H R E T

indekiler

hiret; Anlam ve Mhiyeti ......................................................... 2

Kuran- Kerimde hiret .......................................................... 2

Yakn Bilgi, Kesin nan............................................................ 3

hirete mann nsan Hayatndaki Yeri ................................... 5

hiret uuru ................................................................................ 6

Yaratla nanan, Yeniden Yaratlmaya da man Eder ........ 7

hiret Anlay Bizi Dirilie Ulatrr/Ulatrmaldr .............. 8

Gndz Yayor, Gece lyor, Sabah Diriliyoruz ................ 10

Her K Bir lm, Her Bahar Bir Dirilitir ........................... 10

Doum da bir dirilitir. ............................................................. 11

lm; Gurbetten Vuslata Hicret ............................................. 13

"Onlar (o takv sahipleri), sana indirilenlere (Kur'an'a) ve senden nce indirilen kitap ve peygamberlere iman ederler ve hiret gnne yaknen inanrlar." (2/Bakara, 4)

hiret; Anlam ve Mhiyeti

hiret, kelime olarak Arapada son, dier, sonra gelen demektir. hiret, dnya hayatn takip eden, ona benzeyen ynler olduu kadar, benzemeyen ynlerin de olduu daha deiik ve lmsz bir hayattan, ebediyet lemine ait eitli merhaleler ve hallerden ibarettir. "Yakn" ise, geree uygun ve herhangi bir phe ile ortadan kalkmayacak ekilde ek ve pheden uzak olan sabit ve kesin bir inan, phe karmayan kesin bilgi demektir.

hiret inanc, Allahn varln kabul eden hemen hemen btn din ve dnce

sistemlerinde (tabii bu arada hristiyanlk ve yahudilikte de) mevcuttur. Kuranda Hz. Nuh, brahim, Yusuf, Musa, sa ve dier peygamberlerin kendi mmetlerine hiret akidesini telkin ettikleri ifade edilir (bkz. 12/Ysuf, 101; 19/Meryem, 33; 20/Th, 55; 26/uar, 81-102; 71/Nuh, 17-18).

Kuran- Kerimde hiret hiret, Kuran- Kerimde 110 yerde geer. Kuranda son gn anlamnda

yevml-hir eklinde, dnya ile karlatrmal olarak veya yaln halde geer. Yaln halde el-hire eklinde kullanld yerlerde ed-drul-hire tamlamas, yani hiret yurdu, dier lke anlamnda olduu veya hiret hayat demek olduu kabul edilir. Bu kullanl ekillerinden de anlalaca gibi hiret kavram ile dnya kavram arasnda sk bir mnasebet vardr.

Kuran- Kerimde yzden fazla terim ve deyim kullanlarak hiret akidesi

ilenir. hiretle ilgili yetler hem Mekk, hem de Meden surelerde sk sk tekrarlanmaktadr. Bu tekrarn, konunun nemini vurgulamak, sorumluluk duygusunu pekitirmek, dnya ile hiret arasndaki psikolojik mesafeyi ksaltarak mminin ruhunu yceltmek ve hayatn ebedletirmek gibi hedeflere ynelik olduunu sylemek mmkndr.

Bir ok surede kinatn, zellikle insann yaratlndan ve hayatn akndan

bahseden yetlerle hiret hayatn tasvir eden yetler yan yana yer almtr. Kurann

tasvirine gre dnya hayat bir oyun ve elence bir ss ve ntr; mal, evlat ve nfuz yardr. Netice itibariyle o geici bir faydalan ve aldan vesilesidir. Asl hayat, hiret hayatdr. Gerek anlamda huzur ve skn sadece lmsz lemdedir (bkz. 29/Ankebut, 64 ; 40/Mmin, 39; 57/Hadd, 20). Her ne kadar lm, geride kalanlar iin ac ve hasret dolu bir olay ise de, imanl gnller iin fnlikten ebedlie geii salayan bir vastadr. O yzden birok yette lm ve hiret hayat bulumak, sevdiine kavumak anlamndaki lika (likaullah, likaul-hire) kelimesiyle ifade edilmitir.

Asl hayatn ikinci lemde balayacana iman edenler, lmn ebed yokluk olmadn kabul ederler. Henz hayattayken, bu gerek vatann, baba yurdunun, sonsuz mutluluk hayatnn zlemini duyar ve ona gre yaarlar.

Kuran- Kerimin hireti ispat metodu, nereden geldim, nereye gidiyorum?

sorusuna tatminkr bir cevap bulmaya dayanr. Dnen her insann sormaya mecbur olduu bu sorunun birinci ksmnda, kendisine ve iinde yaad tabiata hkim, mutlak kudrete sahip bir yaratcnn varlna inanan kimse, szkonusu sorunun ikinci ksmnda da ayn dnce tarzn devam ettirerek br lemin lmszln kolaylkla benimser. Bundan dolay Allah'a imanla hiret gnne iman Kuranda sk sk ve birlikte zikredilmek suretiyle bunun ne kadar nemli bir ilke olduuna dikkat ekilmitir.

Dnyaya ilk geliinde pek ciz bir canl olan insan, hayatnn daha sonraki

devrelerinde fizyolojik ve psikolojik ynden geliip tabiat iindeki en mkemmel yaratk haline gelir. Ondaki ruh ve fikr gelime devam ederek, ftratndaki zellik ortaya karak kendisinde ebediyet duygusu meydana getirir. nsann, iyi dnmeden, ilk bakta yok olu (fen) gibi telakki ettii lmden korkmas veya br leme inanmayanlarla ona hazrlkl olmayanlarn lmden rkmesi de bu ebediyet duygusuna balanabilir. O halde daha mkemmel ve lmsz bir lem olan hiretin varln benimsemek insann tabii yaratlnda, ftratnda bulunan bir zelliktir. Ancak, dnya hayatnn czibesi, kiinin ftratndaki lmszlk duygusunu unutturup tabiatndaki seyri durdurabilir.

Yakn Bilgi, Kesin nan

Yakn bilgi, kendisinde phe olmayan bilgidir. Mttakiler, hireti gzleriyle grmemi-lerdir ama gzlerini yaratan Allah, hiretin varln haber verdii iin phesiz iman ederler. Gzn grmesinde yanlma ve yanllk olabilir, fakat Allah'n verdii haberde yanllk olmaz. lde su grp de ona doru koan insan, ou zaman su yerine serapla karlaabiliyor. Bu sebeple biz Allah'n haberine gzlerimizle

grdmzden daha fazla inanrz. "Bu dnya hayatndan baka hayat yoktur. lrz ve yaarz. Biz, diriltilecek deiliz." (6/En'm, 29; 23/M'minn, 39; 45/Csiye 24) diyen insanlar, mevsimlik bcekler gibi hi grmedikleri bahar inkr etmekteler. Ama, bu kn bir bahar, bu dnyann da bir hireti var.

Ana rahmindeki bebee "buradan daha geni bir dnya var" deseniz, glp geebilir. Bu dnya da, hiretin ana rahmidir. Bu toprak ana zerinde yaar, byr ve lerek hirette doarz. Baharda doan, yazn genliini yaayan, gz mevsiminde len, kardan kefenlerle topraa gmlen ekirdeklerin baharda srafil'in surunu andran lk rzgrlarla iee dnmeleri, hiretin varln bize hatrlatan yetlerdir. (1)

hiret konusu, slm'n olmazsa olmaz ilkelerinden biridir ve sanldndan ok daha fazla pratik deerlere sahiptir. Mslmann arz zerinde kk ve byk gnahlardan kanabilmesi, dnyay gznde kltp, ehid cesaretini elde edebilmesi, dnya mstekbirleri-ne meydan okuyabilmesi ancak bu inancn salaml lsnde mmkndr. hiret inanc, kesin bir kanaat, bir bilin, bir uurdur. Yani, insan hayatna yn veren yerleik bir idrak etmedir. Bu yzden yette "yknn (yaknen iman)" istenmitir.

Bir bilginin, ya da fikrin insanda, yaknen iman olmas, uur/bilin haline

gelmesi, o dncenin kii gzyle gryor, ahid oluyor gibi konuyla kendi arasnda yaknlk kurmasyla, o dncenin kiiye mal olmasyla mmkndr. Bir konu hakknda yakne, uura sahip olan kii, o konu hakknda fikr retkenlie ulaabilir, bunu rahatlkla bakalarna aktarabilir. Bundan da nemlisi, bundan elde ettii bak as ve ynelii kendini ilgilendiren dier alanlara da tayabilir. yleyse, ou insan tarafndan ilme'l- yakn olarak bilinen hiret konusunun ayne'l- yakn seviyesine tanmas gerekir.

Ayne'l-yaknde kii, ahid olduu eyi gerekmi gibi grr. Ama btnyle

duyumsayamaz. nk bu seviye, hakka'l-yaknin alanna girer. yleyse ayne'l-yaknin glendirilmesi iin sembollere, tebihlere ihtiya vardr. Bu tebih ve semboller yoluyla hiret tasvir edilir. Kalp gz ak olanlar, bu tasvirin en u noktasna, yani snrna varabilirler. Bizzat mahede ise phesiz ldkten sonra olacaktr. te mslmanlarn hirete imanlar bu minval zere olursa, hiret konusu bir uur haline dnecek ve pratik hayata aksedecektir.

Hayata birka damla su ile balayp lmden sonra sonsuzlua uzanan biz

insanlarn lm sonras hakknda ciddi endielerimiz yoksa; bu, hem dnyev hayatmz, hem de uhrev hayatmz iin byk bir tehlikedir. Bugn insanlarn kafalarnda tadklar endielerine bakn; tamamnn veya tamamna yaknnn dnyev endieler olduunu greceksiniz. Kalabalk bir ehrin en youn noktasnda durun ve

oradan geen binlerce insandan her birine u soruyu yneltin: "u anda neyi dnyordunuz?" Hibir insann, "u anda, bir gn leceimi ve yaadm hayatn hesabn vereceimi dnyordum" dediini kolay kolay duyamayacaksnz. nsan, bana yzde yz gelecek lm olayn ve hesaba ekilmeyi dnmeden nasl yaar? Fakat, maalesef yayorlar; buna yaamak denirse.

Mslman, hayata tevhid penceresinden bakmak zorundadr. Tevhid, birlemek

demek olduuna gre, laik bir anlayla dnya ile hiret arasn ayrmak bu inanca zt olacaktr. hiretten ayrdmz dnyay, tekrar hiretle birletirmek zorundayz. Sadece lme kadar olan sre olarak algladmz istikbal (gelecek) kavramn, lmden sonrasn da iine alacak ekilde anlamaya ve bu anlay gndelik yaaya geirmek, kulluk grevimizdir.

Bir ayamz hirette; bir ayamz dnyada, bir gzmz hirette; bir gzmz

dnyada ve bir kulamz srafil'in surunda; bir kulamz dnyada olarak yaarsak dnya-hiret dengesini kurmu oluruz. Yoksa hem kendimiz, hem de bizden etkilenen her ey fesada urayacaktr. "yle binalar ediniyorsunuz ki, sanki iinde ebed kalacaksnz!" (26/uar, 129)

hirete mann nsan Hayatndaki Yeri nsanlara bakyorsunuz, sulu ve yeillik bir yer grnce, hemen hafta sonu orada

birka saat zevkli anlar geirmek iin piknik programlar yapyorlar. Ama ayn insanlar, Allah'n, altndan rmaklar akan yeillik meknnda (cennette) ebed piknik yapmann programn yapmyorlar. Veya yazn scak gnlerinde 40-50 derecelik scaa dayanamayp kaan insanlar, o dehetli gnn ve yerin (cehennemin) bilmem ka bin derecelik scandan korunmuyorlar. u hayatta apartmanlar ve villalar yaptrmaya kalkan insanlar, br tarafta bir gecekondu olsun yapmaya kolay kolay kalkmyorlar. Sanki bir gn oraya gitmeyeceklermi gibi.

Yine bu insanlar, u hayatta, boazlarndan ksarak kooperatiflere yazlyorlar.

Yazldklar daireyi elde edip iinde rahat bir ekilde oturmak iin canlar karcasna yllarca taksit dyorlar. yi, olsun, ev dnyada bir ihtiyatr ama, ayn kiiler cennet kooperatifinden bir kke talip olup da "taksit-lerini dzenli bir ekilde deyeyim; gn gelince bana anahtar teslim edilsin" diye dnmyor-lar. Yine bu insanlar, mahkemeye dtklerinde beraat etmek iin ellerinden geleni yapyorlar. En iyi avukat tutuyorlar, hakimi grmek gerekiyorsa gryorlar... Ama ayn insanlar, birgn kurulacak olan ilah mahkemede berat etmek iin pek de fazla bir aba harcamyorlar.

Biz birine iyilik yapsak, adam karlnda teekkr etmeden ekip gitse "ne karaktersiz bir adam; o kadar iyilik yaptm, bir teekkr bile etmedi. Nankr, sen bundan sonra grrsn!" deriz. Ama biz ayn eyi Allah'a kar yapmyor muyuz? Evet, btn meseleler gelip hirete ve dirilie ciddi manada iman (yakn bir bilgi ve kesin bir inan) noktasnda dmleniyor. "O (Allah), hanginizin daha gzel amel ileyeceini denemek iin lm ve hayat yaratt." (67/Mlk, 2)

Bu yetin ifadesiyle hayata baktmzda sanki bir terslik varm gibi grebiliriz.

nk biz insanlar, nce yaar sonra lrz; ama yette nce lm, sonra hayat denilmi. Burada Allah bize unu ima ediyor: "Hayat anlamak ve doru yaamak istiyorsanz, nce lm anlamalsnz." nsann hayat nasl anlad, her eyden nce lm nasl anladna baldr. Eer siz lm bir biti ve yok olma eklinde anlasanz, hayat da "nasl olsa lm var; o halde lmeden nce ne yaparsam krdr" eklinde anlar ve yle yaarsnz.

Ama lm bir biti deil de, aksine bir dirili ve gerek hayat olarak anlarsanz,

o zaman hayat; "en ince teferruatna kadar hesabnn verilecei bir olay" olarak anlar ve o ekilde yaarsnz. Herhangi bir ey yapmadan nce, onun hesabn yapar, hesaba ekileceiniz bilinciyle hesapl ve ll davranrsnz.

hiret uuru Kur'an'n, zerinde en fazla durduu konularn banda hirete iman gelir.

nsanlarn slm'a girmeleri, Allah'n dinine teslim olmalar ancak bu iman ile mmkndr. Bunun iin hiret konusunun en fazla ilendii sureler Mekk surelerdir. Bunun byle olmas kanlmazd. nk mrik, kfir, ya da putu her ne olursa olsun, insanlarn her tr irk, kfr ve cahiliyye dncesinden temizlenmeleri ve hayatlarnn btnnde slm' kendilerine bir yaam biimi edinmeleri, bu iman ile mmkndr.

Hereyden nce Allah'a ve bu dnyadan sonra gelecek ebed hiret hayatna

inanmayan bir insann, yeryznde eytann oyunlarna kar sebat etmesi, can ve mal pahasna mustaz'aflarn haklarn savunup zalimlere kar durmas beklenemez. Bu insanlar, yaadklar hayat gerei, tccarca bir felsefeyi kendilerine rehber edinmilerdir. Yaptklar her tr iyilik ya da yardmn karln bu dnyada ve dnyann geer akesiyle almak isterler. Oysa slm, mslmanlara byle bir ey va'detmez. Aksine insan, akidesi iin sadece maln ve dnyev zevklerini deil, cann bile feda etse, bunun karln yalnzca lemlerin rabb olan Allah'tan beklemek zorundadr. Allah'a teslimiyet, dnyev zevk, rahat ve menfaatlerden fergat

anlamna geldiine gre salam bir hiret inanc, m'minde olmazsa olmaz bir zellik demektir.

Salam bir hiret inancna sahip olmayan bir insann, cahil dnce ve

yaaylardan uzak durmas, imkn haricindedir. Bu yzden Kur'an, her konuda olduu gibi, bu konuda da en doru yolu takip etmi ve yeryznde Allah'n hilafetini yklenecek ve ilah adaletini arz zerinde tesis edecek insanlar somut haram ve helallerden uzaklatrmadan nce, yakn bir hiret (ceza-mkfat) inancna davet etmitir. Nitekim Mekke'de de byle olmu ve namaz, oru, hac, iki, zina gibi konularla ilgili hkmler gelmeden nce bu inancn salamlatrlmasna uralmtr.

nsann ftratndan uzaklap, gittike artan bir hzla nefsini, dnyev ve hayvan

zevkini ne kartan bir anlayla gc yettii her eye hkmetme istemesi her yerde fesad artrmtr. Bunun sonucu olarak, slm'dan uzak anlay ve yaay; insandan tabiata, felsefeden bilime, dinden siyasete hemen hemen her eyin dengesini altst etmitir. in garibi, modern insan, bu altst olmu dengenin hl en iyi olduunu ve ilerleme felsefesi gerei daha da iyi olacan sylyor. Bu dengenin bozulmas sonucu adaletin arz zerindeki tesisi de ortadan kalkmtr.

Ve artk yeryznde su ileyen, zulmeden, milyonlarca mustaz'af insan

smren mstekbirler, emperyalistler, ada firavunlar cezalandrlmadan bu dnyadan ayrlyorlar. te bunlarn niha cezasn Allah, hirete saklamtr. Adalet konusu, sadece kfir ve mcrimlerin sularyla deil, ayn zamanda mslmanlarn ecirleriyle de ilgilidir. "G, yeri ve ikisi arasndakileri bo yere yaratmadk; bu, inkr edenlerin bir zanndr. Bu yzden o inkr edenlere ateten helak vardr. Yoksa biz, iman edip iyi iler yapanlar yeryznde bozgunculuk yapanlar gibi mi tutacaz? Yoksa muttakleri, yoldan karanlar gibi tutacaz?" (38/Sd, 27-28)

Bu dnyada srf Rabbinin rzasn gzeterek her tr meakkate katlanan, Allah'n

davas iin ikence, hapis, knanma, iinden edilme gibi her tr zorlua gs geren insanlarn, Allah'n bir ltfu olarak hirette bir karlnn bulunmas gerekir. Geri bir mslman, dnyada srf Rabbine olan ballndan dolay grd eza ve cefalarla hibir zaman alalmaz; aksine O'nun katnda daha fazla ykselir.

Yaratla nanan, Yeniden Yaratlmaya da man Eder Yaratl olarak da hiretin varlnda phe edilemez. Mriklerin kesin

inkrlarna getirdikleri en byk delil; yok olan, topraa karan insan bir daha nasl

diriltilebilir? Oysa lemlerin rabbi olan Allah'n buna gc elbette yeter. "Elbette gkleri ve yeri yaratmak, insanlar yaratmaktan daha byk (bir ey)dir. Fakat insanlarn ou bilmezler. Kr ile gren bir olmaz. nanp salih ameller yapanlarla ktlk yapan bir olmaz. Ne kadar az dnyorsunuz! (Kyamet) saat(i) mutlaka gelecektir. Bunda asla phe yoktur. Fakat insanlarn ou inanmaz-lar." (40/M'min, 57-59) "Yaratla siz mi daha etinsiniz, yoksa gk m? (Allah) onu yapt. Kalnln (tavann) ykseltti, onu dzenledi." (79/Nzit, 27-28) "De ki: 'Allah sizi yaatyor, sonra sizi ldryor, sonra sizi kendisinde phe olmayan gnde toplayacaktr. Fakat insanlarn ou bilmezler." (45/Csiye, 26)

ldkten sonra dirilme; bir de insann yaratl felsefesi ile ilgilidir. Peygamberimiz: "insann dnyada bir yolcu, dnyann da aa altnda bir solukluk dinlenme yeri" olduunu sylemitir. Yani ba O'ndan gelen ve sonu yine O'na ulaacak olan bir yolculuk. (nn lillhi ve inn ileyhi rcin.). Bu yolculukta insan babo braklmamtr. "nsan, babo braklacan m sanr?" (75/Kyme(t), 36). "Bizim sizi bo yere, bir oyun ve elence olarak yarattmz ve sizin bize dndrlp getirilmeyeceinizi mi sandnz?" (23/M'minn, 115).

Allah, insan bo yere yaratmadna gre, helakn da bo yere yapmayacaktr.

Bu dnyada kendisine bu kadar nimet ve hasletler verilen, mahlukatn en ereflisi klnan ve tm bunlarn karlnda sadece Allah'a kulluk etmesi istenen insann, tm bu imkn ve ltuflar bo yere harcamas, ya da srat- mstakim dorultusunda kullanmas karlksz kalmayacaktr.

"...(O mttakiler) hirete yakn olarak iman ederler. te onlar, Rablerinden bir

hidyet zeredirler ve kurtulua erenler de onlardr." (2/Bakara, 1-5). yette geen yaknen iman nemlidir. slm'n temel zelliklerinden birisi, insanlar, gaybe imana davet etmesidir. Bu gaybn varl, bizim duyularmzla mahede edilmez; akl karsamalar ya da mantksal nermelerle de bilinmez. Aksine gaybe imann en salam teminat, sadk habere duyulan gvendir. Kur'an gibi sadk bir haberde herhangi bir yanllk ya da tezatlk olmayacana gre, gaybin varl da kesindir. hiret gayb olduuna gre, ona yakn iman da ancak Allah'a olan imanla mmkndr. nk gerek yakn, bizatihi mahede iledir. Oysa hiret konusunda byle bir imkn yoktur. Dolaysyla konu, Allah'n szne iman ile alakaldr.

hiret Anlay Bizi Dirilie Ulatrr/Ulatrmaldr Bugn yaadmz toplumda hiret inanc, bir mit ve hurfeler yn olarak

yaamaktadr. nsanlar bu inancn getirdii her tr dinamizm, cokunluk ve aktan fersah fersah uzaktadrlar. Bu avam anlay, tevhid bilincine sahip mcadeleci

mslmanlar iin geerli deildir. Avamdan, ya da ehl-i dnyadan birisi yaad hayat ve sahip olduu hayat felsefesince hirete inanmaktadr ve byk bir ihtimalle de kendini cennette grmektedir.

Gerek mslmanlar iin durum ok farkldr. nk mslmanlar

'dnyadadrlar' ama, 'dnyadan ve dnyev' deildirler. Dnyada, btn mrleri boyunca bir yolcu ya da garip gibidirler. Yani onlar, niin yaratldklarn, nasl yaayacaklarn ve buna bal olarak sonlarnn nereye ulaacan bilen insanlardr. nsan, u anda yaadna gre, ncelikle bilmesi gereken; nasl yaayaca ve sonunun ne olacadr. Aslnda son dediimiz eye, fazla uzak gzyle bakl-mamaldr. nk "Dnya" kelimesi, den'dan gelir ve 'yaknlatrlm ey' demektir.

Demek ki dnya, insann akl ve idrak tecrbesine ve bilincine yaknlatrlm

bir eydir. Yakna getirilen eyin (dnyann) tabir caizse bizi kuatmas ve etkilemesi gerei, bilincimizi, son var yerimizden (hiretten) baka yne evirir. Bu son gidilecek yer, 'daha sonra' geldiinden; bize 'uzak' gibi gelir. Halbuki bu, 'yakn' olan (dnya)nn sebep olduu yanlsama ve artmacadan dolay byledir. Yani, son, hiret bize o kadar uzak deildir. Uzak sanmamz, duyularmzn bizi yanltmas nedeniyledir. yleyse yaadmz ile ulaacamz sonu dnmek ve her anmza bir muhsebe yapmak durumundayz.

Mslman birey, kendi bilin ve diman devaml diri tutmak zorundadr. Bir

taraftan cahil yaamn, dier taraftan nefsin/eytann ne srd zaaf ve oyalanmalar arasnda kalan birey, cihadn hereyden nce bunlara kar verilmesi gereken bir mcadele olduunu bilmelidir. Bunun salanabilmesi ise ancak yaanlan dnyadan ve hayattan daha yksek, yce ilkelere, hedeflere balanmakla mmkndr. Bu ilke ya da hedef, gnlk yaamadan ve denlikten uzak ve yce olduu lde bu hayat anlaml klabilecektir. Hangi dzeyde olursa olsun, mslman birey iin mcadele zorunlu olduundan, mcadeleye liyakat iin fertlerin dimalarn her zaman diri tutacak donanmlara, eskimeyen kaynaklara ihtiyac vardr. te bu kaynaklarn banda hiret inanc gelir. Kii, dnyann geici zevklerinden, korku ve umutsuzluktan, hedef sapmalarndan ve hilfet grevini unutmaktan, ancak bu inan ile uzaklaabilir. nsanolu nisyna (unutmaya) meyillidir ve nisyan arttka isyan ve sapma da artar.

Dahas, insann gnlnde iki ayr (stelik zt) ilkenin, idealin ya da duygunun

bulunmas mmkn deildir. Bir yandan hilafet grevini yerine getirmeye almak, zgrlk ve adalet iin mcadele etmek, bir yandan da dnyann ve eytann geici oyunlar, hileleri karsnda aldanmak, korkmak ve zavall yaam biimlerine istek duymak, bir mslmann ahsnda birleemez. "Dnya hayatn hiret hayat karlnda satanlar, Allah yolunda savasnlar. Kim Allah yolunda savar da

ldrlr ya da galip gelirse, biz ona yaknda byk bir mkfat vereceiz." (4/Nis, 74).

Allah'n yolunda mcadele, -alan ve biimi ne olursa olsun- ancak dnya

hayatnn satlmasndan sonradr. Salam bir irade ve direnme duygusuna sahip olmayan insanlarn, dmann g ve oyunlar karsnda ksa zamanda umutsuzluk ve korkuya dmesi mmkndr. Halbuki sorgulama, tahkir edilme, ikence grme ve nihyet ehidlik ile kaybedecek hibir eyi olmadn; aksine cennetlere ve bunun tesinde temiz ve zgr bir ruha sahip olacan ve Rabbinin huzuruna bu tertemiz haliyle kacan bilen bir insan iin, korku son derece arz bir eydir.

Gndz Yayor, Gece lyor, Sabah Diriliyoruz "Niin varsn?" eklindeki soruya "yok olmak iin" eklinde cevap vermek, var

olan ve yaanlan her eyi bir anda anlamsz klmak demektir. yle ya, siz bir ey icad eder, bir ey var edersiniz; ardndan size sorarlar: "Bunu niin var ettin?" Cevap verirsiniz: "Var etmi olmak iin var ettim!" Neticede her iki cevap da olduka anlamsz olup, kiinin kendisini, hayat ve varl tanmadn, olup bitenlerden gaflet iinde yaadn gsterir. "Onlar, ayakta, oturarak ve yanlar zerine yatarken Allah' anarlar. Gklerin ve yerin yaratl zerinde dnrler. Rabbimiz! Bunu bo yere yaratmadn (derler). Sen ycesin, bizi ate azabndan koru." (3/l-i mran; 191)

Her eyin bir anlam vardr. Hayatn, lmn, aalarn, dalarn, insanlarn,

hayvanlarn... lm anlamlandrdmz zaman, her ey bir anlam kazanacaktr. lm, bir yok olma deil; yeni bir hayatn balangcdr. lml, fani skntlarla dolu bir diyardan, lmn olmad, ebed, mkfatlarla dolu zahmet ve skntnn bulunmad, sevdiimiz her eyin bulunduu bir diyara yolculuktur. Onun iin mslman lmden korkmaz; sadece ona hazr olur. Hatta, yeri geldiinde seve seve cann verir, hiret karlnda dnyay satar. "lm yok olmak deil; bir dirilitir, yeni bir hayata geitir" cmlesinden hareketle, yaadmz hayat ve varlklar seyredelim:

Her gece bir lm, her sabah bir dirilitir. Gece olur uyuruz. Uyku, lmn

kardeidir, lmenin provasdr. Bir mddet sonra uyanrz. Yani lmden dirilie geeriz. Bunu her gn tekrarlarz. Gndz yaar, gece lr, sabah diriliriz.

Her K Bir lm, Her Bahar Bir Dirilitir

Gnein her bat bir lm, her douu bir dirilitir. Her gn tekrarlanan bu bat ve dou gsterileri, bize u gerei fsldar: Ey insan! Tpk benim gibi sen de bir gn byle batp sonra tekrar doacaksn, yani leceksin ve dirileceksin. Bu gerei unutturmamak iin Rabbimiz hergn bu manzaray bize seyrettiriyor. Bakmasn bilenler, baktklarnda grenler iin gnein dou ve bat da hirete iman ieren bir yettir.

Mevsimler de bize lm ve ardndan dirilii anlatr. Her k bir lm, her bahar bir dirilitir. K geldiinde topra ve hayat l grrz. O yeil yeil canl bitkiler ve topran stnde kaynaan, devinen, gezinen bcekler, hayvanlar yoktur artk. Ama baharn gelip yamurlarn inmesiyle birlikte topran dirilie getiini grrz. Kn, nice sineklerin kaybolmas bir lm, baharla ortaya kmas bir dirilitir. Kn odun haline gelen aa iin bu bir lm, baharla iek ap meyve vermesi bir dirilitir.

Tabiat, kendi diliyle haykrr: "Ey insan! Bir gn sen de byle lecek ve

dirileceksin!" Rabbimiz, k ve bahar mevsimlerini yaatrken ayn zamanda lmleri ve dirilileri de aylarca seyrettirir. Tohumlarn topraa atl bir lm, gnler sonra topraktan k bir dirilitir.

Tohumun topran iinde yok olduunu zannederiz; halbuki yokluk yoktur. O,

topran altnda dirili srecini yaamaktadr. Nihyet bir mddet sonra, bahar rzgr borusunu ttrecek, tohum, kyameti yaayarak kyam edecek, yeillikler iinde yeni bir hayata kalkacaktr. nsan da byle bir tohum gibidir. Yaarken bir gn topran altna dtn grrz. nsann dt yer, onun kabridir. Tohum gibi o da bir gn dt yerden kalkacaktr.

Kyamet gn, zaten kalk gn demektir. "Gkten bereketli bir su indirdik.

Kullara rzk olmak zere onunla baheler, biilecek taneli ekinler, kme kme tomurcuklar olan hurma aalar yetitirdik. O su ile l yeri dirilttik. te insanlarn diriltilmesi de byledir." (50/Kaf, 9-11) "O (Allah), lden diri, diriden l karr; yeryzn lmnden sonra o canlandrr. Ey insanlar! te siz de byle diriltileceksiniz.! (30/Rm, 19)

Doum da bir dirilitir. Doum, l gibi olan bebeklerin ana rahminde dirilie geip dnyaya adm

atmasdr. Bakmasn ve grmesini bilenler iin bir damla suyun (atlan pis suyun milyonlarca parasndan birinin) dirilie gemesidir. "Allah' nasl inkr edersiniz ki, siz ller idiniz; O sizi diriltti. Yine ldrecek, yine diriltecek, sonra O'na dndrleceksiniz." (2/Bakara, 28) "nsan grmez mi ki, biz onu meniden yarattk. Bir

de bakyorsun ki, apak dman kesilmi. Kendi yaratln unutarak bize kar misal getirmeye kalkyor ve: 'u rm kemikleri kim diriltecek?' diyor. De ki: 'Onlar ilk defa yaratm olan diriltecek. nk O, her trl yaratmay gyet iyi bilir." (36/Ysin, 77- 79)

inde yaadmz hayatn kurulu dzeni de lmden sonra diriliin ve

hesaba ekilmenin gerekleeceine bal bana bir delildir. nk yaadmz hayatta gl ve zalim insanlar var. ou kez bunlar, "ben

istediimi yaparm ve kimseye hesap vermem!" havas iinde yayorlar. Dier taraftan zavall, gsz, her trl hakszla maruz kalp hakkn alamayanlar var. Gnn birinde, zalim cezasn, mazlum da hakkn alamadan lp gidebiliyor.

Hayat, bu kadar dengesiz ve anlamsz, zalimlerin yaptklarnn yanna kr

kalaca adaletsiz olamaz. Hemen insann aklna u geliyor: "lmden nce haklya hakk, suluya cezas tmyle verilmediine gre, demek ki lmden sonraya braklyor." te ancak bu deerlendirmeden sonra hayat anlam kazanyor. nsan, diriliin sanclarn ekmektedir. Vicdan azabnn da temelinde "ldkten sonra bir gn dirilme ve yaanlan hayatn hesabn vermenin getirdii endieler" vardr.

Sadece bu dnyada yaayacanz dnerek yaarsanz l yaarsnz. Ama

leceinizi dnerek yaarsanz diri yaarsnz. evremizdeki insanlar hep diriliin etkisiyle, hiret uuruyla yaasalar!.. Seyredin o zaman hayatn gzelliini. kinci asr- saadet olur amz. nann, iman ettiimiz cenneti daha burada iken yaamaya balarz.

Fakat biz, tm yatrmlarmz bu dnyaya ynlendirerek yaadmz hayat ve

yeri sahte cennet haline getirmeye koyulunca cenneti de unuttuk. zlemez olduk. Nasl zleyebiliriz ki; lks, israf demeden yaadmz hayat, materyalistlerin uydurma cenneti gibi yapmak iin bir mr boyu gece gndz koturunca. Sahabe, cenneti yle bir zlyordu ki! Enes bin Nadr, Uhud savanda "cennetin kokusunu Uhud'un arkasndan duyar gibi oluyorum" diyordu.

Bilirsiniz, insan ok acknca yemein kokusunu ok uzaktan duyar. Sahabe de cennete yle ackyordu ki, daha dnyada iken kokular geliyordu cennetin.

mam Gazali diyor ki: "Mezardakilerin piman olduklar eyler yznden

dnyadakiler birbirlerini krp geiriyor." lm ncesindeki kavgalarn lmden sonra pimanlk getireceini hissederek yaayan insan, hi piman olaca eyin kavgasn verir mi?

Hrsla hayatn ve eyalarn, burada kalacak eylerin ardna bir mr boyu der

mi? "Onlar, geride nice eyler braktlar; baheler, emeler, ekinler, gzel makamlar ve zevk sefa srecekleri nice nimetler. te byle oldu ve biz onlar baka topluma

miras verdik." (44/Duhn, 25-28) "Ey iman edenler, size ne oldu ki: 'Allah yolunda topluca savaa kn' denildii zaman yere aklp kaldnz? hirettense dnya hayatna m raz oldunuz? Ama dnya hayatnn geimi (zevki), hiret yannda pek azdr." (9/Tevbe, 38)

Gerek zgrlk, Allah'a komakta ve Allah'a yakn olmaktadr. nsan, Allah'a ne kadar yakn olur, O'na ne kadar balanrsa o kadar zgr saylr. Allah'tan uzak yaayan insanlar kle insanlardr. Mesela; mobilyalarnn ve arabalarnn izilmesine hi dayanamazlar. nk o izilen eylerin klesi durumundadrlar. Efendilerinin zarar grmesinden rahatsz olurlar. Ama hergn dinleri, imanlar, erefleri, namuslar izilir, hi rahatsz olmazlar. Bartsne uzanan ele kzmaz; yeter ki o el, kendi putlarna, efendilerine zarar vermesin. Menfaatine dokunuldu-unda etraf velveleye boanlar, dinlerine ve hiretlerine yaplan hcumdan hi rahatszlk duymamaktalar. Byle insanlarn zgrlkten bahsetmeleri, klelerin zgrlk dersi vermesine benzer.

Peygamberimiz'in tavsiyesi yle idi: "Bu dnyada, sanki gurbete gitmi, birgn

yuvasna tekrar dnecek biri gibi ol veya gelip geici bir yolcu gibi yaa." Hayatn geiciliini kalbine ve kafasna oturtmu bir mslman geici eylere sevgi beslemez ve kendini balamaz. Zaten u bir gerektir ki; Allah'n dndaki eylere olan ilgi ile Allah'a olan ilgi arasnda ters orant vardr. Bir kimsenin Allah'n dndaki varlklara, eyaya ilgisi ne kadar fazla ise, Allah'a olan ilgisi o kadar azdr.

Byle bir durumda ilgi duyulan eyler Allah ile kul arasnda engel tekil ederler.

Bu yzden slm, insann duygularn hirete ynetmek iin Kur'an'da ok sk ekilde lm, hiret, kyamet, hayatn geicilii zerinde durur. Mekk surelerin aa yukar tamamnda, dier surelerin de genelinde bu havann verilmeye alldn grrsnz.

"Bilin ki, dnya hayat bir oyun, elence, ss, kendi aranzda vnme, mal ve evlat oaltma yardr. (Bu) tpk bir yamura benzer ki, bitirdii ot ekincilerin houna gider, sonra kurur, onu sapsar grrsn, sonra erp olur. hirette ise etin bir azab; Allah'tan mafiret ve rza vardr. Dnya hayat aldatc bir zevkten baka bir ey deildir." (57/Hadd, 20)

lm; Gurbetten Vuslata Hicret lm tefekkr ederek yaamak, hayatta "gidici" olarak yaama sonucunu

dourur. Byle yaayan insan da hesabn ve yatrmn gidecei yere gre yapar. Hesaba ekilme gn gelmeden nce kendini hesaba eker. Aksi halde, insan gidecei saata kadar kalacakm gibi yaar ve tercihini ona gre yapar. "Ama siz, dnya hayatn tercih ediyorsunuz. Oysa hiret daha hayrl ve daha kalcdr." (87/A'l, 16-17)

Aa yukar her insan, bir eya satn alrken, nne konan iki maldan "iyisi olsun, pahal olsun" diyerek daha kalcsn tercih ettii halde, Allah'n nne koyduu iki hayattan geicisini tercih ediyor; kalcsn brakyor. "Hayr, siz acele geiveren u dnyay ok seviyorsunuz da hireti brakyorsunuz!" (75/Kyme(t), 20-21). Hayr, siz yaptnz ilerin karlklarnn acele, pein verildii u dnyay ok sevdiiniz iin karlklarn veresiye olduu teki dnyay brakyorsunuz, sevmiyorsunuz.

"Muhakkak sizi biraz korku, biraz alk ve mallardan, canlardan, rnlerden

biraz eksiltmekle imtihan eder, deneriz. Sabredenleri mjdele." (2/Bakara, 155) "Yoksa iinizden Alah cihad edenleri ve sabredenleri belirtmeden cennete gireceinizi mi sanyordunuz?" (3/l-i mran, 142)

Grld gibi, dnyadaki aclarn ve zevklerin altnda imtihana ekilme esprisi yatmaktadr. O halde byle durumlarda alnmas gereken ila sabrdr. nk bu zevkler ve aclar geicidir. Geici olmas da sabr kolaylatryor. Sabretmediimizde ne olur? Geici zevklere sabretmeyip dalarsak, hiretteki ebed ve hakiki zevklerden mahrum kalrz. u hayatn geici elemlerine sabretmezsek, bu defa hem ebed, hem de daha ar hiret azabna maruz kalrz ve hirette bize yle denilir: "nkr edenler, atee sunulduklar gn, onlara: 'Dnyadaki hayatnzda sizin iin gzel olan her eyi harcadnz, onlarn zevkini srdnz; ama bugn, yeryznde haksz yere byklk taslamanzn ve yoldan kmanzn karlnda alaltc bir azab greceksiniz' denir." (46/Ahkaf, 20)

Kur'an'a baktmz zaman adeta tm azgnlk, isyan ve bakaldrlarn

sebeplerinin tek sebebe balandn grrz. O da hireti hesaba katmadan ve hiretten korkmadan yaamak. "Hayr, dorusu onlar hiretten korkmuyorlar." (74/Mddessir, 53)

Kur'an, terbiye etmeye alt insanda ilk etapta hiret endiesi oluturmaya

alr. Bu endie belli bir boyuta ulat zaman insanlarn hayatlarnda inklablarn gerekletiine ahit oluruz. Mesela; iki Medine dneminde ve yaklak Uhud sava yllarna kadar yasaklanmamtr. Fakat o tarihlerde ikiyi kesin olarak yasaklayan yet inince evdeki arap kplerinin krlarak ikili hayata son verildiini grrz.

Peki, bu neden kaynaklanyor? Tabii ki hiret ve Allah korkusundan. O insanlar o

gne kadar yle eitilmi ki, yaptklar iin hirette kendilerine ok pahalya malolaca sylendii anda hemen o iten vazgeiyorlar.

hirete iman, hiret endielerini, cennet ve cehennem mefhumlarn ortadan

kaldrdnzda insanlar gerek anlamda motive edemezsiniz. Yani iyi eyleri kendiliklerinden yaptrp, ktlklerden de kendiliklerinden vazgeiremezsiniz.

hirete iman; en byk ve gerek anlamda tek otokontrol mekanizmasdr. hiret ve Allah korkusu olmadan insanlar neye gre ahlakl ve drst olmaya sevkedeceksiniz?

Eer bir insan, yapt bir ktln cezasn grmeyeceini bilse, niye o

ktlkten vazgesin veya yapaca bir iyiliin karlnda mkfat yoksa niin o iyilii yapsn? Denilebilir ki; insanlk iin. Ben lr lmez bu insanlar ok ksa bir sre iinde beni unutacaklar. Unutmasalar bile, ldkten sonra bana ne faydalar dokunabilecek ki?

Ama dnn ki "bir varlk" var ve "bir gn" var. O varlk, o gnde yaptnz

tm iyiliklerin karlklarn kat kat fazlasyla verecek ve yaptnz ktlklerin de cezasn verecek. O varlk ki, hibir iyilii unutmaz, adaletli, kimseye zerre kadar zulmetmez, hibir eye ihtiyac yok. Her eyin yaratcs ve sahibi, ok merhametli, ok affedici. nsan, byle bir varla iman edip sadece O'nun rzasn kazanmak idealiyle yaad zaman artk siz bu insanlar "Allah'n rzasn kazanma" amacyla iyi eylere kolayca ynlendirebilir ve kt eylerden de kolayca sakndrabilirsiniz. Aksi takdirde btn abalarnz sonusuz kalr. hiret korkusu olmadan insanlar, frsat bulduklarnda ktlk yapabilecekleri iin kimsenin kimseye gveni olmaz.

nsann ve insanln kemali, hirete iman olmadan mmkn olamazd.

Toplumsal huzurun ve ferdin saadetinin hiret inancna bal olduunu bize saadet asrnn rnek toplumu retti. Hibir ahlak kural tanmayan, fuhun alenen ilenip su saylmad, birok insann babasnn tombala usul belirlendii, kokumu gelenek dnda kanun ve nizamn bulunmad, hak ve hukukun deil; gcn egemen olduu, glnn hep hakl olduu, kz ocuklarnn diri diri topraa gmld, faizin ve her trl haksz kazancn normal sayld, ezmeyene ezilmekten baka bir seenek tannmad cahiliyye toplumundan dnya tarihinin ender ahid olduu faziletli bir toplum karlmasnda, hiret inancnn pay sanldndan da daha byktr.

Kur'an ve Snnette Allah'a iman ile hirete iman birlikte zikredilir. Zaten

ikisini birbirinden ayrmak mmkn deildir. Ayrdmz zaman bir anlam kalmaz. rnein, laiklerin inand gibi bir Allah'a inanyorsunuz. Yani Allah'n, kendi varlnz ve her eyi yarattn kabul ediyorsunuz. Fakat Allah' hayatnza kartrmyorsunuz.

Ktlk yaptnzda ceza vermiyor; iyi ve drst davrananlara da dl vermiyor.

Allah akna bana syler misiniz byle bir Allah'a inanmakla inanmamak arasnda ne fark var? Hibir fark yok. Ama Allah'n iyileri mkfatlandran, sulular cezalandran bir varlk olduuna iman eden, ayrca zalimin cezasn grmedii, mazlumun da hakkn u hayatta alamadklarn gren bir insan, elbette lmden sonra bu ilerin tamamland bir gnn olduuna zorunlu olarak iman eder.

Zaten hiret gnnn bir baka ad da "din gn"dr. Din'in szlk anlamlarndan birisi de mkfat ve ceza olduuna gre din gn; yaplan ilerin karlklarnn verilecei gn manasna gelir.

ki insan dnnz. Birincisi hep onun bunun hakkn gasbetmi, bakalarnn

aln teri ve emei zerinde keyif atm, ikincisi, bakalarnn hukukuna tecavz etmedii gibi bir ekmeini ikiye blerek tasadduk etmi. Birincisi zulmetmi, ezmi, smrm ve semirmi. kincisi yardm etmi, gnl yapm, onarm ve mazlumu kollam. Birincisi cana, mala, rza tecavz etmi; ikincisi can, mal, rz aziz ve muhterem bilmi ve korumu. Birincisi her trl ahlak kurallardan ve insan faziletlerden uzak, arzularnn ve tutkularnn esiri olarak yaam; ikincisi Allah'n kendisi iin izdii snrlar yine O'nun sevgisi ve korkusuyla inememi ve hep ahlak, insan deer ve faziletleri koruyarak kurallar yaam.

Evet, imdi bu iki kiinin de ldkten sonra ayn sonula karlap yaptklarnn

yanlarna kalacan dnmek hangi akla, hangi vicdana ve hangi adalete sar? (2)

Dnyann; ekolojik anlamda tabii dengenin bozulmas snrndan; ahlak, kltrel,

siyasi, ekonomik vb. anlamlarda da toplumsal dengenin deformasyonu snrna kadar, ilah olan her tr dengenin, tabiiliin, snnetullahn snrlarn zorlayc bir sona doru hzla yaklatn grdmz bu dnyann her eye ramen "halifesi" olarak seilmileri olan insanlarnn, bu ilah misyonlarn yerine getirebilmeleri iin hl bir frsatlar, bir anslar var.

Bat uygarlnn; insan ve tabiat tahrip eden, ba dndrc bir ilerleme-

kalknma yar ile byleyici adalk, modernlik sendromu ile ifsad edici iletiim-medya hegemonyas, ifal edici gayri ahlak yaam tarz ile artk ina olduumuz bu eytan uygarln sana, soluna, ortasna bakmakszn btn yorumlar, uzantlar ve sonular ile dnyay ve insanl tehdit etmesine son verebilmek iin hl insanln en erdemlilerinin yapacaklar bir eyler var.

Bu erdemlilerin ve daha dorusu insana flenen ilah ruhun btn erdemlerini

temsil eden slm inancnn insanla sunaca ilah hikmetin bir ayan tevhid; dier ayan hiret bilinci oluturuyor. Batnn eytan hegemonyasna alarak ilah olana yz evirttii, hikmeti ve ilah bilgiyi unutturduu, insan olan, tabii olan, hak olan her eye srtn dndrd insanlk, iine dt eytan bataktan ancak tevhid ve hiret ayaklarna basarak dorulabilir. Bu gerek, yeryznn her yresinde her gn her saat her an kendini gsteren trajik akbetin farkna varan, farknda olan mslmanlar iin stlenilmesi gereken ar sorumluluklar manasna geliyor.

Dnya ve iindekilerin gelip geici olduunu, bir snama ve imtihan arac olduunu bilen ve byle inanan slm insan, bu bilgisini ve bu imann, kuru ve ematik, ii bo ve vicdan inan kofluundan kartp, olmas gereken yere, lemlerin rabbi olann, dnya ve hiretin sahibi olann istedii yere, hayatn tam ortasna oturtmak zorundadr.

hiret inancn hayatn tam ortasna oturtmak ne demektir? Ve bu, nasl olabilir?

Bu sorulara mslmann, her mslman topluluun hiret inancn gzden geirmesi, ii bo bir inan olmaktan kartp, hayatna yn veren bir uur/bilin dzeyinde el almas ve mslman insann dnyev yaantsnn bu bilinle nasl ekilleneceini ortaya koymas ile cevap verilebilir. Bu da, elbette ki dnyaya deer vermeyerek, bir oyun ve elence gzyle grerek dnyev olana itibar etmeyerek, gelip geici deerlerden yz evirip, o byk gn iin, Rabbimiz'in karsna tek tek kacamz, titreyerek ya da ak alnla kacamz hesap gn iin yaamakla mmkndr. Bu mmkn, hayatn tam ortasna oturmu bir gereklie dntrebilmek, yani gerekten hesap gn iin, hesap gnne ayarlanm bir biimde yaayabilmek iin de hiretin bilincine varm olmak gerekiyor.

Ufuklar lmle snrl, lme kadar uzanabilen bir yaam felsefesine inanan,

lm ncesini de Allah'sz, hiretsiz, ed-Din'siz beer ideolojilerin yaam projeleriyle tasarlayan eytann kemalist ve batc dostlarnn egemen olduu bir toplumda hem bu bilince ulaabilmek, hem de bu bilincin gerektirdii tarzda yaayabilmek -iin dorusu- o kadar da kolay deil.

nk iki yz yldr mmetin bana bela olan bat ibirlikisi egemen glerin,

ezerek, zulmederek, hile, dolap ve desiseler kurarak, bat batana srklemeye alt mmetin ve bir paras olan yaadmz topraklarn insanlarn, inkrn, irkin, sapmann, yz evirmenin, yalanlamann, kmsemenin, hor grmenin anaforundan bakt ilah deerlere, ed-din gereine, felah (kurtulu) yoluna yeniden, bkmakszn, usanmakszn armak ve bununla birlikte ibirlikilerin, satlmlarn, smrclerin, insanlk dmanlarnn,

Allah dmanlarnn dzenlerine kar bitmez tkenmez bir kin pnarndan beslenerek savamak, bir ve en byk olan Allah'a, hiret gnne yaknen iman edenlerin mesleidir. hiret bilincinin gerektirdii tarzda yaayabilmek bu meslei icra etmektir ve onun iin kolay deildir.

Yaadmz toplumda bir asra yakn ifsad ve inkr kaynakl zulm dzeninin,

pozitivist ve modernist paradigmalar temelinde rettii kemalist, sac, solcu, milliyeti, kapitalist vb. ideolojilerin kskacnda bulunan insanlarn arasndan kan mslmanlarn, bu kskacn etkilerini tamamen silebildiini syleyebilmek ok zordur. u veya bu ekilde tevhid bilincine erimi insanlarn ayn oranda ve nemde hiret bilincine de ulaabildiklerini ne yazk ki iddia edemiyoruz.

Eer tevhid bilinci insanlara beyinlerdeki ve kalplerdeki putlar, tautlar

yktryorsa; hiret bilinci de hayattaki putlar ve tautlar ykma mcadelesine sevkeder. Dnyay deitirmenin, toplumu deitirmenin, insan deitirmenin en doal, en sradan faturas ve bedeli olan lm gze almann, lme atlabilmenin, lmden korkmamann insan davas uruna mcadeleye sevkeden en gl sik olduunu grrz.

Eer insanlar tevhid bilinciyle yorumlayabildikleri dnyay deitirebilmek iin

kllarn dahi kprdatmyorlarsa, ya da sadece kllarn, ya da dillerini kprdatyorlarsa, ite o zaman insanlarn i dnyalarna inip oradaki tortuyu, toplumun kltrnden kalm gizli kalntlar, yani o plak lm korkusunu, o ak dnya sevgisini bulup karmak gerekir; zira insanlar, tevhide ulat halde yerinde tutacak olan, hl yaamaya, yalnzca yaamaya sevkedecek olan tek sebep, btn teorik, ilm, fikr izahlarn, yorumlarn, anlaylarn aldatc perdesi arkasna gizlenen tek sebep; dnya sevgisi ve lm korkusudur. slm bilincine ramen bu igdsel tortuyu barndran insanlarn lm korkusu dier insanlardan daha fazla, dnya sevgisi dier insanlarnkinden daha youn ve kalc olur.

nk, bir igd olarak, bilinaltnda srekli beyin, kalp ve dildeki gereklerin

perdesiyle rtlp, bir biimde buu gereklere inanyor olmann rahatlatc, yeterli grdrc, tatmin edici ileviyle oyalanyor olarak dnyay sevmek daha meru, lmden korkmak daha doal hale gelir ve bu insanlar hiretin bilincine daha uzak bir noktaya derler. nk bu bilinci de tadklarn var saymakta ve kendilerini de bakalarn da buna inandrabilmektedirler. Oysa hiret bilincini sradan bir insana kavratabilmek daha kolay; bu tr insanlarn yeniden kavrayabilmeleri daha zordur.

"La ilahe illallah"n btn bir tarihi, btn bir dnyay, btn bir toplumu izah

eden esprisini kavrayp da, yeryznde ilenen bunca zulme, bunca hakszla, bunca irenlie ahid olup da, iinde yaad toplumda ne yapmasn ve ne yapmamasn ak ve net bir ekilde kavrayp da, hibir ey yokmu gibi yaamann, hibir ey bilmiyormu gibi davranmann, hi bir sorumlulua sahip deilmi gibi mr tketmenin baka bir izah yoktur.

Mcdelesiz, kavgasz, ilesiz, hapissiz, ikencesiz, kansz, ehidsiz geen

gnlerin; daha fazla kfr, daha fazla zulm, daha fazla tuyan, daha fazla zillet demek olduunu bilen insanlarn, bilmesi ve gereken insanlarn hl yerlerinde durabilmeleri, hl mcadeleye atlmamalar, hl kavgay yarnlara erteleyici zmlere sarlmalar, hl kolay ve rahat yollar bayraklatrabilmeleri, baka bir eyle izah edilemez. Mcdelenin, kann, ehidin olmad yerde hiret bilinci de gerei kadar yoktur demektir. hiret bilincinin gerei kadar olduu bir yerde insanlar gnlerini

meydanlarda, sokaklarda, karakollarda, mahkemelerde, cezaevlerinde, mezarlarda ya da mezar balarndaki ehadet andlarnda doldururlar.

Oysa dmann ak seik belli olduu, kavgann btn yakclyla kendini

dayatt, inancn kan, ter ve gzya ile ispat istedii bir zamanda, insanlar hl kaybetmekten korkacaklar eyleri biriktirmekle megullerse, hl yaamak iin, sradan bir vatanda olarak yaamak iin, sradan bir vatanda olarak yaamak iin aba gsteriyorlarsa, hl hayatn yutucu gerekleri hesap gnnn rpertici gereinin nne geebiliyorsa, hl erefsizce yaamann sermayesi olan dnyalk eyler peinde komak, hiret kazanma abasna girmemenin mazereti olabiliyorsa, o zaman Allah'n ipine tutunarak ayaa kalkabilmenin bir aya yani hiret bilinci eksik demektir. Zaten yce Rabbimiz de Kur'an- Kerim'de sk sk "Allah'a ve hiret gnne iman edenler" diyerek, iki ayan kopmaz birliini vurgulamyor mu?

Her gn ve her gece, namaz sonlarnda, iimizin arasnda zellikle lm,

dirilii, kyameti, maheri, cenneti, cehennemi, gnahlarmz, Allah'n nimetlerine teekkrdeki kusurlarmz derin derin dnelim. Bunu kendimize grev edinelim.

Bu dnyadaki rahatmzdan fedakrlk yapalm. Hem burada tam bir rahat etme,

hem de orada rahat etme gibi imknsz ve gln olan sevdadan vazgeelim. Sahbeler, Hz. Peygamber'e, biraz rahatna bakmas, kendini fazla yormamas yolunda birtakm eyler syleyince, nder ve rneimiz'den u cevab alrlar: "Nasl refah ve nimetin tadn bulurum ki, boynuz sahibi (srafil) boynuz (sur)u azna koymu, alnn edirmi ve kulan vermi, ne zaman fleyeceine dair emir bekliyor." (Tirmiz)

Kabirlere, hele gece karanlnda gidip, oralarda lmle kolkola yaayacamz

gnleri dnelim. lm ve ehadet rbtas yapalm. Allah'n dinini yaayamyor, mslmanca hayat sremiyorsak mslmanca lmenin de zor olduunun bilincine varalm. Mezarlarda ve hayalinde dnerek canlandrdn kabir hayatnda dn ki, bir-iki metrelik ukur, iinde birka kemik paras ve mezar tanda da senin adn, evet senin adn, benim adm yazl. Artk Rabbinle kar karyasn.

Byk kyametin kopmasn bekliyordun veya beklemiyordun. Ama ldn, yani

senin kyametin koptu. te bu kyamete hazrlandn m? Yaptn m yapacaklarn? Sakndn m yapmaman gerekenlerden? Hazr msn lme? Borlarn-harlarn, mitlerin, beklentilerin, yatrmlarn... neresi iin? lm... Ne zaman? Evet ey insan! Tohumun topran stne yeni bir hayatla kt gibi bir gn kabrinden kartlacan, Rabbinin huzuruna gidip yaptklarnn ve yapmadklarnn hesabn vereceini dn ve hayatn ona gre dzenle: nk, lm bir yok olu deil; dirilitir. lm uzakta deil; ok yaknmzdadr.

hirete iman etmi olmak, hiret bilincine erimi olmak, yalnzca kafalarda

hiretle ilgili bilgileri arttrmakla, kalplerde hirete olan inanc tazelemekle gereklemez. nk hiret bilinci kafa ve kalpte balayp biten ilevsiz bir olgu deil; insan hayatnn btn boyutlarn ve mrnn btn anlarn belirleyen canl ve dinamik bir olgudur.

O yzden Bakara suresi 4. yette Kur'an'n doru yola klavuzluk edecei

muttaklerin vasflar saylrken "hirete inananlar" deil; "hirete yaknen (uurlu / bilinli olarak) iman ederler." denilir. O yzden hiret bilincinin varln ve derecesini lebilmenin bir yolu srekli olarak kafa ve kalbi gzden geirmekse, bir dier yolu da bizatihi yaanan hayat gzden geirmek ve hesap gnndeki ilah sorguya uyup uymadnn muhsebesini yapmaktr.

Bu muhsebe de, dnya ve iindekilere ballk, dnyev zevk ve deerlere iltifat,

lm duygusu ve gereinden uzaklamak olumsuz; hirete ve hesap gnne ayarl bir hayat yaamaya almak, dnyadan, iindekilerden, geici zevk ve deerlerden -Allah'n istedii vasatn dnda- uzaklaabilmek ve hayat, enerjiyi, yetenekleri, bilgiyi, gc, bedeni, kafay Allah'n davas iin harcamak olumlu olarak deerlendirilmelidir. Birey olarak muhsebesinde olumsuz hanesi ar basanlar istedikleri kadar tevhid bilincine ulatklarn iddia etsinler, yaadklar hayatn yzlerine arplacan unutmamak zorundadrlar.

Muhsebesinde olumlu hanesi ar basanlar ise, zaten iie yaadklar lmle

gerek hayata getikleri andan itibaren Rablerine kavumann mutluluunu tadarlar. Ne mutlu onlara! Ne mutlu, lmden korkmayan, lm sevebilen, lm arzulayabilen, lmle dostluk kurabilen, lmn koynunda mr tketebilen Allah erlerine! " Rabbinizin mafiretine (bana) ve takva sahipleri iin hazrlanm olup genilii gkler ve yer kadar olan cennete koun!" (Al-i mran, 133). hiret bilinci; lm sevmek, lmle bir yaamak ve nasl gelirse gelsin, ama mslmanca yaay zerine gelsin, mslmana yakr ekilde lme, yani cennete koabilmektir. *

* Not: Bu konu, Hseyin zhazar ve Hasan Eker'in hiret Bilinci adl eserlerinden byk lde

yararlanlp yer yer zetlenerek oluturulmutur. 1- Mahmut Topta, if Tefsiri, 1/87 2- M. slmolu, man Risalesi, 287-288

hiretle lgili yet-i Kerimeler a- hirete man: Bakara, 4, 46, 62, 123, 177; Al-i mran, 9, 25; Nisa, 38-39, 59, 162; En'am, 113; A'raf, 147; Tevbe, 18-19, 44; Yunus, 45; Nahl, 22; Kehf, 110; Neml, 3; Lokman, 4; ura, 7; Mearic, 2, 26. b- hireti nkr: Nisa, 136; Yunus, 7-8; Neml, 4-5; Sebe', 3, 7-9; Mutaffifin, 10-12; Tin, 7. c- hiretin Varlk Hikmeti: Sebe', 4-5 d- hiret in Gnderilen Ameller: Bakara, 110; Hacc, 77; Yasin, 12; Har, 18; Kyame, 13; nfitar, 5. e- hiret Nasibi in almak: Bakara, 200-201; Al-i mran, 145; Nisa, 77; Kasas, 77. f- hiret Hayrldr: En'am, 32; A'raf, 169-170, Kasas, 60; ura, 36; A'la, 16-17; Duha, 4. g- hireti steyenler: sra, 19; ura, 20. h- hiret Nimetleri le Dnya Nimetlerinin Karlatrlmas: Kasas, 60; Ankebut, 64. i- hiret Nimeti (Cennet), Zulmden ve Fesattan Saknanlar indir: Kasas, 83; Ankebut, 36; ura, 36-39. j- hiret Hayat, Gelecei Gerek Bir Hayattr: Ankebut, 20; Sebe', 3. k- hiret Hayat Asl Hayattr: Ankebut, 64. l- Kfirler, Dnyay hiretten stn Tutarlar: brahim, 3; Kehf, 32-36; Rum, 7; Kyame, 20-21; nsan, 27; A'la, 16. m- hiret de Dnya da Allah'ndr: Necm, 25; Leyl, 13. n- Dnya, hiretin Tarlasdr: ura, 20. o- Hem Dnya, Hem hiret Nasibi stemek: Bakara, 201; Nisa, 145; Kasas, 77; Cum'a, 10. p- hirete nden Hayr Yollamak: Bakara, 110; Hacc, 77; Yasin, 12; Har, 18; Kyame, 13; nfitar, 5. r- hiret in Zararl Kadnlar: Teabn, 14.

hiretle lgili Hadis-i erif Kaynaklar Buhari, Bed'l Halk 8, Salat, 48, Cihad 33, Rikak 39, 41 Mslim, man 312, Zikr 14, 16-18, Fiten 133-135 bni Mace, Zhd 32 Tirmizi, Zhd 5 hiret Daha ok Dnlmeli: Ktb-i Sitte, 17/ 565

hiret Hayatnda lm Olmayacaktr: Ktb-i Sitte, 14/ 417-418 hiret leri Dnyadakilere Sadece smen Benzer, Hakikatleri Ayrdr: Ktb-i Sitte, 14/ 383 hirette Dnyann Alaca Hal: Ktb-i Sitte, 4/ 38-39 Dnyadaki Azab ve Nimet hirette Sona Erer: Ktb-i Sitte, 14/ 416 hirette Herkes Otuz Yanda Olacak: Ktb-i Sitte, 14/ 450

Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1- Hak Dini Kur'an Dili, Elmall Muhammed Hamdi Yazr, Azim Y. c. 1, s. 184-188 2- Tefsir-i Kebir (Mefatihu'l Gayb), Fahreddin Razi, Aka Y. c. 1, s. 467 3- Hadislerle Kur'an- Kerim Tefsiri, bn Kesir, ar Y. c. 2, s. 173-178 4- Fi Zlalil Kur'an, Seyyid Kutub, Hikmet Y. c. 1, s. 82-83 5- Tefhimu'l-Kur'an, Mevdudi, nsan Y. c. 1, s. 51 6- Kur'an- Kerim ifa Tefsiri, Mahmut Topta, Canta Y. c. 1, s. 87-89 7- Min Vahyi'l Kur'an, Tefsir Dersleri, M. Hseyin Fadlullah, Akademi Y. s. 49-50 8- Davetinin Tefsiri, Seyfuddin El-Muvahhid, Hak Y. s. 40-41 9- Bakara Suresi Yorumu, Haluk Nurbaki, Damla Y. s. 65-71 10- Kur'an'da M'minlerin zellikleri, Beir slmolu, Pnar Y. s. 94-99 11- man Risalesi, Mustafa slmolu, Denge Y. s. 285-298

12- Arnma Yolu, c. 2, s. 75-130 13- slm Ansiklopedisi, amil Y. C. 1s. 401 , C. 4 s. 133-134 14- slm Ansiklopedisi, T. Diyanet Vakf Y. c. 1, s. 543-548 15- Kur'an'da Tevhid, Mehmet Kubat, afak Y. s. 197-204 16- Kur'an'da Tevhid Eitimi, Abdullah zbek, Esra Y. s. 26-28 17- Kur'an'da Uluhiyet, Suad Yldrm, Kayhan Y. s. 127-133; 232-233; 258 18- Kur'an'da Temel Kavramlar, Ali nal, Krkambar Y. s. 221-226 19- Hair Risalesi, Said Nursi, Med-Zehra Y. 20- lk Mesajlar, M. Ali Balta, Birleik Y. s. 22-25 21- slm ve Sosyal Deiim, 36-39, 82 22- slm -Temel lkeler- Ali nal, Beyan Y. s. 121-136 23- nan ve Amelde Kur'ani Kavramlar, Muhammed El-Behiy, Yneli Y. s. 191-199 24- Kur'ani Aratrmalar, Murteza Mutahhari, Tuba Y. s. 115-118 25- Esenlik Yurdunun ars, Celaleddin Vatanda, Pnar Y. s. 144-148 26- tikat zerine, hsan Eliak, afak Y. s. 115-119 27- lahi Kanunlarn Hikmetleri, Abdlkerim Zeydan, htar Y. s. 331-342 28- slm Nizam, Ali Rza Demircan, Eymen Y. c. 2, s. 314-344 29- Yakin: Kur'an'da Temel Kavramlar, Ali nal, Krkambar Y. s. 423-425 30- Kur'an Penceresinden Bak, Mevlt Gngr, Kur'an Kitapl, s. 77-113 31- slm Nizam, Ali Rza Demircan, Eymen Y. c. 2, s. 314-344 32- nanla lgili Temel Kavramlar, Mehmet Soysald, alayan Y. s. 152-173 33- hiret Bilinci, Hseyin zhazar, Bengisu Y. 34- hiret Bilinci, Hasan Eker, Denge Y. 35- hiret Hazrl, Sadk Dana, Erkam Y. 36- hirete nanyorum, M. Yaar Kandemir, Damla Y. 37- hirete Giden Yol, Ali Rza Altay, Snmez Neriyat 38- hirete Alan Kap Kabir, Yusuf ensoy, Furkan Dergisi Y. 39- hiret Perdesini Aralarken, Haris el-Muhasibi, Nesil Basm Yayn 40- Dnya-hiret, mer ngt, Hakikat Y. 41- Bedizzaman'n Grleri Inda lm, Cenaze, Kabir, smail Mutlu, Mutlu Y. 42- Bedizzaman'n Grleri Inda lmden Sonra Dirili, smail Mutlu, Mutlu Y. 43- Bedizzaman'n Yorumlar Inda Kyamet Alametleri, smail Mutlu, Mutlu Y. 44- Kyamet Alametleri, smail Mutlu, Mutlu Y. 45- Genlik ve lm, Burhan Bozgeyik, Trdav A.. 46- Gerek Hayat, M. Necati polat, Kaynak Y. 47- Hair Risalesi, Said Nursi, Szler/Envar Y. 48- man Nurlar, hiret Srlar, Ali Kker, Bahar Y. 49- Kur'an- Kerim'de Kyamet ve hiret, mam Gazali, Salah Bilici Kitabevi Y. 50- Kyamet Yaklayor, Vehbi Karaka, Cihan Y. 51- lm, Kabir, Kyamet, M. Necati Bursal, Erhan Y. 52- lm, Kyamet, hiret ve Ahir Zaman Alametleri, arani, Bedir Y. 53- lm, Kyamet ve Dirili, arani, Pamuk Y. 54- lm tesi Hayat, Abdlhay Nasih, Nil A.. 55- lm ve hiret, mam Gazali, Arslan Y. 56- lm ve Sonras, mam Gazali, Vural Y. 57- lm ve tesi, Hseyin S. Erdoan, elik Y. 58- lmden Sonra Dirili, Subhi Salih, Kayhan Y. 59- lmden Sonraki Hayat, Sleyman Toprak, Esra Y. 60- lm, Kyamet ve hiret, Sddk Naci Eren, Demir Kitabevi 61- lm, Mehmed Zahit Kotku, Seha Neriyat 62- lm ve Dirili, Safvet Senih, Nil A.. 63- lm ve lmden Sonraki Hayat, Murat Tark Yksel, Demir Kitabevi 64- lm ve tesi, Heyet, Salam Y. 65- lm Yokluk mudur? Hekimolu smail, Tima Y. 66- lm Son Deildir, Selim Gndzalp, Zafer Y. 67- Kur'an'da ve Kitab- Mukaddes'te hiret nanc, Mehmet Paac, Nun Y.

68- Dnya tesi Yolculuk, Abdlaziz Hatip, Genlik Y. 69- Dnya ve hiret Hayat, Muhammed hsan Ouz, Ouz Y. 70- Ebediyet Yolcusunu Uurlarken, Hayreddin Karaman, T. Diyanet Vakf Y. 71- Kyamet ve hiret, mam Gazali, Hakikat Y. 72- Kyamet ve hiret, Naim Erdoan, Huzur Y. 73- Kur'an'da Kyamet Sahneleri, Seyyid Kutub, izgi Y. 74- Onbirinci Saat, Martin Lings, nsan Y. 75- yetlerle lm ve Dirili, Said Kk, Anahtar Y. 76- hiret Hazrl, Sadk Dana, Erkam Y. 77- Gzle Grlen Kyamet, Muhammed Mahmud Savvaf, elik Y. 78- Hvel Baki, Mustafa zdamar, Krk Kandil Y. 79- Mezar Notlar, Muammer zkan, nsan Dergisi Y. 80- Kabir Alemi, Celaleddin Suyuti, Kahraman Y. 81- Krk Tayflar, emseddin Nuri, T..V. Y. 82- Kyamet ve hiret, Ahmet Faiz, Uysal Kitabevi 83- Ecel, Kyamet, hiret, Ali Eren, ile Y./ Merve Yayn Pazarlama 84- Ruh Aleminde Bir Seyahat, Kemal Osmanbay, Kitsan Kitap Krtasiye Y. 85- Hair Risalesi, Said Nursi, Med-Zehra Y. 86- Reenkarnasyon Var m? Sevim Asmgil, Gonca Y. 87- lmden Sonra Dirilmek ve Reenkarnasyon, Naim Erdoan, Enes Kitabevi Y. 88- Trk Edebiyatnda lm iirleri Antolojisi, Ahmet Sezgin - Cengiz Yaln, nlem Y.

Ve hru da'vn eni'l-hamd lillhi rabbi'l-lemin: Dvmzn sonu lemlerin Rabb Allah'a hamdetmektir.

Sbhanek Allahmme ve bihamdike ve ehed en la ilahe illa ente vahdeke la erike leke ve Estafiruke ve etb ileyk.

Derleme Ebu Abdulmmin Tekin. bin Muharrem. el-Kayseri

E-Mail dayioglu_@hotmail.com

E-Mail tekin_mihci@hotmail.com

BELGIQUE 2003 - 2013

https://www.facebook.com/tekin.mihci

https://www.facebook.com/groups/islami.e.Kitap.indir/files/

https://www.facebook.com/groups/Tevhid.Selefi.Daveti/files/

https://www.facebook.com/groups/129830423826445/files/

http://tevhiddersleri.com/

http://ebumuaz.blogspot.com/

http://www.ehlieser.tr.gg/

http://www.islamhouse.com/

http://islamqa.info/tr

http://tevhidvesunnet.com/

http://www.davetulhaq.com/tr/index.php

http://www.tevhididavet.com/

http://www.tevhidyolcusu.com/

http://islamiekitap.blogspot.be/

http://ilimehli.blogspot.be/

http://www.sahihhadisler.net/

hiret; Anlam ve MhiyetiKuran- Kerimde hiretYakn Bilgi, Kesin nanhirete mann nsan Hayatndaki Yerihiret uuruYaratla nanan, Yeniden Yaratlmaya da man Ederhiret Anlay Bizi Dirilie Ulatrr/UlatrmaldrGndz Yayor, Gece lyor, Sabah DiriliyoruzHer K Bir lm, Her Bahar Bir DirilitirDoum da bir dirilitir.lm; Gurbetten Vuslata Hicret