ กน ขนาดเทาๆ กน ใชเวลาในการเลยงสน เพอใหไดผลก าไรตอบแทนตอการลงทน ดงนนจงตองพงความรทางวทยาศาสตรประยกตในการควบคมทงตวสตวน า อาหาร การใชพนทอาศย รวมทงควบคมสภาพแวดลอมทผเลยงสรางขนดวย หนวยงานทเกยวของกบการปฏบตในการท าฟารมทด ในปจจบนผบรโภคค านงถงคณภาพและความปลอดภยในผลตผลจากการเกษตรเปนอยางมากจงท าใหผผลตตองมการปฏบตทดในการผลตทางการเกษตร จ าเปนตองมระบบการจดการกระบวนการผลตทางการเกษตรทด ปลอดภยตอเกษตรกรผผลตและผบรโภคเพอใหไดผลผลตทปลอดภย มคณภาพปราศจากศตรพชและจลนทรย ไมท าใหเกดมลพษตอธรรมชาตและสงแวดลอม เพอเปนการรบรองผลตผลทบรโภความการปฏบตทดและสรางความเชอมนแกผบรโภคซงผบรโภคไมเหนกระบวนการผลตจรง จงไดมการใหใบรบรองแหลงผลตตามมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทดและการใหใบรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยส าหรบพช ปศสตว และประมง โดยมหนวยงานทเกยวของ ซงจะกลาวถงบางหนวยงานเทานน ดงรายละเอยดตอไปน

1. หนวยงานภาครฐ หนวยงานทมสวนเกยวของกบการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช ปศสตว ประมง ไดแก

1.1 กรมวชาการเกษตร เปนหนวยงานทดแลสนคาเกษตรจ าพวกพช และเปนหนวยงานทก าหนดมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชในหลายชนด และเปนผตรวจประเมนแปลงปลกพชและใหใบรบรองเ กษตรปลอดภย (Q) ตามชนดของพชทปลก เพอน าไปแสดงตอผบรโภคทผลผลต และบรรจภณฑ หรอในสถานทจ าหนายหรอการสงขายตางประเทศ ซงปจจบนมหลายประเทศทตองการใบรบรอง (Q) โดยผผลตสามารถขอการรบรองมาตรฐาน

13

การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชไดจากกรมวชาการเกษตร ซงเปนผตรวจสอบรบรอง ผลผลตและผลตภณฑจากพช

1.2 กรมสงเสรมการเกษตร ไดด าเนนนโยบายสงเสรมใหเกษตรกรผลตพชปลอดภยไดมาตรฐานตามระบบจดการคณภาพการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (Good Agriculture Practices: GAP) ในป 2551 โดยท าหนาทเปนหนวยงานใหค าปรกษาแกเกษตรกร มบทบาทตงแตเปนนายทะเบยนเกษตรกรทขอสมครรบการรบรอง GAP พชรวมถงประชาสมพนธ ถายทอดความรและสงเสรมใหเกษตรกรมความรความเขาใจน าไปสการผลตตามระบบคณภาพ ใหค าปรกษาแนะน าและประเมนความพรอมแปลงเกษตรกรเบองตน เพอใหหนวยงานตรวจรบรอง เขามาตรวจรบรองตอไป

1.3 กรมปศสตว เปนหนวยงานหลกทใหการสนบสนน และน าหลกเกณฑ GAP ปศสตวมาใช เพอยกระดบการเลยงสตวในประเทศไทย โดยกรมปศสตวเปนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบด าเนนการใหมระบบการเลยง การผลตสตวทมคณภาพปราศจากสารตกคาง ปลอดภยตอผบรโภค รวมทงเปนทยอมรบของประเทศคคา ซงขนตอนกระบวนการในการด าเนนงานนนอาศย ความสมครใจและความรวมมอจากผประกอบการฟารมเลยงสตวเปนหวใจส าคญ โดยผผลตสามารถขอการรบรองมาตรฐาน GAP ไดจากกรมปศสตวซงเปนผตรวจสอบรบรองผลผลตและผลตภณฑจากปศสตว

1.4 กรมประมง เปนหนวยงานหลกทใหการสนบสนน และน าหลกเกณฑการปฏบตทางประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน า (Good Aquaculture Practices: GAP) มาใชเพอใหเกษตรกรผเลยงสตวน า ผบรโภคอาหารและสงแวดลอมมความปลอดภย จงไดจดท าขอก าหนดและหลกเกณฑส าหรบกระบวนการผลต ผลตผลและผลตภณฑประมงขน ตามนโยบายของรฐบาลทตองควบคมคณภาพมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร เพอใหกระบวนการผลต ผลตผลและผลตภณฑประมงของผประกอบการประมงเปนไปตามมาตรฐานสากล โดยผผลตสามารถขอการรบรองมาตรฐาน GAP ไดจากกรมประมงซงเปนผตรวจสอบรบรองผลผลตและผลตภณฑประมง

1.5 ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) มอ านาจหนาทความรบผดชอบทวไป เชน ออกใบอนญาต และรบรองผรบรองมาตรฐานและผประกอบการเกยวกบมาตรฐานและฉลากคณภาพสนคาเกษตร สนคาเกษตรแปรรป สนคาอาหาร เปนตน มอ านาจหนาทสวนมาตรฐานดานการปศสตว เชน ศกษา คนควา วจยเพอก าหนดมาตรฐานการผลตและสนคาปศสตว อาหารสตว ยาสตว ชววตถ ฟารมปศสตว โรงฆาสตว สงแวดลอมปศสตว และกระบวนการอนๆ ทเกยวของ มอ านาจหนาทสวนตรวจสอบมาตรฐานสนคาดานการปศสตว และด าเนนการรบรองระบบงานดานเกษตรอนทรย โดย มกอช. มนโยบายทจะด าเนนการรบรองระบบงานดานเกษตรอนทรยแกหนวยงานรบรองสนคาเกษตรและอาหาร ใหเปนทเชอถอยอมรบในระดบสากล โดยมส านกรบรองมาตรฐานสนคาและระบบคณภาพ (สรม.) ในฐานะหนวยรบรองระบบงาน เปนผรบผดชอบด าเนนการใหการรบรองหนวยรบรองดานสนคาเกษตรและอาหาร โดยหนวยรบรองทจะขอรบการรบรองจะตองปฏบตตามมาตรฐานสากลวาดวยขอก าหนดทวไปส าหรบหนวยรบรองคณภาพผลตภณฑ (General Requirements for Bodies Operating Product Certification Systems, ISO/IEC Guide 65 : 1996) และจะตองตรวจรบรองตามเกณฑมาตรฐานขนต าเกษตรอนทรย ของ มกอช. โดย มกอช. จะใหการรบรองระบบงานเฉพาะในขอบขายของเกณฑมาตรฐานทก าหนด

2. หนวยงานอสระ ทมสวนเกยวของกบระบบการผลตเกษตรอนทรยมดวยกนหลายหนวยงาน ซงในทนขอกลาวถงเฉพาะหนวยงานอสระทมหนาทตรวจสอบรบรองมาตรฐานทเปนทยอมรบในระดบสากล คอ ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) ซงเปนหนวยงานหนงภายใตมลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย ท าหนาทตรวจสอบและใหการรบรอง ผลตผล/ผลตภณฑเกษตรอนทรย ตามมาตรฐานของ มกท. และเปนสมาชกของสมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (International Federation of Organic Agriculture Movements – IFOAM) ซงมสมาชกในประเทศตางๆ กวา 100 ประเทศทวโลก ยงเปนหนวยงานแรกในประเทศแถบเอเชยทไดรบการรบรองระบบ (Accreditation)

14

จาก IFOAM เมอเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2545 โดยการด าเนนการของ International Organic Accreditation Services.inc: IOAS ซงท าให มกท. เปนองคกรใหบรการตรวจสอบและรบรองเกษตรอนทรยทเปนทยอมรบในระดบสากล

----------------------------------------------------------------- กจกรรม 11.1.1 องคประกอบหลกในการจดการการผลตพชประกอบไปดวยสงใด บนทกตอบกจกรรม 11.1.1

กจกรรม 11.1.2 หลกการผลตสตวทดทผเลยงสตวตองค านงถง เพอใหการเลยงมประสทธภาพสงสด ประกอบดวยสงใดบาง บนทกตอบกจกรรม 11.1.2

บนทกตอบกจกรรม 11.1.3

กจกรรม 11.1.3 หลกการเพาะเลยงสตวน าโดยทวไป มกรปแบบ และมรปแบบใดบาง

15

บนทกตอบกจกรรม 11.1.4

กจกรรม 11.1.4 หนวยงานใดเปนผตรวจสอบรบรอง ผลผลตและผลตภณฑจากพช

16

ตอนท 11.2 วธปฏบตทางการเกษตรทด

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 11.2 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 11.2.1 วธปฏบตทางการผลตพชทด 11.2.2 วธปฏบตทางการผลตสตวทด 11.2.3 วธปฏบตทางการเพาะเลยงสตวน าทด

แนวคด

1. การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช เปนปจจยทใชในการตรวจประเมนแปลงผลตของเกษตรกรเพอใหไดตามระบบการจดการคณภาพพช ซงมขอก าหนดหลกอยางนอย 8 ขอ ประกอบดวย แหลงน า และการใชน า พนทเพาะปลก การใชวตถอนตรายทางการเกษตร การผลตใหปลอดศตรพช กระบวนการผลตเพอใหไดผลตผลคณภาพ การเกบรกษาและการขนยายผลตผลภายในแปลง การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว การบนทกขอมล

2. การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบปศสตว มขอก าหนดในการปฏบตหลกๆ ไดแก สภาพทวไปของฟารม การจดการฟารม การจดการดานอาหารสตว การจดการบคลากร การจดการสขภาพสตว การจดการสวสดภาพสตว การจดการทรพยากรน า การจดการสงแวดลอม และการจดการผล ตผลทวไป ซงจะมความแตกตางในรายละเอยดขนอยกบชนดของสตว

3. การปฏบตทางการประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน า มขอก าหนดในการปฏบตหลกๆ ทวไป ไดแก สถานท การจดการทวไป ปจจยการผลต การจดการดแลสขภาพสตวน า สขลกษณะฟารมแยกเปนแบบบอเลยงหรอกระชง การเกบเกยวและการขนสง และการเกบขอมล ซงมความแตกตางในรายละเอยดขนอยกบชนดของสตวและลกษณะการเลยง

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 11.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายวธปฏบตทางการผลตพชทดได

2. อธบายวธปฏบตทางการผลตสตวทดได 3. อธบายวธปฏบตทางการเพาะเลยงสตวน าทดได

17

ตอนท 11.2 วธปฏบตทางการเกษตรทด วธปฏบตทางการผลตพชทด

1. การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช เปนระบบการผลตทตองพจารณาตงแตพนทปลก การเตรยมพนธ การปลก การดแลรกษา การเกบเกยว และการปฏบตหลงการเกบเกยว ผผลตตองบนทกการปฏบตงานทกขนตอน เพอใหมความปลอดภยตอผผลต ไมท าลายสงแวดลอม ผลตผลมคณภาพ ปลอดภยจากการปนเปอนของสารเคมและเชอโรค ผลตผลเปนทตองการของตลาดทงภายในและตางประเทศ ส าหรบประเทศไทย กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหนวยงานทมหนาทในการตรวจรบรองระบบการจดการคณภาพ GAP พช โดยไดจดท าขอก าหนด กฎเกณฑและวธการตรวจประเมน ซงเปนไปตามหลกการทสอดคลองกบ GAP พชตามหลกการสากล เพอใชเปนมาตรฐานการผลตพชในระดบฟารมของประเทศ รวมทงไดจดท าคมอการเพาะปลกพชตามหลก GAP พชทส าคญของไทยจ านวน 36 ชนด

2. แนวทางการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช GAP เปนมาตรฐานกลางทครอบคลมการปฏบตทดส าหรบการผลตพชอาหาร ประกอบดวย แหลงน า พนทเพาะปลก การใชวตถอนตรายทางการเกษตร การก าจดของเสยและวสดเหลอใช การจดการเครองมอและอปกรณการเกษตร การจดการปจจยการผลต การจดการในขนตอนการผลต การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว สขลกษณะสวนบคคล การบนทกขอมลและการจดเกบบนทกขอมล

วธปฏบตทางการผลตสตวทด

1. การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมปศสตว เปนมาตรฐานรบรองคณภาพสนคาเกษตรและอาหารตามกระบวนการผลตทางการเกษตรทดและเหมาะสมเพอใหไดผลตผลทมคณภาพดถกสขลกษณะและปลอดภยตอผบรโภค การผลตสนคาปศสตวเพอใหมความปลอดภยกอนถงผบรโภค จ าเปนตองมการก ากบดแลใหมความปลอดภยตลอดหวงโซอาหาร เรมตงแตระดบฟารมเลยงสตว อาหารสตว โรงงานผลตอาหารสตว โรงฆาสตว จนถงโรงงาน แปรรปเนอสตว ดงนนในระดบฟารมเลยงสตวไดมประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง มาตรฐานฟารมเลยงสตวของประเทศไทยขนตงแต พ.ศ. 2542 โดยมวตถประสงคเพอยกระดบการจดการฟารมเลยงสตวใหไดมาตรฐานเพอเปนการคมครองผบรโภคภายในประเทศและเพอประโยชนในทางการคา

2. การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมปศสตวของประเทศไทย โดยฟารมเลยงสตวทจะไดรบการรบรองและขนทะเบยนเปนฟารมมาตรฐานตองปฏบตตามเกณฑขอก าหนดมาตรฐาน ประกอบดวย องคประกอบของฟารม การจดการฟารม การจดการดานสขภาพสตว การจดการดานสวสดภาพสตว การจดการระบบน า และการจดการสงแวดลอม

วธปฏบตทางทางการเพาะเลยงสตวน าทด 1. มาตรฐานการปฏบตทางประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน า เปนสวนหนงของมาตรฐานและหลกเกณฑส าหรบกระบวนการผลต ผลผลตและผลตภณฑประมงทไดถกประกาศไวใน ประกาศกรมประมง เรอง มาตรฐานกระบวนการผลต ผลผลตและผลตภณฑประมง ซงเปนนโยบายของรฐบาลทตองควบคมคณภาพมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร เพอใหกระบวนการผลต ผลผลตและผลตภณฑประมงของผประกอบการประมงเปนไปตามมาตรฐานสากล ดงนนกรมประมงจงไดประกาศก าหนดมาตรฐานและหลกเกณฑส าหรบกระบวนการผลต ผลผลตและผลตภณฑประมงขน

2. แนวทางการปฏบตทางการเพาะเลยงสตวน าทด การปฏบตทางประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน ามมาตรฐานส าคญ ไดแก มาตรฐานการปฏบตทางประมงทดส าหรบการผลตสตวน า และมาตรฐานการปฏบตทางประมงท

18

ดส าหรบฟารมเพาะพนธและอนบาลสตวน า โดยมหวขอขอก าหนดการรบรองเหมอนกน ซงสามารถสรปเปนแนวทางการปฏบตเพอขอรบรองมาตรฐานได ประกอบดวย องคประกอบของฟารม การจดการฟารม การจดการดานสขภาพสตวน า และการจดการสงแวดลอม

------------------------------------------------------------------------ กจกรรม 11.2.1 ขอก าหนดในการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชอาหาร ประกอบไปดวยหวขอขอก าหนดใดบาง

บนทกตอบกจกรรม 11.2.1

กจกรรม 11.2.2

แนวทางการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบปศสตวประกอบไปดวยหวขอขอก าหนดอะไรบาง บนทกตอบกจกรรม 11.2.2

กจกรรม 11.2.3

ขอก าหนดการวธปฏบตทางประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน ามอะไรบาง บนทกตอบกจกรรม 11.2.3

19

ตอนท 11.3 หลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรย

โปรดอานหวเรอง แนวคด และวตถประสงคของตอนท 11.3 แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง 11.3.1 แนวทางและหลกการท าฟารมเกษตรอนทรยทด 11.3.2 วธปฏบตทางการผลตเกษตรอนทรย

แนวคด

1. เกษตรอนทรย คอ ระบบการเกษตรทผลตอาหารและเสนใย ดวยความยงยนทางสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ โดยเนนหลกทการปรบปรงบ ารงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพช สตว และนเวศการเกษตร เกษตรอนทรยจงลดการใชปจจยการผลตจากภายนอกหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะห การประยกตใชธรรมชาตในการเพมผลผลต พฒนาความตานทานตอโรคของพชและสตวเลยง หลกการเกษตรอนทรยนเปนหลกการสากลทสอดคลองกบเงอนไขทางเศรษฐกจ สงคม ภมอากาศ และวฒนธรรมของทองถนดวย

2. มาตรฐานเกษตรอนทรยเปนเกณฑขอก าหนดขนต าทเกษตรกรผผลตจะตองปฏบตตาม และหนวยงานรบรอง จะใชเปนเกณฑในการตรวจประเมนการผลต และตดสนใจในการรบรองฟารมทไดปฏบตตามเกณฑมาตรฐานเฉพาะส าหรบชนดสนคาเกษตรนนๆ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 11.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวทางการปฏบตทางเกษตรอนทรยได 2. อธบายหลกการท าฟารมเกษตรอนทรยทดได 3. อธบายวธปฏบตทางการผลตเกษตรอนทรยได

20

ตอนท 11.3 หลกและวธปฏบตส าหรบฟารมเกษตรอนทรย แนวทางและหลกการท าฟารมเกษตรอนทรยทด

1. แนวทางเกษตรอนทรย มาจากแนวคดพนฐานของการท าการเกษตรแบบองครวม ซงแตกตางอยางมากจากระบบเกษตรแผนใหมทมงเนนการใชปจจยการผลตตางๆ เพอเพมผลผลตเฉพาะพชทปลก ซงเปนแนวคดแบบแยกสวน เพราะใหความสนใจเฉพาะแตผลผลตของพชหลกทปลก โดยไมไดค านงถงผลกระทบตอทรพยากรการเกษตรหรอนเวศการเกษตร ส าหรบเกษตรอนทรยซงเปนการเกษตรแบบองครวมจะใหความส าคญกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและระบบนเวศการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงการฟนฟความอดมสมบรณของดน การรกษาแหลงน าใหสะอาด และการฟนฟความหลากหลายทางชวภาพของฟารม ทงนเพราะแนวทางเกษตรอนทรยอาศยกลไกและกระบวนการของระบบนเวศในการท าการผลต

2. หลกการของเกษตรอนทรย เปนหลกการขนพนฐานทวไปทครอบคลมระบบการผลตเกษตรอนทรยทงการปลกพช เลยงสตว ไดแก การพฒนาระบบการผลตไปสแนวทางเกษตรผสมผสานทมความหลากหลายของพชและสตว การพฒนาระบบการผลตทพงพาตนเองในเรองของอนทรยวตถและธาตอาหารภายในฟารม การฟนฟและรกษาความอดมสมบรณของดนและคณภาพน าดวยอนทรยวตถ การรกษาความสมดลของระบบนเวศในฟารมและความยงยนของระบบนเวศโดยรวม การปองกนและหลกเลยงการปฏบตทท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม การยดหลกการปฏบตหลงการเกบเกยวและการแปรรปทเปนวธการธรรมชาต ประหยดพลงงาน และสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด การรกษาความหลากหลายทางชวภาพของระบบการเกษตรและระบบนเวศรอบขาง รวมทงการอนร กษแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตของพชและสตวปา การรกษาความเปนอนทรยตลอดหวงโซการผลต แปรรป เกบรกษา และจ าหนาย การหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะหตลอดกระบวนการผลต แปรรป และเกบรกษา ในดานของผลตผล ผลตภณฑ หรอสวนประกอบของผลตภณฑ ตองไมมาจากการดดแปรพนธกรรม และผลตภณฑหรอสวนประกอบของผลตภณฑ ตองไมผานการฉายรงส

2.1 การผลตปศสตวอนทรย ตองเปนไปตามหลกการในเรองตางๆ ไดแก พนททใชในการเลยงสตว การมสวนชวยปรบปรงและรกษาความอดมสมบรณของดน มระบบการจดการฟารมและมการจดการสวสดภาพสตวอยางเหมาะสม มความหนาแนนของการเลยงสตวทเหมาะสมตามชนด แหลงอาหารสตว สขภาพสตว ความสมดลของโภชนะสตว และผลกระทบตอสงแวดลอม มงเนนการขยายพนธโดยวธธรรมชาต ลดความเครยด ปองกนโรค หลกเลยงการใชยาและสารเคม

2.3 การเพาะเลยงสตวน าอนทรย ประกอบดวยขอก าหนดเกยวกบ สถานทเพาะเลยงสตวน าอนทรย การจดการทวไปภายในฟารม การคดเลอกพนธสตวน า การจดการดานอาหาร การจดการสขภาพสตวน าและการปองกนโรค การจดการของเสย การจบและการขนสง การแปรรปผลผลตสตวน าอนทรย การแสดงฉลาก ความรบผดชอบตอสงคม การรวมกลมและการฝกอบรม และระบบการเกบขอมล

วธปฏบตทางการผลตเกษตรอนทรย

มาตรฐานเกษตรอนทรยเปนเกณฑขอก าหนดขนต าทเกษตรกรผผลตจะตองปฏบตตาม และหนวยงานรบรองจะใชเปนเกณฑในการตรวจประเมนการผลต และตดสนใจในการรบรองฟารมทไดปฏบตตามเกณฑมาตรฐานเฉพาะส าหรบชนดสนคาเกษตรนนๆ เชน มาตรฐานขาวอนทรย มาตรฐานกงทะเลอนทรย เปนตน

1. ขอก าหนดวธการผลตพชอนทรย ประกอบดวย 1) ขอก าหนดระยะเวลาปรบเปลยน 2) การขอลดระยะเวลาการปรบเปลยน 3) การเพมระยะปรบเปลยน 4) การแยกแยะความแตกตางของผลตผล 5) ไมเปลยนพนทเกษตรอนทรยเปนเคม 6) มมาตรการปองกนการปนเปอน 7) รกษาความอดมสมบรณของดน 8) การควบคมหรอ

21

ปองกนก าจดศตรพช โรคพช และวชพช 9) ใชเมลดพนธหรอสวนทใชขยายพนธอนทรย 10) พชและสวนของพชทใชบรโภค

2. ขอก าหนดวธการผลตปศสตวอนทรย ประกอบดวย 1) การจดการพนทอาหารสตว 2) การเลอกสตวพนธ 3) ระยะการปรบเปลยน 4) อาหารสตว 5) การปองกนโรคสตว 6) การจดการฟารม 7) โรงเรอนและการเลยงปลอย 8) การจดการของเสย 9) การจดเกบบนทกขอมล

3. ขอก าหนดวธการผลตสตวน าอนทรย ประกอบดวย 1) ขอก าหนดวธการผลตสตวน าอนทรย 2) ระยะการปรบเปลยน 3) การเลอกพนททผลตสตวน าอนทรย 4) การเลอกพนธสตวน า 5) การวางแผนจดการและการปรบปรงฟารมสตวน าอนทรย 6) อาหารส าหรบสตวน าอนทรย 7) แผนการจดการดานสขภาพสตวน า และ 8) การจดการหลงการจบ

------------------------------------------------------------------------ กจกรรม 11.3.1 เกษตรอนทรยตามมาตรฐานของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต เปนการใหความส าคญในมตใดบาง

บนทกตอบกจกรรม 11.3.1

กจกรรม 11.3.2

ขอก าหนดวธการผลตพชอนทรยทตองน ามาปฏบตมอะไรบาง บนทกตอบกจกรรม 11.3.2

22

แนวตอบกจกรรมหนวยท 11 หลกการและวธปฏบตในการท าฟารมทด ตอนท 11.1 หลกทวไปในการปฏบตทางการเกษตรทด แนวตอบกจกรรม 11.1.1 องคประกอบหลกในการจดการการผลตพช ประกอบดวย 1) ปจจยทเกยวของกบการเจรญเตบโตของพช 2) การปลกและการบ ารงรกษา 3) การเกบเกยวและการปฏบตการหลงการเกบเกยว แนวตอบกจกรรม 11.1.2 หลกการผลตสตวทดทผเลยงตองค านงถง เพอใหการเลยงมประสทธภาพสงสด ประกอบดวย 1) การใชสตวพนธด 2) ใชอาหารทมคณภาพเหมาะสมกบสตวแตละชนด แตละชวงอาย 3) มการจดการเลยงดทท าใหสตวมสขภาพด แขงแรง และมความตานทานโรค แนวตอบกจกรรม 11.1.3 หลกการเพาะเลยงสตวน าโดยทวไป ม 2 ลกษณะ คอ 1) การเพาะเลยงสตวน าแบบผสมผสาน และ 2) การเพาะเลยงสตวน าเชงเดยว แนวตอบกจกรรม 11.1.4 กรมวชาการเกษตรเปนผตรวจสอบรบรอง ผลผลตและผลตภณฑจากพช ตอนท 11.2 วธปฏบตทางการเกษตรทด แนวตอบกจกรรม 11.2.1

ขอก าหนดในการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชโดยทวไป ประกอบดวย 1) แหลงน าและการใชน า 2) พนทเพาะปลก 3) การใชวตถอนตรายทางการเกษตร 4) การผลตใหปลอดศตรพช 5) กระบวนการผลตเพอใหไดผลตผลคณภาพ 6) การเกบรกษาและการขนยายผลตผลภายในแปลง 7) การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว และ 8) การบนทกขอมล

แนวตอบกจกรรม 11.2.2

หวขอขอก าหนดการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบปศสตว ประกอบดวย องคประกอบของฟารม การจดการฟารม การจดการดานสขภาพสตว การจดการดานสวสดภาพสตว การจดการระบบน า และการจดการดานสงแวดลอม แนวตอบกจกรรม 11.2.3

ขอก าหนดการปฏบตทางการประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน า ไดแก องคประกอบของฟารม การจดการฟารม การจดการดานสขภาพสตว การจดการดานสงแวดลอม

23

ตอนท 11.3 แนวทางและหลกการท าฟารมเกษตรอนทรย แนวตอบกจกรรม 11.3.1

เกษตรอนทรยตามมาตรฐานของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต เปนการใหความส าคญใน 4 มต ดงน 1. มตดานสขภาพ เกษตรอนทรยควรจะตองสงเสรมและสรางความยงยนใหกบสขภาพอยางเปนองครวมของดน พช สตว มนษย และโลก 2. มตดานนเวศวทยา เกษตรอนทรยควรจะตองตงอยบนรากฐานของระบบนเวศวทยาและวฏจกรแหงธรรมชาต การผลตดานการเกษตรจะตองสอดคลองกบวถแหงธรรมชาต และชวยท าใหระบบและวฏจกรชาตเพมพนและยงยนมากขน 3. มตดานความเปนธรรม เกษตรอนทรยควรจะตงอยบนความสมพนธทมความเปนธรรมระหวางสงแวดลอมโดยรวมและสงมชวต 4. มตดานการดแลเอาใจใส การบรหารจดการเกษตรอนทรยควรจะตองด าเนนการอยางระมดระวงและรบผดชอบ เพอปกปองสขภาพและความเปนอยของผคนทงในปจจบนและอนาคต รวมทงพทกษปกปองสภาพแวดลอมโดยรวมดวย แนวตอบกจกรรม 11.3.2

ขอก าหนดวธการผลตพชอนทรย ประกอบดวย 1) ขอก าหนดระยะเวลาปรบเปลยน 2) การขอลดระยะเวลาการปรบเปลยน 3) การเพมระยะปรบเปลยน 4) การแยกแยะความแตกตางของผลตผล 5) ไมเปลยนพนทเกษตรอนทรยเปนเคม 6) มมาตรการปองกนการปนเปอน 7) รกษาความอดมสมบรณของดน 8) การควบคมหรอปองกนก าจดศตรพช โรคพช และวชพช 9) ใชเมลดพนธหรอสวนทใชขยายพนธอนทรย 10) พชและสวนของพชทใชบรโภค

24

แบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 11

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “หลกการและวธปฏบตทางการเกษตรทด”

ค าแนะน า ขอใหนกศกษาอานค าถาม แลวเขยนวงกลมรอบขอค าตอบทถกตองทสด

1. สภาพภมอากาศทมผลตอลมฟาอากาศจดอยในองคประกอบหลกในการจดการการผลตพชขอใด ก. ปจจยทางสงแวดลอมภายในทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ข. ปจจยทางสงแวดลอมภายนอกทมผลตอการเจรญเตบโตของพช ค. การเกบเกยว ง. การปลกและการบ ารงรกษา จ. การปฏบตหลงการเกบเกยว

2. การน าร าละเอยดมาเปนวตถดบอาหารสตว ร าละเอยดจดเปนวตถดบอาหารในขอใด ก. วตถดบอาหารสตวทใหพลงงาน ข. วตถดบอาหารสตวทใหโปรตน ค. วตถดบอาหารสตวทใหวตามน ง. วตถดบอาหารสตวทใหแรธาต จ. ถกทกขอ

3. การน าสารเหนยวมาเปนวตถดบผสมในอาหารสตวน า สารเหนยวจดเปนวตถดบในขอใด ก. โปรตนและกรดอะมโน ข. พลงงาน ค. ไขมน ง. วตามน จ. วตถดบจ าพวกสารเสรมและรกษาคณภาพอาหาร

4. หนวยงานใดมหนาทตรวจสอบและใหการรบรองผลตผล/ผลตภณฑเกษตรอนทรยทเปนทยอมรบในระดบสากล ก. กรมวชาการเกษตร ข. กรมปศสตว ค. กรมสงเสรมการเกษตร ง. ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต จ. ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย

5. กจกรรมการเผาท าลายกงพชทเปนโรคนอกแปลงปลก จดอยในขอก าหนดในแนวทางการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพชในหวขอใด ก. การใชวสดอนตรายทางการเกษตร ข. การก าจดของเสยและวสดเหลอใช ค. การจดการปจจยการผลต ง. การจดการในขนตอนการผลต จ. การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว

25

6. การปฏบตดานการเลยง การสขาภบาล จดอยในเกณฑขอก าหนดในหวขอใด ก. องคประกอบของฟารม ข. การจดการฟารม ค. การจดการดานสขภาพสตว ง. การจดการดานสวสดภาพสตว จ. การจดการสงแวดลอม

7. การจดระบบน าทงทเหมาะสมจดอยในเกณฑขอก าหนดในหวขอใด ก. องคประกอบของฟารม ข. การจดการฟารม ค. การจดการดานสขภาพสตวน า ง. การจดการดานสวสดภาพสตวน า จ. การจดการสงแวดลอม

8. สหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต ใหความส าคญกบการผลตจะตองสอดคลองกบวถธรรมชาต ตรงกบมตของเกษตรอนทรยในดานใด ก. มตดานสขภาพ ข. มตดานนเวศวทยา ค. มตดานความเปนธรรม ง. มตดานการดแลเอาใจใส จ. ถกทกขอ

9. ในขณะจบสตวน าตองท าใหสตวน าเครยดนอยทสด ไมทรมานกอนตายและไมใหเกดผลทางลบตอสภาพแวดลอม จดอยในองคประกอบของหลกการเพาะเลยงสตวน าอนทรยในขอใด ก. การแปรรปผลผลตสตวน าอนทรย ข. การจบและการขนสง ค. การจดการสขภาพสตวน าและการปองกนโรค ง. การจดการของเสย ตะกอนจากการเพาะเลยง จ. ความรบผดชอบตอสงคม

10. การใชพนธสตวน าทตานทานโรค จดอยในขอก าหนดวธการผลตสตวน าอนทรยในหวขอใด ก. ระยะการปรบเปลยน ข. การเลอกพนธสตวน า ค. การวางแผนจดการและการปรบปรงฟารม ง. แผนการจดการดานสขภาพสตวน า จ. การเลอกพนททผลตสตวน าอนทรย

26

เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท 11

กอนเรยน หลงเรยน 1. จ 2. ง 3. ก 4. ง 5. ข 6. ก 7. ค 8. จ 9. ข 10. จ

1. ข 2. ก 3. จ 4. จ 5. ข 6. ข 7. จ 8. ข 9. ข

10. ค

บรรณานกรม กรมปศสตว การปฏบตทางการเกษตรทด เวบไซต http:// www.dld.go.th คนหาเมอ มถนายน 2553 กรมประมง มาตรฐานการปฏบตทางการประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน า เวบไซต http://

www.nicaonline.com/foodsafety6.html คนหาเมอ มถนายน 2553 ก ร ม ว ช า ก า ร เ ก ษ ต ร ก า ร จ ด ก า ร ค ณ ภ า พ ก า ร ป ฏ บ ต ท า ง ก า ร เ ก ษ ต ร ท ด ส า ห ร บ เ ว บ ไ ซ ต

http://gap.doae.go.th/toon/page3.html คนหาเมอ สงหาคม 2553 2545 เกษตรดทเหมาะสมส าหรบพชตางๆ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรงเทพฯ เกษตรดทเหมาะสม (GAP) ส าหรบกลวยไม เวบไซต http://as.doa.go.th/hort/database/orchid/gap-

m.html คนหาเมอ สงหาคม 2553 กรมสงเสรมการเกษตร การจดการคณภาพการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช เวบไซต http://

www.doae.go.th คนหาเมอ สงหาคม 2553 “ปฏบตอยางไรเพอใหได จ เอ พ ตองปฏบต 8 ขอตอไปน” เวบไซต http:// www.doae.go.th

คนหาเมอ สงหาคม 2553 ชยาพร วฒนศร “เกษตรทางเลอก” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการเกษตรทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม เลม 1 หนวยท 2 นนทบร สาขาวชานตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2538

นชนารถ กงพสดาร การจดการสวนยางพาราอยางยงยน: ดน น าและธาตอาหารพช เอกสา รวชาการ สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร 2552

ปราการ วรกล “มาตรฐานสนคาเกษตรเพอการสงออกและน าเขา” ใน เอกสารการสอนชดธรกจการเกษตรระหวางประเทศ เลม 1 หนวยท 6 นนทบร สาขาวชาส ง เสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2550

27

มณฑชา พทซาค า “กฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของกบการจดการทรพยากรเกษตรและสงแวดลอม” ในเอกสารการสอนชดวชาพนฐานการจดการทรพยากรเกษตรและสงแวดลอม เลม 2 หนวยท 12 ตอนท 12.2 นนทบร สาขาวชาสงเสรมการเกษตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2552

วชย กอประดษฐสกล และคณะ การผลตพชคณภาพตามระบบ GAP มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน นครปฐม 2547

วฑรย ปญญากล เกษตรอนทรยท าอยางไรจงไดรบการรบรอง กรงเทพมหานคร ส านกพมพมลนธสายใยแผนดน/สหกรณกรนเนท จ ากด ม.ป.ป.

ศรลกษณ วงสพเชษฐ “การจดการการผลตสตว” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการเกษตรทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม เล ม 1 หน วยท 4 นนทบ ร สาขาว ชานต ศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2538

ส ห ก ร ณ ก ร น เ น ท ม ล น ธ ส า ย ใ ย แ ผ น ด น แ น ว ท า ง เ ก ษ ต ร อ น ท ร ย เ ว บ ไ ซ ต http://www.greennet.or.th/producer/t4103.htm คนหาเมอ สงหาคม 2553

สกญญา แยมประชา “การจดการการผลตพช” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการเกษตรทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม เล ม 1 หน วยท 3 นนทบ ร สาขาว ชานต ศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2538

สทธชย ฤทธธรรม “การจดการการผลตสตวน า” ใน เอกสารการสอนชดวชาการจดการการเกษตรทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม เล ม 1 หน วยท 5 นนทบ ร สาขาว ชานต ศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2538

ส านกงานพฒนาระบบและรบรองมาตรฐานสนคาปศสตว “ระเบยบมาตรฐานฟารมไกไข” ใน คมอ ระเบยบการปฏบตงาน กรงเทพมหานคร 2545

“ระเบยบมาตรฐานฟารมสกร” ใน คมอ ระเบยบการปฏบตงาน กรงเทพมหานคร 2542 ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย มาตรฐานเกษตรอนทรย เวบไซต http://www.actorganic.org คนหาเมอ

สงหาคม 2553 ส านกงานมาตรฐานสนคา เกษตรและอาหารแห งชาต การปฏบตทางการเกษตรทด เวบไซต

http://www.acfs.go.th/standard/list_standard_system.php คนหาเมอ สงหาคม 2553 “เกษตรอนทรย” ในมาตรฐานสนคาเกษตร เลม 1: การผลต แปรรป แสดงฉลาก และจ าหนาย

ผลผลตและผลตภณฑเกษตรอนทรย กรงเทพมหานคร กระทรวงเกษตรและสหกรณ 2552 “เกษตรอนทรย” ใน มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เลม 2: ปศสตว อนทรย

กรงเทพมหานคร กระทรวงเกษตรและสหกรณ 2552 Good Agriculture Practices Website http://www.greennet.or.th/ คนหาเมอ สงหาคม 2553