/ 1

2 /

/ 3

สารบญ

สารประธานคณะกรรมการบรหาร 1

สารผอำานวยการ 2

วสยทศนและพนธกจ 3

ประวตความเปนมาของสถาบนฯ 3

อตรากำาลงและโครงสรางองคกร 6

คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน 8

คณะผบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน 13

แนวทางการดำาเนนงานในอนาคตตามยทธศาสตร 14

การพฒนาและการเดนเครองกำาเนดแสงสยาม 15

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง 21

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม 41

การพฒนาระบบความปลอดภย 59

การพฒนากำาลงคนและการสงเสรมการใชประโยชนจากแสงซนโครตรอน 65

การจดอบรมสมนาฝกอบรมเชงวขาการและเชงปฏบตการ 67

สถตผใชบรการแสงซนโครตรอน 73

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม 79

ผลงานวจยเดนในรอบป 91

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557 105

ผลงานตพมพเผยแพร 113

รายงานสถานะการเงน 120

4 /

/ 1

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน.(องคการมหาชน)

บรหารงานภายใตการกำากบดแลของคณะกรรมการบรหาร

สถาบนlโดยมยทธศาสตรการดำาเนนงานทสอดคลองกบ

นโยบายการพฒนาประเทศของรฐบาล .ในการพฒนา

โครงสรางพนฐานดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม

ของประเทศ ซงถอเปนรากฐานสำาคญของการพฒนาประเทศ

และเปนปจจยหลกในการเพมขดความสามารถในการแขงขน

ระหวางประเทศดงนน การสรางความเขมแขงในดานการวจย

พนฐานและการใหความรทถกตองตามหลกวชาวทยาศาสตร

ถอเปนจดเรมตนทสำาคญของการสรางสงคมแหงการเรยนร

การดำาเนนงานของสถาบนฯในปพ.ศ.2557ถอเปนปทสามของ

การดำาเนนงานตามแผนยทธศาสตร ระยะท 4 (พ.ศ. 2555-

2559).ซงเกดจากความรวมมอรวมใจของคณะกรรมการ

บรหารผบรหารและบคลากรของสถาบนฯสงผลใหสถาบนฯ

เปนทยอมรบในระดบนานาประเทศ.เนองจากแสงซนโคร

ตรอนถอเปนเครองมอวเคราะหทสำาคญตอการพฒนางานดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยในหลายแขนง.และสามารถใชใน

งานวจยไดหลากหลายสาขา ทงงานวจยภาคการเกษตร การ

แพทยสงแวดลอมรวมถงภาคอตสาหกรรมจงเปนทประจกษ

วาสถาบนวจยแสงซนโครตรอนไดประสบผลสำาเรจในการผลต

งานวจยทมประโยชนอยางยงตอการพฒนาคณภาพชวตและ

สงคมทงในปจจบนและอนาคต พรอมทงมงมนในการพฒนา

ศกยภาพใหสามารถดำารงความเปนเลศทางวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยดานแสงซนโครตรอนไดอยางยงยน

สารประธานกรรมการบรหาร

สารประธานกรรมการบรหาร

จากวสยทศน นโยบาย การกำากบดแลทด รวมถง

ผลการดำาเนนงานทผานมา ในฐานะประธานกรรมการบรหาร

ผมขอแสดงความชนชมตอความทมเทเสยสละของผบรหาร

และบคลากรของสถาบนฯ..ทมสวนสำาคญในการขบเคลอน

การบรหารองคกรจนประสบความสำาเรจ..มผลการดำาเนนงาน

เปนทประจกษ ทำาใหเกดประโยชนแกชาตและประชาชนอยางดยง

และขอใหกำาลงใจในการปฏบตงานดวยหวงเปนอยางย ง

วาทกทานจะทมเทความรความสามารถเพอใหสถาบนฯ.บรรล

เปาหมายในการเปนสถาบนวจยเพอสนบสนนการพฒนา

ประเทศอยางย งยน .และเปนทยอมรบมากท สดสำาหรบ

ประชาคมอาเซยนตอไป

รศ.ดร.วระพงษแพสวรรณ

ประธานกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

2 / สารผอำานวยการ

สารผอำานวยการ

เครองกำาเนดแสงซนโครตรอน ถอเปนโครงสราง

พนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของชาตทสำาคญยง

เพราะใชตอบโจทยว เคราะหวจยทางวทยาศาสตรไดทง

ตนนำา กลางนำา และปลายนำา กบวสดทหลากหลายไดทก

สถานะ ลกในระดบอะตอมและโมเลกล จงสามารถใช

ตอบโจทยงานวจยอตสาหกรรมไดเปนอยางด เพอนำาผล

ตอยอดไปสการพฒนาคณภาพสนคาและผลตภณฑใหม

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ใหการดแล

บำารงรกษา และเดนเครองกำาเนดแสงฯ ใหเกดประโยชน

สงสด เพอการปฏบตภารกจทงดานวจยพฒนา ใหบรการแสง

และเทคโนโลยทเกยวเนอง ตลอดจนถายทอดความรและ

เทคโนโลยเพอการพฒนาทรพยากรมนษยของชาต

ในป พ.ศ. 2557 สถาบนฯ ประสบความสำาเรจใน

การเดนเครองกำาเนดแสง ใหบรการแสงตอนกวทยาศาสตรได

มากทสดถง 4,400ชวโมง โดยม Availabilityสงถง 97%

สามารถผลตhardX-rayครอบคลมระดบพลงงาน8-20keV

ใหบรการได มระบบลำาเลยงแสงทพฒนาแลวเสรจ 9 ระบบ

ตอบสนองตอความตองการของผใชทงภายในและภายนอก

ดวยการดำาเนนกจกรรมถายทอดความรและเทคโนโลย

แสงซนโครตรอนอยางสมำาเสมอ ตลอดจนสถาบนฯ พยายาม

เขาถงผใชใหมากขนทำาใหจำานวนผใชมอตราการเตบโตถง42%

(นบไมซำา) นบตงแต พ.ศ. 2546 – 2557 โดยมอตราการ

เตบโตของจำานวนโครงการวจยวชาการทใชแสงถง 53 %

ขณะทโครงการจากภาคอตสาหกรรมมอตราการเตบโต 39%

มบรษทใหมเขามาใชบรการดวยอตราการเตบโต 22 % ทงน

ในป พ.ศ. 2557 การวจยเพอตอบโจทยเชงพานชยกอใหเกด

มลคาเพมทางเศรษฐกจประมาณ1,900ลานบาท

ดวยความมานะอตสาหะของคณะผบรหารและบคลากร

การปฏบตภารกจของสถาบนฯ เปนไปดวยความเรยบรอย

ประสบผลสำาเรจในทกภารกจ โดยมผลประเมน กพร. อยท

4.6613 (http://www.slri.or.th) ซงสถาบนจะมงมนพฒนา

องคกรใหไปสความเปนทยอมรบในระดบสากลใหไดตอไป

ในนามของผอำานวยการสถาบนฯ จงขอขอบคณ

ทานประธานกรรมการบรหาร ทานกรรมการบรหารสถาบนฯ

ทกทาน ทสละเวลาอนมคาใสใจดแลการดำาเนนงานของ

สถาบนฯ ในมตยทธศาสตร และขอขอบคณบคลากรสถาบนฯ

ทกทานในความวรยะอตสาหะ ปฏบตหนาทดวยความเขมแขง

จนเกดผลดตอสถาบนฯ

ศ.น.ท.ดร.สราวฒสจตจร

ผอำานวยการสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

/ 3

เปนสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

เพอสนบสนนการพฒนาประเทศอยางยงยน

และเปนทยอมรบมากทสดสำาหรบประชาคมอาเซยน

1.วจยเกยวกบแสงซนโครตรอนและการใชประโยชนจากแสงซนโครตรอน

2.ใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยดานแสงซนโครตรอน

3.สงเสรมการถายทอดและการเรยนรเทคโนโลยดานแสงซนโครตรอน

แนวความคดทจะสรางเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนขนในประเทศไทย นนเรมขนในป พ.ศ. 2536 โดยสภาวจยแหง

ชาตไดเลงเหนความสำาคญของการวจยทางวทยาศาสตรพนฐานและเทคโนโลยอนเปนฐานสำาคญตอการพฒนาประเทศ.สภาวจย

แหงชาตจงไดแตงตงคณะทำางานซงประกอบดวยนกวชาการผทรงคณวฒจากสาขาตางๆ เพอศกษาความเปนไปไดของการมเครอง

กำาเนดแสงซนโครตรอนในประเทศไทยโดยคณะทำางานประกอบดวย

1.ศาสตราจารยดร.วรฬหสายคณต(หวหนาโครงการ)

2.รองศาสตราจารยดร.ถรพฒนวลยทอง

3.รองศาสตราจารยดร.จงอรพรานนท

4.รองศาสตราจารยดร.วชตศรตระกล

5.นายขจรศกดชยวฒน

โดยคณะทำางานไดเดนทางไปศกษาความเปนไปได.และรวบรวมขอมลเกยวกบเทคโนโลยเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน

และงานวจยดานแสงซนโครตรอน จากประเทศจน ญปน เกาหล และไตหวน และไดรายงานสรปผลการศกษา หลงจากนนไดม

การจดตงคณะทำางานเพอรางโครงการสรางเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนของประเทศไทยขนในปพ.ศ.2537คณะทำางานไดสรป

แบบเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน ทมวงกกเกบอเลกตรอนระดบพลงงาน 1,000 ถง 1,300 ลานอเลกตรอนโวลท และพจารณา

สถานทตงทเหมาะสม จากรายงานผลการศกษา และดงานรวมทงการระดมความคดเหนจากผเชยวชาญสาขาตางๆ ทงภายใน

ประเทศและตางประเทศจงไดขอสรปวาประเทศไทยมศกยภาพเพยงพอทจะดำาเนนการสรางเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนขนเอง

ป พ.ศ.2538 ขณะทสำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตกำาลงจดทำารายละเอยดโครงการสรางเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน

เพอเสนอตอรฐบาลคณะทำางานไดรบแจงจากผเชยวชาญชาวญปนวากลมบรษทซอรเทค (SORTECCorporation)ประเทศญปน

ซงเปนกลมบรษททเกดจากการรวมลงทนของบรษทเอกชนญปนทงสน 13 บรษท ไดรวมกนสรางเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน

เพอดำาเนนการวจยและพฒนาการผลตไมโครชพ มความประสงคจะบรจาคเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน เนองจากกลมบรษทฯ

ไดรบประสบการณจากการสรางเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน และไดรบประโยชนตามเปาหมายทวางไวแลว ในขณะนนไดม

สถาบนวจยหลายแหงทงภายในและภายนอกประเทศญปน รวมถงประเทศไทยแจงความจำานงทจะขอรบบรจาคเครองกำาเนด

แสงซนโครตรอนน

ขอมลพนฐาน

วสยทศนและพนธกจ

ประวตความเปนมาของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน)

วสยทศน

พนธกจ

4 /

สำานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตจงไดแตงตงคณะผประสานงานประกอบดวยนกวชาการผทรงคณวฒเพอทำาการศกษา

และประเมนสภาพของเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนในการใชงานจำานวน6ทานดงน

1.ศาสตราจารยดร.สปปนนทเกตทต ประธานกรรมการบรหารสภาวจยแหงชาต

2.ศาสตราจารยดร.วจตรศรสอาน อธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

3.ศาสตราจารยดร.วรฬหสายคณต กรรมการบรหารสภาวจยแหงชาต

4.ดร.สวทยวบลยเศรษฐ เลขาธการคณะกรรมการวจยแหงชาต

5.รองศาสตราจารยดร.ถรพฒนวลยทอง อาจารยประจำามหาวทยาลยเชยงใหม

6.รองศาสตราจารยวรฬหมงคละวรช ผอำานวยการศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

คณะผประสานงาน ไดเดนทางไปประเทศญปนเพอประเมนสภาพของเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน ทกลมบรษท

ซอรเทคตลอดจนไดหาขอมลรายละเอยดเกยวกบคาใชจายในการรอถอนคาขนสงคาตดตงคาบำารงรกษาตลอดจนความรวมมอ

ในการฝกอบรมบคลากรเพอตดตงและดำาเนนการ คณะผประสานงานพบวาเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนทงระบบยงอยในสภาพ

การทำางานทดเยยมและสามารถใชงานไดจงเหนควรขอรบบรจาคเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนดงกลาวจากกลมบรษทซอรเทค

และเนองจากเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนเปนเครองมอวจยทมขนาดใหญและมขดความสามารถสง.ซงอาจจะเกนขดความ

สามารถของหนวยงานใดหนวยงานหนงทจะใชงานไดอยางเตมประสทธภาพ คณะผประสานงานจงไดรางและนำาเสนอ “โครงการ

แสงสยาม”ตอคณะรฐมนตรในขณะนน เมอวนท 5มนาคมพ.ศ.2539คณะรฐมนตรจงมมตอนมตจดตง“ศนยปฏบตการวจย

เครองกำาเนดแสงซนโครตรอนแหงชาต” ใหดำาเนนงานโครงการแสงสยามโดยเปนหนวยงานในกำากบของกระทรวงวทยาศาสตร

เทคโนโลยและสงแวดลอม(ในขณะนน)มระบบการบรหารงานเปนอสระจากระบบราชการและดำาเนนงานตามภารกจภายใตการ

กำาหนดนโยบายของคณะกรรมการบรหารศนยปฏบตการวจยเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนแหงชาต อนประกอบดวยผทรงคณวฒ

ในสาขาตางๆซงเปนทยอมรบในวงการวทยาศาสตรทงในและตางประเทศวตถประสงคหลกในการจดตงสามารถสรปไดดงน

1.เพอเปนเครองมอวจยกลางระดบชาตทจะใชปฏบตการวจยทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยสาขาตางๆทงหนวยงาน

ภาครฐและภาคเอกชนอนจะนำาไปสการสรางพนฐานวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบสงของประเทศ

2.เพอเปนศนยปฏบตการวจยกลางรองรบการวจยในระดบบณฑตศกษาระหวางมหาวทยาลยและสถาบนการศกษา

ขนสงทงของรฐและเอกชนซงเปนสวนสำาคญของการพฒนาทรพยากรมนษยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

3.เพอเปนฐานรองรบการพฒนาอตสาหกรรมของภาคเอกชนทตองใชเทคโนโลยระดบสงโดยเฉพาะอยางยงอตสาหกรรม

ชนสวนอเลกทรอนกสและโทรคมนาคม

4. เพอใหประเทศไทยเปนศนยกลางการคนควาวจยระดบสงในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สำาหรบสถานทตงศนยปฏบต

การวจยเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนแหงชาตนน คณะผเชยวชาญไทยและตางประเทศไดรวมสำารวจทตงทเหมาะสม สามารถ

รองรบการตดตงเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน มอาคารสถานท และบคลากรพรอมทจะรวมดำาเนนการตดตง รวมทงมโครงสราง

พนฐานอนทจะสนบสนนการดำาเนนการอยางเพยงพอ โดยไดเลอกสถานทตงภายในบรเวณเทคโนธาน ของมหาวทยาลยเทคโนโลย

สรนาร จงหวดนครราชสมา โดยทางมหาวทยาลยยนดใหใชพนทของอาคารสรพฒน 3 และพนทรอบอาคารรวมเนอทประมาณ

28,270 ตารางเมตร เปนสถานทตงสำานกงาน และกอสรางอาคารหองปฏบตการแสงสยามสำาหรบตดตงเครองกำาเนดแสงซนโคร

ตรอน เนองจากเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนทไดรบบรจาคมานนเปนเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนทออกแบบมาเปนการเฉพาะ

สำาหรบการประยกตใชทางดาน Lithography โดยใหแสงซนโครตรอนทมความเขมแสงตำา และมชวงพลงงานแสงจำากด ทำาใหม

ขดความสามารถจำากดในการประยกตใชสำาหรบงานวจยดานอนๆดงนนเพอใหเครองกำาเนดแสงสยามมความเขมแสงชวงพลงงาน

และเทคนคการวเคราะหวจยทครอบคลมการวจยไดหลากหลายสาขาการกอสรางเครองกำาเนดแสงสยามจงทำาการดดแปลงและ

ออกแบบสวนของวงกกเกบอเลกตรอนและสวนประกอบบางสวนใหมดงน

- ขยายขนาดของวงกกเกบอเลกตรอนเพอเพมสวนทเปนทางตรง (Straight sections) สำาหรบการตดตงอปกรณแทรก

(Insertion devices) ทงอปกรณแทรกทเรยกวา “อนดเลเตอร (Undulator)” สำาหรบเพมความเขมของแสงซนโครตรอน และ

อปกรณแทรกทเรยกวา“วกเลอร(Wiggler)”สำาหรบเพมพลงงานของแสงซนโครตรอนใหสามารถผลตรงสเอกซพลงงานสง(Hard

X-rays)โดยวงกกเกบอเลกตรอนของเครองกำาเนดแสงสยามจะมชวงทางตรง4ชวงทสามารถตดตงอปกรณแทรกได4ชด

-เปลยนลกษณะ(Lattice)ของวงกกเกบอเลกตรอนมาเปนแบบทเรยกวาDoubleBendAcromat(DBA)เพอลดขนาด

ประวตความเปนมาของสถาบนฯ

/ 5

ของลำาแสงซนโครตรอนและเพมความเขมของแสงซนโครตรอน

-สรางทอสญญากาศ(Vacuumchamber)ใหมใหวงกกเกบอเลกตรอน

- สรางระบบลำาเลยงอนภาคพลงงานสง (High energy beam transport line) ใหมสำาหรบลำาเลยงอเลกตรอนจากเครอง

เรงอนภาคในแนววงกลมเขาสวงกกเกบอเลกตรอน

-ออกแบบและจดสรางอปกรณแทรกเพอผลตแสงซนโครตรอนสำาหรบงานวจยดานตางๆ

- ปรบเปลยนระบบควบคมการทำางานใหมของเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนใหเปนระบบควบคมดวยคอมพวเตอรททนสมย

สถาบนฯไดดำาเนนการกอสรางอาคารหองปฏบตการแสงสยามเมอปพ.ศ.2541และดำาเนนการตดตงเครองกำาเนดแสงซน

โครตรอนจากนนดำาเนนการปรบสภาพของเครองและเปดใหบรการแสงซนโครตรอนตอผใชเมอพฤศจกายน2546โดยมผลการ

ดำาเนนงานทสำาคญสามารถสรปไดดงน

พ.ศ.2539 คณะรฐมนตร มมตอนมตการจดตง ศนยปฏบตการวจยเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนแหงชาต และกลม

บรษทซอรเทคประเทศญปนบรจาคเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนมลคากวา8,000ลานบาท

พ.ศ.2541 ดำาเนนการประกอบและตดตงเครองกำาเนดแสงสยาม

พ.ศ.2542 ประสบความสำาเรจในการเกบกกอเลกตรอนในวงกกเกบอเลกตรอน(StorageRing)

พ.ศ.2544 สามารถทำาการกกเกบอเลกตรอนในวงกกเกบอเลกตรอนไดและสามารถเหนแสงซนโครตรอนไดเปนครงแรก

พ.ศ.2545 ตดตงระบบลำาเลยงแสงพรอมสถานทดลองแรกสำาหรบเทคนคโฟโตอมชชนแลวเสรจ

พ.ศ.2546 เรมเปดใหบรการแสงซนโครตรอน

พ.ศ.2548 พฒนาศกยภาพของวงกกเกบอเลกตรอนใหสามารถกกเกบอเลกตรอนทมพลงงานสงขนจาก 1,000 ลาน

อเลกตรอนโวลท เปน 1,200 ลานอเลกตรอนโวลท และตดตงระบบลำาเลยงแสง พรอมสถานทดลองสำาหรบ

เทคนคการดดกลนรงสเอกซ

พ.ศ.2549 ตดตงระบบลำาเลยงแสง พรอมสถานทดลองสำาหรบการผลตชนสวนขนาดจวสามมต หรอการสรางโครงสราง

จลภาคสดสวนสงและเรมกอสรางอาคารปฏบตการรวมและระบบสาธารณปโภค

พ.ศ.2550 ทดสอบระบบแมเหลกตวนำายวดยง(Wavelengthshifter,WLS)และระบบหลอเยนดวยฮเลยมเหลวรวมทง

จดสรางระบบลำาเลยงแสงพรอมสถานทดลองสำาหรบเทคนคการศกษาโครงสรางผลกของโมเลกลขนาดใหญ

(Macromolecular crystallography) และเทคนคโฟโตอมชชนอเลกตรอนไมโครสโคป (Photoemission

electronmicroscopy)

พ.ศ.2551 ประกาศใชพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)เมอวนท19กนยายนพ.ศ.2551

พ.ศ.2552 เปดใหบรการแสงซนโครตรอนในยานรงสอลตราไวโอเลตถงยานรงสเอกซพลงงานตำา (Soft X-rays) สำาหรบ

หองปฏบตการแสงสยามโดยมระบบลำาเลยงแสงซนโครตรอน พรอมอปกรณการวเคราะหทใหบรการทงสน

จำานวน 4 เทคนค ไดแก ระบบลำาเลยงแสงสำาหรบเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (X-ray Absorption Spec

troscopy)ระบบลำาเลยงแสงสำาหรบเทคนคการสรางโครงสรางจลภาคสดสวนสงดวยรงสเอกซ(DeepX-ray

Lithography) อปกรณการวดและวเคราะหโครงสรางผลกของโมเลกลขนาดใหญ (Macromolecular

Crystallography)และอปกรณการวดและวเคราะหดวยรงสอนฟราเรด(InfraredMicrospectroscopy)

พ.ศ.2553 เปดใหบรการระบบลำาเลยงแสงซนโครตรอนพรอมสถานทดลองจำานวน 2 ระบบ ไดแก ระบบลำาเลยงแสง

สำาหรบเทคนคการสรางโครงสรางจลภาคสดสวนสงดวยรงสเอกซ(Lithography,DXL)และระบบลำาเลยงแสง

สำาหรบเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (X-ray Absorption Spectroscopy, XAS) และสถานทดลอง

จำานวน 2 สถานทดลอง ไดแก สถานทดลองสำาหรบการศกษาโครงสรางผลกของโมเลกลขนาดใหญ

(MacromolecularCrystallography,MX)และสถานทดลองสำาหรบเทคนคอนฟราเรดไมโครสเปกโตรสโกป

(InfraredMicrospectroscopy,IR)และระบบลำาเลยงแสงทอยในระหวางการพฒนาทงสน8ระบบลำาเลยงแสง

พ.ศ.2554 เปดใหบรการระบบลำาเลยงแสงพรอมสถานทดลอง จำานวน 5 ระบบ ไดแก ระบบลำาเลยงแสงสำาหรบเทคนค

การดดกลนรงสเอกซแบบแยกแยะเวลา (Time-Resolved X-ray Absorption Spectroscopy, TRXAS)

ระบบลำาเลยงแสงสำาหรบเทคนคการกระเจงรงสเอกซมมเลก(SmallAngleX-rayScattering,SAXS)ระบบ

ลำาเลยงแสงสำาหรบการถายภาพจากการปลดปลอยอเลกตรอน (Photoemission Electron Microscopy,

ประวตความเปนมาของสถาบนฯ

6 /

PEEM) ระบบลำาเลยงแสงสำาหรบการศกษาโครงสรางอเลกทรอนกสบรเวณพนผว (Photoemission

ElectronSpectroscopy,PES)และระบบลำาเลยงแสงสำาหรบการถายภาพแบบเรองรงสเอกซ(Micro-beam

X-rayFluorescenceImaging,μ-XRF)

พ.ศ.2555 ประสบความสำาเรจในการรกษาเสถยรภาพพลวตของลำาอเลกตรอนดวยวธFaultTolerantControlสามารถ

บงคบการเลอนของลำาอเลกตรอนใหจำากดไมเกน 4 ไมครอน และสามารถกำาจดปญหาผลกระทบจากอณหภม

ทมตอลำาอเลกตรอนได

พ.ศ.2556 เปดใหบรการระบบลำาเลยงแสงพรอมสถานทดลอง จำานวน 8 ระบบ และดำาเนนการตดตงชดแมเหลก

MultipoleWigglerทสถาบนฯจะไดรบจากสถาบนASTeCสหราชอาณาจกรและดำาเนนการซอมแซมพรอม

ตดตงชดแมเหลก Superconducting Wavelength Shifter ทสถาบนฯ ไดรบจากสาธารณรฐจน (ไตหวน)

เพอผลตแสงซนโครตรอนในยานรงสเอกซพลงงานสง

พ.ศ.2557 ประสบความสำาเรจในการตดตงชดแมเหลกความเขมสง จำานวน 2 ชด เขาไปในวงกกเกบอเลกตรอน ซงหลง

จากไดดำาเนนการตดตงแมเหลกทงสองชดแลว ไดทำาการแกไขทศนศาสตรของวงกกเกบอเลกตรอน

เพอชดเชยการรบกวน (Perturbation) ทเกดขน จนสามารถเดนเครองและผลตแสงซนโครตรอนใน

ยานรงสเอกซพลงงานสงไดตามเปาหมาย สงผลใหสถาบนฯ สามารถดำาเนนการตดตงระบบลำาเลยงแสง

BL7.2W: MX แลวเสรจ และอยในชวงการทดสอบการใชงานจรงทปลายสถานทดลอง เพอรวมเฉลมฉลอง

ปสากลแหงผลกศาสตร (International Year of Crystallography, IYCr 2014) ซงถอไดวา

BL7.2W:MX จะเปนเครองมอสำาคญและมบทบาทในการเพมศกยภาพของการศกษาวจยทางดานผลกศาสตร

และรองรบงานวจยทางดานชววทยาโครงสราง (Structural Biology) ในประเทศไทยและประเทศใน

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตตอไป

ประวตความเปนมาของสถาบนฯ

ตารางแสดงอตรากำาลงของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคกรมหาชน)ตามวฒการศกษา

ปรญญาเอก

34

ปรญญาโท

25

ปรญญาตร

64

ตำากวาปรญญาตร

31

อตรากำาลง

/ 7 โครงสรางองคกรและอตรากำาลง

แผนผ

งโคร

งสรา

งองค

กร

8 /

คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอนและอนกรรมการตางๆ

รองศาสตราจารยดร.วระพงษแพสวรรณ

ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ดร.สเมธแยมนน

นายกสภามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

ศาสตราจารยเกยรตคณดร.ถรพฒนวลยทอง

ผอำานวยการศนยความเปนเลศดานฟสกส

ศาสตราจารยดร.ประสาทสบคา

อธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ดร.อจฉราวงศแสงจนทร

รองปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(ผแทนถาวร)ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

/ 9 คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอนและอนกรรมการตางๆ

ผชวยศาสตราจารยดร.พรสวาทวฒนกล

ผอำานวยการสถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต

นางพรรณแสงสนต

ธรกจสวนตว

นายแพทยจโรจสนธวานนท

รกษาการผทรงคณวฒ(นายแพทยทรงคณวฒ)

(ดานเวชกรรม)กระทรวงสาธารณสข

นายวระยทธปนนวม

รองผอำานวยการสำานกงบประมาณ

นายสกกฉฐศวะบวร

กรรมการผจดการ

บรษทไอดไซนพบลชชงจำากด

ศาสตราจารยนาวาอากาศโทดร.สราวฒสจตจร

ผอำานวยการสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

10 /

ประวตคณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

ประธานกรรมการ

รองศาสตราจารยดร.วระพงษแพสวรรณอาย59ป

วฒการศกษา

-วทยาศาสตรดษฎบณฑต(นวเคลยรฟสกส)KentStateUniversityสหรฐอเมรกา

ประวตการทำางาน

-ผอำานวยการศนยปฏบตการวจยเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนแหงชาต

-รองปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กรรมการโดยตำาแหนง

ศาสตราจารยดร.ประสาทสบคาอาย64ป

วฒการศกษา

-Ph.D.(Physics),ArizonaStateUniversity,Tempe,U.S.A.

ประวตการทำางาน

-สมาชกสภานตบญญตแหงชาต

-ประธานทประชมคณบดวทยาศาสตรแหงประเทศไทย(ทวท.)

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-อธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอนและอนกรรมการตางๆ

กรรมการโดยตำาแหนง

ดร.อจฉราวงศแสงจนทรอาย56ป

(ผแทนถาวร)ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

วฒการศกษา

-Ph.D.(Ecology),UniversityofTennessee,U.S.A.

ประวตการทำางาน

-ผตรวจราชการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

-รองเลขาธการสำานกงานปรมาณเพอสนต

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-รองปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กรรมการผทรงคณวฒ

ศาสตราจารยเกยรตคณดร.ถรพฒนวลยทองอาย69ป

วฒการศกษา

-ปรญญาเอกดานMediumenergynuclearphysics,KentStateUniversity

สหรฐอเมรกา

ประวตการทำางาน

-อปนายกสมาคมฟสกสไทย

-ผอำานายการศนยวจยนวตรอนพลงงานสงมหาวทยาลยเชยงใหม

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-ผอำานวยการศนยความเปนเลศดานฟสกส

/ 11

กรรมการผทรงคณวฒ

ดร.สเมธแยมนนอาย63ป

วฒการศกษา

-ปรญญาเอกสาขาสถตประยกตและวธวจยมหาวทยาลยนอรทแคโรไลนา

สหรฐอเมรกา

ประวตการทำางาน

-เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา

-รองเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษาสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-นายกสภามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร

คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอนและอนกรรมการตางๆ

กรรมการผทรงคณวฒ

นางพรรณแสงสนตอาย59ป

วฒการศกษา

-รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยราชภฎอตรดตถ

ประวตการทำางาน

-ทปรกษารฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-ธรกจสวนตว

กรรมการผทรงคณวฒ

ผชวยศาสตราจารยดร.พรสวาทวฒนกลอาย60ป

วฒการศกษา

-Dr.rer.nat.(MineralogyandGeologyofMineralDeposits),T.U.ofAachen,

Germany

ประวตการทำางาน

-ผชวยศาสตราจารยระดบ8คณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-ผอำานวยการสถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต

กรรมการผทรงคณวฒ

นายแพทยจโรจสนธวานนทอาย56ป

วฒการศกษา

-แพทยศาสตรบณฑตแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดล

ประวตการทำางาน

-รองอธบดกรมการแพทย

-ผอำานวยการสถาบนโรคผวหนงกรมการแพทย

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-รกษาการผทรงคณวฒ(นายแพทยทรงคณวฒดานเวชกรรม)กระทรวงสาธารณสข

12 /

กรรมการผทรงคณวฒ

นายวระยทธปนนวมอาย57ป

วฒการศกษา

-เศรษฐศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยรามคำาแหง

ประวตการทำางาน

-ประธานกรรมการจดตงศนยปฏบตการตอตานการทจรตคอรรบชนของสำานกงบ

ประมาณ

-กรรมการและเลขานการรวมคณะกรรมการพจารณาใหความชวยเหลอผประกอบการ

วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-รองผอำานวยการสำานกงบประมาณ

กรรมการผทรงคณวฒ

นายสกกฉฐศวะบวรอาย51ป

วฒการศกษา

-IndustrialDesign,FacultyofArchitecture,KMITL

ประวตการทำางาน

-ผจดการฝายออกแบบและพฒนาผลตภณฑบรษทท.เค.ท.ไฟเบอรจำากด

-ทปรกษาดานนวตกรรม

ตำาแหนงหนาทในปจจบน(นอกเหนอจากในองคการมหาชน)

-กรรมการผจดการบรษทไอดไซนพบลชชงจำากด

กรรมการและเลขานการโดยตำาแหนง

ศาสตราจารยนาวาอากาศโทดร.สราวฒสจตจร

อาย53ป

วฒการศกษา

-Ph.D.(Electronic&ElectricalEngineering),UniversityofBirmmingham,

U.K.

ประวตการทำางาน

-กรรมการสภามหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

-กรรมการสภาวชาการมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

-รองอธการบดฝายวชาการมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

-ผอำานวยการสถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

คณะกรรมการบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอนและอนกรรมการตางๆ

/ 13

ดร.สมชายตนชรากรณ

ผชวยผอำานวยการฝายวชาการ

และรกษาการผอำานวยการฝายสถานวจย

กำากบดแล

ฝายสถานวจยสวนงานบรการผใชสวนงานประชาสมพนธ

คณะผบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน)

คณะผบรหารสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

ศาสตราจารย นาวาอากาศโท ดร.สราวฒ สจตจร

ผอำานวยการสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

นายสำาเรงดวงนล

ผชวยผอำานวยการฝายพฒนาวศวกรรม

กำากบดแล

สวนงานพฒนาระบบเชงกลสวนงานการผลตชนงาน

สวนงานสนบสนนทางเทคนคทวไป

นายเมธโสภณ

ผชวยผอำานวยการนโยบายและยทธศาสตร

กำากบดแล

สวนงานนโยบายและยทธศาสตรสวนงานความปลอดภย

ดร.ประพงษคลายสบรรณ

ผอำานวยการฝายเทคโนโลยเครองเรงอนภาค

กำากบดแล

ฝายเทคโนโลยเครองเรงอนภาค

ดร.สพฒนกลนเขยว

ผอำานวยการฝายเทคนคและวศวกรรม

กำากบดแล

สวนงานระบบไฟฟาและอเลกทรอนกส

สวนงานระบบควบคมสวนงานเทคโนโลยสารสนเทศ

นางกนกพรไผนาค

รกษาการผอำานวยการฝายบรหารทวไป

และหวหนาสวนงานทรพยากรมนษย

กำากบดแล

ฝายบรหารทวไป

14 /

• พฒนาโครงสรางพนฐานเพอใหบรการแสงซนโครตรอน

การพฒนาเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน.ระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง.รวมไปถงระบบสาธารณปโภคใหอยใน

สภาพทพรอมและเพยงพอตอการใหบรการกบผใชทงในปจจบนและอนาคตโดยอาศยผลการสำารวจความตองการของผใช

เปรยบเทยบกบศกยภาพปจจบนของสถาบนในประเดนความหลากหลายและความเพยงพอตอการใหบรการ.และทำาการเปรยบ

เทยบสมรรถนะกบสถาบนวจยแสงซนโครตรอนชนนำาอนๆเพอนำาไปสการตอบสนองความตองการอยางสงสดและการเปนศนยกลาง

การวจยในระดบอาเซยนทงงานวจยเชงวชาการและเชงพาณชย

• การบรหารจดการองคกร

การทบทวนและปรบปรงการทำางานภายในองคกรภายใตคำาแนะนำาของคณะกรรมการท ปรกษานานาชาตหรอ

International Advisory Committee (IAC) และคณะกรรมการบรหารสถาบน.รวมถงการนำาเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใชใน

กระบวนการทำางานเพอใหเกดความคลองตวและมประสทธภาพในกระบวนทำางานตางๆรวมถงการสรางความสมพนธทดระหวาง

บคลากรและสถาบน

• การพฒนากำาลงคนและสงเสรมการใชประโยชนแสงซนโครตรอน

มงเนนการพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถในงานเฉพาะดาน.และมจำานวนเพยงพอเหมาะสมกบภาระงาน

พรอมสรางความรวมมอรวมใจเพอใหบคลากรเขาใจและมสวนรวมสเปาหมายสถาบน.โดยการบรหารและพฒนาทรพยากรบคคล

อยางเปนระบบ สงเสรมการใชประโยชนแสงซนโครตรอนเพอใหเกดงานวจยทสรางมลคาเพมใหแกภาคอตสาหกรรมและประเทศ

ชาตทงในเชงเศรษฐกจและสงคมซงเปนการสะทอนถงความคมคาในการดำาเนนงานของสถาบนสนบสนนผรบบรการใหไดรบบรการ

ทมประสทธผลประสทธภาพและเกดความพงพอใจในระดบสงประชาสมพนธใหสถาบนเปนทรจกในกลมR&Dอตสาหกรรมไทย

และนกวจยชาวอาเซยนเพอใหมความตองการเปนอยางมากในการเขาใชบรการสถาบน

แนวทางการดำาเนนงานในอนาคตตามยทธศาสตร

แนวทางการดำาเนนงานในอนาคตตามยทธศาสตร

/ 15

แนวทางการดำาเนนงานในอนาคตตามยทธศาสตร

16 /

ในปงบประมาณพ.ศ.2557สถาบนฯไดกำาหนดแผนงานการเดนเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนเพอใหบรการแสง

แกผใชตามปงบประมาณตงแตวนท1ตลาคมพ.ศ.2556ถงวนท30กนยายนพ.ศ.2557ดงแสดงในรปท1ซ งแผนงานนน

ประกอบไปดวยการใหบรการแสงแกผ ใช(Userbeamtime)การศกษาและการทดสอบระบบตางๆของเคร องกำาเนด

แสงซนโครตรอน(Machinestudiesandmachinecommissioning)การบำารงรกษาเชงปองกน(Preventivemaintenance)

และการหยดเดนเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนเพอตดตงอปกรณตางๆ(Machineshutdown)

รปท1ตารางแผนงานการเดนเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนเพอใหบรการแสงแกผใชปพ.ศ.2557

สถาบนฯไดกำาหนดการใหบรการแสงแกผใชไวตลอด24ชวโมงโดยในแตละวนจะมการบรรจอเลกตรอนเขาในวงกกเกบ

อเลกตรอนเพอใชผลตแสงซนโครตรอนจำานวน2ครงคอเวลา 08.00 -08.30น.และเวลา20.00 -20.30น. โดยการให

บรการแสงแกผใชของวงกกเกบอเลกตรอนขนาดพลงงาน1.2GeVจะกำาหนดคากระแสบรรจของลำาอเลกตรอน(Storedbeam

current)ไวท150mAและจะทำาการกกเกบอเลกตรอนในแบบDecaymodeเปนระยะเวลา11.5ชวโมงดงตวอยางในรปท2

การเดนเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนเพอใหบรการแสงแกผใช

การพฒนาและการเดนเครองกำาเนดแสงสยาม

รปท2เวลาการใหบรการแสงแกผใชในแตละวนจำานวน2ครงระยะเวลาใหบรการแสงตอครง11.5ชวโมงและคาชวงชวต

ของลำาอเลกตรอน(Beamlifetime)ประมาณ90,000mA-Minหรอเทากบ15ชวโมงทกระแส100mA

/ 17

สถาบนฯ พยายามทจะเพมจำานวนชวโมงของการใหบรการแสงแกผใชขนทกปเพอใหเพยงพอกบความตองการทเพม

ขนซงในปพ.ศ.2557นสถาบนฯสามารถผลตแสงซนโครตรอนใหกบผใชไดมากทสดเทาทเคยมมาคอมากกวา4,400ชวโมง

โดยในปงบประมาณพ.ศ.2556นนจำานวนชวโมงการใหบรการแสงไดลดลงเนองจากทางสถาบนฯมการตดตงชดแมเหลก2ชด

ไดแก ชดแมเหลกHybridmultipolewiggler ขนาด 2.2 เทสลา และชดแมเหลก Superconductingwavelength shifter

ขนาด6.5เทสลาเขาไปในวงกกเกบอเลกตรอนสำาหรบการขยายชวงพลงงานของแสงซนโครตรอนทผลตไดใหครอบคลมไปถงยาน

รงสเอกซพลงงานสง(8-20keV)เวลาทใชในการตดตงและทดสอบชดแมเหลกทงสองทำาใหเวลาทใหบรการแสงลดลงดงแสดงใน

รปท3

รปท3สถตขอมลการใหบรการแสงแกผใชตงแตปพ.ศ.2549–พ.ศ.2557

ในการศกษาคณลกษณะของลำาอเลกตรอน เพอปรบปรงประสทธภาพของเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนนน อปกรณ

การวดเปนสงทมความจำาเปนอยางมากทจะทำาใหเราเขาใจพฤตกรรมของลำาอเลกตรอนโดยเฉพาะอยางยงเมอมการตดตงอปกรณ

แทรกเขาไปในวงกกเกบอเลกตรอนซงสงผลใหคณลกษณะของลำาอเลกตรอนมการเปลยนแปลงและเกดปญหาความไมเสถยรของ

ลำาอเลกตรอนขนเพอดำาเนนการวเคราะหสาเหตดงกลาวใหสมฤทธผลอยางมประสทธภาพและสงผลกระทบตอการใหบรการ

แสงซนโครตรอนแกผใชบรการนอยทสด ทางสถาบนฯ จงไดพฒนาระบบการวดใหมความแมนยำามากขน โดยในปงบประมาณ

2557ทางสถาบนฯไดมโครงการปรบปรงอปกรณการวดดงประกอบดวย

การปรบปรงระบบการวดอตราการสญเสยลำาอเลกตรอน (Beam Loss Monitor: BLM)

ระบบการวดอตราการสญเสยลำาอเลกตรอน เปนระบบวดสำาหรบวเคราะหอตราการเปลยนแปลงปรมาณของอเลกตรอน

ณ ตำาแหนงตางๆ ภายในวงกกเกบอเลกตรอน ในกรณทระบบการควบคมการเคลอนทของลำาอเลกตรอนมการทำางานผดพลาด

ทำาใหอเลกตรอนมอตราการลดลงอยางผดปกต ผลการวดในระบบนจะทำาใหสามารถระบตำาแหนงทเกดปญหาได แตเนองจาก

ขอมลการวดอตราการสญเสยลำาอเลกตรอนในระบบเกานนมความคลาดเคลอนและมคลนสญญาณจากภายนอกเขาไปรบกวน

อนเปนผลมาจากคณภาพของสายสญญาณระบบการเดนสายและตำาแหนงการตดตงทไมเหมาะสมในปงบประมาณนสถาบนฯ

จงไดปรบปรงและแกไขปญหาดงกลาวดงแสดงในรปท4โดยมรายละเอยดดงน

• ปรบปรงหววดสญญาณในการวดอตราการสญเสยลำาอเลกตรอน โดยการปองกนสญญาณรบกวนจากสนามแมเหลก

ไฟฟา(ElectromagneticInterference:EMI)ทเกดขนบรเวณหววดโดยการหมสายสญญาณดวยอปกรณปองกนสญญาณรบกวน

ชนดTin-platedcopper-meshtape

การปรบปรงระบบการวดและศกษาพารามเตอรของลำาอเลกตรอน

การพฒนาและการเดนเครองกำาเนดแสงสยาม

2549 - 2557

2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

18 /

• ปรบปรงระบบสายสญญาณ โดยการเปลยนสายสญญาณจากตววดไปยงระบบจดเกบขอมลดวยสายสญญาณใหมทม

คณภาพสงกลาวคอมอตราการสญเสยสญญาณตำาและมการปองกนสญญาณรบกวนจากภายนอกทดขนรวมทงแยกสายสญญาณ

ออกจากสายไฟฟาและระบบสายสญญาณอนๆเชนเดยวกบระบบวดตำาแหนงลำาอเลกตรอน(BeamPositionMonitor)

• ปรบปรงชดแหลงจายไฟฟา โดยทำาการแยกระบบสายไฟฟาของชดแหลงจายไฟของหววดออกจากสายสญญาณ และ

เพมจำานวนชดแหลงจายไฟฟาจากเดม4ชดเปน8ชดเพอตดตงใหครบทกตำาแหนงของแมเหลกสองขวสอดคลองกบตำาแหนงหว

วดตามจดตางๆในวงกกเกบอเลกตรอน

•ปรบปรงระบบจดเกบขอมล(DataAcquisition)โดยเปลยนอปกรณแปลงสญญาณอนาลอกเปนดจตอลจากNI-card

(NationalInstrumentcard)รนPCIเปนPXIeเพอเพมความเสถยรและเพมจำานวนชองสญญาณการวด

รปท4(ซาย)ระบบการวดอตราการสญเสยลำาอเลกตรอนกอนการปรบปรงตงแตปพ.ศ.2550

(ขวา)ระบบการวดอตราการสญเสยลำาอเลกตรอนหลงการปรบปรงในปพ.ศ.2557

การปรบปรงระบบการวดอตราการสญสยลำาอเลกตรอนดงกลาวขางตน ไดดำาเนนการแลวเสรจในปงบประมาณ 2557

โดยมแผนผงการทำางานดงแสดงในรปท5ปจจบนขอมลทไดจากการวดนนมความเสถยรและความนาเชอถอมากขนสามารถนำามา

วเคราะหปญหาการเปลยนแปลงของกระแสลำาอเลกตรอน(Beamcurrent)ทเกดขนในปจจบนไดดงแสดงในรปท6และ7ซง

ขอมลเหลานเปนสงสำาคญทจะชวยหาสาเหตของปญหาเพอนำามาปรบปรงประสทธภาพของการใหบรการแสงซนโครตรอนตอไป

รปท5แผนผงแสดงระบบการเกบขอมลของอตราการสญเสยลำาอเลกตรอนในวงกกเกบอเลกตรอน

และการสงขอมลเพอแสดงผลทหองควบคม

การพฒนาและการเดนเครองกำาเนดแสงสยาม

/ 19

รปท6 ความสมพนธระหวางกระแสลำาอเลกตรอนอตราการสญเสยและความดนสญญากาศขณะทกระแสลำาอเลกตรอนลดลง

อยางผดปกตพบวาอตราการสญเสยทตำาแหนงBendingmagnet4(BM4)และBendingmagnet5(BM5)สงกวา

ตำาแหนงอนๆสอดคลองกบความดนสญญากาศของCCG9และNIG9ทตดตงอยระหวางBM4และBM5ซงมคาสงกวา

ปกตเชนกน

รปท7แสดงความสมพนธระหวางชวงชวตของลำาแสงซนโครตรอนและอตราการสญเสยลำาอเลกตรอน

การพฒนาระบบการวดความถในการสายของลำาอเลกตรอน(Betatrontune)

การพฒนาและการเดนเครองกำาเนดแสงสยาม

20 /

ความถในการสายของลำาอเลกตรอนขณะเคลอนทตามวงกกเกบอเลกตรอน ถอเปนพารามเตอรพนฐานทสำาคญมาก

ในการศกษาคณลกษณะของอเลกตรอน โดยในระบบการวดเดมเราสามารถวดความถในการสายของลำาอเลกตรอนไดจากการใช

SweptspectrumanalyzerทสามารถสรางคลนRFตามความถทตองการเพอไปรบกวนการเคลอนทของอเลกตรอนถาความถ

ทถกสงไปตรงกบความถในการสายของอเลกตรอนกจะเกดการเรโซแนนทขนจนสามารถสงเกตพคไดชดเจนจาก

Spectrumanalyzerแตเนองจากระบบนตองใชเวลาในการวดทนานมความแมนยำาตำาและไมสามารถตรวจสอบการเปลยนแปลง

ไดแบบตอเนอง (Real-timemonitoring)ทางสถาบนฯจงไดพฒนาระบบการวดแบบใหมขนมา โดยใช Real-time spectrum

analyzerและเครองกำาเนดสญญาณFMเพอสงความถในยานทครอบคลมความถในการสายของลำาอเลกตรอนในกรณทความถใน

การสายของลำาอเลกตรอนมการเปลยนแปลงกจะสามารถมอนเตอรการเปลยนแปลงนนไดแบบตอเนองดงแสดงในรปท8

รปท8แสดงการเปลยนแปลงของความถในการสายของอเลกตรอนขณะเปลยนGapของMultipoleWiggler(MPW)

นอกจากน ระบบการวดความถในการสายของลำาอเลกตรอน ยงสามารถทำาไดโดยการใชแมเหลกสำาหรบ Injection

หรอท เรยกวา Bumpmagnet เพอรบกวนการเคลอนทของลำาอเลกตรอน จนทำาใหสามารถสงเกตเหนความถในการสายของลำา

อเลกตรอนไดชดเจนจากReal-timespectrumanalyzerอกดวยโดยระบบนจะใชเวลาในการวดทสนมากแตอาจจะสงผลกระ

ทบตอความเสถยรของลำาอเลกตรอนในกรณทมกระแสสงๆได

การพฒนาและการเดนเครองกำาเนดแสงสยาม

/ 21

22 /

BL1.3W: Small Angle X-ray Scattering (SAXS)

ระบบลำาเลยงแสงBL1.3Wใชประโยชนรงสเอกซความเขมสงจากอปกรณแทรกชนดแมเหลกวกเลอรหลายขวเพอศกษา

โครงสรางสสารในระดบนาโนเมตรเพอใชทำานายคณสมบตของสารเชนความแขงแรงความยดหยนหรอลกษณะการทำาปฏกรยากบ

สารอนและเพอใหสามารถรองรบตวอยางไดหลากหลายทมงานBL1.3Wจงไดพฒนาอปกรณสำาหรบควบคมอณหภมใหกบตวอยาง

โดนอณหภมทสามารถควบคมไดตงแต 5 - 200 องศาเซลเซยส ชวยใหสามารถตดตามการเปลยนแปลงโครงสรางของตวอยางอน

เปนผลจากการเปลยนแปลงอณหภม เชน ตวอยางประเภทโปรตนซงจำาเปนตองอยในอณหภมตำา หรอตวอยางประเภทพอลเมอรซง

มการเปลยนแปลงโครงสรางเมออณหภมสงขน และยงไดออกแบบอปกรณจบตวอยางทสามารถใหแรงดง ทำาใหสามารถตดตามการ

เปลยนแปลงโครงสรางในขณะมแรงกระทำาตอตวอยาง ซงเปนประโยชนอยางมากในการศกษาโครงสรางของตวอยางประเภทพอลเมอร

และยาง นอกจากน ยงไดมการพฒนาโปรแกรมวเคราะหขอมลอยางตอเนอง ใหสอดคลองกบรปแบบของขอมลทไดจากการทดลอง

และตอบสนองความตองการของผใชบรการของสถาบนฯ

ในปพ.ศ.2557มโครงการขอเขาใชบรการแสงทสถานทดลองของระบบลำาเลยงแสงท1.3Wจำานวนทงสน25โครงการ

แบงเปนโครงการจากภาคการศกษา 22 โครงการ และโครงการจากภาคอตสาหกรรมจำานวน 3 โครงการ และมผลงานตพมพ

ในวารสารวชาการระดบนานาชาตจำานวน6เรองโดยหนงในนเปนโครงการททมนกวจยจากมหาวทยาลยมหดลนำาโดยรศ.ดร.ทวชย

อมรศกดชยไดใชเทคนคการกระเจงรงสเอกซในการศกษาการเสรมแรงใหกบยางสงเคราะหดวยเสนใยจากใบสบปะรดซงเปนการ

นำาผลตผลทางการเกษตรเหลอใชของประเทศมาใชใหเกดประโยชนสงสด ชวยพฒนาคณสมบตของยางใหมความแขงแรงเพมขน

และมความตานทานตอการฉกขาดไดดขนโดยเทคนคการกระเจงรงสเอกซใหขอมลในเชงโครงสรางผลกของผลตภณฑชวยอธบาย

ถงสาเหตททำาใหชนงานทผลตดวยตวแปรตางกนมคณสมบตเชงกลแตกตางกนนำาไปสการปรบปรงกระบวนการผลตยางสงเคราะห

เสรมแรงดวยเสนใยใบสบปะรดใหมประสทธภาพสงสด

ขอมลเทคนคของระบบลำาเลยงแสง1.3W

Radiationsource MultipoleWiggler

PhotonEnergy 9.5keV

Monochrometer DoubleMultilayerMonochrometer(DMM)

MultilayerMirrorType W/B4C

BeamSize@Sample 3x0.5mm2

Detector CCD(f165mm)

รปท9แสดงสถานทดลองของBL1.3WซงตดตงอยภายในHutch

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

/ 23

BL 2.2: Time-resolved X-ray Absorption Spectroscopy (TRXAS)

การวดการดดกลนรงสเอกซ เปนเทคนคการวเคราะหสำาคญในศกษาสสารในระดบอะตอม เชน การบอกชนดและสภาพ

แวดลอมของอะตอม ซงสงผลตอคณสมบตการทำาปฏกรยาของสสาร หลกการของเทคนคการดดกลนรงสเอกซคอ การยงรงส

เอกซไปตกกระทบสารตวอยาง และวดรงสเอกซทถกดดกลนทพลงงานตางๆ ไดเปนสเปกตรมการดดกลนรงสเอกซ ซงสามารถนำามา

วเคราะหชนดและสภาพแวดลอมของอะตอมในสารได BL2.2 เปนระบบลำาเลยงแสงทมอปกรณคดเลอกพลงงานรงสเอกซแบบพเศษ

ทมความสามารถในการวดการดดกลนรงสเอกซทหลายคาพลงงานไดในเวลาเดยวกน ทำาใหสามารถวดสเปกตรมการดดกลนรงสเอกซ

ไดภายในเวลาไมกวนาท หรอนอยกวาหนงวนาท สงผลใหสามารถทำาการตดตามการเปลยนแปลงในระดบอะตอมภายในสสาร

ในขณะทเกดปฏกรยากบสารอน หรอขณะทมการใหความรอน เทคนค TRXAS นจงมประโยชนเปนอยางยงในการพฒนาสารเรง

ปฏกรยาตางๆ ซงมความสำาคญในอตสาหกรรมหลากหลายประเภท ดวยคณลกษณะเดนของสถานทดลอง TRXAS ซงสามารถวด

การดดกลนรงสเอกซของตวอยางไดอยางรวดเรวนน จงเหมาะอยางยงในนำามาการประยกตใชสำาหรบตรวจสอบการเปลยนแปลง

ทางโครงสรางของตวอยางภายใตสภาวะแวดลอมตางๆ (in-situmeasurement) เชนภายใตสภาวะความรอนความดนและบรรยากาศ

ของแกสเปนตน โดยทสถานทดลองมอปกรณตดตงสารตวอยางทสามารถใหความรอน พรอมทงปลอยแกสผานสารตวอยาง

เพอใหเกดปฏกรยาขณะทำาการวดได

ป..พ.ศ..2557 ไดมการปรบปรงระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง TRXAS เพอเพมประสทธภาพการใชงานโดยเพม

ขนาดแสงซนโครตรอนในแนวระนาบจดหาผลกสำาหรบคดแยกรงสเอกซชนดใหมและตดตงระบบลำาเลยงแกสไฮโดรเจน

•การเพมขนาดแสงซนโครตรอนในแนวระนาบ

สถานทดลอง TRXAS อาศย energy dispersive monochromator ซงเปนแบบพลงงานคงท

(fixedenergy)ทำาใหความยาวของสเปกตรมการดดกลนของตวอยาง(absorptionspectrum)จงขนกบความกวางแถบรงสเอกซ

ทคดแยกไดทงนดวยขนาดแสงในปจจบนทำาใหสามารถบนทกEXAFSของตวอยางไดเปนผลสำาเรจ

รปท10FeK-edgeEXAFSของโลหะเหลก

•จดหาผลกสำาหรบคดแยกรงสเอกซชนดใหม

ขอจำากดของenergydispersivemonochromatorคอใชผลกชนเดยวในการคดแยกรงสเอกซทำาให

ตำาแหนงแสงสำาหรบวางตวอยางเปลยนไปเมอมมตกกระทบของแสงซนโครตรอนเปลยนแปลง อกทงชองเปดสำาหรบสะทอนรงสเอกซ

มาใชงานกมขนาดจำากด เหตนการใชผลก Si(111) เพยงชนดเดยวจงไมครอบคลมการคดแยกรงสเอกซทพลงงานสง (≥ 8 keV)

การจดซอผลกSi(220)มาใชงานจงแกไขขอจำากดดงกลาว

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

24 /

รปท11AuL3-edgeXANESของโลหะทองซงมขอบการดดดกลนทพลงงาน11919eV

•การตดตงระบบลำาเลยงแกสไฮโดรเจน

สถานทดลอง TRXAS เปนแบบ energy dispersive จงสามารถบนทกสเปกตรมการดดกลนรงสเอกซ

ไดอยางรวดเรวภายใน1วนาทหรอตำากวาทำาใหมประโยชนอยางยงในการทำาการทดลองแบบ insituXASซงรวมถงการทดลอง

TemperatureProgrammedReduction(TPR)ระบบTPRซงใชแกสไฮโดรเจนเปนตวรดวซถกใชอยางแพรหลายในการทดสอบ

ตวเรงปฏกรยาทงนการใชเทคนคXASทำาการทดลองTPRมขอไดเปรยบกวาระบบTPRทวไปคอสามารถเลอกตรวจสอบเฉพาะ

ธาตทสนใจและสามารถศกษาเลขออกซนเดชนของตวอยางไดในขณะดยวกนปจจบบระบบไดถกตดตงแลวเสรจพรอมใหบรการณ

BL2.2:TRXAS

ขอมลทางเทคนคของระบบลำาเลยงแสง2.2

Radiationsource Bendingmagnet

Photonenergy 2.4-12keV

Monochromator EnergyDispersiveMonochromator(EDM)

Crystal Si(111),Si(220)

Beamsize 1mmx2mm(HxV)

Detector S3904-1024FLinearimagesensorwithx-rayscintillator

Dataacquisitiontime Shortest:25ms,typical500-1000ms

Sampletype Solid,liquid,gas

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

/ 25

รปท12แผนภาพแสดงชนดธาตทสามารถตรวจวดไดณBL2.2:TRXAS

ระบบลำาเลยงแสงท 3.2 Ua เปดใหบรการการวเคราะหโครงสรางอเลกทรอนกสบนพนผวและรอยตอระหวางพนผวของวสด

ในยานของแสงเอกซเรยพลงงานตำามาตงแตป 2553 ในปงบประมาณ 2557 มจำานวนโครงการทเขามาใชบรการแสงทงสน

30 โครงการ ประกอบดวย โครงการภายในประเทศจำานวน 23 โครงการ, โครงการจากประเทศอาเซยนจำานวน 5 โครงการ

และโครงการจากประเทศในทวปยโรปจำานวน 2 โครงการ ผลงานทไดรบการตพมพในวารสารนานาชาตมทงหมด 11 ฉบบ

ซงไดเพมขนจากปงบประมาณทผานมา ในชวงการใหบรการแสงนน 84% ของชวโมงการใหบรการแสงไดจดสรรใหผใชบรการ

ทางวชาการรวมไปถงผใชบรการทตองการศกษาความเปนไปไดของงานวจยและผลงานวจยในเบองตน 9% ของชวโมง

การใหบรการแสงจดสรรใหแกภาคอตสาหกรรมและ7%ของชวโมงการใหบรการแสงใชในการบำารงรกษาและพฒนาระบบลำาเลยงแสง

ในปงบประมาณ 2557 ไดทำาการตดตงและทดสอบเครองวเคราะหพลงงานสำาหรบเทคนค Angler-Resolved

Photoemisssion Spectroscopy (ARPS) เครองใหมทมกำาลงแยกแยะสเปคตรมสงถง 0.25 meV และเครองวเคราะหการ

ดดกลนของแสงในโหมดtotalfluorescenceyield(MCP)ทปลายสถานทดลองของระบบลำาเลยงแสงท3.2Uaนอกจากนนยงได

ทำาการตดตงchamberสำาหรบการเตรยมตวอยางทประกอบไปดวยLowEnergyElectronDiffraction(LEED)ทใชตรวจสอบ

ความเปนผลกของตวอยาง และปนไอออนสำาหรบสปตเตอรผวหนาของตวอยางดวยกาซอารกอน สำาหรบการวเคราะหตวอยาง

ทเปนฉนวนดวยเทคนคการดดกลนแสง ไดมการพฒนาและทดสอบโปรแกรม Labview เพอใชในการควบคม MCP detector

รวมไปถงวเคราะหตวอยางมาตรฐานทเปนฉนวนเพอทำาการสอบเทยบเครองมอกอนทจะเปดใหบรการแกผใชภายในป2558น

ในปงบประมาณ 2558 น มแผนการดำาเนนงานทจะเนนไปทเทคนค ARPES และ การดดกลนแสงโดยใชแสงในยาน

เอกซเรยพลงงานตำา เพอเพมจำานวนผลงานตพมพทม impact factor ทสงขน รวมไปถงการขยายขอบเขตงานวจยทางดานเคม

และชวภาพ สำาหรบผใชบรการทสนใจงานวจยทางดาน ARPES ในอก 2 ปขางหนาจะทำาการพฒนาระบบในการโหลดตวอยางท

ประกอบไปดวยอปกรณในการเคลอบฟลมและจะตดตง manipulator ทสามารถลดตวอยางอณหภมลงไปถง 9 เคลวน พรอม

ระบบควบคมตำาแหนงตวอยางทแมนยำา นอกจากนมแผนการปรบปรงระบบทศนศาสตรของระบบลำาเลยงแสง ดวยการกำาจด

คารบอนทเคลอบอยบนกระจกดวยเทคนคยวโอโซนเพอเพมฟลกซของระบบลำาเลยงแสงและกำาจดhigh-orderlightทมผลกบ

การวดสเปคตรมในชวงพลงงานตำา (40-100eV)รวมไปถงการแกปญหาการเลอนของพลงงานโฟตอนในระหวางทำาการวดสเปคต

รมดวยการตดตงระบบหลอเยนใหแกmonochromatorในอนาคตอนใกลน

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

BL 3.2Ua : Photoelectron Emission Spectroscopy (PES)

26 /

ระบบลำาเลยงแสง3.2Ubไดใหบรการมาตงแตปพ.ศ.2554โดยใชแสงซนโครตรอนยานรงสอลตราไวโอเลต(UV)และ

รงสเอกซพลงงานตำา (SoftX-ray)ในการถายภาพดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบโฟโตอมสชน(PhotoemissionElectron

Microscopy : PEEM) ซงเปนเทคนคทใชศกษาพนผวของตวอยาง โดยนำาอเลกตรอนทหลดจากพนผวตวอยางจงเปนผลของการ

ฉายแสงซนโครตรอนลงบนตวอยาง เรงใหเคลอนทผานเลนสมาโฟกสบนฉากเรองแสงทำาใหไดภาพพนผวของตวอยางออกมา

ปรมาณของอเลกตรอนทปลดปลอยมาจากแตละบรเวณของพนผวจะขนกบ พลงงานโฟตอนท ใชฉายลงบนตวอยาง

สมบตของตวอยาง เชน ชนดและสถานะทางเคมของธาตองคประกอบ รวมถงลกษณะโครงสรางทางกายภาพบนบรเวณนนทำาให

สามารถศกษาสมบตของตวอยางจากภาพทถายไดนอกจากนสถานทดลองยงออกแบบใหสามารถการถายภาพดวยกลองจลทรรศน

อเลกตรอนพลงงานตำา (Low Energy Electron Microscopy : (LEEM) เปนเทคนคทยงลำาอเลกตรอนไปทตวอยางในทศทางท

ตงฉากกบพนผวและใหวงยอนกลบในทศทางตรงขาม ผานเลนสมาโฟกสบนฉากเรองแสง ทำาใหอเลกตรอนนนมพลงงานตำา

ใกลบรเวณพนผว

ขอมลทางเทคนคของระบบลำาเลยงแสง3.2Ub

RadiationSource PlanarHalbach-typeUndulatorU60,41periods,0.5467Teslaatgap26.5mm

Monochromator VariedLineSpacingPlaneGratingMonochromator(VLS-PGM)

PhotonEnergy 40-160eV&220-1040eV

EnergyBandwidth ∆E/E=10-5

ScientificTechnique PhotoemissionElectronMicroscopy(PEEM)

LowEnergyElectronMicroscopy(LEEM)

ImageRecorder PCOsensicamqe

ImageFieldofView 2-100μm

SampleEnvironment UltraHighVacuum≈10-9mbar

Samplespecification Electro-conductivity,SmoothandFlat

ชวงพลงงานโฟตอนของระบบลำาเลยงแสง 3.2Ub สามารถวเคราะหสถานะทางเคมและโครงสรางอะตอมโดยรอบ

ของธาตทสนใจศกษาไดหลายชนด รวมถงธาตเบา เชน คารบอน ไนโตรเจน และ ออกซเจนหรอแมแตธาตทหนกกวาในกลม

โลหะทรานซชน เชน โครเมยม ไททาเนยม และ เหลก ทงยงมความสามารถในการทะลทลวงตำา ทำาใหเหมาะกบการศกษาทาง

ดานวทยาศาสตรพนผว (surface science)ครอบคลมหลายสาขาวชาอาทฟสกส, เคม, ชววทยา, วสดศาสตร และโลหะวทยา

รวมถงสาขาวชาอนทเกยวของ สำาหรบการใหบรการในป พ.ศ. 2557 ระบบลำาเลยงแสงไดทำาการปดสถานทดลองตดตอกนถง

5เดอนเพอแกปญหาcontaminationภายในระบบสญญากาศทเกดจากการทดลองทำาใหสามารถตอบรบขอเสนอโครงการวจย

เพอขอใชแสงฯไดเพยง6โครงการทวไปและ1โครงการจากภาคอตสาหกรรมนอกจากนยงไดวทยากรผเชยวชาญจากสหพนธรฐ

เยอรมนมาถายทอดความรทสถาบนฯเปนเวลาถง1สปดาห

BL 3.2Ub : Photoemission Electron Microscopy (PEEM)

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

/ 27

BL 4.1 : Infrared Spectroscopy and Imaging (IR)

ดวยคณสมบตของเครองกำาเนดแสงซนโครตรอนซงผลตแสงซนโครตรอนทมคาพลงงานตอเนองตงแตรงสอนฟราเรดไป

จนถงรงสเอกซณหองปฏบตการแสงสยามสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)จงมระบบลำาเลยงแสงในยานพลงงาน

ตางๆ กนหลายระบบเพอใชในศกษาคณสมบตตางๆ ของสารทแตกตางกนได โดยแสงซนโครตรอนยานอนฟราเรด (เลขคลนชวง

12800 - 50 cm-1 หรอความยาวคลนชวง 0.78 - 200 μm) เปนชวงรงสทมประโยชนในการศกษาการสนของโมเลกลของสาร

โดยสารแตละชนดจะมเอกลกษณในการดดกลนแสงอนฟราเรดในชวงความยาวคลนทแตกตางกน ทำาใหเราสามารถจำาแนกชนด

และตดตามการเปลยนแปลงโครงสรางโมเลกลของสารได ดวยเหตนเอง ในปงบประมาณ 2553 สถาบนฯ จงไดมนโยบายในการ

สรางระบบลำาเลยงแสงยานรงสอนฟราเรดขน เพอเพมขดความสามารถในการใหบรการแสงซนโครตรอนในงานวจยทหลากหลาย

มากขนอาทงานวจยพนฐานทางฟสกสเคมชววทยางานวจยทางวสดศาสตรและนาโนเทคโนโลยงานวจยทางการแพทยเปนตน

โครงการออกแบบและสรางระบบลำาเลยงแสงอนฟราเรด เรมตนจากการออกแบบ bendingmagnet chamber ซงม

ชองเปด25(แนวตง)x86(แนวนอน)มลลเรเดยนทมม2.1องศาเพอรองรบการแผรงสชนดedgeและbendingmagnetของ

วงกกเกบอเลกตรอนโดยใชโปรแกรมSRWและraysoftware©Th.Morenoในการออกแบบระบบลำาเลยงแสงใหสามารถใช

งานไดถง3สถานทดลองในเวลาเดยวกนโดยมกระจกตวท1(M1)ทำาหนาทคดเลอกแสงซนโครตรอนเฉพาะยานอนฟราเรดจาก

นนมกระจกตวท2(M2)ทำาหนาทโฟกสแสงในแนวนอนโดยมคารศม=2637.7มลลเมตรและกระจกตวท3(M3)ทำาหนาท

โฟกสแสงในแนวตงR=5435.2มลลเมตรซงจะทำาใหแสงมขนาดเลกลงจากนนกระจกตวท4(M4)จะทำาหนาทสะทอนแสงออก

มายงนอกผนงคอนกรตของวงแหวนกงเกบอเลกตรอนณจดรวมแสง(focuspoint)ซงจะอยหางจากแหลงกำาเนดแสง7.2เมตร

และใชโดยมกระจกเพชร (CVD diamond window) เปนตวกนระหวางระบบสญญากาศและเครองอนฟราเรดสเปกโตรมเตอร

แสงซนโครตรอนจะถกทำาใหเปนแสงขนานและแยกออกเปน3ลำาแสงหลงจากผานกระจกเพชรดวยกระจกตวท5ถง9(M5-M9)

เพอสงไปยงสถานทดลองทง3สถานตอไป

รปท13ระบบกระจกสะทองแสงสำาหรบระบบลำาเลยงแสงinfrared

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

การตดตงระบบลำาเลยงและสถานทดลองInfraredSpectroscopyandImagingไดดำาเนนการแลวเสรจในปงบประมาณ

พ.ศ. 2557 โดยสถาบนฯ ประสบความสำาเรจในการลำาเลยงรงสอนฟราเรดมาถงสถานทดลองและอยในระหวางทดสอบการใชงาน

รปท14chamberสำาหรบตดตงกระจกM5-M9(ซาย)แสงซนโครตรอนสะทอนจากกระจกM5-M9(ขวา)

28 /

BL 5.2 : X-ray Absorption Spectroscopy : (SUT-NANOTEC-SLRI)

รปท15ระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลองBL5.2:XAS

ระบบลำาเลยงแสงท 5.2 SUT-NANOTEC-SLRI XAS beamline ไดจดตงขนตามความรวมมอของสามหนวยงาน

ไดแก มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต และสถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ภายใต

โครงการจดตงสถานรวมวจยมทส.-นาโนเทค-สซ.เพอการใชประโยชนแสงซนโครตรอน

ระบบลำาเลยงแสงท 5.2 และสถานทดลองดานเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (XAS) สามารถทำางานไดในชวงพลงงาน

แสงซนโครตรอนยานรงสเอกซ 1.2 - 10 keV โดยใชเครองคดเลอกพลงงานแสงแบบผลกค (Double Crystal Monochroma-

tor หรอ DCM) ซงเปนอปกรณสำาคญทกำาหนดคณภาพของแสง ภายใน DCM จะไดมการตดตง slit ทปรบไดในตำาแหนงกอน

ลำาแสงจะตกกระทบผลกอนแรก ซง slit ดงกลาวจะทำาหนาทกำาหนดความสามารถในการแยกแยะพลงงานโฟตอน DCM ของ

ระบบลำาเลยงแสง BL5.2 ไดถกสรางขนตามแบบของ Lemmonier แหงสถาบนฟสกส มหาวทยาลยบอนน สหพนธรฐ เยอรมน

ขอมลการดดกลนรงสเอกซสามารถบงบอกถงโครงสรางของวสดตวอยางในระดบอะตอมไดเทคนค XAS เปนเทคนคการวเคราะห

วสดทมความสามารถสง สามารถวเคราะหสถานะทางเคมและโครงสรางอะตอมโดยรอบของธาตทสนใจศกษาไดหลายชนด

ตงแตธาตทมเลขอะตอมมากกวาธาตแมกนเซยมขนไป เทคนคการดดกลนรงสเอกซเปนเทคนคทไมทำาลายสารตวอยางสามารถ

แยกแยะวเคราะหเฉพาะธาตทสนใจศกษาไดอยางแมนยำาสามารถวเคราะหสารตวอยางไดทงในสภาวะของแขงของเหลวและกาซ

และสามารถนำามาประยกตใชในงานวจยหลากหลายดานเชนวสดศาสตรวสดนาโนชววทยา

สงแวดลอมพลงงานไปจนถงโบราณคด

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

รปท16แนวทางเดนของแสงซนโครตรอนจากแมเหลกสองขว(bendingmagnet)ของระบบลำาเลยงแสงท5.2

/ 29

นบตงแตเปดใหบรการเมอปพ.ศ.2556ระบบลำาเลยงแสงท5.2ไดพฒนาและปรบปรงการใหบรการเทคนคXASอยาง

ตอเนอง เพอใหสอดรบกบความตองการของนกวจย อาจารย นกศกษา และนกวจยภาคเอกชน ซงมจำานวนโครงการทเขามาใช

แสงซนโครตรอนทงสน 144 โครงการ ซงเปนโครงการทมาจากภาครฐ และภาคเอกชน โดยมตวอยางโครงการจากภาคเอกชน

เชนโครงการวจยดานโลหะจากบรษทสหวรยาอนดสทรจำากด(มหาชน)และโครงการวจยดานอาหารจากบรษทเจรญโภคภณฑ

อาหารจำากด(มหาชน)

นอกจากนผมสมฤทธทเกดขนณระบบลำาเลยงแสงท5.2ยงมผลงานวจยทตพมพในวารสารระดบนานาชาตแลวจำานวน

15 เรอง อาทเชน งานวจยทเกดขนจากความรวมมอของนกวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

และนกวจยจากประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมนโดยชองานวจยเรอง“Self-OrganizationofFeClustersonMesoporous

TiO2Templates”ซงตพมพในวารสารวจย JournalofAppliedCrystallography (ImpactFactor3.95)และยงมผลงาน

ทไดยนจดทะเบยนทรพยสนทางปญญาแลว1เรองในการพฒนาชดอปกรณIn-situcellสำาหรบการวดเทคนคXASแบบทะลผาน

(Transmissionmode)ทอณหภมสง ภายใตบรรยากาศของกาซพเศษตาง ๆ ซงเปนการจดทะเบยนทรพยสนทางปญญารวมกน

ระหวางสซ.-นาโนเทค-สกว.(เนองจากงบประมาณบางสวนมาจากทนวจยของสกว.)

รปท17การตดตงชดอปกรณ(in-situcell)ทระบบลำาเลยงแสงท5.2

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

ขอมลเทคนคของระบบลำาเลยงแสง5.2

Radiationsource Bendingmagnet

PhotonEnergy 1.28-10keV

Crystal InSb(111)และGe(220)

Energyresolution 2x10-4

Photonflux 108-1010photons/secat100mA

Modeofmeasurement TransmissionmodeandFluorescenceyieidmode

Beamsize 13mmx1mm(Transmissionmodeusingionizationchambers)

20mmx1mm(Fluorescencemodeusing4-elementSidriftdetector)

30 /

BL 6a : Deep X - Ray Lithography (DXL)

อปกรณตรวจวดความเรงขนาดจว

อปกรณวดความเรงถกประยกตใชเปนจำานวนมากในการพฒนาระบบความปลอดภยและการตรวจสอบตางๆ เชน ถงลม

นรภยในยานพาหนะ ระบบนบกาวของอปกณพกพาและระบบจำาลองตางๆ เปนตน โดยมหลกการพนฐานคอการเคลอนทของ

กอนมวลเคลอนท (Proof mass) ทถกยดตดกบสปรงขนาดเลกทมคาคงทสปรงเฉพาะเพอใชกำาหนดระดบความเรงในการทำางาน

โดยทศทางทกอนมวลเคลอนทไปนน.จะมขวโลหะทถกวางดวยระยะหางในระดบไมโครเมตรเพอทำาหนาทเปนสวตชทำางานเมอม

การสมผสหากเกดแรงกระทำาตอชนงานกอนมวลจะเคลอนทไปสมผสกบขวโลหะทำาใหกระแสไฟฟาไหลผานเพอสงใหอปกรณทำางาน

การสรางสวนประกอบตางๆ.ของอปกรณวดความเรง.จำาเปนตองใชเทคโนโลยการผลตโครงสรางจลภาคดวยรงสเอกซ

จากเครองกำาเนดแสงซนโครตรอน เพอสรางกอนมวลและขนาดของสปรงทใชยดเหนยวใหกอนมวลเคลอนทไดตามระดบความเรง

ทตองการทงนสามารถสรางเซนเซอรทมโครงสรางการทำางานทมคาความเรงจดทำางานท4.8g-9.5gและสามารถนำาไปประยกต

ใชเปนสวตชความเรงในอปกรณกนกระแทกได

อปกรณประมวลคาความชนและอณหภมสำาหรบโรงเลยงไก-เปด

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

เนองจากการใชงานเซนเซอรและอณหภมในโรงเลยงไก-เปดนนมการสมผสกบฝนและความชนตลอดเวลาจงเปนสาเหต

ใหเกดการชำารดเสยหายและการอานคาความความชนและอณหภมคลาดเคลอนจากความเปนจรง.ประกอบกบตวตรวจวดความชน

ทใชในโรงเรอนมหลายแบบจากผผลตทแตกตางกนไมสามารถนำามาใชทดแทนกนไดอกทงยงมราคาสง.ดวยเหตนคณะผวจย

จากสถาบนฯ จงไดมแนวคดในการพฒนาตวตรวจวดความชนทสามารถใชงานทดแทนตวทชำารดเสยหายไดทกรน ซงจะชวยลด

ระยะเวลาในการซอมบำารงและไมกระทบตอกระบวนการผลตโดยอปกรณตรวจวดทออกแบบมโครงสรางการทำางานดงรป

การเลอกลกษณะของสญญาณเอาทพตไดถกออกแบบใหเหมอนกบชดตรวจวดทวๆ ไปโดยใชสวตซ.2.ตว ทำาหนาทเปน

ตวเลอกสญญาณมทงหมด4แบบซงครอบคลมทงหมดทมใชในเครองของบรษทซพเอฟ(ประเทศไทย)จำากด(มหาชน)โดยไมโคร

คอนโทรลเลอรจะอานคาจากสวตซและกำาหนดคาแรงดนเอาทพตใหตรงกบเอาทพตแตละยหอทเลอก จากการทดสอบอปกรณ

ประมวลผลคาความชนทพฒนาขนทไดทำาการทดสอบทศนยการเรยนรสายธรกจไก-เปดอำาเภอสควจงหวดนครราชสมาไดผลเปน

ทนาพอใจสามารถใชงานกบเซนเซอรไดทกแบบและยงสามารถลดคาใชจายในการนำาเขาอปกรณวดความชนแบบเดมไดถง80%

รปท18โครงสรางการทำางานของชดตรวจวดและชดตรวจวดอานคาประเมนผล

/ 31

BL 6b : Micro X-ray Fluorescence (m-XRF)

ระบบลำาเลยงแสงท 6b เปนระบบลำาเลยงแสงทใชแสงซนโครตรอนทผลตไดจากแมเหลกสองขว (Bending magnet)

และใหบรการแกผใชดวยเทคนคการเรองรงสเอกซ เพอใชศกษาชนดของธาตทเปนองคประกอบในสารตวอยางโดยตวอยางไมถก

ทำาลายขณะวด(non-destructivemethod)และดวยการประยกตใชอปกรณทเรยกวาpolycapillarylensจงทำาใหไดลำาแสงซน

โครตอนทมขนาดเลกระดบไมครอนซงเหมาะกบงานวจยทตองการศกษาการกระจายตวของธาตบนพนททเลกมากๆของสารตวอยาง

ในป 2557 ทผานมา ทมงาน BL6b ไดปรบปรงและพฒนาสถานทดลองเพอขยายขดความสามารถของการทำาวจย

ทตองการใชลำาแสงทมขนาดเลกลงไปอกเพอศกษาสารตวอยางทมพนทเลกมากๆโดยป 2557 ไดเรมใหบรการแกผใชดวยเทคนค

การเรองรงสเอกซดวยขนาดของลำาแสง 50 ไมครอนจากเดมทเคยใหบรการดวยขนาดลำาแสง 100 ไมครอนรวมถงการใหบรการ

แกผใชโดยใชSilicondriftdetectorและPXIDigitalX-rayProcessorมาตรวจวดและประมวลผลสญญาณX-rayfluorescence

(XRF) ของธาตซงไดชวยปรบปรงในเรองของการเพมประสทธภาพในการตรวจวดของสารตวอยางทมธาตในปรมาณทตำา ในป 2557

ทผานมาทางทมงานBL6bไดดำาเนนการดแลระบบลำาเลยงแสงและไดปรบปรงพฒนาสถานทดลองเพอเพมขดความสามารถของ

การทำาวจยของผใชบรการซงรายละเอยดมดงตอไปน

ในป 2557 ทผานมาทางทมงานระบบเลยงแสงท 6b Micro-XRF ไดพฒนาและปรบปรงระบบการวดสารตวอยางใหม

ความถกตองแมนยำารวดเรวมากยงขนซงสามารถสรปไดดงน

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

Silicon drift detector

High precision motorized stage

Capillary lens

Sample Ionization chamber

CCD Camera

Micro-XRF end station

รปท19การจดวางของชดอปกรณการวดดวยเทคนคMicro-XRFณสถานทดลองท6bMicro-XRF

1. การเปลยนรปแบบการจดวางของสารตวอยางและชดอปกรณการวด

เนองจากจดเดนของการใหบรการของสถานทดลองนคองานทางดาน XRF and imaging ดงนนการเกบภาพของสาร

ตวอยางและพนทบนสารตวอยางทถกเลอกศกษาจงมความสำาคญมาก และเพอใหการบนทกภาพของตำาแหนงรงสเอกซ ทตกลงบน

สารตวอยางมความถกตอง ทางทมงานจงไดเปลยนการจดวางกลองจากเดมทกลองทำามม 45o กบสารตวอยางไดเปลยนไปจดวาง

ในลกษณะตงฉากหรอ90oแทนดงนนภาพของของตำาแหนงรงสเอกซทตกลงบนสารตวอยางทเกบมาไดจงเปนตำาแหนงทถกตอง

จรงๆ ผลจากการวางกลองในทศทางดงกลาว ทำาใหสารตวอยางตองถกวางในลกษณะทำามม 45o กบแสงซนโครตรอน ในขณะท

detectorนนทำามม45oกบสารตวอยางและทำามม90oกบแสงซนโครตรอนผลการจดวางของอปกรณการวดในลกษณะนยงชวย

ลดการกระเจงของรงสเอกซทจะเขามารบกวนผลการวดของสารตวอยางไดอกดวย

2. การลดขนาด Micro focused X-ray beam

เพอขยายขอบเขตความสามารถของงานวจยทตองการศกษาสารตวอยางทมพนทเลกมากๆ ทางทมงาน BL6b จงได

ตดตงและทดสอบ polycapillary lens ตวใหมทให focusedX-ray beam ขนาด 30 ไมครอนและมจดโฟกสทอยหางปลาย

polycapillarylensเปนระยะทาง4มลลเมตรณปจจบนไดถกนำามาตดตงใชงานเพอใหบรการแกกลมผใชแสง

32 /

รปท20รปรางและขนาดของfocusedX-raybeamณตำาแหนงสารตวอยาง

หมายเหตผลจากวางสารตวอยางทำามม45oกบx-raybeamทำาใหbeamsizeในแนวนอนมขนาดใหญกวาbeamsize

ในแนวตงประมาณ2เทา

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

3. การเพมประสทธภาพการตรวจวดของสารตวอยาง

เพอขยายขอบเขตความสามารถในการตรวจวดสารตวอยาง (detection limit) ทมความเขมขนของธาตในปรมาณทตำา

รวมถงเพอเพมความสามารถในการแยกpeak ของธาตตางๆทมพลงงานใกลเคยงกน (energy resolution) ไดดยงขน Silicon

driftdetectorจงไดถกนำามาใชงานแทนSiPINdetectorซงในป2557ทผานมาทางทมงานไดตดตงและทดสอบพรอมกบได

รปท21VortexSilicondriftdetector(SDD)

4. การลดเวลาของการ realignment ของ polycapillary lens เพอเพมเวลาการใหบรการแสง

เนองจากการrealignmentของpolycapillarylensเปนขนตอนทใชเวลามากทสดซงมากถงประมาณ95%ของเวลา

ทงหมดในการ setup ชดอปกรณการวดเพอลดเวลาในการ realignment ของ polycapillary lens ทางทมงาน BL6b และ

วศวกรฝายควบคมจงไดตดตงencoderเพมเขาไปกบชดstagesของcapillarylensเพอใหสามารถอานคาและจดจำาตำาแหนง

ตางๆของstagesเมอเลอนหรอหมนไปและสามารถเลอนหรอหมนกลบมาตำาแหนงเดมไดอยางไรกตามจากการทดสอบยงพบ

ปญหาการอานคาของencoderซงตองแกไขตอไป

รปท22การตดตงencoderเขาชดมอเตอรของstagesของcapillary

ออกแบบฐานรองตวdetector ใหม ใหสามารถปรบเลอนdetector ไดอยางอสระทงในทศเขา-ออกซาย-ขวา เพอใหเหมาะกบ

การวดสารตวอยางทมความเขมขนของธาตในปรมาณตางๆและปจจบนไดถกนำามาตดตงใชงานเพอใหบรการแกกลมผใชแสง

/ 33 การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

5. การปรบปรงโปรแกรมทใชในการควบคมชดอปกรณและการบนทกผลการทดลอง

ทางทมงาน BL6b ไดประสานงานกบกลมงานควบคมใหปรบปรงโปรแกรม Labview เพอให Silicon drift

detector และ PXI Digital X-ray Processor สามารถทำางานรวมกบชดอปกรณเดมได รวมถงปรบปรงโปรแกรมทใช

ในการควบคมcapillarylensstagesทไดตดตงencoderเขาไปเรยบรอยแลวโดยณปจจบนสามารถใชงานและใหบรการแก

กลมผใชไดอยางเรยบรอย

รปท23หนาตาโปรแกรมทใชควบคมcapillarylensstagesและโปรแกรมทใชบนทกผลการทดลอง

6. การปรบปรงระบบการเดนสายไฟของสถานทดลองท 6

ทางทมงาน BL6b ไดประสานงานกบกลมงานไฟฟาใหดำาเนนการจดระเบยบสายไฟ ใหดเรยบรอยสะดวก

และปลอดภยแกผททำางานและกลมผใชบรการแสงณสถานทดลอง

รปท24ผลการปรบปรงการจดระเบยบสายไฟและเดนรางปลกไฟใหม

34 /

7.ปญหาหรออปสรรคอนๆในการดำาเนนงาน

ปญหาทพบ การดำาเนนการแกไขและปองกน

1.Ionizationchamberเสยเนองจากความชนทำาใหเกด

คราบออกไซดทขวและทำาใหเกดการลดงจร

ดำาเนนการซอมเปนทเรยบรอยและในอนาคตจะใชIoniza-

tionchamberยหอADCทยมมาจากBL8มาใชงานแทนตว

ปจจบนโดยตวเดมจะเกบไวสำารองใชงานหากเกดปญหาและ

ตองสงซอม

2.กลองccdcameraเกดdeadpixelทมลกษณะเปนเสน ไดดำาเนนการสงซอccdcameraตวใหมทมinterfaceแบบ

GigEเพอนำามาใชงานแทนตวเดม

3.การอานคาเพยนของencoderทตดตงเพมเขาทcapil-

larylensstagesเนองจากจำานวนpulse/revolutionของ

encoderและของmotorของcapillarylensstagesมคา

ไมเปนจำานวนเตมเทากน

อยระหวางการหาทางดำาเนนการแกไข

ในป2557มจำานวนโครงการใหมทมาสมครขอใชบรการเทคนคMicro-XRFทงหมด10โครงการซง8ใน10โครงการ

เปนงานวจยทางดานพชและเกษตรสวน2โครงการทเหลอเปนงานวจยทางดานโบราณคดและทางอาหาร

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

/ 35

BL 7.2W : Macromolecule Crystallography (MX)

ระบบลำาเลยงแสงทอยระหวางการทดสอบความกาวหนางานพฒนาระบบลำาเลยงแสงท 7.2W สำาหรบศกษาโครงสราง

ผลกของโมเลกลขนาดใหญ(MacromoleculeCrystallography,MX)

ระบบลำาเลยงแสงท 7.2W ณ หองปฏบตการแสงสยาม เปนระบบลำาเลยงแสงซนโครตรอนในยานรงสเอกซพลงงานสง

จาก Superconducting Wavelength Shifter (SWLS) ซงเปนอปกรณแทรกทตดตงบรเวณแนวตรงของวงแหวนกกเกบ

อเลกตรอน สำาหรบเทคนคการเลยวเบนรงสเอกซ เพอศกษาโครงสรางสามมตของสารชวโมเลกลขนาดใหญ ไดแก โปรตนและ

กรดนวคลอกสำาหรบงานดานชววทยาโครงสรางซงมประโยชนทางดานวทยาศาสตรประยกตและวทยาศาสตรการแพทย

การทดสอบแสงทผลตไดจากอปกรณแทรก SWLS ถกดำาเนนการทสนามแมเลก 4.0 เทสลา (คาสงสด 6.5 เทสลา)

ในเดอนมกราคม2557

รปท25ระบบลำาเลยงแสงท7.2:MXสำาหรบเทคนคการกระเลยวเบนของแสงของผลกโมเลกลขนาดใหญ

แสงซนโครตรอนทผลตไดจากSWLSถกลำาเลยงมายงกระจกทำาแสงขนาน(CollimatingMirror,CM)ดงรปท26aและ

26bตามลำาดบแสงซงสะทอนออกจากCMจะมลกษณะขนานในแนวดงและตรงไปยงเครองคดแยกพลงงาน(fixed-exitdouble

crystalmonochromator)ลกษณะของแสงทสะทอนจากกระจกแสดงในรปท26cทงนไดทดสอบตำาแหนงและคณลกษณะของ

แสงขนานทตำาแหนงระบบลำาเลยงแสงในโถงทดลองสวนหนา(Upstreamsection)ดงรปท26d

รปท26 แสงทตำาแหนงfrontend(a)แสงทตกกระทบกระจกCM(b)แสงทสะทอนจาก

กระจกCM(c)แสงทตำาแหนงupstreamsection(d)

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

การทดสอบรงสเอกซพลงงานสงจาก SWLS อาศยการการวดการดดกลนรงสเอกซดวยสถานทดลองแบบสองผาน

(trammission) โดยสามารถตรวจพบสเปกตรมการดดกลนรงสเอกซของโลหะซลเนยม (Se) ซงมขอบการดดกลน (absorption

edge)ทพลงงาน12658eVแสดงถงการประสบความสำาเรจในการผลตรงสเอกซพลงการสง(รปท27)

36 /

รป27แสดงตวอยางสเปคตรมการดดกลนรงสเอกซแบบทะลผานของสารมาตรฐานSeความหนา400meshจากBL7.2

ทงนปรมาณโฟตอนตอหนวยเวลาของแสงทผานการคดเลอกพลงงานโดยโมโนโครเมเตอรทใชผลก Si(111) ทพลงงาน

12.7keVมคาเทากบ4.47x109photons/sec/100mA เมอแสงผานการคดเลอกพลงงานโฟตอนแลวจะถกโฟกสดวยระบบ

กระจกโฟกสแสง (Focusing mirror, FM) ซงเปนกระจกรปทรงโทรอยดโดยผวกระจกเคลอบดวย Rh ผสมกบ Pt รงสเอกซท

สะทอนผานFMจะถกโฟกสใหมขนาดเลกลงทงสองแนวแกนและตรงไปยงสถานทดลอง(endstation)

การทดสอบสถานทดลอง protein crystallography อาศยการเลยวเบนของรงสเอกซบนผลกไลโซไซม ทงนแบบแผน

การเลยวเบนทบนทกไดถกนำาไปประมวลผลดวยโปรแกรมiMOSFLMซงไดกลมสมมาตรและขนาดunitcellของผลกสอดคลอง

กบคาเดมทเคยมรายงาน และพบวาผลกดงกลาวททำาการทดลองทระบบลำาเลยงแสง 7.2W ไดแบบแผนการเลยวเบนรงสเอกซ

ระดบความแยกแยะดท 1.50 องสตรอม ชดขอมลของผลกทดสอบสามารถหาเฟสเรมตน ซงนำาไปสขนตอนการปรบแตงโมเดล

โครงสราง การหาแผนภาพความหนาแนนอเลกตรอน เพอหาโครงสรางทสมบรณแบบไดสำาเรจ ทงนผใชบรการสามารถเกบขอมล

และประมวลผลผาน Network File System การประมวลผลสามารถทำาไดโดยใชโปรแกรม iMOSFLM นอกจากนคอมพวเตอร

สำาหรบการประมวลผลยงไดตดตงโปรแกรมCCP4(CCP4,1994)สำาหรบบรการผใชดวย

ขอมลทางเทคนคของระบบลำาเลยงแสง7.2W

SourcetypeRadiationSource Superconductingwavelengthshifter4.09Tesla

PhotonEnergy(Fixed) 12.7keV,0.976Aำ

Optic CylindricalCollimatingMirror(Rh/Ptcoated)

FixedExitDoubleCrystalSi(111)Monochromator

ToroidalFocusingMirror(Rh/Ptcoated)

Beamsize@Sample 9.51mm(H)x1.08mm(V),0.5

PhotonFlux 1.17x109phs/s/100mAafterFM

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

ขอมลทางเทคนคของปลายสถานทดลองระบบลำาเลยงแสง7.2W

Goniometer MarDTBGoniometersystem

Xtal-detectorDistance 45-390mm

Detector MarCCDwith165mmindiameter

2thetaRange 0-30ำ

CryoCapability Oxfordcryostream700series(workingtemperature100K)

Software iMOSFLM,CCP4

/ 37

BL 8 : X-ray absorption spectroscopy (XAS)

ระบบลำาเลยงแสงท8ไดเปดใหบรการตงแตเดอนสงหาคมพ.ศ.2548จนถงปจจบนทมงานของระบบลำาเลยงแสงท8

(BL8) ไดพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลองดานเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (X-ray absorption spectroscopy, XAS)

มาอยางตอเนองเพอใหผใชบรการสามารถทำาการทดลองไดอยางถกตองและไดขอมลสเปกตรม XAS ทมคณภาพ สามารถตอบ

โจทยวจยไดตามเปาหมาย

ในรอบการใหบรการในป พ.ศ. 2557 มจำานวนโครงการวจยของผใชภายนอกทไดใชระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

ทงสน 69 โครงการ รวมชวโมงการใหบรการทงสน 3554 ชวโมง ครอบคลมงานวจยหลากหลายสาขา ไดแก การพฒนาสาร

เซรามกส สารเรงปฏกรยา สารกงตวนำา และวสดใหมๆ สำาหรบใชเปนพลงงานทดแทน การศกษาดนและสงแวดลอม หนแรและ

อญมณ และการวเคราะหวตถโบราณ นอกจากนระบบลำาเลยงแสงท 8 ยงไดใหบรการตอภาคอตสาหกรรมดวยเทคนค XAS

ในการวเคราะหปญหาทเฉพาะดานตามความตองการของแตละบรษทผานหนวยพฒนาธรกจของสถาบนฯ

ระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลองXASในปจจบนทำางานไดในชวงพลงงานแสงซนโครตรอนยานรงสเอกซตงแต1.25

keVถง10keVโดยใชเครองคดเลอกพลงงานแสงแบบผลกคสามารถวเคราะหสถานะทางเคมและโครงสรางอะตอมโดยรอบของ

ธาตทสนใจศกษาไดหลายชนด ไดตงแตธาตแมกนเซยม อะลมเนยมฟอสฟอรส และธาตอนๆ ทหนกกวา โดยเฉพาะธาตในกลม

โลหะทรานซชนเชนโครเมยมไททาเนยมเหลกทองแดงและสงกะสทมความสำาคญในงานวจยดานตางๆตามทไดกลาวมาแลว

ตารางสรปขอมลทางเทคนคของระบบลำาเลยงแสงท8และสถานทดลองXASทเปนปจจบน

ตารางสรปขอมลทางเทคนคของระบบลำาเลยงแสงท8และสถานทดลองXAS

RadiationSource Bedingmagnet

PhotonEnergy 1.25-10keV

Crystal KTP(011),InSb(111),Si(111)และGe(220)

BeamSize@Sample 13mm(H)×1mm(V)

PhotonFlux 3×108-8×1010photons/sec/@100mA

EnergyResolution ~2-5×10-4สวนของคาพลงงานแสง

เทคนคการทดลองXAS TransmissionmodeและFluorescence-yieldmode

เครองวดรงสเอกซ Ionchamber

13-elementgermaniumdetector

Silicondriftdetector

Lytledetector

DetctionLimit ~50ppm

จดเดนของระบบลำาเลยงแสงท 8คอความสามารถในการวดสเปกตรมการดดกลนรงสเอกซของธาตซลกอนฟอสฟอรส

และซลเฟอรไดดกวาระบบลำาเลยงแสงอกหลายทในตางประเทศ(ดงแสดงในรปท29)เนองจากเราใชหววดรงสเอกซแบบ13ชอง

สญญาณ (13-element germanium detector) และทำาการทดลองในบรรยากาศของแกสฮเลยม ซงชวยลดสญญาณรบกวน

ไดด อกทงแสงซนโครตรอนจากเครองกำาเนดแสงสยามมความเขมสงสดในยานพลงงานรงสเอกซทใชสำาหรบกระตนธาตเหลาน

นอกจากเทคนคการดดกลนแสงแลวสถานทดลองของระบบลำาเลยงแสงท8สามารถใหบรการตรวจวเคราะหปรมาณความเขมขน

ของธาตองคประกอบในตวอยางดวยเทคนคการเรองแสง(X-rayFluorescence)โดยใชแสงซนโครตรอนในยานพลงงานรงสเอกซ

ใชไดดกบตวอยางทมขนาดมากกวา5mmx1mmสามารถตรวจวเคราะหไดโดยไมจำาเปนตองบดทำาลายตวอยางเหมาะสำาหรบ

การศกษาตวอยางวตถโบราณและตวอยางทตองการรกษาสภาพเดมเอาไว

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

38 /

รปท28ระบบลำาเลยงแสงท8และสถานทดลองXAS

งานพฒนาประสทธภาพของระบบลำาเลยงในป 2557 ประกอบดวย 1. การศกษาการเพมความเขมแสงในยานรงสเอกซ

โดยใชกระจกทำาแสงขนาน(CollimatingmirrorหรอCM)2.การจำาลองแสงผานกระจก(Raytracingsimulation)เพอกำาหนด

คณสมบต (specification) ของกระจกทเหมาะสม 3. การออกแบบโครงสรางปรบเปลยนระบบลำาเลยงแสงทมอยเดมเพอตดตง

ระบบกระจกชดนและ4.การจดซอวสดและครภณฑตางๆเพอใชในการตดตงในป2559จากการคำานวณRaytracingพบวา

กระจกทำาแสงขนานจะสามารถเพมความเขมแสงไดตงแต2เทาถง3.7เทาดงนนงานพฒนานจะชวยเพมประสทธภาพของเทคนค

XASไดอยางสงสด

รปท29สเปกตรมการดดกลนรงสเอกซของธาตฟอสฟอรสในตวอยางดนชนดเดยวกน เสนกราฟสแดงคอสเปกตรมทวดจากระบบ

ลำาเลยงแสงท8ของสถาบนวจยแสงซนโครตรอนและเสนกราฟสนำาเงนคอสเปกตรมทวดจากระบบลำาเลยงแสง9-BMBของ

AdvancedPhotonSource(สหรฐอเมรกา)(ขอมลของDr.GangaHettiarachchiจากKansasStateUniversity)

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

/ 39

ตารางสรปผลการคำานวณความเขมแสงของระบบลำาเลยงแสงท8ทเพมขนดวยกระจกทำาแสงขนาน(CM)

Energy

(eV)

Photonflux(phs/s/100mA)

withoutCM withCM

2000 7.4×1010 2.8×1011

3000 7.5×1010 2.7×1011

4000 2.4×1010 5.9×1010

5000 1.6×1010 3.7×1010

6000 9.7×109 2.2×1010

7000 5.7×109 1.2×1010

8000 3.2×1010 6.5×109

9000 1.7×109 3.4×108

10000 9.0×108 1.7×109

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

รปท31ชดกระจกCMสำาหรบระบบลำาเลยงแสงท8ผลตโดยToyamaCo.,Ltd.(ประเทศญปน)

รปท30เปอรเซนตของการใหบรการระบบลำาเลยงแสงท8แยกตามสาขาวจยในปพ.ศ.2557

40 /

รปท32โครงสรางใหมของระบบลำาเลยงแสงท8สำาหรบการตดตงในป2559

การพฒนาระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลอง

/ 41

42 /

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

ระบบควบคมเวอรชน(VersionControlSystem)

ระบบควบคมเวอรชน เปนระบบทมความสำาคญตอการพฒนาโปรแกรมตางๆ โดยเขามาชวยจดการความ

เปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนกบซอรสโคดของโปรแกรมรวมไปถงไฟลขอมลชนดตางๆ เพอใหนกพฒนาสามารถเรยก

ใชงานโปรแกรมเวอรชนเกาๆ ไดหากเกดปญหากบเวอรชนปจจบนหรอสามารถตรวจสอบการบนทกการเปลยนแปลงทเกดขน

กบไฟลขอมลนนได โดยทไฟลขอมลจะถกเกบรกษาอยบนเครองแมขายซงเปนการรวมศนยกลางไวยงแหลงเดยว ทำาให

การบรหารจดการและการสำารองขอมลทำาไดโดยงาย สามารถรองรบการเขาถงขอมลสวนกลางจากเครองลกขายหลายๆ

เครองไดพรอมกนอกทงยงสามารถจดการกบการแกไขไฟลขอมลทอาจซอนทบกนจากนกพฒนาหลายคนไดอกดวย

สวนงานระบบควบคม ไดเลงเหนถงความสำาคญของระบบควบคมเวอรชนซงจะสงผลตอการพฒนาโปรแกรมตางๆ ภายใน

สถาบนฯ จงไดนำาระบบนเขามาใชงานในสวนงานฯ อกทงไดแนะนำาและเปดโอกาสใหเจาหนาทจากสวนงานอนทมความตองการ

ใชงานสามารถเขาใชงานระบบจดการนไดอกดวยโดยหลงจากไดใชงานระบบนในสวนงานฯสงผลทำาใหเกดการรวมศนยกลางของ

ซอฟตแวรทพฒนาขนจากเจาหนาทของสวนงานฯ ทำาใหงายตอการนำาไปใชงานหรอพฒนาตอจากเจาหนาททไดรบมอบหมายงาน

เพมประสทธภาพของการทำางานเปนทมและลดเวลาในการพฒนาโปรแกรมใหมทตอยอดจากฟงกชนเดมทพฒนาขนแลว

รปท33 แผนผงการทำางานกบระบบควบคมเวอรชน(a)และเมนของซอฟแวรTortoiseSVNบนเครองลกขาย

เมอเรยกใชงานบนWindowsExplorer(b)

รปท34หนาตางของซอฟทแวรVisualSVNServerซงใชจดเกบไฟลขอมลบนเครองแมขาย

(a) (b)

/ 43 การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

โปรแกรมInterlockSystemControlระบบลำาเลยงแสงBL7.2W

โปรแกรมInterlockSystemControlเปนโปรแกรมทพฒนาขนโดยใชซอฟแวรLabVIEWเพอใชสำาหรบแสดงสถานะ

และควบคมอปกรณเปด-ปดแสง ของระบบลำาเลยงแสง BL7.2W เทคนค Macromolecule crystallography เพอใหเกดความ

ปลอดภยสงสดในการทำางาน โปรแกรมจะกำาหนดใหผใชงานเปด-ปดแสงตามลำาดบการทำางานทกำาหนดไวเทานน โดยมการแสดง

สถานะตาง ๆ ของระบบลำาเลยงแสง เชน สถานะเปด-ปดของวาลวกนความดน, คาความดนแตละสวนของระบบลำาเลยงแสง,

สถานะเปด-ปดของประต Hutch รวมไปถงการแจงเตอนเมอเกดขอผดพลาดตาง ๆภายใตเงอนไขของระบบอนเตอรลอก เพอให

ผใชงานสามารถตรวจสอบและแกไขขอผดพลาดเกดขนไดอยางถกตองและรวดเรว

รปท35แผนผงแสดงตำาแหนงอปกรณตางๆซงถกตดตงในHutchของระบบลำาเลยงแสงBL7.2

รปท36สวนประกอบโปรแกรมInterlockSystemControlของระบบลำาเลยงแสงBL7.2

โปรแกรมตนแบบสำาหรบระบบวด

โปรแกรมตนแบบสำาหรบระบบวด (Scan Template) ถกพฒนาดวยซอฟทแวร LabVIEW เพอใชเปนตนแบบสำาหรบ

การพฒนาโปรแกรมวดสำาหรบใชงานในสถานทดลองตางๆ ของสถาบนฯ โดยโปรแกรมตวนจะชวยลดระยะเวลาในการพฒนา

โปรแกรมวดใหสนลงเปนอยางมากอกทงยงชวยใหการปรบปรงแกไขโปรแกรมวดทำาไดงายและรวดเรวยงขน

ฟงกชนการทำางานเดนของโปรแกรมคอความสามารถในการตงคาการทดลองในแตละเงอนไขไดในครงเดยวผานระบบ

ทเรยกวาควการวดโดยแตละควการวดนนผใชงานสามารถตงคาตวแปรตางๆสำาหรบการวดเชนกำาหนดจดเรมตนจดสนสดและ

การเพม/ลดของพลงงานทตองการวด, กำาหนดการหนวงเวลาในแตละจดการวด, กำาหนดจำานวนรอบการวด ฯลฯ ซงจะชวยให

ผทำาการทดลองไมจำาเปนตองเฝาและตงคาการทดลองในแตละเงอนไข ซงทำาใหผทำางานทดลองมเวลาวเคราะหหรอพกนานขน

โดยเฉพาะในการทำาการทดลองเวลากลางคน

44 /การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

การแกปญหาสญญาณรบกวนในระบบวดรงสเอกซชนดSDD(SiliconDriftDetector)ของสถานทดลองท8

ระบบวดรงสเอกซชนด SDD ของสถานทดลองท 8 ทำาหนาทวดรงสเอกซแลวประมวลผลและแสดงผลในรปของ

สเปกตรมพลงงานซงประกอบดวยสวนตางๆทสำาคญ5สวนดงแสดงในรปท1คอชดหววดแบบsilicondriftdetector(SDD

package) ซงอยภายในทอสญญากาศ แหลงจายไฟเลยง 15 โวลตสำาหรบไอออนปมของหววด (adaptor) แหลงจายไฟแรงสง

สำาหรบหววด(HVPS)ตวประมวลผลสญญาณพลสแบบดจตอล(digitalpulseprocessorbox,DPP)และคอมพวเตอรสำาหรบ

ควบคมและประมวลผลการวดรงสเอกซโดยใชโปรแกรมX-managerซงสวนตางๆของระบบมการเชอมตอกนดงรปท37

รปท37ระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8

รปท38การเชอมตอระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8

ในปพ.ศ.2557สวนงานระบบไฟฟาและอเลกทรอนกสไดมการปรบปรงระบบไฟฟาสำาหรบระบบลำาเลยงแสงและสถาน

ทดลองใหมมการตดตงเครองสำารองไฟฟาขนาด40kVAสำาหรบแยกจายไฟฟาใหกบระบบควบคมและเครองวดของระบบลำาเลยง

แสงและสถานทดลองเปนการเฉพาะ ซงระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8 ไดถกยายไปใชระบบไฟฟาใหมดวยเชนกน

UPS BL8-1

SDD

Adapter HV-PS

DPP

Computer (X-Manager)

(220 Vac)

X-RayCoaxial Cable

SDD’s table

MCA spectrum

UPS(APC)

LNE

Power Line

/ 45

แตพบวาหลงจากยายไปตอกบระบบไฟฟาใหมระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท 8มปญหาสญญาณรบกวนเกดขน

โดยสญญาณรบกวนปรากฏออกมาในรปของสเปกตรมยานพลงงานตำาดงรปท39ซงมคาสงถง501,776countsตอนาททงทโดย

ปกตแลวสเปกตรมยานนอยในระดบ100countsสญญาณรบกวนดงกลาวนเปนอปสรรคตอการวเคราะหขอมลผลการทดลองของ

นกวจยเปนอยางมาก

501,776 counts

รปท39สญญาณรบกวนทปรากฏในรปสเปกตรมพลงงานตำาของระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8

ทางสวนงานระบบไฟฟาและอเลกทรอนกสไดทำาการวเคราะหและแกปญหาดงกลาว ซงพบวาสาเหตหลกของปญหาเกด

จากการยายระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8ไปใชกบระบบไฟฟาใหมนนยงยายไมครบทกสวนโดยบางสวนของ

ระบบยงคงตออยกบระบบไฟฟาเดมของสถานทดลองท8ทำาใหเกดกราวดลป (ground loop)ขนในระบบดงรปท40สงผลให

เกดสญญาณรบกวนในระบบวดรงสเอกซชนด SDD ตามมา ทางสวนงานระบบไฟฟาและอเลกทรอนกสไดแกปญหาดงกลาวโดย

ยายทกๆสวนของระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8ไปตอเขาระบบไฟฟาใหมทงหมดดงรปท41ซงทำาใหไมเกด

เปนกราวดลปขนในระบบและสามารถแกปญหาสญญาณรบกวนทปรากฏขนในรป ของสเปกตรมพลงงานตำาไดสำาเรจโดยคาของ

สญญาณรบกวนลงลงเหลอเพยง2countsตอนาทดงรปท42

SDD

Adapter HV-PS

PXI

Computer (X-Manager)

(220 Vac)

X-RayCoaxial Cable

New UPS 40 kVA

BL8's UPS line(220 Vac)

Ground Loop

รปท40การตอระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8ททำาใหเกดกราวดลป

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

46 /

SDD

Adapter HV-PS

PXI

Computer (X-Manager)

(220 Vac)

X-RayCoaxial Cable

New UPS 40 kVA

BL8's UPS line(220 Vac)

Ground Loop

รปท41การตอสวนตางๆของระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8กบระบบไฟฟาใหม

SDD

Adapter HV-PS

PXI

Computer (X-Manager)

(220 Vac)

X-RayCoaxial Cable

New UPS 40 kVA

BL8's UPS line(220 Vac)

Ground Loop

รปท42สญญาณรบกวนทปรากฏในรปสเปกตรมพลงงานตำาของระบบวดรงสเอกซชนดSDDของสถานทดลองท8

หลงจากแกปญหากราวดลป

นอกเหนอจากน สวนงานระบบไฟฟาและอเลกทรอนกสยงไดปรบเปลยนระบบกราวดของระบบวดรงสเอกซชนด SDD

ของสถานทดลองท8จากเดมทตอกบกราวดปกตของระบบไฟฟา(รปท43)ของสถานทดลองมาใชระบบกราวดททางสถาบนฯได

สรางขนมาใหมโดยการตอตวถงของชดหววดSDDpackageแหลงจายไฟแรงสงสำาหรบหววด(HVPS)ตวประมวลผลสญญาณ

พลสแบบดจตอล(DPP)และคอมพวเตอรสำาหรบควบคมและประมวลผลการวดรงสเอกซเขากบsignalgroundbusbarดงวงจร

ในรปท 44 สงผลใหสามารถลดสญญาณรบกวนทเอาตพตของหววด SDD ซงเปนสญญาณอนพตตนทางกอนเขาตวประมวลผล

สญญาณพลสแบบดจตอลไดอกทางหนง

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

/ 47

SDD

Adapter HV-PS

PXI

Computer (X-Manager)

(220 Vac)

X-RayCoaxial Cable

New UPS 40 kVA

BL8's UPS line(220 Vac)

Ground Loop

รปท43สญญาณเอาตพตของหววดSDDเมอระบบใชกราวดจากระบบไฟฟาปกต

SDD

Adapter HV-PS

PXI

Computer (X-Manager)

(220 Vac)

X-RayCoaxial Cable

New UPS 40 kVA

BL8's UPS line(220 Vac)

Ground Loop

รปท44สญญาณเอาตพตของหววดSDDเมอตวถงของอปกรณตางๆตอเขากบsignalgroundbusbar

ระบบควบคมการใหความรอนหองสญญากาศ(Vacuumchamberbakingcontroller)

การควบคมอณหภมในระหวางการใหความรอน(baking)ทอหรอหองสญญากาศเปนเรองสำาคญมากเพราะหากอณหภม

baking สงเกนกวาคาทกำาหนดไวมากเกนไปอาจจะสงผลใหเกดความเสยหายแกทอหรอหองสญญากาศได ในทำานองกลบกนหาก

อณหภมbakingตำาเกนไปอาจทำาใหยงมกาชหลงเหลอตกคางอยในทอหรอหองสญญากาศสงผลใหระดบสญญากาศไมเปนไปตาม

ทตองการกอนหนานการควบคมอณหภมbakingทอหรอหองสญญากาศของระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลองตางๆจำาเปนตอง

มวศวกรและชางเทคนคเปนผควบคมอปกรณตางๆของระบบbakingรวมถงตองจดบนทกคาอณหภมของทอหรอหองสญญากาศ

ตามระยะเวลาทกำาหนดไวอยางใกลชด โดยปกตแลวการ bake ทอหรอหองสญญากาศของระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลองตางๆ

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

48 /

แตละครงตองทำาอยางตอเนองประมาณ 1 สปดาหจงจะแลวเสรจ และจำาเปนตองใชวศวกรและชางเทคนคไมตำากวาวนละ 4 คน

ในการปฏบตงานดงกลาวดงนนเพอชวยลดภาระงานและชวยอำานวยความสำาสะดวกในการปฏบตงานของวศวกรและชางเทคนค

ทางสวนงานระบบไฟฟาและอเลกทรอนกสจงไดพฒนาระบบควบคมการbakeแบบอตโนมตขนมาระบบทพฒนาขนประกอบดวย

สวนสำาคญ3สวนคอเซนเชอรวดอณหภม(thermocouple)ชดจายกระแสฮทเตอร(heaterdriver)และชดควบคมและแสดง

ผลอณหภม(temperaturecontrol&monitoringunit)ดงรปท45

รปท45ระบบควบคมการใหความรอนหองสญญากาศ

การควบคมการทำางานของระบบสามารถควบคมผานหนาจอแบบสมผส (touch screen) ของชดควบคมและแสดงผล

อณหภมไดโดยตรง หรออาจจะเลอกควบคมระบบแบบรโมทผานโทรศพทมอถอ (Android) ดวยวธการเชอมตอแบบ Bluetooth

นอกเหนอจากนการควบคมระบบแบบรโมทยงสามารถทำาไดโดยผานEthernetและระบบไรสายแบบZigbeeไดอกดวยเพอชวย

อำานวยความสะดวกใหผปฏบตงานสามารถการตงคาและตรวจสอบคาอณหภมระหวางทำาการ bake ทอ หรอหองสญญากาศได

อยางรวดเรวและคลองตว

รปท46จอควบคมและแสดงผลอณหภมแบบสมผส

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

/ 49

รปท47การควบคมและแสดงผลอณหภมผานโทรศพทมอถอ

รปท48การควบคมและแสดงผลอณหภมผานWebpage(Ethernet)

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

50 /

สวนงานการผลตชนงาน (โรงเครองมอกล)

หนาทและภารกจของสวนงานการผลตชนงาน

สวนงานการผลตชนงานมภาระหนาทใหดำาเนนการผลตชนงานใหกบผขอรบการบรการในการผลตชนสวนหรอเครองมอ

อปกรณตางๆ เพอสนบสนนงานบำารงรกษาเครองเรงอนภาคและผลตชนสวนหรอเครองมออปกรณสำาหรบงานสรางสถานทดลอง

และระบบลำาเลยงแสงรวมถงการใหบรการผลตชนงานใหกบหนวยงานภายนอกตามทสถาบนฯมอบหมายดงน

ตารางแสดงการใหบรการการผลตชนงานใหกบหนวยงานตางๆ

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

รายละเอยด จำานวนงานทขอรบการบรการ จำานวนงานทดำาเนนการแลวเสรจ

ฝายเทคโนโลยเครองเรงอนภาค

ฝายสถานวจย

ฝายเทคนคและวศวกรรม

หนวยงานภายนอก

โครงการสรางระบบเครองเคลอบกระจก

กลองโทรทศนดาราศาสตร(NARIT)

อนๆ

รวม

34 32

286 264

10 7

2

2

2

2

22 22

356งาน 329งาน

/ 51

รปท49แสดงปรมาณงานในการใหบรการปพ.ศ.2557

ชนงานทสวนงานการผลตชนงาน ผลตหรอขนรปใหกบหนวยงานตางๆ

ฝายเทคโนโลยเครองเรงอนภาค

ฝายสถานวจย

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

เครองพนคอยลแมเหลก

SteeringCoilMagnet

MASK–BL8.

52 /

ฝายสถานวจย (ตอ)

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

Slit&Screen–BL1.1W

แมพมพรดนำาแกว

SputteringChamber–BL3

PreparetationChamber–BL3

NEWPBPMChamberBL1.1W

BeamShutterChamber–BL1.1W

/ 53

ฝายเทคนคและวศวกรรม

นอกจากงานผลตชนงานและขนรปชนสวนตางๆแลวสวนงานฯไดจดกจกรรมเพอเพมความรความสามารถใหแก

บคลากรของสวนงานฯอยางตอเนองเชน

การจดการความรในสวนงาน (KM)

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

เครองตดโลหะแผน

เครองกลงโลหะ

โครงการสรางระบบเครองเคลอบกระจก

กลองโทรทศนดาราศาสตร(NARITProject)

อบรมงานเชอมวสดอลมเนยม

ในงานระบบสญญากาศ

54 / การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

งานพฒนาชนสวนเชงกล

สวนงานพฒนาระบบเชงกล ฝายเทคนคและวศวกรรม ซงรบผดชอบในการสนบสนนงานออกแบบและพฒนาชนสวน

เชงกลตางๆ ตามความตองการใชงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน เชน ความตองการของกลมนกฟสกสเครองเรงอนภาคในการ

ตดตงอปกรณแทรกในวงกกเกบอเลกตรอนหรองานออกแบบอปกรณตามความตองการของนกวทยาศาสตรระบบลำาเลยงแสง

ในการสรางระบบลำาเลยงแสงใหม หรอปรบปรงระบบลำาเลยงแสงเดมใหมประสทธภาพมากยงขนโดยไดมการออกแบบและ

พฒนาอปกรณสญญากาศในวงกกเกบอเลกตรอนและระบบลำาเลยงแสงเพอผลตแสงซนโครตรอนยานรงสเอกซพลงงานสงจาก

แมเหลกวกเกลอรชนดหลายขว (Multipole Wiggler) ขนาดความเขม 2.4 Tesla ซงประสบความสำาเรจในการออกแบบและ

พฒนาอปกรณสญญากาศและไดดำาเนนการตดตงอปกรณเรยบรอยแลวดงน

1.งานออกแบบ และจดสรางหองสญญากาศ(Vacuum Chamber) ของอปกรณแทรกแมเหลกวกเกลอร

ชนดหลายขว (Multipole Wiggler)

แมเหลกวกเกลอรชนดหลายขว(MultipoleWiggler:MPW)ขนาดความเขมสนามแมเหลก2.4Teslaซงสถาบน

วจยแสงซนโครตรอนไดรบความอนเคราะหจากหองปฏบตการวจยAcceleratorScienceandTechnologyCenter(ASTeC)

สงกด Science and Technology Facilities Council (STFC) ประเทศสหราชอาณาจกรโดยสถาบนฯไดจดสรางหองสญญากาศ

ใหมเพอตดตงในวงกกเกบอเลคตรอนของเครองกำาเนดแสงสยาม ในการออกแบบขนาดของหองสญญากาศมความยาว 1,325 mm

และมชองเปดภายในหองสญญากาศทมขนาดความกวาง 106mmความสง 18mmขนาดความสงวดจากผวดานนอกเปน 22

mmเพอตดตงเขาไปในระยะเปด23mmของชองวางระหวางขวแมเหลกดงแสดงในรปท50

รปท50แสดงการออกแบบขนาดหนาตดของหองสญญากาศของอปกรณแทรกแมเหลกวกเกลอรชนดหลายขว

หองสญญากาศของ MPW ผลตจากวสดเหลกกลาไรสนม เกรด 316L ความหนา 2 mm โดยไดทำาการวเคราะห

คาความเคนทเกดจากอณหภม(ThermalStress)และคาการเปลยนรปทเกดจากอณหภม(ThermalDeformation)โดยวธการ

ทางไฟไนตอลเมนต ดวยโปรแกรม SolidWorks ซงจำาลองสภาวะในขณะอบไลความชนทอณหภมพนผวดานนอกท 120oC และ

อณหภมพนผวดานในท115oCรวมถงพจารณาความดนบรรยากาศและแรงจาก

นำาหนกวสดแสดงผลการวเคราะหในรปท51

/ 55

รปท51แสดงผลการวเคราะหคาความเคนทเกดจากอณหภม(ซาย)และคาการเปลยนรปทเกดจากอณหภม(ขวา)

ของหองสญญากาศ

สวนประกอบอนๆของหองสญญากาศไดแกอปกรณขบเคลอน6แกนเพอปรบตำาแหนงหองสญญากาศทอสญญากาศ

ของวงกกเกบอเลกตรอน (L4-2) พรอมตดตงทอนำาหลอเยน และโครงสรางรองรบหองสญญากาศทเหมาะสมกบพนทจำากด

ดงแสดงในรปท52

รปท52แสดงการออกแบบสวนประกอบของหองสญญากาศของอปกรณแทรกแมเหลกวกเกลอรชนดหลายขว

กอนทำาการตดตงในวงกกเกบอเลกตรอน ตองมการทดสอบระบบสญญากาศและตดตงปมสญญากาศแบบไอออน

(Sputteredionpump)โดยไดทำาการอบไลความชนทอณหภม120oCเปนเวลา7วนและทำาซำาเพอปรบปรงประสทธภาพของ

ระบบสญญากาศพบวาคาความดนสญญากาศเปน4x10-10Torrดงแสดงในรปท53

รปท53แสดงการอบไลความชนและทดสอบระบบสญญากาศกอนกานตดตงในวงกกเกบอเลกตรอน

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

56 /

2. งานออกแบบ และจดสรางอปกรณหองสญญากาศระบบลำาเลยงแสงสวนหนา (Front End Chamber) ของ

ระบบลำาเลยงแสงท 1

ระบบลำาเลยงแสงท1เปนระบบลำาเลยงแสงยานรงสเอกซพลงงานสงทไดถกออกแบบใหสามารถใชงานได3สถานทดลอง

ไดแก สถานทดลองท 1.1W: Multiple X-ray Technique สถานทดลองท 1.2W: Tomographyและสถานทดลองท

1.3W: SAXS ( Small Angle X-ray Scattering) ซงใชประโยชนจากแสงซนโครตรอนความเขมสงทผลตโดยอปกรณแทรก

แมเหลกวกเกลอรชนดหลายขว (Multipole Wiggler) ดงนนอปกรณหองสญญากาศระบบลำาเลยงแสงสวนหนา

จงมหนาทสำาคญในการแบงการใชงานของแตละสถานทดลองและเปนอปกรณของระบบลำาเลยงแสงทไดรบผลจาก

พลงงานความรอนของลำ า อ เ ลกตรอน ดง นนในการออกแบบจงตองคำานงถงความหนาแนนของความรอนขนาด

50W/mrad2ทเกดจากพลงงานของลำาอเลคตรอน1.2GeVทคากระแส200mAและตองเปนอปกรณทมความดนสญญากาศระดบ

สงคออยในระดบ10-10Torrใกลเคยงกบความดนสญญากาศภายในวงกกเกบอเลกตรอน

รปท54แสดงการออกแบบอปกรณภายในของหองสญญากาศระบบลำาเลยงแสงสวนหนา

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

/ 57

อปกรณหองสญญากาศระบบลำาเลยงแสงสวนหนา ผลตจากวสดเหลกกลาไรสนมชนด SUS304 รปทรงกระบอกขนาด

เสนผานศนยกลาง304.8mmความยาว1,567mmอปกรณภายในหองสญญากาศดงแสดงในรปท5ประกอบดวยตามลำาดบ

ดงน

หมายเลข1อปกรณชองเปดแสงในแนวตง(Verticalslit)เปดใหแสงผานทง3สถานทดลอง

หมายเลข2อปกรณชองเปดแสงในแนวนอน(Horizontalslit)สำาหรบเปดใชงานสถานทดลองท1.3

หมายเลข3อปกรณชองเปดแสงในแนวนอนสำาหรบเปดใชงานสถานทดลองท1.1

หมายเลข4อปกรณชองเปดแสงในแนวนอนสำาหรบเปดใชงานสถานทดลองท1.2

หมายเลข5อปกรณฉากรบแสง(Fluorescentscreen)สำาหรบสถานทดลอง1.3

หมายเลข6อปกรณฉากรบแสงสำาหรบสถานทดลอง1.1

หมายเลข7อปกรณฉากรบแสงสำาหรบสถานทดลอง1.2

หมายเลข8อปกรณดดซบความรอน(Heatabsorber)สำาหรบสถานทดลองท1.2

หมายเลข9อปกรณดดซบความรอนสำาหรบสถานทดลองท1.3

หมายเลข10อปกรณดดซบความรอนสำาหรบสถานทดลองท1.1

หมายเลข11อปกรณปดแสง(Beamshutter)สำาหรบทง3สถานทดลอง

อปกรณดดซบความรอนภายในหองสญญากาศผลตจากวสดทองแดงชนด OFHC ซงเปนอปกรณสำาคญทออกแบบให

สามารถรองรบพลงงานความรอน 200 Watt โดยไดทำาการวเคราะหวสดโดยวธการทางไฟไนตอลเมนตดวยโปรแกรม SolidWorks

เพอจำาลองคาอณหภมทเกดขนบนพนผวทองแดงโดยใชคาคงทของการพาความรอน(Convectioncoefficient)300W/m2

พบวาอณหภมทเกดขนคอ87.02oCดงแสดงในรปท55

รปท55แสดงผลการวเคราะหอณหภมทเกดขนบนวสดทองแดงของอปกรณดดซบความรอน

การทดสอบประสทธภาพระบบสญญากาศกอนการตดตงโดยการอบไลความชนทอณหภม 150oC และตดตงระบบ

ปมสญญากาศซงประกอบดวยปมสญญากาศระดบหยาบ (Dry scroll pump) ขนาด 250 L/min ปมสญญากาศระดบโมเลกล

(Turbomolecular pump) ขนาด 685 L/s และปมสญญากาศไอออน ขนาด 500 L/sพบวาความดนสญญากาศมคาเทากบ

2.0x10-10Torrซงใกลเคยงกบความดนสญญากาศของวงกกเกบอเลคตรอนดงแสดงในรปท56

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

58 /

รปท56แสดงการทดสอบประสทธภาพระบบสญญากาศกอนการตดตง

งานตดตงอปกรณหองสญญากาศระบบลำาเลยงแสงสวนหนาของระบบลำาเลยงแสงท1ไดดำาเนนการแลวเสรจเมอเดอน

มถนายนพ.ศ.2557ดงแสดงตามรปท57

รปท57แสดงการตดตงอปกรณหองสญญากาศระบบลำาเลยงสวนหนาของระบบลำาเลยงแสงท1

การพฒนาดานเทคนคและวศวกรรม

/ 59

60 /

การพฒนาระบบความปลอดภย

1. งานดานการปองกนอนตรายจากรงส

1.1การกำาหนดพนทปฏบตงานทางรงส

การกำาหนดพนทปฏบตงานทางรงสภายในหองปฏบตการแสงสยาม ไดจำาแนกตามปรมาณรงสเกดขนหรอมโอกาสการ

ไดรบรงสของผปฏบตงานโดยนำาขอกำาหนดตามประกาศคณะกรรมการพลงงานปรมาณเพอสนตเรอง“มาตรฐานความปลอดภย

ทางรงสออกตามความในพระราชบญญตพลงงานปรมาณเพอสนตพ.ศ.2504ปพ.ศ.2549”ดงน

-พนทควบคม (Controlledareas :สแดง)คอบรเวณพนทททำาใหบคคลมโอกาสไดรบปรมาณรงสสงกวาหรอเทากบ

3 ใน 10 ของขดจำากดปรมาณรงสสำาหรบผปฏบตงานทางรงสทกำาหนดไวในกฎกระทรวง คอท 20 มลลเวรตตอป ถาคดเปน

ชวโมงปฏบตงานท2,000ชวโมงตอปจะเทยบเทาไดคอสงกวาหรอเทากบ3ไมโครซเวรตตอชวโมง(μSv/h)พนทควบคมไดแก

วงกกเกบอเลกตรอนและหองซนโครตรอน

-พนทตรวจตรา(Supervisedareas:สเหลอง)คอบรเวณพนททมไดกำาหนดเปนพนทควบคมแตเปนบรเวณทมโอกาส

ทำาใหบคคลไดรบรงสสงกวาขดจำากดของปรมาณรงสทประชาชนทวไป ทมใชผปฏบตงานทางรงส คอท 1 หรอจะเทยบเทาได คอ

สงกวา0.11ไมโครซเวรตตอชวโมงคำานวณจาก365วนตอปและ24ชวโมงตอวน)พนทตรวจตราไดแกจดวางตวอยางงานวจย

โถงทดลองหองปมหองควบคมไฟฟาหองไฟฟายอยหองควบคม1และหองควบคม2

- พนทสาธารณะ (Public areas : สเขยว) คอบรเวณพนททมปรมาณรงสตำากวาพนทตรวจตรา หรอเปนบรเวณทม

ปรมาณรงสตำาในระดบพนหลง(backgroundradiation)ซงปลอดภยตอประชาชนทวไปโดยมคาปรมาณรงสตำากวา0.11ไมโครซเวรต

ตอชวโมง(μSv/h)ไดแกภายนอกอาคารและพนททนอกเหนอจากพนทควบคมและพนทตรวจตรา

รปท58แสดงบรเวณการจำาแนกพนทรงสบรเวณหองปฏบตการแสงสยาม

1.2การตรวจวดระดบปรมาณรงส

เนองดวยหองปฏบตการแสงสยามไดเปดใหบรการแสงฯแกนกวจยตลอด24ชวโมงดงนนปรมาณรงสทเกดขนจะมาจาก

เครองกำาเนดแสงซนโครตอน จะถกตรวจวดดวยระบบวดรงสประกอบดวยหววดรงสแกมมาและนวตรอน พรอมบนทกคาปรมาณ

รงสในระบบคอมพวเตอรอยตลอดเวลา ทงในเวลาใหบรการแสงซนโครตรอน และในเวลาทมการบรรจอเลกตรอนเขาในวงกกเกบ

อเลกตรอน นอกจากนนยงมการใหความรเกยวกบอนตรายและการปองกนอนตรายจากรงสเปนประจำาทกป โดยผเชยวชาญทาง

ดานรงส จากสำานกงานปรมาณเพอสนต และหนวยงานทเกยวของ ในป พ.ศ.2557 ไดดำาเนนการตรวจวดรงสในพนทตรวจตรา

ซงมผปฏบตงานหรอผใชบรการแสงซนโครตรอนปฏบตงานอยเปนประจำา

การพฒนาระบบความปลอดภย

/ 61

รปท59แสดงระดบปรมาณรงสในหองปฏบตการแสงสยาม(จดตรวจวดรอบโถงทดลอง)

1.3การประเมนปรมาณรงสประจำาบคคล

สถาบนฯ ยงมมาตรการความปลอดภยทางรงสดวยการวดและบนทกปรมาณรงสทไดรบของผปฏบตงานททำางานเกยวของ

กบรงส ดวยแผนวดรงสประจำาบคคล OSL (Optically stimulated luminescence) โดยมกรมวทยาศาสตรการแพทยเปน

ผทำาการวเคราะหปรมาณรงสของบคลากรสถาบนฯซงในป2557สถาบนฯไดทำาการวดและบนทกปรมาณรงสทไดรบของผปฏบตงาน

ททำางานเกยวของกบรงส จำานวน 153 ราย โดยตามขอกำาหนดของ ICRP-60 (International CommissiononRadiological

Protectionpublication60)ไดกำาหนดปรมาณรงสสำาหรบผปฏบตงานทางรงสท20มลลซเวรตตอป(หรอ20,000μSv/year)

โดยมรายงานจากกรมวทยาศาสตรการแพทยไดรายงานวาปรมาณรงสของแตละบคคลทไดรบไมเกน 400 ไมโครซเวรตตอป

ซงตำากวาขอกำาหนดของICRP60ประมาณ50เทา

2. งานดานอาชวอนามยและความปลอดภย

2.1การตรวจสขภาพกลมเสยง

ดวยสถาบนฯ ไดจดใหมการตรวจสขภาพของผทปฏบตงานทมความเสยงหรอปฏบตงานในพนททอาจกอใหเกดอนตราย

ตอสขภาพจงไดมการเพมเตมรายการตรวจสขภาพจากการตรวจสขภาพประจำาปของบคลากรทวไปดงตอไปน

1.ตรวจความสมบรณของเมดเลอด

2.ตรวจเลนสตา

3.ตรวจสมรรถภาพการไดยน

4.ตรวจหาระดบตะกวในเลอด

ในป2557ไดจดจางใหโรงพยาบาลเซนตแมรจงหวดนครราชสมาเขามาดำาเนนการตรวจสขภาพกลมเสยงของบคลากร

ในสถาบนฯ แบงออกเปนเจาหนาทจำานวน 143 คน และจางเหมาปฏบตงานจำานวน 37 คน และไดรายงานผลการตรวจสขภาพ

ดงนผลของการตรวจตามหวขอขางตนโดยทวไปอยในเกณฑปกตและมผลการตรวจสขภาพทผดปกตทางสวนงานความปลอดภย

ไดดำาเนนการสอบถามและตรวจซำาในกรณทไมชดเจนเพอยนยนผล

2.2การฝกอบรมการดบเพลงขนตนและฝกซอมอพยพหนไฟ

เพอเตรยมความพรอมใหกบผปฏบตงานถงแนวทางปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉนและสอดคลองตามกฎกระทรวงเรองกำาหนด

มาตรฐานในการบรหาร จดการ และดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบ

การปองกนและระงบอคคภย พ.ศ. 2555 โดยระบให “นายจางจดใหลกจางไมนอยกวารอยละ 40 ของจำานวนลกจางในแตละ

การพฒนาระบบความปลอดภย

62 /

หนวยงานรบการฝกอบรมการดบเพลงขนตนและจดใหมการฝกซอมดบเพลงและฝกซอมอพยพหนไฟพรอมกนอยางนอยปละ1ครง”

ในปพ.ศ.2557สถาบนฯจงไดดำาเนนการฝกอบรมดบเพลงขนตนและฝกซอมอพยพหนไฟประจำาปขนเมอวนท17มกราคมพ.ศ.2557

ไดจำาลองเหตการณเกดเพลงไหมทหองประกอบอาหาร โดยไดรบการฝกอบรมจากสำานกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย

เทศบาลนครนครราชสมาจงหวดนครราชสมามผเขารวมกจกรรมและผานการฝกอบรมทงสน140คน

รปท60แสดงการฝกอบรมการดบเพลงขนตนและฝกซอมอพยพหนไฟประจำาป2557

2.3การตรวจวดสภาพแวดลอมประจำาป

การตรวจวดสภาพแวดลอมในการทำางานประกอบดวยการตรวจวดเสยงฝนและฟมภายในหองปฏบตการตางๆของสถาบนฯ

เพอใหเหมาะกบสภาพแวดลอมในการปฏบตงานตามกฎกระทรวงสาธารณสขเรอง“กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดาน

ความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอนแสงสวางและเสยงพ.ศ.2549”

ในป พ.ศ.2557 สถาบนฯ ไดจดจางใหบรษทเอมเมกซ แอสโซเอชน จำากด ซงไดรบการรบรองหองปฏบตการวเคราะห

เอกชนเลขทะเบยนว.089เขามาดำาเนนการตรวจวดสภาพแวดลอมในการทำางานดานระดบเสยงและคณภาพอากาศในพนททำางาน

เสรจสนเมอวนท12กนยายนพ.ศ.2557ซงมผลการตรวจวดดงรายละเอยดตอไปน

1. ตรวจวดระดบเสยงในสถานทปฏบตงานแบบคาเฉลย 8 ชวโมง (Leq – 8 Hr.1) จำานวน 5 จด พบวาทง 5 จด

ดงกลาวมระดบเสยงไมเกนมาตรฐานจากกฎกระทรวงแรงงานเรอง“กำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย

อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549” โดยกำาหนดใหระดบเสยงใน

สถานทปฏบตงานเฉลย8ชวโมง(Leq–8Hr.)ตองไมเกน90เดซเบลเอ

2.ตรวจวดคณภาพอากาศในสถานทปฏบตงานจำานวน46จดโดยใชพารามเตอรของคณภาพทงหมดจำานวน16พารามเตอร2

พบวาทง46จด16พารามเตอรมคณภาพอากาศในพนทปฏบตงานไมเกนมาตรฐานดงน

1)ประกาศกระทรวงมหาดไทย“เรองความปลอดภยในการทำางานเกยวกบภาวะแวดลอม(สารเคม)พ.ศ.2520”

(ใชอางองคามาตรฐานเนองจากกฎหมายไดถกยกเลกแลว แตยงไมมการประกาศมาตรฐานคณภาพอากาศในพนททำางานฉบบใหม

ดงกลาวลงในราชกจจานเบกษา)

2)มาตรฐานแหงAmericanConferenceofGovernmentalIndustrialHygienists(ACGIH)-2013

หมายเหต 1Leg-8hrคอEquivalentcontinuoussoundandpressurelevel

2พารามเตอร(ไดแกฝนรวมฟมเหลกฟมอลมเนยมฟมคอปเปอรฟมตะกวกรดไนตรกทนเนอร

กรดฟอสฟอรคละลองนำามนกรดไฮโดรคลอรคกรดไฮโดรฟลออรกไซยาไนดซลกาอะซโตน

เอทธานอลฟมโครเนยม)

2.4การจดทำามาตรการความปลอดภยในการใชสารเคมและกาซในหองปฏบตการ

สถาบนฯไดดำาเนนการในหลกการทใหมการนำาสารเคมและกาซเขามาใชในหองปฏบตการไดอยางปลอดภยเพอเปนการ

ปองกนและเฝาระวงอนตรายจากการใชสารเคม และกาซอนตรายตางๆ สวนงานความปลอดภยจงไดจดทำามาตรการ

การพฒนาระบบความปลอดภย

/ 63

ความปลอดภยในการใชสารเคมและกาซในหองปฏบตการ เพอจำาแนกสารเคมตามระดบความเปนอนตรายและจดทำาทะเบยนสารเคม

ซงจากการสำารวจสารเคมในหองปฏบตการของสถาบนฯไดแกหองเกบสารเคมสวนกลางของสวนงานความปลอดภยหองปฏบตการ

ของฝายสถานวจย ไดแก หองปฏบตการวทยาศาสตรชวภาพ หองปฏบตการ Micromachining หองเตรยมผลกโปรตน หอง

ปฏบตการโครงการทำากระจกเกรยบ สถานทดลองตางๆ ของฝายสถานวจย หองลางอปกรณสญญากาศของโรงเครองมอกล

งานระบบนำาหลอเยนและงานความเยนยงยวด (Cryogenic) ของฝายเทคโนโลยเครองเรงอนภาค พบวา ในสถาบนฯ

มสารเคมทงหมดจำานวน354ชนดแบงเปนสารเคมทเปนของแขงจำานวน210ชนดคดเปนรอยละ59สารเคมทเปนของเหลว

จำานวน133ชนดคดเปนรอยละ38และมสารเคมทเปนกาซจำานวน11ชนดคดเปนรอยละ3

อนดบปรมาณสารเคมทมการเบกใชมากทสดคอ

1.Ethylalcohol(Ethanol);C2H5OHestimate47.75Liter

2.Acetone;CH3OHestimate23.25Liter

3.Methylalcohol(Methanol);CH3OHestimate5Liter

การใชกาซในสถาบนฯไดออกสำารวจกาซทมการนำามาใชพบวาในปจจบนมกาซทงหมดจำานวน10ชนดไดแก อะเซทลน

ไฮโดรเจนLPGมเทนซลเฟอรเฮกซะฟออไรดเตตระฟออโรมเทนออกซเจนอารกอนฮเลยมไนโตรเจนและกาซไฮโดรเจน

สวนงานความปลอดภยไดจดเตรยมมาตรการความปลอดภยในการใชสารเคมและกาซในหองปฏบตการ โดยสามารถ

เขามาสอบถามและขอขอมลไดทสวนงานฯ

2.5การจดเกบสารเคมในหองปฏบตการของสถาบนฯ

สถาบนฯ ไดดำาเนนการจดเกบสารเคมตามสถานะของสารเคม (ของแขง ของเหลว แกส) และตามสมบตความเปน

อนตรายของสารเคมโดยใชระบบ EEC ตามขอกำาหนดของประชาคมยโรปท 67/548/EEC เพอความปลอดภยและปองกนการทำา

ปฏกรยาในระหวางการจดเกบ

รปท61แสดงการจดเกบสารเคมสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

การพฒนาระบบความปลอดภย

การจดเกบสารเคมไวไฟ

การจดเกบสารเคมของแขง

64 /

2.6การจดการของเสยเคม

สถาบนฯ ไดดำาเนนการเตรยมหองสำาหรบเกบของเสยเคมและขยะเคมทเกดขนจากหองปฏบตการตางๆของสถาบนฯ

ไวบรเวณโรงเกบกาซขางอาคารความเยนยงยวด (Cryogenic Utility) เพอรวบรวมของเสยเคมทจะกำาจดทงใหกบหนวยงานภายนอก

โดยไดเตรยมถงขยะเคม ถงขยะเครองแกวแตก/ของมคม ถงขยะอนตรายประเภทแบตเตอร ไวบรเวณนอกอาคารสรพตน 3 ดานหลง

หองปฏบตการMicromachiningและในโถงทดลอง

ในป2557สถาบนฯไดรวบรวมของเสยเคมและขยะปนเปอนสารเคมทเกดขนจากหองปฏบตการตางๆรวมทงสน550กโลกรม

แบงตามของเสยเคมในรปของแขง ของเหลวตางๆ เชน ตวทำาละลายทรวมกบสารอน (Mixed Solvent) 490 กโลกรม, ของเสย

เปนพษสง (High-toxic) 1 กโลกรม, โลหะหนก (HeavyMetal) 40 กโลกรม, ของแขง (Solid) 2 กโลกรม, จำาแนกไมได (Unknown)

2 กโลกรม และไดจดจางใหบรษทรไซเคลเอนจเนยรง จำากด ซงไดรบอนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรม เขามารบไปดำาเนนการกำาจด

ของเสยเคมอยางถกวธและปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมเมอวนท12กนยายนพ.ศ.2557

การพฒนาระบบความปลอดภย

/ 65

66 /

การพฒนากำาลงคนและการสงเสรมการใชประโยชนจากแสงซนโครตรอน โครงการสนองแนวพระ

ราชดำารในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร โครงการนกศกษาและครสอนฟสกสภาคฤดรอนเซรนประจำาป2557(CERNProgrammeforSummerStudent

andPhysicsHighSchoolTeacher2014)

เพอสนองแนวพระราชดำารในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในการสงเสรมสนบสนนใหนกศกษา

และครสอนฟสกสระดบมธยมศกษาตอนปลายจากประเทศไทยเขารวมโครงการ CERN Summer Student Programme และ

CERN Physics High School Teacher Programme ซงจะจดในชวงภาคฤดรอนของทกป เพอเปดโอกาสใหนกศกษาและคร

ฟสกสไทยไดเขารวมกจกรรมวชาการกบนกศกษา คร และนกฟสกสทมชอเสยงจากทวโลก เพอชวยสงเสรมและพฒนาศกยภาพ

ของบคลากรไทยในสาขานอยางมคณภาพตอไปในอนาคต

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน)จงไดรวมกบสำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนวจย

ดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน) ศนยความเปนเลศดานฟสกส สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน)

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลยและบรษท ไออารพซ จำากด (มหาชน)จดทำาโครงการคดเลอกนกศกษาและ

ครสอนฟสกสเพอเขารวมโปรแกรมภาคฤดรอนเซรนประจำาปพ.ศ.2557โดยในปพ.ศ.2557โครงการฯไดเพมจำานวนผเขารวม

โครงการนกศกษาภาคฤดรอนเซรนเปน3คนโดยขยายคณสมบตผสมคร(นกศกษา)จากเดมทรบเฉพาะนกศกษาทศกษาในสาขา

วชาฟสกส โดยขยายไปยงนกศกษาทศกษาในสาขาวชาวศวกรรมคอมพวเตอร/วทยาศาสตรคอมพวเตอร/วทยาการคอมพวเตอร

ซงมความรทางดาน Parallel and Distributed Computing และ/หรอ Cloud Computing เพอใหครอบคลมกบงานทรวม

ดำาเนนการกบเซรนมากยงขน คณะกรรมการคดเลอกไดดำาเนนการคดเลอกนกศกษาและครสอนฟสกสทมศกยภาพและคณสมบต

เหมาะสมในขนตนแลวนำาความขนกราบบงคมทลสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร เพอทรงคดเลอกนกศกษา3คน

และครสอนฟสกส2คนในขนตอนสดทายดงมผไดรบการคดเลอกเขารวมกจกรรมณเซรนดงรายนามตอไปน

Summer Student Programme

1.นางสาวศรณยาภมมาปรญญาโทปท2สาขาวศวกรรมคอมพวเตอรมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

2.นางสาวอภชญาพรรตคธาปรญญาตรปท4สาขาฟสกสคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม

3.นางสาวณฐมาศทบศรนวลปรญญาตรปท4สาขาฟสกสคณะวทยาศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม

Physics High School Teacher Programme

1.นายพงษธรแกวยองผางจากโรงเรยนเซนตคาเบรยลจ.กรงเทพมหานคร

2.นางสาวเพยรกจนมตดจากโรงเรยนแมใจวทยาคมจ.พะเยา

การพฒนากำาลงคนและการสงเสรมการใชประโยชนจากแสงซนโครตรอน

/ 67

68 /

การจดอบรมสมมนา ฝกอบรมเชงวชาการ และเชงปฏบตการ

ตลอดปงบประมาณ พ.ศ. 2557 สถาบนฯ ไดดำาเนนการจดกจกรรมวชาการจำานวนทงสน 11 กจกรรม แบงออกเปน

3กลมกจกรรมไดแก

1. การอบรมเชงปฏบตระดบอาเซยน

1.1ASEANWorkshoponSmallAngleX-rayScattering(AWSAXS)

1.2XANESSimulationsandIn-situXASExperimentsforCatalysisResearches(AWXIC)

1.3ASEANWorkshoponX-rayAbsorptionSpectroscopy(AWX)

2. ExperimentalTraining/UserTraining

2.1การอบรมBeamline5.2:XASUsersExperimentalTrainingครงท1/2557

2.2การอบรม“TRXASUserTraining”

2.3การอบรม“XASTutorialonSelectedTopics”ครงท1

2.4การอบรมBeamline5.2:XASUsersExperimentalTrainingครงท2/2557

2.5การอบรม“XASTutorialonExperimentandDataAnalysis”

3. คายซนโครตรอน

3.1คายซนโครตรอนเพอครวทยาศาสตรครงท4

3.2คายลำาแสงแหงอนาคต...แสงซนโครตรอนครงท3

3.3AseanSynchrotronScienceCamp.2014

1. การอบรมเชงปฏบตระดบอาเซยน

1.1โครงการอบรมเชงปฏบตการระดบอาเซยนเทคนคSmallAngleX-rayScatteringครงท3(the3rdASEAN

WorkshoponSmallAngleX-rayScattering:AWSAXS)

ระบบลำาเลยงแสงท 1.3W สำาหรบเทคนค Small Angle X-ray Scattering ไดดำาเนนการจดโครงการ

AWSAXS2013ขนระหวางวนท9-11ธนวาคม2556ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนนนในการจดโครงการอบรมเชงปฏบตการใน

ครงนมผเขารวมประกอบดวยคณาจารยนกวจยและนกศกษาระดบปรญญาตรโทและเอกจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆ

ทวประเทศ จำานวน 24 คน และอาเซยน จำานวน 5 คน รวมจำานวนทงสน 29 คน โดยมวตถประสงคเพอเผยแพร

ประชาสมพนธและสงเสรมการใชประโยชนแกกลมผใชแสงสำาหรบเทคนค Small Angle X-ray Scattering ใหเปนไปอยาง

ตอเนองและมประสทธภาพตรงกบกลมเปาหมายอยางทวถง ซงการจดอบรมเชงปฏบตการครงนประกอบดวยภาคบรรยายและ

ภาคปฏบตการ โดยมการเชญวทยากรจากตางประเทศ ซงไดแก Dr. Maxim Petoukhov, และ Dr. Alexey จาก European

Molecular Biology Laboratory ประเทศสาธารณรฐเยอรมนน, และ Dr. Tae Joo Shin, จาก Pohang Accelerator

Laboratory ประเทศสาธารณรฐเกาหล ทมความเชยวชาญในเทคนคดงกลาว มาเปนผบรรยายใหความรแกผเขารวมโครงการ

ฝกอบรม

การจดอบรมสมมนาฝกอบรมเชงวชาการและเชงปฏบตการ

/ 69

1.2โครงการอบรมเชงปฏบตการXANESSimulationsandIn-situXASExperimentsforCatalysis

Researches:AWXIC2014:

ระบบลำาเลยงแสงสำาหรบเทคนคX-rayAbsorptionSpectroscopy(XAS)ของสถาบนฯจดอบรมเชงปฏบตการ

XANESSimulationsandIn-situXASExperimentsforCatalysisResearches:AWXICขนระหวางวนท27-29มกราคมพ.ศ.

2557ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนมผเขารวมประกอบดวยคณาจารย นกวจยและนกศกษาระดบปรญญาตร โทและเอกจากมหาวทยาลย

และสถาบนวจยตางๆทวประเทศรวมจำานวนทงสน40ซงกจกรรมนจะประกอบไปดวยการบรรยายวชาการการอบรมปฏบตการ

และการฝกการทดลอง in-situ โดยผเชยวชาญดาน XAS และ Catalyst จากตางประเทศ ไดแก Dr. Sakura Pascarelli,

จากTheEuropeanSynchrotronRadiationFacilityประเทศฝรงเศส,Dr.KevinJorissenจากUniversityofWashington

ประเทศสหรฐอเมรกา โดยผเขาอบรมจะไดรบความรทางทฤษฎและการทดลองมสวนรวมในการฝกวเคราะหขอมลจากการทดลอง

และแลกเปลยนความรและประสบการณในกลมงานวจยตางๆ

1.3โครงการอบรมเชงปฏบตการระดบอาเซยนสำาหรบเทคนคการดดกลนรงสเอกซ(ASEANWorkshopon

X-rayAbsorptionSpectroscopy:AWX2014)

ระบบลำาเลยงแสงท8สำาหรบเทคนคX-rayAbsorptionSpectroscopy(XAS)ของสถาบนฯไดดำาเนนการ

จดโครงการAWX2014เมอวนท2-4มถนายนพ.ศ.2557ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนนนซงโครงการอบรมจะประกอบไป

ดวยการบรรยายวชาการและการอบรมปฏบตการโดยผเชยวชาญดานXASจากตางประเทศไดแกProfessorFredMosselmans

จากDiamondLight Sourceสหราชอาณาจกร โดยผเขารวมอบรมจะไดรบความรทางทฤษฎและการทดลองมสวนรวมในการ

ฝกวเคราะหขอมลจากการทดลอง และแลกเปลยนความรและประสบการณในกลมงานวจยตางๆ นอกจากนยงเปนกจกรรมหนง

ทจะชวยเพมจำานวนแสงซนโครตรอนใหกบสถาบนอกดวยทงน มผเขารวมรบการฝกอบรมประกอบดวยคณาจารย นกวจย และ

นกศกษาระดบปรญญาโท-เอกจากมหาวทยาลยและสถาบนวจยตางๆทงในและตางประเทศจำานวน47คนดวย

2. Experimental training / User Training

2.1การอบรมBeamline5.2:XASUsersExperimentalTrainingครงท1/2557

ระบบลำาเลยงแสงท 5.2 และสถานทดลองดานเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (BL5.2: X-ray Absorption

Spectroscopy(SUT-NANOTEC-SLRIXASBeamline))ไดจดการอบรม“BL5.2:XASUsersExperimentalTraining”ครง

ท1เมอวนท2ตลาคมพ.ศ.2556ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนโดยการจดอบรมนเปนการจดอบรมใหกบโครงการทผานการ

พจารณาใหเขาใชแสงซนโครตรอนของระบบลำาเลยงแสงท5.2ในการใหบรการแสงซนโครตรอนรอบ2556-2(1ตลาคม2556ถง

การจดอบรมสมมนาฝกอบรมเชงวชาการและเชงปฏบตการ

70 /

31มกราคมพ.ศ.2557)ซงกจกรรมนจะประกอบไปดวยการเตรยมความพรอมและความเขาใจกอนการใชบรการแสงซนโครตรอน

และการประชมรวมระหวางหวหนาโครงการ ผรวมโครงการกบทมผเชยวชาญดานการทดลองและการวเคราะหผลการทดลองของ

สถาบนฯ เพอเปนประโยชนในการวางแผนทดลองและการตงเปาหมายของงานวจยในสวนของเทคนค XAS สำาหรบการตพมพผล

งานและปรกษาหารอเกยวกบปญหางานวจยทเกดขนโดยการอบรมในครงนมผเขารวมการอบรมทงสน34คน

2.2การอบรม“TRXASUserTraining”

ระบบลำาเลยงแสงท 2.2 สำาหรบเทคนค Time resolved X-ray Absorption Spectroscopy (TRXAS)

ไดเปดใหบรการแกนกวจยในสาขาตางๆ โดยมนกวจยและนกศกษาระดบบณฑต ขอใชบรการ เพอการวจยจำานวนหลายโครงการ

และมแนวโนมวาจำานวนผขอใชประโยชนจากแสงมจำานวนเพมอยางมาก ดงนนเพอใหการบรการระบบลำาเลยงแสงเปนไปอยาง

มประสทธภาพและสามารถสงเสรมใหกลมผใชประสบผลสำาเรจและผลตผลงานวจยอยางเปนรปธรรม จงไดจดกจกรรมการอบรม

“TRXASUsersTraining”ขนในวนท21ตลาคมพ.ศ.2556ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนซงเปนการจดอบรมใหกบโครงการ

ทผานการพจารณาใหเขาใชแสงซนโครตรอนของเทคนคTRXASรอบ2556-2(1ตลาคม2556–31มกราคมพ.ศ.2557)โดยการ

จดอบรมในครงนจะสามารถพฒนาทกษะการทดลองและวเคราะหขอมลของกลมผใชประโยชนไดเปนอยางด ในครงนมผเขารวม

เปนผใชแสงณระบบลำาเลยงแสงท2.2:TRXASจำานวนรวมทงสน28คน

2.3การอบรม“XAStutorialonselectedtopics”ครงท1

ระบบลำาเลยงแสงท 5.2 และสถานทดลองดานเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (BL5.2: X-ray Absorption

Spectroscopy (SUT-NANOTEC-SLRI XAS Beamline)) ไดจดกจกรรมการอบรม “XAS Tutorial on Selected Topics”

ครงท 1 ใหกบกลมผใชเทคนคการดดกลนรงสเอกซ ในวนท 21-22 พฤศจกายน พ.ศ.2556ณ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลย

ขอนแกน ซงกจกรรมนจะประกอบไปดวยการบรรยายวชาการและการอบรมปฏบตการโดยนกวทยาศาสตรระบบลำาเลยงแสงของ

สถาบนฯ โดยผเขาอบรมจะไดรบความรทางทฤษฎและการทดลอง มสวนรวมในการฝกวเคราะหขอมลจากการทดลอง และแลก

เปลยนความรและประสบการณในกลมงานวจยตางๆ นอกจากนยงเปนกจกรรมหนงทจะชวยเพมจำานวนผใชบรการแสงซนโคร

ตรอนใหกบสถาบนอกดวยและในการจดโครงการอบรมในครงนมผเขารวมการอบรมทงสน27คน

การจดอบรมสมมนาฝกอบรมเชงวชาการและเชงปฏบตการ

/ 71

2.4การอบรมBeamline5.2:XASUsersExperimentalTrainingครงท2/2557

ระบบลำาเลยงแสงท 5.2 และสถานทดลองดานเทคนคการดดกลนรงสเอกซ (BL5.2: X-ray Absorption

Spectroscopy (SUT-NANOTEC-SLRI XAS Beamline)) ไดจดการอบรม “BL5.2: XAS Users Experimental Training”

ครงท2เมอวนท5กมภาพนธ2557ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนใหกบโครงการทผานการพจารณาใหเขาใชแสงซนโครตรอน

ของระบบลำาเลยงแสงท5.2ในการใหบรการแสงซนโครตรอนรอบ2557-1(1กมภาพนธ–31พฤษภาคมพ.ศ.2557)ซงกจกรรม

นจะประกอบไปดวยการเตรยมความพรอมและความเขาใจกอนการใชบรการแสงซนโครตรอน และการประชมรวมระหวางหวหนา

โครงการ ผรวมโครงการกบทมผเชยวชาญดานการทดลองและการวเคราะหผลการทดลองของสถาบนฯ เพอเปนประโยชนในการ

วางแผนทดลองและการตงเปาหมายของงานวจยในสวนของเทคนค XAS สำาหรบการตพมพผลงาน และปรกษาหารอเกยวกบ

ปญหางานวจยทเกดขนและในการจดโครงการอบรมในครงนมผเขารวมการอบรมทงสน26คน

2.5การอบรม“XASTutorialonExperimentandDataAnalysis”

ระบบลำาเลยงแสงท 8 สำาหรบเทคนค X-ray Absorption Spectroscopy (XAS) ไดจดกจกรรมการอบรม

“XASTutorialonExperimentandDataAnalysis”เมอวนท27-28กมภาพนธพ.ศ.2557ณสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา

เจาคณทหารลาดกระบงซงกจกรรมนประกอบไปดวยการบรรยายวชาการและการอบรมปฏบตการโดยนกวทยาศาสตรระบบลำาเลยงแสง

ของสถาบนฯ โดยผเขาอบรมไดรบความรทางทฤษฎและการทดลอง มสวนรวมในการฝกวเคราะหขอมลจากการทดลอง และแลกเปลยน

ความรและประสบการณระหวางกลมงานวจยตางๆนอกจากนยงเปนกจกรรมหนงทสงผลตอการเพมจำานวนผใชบรการแสงซนโครตรอน

ใหกบสถาบนอกดวยและในการจดโครงการอบรมในครงนมผเขารวมการอบรมทงสน53คน

การจดอบรมสมมนาฝกอบรมเชงวชาการและเชงปฏบตการ

72 /

3. คายซนโครตรอน

3.1คายซนโครตรอนเพอครวทยาศาสตรครงท4

สถาบนฯไดจดโครงการอบรมครฟสกสไทย ครงท 4 ขนระหวางวนท 14 - 18 ตลาคม พ.ศ.2556 ในการ

จดโครงการฯในครงน มผเขารวมประกอบดวยครวทยาศาสตร ระดบมธยมจากโรงเรยนตางๆทวประเทศ จำานวนรวมทงสน 39 คน

โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนนการเรยนการสอนวชาวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา สนบสนนการแลกเปลยนประสบการณ

ความร และรวมวจยระหวางครวทยาศาสตรกบนกวทยาศาสตรของสถาบนฯ พรอมทงเผยแพรความรเกยกบเทคโนโลย

แสงซนโครตรอนอกทงเปดโลกทศนของครผสอนวชาวทยาศาสตรไปสการศกษาวจยดานเทคโนโลยแสงซนโครตรอนดวย

3.2คายลำาแสงแหงอนาคต...แสงซนโครตรอนครงท3

สถาบนฯไดรวมกบเวบไซตวชาการดอทคอมจดโครงการ“คายลำาแสงแหงอนาคต…แสงซนโครตรอน”เปนประจำา

โดยในป2557ไดจดขนระหวางวนท19-20มนาคมพ.ศ.2557ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอนนนโดยมวตถประสงคเพอใหผเขา

รวมไดรบความรความเขาใจดานเทคโนโลยแสงซนโครตรอนสเยาวชนในยคสงคมออนไลนSocialMediaผานเวบไซตทเปนแหลง

รวมทางดานวชาการสงเสรมภาพลกษณองคกรของการเปนหองปฏบตการวจยดานเทคโนโลยแสงซนโครตรอนระดบชาตและเพอ

เปดโอกาสใหเยาวชนผสนใจดานวทยาศาสตร ไดสมผสกบการบรรยากาศการทำางานภายในสถาบนวจยแสงซนโครตรอนซง

การจดกจกรรมครงนมผเขารวมเปนเยาวชนในระดบมยธมศกษาตอนปลายทวประเทศจำานวนรวมทงสน43คน

3.3AseanSynchrotronScienceCamp.2014

สถาบนฯไดดำาเนนการจดโครงการคายวทยาศาสตรซนโครตรอนอาเซยน ครงท 3 ขนระหวางวนท 19 - 23

พฤษภาคม พ.ศ.2557 โดยมวตถประสงคเพอให นสต นกศกษา เขาใจถงบทบาทของวทยาศาสตร และเทคโนโลย โดยเฉพาะ

ดานเทคโนโลยซนโครตรอนตอความเจรญกาวหนาของภมภาคอาเซยน และเพอเสรมสรางความเขมแขงของกลมผใชประโยชน

แสงซนโครตรอนในอนาคต ตลอดจนเพมจำานวนนกวทยาศาสตร และนกวจยทางดานเทคโนโลยซนโครตรอนในภมภาคอาเซยน

ซงในการจดโครงการฯในครงนมผเขารวมประกอบดวยนสตนกศกษาระดบปรญญาตรชนปท3-4นกศกษาระดบปรญญาโทและ

นกศกษาระดบปรญญาเอกชนปท1ในสาขาวชาวทยาศาสตรวทยาศาสตรประยกตและวศวกรรมศาสตรจากมหาวทยาลยตางๆ

จากประเทศในภมภาคอาเซยน ซงนสตทเขารวมในครงนไดแก ไทย มาเลเซย ฟลปปนส อนโดนเซย สงคโปร กมพชา เวยดนาม

จำานวนรวมทงสน82คน

การจดอบรมสมมนาฝกอบรมเชงวชาการและเชงปฏบตการ

/ 73

74 /

สถตผใชบรการแสง (USER STATISTICS)

ทงน นบตงแตพ.ศ.2546สถาบนฯ ไดพฒนาและปรบปรงการใหบรการเทคนคตางๆอยางตอเนอง เพอใหสอดรบกบ

ความตองการของอาจารยนกวจยนกศกษาและนกวจยภาคเอกชนผเขามาใชบรการแสงซนโครตรอนโดยในปจจบนปพ.ศ.2557

มเทคนคทใหบรการถง9เทคนคดงน

ลำาดบ ชอระบบลำาเลยงแสง/สถานทดลอง เทคนค เปดใหบรการ

1 BL1.3W:SAXS SmallAngleX-rayScattering 2554

2 BL2.2:TRXAS TimeResolvedX-rayAbsorptionSpectroscopy 2554

3 BL3.2Ua:PES PhotoemissionSpectroscopy 2554

4 BL3.2Ub:PEEM PhotoemissionElectronMicroscopy 2554

5 BL5.2:XAS X-rayAbsorptionSpectroscopy(SUT-NANOTEC-SLRI) 2556

6 BL6a:DXL DeepX-rayLithography 2549

7 BL6b:micro-XRF MicroX-rayfluorescenceSpectroscopy/Imaging 2554

8 BL7.2W:MX MacromoleculeCrystallography 2555-2556

9 BL8:XAS X-rayAbsorptionSpectroscopy 2548

10 IRMicrospectroscopy InfraredSpectroscopyandImaging 2553

ในป พ.ศ. 2557 มระบบลำาเลยงแสงและสถานทดลองทพรอมใหบรการ ทงสน 10 ระบบ และมโครงการวจยทเขามา

ใชบรการทงสน จำานวน 336 โครงการ โดยมจำานวนโครงการทยนขอเสนอขอใชบรการ โครงการทสามารถจดสรรเวลาใหเขา

ใชบรการและโครงการทเขาใชบรการตามรายละเอยดดงน

โครงการทยนขอเสนอขอใชบรการ จำานวน343โครงการ

โครงการทสามารถจดสรรเวลาใหเขาใชบรการ จำานวน338โครงการ

โครงการทเขาใชบรการแสงจรง จำานวน336โครงการ

โดยสามารถจำาแนกโครงการทเขาใชตามระบบลำาเลยงแสงและเทคนคทเกยวของประจำาปงบประมาณ2557ดงรปท62

และจำาแนกโครงการตามคลสเตอรสาขางานวจยประจำาปงบประมาณ2557ดงรปท63

รปท62แสดงจำานวนโครงการวจยทใชแสงซนโครตรอนและเทคนคทเกยวของ

สถตผใชบรการแสงซนโครตรอน

/ 75 สถตผใชบรการแสงซนโครตรอน

ในปงบประมาณ 2557 มจำานวนผเขาทำาการทดลอง (ไมนบซำากรณทผเขาใชทำาการทดลองหลายครงและหลายโครงการ

ในรอบใหบรการน)เปนจำานวน394คนโดยแบงเปนระดบหวหนาโครงการ(PrincipleInvestigator,PI)จำานวน116คน(29.44%)

และนกศกษาระดบบณฑตศกษาจำานวน278คน(70.56%)จากหนวยงานตนสงกดของผใชบรการจำานวนทงสน54หนวยงาน

โดยจำาแนกหนวยงานตามภมภาคดงน

รปท63แสดงจำานวนโครงการวจยจำาแนกตามกลมสาขางานวจย

รปท64แสดงจำานวนสถาบนทเขามาใชบรการแสงซนโครตรอนและเทคนคทเกยวของประจำาปงบประมาณ2557

76 /

รปท65แสดงจำานวนโครงการแบงตามประเภทของตนสงกดของผใชบรการแสงซนโครตรอนและเทคนคทเกยวของ

ประจำาปงบประมาณ2557

ตงแตสถาบนฯไดเปดใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคนคทเกยวของณหองปฏบตการแสงสยามตงแตปงบประมาณ

2546ถงปจจบนไดมกลมผใชบรการทหลากหลายสาขาและจำานวนเพมขนทกปดงแสดงในรปท66เหนไดวาอตราการเตบโตของ

ผใชบรการโดยเฉลยทงในกรณนบซำาและนบไมซำาเปน53%และ42%ตามลำาดบ

จำานวนผใชบรการ ณ หองปฏบตการแสงสยาม ประจำาปงบประมาณ 2546-2557

รปท66แสดงจำานวนผใชบรการณหองปฏบตการแสงสยาม

สถตผใชบรการแสงซนโครตรอน

6 15 27104 142 148

227321

426

673 700

955

6 10 25 64 95 118 146201

291 334 360 394

0

200

400

600

800

1000

1200

2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

ผใชบรการกรณนบซา (users visit)

ผใชบรการกรณนบไมซาในปงบประมาณ(Individual users)

อตราการเตบโต 53%

อตราการเตบโต 42%

ในปงบประมาณ2557มสถาบนทมนกวจยเขาใชบรการแสงซนโครตรอนทงจากสถาบนการศกษาจำานวน211โครงการ

สถาบนวจยภาครฐจำานวน53โครงการจากกลมประเทศอาเซยนจำานวน20โครงการจากประเทศนอกกลมอาเซยนจำานวน16

โครงการและหนวยงานเอกชนจำานวน36โครงการโดยจำาแนกไดดงน

/ 77

ในการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคนคทเกยวของ ณ หองปฏบตการแสงสยาม ตงแตปงบประมาณ 2546-2557

สนสดณวนท30กนยายนพ.ศ.2557สามารถแสดงในรปภาพจำานวนโครงการวจยทขอใชบรการโครงการวจยทไดรบการจดสรร

เวลาการเขาใชบรการและจำานวนโครงการวจยทเขาใชบรการจรงโดยจำาแนกตามปงบประมาณทงนโครงการวจยทเขามาใชบรการ

แสงจรงมอตราการเตบโตเปน53%

รปท67แสดงจำานวนโครงการวจยสะสมทเขาใชบรการแสงซนโครตรอนและเครองมอทตดตงทสถาบนฯ

สถตผใชบรการแสงซนโครตรอน

ศาสตราจารย ดร. อกมาร เพรสสน จากมหาวทยาลย Swedish University of Agricultural Sciences ประเทศสวเดน

โครงการDevelopmentofaquantitativeanalysismethodofphosphoruscompoundsinsolutionusing

KedgephosphorusXANESมาใชบรการเมอ1-5พฤศจกายน2556

อตราการเตบโต 53%

78 /

หมายเหต *MXendstationสถานทดลองกอนการสรางระบบลำาเลยงแสงสำาเรจ

**IRmicrospectroscopyสถานทดลองกอนการสรางระบบลำาเลยงแสงสำาเรจ

รปท68แสดงจำานวนโครงการวจยทใชบรการแสงซนโครตรอนและเทคนคทเกยวของ

โดยสามารถจำาแนกจำานวนโครงการวจยสะสมตามระบบลำาเลยงแสงและเทคนคทเกยวของไดดงน

สถตผใชบรการแสงซนโครตรอน

/ 79

80 /

การถายทอดเทคโนโลย

สถาบนฯ ไดดำาเนนการถายทอดเทคโนโลยดานการประยกตใชแสงซนโครตรอนในการวเคราะห วจย และการถายทอด

เทคโนโลยดานเทคนคและวศวกรรมเพอพฒนาผลตภณฑและสรางนวตกรรมตางๆ โดยมการฝกอบรมสมมนาและจดนทรรศการ

ประชาสมพนธเชงรกสกลมอตสาหกรรมโดยตรง เพอเปนการเผยแพร และสงเสรมภาคอตสาหกรรมใหเขามาใชประโยชน

แสงซนโครตรอนใหมากยงขน พรอมกนนยงไดจดอบรมดานการใชประโยชนแสงซนโครตรอนใหกบภาคอตสาหกรรมเพอพฒนา

ศกยภาพดานการผลตใหสามารถแขงขนในตลาดโลกไดอยางยงยน

การจดอบรม/สมมนาจำานวน2กจกรรมไดแก

1)โครงการอบรมซนโครตรอนเทคโนโลยแสงขนสงมงพฒนาอตสาหกรรมครงท1เมอวนท17มนาคมพ.ศ.2557ณ

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)จงหวดนครราชสมา

2)โครงการอบรมซนโครตรอนเทคโนโลยแสงขนสงมงพฒนาอตสาหกรรมครงท2เมอวนท5สงหาคมพ.ศ.2557ณ

โรงแรมระยองแมรออทรสอรทแอนดสปาจงหวดระยอง

การถายทอดเทคโนโลยในเชงรก / การเยยมชมสถาบนฯ จำานวน 10 กจกรรม

ในปงบประมาณ 2557 สถาบนฯ ดำาเนนการการถายทอดเทคโนโลยในเชงรกโดยเขานำาเสนอสบรษทโดยตรง และการ

เยยมชมสถาบนฯรวมจำานวนทงสน9กจกรรมประกอบดวย

1.ใหคำาปรกษาและหารองานวจยกบบรษทดเอรเซรซเซนเตอร

จำากดในเครอดบเบลเอเมอวนท13พฤศจกายนพ.ศ.2556

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

/ 81

2.การใหคำาปรกษาและถายทอดเทคโนโลยการใชแสงซนโครตรอน

เพองานวจยและพฒนาดานอตสาหกรรมอาหาร ใหแก นกวจย

บรษทไทยโพลเอททลนจำากดเมอวนท14มกราคมพ.ศ.2557

3. สวนงานพฒนาธรกจ นำาเสนอการใหบรการของสถาบนฯ

กบบรษทนชกาวาเตชาพลาเลศคปเปอรจำากด

ณเขตอตสาหกรรมสรนารจงหวดนครราชสมา

ในวนท23มกราคมพ.ศ.2557

4.การใหคำาปรกษาและถายทอดเทคโนโลยการใชแสงซน

โครตรอนเพองานวจยและพฒนาดานอตสาหกรรมอาหาร

ใหแกนกวจยบรษทศนยวทยาศาสตรเบทาโกรจำากดเมอ

วนท24มกราคมพ.ศ.2557

5.ใหคำาปรกษาและหารองานวจยดานโลหะแกนกวจย

บรษทสหวรยาสตลอนดสตรจำากด(มหาชน)เมอวนท28

มกราคมพ.ศ.2557

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

82 /

6. ถายทอดเทคโนโลยการใชแสงซนโครตรอนเพองานวจย

และพฒนา ดานอตสาหกรรมอเลคทรอนกส ใหแก นกวจย

บรษท เบนชมารค อเลคทรอนคส (ประเทศไทย) จำากด

(มหาชน)เมอวนท6พฤษภาคมพ.ศ.2556

7.ใหคำาปรกษาและถายทอดเทคโนโลยการใชแสงซนโครตรอน

เพองานวจยและพฒนาดานอตสาหกรรมเซรามกใหแกนกวจย

บรษทอตสาหกรรมทำาเครองแกวไทยจำากด(มหาชน)เมอวนท

30พฤษภาคมพ.ศ.2557

8. การใหคำาปรกษา และถายทอดเทคโนโลยการใชแสง

ซนโครตรอนเพองานวจยและพฒนา ดานอตสาหกรรม

ยางและพอลเมอรใหแกนกวจยบรษทไทยฟ ลมอนดสตร

จำากด(มหาชน)เมอวนท11มถนายนพ.ศ.2557

9..เยยมชมและนำาเสนอเทคนคซนโครตรอน ทเกยวของกบ

การวจยยางและพอลเมอร ใหกบบรษท อตนอนดสทรส

(ประเทศไทย) จำากด ณ เขตอตสาหกรรมสรนาร จงหวด

นครราชสมาเมอวนท26มถนายนพ.ศ.2557

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

/ 83

การสรางเครอขายความรวมมอระหวางหนวยงานจำานวน3กจกรรม

ในปงบประมาณ2557สถาบนฯดำาเนนการสรางเครอขายความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐจำานวน3หนวยงาน

ประกอบดวย

1. สวนงานพฒนาธรกจ และฝายสถานวจย เยยมชมและหารอดานความรวมมอ กบสถาบนวจยและพฒนาอญมณและ

เครองประดบแหงชาต(องคการมหาชน)เมอวนท28เมษายนพ.ศ.2557

2.ผบรหารและสวนงานพฒนาธรกจหารอความรวมมองานวจยดานโลหะกบศนยเทคโนโลยโลหะวสดแหงชาต

(MTEC)ในวนท14พฤศจกายนพ.ศ.2556

3.ผบรหารและสวนงานพฒนาธรกจหารอความรวมมอกบสำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

(สวทช.)เมอวนท14พฤศจกายนพ.ศ.2556

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

84 /

การประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

(องคการมหาชน) ในชวงปงบประมาณ 2557

การประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจ(EconomicValueAddded)จากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

(องคการมหาชน) ในชวงปงบประมาณ 2557 ดำาเนนการโดยศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย

เกษตรศาสตรรายงานผลการประเมนการดำาเนนงานของสถาบนฯดงตอไปน

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) เปนหนวยงานทมบทบาทหนาทในการใหบรการแสงซนโครตรอนและ

เทคโนโลยทเกยวของกบหนวยงานสถาบนการศกษาและสถาบนวจยตางๆและหนวยงานเอกชนรวมทงการใหบรการเทคโนโลย

เชงวศวกรรม และการพฒนากำาลงคนดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยเชงวศวกรรม ผานการสนบสนนทนการศกษาวจยนสต

นกศกษา และการฝกอบรม/สมมนาแกผสนใจ เพอถายทอดองคความรและการใชประโยชนจากแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยท

เกยวของทงนการดำาเนนงานตามบทบาทหนาทตางๆมสวนกอใหเกดผลกระทบทเปนประโยชนทางดานเศรษฐกจตอประเทศไทย

เปนอยางมาก หรอกลาวไดวาเปนการสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และสะทอนถงประสทธภาพและประสทธผลจากการดำาเนน

งานทผานมาของหนวยงาน

ในการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ในชวง

ปงบประมาณ 2557 มวธการ ขนตอน กระบวนการดงรปท 61 โดยการวเคราะหขอมลแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 การ

วเคราะหมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานภายในหนวยงานซงเปนการประเมนจากขอมลทตยภมซงกคอขอมลงบการ

เงนของหนวยงาน และสวนท 2 การประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจทเกดจากผลกระทบการดำาเนนงานของหนวยงานซงรวบรวม

ขอมลจากผเกยวของภาคสนามโดยมรายละเอยดการประเมนดงน

1.มลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานภายในหนวยงาน

2.มลคาเพมทางเศรษฐกจทเกดจากผลกระทบการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของกบหนวยงาน

ภาคอตสาหกรรม

3.มลคาเพมทางเศรษฐกจทเกดจากผลกระทบการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของกบหนวยงาน

ภาครฐหรอสถาบนการศกษา

4.การใหบรการทางดานเทคนคและวศวกรรมแกภาครฐและเอกชน

5.การใหการอบรม/สมมนาการสรางความตระหนกการถายทอดเทคโนโลยตางๆ

6.การสนบสนนทนการศกษาระดบปรญญาโทและบณฑตศกษาทนผชวยวจย

1. มลคาเพมทางเศรษฐกจ จากการดำาเนนงานภายในหนวยงาน

จากการนำาขอมลทางการเงนของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)เมอนำามาคำานวณเพอประเมนมลคาเพม

ทางเศรษฐกจสตรในการคำานวณคอ

มลคาเพมทางเศรษฐกจ =รายไดสทธจากการดำาเนนงานหลงหกภาษ-ตนทน

จากการคำานวณพบวาสถาบนฯ มแนวโนมผลการดำาเนนงานทดขน จากตวเลขมลคาเพมทางเศรษฐกจ ทมมลคาตดลบ

นอยลง โดยในปงบประมาณ2555,2556และ2557มมลคาเพมทางเศรษฐกจ เทากบ -133.47ลานบาท, -112.04ลานบาท

และ -79.55 ลานบาท ตามลำาดบ ซงมอตราการเปลยนแปลงทลดลงอยางตอเนอง หรอกลาวไดวามทศทางทดขน ทงนเนองจาก

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)มรายไดจากการดำาเนนงานเพมขนอยางตอเนอง

การประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ในการศกษาวจยน อาศยผล

การประเมนมลคาทางเศรษฐกจทคำานวณจากขอมลงบการเงนในปงบประมาณ 2557 จากขอมลทงหมดทนำามาคำานวณ สรปไดวา

มลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน)ตลอดปงบประมาณ2557มมลคา

เทากบ-79.55ลานบาท

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

/ 85

รปท69กระบวนการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

2. ผลการประเมนมลคาเพมจากผลกระทบการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของกบหนวยงานภาคเอกชน

การประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจจากมลคาผลกระทบทเกดขนในปงบประมาณ 2557 ของโครงการวจยทมการ

ใชแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของของหนวยงานภาคอตสาหกรรม โดยประเมนจากโครงการทดำาเนนการมาตงแต

ปงบประมาณ2555และมผลกระทบตอเนองมาจนถงปปจจบนคณะผประเมนสามารถรวบรวมขอมลจากหนวยงานเอกชนในภาค

อตสาหกรรมไดทงหมด4กลมคอกลมยางและพอลเมอรกลมโลหะกลมวสดและวสดกอสรางกลมอาหารยาและเครองสำาอาง

โดยการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview)จากผประกอบการทงหมด13ราย (ยกเวนบรษทดเอรเซรซ เซนเตอรจำากด

ทยงดำาเนนการวจยไมเสรจสน)รวมโครงการทสมภาษณเชงลกทงหมดในปงบประมาณ2557จำานวน40โครงการนอกจากนยงม

โครงการทดำาเนนการมาตงแตปงบประมาณ2555และ2556จำานวน3โครงการจากผประกอบการ2ราย

ทยงมผลกระทบมาจนถงปงบประมาณปจจบนดงตารางสรปผลกระทบทางเศรษฐกจจากการวจยโดยใชแสงซนโครตรอนฯ

1. กลมพอลเมอรและยาง ในกลมนมโครงการวจยทงหมด 13 โครงการ เปนผดำาเนนโครงการหนวยงานภาคเอกชน

ทงหมด5รายในทนเปนโครงการทมลกษณะวจยเพอใหเกดองคความรเพอใชในการพฒนาผลตภณฑในอนาคตจำานวน6โครงการ

หรอรอยละ 50 จากทงหมด ซงโครงการเหลานยงไมกอใหเกดผลกระทบ และมลคาเพมทางเศรษฐกจ และมอก 2 โครงการท

เปนการวจยเพอปรบปรงคณภาพผลตภณฑในอนาคตซงคาดการณวาจะกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจเทากบ0.384ลานบาท

ตอป (คาคาดการณ) นอกจากนน อก 4 โครงการ เปนโครงการทมลกษณะเปนโครงการทปรบปรงประสทธภาพการผลต เพอลด

ความสญเสยจากการผลตจำานวน3โครงการทสามารถลดมลคาความสญเสยไดทงหมด7.883ลานบาทตอปและอก1โครงการ

เปนโครงการทเพมประสทธภาพการผลตและสามารถทำาใหเกดการลดตนทนการผลตลงได19.20ลานบาทตอปแตอยางไรกตาม

โครงการการวจยขนพนฐานทยงไมกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจจำานวน6โครงการมอย2โครงการทมการใหทนการศกษา

นกศกษาในระดบปรญญาเอก ซงกอใหเกดมลคาปจจบนสทธในการสงสมมลคาของ บคลากร เทากบ 1.72 ลานบาทตอปตอคน

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

86 /

ตารางสรปผลกระทบทางเศรษฐกจจากการวจยโดยใชแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของของภาคอตสาหกรรมใน

ปงบประมาณ2557

หมายเหต:*มลคาเพมทงหมดไมนบรวมมลคาคาดการณ

ทมา:รายงานการศกษาฉบบสมบรณโครงการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)ใน

ชวงปงบประมาณ2557.(2558)ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกตคณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร(178หนา)

หรอมมลคารวม 3.44 ลานบาทตอป และสามารถคำานวณมลคาเพมทางเศรษฐกจไดทงหมด เทากบ 30.523 ลานบาทตอป

(ไมรวมมลคาทเกดจากการคาดการณ)ในกลมของยางและพอลเมอรนนยงมโครงการทดำาเนนการมาตงแตปงบประมาณพ.ศ.2556

ซงกอใหเกดผลกระทบจนถงปงบประมาณปจจบนอกจำานวน1โครงการเปนโครงการททำาใหเกดการพฒนาผลตภณฑใหมสามารถ

สรางมลคาเพมทางเศรษฐกจไดเทากบ60ลานบาทตอป

2. กลมโลหะ ในกลมนมโครงการวจยทงหมด 12 โครงการ เปนผดำาเนนโครงการหนวยงานภาคเอกชนทงหมด 3 ราย

ในจำานวนมโครงการทดำาเนนการยงไมเสรจสน1โครงการและมอก3โครงการทวจยเสรจสนแลวยงไมทราบผลทชดเจนวาจะนำา

ไปใชในการแกไขปญหาอยางไร (บรษท ฮตาช ออโตโมทฟ ซสเตมส โคราช จำากด) รวมทง มโครงการทมลกษณะวจยเพอใหเกด

องคความรเพอใชในการพฒนาผลตภณฑในอนาคตจำานวน4โครงการ(บรษทสหวรยาสตลอนดสตรจำากด(มหาชน)ซงโครงการ

เหลานยงไมกอใหเกดผลกระทบและมลคาเพมทางเศรษฐกจนอกจากนนอก4 โครงการ เปนโครงการทมลกษณะเปนโครงการท

ปรบปรงประสทธภาพการผลตเพอลดความสญเสยจากการผลตจำานวน1โครงการซงเปนโครงการทดำาเนนการตอเนองมาตงแต

ปงบประมาณ2556และเกดผลกระทบตอเนองมาจนปจจบนโดยสามารถลดมลคาความสญเสยไดทงหมด24.118ลานบาทตอป

และอก3โครงการเปนโครงการทเพมประสทธภาพการผลตและสามารถทำาใหเกดการลดตนทนการผลตลงได15ลานบาทตอป

และสามารถคำานวณมลคาเพมทางเศรษฐกจไดทงหมดเทากบ39.118ลานบาทตอป

3. กลมวสดกอสราง มผดำาเนนโครงการหนวยงานภาคเอกชนจำานวน 2 รายทงหมด 4 โครงการ ใน 3 โครงการของ

ผประกอบการรายหนง(บรษทสยามวจยและนวตกรรมจำากด)มการทำาวจยโดยใชแสงซนโครตรอนเพอพฒนาตอยอดองคความร

ในการผลตผลตภณฑในอนาคต และเพอใชในการลดตนทนการผลต ซงสามารถกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการจำาหนาย

ผลตภณฑใหมไดในอนาคต (แตในปจจบนยงไมมการผลตผลตภณฑใหม และไมสามารถคาดการณมลคาเพมในอนาคตได) สวนอก

1โครงการยงดำาเนนการไมเสรจสน

4. กลมอาหาร ยา และเครองสำาอาง มโครงการวจยทงหมด 13 โครงการ จากผประกอบการธรกจ 4 ราย มจำานวน

โครงการทดำาเนนการยงไมเสรจสน3โครงการซงยงไมกอใหเกดผลกระทบและมลคาเพมทางเศรษฐกจสำาหรบโครงการทดำาเนน

การเสรจสนแลว จำานวน 10 โครงการ จำาแนกเปนโครงการทมลกษณะเปนโครงการทปรบปรงประสทธภาพการผลต เพอลด

ความสญเสยจากการผลตจำานวน3โครงการทสามารถลดมลคาความสญเสยไดถง1,354.32ลานบาทตอปอก2โครงการเปน

โครงการทเพมประสทธภาพการผลต และทำาใหตนทนการผลตลดลงได 15.264 ลานบาทตอป และในโครงการเพมประสทธภาพ

และลดตนทนการผลตนนยงกอใหเกดมลคาปจจบนสทธของนกวจยรนใหมคดเปนมลคา2.583ลานบาทตอปสวนอก4โครงการ

เปนโครงการทศกษาวจยเพอใชเปนขอมลประกอบการตลาดของผลตภณฑ ซงสามารถชวยยกระดบราคาและมลคาของผลตภณฑ

ใหเพมสงขน ไดเทากบ 88.65 ลานบาทตอป และอก 1 โครงการทดำาเนนการเสรจสนแลว (บรษท อตสาหกรรมแปงมนบานโปง

จำากด)เปนโครงการทคาดวาจะนำาไปพฒนาผลตภณฑใหมคอทำาอาหารเหลวสำาหรบผปวยซงคาดการณวาจะกอใหเกดมลคาเพม

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

/ 87

จากผลกระทบของโครงการวจยไดถง240ลานบาทตอปและมอก1โครงการทคาดการณวาจะสามารถชวยลดการนำาเขาเอนไซม

จากตางประเทศไดประมาณ 500 ลานบาทตอป (บรษท ศนยวทยาศาสตรเบทาโกร จำากด) ดงนน สามารถคำานวณมลคาเพม

ทางเศรษฐกจไดทงหมดเทากบ1,460.817ลานบาทตอป(ไมรวมมลคาทเกดจากการคาดการณ)

5. กลมอเลกทรอนกส ในกลมนเปนโครงการทดำาเนนการมาตงแตปงบประมาณ 2556 แตยงกอใหเกดผลกระทบจนถง

ปงบประมาณปจจบนจำานวน1โครงการจากผประกอบการธรกจ1รายโดยเปนโครงการทสรางความเชอมนใหกบลกคาปองกน

การสญเสยภาพลกษณซงกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจเทากบ90ลานบาทตอป

จากผลการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจทเกดจากผลกระทบจากการดำาเนนงานของธรกจภาคอตสาหกรรม สามารถ

สรปผลกระทบทางดานเศรษฐกจในภาคอตสาหกรรมทมการใชบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของในการวจย

วาสามารถกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของธรกจภาคเอกชนไดเทากบ1,680.458ลานบาทตอป

นอกจากนน ถาหากหนวยงานภาคเอกชนเหลานไปทำาวจยโดยการใชแสงซนโครตรอนทตางประเทศ ในกรณทไมม

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ในประเทศไทยแลว หนวยงานภาคเอกชนเหลาน จะตองมคาใชจายเพอการวจย

เพมขน โดยเฉลยโครงการละ 165,898 บาท หรอรวมทงหมด เทากบ 4.65 ลานบาท หรอกลาวไดการดำาเนนงานของสถาบน

วจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ในปงบประมาณ 2557 สามารถชวยลดมลคาการสญเสยเงนตราตางประเทศไดมากถง

4.65ลานบาท

3. ผลการประเมนมลคาเพมจากผลกระทบการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของกบการวจยของสถาบนการศกษา

จากการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของเพอการวจยกบหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษา

ตางๆในปงบประมาณ2557จำานวน272โครงการทำาใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจจากมลคาของโครงการวจยทงหมดเทากบ

122.27ลานบาท

ในปงบประมาณ 2557 มการตพมพบทความทางวชาการทเปนผลงานวจยทมการใชแสงซนโครตรอน ในวารสารระดบ

นานาชาตทมคะแนนความถในการอางอง(ImpactFactor)ในระดบสงมากถง64บทความดงนนมลคาของบทความทางวชาการ

ทถกตพมพในวารสารวชาการระดบนานาชาตจงมมลคารวมทงหมด31.79ลานบาท

จากการทมสถาบนฯ เกดขนในประเทศไทย ทำาใหนกวจยจากหนวยงานภาครฐ และสถาบนการศกษาตางๆ ไมตอง

เดนทางไปทำาวจยทตางประเทศ ซงกอใหเกดการประหยดเงนตราตางประเทศ เปนการชวยลดภาวะการไหลออกของเงนบาท

ไปยงตางประเทศ กอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจโดยการประหยดคาใชจาย (Cost Saving) ในการทำาวจย สามารถคำานวณ

ไดจากระยะเวลา (จำานวนวน) หรอจำานวนชวโมงทมการใชแสงซนโครตรอน ในทน พจารณาจากจำานวนวนทมการใชบรการกบ

สถาบนฯ ในปงบประมาณ2557จำานวน272 โครงการมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการประหยดคาใชจายในการเดนทางเพอทำา

วจยทตางประเทศทงหมด50.628ลานบาท

มลคาการสนบสนนการตพมพผลงานทางวชาการ ในปงบประมาณ 2557 มจำานวนทงหมด 64 บทความ ซงแตละ

บทความไดรบการตพมพในวารสารทมคะแนนความถในการอางอง(ImpactFactor)ทแตกตางกนโดยคาเฉลยของความถในการ

อางองของผลงานวชาการทงหมด64บทความเทากบ1.94ถอไดวาเปนการตพมพผลงานวชาการทอยในวารสารทมการอางอง

ในระดบดมาก และในการประเมนประเมนมลคาเพมจากสนบสนนการตพมพผลงานวจยของแตละมหาวทยาลยม มลคาเพมทาง

เศรษฐกจจากการตพมพผลงานทางวชาการรวมทงหมดเทากบ1.038ลานบาท

4. ผลการประเมนมลคาเพมจากการใหบรการทางดานเทคนคและวศวกรรม

บทบาทหนาทหนงในการดำาเนนงานของสถาบนฯ กคอ การผลตชนสวนทางวศวกรรม ซงสวนใหญเปนการดำาเนนงาน

ผลตเพอใชภายในหนวยงาน เพอใชจดสรางสถานทดลอง ถอไดวาเปนการผลตเพอทดแทนการนำาเขา (Import Substitution)

ชนสวนทางวศวกรรมจากตางประเทศ และมวธการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจ โดยการพจารณาจากสวนตางทเกดขน

จากราคาสนคาทจะตองนำาเขาในทนจะพจารณาจากราคาการประมาณการจดซอ(บาท/ชน)กบตนทนการผลตชนสวนทางวศวกร

รมนนๆโดยเปนการพจารณาจากราคาคาวสดคาแรงงานและคาเครองจกร

ในปงบประมาณ 2557 สถาบนฯ ไดมการผลตชนสวนทางวศวกรรม สำาหรบการใชงานภายในหนวยงาน และทเปนการ

รบจางผลตจากหนวยงานภายนอก รวมทงสน 742 ชนงาน ถาหากไมมสวนงานการผลตชนงาน ฝายเทคนคและวศวกรรม

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

88 /

แลว จำาเปนจะตองมการนำาเขาชนสวนตางๆ เหลาน มมลคารวมทงหมด 16.06 ลานบาท แตเมอสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

(องคการมหาชน) มสวนงานการผลตชนงาน ฝายเทคนคและวศวกรรม ดำาเนนการผลตเองไดแลว โดยการผลตชนงานทงหมดน

มตนทนรวมทงหมด 11.47 ลานบาท หรอกลาวไดวาสามารถทดแทนการนำาเขาชนสวนทางวศวกรรม หรอกอใหเกดมลคาเพม

ทางเศรษฐกจจากการลดการสญเสยเงนตราตางประเทศทงสน4.59ลานบาท

5. ผลการประเมนมลคาเพมจากการใหทนวจย

สำาหรบการสนบสนนทนการศกษาวจยในระดบปรญญาเอกททำาโครงการวจยโดยการใชแสงซนโครตรอนและเทคโนโลย

ทเกยวของ และทนผชวยนกวจยในระดบปรญญาโท จดเปนภารกจหลกอยางหนงของหนวยงานทตองการผลตและสงเสรมให

นกวจยมความรความเขาใจในเรองของเทคโนโลยแสงซนโครตรอนและสามารถประยกตใชกบงานวจยดานอนๆซงในปงบประมาณ

2557 สถาบนฯ ใหทนสนบสนนนกศกษาปรญญาเอกและปรญญาโท รวมงบประมาณทงสนประมาณ 1 ลานบาท มลคาเพม

ทางเศรษฐกจจากการใหทนสนบสนนการวจยรวมทงหมดเทากบ2.58ลานบาทตอป

6. ผลการประเมนมลคาเพมจากการฝกอบรม

ในการดำาเนนงานจดฝกอบรมและสมมนาเชงปฏบตการของสถาบนฯ ในปงบประมาณ 2557 มทงสน 15 ครง

ซงมลคาเพมทจะเกดขนจากการถายทอดองคความร การประชาสมพนธหนวยงานสภายนอก ทงแกกลมนกเรยนนกศกษาใน

สถาบนการศกษาตางๆรวมทงผประกอบวชาชพทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงจากหนวยงานหนวยงานภาครฐและภาค

เอกชนสามารถกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจขนตำาไดประมาณ8.85ลานบาท

โดยรวมแลว เมอพจาณามลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานภายในหนวยงาน ประกอบกบมลคาเพมทาง

เศรษฐกจจากผลกระทบทเกดขนจากการดำาเนนงาน ของหนวยงานในดานตางๆ พบวา ในปงบประมาณ 2557 สถาบนวจย

แสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)สามารถกอใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจไดเปนมลคารวมทงหมด1,827.304ลานบาท

ตารางสรปผลการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)ในปงบประมาณ2557

รายการ มลคาเพมทางเศรษฐกจ

(ลานบาท/ป)

1.มลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานภายในหนวยงาน

2.มลคาเพมทางเศรษฐกจจากผลกระทบการดำาเนนงาน

2.1การใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของกบหนวยงานภาคเอกชน

-การวจยและพฒนาผลตภณฑ

-การประหยดคาใชจายในการเดนทางเพอทำาวจยตางประเทศ

2.2การใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของกบหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษา

-มลคาในการดำาเนนโครงการวจยและบทความทางวชาการ

-มลคาของบทความทางวชาการ

-การประหยดคาใชจายในการเดนทางเพอทำาวจย

-มลคาการสนบสนนการตพมพผลงานทางวชาการ

2.3การดำาเนนงานของฝายวสดทางวศวกรรม(ทดแทนการนำาเขา)

2.4การสนบสนนทนการศกษาวจย

2.5การฝกอบรม/สมมนา

-79.55

1,685.108

1,680.458

4.65

205.726

122.27

31.79

50.628

1.038

4.59

2.58

8.85

รวมทงหมด 1,827.304ทมา:รายงานการศกษาฉบบสมบรณโครงการประเมนมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการดำาเนนงานของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

ในชวงปงบประมาณ2557.(2558)ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกตคณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร(178หนา)

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

/ 89

การใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของแกภาคเอกชน

สถาบนฯ เปดใหบรการวเคราะหทดสอบและวจยโดยใชประโยชนจากแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของแก

ผประกอบการภาคเอกชน เพอแกปญหากระบวนการผลต การคดคน และพฒนาผลตภณฑชนดใหม สงเสรมใหเกดนวตกรรม

รปแบบตางๆพรอมทงใหบรการถายทอดเทคโนโลยเพอเพมขดความสามารถในการพงพาตนเองไดอยางยงยน

ปงบประมาณ2557สถาบนฯไดใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของแกหนวยงานตางๆจำานวน16ราย

ประกอบดวยหนวยงานทเขามาใชบรการครงแรกจำานวน9หนวยงานและหนวยงานทเคยรบบรการมากอนจำานวน6รายโดยม

จำานวนโครงการรวมทงสน36โครงการมรายละเอยดดงน

1.หนวยงานทเขามาใชบรการของสถาบนฯเปนครงแรก

1.1บรษทผาแดงอนดสทรจำากด(มหาชน)จำานวน3โครงการ

1.2สำานกวชาวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารจำานวน1โครงการ

1.3คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทรจำานวน1โครงการ

1.4บรษทฮตาชออโตโมทฟซสเตมสโคราชจำากดจำานวน3โครงการ

1.5บรษทซพเอฟ(ประเทศไทย)จำากด(มหาชน)จำานวน3โครงการ

1.6คณะครศาสตรมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมจำานวน1โครงการ

1.7บรษทสงวนวงษอตสาหกรรมจำากดจำานวน2โครงการ

1.8บรษทเจรญโภคภณฑอาหารจำากด(มหาชน)จำานวน1โครงการ

1.9สำานกวชาวทยาศาสตรมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารจำานวน1โครงการ

2.หนวยงานทเคยเขารบบรการของสถาบนฯ

2.1บรษทสหวรยาสตลอนดสตรจำากด(มหาชน)จำานวน4โครงการ

2.2บรษทสยามวจยและนวตกรรมจำากดจำานวน2โครงการ

2.3บรษทเอสซจเคมคอลสจำากดจำานวน6โครงการ

2.4บรษทอตนอนดสทรส(ประเทศไทย)จำากดจำานวน3โครงการ

2.5บรษทดเอรเซรซเซนเตอรจำากดจำานวน1โครงการ

2.6บรษทศนยวทยาศาสตรเบทาโกรจำากดจำานวน4โครงการ

รปท70สถตการใหบรการแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของตงแตปงบประมาณ2553–2557(122โครงการ)จำาแนก

ตามจำานวนโครงการทเขาใชบรการและจำานวนหนวยงานทเคยรบบรการและหนวยงานทเขาใชบรการครงแรก

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

90 /

รปท71สถตการใหบรการแกภาคอตสาหกรรมตงแตปงบประมาณ2553–2557(122โครงการ)

จำาแนกตามบมไลนและเทคนคการวเคราะห

รปท72สถตการใหบรการแกภาคอตสาหกรรมตงแตปงบประมาณ2553–2557(122โครงการ)

จำาแนกตามประเภทกลมงานวจย

การบรการแสงซนโครตรอนและถายทอดเทคโนโลยแกภาคอตสาหกรรม

/ 91

92 / ผลงานวจยเดนในรอบป

บทบาทของเสนใยจากใบสบปะรดและเขมาดำาตอการพฒนาโครงสรางในยางธรรมชาต

และสมบตเชงกลของยางธรรมชาตคอมโพสท รศ.ดร.ทวชยอมรศกดชยและฐาปณวงศปรดมหาวทยาลยมหดล

ยางธรรมชาตมสมบตเดนดานสมบตเชงกลและยงมความสามารถในการตกผลกทการดงยดสงๆทำาใหเกดความแขงแกรง

เพมขน สมบตเชงกลของยางธรรมชาตสามารถปรบเปลยนไดดวยการเตมสารตวเตมตางๆ เชน เขมาดำาซลกาดนเหนยว เสนใย

สงเคราะห และเสนใยธรรมชาต เสนใยจากใบสบปะรดเปนหนงในเสนใยทไดรบความสนใจ เนองจากใบสบปะรดเปนของเหลอ

ทงจากการเกษตร ซงมอยมากในประเทศไทย นอกจากน เสนใยใบสบปะรดจดวามคาทางคณสมบตเชงกลสงเมอเทยบกบเสนใย

ธรรมชาต และเสนใยสงเคราะหชนดอนๆนอกจากนแลวการใชสารตวเตมรวม (Hybrid fillers) เปนอกหนงทางเลอกสำาหรบการ

ปรบเปลยนสมบตเชงกลของยางธรรมชาตเพอรวมสมบตทดจากสารตวเตมแตละตวมารวมไวดวยกน

งานวจยนศกษาโครงสรางภายในของยางธรรมชาต และยางธรรมชาตคอมโพสทระหวางการถกยดออกดวยระยะตางๆ

ดวยเทคนคการกระเจงรงสเอกซทมมกวาง(WideAngleX-rayScattering,WAXS)โดยใชแสงซนโครตรอนณระบบสำาเลยงแสง

BL 1.3W เพอศกษาการเสรมแรงของยางธรรมชาตดวยเสนใยใบสบปะรดรวมกบเขมาดำา ผลการทดลองพบวา เสนใยสปปะรด

ชวยเรงการตกผลกของยางธรรมชาตขณะทมการดงยด ขณะทเขมาดำานนชวยเพมเฉพาะความแขงแรงของยางธรรมชาตทรอยละ

การดงยดสงๆ ดงนนการเตมสารตวเตมทงสองชนดลงไปพรอมๆกน จงเปนแนวทางในการเสรมคณสมบตทดใหกบยางธรรมชาต

งานวจยนจงเปนประโยชนในแงการปรบปรงความแขงแรงของยางธรรมชาตคอมโพสท ซงเปนประโยชนตออตสาหกรรมยางของ

ไทยอยางยง

รปท73 แสดงความเคนดง(tensilestress)ทระยะยดตางๆและภาพการกระเจงของรงสเอกซของยางธรรมชาต

(NR)และยางธรรมชาตคอมพอสททเสรมแรงดวยเสนใยใบสบปะรด(NR/10PALF)เขมาดำา(NR/10CB)

และทงเสนใยใบสบปะรดและเขมาดำา(NR/10PALF/10CB)

/ 93

แสงซนโครตรอน กบปญหาผนงอาคารผกรอน

ดร.ยงยศภอาภรณสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

ปญหาการผกรอนของผนงอาคาร แมวาจะดวาเปนปญหาทไมหนกหนามากนก แตกทำาใหผนงขาดความสวยงามและ

หากปลอยทงไวเนนงานสามารถทำาใหปนฉาบเสอมสภาพไดอยางถาวรจนอาคารไมสามารถใชประโยชน นกวจยสถาบนวจย

แสงซนโครตรอนไดนำาผนงปนบางสวนทมการสกกรอนมาวเคราะหดวยแสงซนโครตรอนโดยใชเทคนคการปลดปลอยอเลกตรอน

ดวยรงสเอกซ (Photoemission Electron Spectroscopy, PES) และเทคนคการดดกลนรงสเอกซแบบตดตามปฏกรยา

(Time-Resolved X-ray Absorption Spectroscopy, TR-XAS) เพอศกษาธาตหรอสารประกอบของปนทเปลยนไปในบรเวณ

ทเกดการผกรอนแลวพบวา ปนบรเวณทเกดการผกรอน มสวนผสมของธาตกำามะถน (S) ซงอยในรปของสารประกอบซลเฟต (SO42-)

อยอยางหนาแนนทงนเมอปนหรอคอนกรตสมผสกบสารประกอบซลเฟตจะสงผลใหเกดการผกรอนพองตวและแตกราวของผนง

ซลเฟตทพบนนคาดวาเกดจากการเปลยนสภาพของแรไพไรต (FeS2) ซงสามารถพบไดทวไปใน “ทราย” ทนำาไปใชในการผสม

กอสราง แนวทางการแกปญหาในเบองตนหากพบรอยผนงบานผกรอนใหรบสกดปนบรเวณนนออก ควรขดสทาอาคารออกเพอ

สงเกตสปน หากพบวาบรเวณใดมสเขม ซงหมายความวาปฏกรยาการผกรอนดงกลาวไดเกดขนแลว ใหสดปนบรเวณนนออกและ

ฉาบปนใหมลงไปแทนททงนหากไมกำาจดปนสวนทผกรอนออกกอนและทำาการฉาบปนทบทนทการผกรอนกจะยงคงดำาเนนตอไป

ภายใตปนทฉาบทบและเกดลกลงไปเรอยๆ

รปท74แสดงตวอยางของผนงอาคารทผกรอน

ผลงานวจยเดนในรอบป

94 / ผลงานวจยเดนในรอบป

การปรบปรงประสทธภาพเซนเซอรวดกาซไฮโดรเจนจากโครงสรางนาโนโลหะออกไซด

ดร.มตหอประทมศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต(NECTEC)

สภาพในโรงงานอตสาหกรรมหลากหลายประเภท มกาซและไอระเหยท เปนอนตราย ระบบตรวจวดกาซ

อนตราย ถอเปนสงสำาคญทจะชวยแจงเตอนผปฏบตงานใหรบทราบถงระดบของกาซอนตรายไดอยางทนทวงท เพอทจะมนใจวา

พนทปฏบตงานมความปลอดภยสงสด

งานวจยนไดศกษาการพฒนาอปกรณตรวจวดกาซไฮโดรเจนความทมความไวสง จากแทงนาโนทงสเตนออกไซด

ทมการเพมประสทธภาพโดยการเคลอบอนภาคแพลทนมบนพนผว โดยใชเทคนคการเคลอบฟลมบางแบบแมกนตรอน

สปตเตอรง รวมกบเทคนคการเอยง มมและหมนแผนรองรบ และเคลอบอนภาคแพลทนมบนพน ผวโดยระบบ

สปตเตอรงและปรบเปลยนเวลาในการเคลอบตงแต 2.5-15วนาทหลงจากนนทำาการศกษาโครงสรางผลกลกษณะทางกายภาพ

องคประกอบทางเคมของชนงานดวยเทคนคการวเคราะหตางๆ รวมไปถงการวเคราะหโดยการประยกตใชแสงซนโครตรอน ณ

ระบบลำาเลยงแสงท 3.2Ua สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ดวยเทคนค Photoemission Electron Spectro-

scopy (PES) พบวาอนภาคแพลทนมบนพนผวมผลกบประสทธภาพการตรวจวดกาซไฮโดรเจนทอยในชวงความเขมขนตงแต

150-3000ppmทชวงอณหภมตงแต150-350องศาเซลเซยส

ผลการทดลองพบวาคาการตอบสนองของการตรวจจบกาซไฮโดรเจนเพมขนเมอทำาการเพมเวลาในการเคลอบอนภาค

แพลทนมจนถง 10 วนาท หลงจากนนคาการตอบสนองจะลดลง โดยอปกรณตรวจวดกาซไฮโดรเจนจากแทงนาโนทงสเตน

ออกไซดมการเคลอบอนภาคแพลทนมบนพนผวนสามารถตรวจจบความเขมขนของกาซไฮโดรเจนไดท 150 ถง 3000 ppm

อณหภมในการตอบสนองทดทสดเทากบ 200 องศาเซลเซยส โดยการทประสทธภาพการตรวจวดท มความไวสง

เพมขนเปนผลมาจากการเพมพนทผวสมผสของโครงสรางและผลจากอนภาคแพลทนมบนพนผวของแทงนาโนทงสเตนออกไซด

รปท75 แสดงโครงสรางของแทงนาโนทงสเตนและผลสเปกตรมทไดจากการวเคราะหดวยแสงซนโครตรอน

แสดงถงผลการเคลอบอนภาคแพลทนมบนพนผว

/ 95 ผลงานวจยเดนในรอบป

ทศทางและการแตกตวของละอองอนเดยม (In) ทวงดวยตนเองบนผวอนเดยมฟอสไฟด (InP) ดชนตำา

รศ.ดร.ทรงพลกาญจนชชยจฬาลงกรณมหาวทยาลย

งานวจยนมงสรางองคความรใหม เพอใหเขาใจการกอตวของละอองโลหะหม III เชนอนเดยม (In) และแกลเลยม (Ga)

ซงเปนวสดตงตนสำาคญในการผลตอปกรณอเลกทรอนกส อนจะเปนความรทสามารถตอยอดไปสการสรางโครงสรางควอนตมดอต

ซงสามารถประยกตใชสรางเซลลสรยะ เลเซอรไดโอดและทรานซสเตอรทมประสทธภาพสงได ความสามารถในการควบคม

ตำาแหนงละอองโลหะตงตนจงจำาเปนตอการสรางอปกรณอเลกทรอนกสในอนาคตเหลาน โดยแรกเรมนนนกวจยจากIBM

ไดคนพบกลไกการเคลอนทดวยตนเองของละออง Ga ในป 2009 และกไดคาดคะเนวากลไกนนาจะพบในละอองโลหะหม III

ชนดอนการทดลองนจงมงศกษาการใหความรอนสารประกอบกงตวนำาInPภายใตสภาวะสญญากาศยงยวด(ultra-highvacuum)

พรอมสงเกตพนผวดวยเทคนค low-energy electron microscope (LEEM) ทระบบลำาเลยงแสงท 3.2Ub ของสถาบนวจย

แสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) จากการทดลองพบวาละอองโลหะ In สามารถเคลอนทไดดวยตนเองตามสมมตฐานเดม

ผลทไดนำาไปสการคนพบและทำานายกลไกการเคลอนทแบบใหม และสามารถนำาไปตอยอดในการศกษากลไกการเคลอนทพนฐาน

เพอนำาไปสการควบคมละอองโลหะ รวมถงอนภาคนาโนและไมโครทวไปใหเคลอนทบนผวของผลกสารกงตวนำาในทศทางทตองการได

ซ งจะมผลกระทบตอกระบวนการผลตอปกรณอ เลกทรอนกสและอปกรณตางๆ ทมละอองโลหะเปนองคประกอบ

ทงสน

รปท76 แสดงภาพจากกลองจลทรรศนอเลกตรอนแสดงละอองโลหะInและรองรอยการเคลอนทอนเปนผลจากการ

กดแผนฐานสารกงตวนำา(a)InP(001)และ(b)InP(111)A

(a) (b)

96 / ผลงานวจยเดนในรอบป

การสงเคราะหเมทลอเทอรจากปฏกรยาดงนำาออกของเมทานอลบนตวเรงปฏกรยาซลเฟต-เซอรโคเนย

ผศ.ดร.ธงไทยวฑรยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เมทลอเทอรเปนหนงในผลตภณฑจากปโตรเลยมทมการใชกนอยางแพรหลาย ในทางเคมอตสาหกรรมใชเปนสารตงตน

ในการผลตสารเคมอนๆ และยงสามารถใชเปนพลงงานทางเลอกทสะอาดไดอกดวย ปจจบนเทคนคหลกทใชในการผลตเมทลอเทอร

มาจากปฏกรยาดงนำาออกของเมทานอล ซงโดยปกตแลว ในการใชงานเชงพาณชยนนใชตวเรงปฏกรยาชนดซโอไลท งานวจยนไดมง

ศกษาถงทางเลอกของตวเรงปฏกรยาชนดใหม คอตวเรงปฏกรยาซลเฟตเซอรโคเนยผสมกบตวเรงปฏกรยาคอปเปอรออกไซด-ซงค

ออกไซด-เซอรโคเนย เพอใหไดตวเรงปฏกรยาทใชในการสงเคราะหเมทลอเทอรโดยตรงจากกาซคารบอนไดออกไซดผลการวจยพบวา

ปรมาณซลเฟอรสงผลอยางมากตอโครงสรางและเคมพนผวของตวเรงปฏกรยา โดยการเตมซลเฟอรในปรมาณทเหมาะสมสามารถ

สรางรพรนในตวเรงปฏกรยาเพอเพมประสทธภาพสงสดในการเรงปฏกรยา ผลการวเคราะหดวย FTIR, XANES ณ สถาบนวจย

แสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) รวมกบผลวจยจากหองปฏบตการอนๆ ยงเปดเผยอกวาปรมาณซลเฟอรในตวเรงปฏกรยาท

5–10เปอรเซนตโดยนำาหนกจะเกดไซตกรดลวอสเมอทำาปฏกรยาและเมอเพมปรมาณซลเฟอรเปน15–30เปอรเซนตโดยนำาหนก

จะสงผลใหเกดการสรางไซตกรดบรอนสเตด และยงพบวาการทมกรดลวอสอยทำาใหตวเรงปฏกรยาเสอมสภาพไดงายกวา อยางไร

กตามภายหลงจากการทำาการทดลองเปนเวลา75ชวโมงพบวาตวเรงปฏกรยาดงกลาวสญเสย16.9เปอรเซนตของความสามารถ

ในการเรงปฏกรยาเรมตน ในขณะทตวเรงปฏกรยาซโอไลทมเสถยรภาพในการเรงปฏกรยาทดกวาโดยพบการสญเสยเพยง 2.85

เปอรเซนต ของความสามารถในการเรงปฏกรยาเรมตน โดยการวจยขนตอไปคอการศกษาหาสาเหตของการเสอมสภาพของตวเรง

ปฏกรยาและการพฒนาตวเรงปฏกรยาใหมเสถยรภาพสงยงขน

รปท77 กลไกการเกดไดเมทลอเทอรจากปฏกรยาดงนำาออกของเมทานอลบนตวเรงปฏกรยาซลเฟต-เซอรโคเนย

ทปรมาณซลเฟอรตำา(pathwayI)และทปรมาณซลเฟอรสง(pathwayII)

/ 97

เครองแสดงผลอกษรเบรลล 20 เซลล

ดร.รงเรองพฒนากลสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

เครองตนแบบแสดงผลอกษรเบรลล20เซลลเปนงานวจยทพฒนาตอยอดจากโครงการงานวจยชดแสดงผลอกษรเบรลล

ขนาด 3 เซลล ในป 2556 เพอสรางประโยชนใหกบผพการทางสายตาและสงคม เครองตนแบบแสดงผลอกษรเบรลล 20 เซลล

นนพฒนาการทำางานดวยหลกการเคลอนทขนลงของจดแสดงผลทซอนอยภายในหนาจอสมผส โดยอาศยวสดเพยโซอเลกทรค

และการควบคมแรงดนไฟฟา จดแสดงผลแตละจดททำางานแยกจากกนจะเคลอนทขนโดยปลายดานบนสดจะโผลขนเหนอหนาจอ

สมผสประมาณ 0.5 มลลเมตร ทำาใหปลายนวสามารถสมผสได การเคลอนทของแตละจดจะถกควบคมดวยวงจรไฟฟาทม

โปรแกรมแปลงจากอกษรปกตเปนรหสอกษรเบรลล โดยเครองตนแบบทพฒนาขนนสามารถอานขอมลไดจากหนวยความจำา

ภายนอก (SD card) หรอเชอมตอกบคอมพวเตอรเพออานไฟลขอความ รวมทงการอานตวอกษรจากหนาเวบไซดทวไปได เครองแสดงผลอกษรเบรลลไดผานการทดสอบกบผพการทางสายตา พบวาสามารถแสดงผลไดถกตองถง 97% ซงนำาไปพฒนาตอยอดเพอผลต

เชงพาณชยใหมตนทนตำากวาการนำาเขาจากตางประเทศ ชวยพฒนาคณภาพชวตของผพการทางสายตา

รปท78เครองแสดงผลอกษรเบรลลพระราชทานและภาพการทดสอบเครองแสดงอกษรเบรลล

ผลงานวจยเดนในรอบป

การเรองแสงดวยรงสเอกซจากแสงซนโครตรอนวเคราะหกลไกความตานทานโรคเนาเละของผกกาดเขยวปล

ผศ.ดร.ณฐธญาเบอนสนเทยะและนายชานนทรแสงจนทรมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

คณะนกวจยนำาโดยผชวยศาสตราจารยดร.ณฐธญาเบอนสนเทยะและผชวยวจยนายชานนทรแสงจนทรจากสำานกวชา

เทคโนโลยการเกษตร สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร รวมกบ ดร. วราภรณ ตณฑนช และ

ดร.กาญจนาธรรมนนกวจยจากสถาบนฯทำาการศกษาเกยวกบกลไกและความตานทานโรคเนาเละของผกกาดเขยวปล(induced

resistance mechanism) โดยใชเทคนค “Micro-beam Synchrotron X-ray Fluorescence (μ-SXRF)” พบวา

ผกกาดเขยวปลทถกกระตนดวยสงกระตนกอนถกเชอแบคทเรยErwiniacarotovorapv.carotovoraทเปนสาเหตของโรคเนาเละ

สามารถทนทานการเกดโรค (ดในรปท 79(A)) โดยจากการวเคราะหธาตทสะสมของผกกาดเขยวปลในกรรมวธทถกกระตนดวยสง

กระตนพบวามการสะสมของธาตCa เพมขนเมอเปรยบเทยบกบกรรมวธควบคมธาตCa เปนสวนประกอบสำาคญของผนงเซลล

พช รวมถงกลไกการทำางานของเอนไซมภายในพช ดงนนจากผลงานวจยนจงสามารถสรปไดวาเมอพชถกเชอสาเหตโรคเขาทำาลาย จะ

เกดการเปลยนแปลงของปรมาณธาตภายในเซลลพช ทำาใหผนงเซลพชออนแอจนเนาเสยหาย และสงกระตนททมวจยคดคนขนสามารถชวย

ใหผกกาดเขยวทนทานตอโรคเนาเละไดอยางมประสทธผล

รปท79 ผกกาดเขยวปลทคลกเมลดกอนปลกและฉดพน

ดวยสงกระตนกอนถกเชอสาเหตโรคเนาเละ(A)

และผกกาดเขยวปลทคลกเมลดกอนปลกและฉด

พนดวยนำากลนนงฆาเชอกอนปลกเชอสาเหตโรค

เนาเละ(B)

98 / ผลงานวจยเดนในรอบป

การพฒนาหองปฏบตการบนชพและเซนเซอรชวภาพ มวตถประสงคเพอใชประโยชนซนโครตรอนในการสรางหองปฏบต

การบนชพและเซนเซอรชวภาพ เพอใชประโยชนทางการเกษตรและการแพทย โดยมงเนนทหองปฏบตการบนชพทเกยวของ

กบการวดเชงแสง ซงเปนหลกการพนฐานในการวเคราะหสมบตทางกายภาพของสารทงเชงคณภาพและเชงปรมาณโดยอาศยสมบต

การดดกลนแสงของสารทตองการศกษาเชนการหาความเขมขนของสารละลายจากการวดคาการดดกลนแสงของสารละลายตวอยาง

เปรยบเทยบกบกราฟมาตรฐานของสารละลายททราบความเขมขน โดยใชเครองสเปกโตรโฟโตมเตอร (Spectrophotometer)

อยางไรกด เครองมอดงกลาวมขนาดใหญ ราคาคอนขางสงจำาเปนตองนำาเขาจากตางประเทศ และไมสะดวกตอการเคลอนยาย

สำาหรบการใชงานภาคสนาม การพฒนาหองปฏบตการบนชพและเซนเซอรชวภาพจงเปนทางเลอกหนงในการตอบโจทย

นวตกรรมภายในประเทศและแสดงใหเหนศกยภาพของการวจยทางดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมภายในประเทศ

ในระหวางไตรมาสสดทายของปงบประมาณ 2557 ทมงานไดประสานกบทางศนยวจยขาวพษณโลก เพอเยยมชม

การวเคราะหปรมาณอะไลโลสในเมลดพนธขาวตวอยางดวยวธมาตรฐาน ซงเปนตวอยางการวดการดดกลนแสงของสารละลาย

ทความยาวคลน 620 นาโนเมตร โดยใชเครองสเปกโตรโฟโตมเตอร เพอหาปรมาณอะไมโลสในเมลดขาว จากการศกษาดงาน พบวา

การเตรยมตวอยางมหลายขนตอน และใชปรมาตรมาก แตใชสารละลายในการวดปรมาณนอย จงเปนทมาของโจทยวจยในการ

พฒนาหองปฏบตการบนชพ เพอใหมความสะดวกมากขน เ บองตนทมงานไดดำาเนนการพฒนาอปกรณวดเชงแสง

ซงไดรบความอนเคราะหตวอยางแปงขาวจากศนยวจยขาวพษณโลก เพอใชในการทดสอบอปกรณอนง ในทางการแพทยทมงาน

ยงไดรวมหารอกบอาจารยประจำาภาควชาเทคนคการแพทย คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร เกยวกบแนวทางในการ

พฒนาชดตรวจวดเชงแสงแบบพกพา สำาหรบงานเคมคลนก (ตรวจเลอด/ปสสาวะ) ในภาคสนามเพอใหบรการแกประชาชน

นอกสถานททดแทนเครองสเปกโตรโฟโตมเตอรอกทงการพฒนาprototypeดงกลาวยงมสวนชวยสนบสนนและเปนประโยชน

ตอการเรยนการสอนเพอใหนสตไดเรยนรหลกการตรวจวดทเกยวของในวชาเคมคลนกและสามารถลงมอปฏบตการไดอยางทวถง

ผลการดำาเนนงานในปงบประมาณ 2557 โดยสรป คอ สามารถสรางอปกรณวดเชงแสงได และผลการทดสอบเบองตน

พบวา สามารถใหสญญาณการวดการสองผานแสงได แตยงคงมขอจำากดในการใชงาน จงจำาเปนตองมการดำาเนนการแกไขและ

พฒนาตอยอดผลงานดงกลาวตอในปงบประมาณ2558

การพฒนาหองปฏบตการบนชพและเซนเซอรชวภาพ เพอการเกษตรและการแพทยดร.ณฐธวลประมาณพลสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

/ 99 ผลงานวจยเดนในรอบป

การประยกตใชเทคนคการดดกลนรงสเอกซในชวงพลงงานงานตำา (XANES technique) วเคราะห

หาตำาแหนงทแนนอนของแมงกานสไอออนทเจอลงในสารมลตเฟรโรอกบสมทเฟรไรทผชวยศาสตราจารยดร.รตตกรยมนรญ,นายจารจตมสกมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

วสดมลตเฟรโรอก (multiferroic material) เปนวสดทมสมบตพรอมกนทงสองสมบตหรอมากกวา กลาวคอ เปนวสดท

มสมบตเฟรโรอเลกทรก (ferroelectric) เฟรโรแมกเนตก (ferromagnetic) และแอนตเฟรโรแมกเนตก (antiferromagnetic)

อยในวสดตวเดยวกนดวยเหตนทำาใหวสดมลตเฟรโรอกถกนำามาประยกตใชอยางกวางขวางในอปกรณทเปนมลตฟงกชนและอปกรณ

ทางดานแมเหลก เชน ตวตรวจจบสนามแมเหลกทมความไวสง ตวขบเรา ตวแปลงสญญาณและการใชงานในสวนของอปกรณ

แมเหลก นอกจากนแลววสดมลตเฟรโรอกยงถกพฒนาเพอนำามาใชในหวอานฮารดดสกทมความจสงอกดวย บสมทเฟรไรต

(bismuth ferrite; BiFeO3 or BFO) เปนวสดมลตเฟรโรอกทมสมบตโดดเดนมาก เนองจากมสมบตทงทางเฟรโรอเลกทรกและ

เฟรโรแมกนตกทเหนออณหภมหอง โครงสรางโดยทวไปของบสมทเฟรไรตเปนแบบเพอรอฟสไกต โดยทวไปแลวการประยกตใช

วสดมลตเฟรโรอกไดดนนจำาเปนตองทำาใหเกดสภาพคงเหลอของโพลาไรเซชนสง เกดการรวไหลของกระแสตำา และใชอณหภมตำา

ในกระบวนการผลต ซงการศกษาผลกระทบของไอออนทเจอลงในโครงสรางของบสมทเฟรไรตจงเปนหนงในกระบวนการพฒนา

สมบตของสารบสมทเฟรไรตทไดมการศกษากนอยางแพรหลาย

งานวจยชนนเปนการเจอแมงกานสไอออนลงในโครงสรางของบสมทเฟรไรต และใชเทคนคการดดกลนรงสเอกซในชวง

พลงงานงานตำา ณ ระบบลำาลยงแสงท 8 สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) เพอตรวจสอบหาตำาแหนงทแนนอน

ทแมงกานสไอออนจะเขาไปอยไดในโครงสรางของบสมทเฟรไรต โดยไดทำาการทดลองทขอบการดดกลนรงสเอกซของแมงกานส

ซงผลการทดลองทไดสามารถชชดไดวาแมงกานสไอออนไดเขาไปอยในตำาแหนงของเหลกไอออนในโครงสรางของบสมทเฟรไรต ทงน

ยงพบวาเมอเจอแมงกานสไอออนในปรมาณทสงขนจะเกดการฟอรมตวของสาร BiMn2O

5ในโครงสรางของบสมทเฟรไรต ซงการ

คนพบนไมสามารถตรวจสอบไดจากการใชเทคนคการเลยวเบนของรงสเอกซ (X-ray diffraction: XRD) โดยทวไป นบเปนขอด

อยางหนงทเทคนคการดดกลนรงสเอกซในชวงพลงงานงานตำาสามารถตรวจสอบและแยกแยะโครงสรางโดยรอบของแมงกานส

ไอออนได ทงนการทราบตำาแหนงทแนนอนของไอออนทเจอลงไปในโครงสรางของบสมทเฟรไรต จะชวยเพมประสทธภาพในการ

ปรบปรงสมบตเฟรโรอเลกทรกและเฟรโรแมกเนตกของสารได

รปท80 ผลการวดสเปคตรมการดดกลนรงสเอกซของแมงกานสไอออนทเจอลงในสารมลตเฟรโรอกบสมทเฟรไรต

ในปรมาณตางๆเปรยบเทยบกบสเปคตรมการดดกลนรงสเอกซของสารมาตรฐานMn2O

3และสเปคตรม

การดดกลนรงสเอกซจากการทำาlinearcombinationfittingโดยใชสเปคตรมของสารBiMnO3และ

BiMn2O

5เปนตนแบบเพอวเคราะหหาปรมาณสารBiMn

2O

5ในสารมลตเฟรโรอกบสมทเฟรไรต

100 /

ไขมกสทอง ดวยแสงซนโครตรอน

ประเทศไทยนบเปนประเทศทมชอเสยงมานานในเรองของอญมณ โดยเปนแหลงสำาคญแหงหนงของโลกทมอญมณหลาก

หลายชนดเชนทบทมไพลนบษราคมเพทายโกเมนไขมกเปนตนดงนนอตสาหกรรมการคาอญมณและเครองประดบของไทย

จงไดรบการยกยอง ทงในดานคณภาพและราคาจากนานาประเทศทวโลก ซงสนคาอญมณและเครองประดบนบเปนสนคาสงออก

หมวดหนงของไทยททำารายไดสงใหแกประเทศและยงคงมแนวโนมทเพมมากขนทกๆป

ไขมกสทอง

ไขมกสทองสรางขนจากการฉายแสงซนโครตรอนเพอเปลยนจากไขมกนำาจดทงจากธรรมชาตและไขมกเลยงเปลยนเปน

สทองเฉพาะทโดดเดนไดอยางมประสทธภาพเปนแหงแรกและแหงเดยวในโลก โดยไมไปบดบงหรอทำาลายคณสมบตทดอน ๆ ของ

ไขมกเชนนำาหนกความแวววาวและกระบวนการนไมมรงสตกคางจงมนใจไดในดานความปลอดภยสามารถเพมมลคาของไขมก

นำาจดสขาวทปกตมมลคาตำาใหมมลคาเพมสงขนได

ดร.ณรวฒนธรรมจกรดร.วนทนาคลายสบรรณสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

อาจารยสรพงศพงศกระพนธมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ไขมกพมพลายสทอง

ประเทศไทยไดชอวาเปนศนยกลางและเปนแหลง อญมณทสำาคญแหงหนงของโลก ในกลมประเทศอาเซยน ไทยนบวา

มมลคาการสงออกอญมณสงเปนอนดบ 1 อยราว 11,625 ลานเหรยญสหรฐฯ ตามมาดวย สงคโปรและเวยดนาม ตลาดสงออก

ทสำาคญของไทย ไดแก สวตเซอรแลนด ฮองกง สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และเบลเยยม การเพมความเชอมนใหแกอญมณโดย

การใชเลเซอรเขยนชอหรอสญลกษณลงบนผวหนาของอญมณเพอเพมมลคาในกระบวนการผลตของอตสาหกรรมอญมณและ

เครองประดบ ตลอดจนใชในการปองกนการปลอมแปลงอญมณและเครองประดบของประเทศ จงเปนการสงเสรมและสนบสนน

อตสาหกรรมใหเจรญเตบโตตอไป

ดร.ณรวฒนธรรมจกร,ดร.วนทนาคลายสบรรณ

นางสาวชนาการตชลสขสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

คณะนกวทยาศาสตรจาก BL 8 สถาบนฯ

รวมมอกบ อาจารยสรพงศ พงศกระพนธ นกวจยจาก

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรไดทำาการคนควาวจยเพอ

เพมมลคาใหกบอตสาหกรรมอญมณไทย เชน การใช

เทคนคการดดกลนรงสเอกซศกษาพลอยไพลน การ

ทำาความเขาใจองคประกอบทมผลตอสของโทแพซ

และการหาธาตท เปนองคประกอบในกลไกการ

เปลยนสของไขมกดำา เปนตน และจากการใชเทคนค

การดดกลนรงสเอกซศกษาไขมกนน นำาไปสการได

องคความรใหมในการสรางนวตกรรมไขมกสทอง

จากนวตกรรมไขมกสทองวจยโดยคณะนกวทยาศาสตร

จากBL8สถาบนฯนำามาสการคดคนกระบวนการพมพลวดลาย

สทองลงบนไขมกนำาจดทความละเอยดระดบไมโครเมตร โดยอาศย

เทคนคเอกซเรยลโธกราฟกลาวคอการฉายรงสเอกซผานหนากาก

บดบงทออกแบบลวดลายทมรายละเอยดระดบไมโครเมตร

สามารถทำาใหเกดลวดลายสทองคมชดขนาดเลกบนผวไขมก

ไดอยางสวยงาม และสามารถออกแบบลวดลายไดตามทตองการ

จงเปนการสรางสรรคความงามอนเปนเอกลกษณมความวจตร

ปราณตเหมาะสำาหรบการมอบเปนของขวญพเศษททรงคณคา

ผลงานวจยเดนในรอบป

/ 101

ไฟเบอรคณภาพสงจากกากมนสำาปะหลง

บรษทสงวนวงษอตสาหกรรมจำากด เปนผผลตและจำาหนายแปงมนสำาปะหลงทใหญทสดในเอเชย โดยมนโยบายในการ

สงมอบแปงมนสำาปะหลงคณภาพสงใหแกลกคา และมการพฒนาอยางตอเนองเพอตอบสนองความตองการของลกคาในกลมแปง

ดดแปร(modifiedstarch)ในกลมอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมประเภทอนนอกจากนบรษทยงพฒนาผลตภณฑชนดใหม

ในกลมของไฟเบอรจากกากมนสำาปะหลง เพอเพมมลคากากมนทสงขายในรปอาหารสตว ไฟเบอรจากกากมนสำาปะหลงสามารถ

ใชเปนวตถดบใหแกกลมอตสาหกรรมอาหารและอาหารเสรม เชนการใชในการขนรปเนอบดเพอเพมคณสมบตของการอมนำาทด

และเพมความสามารถในการผสมของนำาและไขมนใหเขากนไดดขน การใชในผลตภณฑอาหารเสรมสำาหรบผปวยหลายกลม เชน

ผปวยโรคระบบทางเดนอาหาร โรคเบาหวาน โรคเกยวของกบปรมาณไขมนสง เนองจากไฟเบอรเปนสารทไมใหพลงงานเขาไปใน

รางกายแตจะเขาไปแยงพนทในระบบทางเดนอาหารสงผลใหรสกอมไดเรวและอมนานขนชวยลดความอยากอาหารและชวยใน

การดกจบไขมนเปนตน

สถาบนฯใหคำาปรกษาและวเคราะหคณสมบตทางเคมของไฟเบอรใหแกบรษทฯเพอทำาการพฒนากระบวนการผลตไฟเบอร

เพอใหไฟเบอรใหมสขาวมากขน ลดปรมาณไซยาไนต และมคณสมบตอนๆ ตามทตองการ โดยใชเทคนค FTIR spectroscopy

ใหขอมลความเปนเอกลกษณของไฟเบอรทผลตดวยกระบวนการผลตทแตกตางกนได โดยใหขอมลของ เซลลโลส เฮมเซลลโลส

ลกนนและบอกถงสดสวนอะไมโลสและอะไมโลเพคตนและสารประกอบทางเคมอนๆไดชวยใหสามารถกำาหนดกระบวนการผลตท

เหมาะสมผลตภณฑทไดสามารถนำาไปผสมกบอาหารประเภทตางๆและเพมยอดขายใหแกบรษทฯไดมากขน

นางขวญหญงขวญคงบรษทสงวนวงษอตสาหกรรมจำากด

ดร.กาญจนาธรรมนสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

“เอสซจ เคมคอลส” พฒนาสารเตมแตงจากนำามนหนกกระบวนการปโตรเคมนางสาวอญชนาวงรยา,ดร.จรตตวดตมบรษทเอสซจเคมคอลสจำากด

บรษท เอสซจ เคมคอลสจำากดพฒนาผลตภณฑชนดใหมทไดจาก

การแปรรปนำามนหนกจากกระบวนการปโตรเคม โดยใชเทคนค X-ray

Photoelectron Spectroscopy (XPS) และ X-ray Absorption Spec-

troscopy (XAS) จากแสงซนโครตรอน วเคราะหพนผวของสารประกอบ

ไฮโดรคารบอน (ของแขง) เพอศกษาชนดของธาต หรอโลหะตางๆ สถานะ

ออกซเดชนของธาตและหมโครงสรางของสารประกอบทมอยในสารประกอบ

ไฮโดรคารบอนนนเพอเปนขอมลในการพฒนาเปนสารเตมแตงหรอแปรรป

นำามนหนกทเกดจากกระบวนการปโตรเคมทำาใหไดผลตภณฑใหมทสามารถ

เพมยอดขายไดโดยจากเดมทสามารถจำาหนายไดประมาณ8,000ตน/ปใน

ราคาประมาณ 450 ดอลลารสหรฐ/ตน และผลตภณฑทปรบปรงขนมาใหม

สามารถเพมราคาขนเปน 550ดอลลารสหรฐ/ตนหรอเพมขนประมาณรอยละ22ทำาใหเกดมลคาเพมประมาณ0.8 ลานดอลลาร

สหรฐ/ปหรอ24ลานบาท/ป

ผลงานวจยเดนในรอบป

102 /

“ฮนนเวลล” เพมมลคาชนสวนอเลกทรอนคสดวยแสงซนโครตรอนน.ส.นชนารถสอนชยญาตบรษทฮนนเวลลซสเตมส(ไทยแลนด)จำากด

ดร.รชฎาภรณทรพยเรองเนตรสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

อตสาหกรรมแปงมนบานโปง พฒนา “Encapsulation” เคลอบกลนรส

บรษทอตสาหกรรมแปงมนบานโปง ประกอบธรกจผลตแปงมนสำาปะหลง และแปงดดแปลงโครงสราง เชน แปงพรเจลา

ตไนซ,แปงประจบวก,มอลโตเดกตรนและกลโคสเปนตนเพอใหแปงมคณสมบตทแตกตางจากแปงตนทาง(nativestarch)ซง

สามารถพฒนาแปงดดแปลงนเพอเปนวตถดบสำาคญในอตสาหกรรมหลายประเภทเชนอตสาหกรรมอาหารกระดาษยาและสงทอ

ดวยการวจยและพฒนาอยางตอเนองบรษทฯไดพฒนาการผลตglucosepolymerจากแปงตนทางเพอใหผลตภณฑ

มคณสมบตการเปนวตถดบในการผลตอาหารเหลวสำาหรบผปวย และสามารถใชเปนสารเคลอบกลนรส (encapsulate) เพอใหคง

รสชาตทตองการ แมผานกระบวนการผลตดวยความรอนสง สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ไดใหความรวมมอใน

การศกษาถงองคประกอบทางเคมทเปลยนไปของผลตภณฑทไดจากสภาวะการผลตทหลากหลายเพอใหทราบถงสภาวะการผลตท

ใหผลตภณฑทมคณสมบตตามทตองการ

ผลจากงานวจยนชวยใหบรษทสามารถพฒนาผลตภณฑอาหารเหลวสำาหรบผปวยซงคาดการวาบรษทสามารถเพมพนท

ในสวนแบงการตลาดของกลมผลตภณฑอาหารเหลวสำาหรบผปวยไดประมาณรอยละ12ของมลคาตลาด(2,000ลานบาท/ป)และ

ประเทศไทยสามารถทดแทนการนำาเขาผลตภณฑอาหารเหลวจากตางประเทศกวา240ลานบาท/ป

นายชยนนทสขสมทธบรษทอตสาหกรรมแปงมนบานโปง

ดร.กาญจนาธรรมนสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

บรษทฮนนเวลลซสเตมส(ไทยแลนด)จำากดพบปญหา

การผลตชนสวนอเลกทรอนกสซงพบการปนเปอนของทองแดง

บนชนสวนอ เลกทรอนกสททำาหนาทกระจายความรอน

(HeatSpreader:NicoatedCuMetaldiscs)อนเกดจาก

กระบวนการชบโลหะนกเกลลงบนแผนทองแดง จงไดทำาการ

วจยเพอตอบโจทยปญหาดงกลาว โดยทำาการทดลองเปรยบ

เทยบกระบวนการชบโลหะนกเกลลงบนแผนทองแดง โดยการ

เตมโลหะทองแดงทความเขมขนตางๆกน

สถาบนฯ ใหความรวมมอในการทำางานวจยโดยใช

แสงซนโครตรอนดวยเทคนคAugerelectronspectroscopy

(AES) เพอใหทราบวาสภาวะใดทสงผลใหเกดการปนเปอนของ

ทองแดงในระหวางกระบวนการผลต ผลจากงานวจยนเพม

ความเชอมนแกลกคา และสรางความมนใจในการผลตสนคา

เพอจำาหนายมมลคาประมาณ90ลานบาท/ป

ผลงานวจยเดนในรอบป

/ 103

เบทาโกร: เนอหมคณภาพสง S-Pure

บรษทเบทาโกร มนโยบายในการยกระดบคณภาพชวตใหแกคนไทยและประชากรโลก โดยการผลตและพฒนาอาหารท

มคณภาพสงและปลอดภย โดยเฉพาะการผลตเนอหมคณภาพสง S-Pure (SuperHygienic Pork) ทเปนเนอหมซปเปอรอนามย

ใชระบบการเลยงแบบSPF(SpecificPathogenFree)เปนเทคโนโลยระบบการเลยงแบบพเศษทพถพถนและเขมงวดในทกขนตอน

ทำาใหหมทเลยงปลอดโรคจงทำาใหไมตองใชยาปฏชวนะสำาหรบการรกษามนใจไดวาเนอหมS-Pureปลอดภยจากสารตกคางและ

ทำาใหหมแขงแรงและโตเรวจงทำาใหมเนอหมทนมรสชาตดกวาหมทวไปรวมถงในดานการจดสงมการควบคมอณหภมท0-4องศา

เซลเซยสอยางเขมงวดเพอเกบรกษาคณภาพเนอหมใหสดสะอาดและปลอดภย100%

การคดเลอกแมพนธทมคณภาพสง ปลอดโรค เนอสมผสและรสชาตทดนน บรษทฯ ไดใหความสำาคญในการวจยและ

พฒนาอยางตอเนองสถาบนฯมบทบาทในการศกษาวจยโครงสรางของเนอหมในเชงลกโดยใชเทคนคFTIRmicrospectroscopy

วเคราะหสารชวโมเลกลโดยเฉพาะอยางยงโครงสรางทตยภมของโปรตนซงพบวาโครงสรางโปรตนของเนอหมS-pureมความเปน

เอกลกษณทมโปรตนรปแบบเกลยว แอลฟาเฮลกซ ทมความแตกตางและมปรมาณสงกวาเนอหมทวไป ซงอาจชวยสงเสรมความ

สามารถในการยอยของรางกายรวมถงสดสวนทรางกายสามารถดดซมไปใชงานไดมากกวาปกตดงมรายงานการวจยทผานมาฉลาย

ฉบบรายงานถงความสำาคญของโครงสรางโปรตนรปแบบเกลยวแอลฟาเฮลกซถกยอยไดดกวารปแบบอนๆอยางไรกตามสถาบนฯ

กำาลงดำาเนนการศกษาตอเนองถงความสมพนธระหวางการใชอณหภมในการประกอบอาหารกบความสามารถในการยอยโดยการ

จำาลองระบบการยอยจรงภายในรางกาย เพอใหผบรโภคมนใจคณภาพของเนอหม ไมใชเพยงแคความปลอดภย แตมอบคณคาทาง

อาหารสงอกดวย

ดร.กาญจนาธรรมนสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

ผลงานวจยเดนในรอบป

104 /

ขนไกปนอาหารสตวโปรตนคณภาพสง

ขนไกเปนวสดเหลอทงจากการผลตเนอไก ซงองคประกอบสำาคญคอ มโปรตนประมาณ85 เปอรเซนต แตสวนใหญเปน

โปรตนโครงสรางซบซอนประเภทเคอราตน (keratin) ซงยอยสลายยาก ความพยายามนำาขนไกมาใชเปนอาหารสตวไดรบการวจย

อยางตอเนอง โดยทำาใหขนไกมขนาดเลกลงเปน ขนไกปน (Hydrolyzed FeatherMeal) ซงมศกยภาพในการยอยขนไกปนใหม

โครงสรางทสตวสามารถยอยและนำาไปใชประโยชนได นอกจากนขนไกยงมกรดอะมโนตวอนทเปนประโยชนหลายชนด อกทงยง

มราคาตำากวาปลาปน และกากถวเหลองมาก จงสามารถนำาไปใชรวมกบอาหารโปรตนจากแหลงอน เพอชดเชยกรดอะมโนทขาด

ไป เชน ใชรวมกบปลาปน เนอปน หรอกากถวเหลอง หรออาจใชกรดอะมโนสงเคราะหเสรมลงไปเพอใหไดกรดอะมโนครบตามท

ตองการ

บรษทศนยวทยาศาสตรเบทาโกรจำากด รวมกบมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดพฒนาอาหารสตวจากขนไกปน โดยการ

ผลตจากการยอยดวยเอนไซมเคอราตเนสเพอใหสตวดดซมไดดขน ในการคดเลอกสภาวะการผลตทเหมาะสมจำาเปนตองตรวจสอบ

โครงสรางทเปลยนไปของโปรตน สถาบนฯ ไดใหความรวมมอในงานวจยศกษาสภาวะทเหมาะสมดงกลาว โดยการวเคราะหดวย

แสงอนฟราเรดเพอใหทราบโครงสรางทตยภมของโปรตนซงสมพนธกบคณสมบตในการยอยหรอคณภาพทางการบรโภคและเพอ

พฒนาเปนฐานขอมลทใชในการตรวจสอบการผลตตอไปการศกษานจงเปนการเพมมลคาใหแกบรษทซงเปนการใชประโยชนจาก

ผลตผลพลอยไดจากโรงงานชำาแหละไกทเหลอทงจากการแปรรป1,200ตนตอเดอน

คณอครเดชปรชญากตตบรษทศนยวทยาศาสตรเบทาโกรจำากด

ดร.กาญจนาธรรมนสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

คณจตรดาเอกศรบรษทเจรญโภคภณฑอาหารจำากด(มหาชน)

ดร.กาญจนาธรรมนสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

กงแชแขงปลอดภย จดขาวแคลเซยมบนเปลอก

บรษทเจรญโภคภณฑอาหารจำากด(มหาชน)เปนบรษทผสงออกกงแชแขงรายใหญของประเทศมสวนแบงการตลาดไม

นอยกวารอยละ 15 ของยอดการสงออกขายนอกประเทศ กงทบรษทเพาะเลยงไดรบการดแลอยางด และใชวธการผลตกงแชแขง

ททนสมย เพอใหไดกงทมคณภาพสงตามความตองการของลกคา แมการผลตกงแชแขงจะมการควบคณคณภาพเปนอยางดตงแต

ขนตอนการเพาะเลยงแตบรษทฯพบการเกดจดขาวขนทบนเปลอกกงภายหลงจากการเกบผลตภณฑแชแขงทอณหภม -25องศา

เซลเซยสเปนระยะเวลา3สปดาหดวยความรวมมอของสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)ในการทดสอบจดสขาวดง

กลาวโดยใชกลองจลทรรศนและใชเทคนคทางแสงอนฟราเรด

ทำาใหพบวาจดขาวนนคอผลกของธาตแคลเซยมและฟอสเฟต

ทกอตวขนมาภายหลงซงเกดขนเมอนำาระเหยออกไป(dehydrate)

ภายใตสภาวะแชแขงทำาใหแคลเซยมแยกตวออกมาจากโครงสราง

ไคตนของเปลอกกงดงนนจดขาวนจงไมใชเกดจากการตดเชอโรคใดๆ

และมนใจวากงแชแขงปลอดภยตอการบรโภคขอมลทไดมสวนชวย

ในการบรหารจดการสภาวะการเพาะเลยงการเกบรกษากงแชแขง

และกำาหนดระยะเวลาการขายใหรวดเรวกอนการกระตนใหเกดผลก

แคลเซยมขนซงชวยเพมมลคาการสงออกกวา1,350ลานบาท/ป

ผลงานวจยเดนในรอบป

/ 105

106 /

สมเดจพระเทพรตน ทรงคดเลอก 2 ครไทย รวมคายฤดรอน Science Educational Program

ณ LLNL

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ไดดำาเนนการแตงตงคณะทำางาน โครงการคดเลอกครฟสกสเพอเขาคาย

ฤดรอนScienceEducationalProgramณLawrenceLivermoreNationalLaboratoryประเทศสหรฐอเมรกาโดยไดดำาเนน

การคดเลอกผสมครทมความเหมาะสมเขารวมคายฤดรอนเบองตน และทลเกลาถวายสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราช

กมารทรงเลอกผทมความเหมาะสมในขนตอนสดทายจำานวน2คนคอนางสาวสายใยไชยวณณจากโรงเรยนสองแคววทยาคม

จงหวดเชยงใหมและนางสาวชลณพาหรตนโรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตรศนยวจยและพฒนาการศกษาจงหวด

กรงเทพมหานคร เพอเปนครฟสกสตวแทนประเทศไทยเขารวมคายฤดรอน Science Educational Program ณ Lawrence

LivermoreNationalLaboratoryประเทศสหรฐอเมรกาในชวงระหวางวนท7-11กรกฎาคมพ.ศ.2557

นกวจย ซนโครตรอน ไดรบคดเลอกรวมประชม Global Young Scientist Summit 2014

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมารทรงมพระมหากรณาธคณโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทานคดเลอก

ดร.ณรวฒน ธรรมจกร นกวทยาศาสตรระบบลำาเลยงแสง สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) เปนหนงในนกวทยาศาสตร

รนเยาวทเขารวมการประชมนกวทยาศาสตรรนเยาว (GlobalYoungScientistSummit :GYSS)ครงท2เมอวนท19–24

มกราคมพ.ศ.2557ณสาธารณรฐสงคโปรซงเปนการประชมทจดเพอสรางเครอขายระหวางผทประสบความสำาเรจทางดานวทยาศาสตร

(ผไดรบรางวลโนเบลสาขาตางๆ, ผไดรบเหรยญรางวล Fields, ผไดรบรางวล IEEE และรางวล Millennium Technology)

กบเยาวชนและนกวทยาศาสตรรนใหม หวงเปดโลกทศนทางวชาการ และเรยนรความกาวหนาทางวทยาการใหมๆ จากประสบการณ

จรงของนกวทยาศาสตรชนนำาระดบโลก

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป พ.ศ.2557

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

/ 107

รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตรวจเยยมการดำาเนนงานของสถาบนฯ

ดร.พเชฐดรงคเวโรจนรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยพรอมดวย รศ.ดร.วระพงษแพสวรรณปลดกระทรวง

วทยาศาสตรฯและคณะเดนทางมาตรวจเยยมการดำาเนนงานของสถาบนฯเมอวนท16พฤศจกายนพ.ศ.2557โดยศ.น.ท.ดร.สราวฒ

สจตจรผอำานวยการสถาบนฯคณะผบรหารและบคลากรใหการตอนรบและนำาชมหองปฏบตการแสงสยาม

ในโอกาสน ดร.พเชฐ ไดมอบนโยบายแกผบรหารสถาบนฯ โดยไดเนนใหสถาบนฯ นำาเสนอผลงานวจยทมบทบาทตอ

เศรษฐกจของประเทศทเปนรปธรรม เพอใหรฐบาลเลงเหนความสำาคญและเหนผลงานดานวทยาศาสตรทจบตองได และมความ

สำาคญตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศตอไป

สถาบนฯ รวมจดงานถนนสายวทยาศาสตร ประจำาป 2557

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) จดกจกรรมถนนสายวทยาศาสตร ประจำาป 2557 เมอวนท 9 - 11

มกราคม พ.ศ.2557 ณ กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กรงเทพฯ โดยในปน สถาบนฯ มกจกรรมใหนองๆ เยาวชน รวม

เลนสนกพรอมทงไดรบความรและของรางวลกลบบานมากมาย ไมวาจะเปนกระเปาผาลายพซนโครตรอนและผองเพอนกระปก

ออมสนปากกาชดภาพระบายสสมดโนตเขมกลดเปนตน

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

108 /

เอกอครราชทตสหพนธรฐเยอรมน เยยมชมหองปฏบตการแสงสยาม

นายรอลฟเพเทอรกอดฟรตซลเซเอกอครราชทตสหพนธสาธารณรฐเยอรมนประจำาประเทศไทยเขาเยยมชมสถาบนฯ

และตรวจดอปกรณทไดรบบรจาคจากสถาบนเดซ (Deutsches Electronen-Synchrotron : DESY) ตามบนทกความรวมมอ

ระหวาง สถาบนวจยเดซ สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ศนยความเปนเลศดานฟสกส และสถาบนวจยแสง

ซนโครตรอน (องคการมหาชน) เพอความรวมมอทางดานฟสกสเครองอนภาคและการใชประโยชนแสงซนโครตรอนดานการวจย

ผานความรวมมอในการแลกเปลยนความรและบคลากรเมอวนท23เมษายนพ.ศ.2557

เอกอครราชทตบรไน เยยมชมหองปฏบตการแสงสยาม

ศ.น.ท.ดร.สราวฒสจตจรผอำานวยการสถาบนวจยแสงซนโครตรอนนำาคณะผบรหารใหการตอนรบดาโตะพาดกาฮจญ

คามสบนฮาจทามนเอกอครราชทตบรไนดารสซาลามประจำาประเทศไทยและคณะเนองในโอกาสเยยมชมสถาบนฯเมอวนท

18กนยายนพ.ศ.2557ณอาคารสรนธรวโชทยสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)จ.นครราชสมา

สถาบนฯ รวมแสดงผลงาน เครองแสดงผลอกษรเบรลล ในงานวนนกประดษฐ ประจำาป 2557 ดร.รงเรองพฒนากลนกวทยาศาสตรระบบลำาเลยงแสง

และนายวชรพลภมราวศวกรนำา“เครองแสดงผลอกษรเบรลล”

มารวมจดแสดงในงานวนนกประดษฐประจำาป2557ณอาคาร9

อมแพคเมองทองธานซงจดขนเมอวนท23-26มถนายนพ.ศ.2557

โดยเครองแสดงผลอกษรเบรลลนถอเปนหนงในโครงการวจย

และพฒนาเพอสงคมของสถาบนฯซงถกพฒนาขนณBL6a:

DeepX-rayLithography(DXL)เพอสรางตนแบบของอปกรณ

ชวยเหลอผพการทางสายตาทสามารถนำาไปใชประโยชนไดจรง

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

/ 109

ซนโครตรอน จดนทรรศการงานมหกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประจำาป 2557 ณ

จ.เชยงใหม

สถาบนฯรวมจดนทรรศการ“แสงซนโครตรอนเทคโนโลยแสงขนสงสอตสาหกรรมและนวตกรรม”พรอมแสดงผลงาน

วจยเดนใน “งานมหกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ประจำาป 2557” ซงเปนงานนทรรศการดานวทยาศาสตรประจำาป

ของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยในปน จดขน ณ ศนยประชมและแสดงสนคานานาชาต เฉลมพระเกยรต 7 รอบ

พระชนมพรรษาจ.เชยงใหมเมอวนท12–28กรกฎาคมพ.ศ.2557

ซนโครตรอน จดอบรม “ซนโครตรอน เทคโนโลยแสงขนสง มงพฒนาอตสาหกรรม (SATI)”

สถาบนฯจดอบรมใหแกภาคอตสาหกรรมภายใตโครงการ“ซนโครตรอนเทคโนโลยแสงขนสงมงพฒนาอตสาหกรรม”

โดยในครงแรกจดเมอวนท17มนาคมพ.ศ.2557ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)และครงท2เมอวนท5สงหาคม

พ.ศ.2557 ณ โรงแรมระยอง มารออท รสอรทแอนดสปา จ.ระยอง เพอเปดโอกาสใหภาคอตสาหกรรมไดรจกแสงซนโครตรอน

และการนำาแสงซนโครตรอนมาใชประโยชน เพอตอบโจทยงานวจย อนนำาไปสการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของ

ภาคอตสาหกรรมไทย

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

110 /

ขยายความรวมมอ “ซนโครตรอน-เอสซจ”ยกระดบงานวจยวสดกอสรางแขงขนระดบโลก

สถาบนฯ และบรษทสยามวจยและนวตกรรม จำากด บรษทในเครอ SCG Cement-BuildingMaterials ลงนามขยาย

ระยะเวลาMOUมงเนนงานวจยพฒนาวสดกอสรางอยางตอเนองโดยใชแสงซนโครตรอนและเทคโนโลยทเกยวของเพอการแขงขน

ระดบโลกเมอวนท29สงหาคมพ.ศ.2557ณหองประชมอาคารสรนธรวชโชทยสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

คายวทยฯ ซนโครตรอนอาเซยน” ครงท 3 นกศกษา AEC แหรวมสมผสเทคโนโลย

ประสบความสำาเรจอยางงดงามสำาหรบคายวทยาศาสตรซนโครตรอนอาเซยนครงท 3 (The3rdASEANSynchrotron

ScienceCamp)ทจดขนระหวางวนท19–23พฤษภาคมพ.ศ.2557ณหองปฏบตการแสงสยามสถาบนวจยแสงซนโครตรอน

(องคการมหาชน) จ.นครราชสมา โดยมนกศกษาระดบปรญญาโทและปรญญาเอกทงไทยและประเทศสมาชกอาเซยน อาท เวยดนาม

กมพชา มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และ อนโดนเซย เขารวมกวา 100 คน ซงกจกรรมประกอบไปดวย การใหความรเกยวกบ

เทคโนโลยแสงซนโครตรอน การแบงกลมทำาปฏบตการจรง เพอฝกการทำางานรวมกนเปนทม นอกจากน ผเขารวมกจกรรม

ไดไปเยยมชมอทยานประวตศาสตรปราสาทหนพมายและสกการะทาวสรนารอกดวย

เปดโลกทศนครไทย สมผสเทคโนโลยแสงขนสง “คายซนโครตรอนเพอครวทยาศาสตร ครงท 5 สถาบนฯจดกจกรรมคาย“ซนโครตรอนเพอครวทยาศาสตรครงท5”ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

โดยมครวทยาศาสตรจากทวประเทศเขารวมโครงการกวา40ทานซงการจดคายในครงนมวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนน

การเรยนการสอนวชาวทยาศาสตรระดบมธยมศกษา สนบสนนการแลกเปลยนความรและประสบการณระหวางครวทยาศาสตรกบ

นกวทยาศาสตร รวมถงเพอเผยแพรความรเกยวกบเทคโนโลยแสงซนโครตรอน เพอนำาความรและประสบการณดงกลาวไปใชใน

การสรางสอและสาระการเรยนรสำาหรบการเรยนการสอนเพอถายทอดแกเยาวชนตอไปเมอวนท13–16ตลาคมพ.ศ.2557

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

/ 111

ซนโครตรอน หนนนโยบายเขาสประชาคมอาเซยน จดอบรมเชงปฏบตการระดบอาเซยน

สถาบนฯจดอบรมเชงปฏบตการระดบอาเซยนXANESSimulationsand In-situExperiments forCatalysisRe-

searches(AWXIC2014)ระหวางวนท27-29มกราคมพ.ศ.2557,ASEANWorkshoponX-rayAbsorptionSpectroscopy

(AWX2014)ระหวางวนท2-4มถนายนพ.ศ.2557และASEANWorkshoponProteinCrystallography(AWPX2014))ใน

ระหวางวนท19-20พฤศจกายนพ.ศ.2557ณสถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)โดยการจดอบรมตางมวตถประสงค

เพอพฒนาศกยภาพในการทดลองและวเคราะหผลในแตละเทคนค ใหมความชำานาญ ซงจะเปนสงสำาคญอนนำาไปสความสำาเรจใน

การผลตผลงานวจยในระดบนานาชาตอกทงเปนการแลกเปลยนความรและประสบการณในกลมงานวจยตางๆและสรางความรวม

มอระหวางนกวจยอาจารยจากทงภาครฐและเอกชน

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

112 /

คายลำาแสงแหงอนาคต...แสงซนโครตรอน ครงท 3 สถาบนวจยฯรวมกบวชาการดอทคอมจด“คายลำาแสงแหงอนาคต...แสงซนโครตรอนครงท3เมอวนท19-20มนาคม

2557 ณ สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) จ.นครราชสมา โดยกจกรรมดงกลาวมวตถประสงคเพอ สรางความร

ความเขาใจดานแสงซนโครตรอนสกลมเยาวชนในยคสงคมออนไลน (Social Media) และสงเสรมภาพลกษณองคกรของการเปน

หองปฏบตการวจยดานเทคโนโลยแสงซนโครตรอนระดบชาต รวมถงเปดโอกาสใหเยาวชนไดสมผสกบการทำางานในหองปฏบตการแสง

สยาม,การบรรยายความรเรองแสงซนโครตรอน,การแสดงการทดลองวทยาศาสตร (Scienceshow)และกจกรรมกลมwalkrally

ซงถอเปนการสรางประสบการณการเรยนรดานวทยาศาสตรเทคโนโลยใหแกเยาวชน และสรางแรงจงใจ กระตนการพฒนาตนเอง

สการศกษาโดยกจกรรมดงกลาวนมนองๆชนมธยมปลายสายวทยาศาสตรจากทวประเทศเขารวมกวา50คน

เหตการณและกจกรรมสำาคญในรอบป2557

/ 113

114 /

ในปงบประมาณ 2557 สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน) ไดเปดใหบรการผใชบรการทงทางภาครฐและ

เอกชนทเขามาใชแสงซนโครตรอนรวมถงเทคนคตางๆทงทางดานการเกษตรชวภาพอาหารสขภาพโบราณคดอเลกทรอนกส

นกวจยรวมถงผเขามาใชบรการแสงซนโครตรอน ไดเผยแพรผลงานวจยทตพมพในวารสารวชาการ ในรปแบบตางๆ จำานวน 66

บทความจำาแนกไดดงน

ผลงานวจยทตพมพในวารสารระดบนานาชาต BL1.3W: SAXS 5 articles

1.Kalapakdee,A.andAmornsakchai,T.“MechanicalPropertiesofPreferentiallyAlignedShortPineap-

pleLeafFiberReinforcedThermoplasticElastomer:EffectsofFiberContentandMatrixOrientation”Polymer

Testing37(Aug2014):36-44.

2.LuongNgoc,A.,NguyenPhuc,D.,ToThanh,L.,DaoThi,T.N.,ThanDuc,H.“SynchrotronandMag-

neticStudyofChromium-SubstitutedNickelFerritesPreparedbyUsingSol-GelRoute” IEEETransactionson

Magnetics50.6(Jun2014):2502605.

3.Rungswang,W.,Thongsak,K.,Prasansuklarb,A.,Phailahan,K.,Saendee,P.,Cheevasrirungruang,W.

andRugmai,S.“EffectsofSodiumSaltandSorbitol-DerivativeNucleatingAgentsonPhysicalPropertiesRelated

toCrystalStructureandOrientationofPolypropylene”Industrial&EngineeringChemistryResearch53(2014):

2331-2339.

4.Velayutham,T.S.,NG,B.K.,Gan,W.C.,Majid,W.H.Abd.,Hashim,R.,Zahid,N.I.andChaiprapa,J.

“PhaseSensitiveMolecularDynamicsofSelf-AssemblyGlycolipidThinFilms:ADielectricSpectroscopyInvesti-

gation”TheJournalofChemicalPhysics141(2014):085101.

5.Yhirayha,C.,Soontaranon,S.,Wittaya-areekul,S.andPitaksuteepong,T.“FormulationofLyotropic

LiquidCrystalContainingMulberryStemExtract:InfluencesofFormulationIngredientsontheFormationand

theNanostructure”InternationalJournalofCosmeticScience36.3(Jun2014):213-220.

BL2.2: TRXAS 3 articles

1.Chew,L.M.,Kangvansura,P.,Ruland,H.,Schulte,H.J.,Somsen,C.,Xia,W.,Eggeler,G.,Worayingyong,

A. andMuhler,M. “Effect ofNitrogenDopingon theReducibility, Activity and Selectivity of CarbonNano-

tube-SupportedIronCatalystsAppliedinCO2Hydrogenation”AppliedCatalysisA:General482(Jul2014):163-

170.

2.Kamon-in,O.,Buakeaw,S.,Klysubun,W.,Limphirat,W.,Srilomsak,S.andMeethong,N.“AStudyof

TransientPhaseTransformationinLFS/Cusingin-situTimeResolvedX-rayAbsorptionSpectroscopy”Interna-

tionalJournalofElectrochemicalScience9(2014):4257-4267.UseBL8,BL2.2

3.Khemjeen,Y.,Pinitsoontorn,S.,Chompoosor,A.andMaensiri,S.“ReducingtheOrderingTemperature

ofCoPtNanoparticlesbyBAdditive”JournalofAppliedPhysics116.5(Aug2014):053910-5.

ผลงานทตพมพเผยแพร

ผลงานตพมพเผยแพร

/ 115

BL3.2Ua: PES 11 articles

1.Gosalawit-Utke,G.,Meethom,S.,Pistidda,C.,Milanese,C.,Laipple,D.,Saisopa,T.,Marini,A.,Klassen,

T.andDornheim,M.“DestabilizationofLiBH4byNanoconfinementinPMMAecoeBMPolymerMatrixforRevers-

ibleHydrogenStorage”TheInternationalJournalofHydrogenEnergy39.10(Mar2014):5019-5029.

2.Hafiz,S.,Ritikos,R.,Witcher,T.J.,Razib,N.Md.,Sheng,D.B.C.,Chanlek,N.,Nakajima,H.,Salsopa,T.,

Songsiriritthigul,P.,Ming,H.N.andRahman,S.A.“APracticalCarbonDioxideGasSensorusingRoom-Tempera-

tureHydrogenPlasmaReducedGrapheneOxide”SensorandActuatorsB193(2013):692-700.

3.Jittiarporn,P.,Sikong,L.,Koop-tarmond,K.andTaweepreda,W.“EffectsofPrecipitationTemperature

onthePhotochromicPropertiesofh-MoO3”CeramicsInternational40.8(Sep2014):13487-95.UseBL3.2a,IR

4.Lim,S.P.,Pandikumar,A.,Huang,N.M.andLim,H.N.“EnhancedPhotovoltaicPerformanceofSil-

ver@TitaniaPlasmonicPhotoanodeinDyesensitizedSolarCells”RoyalSocietyofChemistryAdvanced4.72

(2014):38111-38118.

5.Tang,M.S.Y.,Witcher,T.J.,Yeoh,K.H.,Chua,C.L.,Woon,K.L.,Show,P.L.,Lin,Y.K.andLing,T.C.

“TheRemovalofMetallicSingle-WalledCarbonNanotubesUsinganAqueousTwo-PhaseSystem”Journalof

NanoscienceandNanotechnology14,5(May2014):3398-3402.

6.Thien,G.S.H.,Omar,F.S.,AhmadBlya,N.I.S.,Chiu,W.S.,Lim,H.N.,Yousefi,R.,Sheini,F.J.and

Huang,N.M.“ImprovedSynthesisofReducedGrapheneOxide-TitaniumDioxideCompositewithHighlyEx-

posed {001} Facets and Its Photoelectrochemical Response” International Journal of Photoenergy Volume

2014,ArticleID650583,9pages

7.Thien,G.S.H.,Pandikumar,A.,Huang,N.M.andLim,H.N.“HighlyExposed{001}FacetsofTitani-

umDioxideModifiedwithReducedGrapheneOxideforDopamineSensing”ScientificReports4.5044(2014)

DOI:10.1038/srep05044

8.Witcher,T.J.,Yeoh,K.H.,Calvin,Y.B.N.,Talik,N.A.,Chua,C.L.,Woon,K.L.,Chanlek,N.,Nakajima,

H.,Salsopa,T.,Songsiriritthigul,P.,Oswald,S.andYap,B.K.“EnhancementoftheWorkFunctionofIndiumTin

OxidebySurfaceModificationUsingCaesiumFluoride”JournalofPhysicsD:AppliedPhysics46(2013):475102.

9.Witcher,T.J.,Talik,N.A.,Woon,K.,Chanlek,N.,Nakajima,H.,Saisopa,T.andSongsiriritthigul,P.“De-

terminationofEnergyLevelsattheInterfaceBetweenO2PlasmaTreatedITO/P3HT:PCBMandPEDOT:PSS/

P3HT:PCBMUsingAngular-ResolvedX-RayandUltravioletPhotoelectronSpectroscopy”JournalofPhysicsD:

AppliedPhysics47(2014):055109.

10.Witcher,T.J.,Yeoh,K.H.,Chua,C.L.,Woon,K.L.,Chanlek,N.,Nakajima,H.,Salsopa,T.andSongsirir-

itthigul,P.“TheEffectofCarbonContaminationandArgonIonSputteringontheWorkFunctionofChlorinated

IndiumTinOxide”CurrentAppliedPhysics14(2014):472-475.

11.YiBin,CalvinNg,Yeoh,K.H.,Witcher,T.J.,Talik,N.A.,Woon,K.L.,Saisopa,T.,Nakajima,H.,Supru-

angnet,S.andSongsiriritthigul,P.“HighEfficiencySolutionProcessedFluorescentYellowOrganicLight-Emitting

DiodeThroughFluorinatedAlcoholTreatmentattheEmissiveLayer/CathodeInterface”JournalofPhysicsD:

AppliedPhysics47(2014):015106.

BL3.2Ub: PEEM 3 articles

1.Kanjanachuchai, S. and Euaruksakul, C. “Directions and Breakup of Self-Running in Droplets on

Low-IndexInPSurfaces”CrystalGrowth&Design14.2(2014):830-834.

2.Wongpanya,P.,Tunmee,S.,Euaruksakul,C.,Songsiriritthigul,P.andWitit-anun,N.“CorrosionBehav-

iorsandMechanicalPropertiesofCrNFilm”AdvancedMaterialsResearch853(2014):155-163.

3.Wongpinij,T.,Wongpanya,P.,Euaruksakul,C.,Photongkam,P.andWitit-anun,N.“CorrosionBehavior

ofTiAlNfilmonAISI4140Steel”JournalofMetals,MaterialsandMinerals23.2(Dec2013):59-65.

ผลงานตพมพเผยแพร

116 /

BL5.2: SUT-Nano-SLRI 10 articles

1.Kidkhunthod,P.,Phumying,S.andMaensiri,S.“X-rayAbsorptionSpectroscopyStudyonYttriumIron

Garnet(Y3Fe5O12)NanocrystallinePowdersSynthesizedUsingEggWhite-BasedSol–GelRoute”Microelectronic

Engineering126(Aug2014):148-152.

2.Prasoetsopha,N.,Pinitsoontorn,S.,Kamwanna,T.,Kurosaki,K.,Ohishi,Y.,Muta,H.andYamanaka,S.

“ThermoelectricPropertiesofCa3Co4xGaxO9+dPreparedbyThermalHydro-decomposition”JournalElec-

tronicMaterials43.6(Jun2014):2064-2071.UseBL5,BL8

3.Saensuk,O.,Maensiri,S.,Bootchanont,A.andSwatsitang,E.“FabricationandMagneticPropertiesof

ElectrospunNi1−x

CuxFe

2O

4Nanofibers”MicroelectronicEngineering126(Aug2014):158-164.

4.Tangcharoen,T.,Klysubun,W.,Kongmark,C.andPecharapa,W.“SynchrotronX-rayAbsorptionSpec-

troscopyandMagneticCharacteristics StudiesofMetal Ferrites (metal=Ni,Mn,Cu) SynthesizedbySol–gel

Auto-combustionMethod”PhysicaStatusSolidi(a)211.8(Aug2014):1903-1911.

5.Tangcharoen,T.,Klysubun,W.,Ruangphanit,A.andPecharapa,W.“AComparisonofCationDistri-

butionandValenceStateinSpinelCrystalStructureofZincandNickelFerritesUsingtheSynchrotronX-ray

AbsorptionSpectroscopy(XAS)Analysis”IntegratedFerroelectrics:AnInternationalJournal155.1(2014):80-90.

6.Thaweesaeng,N.,Suphankij,S.,Techitdheera,W.andPecharapa,W.“Structural,OpticalandPhoto

Catalytic Properties of Cu-dopedZnONanoparticles Synthesisedby co-precipitationMethod” International

JournalofNanotechnology11(2014):274-286.

7.Wiriya,N.,Bootchanont,A.,Maensiri,S.andSwatsitang,E.“MagneticPropertiesofZn1-xMnxFe2O4

NanoparticlesPreparedbyHydrothermalMethod”MicroelectronicEngineering126(Aug2014):1-8.

8.Wiriya,N.,Bootchanont,A.,Maensiri,S.andSwatsitang,E.“X-rayAbsorptionFineStructureAnalysis

ofMn1%xCoxFe2O4NanoparticlesPreparedbyHydrothermalMethod”JapaneseJournalofAppliedPhysics53

(2014):06JF09.

9.Wongpratat,U.,Meansiri,S.andSwatsitang,E.“LocalStructureandMagneticPropertyofNi1−xZnx-

Fe2O4(x=0,0.25,0.50,0.75,1.00)NanoparticlesPreparedbyHydrothermalMethod”MicroelectronicEngineer-

ing126(Aug2014):19-26.

10.Yotburut,B.,Yamwong,T.,Thongbai,P.andMaensiri,S.“SynthesisandCharacterizationofCopre-

cipitation-PreparedLa-dopedBiFeO3NanopowdersandtheirBulkDielectricProperties”JapaneseJournalof

AppliedPhysics53(2014):06JG13.

BL6a: DXL 3 articles

1.Kerdlapee, P.,Wisitsoraat, A., Phokaratkul,D., Leksakul, K., Phatthanakul, R. andTuantranont, A.”

FabricationofElectrostaticMEMSMicroactuatorBasedonX-rayLithographywithPb-basedX-rayMaskandDry-

Film-Transfer-to-PCBProcess”MicrosystemTechnologies20.1(Jan2014):127-135.

2.Kuntanawat, P., Ruenin, J., Phatthanakun, R., Kunhorm, P., Surareungchai,W., Sukprasong, S. and

Chomnawan,N.“AnElectrostaticMicrowell–BasedbiochipforPhytoplanktonicCellTrapping”Biomicrofluidics

8(2014):034108.

3.Phromsuwan,U.,Sirisathitkul,Y.,Sirisathitkul,C.,Muneesawang,P.andUyyanonvara,B.“Quantitative

AnalysisofX-RayLithographicPoresbySEMImageProcessing”MAPAN-JournalofMetrologySocietyofIndia28

(Dec2013):327-333.

BL8: XAS 22 articles

1.Bajamundi,C.J.E.,Vainikka,P.,Hyytiäinen,I,Korpijärvi,K.,Lahtinen,M.,Klysubun,W.andKonttinen,

J.“TowardsControllingPCDD/FProductioninaMulti-FuelFiredBFBBoilerUsingTwoSulfurAdditionStrategies.

PartIII:CuSpeciationintheFlyash”Fuel132(Sep2014):178-186.

ผลงานตพมพเผยแพร

/ 117

2.Boonkerd,K.andLimphirat,W.“TheInfluenceofChemicalCompoundsontheSulfurK-edgeX-ray

AbsorptionNearEdgeSpectrumoftheVulcanizedRubber”AdvancedMaterialsResearch905(2014):128-131.

3.Chaodamrongsakul,J.,Klysubun,W.andVao-soongnern“ApplicationofX-RayAbsorptionSpectros-

copyandMolecularDynamicsSimulationtoStudytheAtomisticSolvationStructureofTetraglyme:KSCNElec-

trolytes”MaterialsChemistryandPhysics143.1(2013):1508-1516.

4.Chokprasombat, K., Harding, P., Sirisathitkul, C., Tangwatanakul,W., Pinitsoontorn, S. andMunee-

sawang,P.“SubstituentEffectofFe(b-diketonate)3ontheControlofSelf-AssemblyFePt-BasedNanoparticles”

JournalNanoparticleResearch16(May2014):2436.

5.Jutimoosik,J.,Hunpratub,S.,Maensiri,S.,Rujirawat,S.andYimnirun,R.“OnPreferredMnSiteinMul-

tiferroicBiFeO3:AViewbySynchrotronX-rayabsorptionNearEdgeStructureSpectroscopy”JournalofApplied

Physics116.10(Sep2014):104105.

6.Kamon-in,O.,Buakeaw,S.,Klysubun,W.,Limphirat,W.,Srilomsak,S.andMeethong,N.“AStudyof

TransientPhaseTransformationinLFS/Cusingin-situTimeResolvedX-rayAbsorptionSpectroscopy”Interna-

tionalJournalofElectrochemicalScience9(2014):4257-4267.UseBL8,BL2.2

7.Kanchiang,K.,Pramchu,S.,Yimnirun,R.,Pakawanit,P.,Ananta,S.,andLoasiritaworn,Y.“ProbingLocal

StructureofPyrochloreLeadZincNiobatewithSynchrotronX-rayAbsorptionSpectroscopyTechnique”Journal

ofAppliedPhysics114(2013):064103.

8.Kanchiang,K.,Pramchu,S.,Wongsaenmai,S.,Yimnirun,R.andLaosiritaworn,Y.“X-RayAbsorption

SpectroscopyAnalysisoftheEffectofMnO2DopingonLocalStructureof((K0.5Na0.5)0.935Li0.065)NbO3Ce-

ramics”IntegratedFerroelectrics:AnInternationalJournal155.1(2014):106-110.

9.Kempet,W.,Marungsri,B.,Yimniran,R.,Klysubun,W.andPojprapai,S.“InvestigationoftheUnitCell

DistortioninPZTCeramicviainsitaXASTechnique”Ferroelectric453(2013):106-112.

10.Khemthong,P.,Photai,P.andGrisdanurak,N.“StructuralPropertiesofCuO/TiO2NanorodinRela-

tiontotheirCatalyticActivityforSimultaneousHydrogenProductionUnderSolarLight”InternationalJournal

HydrogenEnergy18.36(2013):15992-16001.

11.Kidkhunthod,P.,Skinner,L.B.,Barnes,A.C.,Klysubun,W.andFischer,H.E.“StructureofBa-Ti-Al-O

GlassesProducedbyAerodynamicLevitationandLaserHeating”PhysicalReviewB90(2014):094206.

12.Prasoetsopha, N., Pinitsoontorn, S., Kamwanna, T., Amornkitbamrung, V., Kurosaki, K., Ohishi,

Y.,Muta,H.andYamanaka,S.“TheEffectofCrSubstitutionontheStructureandPropertiesofMisfit-LayeredCa3

Co4-xCr

xO9

+dThermoelectricOxides.”JournalofAlloysandCompoundsChemistry588(2014):199-205.

13.Prasoetsopha,N.,Pinitsoontorn,S.,Kamwanna,T.,Kurosaki,K.,Ohishi,Y.,Muta,H.andYamanaka,

S.“ThermoelectricPropertiesofCa3Co4xGaxO9+dPreparedbyThermalHydro-decomposition”JournalElec-

tronicMaterials43.6(Jun2014):2064-2071.UseBL5,BL8

14.Rerksompus,P.,Sarasamak,K.,Boonchom,B.andThanomngam,P.“FirstPrinciplesCalculationson

CrystalandElectronicStructureofCo2P4O12”IntegratedFerroelectrics:AnInternationalJournal156(Jul2014):

115-121.

15.Roongtao,R.,Baitahe,R.,Vittayakorn,N.,Klysubun,W.andVittayakorn,W.C.“StructuralandMag-

neticPropertiesofZnDopedCoFe2O4”IntegratedFerroelectrics:AnInternationalJournal148.1(Dec2013):

145-152.

16.Roongtao,R.,Baitahe,R.,Vittayakorn,N.,Seeharaj,P.andVittayakorn,W.C.“InfluenceofMnDoping

ontheMagneticPropertiesofCoFe2O4”Ferroelectrics459(2014):119-127.

ผลงานตพมพเผยแพร

118 /

17.Saisa-ard,O.,Somphon,W.,Dungkaew,W.andHaller,K.J.“EvidenceofaLeadMetathesisProduct

fromCalciumHydroxyapatiteDissolutioninLeadNitrateSolution”AdvancedinMaterialsScienceandEngineer-

ingv.2014ID.2736326pages

18.Siritanon,T.,Chathirat,N.,Masingboon,C.,Yamwong,T.andMaensiri,S.“Synthesis,Characterization,

andDielectricPropertiesofY2NiMnO6CeramicsPreparedbyaSimpleThermalDecompositionRoute”The

JournalofMaterialsScience:MaterialsinElectronics25(2014):1361-1368

19.Tangwatanakul,W.,Sirisathitkul,C., Jantaratanaand,P.andLimphirat,W.“SynchrotronX-rayAb-

sorptionofIronOxidesSynthesisedbyUltrasound-AssistedCo-Precipitation:EffectsofTemperatureandSurfac-

tants”MaterialsResearchInnovations18.S2(2014):623-627.

20.Wannasen,L.,Hunpratub,S.andSwatsitang,E.“MicrostructureandOpticalPropertiesofLa0.5Sr0.

5Ti1−xFexO3NanoparticlesPreparedbyThermalDecomposition”MicroelectronicEngineering 126.25 (Aug

2014):31-36.

21.Wongmaneerung,R.,Jantaratana,P.,Yimnirun,R.andAnanta,S.“PhaseFormation,Microstructure

andMagneticPropertiesof(1-x)BiFeO3–x

(0.9Pb(Mg1/3

Nb2/3

)O3–0.1PbTiO

3)System”CeramicsInternational40.1

pt.B(Jan2014):2299-2304.

22.Yanhong,W.,Prietzel,J.,Jun,Z.,Hailian,B.,Ji,L.,Dong,Y.,ShouQin,S.,Jianhong,L.andHongyang,S.

“SoilPhosphorusBioavaiabilityAssessedbyXANESandHedleySequentialFractionationTechniqueinaGlacier

ForelandChronose-QuenceinGonggaMountain,SouthwesternChina”ScienceChinaEarthScience57.8(Aug

2014):1860-1868.

IR end station 6 articles

1.Buensanteai,N.,Sompong,M.,Saengchan,C.andThumanu,K.“TheCellularComponentsofCucum-

berSeedlingsAfterPrimedwithPlantGrowthPromotingRhizobacteria,BacillussubtilisBs008”AfricanJournal

ofMicrobiologyResearch8(Mar2014):1006-1014.

2.Jantasee,A.,Thumanu,K.,Muangsan,N.,Leeanansaksiri,W.andMaensiri,D.“FourierTransformInfra-

redSpectroscopyforAntioxidantCapacityDeterminationinColoredGlutinousRice”FoodAnalyticalMethods

7.2(Feb2014):389-399.

3.Jittiarporn,P.,Sikong,L.,Koop-tarmond,K.andTaweepreda,W.“EffectsofPrecipitationTemperature

onthePhotochromicPropertiesofh-MoO3”CeramicsInternational40.8(Sep2014):13487-95.UseBL3.2a,IR

4.Srisayam,M.,Weerapreeyakul,N.,Barusrux,S.,Tanthanuch,W.andThumanu,K.“ApplicationofFTIR

MicrospectroscopyforCharacterizationofBiomolecularChangesinHumanMelanomaCellsTreatedbySesa-

molandKojicAcid”JournalofDermatologicalScience73.3(Mar2014):241-250.

5.Sunthornvarabhas,J.,Thumanu,T.,Limpirat,W.,Kim,J-H.,Piyachomkwan,K.andSriroth,K.“Assess-

mentofMaterialBlendingDistributionforelectrospunNanofiberMembranebyFourierTransformInfrared(FT-

IR)MicrospectroscopyandImageClusterAnalysis”InfraredPhysics&Technology66(Sep2014):141-145.

6.Thumanu,K.,Sangrajrang,S.,Khuhaprema,T.,Kalalak,A.,Tanthanuch,W.,Pongpiachan,S.andHer-

aud,P.“DiagnosisofLiverCancerfromBloodSerausingFTIRMicrospectroscopy:APreliminaryStudy”Journal

ofBiophotonics7.3-4(Mar2014):222-231.

Computer Materials Physics 1 article

1.Wongprakarn,S.,Prasongkit,J.andSrepusharawool,P.“HydrogenAdsorptionofBe-,Zn-,andCd-ze-

oliticImidazolateFramework-23:AComparativeStudy”JapaneseJournalofAppliedPhysics53(2014):08NK03.

ผลงานตพมพเผยแพร

/ 119

ผลงานวจยทตพมพในรายงานการประชมระดบนานาชาต

1.Phatthanakun, R., Promwokorn, S., Pummara,W., Sriphung, C., Sutapun, B. and Chomnawang, N.

(2014).FabricationofLow-CostPlasticMicromoldsforMicrofluidicSystemsusingX-rayLIGA.InThe11thinterna-

tionalconferenceElectricalEngineering/Electronics,Computer,TelecommunicationsandInformationTechnol-

ogy(ECTI-CON2014).May14-17,2014,NakhonRatchasima,Thailand.

2.Juntong,N.andKrainara,S.(2014).TheNew118MHZNormalConductingRFCavityforSiamPhoton

SourceatSLRI.InThe5thInternationalParticleAcceleratorConference(IPAC2014).June15-20,2014,Dresden,

Germany.

3.Srichan,S.,Sooksrimuang,V.,Thamtong,Ch.,Takkrathoke,K.,Tong-on,A.andKlysubun,P.(2014).

OperationofSLRICryogenicSystemforA6.5TSuperconductingWavelengthShifter. InThe5th International

ParticleAcceleratorConference(IPAC2014).June15-20,2014,Dresden,Germany.

4.Sudmuang,P.,Krainara,S.,Kongtawong,S.,Tong-on,A.,Suradet,N.,Klinkhieo,S.andKlysubun,P.

(2014).Commissioningofthe2.4TMultipoleWigglerandthe6.5TSuperconductingWavelengthShifteratSiam

PhotonSource.InThe5thInternationalParticleAcceleratorConference(IPAC2014).June15-20,2014,Dresden,

Germany.

ผลงานวจยทตพมพในรายงานการประชมระดบชาต

1.Phatthanakun,R.,Promwokorn,S., Sriphung,C.,Pummara,W.andChomnawang,N. (2014). Fabri-

cationofMicropartsusingX-rayLithographywithSynchrotronRadiation.In6thConferenceonApplicationRe-

searchandDevelopment(ECTI-CARDProceedings2014).May21-23,2014,ChiangMai,Thailand.

ผลงานตพมพเผยแพร

120 /

/ 121

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน)

งบกระแสเงนสด

สำาหรบปสนสด 30 กนยายน 2557 และ 2558

2557 2558

กระแสเงนสดจากกจกรรมดำาเนนงาน

รายไดสง(ตำา)กวาคาใชจายจากกจกรรมตามปกต 19,326,210.71 (-26,797,324.35)

ปรบกระทบรายไดสง(ตำา)กวาใชจายจากกจกรรมตามปกต

เปนเงนสดรบ(จาย)จาการดำาเนนงาน

รายไดจากการรบบรจาคครภณฑ (-41,485,542.35)(-41,555,587.78)

คาเสอมราคา 190,286,687.98 184313326.16

คาตดจำาหนาย 808,452.41 698,161.91

ขาดทนจากโครงการจดตงและดำาเนนการสถานรวมวจย 1,094,638.63 857,436.23

ขาดทนทยงไมเกดขนจากอตราแลกเปลยน (-26145.44) 87,735.37

คาตดจำาหนายสนทรพยเสอมสภาพ 53826.26 0.00

กำาไรขาดทนจากการแลกเปลยนสนทรพย 0.00 0.00

ดอกเบยรบ (-1,4502,269.56) (-11,455,629.90)

รายไดสงกวาคาใชจายจากการดำาเนนงานกอนการเปลยนแปลง 155,555,858.64 106148117.64

ในสวนประกอบของสนทรพยและหนสนดำาเนนงาน

การเปลยนแปลงในสวนประกอบของสนทรพยดำาเนนงาน(เพมขน)ลดลง

ลกหนเงนยม 890,290.61(-874,731.93)

รายไดคางรบ 29,254.00 (-1,500.00)

วสดคงเหลอ 125,554.26 (-41840.70)

คาใชจายจายลวงหนา (-1597570.82) 473,356.61

สนทรพยหมนเวยนอน 531,656.88 1,746,510.44

สนทรพยไมหมนเวยนอน 70,500.00 99,050.00

การเปลยนแปลงในสวนประกอบของหนสนดำาเนนงานเพมขน(ลดลง)

เจาหนระยะสน (-3115684.42) (-5964491.08)

คาใชจายคางจาย 34,988.89 188,837.08

เงนรบลวงหนา 200,000.00 -151,556.07

หนสนหมนวยนอน 130,376.76 (-4,240,678.20)

เจาหนเงนประกน 55,404.85 (-46,284.01)

หนสนไมหมนเวยนอน -699,000.00 500,950.00

เงนสดสทธไดมาจากกจกรรมดำาเนนงาน 152,211,629.65 97,835,739.78

กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน

เงนลงทนระยะสน(เพมขน)ลดลง (-59,921,871.80) (-32,239,827.27)

รบดอกเบย 13,340,990.06 12,090,139.55

เงนสดรบจากการชดเชยอปกรณเสยหาย 7,569.21

เงนสดจายคาอาคารและอปกรณ (-81,236,497.64)(-88,824,041.95)

สนทรพยไมมตวตน(เพมขน)ลดลง (-4,241,884.38)(-1,788,130.00)

ครภณฑระหวางจดซอเพมขน

เงนสดสทธใชไปในกจกรรมลงทน (-132,059,263.76) (-110,754,290.46)

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดสทธลดลง 20,152,365.89 (-12,918,550.68)

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดณวนท1ต.ค.25** 14,573,478.16 27,492,028.84

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ณ วนท 30 ก.ย.2556 34,725,844.05 14,573,478.16

การเปดเผยเพมเตมประกอบงบกระแสงนสด

รายการทไมใชเงนสดประกอบดวย

เจาหนทรพยสนสำาหรบสนทรยพถาวร 3,204,696.69 2,989,461.71

โอนครภณฑระหวางจดซอเปนครภณฑ 305,826.00 2,146,193.43

รายงานสถานะการเงน

122 /

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 30 กนยายน 2557

หนวย:บาท

หมายเหต 2557 2558

สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน

เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด 5 34,725,844.05 14,573,478.16

ลกหนระยะสน 6 4,318,881.18 3,611,600.97

เงนลงทนระยะสน 7 316,191,160.05256,269,288.25

วสดคงเหลอ 8 453,294.52 578,848.78

สนทรพยหมนเวยนอน 9 2,630,089.602,029,720.98

รวมสนทรพยหมนเวยน 358,319,269.40277,062,937.14

สนทรพยไมหมนเวยน

เงนลงทนระยะยาว 10 12,772,852.6113,867,491.24

อาคารและอปกรณ 11 1,451,345,288.391,543,398,329.01

สนทรพยโครงสรางพนฐาน 12 11,251,416.9316,920,521.24

สนทรพยไมมตวตน 13 6,223,212.172,789,780.20

สนทรพยไมหมนเวยนอน 14 11,845,968.7020,093,643.68

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 1,493,438,738.801,597,069,765.37

รวมสนทรพย 1,851,758,008.20 1,874,132,702.51

หมายเหตประกอบรายงานการเงนเปนสวนหนงของรายงานการเงนน

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 30 กนยายน 2557

หนวย:บาท

หมายเหต 2557 2558

หนสน

หนสนหมนเวยน

เจาหนระยะสน 15 10,167,963.58 10,070,107.86

หนสนหมนเวยนอน 16 585,286.89254,910.13

รวมหนสนหมนเวยน 10,753,250.47 10,325,017399

หนสนไมหมนเวยน

รายไดจากการรบบรจาครอการรบร 17 127,142,319.29 168,627,861.64

เงนรบฝากระยะยาว 18 1,643,061.09 1,587,656.24

หนสนไมหมนเวยนอน 19 350,891.68 1,049,891.68

รวมหนสนไมหมนเวยน 129,136,272.06 171,265,409.56

รวมหนสน 139,889,522.53 181,590,427.55

สนทรพยสทธ

ทน 1,610,893,345.64 1,610,893,345.64

รายไดสงกวาคาใชจายสะสม 20 100,975,140.03 81,648,929.32

หมายเหตประกอบรายงานการเงนเปนสวนหนงของรายงานการเงนน

งบการเงนปงบประมาณ2557อยระหวางการตรวจสอบของผสอบบญช

รายงานสถานะการเงน

/ 123

สถาบนวจยแสงซนโครตรอน(องคการมหาชน)

งบรายไดและคาใชจาย

สำาหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 2557

หนวย:บาท

หมายเหต 2557 2558

รายได

รายไดจากเงนงบประมาณ 366,495,200.00299,599,500.00

รายไดจากการขายสนคาและบรการ 21 3,420,524.13 4,211,031.88

รายไดจากการอดหนนและบรจาค 22 41,856,420.84 42,099,611.37

รายไดอน 23 14,502,269.5611,455,629.90

รวมรายได 426,274,414.53357,365,773.15

คาใชจาย

คาใชจายบคลากร 24 85,214,514.50 80,631,606.09

คาตอบแทน 25 9,639,680.33 6,116,467.37

คาใชสอย 26 55,420,537.3144,283,871.18

คาวสด 27 22,998,329.0426,028,017.90

คาสาธารณปโภค 28 39,729,516.1637,176,504.61

คาเสอมราคาและคาตดจำาหนาย 29 191,095,140.39185,011,488.07

คาใชจายจากการอดหนนและบรจาค 30 2,934,127.424,999,129.30

รวมคาใชจายจากการดำาเนนงาน 407,031,845.15384,247,084.52

รายไดตำากวาคาใชจายจากการดำาเนนงาน 19,242,569.38 (26,881,331.37)

รายไดและคาใชจายทไมเกดจากการดำาเนนงาน

กำาไรจากการแปลงคาเงนตราตางประเทศ 83,641.3383,987.02

รวมรายไดและคาใชจายทไมเกดจากการดำาเนนงาน 83,641.3383,987.02

รายไดตำากวาคาใชจายสทธ 19,326,210.71 (26,797,324.35)

หมายเหตประกอบรายงานการเงนเปนสวนหนงของรายงานการเงนน

รายงานสถานะการเงน

124 /

/ 125

126 /