144

ผ ในโลกทศนของคนไทด าและมอญในชมชนทองถนภาคกลาง: บทสงเคราะหโครงการยววจยประวตศาสตรทองถนพ นทภาคกลาง

Phee Knowledge of Tai-Dam and Mon in the Central Region: A Synthesis of Research Projects on Local History of the Central Region by Youth Historians

เชาวนมนส ประภกด1

1 วทยาลยการดนตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

บทคดยอ บทความนน าเสนอขอมลการสงเคราะหในประเดนเกยวกบความเชอเรอง “ผ” ของกลมชาตพนธไทด าและมอญ จากรายงานของนกเรยนทไดเขารวมเปนยววจยในโครงการยววจยประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง ระหวางป พ.ศ.2551-2553 ซงไดรบการสนบสนนงบประมาณจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) โดยวตถประสงคในการเลอกประเดนเกยวกบความเชอเรองผของกลมชาตพนธไทด าและมอญมาสงเคราะหในครงน เนองจากการเลงเหนวา สญลกษณทางวฒนธรรมทส าคญอนจะสะทอนใหเหนถงอตลกษณของกลมคนกลมตางๆ ทมความแตกตางกนนน ระบบความเชอเรองผถอเปนสญลกษณทางวฒนธรรมทส าคญทมบทบาทและหนาททเก ยวของและผกพนมใชเฉพาะแคการแสดงออกในรปแบบของประเพณพธกรรมเพยงเทานน แตระบบความเชอเรองผยงถอเปนสงทฝงลกอยในมโนทศนของผคนกลมตางๆ อยางมนยยะส าคญ ท เกยวของกบระบบความสมพนธเชงอ านาจระหวางคนกบอ านาจนอกเหนอธรรมชาต ทท าหนาทในการควบคมพฤตกรรมและรปแบบวถการด าเนนชวตของผคน โดยเฉพาะในทนคอกลมชาตพนธไทด าและมอญ ภายใตบรบทของสงคมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา บทสงเคราะหนจะน าเสนอขอมลทเกยวของกบระบบความเชอเรองผทสะทอนใหเหนภาพของการปะทะสงสรรคทางวฒนธรรมระหวางระบบความเชอเรองผกบมลเหตปจจยตางๆ ทเกดขนภายใตบรบททางสงคม การปรบตว การเปลยนแปลง รวมถงกระบวนการเลอกรบปรบใชวฒนธรรมและการธ ารงรกษาตวตนของความเปนกลมชาตพนธไทด าและมอญ ซงมความแตกตางกนออกไปในแตละพนทจากรายงานของยววจย ซงขอมลดงกลาวจะสะทอนใหเหนถงมโนทศนของกลมคนไทด าและมอญภายใตบรบทของสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวดวยกลไกของโลกโลกาภวตน อนจะเปนภาพสะทอนไปถงกลมชาตพนธอนๆ ทอยภายใตระบบกลไกทางสงคมในลกษณะเดยวกน เ พอสรางความเขาใจและรเทาทนตอการเปลยนแปลงทเกดขนในปจจบนและอนาคตตอไป ค าส าคญ: ผ ไทด า มอญ การสงเคราะห ประวตศาสตรทองถนภาคกลาง Abstract

This study aims to present the synthesis data in the subject about the belief of “Phee” of Tai-Dam and Mon. From the report of students who joined the projects on local history of the central region between 2008 and 2010. Getting full budgets supported from The Thailand Research Fund (TRF.). The main objective of the belief of “Phee” of Tai-Dam and Mon selection to synthetic data due to a cultural symbol

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

145

can reflects a different group of people identities. the belief of “Phee” is not only an important cultural symbol that connect to tradition and rituals but also deep rooted in many group of people significant concepts due to power relation between human and supernatural power that can control behavior and way of life especially for Tai-Dam and Mon under all the time changing of social context.

This article will present a reflection of an information about the belief of “Phee” to an interaction cultural between ghost belief system and causal factor that happened under social context, adjustment, changing including the process of cultural adjustment and maintenance of Tai-Dam and Mon that followed in a different area from the youth historians reported. From the information above reflect concepts of Tai-Dam and Mon under the changing of social context by globalization system. And will reflect others ethnic group under social control in the same way to make an understanding and see through the changing from present to future. Keywords: ceremony and belief, Tai-Dam, Mon, synthesis local history บทน า

หลงจากสงคมไทยกาวเขาสยคโลกาภวตน จนท าใหเกดการเปลยนแปลงในดานตางๆ โดยเฉพาะดานสงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจ สงผลส าคญตอการพฒนากลไกดานอตสาหกรรมและระบบทนนยม กระทงน าไปสการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตอระบบโครงสรางทางสงคมและวถการด าเนนชวตของผคนในชมชนใหญนอย การเปลยนแปลงดงกลาวสงผลตอการขยายตวจากเมองศนยกลางไปสเมองหลกในสวนภมภาค และกระจายเขาสชมชนทองถนอยางรวดเรว จนท าใหผคนสวนใหญในสงคมเกดการเปลยนแปลงในดานตางๆ โดยเฉพาะวถการด าเนนชวต แตถงกระนนจากประวตศาสตรความทรงจ าและองคความรทบอกเลาผานรายงานของยววจยประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง พบวาองคความรและวฒนธรรมอกหลายสวนทกระจดกระจายอยในทองถน กลบมไดรบผลกระทบหรอเปลยนแปลงไปจากวถการด าเนนชวตของผคนไปเสยทงหมด แตยงมวฒนธรรมทองถนอกหลายสวนทยงมการปะทะ ตอรองและปรบตวใหเขากบสภาพสงคมรปแบบใหม ซงจากรายงานของยววจยฯ กวา 114 เรอง โดยนกเรยนทเขารวมโครงการยววจยประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง ผเขยนไดใหความสนใจกบรายงานของยววจยฯ ทน าเสนอในประเดนเรองความเชอเกยวกบ “ผ” ซงพบวามการน าเสนอผานการบอกเลาของผคนในกลมชาตพนธไทด าและมอญ ทถอเปนสญลกษณทางวฒนธรรมทถกน าเสนอในลกษณะทเปนรปธรรมชดเจน ในการอธบายถงพฒนาการและระบบของความสมพนธระหวางความเชอกบกระบวนการเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรมทเกดขนในพนทตวอยางจากรายงานวจย ทก าลงถกวฒนธรรมกระแสหลกถาโถมเขามาปะทะกบวฒนธรรมยอยในทองถนอยตลอดเวลา ซงถงแมตามบนทกทางประวตศาสตรจะระบวาทงกลมไทด าและมอญจะอพยพเขามาอยในประเทศไทยเปนระยะเวลายาวนาน และสภาพของสงคมกไดมการเปลยนผานไปสยคสมยทแตกตางกนออกไปจากอดตถงปจจบน แตจากการพจารณาขอมลพบวากลมชาตพนธไทด าและมอญตางกยงคงมวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทมความเชอมโยงกบระบบความเชอเรองผแทรกอยในวถการด าเนนชวตมาโดยตลอด จนถอไดวาวถปฏบตดงกลาวได

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

146

กลายเปนอตลกษณทสะทอนใหเหนถงความแตกตางระหวางตนเองกบกลมคนกลมอนๆ ในสงคม อกทงยงเปนเครองมอส าคญในการสรางจตส านกทางประวตศาสตรและความทรงจ ารวมใหกบคนในกลมชาตพนธ บนวถของสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในปจจบนไดอกทางหนง

บทสงเคราะหนเปนบทความทพยายามสกดองคความรและความทรงจ าเกยวกบระบบความเชอเรองผของกลมชาตพนธไทด าและกลมมอญ จากรายงานการวจยของยววจยฯ ทไดเขารวมโครงการยววจยประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง ซงจากการพจารณาขอมลในรายงานดงกลาวพบวา องคความรและความทรงจ าเกยวกบระบบความเชอเรองผของทงสองกลม ยงคงมการผลตซ าผานหลกฐานทงการบอกเลา ลายลกษณ รวมถงน าเสนอผานขนบธรรมเนยม ประเพณพธกรรมทคนในทองถนยงคงประพฤตปฏบตคขนานไปกบวถการด าเนนชวตในรปแบบใหมภายใตโลกาภวตนในปจจบน รวมถงจะไดน าเสนอขอมลเกยวกบมลเหตอนเปนปจจยทเกยวของกบบรบท กระบวนการเปลยนแปลง และลกษณะของการปรบตวของผคนทงสองกลมทมตอระบบความเชอเรองผ ดงนนบทสงเคราะหนจงเปนทงการน าเสนอ ทบทวน ตรวจสอบขอมลและองคความร โลกทศน และความทรงจ าของคนในชมชนทองถนทยววจยฯ ไดเขาพนทไปสมภาษณเพอเกบรวบรวมเปนขอมลในการน ามาจดท าเปนรายงาน

บทสงเคราะหนผเขยนแบงเนอหาออกเปน 3 สวน ไดแก 1) ความทรงจ า ประวตศาสตรการอพยพและตงถนฐานของกลมชาตพนธไทด าและมอญ ซงผเขยนจะไดน าเสนอใหเหนถงเสนทางความเปนมารวมถงการตงถนฐาน ทเปนองคความรทตดอยในความทรงจ าของผคนทงสองกลมทถกน าเสนอผานรายงานวจย 2) ระบบความเชอเรองผ ไดแก ปะเภทของผ ขนบธรรมเนยมประเพณอนเกยวเนองกบผ บทบาทหนาทของผกบกลมชาตพนธ ซงในประเดนดงกลาวจะเปนการน าเสนอใหเหนถงองคความรเกยวกบระบบความเชอเรองผทยงคงด ารงอยในวถการด าเนนชวตของผคนในทองถน ซงยงคงมการผลตซ าผานสญลกษณทางวฒนธรรมในรปแบบตางๆ อยในปจจบน และ 3) จะไดน าเสนอใหเหนถงมลเหตและปจจยของการเปลยนแปลงทสงผลตอระบบความเชอเรองผ และพฤตกรรมของผคนทมผลตอการนบถอ ถายทอดองคความรเรองผ ทเปนผลมาจากการปรบตวของผคนทเผชญกบการแพรกระจายของระบบโลกาภวฒนทท าใหเกดการเปลยนแปลงในดานตางๆ ของสงคม ซงมความแตกตางหลากหลายกนออกไปตามพนท

ผเขยนไดคดเลอกผลงานของยววจยฯ ทมความเกยวของกบประเดนความเชอเรองผ ไดแก 1) งานศกษาเรองเครองแตงกายทมอทธพลตอประเพณ ความเชอและพธกรรมของชาวไทยทรงด าต าบลดอนคลง (โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการดอนคลง จ.ราชบร) 2) เมยงมองมอญในอ าเภอทามะกา (โรงเรยน ทามะกาวทยาคม จ.กาญจนบร) 3) การเปรยบเทยบพธเสนเรอนของชาวไทยทรงด าในอดตและปจจบน (โรงเรยนหวยกระเจาพทยาคม จ.กาญจนบร) 4) พพธภณฑพนบานวดมวงกบการด ารงอตลกษณของคนมอญ : กรณศกษาชมชนบานมวง อ าเภอบานโปง จงหวดราชบร (โรงเรยนรตนราษฎรบ ารง จ.ราชบร) 5) ตามรอยไทยทรงด าบานสวนแตง (โรงเรยนสวนแตงวทยา จ.สพรรณบร) 6) วถชวตความเปนอยของชาวลาวโซง(ไทยทรงด า) ใน ต.ดอนยายหอม อ.เมอง จ.นครปฐม (โรงเรยนศรวชยวทยา จ.นครปฐม) 7) ยอนรอยชวตชาวไทยทรงด า (โรงเรยนพรหมานสรณ จ.เพชรบร) 8) เยอนรอยประวตศาสตรบานโปง ประเพณบวชพระเชอสายมอญชมชนบานมวง ( จ.ราชบร) 9) ประเพณการบวช(แบบมอญ) ต าบลบวปากทา อ าเภอบางเลน จงหวดนครปฐม (โรงเรยนบวปากทาวทยา จ.นครปฐม) 10) “ไทยทรงด า” ในชมชนทงหลวง (โรงเรยนวดสนตการามวทยา จ.ราชบร) 11) สบคนประวตศาสตรชมชนชาวมอญบานวงกะ

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

147

(โรงเรยนวดวงกวเวการาม จ.กาญจนบร) และ 12) งานศกษาเรองประวตศาสตรทองถนชมชนมอญวดศรทธาธรรม แหงล มน าแมกลอง ( โรงเรยนทายหาด จ.สมทรสงคราม) และขอมลทไดจากการศกษาเพมเตมจากเอกสารทเกยวของ

ทงน ขอมลทผเขยนน าเสนอในบทความการสงเคราะหน จะเปนการน าเสนอขอมลทน ามาจากรายงานของยววจยฯ เปนหลก ดงนนจะพบวามขอมลหลายสวนทมความแตกตางไปจากขอมลในเอกสารวชาการหรอขอมลทางประวตศาสตรกระแสหลกหรอจากงานวจยทมการศกษาและตความในระดบลก ซงจะหาไดยากจากรายงานของยววจยฯ ทไดด าเนนการจดท าในการเขารวมโครงการฯ ครงน แตในทางตรงกนขามขอมลจากรายงานวจยของยววจยฯ ดงกลาวกลบมผลดในการทจะใชเปนแหลงขอมลทสะทอนใหเหนถงโลกทศน การรจกระบบความเชอ หรอท าใหเขาใจขอบเขตขององคความรในเรองระบบความเชอเรองผทกลมตางๆ มอย ซงอาจจะเหมอนหรอแตกตางกนออกไปในแตละพนท แตถอวาองคความรเหลานนเปนการสะทอนและมพลวตตอชมชนทองถนนนๆ รวมถงจะน าไปสการท าความเขาใจตอองคความรดานตางๆ ของคนไทด าและคนมอญ เพอน าไปสการศกษาในมตทลมลกตอไป พ นเพคน “ไทด า” ความทรงจ า ประวตศาสตรการอพยพและต งถนฐาน

รองรอยแหงความทรงจ าของชาวไทด าจากองคความรทถายทอดผานผลงานของยววจยฯ พบวา กลมไทด ามการตงถนฐานเดมทเมองแถงหรอเมองแถน ซงเปนหนงในสบสองเมองส าคญหรอสบสองจไท ทชาวไทด าเคยอาศย ปจจบนดนแดนแหงนตงอยทางตอนเหนอของประเทศเวยดนาม แถบแมน าด าและแมน าแดง และในพนทบางสวนของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว จากนนจงอพยพเขามาสประเทศไทย โดยเนอหาทางประวตศาสตรในสวนนไดเชอมโยงเขากบเรองราวทางประวตศาสตรในฉบบแหงชาต ทมความเกยวพนกบสถาบนกษตรยและเจานายชนสง ตงแตสมยแผนดนพระเจากรงธนบรถงสมยตนกรงรตนโกสนทร โดยมมลเหตของการอพยพเคลอนยายถนฐานเขาสประเทศไทยของชาวไทด า ตามมโนทศนและความทรงจ าทปรากฏผานขอมลในรายงาน ไดแก 1) หลกหนสงครามจากการปะทะกนของอาณาจกรใกลเคยงคอจนและญวน จงอพยพเขามาอยในประเทศไทยดวยความสมครใจ 2) ถกกวาดตอนเขามาในฐานะเปนพลเมองแรงงานภายใตการปกครองของประเทศไทย และ 3) เจาผครองนครภายใตการปกครองของประเทศไทยเปนผเกณฑผคนชาวไทด าน ามามอบใหเจานายฝายไทย ซงหลงจากอพยพครวเขาสประเทศไทยดวยเหตปจจยและวาระทแตกตางกนแลวนน ชาวไทด าไดกระจดกระจายกลมไปอยตามพนทในเขตจงหวดตางๆ เชน เพชรบร นครปฐม สพรรณบร ราชบร กาญจนบร นอกจากนนยงพบในเขตพนทจงหวดอนดวย เชน สระบร เปนตน

ชาวไทด าทไดอพยพเขามาสประเทศไทย ถกจดใหอยในสถานภาพของไพรคอกลายเปนประชาชนสวนหนงภายใตการปกครองของอาณาจกรไทย ดงนนกฎระเบยบขอบงคบตางๆ ทชาวไทยปฏบต ชาวไทด าจงจ าตองปฏบตดวยเชนกน อาท การเสยภาษสงสวย การเกณฑทหาร ฯลฯ นอกจากนน เนองจากชาวไทด ามประวตศาสตรของความเปนชนชาตอน ในทนคอความเปนลาว ดงนนเมออาณาจกรไทยมเหตการณส าคญหรอตองการความชวยเหลออยางเรงดวน ชาวไทด าและชาวลาวกลมอนๆ จงถกเกณฑเขารวมกจกรรมตางๆ อยบอยครง เชน การขดลอกคคลอง การขดคลอง การบรณะศาสนสถาน และการท าศกสงคราม เปนตน

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

148

ดานการปกครอง ในชวงแรกเรมทชาวไทด าเขามาอย ในประเทศไทยนน เจานายฝายไทยจดใหกลมชาวไทด าทกระจดกระจายอยตามพนทตางๆ ทงในเขตหวเมองชนในและชนนอกใหมการบรหารจดการปกครองกนเอง โดยยดหลกอยางเชนทเคยปฏบตกนมาเมออยในอาณาจกรเดม แตจะมเจานายจากฝายไทยเปนผดแลอยอกชนหนง ทงนดวยสถานภาพของชาวลาวกลมตางๆ รวมทงชาวไทด าทถกนยามใหเปนกลมเดยวกบคนลาว ทอยในประเทศไทย ณ ขณะนนจะถกมองในดานลบ เนองจากเคยมการท าสงครามระหวางอาณาจกรลาวกบไทยในสมยแผนดนพระเจากรงธนบรและในสมยรชกาล 3 ความหลงของคน “มอญ” ในประวตศาสตรความทรงจ าฉบบทองถน

เรองราวประวตศาสตรในความทรงจ าของชาวมอญทปรากฏในรายงานยววจยฯ กลาวเพยงแคชอประเทศพมา วาเปนทอยดงเดมและอพยพเคลอนยายครวเขามาในประเทศไทยเมอครงสมยกรงศรอยธยา จากการศกษาขอมลเพมเตมพบวา ในอดตชาวมอญเคยตงอาณาจกรของตนขนทางฝงตะวนออกของแมน าอรวด หรอบรเวณประเทศพมาตอนลางในปจจบน (มนธรา ราโท, 2552, น.2) แตภายหลงไดมการอพยพเขามาสประเทศไทย ซงเนอหาในสวนของประวตศาสตรการอพยพเขาสประเทศไทยของชาวมอญ ไมไดระบชดเจนวามการอพยพเขามาประเทศไทยจ านวนกครง แตขอมลในเอกสารรายงานของยววจยฯ ไดน าเสนอใหเหนถงมลเหตของการอพยพเคลอนยายครวของชาวมอญเขาสประเทศไทย ไดแก 1) อพยพเขามาเองดวยความสมครใจเพราะเปนดนแดนทมอาณาเขตตดตอกน ทงนเนองจากสภาพภมศาสตรของอาณาจกรมอญในขณะนนตงอยในพนททมความอดมสมบรณทงทเหมาะสมกบการท าเกษตรกรรมและการเปนอาณาจกรทมชายฝงทะเล จงท าใหเกดการลกรานจากอาณาจกรพมาอยางตอเนอง บานเมองตกอยภายใตภาวะสงครามโดยตลอด จนกระทงอาณาจกรมอญตองอยภายใตการปกครองของอาณาจกรพมา เนอหาในประวตศาสตรน าเสนอวา ครวมอญทถกปกครองดวยพมานนไดรบความเดอดรอน ใชชวตอยางยากล าบาก ถกกดขขมเหง ดวยเหตนจงท าใหครวมอญพากนอพยพเขาสประเทศไทยหลายตอหลายครง ตงแตสมยรชกาลพระมหาธรรมราชาแผนดนอยธยา เรอยมาจนถงรชสมยของพระเจากรงธนบร และสมยรตนโกสนทรตอนตน ดงนนกลมมอญทอพยพเขามาในครงนจงเปนกลมมอญทอยในฐานะเปนผลภย และ 2) อพยพเขามาโดยการกวาดตอนมาเปนก าลงเสรมในการท าสงครามระหวางอาณาจกรพมาและไทย เนองจากอาณาจกรมอญในขณะนนเปนอาณาจกรทอยตรงกลางระหวางพมาและไทย ดงนนเมอมการท าสงครามกนขน ครวมอญจงถกเกณฑแรงงานจากทงอาณาจกรสยามและพมาอยตลอดเวลา (ชาญวทย เกษตรศร, 2551, น.24) นอกจากเหตผลดงกลาวแลว จากรายงานของยววจยฯ พบวายงมมลเหตอนทท าใหชาวมอญอพยพเคลอนยายมายงประเทศไทย ซงเปนทศนคตจากการสมภาษณคนมอญในปจจบน ไดแก 1) การมความโอบออมอารและความเมตตาของคนไทย 2) สภาพสงคมทดกวา ภายในอาณาบรเวณประเทศไทย ชาวมอญทอพยพเขามาสามารถท ามาหากนไดในสภาพทดพอใช และโดยสภาพรวมแลวไมตองหวาดกลวตอการถกบงคบเปนแรงงานทาส การถกแยงชงขมเหง ท ารายปลนฆากองก าลงและกองโจรตางๆ 3) สภาพเศรษฐกจทดกวา สภาพเศรษฐกจและการท ามาหากนทอดมสมบรณ แมจะ ไมร ารวยมากทสด แตเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบานทมอาณาเขตตดกบประเทศไทย ทงหมดแลว การท ามาหากนในประเทศไทยถอวาดกวาเกอบทกประเทศในภมภาค การเขามาตงหลกแหลงในประเทศไทยยอมจะดกวาการอยในประเทศบานเกด เพราะการอยในพมาแมจะมทดนท ากน เรอกสวนไรนาเปนของทองถนใหกบรฐบาลพมา ใหกบกองก าลงในพนทตางๆ ไมวาจะเปนกองก าลง

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

149

มอญดวยกนหรอกองก าลงกะเหรยง และ 4) การนบถอพระพทธศาสนาททงชาวมอญและชาวไทยตางกนบถอพระพทธศาสนาเหมอนกน เปนตน

หลงจากชาวมอญไดอพยพเขามาอยในสยาม กไดกระจายกลมไปอยตามพนทตางๆ จากรายงานยววจยระบวา พบชาวมอญและศลปวฒนธรรมของมอญไดทจงหวดกาญจนบร ราชบร นครปฐม สมทรสงคราม ปทมธาน นนทบร สมทรสาคร ลพบร อทยธาน อยธยา ฉะเชงเทรา และกรงเทพมหานคร ชาวมอญทเขามาอยในอาณาจกรสยามหรอไทยขณะนน จะมสถานภาพเชนเดยวกบพลเมองชาวสยามทกประการ ซงแตกตางไปจากสถานภาพของชาวไทด าทถกนยามใหเปนกลมชาตพนธเดยวกบชาวลาว ซงมภมหลงทางประวตศาสตรเกยวของกบกรณสงครามและการกบฏในรชสมยของพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว และทางการ ณ ขณะนนกไดมนโยบายใหชาวมอญปกครองดแลกนเอง ซงใหมการจดตงหวหนาหมบานและผปกครองฝายไทยจะประสานงานกบหวหนาหมบานแทนการปกครองโดยตรง

จากการทราชการไทยจดการใหกลมชาวไทด าและชาวมอญมการปกครองดแลตนเอง จงท าใหมอสรเสรในการด าเนนวถชวต ด ารงรกษาอตลกษณเดมทเคยมเคยเปนจากถนฐานเดม และสามารถผลตซ าอยางตอเนองบนดนแดนใหม สงผลใหอตลกษณเดมยงคงมอ านาจในการแสดงความแตกตางระหวางกลมชาตพนธไทด า/มอญกบความเปนไทย และอตลกษณเดมเหลานนจงยงคงมบทบาทและท าหนาทในการยดเหนยวความเปนหนงเดยวของกลมตนเองไดเปนอยางดสบเนองมาโดยตลอด เพอใหรวาตนเองเปนใคร ไมวาจะเปน ภาษา เครองแตงกาย อาหาร ศลปวฒนธรรม และสงส าคญคอประเพณความเชอ ในทนคอ “ผ” ทผเขยนนอกจากจะเหนความส าคญกบหนาทในการยดเหนยวจตใจของผคนในกลมชาตพนธแลวนน ผยงถอเปนเครองมอในการสรางอตลกษณอนโดดเดนของชาวไทด าและชาวมอญทผคนทงสองกลมชาตพนธยงคงยดถอปฏบตอยางเครงครด ผานขนบธรรมเนยมประเพณและพธกรรมทพบไดตามทองถนตางๆ ในปจจบน

เลาเรอง “ผ” ในวถไทด าและมอญจากผลงานยววจยฯ ภาคกลาง

จากการทบทวนองคความรและความทรงจ าเรองผของกลมไทด าและมอญในรายงานยววจยฯ พบวาขอมลหลายสวนมความคลายคลงกนกบองคความรหลกทถกรวบรวมเปนหนงสอ ต าราและเอกสารวชาการ ดงนนในทนผเขยนจะขอน าเสนอขอมลตางๆ ทมความเกยวของกบความเชอเรองผทไดจากผลงานยววจยฯ และอกสวนหนงจะเปนการศกษาเพมเตมจากผลงานทเคยมการศกษามากอนหนาน เพอใหไดเหนทงขอมลจากพนทและขอมลการศกษาทางวชาการควบคกนไป เพอใหไดขอมลทครบถวนสมบรณ

ในประเดนเรองพฒนาการของระบบความเชอของมนษย ปราณ วงษเทศ (2539) ไดอธบายถงทไปทมาของความเชอและศาสนาทมนษยน ามาใชเปนสวนส าคญในวถการด าเนนชวต สรปไดวา มนษยเปนสงมชวตทตองการจะแสวงหาความรและพยายามท าความเขาใจโลกและสงทไกลออกไปในจกรวาล จนท าใหเกดระบบความเชอ เพอใชในการอธบายปรากฏการณตางๆ ทเกดขนในสงแวดลอมรอบขางทตนอาศยอย ซงความเชอตางๆ ทมนษยมนน ลวนมอทธพลทงในระดบปจเจกและระดบสงคม ทงน ถาเปนความรทมนษยไมสามารถหาค าตอบได กจะยกใหเปนอ านาจนอกเหนอธรรมชาต ทมสงศกดสทธ ในรปของผ เทพ หรอพระเจาควบคมดแล โดยความเชอเหลานนจะมอ านาจในการดล

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

150

บนดาลใหเกดสงตางๆ เกดขนได ดงนนมนษยจงพยายามทจะควบคมอ านาจเหนอธรรมชาต และเรยกอ านาจทถกควบคมนนวาไสยศาสตร ซงตางไปจากระบบความเชอทางศาสนาทมนษยยอมสยบ

ความพยายามของมนษยทจะควบคมอ านาจ ไดกอใหเกดประเพณพธกรรมทแตกตางหลากหลายกนออกไปตามการปรบตวของมนษยใหเขากบสภาวะแวดลอมทมนษยในดนแดนตางๆ อาศยอย โดยมการสบทอดและจดจ าผานสญลกษณทางวฒนธรรมในหลากหลายรปแบบ โดยเฉพาะในภาคพนเอเชยอาคเนยทเปนสงคมเกษตรกรรม ทเปนปจจยหลกในการท าใหเกดสญลกษณทางวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทมความเกยวของกบความอดมสมบรณในวถการด าเนนชวต เนองจากความตองการพนฐานของการด ารงชวตของมนษยกคอความตองการอาหารทพออยพอกน และความเกรงกลวตอความอดอยาก ดงนน วถการเกษตรของมนษยทอาศยอยในแถบเอเชยอาคเนยแหงนจงใหความส าคญกบน าและดนเปนส าคญ เพราะสองสงนถอเปนพนฐานในการสรางความอดมสมบรณในการใชชวต ดงต านานทเกยวกบเทพหรอเทวดาทอยบนฟา เชน แถน ในวถความเชอดงเดมของคนกลมไท-ลาว และเกดเปนประเพณพธกรรมทเกยวเนองกบดนและน าอยเปนจ านวนมาก เรองเลา “ผ” ในวถไทด า

“ผแถนหรอผฟา” นอกจากจะเปนสงทสะทอนใหเหนถงวถชวตความเปนอยของผคนในเอเชยอาคเนยทใหความส าคญกบความอดมสมบรณของชวตทเกยวของกบดนและน าแลวนน ผแถนหรอผฟายงถอเปนผสงสดทชาวไทด าและกลมชาตพนธลาวอกหลายกลมในภาคพนเอเชยอาคเนยใหความส าคญอยางมาก โดยชาวไทด าเชอกนวาผแถนหรอผฟาเปนเทวดาอยบนสวรรค มอ านาจสามารถดลบนดาลใหเกดปรากฎการณทงดและรายตางๆ นานาตอคน สตวและพช ดงนนจากขอมลจะพบวาเมอมเหตผดปรกตเกดขนภายในชมชน ไมวาจะเกดอาการเจบปวย ฝนฟาไมตกตองตามฤดกาล หรอเกดสงผดปรกตตางๆ เกดขน ชาวไทด าจะมการประกอบพธกรรมเซนสรวงบชาตอผแถนหรอผฟา เพอบนดาลความเปนปรกตสขกลบคนมาสตนและชมชน ซงนอกจากผแถนแลวนนชาวไทด ายงมผทนบถออกหลายประเภท ซงแตละประเภทตางลวนมบทบาทและสถานะความส าคญทเกยวของกบวถความเชอและมอทธพลตอการด าเนนชวตของชาวไทด าแตกตางกนออกไป ดงน

“ผประจ าหมบาน” เปนผทปรากฏในรายงานยววจยฯ ซงไดอธบายวา ผดงกลาวเปนผทมหนาทในการดแลความสงบสขของคนในหมบานทชาวไทด าอาศยอย แตละหมบานจะมการสรางศาลประจ าหมบาน หรอทเรยกวาศาลปตาหรอศาลพอป และจะมการจดพธเซนไหวเปนประจ าทกป หรอเมอมเหตอาเพศภยพบตกสามารถจดพธเซนไหวเพอขอความชวยเหลอจากผประจ าหมบานไดเชนกน

“ผบาน ผเรอน(ผเฮอน)หรอผบรรพบรษ” จะเปนผทมความส าคญและใกลชดอยางยงตอวถการด าเนนชวตของชาวไทด าทกพนทในรายงานยววจยฯ เนองจากผประเภทนจะเปนผทเกดขนจากการถงแกกรรมของเครอญาตภายในตระกลหรอจากคนในครอบครว ไดแก พอ แม ป ยา ตา ยาย ซงจะตองตายดคอแกตายหรอปวยตาย ส าหรบผทตายโหงหรอตายดวยอบตเหตตางๆ ชาวไทด าจะไมน ามายกยองเปนผเรอน

ชาวไทด าเชอวา เมอป ยา ตา ยาย พอ แมถงแกกรรมลง วญญาณจะยงคงไมไปไหน แตจะวนเวยนอยใกลบานหรอภายในหมบาน เพอคอยดแลปกปองใหลกหลานอยอยางมสข ดงนนชาวไทด าจงมพธอญเชญวญญาณผบรรพบรษขนสบานเรอน โดยบานของชาวไทด าทงในอดตทยงมการปลกสรางดวยวตถดบธรรมชาต เชน บานตวอยางทจ าลองรปแบบวถชวตของชมชนชาวไทด าแบบดงเดมทจงหวดเพชรบร และบานสมยใหมในปจจบนทชาวไทด าปลกสรางกนทวไป กยงมการสรางหองใหผ

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

151

บรรพบรษอาศยอยเรยกวา “กะลอหอง” หองดงกลาวนจะถอเปนสถานทศกดสทธประจ าบาน ซงทงคนในบานและคนนอกจะตองไมเขาไปรบกวน หรอไมเขาหองกอนไดรบอนญาตจากเจาของบาน เพราะมความเชออยางเครงครดวา ถาเขาไปนอนหรอรบกวนผบรรพบรษจะท าใหเกดอาการเจบไข ดงนนชาวไทด าจงใหการนบถอเครงครดอยางมาก

“ผปาและผอนๆ” เปนผทชาวไทด าเชอวาสรรพสงในธรรมชาต เชน ปาไม น าตก แมน า ภเขา มผสงสถตอย ผประเภทนมอทธพลอยางมากตอการด าเนนชวตของผคนเชนกนคอ ชาวไทด าเชอวา ผทสงสถตอยตามธรรมชาต สามารถทจะดลบนดาลใหผคนเจบปวยหรอไดรบพษภยจากการประพฤตตนไมถกครรลองเมอเขาไปในปา เชน การตดปา ลาสตว หรอกระท าการใดๆ โดยไมระมดระวง ลวงเกนหรอท าใหไมพอใจ เปนตน

นอกจากนนแลวยงพบผอนๆ ทถกกลาวถงในรายงานของยววจยฯ ซงมอทธพลตอการด าเนนชวตของชาวไทด าทงสน เชน ผประจ าสถานทตางๆ ไดแก ผบนได ผประต ผเตาไฟ ผเจาทเจาทาง ผตายโหง ผประจ าตนไม และผทเกยวของกบวถการเกษตร เปนตน

เรองเลา “ผ” ในวถชาวมอญ

ตนก าเนดของการนบถอผของคนมอญมลกษณะเชนเดยวกบกลมชาตพนธอนๆ ในเอเชยอาคเนยดงทปราณ วงษเทศกลาวมาแลวในตอนตน จากนนวฒนธรรมกไดปรบเปลยนเรองราวไปตามความสอดคลองกบบรบททางสงคมวฒนธรรมทกลมชาวมอญไดมการปฏสมพนธ กระทงจนเก ดเปนองคความรสะทอนผานสญลกษณทางวฒนธรรมทใชในการอธบายอตลกษณทางความเชอของชาวมอญ ทมความแตกตางและเปนเอกลกษณเฉพาะของกลมในทสด ขอมลจากรายงานยววจยฯ ไดเรมตนกลาวถงต านานเรองผของชาวมอญทมความเชอมโยงกบพทธศาสนา ดงนนจงท า ใหเหนวาความเชอเรองผของชาวมอญนนมการผสมผสานกบศาสนาพทธ และกลายเปนหนงเดยวกนระหวางความเชอดงเดมเรองผทคนทวทกภมภาคมอยแตดงเดมและการประสานกบความเชอใหมของศาสนาพทธ ทแพรกระจายเขามาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตในภายหล ง แตกสามารถผสมผสานกลมกลนกนไดอยางลงตวและสามารถท าหนาทในการขบเคลอนระบบความเชอและวถการด าเนนชวตของชาวมอญ ดงต านานเกยวกบพระพทธเจาทรงเทศนาสอนยกษ/ผใหกลายเปนยกษ/ผทดสรางประโยชนใหกบผคน ผคนจงศรทธาและเซนสรวงบชายกษ/ผสบตอกนมา ความวา

“ในสมยพทธกาล ยงมครอบครวหนง เมอบดาสนชวตแลวยงเหลอมารดาและบตรชายคนหนง บตรของนางเปนคนขยนหมนเพยรชวยเหลอกจการงานทกอยางทงทนาและทบาน วนหนงมารดาไดไปสขอหญงสาวคนหนงมาเปนภรรยา แตหญงคนนนเปนหมนไมสามารถจะมบตรสบตระกลได มารดาจงไดปรารภกบลกชายวา จะน าหญงสาวคนอนมาเปนภรรยาของเขาอก หญงหมนไดยนค าสนทนาของสองแมลกเชนนน จงคดวาถาแมสามไปสขอหญงสาวคนอนมาใหแกสามนางจรง ภรรยาใหมจกเบยดเบยนเราและใชเราอยางทาส เราจะจดการหาหญงสาวมาเปนภรรยาของเขาดวยตวเราเองดกวา จงไดไปยงตระกลหนงชแจงเรองราวใหทราบและไดสขอหญงสาวคนหนงมาใหสาม เพอหวงใหสามและภรรยาใหมมบตรสบตระกลตอไป

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

152

ตอมาภรรยาใหมตงครรภ หญงหมนจงเอายาผสมอาหารใหเธอกนเพอใหทารกในครรภแทง เมอเธอตงครรภครงทสอง กท าเชนเดยวกน พอครงทสามครรภแกมาก หญงหมนจงไดเอายาผสมใหกน ครรภไมอาจแทง ทารกนอนขวางทอง เธอไดรบทกขเวทนาอยางหนก จนกระทงไดเสยชวตในเวลาตอมา กอนสนชวตไดตงความปรารถนาไววา เราถกหญงหมนท าลายทารกถงสามครง เมอตายไปแลวขอใหไปเกดเปนยกษณ เพอจะไดเคยวกนทารกของมนบาง เมอเธอตายแลวไดไปเกดเปนแมวในเรอนของหญงหมนนน

ฝายหญงหมนถกสามจบไดวาเปนคนท าชวดงกลาว จงถกฆาตามตกตามกนไปและไดไปเกดเปนแมไกในเรอนนนเชนกน เมอแมไกตกฟองไข แมแมวกมากนฟองไขหมด แมไกตกฟองครงทสอง ครงทสาม แมแมวกมากนจนหมดทกครง แมไกเจบแคนใจ จงตงความปรารถนาวา แมแมวกนฟองไขของเราถงสามครงแลว เมอเราตายไปขอใหไดเกดเปนแมเสอเหลองเถด เพอจะไดกนลกของมน เมอแมไกตายไปกไดเกดเปนแมเสอเหลองสมความตงใจ ฝายแมแมวไดตายไปเกดเปนแมเนอ พอแมเนอตกลก แมเสอเหลองกมากนลกของแมเนอถงสามครง แมเนอตายไปเกดเปนยกษณ ฝายแมเสอเหลองตายไปเกดเปนหญงสาวตระกลหนงในเมองสาวตถ เมอหญงสาวแตงงานแลวกไดไปอยบานของสาม เธอคลอดลกคนหนง ยกษณกไดมาจบลกของเธอกน คนทสองกถกกนอกเชนกน พอตงครรภในครงทสาม นางไดพดกบสามวาจะกลบไปคลอดลกทบานเกด เพราะถาคลอดลกทนจะตองถกยกษณจบกนอกแน ฝายยกษณหลงจากกลบจากเวรสงน าใหทาวเวสสวณ จงรบกลบมาเพอจะจบลกของเธอกนอก เมอไมพบจงถามชาวบาน ไดทราบวาเธอกลบไปคลอดลกทบานเกด จงไดผกเวรอยางไมลดละ พลางคดวาไมวามนจะไปทไหนๆ จะไมพนจากเงอมมอของเราไปได จงไดวงตรงไปยงบานของเธอในทนท ขณะนนเธอก าลงใหลกดมนมอย พอเหนนางยกษณกจ าไดจงอมลกวงมงเขาไปภายในพระวหาร

ขณะนน พระพทธเจาก าลงแสดงธรรมอยในทางกลางพทธบรษท เธอไดวางลกลงใกลพระบาทของพระองค พรอมกบทลวา หมอมฉนขอถวายบตรคนนแดพระพทธองค ขอไดโปรดชวยชวตแกบตรของหมอมฉนดวยเถด ยกษณไมอาจวงเขาไปในพระวหารได เพราะสมนเทพผสงอยทซมประตไมอนญาตใหเขาไป พระพทธองคจงตรสสงใหพระอานนทไปเรยกเขามา หญงสาวรองไหเพราะกลว พระพทธองคตรสปลอบใจเธอวา เธออยารองไหเลยยกษณจงมาเถด แลวตรสตอไปอกวา ถาพวกเจาไมมาสส านกของพระพทธเจาผเชนกนกบเราแลว เวรของพวกเจาจกตงอยตลอดไปชวกลปเหมอนเวรของงกบพงพอน ของหมกบไมสะครอและเวรของกากบนกเคา เพราะเหตไรพวกเจาถงไดจองเวรแกกนและกนเลา เพราะเวรยอมระงบดวยการไมจองเวร แตเวรหาระงบดวยการจองเวรไม ดงนเมอยกษณไดฟงพระพทธเจาด ารสดงกลาวแลวกตงใจในโสดาปตตผลไมคดจะกนบตรของเธออก งดจองเวรตงแตบดนนมา

พระพทธองคไดตรสสงใหหญงสาวพายกษณไปสเรอนของสามและภรรยา ใหบ ารงเลยงดวยขาวตมขาวสวยอยางด เธอไดปฏบตเชนนน เมอยกษณ

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

153

ไดรบการเอาใจใสอยางดจงระลกถงอปการคณความดงาม เธอจงคดหาหนทางตอบแทนคณโดยบอกใหทราบในแตละปวา ปนฝนดจงปลกขาวกลาในทดอน ปนฝนแลงจงปลกขาวกลาในทลม เปนตน ขาวกลาของคนอนเสยหายเพราะน ามากไปบางน านอยไปบาง สวนของเธอไมเสยหาย ไดผลสมบรณเตมท ชาวบานจงถามถงสาเหตวาท าไมเธอจงท านาไดผลดยง เธอไดชแจงวา ยกษณบอกใหท านาในทลมหรอทดอนเพราะรวาจะมฝนแลงหรอฝนด ถาพวกทานน าโภชนะมขาวตมขาวสวยอยางดไปใหแลว เขาคงโปรดปรานระลกถงอปการคณของพวกทานและบอกถงเรองฝนฟาใหและจะคมครองดแลการงานของพวกทานดวยเชนกน

ตงแตนนมาชาวเมองทงหลายกไดพากนท าสกการะดวยการน าขาวตมขาวสวยสงของตางๆ ไปใหแกยกษณ เมอนางไดรบการเคารพนบถอ ไดรบการเอาใจใสอยางดจากชาวเมอง จงบอกเรองฝนใหชาวเมองทราบในแตละป ชาวเมองท านาไดผลดยง ดงนนยกษณจงมลาภสกการะและมคนเคารพนบถอมาก” (โรงเรยนทามะกาวทยาคม จ.กาญจนบร,โรงเรยนบวปากทาวทยา จ.นครปฐม)

นอกจากเนอหาในต านานดงกลาวจะน าเสนอใหเหนถงการผสมผสานทางวฒนธรรมระหวางหลกคดทางพระพทธศาสนาทเขามาปะทะประสานกบความเชอดงเดมในเรองผของชาวมอญแลว ยงพบวาต านานเรองยกษ/ผดงกลาว ยงสะทอนใหเหนถงความเชอมโยงกนระหวางการนบถอยกษ/ผ ทมความเกยวของกบสภาพดนฟาอากาศ อนจะมผลตอวถการเกษตรและความมนคงในการด าเนนชวตของผคนในดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดงนน จากองคความรทถกผลตขนเปนฐานความเชอเรองผทกลาวมา จงสงผลใหชาวมอญมความตระหนกถงคณคา บทบาทและอ านาจของผ ในการสรางความสขความทกขใหแกตนเองและชมชนอยางเขมขนมาโดยตลอด

ความเชอทมตอผของกลมชาตพนธมอญทพบในรายงานยววจยฯ มการระบชอของผประเภทตางๆ อยเปนจ านวนมากทมสวนเกยวของกบวถการด าเนนชวตของคนมอญ ไดแก

“ผบานหรอผประจ าหมบาน” ทชาวมอญเรยกผเจาพอ เจาแม หรอเจาประจ าหมบานจะท าหนาทเปนศนยรวมของหมบาน ผดงกลาวจะมอ านาจเหนอผประจ าตระกล สามารถปกปองคมครองลกหลานทกครอบครวในหมบานใหมความสข ความเจรญ แตขณะเดยวกนกมขอหามมใหคนในหมบานเลนตกตารปคน มา หรอชาง เพราะถอวาเปนพาหนะของทาน สญลกษณของเจาพออาจเปนรปเคารพหรอเทวรปทน ามาจากเมองมอญ โดยสถานทตงของศาลเจาพอ เจาแม มกจะอยกลางหมบานหรอชมชน ซงชาวบานเชอถอกนวาเปนสถานทศกดสทธ ถงแมผประจ าหมบานจะไมได อยใกลชดกบคนในครอบครวเหมอนผบรรพบรษ แตชาวมอญกใหความเคารพและใหความส าคญอยางมาก ดงนน เมอถงเวลาทคนในชมชนจะประกอบพธการหรอกจกรรมใดๆ เชน การแตงงาน การบวช หรอจะจดกจกรรมตางๆ ในหมบาน กจะมการน าดอกไมธปเทยนไปบชาเพอบอกกลาว นอกจากนนในทกๆ ปกจะมการร าผหรอเลยงผเพอเซนสรวงบชาผประจ าหมบานเพอแสดงความเคารพอกดวย

“ผบรรพบรษ” มชอเรยกแตกตางกนออกไปในแตละพนทแตลวนมความหมายเดยวกน เชน ผเรอน ผบรรพชน ผประจ าตระกล กะโลกฮอย เปนตน สมาชกในครอบครวทม เชอสายมอญจะไดรบ

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

154

การปลกฝงใหรจกและนบถอผบรรพบรษประจ าตระกลของตน โดยทกครอบครวจะก าหนดใหลกชายคนโตท าหนาทเปน “ตนผ” หรอเปน “ผรบผ” ซงจะมหนาทเปนผสบทอดการเลยงผและการท าพธกรรมตางๆ เกยวกบผ

ยววจยฯ น าเสนอวา บานของชาวมอญทกหลงจะมเสาหลกหรอเสาเอกของบาน เสานนชาวมอญจะใหความส าคญอยางมาก เพราะเชอวาเปนทอยของผบรรพบรษ และจะเรยกวา “เสาผ” บรเวณเสาผยงพบ “หบผ” ทประกอบไปดวยขาวของตางๆ ทจ าเปนส าหรบผรวมอย ซงบรเวณดงกลาวถอเปนสถานทศกดสทธและหวงหามของกลมชาตพนธมอญอยางยง

นอกจากผประจ าหมบานและผบรรพบรษทชาวมอญใหความส าคญซงมอทธพลตอการก าหนดพฤตกรรมการด าเนนชวตของชาวมอญแลวนน ยงพบประเภทของผอกหลากหลายชนดทเปนความเชอถอของชาวมอญ โดยในแตละพนทจะมการใชหลกเกณฑตางๆ ในการนบถอผประเภทตางๆ ทแตกตางกนออกไป เชน ชาวมอญจงหวดนครปฐมมความเชอเกยวกบ ผง ผเตา ผไก ผขาวเหนยว โดยความเชอเกยวกบ “ผง” นน ชาวมอญจะมขอหามมใหท ารายงทกชนด เมอพบเหนคนก าลงตง ตองบอกวารบๆ หน หรอบอกวาไปสทชอบทชอบเถด “ผเตา” เชอกนวาเมอพบเหนเตาทไหนกตาม กตองจบมาเซนผทบาน หากไมสามารถน ามาได อนเนองมาจากเตานนมเจาของหรอไมสามารถจบได ผนบถอผกมวธหลกเลยง โดยมการปฏบตสบตอกนมาคอ ใหบอกวา เตาเนา เพอไมตองจบเตานน และผประจ าตระกลกจะไมลงโทษ โดยปกตทวไปผนบถอผเตาเชอกนวา หากพบเหนเตาแลวไมน ามาเซนไหวผ ผกจะลงโทษ ใหเกดการเจบปวยแกคนในตระกล บางรายถงกบตองจดพธร าผ “ผไก” เชอกนวาเมอน าไกเขาบานเพอท าอาหาร ตองตดหวไกเซนผบานกอนทกครง จงจะน าไกไปท าอาหารได มฉะนนจะเกดโทษแกเจาของบานนานาประการ และความเชอเรอง “ผขาวเหนยว” ชาวมอญมความเชอกนวาหากมผอยากไดขาวเหนยวในบานของตน คนในบานจะใหหรอขายขาวเหนยวนนไมได แตถาขโมยเอาโดยเจาของบานไมทราบกไมเปนโทษแตประการใด นอกจากนนชาวมอญในอ าเภอทามะกา จงหวดกาญจนบร ยงมความเชอเกยวกบผเมยหลวง ผเมยนอย ผครอาจารย ผลกหลาน ผญาต ผแมว และผไมมญาต ชาวมอญ อ าเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร ยงมผมะพราว ผกระบอกไมไผ เปนตน

จะเหนไดวาวถการด าเนนชวตของชาวมอญยงคงมความเชอเรองผเปนสวนหนงทส าคญในการด าเนนชวตและมสวนชวยในการจดระเบยบพฤตกรรมของสมาชกในชมชนใหอยด าเนนไปอยางมความสงบสข ภายใตความเกรงกลวตออ านาจของผ ทชาวมอญเชอวาผสามารถทจะดลบนดาลใหตนเอง สมาชกในครอบครว หรอผคนในชมชนเกดเหตดรายตางๆ ซงสะทอนผานออกมาจากสญลกษณทางวฒนธรรมทยงคงประพฤตปฏบตกนอยในปจจบน

การผลตซ าอตลกษณผานพธกรรมการเซนผในวถไทด าและมอญในสงคมปจจบน

สญลกษณทางวฒนธรรมทกลมชาตพนธตางๆ โดยเฉพาะในทนคอกลมชาตพนธไทด าและมอญ ทไดผลตซ าสบเนองมาจากบรรพบรษกระทงตกทอดมายงรนลกหลานในปจจบน ถอเปนสญลกษณทส าคญทนอกจากจะเปนการแสดงความเคารพ บชาและกตญญตอผในกลมของตนแลวนน ยงถอเปนการแสดงอตลกษณของกลมทยงคงมการธ ารงรกษาขนบธรรมเนยมประเพณและจารตปฏบตของกลมของตนใหด ารงอยได ภายใตการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสภาพสงคมและวฒนธรรม ทงทในอกหลายพนทอตลกษณของกลมไดถกท าใหเจอจางหรอสญสลายไป ดงนน การประกอบพธกรรมอนเกยวเนองกบการเซนสรวงบชาผทถกจดขนและยงคงด าเนนอยในพนทตางๆ จง

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

155

ถอเปนกลไกส าคญอยางหนงในการทจะธ ารงรกษาอตลกษณ และสบทอดองคความรของกลมตนเองใหเปนทรบรแกคนรนตอไป

ปราณ วงษเทศ (2539) ไดกลาวถงทมาและพฒนาการของพธบชาผโดยเฉพาะผบรรพบรษซงมความใกลชดกบคนในสงคม โดยเสนอวาพธกรรมการบชาผบรรพบรษ ถอเปนศาสนาความเชอทเกาแกทสด เนองจากมนษยมความเชอวาเมอคนตายไปแลว สวนทมใชรางกายหรอความมชวตของผตายจะยงคงอย ซงอาจจะเรยกสงนนวา “วญญาณ” หรอ “ขวญ” ซงวญญาณหรอขวญจะตองเปนสงทผทยงมชวตอยจะตองดแลอยางด มฉะนนขวญหรอวญญาณของผตายกจะท าใหเกดปญหาตางๆ ได ดงนน การตายจงไมอาจทจะแยกหรอหยดความสมพนธระหวางผอยกบผตายได ผตายจะถกนยามวายงเปนผคอยใหความชวยเหลอ ดแล หรอแสดงความไมพงพอใจลกหลานในครอบครวทประพฤตปฏบตตวนอกจารต ดงนน จงมการประกอบพธกรรมการเซนไหวผเพอแสดงความเคารพ โดยยดตามลกษณะของความรกและความผกพนทเคยม หรอปรบเปล ยนพธกรรมใหมความเหมาะสมตามบทบาทของผตาย ซงลกษณะดงกลาวถอเปนพฒนาการของความคดทกลมตางๆ น ามาใชเปนฐานในการประกอบพธกรรมใหกบผในกลมของตน รวมทงกลมไทด าและมอญในงานสงเคราะหนดวย

การประกอบพธกรรมเซนผของชาวไทด า ผประกอบพธจะถกเรยกวา “หมอเสน” ซงเปนผทไดรบการสบทอดต าแหนงตามสายตระกลหรอดวยปจจยทแตกตางกน เชน หมอเสนมอายมากจนไมสามารถประกอบพธได จงถายทอดวชาความรใหกบหมอเสนคนใหมเปนผด าเนนการเสนแทน โดยหมอเสนจะเปนผดแลและด าเนนพธกรรมการเซนสรวงบชาผตงแตตนกระทงจบพธ

ขอมลในรายงานยววจยฯ น าเสนอภาพของ “การเสน” หรอการประกอบพธกรรมการเซนสรวงบชาผของกลมไทด า ทสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ การเซนสรวงทจดขนเปนประจ าทกป และการเซนสรวงทจดขนเปนกรณพเศษ โดยการเซนสรวงทจดขนเปนประจ าทกป เชน การเสนผประจ าหมบาน การเสนผเรอน(เฮอน) เพราะเชอกนวาถาท าการเซนผเปนประจ าทกป ผจะน าความสขมาใหและในทางตรงกนขาม ถาไมมการจดพธการเซนไหวผ ผกจะน าทกขภยตางๆ มาสตนเองและครอบครว นอกจากนนการเสนยงเปนการแสดงความกตญญของลกหลานทมตอบรรพบรษอกดวย พธกรรมการเสนจะท าวนไหนกไดแตยกเวนเดอนเกากบเดอนสบเทานนทไมท าพธเสน เพราะมความเชอกนวาในเดอนดงกลาวผเรอนจะไปเฝาแถนทอยบน สรวงสวรรค ดงนนหากชาวไทด าประกอบพธกรรมการเซนในชวงเดอนดงกลาวกจะไมไดผลอนใด

ในกรณการเซนสรวงทจดขนเปนกรณพเศษ จะเกดขนเนองจากกรณตางๆ เชน จากการทคนในครอบครวกระท าการผดผหรอประพฤตตนผดจากครรลองทชมชนก าหนดไว กรณทมคนเจบปวยกะทนหนแพทยไมสามารถรกษาได การเชญวญญาณบรรพบรษทลวงลบเขาสหองผเรอน การจดงานตางๆ เชน แตงงาน การแกบน เปนตน ซงจะมชอเรยกการเสนทแตกตางกนออกไป เชน การเสนแกเคราะห เปนการเสนสะเดาะ-เคราะหแกบนโดยถกผหรอเคราะหราย แลวบนบานเสนไว คนทเปนเจาทกขนนเมอหายเคราะหหายโศกจะจดท าพธเสนขนเปนการแกบนแกกรรมไถบาป และการเสนผขนเสอ เปนพธเสนทเกยวกบคนเจบไขไดปวยทท าการรกษาพยาบาลโดยทางยามานานแลวแตอาการกไมหายหรอดขนชาวไทด าจงจดใหมการเสน รวมถงการจดพธกรรมตางทจ าเปนจะตองบอกผเรอนใหทราบวาใครจะเขามาเปนลกเขยหรอลกสะใภ เจาบาวเจาสาวจะน าพานเครองเซนไหวผเรอน บดา มารดาและญาตฝายเจาสาว ในพธกรรมเหลานจะตองมหมอเสนทเปนผประกอบพธ ท าหนาทกลาวบอกใหผเรอนรบร

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

156

ส าหรบพธการเซนสรวงบชาหรอทชาวไทด าเรยกวาเสนนน มอยหลายลกษณะ ซงชาวไทด ามความจ าเปนจะตองประกอบพธการเสนตามวตถประสงคทแตกตางกนออกไป โดยไดจดแบงตามประเภทของผ เชน การเสนผเรอนหรอผบรรพบรษ ไดแก พธขนบานใหม พธเอาผขนเรอน พธเสนกวดกวาย พธเสนปาดตง พธเสนเรอน เปนตน ผมด ไดแก พธเสนหบมด พธเสนกนปาง พธตามขวญผปวย พธเสนตว พธเสนแกเคราะห แถนหรอผฟา ไดแก พธเสนเตงหรอเสนผนอยจอย ผประจ าหมบาน ผเกอด คอ พธเสนฆาเกอด ผนาและแมโพสพ เชน พธเลยงผนา การเรยกขวญขาวขนยง ผไมมญาตหรอผทตายไมด

พธกรรมการเสนหรอเซนสรวงบชาผตางๆ เหลาน เปนความเชอทชาวไทด าด าเนนตามแบบแผนอยางตอเนองมาโดยตลอด ทงนเนองจากชาวไทด ามความเชอวา ผมอ านาจในการดลบนดาลใหเกดทงความสขและความทกขแกตนเอง ครอบครว และสงคมได ดงนนกจกรรมการเสนดงกลาว จงยงคงถกผลตซ าใหมบทบาทส าคญในการธ ารงอตลกษณของกลมชาตพนธไทด าสบเนองมาโดยตลอด

ส าหรบการเซนสรวงบชาผของกลมชาตพนธมอญ “โตง” จะเปนผท าหนาทในการประกอบพธและทกเรองทตองมความเกยวของกบผจะเปนหนาทของโตงทงสน การเซนสรวงบชาผของชาวมอญนน แบงออกเปน 2 ประเภทเชนเดยวกบกลมไทด าคอ การเซนสรวงบชาผทจดขนเปนประจ าทกป และการเซนสรวงทจดขนเปนกรณพเศษ โดยในกจกรรมการเซนผของกลมมอญจะมการ “ร าผ” ประกอบอยดวยเสมอ ซงถอเปนอตลกษณอนโดดเดนของกลมชาตพนธมอญ

การเซนสรวงทจดขนเปนประจ าทกปของชาวมอญจากรายงานยววจยฯ พบวาการจดกจกรรมดงกลาวจะจดขนทงแบบเปนประจ าทกป โดยจะจดขนในเดอนค หรอวนปใหมไทย(สงกรานต) เวนวนเสารเนองจากชาวมอญเชอวาเปนวนแขงท าพธไมส าเรจ และการจดพธเปนประจ าแบบ 3 ปครง ทงน การจะจดขนเมอใด ตามวนเวลาใด ขนอยกบความเชอและความนยมของชาวมอญในแตละพนท สวนการเซนสรวงทจดขนเปนกรณพเศษ จะเกดขนจากการกระท าทผดครรลองทชาวมอญยดถอปฏบตกน ดงนนเมอผใดกระท าการผดผหรอปฏบตตวออกนอกจารตทก าหนดไว ผกจะไมพอใจและจะท าใหเกดทกขภยตางๆ กบตนเองและครอบครว ความเชอเรองผบรรพบรษจงถอไดวาอยใกลชดกบการด าเนนชวตของชาวมอญมากทสด จงมหนาทและบทบาทส าคญในการก าหนดพฤตกรรมของสมาชกในครอบครวและชมชนใหเกดความเปนปรกตสข เพราะทกคนเช อวาไมวาจะกระท าการใดๆ กลวนอยภายใตการดแลของผทงสน

จากทไดน าเสนอเนอหาความเชอเรองผของชาวไทด าและชาวมอญ ขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนถงลกษณะของความสมพนธระหวางระบบความเชอเรองผทอยในโลกทศนของผคนและสงคมของทงชาวไทด าและมอญ ดงทปรากฏเปนขอหาม ขอปฏบตและพธกรรมทแตละกลมยดถอ ก าหนดและสบสานตอๆ กนมา ดงนน จะเหนไดวาผลทเกดขนจากการมความเชอเรองผของกลมชาตพนธตางๆ จะท าใหสมาชกในครอบครวหรอในกลมรจกบทบาทและหนาทของตน โดยเฉพาะการใหความเคารพ กตญญตอบรรพบรษ โดยปฏบตผานสญลกษณทางวฒนธรรมทเรยกวาประเพณพธกรรม อนจะน าไปสการรกษาระเบยบกฎเกณฑบางประการของกลม ซงมไดถกก าหนดอยางเปนรปธรรม แตมอ านาจทส าคญอยางมากตอการอยรวมกนของคนในชมชนภายใตระบบความเชอเรองผทฝงอยภายใตจตส านก ซงจากการสงเคราะหพบวาแบงออกไดเปน 2 บทบาท ไดแก 1) บทบาทดานการกระชบความสมพนธภายในกลม ทเปนการสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของเครอญาตผานประเพณพธกรรมทจดขนเปนประจ า เชน การเซนไหวผบรรพบรษ ทสมาชกภายในครอบคร วและเครอญาตจะตองเดนทางกลบมารวมประกอบพธ ผลพวงทไดจากการรวมกลมท าใหเกดการสนทนาแลกเปลยน

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

157

ความคดเหนปรบทกข ปลอบใจ อนจะเสรมสรางความสมพนธทเหนยวแนนมากยงขนภายในเครอญาต และเปนการสบทอดพธกรรม และ 2) บทบาทดานการตอบสนองความตองการดานจตใจ ไดแก การสรางขวญก าลงใจและเปนทยดเหนยวจตใจ ซงประเดนดงกลาวนถอเปนบทบาทหนาทขนพนฐานทส าคญของระบบศาสนาและความเชอ ทมบทบาทในการตอบสนองความตองการทางดานจตใจของมนษย ท าใหมนษยมทยดเหนยว บรรเทาความกลวทเกดขนจากความไมรและไมสามารถเขาถงความเปลยนแปลงของเหตการณตางๆ รอบตว รวมถงมหนาทหลกในการอธบายปรากฏการณตางๆ ทเกดขนในสงแวดลอม โดยเฉพาะปรากฏการณทางธรรมชาตทมนษยไมสามารถเขาถงหรอไมสามารถทจะควบคมได ประเพณพธกรรมศาสนาและความเชอจ งกลายเปนกจกรรมและสญลกษณทท าใหมนษยสามารถด าเนนชวตอยางมนคงภายใตปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนตางๆ ไดอยางไมหวาดกลวและมก าลงใจ การเปลยนแปลงความเชอเรอง “ผ” และการธ ารงอตลกษณทางชาตพนธ

จากการทบทวนรายงานยววจยฯ นอกจากจะพบวามการน าเสนอขอมลเกยวกบระบบความเชอเรองผแลวนน ผเขยนยงพบวามการน าเสนอขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรมทเกดขนในชมชนทองถนทงกลมไทด าและมอญ ซงมผลตอการท าใหเกดการเลอนไหลของอตลกษณภายในกลม ซงแสดงออกผานกจกรรมตางๆ ในระบบความเชอและพธกรรม ซงมทงทลกษณะหรอคณสมบตบางสวนทยงคงพยายามใหมการด ารงคงอยดงเดมและอกหลายสวนทก าลงปรบเปลยน และบางสวนทไดเปลยนแปลงไปแลว ตามสภาวะทางสงคมทมการเคลอนไหวอยางรวดเรวในสงคมโลกาภวตน ประเดนส าคญทบอกเลาผานอตลกษณตางๆ นคอ องคความรเกยวกบความเชอเรองผททงสองกลมชาตพนธยงคงยดถอปฏบตและพยายามทจะ “สบทอด/ถายเท” หรอพยายามทจะผลตซ าชดความรดงกลาวไปยงสมาชกในครอบครวและในกลมชาตพนธของตน และอกหลายสวนทไดมกา รกอรางสรางใหม เพอปรบเปลยนรปแบบใหเทาทนตอการเปลยนแปลงของสงคม แตคงยงมนยยะในการธ ารงรกษาอตลกษณทางชาตพนธของตนเองเอาไว

โดยเมอพจารณาระบบความเชอเรองผของกลมชาวไทด าและชาวมอญในผลงานยววจยฯ ทไดน าเสนอ พบวาบทบาทความเชอเรองผยงคงมความส าคญอยางยงตอการสรางส านกและการยดเหนยวความเปนชาตพนธของทงสองกลมสบเนองมาตงแตครงอดตกระทงปจจบน กรณความเชอเรองผของชาวไทด า สะทอนผานขอมลเรองต านาน ทยววจยฯ ไดท าการสมภาษณองคความรจากชาวไทด า สะทอนใหเหนวาชาวไทด ามความเชอเรองผฟา ผแถน ผบานผเรอน ผบรรพบรษ และผอนๆ ซงแฝงอยในวถชวตและจตส านกโดยตลอด ตงแตครงกอนอพยพครวจากถนฐานเดมทเชอวาอยเมองแถง แควนสบสองจไท กระทงเขาสประเทศไทย นอกจากนนเรองเลาหรอต านานทถกถายทอดกนในกลมทมลกษณะเปนวฒนธรรมมขปาฐะเชนน ยงสะทอนใหเหนถงเรองราวทางประวตศาสตร เหตการณ และความเปนมาของชาวไทด า ซงเปนพลงในการสรางส านกความเปนหนงเดยวของกลมทมความเชอมโยงกบเหตการณตางๆ ในอดต เชน เมอเกดการปะทะทางวฒนธรรมอยางหนกจากสงคมภายนอกจนท าใหอตลกษณทางชาตพนธดงเดมเกดการเปลยนแปลงอยางรนแรงหรอเกดความหวาดหวนกบปรากฏการณทเกดขนจนท าใหตองน าต านานหรอเรองเลาตางๆ มาใชจงใจผคน หรอแมในกรณของวฒนธรรมดงเดมเกดการปะทะประสานและผานกระบวนการกลนกลายทางวฒนธรรมในสงคมแบบใหมแลวกตาม ส านกเรองผทถกผลตขนผานสญลกษณตางๆ ยงคงท าหนาทยดเหนยวความ

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

158

เปนชาตพนธไวอยางเหนยวแนน ดงขอมลจากโรงเรยนพรหมานสรณ จ.เพชรบร ไดน าเสนอขอมลทเปนเครองยนยนความเชอเรองผของชาวไทด าในปจจบน ทมการปะทะประสานกบอทธพลของวฒนธรรมสมยใหม จนท าใหเกดการเลอกรบและปรบเปลยนวฒนธรรมดงเดมใหสามารถด าเนนอยคกบวฒนธรรมแบบใหม ดงความวา “ปจจบนบานแบบดงเดมทมลกษณะคลายกระโจมไมคอยปลกแลว หนมาปลกบานทมลกษณะงายๆ เปนทรงปนหยาเหมอนกน ในพนทเดยวกน แตกยงมการกนสรางหอง “กะลอหอง” อย เพอใชในการประกอบพธ” ซงแสดงใหเหนถงการปรบตวใหเขากบยคสมยแตกยงคงด ารงรกษาอกลกษณเรองผเอาไว

กรณความเชอเรองผของชาวมอญ พบวาบทบาทของผในการสรางส านกทางชาตพนธอตลกษณของกลมชาวมอญนนมความเขมขนอยมาก เนองจากการรบอทธพลแนวความคดทผสมผสานกนระหวางผกบพระ (พทธศาสนา) เขามาผสมกลมกลนจนกลายเปนชดความรเดยวกน และประสบความส าเรจในการชวงชงพนทางความคด ทท าใหชาวมอญเกดความเชอวาผกบพทธเปนเรองเดยวกน ชดความรเรองต านานผของชาวมอญจงมความเขมขนขนานไปกบความเลอมใสในพระพทธศาสนา ซงขอมลจากโรงเรยนรตนราษฏรบ ารง จ.ราชบร ไดกลาวถงประเดนนไวดวยเชนกนวา “ความเชอในการนบถอผของชาวมอญมแนวโนมทจะด ารงอยตอไป โดยมสถาบนครอบครวเปนสถาบนหลกในการสบทอดความเชอนจากรนสรน ประกอบกบวถชวตของชาวมอญทมความผกพนกบพทธศาสนา ซงเปนทมาของความเชอและการประกอบพธกรรมทเกยวของกบการนบถอผ จะสงผลใหความเชอในการนบถอผของชาวมอญมอาจสญหายไปไดในจตส านกและสายเลอดของชาวมอญทกคน”

นอกจากนนการกลาวถงผทสงผลตอวถการด าเนนชวตของสมาชกในครอบครวหรอภายในชมชน ทเกดขนจากการบนดาลของผในรปแบบตางๆ ยงเปนภาพสะทอนใหเหนวา บทบาทของผยงคงฝงรากลกในส านกของชาวมอญ และยงไดถกน าเสนอและสนบสนนผานกจกรรมทมความเกยวของกบเรองผ เชน การร าผมอญ ทในแงหนงไดกลายเปนการแสดงอตลกษณของชาวมอญใหกบนกทองเทยว แตในขณะเดยวกนกเปนการแสดงใหเหนบทบาทของผในการด ารงอตลกษณของชาวมอญไวไดอกดวย ขอมลจากโรงเรยนทามะกาวทยาคม จ.กาญจนบร ไดกลาวถงการร าผมอญวา “การร าผมอญในอ าเภอทามะกาตอนนเปนเอกลกษณทเดนชด เปนพธกรรมทยงคงสะทอนใหเหนความเหนยวแนนของความเปนกลมชาตพนธมอญ” ทงยงไดรบการสนบสนนจากภาครฐอกทางหนงดวย

นอกจากนนแลวภาพสะทอนความเชอเรองผของทงสองกลมยงถกหยบยกขนมาผลตซ าโดยการสรางใหมนยยะในการธ ารงอตลกษณของกลม เชน ในกรณทมผไดรบความเจบปวยและแพทยแผนปจจบนไมสามารถรกษาใหหายหรอไมทราบถงสาเหต ความเชอเรองผ จะถกผลตซ าขนทนทเพออธบายถงปรากฏการณทเกดขนกบผคนในชมชน โดยการแสดงออกผานกจกรรมตางๆ เชน การเซนสรวงบชา การร าผ เปนตน

จากทไดกลาวถงพธกรรมตางๆ ทงของกลมชาตพนธมอญและไทด า จะพบวาบทบาทหนาทของประเพณพธกรรมทเกยวกบผ ทงการเสนของชาวไทด าและการร าผของชาวมอญ แตละกจกรรมนนลวนแตมนยยะส าคญทนอกจากจะเปนการสรางพนทใหคนในกลมชาตพนธเดยวกนมาพบปะสงสรรคแลกเปลยนสารทกขสขดบกนเปนประจ าแลว พธกรรมหรอกจกรรมตางๆ เหลานยงมพลงในการสรางแรงยดเหนยวของกลมคนใหมความเขมแขง อกทงยงแฝงไวดวยเรองของการปลกฝงคานยมเดมและผลตซ าทงเรองราวทางประวตศาสตรของกลม สรางเอกลกษณและกระตนความทรงจ ารวมในลกษณะเดยวกน อกทงยงสบทอดความเชอเรองผใหกบสมาชกรนใหมของกลมทไดเขารวมกจกรรม

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

159

การกลนกลายทางวฒนธรรมจนท าใหเกดการเปลยนแปลงในมตตางๆ ของกลมชาตพนธ ถอเปนอกประเดนหนงทปรากฏในรายงานของยววจยฯ ท าใหไดเหนถงมลเหตอนเปนปจจยทท าใหเกดการเปลยนแปลงกบระบบความเชอเรองผของกลมชาวไทด าและชาวมอญในพนทชมชนทองถนทยววจยฯ ไดท าการเกบรวบรวมขอมล ซงนอกจากนนแลวขอมลดงกลาวไดสะทอนใหเหนถงความตระหนกของเจาของวฒนธรรมทมตอผลทเกดขนจากความเปลยนแปลง ทผคนในวฒนธรรมไดแสดงออกและมความรสกผานผลงานยววจยฯ เพอใหไดเหนปรากฏการณทมความแตกตางกนของแตละพนท ซงหากกลาวถงกระบวนการกลนกลายทางวฒนธรรมทสงผลตอการเปลยนแปลงของขนบธรรมเนยมประเพณ โดยเฉพาะในทนคอระบบความเชอเรองผของชาวไทด าและชาวมอญ ขอมลจากรายงานของยววจยฯ ท าใหผเขยนสามารถแบงออกเปน 2 ชวงเวลาทเปนเหตใหเกดการปรบเปลยน ไดแก

ระยะทหนง เกดขนจากการปะทะสงสรรคทางวฒนธรรมของกลมชนตางๆ ตามแนวคดเรองการแพรกระจายทางวฒนธรรมทเกดจากการแพรกระจายวฒนธรรมจากแหลงวฒนธรรมหนงไปสอกแหลงวฒนธรรมหนง ดงตวอยางของการแพรกระจายของพระพทธศาสนาทเผยแพรเข ามาสดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทดวยหลกธรรมและเนอหาสาระอนๆ ทมคณสมบตเฉพาะของความเปนรปธรรม สามารถสอดประสานไปในวถเดยวกนกบระบบความเชอและวฒนธรรมดงเดมของชมชนพนถน ดงนนจงท าใหศาสนาพทธและความเชอเรองผ ขบเคลอนไปพรอมกนไดทงในวถของชาวไททรงด าและชาวมอญ ดงจะเหนไดวา ในประเพณพธกรรมหลายอยางทชาวไทด าและชาวมอญจดขน จะมพระพทธศาสนาเขามารวมอยในกจกรรมนนๆ ดวยเสมอ เชน พธการแตงงานทตอนเชาจะนยมน าพระสงฆมาสวดมนตเลยงพระ เมอเสรจพธสงฆเจาภาพกเรมพธกรรมเกยวกบผ ซงการประกอบพธดงกลาวนเปนทนยมและพบเหนไดในหลายพนท หรอจากทไดกลาวไวในตอนตนถงต านานผของชาวมอญ ทมเรองเนอหาเกยวกบศาสนาพทธเขามาผสมเปนสาระหลกรวมอยดวย เปนตน และอกประเดนคอการแตงงานขามวฒนธรรม ซงจากรายงานยววจยฯ พบวาการแตงงานขามวฒนธรรมระหวางคนกลมตางๆ ทสบเนองมาแตครงอดตสงผลใหเกดการกลนกลายทางวฒนธรรมและความเชอดวยเชนกน ซงการแตงงานขามวฒนธรรมนเกดขนมาโดยตลอดตงแตกลมชาตพนธตางๆ ปรากฏขน แตตวอยางจากขอมลจากผลงานยววจยฯ สวนใหญจะน าเสนอใหเหนเฉพาะภาพของเหตการณในปจจบนทแสดงใหเหนวาเมอฝายหญงหรอฝายชายแตงงานกบคนตางวฒนธรรม ธรรมเนยมตางๆ ทเคยยดถอปฏบตจะตองปรบเปลยนใหสอดคลองกบสงคมวฒนธรรมของอกฝายหนง โดยเฉพาะฝายหญงเมอแตงงานกจะเขาสครอบครวของฝายชาย จารตทเคยปฏบตกจะตองยดถอและด าเนนรอยตามวถของฝายชาย นอกจากนนการแยกครอบครวออกไป ยงท าใหการสบทอดความเชอและมรดกทางชาตพนธขาดชวงไปดวย

ระยะทสองของการเกดกระบวนการกลนกลายทางวฒนธรรม ซงมผลตอระบบความเชอเรองผของชาวไทด าและชาวมอญทปรากฏในผลงานยววจยฯ เกดขนจากการเปลยนแปลงทางสงคมอนเปนผลมาจากการแพรกระจายทางวฒนธรรมเชนเดยวกน แตเกดขนในยคปจจบน และสงผลตอการเปลยนแปลงดานความเชอเรองผของผคนและสงคม ซงปรากฏในงานยววจยฯ ไดแก

1) ระบบการศกษา ซงขอมลจากรายงานยววจยฯ ไดกลาวถงการทรฐบาลไทยไดมการบงคบใหประชาชนทกคนของรฐจะตองไดรบการศกษา ดงนนชาวไทด าจงจ าเปนตองใหลกหลานเรยนหนงสอไทย และสงเสรมใหมการศกษาทสง ท าใหมชวตกบโลกภายนอกมากขน เรมรจกผคนมากขน

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

160

ดงนนในการด าเนนชวตประจ าวน จงคอยๆ เปลยนแปลงไป กระทงในทสดกถกกลนกลายใหเปนเหมอนคนไทย หรอจากขอมลในรายงานทไดใหขอเสนอแนะเกยวกบระบบการศกษาของไทย ทไมไดมความเชอมโยงกบวถชวตของชาวมอญ เนอหาสาระทถกบรรจอยในต าราเมอน ามาสอนนกเรยนกยงเปนเนอหาทอยหางไกลจากสภาพแวดลอมความเปนจรงของชมชนและทองถนทเยาวชนอยอาศย เปนเนอหาทมาจากศนยกลาง จงสงผลใหศลปวฒนธรรมตลอดจนความเชอประเพณตางๆ ในทองถนไมไดถกถายทอดหรอปลกฝงใหเยาวชนและผคนในทองถนไดมสวนรวม จงสงผลใหชดความรตางๆ ในทองถนทไมไดถกพดถงคอยๆ ลบเลอนไปในทสด แตกอาจจะมอยบางในบางพนททไดน าเนอหาใกลตวในทองถนน าไปใชในการเรยนการสอนในโรงเรยน แตเมอน ามาเปรยบเทยบกบสวนทไมไดน ามาบรณาการกบหลกสตรแลว พบวายงเปนสวนนอยในระบบการศกษาไทยกระแสหลกในปจจบน

2) ความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยและระบบเศรษฐกจ ในผลงานยววจยฯ กลาววาเทคโนโลยมสวนส าคญตอการดงดดความสนใจของเยาวชนใหเปลยนทศทางจากกรอบวถชวตความเชอทประพฤตปฏบตผานประเพณพธกรรม ไปสเครองมอและอปกรณชนดใหมทถกน าเขามาแพรกระจายและไดรบความนยมภายในชมชน เชน คอมพวเตอร เกมส ตางๆ ดงนนการเขารวมกจกรรมทเปนการสบสานระบบความเชอและผลตซ าอตลกษณทางชาตพนธของตนเองจงลดนอยลง เชน ขอมลจากโรงเรยนหวยกระเจาพทยาคม จ.กาญจนบร สมภาษณลงชาวมอญ ไดแสดงทศนะเกยวกบประเดนกลาวนวา “เดกรนหลงไมคอยสนใจทจะเขารวมพธ มวแตสนใจเรองคอมพวเตอร เลนเกมส เมอกอนสมยลงยงเดกๆ ทกคนทอาศยอยในครวเรอนเดยวกนหรอสายญาตตระกลเดยวกนตองเขารวมพธ” และดวยความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยทแพรกระจายเขาสทกทองถน ยงท าใหเกดรปแบบวฒนธรรมชนดใหมเกยวกบการประกอบพธกรรมขนใน ต.หวยกระเจา จ.กาญจนบร อกดวย เชนการประกอบพธกรรมในขณะนไดน าเทคโนโลยเขามาใชอ านวยความสะดวก มการจดพธกรรมทผสมผสานกบวฒนธรรมการกนเลยงแบบโตะจน เพอความสะดวกในการจดพธกรรม เปนตน

จากความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยและระบบเศรษฐกจทเปนผลสบเนองท าใหชมชนทองถนตองปรบตวและเปลยนแปลงรปแบบการด าเนนชวตตามนโยบายรฐ ท าใหประชาชนสวนใหญไดรบการศกษาสงขน รจกเลอกทจะใชสอยเทคโนโลยใหเหมาะกบศาสตรทตนไดเรยนรจนช านาญ ท าใหเกดการประกอบอาชพทสามารถหารายไดและกอบโกยผลประโยชนทางเศรษฐกจ ผคนบางสวนตองอพยพจากถนฐานเดมไปสดนแดนใหมทสามารถหาผลประโยชนทางดานเศรษฐกจได สงผลใหระบบความเชอเรองผทสมาชกในครอบครวจ าเปนจะตองเขารวมพธกรรมครบทกคนเปนประจ าทกปตองเปลยนแปลงไป สมาชกหลายคนในครอบครวไมสามารถเขารวมพธกรรมได เนองจากตดภารกจประกอบอาชพในตางทองท สงผลใหประเพณพธกรรมขาดการผลตซ า ไรผสบทอดและสานตอ สงผลใหเกดการเปลยนแปลงและสญหายในทสด

จากทไดน าเสนอใหเหนถงมลเหตทเขามาปะทะประสานระหวางความทนสมยกบระบบความเชอเรองผของชาวไทด าและชาวมอญ กระทงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงทเกดขนนน พบวาขอมลทน าเสนอไดสะทอนใหเหนถงความตระหนกถงผลทเกดขนจากการเปลยนแปลงทางสงคมทมผลตอระบบความเชอเรองผของชาวไทด าและชาวมอญดวยเชนกน ขอมลจากโรงเรยนรตนราษฎรบ ารง จ.ราชบร ไดน าเสนอใหเหนวา ถงแมความเชอเรองผของชาวมอญ อ.บานโปง จ.ราชบร จากสายตาคนนอกมองมายงกลมชาตพนธในพนทแหงน จะบอกวาเปนกลมชาวมอญทยงคงรกษาอตลกษณได

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

161

เหนยวแนน แตในความเปนจรงจากค าบอกเลาของแมเฒาชาวมอญพบวา วถประเพณพธกรรมของชาวมอญ อ.บานโปง ก าลงตกอยในชวงขาดผสบทอดอยางจรงจงเชนเดยวกบอกหลายพนท

จากกระบวนการกลนกลายทางวฒนธรรมทกอตวขนจากสภาวะทางสงคมในยคโลกาภวตน ทไดปะทะและประสานกบสญลกษณทางวฒนธรรม ผานรปแบบของประเพณพธกรรมทเชอมโยงกบระบบความเชอเรองผ อนเปนสงสะทอนถงอตลกษณของกลมชาตพนธไทด าและชาวมอญ ไดสงผลกระทบทงโดยทางตรงและทางออมตอความเชอเรองผของชาวไทด าและชาวมอญทงสน ในผลงานยววจยฯ ไดพยายามน าเสนอใหเหนทงการปะทะของวฒนธรรมดงเดมกบวฒนธรรมใหมจากภายนอก ทสงผลใหวฒนธรรมดงเดมของกลมชาตพนธหลายชนดทไมเขมแขงเกดความสญเสย สญหายไปจากเจาของวฒนธรรม และกระบวนการสอดประสานทางวฒนธรรมทสงผลใหเกดการปรบประยกตระบบความเชอเรองผ ใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของ ยคสมยทเกดขน เชน ขอมลจากโรงเรยนหวยกระเจาพทยาคม จ.กาญจนบร เสนอใหเหนวา ทงพธกรรม ความเชอ รวมถงกจกรรมตางๆ เกยวกบผของชาวไทด า ไดปรบประยกตใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของผคนและสงคม แตยงคงท าหนาทหลอหลอมระบบคดของกลมชาตพนธไทด าอยในปจจบน โดยการสะทอนผานพธกรรม เชน การปรบประยกตองคประกอบตางๆ ในพธกรรมการเสนเรอน ทขนตอนพธการในอดตกบปจจบนยงคงมความเหมอนกน แตสงของทน ามาประกอบพธจะเปลยนแปลงไปจากเดม ทงในเรองของเครองเซนและผเขารวมพธกรรม เชน แตเดมใชสาโท ปจจบนใชเบยรหรอเหลามาเซนไหว หมทใชสมยกอนบานไหนจะเสนตองหาลกหมมาเลยงแลวประกาศใหทกคนในครอบครวรโดยทวกนวาหมตวนจะใชประกอบพธเสน แตในปจจบนไดเปลยนแปลงไปแลว บางบานบางครอบครว ประกอบอาชพรบราชการ รฐวสาหกจ พนกงานบรษท ฯลฯ ทไดรบสบทอดผบรรพบรษทน ามาบชาไว จะท าการเสนกไปวาจางเขยงหมช าแหละมาให ซงในอดตหมเครอญาตจะตองเปนผช าแหละเอง หรอปจจบนไมตองสนใจวาหมทน ามาใชนนจะตองเปนหมตวผหรอเปลา แตเปนหมเพศอะไรกได

ส าหรบในดานการสบทอดองคความรในเรองความเชอเกยวกบผกไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาวะทางสงคมทสงผลตอคนในกลมชาตพนธเชนกน ดงขอมลในรายงานยววจยฯ ทเสนอไววาเมอกอนนเวลาจะมการประกอบพธกรรมลกหลานทกคนจะตองเขารวมพธ แตปจจบนลกหลานทเรยนอยหรอท างานตางจงหวดกไมไดเขารวมพธ หรอลกษณะการสบทอดทเปลยนแปลงไป เชน การสบทอดผในสายตระกลทในอดตลกชายจะเปนผรบผเขาบานและมหนาทจดพธเสน แตปจจบนถาไมมลกชายกสามารถใหลกหญงท าหนาทแทนได เปนตน

จากการน าเสนอขอมลการเปลยนแปลงของระบบความเชอเรองผในแตละพนทนน ไดสะทอนใหเหนถงบทบาทและความส าคญของความเชอเรองผทยงคงมความส าคญกบวถการด าเนนชวตของผคนทงสองกลม และบทบาทของความเชอเรองผทยงคงสามารถผลตซ าอตลกษณทางชาตพนธทมความแตกตางกนออกไปในแตละพนท ทงนดวยมลเหตและปจจยทท าใหการกลนกลายของความเชอเรองผในแตละพนทแตกตางกน ซงจากการศกษาขอมลผลงานยววจยฯ พบวา

กรณชาวไทด า ปจจยทสงผลตอความเชอเรองผทยงคงเหนยวแนนอยคอ ความหนาแนนของประชากรชาวไทด า โดยเฉพาะในพนทจงหวดเพชรบรและราชบรซงมอาณาเขตตดตอกน ทงนเนองจากมลเหตทสบเนองจากเหตการณการอพยพเคลอนยายครวเรอนเขามาในประเทศไทยตงแตสมยกรงธนบรและรตนโกสนทร ท าใหชาวไทด าปกหลกอาศยอยในเขตจงหวดเพชรบรและพนทตดตอเปนจ านวนมาก ดงนน ดวยความหนาแนนของประชากรชาวไทยด าทมความเปนกลมชาตพนธเดยวกนในพนทเดยวกน จง

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

162

ท าใหความเขมแขงของระบบความเชอทสบทอดกนมาจากอดต จงยงถกผลตซ าอยางตอเนองภายในกลมชาวไทด า มากกวาชาวไทยด าทกระจายกระจายอยตามพนทอน นอกจากนน ขอมลจากผลงานยววจยฯ โรงเรยนพรหมานสรณ จ.เพชรบร ไดเสนอขอมลวา การผลตซ า อตลกษณเพอสรางความมตวตนของชาวไทด าในจงหวดเพชรบร ยงถกผลตขนผานการกอตงศนยวฒนธรรมไทด า ณ อ าเภอเขายอย จงหวดเพชรบร และดวยกระแสความนยมของรฐทพยายามใหความส าคญกบกลมชาตพนธตางๆ จงท าใหชาวไทด ากลาทจะแสดงอตลกษณของตนออกมาใหประชาชนทวไปรบร ผานการแตงกาย ประเพณ พธกรรม ภาษาและศลปวฒนธรรมอนๆ เปนตน

แตการแสดงอตลกษณกไมใชเรองงายส าหรบบางพนท เนองจากความแตกตางทางอตลกษณความเปนไทด าทยงแสดงถงความเปนอน จงท าใหเกดปญหากบคนในวฒนธรรมกระแสหลกอยบาง เชนขอมลจากผลงาน ยววจยฯ โรงเรยนหวยกระเจาพทยาคม จ.กาญจนบร ไดเสนอขอมลในประเดนนวา “ชวงเวลาทผมถอก าเนดและเตบโตขนมาทามกลางกระแสของวฒนธรรมไทยทองถนและไทยทรงด า ตอนชวงเดกสมยเรยนประถมศกษา ผมไมเขาใจอะไรมากนกเกยวกบเรองความขดแยงของวฒนธรรมทง 2 ฝาย หลายครงแมพาผมไปรวมพธกรรมตางๆ ของไทยทรงด า เชน พธงานศพ พธเสนเรอนและงานแตงของญาต จวบจนกระทงศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ในชวง 2 ปน กระแสความขดแยงเรมรนแรงมากขน ไมวาจะเปนเรองการเมองทองถนทแยกเปนฝายไทยทองถนกบฝายไททรงด า เรองวยรนทงสองฝายทะเลาะววาทกน ยกพวกตะลมบอนกนในงานตางๆ การดถกเหยยดหยามในพธกรรมของไททรงด าจากชาวไทยทองถน” ในกรณของชาวไทด าผเขยนพบวา ปจจยดานพนทการอยอาศยของชาวไทด าทอยไกลและใกลศนยกลางกรงเทพฯ เชน ชาวไทด าในจงหวดนครปฐมไมไดสงผลรนแรงตอการกลนกลายทางวฒนธรรมของชาวไทด า ผเขยนพบวาชาวไทด าในจงหวดนครปฐม ยงคงมความพยายามในการผลตซ าและถายทอด สบสานอตลกษณของตนผานสอชนดตางๆ เชน การกอตงสมาคมชาวไทด า การปลกสรางบานเลยนแบบของเกาฯ เพอบงบอกความเปนไทด า การแตงกายหรอการประกอบพธกรรม ทงน กระบวนการกอรปอตลกษณของชาวไทด าในพนทตางๆ เหลานอาจขนอยกบปจจยในดานอนดวยเชนกน เชน ไดรบเงนทนสนบสนนจากภาครฐ กระแสของการทองเทยว หรอปจจยทางเศรษฐกจ ทมาเปนปจจยเกอหนน เปนตน

กรณชาวมอญ จากการศกษาขอมลเพมเตมในหนงสอมอญในแผนดนสยาม(มนธรา ราโท, 2552) ไดกลาวถงสภาพทางภมศาสตรเรองสถานทตงของชมชนในแตละพนท ทมสวนส าคญในการสงผลใหเกดการกลนกลายทางอตลกษณของความเปนมอญทแตกตางกนไป ดงตวอยางชมชนมอญ อ.บานโปง จ.ราชบร เปนชมชนทมชาวมอญอาศยอยอยางหนาแนน และดวยความเปนต าบลทตงอยหางจากตวเมอง เสนทางการคมนาคมไมสะดวก จงท าใหการปฏสมพนธของผคนในต าบลกบสงคมภายนอก(ในเมอง)เปนไปไดยาก การรบอทธพลของเทคโนโลยความทนสมยจากศนยกลางทแพรกระจายเขามาจงมอยนอย เมอเทยบกบชาวมอญทอาศยอยในพนทใกลศนยกลาง เชน จ.สมทรสงคราม จ.สมทรปราการ ทมการปฏสมพนธทางวฒนธรรมกบกลมอน โดยเฉพาะกลมคนไทยภาคกลางไดอยางสะดวก จงเกดการรบวฒนธรรมชนดใหมเขามาผสมกลมกลนกบวฒนธรรมดงเดม จนสงผลใหวถการด าเนนชวตเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวตามกระแสสงคมเมองในแบบฉบบภาคกลางไปดวย ดงนนดวยปจจยทางสภาพภมศาสตรถนฐานทตงของชาวมอญ ต.บานมวง จ.ราชบร จงท าใหกระบวนการกลนกลายทางวฒนธรรมของชาวมอญแหงนจงด าเนนไปอยางชาๆ กวาชาวมอญในชมชนอนทมอาณาเขตใกลชดชมชนศนยกลางการปกครอง

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

163

ขอมลจากโรงเรยนทามะกาวทยาคม จ.กาญจนบร เสนอใหเหนวาศนยรวมจตใจในทนคอ “วด” เปนสถานทส าคญในการท าหนาทยดเหนยวและธ ารงอตลกษณของชาวมอญไดเปนอยางด ทงนเนองจากวถชวตและส านกทางประวตศาสตรทมตอความเชอเรองผ ทมอทธพลตอการด าเนนชวตของชาวมอญนน มองคความรเกยวกบเรองพระพทธศาสนาเขามาปะปนอยางเขมขนรวมอยดวย ขอมลจากผลงานยววจยฯ เสนอวา “ชมชนมอญในอ าเภอทามะกาไมมวดมอญ ตางจากชมชนทบานมวง ซงมวดมวง วดใหญนครชมน ทเปนศนยรวมในการสบสานประเพณ พระชาวไทยเชอสายมอญทบวชในวดอ าเภอทามะกา บางรปทพอ แม มความเครงครด เลอมใสในประเพณมอญ จะตองขออนญาตไปจ าพรรษาทวดมวง วดใหญนครชมน อ าเภอบานโปง เนองจากจะไดเรยนคมภร บทสวดทางพระพทธศาสนาแบบมอญ” และดวยกระแสความนยมของรฐทเขาไปบรหารจดการกบกลมชาตพนธมอญใหเปนทรจกอยางกวางขวางในสงคมวงกวาง สงผลใหอตลกษณของชาวมอญเปนทรจกผานสอทใหความสนใจในกจกรรมประเพณและพธกรรม ดงปรากฏชดเจนเปนรปธรรม เชน การร าผมอญ การจดประเพณสงกรานต การบวชกระแบบมอญ การแตงกาย การละเลนและการแสดงของชาวมอญ จนกระทงรวมตวกอตงเปนสมาคมหรอพพธภณฑ เปนตน กระบวนการน าเสนอผานสอทภาครฐไดเขาไปบรหารจดการกบวถชวตชาวมอญ กลายเปนอกหนทางหนงทท าใหชาวมอญยงคงผลตซ าและภาคภมใจในอตลกษณเดมไวไดอยางด ในขณะเดยวกนชาวมอญกไดกอรปอตลกษณแบบใหมขนมาเพอเหตผลทางเศรษฐกจ และเพอเทาทนตอการเปลยนแปลงทางสงคมทเขามาปะทะกบกลมชาตพนธมอญตลอดเวลา ดงนนจากการศกษาขอมลความแตกตางของเหตและปจจย ไดแก ความหนาแนนของประชากร การกอตงศนยวฒนธรรม พพธภณฑ กระแสความนยมของรฐ สภาพทางภมศาสตร และการมศนยรวมจตใจของชาวไทด าและชาวมอญ จงเปนภาพสะทอนทท าใหเหนถงการปะทะตอรองและชวงชงอตลกษณภายใตบรบทการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม ทสงผลตอระบบความเชอเรองผของกลมชาตพนธไทด าและมอญในแตละพนทไดเปนอยางด

สรป

จากการน าเสนอบทความการสงเคราะหผลงานยววจยประวตศาสตรทองถนพนทภาคกลาง ในประเดนเกยวกบความเชอเรองผของกลมชาตพนธไทด าและมอญในบทสงเคราะหน ถอเปนเครองยนยนไดวาภายใตบรบทของความเปนไทยทถกประกอบสรางขนบนดนแดนแหงน ลวนอดมไปดวยความหลากหลายทางสงคมและวฒนธรรม ทเกดขนจากผลตผลของผคนทมความแตกตางหลากหลายทางชาตพนธ ซงด ารงวถชวตอยรวมกนสบเนองมาแตครงอดต ดงทเราจะพบเหนไดผานสญลกษณทางวฒนธรรม อนไดแก ภาษา วฒนธรรม เครองแตงกาย ขนบธรรมเนยมประเพณ จารตปฏบต รวมถงรปแบบการด าเนนชวต ซงสงตางๆ เหลานลวนท าหนาท ในการชวงชงพนทและนยามความหมายของความมตวตนใหแกผคนในกลมชาตพนธตางๆ มาโดยตลอด โดยเฉพาะในทนคอ ระบบความเชอเรองผในกลมชาตพนธไทด าและมอญ ทยงคงมการผลตซ าวฒนธรรมโดยคนในวฒนธรรม และบางสวนเกดขนจากการสนบสนนของคนนอกวฒนธรรมทเหนคณคาและประโยชนหรอกลมทเขามาเพอตกตวงผลประโยชนบางประการ อาท รฐ เอกชน หนวยงาน องคกร ฯลฯ และอกในหลายพนทกถกกลนกลายท าใหระบบความเชอและความศรทธาทมตอผ จ าตองเจอจาง สญสลายหรอตองมการปรบเปลยนทงรปลกษณและความหมายใหมความเทาทนและสอดคลองกบสงคมและวฒนธรรมชนดใหม ทเกดขนจากการปะทะสงสรรคกบวฒนธรรมกระแสหลกของสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในปจจบน

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence

164

อยางไรกตาม จากการสงเคราะหระบบความเชอเรองผของกลมชาตพนธไทด าและมอญดงทกลาวมา ท าใหเหนไดอยางชดเจนวา แทจรงแลวนนวฒนธรรมทเกดขน ด ารงอยและบางสวนไดสญสลายหรอปรบตวผานสญลกษณทางวฒนธรรมชนดใหมทน ามาจากผลตผลของเทคโนโลยในยคโลกาภวตน เพอใหเทาทนตอการเปลยนแปลงของสงคม ทเกดขนจากกลมชาตพนธและผคนตางๆ ในเขตพนทภาคกลางและสวนตางๆ ของโลก ลวนมการผสมผสานและแลกเปลยนองคความรระหวางกนและกนมา จนกลายเปนเอกลกษณของกลมตนเองมาโดยตลอด ดงจะเหนวาระบบความเชอเรองผทมอยแตดงเดมในภมภาค ถกผนวกเขากบพทธศาสนาทรบเขามาใหม และมการจดแบงพนทก บศาสนาอนๆ ทงฮนด อสลาม ครสต ฯลฯ เพอใหผคนไดนอมน ามายดถอปฏบต โดยมจดมงหมายส าคญคอ การท าใหผคนในสงคมด ารงชวตอยรวมกนอยางสงบสขภายใตกรอบความเชอและศาสนาทตนยดถอศรทธา แตรปแบบขนบธรรมเนยมประเพณและจารตปฏบตตางๆ ทผคนแตละกลมไดแสดงออกมานน ไดแฝงไวซงการแสดงภาพของอตลกษณหรอผลตซ าจตส านกของคนในกลม เพอการยดมนในเผาพนธของตน อนจะเปนการสรางความภาคภมใจในความเปนมนษยทเทาเทยมกนบนวถสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตอไป

เอกสารอางอง

ชาญวทย เกษตรศร, ธ ารงศกด เพชรเลศอนนต, นพทธพร เพงแกว, สภรณ โอเจรญ, ภธร ภมะธน, องค บรรจน และวไลวรรณ ขนษฐานนท. (2551). มอญ-เขมรศกษา. กรงเทพฯ: มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

มนธรา ราโท และขนษฐา คนธะวชย. (2552). มอญในแผนดนไทย. กรงเทพฯ: ศรบรณคอมพวเตอรการพมพ.

ปราณ วงษเทศ. (2539). สงคมและวฒนธรรมในอษาคเนย. กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ.

The 2

nd Ka

mphae

ng Ph

et Ra

jabha

t Univ

ercity

Natio

nal C

onfer

ence