1

2015`16 Ä]úø£ dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ XÊdüqeT+&É*øÏ

ã&Ó®Ÿ düeT]ŒdüTÔqï dü+<äs¡“¤+>±

12 e÷]Ã, 2015 q >ös¡e˙j·T Ä]úø£XÊU≤e÷‘·T´\T

l j·TqeT\ sêeTø£èwüßí&ÉT>±s¡T #˚dæq Á|üdü+>∑ bÕsƒ¡+

n<Ûä øå±!

‘·eT nqTeT‹‘√ 2015`16 Ä]úø£ dü+e‘·‡sêìøÏ ã&Ó®Ÿ

düeT]Œ+#·qTHêïqT.

Hê ã&Ó®Ÿ Á|üdü+>±ìï ÁbÕs¡+_Û+#˚eTT+<äT uÛ≤s¡‘·s¡‘·ï &Ü. u≤u≤kÕôV≤uŸ

n+uÒ<äÿsY >±] e÷≥\qT ‘·eT≈£î >∑Ts¡TÔ#düTÔHêïqT.

H˚qT ø£\\T >∑+≥Tqï Ä<äs¡Ùdüe÷»+ ùd«#·Ã¤, düe÷q‘·«+,

kÂÁuÛ≤‘·è‘ê«\MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≤sTT. Ä Ä<äs¡Ùdüe÷»+ >∑‹o\ø£+>±

ñ+&Ü*. düe÷»+˝À ˇø£ uÛ≤>∑+˝À dü+uÛÑ$düTÔqï |ü]es¡Ôq ‘·øÏÿq nìï

$uÛ≤>±\≈£L Á|üdü]+#ê*.

2015`16 dü+e‘·‡sêìøÏ HqT düeT]ŒdüTÔqï ã&Ó®Ÿ n≥Te+Ï düe÷q‘ê«˙ï,

>∑‹o\‘ê«˙ï düeTÁ>∑‘·˙ kÕ~Û+#˚ ~X¯>± y˚düTÔqï eTT+<ä&ÉT>∑T>±

$qï$+#·T≈£î+≥THêïqT.

2. sêh $uÛÑ»q ‘·sê«‘· Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁcÕºìøÏ Ç~ ¬s+&Ée ã&Ó®Ÿ. >∑‘·

ã&Ó®Ÿ düeT]ŒdüTÔqï|ü&ÉT H˚qT $qï$+∫q $<Ûä+>± sêh $uÛÑ»q≈£î

eTT+<äTø±\eT+‘ê bÕ\Hêe´edüú ≈£î+≥Tã&É&É+, düŒwüºyÓTÆq ~XÊìπs›X¯+

Òø£b˛e&É+, n_Ûeè~∆ >∑T]+∫q Á|üD≤[ø£\T Òø£b˛e&É+ >ös¡e düuÛÑT´\≈£î

‘Ó*dæq $wüj·Ty˚T. >∑‘· ø=H˚ïfi¯ó¢>± ìs¡+‘·s¡ Ä+<√fi¯q‘√, düyÓTà\‘√

bÂs¡Jeq+ n‘· ≤≈£î‘·\yÓTÆq ‘·sê«‘· sêh+ $uÛÑõ+#·ã&ɶ rs¡T‘√ |ü]dæú‹

2

eT]+‘· dü+øÏ¢wüº+>± ‘·j·÷s¡sTT´+~. n+‘˚ø±ø£ sêh$uÛÑ»q e\¢

Á|üdüTÔ‘·Á|üuÛÑT‘·«+ m≥Te+Ï <äTs¡<äèwüºø£s¡ |ü]dæú‹ì ‘·\<ë\Ãe\dæ e∫Ã+<√,

$$<Ûä s¡ø±\ düeTdü \q÷, dü+øÏ¢wüº‘·\qT m<äTs=ÿqe\dæ e∫Ã+<√ ≈£L&Ü

HqT >∑‘·+˝À >ös¡edüuÛÑT´\ <äèwæºøÏ rdüT≈£îe#êÃqT.

3. á dü+<äs¡“ ¤+>± H˚qT >∑‘·+˝À $qï$+∫q ø=ìï n+XÊ\qT

|ü⁄qs¡Tø£ÔyÓTÆHê, eTs=ø£kÕ] Á|ükÕÔ$düTÔHêïqT. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ |ü⁄qs¡« ´ed”úø£s¡D

#·≥º+ 2014 ˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ n_Ûeè~∆øÏ bı+<äT|üs¡#·ã&ɶ neø±XÊ\T

yÓTT≈£îÿã&ç>± #·÷|æ+∫qy ‘·|üŒ sêh $uÛÑ»q e\¢ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh Á|ü»\T

ø√˝ÀŒe\dæq neø±XÊ\qT @ $<Ûä+>±q÷ |üP]+#·>∑*–q$ ø±e⁄. ø=‘·Ô

sêÁcÕºìøÏ n+<äTu≤≥T˝À ñqï ñ<√´>∑ neø±XÊ\T, Ä<ëj·Tø£\Œq, yÓ’<ä $<ë´

dü+düú\T, |ü]XÀ<Ûäq eT]j·TT •ø£åD dü<äTbÕj·÷\T, eTÚ*ø£ kÕe÷õø£

dü<äTbÕj·÷\T ø=‘·Ô sêh+ eTqT>∑&É≈£î @e÷Á‘·+ dü]b˛e⁄. ø=‘·Ô sêh+

jÓTTø£ÿ sê»<Ûëìì ≈£L&Ü ìs¡ísTT+#·≈£î+&Ü sêÁcÕºìï $uÛÑõ+#ê\ì rdüT≈£îqï

ìs¡íj·T+ u≤<Ûä ‘êsêVæ≤‘ê´ìøÏ |üsêø±wüº>± #Ó|üŒe#·TÃ.

4. Ç+ø=ø£ n+XÊìï ≈£L&Ü eTs=ø£kÕ] ‘·eT≈£î $qï$+#·T≈£î+≥THêïqT.

ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh+˝À 1995`96 À Áo Hêsê #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT

>±] HÓ‘·è‘·«+˝À #˚|üϺq ¬s+&Ée<äX¯ dü+düÿs¡D\T <ë<ë|ü⁄ ˇø£ <äXÊã›

ø±\+bÕ≥T <ë]Á<ä ìs¡÷à\q <ë«sê, Ä]úø±_Ûeè~∆ <ë«sê Ä]úø£ dü+düÿs¡D\

ø√dü+ ø£èwæ #XÊsTT. 90\ eT<Ûä ø±\+˝À düe÷#ês¡ $|ü¢e+ |üs¡ ekÕq+>±

uÛÑ÷$T, »\dü+|ü<ä, n≥M dü+|ü<ä\ uÛ≤>∑kÕ«eT´ ìs¡«Vü≤D˝À >=|üŒ |ü⁄s√>∑‹

kÕ<Ûä eTsTT+~. n|üŒÏ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh+˝À eTVæ≤fi≤ dü«j·T+düVü‰j·Tø£

ãè+<ë\T, &Ü«Áø± dü+|òü÷\T kÕ~Û+∫q $»j·T+ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>±

e÷s√à>∑&Éy˚T ø±ø£, yês¡T kÕ~Û+∫q kÕe÷õø£ >∑‹o\‘·, kÕ~Ûø±]ø£‘·,

kÕeTs¡ú ø£\Œq <ë]Á<ä ìs¡÷à\q eP´Vü≤+˝À Á|ü<ÛëqbÕÁ‘· b˛wæ+∫+~. á

3

eP´Vü‰\T Ä]úø£dü+düÿs¡D s¡+>∑+˝À ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêÁcÕºìøÏ >=|üŒ ù|s¡TqT

rdüT≈£îsêe&ÉyT ø±ø£, <X+˝Àq÷, ãj·T≤≈£L&Ü mH√ï ÄX\T πs¬ø‹Ô+#êsTT.

5. nsTT‘ HqT >∑‘·+˝À ‘·eT≈£î $e]+∫q $<Ûä+>± ø£|ü&ÉT #|üϺq

á ãèVü≤‘·Ôs¡ ñ<ä eT+ 2004 ‘·s¡Tyê‘· Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç ‘·–q+‘· düVü‰j·T+

\_Û+#·ø£b˛e&É+‘√ HÓeTà~>± eHÓï ‘·>∑Z&É+ yÓTT<ä\sTT+~. 2001 ˝À

e÷qe n_Ûeè~∆ dü÷∫ø£\ Á|üø±s¡+ nœ\uÛ≤s¡‘·kÕúsTT˝À 10e kÕúq+˝À

ñqï eTq sêh+ 2008 HêÏøÏ 15e kÕúHêìøÏ |ü&çb˛sTT+~.

6. Á|üD≤[πø‘·s¡ Ä<ëj·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫ ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh+

$T>∑T\T Ä<ëj·Tsêh+>± ñ+&<äì HqT >∑‘·+˝À MT≈£î HqT $qï$+#êqT.

ø±˙ <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·÷Ô sêh $uÛÑ»q e\¢ X‚cÕ+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh+ Á|üD≤[πø‘·s¡

s¡+>∑+˝À ô|<䛬s$q÷´ ˝À≥TqT dü+‘·]+#·T≈£îqï sêheTsTT+~. sêh

Ä]úø£|ü]dæú‹ MT<ä sêh $uÛÑ»q rÁe Á|üuÛ≤yêìï #·÷|æ+∫q $wüj·T+

>ös¡edüuÛÑT´\≈£î ‘Ó*dæ+<. ø±ãϺ ˇø£ düÁø£eTyÓTÆq n+#·Hê‘√ Á|üD≤[ø£qT

s¡÷bı+~+#·Tø√e&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq eqs¡T\T sêÁcÕºìøÏ ˝Ò≈£î+&Ü

b˛j·÷j·Tì #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT. 14e Ä]úø£dü+|òüT+ dæbòÕs¡düT\ yTs¡≈£î sê>∑\

πø≤sTT+|ü⁄©ï, 2015`16 πø+Á<ä ã&Ó®Ÿ Á|üø±s¡+ eTq≈£î sêqTqï eqs¡T*ï

<äèwæº˝À ô|≥Tº≈£îqï ‘·sê«‘· ≈£L&Ü sêh+ ¬s$q÷´ ˝À≥T‘√

dü‘·eT‘·eTe⁄‘·Tqï~. á ¬s$q÷´ À≥T 14e Ä]úø£ dü+|òüT+ πø≤sTT+|ü⁄\T

n+<ä>∑\ ∫e] dü+e‘·‡s¡+ <ëø± Ç≤¢H ø=qkÕ>∑qTqï~. ¬s$q÷´ e´j·÷ìï

düeT≈£Ls¡TÃø√e&É+ ø√dü+ eTq+ eT]ìï s¡TD≤\T #|ü≥ºe\dæq nedüs¡+

ñqï+<äTe\¢ eTq ãTTDuÛ≤s¡+, Ä]úø£˝À≥T sêqTqïø±\+˝À eT]+‘·

ô|s¡>∑qTHêïsTT. eTq+ q÷‘·q sê»<Ûëì ì]à+#·Tø√e&É+ ø√dü+ s¡÷.

1,00,213 ø√≥¢ Ä]úø£ düVü‰j·T+, ‘·øÏÿq ø°\ø£ dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq ø√dü+

s¡÷. 41,253 ø√≥¢ Ä]úø£düVü‰j·T+ n+~+#·e\dæ+~>± 14e Ä]úø£

dü+|òü÷ìï ø√sê+. ø±˙ 14e Ä]úø£dü+|òüT+ eTq≈£î ¬s$q÷´ À≥T Á>±+≥T>±

4

s¡÷. 22,113 ø√≥T¢, $|ü‘·TÔ ìs¡«Vü≤D øÏ+<ä s¡÷. 1823 ø√≥T¢ πø≤sTT+∫+~.

|ü≥ºD kÕúìø£ dü+düú\ ø√dü+ eTq+ Á|ü‹bÕ~+∫q s¡÷. 29,805 ø√≥¢≈£î

>±qT s¡÷. 3,636 ø√≥T¢, Á>±MTD kÕúìø£ dü+düú\ ø√dü+ Á|ü‹bÕ~+∫q s¡÷.

18,633 ø√≥¢≈£î >±qT s¡÷. 8,654 ø√≥T¢ e÷Á‘·yT πø≤sTT+∫+~.

7. á @&Ü~ Á|üø£è‹ ≈£L&Ü eTq |ü≥¢ ø£ìø£s¡+ #·÷|ü Ò<äT. sêÁcÕºìï

VüQ<éVüQ<é ‘·TbòÕqT n‘· ≤≈£î‘·\+ #dæ+~. ◊ø£ sê»´dü$T‹ ìy~ø£ Á|üø±s¡+

VüQ<éVüQ<é ‘·TbÕqT e\¢ yêÏ*¢q qwüº+ 11 _*j·THé j·TTmdt &Ü\s¡T¢>±

n+#·Hê yj·Tã&ç+~. es¡ bÕ‘·+ 36 XÊ‘·+ ‘·≈£îÿe ñ+&É&É+‘√ sêh+˝À

n~Ûø£uÛ≤>∑+˝À ø£s¡Te⁄ Á|üø£Ï+#·ø£ ‘·|üŒ Ò<äT. Çyø±ø£, eT¬sH√ï düeTdü \÷,

düyêfiS¢ qyê´+Á<ÛäÁ|ü<XŸ m<äT≥ yÓ÷Vü≤]+∫ ñHêïsTT.

~XÊìπs›X¯+:

8. nsTT‘˚ eTq sêÁcÕºìï ˇø£ dü«sêí+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ>±, qyê´+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ>±

r]Ã~<ë›\H˚ eTq Á|üuÛÑT‘·« ÄX¯j·÷ìøÏ á n&ɶ+≈£î\T nes√<Ûä+ ø±e⁄.

eTq Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·q yÓTT<äÏ dü+e‘·‡s¡ ø±\+˝ÀH sêÁcÕºìï düeTÁ>∑+>± n_Ûeè~∆

#˚ùd ø±sê´#·s¡D Á|üD≤[ø£ Á|üø±s¡+ düø±\+˝ÀH˚ mH√ï eTTK´ #·s¡´\T

#|üϺ+~. Ä ÄXj·÷\≈£L, \øå±´\≈£L nqT>∑TD+>± Á|üuÛÑT‘·«+ #ã&ÉT‘·Tqï

ø=ìï eTTK´ n_Ûeè~∆ eP´Vü‰\qT ‘·eT <ë«sê düuÛÑ <äèwæºøÏ rdüTø=düTÔHêïqT.

Js√ uÒdt¶ ã&Ó®Ÿ s¡÷|üø£\Œq

9. 2015`16 dü+e‘·‡sêìøÏ á ã&Ó®ŸqT Á|ü‹bÕ~+#·&ÜìøÏ eTT+<äT

Á|üuÛÑT‘·«+ #ê˝≤ düTBs¡ÈyÓTÆq ø£düs¡‘·TÔ #dæ+~. e÷s¡T‘·Tqï ø±˝≤ìø°, Á|ü»\

Ä+ø±+ø£å\≈£L ‘·>∑Z≥Tº>± |ü<∏äø±\T düeTs¡úe+‘·+>± ñHêïj·÷ Ò<ë, yêÏ

nedüs¡+ ñ+<ë ˝Ò<ë dü$es¡+>± düMTøÏå+∫+~. ø=ìï#√≥¢ |ü<∏äø±\≈£î

5

nedüs¡yÓTÆq e÷s¡TŒ\T #˚dæ+~. ã&Ó®ŸqT+∫ Ä•+∫q |òü*‘ê\T

sêã≥º&Üìø°, Á|ü»\ nedüsê\T Á|ü‹_+_dü÷Ô ì]›wüº \øå±´\T kÕ~Û+#·&Üìø°

á düMTø£å ñ|üjÓ÷>∑|ü&ç+~. Ç+<äTø√dü+ 7`1`2015 q $»j·Tyê&É À

Á|”`ã&Ó®Ÿ esYÿcÕ|t ìs¡«Væ≤+#·&É+ »]–+~. á |òæÁãe]˝À dü+ã+~Û‘·

XÊK\ìïÏ‘√q÷ #·]Ã+#·&É+ »]–+~. Ä #·s¡Ã À¢ uÛ≤>∑+˝À Á|üdüTÔ‘·eTTqï

dæã“+~ U≤∞\qT düMTøÏådü÷Ô Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡ Áø£e÷\T #|ü≥º&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq

dæã“+~ >∑T]+∫q n+#·Hê\T sêe&É+ ≈£L&Ü »]–+~. á $<Ûä+>±

#j·T&É+ e\¢ ã&Ó®Ÿ≈£î düŒwüº‘·, ìs¡T›wüº‘· #≈£L] πø≤sTT+|ü⁄\≈£î ø£ kÕs¡úø£‘·

kÕ<Ûä´|ü&ç+~.

10. á dü+<äs¡“¤+>± >ös¡e düuÛÑT´\ <äèwæºøÏ ˇø£ ÄdüøÏÔø£s¡yÓTÆq dü+>∑‹

rdüTø=düTÔHêïqT. 1990`91 qT+∫ ã&Ó®Ÿ |ü⁄düÔø±\˝Àì n+¬ø\qT y\˝À

#·÷|æ+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. n+‘·≈£îeTT+<äT e+<ä˝À¢q÷, n+‘·ø£Hêï

eTT+<äT s¡÷bÕsTT˝À¢q÷ ≈£L&Ü #·÷|æ+#˚yês¡T. nsTT‘˚ Á|üdüTÔ‘·+ ñ

qï≥Te+Ï |ü]dæú‘·T\qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îqï≥¢sTT‘˚ ã&Ó®Ÿ |ü⁄düÔø±˝À¢ y˚\˝À¢

#·÷|ædüTÔqï á n+¬ø\T ø£*–düTÔqï Çã“+~ MT≈£î ‘Ó*j·T+~ ø±<äT. n+<äTø£ì

2015`16 dü+e‘·‡s¡+ qT+∫ ã&Ó®Ÿ |ü⁄düÔø±˝À¢ì n+¬ø\T \ø£å˝À¢

#·÷|æ+#·uÀ‘·THêïeTT.

|ü]$T‘·yÓTÆq eqs¡T\T, Ä#·s¡D≤‘·àø£ ã&Ó®Ÿ

11. sêh$uÛÑ»q e\¢ X‚cÕ+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ rÁeyÓTÆq eqs¡T\ |ü]$T‹‘√

dü‘·eT‘·eTe⁄‘·Tqï $wüj·T+ >ös¡e düuÛÑT´\≈£î ‘Ó*dæ+<. |üqTï\ <ë«sêq÷,

Ç‘·s¡Á‘êq÷ eTq≈£î düeT≈£Lπs Ä<ëj·T+ eTq J‘·uÛÑ‘ê´\T, ô|q¸qT\T,

Ç‘·s¡ Ks¡TÃ\≈£î u§≤u§Ï>± dü]b˛jT~>± ñ+~. |üqTï\ <ë«sê ø±≈£î+&Ü

Ç‘·s¡Á‘ê eTq≈£î \_Û+#·>∑\ Ä<ëj·Teqs¡T\T #ê˝≤ |ü]$T‘·+. sêh $uÛÑ»q

e\¢ X‚cÕ+Á<ÛäÁ|ü<XŸ m<äTs¡Tÿ+≥Tqï Á|ü‘´ø£ düeTdü \qT |ü<Ûëï\Ze Ä]úø£dü+|òüT+

6

|üϺ+#·Tø√˝Ò<äT. <˚X¯+˝Àì nìïsêÁcÕº\≈£î @ ÁbÕ‹|ü~ø£q ì<ÛäT\

πø≤sTT+|ü⁄≈£î dæbòÕs¡düT #dæ+<√ Ä ÁbÕ‹|ü~ø£H eTq sêÁcÕºìøÏ ≈£L&Ü

e]Ô+|ü#dæ+~. |ü<Ûëï\Ze Ä]úø£dü+|òüT+ dæbòÕs¡düT\ e\¢ uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ sêh

Á|üD≤[ø£≈£î n+~+#˚ ø=ìï πø+Á<ä|ü<∏äø±\qT m‹Ôy˚j·TqTqï~. eT]ø=ìï

|ü<∏äø±\˝À πø+Á<ä+ n+~+#·>∑\ yê≤ ‘·–Zb˛qTqï~. Ç+<äTe\¢

sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ MT<ä eT]+‘· n<äq|ü⁄ Ä]úø£uÛ≤s¡+ |ü&ÉuÀ‘·Tqï~. Á|üdüTÔ‘·

dü+e‘·‡s¡+˝À uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç sêÁcÕºìøÏ n+~q ì<ÛäT\T, 2015`16

dü+e‘·‡sêìøÏ>±qT πø+Á<äã&Ó®Ÿ˝À sêÁcÕºìøÏ sê>∑\ ì<ÛäT\T eTq+

Ä•+∫q≥T¢>± Òe⁄. á Çã“+<äT\ìïÏ e˝≤¢ yTeTT 2014`15 dü+e‘·‡s¡+‘√

b˛*ùdÔ #ê˝≤ ø=~›bÕÏ ô|s¡T>∑T<ä\‘√ e÷Á‘·y˚T á @&Ü~ ã&Ó®ŸqT

Á|ü‹bÕ~+#·e\dæ edüTÔqï~. Çø£ÿ&É ø£ $wüj·T+ >∑eTì+#ê*. 14e Ä]∆ø£

dü+|òüT+ y~ø£ Á|üø±s¡+, 2015`16 dü+e‘·‡sêìøÏ |üqTï sêã&ç õ.j·Tdt.&ç.|æ.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁcÕºìøÏ 7.98 XÊ‘·+, ‘Ó˝+>±D sêÁcÕºìøÏ 9.99 XÊ‘·+.

2019`20 dü+e‘·‡sêìøÏ Ç~ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÁcÕºìøÏ 8.41 XÊ‘·+ >±qT

‘Ó +>±D sêÁcÕºìøÏ 10.26 XÊ‘·+>± |ü]D$T+#·qT+~. ˇø£ $<Ûä+>± Ç~

yêdüÔ$ø£yÓTÆq, Ä#·s¡D≤‘·àø£yÓTÆq ã&Ó®Ÿ nì H˚qT >ös¡e düuÛÑT´\≈£î

‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïqT. á πø≤sTT+|ü⁄\T #˚|ü≥º&É+˝À y˚TeTT nD>±]q

esêZ\≈£î, e´ekÕj·T, kÕ>∑T˙Ï, kÕ+|òæTø£, uÛÖ‹ø£ eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\≈£î

‘·>∑T πø≤sTT+|ü⁄\T #˚düTÔHêïeTT. n+‘˚ø±<äT, ø±|æ≥˝Ÿ WŸ˝…Ÿ‡≈£î

dü+ã+~Û+∫ >∑‘· @&Ü~‘√ b˛*ùdÔ á @&Ü~ πø≤sTT+|ü⁄\T ô|]>±j·Tì

≈£L&Ü ‘·eT≈£î $qï$+#·T≈£î+≥THêï+. ã&Ó®Ÿ |ü]e÷D+ >∑‘· @&Ü~ ˇø£

s¡÷. 1,11,823 ø√≥T¢ ø±>± á @&Ü~ s¡÷. 1,13,048 ø√≥T¢. nq>±

1.1XÊ‘·+ ô|s¡T>∑T<ä\. Á|üD≤[ø£ ã&Ó®Ÿ >∑‘· @&Ü~ s¡÷. 26,672 ø√≥T¢ ø±>±

á @&Ü~ s¡÷. 34,412 ø√≥T¢ nq>± 29.02 XÊ‘·+ ô|]–+~. n˝≤π>

ø±´|æ≥˝Ÿ ã&Ó®Ÿ s¡÷. 7,069 ø√≥¢ qT+&ç s¡÷. 9,818 ø√≥¢≈£î nq>±

38.88XÊ‘·+ ô|s¡>∑&É+ >∑eTHês¡Ω+. Á|üD≤[πø‘·s¡ e´j·÷ìï s¡÷. 85,151ø√≥¢

7

qT+&ç s¡÷.78,626 ø√≥¢≈£î n˝≤π> Á|üD≤[πø‘·s¡ ¬syÓq÷´ e´j·÷ìï

s¡÷.78,976 ø√≥¢ qT+&ç s¡÷.73,223 ø√≥¢≈£î ‘·–Z+#êeTT.

12. nsTTq|üŒÏø° yTeTT á &ç<äT&ÉT≈£î\≈£î #·*+#·≈£î+&ÜH eTT+<äT≈£î

b˛yê\ì ìXÃsTT+#·T≈£îHêï+. Á|ü»\MT<ä n<äq|ü⁄ |üqTï\ uÛ≤s¡+ yÓ÷|ü≈£î+&Ü

|üqTï\ ø£Hêï Ç‘·s¡Á‘ê s¡÷ù|D≤ sê>∑\ Ä<ëj·÷ìï ô|+#·T≈£îH˚ e÷sêZ\T

nH«wædüTÔHêï+. á $wüj·÷ìï n<Ûä j·Tq+ #j·T≤ìøÏ Ç|üŒÏπø ì|ü⁄DT*ï

ìj·T$T+#êeTT. ‘·$TfiHê&ÉT Á|üuÛÑT‘·«+ nqTdü]düTÔqï m¬ø‡ÌCŸ $<Ûëq+ <ë«sê

n<äqe⁄ eqs¡T\T düeT≈£Lπs neø±XÊ\qT |ü]o*düTÔHêï+. dæúsêdüTÔ\ ø£\Œqô|’

eTq+ #düTÔqï e´j·÷ìï eT]+‘· ñ‘êŒ<äø£+>± #|ü≥º&É+ ø√dü+ Åô|’y≥T

ô|≥Tºã&ÉT\qT Äø£]¸+#˚ Á|üj·T‘·ï+ ≈£L&Ü yÓTT<ä\Tô|≤º+. sêh$uÛÑ»q

düeTj·T+˝Àq÷, sêh |ü⁄qs¡«ed”úø£s¡D #·≥º+˝Àq÷ #dæq yê>±›Hê\qT

uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·|üŒìdü]>± neT\T#ùd≥≥Tº>± Á|üj·T‹ïkÕÔ+. Ç≥Te+Ï

Á|üj·T‘êï\T #j·T&É+ <ë«sê yTeTT 2015`16 dü+e‘·‡s¡ø±\+˝À n<äq|ü⁄

eqs¡T\qT ≈£L&É>∑≥º>∑\eT˙, Ç|üŒÏπø Á|üø£Ï+∫q |ü<∏äø±\≈£î πø≤sTT+|ü⁄\T

ô|+#·&Üìø°, nedüs¡yÓTÆq #√≥ ø=‘·Ô |ü<∏äø±\T #˚|ü≥º&ÜìøÏ ≈£L&Ü

Á|üj·T‹ïkÕÔeTT.

Ä]úø±_Ûeè~∆ì Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+

13. sêqTqï ø±\+˝À sêh+ n_Ûeè~∆˝À ñqï‘·>∑‹ì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ

ø£+ø£D+ ø£≥Tº≈£îqï~. n_Ûeè~∆ì düTkÕ<Ûä + #j·T&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ Ç°e\

rdüT≈£îqï Á|ü<Ûëq ìs¡íj·÷\ e\¢ Á|üdüTÔ‘·+ eTqeTT+<äTqï eTT+<ädüTÔ

n+#·Hê\ Á|üø±s¡+ 2014`15 ˝À sêh+ 7.21 XÊ‘·+ n_Ûeè~∆ì qyÓ÷<äT

#˚dæ+~.

14. Ä]úø£ e´edüú≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|ü<Ûëqs¡+>±\T eT÷&É÷ ≈£L&Ü n+fÒ

e´ekÕj·T+, |ü]ÁXeT\T, ùdyês¡+>±\T 2014`15 ˝À sêh Ä]úø±_Ûeè~∆øÏ

8

<√Vü≤<ä|ü&É≥+ m+‘√ Áb˛‘ê‡Vü≤ø£s¡yÓTÆq $wüj·T+. sêh+˝À n_Ûeè~∆øÏ Á|ü<Ûëq

#√<äø£X¯øÏÔ>± ñqï ùdyês¡+>∑+ 8.48 XÊ‘·+ eè~∆ πs≥T qyÓ÷<äT#˚dæ+~.

e´ekÕj·T+ 5.90 XÊ‘·+, |ü]ÁXeT\T 5.25 XÊ‘·+ eè~∆ #·÷|æ+#êsTT.

eT]+‘· n_Ûeè~∆øÏ neø±X¯eTTqï eT‘·‡´s¡+>∑+ 17.3 XÊ‘·+ <ëø± eè~∆

#·÷|æ+∫+~. sêh $uÛÑ»q |æeTà≥, õ.j·Tdt.&ç.|æ. düeT≈£Lπsà Á|ü<Ûëq

s¡+>±\ yê≤\˝À >∑D˙j·T+>± e÷s¡TŒ e∫Ã+~. e´ekÕj·÷s¡+>∑+ yê≤

22.96 XÊ‘·+ qT+&ç 27.59 XÊ‘êìøÏ ô|]–+~. bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>∑+ yê≤

24.33XÊ‘·+ qT+&ç 20.62 XÊ‘êìøÏ ‘·–Z+~. ùdes¡+>∑+ yê≤ dü«\Œ+>±

52.72XÊ‘·+ qT+&ç 51.79 XÊ‘·+ ‘·–Z+~.

15. ‘·\dü] Ä<ëj·T+ Áø£eT+>± ô|s¡T>∑T‘·÷+&É&É+ sêh Ä]úø£e´edüú≈£î

dü+ã+~Û+∫q ˇø£ eTTK´yÓTÆq n+X¯+. Á|ü»\≈£î eT]+‘· yÓTs¡T¬>’q

JeqÁ|üe÷D≤\qT kÕ~Û+# Áø£eT+˝À Á|ü»\ ‘·\dü] Ä<ëj·T+ eT]+‘·

ô|]π> $<Ûä+>± nìï esêZ\yês¡÷ n_Ûeè~∆ #Ó+<˚ $<Ûä+>± Á|üj·T‘êï\T

»s¡T>∑T‘·THêïsTT. n_Ûeè~∆øÏ dü+ã+~Û+∫ eTq+ #|ü≥ºe\dæq ø±s¡ Áø£e÷\T

nìïÏ |üP]Ô#j·T>∑*–‘ 2014`15 À s¡÷. 90,517 >± ñqï Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

sêh ‘·\dü] Ä<ëj·T+ 2018`19 HêÏøÏ ¬sϺ+|ü⁄ ø±>∑\<äT .

16. Ä]úø£e´edüú oÁ|òüT|ü⁄s√>∑‹ e\¢ sêh+˝À eT<Ûä ‘·s¡>∑‹ |ü]e÷D+

ô|s¡T>∑T‘·Tqï~. eT<Ûä ‘·s¡>∑‹ ≈£î≥T+u≤\ Äø±+ø£å\T ñqï‘·+>± ñ+≤sTT.

yês¡T ÁX‚wü˜yÓTÆq ùde\T ø√s¡T≈£î+≤s¡T. ÁX‚wü˜J$‘êìï n_Û\wækÕÔs¡T. yê]

Ä+ø±+ø£å\≈£î ‘·>∑Z≥Tº>± Á|üuÛÑT‘·« ùde\ HêD´‘·qT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·&ÜìøÏ

Á|üuÛÑT‘·«+ nìïs¡ø±\ #·s¡ \T rdüTø√qTqï~.

$»Hé 2029

17. <ë]Á<ë´ìï ìs¡÷à*+#·&É+, Ä]úø£, kÕe÷õø£, ndüe÷q‘·\qT

‘·–Z+#·&É+, Äs√>∑ Á|ü<äyÓTÆq dü+‘√wüeTj·T düe÷C≤ìøÏ <ë] #·÷|ü&É+ eTq

9

Á|ü<Ûëq \ø£å ´+. 2020 HêÏøÏ <X+˝À n‘·T´qï‘· |ü⁄s√>∑‹ì kÕ~Û+#·uÀjT

yÓTT<äÏ eT÷&ÉT sêÁcÕº À¢q÷ ˇø£Ï>±, 2029 HêÏøÏ <X+˝ÀH n_Ûeè~∆

Áø£eT+˝À yÓTT≥ºyÓTT<äÏ sêh+>± eTq sêÁcÕºìï ì\bÕ\ì y˚TeTT

ø√s¡T≈£î+≥THêï+. á Áø±+‘·<äs¡Ùq+˝À uÛ≤>∑+>± y˚TeTT $»Hé`2029

|üÁ‘·s¡#·q≈£î |üPqT≈£îHêï+. $»Hé 2029 sêÁcÕº_Ûeè~∆øÏ ˇø£ ~XÊìπs›XÊìï

n+~düTÔ+~. n_Ûeè~∆ #Ó+<ë*‡q s¡+>±\MT<ä <äèwæº ô|&ÉT‘·T+~. 2050 HêÏøÏ

Á|ü|ü+#·+˝ÀH ô|≥Tºã&ÉT\T ô|≥º&ÜìøÏ ˇø£ n‘·T´‘·ÔeT >∑eT´+>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

sêh+ m<ä>∑qTqï~.

|ü⁄s√>∑‹ \øå±´\ $düÔs¡D ` ¬s+&É+¬ø\ eè~∆ πs≥T kÕ<Ûäq

18. eè~∆πs≥T ¬s+&É+¬ø\≈£î #˚s¡&É+ ø√dü+ Ä]úø±_Ûeè~∆ ì\ø£&É>±

ø=qkÕ>∑&É+ ø√dü+ neT\T |üs¡#·e\dæq eP´Vü‰\ MT<ä Á|üuÛÑT‘·«+ <äèwæº

ô|&ÉT‘·Tqï~. ì\ø£&É>± n_Ûeè~∆ì Ä•+∫q kÕúsTT˝À q&É|ü&ÜìøÏ 40 ø°\ø£

n_Ûeè~∆ X≈£îÔ*ï >∑T]Ô+#·&É+ »]–+~. n_Ûeè~∆ |ü⁄s√>∑‹ì Å‘Ó’e÷dæø£ |ü<ä∆‹˝À

düMTøÏå+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘êï\T #|ü≥º&É+ »]–+~. oÁ|òüTÄ]úø£ |ü⁄s√>∑‹ e\¢

sêh Ä<ëj·T+ ≈£L&Ü ô|]–, ‘·<ë«sê Ä]úø£e´edüú eT]+‘· |ü⁄s√>∑‹

#Ó+<ä&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|ü& s¡+>±\≈£î ã\+ #≈£Ls¡T‘·T+~.

n_Ûeè~∆ yêVü≤ø±\T

19. dü÷s√´<äj·T Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸqT kÕ~Û+#ê\qï Ä˝À#·q≈£î nqT>∑TD+>±

eTq Á|üuÛÑT‘·«+ 7 $TwüHé\qT, 5 Á|ü#ês¡ ñ<ä´e÷\qT, 5 Á–&É¢q÷

ÁbÕs¡+_Û+∫+~. ‘·<ë«sê n_Ûeè~∆ì oÁ|òüT‘·s¡+ #j·÷\˙, Á|ü»\ dü+πøåe÷ìï

kÕ~Û+#ê\˙, eTTK´+>± nD>±]q esêZ\≈£î yÓ\T>∑T #·÷|æ+#ê\˙

uÛ≤$düTÔqï~. dü÷ø£åàÁ|üD≤[ø£q÷, $<Ûëq ìs¡íj·÷ ï eT]+‘· Á|üjÓ÷»qø£s¡+>±

ìs¡«Væ≤+#·&É+ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ eT+&É\kÕúsTT dü÷ú\ ñ‘·Œ‹Ô ìy˚~ø£\qT

Áø√&ûø£]+#·&ÜìøÏ |üPqT≈£îqï~. á ø£düs¡‘·TÔ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe], nq+‘·|ü⁄s¡+

10

õ˝≤¢\˝À »j·TÁ|ü<ä+>± |üPs¡ÔsTT+~. ‘·øÏÿq õ˝≤¢\˝À ≈£L&Ü #|ü≥ºã&ÉqT+~.

7 $TwüHé\T

20. eTÚ*ø£ kÕe÷õø£ Ä]úø£ dü<äTbÕj·÷\qT ø£*Œ+#·&É+, dü+kÕú>∑‘·

e÷qe kÕeTsêú \qT ô|+bı+~+#·&É+, >∑T]Ô+∫q s¡+>±\˝À n_Ûeè~∆øÏ

ÄkÕÿs¡eTTqï πøåÁ‘ê\≈£î <äèwæº ô|≥º&É+, eqs¡T\qT düeTs¡úe+‘·+>± yê&ÉTø√>∑\

X¯øÏÔì yÓTs¡T>∑T|üs¡TÃø√e&É+ $TwüHé Ä<Ûë]‘· eP´Vü≤+ ‘ê\÷≈£î

eTTK´ ñ<›XÊ\T.

21. Ä <äèw溑√ 7 $TwüHé\≈£î s¡÷|üø£\Œq #j·T≥+ »]–+~. n$ ÁbÕ<∏ä$Tø£

s¡+>∑+ $TwüHé, kÕe÷õø£ kÕ~Ûø±]ø£‘· $TwüHé, $C≤„q+`HÓ’|ü⁄D´ø£\Œq $TwüHé,

|ü≥ºD≤_Ûeè~∆ $TwüHé, bÕ]ÁXÊ$Tø£ $TwüHé, eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\ $TwüHé

eT]j·TT ùdyês¡+>∑ $TwüHé. á $TwüHé\T Ç+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q yês¡+<ä]

uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√ ø£ qMq n_Ûeè~∆ <äèø£Œ<∏ëìï düTkÕ<Ûä + #kÕÔsTT. Ç+<äT˝À

uÛ≤>∑+>± $TwüHé eP´Vü‰\ s¡#·q˝À Á|üuÛÑT‘·«+ Ç+≥πsïwüq˝Ÿ Áø±|t ØôdsYÃ

Çìdæº≥÷´Ÿ |òüsY ôdMT Ä]&é Á≤|æø‡ (ÇÁøÏkÕŸ), ≤≤ Çìdæº≥÷´Ÿ Ä|òt

k˛wü Ÿ ôd’HÓ‡dt (Ïdt) e+Ï n+‘·sê®rj·T Á|üU≤´‹ #Ó+~q dü+düú\ ùde\qT

$ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥Tqï~.

◊<äT Á|ü#ês¡ ñ<ä e÷\T

22. @&ÉT $TwüHé\ <ë«sê kÕ~Û+#ê\qT≈£îqï \øå±´\qT düTkÕ<Ûä + #ùd

ñ<˚›X¯+‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ ◊<äT Á|ü#ês¡ ñ<ä´e÷\≈£î lø±s¡+ #·TϺ+~. n$

ªù|<ä]ø£+ô|’ ¬>\T|ü⁄μ, ªbı\+ |æ\Tk Ô+~μ, ªã&ç |æ\Tk Ô+~μ, ª˙s¡T`#Ó≥÷ºμ

eT]j·TT ªdü«#·Ã¤ Ä+Á<Ûäμ.

11

◊<äT Á–&é\T

23. Á|ü‹ ≈£î≥T+u≤ìø° eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\qT nqTdü+<Ûëq+

#Ój·÷´\qï <ä÷s¡<äèw溑√ Á|üuÛÑT‘·«+ ◊<äT Á–&É¢qT HÓ\ø=\ŒqTqï~. n$ ª˙Ï

düs¡|òüsê Á–&éμ, ªs¡Vü≤<ë] Á–&éμ, ª$<äT´#·Ã¤øÏÔ Á–&éμ, ªdüVü≤»yêj·TTe⁄ Á–&éμ eT]j·TT

ªô|ò’ãsY Ä|æºø˘ Á–&éμ.

eTTK´ ø±s¡ Áø£e÷\ ìs¡«Vü≤D≈£î dü+kÕú>∑‘· @sêŒ≥T¢

¬s’‘·T kÕ~Ûø±s¡ dü+düú

24. ¬s’‘·T\ kÕ~Ûø±]ø£‘· ø√dü+ ñ<˚›•+|üã&ɶ nìï ø±s¡´Áø£e÷\≈£L,

|ü<∏äø±\≈£L, Á|üj·T‘êï\≈£î ˇø£ düeTÁ>∑ dü+kÕú>∑‘· @sêŒ≥T>± Á|üuÛÑT‘·«+ ¬s’‘·T

kÕ~Ûø±s¡ dü+düú (bòÕs¡àsY‡ m+|üesYyÓT+Ÿ ø±s=ŒπswüHé) qT @sêŒ≥T #j·÷\ì

ìs¡ísTT+∫+~. á ø±s=ŒπswüHé ¬s’‘·T dü+πøåeT+, n_Ûeè~∆, kÕeTs¡ú ø£\Œq,

ãTTDdü<äTbÕj·T+, Ä]úø£|üs¡yÓTÆq eT<䛑·T, ‘·~‘·s¡ ø±s¡ Áø£e÷\ìïÏ MT<ë

<äèwæº ô|&ÉT‘·T+~.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTVæ≤fi≤ kÕ~Ûø±s¡ dü+düú

25. Á>±MTD |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê\˝À <ë]Á<ä ìs¡÷à\q≈£î dü+ã+~Û+∫q nìï

ø±s¡ Áø£e÷\≈£L, |ü<∏äø±\≈£L, Á|üj·T‘êï\≈£L ø£ düeTÁ>∑ dü+kÕú>∑‘· @sêŒ≥T>±

Á|üuÛÑT‘·«+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTVæ≤fi≤ kÕ~Ûø±s¡ dü+düúqT @sêŒ≥T #˚j·÷\ì

ìs¡ísTT+∫+~. kÕe÷õø£#Ó’‘· q+, kÕe÷õø£ kÕúsTT˝À dü+kÕú>∑‘· Á|üj·T‘êï\T

ã˝Àù|‘·+ #j·T≥+, kÕeTsêú \ ø£\Œq, ãTTDdü<äTbÕj·T+ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ

rdüT≈£îsêe≥+, ãTTD≤\T, HÓ’|ü⁄D≤´\T, $C≤„q+, kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+, e÷¬sÿŸ

©πøõ, y˚\÷´ m&çwüHé, Äs√>∑´+, bÂwæºø±Vü‰s¡+, $<ë´kÂø£sê´\qT

n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe&É+ e+Ï n+XÊ\ìïÏ MT<ë á dü+düú <äèwæº

ô|&ÉT‘·T+~.

12

Ä]úø±_Ûeè~∆ uÀs¡T¶

26. sêÁcÕºìï dü‘·«s¡yT n_Ûeè~∆ #j·T&É+ø√dü+ $$<Ûä ø±s¡ Áø£e÷\ eT<Ûä

düeTq«j·T+ kÕ~Û+#·&É+ ø√dü+, ‘·øÏÿq sêÁcÕº\‘√ b˛°|ü&É>∑*π> ≥≥T¢>±

sêÁcÕºìï s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ M\T>± Bs¡Èø±\ ÄdüTÔ\MT<ë ô|≥Tºã&ÉT\T

ô|≥º&É+ ø√dü+ n<äq|ü⁄ eqs¡T\qT düMTø£]+#·&É+ ø√dü+ ˇø£ ÁbÕ~Ûø±s¡

dü+düú>± sêh Ä]úø±_Ûeè~∆uÀs¡T¶qT @sêŒ≥T#˚j·÷\ì ìs¡ísTT+#·&É+

»]–+~. n_Ûeè~∆ À uÛ≤>∑kÕ«eTT …’q nìï Á|üuÛÑT‘·«XÊK\ ‘·s¡|òü⁄Hê á uÀs¡T¶

ÇHÓ«dtºyÓT+Ÿ ô|òdæ*fÒwüHé |òü+&é , ÁbÕC…≈£îº &Ée …|tyÓT+Ÿ |òü+&é , ej·TãT*°

π>|t |òü+&é ìs¡«Væ≤düTÔ+~.

$TwüHé ÁbÕ‹|ü~ø£q ã&Ó®Ÿ s¡÷|üø£\Œq

27. $TwüHé Ä<Ûë]‘· eP´Vü‰\T Äø±+øÏådüTÔqï \øå±´\≈£î nqT>∑TD+>±

2015`16 ã&Ó®ŸqT s¡÷|üø£\Œq #j·T≥+ »]–+~.

»qàuÛÑ÷$T e÷ s¡T

28. ‘=*$&É‘· »qàuÛÑ÷$T ø±s¡´Áø£e÷\T kÕ~Û+∫q |òü*‘ê\ dü÷Œ¤]Ô‘√

Á|üuÛÑT‘·«+ sêh+˝Àì nìï Á>±MTD |ü+#êj·Tr\˝Àq÷, eTTì‡|ü˝Ÿ\

yês¡T¶\˝Àq÷ ø=ìï ø°\ø£s¡+>±\ô|’ <äèwæº kÕ]dü÷Ô ª»qàuÛÑ÷$T e÷ s¡Tμ

ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ lø±s¡+ #·TϺ+~. Ä ø±s¡´Áø£eT+˝À uÛ≤>∑+>± Á|ü‹ ˇø£ÿ

Á>±eT|ü+#êsTT‹ø°, eTTì‡|ü˝Ÿ yês¡T¶≈£L dü÷ø£åà Á|üD≤[ø£

s¡÷bı+~+#·ã&ÉT‘·T+~. Ä dü÷ø£åàÁ|üD≤[ø£˝À uÛ≤>∑+>± uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À

#|ü≥ºuÀjT ø±s¡ Áø£e÷\ ï ÁbÕ<∏ä$Tø£ s¡+>±\ $TwüHé, kÕe÷õø£ kÕ~Ûø±]ø£‘·

$TwüHé, $C≤„q`HÓ’|ü⁄D≤´\ $TwüHé, |ü≥ºD≤_Ûeè~∆ $TwüHé\T Ä•düTÔqï \øå±´\≈£î

nqT>∑TD+>± ñ+≤sTT.

13

kÕàsYº $ ÒCŸ/kÕàsYº yês¡T¶

29. dü«sêí+Á<ÛäÁ|ü<XŸqT kÕ~Û+#·&É+˝À uÛ≤>∑+>± eT]+‘· düeTs¡úe+‘·+>±,

dü‘·«s¡+>± n_Ûeè~∆ bı+<ä&ÜìøÏ nqTyÓ’q uÛ≤>∑kÕ«e÷´*ï ≈£L&É>∑≥º&É+ø√dü+,

Á|ü»\ JeqÁ|üe÷D≤*ï ô|+bı+~+#·&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ 2015 »qe]

18 q ªkÕàsYº Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ kÕ<Ûäq¬ø’ kÕàsYº $˝ÒCŸ/kÕàsYº yêsY¶μ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ

lø±s¡+ #·TϺ+~. Ç+<äT˝À ‘=*<äX¯˝À 20 n_Ûeè~∆ dü÷∫ø£\ MT<ä

<äèwæº ô|≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. ˇø£ ì]›wüºø±\e´e~Û˝À sêh+˝Àì nìï

Á>±eT|ü+#êsTTr\qT, eTTì‡|ü Ÿ yês¡T¶\q÷ düeTÁ>∑+>± n_Ûeè~∆ |üs¡#·&É+

á ø±s¡ Áø£eT+ ñ<›X+.

ÁbÕ<Ûëq´‘·\ ìsê∆s¡D:

30. ‘·q bÕ<äj·÷Á‘·˝À uÛ≤>∑+˝À >ös¡e eTTK´eT+Á‹ l mHé.

#·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT>±s¡T <ë<ë|ü⁄ 3,000 øÏ.MT.\ y˚Ts¡≈£î |üs¡´Ï+∫

Á|ü»\qT eTTU≤eTTœ ø£\TdüT≈£îì, yê]‘√ eTyTø£yÓTÆ yê] düeTdü \qT

˝À‘·T>± ns¡ú+ #düT≈£îqï dü+>∑‹ MT≈£î ‘Ó\TdüT. Ä ne>±Vü≤q ÁbÕ‹|ü~ø£>±

e÷ bÕغ e÷ìô|òk˛º s¡÷bı+~+#·&É+ »]–+~. Ä e÷ìô|òk˛º˝À y˚T+

Á|ü»\≈£î #˚dæq yê>±›Hê\qT Ç|ü&ÉT Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø±\T>± s¡÷|üø£\Œq

#j·T&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. sêÁcÕºìï <ë]Á<ä s¡Væ≤‘· düe÷»+>± s¡÷bı+~+#·&É+,

Á|ü»\+<ä]ø° düe÷q+>± neø±XÊ\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe&É+ e÷

\ø£å +. á dü+<äs¡“¤+>± Hê≈£î C≤sY® u…sêïsY¶ cÕ yêø±´\T >∑Ts=ÔdüTÔHêïsTT.

n‹ ô|<ä› <äTsêàs¡Z+, n‘· +‘· ùV≤j·TyÓTÆq H˚s¡+ ù|<ä]ø£+. ø±ãϺ eTq

Á|ü<∏äeT ø£s¡Ôe´+ <ë]Á<ä´s¡Væ≤‘· düe÷»y˚T. Ä ø£s¡Ôe´+ ø√dü+ ‘·øÏÿq

ø£s¡Ôyê´\˙ï ≈£L&Ü |üø£ÿqô|Ϻ rsê*.

31. Á|ü»\≈£î #dæq yê>±›Hê\qT HÓs¡ysêÃ\qï ìã<ä∆‘·‘√ e÷ Á|üuÛÑT‘·«+

14

ù|<äÁ|ü»\ |üøå±q ì\ã&ÉT‘·÷, yê]øÏ Á|üjÓ÷»q+ ø£*–+# $<Ûä+>± mH√ï

ø±s¡ Áø£e÷\T s¡÷bı+~+∫+~. ù|<ä\≈£î øÏ À s¡÷. 1 #=|üq ‘·\ øÏÿ+ÏøÏ

5 øÏ À\ _j·T´+, nqï neTè‘·Vü≤düÔ+, ˙s¡T`#Ó≥Tº, ã&ç |æ\Tk Ô+~, bı\+

|æ\Tk Ô+~, m ºÄsY uÛÑs√kÕ, m ºÄsY Äs√>∑ ùde, ãTTDe÷|ò”, ñ∫‘·$<äT´‘·TÔ,

–]|ü⁄Á‹ø£ ø£˝≤´D |ü<∏äø£+, e÷ Ç+Ï eTVü‰\øÏå à, Ä+Á<Ûä j·TTeX¯øÏÔ,

>√s¡TeTT<ä›\T e+Ï mH√ï |ü<∏äø±\qT neT\T#düTÔqï~.

32. n˝≤π> y˚TeTT ns¡TΩ˝…’q $<ë´s¡Tú\+<ä]ø° b˛dtº yÓTÁÏø˘ ñ|üø±s¡

y˚‘·Hê\qT n+~+∫ |ò”E ØsTT+ãsY‡ yÓT+Ÿ #˚|ü&ÉT‘·THêïeTT.

bÕsƒ¡XÊ\$<ä ≈£î ã&Ó®Ÿ πø≤sTT+|ü⁄\qT yÓTT‘·Ô+ ã&Ó®Ÿ À11.26 XÊ‘·+ qT+&ç

13.24 XÊ‘êìøÏ ô|+#·T‘·THêïeTT. yÓ÷&É Ÿ ø£¢düºsY bÕsƒ¡XÊ\\qT HÓ\ø=˝≤Œ\˙,

<äX¯\yêØ>± dü+πøåeT Vü≤düº˝Ÿ\qT >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒ¡XÊ\\T>± n_Ûeè~∆

|üs¡#ê\˙ Á|üuÛÑT‘·«+ Ä˝À∫düTÔqï~. $T©ìj·T+ &Óe\|tyÓT+Ÿ \øå±´\≈£î

nqT>∑TD+>± e÷‘ê•X¯ó eTs¡D≤\qT ‘·–Z+#·&É+ ø√dü+, ÁbÕ<∏ä$Tø£ ñ

qï‘·kÕúsTT Äs√>∑ ùde\qT eT]+‘·>± n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe&É+ø√dü+,

düTs¡øÏå‘· e÷‘·è‘·«+ ø√dü+ yÓ’<ä Äs√>∑ s¡+>±ìøÏ ã&Ó®Ÿ πø≤sTT+|ü⁄\qT

yÓTT‘·Ô+ ã&Ó®Ÿ˝À Á|üdüTÔ‘·eTTqï 3.92 XÊ‘·+ qT+&ç 5.07 XÊ‘êìøÏ

ô|+#·T‘·THêïeTT.

33. Á|üuÛÑT‘·«+ ø£ sêhkÕúsTT m+≥sYÅô|’dt Ä]ÿf…ø£ÃsYqT ì]àdü÷Ô, sêÁcÕºìøÏ

ø=‘·Ô>± ˇø£ &˚≤ πø+Á<ëìï ≈£L&Ü HÓ\ø=˝ÒŒ ô|<ä› Á|üj·T‘êïìï #˚|üϺ+~.

ns¡TΩ …’qyê]øÏ Á|üjÓ÷»Hê\T n+~+# Áø£eT+˝À n$˙‹s¡Væ≤‘·, bÕs¡<äs¡Ùø£

bÕ\Hêe´edüúqT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£è‘·ìXÃj·T+‘√ ñ+~. n≥Te+Ï

düT|ü]bÕ\qqT rdüT≈£îe#à Áø£eT+˝À á`>∑e¬sïHé‡ ø£ eTTK´yÓTÆq Á|üj·T‘·ï+.

ñ|üø±s¡y‘·Hê\T, ô|q¸qT¢, bÂs¡|ü+|æD° ùde\T, Ç‘·s¡ e´øÏÔ>∑‘· dü<äTbÕj·÷\T

düø±\+˝À ns¡TΩ˝…’q yê]øÏ #˚s¡&ÜìøÏ düVü≤ø£]+#˚ $<Ûä+>± Ä<ÛësY‘√

nqTdü+<Ûëq+ #ùd Áø£eT+˝À sêh+ m+‘√ eTT+<ä+»˝À ñ+~. Ç|üŒÏπø

15

ÁbÕs¡+_Û+#·ã&ɶ bÕ\qdü+düú\ |üs¡+|üs¡ |ü]bÕ\q˝À bÕs¡<äs¡Ùø£‘·q÷,

düŒwüº‘·q÷ yÓTs¡T>∑T|üs¡ÃqT+~. bÂs¡T&ÉT Á|üuÛÑT‘·« ø±sê´\j·÷\ #·T≥÷º

‹s¡>∑e\dæq nedüsêìï ‘·–Z+#·&ÉyT ø±ø£, Á|üuÛÑT‘·« e´eVü‰sê˝À¢ n$˙‹ì

‘·–Z+#˚$<Ûä+>± ñ+≥T+~. á #·s¡´\ìïÏe˝≤¢ ùde\ ìs¡«Vü≤D˝Àì

Ä≥+ø±\T ‘=\– eT]+‘· yÓTs¡T¬>’q e´edüú @s¡Œ&ÉqT+~.

34. yêDÏ»´|üqTï\ XÊK˝À á`Á≤øÏ+>¥qT Á|üy˚X¯ô|≥º&É+ »]–+~.

u≤¢øe÷¬sÿÏ+>¥q÷, eqs¡T\ <äT]«ìjÓ÷>± ï n]ø£≥º&É+ ø√dü+ bÂs¡düs¡|òüsê

XÊK˝À kÕàsYº ø±sY¶ e´edüúqT HÓ\ø=\Œ&É+ »]–+~. Á|üdüTÔ‘·+ dü+πøåeTXÊK˝À¢

ñqï á`bÕdt $<ÛëHêìï eT]+‘· ã˝Àù|‘·+ #j·T&É+‘√ bÕ≥T, edü‹>∑èVü‰˝À¢

ñqï $<ë´s¡Tú\ Vü‰»s¡T, #·<äTe⁄, Äs√>∑ |ü]dæú‘·T\T ≈£L&Ü m|üŒÏø£|ü&ÉT

|ü]o*+#˚ $<Ûä+>± ‘·–q e´edüúqT s¡÷bı+~+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

ø±+Á|üôV≤ì‡yé ô|ò’HêHé‡ y˚TH˚CŸyÓT+Ÿ dædüºyéT (dæm|òtmyéTmdt), á ù|yÓT+Ÿ‡,

q>∑<äT |ü+|æD° n~Ûø±s¡T\ dü+K´qT ≈£î~+#·&É+ e+Ï dü+düÿs¡D\ e\¢

Ä]úø£XÊK ø±s¡ Áø£e÷\T eT]+‘· düs¡∞ø£è‘·+, bÕs¡<äs¡Ùø£+, bÂs¡düìïVæ≤‘·+

ø±qTHêïsTT.

35. ìs¡T<√´>∑ j·TTe‘·≈£î HÓ’|ü⁄D≤´\ ø£\Œq, •ø£åD eT]j·TT ñbÕ~Û ø√dü+

neø±XÊ\T n+~+#·ã&ÉT‘·THêïsTT. ø£ ì»yÓTÆq dü+πøåeT #·s¡ >± Á|üuÛÑT‘·«+

ìs¡T<√´>∑T\≈£î ìs¡T<√´>∑uÛÑè‹ì düeT≈£Ls¡ÃqTqï~.

36. ∫qï‘·s¡Vü‰ ≈£î°s¡ |ü]ÁX¯eT\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+‘√ bÕ≥T, Á|üuÛÑT‘·«+

eTVæ≤fi≤ dü«j·T+düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\≈£î eT]+‘· düVü≤ø±s¡+ n+~+#·qTqï~.

37. ø±s=ŒπsŸ s¡+>∑+ HÓs¡y˚s¡Ãe\dæq kÕe÷õø£ u≤<Ûä´‘·˝À uÛ≤>∑+>±

yê]qT+&ç eqs¡T*ï düMTø£]+∫ Á|üuÛÑT‘·«+ Áø°&Ü dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq\qT

yÓTs¡T>∑T|üsêÃ\ì uÛ≤$düTÔqï~. n<˚ $<Ûä+>± Á|üuÛÑT‘·« ã&Ó®Ÿ

πø≤sTT+|ü⁄\‘√bÕ≥T, |ü_¢ø˘ Åô|’y˚Ÿ uÛ≤>∑kÕ«eT´ |ü<ä∆‹˝À ô|≥Tºã&ÉT\qT

16

düeT≈£LsêÃ\ì ≈£L&Ü Á|üj·T‹ïdüTÔqï~.

38. Á|ü»\≈£î n+<äe\dæq n‘· edüs¡ ùde\qT eT]+‘· düeTs¡úe+‘·+>±

neT\T#j·÷\qï ñ<›X+‘√ yÓT&çø£ Ÿ, bÕsêyÓT&çø£ Ÿ dæã“+~, ñbÕ<Ûë´j·TT\T,

Ç+õ˙s¡T¢, b˛©düT, ôVA+>±s¡T¶ ñ<√´>±\˝À U≤∞\ uÛÑØÔì Á|üuÛÑT‘·«+

#˚|ü≥ºqTqï~.

39. Á|üuÛÑT‘·«+ ñ<√´>∑T\ dü+πøåeT+ ô|’q eTqdüT‡ ô|Ϻ+<äì H˙ dü+<äs¡“¤+>±

á >ös¡edüuÛÑ≈£î $qï$+#·T≈£î+≥THêïqT. ñ<√´>∑T\ dü+πøåeT+ |ü≥¢

Á|üuÛÑT‘ê«ì≈£îqï á ùdïVü≤o\‘·≈£î nqT>∑TD+>±H Á|üuÛÑT‘·«+ Ç°e\H 10e

y˚‘·q dües¡D dü+|òüT+ yês¡T dæbòÕs¡T‡ #˚dæq<ëìø£Hêï m+‘√ $Tqï>±

ñ<√´>∑T\≈£î 43 XÊ‘·+ |òæŸyÓT+Ÿ dü<äTbÕj·÷ìï Á|üø£Ï+∫+~. Á|üdüTÔ‘·+

sêh+ >∑&ÉT¶ |ü]dæú‹˝À ñqï|üŒÏø°, sêh $uÛÑ»q e\¢ ˇø£ <äTs¡<äèwüºø£s¡

|ü]dæú‹ì m<äTs=ÿ+≥Tq|üŒÏøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ñ<√´>∑T\ J‘·uÛÑ‘ê´\≈£î

dü+ã+~Û+∫ á ø°\ø£$<Ûëq ìs¡íj·÷ìï rdüTø√≤ìø° m+‘·e÷Á‘·+

yÓqø±&É Ò<äT. Á|üuÛÑT‘√«<√´>∑T\T á n+XÊìï >∑eTìkÕÔs¡ , yês¡T eT]+‘·

Bø£å‘√, ñ‘ê‡Vü≤+‘√ sêh düeTÁ>±_Ûeè~∆øÏ ø£èwæ #kÕÔs¡ yT+ qeTTà‘·THêï+.

yê] J‘·uÛÑ‘ê´\ MT<ä e´j·T|üs¡TdüTÔqï Á|ü‹ ˇø£ÿ s¡÷bÕsTT sêh |ü⁄s√>∑‹øÏ

eT<äT|ü⁄>± e÷s¡>∑\<äì yT+ Ä•düTÔHêï+.

dü+|òüTÏ‘· n_Ûeè~∆, ndüe÷q‘·\ ‘·–Z+|ü⁄

40. sêÁcÕºìï n_Ûeè~∆ Áø£eT+˝À q&ç|æ+#˚ Áø£eT+˝À uÛ≤>∑+>± Á|üuÛÑT‘·«+ Ä

n_Ûeè~∆ q\T>∑T]˙ ø£\T|ü⁄≈£îb˛jT~ ø±yê\ì ø√s¡T≈£î+≥Tqï~. n_Ûeè~∆

|òü ≤\T q\T>∑T]ø° n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ sêì< ;<ä\T, <ä[‘·T\T, –]»qT\T,

yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\T, n\Œdü+U≤´ø£ esêZ\T, $ø£ ≤+>∑T\T eT]j·TT Åd”Ô\≈£î

eT]+‘· yÓTs¡T¬>’q JeH√bÕ~Û neø±XÊ\T \uÛÑ + ø±ì< n_Ûeè~∆øÏ ns¡ú+

˝Ò<äT.

17

41. n_Ûeè~∆ q\T>∑T]˙ ≈£L&É>∑≥Tº≈£îH dü+|òüTÏ‘ê_Ûeè~∆ ø±>∑\–q|ü&ÉT,

ndüe÷q‘·\T ‘·–Z+#·ã&çq|ü&ÉT düe÷»+˝Àì $$<Ûä esêZ\ eT<Ûä ñqï

n_Ûeè~∆ e´‘ê´kÕ\T |üP]+#·ã&É‘êsTT.

42. Ç≥Te+Ï dü+|òüTÏ‘ê_Ûeè~∆ì kÕ~Û+#·&Üìø°, Ä $<Ûä+>± kÕ~Û+∫q

n_Ûeè~∆ì ì\ø£&É>± ì\T|ü⁄ø√e&Üìø° e÷ Á|üuÛÑT‘·«+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ ôw&É÷´\T¶

≈£î˝≤\ ñ|üÁ|üD≤[ø±, –]»q ñ|üÁ|üD≤[ø± #·≥º+ 2013 qT m+‘√ ÁX<ä∆‘√

neT\T#düTÔqï~. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>± á @&Ü~ ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\ n_Ûeè~∆øÏ

s¡÷.5,878 ø√≥T¢, ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>∑\ n_Ûeè~∆øÏ s¡÷.1,904 ø√≥T¢ πø≤sTT+#·&É+

»]–+~. á πø≤sTT+|ü⁄ yÓTT‘·Ô+ sêh Á|üD≤[ø£ À 22.61 XÊ‘·+. ôw&É÷´\T¶

≈£î˝≤\ eT]j·TT ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>∑\ n_Ûeè~∆øÏ @sêŒf…Æq sêheT+&É* 2014

&çôd+ãs¡T˝À düe÷y˚X¯yÓTÆ, ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\T, ôw&É÷´\T¶ ‘Ó>∑\ ø√dü+

neT\T»s¡T>∑T‘·Tqï $$<Ûä ø±s¡ Áø£e÷\qT düMTøÏå+∫+~. Äj·÷ esêZ\ yê]øÏ

>∑TD≤‘·àø£ $<ä qT n+~+#·&É+ ø√dü+, HÓ’|ü⁄D≤´\ ø£\Œq, ñbÕ~Ûø£\Œq ø√dü+,

q\T>∑T]‘√ b˛°|ü&É>∑\ ñqï‘·$<ä qT n+~+#·&É+ ø√dü+ $<XÊ\˝À ≈£L&Ü

$<ë´eø±XÊ\T ø£*Œ+#·&É+ ø√dü+ n˝≤π> Äj·÷ esêZ\T |ü]ÁX¯eT\T

kÕú|æ+#·&É+ ø√dü+ Á|üj·T‘êï\qT eT]+‘· eTTeTàs¡+ #˚j·Te\dæ+~>±

H√&É Ÿ XÊK\qT sêheT+&É* Ä<•+∫+~.

43. ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\ ñ|üÁ|üD≤[ø£, –]»q ñ|üÁ|üD≤[ø£ ‘·s¡Vü‰˝ÀH˚

yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\≈£î ≈£L&Ü ø£ düeTÁ>∑ ñ|üÁ|üD≤[ø£qT neT\T |üs¡#·&É+

ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫+<ä , á ã&Ó®Ÿ À n+<äT≈£î ‘·–q $<Ûä+>±

πø≤sTT+|ü⁄\T #˚dæ+<ä˙ MT≈£î ‘Ó*j·TCÒdüTÔqï+<äT≈£î Hê≈£î #ê˝≤

dü+‘√wü+>± ñ+~.

44. sêj·T\d”eT˝Àì Hê\T>∑T õ˝≤¢\˝À, ñ‘·Ôsê+Á<Ûä Àì eT÷&ÉT õ˝≤¢\˝À

yÓqø£ã&ɶ ÁbÕ+‘ê\qT n_Ûeè~∆ #j·T&É+ ø√dü+ õ˝≤¢≈£î s¡÷. 50 ø√≥¢ #=|üq

uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ s¡÷. 350 ø√≥¢ Á|ü‘´ø£ n_Ûeè~∆ düVü‰j·÷ìï n+<äCÒdæ+~.

18

sêh Ä]úø£ e´edüú 2013`14

45. sêh Ä]úø£e´edüú≈£î dü+ã+~Û+∫q eTTK´ n+XÊ\qT ≈£î¢|üÔ+>±

$e]kÕÔqT. Á|üdüTÔ‘· <Ûäs¡\ Á|üø±s¡+ 2013`14 dü+e‘·‡sêìøÏ yÓTT<äÏ

düe]+∫q n+#·Hê\ Á|üø±s¡+ sêh dü÷ú\ñ‘·Œ‹Ô s¡÷.4,64,183 ø√≥T¢

ø±>±, 2014`15 dü+e‘·‡sêìøÏ eTT+<ädüTÔ n+#êHê Á|üø±s¡+ 12.03XÊ‘·+

eè~∆ì dü÷∫dü÷Ô sêh dü÷ú\ñ‘·Œ‹Ô s¡÷. 5,20,030 ø√≥T¢>± n+#·Hê

yj·Tã&ç+~. dæús¡ (2004`05) <Ûäs¡\ Á|üø±s¡+ 2013`14 dü+e‘·‡sêìøÏ

sêhdü÷ú\ ñ‘·Œ‹Ô s¡÷.2,46,724 ø√≥T¢ ø±>± 2014`15 ≈£î 7.21 XÊ‘·+

eè~∆ì dü÷∫dü÷Ô s¡÷.2,64,521 ø√≥T¢>± n+#·Hê yj·Tã&ç+~. dæús¡ <Ûäs¡\

Á|üø±s¡+ e´ekÕj·T+, |ü]ÁXeT\T, ùdyês¡+>±\T 2014`15 dü+e‘·‡s¡+˝À

es¡Tdü>± 5.90 XÊ‘·+ 5.25 XÊ‘·+ 8.48 XÊ‘·+ eè~∆πs≥TqT kÕ~Û+#êsTT.

46. Á|üdüTÔ‘· <Ûäs¡\ Á|üø±s¡+ 2013`14 dü+e‘·‡sêìøÏ ‘·\dü] Ä<ëj·T+

ÁbÕ<∏ä$Tø£ n+#·Hê\ Á|üø±s¡+ s¡÷. 81,397 ø±>± 2014`15 ≈£î 11.21XÊ‘·+

eè~∆ì dü÷∫dü÷Ô s¡÷. 90,517 >± n+∫Hêy˚j·T&É+ nsTTq~. dæús¡

(2004`05) <Ûäs¡\ Á|üø±s¡+ ‘·\dü] Ä<ëj·T+ 2013`14 ≈£î s¡÷. 42,170

ø±>± 2014`15 ≈£î 6.31XÊ‘·+ eè~∆ì dü÷∫dü÷ s¡÷. 44,831 øÏ ô|]–+~.

47. Ç|ü&ÉT HqT s¡+>±\ yêØ>± Á|ü‹bÕ<äq\T $e]kÕÔqT.

e´ekÕj·T+

48. sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ eTT+<äTqï ø±sê´#·s¡D˝À e´ekÕj·Ts¡+>∑+ nìïÏø£Hêï

eTT+<äT+~. e´ekÕj·Ts¡+>±ìï >∑‹o\ø£+>±q÷, n_Ûeè~∆s¡+>∑+>±q÷

e÷sêÃ\ì Ä•düTÔHêï+. eTq sêh »HêuÛ≤˝À n~Ûø£XÊ‘·+ Ç|üŒÏøÏ JeH√bÕ~Û

ø√dü+ e´ekÕj·T+ MT<äH˚ Ä<Ûës¡|ü&çq+<äTe\¢ sêhdü÷ú\ ñ‘·Œ‹Ô˝À

e´ekÕj·T dü+ã+~Û‘· s¡+>±\ yê≤ 27.59 XÊ‘·+>± ñ+~. nsTT‘˚

19

<äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ es¡Tdü>± dü+uÛÑ$düTÔqï Á|üø£è‹ yÓ’|üØ‘ê´\T, Ks¡TÃ\ ô|s¡T>∑T<ä\,

–≥Tºu≤≥T<Ûäs¡ sêø£b˛e&É+ e+Ï ø±s¡D≤\ e\¢ sêh+˝À e´ekÕj·T+

rÁedü+øå√uÛÑ+˝À ñ+~. á dü+øå√uÛÑ+ @ kÕúsTTøÏ #]+<ä+fÒ… |ü]dæú‘·T\

Á|üuÛ≤yêìøÏ ‘·≥Tºø√ Òø£ m+<äs√ ¬s’‘·T\T Ä‘·àVü≤‘· \≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·÷ ñHêïs¡T.

á $<Ûä+>± >∑÷&ÉT≈£≥Tº≈£îqï HÓ’sêXÊ´˙ï, dü+øå√uÛ≤ìï m<äTs√ÿe&É+ ø√dü+

¬s’‘·T »Hêe[øÏ #˚j·T÷‘·q+~+#·&É+ ø√dü+ #·]Á‘·˝À Ç+‘·≈£îeTT+<äT

mqï&É÷ Òì $<Ûä+>± ¬s’‘·T s¡TD≤\qT e÷|ò” #j·T&É+ ø√dü+ yTeTT ˇø£

düŒwüºyÓTÆq ìs¡íj·T+ rdüT≈£îHêï+. ¬s’‘·T\T u≤+≈£î\ qT+&û, düVü≤ø±s¡

dü+|òü÷\qT+&û rdüT≈£îqï $$<Ûä ãTTD≤\T, ã+>±s¡+ ‘êø£≥Tºô|Ϻ rdüT≈£îqï

ãTTD≤\‘√düVü‰ ≈£î≥T+u≤ìøÏ s¡÷. 1.50 \ø£å\ es¡≈£î ãTTDe÷|ò”

n+~düTÔHêïeTT. Ç|üŒÏπø rÁe Ä]úø£dü+øå√uÛÑ+˝À sêh+

ø=≥Tº$T≤º&ÉT‘·Tqï|üŒÏø° ãTTDe÷|ò” |ü<∏äø£+ øÏ+<ä yÓTT<äÏ<äX¯˝À ¬s’‘·T

kÕ~Ûø±s¡dü+düú≈£î s¡÷. 5,000 ø√≥T¢ $&ÉT<ä\ #XÊeTT. ¬s+&Ée<äX ø±s¡ Áø£eT+

s¡÷|üø£\Œq |üPs¡Ôe⁄‘·Tqï~. |ü+&É¢‘√≥\T ô|+#·T≈£îqï ¬s’‘·T\≈£î mø£sê≈£î s¡÷.

10,000 #=|üq qwüº|ü]Vü‰s¡+ n+~+#·ã&ÉT‘·T+~. ªbı\+ |æ\Tk Ô+~μ,

ª#·+Á<äqï ¬s’‘·TπøåÁ‘·+μ e+Ï $q÷‘·ï |ü<∏äø±\ <ë«sê e´ekÕj·Ts¡+>±ìï

Ä]úø£+>± ˝≤uÛÑkÕÏs¡+>∑+>± e÷s¡Ã&ÜìøÏ ‘·–q Á|üj·T‘êï\T #|ü&ÉT‘·THêï+.

|ü]XÀ<Ûäq, $düÔs¡D\qT ã˝Àù|‘·+ #j·T&ÜìøÏ 6,354 eT+~ eT©º|üs¡Œdt

$düÔs¡D n~Ûø±s¡T\ (m+|æáy√dt) ùde\T $ìjÓ÷–+#·ã&ÉT‘·THêïsTT. ‘·q

bÕ<äj·÷Á‘· À >ös¡e eTTK´eT+Á‹ l mHé. #·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT>±s¡T ¬s’‘·T\T

|ü&ÉT‘·Tqï ø£cÕº\qT #·÷dæ #·*+∫b˛j·÷s¡T. ¬s’‘·T\T m<äTs=ÿ+≥Tqï nHø£

s¡ø±\ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#˚ Áø£eT+˝À y˚TeTT neT\T#˚düTÔqï á

ãVüQeTTFq eP´Vü≤+ Ä nqTuÛÑyê\ qT+&ç s¡÷|ü⁄~<äT›≈£îqï<. e´ekÕj·T+,

Ç‘·s¡ s¡+>±\ n_Ûeè~∆ø° $$<Ûä XÊK\T neT\T#˚düTÔqï ø±s¡´Áø£e÷\qT

düMTø£]+#·&É+, düeTq«sTT+#·&É+ á eP´Vü≤+˝À Á|ü<Ûëq uÛ≤>∑+. n≥Te+Ï

20

düeTq«j·÷ìï kÕ~Û+#˚ ~X¯>± Á|ü‘˚´ø£ e´ekÕj·T ã&Ó®ŸqT

Á|ü‹bÕ~+#·qTHêï+. e´ekÕj·T+, nÁ ÁbÕôddæ+>¥, e÷¬sÿÏ+>¥, –&ɶ+>∑T\T,

|üXódü+es¡∆ø£ XÊK, bÕ&ç|ü]ÁXeT, eT‘·‡ XÊK\ >ös¡ee÷‘·T´\T l Á|üü‹ÔbÕÏ

|ü⁄˝≤¢sêe⁄>±s¡T düeTÁ>∑ e´ekÕj·÷_Ûeè~∆ \ø£å +>± Á|ü‘´ø£ e´ekÕj·T ã&Ó®ŸqT

Á|ü‹bÕ~+#·qTHêïs¡T.

kÕ>∑T˙Ï s¡+>∑+

49. sêÁcÕºìøÏ >√<ëe], ø£ècÕí, ô|Hêï, Hê>±e[, e+X<Ûës¡, nH ◊<äT q<äT\T

es¡<ëq+>± \_Û+#êsTT. á ◊~+Ï øÏ+<ä uÛ≤Ø, eT<Ûä , ∫qï‘·s¡Vü‰ kÕ>∑T˙Ï

bÕs¡T<ä\ øÏ+<ä 101 \ø£å\ mø£sê\ Äj·Tø£≥Tº ñqï~.

50. sêÁcÕºìøÏ b˛\es¡+ ÁbÕC…≈£îº ÄeX´ø£‘·qT >∑T]Ô+∫ uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+

á ÁbÕC…≈£îºqT ˇø£ C≤rj·TkÕúsTT ÁbÕC…≈£îº>± Á|üø£Ï+∫+~. n+‘˚ø±ø£,

kÕ>∑T˙ÏÁ|üjÓ÷»Hê\ ø√dü+ á ÁbÕC…≈£îº n_Ûeè~∆, ìj·T+Á‘·D yÓTT‘·Ô+

πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·«+ ‘·q nBÛq+˝ÀøÏ rdüT≈£î+≥T+<äì Á|üø£Ï+∫+~. πø+Á<äsêh

Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T düuÛÑT´\T>± uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ b˛\es¡+ ÁbÕC…≈£îº n<Ûë]Ï

(|æ|æm) qT @s¡Œs¡∫+~. ÁbÕC…≈£îº≈£î dü+ã+~Û+∫q n≥M, |üsê´es¡D

nqTeT‘·T\ eT+ps¡T‘√ bÕ≥T, |ü⁄qsêyêdü ø±s¡ Áø£e÷\qT ≈£L&Ü á

n<Ûë]Ï |üs¡ yøÏådüTÔ+~. á ÁbÕC…≈£îº 2018 e÷]à HêÏøÏ |üP]Ô ø±e\dæ ñ

+~.

51. <X+˝À q<äT\ nqTdü+<ÛëHêìøÏ dü+ã+~Û+∫q yÓTT<äÏ |ü<∏äø£+

≈£L&Ü Ç<. á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä 80 Ïm+dæ \ >√<ëe] »˝≤\qT ø£ècÕíq~‘√

nqTdü+<Ûëq+ #dæ ‘·<ë«sê 7 \ø£å\ mø£sê\≈£î kÕ>∑T˙s¡T n+~+#·qT+~.

$XÊK|ü≥ï+ q>∑s¡ bÕ]ÁXÊ$Tø£, eT+∫˙Ï nedüsê\≈£î >±qT 23.44

Ïm+dæ \ Ïì n+~+#·&É+‘√ bÕ≥T, 960 yÓT>±yê≥¢ $<äT´‘·TÔqT ≈£L&Ü

ñ‘·Œ‹Ô #j·TqT+~.

21

52. á |ü<∏äø£+ |üP]Ô ø±e≤ìøÏ eTs=ø£ eT÷&ÉTHê\Tπ>fió¢ |ü≥ºqTqï+<äTq

|ü•ÃeT>√<ëe] õ˝≤¢ Àì |üϺd”eT Á>±eT+ e<ä› ˇø£ m‹Ôb˛‘·\ |ü<∏äø£+

#|ü≥ºqTHêï+. á |ü<∏äø£+ <ë«sê 80 Ïm+dæ \ >√<ëe] »˝≤\qT ø£ècÕí

q~øÏ nqTdü+<Ûëq+ #j·TqTHêïeTT. Á|üdüTÔ‘·+ eè<∏ë>± Á|üeVæ≤+∫ b˛‘·Tqï

á »˝≤\qT á $<Ûä+>± $ìjÓ÷–+#·&É+ <ë«sê Á|ü»\ ‘ê>∑T˙Ï

nedüsê\T, bÕ]ÁXÊ$Tø£ nedüsê\T ‘·ø£åD+ rs¡qTHêïsTT.

53. ∫qï‘·s¡Vü‰ ˙ÏbÕs¡T<ä\ s¡+>∑+˝À Hêu≤s¡T¶ düVü≤ø±s¡+, @◊_|æ,

@|æ◊m˝Ÿ◊|æ, ÄsYÄsYÄsY, –]»q ñ|üÁ|üD≤[ø£, ôw&É÷´\T¶ ≈£î˝≤\ ñ

|üÁ|üD≤[ø£\ øÏ+<ä ø=‘·Ô Äj·Tø£≥Tº ø£*Œ+#·&É+ ø√dü+ Á|üdüTÔ‘·+ $$<Ûä |ü<∏äø±\

øÏ+<ä ñqï 25 \ø£å\ mø£sê\ Äj·Tø£≥TºqT dæúØø£]+#·&É+ ø√dü+ ø£èwæ

»s¡T>∑T‘·Tqï~.

54. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ùdºŸ Ç]π>wüHé &Óe\|tyÓT+Ÿ ø±s=ŒπswüHé 1,116 |ü<∏äø±\

øÏ+<ä 7 \ø£å\ mø£sê\ Äj·Tø£≥TºqT |ü]s¡øÏådüTÔqï~. Hêu≤sY¶, m◊_|æ,

eT]j·TT sêh Á|üD≤[ø± ì<ÛäT\ øÏ+<ä s¡÷. 640 ø√≥¢ n+#·Hê e´j·T+‘√

1.39 \ø£å\ mø£sê\ ø=‘·Ô Äj·Tø£≥Tº ø£\Œq ø√dü+ 92 |ü<∏äø±\T ìsêàD+˝À

ñHêïsTT.

55. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.5,258 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

dü+|òüTÏ‘· n_Ûeè~∆, <ë]Á<ä ìs¡÷à\q

kÕ+|òæTø£dü+πøåeT+

56. sêh+˝À ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ »HêuÛ≤ 84.45 \ø£å\T. sêh+ yÓTT‘·Ô+

»HêuÛ≤˝À yê]~ 17.1 XÊ‘·+. ˇø£ ãVüQeTTFq n_Ûeè~∆ eP´Vü≤+ <ë«sê

ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ »HêuÛ≤≈£î kÕ~Ûø±]ø£‘· düeT≈£Lπsà ~X>± Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥Tºã&ç

22

ñ+~.

57. á eP´Vü≤+˝À ôw&É÷´˝Ÿ ¶ ≈£î˝≤\ u≤\u≤*ø£\ $<ë´_Ûeè~∆øÏ

#j·T÷‘·q+~+#·&É+ Á|ü<Ûëq ø±s¡ Áø£eT+. 1450 edü‹>∑èVü‰\˝À ìedædüTÔqï

1.45 \ø£å\ eT+~ $<ë´s¡Tú\≈£î ìyêdü, uÛÀ»q, $<ë´ dü<äTbÕj·÷\≈£î

Á|üuÛÑT‘·«+ |üP]Ô ‘√&ÜŒ≥TqT n+~düTÔqï~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ kÕ+|òæTø£ dü+πøåeT

>∑Ts¡T≈£î\ $<ë´\j·÷\ dü+düú 177 >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒ¡XÊ\\ <ë«sê 1,24,000

eT+~ $<ë´s¡Tú\≈£î >∑TD≤‘·àø£$<ä qT n+~düTÔqï~. á dü+düú bÕsƒ¡XÊ\\T

sêhkÕúsTT |ü]bÕ\ø£+>± ø£Hêï $Tqï>± es¡Tdü>± ñqï‘· |òü*‘ê\qT

kÕ~ÛdüTÔqï~. ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\T, ôw&É÷´ Ÿ¶ ‘Ó>∑\T, yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\T,

n\Œdü+U≤´ø£ esêZ\ $<ë´s¡Tú\≈£î Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤düTÔqï á >∑Ts¡T≈£î\

bÕsƒ¡XÊ\\T kÕ~ÛdüTÔqï |òü*‘ê*ï <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì y˚TeTT dü+πøåeTXÊK\

edü‹ >∑èVü‰\ìïÏ˙ <äX¯\yêØ>± >∑Ts¡T≈£î\bÕsƒ¡XÊ\\T>± e÷s¡Ã&ÜìøÏ

ìX¯ÃsTT+#ê+. M] dü+πøåeTeTT ø=s¡≈£î neT\e⁄‘·Tqï eTs=ø£ eTTK´

ø±s¡ Áø£eT+ $<ë´s¡Tú\≈£î Á|” yÓTÁÏø, b˛dtº yÓTÁÏø ñ|üø±s¡y‘·Hê\ eT+ps¡T.

58. ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\≈£î #Ó+~q ù|<ä $<ë´s¡Tú\≈£î $<XÊ\˝À ñqï‘·$<ä qT

nuÛÑ dæ+#·&ÜìøÏ M\T>± n+uÒ<äÿsY zesYd”dt $<ë´ì~Û düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~.

m ºÄsY $<√´qï‹ ù|]≥ 2015`16 qT+∫ neT\T»s¡T>∑qTqï ø=‘·Ô|ü<∏äø£+

øÏ+<ä Á|ü‹uÛ≤e+‘·T …’q ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ $<ë´s¡Tú\≈£î dæ$ Ÿ düØ«dt |üØø£å\≈£î

Vü‰»s¡T ø±e≤ìøÏ ñ‘·ÔeT ø√∫+>¥ dü+düú\ <ë«sê •ø£åD Çe«ã&ÉT‘·T+~.

59. ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ kÕ~Ûø±]ø£‘· ~X>± eTs=ø£ eTTK´yÓTÆq #·s¡ ôw&É÷´ Ÿ¶

≈£î˝≤\≈£î #Ó+~q ìs¡T<√´>∑ j·TTe‘·≈£î dü«j·T+ñbÕ~Û ø±s¡´Áø£e÷\T

#|ü≥º&ÜìøÏ M\T>± Ä]úø£düVü‰j·T+ n+~+#·&É+. á Ä]úø£düVü‰j·T+ @.|æ.

ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ düVü≤ø±s¡ Ä]úø£ kıôd’° *$Tf…&é <ë«sê j·T÷ìŸ ø±dtº À

60 XÊ‘·+ yTs¡≈£î dü_‡&û s¡÷|ü+˝À n+~+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

23

60. ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ kÕ~Ûø±]ø£‘·≈£î #|üϺq eT÷&√ eTTK´yÓTÆq #·s¡

ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ ñ|üÁ|üD≤[ø£qT neT\T |üs¡#·&É+. kÕ<Ûës¡D Á|üC≤˙ø±ìø°,

ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\≈£L eT<Ûä n_Ûeè~∆ À ñqï e´‘ê´kÕ\qT |üP]+# ~X>±

e´≈£îÔ\≈£L, ≈£î≥T+u≤\≈£L, »HêyêkÕ\≈£L Á|ü‘· ø£å+>±q÷, ì]›wüº+>±q÷

˝≤_Û+# $$<Ûä ø±s¡ Áø£e÷\qT dü+ã+~Û‘· XÊK\T s¡÷bı+~+∫ neT\T#ùd

$<Ûä+>± ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ ñ|üÁ|üD≤[ø£qT neT\T#j·T&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

61. Ç+<äT≈£î >±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.2,123 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

–]»q dü+πøåeT+

62. sêh+˝À ôw&É÷´ Ÿ¶ ‘Ó>∑\ »HêuÛ≤ 27.39 \ø£å\T. Ms¡T sêh»HêuÛ≤˝À

5.53 XÊ‘·+ ñHêïs¡T. yÓTT‘·Ô+ 34 –]»q ‘Ó>∑\T ñ+&É>± yê]˝À 6 ‘Ó>∑\qT

Á|ü‘´ø£+>± ã\V”≤q –]»q‘Ó>∑\T (|æÏõ\T) >± >∑T]Ô+#·&É+ »]–+~.

63. ôw&É÷´˝Ÿ¶ ‘Ó>∑\≈£î dü+ã+~Û+∫ Ä]úø£|üs¡yÓTÆq, $<ë´|üs¡yÓTÆq

düe÷q‘·‘√ bÕ≥T e÷qe eqs¡T\ n_Ûeè~∆ MT<ä <äèwæº ô|Ϻ yê] dü‘·«s¡

n_Ûeè~∆ kÕ~Û+#·&É+ ø√dü+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ ôw&É÷´ Ÿ¶ ≈£î˝≤\ ñ|üÁ|üD≤[ø£, –]»q

ñ|üÁ|üD≤[ø£ #·≤ºìï |üÏwü+>± neT\T#j·T&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£è‘·ìXÃj·T+‘√

ñ+~.

64. –]»qÁbÕ+‘ê˝À¢ ôw&É÷´ Ÿ¶ ‘Ó>∑\ $<ë´_Ûeè~∆ Á|üuÛÑT‘·«+ ìπs›•+#·T≈£îqï

eTTK´\øå±´˝À ¢ ˇø£Ï . 1,50,346 eT+~ $<ë´s¡T ú\≈£î Vü‰dü ºfi ¯ó ¢ ,

ÄÁX¯eTbÕsƒ¡XÊ\\T, >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒ¡XÊ\\T, ñ|üø±s¡ y˚‘·Hê\T, n+uÒ<äÿsY

zesYd”dt $<ë´ì~Û, m˙ºÄsY $<√´qï‹ e+Ï |ü<∏ äø±\qT neT\T

#˚j·T&É+<ë«sê –]»q dü+πøåeTXÊK ã&Ó®Ÿ˝À <ë<ë|ü⁄ 79 XÊ‘·+

$<ë´ø±s¡ Áø£e÷\πø πø≤sTT+#·&É+ »]–+~.

24

65. kÕe÷õø£ kÕ~Ûø±]ø£‘· $TwüHéqT neT\T#˚j·T&É+˝À uÛ≤>∑+>±

–]»q j·TTe‘·≈£î ñ<√´>∑eø±XÊ\T yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&É+ ø√dü+ yê]øÏ ‘·–q

HÓ’|ü⁄D≤´\ ø£\Œq MT<ä Á|üuÛÑT‘·«+ <äèwæº ô|Ϻ+~. $$<Ûä JeH√bÕ~Û neø±XÊ\≈£L,

dü«j·T+ ñbÕ~Ûø° düVü≤ø£]+#˚ $<Ûä+>± Ä]úø±_Ûeè~∆ ø±s¡´ Áø£e÷\T

#˚|ü≥º&ÜìøÏ j·T÷ìŸ ø±dtº À 60 XÊ‘·+, Ò<ë \ø£å s¡÷bÕj·T\T, @~

‘·≈£îÿe nsTT‘ Ä yTs¡≈£î Á|üuÛÑT‘·«+ Ä]úø£düVü‰j·T+ ≈£L&Ü n+~düTÔqï~.

66. ôw&É÷´˝Ÿ ¶ ‘Ó>∑\ dü+πøåe÷ìøÏ Á|üuÛ ÑT‘·«+ ÇdüTÔqï ÁbÕ<Ûëq´‘·≈£î

nqT>∑TD+>± 2015`16 ˝À ø=ìï q÷‘·q ø±s¡´Áø£e÷\qT Á|üuÛÑT‘·«+

#|ü≥ºqT+~. edü‹>∑èVü‰\qT >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒ¡XÊ\\T>± e÷s¡Ã&É+, ‘ê>∑T˙s¡T,

Ç‘·s¡ dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq, –]»q j·TTe‘·T\≈£î $yêVü≤ dü+<äs¡“¤+>± s¡÷.

50,000 yTs¡≈£î Ä]úø£düVü‰j·T+ n+~+# –]|ü⁄Á‹ø± ø£ ≤´D |ü<∏äø£+, ∫e]

yÓT≥Tº es¡≈£î nìï ø±s¡´Áø£e÷\qT ÄHé˝…’Hé <ë«sê düMTøÏå+∫, ‘·<ë«sê

bÕs¡<äs¡Ùø£‘·qT ô|+bı+~+#·&É+ e+Ï$ n≥Te+Ï ø=ìï ø=‘·Ô |ü<∏äø±\T.

67. Ç+<äT≈£î >±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.993 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ dü+πøåeT+

68. yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\≈£î#Ó+~q $<ë´s¡Tú\ ø√dü+ sêh+˝À 177

u≤\Ts¡ edü‹>∑èVü‰\T, 172 u≤*ø£\ edü‹>∑èVü‰\T |üì#düTÔHêïsTT. MÏ À

16,863 eT+~ u≤\Ts¡T, 14,478 eT+~ u≤*ø£\T $<ä qT nuÛÑ dædüTÔHêïs¡T.

yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ $<ë´s¡Tú\T ñqï‘·$<ä qT nuÛÑ dæ+#·&ÜìøÏ M\T>±

Á|ü‹ XÊdüqdüuÛÑ ìjÓ÷»ø£es¡Z |ü]~Û Àq÷ u≤\Ts¡ø√dü+, u≤*ø£\ ø√dü+

ˇø=ÿø£ÿ Vü‰düº Ÿ #=|üq HÓ\ø=˝≤Œ\ì Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫+~.

69. b˛dtº yÓTÁÏø˘ ñ|üø±s¡y˚‘·Hê\ |ü<∏äø£+˝À uÛ≤>∑+˝À ns¡TΩ˝…’q _.dæ.

25

$<ë´s¡Tú\+<ä]ø° ñ|üø±s¡ y‘·Hê\T, ≥÷´wüHé |ò”E #Ó*¢+#·ã&ÉT‘·THêïsTT.

ns¡TΩ˝…’q Ç_dæ $<ë´s¡Tú\≈£î ≈£L&Ü ≥÷´wüHé |ò”E #Ó*¢+#·ã&ÉT‘·Tqï~.

yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\≈£î #Ó+~q $<ë´e+‘·T\sTTq ìs¡T<√´>∑ j·TTe‘·

$$<Ûä b˛°|üØø£å À¢ ‘·øÏÿq yê]‘√ B≥T>± b˛° |ü&É&ÜìøÏ sêh+˝À 13

_dæ düº&û dü]ÿfi¢ <ë«sê ñ∫‘·•ø£åD n+<äCÒj·Tã&ÉT‘·Tqï~.

70. _dæ $<ë´s¡Tú\ ø√dü+ eTVü‰‘êà CÀ´‹u≤ |òüP˝Ò _dæ >∑Ts¡T≈£î\

bÕsƒ¡XÊ\\T 31 q&ÉTdüTÔHêïsTT. yêÏ À 17 u≤\Ts¡ ø√dü+, 14 u≤*ø£\

ø√dü+ q&ÉTdüTÔHêïsTT. MÏ À 11,435 eT+~ $<ë´s¡Tú\T $<ä quÛÑ dædüTÔHêïs¡T.

71. n+‘˚ø±ø£ yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ ø√dü+ ˇø£ düeTÁ>∑ñ|üÁ|üD≤[ø£

s¡÷|üø£\Œq≈£î #·s¡´\T yÓTT<ä\Tô|≤ºeTì dü+‘√wü+>± ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïqT.

sêqTqï ø±\+˝À á ñ|üÁ|üD≤[ø£ eT]+‘· düeTÁ>∑‘·qT dü+‘·]+#·Tø√qTqï~.

Bì <ë«sê H‘·|üìyês¡T, eT‘·‡ ø±s¡T\T, e&Ó¶s¡\T, #‹eè‘·TÔ\yês¡T, >=Á¬s\

ø±|üs¡T\T eT]j·TT Ç‘·s¡ yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ yês¡T \_∆ bı+<äqTHêïs¡T.

Ä<äs¡D |ü<∏ äø£+ <ë«sê yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\≈£î Ä]úø£düVü‰j·T+

n+<äCÒj·Tã&ÉT‘·T+~. Á|üdüTÔ‘·+ ìØ«s¡ +>± ñqï $$<Ûä yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\

düVü≤ø±s¡ düe÷K´\qT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&ÜìøÏ #·s¡ \T rdüTø√qTHêï+. ø±|ü⁄\

dü+πøåeT+ ø√dü+ s¡÷. 100 ø√≥T¢, Áu≤Vü≤àDT\ dü+πøåeT+ ø√dü+ s¡÷. 35

ø√≥T¢ πø≤sTT+#·&É+ »]–+~.

72. yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\ dü+πøåe÷ìøÏ 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢

s¡÷.3,231ø√≥T¢ Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

yÓTÆHê]°\ dü+πøåeT+

73. Ä]úø±_Ûeè~∆˝À yÓTÆHê]° esêZ\≈£î düeTT∫‘· yê≤ ø£*Œ+#·&É+,

Á|üdüTÔ‘·+ q&ÉTdüTÔqï |ü<∏äø±\ <ë«sê, ø=‘·Ô |ü<∏äø±\ <ë«sê ñ<√´>∑neø±XÊ\T

26

ø£*Œ+#·&É+, dü«j·T+ ñbÕ~Û |ü<∏äø±\≈£L, Ä]úø±_Ûeè~∆ |ü<∏äø±\≈£L yÓTs¡T¬>’q

ãTTDdü<äTbÕj·T+ ø£*Œ+#·&É+, πø+Á<ä`sêh dü+dü ú˝À ¢ ñ<√´>±\T

bı+<ä&É+ø√dü+ nedüs¡yÓTÆq HÓ’|ü⁄D≤´\T ø£*Œ+#·&É+, kÕ+πø‹ø£ •ø£åD

ø£*Œ+#·&É+ á XÊK eTTUÀ´<›XÊ\T. Á|” yÓTÁÏø, b˛dtº yÓTÁÏø ñ|üø±s¡y‘·Hê\

eT+ps¡T, u≤´+≈£î\ <ë«sê n+<äCÒùd ãTTD≤\≈£î dü_‡&û eT+ps¡T,

edü‹>∑èVü‰\T, >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒ¡XÊ\\ ìs¡«Vü≤D, b˛°|üØø£å\≈£î •ø£åD á

XÊK #|ü&ÉT‘·Tqï eTTK´ ø±s¡ Áø£e÷\T. Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh yÓTÆHê]°\ dü+πøåeT+

yês¡T u≤´+≈£î ãTTD≤\≈£î »‘·>± j·T÷ìŸ ø±dtº À \ø£å s¡÷bÕj·T\ yTs¡≈£î,

Ò<ë 50 XÊ‘·+ yTs¡≈£î @~ ‘·≈£îÿesTT‘ Ä yTs¡≈£î dü_‡&û n+<äCÒdüTÔHêïs¡T.

<äTø±Hé eTø±Hé, cÕBU≤Hê, s√w”ï nH |ü<∏äø±\T neT\TCÒj·Tã&ÉqTHêïsTT.

eø˘Œ¤ ÄdüTÔ\ |ü]s¡ø£åD≈£î Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥Tºã&ç ñ+~.

74. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.379 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

Åd”Ô •Xó dü+πøåeT+

75. sêh $uÛÑ»q ‘·sê«‘· sêh+˝À Á>±MTDÁbÕ+‘ê˝À¢ 41,982 n+>∑Héyê&û

πø+Á<ë\T, |ü≥ºDÁbÕ+‘ê˝À¢ 4,248 πø+Á<ë\T, –]»qÁbÕ+‘ê˝À¢ 2,169

πø+Á<ë\T |üì#düTÔHêïsTT. Ç$ø±ø£ 6,839 $T˙ n+>∑Héyê&û πø+Á<ë\T ≈£L&Ü

|üì#˚düTÔHêïsTT. düeTÁ>∑ •X¯ón_Ûeè~∆ |ü<∏äø£+ (◊dæ&çmdt), düeTÁ>∑ •X¯ó

dü+s¡ø£åD |ü<∏äø£+ (◊dæ|æmdt) á XÊK eTTK´ ø±s¡ Áø£e÷\T. bÂwæø±Vü‰s¡

|ü<∏äø£+ øÏ+<ä Äπsfi¢ ˝À|ü⁄ ej·TdüT >∑\ <ë<ë|ü⁄ 26.45 \ø£å\ eT+~ •Xó

e⁄\T, 8.56 \ø£å\eT+~ >∑]“¤D°Åd”Ô\T, u≤*+‘·\T \_∆ bı+<äT‘·THêïs¡T.

76 .sêh+˝À n~Ûø£XÊ‘·+ e÷‘ê•X¯óeTs¡D≤\T dü+uÛÑ$düTÔqï≥Tº>±

>∑T]Ô+∫q 104 ◊dæ&çmdt ÁbÕC…≈£îº\ |ü]~Û Àì >∑]“¤D°Åd”Ô\≈£î, u≤*+‘·\≈£L

27

s√EyêØ ø±\Ø nedüsê˝À¢ 50 XÊ‘·+ y˚Ts¡≈£î, Ábı°qT¢, ø±*¸j·T+

nedüsê˝À¢ 40 XÊ‘·+ yTs¡≈£î rs¡Ã&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ ªnqï neTè‘·Vü≤düÔ+μ

|ü<∏äø±ìï Á|üy˚Xô|Ϻ+~. á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä 3.54 \ø£å\ eT+~ Åd”Ô\≈£î s¡÷.

104 ø√≥¢ e´j·T+‘√ \_∆ #≈£Ls¡Ã&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Åd”Ô\≈£î, •Xóe⁄\≈£î

dü+ã+~Û+∫q dü+s¡ø£åD, kÕ~Ûø±]ø£‘· #·s¡ \qT neT\T|üs¡Ã&ÜìøÏ ≈£L&Ü

Á|üuÛÑT‘·«+ eT¬sH√ï |ü<∏äø±\T neT\T#˚düTÔqï~.

77. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 1,080 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

$ø£ ≤+>∑T\T eT]j·TT eè<äT∆\ dü+πøåeT+

78. $ø£ ≤+>∑T\T eT]j·TT eè<äT∆\ dü+πøåeT XÊK $_Ûqï kÕeTsêú \T

ø£*Zq u≤\u≤*ø£\ ø√dü+ 20 Vü‰düºfió¢, 2 ì\j·÷\T, 6 >∑Ts¡T≈£î\ bÕsƒ¡XÊ\\T

ìs¡«Væ≤düTÔqï~. n≥Te+Ï u≤\u≤*ø£\≈£î Á|” yÓTÁÏø eT]j·TT b˛dtº yÓTÁÏø

ñ|üø±s¡ y‘·Hê\T |ü+|æD° #düTÔqï~. Ä]úø£ |ü⁄qsêyêdü+, $yêVü‰\≈£î Á|ü‘´ø£

nyês¡T¶\‘√ bÕ≥T, $<ë´s¡Tú\≈£î Á|ü‘´ø£ uÀ<ÛäqkÕeTÁ– |ü+|æD° ≈£L&Ü XÊK

#˚|ü&ÉT‘·Tqï~.

79. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 45 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

#H‘· eT]j·TT CÖ[

80. ø√≥j·T´ ø£$T° dæbòÕs¡düT\ ø£$T° Á|üø±s¡+ H‘·eT>±Z\T, eTs¡eT>±Z\

MT<ä |üì#düTÔqï H‘·|üìyês¡\≈£î ãTTDe÷|ò” |ü<∏äø±ìï neT\T#j·T&É+

»s¡T>∑T‘·T+~. Bìe\¢ 7,748 Á>∑÷|ü⁄\≈£î #Ó+~q 20,747 eT+~

H˚‘·|üìyês¡T \_∆ bı+<äqTHêïs¡T. Ç+<äT≈£î>±qT s¡÷. 169 ø√≥T¢ Ks¡TÃ

28

ø±>∑\<äì n+#·Hê. Ç+<äT≈£î ‘·–q $~Û $<ÛëHê\T s¡÷|üø£\Œq˝À ñHêïsTT.

81. 2014`15 ˝À 28 ÁbÕ<∏ä$Tø£ #H‘· düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\≈£î #Ó+~q

H‘·|üìyês¡\≈£î Á|üjÓ÷»q+ ø£*–+# $<Ûä+>± s¡÷. 56 \ø£å\T ùwsY ø±|æ≥ Ÿ

ø±+ÁÏã÷´wüHé $&ÉT<ä\ #j·T&É+ »]–+~.

82. ÁbÕ<∏ä$Tø£ #˚H˚‘·ø±s¡T\ düVü≤ø±s¡dü+|òü÷\≈£L, @dædæ ¨\¶s¡¢≈£L,

eT]j·TT Äb˛ÿ≈£L bÕe˝≤ e&û¶ |ü<∏äø£+ øÏ+<ä s¡÷. 3.08 ø√≥T¢ $&ÉT<ä\

#j·T&É+ »]–+~.

83. 2014`15 ˝À 278 ÁbÕ<∏ä$Tø£ #˚H˚‘· düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\≈£î

q÷\Tø£+&Ó\T, s¡+>∑T\T, s¡kÕj·THê\ ø=qT>√\T≈£î >±qT s¡÷. 1.21 ø√≥T¢

dü_‡&û>± $&ÉT<ä\ #j·T&É+ »]–+~.

84. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT s¡÷.46 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

>∑èVü≤ìsêàD+

85. Ä+Á< Û ä Á| ü< ˚X ŸqT > ∑T& ç ôd\T, eTT]øÏyê&É\T˝ Òì sêh+>±

s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ Á>±MTD, |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê\˝Àì ù|<ä\≈£î |üø±ÿÇfi¢ ìsêàD+

#|ü≥º&É+ >∑èVü≤ìsêàD XÊK \ø£å +. á ~X>± ôw&É÷´ Ÿ¶ ‘Ó>∑\≈£î j·T÷ìŸ

ø±dtºqT ø=ÿø£ÿ Ç+Ïø° s¡÷. 1.50 \ø£å\≈£î, Ç‘·s¡ \_∆<ës¡T\≈£î s¡÷. \ø£å≈£î

ô|+# Á|ü‹bÕ<äq |ü]o\q˝À ñ+~. 2015`16 ˝À 2.07 \ø£å\ ø=‘·Ô Çfió

¢ ì]à+#·qTHêï+. 2004`05 qT+&ç Ç|üŒÏ<ëø± ì]à+∫q 41.35 \ø£å\

Çfi¢ \_∆<ës¡T\≈£î Ä<ÛësY‘√ nqTdü+<Ûëq+ #dæ õjÓ÷ ≤–+>¥ #Ój·÷´\ì

≈£L&Ü Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫+~. Ç|üŒÏ<ëø± 33.48 \ø£å\ Çfi¢≈£î Ä<ÛësY

nqTdü+<Ûëq+ |üP]Ôø±>± 26.22 \ø£å\ Çfi¢≈£î õjÓ÷ ≤–+>¥ |üPs¡ÔsTT+~.

\_∆<ës¡T\≈£î #Ó+~q yÓTT‘·Ô+ düe÷#êsêìï >∑èVü≤ìsêàD XÊK yê]

29

yÓuŸôd’Ÿ˝À bı+<äT|üs¡#·&Éy˚T ø±ø£, yÓTT‘·Ô+ ì<ÛäT\T ÄHé˝…’Hé <ë«sêH˚

$&ÉT<ä\#j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

86. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.897 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

bÂs¡ düs¡|òüsê\T

87. <ë]Á<ä πsK≈£î ~>∑TeqTqï ≈£î≥T+u≤\≈£î ÄVü‰s¡uÛÑÁ<ä‘· nedüsê\qT

rs¡Ã&ÜìøÏ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ n‘· ~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´‘· ÇdüTÔqï~.

88. ≈£î≥T+ã+˝À ñqï düuÛÑT´\‘√ ì$T‘·Ô+ Ò≈£î+&Ü Á|üdüTÔ‘·eTTqï ø±s¡T¶\

MT<ä Á|ü‹ ˇø£ÿ ≈£î≥T+ã düuÛÑT´&çø° 5 øÏ À\ _j·T´+ |ü+|æD°ì ñ<›•düTÔqï

C≤rj·T ÄVü‰s ¡ u Û Ñ Á< ä‘ê #·≥ º+, 2013 qT sêh Á| üu Û Ñ T‘ ·«+

neT\T#˚j·÷\qT≈£î+≥Tqï~.

89. dü+πøåeT edü‹ >∑èVü‰˝À¢ ñ+≥Tqï $<ë´s¡Tú\≈£î HêD´yÓTÆq _j·T´+

n+~+#·&ÜìøÏ sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ #·s¡ \T rdüT≈£î+≥Tqï~. dü+Áø±+‹ |ü+&É>∑

dü+<äs¡“¤+>± #·+Á<äqï dü+Áø±+‹ ø±qTø£ ù|]≥ 6 s¡ø±\ ÄVü‰s¡ ~qTdüT\qT

Á|üuÛÑT‘·«+ n+~+∫q+<äTe\¢ <ë]Á<ä´πsK ~>∑TeqTqï Á|ü‹ ≈£î≥T+ã

e<äq+˝À dü+‘√wü+ yÓ*¢$]dæ+~.

90. πswüHé ø±s¡T¶\qT Ä<ÛësY q+ãsY≈£î nqTdü+<Ûëq+ #˚j·T&ÜìøÏ

Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‘´ø£ #·s¡ \T rdüT≈£î+≥Tqï~. sêh+˝Àì 28,953 #Íø£<Ûäs¡\

<äTø±D≤\˝À <äX\yêØ>± á`|æzmdt j·T+Á‘ê\T HÓ\ø=˝≤Œ\ì Á|üuÛÑT‘·«+

Á|ü‹bÕ~düTÔqï~. ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢˝À 100 #Íø£<Ûäs¡\ <äTø±D≤˝À¢

á|æzmdt $TwüHé\ <ë«sê #|üϺq ô|’\Ÿ ÁbÕC…øº e\¢ 15 XÊ‘·+ $T>∑T\T

ø£qã&ç+~.

30

91. 2014`15 dü+e‘·‡s¡+˝À <ë]Á<ä´πsK≈£î ~>∑TeqTqï ns¡TΩ˝…’q

eTVæ≤fi\+<ä]ø° 3.12 \ø£å\ B|ü+ ø£HÓø£åq¢qT Á|üuÛÑT‘·«+ eT+ps¡T #dæ+~.

92. ¬s’‘·T\ Á|üjÓ÷»Hê\qT |ü]s¡øÏ å+#·&ÜìøÏ Á|üuÛ ÑT‘·«+ n‘·´~Ûø£

ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ÇdüTÔqï~. e] |ü+≥≈£î ¬s’‘·T≈£î ø£ dü eT<䛑·T <Ûäs¡ bı+<ä&ÜìøÏ

M\T>± dü«j·T+düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\ <ë«sê ‘·–qìï ø=qT>√\T πø+Á<ë\T

@sêŒ≥T #j·T&É+ »]–+~. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+˝À Ç+‘·es¡≈£L mqï&É÷

˝Òì$<Ûä+>± 14.50 \ø£å\ yÓTÁÏø˘ ≥qTï\ <Ûëq´+ ø=qT>√\T #˚j·T&É+

»]–+~. Bìe\¢ dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ãè+<ë\≈£î ø£$TwüHé s¡÷|ü+˝À

#Ó|üø√<ä>∑Z Ä<ëj·T+ ≈£L&Ü düeT≈£L]+~. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+˝À 3.86

\ø£å\ yÓTÁÏø ≥qTï\ <ÛëHê´ìï ≈£L&Ü $T\T¢ …M s¡÷|ü+˝À ùdø£]+#·&É+

»]–+~.

93. n‘· edüs¡ edüTÔe⁄\ <Ûäs¡\T ìj·T+Á‹+#·&É+ ø√dü+ ‘·–q #·s¡ \qT

m|ü ŒÏø£|ü&ÉT rdüTø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. nÁø£eT+>± düs¡≈£î\T

ì\Te#ùdyê]˙, q\¢ãC≤s¡T≈£î ‘·s¡*+#yê]˙ n‘· edüs¡ düs¡≈£î\ #·≥º+

Á|üø±s¡+ ø£qT>=ì, Ä $<Ûä+>± |ü≥Tºã&ɶ düs¡≈£î*ï »|ü⁄Ô #˚dæ, yê] …’ôdqT‡\T

s¡<äT›#j·T&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ nìïs¡ø±\ #·s¡ \T rdüT≈£î+≥Tqï~.

94. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.2,459 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

Äs√>∑ +, yÓ’<ä +, ≈£î≥T+ãdü+πøåeT+

95. HêD´yÓTÆq, dü‘·«s¡ yÓ’<ä ùde\qT, yÓ’<ä $<ä qT Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ

rdüT≈£îsêe&É+ Äs√>∑´, yÓ’<ä´, ≈£î≥T+ãdü+πøåeTXÊK Á|ü<Ûëq u≤<Ûä´‘·. á

u≤<Ûä ‘·qT HÓs¡ys¡Ã&ÜìøÏ M\T>± á XÊK≈£î nedüs¡yÓTÆq |üP]Ô düVü‰j·T+

31

n+~+#·ã&ÉT‘·Tqï~.

96. &Ü. q+<äeT÷] ‘ês¡ø£sêe÷sêe⁄ yÓ’<ä ùde, Á>±MTD n‘· edüs¡ Äs√>∑

s¡yêD≤ e´edüú (108 düØ«düT\T), ì]›wüº ‘BHê&ÉT yÓ’<ä ùde\T n+~+#

e´edüú (104 ùde\T), C≤rj·T Äs√>∑ $wüj·T+ øÏ+<ä #˚|üfÒº nìïs¡ø±\

≈£î≥T+ãdü+πøåeT ø±s¡ Áø£e÷\T e+Ï Á|ü‹cÕº‘·àø£ ø±s¡ Áø£e÷\qT ã˝Àù|‘·+

#˚j·T&É+‘√ bÕ≥T, Á|üuÛÑT‘·«+ Äs√>∑´XÊK≈£î ã&Ó®Ÿ πø≤sTT+|ü⁄\qT

>∑D˙j·T+>± ô|+#·&É+ <ë«sê yÓ’<ä´Äs√>∑´ ø±s¡´Áø£e÷\qT eT]+‘·

$düÔ]+#·qTqï~. uÛÑÁ<ä‘·, bÕ]Xó<ä∆ ùde\T, πø+ÁBø£è‘·+>± Wwü<Ûë\ ø=qT>√\T,

ìsê|òü÷≥+>± Äs√>∑ ùde\T n+~+#·&É+ ø√dü+ nedüs¡yÓTÆq nìïs¡ø±\

edüTÔe⁄\ düs¡|ò üsê, yÓTT<ä˝… ’q ø±s¡´ Áø£e÷\ ø√dü+ ‘·–qìï ì<ÛäT\T

πø≤sTT+#·&É+ »]–+~.

97. Ç+<äT˝À uÛ≤>∑+>± ÁbÕ<∏ä$Tø£, ~«rj·T Äs√>∑ s¡+>±\qT ã˝Àù|‘·+

#j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Äs√>∑ πø+Á<ë\ |üìrs¡TqT yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&É+ ø√dü+

nedüs¡yÓTÆq eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\q÷, Äs√>∑´|üØø£å dü<äTbÕj·÷\q÷

düeT≈£Ls¡Ã&É+, ‘·–qìï Wwü<Ûë\q÷, eT+<äT\q÷ düs¡|òüsê #˚j·T&É+,

s√>∑T\≈£î HêD´yÓTÆq Äs√>∑´ùde\qT ìs¡+‘·sêj·T+>± n+~+#·&ÜìøÏ

nedüs¡yÓTÆq nìïs¡ø±\ dü<äTbÕj·÷\qT düeT≈£Ls¡Ã&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

98. HêD´yÓTÆq dü÷|üsYôdŒcÕ*° ùde\qT n+~+# $<Ûä+>± ‘·èrj·TkÕúsTT

dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq MT<ä, $<ë´s¡Tú\≈£î >∑TD≤‘·àø£ yÓ’<ä $<ä qT n+~+#·&É+

MT<ä ≈£L&Ü ÁX¯<ä∆ ô|≥º&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

99. Ç$ ø±ø£, $XÊK|ü≥ï+˝À $XÊK Çìdæº≥÷´Ÿ Ä|òt yÓT&çø£ Ÿ ôd’HÓ‡dtqT

ìs¡«Vü≤D˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe≥+‘√ bÕ≥T uÀ<Ûäq ÄdüT|üÁ‘·T\qT n‘ê´<ÛäTìø£

kÕ+πø‹ø£ kÕeTÁ–‘√q÷, eT]+‘· HêD´yÓTÆq düeTs¡úe+‘·yÓTÆq ùde\‘√q÷

32

ã˝Àù|‘·+ #j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

100. C≤rj·T Äs√>∑ $TwüHé øÏ+<ä yÓTs¡T¬>’q e÷‘ê•Xó Äs√>∑ ùde\qT,

Ç‘·s¡ ≈£î≥T+ã dü+πøåeTùde\qT eT]+‘· yÓTs¡T¬>’q Ø‹˝À n+~+#·&ÜìøÏ

e÷ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£è‘·ìXÃj·T+‘√ ñ+~. Á|üdü÷‹, •Xó eTs¡D≤\ πs≥qT eT]+‘·

‘·–Z+#·&ÜìøÏ C≤rj·T Äs√>∑ $TwüHé øÏ+<ä eT]+‘· n~Ûø£+>± πø≤sTT+|ü⁄\T

#j·T&É+ ø√dü+ uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Á|ü‹bÕ<äq |ü+|æ+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

m.◊.j·TyéT.j·Tdt. ‘·s¡Vü‰ dü+düú kÕ∆|üq≈£î #·s¡ \T rdüT≈£î+≥THêïeTT.

101. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.5728 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

bÕsƒ¡XÊ\ $<ä

102. n+<ä]ø° $<ä q+~+#·&É+ ø√dü+ eTq Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥Tºã&ç ñ+~. Ä

~X>± mH√ï eTTK´yÓTÆq |ü<∏äø±\q÷, ø±s¡ Áø£e÷\q÷ neT\T#düTÔqï~.

103. á ~X>± uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ #|üϺq Á|ü‹cÕ‘·àø£ ø±s¡ Áø£e÷\˝À ø£f…Æq

düs¡«•øå± n_Ûj·÷HéqT sêh+˝À n‘· +‘· ÁbÕ<Ûëq´‘·‘√ neT\T#j·T&É+

»s¡T>∑T‘·Tqï~. 6`14 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä >∑\ |æ\¢\qT bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ #]Œ+#·&É+,

yês¡T ø£˙dü+ 8 dü+e‘·‡sê\ m*yÓT+≥Ø $<ä´qT |üP]Ô #˚düT≈£îH˚˝≤

düVü≤ø£]+#·&É+, *+>∑|üs¡+>±q÷, kÕe÷õø£es¡ Z|üs¡+>±q÷ ñqï

e´‘ê´kÕ\qT ‘·–Z+#·&É+, HêD´yÓTÆq, >∑TD≤‘·àø£yÓTÆq $<ä qT n+~+#·&É+

Ä |ü<∏äø£+ eTTK´ \ø£åD≤\T.

104. 2014`15 À ø=‘·Ô>± 48 ÁbÕ<∏ä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\\T ÁbÕs¡+_Û+#·ã&ܶsTT.

11 bÕsƒ¡XÊ\\T ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘· bÕsƒ¡XÊ\\T>± n|tÁπ>&é ø±ã&ܶsTT. 2,441

ÁbÕ<∏ä$Tø√qï‘· bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ 8e ‘·s¡>∑‹ ÁbÕs¡+_Û+#·ã&ç+~. Á|üuÛÑT‘·« msTT&Ó&é

33

bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ uÀ~ÛdüTÔqï ñbÕ<Ûë´j·TT\+<ä]ø° ÇHédüØ«dt •ø£åD Çe«ã&ç+~.

33 \ø£å\ eT+~ $<ë´s¡Tú\≈£î ˇø=ÿø£ÿ]ø° 2 »‘·\ #=|üq j·T÷ìbòÕ+

n+~+#·ã&ç+~. $<ë´|üs¡+>± yÓqTø£ã&ɶ eT+&É˝≤˝À¢ kÕe÷õø£+>±

yÓqTø£ã&ɶ u≤*ø£\≈£î >∑TD≤‘·àø£+>± $<ä qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe&É+

ø√dü+ 352 ø£dü÷Ôsê“ >±+BÛ u≤*ø±$<ë´\j·÷\T HÓ\ø=\Œã&ܶsTT. n$

m*yÓT+≥Ø kÕúsTT <ëø± $<ä q+~düTÔHêïsTT.

105. bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ $<ë´s¡Tú\ qyÓ÷<äT, $<ë´s¡Tú\ Vü‰»s¡T ô|+bı+~+#·&É+,

Á&Ü|tWŸ πs≥¢qT ‘·–Z+#·&É+ nH˚ eT÷&ÉT Á|ü<Ûëq \øå±´\‘√ ªã&ç |æ\Tk Ô+~μ

nH˚ ø±s¡´Áø£e÷ìï >ös¡e˙j·T eTTK´eT+Á‹es¡T´\T 25.7.2014 q

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ À ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. á |ü<∏äø£+˝À uÛ≤>∑+>± 6,33,528

eT+~ $<ë´s¡Tú\T ˇø£≥e ‘·s¡>∑‹˝À #sês¡T. ã&ç À #s¡≈£î+&Ü ãj·T≥

ñqï 25,923 eT+~ $<ë´s¡Tú\T ≈£L&Ü ã&çøÏ #s¡T≈£îHêïs¡T.

106. 47,635 bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ 44 \ø£å\ eT+~ $<ë´s¡Tú\≈£î eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q+

n+<äCÒj·Tã&ÉT‘·Tqï~.

107. uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ eTq sêÁcÕºìøÏ 163 yÓ÷&É Ÿ bÕsƒ¡XÊ\\qT eT+ps¡T

#dæ+~. á bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ Áø°&É\T, $H√<ä+, Ç‘·s¡ kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡ Áø£e÷\≈£î

#ê*q+‘· neø±X¯eTT+~. á bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ ø£+|üP´≥sY dü<äTbÕj·T+,

Ç+≥¬sïŸ, |üP]ÔkÕúsTT ø£+|üP´≥sY ñbÕ<Ûë´j·TT\÷ ñHêïs¡T. ˇø=ÿø£ÿ

bÕsƒ¡XÊ\≈£L s¡÷. 302 \ø£å\ #=|üq 163 bÕsƒ¡XÊ\\≈£î uÛÑeHê\T, |òü]ï#·sY,

ø£+|üP´≥sY\T, ≤ãπs≥Ø\T düeT≈£Ls¡Ã&ÜìøÏ s¡÷. 492 ø√≥T¢ Ks¡Tà #j·T&É+

»]–+~.

108. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+ Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡XÊ\˝À¢ 1 qT+∫ 10 e ‘·s¡>∑‹

#·<äTe⁄‘·Tqï $<ë´s¡Tú\≈£î 3 ø√≥¢ bÕsƒ¡ |ü⁄düÔø±\T düs¡|òüsê #j·T&É+ »]–+~.

34

109. mdtdæÇÄsYÏ <ë«sê bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´s¡Tú\≈£L, &çÇ&ç, _Ç&ç $<ë´s¡Tú\≈£î,

ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î M&çjÓ÷ bÕsƒê\T s¡÷bı+~+#·&É+ »]–+~. Ç|üŒÏ<ëø±

820 M&çjÓ÷ bÕsƒê\T |ü_¢ø …’ÁãØ\ yÓuŸôd’Ÿ À bı+<äT|üs¡Ã&É+ »]–+~.

110. 14 qT+∫ 18 eT<Ûä´ ej·TdüT >∑\ |æ\¢\≈£î $<ä´q+~dü÷Ô

e÷<Ûä $Tø£$<ä m*yÓT+≥Ø eT]j·TT ñqï‘·$<ë´s¡+>±\ eT<Ûä ø£ ùd‘·Te⁄>±

|üì#˚düTÔ+~. πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·« ÁbÕjÓ÷õ‘· |ü<∏äø£yÓTÆq sêÅw”ºj·T e÷<Ûä $Tø£ •øå±

n_Ûj·÷Hé (ÄsYmyéTmdtm) HêD´yÓTÆq e÷<Ûä $Tø£ $<ä qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ

rdüT≈£îsêe&É+ ø√dü+ ø£èwæ #˚düTÔqï~. >∑TD≤‘·àø£ $<ä´q+~+#·&É+,

eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq, düeT‘·«kÕ<Ûäq á |ü<∏äø£+ eTTK´ ñ<›XÊ\T.

111. 10,313 ñbÕ<Ûë´j·T b˛düTº\ uÛÑØÔøÏ ø±qT &çÅdæºø˘º ôd\ø£åHé ø£$T°

(&çmdtdæ) 2014 H√Ï|òæπøwüHé $&ÉT<ä\ #j·Tã&ç+~.

112. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 14,962 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

Ç+≥Øà&çj·TŸ $<ä

113. sêh+˝À Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑+˝À 444 pìj·TsY ø£fi≤XÊ\\T, 131 Åô|’y˚Ÿ

msTT&Ó&é pìj·TsY ø£fi≤XÊ\T |üì#˚düTÔHêïsTT. ø± ÒJ Òì eT+&É ≤˝À¢

Åô|’y≥T pìj·TsY ø£fi≤XÊ\\ kÕú|üq≈£î >±qT Á|üuÛÑT‘·«+ ÇHéôd+Ïyé pìj·TsY

ø£fi≤XÊ\\ |ü<∏äø±ìï Á|üy˚Xô|Ϻ+~. 2014`15 dü+e‘·‡s¡+˝À Á|üuÛÑT‘·«, Åô|’y˚Ÿ

ø£fi≤XÊ\\ìïÏ Àq÷ 5.07 \ø£å\ eT+~ $<ë´s¡Tú\T $<ä quÛÑ dædüTÔHêïs¡T.

114. á XÊK≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 585 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

35

ñqï‘· $<ä

115. sêh+˝À n+<äTu≤≥T˝À ñqï ÁbÕø£è‹ø£ e÷qe eqs¡T\qT

$ìjÓ÷–+#·Tø√e&É+ <ë«sê sêqTqï ø=+‘· ø±\+˝À sêÁcÕºìï ˇø£

n+‘·sê®rj·T $<ë πø+Á<ä+>± r]Ã~<ë›\ì sêh Á|üuÛÑT‘·«+ Äø±+øÏådüTÔqï~.

sêÁcÕºìï ˇø£ $C≤„qdüe÷»+>± n_Ûeè~∆ |üs¡#·&Éy˚T ø±ø£, <˚X¯+˝Àq÷,

Á|ü|ü+#·+˝Àq÷ ≈£L&Ü mH√ï HÓ ’|ü⁄D≤´\ ø£\Œq≈£î ˇø£ >∑eT´+>±

s¡÷bı+~+#ê\ì ≈£L&Ü Á|üuÛÑT‘·«+ uÛ≤$düTÔqï~. HÓ’|ü⁄D≤´\ ø£\Œq, |ü]XÀ<Ûäq,

kÕ+πø‹ø£ dü\Vü‰\‘√ bÕ≥T, Á|ü|ü+#·kÕúsTT nqTdü+<ÛëHêìï ≈£L&Ü

Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.nìï esêZ\q÷ ø£\T|ü⁄≈£îb˛j˚T $<Ûä+>±

n+<ä]ø° düe÷q neø±XÊ\T ø£*Œ+#˚ $<Ûä+>± ñqï‘·$<ä´qT n+<ä]ø°

n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe≤ìø°, ñqï‘·$<ë´dü+düú À¢ uÀ~Û+# uÀ<ÛäqqT

yÓTs¡T>∑T|üs¡ Ã&Üìø°, uÀ<Û äHê+XÊ\qT Á|üjÓ÷»qø£s¡+>± ñ+&˚≥≥T¢

#·÷&É≤ìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ mH√ï #·s¡ \T #|üϺ+~. sêqTqï $<ë´dü+e‘·‡s¡+

yÓTT<ä\jT´ Àù| sêh+˝À ◊◊m+, ◊◊Ï, ◊◊mdtÇÄsY, ◊◊◊Ï, mHé◊Ï,

ôd+ Á≥˝Ÿ j·T÷ìe]‡° , ô| ÁÀ*j·T+ j·T÷ìe]‡° , e´ekÕj·T

$X«$<ë´\j·T+, Hwüq Ÿ Çìdæº≥÷´Ÿ Ä|òt &çkÕdüºsY yTHCŸyÓT+Ÿ, –]»q

$X¯«$<ë´\j·÷\T e+Ï Á|ü‹cÕ˜‘·àø£ C≤rj·TkÕúsTT $<ë´dü+düú\qT

HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ Á|üj·T‘êï\T »s¡T>∑T‘·Tqï$.

116. $X¯«$<ë´\j·÷˝À¢q÷, ø£fi≤XÊ\˝À¢q÷ nqTuÛÑeE„˝…’q dæã“+~

ùde\qT $ìjÓ÷–+#·T≈£îH ñ<›X+‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ uÀ<Ûäq, uÀ<ÛäH‘·s¡ dæã“+~

|ü<äM $s¡eTD ej·TdüT‡qT eTs=ø£ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T ô|+∫+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

sêh ñqï‘· $<ë´eT+&É* H‘·è‘·«+˝À Á|üdæ<ä∆ $<ë´y‘·Ô\‘√ ˇø£ ôV’≤|üesY

ø£$T°ì @sêŒ≥T#˚dæ+~. Ä<ÛäTìø£ nedüsê\≈£î ‘·>∑Z≥T¢>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ

36

$X«$<ë´\j·÷\ #·≥º+ 1991 ì düMTøÏå+#·&É+ á ø£$T° ñ<›X+. ñ

qï‘·$<ä ˝À HêD´‘·qT ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ sêhkÕúsTT môddtyÓT+Ÿ eT]j·TT

mÁ¬ø&çfÒwüHé øöì‡ ŸqT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ ≈£L&Ü Á|üj·T‘êï\T yÓTT<ä\j·÷´sTT.

eTTK´s¡+>±˝À¢ |ü]XÀ<ÛäqqT Áb˛‘·‡Væ≤+#·&ÜìøÏ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ ùdºŸ Øôd]à uÀs¡T¶

≈£L&Ü HÓ\ø=\Œã&ÉT‘√+~. πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·« ÁbÕjÓ÷õ‘· |ü<∏äø£yÓTÆq sêÅw”ºj·T ñ

#·Ã‘·sY •ø£ å n_Ûj·÷Hé øÏ+<ä s¡÷. 1747 ø√≥¢ düVü‰j·T+ ø√dü+

uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Á|ü‹bÕ<äq\T düeT]Œ+#·ã&ܶsTT.

117. ø£fi≤XÊ\˝À¢ #·<äTe⁄‘·Tqï $<ë´s¡Tú\ ñ<√´>∑ neø±XÊ\T yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&É+

ø√dü+ Á|üuÛ ÑT‘·«+ 120 Á|üuÛ ÑT‘·« &çÁ^ ø£fi≤XÊ\˝À¢ •ø£åD ø±s¡´ Áø£eT+

yÓTT<ä\Tô|Ï º+~. ø£fi≤XÊ\˝À¢ì ôw&É÷´˝Ÿ ¶ ≈£î˝≤\, ôw&É÷´˝Ÿ ¶ ‘Ó>∑\

$<ë´s¡Tú\+<ä]ø° á •ø£åD ñ∫‘·+. 2014`15 ˝À 17,123 eT+~

$<ë´s¡Tú\øÏ •ø£åD Çe«>±, Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ Àì 13 õ˝≤¢\≈£î #Ó+~q 3,817

eT+~ $<ë´s¡Tú\≈£î $$<Ûä dü+düú À¢, ø£+ô|˙˝À¢ ñ<√´>∑eø±XÊ\T <=]ø±sTT.

á eT<Ûä´H˚ C…¬ødæ dü÷º&Ó+Ÿ yÓT°]j·T˝Ÿ Á|ü#·T]+∫, $<ë´s¡Tú\+<ä]ø°

n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêe&É+ »]–+~.

118. dü+Á|ü<ësTTø£+>± uÀ~ÛdüTÔqï $wüj·÷˝À¢q÷, ø=‘·Ô>± s¡÷|üø£\Œq #dæq

$wüj·÷˝À¢q÷ ≈£L&Ü bÕsƒê´+XÊ\qT eTq °M <ë«sê Á|ükÕs¡+ #j·T&ÜìøÏ

Á|üj·T‘êï\T yÓTT<ä\j·÷´sTT. Á|üdüTÔ‘·+ 45 ø£fi≤XÊ\˝À¢ ñqï Ç+ ¢wüß ≤+π>«õ

˝≤ãπs≥Ø\qT $düÔ]+|ü#j·T≤ìø°, $$<Ûä dü+düú\‘√ nqTdü+<Ûëq+ <ë«sê

HêD´‘·qT yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&Üìø° Á|ü‹bÕ<äq\T ñHêïsTT. n< $<Ûä+>± kÕ+πø‹ø£

$<ë´XÊK |ü]~Û˝À |üì#˚düTÔqï Á>±MTD ø£fi≤XÊ\\‘√ HÓ’|ü⁄D≤´\qT,

dü< äTbÕj·÷\qT |ü+#·Tø√e&É+ ø√dü+ õ˝≤ ¢ ]k˛sY ‡ πø+ Á<ë\T

kÕú|æ+#·ã&ܶsTT. ø£fi≤XÊ\˝À¢ $\Te\‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï $<ä qT n+~+#·&É+

ø√dü+ e÷qe$\Te˝À¢, ñ<√´>∑HÓ’‹ø£‘· À 1458 eT+~ ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î

•ø£åD Çe«&É+ »]–+~.

37

119. 11 Ç+õ˙]+>∑T ø£fi≤XÊ\˝À s¡÷. 88 ø√≥¢ n+#·Hê e´j·T+‘√

>∑TD≤‘·àø£ kÕ+πø‹ø£ $<ë´_Ûeè~∆ ø±s¡´Áø£e÷ìï (ÏÇ≈£L´◊|æ) Á|üuÛÑT‘·«+

neT\T#˚düTÔqï~. bÕ*f…øÏïø˘\qT ñqïrø£]+#·&É+, bÕ*f…øÏïø˘\ <ë«sê

kÕe÷õø£ $ø±dü+, Åd”Ô\≈£î Á|ü‘´ø£ edü‹>∑èVü‰\ ìsêàD+ e+Ï eT]ø=ìï

ø±s¡ Áø£e÷\T ≈£L&Ü á XÊK neT\T#düTÔqï~.

120. á XÊK≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 3,049 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

Á>±MTD≤_Ûeè~∆ XÊK

121. <ë]Á<ä´ ìs¡÷à\q ø√dü+ Á>±MTD≤_Ûeè~∆ XÊK mH√ï |ü<∏äø±\T

neT\T#düTÔqï~. eTVü‰‘êà>±+BÛ C≤rj·TñbÕ~ÛVü‰MT |ü<∏äø£+ øÏ+<ä 8 \ø£å\

≈£î≥T+u≤\≈£î e+<ä s√E\ ñbÕ~Û ø£*Œ+#·ã&ç+~. yÓTT‘·Ô+ |ü<∏äø£+ øÏ+<ä

s¡÷. 3,417 ø√≥T¢ Ks¡Tà #j·Tã&ç+~. 5.49 \ø£å\ e´øÏÔ>∑‘· eTs¡T>∑T<=&ÉT¢

ì]à+#·ã&ܶsTT.

122. uÛ Ñ÷kÕs¡+, |ü#·Ã<äq+, »\dü+|ü<ä e+Ï ÁbÕø£è‹ø£ eqs¡T\T

n+‘·]+∫b˛≈£î+&Ü |ü]s¡øÏå+#·&Üìø°, n_Ûeè~∆ |üs¡Ã&Üìø°, ‘·<ë«sê ìs¡Tù|<ä

≈£î≥T+u≤\≈£î ìø£s¡ JeH√bÕ~Û ø£*Œdü÷Ô, yê‘êes¡D düeT‘Í\´+ ø±bÕ&É&É+

ø√dü+ ñ<›•+#·ã&ɶ düeTÁ>∑ yê≥sY ôw&é ìs¡«Vü≤D ø±s¡ Áø£eT+ (◊&ÉãT¢ m+|æ)

12 &ç|æm|æ/&ç&ç|æ õ˝≤¢ À¢ neT\T»s¡T>∑T‘·Tqï~.

123. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À Åd”Ô kÕ~Ûø±]ø£‘ê ñ<ä´eT+ yÓTT‘·Ô+ mdt.Ç.ÄsY.|æ.

H˚‘·è‘·«+˝À »s¡T>∑T‘√+~. ‘·<ë«sê s¡÷|ü⁄~<äT›≈£îqï Á|üuÛÑT‘·«`kÕe÷õø£

uÛ≤>∑kÕ«eT´ qeT÷Hê H˚&ÉT C≤rj·T Á>±MTD JeH√bÕ<ÛäT\ $TwüHé

(mHéÄsYm ŸmyéT) s¡÷|ü+˝À <XeT+‘·≤ $düÔ]+∫+~. Ç|üŒÏ<ëø± ns¡Ω‘·

>∑*–q dü«j·T+ ùdyêdü+|òü÷\≈£î u≤´+≈£î *+πøõ <ë«sê s¡÷. 44,026 ø√≥¢

38

y˚Ts¡≈£î u≤´+≈£î ãTTD≤\T n+<ësTT. düø±\+˝À n|ü #Ó*¢+∫q yêfi¢øÏ

Áb˛‘ê‡Vü≤ø£+>± e&û¶ Òì ãTTD≤\ |ü<∏äø£+ øÏ+<ä s¡÷. 1,636 ø√≥T¢ Ks¡TÃ

ô|≥º&É+ »]–+~. Ç~ ø±ø£, dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\ |üs¡|ü‹ì Ç|ü&ÉTqï

<ëìø£Hêï Hê\T>∑T¬s≥T¢ ô|+#·&ÜìøÏ 2015`16 qT+∫ ø±|æ≥ Ÿ Çq÷Œ¤ »Hé

|ü<∏äø±ìï neT\T#j·TqTHêï+. dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ãè+<ë\ düuÛÑT´\ HÓ’|ü⁄D≤´\T

yÓTs¡T>∑T|üs¡∫ ‘·<ë«sê yês¡T Ä<ëj·T|ü]ø£\Œqø√dü+, kÕ+Á|ü<ëj˚T‘·s¡

s ¡+>±˝À ¢ ≈ £L&Ü $dü Ô]+#˚ $<Û ä+>± ‘·<ë«sê <ë]Á<ä ´+ qT+∫

ãj·T≥|ü&≥+<äT≈£î yê]øÏ ‘√&ÜŒ≥T n+~+#·qTHêï+.

124. ÇdüTø£ ‘·e«ø±˙ï, neTàø±˙ï dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\πø n|üŒ–dü÷Ô

Á|üuÛ ÑT‘·«+ ìs¡íj·T+ rdüT≈£î+~. Bìe\¢ düs¡düyÓTÆq <Ûäs¡≈£î ÇdüTø£

n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ sêe&Éy˚T ø±≈£î+&Ü, Ä<ëj·T+ |üø£ÿ<ë]øÏ b˛≈£î+&Ü

düÁø£eT+>± Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ n+<äT‘·÷ Á|üuÛÑT‘ê«<ëj·T+ ô|]–+~ ≈£L&Ü.

n+‘ø±≈£î+&Ü q<äT\T, yê>∑T\T, e+ø£\T, |üsê´es¡D e´edüú\≈£î dü+uÛÑ$düTÔqï

qcÕº\qT n]ø£≥º&É+ kÕ<Ûä eTe⁄‘·Tqï~ ≈£L&Ü. á ìs¡íj·T+ neT\T #j·T&É+

yÓTT<ä\Tô|Ϻq ø=ìï yêsê˝À¢H 27\ø£å\ |òüTq|ü⁄≥&ÉT>∑T\ ÇdüTø£ s¡÷. 180

ø√≥¢ y˚Ts¡≈£î neTTà&ÉTb˛sTT+~. á ø±s¡´ Áø£eT+˝À 5,000 eT+~

dü«j·T+düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\ düuÛÑT´\T Á|ü‘·´ø£å+>± bÕ˝§Z+≥T+&É>± 70

\ø£å\eT+~ düuÛÑT´\T |üs√ø£å+>± \_∆ bı+<äT‘·THêïs¡T.

125. n˝≤π> ;<ä\T, ã\V”≤qT\+<äs¡÷ eTTK´+>± eè<äT∆\÷, $ø£ ≤+>∑T\÷

≈£L&Ü >ös¡eÁ|ü<äyÓTÆq J$‘·+ J$+#ê\qï~ Á|üuÛÑT‘·« ñ<›X+. n+<äTø√dü+

eè<äT∆\≈£L, $‘·+‘·Te⁄\≈£L, H‘·|üìyê]ø°, ø£\T¢ ‘· ø±]à≈£î\≈£L ôV≤#Y.◊.$.

u≤~Û‘·T\≈£î Á|üdüTÔ‘·+ ÇdüTÔqï HÓ\≈£î s¡÷. 200 |æ+#Û·qTqT HÓ\≈£î s¡÷.

1000 s¡÷bÕj·T\øÏ Á|üuÛÑT‘·«+ ô|+|ü⁄<ä\ #dæ+~. 40`79 XÊ‘·+ yTs¡≈£î

yÓ’ø£\´+ ø£*–q $ø£ ≤+>∑T\≈£î s¡÷. 500 qT+&ç 1000 s¡÷bÕj·T\≈£î,

80 XÊ‘·+ ø£Hêï m≈£îÿe yÓ’ø£\´+ ø£*Zq $ø£ ≤+>∑T\≈£î HÓ\≈£î s¡÷. 1500

39

≈£î ô|+∫+~. á ô|+∫q πs≥T¢ ôdô|º+ãs¡T 2014 qT+&ç neT\T˝ÀøÏ

e#êÃsTT. nø√ºãs¡T 2, 2014 qT+&ç #Ó*¢+#·ã&ÉT‘·THêïsTT. 2015 »qe]˝À

düTe÷s¡T 41 \ø£å\ eT+~ |ææ+#Û··qT<ës¡T\≈£î Ä<ÛësY‘√ nqTdü+<Ûëì+#·ã&ç

ô|q¸qT¢ #Ó*¢+#·ã&ܶsTT.

126. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 8,212 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

|ü+#êsTTrsêCŸ

127. Á>±MTDÁ|ü»\≈£î ‘ê>∑T˙s¡T, bÕ]X¯ó<ä∆ +, s¡Vü≤<ës¡T\T, M~∏ BbÕ\T,

|ü+#êsTTr uÛÑeHê\T e+Ï eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T eT]j·TT bÕ\Hê

ùde\T n+~+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ n‘· ~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´‘·ì∫Ã+~.

128. Á|üdüTÔ‘·+ neT\T˝À ñqï Á|ü<ÛëqeT+Á‹ Á>±yéT dü&Éø˘ jÓ÷»q

ø±s¡´Áø£eT+‘√ bÕ≥T, eTVü‰‘êà>±+BÛ C≤rj·TñbÕ~ÛVü‰MT |ü<∏äø£+ øÏ+<ä

#|üϺq s¡Vü≤<ës¡T\qT _Ï Á|üe÷D≤\ kÕúsTTøÏ n_Ûeè~∆ #j·T&É+ ø√dü+

sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ ˇø£ |ü<∏äø±ìï Á|üy˚Xô|Ϻ+~.

129. myéTÄsYÄsY, dæÄsYÄsY eT]j·TT ÄsY&çm|òt ø±s¡´Áø£e÷\ øÏ+<ä

düeT≈£Ls¡T‘·Tqï ì<ÛäT\‘√ s¡Vü≤<ës¡T\ eTs¡eTà‘·T\T #|ü≥º&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

130. Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø±\qT eT]+‘· düeTs¡úe+‘·+>± neT\T#j·T≥+ ø√dü+

Á|üuÛÑT‘·«+ kÕúìø£dü+düú\ kÕeTsêú ìï yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&ÜìøÏ ø£èwæ #˚düTÔqï~.

131. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 3,296 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

40

Á>±MTD ˙Ï düs¡|òüsê

132. HêD´‘· À|æ+∫q ÁbÕ+‘ê˝À¢q÷, bÕøÏåø£+>± Ïdüs¡|òüsê n+<äT‘·Tqï

ÁbÕ+‘ê˝À¢q÷, ôw&É÷´˝Ÿ ≈£î˝≤\, ôw&É÷´˝Ÿ¶ ‘Ó>∑\ »HêyêkÕ˝À¢q÷ s¡øÏå‘·

eT+∫˙Ï düs¡|òüsê #j·T&É+, Á>±MTD Ïdüs¡|òüsê eT]j·TT bÕ]Xó<ä∆ XÊK

eTTK´ ø±s¡´Áø£eT+. #˚‹|ü+|ü⁄\T _–+∫q uÀs¡Tu≤e⁄\ <ë«sê s¡øÏå‘·

eT+∫˙Ï düs¡|òüsê |ü<∏äø±\ <ë«sê, düeTÁ>∑ eT+∫˙Ï düs¡|òüsê |ü<∏äø±\

<ë«sê eT+∫˙Ï düs¡|òüsê #|ü≥ºã&ÉT‘·Tqï~. Ç+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq ì<ÛäT\T

mHéÄsY&ç&ÉãT¢ |æ, sêh Á|üD≤[ø£ ì<ÛäT\T eT]j·TT Hêu≤s¡T¶, Á|ü|ü+#·u≤´+≈£î

e+Ï Ä]úø£ dü+düú\T n+~düTÔqï ãTTDdü<äTbÕj·T+ <ë«sê #≈£Ls¡T‘·Tqï$.

133. Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘ÓdüTÔqï eT+∫˙Ï HêD´‘·qT yÓTs¡T>∑T|üπsÃ

~X¯>± sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ m˙ºÄsY düT»\ |ü<∏äø±ìï Á|üø£Ï+∫+~. Ç+<äT˝À

uÛ≤>∑+>± Á|ü‹ ≈£î≥T+u≤ìø° ¬s+&ÉT s¡÷bÕj·T\ HêeTe÷Á‘·|ü⁄ <Ûäs¡≈£î 20

©≥s¡¢ düTs¡øÏå‘·yÓTÆq eT+∫˙Ïì düs¡|òüsê #|ü&ÉT‘·Tqï~.

134. À≥ Ÿ XÊìfÒwüHé πø+ô|’Hé (Ïmdtdæ) ì 2014 nø√ºãs¡T 2 qT+∫

dü«#·Ã¤uÛ≤s¡‘Y $TwüHé>± |æ\TdüTÔHêïs¡T. á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä ìs¡à\ Á>±eT

|ü+#êsTTr\qT s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘êï\T #|ü≥ºã&ܶsTT.

135. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 881 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

|ü≥ºD≤_Ûeè~∆

136. 97 eTTì‡bÕ*°\T, 13 eTTì‡|ü˝Ÿ ø±s=ŒπswüHé\‘√ >∑‘· ¬s+&ÉT

<äXÊu≤›\T>± Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ À |ü≥ºD°ø£s¡D X¯s¡y˚>∑+‘√ »s¡T>∑T‘·Tqï~. |ü≥ºD

ÁbÕ+‘ê˝À¢ ìedædüTÔqï Á|ü»\≈£î ø£ düeTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T ø£*Œ+#·&É+ ˇø£

41

düyê\T>± e÷]+~. |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê\qT düeTÁ>∑+>±q÷, düeT÷\+>±q÷

n_Ûeè~∆ #j·T≤ìøÏ sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ mH√ï $<Ûëq ìs¡íj·÷\qT rdüT≈£îì

mH√ï #·s¡´\T #˚|üϺ+~. uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ neT\T #˚düTÔqï Á|ü‹cÕ˜‘·àø£

ø±s¡´Áø£e÷\ øÏ+<ä ì<ÛäT\T düeT≈£Ls¡TÃø√e&ÜìøÏ ÁøÏj·÷o\ø£ #·s¡´\T

#˚|ü≥ºã&ܶsTT.

137. q>∑s¡yêdüT\ ñqï‘·$<ä , HÓ’|ü⁄D≤´\ ø£\Œq, kÕe÷õø±_Ûeè~∆ì ≈£L&Ü

Áb˛‘·‡Væ≤+#˚$<Ûä+>±q÷, sêÁcÕº_Ûeè~∆øÏ >∑D˙j·T+>± <√Vü≤<ä|ü&˚˝≤q÷

X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq q>∑sê\T s¡÷bı+<ä&ÜìøÏ nqTyÓ’q düeTÁ>±_Ûeè~∆ ø√dü+

|ü≥ºD≤_Ûeè~∆ $TwüHé ø£èwæ #düTÔ+~.

138. eTTì‡|ü Ÿ ÁbÕ+‘ê˝À¢ <ë]Á<ä ìs¡÷à\q ø√dü+ @sêŒ≥T #˚dæq $TwüHé

(yÓTbÕà) |ü≥ºDÁbÕ+‘ê˝À¢ì ìs¡Tù|<ä\T ù|<ä]ø£+ qT+N, ã\V”≤q‘· qT+N

ãj·T≥|ü&ܶìø°, ‘·eT Jeq Á|üe÷D≤*ï yÓTs¡T>∑T|üs¡TÃø√e&Üìø° dü«j·T+

düVü‰j·Tø£ãè+<ë\T>± @s¡Œ&É&Üìø° düVü≤ø£]düTÔ+~. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+˝À

2834 dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ ãè+<ë\T, 176 mdtm Ÿm|òt \T, 5 Ïm Ÿm|òt

\T @s¡Œ&ܶsTT. MÏ‘√bÕ≥T Ç|üŒÏπø |üì#düTÔqï 23,188 düVü‰j·Tø£ãè+<ë\T

yÓTT‘·Ô+ s¡÷. 775 ø√≥¢ yTs¡≈£î u≤´+≈£î ãTTD≤\T bı+<ä>∑*>±sTT. 90951

dü«j·T+ düVü‰j·Tø£ãè+<ë\T s¡÷. 110 ø√≥¢ yTs¡≈£î e&û¶ Òì ãTTD≤\T

bı+<ësTT. Ç&ç|æ •ø£åD, m ºÄsY düT»\ Ádüe+‹, e+Ï |ü<∏äø±\T ≈£L&Ü

neT\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT.

139. Á|üdüTÔ‘·eTTqï ˙Ïdüs¡|òüsê e´edüúq÷, eTT]>∑T˙Ï e´edüúq÷

yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&É+ <ë«sê |ü≥ºD kÕúìø£ dü+düú\ øÏ+<ä ñqï Á|ü»\≈£î s¡øÏå‘·

eT+∫˙s¡T n+~+#·&É+, Äs√>∑ ø£s¡yÓTÆq |ü]Xó<ä∆ yê‘êes¡D+ ø£*Œ+#·&É+

|ü≥¢ Á|üuÛÑT‘·«+ <äèwæº ô|Ϻ+~. C…mHémHéj·TTÄsYmyéT, Vü≤&√ÿ, sêh Á|üD≤[ø£,

m|æmyéT&ç|æ e+Ï |ü<∏äø±\ øÏ+<ä ˙Ï bÕs¡T<ä\, eTT]>∑T˙Ï bÕs¡T<ä\,

42

es¡<ä Ï ìs¡«Vü≤D e+Ï |ü<∏äø±\≈£î >±qT s¡÷. 4513 ø√≥¢ n+#·Hê‘√

125 |ü<∏äø±\T eT+ps¡T #j·T&É+ »]–+~. MÏ À s¡÷. 2556 ø√≥¢

Ks¡TÑ√ 69 ÏbÕs¡T<ä\ |ü<∏äø±\T, 5 mdt&ÉãT¢ &ç |ü<∏äø±\T, 4 eTTs¡T>∑T˙Ï

bÕs¡T<ä\ |ü<∏äø±\T, 20 eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\ |ü<∏äø±\T |üPs¡Ôj·÷´sTT. s¡÷.

1956 ø√≥¢ $\Te>∑\ $T–*q 27 |ü<∏äø±\T |ü⁄s√>∑‹˝À ñHêïsTT, 2016

e÷]à HêÏøÏ |üP]Ôø±qTHêïsTT. |ü≥ºDÁbÕ+‘ê˝À¢ n‘·T´qï‘· kÕúsTT |ü]X¯ó

ÁuÛÑ‘·qT kÕ~Û+#ê\qï düeTÁ>∑\ø£å +‘√ |ü≥ºD ÁbÕ+‘ê˝À¢ e´øÏÔ>∑‘· eTs¡T>∑T<=&ÉT¢,

e´s¡ú |ü<ësêú\ ìs¡«Vü≤D e+Ï ø±s¡ Áø£e÷\T #|ü≥º&É+ ø√dü+ dü«#·Ã¤Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ

ø±s=ŒπswüHé kÕú|æ+#·&É+ »]–+~. |ü≥ºD kÕúìø£ dü+düú˝À¢ yê]¸ø£˝…ø£ÿ\

‘·j·÷Ø, yêÏ Ä&çŸ #ê˝≤ ø±\+>± »s¡>∑≥+ Ò<äT. |ü≥ºD dü+düú\ …ø£ÿ\T

dü‘·«s¡yT dü+ø£\q+ #dæ Ä&çŸ #sTT+∫, Ä&çŸ nuÛÑ +‘·sê\≈£î ‘·ø£åDyT

düe÷<Ûëq+ #Ó|üŒe\dæ+~>± ø£]ƒqyÓTÆq Ä<XÊ\qT C≤Ø #j·T&É+ »]–+~.

140. H˚wüq Ÿ ns¡“Hé ÇqŒ¤πsàwüHé dædüºyéT (mHéj·TT◊mdt) ˇø£ πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·«

ÁbÕjÓ÷õ‘· |ü<∏ äø£+. á >∑es¡ïHé ‡˝À uÛ≤>∑+>± n_Ûeè~∆ Á|üD≤[ø£\T

s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ, ø°\ø£ ìs¡íj·÷\T rdüTø√e&Üìø° nedüs¡yÓTÆq

düe÷#ês¡ e´edüúqT ì]à+#·&É+ á |ü<∏äø£+ ñ<›X+. á |ü<∏äø£+ eT<äq|ü*¢,

‘ê&|ü*¢>∑÷&Ó+, <Ûäs¡àes¡+, lø±≈£îfi+ \≈£î e]ÔdüTÔ+~.

q÷‘·q sêh sê»<Ûëì

141. Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ $uÛÑ»q e\¢ sêÁcÕºìøÏ ø£ ø=‘·Ô sê»<Ûëìì ì]à+#·e\dæq

‘·ø£åD ÄeX´ø£‘· @s¡Œ&ç+~. Á|ü»\ Äø±+ø£å\qT Á|ü‹_+_+# $<Ûä+>± Á|ü»\

düVü≤ø±s¡+‘√ Á|ü|ü+#·kÕúsTT Á|üC≤sê»<Ûëìì ì]à+#·&É+ yÓTT<ä\sTT´+~.

á q÷‘·q sê»<Ûëì˝À düè»Hê‘·àø£‘·, qMq ø£\Œq\≈£î HÓ\e⁄ ø±uÀ‘·Tqï$.

eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T, |üsê´es¡D+, düeT‘·, uÛÑÁ<ä‘·\ <äècÕº n~ dü‘·‘·Vü≤]‘·

sê»<Ûëì ø±qTqï~. n≥Te+Ï ø£ sê»<Ûëìì ì]à+#ê\+fÒ sêqTqï ‘·sê\

43

nedüsê\qT <äèwæ º˝À ô|≥Tº≈£îì Bs¡Èø±\+bÕ≥T eTq>∑\ eTÚ*ø£

dü<äTbÕj·÷\qT düeT≈£Ls¡Ã&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq Á|üD≤[ø£ #|ü≥ºe\dæ ñ+~.

n≥Te+Ï eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\ >∑T]+∫q eTT+<ädüTÔ Ä˝À#·q Ò≈£î+&Ü

uÛÑ$wü ‘·sê\ nedüsê\≈£î ‘·–q |ü⁄Hê~ Ò≈£î+&Ü ˇø£ ô|<ä› q>∑sêìï ì]àùdÔ,

πs|ü~ |üP]Ô>± ìs¡s¡∆ø£yÓTÆb˛j˚T Á|üe÷<äeTT+~. dü¬s’q Á|üD≤[ø£ Ò≈£î+&Ü

ì]à+# q>∑s¡+ e\¢ eqs¡T\T eè<∏ë ø±e&ÉyT ø±≈£î+&Ü sêÁcÕº_Ûeè~∆øÏ n~

ô|<ä› >∑T~ã+&É>± ≈£L&Ü e÷πs Á|üe÷<äeTT+~.

142. <ë<ë|ü⁄ 33,252 mø£sê\ $d”Ôs¡í+ >∑\ á q>∑s¡+ nø£ÿ&ç ¬s’‘·T\

düeTà‹‘√H˚ ì]à+#·ã&ÉqTqï~. yê]˝À Ç|üŒÏ<ëø± <ë<ë|ü⁄ 87 XÊ‘·+

eT+~ uÛÑ÷ùdø£s¡D≈£î n+^ø£]+#ês¡T. á $<Ûä+>± ùdø£]+∫q uÛÑ÷$T˝À

50 XÊ‘·+ uÛÑ÷$T q>∑sêìøÏ nedüs¡yÓTÆq ñeTà&ç dü<äTbÕj·÷\ ø√dü+ ñ

|üjÓ÷–+#·ã&ÉT‘ ·Tqï~. n+<äT˝À n‘ê´<Û ä Tìø£ d ü< äTbÕj·÷\T

ø£*Œ+#·ã&É‘êsTT. 25 XÊ‘·+ uÛÑ÷$T ‹]– eTfi≤¢ ¬s’‘·T\πø n_Ûeè~∆ |üs¡∫q

bÕ¢≥T¢>± n|üŒ–+#·ã&ÉT‘·T+~. Çø£ $T–*q 7,000 mø£sê\T sêh Á|üuÛÑT‘·«

ÄBÛHêìøÏ edüTÔ+~. <ëì˝À sêh sê»<Ûëì uÛÑeq düeTT<ëj·T ìsêàD≤ìø°,

sê»<Ûëì q>∑s¡+˝Àì Á|ü»\≈£î dæús¡ñbÕ~Û neø±XÊ\T ø£*Œ+#·&Üìø°,

nedüs¡yÓTÆq ô|≥Tºã&ÉT\T düeT≈£Ls¡Ã&Üìø° #·s¡ \T #|ü≥ºã&É‘êsTT. sêqTqï

eT÷&fi¢ ø±\+˝À n_Ûeè~∆ |üs¡#·ã&ɶ uÛÑ÷$Tì ‹]– ¬s’‘·T\≈£î n|üŒ–+#·&É+,

sê»<Ûëì uÛÑeq düeTT<ëj·T ìsêàD+, q>∑sêìï dü«j·T+b˛wüø£+>±

s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq ñ<√´>±eø±XÊ\ ø£\Œq kÕ<Ûä |ü&˝≤ #·s¡ \T

rdüT≈£î+≥THêï+. sê»<Ûëì ìsêàD≤ìøÏ ¬s’‘·T\T uÛÑ÷eTT\T Çe«&ÜìøÏ

n+^ø£]+#·&É+ nH˚~ ˇø£ #ê]Á‘ê‘·àø£ dü+<äs¡“¤+. ¬s’‘·T\≈£î |ü]Vü‰s¡+

#Ó*¢+#·&ÜìøÏ dæ.ÄsY. &ç. m. ≈£î ì<ÛäT\T eT+ps¡T #düTÔÔHêïeTT.

143. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 3,168 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

44

s√&ÉT¢ eT]j·TT uÛÑeHê\T

144. sêh+˝Àì 46,440 øÏ ÀMT≥s¡¢ yT»sY s√&é s¡yêD≤≈£î nqT≈£L\+>±

ìs¡«Væ≤+#·&É+‘√ bÕ≥T düT<äè&ÛÉyÓTÆq s¡Vü≤<ë] e´edüúqT ì]à+#·&É+ s√&ÉT¢,

uÛÑeHê\ XÊK eTTK´ u≤<Ûä ‘·. |ü_¢ø˘ Åô|’y˚Ÿ uÛ≤>∑kÕ«eT´ |ü<ä∆‹˝À düTe÷s¡T

2,000 øÏ.MT bı&Ée⁄ >∑\ ÄsY _ s√&É¢qT n_Ûeè~∆ |ü]#˚ Á|ü‹bÕ<äq

|ü]o\q˝À ñ+~. Ç+<äT≈£î>±qT ªªÁ≤Hê‡ø£åHé m&Ó’«»Ø ø£q‡˝…º+≥¢qTμμ

ìj·T$T+#·&É+ ø√dü+ mø‡Áô|wüHé Ä|òt Ç+Á≥dtº ø√s¡&ÉyÓTÆ+~.

145. sêh+˝À s¡Vü≤<ës¡T\ MT<ä dü+uÛÑ$düTÔqï Á|üe÷<ë\qT Á|üuÛÑT‘·«+

rÁe|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£îì, s¡Vü≤<ës¡T\T eT]j·TT uÛÑeHê\ XÊK Ä<Ûä«s¡ +˝À

nìï s¡Vü≤<ës¡T\ MT<ä s¡Vü≤<ë] uÛÑÁ<ä‘ê #·s¡ \qT neT\T #j·T≤ìøÏ düeTÁ>∑

Ä<XÊ\qT C≤Ø #dæ+~. á Ä<XÊ\T s¡Vü≤<ë] uÛÑÁ<ä‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q

sêhkÕúsTT kÕ+πø‹ø£ dü+|ò üT+yê] dæbòÕs¡düT\≈£î nqT>∑TD+>±

C≤Ø#˚j·Tã&ܶsTT.

146. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 2,960 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T ` ô|≥Tºã&ÉT\T

147. sêh+˝À eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq eT]j·TT ô|≥Tºã&ÉT\ XÊK

z&Éπse⁄\T, $e÷HêÁXj·÷\T eT]j·TT düVü≤»yêj·TTe⁄≈£î dü+ã+~Û+∫q

$wüj·÷\qT |ü]o*düT Ô+~. á s¡+>∑+˝À |ü_¢ø ˘ Å ô| ’y ˚Ÿ s ¡+>∑

uÛ≤>∑kÕ«eT´|ü<ä∆‹˝À Á|üuÛÑT‘·«+ mH√ï eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\ ÁbÕC…≈£îº\qT

#˚|üϺ+~.

148. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î 975 øÏ ÀMT≥s¡¢ bı&ÉyÓ’q rs¡πsK ñ+~. á rs¡+˝À

$XÊK|ü≥ï+˝À >∑\ ˇø£ ô|<ä› HÍø±ÁX¯j·T+‘√ bÕ≥T 14 HêHé y˚T»sY

45

HÍø±ÁXj·÷\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. MÏ À ø±øÏHê&É j·÷+ø£πsCŸ b˛sYº, ø±øÏHê&é

&û|tyê≥sYb˛sYº, ø£èwüí|ü≥ï+ b˛sYº, >∑+>∑es¡+ b˛sYº eT]j·TT s¡e«˝À >∑\ ˇø£

πø|æºyé b˛sYº À yêDÏ»´ ø±s¡ Áø£e÷\T q&ÉTdüTÔHêïsTT.

149. |ü_¢ø˘ Åô|’y˚≥T uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ eT∫©|ü≥ï+ HÍø±ÁX¯j·÷ìï

n_Ûeè~∆ #˚j·÷\ì Á|ü‹bÕ~düT Ôqï~. Á| üd üT Ô‘ ·eTTqï HêHéy˚T»sY

HÍø±ÁX¯j·÷\‘√bÕ≥T, Á|üuÛÑT‘·«+ 14 yÓTÆqsY b˛sYº\qT ≈£L&Ü |ü_¢ø˘ Åô|’y˚Ÿ

uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√ n_Ûeè~∆ #j·÷\ì ìs¡ísTT+∫+~. Ç+<äT˝À uÛ≤eqbÕ&ÉT,

ø£[+>∑|ü≥ï+\‘√ bÕ≥T, qs¡kÕ|ü⁄s¡+ πse⁄ |ü≥ºD≤\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. sêh+˝À

eTs=ø£ ô|<ä› HÍø±ÁXj·÷ìï HÓ\ø=˝≤Œ\H Á|ü‹bÕ<äq uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ qT+∫

n+~ ñqï~. Ç+<äT≈£î düe÷qyê≤>± Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷$Tì düeT≈£Ls¡Ã&ÜìøÏ

sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·q n+^ø±s¡+ ‘Ó*j·TCÒdæ+~. Bì‘√ bÕ≥T>± ø±øÏHê&É À

Åô|’y˚≥Ts¡+>∑+˝À eTs=ø£ yêDÏ»´πse⁄ |ü≥ºD≤ìï ì]à+#ê\H˚ Á|ü‹bÕ<äq

ñ+~.

150. $»j·Tyê&É, sê»eT+Á&ç, ‹s¡T|ü‹\˝À >∑\ $e÷HêÁX¯j·÷\qT

$düÔ]+#·&Üìø°/Ä<ÛäT˙ø£]+#·&Üìø° sêhÁ|üuÛÑT‘·«+ msTTsYb˛sYº n<∏ë]°

Ä|òt Ç+&çj·÷ yê]øÏ düVü≤ø£]düTÔqï~. $»j·Tq>∑s¡+ õ˝≤¢ À uÛÀ>±|ü⁄s¡+

e<ä› Á Hé|ò” Ÿ¶ $e÷HêÁXj·÷ìï n_Ûeè~∆ |üs¡#·&ÜìøÏ ˇø£ Á|ü‹bÕ<äq ñ+~.

Ç~ ø±ø£, >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝Àì Hê>±s¡T®q kÕ>∑sY˝À, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢˝Àì

<=qø=+&É e<ä› H√Á|òæ Ÿ‡ $e÷HêÁXj·÷\T, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢ Àì ≈£î|üŒ+ e<ä›,

HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ À <ä>∑<ä]Ô e<ä›, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ À zs¡«ø£\T¢ e<ä› ÁbÕ+rj·T

$e÷HêÁXj·÷\T n_Ûeè~∆ |üs¡#ê\ì Á|ü‹bÕ<äq\T ñHêïsTT.

151. uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡«Væ≤+∫q y˚\+˝À sêhÁ|üuÛÑT‘ê«ìøÏ #Ó+~q

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ >±´dt ÇHéÁbòÕÅdüºø£ÃsY ø±s=ŒπswüHé (m|æõ◊dæ) ‘·q uÛ≤>∑kÕ«eTT\‘√

ø£*dæ πøõ uÒdæHé À 4 u≤¢≈£î\≈£î nqTeT‹ kÕ~Û+∫+~.

46

152. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ >±´dt &çÅdæºã÷´wüHé ø±s=ŒπswüHé (m|æõ&çdæ) m|æõ◊dæ

eT]j·TT ¬>sTT˝Ÿ Ç+&çj·÷ *$Tf…&é yê] nqTã+<Ûä dü+düú nsTTq

¬>sTT Ÿ>±´dt *$Tf…&é yês¡T dü+j·TTø£Ô+>± @s¡Œs¡∫q dü+düú. Á≥+ø˘ ô|’|t …’qT¢,

dæõ&ç HÓŸesYÿ\T, Ø»q Ÿ Á–&é\T, dæmHéõ, m ŸmHéõ ~>∑TeT‹ eT]j·TT

<ëì Ø>±dæ|òæπøwüHé e+Ï ø±s¡´Áø£e÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q yê´bÕs¡+˝À

bÕ\T|ü+#·Tø√e&ÜìøÏ m|æõ&çdæ ÄdüøÏÔ ø£qãs¡düTÔqï~.

153. düVü≤»yêj·TTe⁄≈£î dü+ã+~Û+∫q –sêø° eT]j·TT düs¡|òüsê˝À

HêHêÏø° ô|s¡T>∑T‘·Tqï e´‘ê´kÕìï <äèwæº˝À ñ+#·T≈£îì rsê+Á<Ûä+˝À ˇø£

m˝ŸmHéõ Ç+b˛πsºwüHé f…]àq˝ŸqT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ñ

‘ê‡Vü≤|ü&ÉT‘·Tqï~. Ç+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q –sêø° sêh+˝ÀH eTTK´+>±

Ç+<ÛäqXÊK, ms¡Te⁄\T, ]ô|ò’qØ, >±¢düT, |æ+>±D° eT]j·TT d”õ&ç s¡+>±˝À¢

n~Ûø£+>± ñ+~. á f…]àq˝ŸqT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ ø±øÏHê&É˝Àì ø±øÏHê&É

&û|tyê≥sY b˛s¡TºqT n‘·´+‘· nqT≈£L\ düú\+>± m|æõ&çdæ >∑T]Ô+∫+~.

ø±øÏHê&É &û|tyê≥sY b˛s¡Tº <ä>∑Zs¡ m|òtmdtÄsYj·TT Ä<Ûë]‘· m˝ŸmHéõ

f…]àq˝ŸqT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ dü+ã+~Û+∫q Á|ü‹bÕ<äqqT Á|üuÛ ÑT‘·«+

ÄyÓ÷~+∫+~. ô|ÁÀHÓŸ m ŸmHéõ f…]àq Ÿ‘√ ≈£L&çq ˇø£ C….$. ø£+ô|˙

<ë«sê $XÊK|ü≥ï+ õ˝≤¢ Àì >∑+>∑es¡+ b˛s¡Tº <ä>∑Zs¡ ≈£L&Ü eTs=ø£ m ŸmHéõ

f…]àq ŸqT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ ≈£L&Ü nqTeT‹ìe«&É+ ≈£L&Ü »]–+~.

154. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 195 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

Ç+<Ûäq XÊK

155. >∑è¨|üjÓ÷>±ìø°, yê´bÕs¡bÕ]ÁXÊ$Tø£ dü+düú\≈£î, 14.85 \ø£å\ eT+~

¬s’‘·T\≈£î 7 qT+∫ 9 >∑+≥\ bÕ≥T ìØí‘· ø±\e´e~Û˝À $X¯«dü˙j·T,

47

HêD´yÓTÆq eT]j·TT düeTT∫‘·yÓTÆq <Ûäs¡≈£î 24I7 bÕ≥T $<äT´#·Ã¤øÏÔ düs¡|òüsê

#j·T&ÜìøÏ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£≥Tºã&ç ñ+~.

156. 2014`15 À &çôd+ãs¡T 2014 HêÏøÏ 36,701 e´ekÕj·T ø£HÓø£åqT¢

Çe«ã&ܶsTT. ‘·<ë«sê yÓTT‘·Ô+ e´ekÕj·T ø£HÓø£åqT¢ 14.85 \ø£å\≈£î

#˚s¡T≈£îHêïsTT. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’‘·T\≈£î ñ∫‘·$<äT´‘·TÔ øÏ+<ä s¡÷.

3188 ø√≥¢ yTs¡≈£î ì<ÛäT\T $&ÉT<ä\ #dæ+~.

157. m|æC…Héø√ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Àì n‘· +‘· ô|<ä› $<äT´<äT‘·Œ‹Ô dü+düú. 4559.6

yÓT>±yê≥¢ kÕeTs¡ú +˝À <∏äs¡à Ÿ $<äT´‘Y yê≤ 61.63 XÊ‘·+ ø±>±, »\$<äT´‘Y

38.33 XÊ‘·+, |üeq $<äT´‘Y 0.04 XÊ‘·+. 2014`15 ˝À »qe] 15

HêÏøÏ @|æC…Héø√ $<äT´‘Y πø+Á<ë\T 19,472 m+.j·TT $<äT´‘·TÔqT ñ‘·Œ‹Ô

#˚XÊsTT.

158. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+˝À @|æC…Héø√ HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ Àì ø£èwüí|ü≥ï+ e<ä›>∑\

l <ëyÓ÷<äs¡+ dü+Jej·T´ <∏äs¡à Ÿ |üesY ÁbÕC…≈£îº À n‘· +‘· ø°\ø£kÕeTs¡ú +

ø£*–q ¬s+&ÉT j·T÷ì≥¢qT n<äq+>± HÓ\ø=\Œ≤ìøÏ @sêŒ≥T¢ #˚dæ+~.

MÏ<ë«sê 1650 yÓT>± yê≥¢ kÕeTs¡ú + >∑\ $<äT´#·Ã¤øÏÔ ñ‘·Œ‹Ô ø±qT+~.

Hê>±s¡T®q kÕ>∑sY f…Æ ŸbÕ+&é e<ä› ¬s+&ÉT $T˙ »\$<äT´‘Y πø+Á<ë\T e÷]Ã

2015 HêÏøÏ |üì yÓTT<ä\Tô|≥ºqTHêïsTT. M≥ìïÏ<ë«sê 2014`15 ˝À

1650 yÓT>± yê≥¢ n<äq|ü⁄ kÕeTs¡ú + düeT≈£Ls¡qT+~.

159. |üeq, kÂs¡$<äT´‘Y |ü<∏äø±˝À¢ ô|≥Tºã&ÉT\qT Äø£]¸+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+

düeTÁ>∑ |üeq, kÂs¡$<äT´‘Y $<ÛëHê\qT Á|üø£Ï+∫+~. nq+‘·|ü⁄s¡+, ø£s¡÷ï\T,

ø £& É| ü õ˝≤ ¢\˝À 2500 yÓT>±yê≥¢ kÕeTs¡ ú ´+ > ∑\ kÂs¡$<äT´‘ Y

d üeTT<ëj·÷\qT Á| üu Û Ñ T‘ ·«+ n_Ûeè~∆ |üs ¡TdüT Ôq ï~. 2015`16

Ä]úø£dü+e‘·‡s¡+˝À 10,000 k˛˝≤sY |ü+|ü⁄ôd≥T¢ HÓ\ø=˝≤Œ\ì ≈£L&Ü \ø£å +

ìπs›•+#·Tø√e&É+ »]–+~.

48

160. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 4,360 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

|ü]ÁXeT\T ` yêDÏ»´+

161. j·TTe‘·≈£î ñ<√´>∑eø±X ø£\Œq≈£L, Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Ä<ëj·TdüMTø£s¡D≈£L

bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>±ìï n_Ûeè~∆ #j·Te\dæq ÄeX´ø£‘·qT <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì

Á|üuÛÑT‘·«+ oÁ|òüT>∑‹q bÕ]ÁXÊ$Tø£s¡D »s¡>∑&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ ˇø£

XøÏÔeT+‘·yÓTÆq Ç+&ÉÅdæºj·T Ÿ ÇHÓ«dtºyÓT+Ÿ Á|üyÓ÷wüHé bÕ\d” 2010`15 qT

dæ<ä∆+ #dæ+~. ‘·<ë«sê sêh+˝À HÓ\ø= ÒŒ ø=‘·Ô |ü]ÁXeT\≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\qT,

sêsTTr\qT Á|üø£Ï+∫+~. <oj·T, $<o ô|≥Tºã&ç<ës¡T\qT Äø£]¸+#·&É+

ø√dü+ sêh+˝À ˇø£ kÕqT≈£L\ bÕ]ÁXÊ$Tø£ yê‘êes¡D≤ìï @s¡Œs¡#·&Üìø°,

HêD´yÓTÆq eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\T düeT≈£Ls¡Ã&Üìø° sêh Á|üuÛÑT‘·«+ ø£èwæ

#˚düTÔqï~.

162. $düÔè‘·+>± ñbÕ~Û neø±XÊ\T ø£*Œ+#˚ $<Ûä+>± dü÷ø£åà, ∫qï‘·s¡Vü‰,

eT<Ûä ‘·s¡Vü‰ |ü]ÁXeT\ kÕeTsêú ìï ô|+bı+~+#·&ÜìøÏ Á|ü‘´ø£ ÁX<ä∆ ø£qãs¡Ã&É+

»s¡T>∑T‘·Tqï~. ô|≥Tºã&ÉT\T ô|≥º&ÜìøÏ M …’ q nqT≈£L\ yê‘êes¡D≤ìï

@s¡Œs¡#·&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ dæ+–˝Ÿ $+&√ <ë«sê nqTeT‘·T\qT

düeTs¡úe+‘·+>± eT+ps¡T #düTÔqï~. 21 s√E\ e´e~Û ÀH $$<Ûä s¡ø±\

bÕ]ÁXÊ$Tø£ nqTeT‘·T\qT eT+ps¡T #j·T>∑\T>∑T‘·Tqï~. ôw&É÷´\T ≈£î˝≤\,

ôw&É÷´\T ‘Ó>∑\≈£î #Ó+~q W‘ê‡Væ≤ø£ bÕ]ÁXÊ$Tø£y‘·Ô\ ø√dü+ ˇø£ Á|ü‘´ø£

$~Û$<ÛëHêìï s¡÷bı+~+#·&É+˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh+ <X+˝ÀH yÓTT<äÏ

sêh+>± ì\ã&ç+~.

163. ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢ À 5000 qT+∫ 6000 ôV≤ø±ºs¡¢ $d”Ôs¡í+˝À H˚wüq Ÿ

ÇHÓ«dtºyÓT+Ÿ e÷qTbòÕø£Ã]+>¥ CÀHé\qT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+

dü÷Á‘·ÁbÕj·T+>± n+^ø£]+∫+~. |ü]X¯óÁuÛÑyÓTÆq, X¯øÏÔì n<äT|ü⁄#˚j·T>∑\

49

kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+, nedüs¡yÓTÆq kÕe÷õø£ eqs¡T\T, HÓ’|ü⁄D´ ø£\Œq

dü<äTbÕj·÷\T, düeTÁ>∑ πøåÁ‘· ìs¡«Vü≤D e+Ï n+XÊ˝À¢ n‘·T´qï‘· kÕúsTT

dü<äTbÕj·÷\T ø£*–q ˇø£ düeTÁ>∑ bÕ]ÁXÊ$Tø£ |ü≥ºD+>± á CÀHé

s¡÷|ü⁄~<äT›ø√qT+~. á CÀHé≈£î düTe÷s¡T s¡÷. 30,000 ø√≥¢ y˚Ts¡≈£î

ô|≥Tºã&ÉT\T sê>∑\e˙, 3 \ø£å\ yTs¡≈£î ñ<√´>∑eø±XÊ\T kÕ<Ûä + ø±>∑\e˙

n+#·Hê. Ç+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq uÛÑ÷ùdø£s¡D ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢ À kÕ>∑T‘√+~.

164. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.637 ø√≥T¢ Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

|üsê´≥ø£s¡+>∑+ eT]j·TT kÕ+düÿ è‹ø£ s¡+>∑+

165. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ À ñqï ÁbÕø£è‹ø£dü+|ü<ä, #ê]Á‹ø£, kÕ+düÿè‹ø£ yês¡dü‘·«

dü+|ü<ä e\¢ Ç|üŒÏπø uÛ≤s¡‘·<X+˝À <oj·TkÕúsTT |üsê´≥≈£î\qT Äø£]¸dü÷Ô

ñqï~. á |ü]dæú‹ì eT]+‘· yÓTs¡T>∑T|üs¡TÃø√e&É+‘√ bÕ≥T, eT¬s+‘√eT+~

|üsê´≥≈£î\qT Äø£]¸+#˚~X¯>± sêh+˝Àì nìï |üsê´≥ø£πø+Á<ë˝À¢q÷

eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\qT yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ #·s¡ \T #|üϺ+~.

<X+˝ÀH ø£ n‘· +‘· Äø£s¡ D°j·TyÓTÆq |üsê´≥ø£ s¡+>∑+>± e÷s¡Ã&É+‘√bÕ≥T

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ |üsê´≥ø£s¡+>±ìï >√¢ã Ÿ ≥÷]»+ Áu≤+&ÉT>± s¡÷|ü⁄~<ä›&ÜìøÏ

Á|üuÛÑT‘·«+ ø£è‘·ìXÃj·T+>± ñ+~. sêh+˝Àì ÁbÕø£è‹ø£ kÂ+<äsê´ ï, |üsê´es¡D

düeT‘Í˝≤´˙ï, kÕ+düÿè‹ø£ yês¡dü‘ê«˙ï ø±bÕ&ÉT≈£î+≥÷H˚ Á|ü|ü+#·kÕúsTT

|üsê´≥ø£ùde\T n+~+# $<Ûä+>± |üsê´≥ø£s¡+>±ìï rs¡Ã~<ä›qT+~.

166. 2015`16 À ø£èwüí, >∑T+≥÷s¡T, ∫‘·÷Ôs¡T, lø±≈£îfi+ õ˝≤¢ À¢ ≥÷]düTº

düs¡÷ÿ´≥T¢ e+Ï ø=‘·Ô |üsê´≥ø£ |ü<∏äø±\qT neT\T|üs¡#ê\ì Á|ü‹bÕ~+#·&É+

»]–+~. |ü_¢ø, Åô|’y≥T uÛ≤>∑kÕ«eT´+ |ü<ä∆‹˝À |üsê´≥ø£s¡+>∑+ n_Ûeè~∆øÏ

Åô|’y˚≥T ô|≥Tºã&ÉT\qT Á|üuÛÑT‘·«+ Áb˛‘·‡Væ≤düTÔqï~.$»j·Tyê&É e<ä› >∑\ uÛÑyêì

B«bÕìï Á|üeTTK |üsê´≥ø£ ¬πø+Á<ä+>± n_Ûeè~∆ #j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

50

167. 2014`15 ˝À lø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢˝Àì u≤s¡Te, ø£[+>∑|ü≥ï+,

‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ À ø±øÏHê&É, Á|üø±X+õ˝≤¢ Àì sêe÷j·T|ü≥ï+, HÓ\÷¢s¡T

õ˝≤¢ Àì ‘·TeTà˝ ô|+≥ e<ä› ø=‘·Ô düeTTÁ<ärs¡ $Vü‰s¡düú ≤\qT @|æÏ&çdæ

ÁbÕs¡+_Û+∫+~. $»j·Tq>∑s¡+˝Àì ∫+‘·|ü*¢ e<ä› düeTTÁ<ärs¡ $Vü‰s¡düú\+

2015 pHé HêÏøÏ |üP]Ô ø±qT+~. |üsê´es¡D, <yê\j·T |üsê´≥ø£ s¡+>±ìï

Áb˛‘·‡Væ≤+#·qTHêïeTT

168. Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ Àì ø£fi\T, Vü≤düÔø£fi\T, dü+düÿè‹ì |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&Üìø°,

Áb˛‘·‡Væ≤+#·&Üìø° lø±≈£îfi+, $»j·Tq>∑s¡+, ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] (ø±øÏHê&É),

|ü•ÃeT>√<ëe] (@\÷s¡T), ø£ècÕí, Á|üø±X+, >∑T+≥÷s¡T, HÓ\÷¢s¡T, nq+‘·|ü⁄s¡+,

ø£&É|ü, ø£s¡÷ï\T \˝À ø=‘·Ô>± •˝≤Œsêe÷\T eT+ps¡j·÷´sTT. MÏ yÓTT<äÏ

<äX ìsêàD+ 2015 pHé HêÏøÏ |üPs¡Ôe⁄‘·T+~.

169. 2015 »qe] qT+&ç 6746 eT+~ eè<ä∆ ø£fi≤ø±s¡T\≈£î Ç#à HÓ\yêØ

|æ+#Û·qTqT s¡÷. 500 qT+&ç s¡÷. 1500 \≈£î ô|+#·&É+ »]–+~. dü+Áø±+‹

dü+ãsê\T sêhkÕúsTT ñ‘·‡e+>± ìs¡«Væ≤+#·&É+ »]–+~. ø£ècÕíõ˝≤¢ Àì

≈£L∫|üP&ç e<ä› ≈£L∫|üP&ç qè‘· + ø√dü+ ≈£L∫|üP&ç Hê≤´sêeT+ nH

ø=‘·Ô nø±&ÉMTì Á|üuÛÑT‘·«+ HÓ\ø=\ŒqT+~. dü+^‘·Hê≥ø£ nø±&ÉMT, kÕVæ≤‘·

nø±&ÉMT, \*‘· ø £fi≤ nø±&ÉMT nH˚ eT÷&ÉT nø±&ÉMT\qT

|ü⁄qs¡T<ä∆]+#·qT+~. sƒê>∑÷sY kÕ+düÿè‹ø£ düeTT<ëj·÷ìï ø±øÏHê&É˝À

ì]à+# Ä˝À#·q ñ+~.

170. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 330 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

HÓ’|ü⁄D≤´\ ô|+|ü⁄, m+≥sYÁô|q÷´]¸|t, ÇH√ïy˚wüHé

171. Á|ü»\ HÓ’|ü⁄D≤´ìï ô|+bı+~+#˚ ~X¯>± Á|üuÛÑT‘·«+ mH√ï #·s¡´\T

#˚|üϺ+~. Á|ü»\HÓ’|ü⁄D≤´\qT ô|+bı+~+#·&ÉeTH˚~ Á|ü‹ˇø£ÿ $TwüHé≈£L

51

eTTK´yÓTÆq n+X¯y˚T. Á|üuÛÑT‘·«+ ÁbÕs¡+_Û+∫q nìï $TwüqT¢ dü|òü\+

#Ó+<ä&ÜìøÏ <√V ü≤< ä+ |ü& ˚< ˚ . n+<äTø £ì $$<Û ä XÊK\

HÓ’|ü⁄D´ø£\ŒHêø±s¡ Áø£e÷\qT düeTq«j·T+ |üs¡#·&É+ ø√dü+ Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ sêh

HÓ’|ü⁄D≤´_Ûeè~∆ ø±s=ŒπswüHéqT HÓ\ø=\Œ&É+ »]–+~. á ø±s=ŒπswüHé HÓ’|ü⁄D≤´\

n_Ûeè~∆ø°, ñ<ä $T‘ê«ìø°, qMq uÛ≤yê\ s¡÷|üø£\Œq≈£L <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~.

172. n‘ê´<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„Hê˝À¢, kÕ|òtºysY s¡÷|üø£\Œq˝À, m\Åø±ºìø‡

eT]j·TT ø£eT÷´ìπøwüHé\˝À $$<Ûä ø±s¡ Áø£e÷\T #|ü≥º&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+

17 HÓ’|ü⁄D≤´_Ûeè~∆ πø+Á<ë\T ÁbÕs¡+_Û+∫+~.

173. Ç+»˙s¡ ¢ kÕ+πø‹ø£ |ü≥ºuÛ Ñ Á<äT\ HÓ ’|ü⁄D≤´\qT >∑D˙j·T+>±

yÓTs¡T>∑Tô|≥º&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ sêh+˝À Äs¡T ø£¢düºsY‡ Ä|òt m¬ø‡ …Hé‡\qT eT+ps¡T

#dæ+~. Ç$ edüTÔe⁄\ s¡÷|üs¡#·q ô|’Hê, qMq uÛ≤yê\ s¡÷|üø£\Œq ô|’Hê

<äèwæº ô|&É‘êsTT. q÷‘·q bÕ]ÁXÊ$Tø£ nedüsê\qT #õøÏÿ+#·Tø√e&É+˝À

Ç$ eTTK´bÕÁ‘· eVæ≤kÕÔsTT. kÕ+πø‹ø£ |ü≥ºuÛÑÁ<äT\≈£î |ü]ÁXeT\≈£î nedüs¡yÓTÆq

HÓ ’|ü⁄D≤´\T düeTTbÕ]®+#·Tø√e≤ìø° ‘·<ë«sê ñ<√´>±eø±XÊ\T

yÓTs¡T>∑T|üs¡T Ãø√e&Üìø° Ç$ <√Vü≤<ä|ü&É‘êsTT. á ø±s¡D≤\ e\¢

ô|≥Tº|ü&ÉT\qT Äø£]¸+#·&Üìø°, bÕ]ÁXÊ$Tø£ Á|ü>∑‹ø° ≈£L&Ü Ç$ ‘√&ÉŒ&É‘êsTT.

174. $<ë´s¡T ú\ ìs¡T<√´>∑ j·TTerj·TTe≈£î\ ñ<√´>±eø±XÊ\T

yÓTs¡T>∑T|üs¡Ã&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ $$<Ûä s¡ø±\ HÓ’|ü⁄D≤´_Ûeè~∆ ø±s¡ Áø£e÷˝À¢ uÛ≤>∑+>±

ø£eT÷´ìπøwüHé HÓ’|ü⁄D≤´\T, ø£+|üP´≥sY HÓ’|ü⁄D≤´\T, Ç‘·s¡ dü÷ø£åàHÓ’|ü⁄D≤´\qT

$<ë´s¡Tú\≈£î n+<äCÒdüTÔqï~.

175. HÓ’|ü⁄D≤´_Ûeè~∆ Á|ü<Ûëq+>± |üì#ùd ˇø£ Çìdæº≥÷´wüHé Ä|òt mø‡ …Hé‡

≈£L&Ü sêh+˝À HÓ\ø=\Œã&ÉqTqï~.

176. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 360 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

52

ÇqŒ¤πsàwüHé f…ø±ï\J eT]j·TT ø£eT÷´ìπøwüqT¢

177. sêÁcÕºìï n+‘·sê®rj·T Á|üU≤´‹ #Ó+~q ˇø£ qMø£s¡D düe÷»+>±

s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ, qyê´+Á<Û ä Á|ü<˚XŸ ãèVü≤‘· Ôs¡ Á|üD≤[ø£\qT dæ<ä ∆+

#˚düTø√e&Éy˚T ø±≈£î+&Ü, Ä ø£\\qT kÕø±s¡+ #˚düTø√e&ÜìøÏ rÁe+>±

ø£èwæ #j·T&É+ ≈£L&Ü yÓTT<ä\Tô|Ϻ+~.

178. sêh+˝À ÇqŒ¤πsàwüHé, ø£eT÷´ìπøwüHé f…ø±ï\J |ü]ÁX¯eTqT oÁ|òüT>∑‹q

n_Ûeè~∆ #˚j·T&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ $TwüHé |ü<ä∆‹ eP´Vü‰ìï nqTdü]düTÔqï~.

Ç+<äT˝À uÛ≤>∑+>± á`>∑es¡ïHé‡ n<∏ë]°, m\Åø±ºìø‡ eT]j·TT ◊Ï @C… ‡,

ÇH=ïywüHé kıôd’°\qT HÓ\ø=*Œ+~.

179. Á|üuÛÑT‘·« |üìrs¡T˝À bÕs¡<äs¡Ùø£‘·qT rdüT≈£îsêe&É+ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+

á`>∑es¡ïHé‡qT $düÔè‘·+>± Áb˛‘·‡Væ≤düTÔqï~. VüQ<éVüQ<é ‘·TbòÕqT nq+‘·s¡+

‘·TbòÕqT ø£*Œ+∫q qcÕºìï n+#·Hê yj·T&Üìø°, |ü⁄qsêyêdü ø±s¡ Áø£e÷\qT

|üs¡ yøÏå+#·&Üìø° ˇø£ b˛s¡º Ÿ HÓ\ø=\Œ&É+ »]–+~. Áøö&é k˛]‡+>¥ |ü<ä∆‹

<ë«sê HÓ\ø=\Œã&çq á b˛s¡º Ÿ <ë«sê Á|ü»\T ‘·eT≈£î dü+uÛÑ$+∫q $|ü‘·TÔ

$esê\qT qyÓ÷<äT #˚dæ ‘·eT düeTdü´ |ü]cÕÿs¡ eTj˚T´$<Ûä+>± ø√πs

neø±X¯+ \_Û+∫+~. yÓTT<äÏ<äX¯˝À uÛ≤>∑+>± |ü~ XÊK˝À¢ á`Ä|ò”dt

ÁbÕs¡+_Û+#·ã&ç+~.

180. ¬s$q÷´, kÕ>∑T˙s¡T, e´ekÕj·Ts¡+>±\qT nqTdü+<Ûëq|üs¡Tdü÷Ô,

düeTÁ>∑ düe÷#ês¡ e´edüúqT ªVü≤]‘·μ ù|]≥ HÓ\ø=\Œ&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. Bì

<ë«sê á eT÷&ÉTXÊK\≈£L dü+ã+~Û+∫ bÂs¡T\≈£î ≈£L&Ü yÓTT‘·Ô+

düe÷#ês¡+ ˇπø #√≥ \uÛÑ´eTj˚T´ @sêŒ≥T ñ+≥T+~. Á|üuÛ ÑT‘·«+

ÁbÕs¡+_Û+∫q kÕàsY º$˝ÒCŸ ø±s¡´ Áø £eT+ ø√dü+ ≈£L&Ü ˇø£ b˛s¡ º˝ Ÿ

ÁbÕs¡+_Û+#·ã&ç+~. Ç+<äT˝À 360 &çÁ \ <äèX´+‘√ bÕ≥T, nø£ÿ&É <ë‘·\T

#|ü&ÉT‘·Tqï ø±s¡ Áø£e÷\ eT]j·TT düeT≈£Ls¡TdüTÔqï dü<äTbÕj·÷\ Á|ü>∑‹ì

53

düMTøÏå+#·&ÜìøÏ $$<Ûä s¡ø±\ ìy~ø£\qT #·÷&É&ÜìøÏ ≈£L&Ü @sêŒ≥T ñ

+≥T+~.

181. ‘=*kÕ]>± ‘· …‘·TÔ‘·Tqï ø£+ô|˙\T u≤˝≤]cÕº\qT <ë≥&ÜìøÏ M\T>±

Á|üuÛÑT‘·«+ $XÊK|ü≥ï+˝Àì eT<ÛäTs¡yê&É ◊Ï Ò ne⁄Ÿ À düHé¬s’CŸ kÕºsYºn|t

f…ø±ï\J ØôdsYà n+&é Ç+≈£îuÒwüHé bÕs¡TÿqT HÓ\ø=*Œ+~. n+<äT˝À Ç|üŒÏ<ëø±

50 kÕºsYºn|t ø£+ô|˙\≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+ Çe«&É+ »]–+~. nq+‘·|ü⁄s¡+˝À,

∫‘·÷Ôs¡T˝Àì ldæ°˝À ¬s+&ÉT m\Åø±ºìø˘ e÷qT´bòÕø£Ã]+>¥ ø£¢düºs¡ ¢qT

HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ n+^ø±s¡+ ‘Ó*|æ+~.

182. dü÷s√´<äj·T Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Áu≤+&ÉT≈£î $düÔè‘·Á|ü#ês¡+ ø£*Œ+∫, ‘·<ë«sê

Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ô|≥Tºã&ÉT\qT Äø£]¸+#·&É+ø√dü+ 2014 ôdô|º+ãs¡T˝À

$XÊK|ü≥ï+˝À dæÇz ø±+πø¢yé ìs¡«Væ≤+#·&É+ »]–+~. Ç+<äT˝À 600

eT+~øÏ ô|’>± Á|ü‹ì<ÛäT\T bÕ˝§ZHêïs¡T. á eTVü‰düe÷y˚X¯+‘√ bÕ≥T

C≤rj·TkÕúsTT˝À #ÓHÓïÌ À, u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝Àq÷, Á|ü|ü+#·kÕúsTT˝À dæ+>∑|üPsY,

»bÕHé, j·TT¬ø, <ëy√dt\˝Àq÷ s√&ÉT¶c˛\T ìs¡«Væ≤+#·&É+ »]–+~. ‘·eT

ø±s¡ Áø£e÷\T HÓ\ø=\Œ&É+ ø√dü+ Ò<ë $düÔ]+#·&É+ ø√dü+ ◊Ï ~>∑ZC≤\qT

ÄVü‰«ì+#·&ÜìøÏ sêh+˝À n+<äTu≤≥T˝À ñqï neø±XÊ\qT á Á|ü<äs¡Ùq˝À¢

$e]+#·&É+ »]–+~. Ç|üŒÏ <ëø± #|üϺq #·s¡ \ e\¢ s¡÷. 4311 ø√≥¢

y˚Ts¡≈£î ô|≥Tºã&ÉT\T ô|fÒº neø±X¯eTTqï ◊Ï ø£+ô|˙\qT Äø£]¸+#·&É+

»]–+~. n˝≤π> ‘·<ë«sê 25,110 eT+~ ◊Ï ì|ü⁄DT\≈£î ñ<√´>±eø±XÊ\T

<=s¡T≈£î‘êj·Tì ≈£L&Ü n+#·Hê.

183. Á|üdüTÔ‘·+ ªdüe÷#ês¡ düe÷»+μ>± ñqï sêÁcÕºìï ª$C≤„q düe÷»+μ>±

e÷sêÃ\qï< e÷ <Û j·T+. j·TTHÓk˛ÿ Á|ü#·T]+∫q ª≥TesY¶‡ Hê …&é® kıôd’°dtμ

(2005) nH˚ ìy˚~ø£˝Àì ˇø£ yêø±´ìï á dü+<äs¡ “ ¤+>± >∑Ts¡T Ô

#˚düT≈£î+≥THêïqT.

54

ª$C≤„qdüe÷C≤\T >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·&ÉeT+fÒ yêÏHÓ ≤ ì]à+#·&Ée÷ nì

Ä˝À∫+#·&ÉeT+fÒ ndü\T n_Ûeè~∆ > ∑T]+#˚ eT∞¢ ø=‘ · Ô>±

Ä˝À∫+#·&ÉeTqïe÷≥.μ

184. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 370 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

j·TTe»q ùde\T, Áø°&É\T

185. j·TTe‘· nedüsê\q÷, e÷s¡T‘·Tqï Äø±+ø£å\q÷ <äèwæº À ô|≥Tº≈£îì

‘·–q Ø‹˝À j·TTe»qdü+πøåeT ø±s¡ Áø£e÷\qT neT\T#düTÔqï~. ìs¡T<√´>∑

j·TTe‘· bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>∑+˝À, ùdyês¡+>∑+˝À dü«j·T+ ñbÕ~Û |ü<∏äø±\qT

HÓ\ø=\Œ&É+ ø√dü+ N|òt $TìdüºsY m+|üesYyÓT+Ÿ Ä|òt j·T÷‘Y (dæmyéTÇyÓ’)

|ü<∏äø±ìï neT\T #˚düTÔqï~. ôd’ìø±~Ûø±s¡T\‘√ ø£*dæ sêh+˝Àì nìï

õ˝≤¢˝À¢q÷ ôd’ìø£ ìj·÷eTø£ •_sê\qT ìs¡«Væ≤düTÔqï~. ‘·<ë«sê

$<ë´e+‘·T …’q ìs¡T<√´>∑ j·TTe‘· ô|<ä›dü+K´˝À ôd’q´+˝Àq÷, dü+ã+~Û‘·

s¡+>±˝À¢q÷ #˚s¡&ÜìøÏ Áb˛‘·‡Væ≤düTÔqï~.

186. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.45 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

ø±]àø£ eT]j·TT ñbÕ~ÛXÊK

187. ÁXÊ$T≈£î\ dü+πøåeT+ ø√dü+ |ü<∏äø±\T neT\T#˚j·T&É+, ø±]àø£

#·≤º\qT neT\T#˚j·T≥+ ø±]àø£XÊK u≤<Ûä´‘·. 2014`15 ˝À 4,124

ìsêàD ø±]à≈£î\ dü+πøåeT+ø√dü+ s¡÷. 44 ø√≥T¢, 4,825 eT+~ Ç‘·s¡

s¡+>±\≈£î #Ó+~q ø±]à≈£î\ dü+πøåeT+ ø√dü+ s¡÷. 2 ø√≥T¢ Ks¡Tà #j·T&É+

»]–+~. s¡÷. 180 ø√≥¢ e´j·T+‘√ 50 bÕ]ÁXÊ$Tø£ •ø£åD dü+düú\qT

qMø£]+∫, Ä<ÛäTìø£ j·T+Á‘·kÕeTÁ–ì düeT≈£Ls¡Ã&É+ »]–+~.

55

188. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.281 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

|üsê´es¡D+, n&Ée⁄\T, ôd’Hé‡ eT]j·TT f…ø±ï\J

189. sêh+˝À n&Ée⁄\T 36,917 #·<äs¡|ü⁄ øÏ ÀMT≥s¡¢ yTs¡≈£î $düÔ]+∫ñ

HêïsTT. Ç+<äT˝À <ä≥ºyÓTÆq n&Ée⁄\T πøe\+ 9,764 #·<äs¡|ü⁄ øÏ ÀMT≥s¡¢

yTs¡≈£î e÷Á‘·yT nq>± yÓTT‘·Ô+ sêh uÛÖ>√[ø£ $d”Ôs¡í+˝À 22.61 XÊ‘·+

yTs¡≈£î e÷Á‘·yT $düÔ]+∫ ñHêïsTT. sêh+˝À 13 eq ÁbÕDÏ nuÛÑj·÷s¡D≤´\T,

3 Hwüq Ÿ bÕs¡Tÿ\T, 2 p bÕs¡Tÿ\T ñHêïsTT. kÕúìø£ Á|ü»\ uÛ≤>∑kÕ«eT´+‘√

@s¡Œs¡∫q 4,320 eqdü+s¡ø£åD dü$T‘·T\ ($mdtmdt) <ë«sê eT]j·TT

Çø√ &Óe\|tyÓT+Ÿ ø£$T°\ <ë«sê Á|üdüTÔ‘·eTTqï n&Ée⁄\qT dü+s¡øÏå+#·&Üìø°,

n_Ûeè~∆ #˚j·T≤ìø° $$<Û ä s ¡ø±\ n≥M ø±s ¡ ´ Áø £e÷\T

neT\T»s¡T>∑T‘·THêïsTT.

190. Ä<ÛäTìø£ düe÷#ês¡ kÕ+πø‹ø£ kÕ<ÛäHê\qT n≥M XÊK $ìjÓ÷–düTÔqï~.

191. n&Ée⁄\qT s¡øÏ å+#·&É+, nHê´Áø±+‘·+ ø±≈£î+&Ü ø±bÕ&É&É+,

mÁs¡#·+<äq+ e+Ï $\TyÓ’q ø£\|ü düà–¢+>¥≈£î ˝ÀqTø√≈£î+&Ü ø±bÕ&É&É+

H˚&ÉT sêh+ eTT+<äTqï eTTK´yÓTÆq düyêfi¯ó¢. nÁø£eT s¡yêD≤qT+&ç

#˚õøÏÿ+#·T≈£îqï mÁs¡#·+<äq+ ì\Te˝À¢ ø=+‘· uÛ≤>±ìï y˚\+ y˚j·T&É+

<ë«sê Á|üuÛÑT‘·«+ n<äq|ü⁄ Ä<ëj·÷ìï düeT≈£Ls¡TÃø√>∑*–+~. n≥M

eqs¡T\qT dü+s¡øÏå+#·Tø√e&É+ ø√dü+ Á|üuÛÑT‘·«+ mH√ï eTTK´ #·s¡´\qT

#˚|üϺ+~.

192. C≤rj·T n≥M $<Ûëq+ yÓTT‘·Ô+ uÛÖ>√[ø£ Á|ü<X+˝À 33 XÊ‘·+ n≥M

$d”Ôs¡í+ ñ+&Ü\ì ìπs›•+∫+~. ø±>± sêh+˝À eèø£å $d”Ôs¡í+ düTe÷s¡T

25.64 XÊ‘·+ e÷Á‘·yT. á ¬s+&çÏ eT<Ûë´ e´‘ê´dü+ 7.6 XÊ‘·+ ñ+~. á

e´‘ê´kÕìï ‘·–Z+#·&É+ ø√dü+ ô|<ä› m‘·TÔq #Ó≥T¢HêÏ ô|+#·e\dæ ñ+~.

56

Ç+<äT≈£î>±qT sêqTqï yêHêø±\+˝À Hê≥&É+ ø√dü+ 50 ø√≥¢ qs¡‡Ø

yÓTTø£ÿ\T ô|+#·&ÜìøÏ #·s¡ \T #|ü≥º&É+ »]–+~.

193. sêh+˝À n+‘·]+∫ b˛‘·Tqï n≥M ÁbÕ+‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q

48,637.61 ôV≤ø±ºs¡¢ ÁbÕ+‘·+˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ n≥Mn_Ûeè~∆ ø±s=ŒπswüHé $$<Ûä

|ü<∏äø±\qT #|ü&ÉT‘·Tqï~. n+<äT˝À 26,932 ôV≤ø±ºs¡¢ À n~Ûø£ ~>∑Tã&çì

Çe«>∑\ j·T÷ø£*|üºdt ø√¢q Ÿ bÕ¢+fÒwüHé‡ #|ü≥ºã&ܶsTT. Ç$ø±ø£, ø±s=ŒπswüHé

yÓ<äTs¡T, J&çe÷$T&ç, ø±|ò” ‘√≥\ ô|+|üø£+ ≈£L&Ü #|üϺ+~.

194 ˙Ï eqs¡T\qT düÁø£eT+>± $ìjÓ÷–+#·Tø√e&ÜìøÏ, uÛÑ÷>∑s¡“¤ »\

eTº+ ô|+|ü⁄<ä\≈£î, øå±eT ìyês¡D≈£î Á|üuÛÑT‘·«+ 19.2.2015q ˙s¡T`#Ó≥Tº

|ü<∏äø±ìï Á|üø£Ï+∫+~.

195. á XÊK≈£î>±qT 2015 `16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.284 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

$|ü‘·TÔ\ ìs¡«Vü≤D

196. $|ü‘·TÔ\qT m<äTs√ÿe&ÜìøÏ dü+dæ<ä∆+>± ñ+&É&Üìø°, $|ü‘·TÔ\T

dü+uÛÑ$+∫q|ü&ÉT BÛ≥T>± m<äTs√ÿe&Üìø°, $|ü‘·TÔ\ e\¢ <Óã“‹qï

Á| üC≤˙ø±ìøÏ | ü ⁄qsêyêdü+ ø £* Œ+#·&Üìø° Á| üu Û Ñ T‘ ·«+ n‘· ´+‘·

ÁbÕ<Ûëq´‘·ìdüTÔqï~. 2014 KØ|òt d”»Hé À dü+uÛÑ$+∫q esê¸uÛ≤e+, 2014

nø√ºãs¡T˝À eTT+#Ó‹Ôq VüQ<éVüQ<é ‘·TbòÕqT nH˚ rÁe ¬s+&ÉT ÁbÕø£è‹ø£

yÓ’|ü]‘ê´\≈£î Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ >∑Ts¡sTT´+~. á $|ü‘·TÔ˝À¢ s¡ø£åD, |ü⁄qsêyêdü

#·s¡ \≈£î s¡÷. 716 ø√≥T¢, |ü⁄qs¡T<ä∆s¡D ø±s¡ Áø£e÷\≈£î s¡÷. 4144 ø√≥T¢

yÓTT‘·Ô+ s¡÷. 4,860 ø√≥¢ düVü‰j·T+ ø=s¡≈£î uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ $C≤„|üq

düeT]Œ+#·&É+ »]–+~. n+<äT˝À s¡÷. 400 ø√≥¢ yTs¡≈£î uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+

‘·ø£åD düVü‰j·÷ìï n+~+∫+~. $T–*q düVü‰j·T+ Ç+≥sY $Tìd”º]j·T Ÿ

πø+Á<äãè+<ä+ ìy~ø£ n+~q ‘·s¡Tyê‘· |ü]o*kÕÔqì #Ó|æŒ+~.

57

197. mdt&çÄsYm|òt/mHé&çÄsYm|òt U≤‘ê˝À »eT nsTTq s¡÷. 750.68

ø√≥¢≈£î >±qT s¡÷. 1156.77 ø√≥T¢ Ks¡Tà #j·T&É+ »]–+~. $|ü‘·TÔ\ e\¢

qwüºb˛sTTq ¬s’‘·T\≈£î, Á|ü»\≈£L H˚s¡T>± n+<˚ $<Ûä+>± qwüº|ü]Vü‰sêìï

ÄHé …’Hé <ë«sê #Ó*¢+#·&É+ »]–+~.

198. VüQ<éVüQ<é ‘·TbÕqT e\¢ dü+uÛÑ$+∫q qcÕºìï XÊX¯«‘·+>± |üP&ÉÃ&É+

ø√dü+ s¡÷. 2700 ø√≥¢ Ä]úø£ düVü‰j·T+ ø√dü+ uÛ≤s¡‘·Á|üuÛÑT‘·«+ <ë«sê

Á|ü|ü+#·u≤´+≈£îì ø√s¡&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

199. nø√ºãs¡T 2014 ˝À VüQ<éVüQ<é ‘·TbòÕqT düèwæº+∫q ;Û‘êeVü≤

|ü]dæú‹˝À Á|ü»\≈£î <ÛÓ ’sê´ìï∫Ã, ‘·ø£ åD |ü⁄qsêyêdü dü<äTbÕj·÷\qT

n+~+#·&É+˝À eTq >ös¡e eTTK´eT+Á‹ ìs¡«Væ≤+∫q ìs¡T|üe÷qyÓTÆq

bÕÁ‘·≈£î HqT Hê Vü≤è<äj·T|üPs¡«ø£ Á|üX+düq÷, <Ûäq´yê<äqq÷ Á|üø£ÏdüTÔHêïqT.

sêqTqï $|ü‘·TÔ >∑T]+∫ õ˝≤¢ j·T+Á‘ê+>±ìï eTT+<ädüTÔ>± ôV≤#·Ã]+#·&ÉyT

ø±≈£î+&Ü, ‘·TbòÕqT e\¢ <Óã“‹qï ÁbÕ+‘ê\˝À |ü⁄qsêyêdü #·s¡ \qT >ös¡e

eTTK´eT+Á‹ dü«j·T+>± |üs¡ yøÏå+#ês¡T. düeTs¡úe+‘·yÓTÆq, q\T>∑T]ø° ñ

<ëVü≤s¡D>± ì\ã&É>∑\ Äj·Tq Hêj·Tø£‘·«+˝À Á|üuÛÑT‘·«+ XÊX«‘· |ü⁄qsêyêdü

#·s¡´\qT #˚|üϺ+~. ‘·TbòÕqT e\¢ <Óã“‹qï ÁbÕ+‘ê˝À¢ Á|ü|ü+#·u≤´+≈£î

düVü‰j·T+‘√ n+&ÉsYÁ>ö+&é πø_*+>¥, Ç‘·s¡ eTÚ*ø£dü<äTbÕj·÷\T ø£*Œ+#·&É+

<ë«sê Ä ÁbÕ+‘ê\T uÛÑ$wü ‘·TÔ À eT¬s|üŒÏø° <Óã“‹q≈£î+&Ü ñ+& $<Ûä+>±

ø±bÕ& Á|üj·T‘êï\T #|ü≥ºqT+~.

200. H˚wüq Ÿ ôd’ø√¢Hé ]dtÿ $TÏπ>wüHé ÁbÕC…≈£îº (mHédæÄsYmHé|æ) 9 rsê+Á<Ûä

õ˝≤¢ À¢ Á|ü|ü+#·u≤´+≈£î düVü‰j·T+‘√ neT\T»s¡T>∑T‘·Tqï |ü<∏äø£+. ‘·TbÕqT

$|ü‘·TÔ yêÏq dü+<äs¡“¤+˝À |ü⁄qsêyêdü kÕeTÁ–ì ‘·«]‘·+>± #˚s¡Ã≤ìø°,

Ò<ë »Hê\qT dü‘·«s¡yT düTs¡øÏå‘·ÁbÕ+‘ê\≈£î ‘·s¡*+#·&Üìø° »HêyêkÕ\

nqTdü+<Ûëq+, eT]j·TT ôd’ø√¢Hé ôw\ºs¡¢ ìsêàD+ á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä

#˚|ü≥ºã&ÉT‘·THêïsTT.

58

201. Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡s¡+˝À nqqT≈£L\ es¡ bÕ‘· |ü]dæú‹ e\¢ 7 õ˝≤¢ À¢

230 eT+&É ≤\T ø£s¡Te⁄ eT+&É ≤\T>± Á|üø£Ï+#·ã&ܶsTT. sêh+˝À Á|ü»\T

‘ê>∑T˙Ïø√dü+ |ü&ÉT‘·Tqï ø£≥ø£≥qT <äèwæ º˝À ô|≥Tº≈£îì Á|üuÛ ÑT‘·«+

|ü≥ºDÁbÕ+‘ê\≈£î s¡÷. 57 ø√≥T¢, Á>±MTDÁbÕ+‘ê\≈£î s¡÷. 82 ø√≥T¢ $&ÉT<ä\

#dæ+~. |üXóÁ>±dü \uÛÑ ‘·qT ≈£L&Ü n+#·Hê ydü÷Ô nedüs¡yÓTÆq#√≥ |üXó

Á>±dü+ düs¡|òüsê≈£î @sêŒ≥T¢ »s¡T>∑T‘·Tqï$.

202. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.488 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

s¡yêD≤

203. sêh+˝À s¡Vü≤<ë] Á|üe÷<ë\qT ‘·–Z+#·&É+ ø√dü+ s¡yêD≤XÊK nìï

õ˝≤¢ À¢q÷ s¡Vü≤<ë] uÛÑÁ<ä‘· Á|ü#ês¡ ø±s¡ Áø£e÷\qT ìs¡«Væ≤düTÔqï~. ø£+|üP´≥sY

MT<ä …s¡ïsY …’ôdqT‡ rdüT≈£îH˚≥|ü&ÉT s¡Vü≤<ë] uÛÑÁ<ä‘· >∑T]+∫q |ü]C≤„q+

≈£L&Ü ø£ ‘·|üŒìdü] n+X+>± bı+<äT|üs¡#·ã&ç+~. 19`01`2015 qT+∫

25`01`2015 <ëø± s¡Vü≤<ë] uÛÑÁ<ä‘· MT<ä ˇø£ Á|ü‘´ø£ Á|ü#ês¡ ø±s¡ Áø£eT+

ìs¡«Væ≤+#·ã&ç+~. s¡Vü≤<ë] Á|üe÷<ë\T ‘·–Z+#·&É+ ø√dü+, s¡Vü≤<ë] uÛÑÁ<ä‘·qT

ô|+bı+~+#·&É+ ø√dü+, Á|ü|ü+#·u≤´+≈£î Ä]úø£ düVü‰j·T+‘√ Á|üuÛÑT‘·«+ ˇø£

ô|’\Ÿ |ü<∏äø±ìï #|üϺ+~. á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä s¡Vü≤<ës¡T\T, uÛÑeHê\T, b˛©düT,

s¡yêD≤, yÓ’<ä Äs√>∑ XÊK\qT ≈£î\T|ü⁄≈£îì πsDÏ>∑T+≥ qT+∫ sêj·T\ #ÓiTe⁄

s√&ÉT¶ <ëø± ˇø£ &ÓyÓ÷ ø±]&ÜsY #|ü≥ºã&ç+~.

204. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 122 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

>∑qT\T, uÛÑ÷>∑s¡“¤XÊK

205. ì]›wüºyÓTÆq KìC≤\ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ɶ |ü]ÁX¯eT\≈£î ‘·–q$<Ûä+>±

59

Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêh+˝À düTdü‡+|üqïyÓTÆq, yÓ’$<Ûä yÓTÆq Kì» ì\«\T ñHêïsTT.

sêh Ä]úø±_Ûeè~∆øÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ X¯≈£îÔ˝À¢ Kì»s¡+>∑+ ≈£L&Ü ˇø£Ï>±

>∑T]Ô+#·ã&ç+~. u≤¬ø‡ÌŸ, ;#Y kÕ+&é, düTqï|ü⁄sêsTT, ã+>±s¡+, eÁC≤\T,

&√\yÓTÆŸ, q÷HÓ, düVü≤»yêj·TTe⁄, j·TTπsìj·T+, >±¬sïŸ, Á>±HÓ’Ÿ, Ï≤ìj·T+

e+Ï KìC≤\T dæyÓTà+≥T, >±´düT Ä<Ûë]‘· <∏äs¡à Ÿ $<äT´‘Y ø£sêà>±sê\T,

#·eTTs¡TXó~∆ ø£sêà>±sê\T, >∑qT\T, ]ô|ò’qØ, d”º\T`kÕŒ+õ, n\T´$THê ôdà\ºsY,

n\÷´$Tìj·T+ ]ô|ò’qØ e+Ï ø°\ø£ |ü]ÁX¯eT\≈£î <√Vü≤<ä|ü&˚ ø°\ø£

KìC≤\T>± >∑T]Ô+#·ã&ܶsTT.

206. á Kì» eqs¡T\qT yÓ*øÏrj·T&É+, Ç+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q XÊdüq

|üs¡yÓTÆq n+XÊ\q÷, C≤rj·T Kì» $<Ûëq+ 2008 \øå±´\q÷, eP´Vü‰\q÷

<äèwæº À ô|≥Tº≈£îì sêh Á|üuÛÑT‘·«+ Kì»s¡+>±ìï n_Ûeè~∆ |üs¡Ã&É+ MT<ä <äèwæº

ô|&ÉT‘·Tqï~.

207. sêh+˝À Á|üdüTÔ‘·eTTqï ÇdüTø£ ‘·e«ø£+ $<ÛëHêìï Á|üuÛÑT‘·«+ düMTøÏå+∫

ø=‘·Ô ÇdüTø£ ‘·e«ø£+ $<Ûëq+ 2014 qT Á|üø£Ï+∫+~. á ø=‘·Ô $<Ûëq+

Á|üø±s¡+ ÇdüTø£ ì\Te\˙ï õ˝≤¢, eT+&É\ eTVæ≤fi≤ düe÷K´\≈£L, Á>±eT

dü+|òü÷\≈£L n|üŒ–+#·ã&É‘êsTT. ÇdüTø£ Ä<ëj·T+˝À 25XÊ‘·+ bı<äT|ü⁄

dü+|òü÷\≈£î #Ó+<äT‘·T+~.

208. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷.27 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T

209. Ç°e\ ø±\+˝À VüQ<éVüQ<é ‘·TbòÕqT $|ü‘·TÔ˝À s¡ø£åD #·s¡´\T

ìs¡«Væ≤+#·&É+‘√ bÕ≥T, <X+˝ÀH yÓTT<äÏkÕ]>± 21 ø√düº Ÿ ôd≈£L´]°

b˛©dt ùdºwüHé\qT ÁbÕs¡+_Û+∫q |òüTq‘· kÕ~Û+#·&É+ eTq XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\

j·T+Á‘ê+>∑+ Ç°e\ ø±\+˝À kÕ~Û+∫q ø=ìï eTTK´ $»j·÷\T.

60

210. Á|üC≤düeTdü´\≈£î dü‘·«s¡y˚T Á|ü‹dü Œ+~+∫ düeTs¡ úe+‘·+>±

|ü]wüÿ]+#·&É+ ø√dü+ &Éj·T Ÿ 100 ø£e÷+&é ø£+ÁÀ Ÿ ôd+≥sY HÓ\ø=\Œ&É+

»]–+~. πø+Á<ä+ ÁbÕs¡+_Û+∫ Ç|üŒÏ<ëø± 2.94 $T*j·THé ø±˝Ÿ‡qT

d”«ø£]+#·&É+ »]–+~. yêÏ |ü]cÕÿsêìøÏ dü+ã+~Û+∫q dü+‘·è|æÔ 98

XÊ‘·+ qyÓ÷<äsTT´+~. Á|üC≤ düeTdü \qT düìïVæ≤‘·+>± $q&É+ ø√dü+ b˛©dt

ùdºwüHé\˝À ]ôd|ü Hé ôd+≥s¡¢ ìsêàD+ ô|<ä› m‘·TÔq #|ü≥º&É+ »]–+~.

211. yÓTT<äÏkÕ]>± Á|üuÛÑT‘·«+ b˛©düT XÊK˝Àì ‘·øÏÿq nìï ‘·s¡>∑‘·T\

b˛©düT dæã“+~‘√ düe÷q+>± 12,063 eT+~ ¨+ >±s¡T¶\≈£î ≈£L&Ü

Á>∑÷|t |üs¡‡q Ÿ Äøχ&Ó+≥ Ÿ ø£eπsõì e]Ô+|üCÒdæ+~. BìøÏ+<ä Á|üe÷<äeXÊ‘·÷Ô

eTs¡DÏ+∫q eTs¡D≤\≈£î >±qT s¡÷. 2.50 \ø£å\ |ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢+|ü⁄ ñ

+≥T+~. b˛©düT dü+πøåeT+ø√dü+ s¡÷. 10 ø√≥¢ ì~Ûì eT+ps¡T

#j·T&É+‘√bÕ≥T, b˛©düT XÊK #|ü&ÉT‘·Tqï dü+πøåeT ø±s¡ Áø£e÷\≈£î s¡÷.

40 \ø£å\ Á>±+Ÿ‡ÇHé msTT&é $&ÉT<ä\ #j·T&É+ »]–+~. ø£ècÕíõ˝≤¢ Àì

eT∫©|ü≥ï+ e<ä› Hwüq Ÿ yÓT¬s’Hé nø±&É$T kÕú|æ+#·&É+ ø√dü+ 300 mø£sê\

Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷$T >∑T]Ô+#·&É+ »]–+~.

212. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 4062 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

<˚yê<ëj·T <Ûäsêà<ëj·TXÊK

213. <˚yê\j·÷\ kÕúsTT‘√ ì$T‘·Ô+ ˝Ò≈£î+&Ü nø£ÿ&É |üì#˚düTÔqï

ns¡Ã≈£î\≈£L, Ç‘·s¡ <Ûë]àø£ dæã“+~ø° ˇø=ÿø£ÿ]ø° HÓ\≈£î ø£ dü+ s¡÷. 5,000

ø£ dü bÕ]‘√wæø£+ #Ó*¢+#·&É+ ø√dü+ ns¡Ã≈£î\T eT]j·TT Ç‘·s¡ dæã“+~

J‘ê\T eT]j·TT bÕ]‘√wæø±\ ì~Û øÏ+<ä s¡÷. 250 ø√≥¢ eT÷\ì~Ûì

düeT≈£Ls¡Ã&É+ ø√dü+ ø£ ø±sê´#·s¡D Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#·&É+ »]–+~.

Ç+<äT≈£î>±qT düsY|ü¢dt m+&=yÓT+Ÿ‡ m&çàìÅùdºÏyé |òü+&é qT+&ç Á|üuÛÑT‘·«+

s¡÷. 100 ø√≥T¢ eT+ps¡T #dæ+~.

61

214. ∫qï <˚yê\j·÷˝À¢ <Ûä÷|ü B|ü HÓ’y˚<ë´\T q&Ée&ÜìøÏ HÓ\≈£î s¡÷.

2500 #=|üq eT+ps¡T #j·T&É+ »]–+~. á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä 1613

<yê\j·÷˝À¢ á ø±s¡ Áø£eT ìs¡«Vü≤D≈£î >±qT Á|ü‹ HÓ\ s¡÷. 41 \ø£å\T

$&ÉT<ä\ #j·T&É+ »s¡T>∑T‘·Tqï~.

215. >√<ëe] |ü ⁄w üÿsê\ dü+<äs ¡ “ ¤+>± 14`07`2015 qT+∫

25`07`2015 <ëø± ñ‘·‡yê\T »s¡>∑qTHêïsTT. á dü+<äs¡“¤+>± sêh+˝Àì

nìï XÊK\ düeTq«j·T+‘√ j·÷Á‹≈£î\≈£î nìï dü<äTbÕj·÷\T ø£*–+#·&É+

<ë«sê |ü⁄wüÿsê\qT |òüTq+>± ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ Á|üj·T‘êï\T »s¡T>∑T‘·THêïsTT.

s¡÷. 1368 ø√≥¢ $\Te >∑\ |üqT\T $$<Ûä XÊK\T #|ü≤ºsTT. Ç+<äT˝À

s¡yêD≤ s√&ÉT¢ uÛÑeHê\ XÊK s¡÷. 749 ø√≥T¢, eTTì‡|ü˝Ÿ n&çàìÅùdºwüHé

|ü≥ºD≤_Ûeè~∆ XÊK s¡÷. 343 ø√≥T¢, |ü+#êsTTr sêCŸ Á>±MTD≤_Ûeè~∆ XÊK

s¡÷. 141 ø√≥T¢, Ç]π>wüHé XÊK s¡÷. 92 ø√≥T¢ yTs¡≈£î |üqT\T #|ü≤ºsTT.

j·÷Á‹≈£î\≈£î dü<äTbÕj·÷\ ø√dü+ |ü⁄wüÿsê\ dü+<äs¡“¤+>± $$<Ûä <yê\j·÷\

n_Ûeè~∆ ø√dü+ <˚yê<ëj·T XÊK s¡÷. 25 ø√≥¢ y˚Ts¡≈£î 248 |üqT\T

eT+ps¡T #˚dæ+~. |ü⁄wüÿsê\≈£î >±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢

s¡÷.200 ø√≥T¢ Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

¬s$q÷´

216. uÛ Ñ÷eTT\≈£î d ü+ã+~Û+∫q ]ø±s¡T ¶\qT ìs¡T ›w ü º+>±q÷,

düÁø£eT+>±q÷ ìs¡«Væ≤+#·&É+ <ë«sê ¬s$q÷´ XÊK Á|ü»\≈£L, e TTK´+>±

¬s’‘·T\≈£î neT÷\´yÓTÆq ùde\T n+~düTÔqï~. ¬s$q÷´ eT]j·TT ]õÅùdºwüHé

]ø±s¡T¶\qT ≈£L&Ü nqTdü+<Ûëq|üs¡#·&ÜìøÏ #·s¡´\T yÓTT<ä\Tô|Ϻ+~.

n+‘ø±ø£ á`|ü≤º<ësY bÕdt |ü⁄düÔø±\qT ≈£L&Ü Çe«&É+ yÓTT<ä\Tô|Ϻ+~.

Á|üuÛÑT‘·« uÛÑ÷eTT\qT >∑T]Ô+∫ yêÏ dü$es¡yÓTÆq C≤_‘ê\T ‘·j·÷s¡T#j·T&É+

ø√dü+ ªdüsêÿsY uÛÑ÷$Tμ ù|]≥ ˇø£ ø=‘·Ô kÕ|òtºy˚sYqT ñ|üjÓ÷–+#·&É+

yÓTT<ä\Tô|Ϻ+~.

62

217. düeTs¡úe+‘·yÓTÆq bÂs¡ ùde\qT n+~+#·&É+˝À uÛ≤>∑+>± mHéø£+ãs¡Hé‡

dü]º|òæ¬ø≥÷¢, dü]ºô|ò’&é ø±|”\T MT ùde <ë«sê n+~+# @sêŒ≥T #dæ+~.

Ç+<äTe\¢ bÂs¡T\T á dü]º|òæ¬ø≥T¢ bı+<ä&ÜìøÏ ø±sê´\j·÷\ #·T≥÷º

‹s¡>∑e\dæq nedüs¡+ Ò≈£î+&Ü b˛sTT+~.

218. ùdºŸ düØ«ôddt &Ó*eØ π>Ÿy˚ ˝À uÛ≤>∑+>± $$<Ûä dü+düú\, dü+|òü÷\

]õÅùdºwüHé ùde\T ≈£L&Ü MT ùde ø±sê´\ <ë«sê n+~+#·ã&ÉT‘·THêïsTT.

bÂs¡T\ kÂø£sê´s¡ú+ 2015 |òæÁãe] qT+∫ ªmø£ÿ&çqT+#Ó’Hê ]õÅùdºwüHéμ

ø±s¡ Áø£eT+ #|ü≥ºã&ÉT‘·Tqï~.

219. Ç+<äT≈£î>±qT 2015`16 ã&Ó®Ÿ n+#·Hê˝À¢ s¡÷. 1,429 ø√≥T¢

Á|ü‹bÕ~+#·HÓ’q~.

Ä]úø£ XÊK

220. Á|üC≤<Ûäq ìs¡«Vü≤D˝À düeTs¡ú‘·, bÕs¡<äs¡Ùø£‘·, »yêãT<ëØ ‘·Hê\qT

HÓ\ø=\Œ&É+ ø√dü+ @ø£ø±\+˝À Á|üC≤ <ÛäHê˙ï, e÷qe eqs¡T\ ìs¡«Vü≤Dq÷

düÁø£eT+>± #|ü≥º&Üìø° Ä]úø£XÊK, ø±+Á|üôV≤ì‡yé ô|ò’Hêì¸j·T Ÿ yTHCŸyÓT+Ÿ

dædüºyéT (dæm|òtmyéTmdt) qT s¡÷bı+~düTÔqï<äì HqT >∑‘· ã&Ó®Ÿ düe÷yX+˝À

düuÛÑ À Á|üø£Ï+#êqT. á e´edüú À eT÷&ÉT n+XÊ\THêïsTT. n$ ã&Ó®Ÿ

ìs¡«Vü≤D, ˝…ø£ÿ\ ìs¡«Vü≤D, e÷qe eqs¡T\ ìs¡«Vü≤D. á e´edüú\T

@ø£ø±\+˝À møö+f…+Ÿ »qs¡˝Ÿ ø±sê´\j·T+‘√, ]»s¡T« u≤´+ø˘ Ä|òt

Ç+&çj·÷‘√, ‘·øÏÿq uÛ≤>∑kÕ«eTT\‘√ ˝≤yê<˚M\T #˚|ü&ÉT‘êsTT. H˚qT

Á|üø£Ï+∫q $<Ûä+>± á @&Ü~˝À á ~X>± >∑D˙j·T+>± eTT+<ä&ÉT>∑T

yXÊeTì dü>∑s¡«+>±, dü+‘√wü+>± Á|üø£ÏdüTÔHêïqT. sêqTqï Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+

qT+&ç ô|’\Ÿ õ˝≤¢>± >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ À á q÷‘·q e´edüúqT neT\T

#j·T&ÜìøÏ düHêïVü‰\T yÓTT<ä\j·÷´sTT. nq‹ ø±\+˝ÀH á e´edüúqT

‘·øÏÿq 12 õ˝≤¢\≈£î ≈£L&Ü $düÔ]kÕÔeTT. Á|üuÛÑT‘·« bÕ\HêÁ|üÁøÏj·T˝À ˇø£

63

q÷‘·q |ü]es¡ÔqqT kÕ<Ûä + #düTø√e≤ìøÏ dæm|òtmyéTmdt qT ø£ $\TyÓ’q

kÕ<Ûäq+>± Á|üuÛÑT‘·«+ uÛ≤$düTÔqï~.

2013`14 ≈£î >±qT …ø£ÿ\T

221. 2013`14 dü+e‘·‡sêìøÏ #Ó+~q ‘·T~ …ø£ÿ\ Á|üø±s¡+ s¡÷. 344

ø√≥¢ ¬s$q÷´ $T>∑T\T ñ+&É>±, s¡÷. 18,050 ø√≥T¢ Ä]úø£˝À≥T

qyÓ÷<äsTT+~. yÓTT‘·Ô+ sêh dü÷ú\ñ‘·Œ‹Ô À 2.11 XÊ‘·+ nsTTq á ˝À≥T

m|òtÄsY_myéT #·≥º |ü]~Û <ë≥ Ò<äì á dü+<äs¡“¤+>± eTq$ #düTÔHêïqT.

2014`15 dü+e‘·‡sêìøÏ düe]+∫q n+#·Hê\T

222. 2014`15 dü+e‘·‡sêìøÏ #Ó+~q düe]+∫q n+#·Hê\ Á|üø±s¡+

s¡÷. 14,242 ø√≥¢ ¬s$q÷´ ˝À≥T ø£ì|ædüTÔqï~. yÓTT‘·Ô+ sêh dü÷ú\ ñ

‘·Œ‹Ô À Ä]úø£ À≥T s¡÷.20,320 ø√≥T¢. Ç~ sêh sêh dü÷ú\ ñ‘·Œ‹Ô À

3.88 XÊ‘·+.

2015`16 dü+e‘·‡sêìøÏ ã&Ó®Ÿ n+#·Hê\T

223. 2015`16 Ä]úø£ dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT Á|üuÛÑT‘·«+ s¡÷. 1,13,049 ø√≥¢

e´j·÷ìï Á|ü‹bÕ~düTÔqï~. n+<äT˝À s¡÷.78,637 ø√≥T¢ Á|üD≤[πø‘·s¡

e´j·T+>±, s¡÷.34, 412 ø√≥T¢ Á|üD≤[ø±e´j·T+>± n+#·Hê yj·Tã&ç+~.

¬s$q÷´ ˝À≥T s¡÷. 7,300 ø√≥T¢>± eT]j·TT Ä]úø£ À≥T s¡÷. 17,584

ø√≥T¢>±q÷ n+#·Hê y˚j·Tã&ç+~. sêh dü÷ú\ ñ‘·Œ‹Ô À Ä]úø£ À≥T 3

XÊ‘·+>±q÷, ¬s$q÷´ ˝À≥T 1.24 XÊ‘·+>±q÷ n+#·Hê yj·Tã&ç+~.

224. 2015`16 dü+e‘·‡sêìøÏ düeT]ŒdüTÔqï á ã&Ó®Ÿ sêqTqï ø±\+˝À

oÁ|ò üT>∑‹q eTT+<ä+» y˚j·T&Üìø°, ø=‘· Ô sêÁcÕºìï düTe´edæú‘·+>±

ì]à+#·&Üìø° <ë] #·÷|ü⁄‘·T+<äì HqT qeTTà‘·THêïqT. dü+|òüTÏ‘· n_Ûeè~∆

e÷ ÁbÕ<Ûëq´‘·. sêh+ n_Ûeè~∆ #Ó+<˚ Áø£eT+˝À uÛ≤>∑kÕ«eTT\sTTq

yês¡+<ä]ø° düe÷q neø±XÊ\T dæ~∆+#ê\˙, düe÷»+˝Àì nìï esêZ\

64

yê]ø° eTTK´+>± ã\V”≤q esêZ\yê]øÏ \_∆ #≈£Lsê\˙ e÷ Äø±+ø£å.

225. eTVü‰‘êà>±+BÛ e÷≥*ï düà]dü÷Ô H˚qT Hê Á|üdü+>±ìï eTT–düTÔHêïqT.

Äj·Tì˝≤ nHêïs¡T.

ì»yÓTÆq ôd’ì≈£î&ÉT $»j·TyÓT≤¢ dæ~∆düTÔ+<ë nì yê~dü÷Ô ≈£Ls√Ã&ÉT.

‘êqT ìs¡«Væ≤+#·e\dæq bÕÁ‘·qT dü$qj·T+>± ìs¡«Væ≤ùdÔ @<√ ˇø£

$<Ûä+>± j·TT<ä∆+˝À $»j·T+ kÕ<Ûä |ü&çrs¡T‘·T+<äH n‘·&ÉT qeTTà‘ê&ÉT.

eTq˝À Á|ü‹ ˇø£ÿs¡+ á dü÷Œ¤]Ô‘√H |üì#j·÷*. uÛÑ$wü ‘·TÔ m˝≤ ñ

+≥T+<√ ‘Ó\TdüTø√e&É+ eTq e\¢ ø±ø£b˛e#·TÃ, ø±˙ eTq˝À Á|ü‹

ˇø£ÿs¡+ eTq bÕÁ‘· düÁø£eT+>± b˛wæ+#·&É+ e÷Á ‘·+ eTq #‘·T˝À¢ ñ

qï<˚.

226. H˚ì+‘·<ëø± Á|ükÕÔ$+∫q \øå±´\qT kÕ~Û+#·&É+ ø√dü+ sêÁcÕºìï

dü«sêí+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ>± r]Ã~<ä›&É+ ø√dü+ e÷ Á|üuÛÑT‘·«+ n+øÏ‘·yÓTÆ ñ+~.

227. eTVü‰ø£$ yê Ÿº $≥àHé yêø±´*ï ‘·\#·T≈£î+≥÷ ø£ ÄXÊeVü≤ <äèø£Œ<∏ä+‘√

HqT Hê Á|üdü+>±ìï eTT–düTÔHêïqT. Ä eTVü‰ø£$ Ç˝≤ nHêï&ÉT:

ªdü÷s¡ ø±+‹˝À dü<ë ‘· …‘·TÔ≈£î q&ÉT. ˙&É\ C≤&É*ï yÓqø£ |ü&Éìe⁄«μ.

228. á ã&Ó®ŸqT >ös¡e düuÛÑT´\ ÄyÓ÷<ä+ ø√dü+ düeT]ŒdüTÔHêïqT.

C…’ Væ≤+<é!