Zain ditzagun gure ibaiak

EDITORIALA | Gure ardura ere badelako

ESKOLAKO AGENDA 21 | Elikaduraren garrantzia

ERREPORTAJEA | Arratiatruke, bigarren aukera

ARRATIA HERRIZ HERRI | Deklarazio instituzionalak

ELKARRIZKETA | Gorka Betzuen

0203040608

2011ko abendua, 21. zkiaArratiako Udalen Mankomunitatearen aldizkaria

www.arratia.net 94 631 17 17

Udalen Mankomunitatea osatzen du-

ten herrietan.

Hain zuzen, lanean ari diren 17 per-

tsonek jarraian zehazten ditugun

2

Editoriala|Gure ardura ere badelako

Bizkaiko Foru Aldundia, Basalan S.A.

Herri Sozietatearen bitartez, Arratiako

ibaiak eta ibaiertzak garbitzeko lane-

tan aritu da. Azken hilabeteotan Ibai-

zabal, Indusi eta Arratia ibaiak garbitu

dituzte, eta bukatzear daude Manko-

munitateko herrietako ibaiertzak gar-

bitzeko lanak.

Garbiketa lanetan aritu diren tek-

nikariek zerrenda luzea osatu dute

topatu dituzten hondakinekin: etxe-

ko-tresnak, pneumatikoak, abereak

hesitzeko alanbreak, autoetako pie-

zak, plastikoa, txatarra… Hondakin-

zerrenda bat dator Bizkaiko Foru

Aldundiak egindako azterketaren

emaitzarekin: gure ibai-arroetan

gertatzen diren aldarazpenik garran-

tzitsuenak gizakiak eragindakoak

dira.

Egia da azken urteotan aurrerakada

handia izan dela ibaietako uren kali-

tatearen hobekuntza arloan, batez ere

saneamenduko azpiegiturak sortu di-

relako eta industriek euren kutsatze-

jarduera dezente eten dutelako.

Gure artean, ordea, badira axolaga-

beki hondakinak ibaietara botatzen

dituztenak, etxe alboan hondakin

horiek jasotzeko eduki-ontziak izan

arren. Auzokoaren ohitura aldake-

tak eragitea guztion ardura da, in-

formatuz, sentsibilizatuz, edo beste

erremediorik ez bada, salatuz. Gure

ardura ere badelako ibaietako fauna

eta flora babestea.

Arratiako Udalen Mankomunitateak 17 langabe kontratatuko dituMankomunitatean ariko dira lanean sei hilabetez, eta Eusko Jaurlaritzako LANBIDE Euskal Enplegu Zerbitzuak finantzatuko du % 100ean

www.arratia.net Bailaran nabigatu!www.arratia.net helbideak bailarako herrietako informazio gaurkotua eskaintzen dizu. Bertan, berri hauek eta bestelakoak aurki ditzakezu. Arratian nabigatu eta egunean jarri!

Arratiako Udalen Mankomunitateak

hamazazpi langabe kontratatuko ditu

hilabete honetan, gehienak Manko-

munitateko biztanleak. Eusko Jaurla-

ritzak bideratzen duen laguntza pro-

gramaren baitan kontratatu ditu eta

pertsonal gastua LANBIDE Euskal

Enplegu Zerbitzuak finantzatuko du

% 100ean.

Orokorrean, kontratu guztiek sei hi-

labeteko luzapena izango dute. Den-

bora tarte horretan, interes orokorre-

ko eta gizarte-onurarako lanak egin

beharko dituzte, beti ere Arratiako

zereginak beteko dituzte: hamaika

hiri-hondakinen prebentzio eta bir-

ziklatzea sustatzeko sentsibilizazio

kanpaina bideratzen ariko dira; haur

eta nerabeen gizarteratze sisteman bi

pertsona ariko dira; beste batek In-

formazio Geografikoaren Zerbitzuan

teknikari lana beteko du; informazioa

zabaltzeko web orrialdeak berritzen

eta sare sozialak eragiten ariko da

beste bat; Mankomunitateko artxi-

boak digitalizatuko ditu beste batek,

eta azkena, droga-mendetasuna sai-

hesteko eta hezkuntza sexuala dina-

mizatzeko zerbitzuan ariko da.

3

ARRATIA 21 Bidean gagoz

ELIKADURA: OREKA DA GILTZA Arratiako hiru ikastetxeak zazpigarren urtez ari dira Eskolako Agenda 21 egitasmoa lantzen. Joan den ikasturtean landutako Kontsumo arduratsua gaia sakontzen jarraituko dute, eta Elikaduraren inguruko ezagutzekin osatuko dute aurtengo programazioa.

Leire Egañak Arratiako Mankomuni-

tateko Eskolako Agenda 21 egitasmoa

koordinatzen du. Berak azaldu digu-

nez, 2011-2012 ikasturtean Elikadura

gaia aukeratu dute “Nerbioi Ibaiza-

balgo beste ikastetxeekin elkarlanean

lantzeko”.

Momentu honetan diagnosia egiten

ari dira, eta ikasturtea amaitu bitar-

tean zehaztu dituzten ekintza planen

artean, honako hauek daude: eko-

ordezkariei elikaduraren inguruan

eskainiko zaien ikastaroa; guraso zein

ikasleentzat 2013ko lehen hiruhilabe-

tekoan antolatuko duten ikastaroa;

bertako produktuak ekoizten dituzten

baserritarrei egingo dizkieten bisitak;

ikastetxe amaieran argitaratuko duten

Buletin elektronikoa edo antolatzen

duten Word Kakao egitasmoa.

Diagnostikoak eskoletan eta herrianHala ere, guztien artean Eskoletako

eta Herriko diagnostikoa nabarmendu

dute. Ugarana eta Inazio Zubizarreta

ikastetxeetan, Arratiako Institutuan

eta Diman zein Igorren egingo dituz-

te, eta besteak beste, jantokiko elika-

gaiak, elikatzeko ohiturak, ekoizpen

ekologikoa, erosteko ohiturak edota

udalek elikadura osasuntsuaren ingu-

ruan egiten dituzten ekimenak azter-

tuko dituzte.

Azoka Berdearen laugarren edizio arrakastatsua Tokian tokiko eta sasoian sasoiko produktuak ezagutaraztea da helburua

Arratiako Institutuko ikasleek aben-

duaren 5ean antolatu zuten Azoka

Berdearen laugarren edizioa. Aurre-

ko urteetan bezala, eskolako patioa

azokaz jantzi zuten eta koaderno,

liburu eta arkatzak utzita, dendari

lanak egin zituzten.

Lau postu jarri zituzten: fruituenean

sagarrak eta kiwiak saldu zituzten;

nekazaritza ekologikoarenean, ka-

labazak, porruak, azak, eta abar;

gaztarenean, Sakanako gazta eta

txokolatearenean, eskolan egindako

edateko txokolatea.

Arratiako Institutuko arduradunek

azaldu digutenez, Azoka Berdearen

helburua tokian tokiko eta sasoian

sasoiko produktuak ezagutzea da,

eta bide batez, gure inguruan ekoiz-

ten diren produktuen atzean dagoen

lana aitortzea.

4

Arratiatruke: bigarren aukeraArratiako Udalen Mankomunitateak Hiri Hondakinak Prebenitzeko Plana abiatu du. Helburua da pre-bentzioa sustatzeko zenbait egitea, aurrez helburuzko jasotzaileak ongi definitu ondoren. Momentuz, abiarazitako jarduerak hiru dira: hondakinen ikuskaritza txikiak, herritarrak sentsibilizatzeko kanpai-na eta Arratiako Udalen Mankomunitateko webgunean sortu duten atal berria: arratiatruke. Errepor-taje honetan webgune berria aurkeztu eta erabiltzaileentzat hainbat aholku eskainiko ditugu.

Arratiatruke (www.arratiatruke.org)

Mankomunitateko trukerako webgu-

nea da. Bertan, besteak beste, objek-

tuak, zerbitzuak edo animaliak mai-

legatu, oparitu, trukatu, konpartitu,

bilatu edo sal daitezke. Webgunea

herritar ororen eskura dago, eta ira-

garkiak jartzeko baldintza bakarra

aurrez erregistratzea da.

Truke merkatua ataletan dago anto-

latuta, erabiltzaileei bilaketa errazte-

ko. Guztira, zortzi atal bereizi dituz-

te: kirolak; etxetresna elektrikoak;

elektronika, TB; informatika; li-

buruak, altzariak, haurtxo-tresnak

eta bestelako kategoriak.

Josune Gorospe Arratiako Manko-

munitateko presidenteak aurkez-

pen prentsaurrekoan aditzera eman

duenez, gaur egungo gizartean inda-

rrean dauden zenbait eredu aldatze-

ko beharra dago eta web atal berriak

egoera hori iraultzeko bere hondar

alea jarri nahi du.

“Zenbat dira eskuratzen ditugun ar-

tikuluak eta erabiltzeko moduan dau-

dela botatzen ditugunak? –galdetu

du presidenteak–. “Hausnarketa hori

egin beharko genuke; datu honek,

agian, kontzientziak astintzeko balio

dezake, larritzeko modukoa baita:

Arratian urtero 6.000 tona hondakin

jasotzen dira”.

Jarraian, www.arratiatruke.org web

orrialdearen bost helburuak azaldu

ditu: hondakinak sortzea murriztea

eta aldez aurretik saihestea; honda-

kinak ez sortzea; herritarren artean

gauzak elkarbanatzea eta berrerabil-

pena sustatzea; herritarrei berrera-

bilpena egiteko aukera praktikoa es-

kaintzea eta herritarrei prebentzioa

eta iraunkortasuna lagunduko duten

ohiturak helaraztea.

Amaitzeko, Arratiako Mankomunita-

teko biztanleak truke merkatua era-

biltzera animatu ditu “produktuen era-

bilgarritasunaren amaiera atzeratzea

prebentzio modu bat delako eta ingu-

rumena zaintzen laguntzen duelako”.

Bi kanpaina gehiagoTruke merkatuaz gain, Hiri Honda-

kinak Prebenitzeko Planaren baitan

beste bi kanpaina abiatu dira. Bate-

tik, Hondakinen ikuskaritza txikiak

egiten dabiltza. Aurrez hautatutako

establezimenduetan bisitak egiten ari

5

ARRATIA 21 Bidean gagoz

dira eta hondakinen kudeaketa ikus-

katu ondoren, hobetzeko proposame-

nak egin eta ekintza planak osatzen

ari dira. Momentu honetan ekintza

planak garatzen ari dira. Besteak bes-

te, gaikako bilketa puntuak egokitu

eta indartu dira, langileak trebatzen

ari dira hondakinen tratamendu pro-

zesura ezagutzeko eta abar.

Gabonekin batera, haurrek jos-

tailu berriak jasotzen dituzte

opari. Jarraian, jostailu zaharrei

bigarren erabilera emateko aho-

lkuak eskaini nahi dizkizuegu:

1.- Egoera onean dituzuen jos-

tailu zaharrak umeak dituzten

senideei, lagunei edo ezagu-

nei eskaini.

2.- Haurtzaindegi, ikastetxe edo

ludoteketara eraman.

3.- Osasun Zentro edo Ospitale-

tara eraman.

4.- Irabazi asmorik gabeko el-

karte bati eman.

5.- Denboran iraungo duten

jostailuak erosi, erabilera

laburreko jostailurik ez ero-

si. Berriz kargatzeko pilak

dauzkatenak lehenetsi.

6.- Iragarkia jarri eta ikaste-

txe edo haurtzaindegietara

eraman –Interneten ere jar

dezakezue, esaterako ARRA-

TIATRUKEn– benetako beha-

rra daukaten umeen artean

banatzeko.

7.- Harrera-zentroetara eraman.

8.- Ongintza merkatuetan sal-

tzeko utzi.

9.- Kreatibitatea sustatu eta bi-

garren erabilera eman.

10.- Erabiltzeko moduan ez dau-

den jostailuei pilak kendu

eta birziklatzeko gune batera

eraman.

Bidean gagoz?

PREZIKLAPENA kanpainak Arratiako Mankomunitateko herriak bisitatuko ditu

Abenduaren 23tik aurrera herriz herri ibiliko da PREZIKLAPENA kanpaina. In-

formaziorako mahaiak jarriko dituzte, material ezberdinak banatzeko (triptiko

informatiboak, birziklatzeko koloretako poltsak, …); umeentzat birziklatze tai-

lerrak antolatuko dira eta No Impact Man dokumentala eskainiko dute. Momen-

tuz, hiru herri hauek bisitatuko ditu:

Bestalde, herritarrak sentsibilizatze-

ko PLEZIKLAPENA kanpaina abia-

razi dute. Kanpaina honen baitan lau

ekintza plan garatzen ari dira: kanpai-

naren aurkezpen bideoa, kanpainak

iraun duen bitartean bideoa egin dute,

kanpainarako kartelak diseinatu dira

eta tokiko saltokiekin lankidetzan,

erosketa gurditxoak zozketatu dira.

“Trukerako webgune berrian ob-jektuak, zerbitzuak edo anima-liak mailegatu, oparitu, truka-tu, konpartitu, bilatu edo sal daitezke”

ABENDUAK 23, AreatzaGoizez eta arratsaldez plazan, stand

informatiboa eta tailerrak. 12:00etan,

17:00etan eta 19:00etan No Impact

Man dokumentala Ludotekan.

ABENDUAK 28, LemoaGoizez eta arratsaldez Elizondoko Kul-

tur Gunean, stand informatiboa eta

tailerrak. 12:00etan eta 17:00etan No

Impact Man dokumentala leku berean.

URTARRILAK 3, IgorreGoizez eta arratsaldez udaletxe au-

rrean, stand informatiboa eta taile-

rrak. 18:00etan eta 20:00etan No Im-

pact Man dokumentala Kultur Etxean.

OHARRAArratiako Udalen Mankomunitateko

gainontzeko udalerrietara ere

kanpaina zabalduko da. Datak eta

tokiak zehazterakoan horren berri

emango da.

6

Arratia herriz herri

ten dituzten makina irisgarriak instala-

tzea onartu du, “bereziki aisialdirako,

topaketarako eta batzarretarako edo

gazte asko biltzen diren guneetan”.

HIESaren Kontrako Mundu Mailako

egunaren –abenduaren 1a– harira

hartutako erabakia da, uda honetan

ezagutu den ikerketa bateko emait-

zak kezkatuta. Inkesta horren ara-

bera, Euskal Autonomia Erkidegoko

18 eta 35 urte bitarteko gizonen ia

% 22k ez du preserbatiborik erabili

ezagutu berri duen pertsona batekin

izandako sexu harremanetan. Adin

tarte bereko emakumeen artean, be-

Mankomunitateak bat egin du hiru deklarazio instituzional onartzeko Arratiako Udalen Mankomunitatea osatzen duten talde politiko guztiek bat egin dute eta hiru Deklarazio Instituzional onartu dituzte. Azaroaren 14an, Emakumeen Indarkeriaren aurka egiteko; eta azaroaren 30ean HIESaren kon-trako Mundu Mailako eguna eta Euskararen Nazioarteko Eguna babesteko.

Arratiako Udalen Mankomunitateko

presidentziak arazoaren 14an Emaku-

meen Indarkeriaren aurkako deklara-

zio instituzionala onartu zuen. Horren

arabera, “bere eskumenen esparruan,

berdintasunaren aldeko emakumeen

indarkeriaren aurkako udal politika

aktibo, oso eta garatua koordinatze-

ko” konpromisoa hartu du.

Horretarako, ekimenak abiaraziko di-

tuela iragarri du “neskei beharrezko

baliabideak emateko; euren jabekunt-

za sendotzeko eta identitatea eragi-

teko eta berdintasun hartu-emanak

ezartzeko beste eredu batzuk topa

ditzaten” Era berean, gazteen artean

“jarrera sexistak zalantzan jartzeko

eta jarrera matxistak baztertzeko”

lana egiteko konprometitu da.

Amaitzeko, herritarrei dei egin die-

te “ikusten dituzten erasoen aurka

jarrera aktiboagoa hartzeko eta des-

berdintasunak betikotzen laguntzen

duten aurreiritziak eta estereotipoak

identifikatzeko”.

HIESaren kontrako borrokaJoan den azaroaren 30eko Gobernu

Batzordeak, bestalde, Arratiako gune

estrategikoetan preserbatiboak ema-

rriz, portzentajea % 18koa da.

Beste ikerketa batek jakitera eman

duenez, 2000tik hona gero eta ge-

hiago dira GIB/HIESak kutsatutako

pertsonak, kutsatzeko arriskuaren

hautemate maila izugarri jaitsi bai-

ta. Tendentzia hori irauli nahian,

arestian aipatu dugun preserbatibo

makinak instalatzeaz gain, Arratiako

Udalen Mankomunitateak “orain

arte bezala haraneko gazteei zuzen-

dutako kanpainak abiarazten” jarrai-

tuko duela iragarri du, “prebentzioa

delako HIESaren aurako borrokan

helburu nagusia”.

“Bere eskumenen esparruan, berdintasunaren aldeko emakumeen indarkeriaren aurkako udal politika aktibo, oso eta garatua koordinatzeko konpromisoa hartu du”

7

ARRATIA 21 Bidean gagoz

Gizarte Zerbitzuak hizpide

Mankomunitateko politika-

riek formazio-informazio

jardunaldi bat burutu dute.

Hain zuzen, Gizarte Zer-

bitzuen Sailak bideratzen

dituen egitasmoak ber-

tatik bertara ezagutzeko

aukera izan dute. Eskubi-

de eta baliabide sozia-

len informazio zerbitzua,

langabezia sarien ku-

deaketa, ekintza sozialak

–gizarteratzea eta droga-

mendekotasuna–, Auzo-

lan Enplegu eta Formazio

programa, norberaren tre-

betasunak azalerazteko

programa, eta abar.

Mankomunitateko ardura-

dunek oso positiboki balo-

ratu dute jardunaldia eta au-

rrerantzean gehiago egingo

dituztela iragarri dute.

“Arratiako Udalen Man-komunitateak gazteak gehien ibiltzen diren gune estrategikoetan preser-batiboak ematen dituz-ten makina irisgarriak instalatzea onartu du”

Euskararen Nazioarteko EgunaBestalde, abenduaren 3an

ospatzen den Euskararen

Nazioarteko Egunarekin

bat egin du Arratiako Uda-

len Mankomunitateko Go-

bernu Batzordeak, eta on-

dorengo lau konpromisoak

berretsi ditu:

1) zerbitzu publiko guztiak

euskaraz eskaintzeko aha-

legina;

2) zerbitzu publikoak

ematerakoan lehenengo

hitza euskaraz egiteko

ahalegina;

3) barne funtzionamen-

duan euskara lehenesteko,

eta azkenik,

4) euskal komunitateak

dituen hizkuntza eskubide

kolektibo eta indibidualak

bermatze aldera, euska-

raz bizitzeko eskubidea

helburu duen plangintza

integrala garatzeko bo-

rondatea.

Hiru Deklarazio Insti-

tuzionalak osorik iraku-

rri nahi baldin badituzue,

www.arratia.net web orrial-

dean dituzue irakurgai.

MANKOMUNITATEAEraginkortasun energetikoaren aldeko apustua

Argiteria publikoaren au-

ditoria energetikoa egingo

duela iragarri du Arratiako

Udalen Mankomunitateak.

Azterketa honekin instala-

zioen ustiapena, funtziona-

mendua eta ezaugarriak,

osagaien egoera, kontsu-

mo energetikoa eta kos-

tuak ezagutuko dituzte.

Auditoriarekin hiru hel-

buru bete nahi dituzte: ins-

talazioen eraginkortasuna

hobetzea eta energia au-

rreztea; instalazioak egun-

go araudietara egokitzea

eta argiaren dirdira eta ar-

giak sortutako kutsadura

murriztea.

Mankomunitatea 2010ean

hasi zen eraginkortasun

energetikoa hobetzeko

lanetan. Urte horretan

Mankomunitateko argite-

ria publikoaren inbentarioa

egin zuen, eta Informazio

Geografikoko Sistema ba-

tean txertatu du –azken lan

hori amaitzear dago–.

Helburua da etorkizunean

Mankomunitatea osatzen

duten udalerri guztietan ku-

deaketa energetikoa hobe-

tzeko zerbitzua eskaintzea.

Genero biolentziaren aurka

Arratiako Udalen Manko-

munitateak emakumezko-

en eta gizonezkoen arte-

ko berdintasun politikak

sustatzeko konpromisoa

iragarri du. Lehenengo

urrats moduan, genero bio-

lentzia jasan duten emaku-

meak artatzeko protokoloa

egitea da.

Helburu hauek izango ditu:

Mankomunitateko eta ber-

tako udalerrietako errea-

litatea ezagutzea, tratu

txarrak edo sexu erasoak

jasan dituzten emaku-

meak artatzeko baliabi-

deak aztertzea, profesio-

nalen eta gizarte langileen

sentsibilizazio maila az-

tertzea eta hausnarketa

epea zabaltzea Ekintza

plan bat diseinatzeko.

8

Beharrezkoa da ibaiak eta errekak garbitzea? Azken hilabetean Indusi, Arratia eta Ibaizabal ibaietako tarteak eta Arratiako udalerrietako ibaiertzak garbitu dituzte. Herritarrei ekimen honen inguruko iritzia eskatu diegu. Hemen erantzunak:

Lutxi Llana Jorge del Olmo Paula Ramirez DimaBai, nahikoa zikinak ego-

ten direla iruditzen zait

eta. Diman ikastetxeetako

haurrak urtero joaten dira

garbiketa lana egitea. Kon-

tzientziazio lan hori ere

funtsezkoa da.

IgorreGuztion artean egin beha-

rreko lana da. Laguntza so-

zialak jasotzen dituztenek,

adibidez, trukean halako

lanak egin beharko lituzke-

te, gainontzeko herritarron

laguntzarekin.

ArteaIbaiak, mendiak eta an-

tzekoak garbitzeko ekime-

nak egokiak dira. Gainera,

zenbait tartetan ibaiak oso

zikinak egoten dira jen-

deak hondakinak bertara

botatzen dituelako.

Joseba Larrakoetxea ZeanuriZalantzarik gabe. Aspal-

dian ibaiak eta errekak

utzita egon dira, zikinke-

riaz beteta. Garai batean

auzolanean egiten ziren ha-

lakoak, ohitura hori berres-

kuratu beharko genuke.

Kanpaina honetan zein ibai tarte

garbitu dituzue?

Indusi, Arratia eta Ibaizabal ibaietako

tarteak eta Arratiako udalerrietako

ibaiertza guztiak.

Zein hondakin mota aurkitzen di-

tuzue?

Denetarik, diru zorroak izan ezik (kar,

kar). Etxeko-tresna asko, pneuma-

tikoak, abereak hesitzeko alanbreak,

autoetako piezak, plastikoa edo txa-

tarra. Horrez gain, zaborrez bete-

tako poltsak, bizikletak, autoetako

bateriak, jostailuak, eta abar. Zenbait

tartetan, tabernek kristalezko botilak

botatzen dituzte edota enpresek hon-

dakin plastikoak.

Zer egiten duzue hondakin horiekin?

Ibaietatik atera ondoren, Foru Aldun-

diko anagrama daukaten plastikozko

poltsetan biltzen dira. Aurrez zehaz-

tutako gune batzuetara eramaten di-

tugu eta kamioi batek jasotzen ditu

birziklatzera eramateko. Metalezko

hondakinak ere pilatu egiten ditugu,

baina azken hauek ziztu bizian des-

agertzen dira, horiekin ez daukagu

arazorik.

Nola antolatzen zarete ibaiak garbi-

tzeko?

Garbiketa lanak egin behar ditugun

ibai tartea aztertu ondoren, langi-

leak puntu ezberdinetan banatu eta

bakoitzari zeregin bat ematen zaio.

Bertan gaudenez, ubidea oztopatzen

duen landaretza garbitzen dugu. Era

berean, isurketak antzematen ditugu

basozainari abisatzen diogu.

Ibaiertzetan animalia asko bizi dira.

Garbiketa lanak egiten dituzuenean

horiek ere kontuan izango dituzue,

ezta?

Bai, noski, animaliak zaintzen ditugu.

Ahal dela, kimatzeak ekiditen ditugu.

Baina zenbait kasutan, beste erreme-

diorik ez zaigu geratzen eta halako

lanak egin behar ditugu herritarren

kritikak jaso arren.

“Ibaietan denetarik topatzen dugu, diru-zorroak izan ezik”

Gorka Betzuen, Basalan S.A. Herri Sozietatea