AI RETM
AI RETMGizem BierMjde HocaoluSuzan Melis Yaman
Mays-2015
Genel Bilgiler
Canllarda hastalk nedeni olabilecek virs, bakteri vb. mikroplarn
zel ilemlerden geirilmesi sonucu hastalk yapc etkileri yok edilmi
veya baz mikroplarn salglad zehirlerin etkisi ortadan kaldrlm ancak
vcudun savunma sistemini (baklk sistemi) uyaracak nitelikleri
korunmu biyolojik maddelere a denir. l veya zayflatlm
mikroorganizma ieren (bakteri veya virs) ve enfeksiyon hastalklarnn
tedavi ve korunmasnda kullanlan biyolojik rnlerdir. 2
Genel Bilgiler
Antijen: Vcuda yabanc olup vcutta kar reaksiyon uyandran
maddelere denir. Antikor: Vcutta yabanc maddeye kar ortaya kan
savunma maddelerine denir.
***Antikor oluturmayan maddeler antijen deildir. Vcut ister doal
hastala ister aya maruz kalsn her ikisinde de baklk sistemi uyarlr
ve vcut girmi olan mikrobu tanr ve hafza oluturur. Daha sonra ayn
mikrop vcuda yeniden girdiinde baklk sistemi onu tanr ve hastalk
yapmasna frsat vermeden gerekli antikorlar reterek onu yok eder.
3Tarihesi7. yzylda baz Hintli Budistler ylan zehirini ierek onun
etkilerine kar baklk gelitirmeye almlardr.
10. yzyldan 17. yzyla kadar inde iek hastalna kar; iek geiren
hastann toz haline getirilmi yara kabuklarnn buruna tampon eklinde
uygulanmas,iek geiren hastann toz haline getirilmi yara kabuklarnn
burnuna ekilmesi, iek geiren bir hastann i amarlarnn salkl ocua
giydirilmesi, iek geiren hastann dkntlerinin ierdii svnn svand bir
pamuun buruna tamponlanmas gibi drt tip alama tekniinin
gelitirildii bilinmektedir.
16. yzylda Hindistanda salkl kiilerin kollarnda, ine ile izmek
suretiyle alm kk kesiklerin zerine kurumu iek dkntlerinin tatbiki
ile iek hastalna kar baklk salama Jennerin kefine kadar
uygulanmtr.
4Bulunan lk AlarVerem As: 1882 ylnda Robert Koch tarafndan,Kuduz
As:1885 ylnda Pasteur tarafndan,Kolera As: 1892 ylnda Laffnike
tarafndan, Tifo As: 1896 ylnda Wright tarafndan, Difteri As: 1923te
Ramon ve Glenny tarafndan,Bomaca As: 1923te Madsen tarafndan,
Tetanoz As: 1927 ylnda Ramon ve Zoeller tarafndan, Humma As: 1932
ylnda Sellard ve Laigret tarafndan,Kabakulak As: 1949 ylnda
Smorodintsev tarafndan bulunmutur.5A Tipleri Bakteri alar Virs alar
Canl virs alar ldrlm virs alar Virs altbirim alar Viral
polipeptidler Alt birim alar Rekombinant alar DNA alar6
Bakteri Alar
Canl veya l bakterilerden hazrlanan alardr.ldrme ilemi s veya
kimyasal maddelerle muamele sonucu gerekletirilmektedir.Bakteri
alar arasnda ticari olarak mevcut olan tek canl a tberklozun
nlenmesi iin kullanlan BCG asdr.7Virs AlarBaz virslerin neden olduu
infeksiyonlarn nlenmesinde etkili olan alardr. Canl virsler, ldrlm
virsler, virs alt birimleri veya viral polipeptidler
kullanlabilmektedir. 8Virs AlarCanl virs alar: Hastalk yapma etkisi
azaltlm virsler kullanlmaktadr .ldrlm virs alar: Tm virsn s ya da
kimyasal maddelerle inaktivasyonu yoluyla, hastalk yapma etkisinin
giderilmesiyle hazrlanrlar . Vcuda enjekte edildikleri zaman virsn
yalnz yzey antijenlerine kar antikorlar olumasn salarlar.Virs alt
birim alar: Virslerden elde edilen saflandrlm proteinlerdir (viral
reseptrler). ldrlm alar ile ayn zelliklere sahiptirler.Viral
polipeptidler: Virs reseptrlerinin polipeptid zincirleridir. ldrlm
alar ile ayn zelliklere sahiptirler. Hepatit B virsne kar kullanlan
a bu gruba rnektir. 9Rekombinant AlarBu tr alarda,
mikroorganizmalarn antijenik komponentleri karldktan sonra alc bir
hcreye (bakteri, maya) transferi, burada gen rn antijenik proteinin
ekspresyonunun salanmas hcrelerde biriken proteinlerin elde
edilmesi ve bunlarn denem hayvanlarna verilerek baklk kazandrlmas
amalanr. Bu teknikle baz bakteri,virs ve parazitlere kar alar
hazrlanmtr.10Nkleik Asit Alar (DNA Alar)DNA alar da rekombinant DNA
teknolojisi temeline dayal ve gen mhendislii yardmyla elde edilen
alar arasnda yer almakta ve deneme hayvanlar zerinde de mit verici
sonular alnd aklanmaktadr.
Son 5-7 yl ncesine kadar hazrlanan rekombinant DNA alarnda,
klonlanan antijenik proteini tayan sekansn(genin) ekspresyonu
genellikle, alc bir hcrenin (bakteri veye S.cerevisiae) iinde
meydana gelmekte, bu hcrelerden elde edilen ve saflatrlan protein
(antijen), alamalarda kullanlmakta idi.11Nkleik Asit Alar (DNA
Alar)Nkleik asit alarnda ise antijenik bir proteinin kodunu tayan
gen bir ekspresyon plasmidine balandktan sonra dorudan deneme
hayvanlarna verilmekte, genin ekspresyonu vcut iinde gereklemekte,
sentezlenen gen rn protein de immun sistemi uyararak protektif bir
baklk oluturmaktadr.Byle alamalardan da ok iyi sonular alnd
aklanmaktadr. Ancak,bu tr alar henz deneme
hayvanlarndakiuygulamalar dzeyinden kurtarlm deildir.12
A retim Basamaklar
13A retimi in Sularn Seilmesi ve Mikroorganizmalarn
YetitirilmesiBelirli bir virs veya bakterinin kk miktarlar ile
retim balar.Ekilecek suun seimi a retiminde en nemli aamadr.
Yetitirme (cultivasyon) sresince antijeni sentezleyecek
zelliklerini kaybetmemeleri gerekmektedir (genetik kararllk).Ekilen
sularn retimleri ve kontrolleri GMP koullarna uymaldr.retimde
kullanlan bakteri/virsler, bir tohum lot sisteminden elde
edilir.
Upstream Proses14
A retimi in Sularn Seilmesi ve Mikroorganizmalarn
Yetitirilmesi15Bakteri ve mayalarn cultivasyonu fermantrler ve
bioreaktrlerle kolaylkla salanabilmektedir.Hayvan hcrelerinin
cultivasyonu olduka komplikedir. Oksijen konsatrasyonu ve srtnme
gibi evresel faktrlere hassastrlar. Kltr ortamnn bileenleri
geliimlerinde etkendir.Her iki su iin medium komposizyonu, pH ve
znm oksijen gibi cultivasyon koullar ve hasat zaman iyi
belirlenmelidir. Cultivasyon iin seilen koullar, byk lekte
cultivasyon sonrasnda a bileenlerini etkilememelidir.
Maksimum dzeyde mikroorganizmalarn yetitirilmesi ana olarak iki
snfa ayrlr: Upstream Proses
Bytlen Mikroorganizmalarn Saflatrlmas ile Organizmalarnn
Ayrlmas
Mikroorganizmalarn oaltlmasndan sonra a bileenleri bakteri, maya
veya hayvan hcrelerinden ve dier istenmeyen hcre bileenleri veya
rnlerinden (proteinler gibi) ayrlmaldr.
Uygulanacak olan downstream prosesi iin; Hcre tipi A bileeninin
lokalizasyonu( hcre iinde ya da salnm olmas) A komponentinin
fizikokimyasal zellikleri nemlidir.
Eer a bileeni mikroorganizmaya ya da hcreye bal ise;
mikroorganizma ve hcre toplanmaldr .Eer a bileeni salglanyor ise;
hcre iermeyen sv toplanmaldr.Her iki rn iin de filtrasyon ve
santrifgasyon yntemleri sklkla kullanlmaktadr.
Downstrem proses
16
Bytlen Mikroorganizmalarn Saflatrlmas ile Organizmalarnn
AyrlmasHcreden bamsz bileenler iin Kolon kromotografisi Organik
solventle ekstraksiyon ktrme uygulanabilir.
Rekombinant proteinlerde purifikasyon ilemleri ultrafiltrasyon
ve kolon kromotografi gibi pek ok basamaklar ierebilir.17Downstream
proses18
Downstream prosesBu aamalardan sonra elde edilen bulk materyal
saflatrlr ve formlasyon iin hazrdr.18naktivasyon19zc / deterjan
inaktivasyonUltraviyole (UV) inaktivasyonKimyasal
ilemlerIsVirslerde d viryon kat salam braklmal ancak replikasyon
fonksiyonu yok edilmelidir.
YntemleriDownstream proses
A Formlasyonu
Saflatrlan antijenlere daha sonra adjuvan, stabilizr gibi
maddeler eklenerek formlasyon ilemi yaplr. zc bileenleri, tuzlar,
koruyucular ve stabilizanlar iermelidir.Bu bileenler a komponenti
ile olumsuz etkileim gstermemelidir.Saklama koullarn etkilememeli
ve uygulamada sorun oluturmamaldrlar.
Downstream proses2021
virus(productionseed)Cell
cultureHarvestBulkPurificationFormulationFillingLabelingPackaging
Add
InoculationcellAdjuvantStabilizerPreservativeInspection
centrifugationfilteringHcre Kltryle A retim Sreci
emas*Recombination and Point Mutations in Type G Rotavirus Strains:
The Challenges of Vaccine Development, Abid Nabil Ben Salem1, Rouis
Zyed1, Buesa Javier2 and Aouni Mahjoub1
A erii22 Alarda Kullanlan Yardmc Maddeler
Antibiyotikler: Baz a flakonlarnda retim veya depolama srasnda
bakteri rememesi iin antibiyotikler ilave edilir. Neomisin ve/veya
Polimisin B: Suiei as, influenza as, DTPa as, MMR asFormaldehit:
retim srecinde kontamine olmu virs ve bakterileri ldrmek iin
kullanlr. naktif bakteri alarndan toxoid alarda mevcuttur.23Alarda
Kullanlan Yardmc Maddeler
Adjuvan: mmun yant artrmak iin kullanlr. eitli adjuvan tipleri;
Mineral Tuzlar: Aluminyum hidroksit, Aluminyum fosfat, Potasyum
aluminyum slfat (alum) Mikroorganizma kaynakl: Muramil dipeptid
(MDP) analoglar, Bakteriyel ekzotoksinler (kolera toksini),
Endotoksin (E.coli heat labil toksin), Partikller: Biyodegredabl
polimer mikropartikller, immnostimlatr kompleksler Ya emlsiyonlar
ve surfaktan adjuvanlar: Freund imkomplet antijeni, saponinler
Sentetik: Non-iyonik blok kopolimerler SitokinlerGenetik: Sitokin
genleri24Alarda Kullanlan Yardmc Maddeler
Stabilizrler: Ay s, k, asidite ve nemden korurlar. Ayrca raf mrn
artrmak iin kullanlrlar. Monosodyum glutamat (MSG), 2-fenoxietanol
Katk olarak laktoz ve/veya sukroz, glisin, insan ve/veya sr serum
albumini ve MSG ierirler. Gelatin de baz alarda stabilizr olarak
kullanlabilir. Thiomersal: Civa ierir.Tek dozdan daha fazla doz
ieren alarda zararl bakterilerin kontaminasyonunu ve oalmasn
engellemek iin kullanlr. Dilent: Steril su ve steril saline
kullanlr. Eser miktardaki komponentler: retim prosesine gre eser
miktarda hcre kltr svlar, yumurta proteinleri, maya, antibiyotik
veya inaktif ajanlar bulunabilir.25Alarda Aranacak Balca
zelliklerAlar etkili olmal, uzun sre baklk vermeli,Uzun sre
dayanmal, muhafaza edilebilmeli,Tek bir dozun oluturduu baklk
yeterli olmal,Yan ve toksik etkileri olmamal,Ucuz olmal, kolay
bulunmal,Gvenilir olmalnfeksiyon oluturmamal.26Alarn KontrolAlar,
dier tm biyolojik madde kullanmnda olduu gibi, hazrlanma safhasndan
balayarak, uygulamann her aamas ve sonununda kalite bakmndan
kontrol edilmelidir.Sterilite testiYabanc Patojenler iin TestPotens
TestiAntijen eriinin KontrolZararszlk TestiDayankllk Testi
27Teekkrler 28
