1

รายงานผลการด าเนนโครงการบรการวชาการแกสงคม

เรอง การปลกผกพนบานเพอบรโภคของเมอง

หวหนาโครงการ อาจารยปรชาต ดษฐกจ

สาขาวชาเกษตรศาสตรและสหกรณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ผรวมโครงการ อาจารย ดร.จรรยา สงหค า อาจารยสธดา มณอเนกคณ อาจารยวรชย สงหฤกษ

นางสาวสกญญา สขวฒ

ไดรบจดสรรงบประมาณเงนอดหนน เงนแผนดน ในการด าเนนโครงการบรการวชาการแกสงคม

ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

แบบ ผด.บส.5

2

ค าน า โครงการการปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมองเปนโครงการทมวตถประสงคเพอให

ความรเกยวกบผกพนบาน การปลกผกพนบาน และการประกอบอาหารจากผกพนบานแกคนในชมชนเมอง เพมแนวทางใหคนในชมชนเมองสามารถใชพนทบรเวณทอยอาศยอยางเกดประโยชนและสามารถ พงพาตนเองทางดานอาหารได และเพอใหคนในชมชนเมองรจกและใชประโยชนจากผกพนบานเพอการดแลสขภาพได โดยมผเขารวมกจกรรมทงหมดจ านวน 60 คน

การอบรมปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง ส าเรจลลวงไปดวยด ดวยความรวมมออยางดยงจากวทยากร และผเขารบการอบรมทใหความสนใจและมความตงใจรบความรจากวทยากรแตละกจกรรมเปนอยางด

ผด าเนนโครงการหวงเปนอยางยงวาโครงการนจะเปนประโยชนแกผเขารบการอบรมทกทาน

ในการน าความรทไดรบไปใชประโยชนไดอยางแทจรงตอไป

อาจารยปรชาต ดษฐกจ หวหนาโครงการ มกราคม 2558

3

สารบญ หนา หลกการและเหตผล 1 วตถประสงค 1 กลมเปาหมาย 1 ก าหนดการด าเนนโครงการ 1 ผลการด าเนนโครงการฯ / ผลการด าเนนงานตามตวชวดโครงการ 2 สรปผลการด าเนนโครงการฯและขอเสนอแนะ 4 ปญหาและอปสรรค 6

ภาคผนวก ภาคผนวก ก : แบบสรปรายงานผลการด าเนนโครงการ ภาคผนวก ข : บนทกขอความและค าสงตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนงานโครงการฯ ภาคผนวก ค : เนอหาหรอเอกสารประกอบการบรรยาย ภาคผนวก ง : ภาพกจกรรมการด าเนนงานโครงการฯ ภาคผนวก จ : ตวอยางแบบประเมนโครงการฯ ภาคผนวก ฉ : รายชอ/ทอยทสามารถตดตอไดของผเขารบบรการวชาการโครงการ

4

รายละเอยดโครงการ

หลกการและเหตผล ผกพนบาน เปนพชทมนษยในถนตางๆ บรโภคในรปของผก โดยน ามาเปนสวนผสมหลกในต ารบอาหาร พชทจดอยในกลมผกพนบานพบไดทวไปตามหวไรปลายนา หรอตามปารอบหมบาน บางชนดชาวบานน ามาปลกในสวนหลงบานเพอสะดวกในการใชประโยชน หากมเหลอกอาจจ าหนายตามตลาดสดใกลบาน และ ณ ปจจบน ผกพนบานไดรบความนยมในการบรโภคจากผคนตามชมชนตางๆ มากขน โดยเฉพาะคนในชมชนเมองทตองการดแลรกษาสขภาพ เนองจากผกพนบานเปนอาหารทใหผลทางยาสามารถรกษาสขภาพได และจากรายงานผลการวจยทเกยวกบพชผกพนบานในประเทศไทย พบวา มจ านวนมากวา 300 ชนด แตการซอหาผกพนบานส าหรบคนในชมชนเมองคอนขางยาก มแหลงจ าหนายนอย และการน ามาประกอบอาหารยงมต ารบอาหารไมหลากหลาย ท าใหมการบรโภคซ าๆ เดมๆ จนอาจไดรบคณคาจากอาหารอยางไมเหมาะสม ดงนน เพอใหคนในชมชนเมองทมพนทอยอาศยอยางจ ากด ลกษณะของทอยอาศยเปนแบบทมพนทดน เชน ทาวเฮาส หองแถว และบานจดสรร เปนตน และแบบทไมมพนดน เชน หองเชา หอพก และคอนโดมเนยม เปนตน ไดรบการบรโภคผกพนบานทหลากหลายและมสขภาพทด และยงเปนการใชพนทมอยางจ ากดใหเกดประโยชนได โดยการปลกผกพนบานไวรบประทานในครวเรอน ซงผกพนบานสามารถปลกไดไมยาก ดแลรกษางาย เนองจากเปนผกประจ าถน มความแขงแรง และศตรพชนอย แตอยางไรกตามควรตองเรยนรเกยวกบผกแตละชนด วธการปลกอยางถกตอง และการน ามาประกอบอาหารอยางถกวธเพอคณคาทางอาหารทเหมาะสม

วตถประสงค

1. เพอใหความรเกยวกบผกพนบาน การปลกผกพนบาน และการประกอบอาหารจากผกพนบานแก คนในชมชนเมอง 2. เพอเพมแนวทางใหคนในชมชนเมองสามารถใชพนทบรเวณทอยอาศยอยางเกดประโยชนและสามารถ พงพาตนเองทางดานอาหารได 3. เพอใหคนในชมชนเมองรจกและใชประโยชนจากผกพนบานเพอการดแลสขภาพได

กลมเปาหมาย ประชาชนทวไป นกเรยน นกศกษา จ านวน 60 คน

ก าหนดการด าเนนโครงการ วนท 13 – 14 ธนวาคม 2557 ณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช และศนยเรยนรผกพนบานทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก

5

ผลการด าเนนโครงการฯ / ผลการด าเนนงานตามตวชวดโครงการ ผลการด าเนนโครงการ 1. จ านวนผเขารวมโครงการ 60 คน จ าแนกเปนเพศชาย 23 คน และเพศหญง 37 คน 2. ระดบการศกษาของผเขารวมโครงการ ผเขารวมโครงการ สวนใหญมระดบการศกษาในระดบ ปรญญาตร คดเปนรอยละ 74.60 รองลงมาคอระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย คดเปนรอยละ 15.30 3. ผเขารวมโครงการมอายเฉลย 43.24 ป อายนอยสด 18 ป และอายมากสด 63 ป 4. ระดบความร/ความเขาใจเกยวกบการปลกผกพนบาน

รายละเอยด ระดบความ/ ความเขาใจ

การแปลผล

1. ความรเกยวกบการปลกผกพนบาน กอน เขารวมโครงการ 2.58 นอย 2. ความรเกยวกบการปลกผกพนบาน หลง เขารวมโครงการ 4.27 มากทสด 1. ดานวทยากร - การถายทอดความรของวทยากร 4.41 มากทสด - ความชดเจนในการตอบค าถามของวทยากร 4.58 มากทสด - การใชสอประกอบการฝกอบรมของวทยากร 4.51 มากทสด 2. ดานการบรหารจดการ - ความเหมาะสมของระยะเวลาทจดอบรม 4.15 มาก - ความเหมาะสมของสถานทอบรม 4.39 มากทสด - การใหบรการและการอ านวยความสะดวกของคณะผจดอบรม 4.71 มากทสด

3. ดานเนอหากจกรรม

3.1 เรยนรเรองคณคาและประโยชนจากผกพนบาน เพอการบรโภค ของคนเมอง

- ความพงพอใจ 4.44 มากทสด

- การน าไปใชประโยชน 4.22 มากทสด

3.2 วธการประกอบอาหารจากผกพนบาน

- ความพงพอใจ 4.46 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.34 มากทสด 3.3 การเพาะถวงอกอยางงาย

- ความพงพอใจ 4.53 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.63 มากทสด

6

3.4 เรยนรเรองรปแบบและวธการปลกและ ขยายพนธผกพนบานเบองตน

- ความพงพอใจ 4.34 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.25 มากทสด 4. ฝกปฏบต 4.1 รปแบบและวธการปลกและขยายพนธผกพนบาน - ความพงพอใจ 4.37 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.41 มากทสด 4.2 การปลกผกพนบานในกระถางและ ภาชนะตางๆ

- ความพงพอใจ 4.56 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.41 มากทสด 5. การศกษาดงาน 5.1 ตลาดสดสมมเมอง - ความพงพอใจ 4.02 มาก - การน าไปใชประโยชน 3.92 มาก 5.2 ศนยเรยนรผกพนบานทงกระโปรง - ความพงพอใจ 4.41 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.47 มากทสด สรปในภาพรวมตอการจดฝกอบรม - ความพงพอใจ 4.71 มากทสด - การน าไปใชประโยชน 4.71 มากทสด 5. ความพงพอใจของผเขารวมโครงการและความคดเหนตอการจดกจกรรม - ในภาพรวม ผเขารวมโครงการมความพงพอใจตอการจดกจกรรมระดบมากถงมากทสด รอยละ 97.40 และผเขารวมโครงการมความคดเหนตอการน าความรทไดรบไปใชประโยชนตอไป ในระดบมากถงมากทสดรอยละ 97.40

7

ตอนท 4 ความคดเหนและขอเสนอแนะอน - ไดรบความรและเขาใจผกพนบานมากและสามารถน าไปใชประโยชนได - เปนการอบรมทน าไปใชประโยชนไดจรง - สามารถน าไปใชไดจรงไดรบประสบการณตรง สามารถปลกผกไดเอง - อยากใหแนะน าหนงสอทควรตดตามเนอหาใหเขาใจมากขน - ขอขยายเวลาออกไปอกนด - เปนโครงการทดมากๆ - อยากใหมการจดแบบนทกๆป - ควรจดรนตอๆ ไปเพราะมประโยชนสามารถน าไปปฏบตไดจรง

1. สรปคาใชจายในการด าเนนงานโครงการฯ (แยกตามหมวดคาใชจาย)

งบประมาณทไดรบการจดสรร 117,940 บาท 1.1 คาตอบแทน = 39,450 บาท 1.2 คาใชสอย = 41,000 บาท 1.3 คาวสด = 16,142 บาท รวมงบประมาณทใชจรง = 96,592 บาท

(ผลการด าเนนงานโครงการฯ ขอ 1-7 สามารถหาขอมลไดจากแบบประเมนโครงการฯหรอแบบสอบถาม)

สรปผลการด าเนนโครงการฯและขอเสนอแนะ โครงการอบรมเชงปฏบตการเรองการปลกผกพนบานเพอบรโภคของคนเมอง เปนโครงการทม

วตถประสงคเพอใหความรเกยวกบผกพนบาน การปลกผกพนบาน และการประกอบอาหารจากผกพนบานแกคนในชมชนเมอง เพมแนวทางใหคนในชมชนเมองสามารถใชพนทบรเวณทอยอาศยอยางเกดประโยชนและสามารถ พงพาตนเองทางดานอาหารได และเพอใหคนในชมชนเมองรจกและใชประโยชนจากผกพนบานเพอการดแลสขภาพได โดยมผเขารวมกจกรรมทงหมดจ านวน 60 คน โดยจดระหวางวนท 13 – 14 ธนวาคม 2557 การด าเนนโครงการ มดงน

1. วนท 13 ธนวาคม 2557 มหวขอดงน 1.1 เรยนรเรองคณคาและประโยชนจากผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง เปนการเลอก

บรโภคผกตามฤดกาล เลอกรบประทานต ารบอาหารทใชผกพนบานหลากหลายชนด และควรระมดระวงบรโภคผกใหถกวธ

1.2 การท าเมนอาหารจากผกพนบาน การท าน าดมจากผกพนบานคอ น าฟกขาว และอาหารน าพรกตะลงปลง ใสมะเขอพวง และมะอก ซงสามารถรบประทานกบผกพนบานไดทกชนด

1.3 การเพาะถวงอกในวสดเพาะแบบตางๆ เชน ขวดน าพลาสตก แกวกาแฟ กลองใสอาหาร ตะกรา ถงเพาะ โดยมขนตอนการเพาะดงน

8

1.3.1 เลอกเมลดถวเขยวทเสยออก เชน เมลดลบ แตก ฝอ 1.3.2 ลางน าใหสะอาด ถามเมลดลอยน าใหทง 1.3.3 ผสมน ารอน 1 สวน น าธรรมดา 3 สวน แลวน าถวลงแช ประมาณ 6 ชวโมง หรอ 1 คน 1.3.4 ลางเมลดถวทแชแลวในน าสะอาดอกครง 1.3.5 น าเมลดถวไปเกลยลงในภาชนะปลก ลดน าวนละ 5 ครง คอ เวลา 7.00 น.

10.00 น. 12.00 น. 14.00 น. 17.00 น. ภายใน 3 วนไดรบประทานถวงอกทขาว สวย และปลอดสารพษ ประโยชนตางๆจากถวงอก เชน ชวยบ ารงประสาทและสมอง และชวยในการท างานของสมอง (เลซทน lecithin) ชวยเพมระบบการไหลเวยนของเลอดในรางกาย ชวยในการดบรอนและปรบสมดลของรางกาย

1.4 เรยนรรปแบบและวธการปลกและขยายพนธผกพนบาน 1.5 การลงมอปฏบตการปลกผกพนบานในกระถางและภาชนะตางๆ ซงมขนตอนดงน

1.5.1 การเพาะเมลดพนธผก ในกระบะเพาะ ซงมสวนผสมดงน ดนรวนทรอนแลว 1 สวน ขยมะพราวละเอยด 1 สวน และแกลบด า 1 สวน ผสมคลกเคลาใหเขากนผสมน าใหเปยกพอประมาณ โดยสงเกตจากการใชมอก าวสดทผสมคลกเคลาแลวบบจะเปนกอนหลวมๆ และไมมน าไหล น าวสดเพาะทผสมใสในหลมวสดเพาะใหเตมแลวใชมอปาดใหเทากบขอบหลม น าไมเจาะลงในกลางหลม แลวน าเมลดหยอดลง 2-3 เมลดแลวกลบดนน าไปไวในทรม ลดน า เชาเยน

1.5.2 การปลกผกในกระถาง มสวนผสมดงน ดนรวนหรอดนผสมถง 1 สวน ขยมะพราวหรอมะพราวสบละเอยด 1 สวน แกลบด า 1 สวน และปยคอก 0.5 สวน ผสมคลกเคลาใหเขากนผสมน าใหเปยกพอประมาณโดยสงเกตจากการใชมอก าวสดทผสมคลกเคลาแลวบบจะเปนกอนหลวมๆ และไมมน าไหล ใสวสดปลกทผสมแลวในภาชนะปลก แลวท าหลมตรงกลางน าตนกลาทเพาะไดมความสงประมาณ 2-3 เซนตเมตร กลบดนใหแนนพอสมควร แลวรดน า น าไปวางในทรม จนตนกลาแขงแรงประมาณ 7 วน แลวยายไปวางในทมแสงแดง

2 วนท 14 ธนวาคม 2557 ไปทศนศกษาดงาน 2.1 ตลาดสมมเมอง เพอใหผเขารบการอบรมศกษาชนดและคณคาของผกพนบานหลากหลาย

ชนด และแหลงจ าหนวยผกพนบาน ราคาขายสงและปลก 2.2 ศนยเรยนรผกพนบานทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก ซงเปน

การศกษาดงานเกยวกบการปลกผกพนบานหลากหลายชนดของชาวบานทงกระโปรงทปลกผกพนบานเปนวถชวต เพอใชรบประทานในครวเรอนและสวนทเหลอกน าไปขาย และศกษาวธการปกช า การตอนกง และการทาบกง รวมถงเทคนคตางๆ ส าหรบการปลกผกพนบานผสมผสานกนหลายๆ ชนด

2.3 การบรรยาย สาธต และฝกปฏบตการขยายพนธผกพนบานดวยการปกช าและการตอนกง 2.3.1 การปกช ากง

1) กงทน ามาปกช าตองมความสมบรณ ไมแกหรอออนเกนไป 2) ปกช าในวสดปลกทเหมาะสม เชน แกลบเผา ขยมะพราว ทราย

9

3) ยายปลกเมอตนและรากแขงแรงสมบรณ 4) ผกพนบานทปกช ากง เชน ชะอม มะนาว สาระแหน ผกแพรว ผกเปด และ

ผกหวานบาน เปนตน 2.3.2 การตอนกงแบบอากาศ ลกษณะการตอนกงแบบน รากจะเกดบรเวณกงทเราควนหรอผาแฉลบ โดยใชวสดทชนพอกในบรเวณทควนหรอผา วธนจะไดผลถาความชนสง วสดหมรากจะใชมอส หรอกาบมะพราว หรอขยมะพราวหรอวสดเพาะกลา แลวใหน าบอย ๆ กได ปจจบนนยมใชถงพลาสตกใสขยมะพราวทแชน าจนอมตวหมรอยควนของกงตอนเพราะสะดวกตอการท างานมาก การตอนกงจะใชกบพชเมองรอนและกงเมองรอน ซงมหลกและวธการปฏบตดงตอไปน 1) เลอกกงทพอเหมาะ ไมแกหรอออนจนเกนไป ไมมโรคและแมลงเขาท าลาย

2) ควนกง 2 รอย ควนบนและลางหางพอควร (ประมาณ 1 เทา ของเสนรอบวงกงตอน) แลวกรดผาเปลอกไม แตพชบางชนดอาจควนทงไวประมาณ 1 – 2 สปดาห เชนพชมยาง

3) ลอกเปลอกไมออกใหหมด 4) ใชมดขดเยอเจรญจากบนลงลางใหหมด 5) ทาสารควบคมการเจรญเตบโตทชวยกระตนการเกดรากบรเวณรอยควน

ดานบน (อาจไมใชสารควบคมการเจรญเตบโตกได) 6) น าถงบรรจขยมะพราวผากลางถงมาหมรอยแผลทควนไวใหมดชดและมดดวย

เชอกใหแนนจนตมตอนไมเคลอน 7) รดน าตมตอนอยางสม าเสมอ เพอไมใหตมตอนแหงจนเกนไป 8) สงเกตรากในตมตอน ถารากเดนสมบรณแลว จงตดกงตอนไปปลกได

5.2 ขอเสนอแนะ 1. ควรมการจดอบรมลกษณะนอยางตอเนอง เพราะเปนโครงการทมประโยชน 2. มหาวทยาลยควรใหการสนบสนนงบประมาณอยางตอเนองเพราะเปนประโยชนตอสวนรวม และเปนการสอนใหประชาชนปลกผกไวรบประทานเอง ปญหาและอปสรรค ไมม

10

ภาคผนวก ก : แบบสรปรายงานผลการด าเนนโครงการ

11

(ภาคผนวก ก.) แบบฟอรมสรปการด าเนนโครงการบรการวชาการแกสงคม ของ มสธ.

โครงการอบรมเชงปฏบตการ เรอง “การปลกผกพนบานเพอการบรโภคส าหรบคนเมอง”

(แผนงานท 2) ผรบผดชอบโครงการ : อาจารยปรชาต ดษฐกจ

หลกการและเหตผล ผกพนบาน เปนพชทมนษยในถนตางๆ บรโภคในรปของผก โดยน ามาเปนสวนผสมหลกในต ารบอาหาร พชทจดอยในกลมผกพนบานพบไดทวไปตามหวไรปลายนา หรอตามปารอบหมบาน บางชนดชาวบานน ามาปลกในสวนหลงบานเพอสะดวกในการเกบใช หากมเหลอกอาจจ าหนายตามตลาดสดใกลบาน แต ณ ปจจบน ผกพนบานไดรบความนยมในการบรโภคจากผคนตามชมชนตางๆ มากขน โดยเฉพาะคนในชมชนเมองทตองการดแลรกษาสขภาพ เนองจากผกพนบานเปนอาหารทใหผลทางยาสามารถรกษาสขภาพได และจากรายงานผลการวจยทเกยวกบพชผกพนบานในประเทศไทย พบวา มจ านวนมากวา 300 ชนด แตการซอหาผกพนบานส าหรบคนในชมชนเมองคอนขางยาก มแหลงจ าหนายนอย และการน ามาประกอบอาหารยงมต ารบอาหารไมหลากหลาย ท าใหมการบรโภคซ าๆ เดมๆ จนอาจไดรบคณคาจากอาหารอยางไมเหมาะสม ดงนน เพอใหคนในชมชนเมองทมพนทอยอาศยอยางจ ากด ลกษณะของทอยอาศยเปนแบบทมพนทดน เชน ทาวเฮาส หองแถว และบานจดสรร เปนตน และแบบทไมมพนดน เชน หองเชา หอพก และคอนโดมเนยม เปนตน ไดรบการบรโภคผกพนบานทหลากหลายและมสขภาพทด และยงเปนการใชพนทมอยางจ ากดใหเกดประโยชนได โดยการปลกผกพนบานไวรบประทานในครวเรอน ซงผกพนบานสามารถปลกไดไมยาก ดแลรกษางาย เนองจากเปนผกประจ าถน มความแขงแรง และศตรพชนอย แตอยางไรกตามควรตองเรยนรเกยวกบผกแตละชนด วธการปลกอยางถกตอง และการน ามาประกอบอาหารอยางถกวธเพอคณคาทางอาหารทเหมาะสม

วตถประสงค

1. เพอใหความรเกยวกบผกพนบาน การปลกผกพนบาน และการประกอบอาหารจากผกพนบานแก คนในชมชนเมอง 2. เพอเพมแนวทางใหคนในชมชนเมองสามารถใชพนทบรเวณทอยอาศยอยางเกดประโยชนและสามารถ พงพาตนเองทางดานอาหารได 3. เพอใหคนในชมชนเมองรจกและใชประโยชนจากผกพนบานเพอการดแลสขภาพได

กลมเปาหมาย ประชาชนทวไป นกเรยน นกศกษา จ านวน 60 คน

12

ก าหนดการด าเนนโครงการ วนท 13 – 14 ธนวาคม 2557 ณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช และศนยเรยนรผกพนบาน ทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก

4. ขนตอนและวธการด าเนนงาน 4.1 ประชาสมพนธโครงการผานสอตางๆ เชน แผนพบ โปสเตอร และเวบไซดตางๆ 4.2 เรยนเชญวทยากร และตดตอแหลงศกษาดงาน 4.3 จดเตรยมอปกรณและสถานทในการอบรม 4.4 ด าเนนการอบรม 4.5 ทศนศกษาดงาน ตลาดสมมเมอง และ ศนยเรยนรผกพนบานทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก

5. ผลการด าเนนงาน 5.1 สาระเนอหาวชาการ/ความร

2. วนท 13 ธนวาคม 2557 มหวขอดงน 1.1 เรยนรเรองผกพนบาน คณคาทางอาหารและคณคาทางยาของจากผกพนบาน ดงน

1.1.1 คณคาทางอาหารของผกพนบาน ไดแก 1) โปรตน แนะน าใหบรโภคตอวน ชาย 700 ไมโครกรมตอวน หญง 600

ไมโครกรมตอวน 2) คารโบไฮเดรต ท าหนาทชวยสรางไกลโคเจนเพอเปนแหลงพลงงาน

ส ารองของตบและกลามเนอ 3) แรธาต เปนสวนประกอบส าคญในอวยวะและกลามเนอ เชนกระดก และ

ฟน (แคลเซยม) เลอด (เหลก) สวนของสารประกอบอนทรย ไดแก ฮอรโมน เฮโมโกลบน (เหลก) เอนไซม

4) วตามน เปนสารประกอบอนทรย ชวยปฏรยาเคมตางๆ ทเกดขนภายใน รางกาย ท าหนาทเปนโคเอมไซม เปนสงทรางกายตองการนอยแตขาดไมได

5) เสนใยอาหาร ชวยลดการดดซบไขมนท าใหไขมนไมถกดดซมเขาสรางกาย ลดระดบไขมนในเลอดได ชวยในการขบถาย ไมใหทองผก ชวยการเคลอนไหวของล าไส ปองกนโรครดสดวงทวาร และมะเรงล าไสใหญได

1.1.2 คณคาทางยาของผกพนบาน 1) แกโรคพนฐานทวไป เชน ทองอด ทองเฟอ แกไข และแกหวด เปนตน 2) ชวยลดความเสยงในการเกดโรค โดยในผกพนบานจะมสารตางๆ ดงน

Antioxidant, Vitamin A, Beta-carotene, Vitamin C, Phytonutrient (สารทไมไดเขาไปท าหนาทแบบอาหาร 5หม สารตานอนมลอสระ สารกระตนภมตานทาน สารปองกนไมใหเซลลกลายพนธเปนมะเรง

13

สารทเขาไปสอความหมายกบเซลลรางกายใหท าหนาทตาง ๆ เชน ฮอรโมน หรอเอนไซม เปนตน สารตาง ๆ เหลานมหลายชนด เชน คาโรทนอยด ฟลาโวนอยด โปรแอนโทรไซยานดน คาเตซน เทอรปน ฯลฯ 3) ผกพนบานตานมะเรง ผกพนบานทมคณสมบตออกฤทธตานสารอนมลอสระ และออกฤทธตานการกอกลายพนธ เชน มนป ยอดมะมวงหมพานต ยอดมะกอก พรกไทยออน ผกกระเฉดตน สะระแหน ใบกะเพรา ขเหลก กระโดนบก ท ามง ผกไผ สะเดา ฝกกระถน ใบยานาง ตว ใบมะตม หมย กระโดนน า ต าหยาน ใบมนเทศ ลกฉง เหงอกปลาหมอ ผกแปม มะปราง ดอกขา ใบแมงลก ผกเฮอด ใบมะมวงแกว พงพวยน า ผกแขยง ยอดหวาย ผกเมก และมะสง

1.2 แนวทางการบรโภคผกพนบานใหไดประโยชนสงสดมขอแนะน า 3 ประการดงน 1.2.1 การเลอกบรโภคผกตามฤดกาล เนองจากผกทออกตามฤดกาล มกมศตรธรรมชาต

นอยและมธาตอาหารทเปนประโยชนสมบรณกวาผกนอกฤดกาล ผบรโภคจงไมตองเสยงตอการบรโภคผกทมสารปองกนก าจดศตรพชตกคาง แนวทางการบรโภคผกพนบานตามฤดกาล ดงน

1) ฤดรอน เชน มะระขนก ฮวนหม ผกเฮอด สมปอย ผกกด ผกปลง ตาลง ชะอม มะขาม ผกหวานไมควรรบประทานอาหารรสรอน เชน ล าไย ขนน ทเรยน

2) ฤดฝน เชน ยอดพรก โหระพา ยหรา แมงลก กระเพรา หเสอ พลคาว ขง ขา ผกคราด กระทอ กระเจยว ผกแพว เอองหมายนา

3) ฤดหนาว เชน ผกทคลายกบฤดฝน ขาออน กระชาย พรกไทย ยอดพรก ขมน ผกแพว

1.2.2 การรบประทานต ารบอาหารทใชผกพนบานหลากหลายชนด เชน น าพรกผกจมตางๆ แกงเลยง แกงแค ย าผกรวม แกงออม และขาวย า เปนตน อาหารทตองรบประทานรวมกบผกหลากชนดทใชเปนเครองเคยง ซงเปนอาหารรสจดตางๆ เชน ลาบ น าตก แกงไตปลา และขนมจนน ายา เปนตน การเลอกรบประทานอาหารในลกษณะดงกลาว นอกจากจะมประโยชนในเรองชวยการขบถายแลว ยงไดในเรองความสมดลของธาตอาหารและคณคาทางยาของผกพนบานบางชนด เพราะการเลอกประกอบดวยผกชนดเดยวในปรมาณมากและบอยครงอาจกอใหเกดการสะสมของสารบางชนดทมากเกนไป ท าใหขาดสมดลของธาตอาหารในรางกาย เชน รบประทานกะหล าปลสดเปนประจ าอาจท าใหเกดโรคคอพอกในเดกได เนองจากมสารทไปยบยงการดดซมธาตไอโอดน

1.1.3 การศกษาการน าผกพนบานมาบรโภคทถกวธ เนองจากผกพนบานบางชนดมการสรางสารพษในตนพช ซงผบรโภคตองทราบถงสารพษทมในผกพนบานบางชนดทอาจเปนอนตรายตอผบรโภคและควรศกษวธการน ามาบรโภคทถกวธเพอปองกนอตรายทอาจเกดขน เชน ผกหนามมสารทสรางขนในตนพช เมอถกยอยสลายดวยเอมไซมในกระเพาะของคนแลวไดไซยาไนดซงเปนพษ หรอผกพวกบก บอน มผลกของแคลเซยมออกซาเลตมากและระคายเคองได ดงนนการน ามารบประทานผกหนาม บก หรอ บอน ควรมการท าใหสก เพอสลายสารทเปนพษกอนน ามาบรโภค

1.3 การประกอบอาหารจากผกพนบาน เปนน าพรกตะลงปลง ใสมะเขอพวง และมะอก ซงสามารถรบประทานกบผกพนบานไดทกชนด

14

1.4 การท าน าดมจากผกพนบานคอ น าฟกขาว 1.5 การเพาะถวงอกในวสดเพาะแบบตางๆ เชน ขวดน าพลาสตก แกวกาแฟ กลองใสอาหาร

ตะกรา ถงเพาะ โดยมขนตอนการเพาะดงน 1.5.1 เลอกเมลดถวเขยวทเสยออก เชน เมลดลบ แตก ฝอ 1.5.2 ลางน าใหสะอาด ถามเมลดลอยน าใหทง 1.5.3 ผสมน ารอน 1 สวน น าธรรมดา 3 สวน แลวน าถวลงแช ประมาณ 6 ชวโมง หรอ 1

คน 1.5.4 ลางเมลดถวทแชแลวในน าสะอาดอกครง 1.5.5 น าเมลดถวไปเกลยลงในภาชนะปลก ลดน าวนละ 5 ครง คอ เวลา 7.00 น 10.00

น. 12.00 น. 14.00 น. 17.00 น. ภายใน 3 วนไดรบประทานถวงอกทขาว สวย และปลอดสารพษ ประโยชนตางๆจากถวงอก เชน ชวยบ ารงประสาทและสมอง และชวยในการท างานของสมอง (เลซทน lecithin) ชวยเพมระบบการไหลเวยนของเลอดในรางกาย ชวยในการดบรอนและปรบสมดลของรางกาย

1.6 เรยนรรปแบบและวธการปลกและขยายพนธผกพนบาน 1.7 การลงมอปฏบตการปลกผกพนบานในกระถางและภาชนะตางๆ ซงมขนตอนดงน

1.7.1 การเพาะเมลดพนธผก ในกระบะเพาะ ซงมสวนผสมดงน ดนรวนทรอนแลว 1 สวน ขยมะพราวละเอยด 1 สวน และแกลบด า 1 สวน ผสมคลกเคลาใหเขากนผสมน าใหเปยกพอประมาณ โดยสงเกตจากการใชมอก าวสดทผสมคลกเคลาแลวบบจะเปนกอนหลวมๆ และไมมน าไหลมาจากวสดเพาะ จากนนน าวสดเพาะทผสมแลวใสในถาดหลมเพาะกลาใหเตมแลวใชมอปาดใหเทากบขอบหลม น าไมเจาะลงในกลางหลม แลวน าเมลดหยอดลง 2 – 3 เมลด แลวกลบดน จากนนรดน าใหชม น าไปวางไวในทรมร าไร หลงจากนนดแลรกษาโดยการรดน าทกเชา – เยน จนตนกลาเรมงอก ประมาณ 7 – 14 วน เรมใหไดรบแสงแดดเตมวนกอนการยายปลกในภาชนะตอไป

1.7.2 การปลกผกในกระถาง มสวนผสมดงน ดนรวนหรอดนผสมถง 1 สวน ขยมะพราวหรอมะพราวสบละเอยด 1 สวน แกลบด า 1 สวน และปยคอก 0.5 สวน ผสมคลกเคลาใหเขากนผสมน าใหเปยกพอประมาณ โดยสงเกตจากการใชมอก าวสดทผสมคลกเคลาแลวบบจะเปนกอนหลวมๆ และไมมน าไหลมาจากวสดปลก น าวสดปลกทผสมแลวใสในภาชนะปลก เชน กระถาง ตะกรา และถงปลก เปนตน โดยใสใหระดบวสดปลกต ากวาปากภาชนะประมาณ 1 นว แลวท าการขดหลมตรงกลาง เพอน าตนกลาทเตรยมไวมความสงประมาณ 2 – 3 เซนตเมตร ปลกลงในภาชนะปลก กลบดนใตโคนตนใหแนนพอสมควร แลวรดน า จากนนน าไปวางในทรมร าไร จนตนกลามความแขงแรงประมาณ 7 วน แลวยายไปวางในทมแสงแดด สวนการใหน าควรใหทก เชา – เยน

2. วนท 14 ธนวาคม 2557 ทศนศกษาดงาน 2.1 ตลาดสมมเมอง เพอใหผเขารบการอบรมศกษาชนดและคณคาของผกพนบานหลากหลาย

ชนด และแหลงจ าหนวยผกพนบาน ราคาขายสงและปลก

15

2.2 ศนยเรยนรผกพนบานทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก ซงเปนการศกษาดงานเกยวกบการปลกผกพนบานหลากหลายชนดของชาวบานทงกระโปรงทปลกผกพนบานเปนวถชวต เพอใชรบประทานในครวเรอนและสวนทเหลอกน าไปขาย และศกษาวธการปกช า การตอนกง และการทาบกง รวมถงเทคนคตางๆ ส าหรบการปลกผกพนบานผสมผสานกนหลายๆ ชนด

2.3 การบรรยาย สาธต และฝกปฏบตการขยายพนธผกพนบานดวยการปกช าและการตอนกง 2.3.1 การปกช ากง

1) กงทน ามาปกช าตองมความสมบรณ ไมแกหรอออนเกนไป 2) ปกช าในวสดปลกทเหมาะสม เชน แกลบเผา ขยมะพราว ทราย 3) ยายปลกเมอตนและรากแขงแรงสมบรณ 4) ผกพนบานทปกช ากง เชน ชะอม มะนาว สาระแหน ผกแพรว ผกเปด และ

ผกหวานบาน เปนตน 2.3.2 การตอนกงแบบอากาศ ลกษณะการตอนกงแบบน รากจะเกดบรเวณกงทเราควนหรอผาแฉลบ โดยใชวสดทชนพอกในบรเวณทควนหรอผา วธนจะไดผลถาความชนสง วสดหมรากจะใชมอส หรอกาบมะพราว หรอขยมะพราวหรอวสดเพาะกลา แลวใหน าบอย ๆ กได ปจจบนนยมใชถงพลาสตกใสขยมะพราวทแชน าจนอมตวหมรอยควนของกงตอนเพราะสะดวกตอการท างานมาก การตอนกงจะใชกบพชเมองรอนและกงเมองรอน ซงมหลกและวธการปฏบตดงตอไปน 1) เลอกกงทพอเหมาะ ไมแกหรอออนจนเกนไป ไมมโรคและแมลงเขาท าลาย

2) ควนกง 2 รอย ควนบนและลางหางพอควร (ประมาณ 1 เทา ของเสนรอบวงกงตอน) แลวกรดผาเปลอกไม แตพชบางชนดอาจควนทงไวประมาณ 1 – 2 สปดาห เชนพชมยาง

3) ลอกเปลอกไมออกใหหมด 4) ใชมดขดเยอเจรญจากบนลงลางใหหมด 5) ทาสารควบคมการเจรญเตบโตทชวยกระตนการเกดรากบรเวณรอยควน

ดานบน (อาจไมใชสารควบคมการเจรญเตบโตกได) 6) น าถงบรรจขยมะพราวผากลางถงมาหมรอยแผลทควนไวใหมดชดและมดดวย

เชอกใหแนนจนตมตอนไมเคลอน 7) รดน าตมตอนอยางสม าเสมอ เพอไมใหตมตอนแหงจนเกนไป 8) สงเกตรากในตมตอน ถารากเดนสมบรณแลว จงตดกงตอนไปปลกได

16

5.2 ผลการด าเนนงานตามตวชวด

5.2.1 ผเขารวมโครงการ 1) จ านวนผเขารวมโครงการ 60 คน จ าแนกเปนเพศชาย 23 คน และเพศหญง 37 คน 2)ระดบการศกษาของผเขารวมโครงการ ผเขารวมโครงการ สวนใหญมระดบการศกษาในระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 74.60 รองลงมาคอระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย คดเปนรอยละ 15.30 3) ผเขารวมโครงการมอายเฉลย 43.24 ป อายนอยสด 18 ป และอายมากสด 63 ป 4) กอนเขารวมโครงการ ผเขารบการอบรมมความรเกยวกบผกพนบานในระดบนอย เมอเขารวมโครงการผเขารบการอบรมแลว มความรเกยวกบผกพนบานระดบมากทสด

5.2.2 ความพงพอใจของผเขารวมโครงการ 1) ผเขารบการอบรมมความพงพอใจในดานการถายทอดความร ความชดเจนในการตอบ

ค าถาม และการใชสอประกอบการอบรมของวทยากรในระดบมากทสด รอยละ 94.8 มความพงพอใจในดานความเหมาะสมของระยะเวลาทจด ความเหมาะสมของสถานท และการใหบรการและการอ านวยความสะดวกของคณะผจดกจกรรมในระดบมากทสด รอยละ 94.4 ส าหรบดานเนอหาในการอบรมกจกรรม ผเขารบการอบรมมความพงพอใจในการเขารวมกจกรรมแตละกจกรรมในระดบมากทสด รอยละ 93 การฝกปฏบต ผเขารบการอบรมมความพงพอใจในการเขารวมกจกรรมแตละกจกรรมในระดบมากทสด รอยละ 93.4 และการศกษาดงาน ในภาพรวมผเขารบการอบรมมความพงพอใจในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 99.4 ในดานการน าความรไปใชประโยชน เนอหาในการอบรมแตละกจกรรม ผเขารบการอบรมน าไปใชประโยชนในระดบมากทสด รอยละ 94 การฝกปฏบต เขารบการอบรมน าไปใชประโยชนในระดบมากทสด รอยละ 94.8 และการศกษาดงาน ในภาพรวมผเขารบการอบรมน าไปใชประโยชน ในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 98 และภาพรวมตอการอบรม ผเขารบการอบรมมความพงพอใจในระดบมากทสดรอยละ 97.4 และในภาพรวมตอการน าไปใชประโยชนในระดบมากทสดรอยละ 97.4

5.2.3 ระยะเวลาด าเนนโครงการ วนท 13 – 14 ธนวาคม 2557 ณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช และศนยเรยนรผกพนบาน

ทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก

5.2.4 คาใชจายในการจดอบรม

โครงการบรการทางวชาการแกสงคมเรองการปลกผกในเมอง ไดรบงบประมาณในการจดอบรมใหกบผสนใจทวไปทงหมด 117,940 บาท และไดมการใชงบประมาณจรงเทากบ 96,592 บาท

17

6. ผรบบรการ/หนวยงาน ไดรบความร/ประโยชน ดงน 6.1 ผเขารบการอบรมมความรและความเขาใจเกยวกบผกพนบาน คณคา ประโยชนเพมขน 6.2 ผเขารบการอบรมสามารถน ารเกยวกบผกพนบานไปใชประโยชนในชวตประจ าวน ในเรอง

ของการใชประโยชนเพอดแลดานสขภาพ และปองกนโรค การไดผกทปลอดภยไวรบประทาน การเลอกรบประทานผกพนบานใหถกตองตามฤดกาล

7. สรปโดยภาพรวม และความคดเหนของผรบบรการ ผเขารบการอบรมมความคดเหนและขอเสนอแนะในการจดอบรม ดงน

7.1 ดานการจดกจกรรม ผเขารบการอบรมมความคดเหนวา เปนกจกรรมทมประโยชน เปนกจกรรมทสงเสรม

ความรเกยวกบผกพนบานใหแกประชาชนเพอน าไปใชในชวตประจ าวน และสามารถน าความรทไดรบจากการอบรมและการศกษาดงานไปใชประโยชนและน าไปเผยแพรตอไป ขอใหมการจดแบบนทกๆปเพราะมประโยชนสามารถน าไปปฏบตไดจรง

7.2 ดานระยะเวลา ผเขารวมโครงการมความคดเหนวา ควรเพมระยะเวลาในการอบรมใหมากขน

8. เชอมโยงกบชดวชา / ผลงานวจย 1. น าความรจากการอบรมเชงปฏบตการน มาใชประกอบการเรยนการสอนในระหวางการฝกปฏบตชดวชาการจดการการผลตพช ตงแตภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2557 2. การเสนอโครงการวจย เพอขอรบทนอดหนนวจยงบประมาณ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 ตามมตคณะรฐมนตร ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต เรอง “การพฒนาการจดการการผลตผกพนบานเชงเศรษฐกจของเกษตรกร ในเขต อ.ไทรนอย จ.นนทบร”

ตวชวด หนวยนบ รวมทงสน

เปาหมาย ผลการด าเนนการ ผลผลต (Output) 1. เชงปรมาณ : จ านวนผเขารบบรการ คน 60 60 2. เชงคณภาพ : รอยละความพงพอใจของผเขารบบรการในกระบวนการใหบรการ รอยละ 80 88.4 3. เชงเวลา : รอยละของโครงการ/กจกรรมทแลวเสรจตามระยะเวลาทก าหนด รอยละ 100 100 4. เชงตนทน : ตนทน/คาใชจายของการใหบรการวชาการแกสงคมตามงบประมาณ บาท 117,940 96,592 ผลลพธ (Outcome) 1. เชงปรมาณ : รอยละของผเขารบบรการน าความรไปใชประโยชน

รอยละ

84.00 94.2

2. เชงคณภาพ : รอยละความพงพอใจของผเขารบบรการโครงการวชาการแกสงคม รอยละ 86.00 94.2

18

9. การจดท าโครงการ การปลกผกพนบานเพอการบรโภคส าหรบคนเมองเปนการน าความรและประสบการณจากการใหบรการวชาการมาใชในการพฒนา/ปรบปรง/บรณาการพฒนาการเรยนการสอนในชดวชา/หลกสตรและ/หรอการวจย ดงน

ชอเรอง การใหบรการวชาการแกสงคม

ผลงานทน าไปพฒนา/ปรบปรง/บรณาการการเรยนการสอน/การวจย

หลกฐาน

1. การปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง

1.1 ชดวชา 93455 การฝกปฏบตการจดการการผลตพช

เอกสารแนบ 1

2.1 ชดวชา 93459 การจดการการผลตไมผลและผกเชงธรกจ

เอกสารแนบ 2

หมายเหต แบบฟอรมสรปฯ ขอ 1-9 จดท าประมาณ 3-5 หนา (พรอมไฟลแนบ) เพอน าขนเวบไซดตอไป

19

ตารางการฝกอบรมเชงปฏบตการ เรอง “การปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง” วนท 13 – 14 ธนวาคม 2557 ณ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช และ

ศนยเรยนรผกพนบานผกพนบานทงกระโปรง ต าบลปาขะ อ าเภอบานนา จงหวดนครนายก เวลา

วน/เดอน/ป

08.30 – 09.00 09.00 – 10.30 10.30 – 12.00 13.00 – 16.00

วนเสารท 13 ธ.ค. 2557

ลงทะเบยน และพธเปด

เรยนรเรองคณคาและประโยชนจากผกพนบานเพอการบรโภคของคน

เมองพรอมกจกรรมกลม โดย อ.ดร.เบญญา

มะโนชยและ อ. ปรชาต ดษฐกจ

อ.สธดา มณเอนกคณ อ.ดร.จรรยา สงหค า อ.วรชย สงหฤกษ

น.ส.สกญญา สขวฒ

การประกอบอาหารจากผกพนบาน และ การเพาะถวงอกอยางงาย พรอมกจกรรมกลม

โดย อ.สกญญา สขวฒ

และ อ. ปรชาต ดษฐกจ

อ.สธดา มณเอนกคณ อ.ดร.จรรยา สงหค า อ.วรชย สงหฤกษ

เรยนรเรองรปแบบและวธการปลกและขยายพนธผกพนบานเบองตน พรอมกจกรรมกลม

โดย อ.ปรชาต ดษฐกจ และ

อ.สธดา มณเอนกคณ อ.ดร.จรรยา สงหค า อ.วรชย สงหฤกษ

น.ส.สกญญา สขวฒ

20

วนอาทตยท 14 ธ.ค. 2557

7.30 – 9.00 เดนทางจาก

มสธ. เมอง ไปตลาดสมมเมอง

9.00 – 10.00 ศกษาดงานตลาดสมม

เมอง หลงจากนนเดนทางไป

จงหวดนครนายก

10.30-12.00 น. บรรยายและน าชมพรอมใหความรการปลกผกพนบานของ ศนยเรยนรผกพนบานผก

พนบานทงกระโปรง โดยนายสมหมาย เกตแกว

13.00 – 15.30 เรยนรเรองการปกช า

และการตอนกงผกพนบาน โดยนายสมหมาย เกตแกว

เดนทางกลบ มสธ.

รบประทานอาหารวาง เวลา 10.15 น. และ 14.00 น. อาหารกลางวน เวลา 12.00 น.

วทยกรกลมศกษาดงาน คอ อ. ปรชาต ดษฐกจ อ.สธดา มณอเนกคณ อ.วรชย สงหฤกษ และ นางสาวสกญญา สขวฒ

21

ภาคผนวก ค:

เนอหา หรอเอกสารประกอบการบรรยาย

22

ประโยชนของถวงอก

1. ถวงอกเปนผกทมสารตอตานอนมลอสระสง ซงถอวามประโยชนอยางมากส าหรบรางกาย 2. มสวนชวยท าใหผวชมชน ผวนม เปลงปลงดมน ามนวล (วตามนอ) 3. การรบประทานถวงอกเปนประจ าจะชวยท าใหรางกายแขงแรง 4. วตามนซจากถวงอกชวยเสรมสรางภมคมกนโรคใหกบรางกาย และยงชวยปองกนหวดไดอกดวย 5. ชวยบ ารงประสาทและสมอง และชวยในการท างานของสมอง (เลซทน Lecithin) 6. ชวยบ ารงกระดกและฟน เนองจากถวงอกเปนทผกทมแคลเซยมสง 7. มสวนชวยเพมความหนาแนะของมวลกระดก ชวยปองกนการเกดโรคกระดกพรนได 8. การรบประทานถวงอกเปนประจ าจะชวยในการชะลอวย ตานความแก คงความออนเยาว เนองจากมสารออ

ซนอน (Auxinon) ทมคณสมบตชวยท าใหรางกายคงความเปนหนมเปนสาวไดนานยงขน 9. ชวยเพมการไหลเวยนของเลอกในรางกาย 10. มสวนชวยปองกนและลดความเสยงของการเกดโรคมะเรงได (ตองเปนถวงอกปลอดสารนะ) 11. การรบประทานถวงอกเปนประจ า จะชวยปองกนการเกดโรคมะเรงล าไสได 12. ชวยลดความเสยงของโรคหลอดเลอดสมองและการเกดอาการหวใจวายเฉยบพลนได เพราะไปชวยล ระดบ

ไขมนเลว (LDL) 13. การรบประทานถวงอกจะชวยเพมความสดชนใหกบรางกาย 14. วตามนซจากถวงอกเปนสวนประกอบส าคญอยางมากในการสรางฮอรโมนระงบความเครยดตางๆ จงเหมาะ

อยางยงส าหรบคนวยท างาน 15. ถวงอก ประโยชนชวยดบรอนและปรบสมดลของรางกายไดเปนอยางด 16. ชวยลดระดบเอาโตรเจนในรางกาย เพราะฮอรโมนของผหญงมบทบาทส าคญตอการสรางเซลลไลท ชวยเกบ

น าและชวยเรงการผลตไขมน ดวยเหตนรางกายจงไมควรจะมระดบฮอรโมนเอสโตรเจนสงเกนไป 17. มสวนชวยในการเจรญเตบโตและซอมเซลลตางๆในรางกาย (วตามนบ12) 18. ถวงอก สรรพคณทางยาชวยปองกนและรกษาโรคเลอดออกตามไรฟน หรอโรคลกปดลกเปด 19. สรรพคณของถวงอกชวยในการขบเสมหะ ท าใหปอดโลง 20. ถวงอกเปนผกทยอยงายมากๆ การรบประทานถวงอกจะชวยประหยดเวลาการท างานของระบบการยอย

อาหารได และท าใหขบถายไดสะดวก 21. ถวงอก สรรพคณชวยในการขบปสสาวะ 22. การรบประทานถวงอกกอนมประจ าเดอนจะชวยปองกนไมใหเกดความผดปกตของประจ าเดอนได 23. สรรพคณถวงอกชวยลดและก าจดของเสยหรอสงตกคางในรางกายได (Toxin)

23

24. ถวงอกเปนผกทเหมาะอยางมากส าหรบผทเปนโรคเบาหวาน หรอผทตองการลดน าหนกหรอควบคมน าหนกเปนพเศษ เนองจากถวงอกมน าตาลทนอยมากๆ

25. ธาตซลกาในถวงอกมสวนชวยปองกนการหลดลวงของเสนผมไดเปนอยางด เพราะชวยในการดดซบวตามนและแรธาตตางๆทเรารบประทานเขาไป ถาหากไมมซลกาการรบประทานวตามนและแรธาตอนๆกจะไมมประโยชนเลย

26. นอกจากนยงมการน ามาใชในการรกษาสวและจดดางด าอกดวย 27. ประโยชนถวงอกกบการน ามาใชประกอบอาหาร เมนถวงอก หรออาหารทประกอบไปดวยถวงอกเชน ย า

ถวงอกกงสด ผดถวงอก ผดผกตางๆ แกงจดถวงอกหมสบ แกงสม กวยเตยวตางๆ เกาเหลาทกชนด ผดหมซว หมกะท ปอเปยะ ขนมหวผกกาด เกยวกง ตมย าถวงอกใสหมสบ ขนมจน ผดไทย ถวงอกดอกกนกบน าพรก เปนตน

แหลงอางอง : ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

24

ภาคผนวก ง ภาพกจกรรมการด าเนนงานโครงการ

25

ภาพกจกรรม การอบรมเชงปฎบตการ การปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง

รนท 1 ระหวางวนท 18-19 มกราคม 2557

26

ภาพท 1 อาจารยปารชาต ดษฐกจ ผอ านวยการโครงการกลาวเปดการอบรม

ภาพท 2 รศ.ดร.ยงยง ไพสขศาลตวฒนา วยาการบรรยายหวขอ คณคาและประโยชนจากผกพนบานเพอ การบรโภคของคนเมอง

27

ภาพท 3 วทยากรแนะน าผกพนบานตางๆ

ภาพท 4 ผกพนบานในแตละชนด คอ ดอกอญชน ถวมะแฮะ ดอกแค ใบแมงลก ผกหวาน

28

ภาพท 5 ผเขารบการอบรมชมเมน ย าผกพนบาน

ภาพท 6 ผเขารบการอบรมชมเมน แกงผกพนบานภาคเหนอ

29

ภาพท 7 ถวงอกทเพาะไดจากแกวกาแฟ

ภาพท 8 ผเขารบการอบรมเลาประสบการณการเพาะตนออนทานตะวน

30

ภาพท 10 ผเขารบการอบรมนงประจ ากลมเพอเตรยมฝกปฏบต

ภาพท 11 วทยากรก าลงสาธตการคลกเคลาสวนผสมดน

31

ภาพท 12 ผเขารบการอบรมน าสวนผสมดนลงในกระบะเพาะ

ภาพท 13 อาจารยปรชาต ดษฐกจ มอบวฒบตรใหผเขารบการอบรม

32

ภาพท 14 ผเขารบการอบรมถายรปรวมกน

33

ภาคผนวก จ : แบบสอบถาม

34

แบบประเมนผล

โครงการบรการสงคมเรอง การปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง วนท 13 - 14 ธนวาคม 2557

*****************************************************

ค าชแจง กรณาเตมขอความลงในชองวาง หรอ ใสเครองหมาย ลงใน หนาขอความทตรงกบความเปนจรง (ตอนท 1-3)

ตอนท 1 ขอมลผตอบแบบสอบถาม 1. เพศ ชาย หญง 2. วฒการศกษาขนสงสด ต ากวามธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร 3. อาย.........................ป

ตอนท 2 ความรเกยวกบการปลกผกพนบาน ค าชแจง กรณาใสเครองหมาย หนาขอทตรงกบความคดเหนของทาน ระดบความคดเหนแบงออกเปน 5 ระดบ ไดแก

มความร/ความเขาใจในระดบมากทสด มคะแนนเทากบ 5 มความร/ความเขาใจในระดบมาก มคะแนนเทากบ 4 มความร/ความเขาใจในระดบปานกลาง มคะแนนเทากบ 3 มความร/ความเขาใจในระดบนอย มคะแนนเทากบ 2 มความร/ความเขาใจในระดบนอยทสด มคะแนนเทากบ 1

35

โปรดพลก

รายละเอยด ระดบความร/ความเขาใจ

5 4 3 2 1

1. ความรเกยวกบการปลกผกพนบาน กอน เขารวมโครงการ

2. ความรเกยวกบการปลกผกพนบาน หลง เขารวมโครงการ

1. ดานวทยากร

- การถายทอดความรของวทยากร

- ความชดเจนในการตอบค าถามของวทยากร

- การใชสอประกอบการฝกอบรมของวทยากร 2. ดานการบรหารจดการ

- ความเหมาะสมของระยะเวลาทจดอบรม

- ความเหมาะสมของสถานทอบรม

- การใหบรการและการอ านวยความสะดวกของคณะผจดอบรม

ตอนท 3 ความคดเหนตอโครงการบรการสงคมเรอง การปลกผกพนบานเพอการบรโภคของคนเมอง ค าชแจง กรณาใสเครองหมาย หนาขอทตรงกบความคดเหนของทาน ระดบความคดเหนแบงออกเปน 5 ระดบ ไดแก

ความพงพอใจ/ประโยชนการจดกจกรรมในระดบมากทสด มคะแนนเทากบ 5 ความพงพอใจ/ประโยชนการจดกจกรรมในระดบมาก มคะแนนเทากบ 4 ความพงพอใจ/ประโยชนการจดกจกรรมในระดบปานกลาง มคะแนนเทากบ 3 ความพงพอใจ/ประโยชนการจดกจกรรมในระดบนอย มคะแนนเทากบ 2 ความพงพอใจ/ประโยชนการจดกจกรรมในระดบนอยทสด มคะแนนเทากบ 1

ชอกจกรรม ระดบความพงพอใจ ระดบการน าไปใชประโยชน

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 3. ดานเนอหากจกรรม 3.1 เรยนรเรองคณคาและประโยชนจากผก

พนบาน เพอการบรโภคของคนเมองและ

3.2 วธการประกอบอาหารและเครองดมจากผกพนบาน

3.3 การเพาะถวงอกอยางงาย 3.4 เรยนรเรองรปแบบและวธการปลกและ

36

ตอนท 4 ความคดเหนและขอเสนอแนะอนๆ ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................

ขยายพนธผกพนบานเบองตน 4 ฝกปฏบต 4.1 รปแบบและวธการปลกและขยายพนธผกพนบาน

4.2 การปลกผกพนบานในกระถางและ

ภาชนะตางๆ

5.การศกษาดงาน 5.1 ตลาดสดสมมเมอง 5.2 ศนยเรยนรผกพนบานทงกระโปรง ต.ปาขะ

อ.บานนา จ.นครนายก

สรปในภาพรวมตอการจดฝกอบรม