٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

1

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١١٩) دووشمم ٢٠٠٩/٦/٨ زایینیبرانبر ب جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

سای نۆیم

www.bedirxan.netبدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاشbedrxan@yahoo.com

سرفراز نقشبندی:(ھســـــــكیڤ) دیـــــروكا مـــــــــــ بخۆرا بــــــن ئاڤ

... دكل٢٠

د. سروەر عبدولو گشتكی ئدۆنیس بۆ

كوردستان

دوای گشـــت ســـركوتووەكی ئدۆنیس رووناكبیـــر نووســـرو بـــۆ كوردســـتان ل رۆژانـــی ٢٣-٢٠٠٩/٤/٣٠، كـــ لالیـــن بنكی ئدەبـــی و رووناكبیـــری گالوژ ر لـــشـــت كرابـــوو، ھـــبانگھگشـــتدا، ئـــو ســـروبندی كســـكی ھروەكو رووناكبیرك ھمن و بدەنگ وەكو چندین كاری دیكـــی ھروەكو ســـربازكی ون كارەكانی بئاسپایی ببرنامیكی

تۆكم جبج دەكات.بدرخان بباشـــی زانی پیوەندی بو نووسرو رووناكبیرو مامۆستای زانكۆ د. ســـروەر عبدول بكات، ســـبارەت ب ھاتنی ئدۆنیس بۆ كوردســـتان، ل وەمـــی چندین پرســـیاردا ئاخۆ ئامانج ل ھاتنی ،رووناكبیران بۆ كوردســـتان چیی

بمجۆرە بۆمان ھات ئاخاوتن: ویستپ ك كموو شتھ ر لب ل كـــكدۆنیـــس ییـــن ئبینووســـرە بتواناكانی جیھانی و ستا لتی ناوەڕاســـت، ئرۆژھفرەنسا دەژی، كاریگری گورەی شـــیعری جیھانی بســـر یھئیمۆ، ئمـــ وا ناكات كاریگری نبت لســـر جیھانی شـــیعری كوردیـــش، بكو لســـر ویش ،یتـــی ھكـــی تایبرییكاریگبیرۆكی ھاتنی ئم ك شاعیرە دەگڕتوە بۆ ســـرەتای سانی ١٩٩٨ ك بۆ یكم جار من لشاری برلین بینیم و پشـــنیازی ئوەم كوردســـتان ســـردانكی ك كرد بكات، ئو ئوساش زۆری پخۆش بوو ســـردانی كوردستان بكات و ھر لو یكم دیدارەیدا ئاماژەی بۆ ئـــوەش كـــرد كوا ھـــردوو كچكی ل ســـای ١٩٩٢سردانی كوردســـتانیان كـــردووە، ئویش لژر رۆشنایی ئو خوندنوەیی كورد ل بارەت بیبوو ســـھ كحزی ناوەڕاســـت، رۆژھتـــی دەكـــرد بتـــ كوردســـتان، بم یك كشـــ ھبوو بۆ ھاتنی ئو بۆ كوردســـتان، ئویش چۆن بت بۆ كوردســـتان؟ ئالیتی ھاتنی بۆ كوردســـتان، ئم مسلی زۆری نخایانـــد ل برلیـــن گڕایوە پاریس و پیوەندیمان ھر ھبوو، وەكو بیرۆكش كارەك ھر مابوو، ل سای "٢٠٠٣- ٢٠٠٤" دیسانوە ئم بیرۆكی زیندوو بووەوە و من

پشنیازم كرد...

دزار حسن لیستی چوار حزبكو مالیكی ل ئوتلكانی تاران

ئاشكرا دەكات ...ل٤

نخشی سنجاوی جــالل ی كورد لگكوردستان و پئتسی فلپسی بریتانیا

ئاشكرا دەكات ...ل١٠

د. مغدید سپان: ژووی كــــورد و كوردســــتان نم لــــشــــخك، ئاغایك، بگ یان میرو كاك ئنــــدازەی بــــ ســــوتانك، كۆســــرەت رەســــول یارمتی خكی

ل٥ھژارو پویستی نداوە...

* ل نوان (وەزیری جاش) و (سركردەی باش)دا* د. جواد حیدەری وەمی نووسینگی تفسیر دەداتوە

* لیال قاسم ل فیلمكی ٤٥ خولكی دیكۆمنتیدا* سبارەت ب ساسانییكان پاشكۆیك بخونرەوە

* بشیرییات ل نووسینكی پرۆفیسۆر وریا د.عومر ئمین

حوسن میسری ژیانئاوایی لكردین

"حوسن كورد دەرھنری ھونرمندی ٢٠٠٩/٥/٣١ رۆژی سرلبیانی میسری" ل شاری سلمانی بھۆی سكتی دڵ، د گورەكی للدان كوت و پاش خزمتكی بوچان ب شانۆو درامای كوردی. بدرخان لم ژمارەییدا بپویستی زانی ك ھردوو الپڕەی ھونرو چند بابتك

سبارەت ب كۆچیی ناوادەی میسری بوبكاتوە.ل١٣،١٢،٥،٣

توەرەیك سبارەت ب سحددینی ئیوبید. موحســــین محمــــد حوســــن چیرۆكی خۆی و ســــحددینی ئیوبــــی لمــــڕ توەرەیكی تایبت بــــ كمردانی كورد كــــ ل ژمارەی پشــــووی ھفتنامی بدرخــــان بوكرایوە،

ل٣بودەكاتوە...

* ل نوان (وەزیری جاش) و (سركردەی باش)دا* د. جواد حیدەری وەمی نووسینگی تفسیر دەداتوە

* لیال قاسم ل فیلمكی * سبارەت ب ساسانییكان پاشكۆیك بخونرەوە* بشیرییات ل نووسینكی پرۆفیسۆر وریا د.عومر

گـــڕان بــدوای گۆڕەپــانی جنگی ئــربالجنگـــی ئربال ئو جنگبوو، ك ل ١ی تشـــرینی یكمی ســـای ٣٣١پ.ز ل نوان ئســـكندەری مكدۆنی و داریوشی سیمی ئیمپراتۆری ھاخامنشی فارسی روویدا، ل ئنجامیشدا سوپای ئسكندەر سركوتن و داریوش گۆڕەپانی جنگكی بجـــ ھشـــت و خۆی قوتاركـــرد و ب ھـــزاران كس لو جنگـــدا كوژران و ب كۆتایی ھاتنـــی ئم جنگش كۆتایی ب گروەترین ئیمپراتۆرییتی ئو ســـردەمی جیھان ھات، ك ئیمپراتۆریتی ھاخامنشـــی فارسی بوو، ك ل سنووری ھیندستان و ئفغانستانوە تا میسرو سودان و كناراوەكانی

یۆنانی ل ژر دەستدابوو ...

ل لندەن نووسرو رۆناكبیرعبدولرەحمان مزوری

ختی (ابـــــن بطوطـــة)ی لــ بــواری جوگرافیایی وەرگرت

ل٩

ل١٩

ئدۆنیس چامیك بۆ كوردستان دەچێ

ل١٤-١٥

ل١٦-١٧

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

2

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

2

ئاراستی سیمرۆژنام فایلدارەكان

چ عیبـــی تدا نییـــ ھموو ب ،یـــھ فایلـــی كســـك ھموومـــان كوردییكـــی وەیم گرنگ ئفایلدارین، ب یفایل ھ ،دایچی ت كفایلبیكیتوە بۆنی جیقنی لدێ، ھشـــ بۆنـــی ریخـــی لدێ، فایلیـــش ھی ھی ســـردەمی ھنگران لبـــن ئوەندە زووە ،گرتیی ویـــبووە بۆنـــی ئفایل ھی زەردە، ھش سۆرو ،تخ خت شـــھ ،سككجارەكی یك ل فایلكانی خۆم دیتوە راپۆرتكی ختری تدا بوو لینووسرابوو بۆ ھگرتن، بـــرادەرەك گۆتـــی دەزانی ئو راپۆرتكی لـــ گرتنھ بۆ

خترترە .ئمـــ ل وتكـــدا دەژین پیاو و دەكات ســـپی سریشـــی ھندێ گیشـــوە ژر تدەچشـــت ھی ھـــر تینـــاگات، ناحقیشـــی نیی لیتنگات، لھاتـــووە وای چونكـــخـــودی سیناریۆنووســـكان و خۆیان كـــ دەرھنركانیـــش وانیش لكانن ئخاوەنی فیلم

فیلمكانی خۆیان نگن . دیك ماوەیكی وابـــوات كــار دەست ب بو ـــوەی كـــردنــــی ــــل ــــای فرۆژنـــامـــو گــۆڤــارەكــان دەكــــرــــت، ــــی ــــوەش ئــــی ــــل ــــای ف ب ــت ــ ــب ن ركس یــك ـــی ـــات ـــت پدروست لۆی دەكـــــــــرێ، ـــــڕی ش و نــــاوخــــۆی گـــــۆڤـــــار و رۆژنام ئازاد سربخۆ و بــــالیــن و ن كا ھلیی ئدەســــــــــــت یب بن ل ئوەی و پدەكات سری خۆ بــڕێ، ســر تد ،گیراین پووشی ب دونیای ل ب پیان نتوانی كــس . یھ برۆ دوو چاوتان پشتی كتان دەستی نزانین قابیلنانكتان لوقم ك پشتو ل

. دەداتھرچندە راســـت و چپ وەھا تكڵ بووە سگ ساحبی خۆی دونی تا ئوانی ناناستوە پن، بوڕۆ چراســـت بوون ئچپبوون ئوانی پچوانوە یر ھفـــوڕۆ راســـتن، نئرۆژـــك لـــ رۆژان نمزانیوە كچـــی بووبـــت، نووســـر سرنووســـری تدەب پـــلرۆژنامیـــك یـــان گۆڤارك، باسی ھموو شتكی ختریش دەكات، دە ئوەی پنجشم لـــۆ بینـــی ئمریـــكا پنجی

دەبت .ئوارەكـــی یـــھ بـــرادەر بیكوە بووین، پارەی چای پنبـــووە، كچی بـــۆ بیانی وەیكر گۆڤارســـنـــاوی بوەك سرنووســـر، كۆملك ئـــوەی بـــب پاوانیـــش ئاگاداری تو فســـی خۆیان بن ناویان ل خوارەوە وەك ستاف

ریزكراوە .بم باشـــتر وای پیـــاو زوو شرحی حالی خۆی بكات، وەك ئو مالی ئاخیر زەمانی دوای بوبوونـــوەی دوعا ب لزەت و بنرخ و شیرنكانی شڕحی رایگیاند كـــردو، حالی خۆی ئـــم دوعاینی ئـــو كردونی جۆریك ل زانستی رەوان بژی و كینایـــ، خـــوای گـــورەش نیا بیشتنی تگتتی لنیعم

زاناكان بخشیوە . دووریـــش نییـــ ئـــو وەزع و بارودۆخی ئســـتاش جۆرك بت لو زانست بۆی كس لی

تناگات .

سمكۆ عبدولكریم

دەروازەبم ... !

خوازەر، ننئایا داھ * لبواری ئدەب و ھونر و زاخدەری رابرو جوانیدا، چـــژ و روانیـــن و ئلھا و رابینیـــن و خوندەیـــی نییـــ...؟ یـــا پشـــنگی و خورپانـــدن خولیـــاو راحنین و ئـــارەزووە ئاڵ نوكرەوەی یـــا واكان؟ كارای باری نیگاو توانین و خمی كۆمنی خك و ھیچی وایشی لھیچ رابر و ســـركردە و نوـــكار و گۆڕانكاركـــی ب بژوون و نوخوازكـــی دوور نیازی بوارەكانـــی دیكـــی ژیان كمتـــر نیی گـــر زۆرتر نبـــ..؟ گرنگتریـــش و ئ ئـــی ئـــو كۆمنی خك ب گوژم گوژموە داھنانی پشـــوازی ند پ ھـــاوارە و رەكراھینلـــ ھاڕژنكـــی، یا ھر نایـــن و ناین و چش..!؟ ئایا"داھنر"بدەستی خۆی جامی ژەھرەك دەخات سر لوو دەكوت نو زەنك و دەبت بندە و پاشكۆی بۆچوونكانـــی و چـــژ كۆمڵ و بنـــدەواری رای ئم و ئـــو..؟ بمش ئو پشنگیی لدەست نادا..؟ یا ھروا ب پیت و باریكی، كۆمـــڵ ئـــو بندەگی و پسندو پ پاشـــكۆیی ئایا لدەكا..؟ پشـــوازی بتایبتی"نوژی كۆمڵ، شیدایانی و رووناكبیران ھر زوو جـــاڕس و بزار دەب و دەخورێ و حزی لـــ وروژانـــدن و زایی _ر شتجۆشدانی شتی _ھ خاسمباوە، نتازە و نودواییدا، ســـانی لـــم گۆڤـــاری و ئینترنـــت ھمـــ چشـــنو رادیۆ و كناكانـــی ئاســـمانی، ناوەندەكانـــی ھمـــوو تنیوەتوە و بۆت مایی شتكی ھموو ھخستنی نـــوت و نـــوێ و دگیر و سرپڕ و پ ل چاشبوون

و را زراڤی و جوانی..!! و كپرســـیار چنـــد *تیۆرییكانی سرلبری ئدەب و ھونر و جوانخوازی و پاراســـایكۆلۆژیا و قوتابخانكانـــی ســـایكۆ ھنـــدێ كۆمیتـــی. و خاراویان پوخت وەمی

داوەتوە..بم..!؟

بم ... !

محمود زامدار

ئا: حسۆ

شــــرزاد ســــاڵ ٣٥ پــــاش *چیرۆكنــــووس، حســــنی وە كو پیــــاوەی دۆزییــــئــــلســــر دەســــتی ئو لكاتی بخوندنوە فرۆشــــتن لۆبیا مــــال ئاشــــنابووە،ئویش .مــــزەی شــــیوعیی كورانییھپاش ســــردانی بمبســــتی نشــــترگرییكی قورس مال ھمــــزە لجــــگا كوتــــووە،

بھیوای چاكبوونوە.* پاش مردنی حوســــن میسری

كاری خراپیان ئیســــالمییكان كرد، ئگر باوەڕ ناكن سیری

سایتی "ئیسالم پیك" بكن. دەزگای راپرســــییكی لــــ* ٧٥ كوردستانی "فالن"لیســــتی كورسی، لیستی چاكسازی ٧، گۆڕان ٥ كورســــی، مسیحی و ١١كورسی، ئرمن و توركمان ١٣كورســــی. دیكش ئوانــــی "شــــازو كراپرســــیی چــــۆن خۆتــــ عیار٢٤"ــ،كیفــــی بــــاوەڕ دەكیت یــــان نا، ئوە

.راپرسیی* ل مانگی "نیســــان و مایس"

ك "٢٥"جار چۆتنووسرۆژنامسلمانی و گڕاوەتوە ھولر.

."طوطئیبن ب" یمئ* پۆژە دزین بۆت دابونریت، پاش دەكیت ھرشتك باسی برپرسیاری لالی ھفتیك پل یــــك، پــــارە وەرگیراوەو لسن. خۆ مدا دەككاری ت ،نیی دەستەنگینی و زیرەكی بكو لســــر ئساسی قسی ،كانتقپووچ و سیناریۆ سئگینا ئو قسپی ئو دەیخوا ناوككــــی لنــــو گیرفانــــی

.ندانرمھون

* ناكرێ و بویژدان بين ئگر خــــۆش نین"دەســــتكانت نوزاد ھادی"بڕاســــتی شایان و شایســــتی زۆری مملكت بــــ يــــت. چونكــــوەببڕبھقیقــــت لبرامبــــر ھوڵ ماندووبوونــــت تقــــالو و سبارەت ب خزمتكردنی شای شــــاران "ھولــــر"، ھولرو ھولرییكان سوپاست دەكن و ناشب ســــارد بیتوە، تۆی گورەو ئیشكر "ھولر"ییكان دەــــن: "ئیشــــكری خــــۆت و

خۆشویستی خكی". * مامۆســــتایكی بڕــــز پاش ماندووبوونكی زۆر توانی فایلی "بشیر ئوســــتاز خاننشینی بدۆزتوەو بغدا موشــــیر"ل .داینتی تو دیكۆمنندین وچچاوەڕوان بــــن ل"ھفتنامی

بــــو ھمــــووی بدرخــــان" دەكرتوە.

* رۆژنامی ھولر یكك لو رۆژنامانی ك رۆژان لدەست ت لورچاو دەكران بنخوشون گشــــتی و سر شقام و

كۆنكانی شاری ھولر. دابشكردنی بخۆڕایی بھۆی بســــر ھاووتیــــان، ئوەی ل پبكین، ئامــــاژەی گرنگژمارە "٥٤٧" ركوتی ٢٠٠٩/٦/٤ لسر ھدی الپڕەكانی چند .وەیم شــــب یك ھرواربلســــر الپڕەی "٢" ركوتی ٢٠٠٩/٦/٤ نووســــراوە، لسر "٧"ركوتی ٢٠٠٩/٦/٣ الپڕەی نووسراوە، لسر الپڕەی"١٥" ٢٠٠٩/٥/٤ نووســــراوە، لسر الپـــــــــــــــڕەی "٢١" ٢٠٠٩/٤/٦

نووسراوە.

!؟ درخـان چ بـاسب ل ... یـاسھ

ژمارەی رابردوو "١١٧" ل وەی لدوای ئ٢٠٠٩/٥/٨ بـــۆ یكـــم جار ل بدرخان ران دا، كنـــخو وەمان بمـــژدەی ئفایلـــی رەمزی نافیع ل كردەوەی مامۆت بوبكینوە، بۆ ئو ژمارەی دیداركمان لگڵ فرســـت رۆژبیانی خوندكاری دكتـــۆرا لـــ ئمانیا لـــ ھمبر ئو

مسل گرنگدا ئنجامدا...دیداری باوكی سینم* چـــۆن توانیـــت لـــ ئرشـــیفكانی بارەت بی ســـو فایلمانیـــادا ئئ

كردەوەی ماموت بدۆزییوە؟- من پش ئوەی خوندكار بم ھر لـــ خیام بووە، ك ئو فایل بدۆزموە، ئوەبوو خۆم كاندید كرد بۆ خوندنی دكتۆرا ل زانكۆی ھومیۆلدت و لیستكم دای پرۆفیســـۆر پیتر ھاینو دابوو، كی تزانو تناوی ئدەمویست لسریان بنووسم، زیاتر ل ١٠ بابـــت دەبوون، ئو ك بیستی دەموێ لسر بنووســـم، ماموت كـــردەوەی گوتی دەب تنھا لســـر ئم بابت بنووسیت و دەب ھموو ئرشیفكانی ئمانیا بگڕیت ،م كردەوەیدوای فایلـــی ئلئوەبوو پاش گڕانكی زۆر ئم

فایلم دۆزییوە.جگـــ لـــم فایلـــ ٢ الپڕەی قبـــارەی A٤م لـــ وەزارەتی دەرەوەی ئمانیا دۆزیوەتوە.

* ئم فایل باسی چی دەكات؟- ئـــم فایل زۆر شـــت لخۆ دەگرێ، وەك راپۆراتی میوولر ك داویتـــ وەزارەتی جنگ. دەب، ھروەھا ١٢ الپڕەیك گروھییكان، خۆئامادەكردنی بـــۆ ناردن گروپـــی ١،٢، كئامادەكرابـــوون، كوردســـتان نـــاوی ھمـــوو ئامادەبووانی تدای، ھموو شـــتكی برۆژ و ســـعات تدای، گروپكانی كراسیۆنئۆپ ل بشداربوو

دەب چی بكن و لكوێ بن.باس ل گـــڕان دەكات بدوای وەك یكمجـــار كوردكـــدا رەمزی دوایی بـــم ،وەرگنافیع زۆر پشنیاز دەكات ھموو و فایلناو ئشـــنیازەكان لپنامی ھروەھا پارـــزراون، تزكیـــی تدای بـــۆ عزبگی جاف و فھمـــی بگی جاف و ك ،حمود و ھی دیكخ مشـــیارمتی ئم ئفســـران بدەن

ئگر ھاتن الیان. ك دایی زۆر تنی دیكـــالیبومان كردەوە خونری بڕز

.مووی دەزانھ* ئمانـــكان جگـــ لـــ رەمـــزی و

بگزادەكانی جاف ویستوویان پیوەندی ب كی دیكوە بكن؟

شـــخ كـــس دیارتریـــن -محمـــودە، كـــ پارەیـــان بۆ ھنـــاوە، وەك لـــ فایلكدا دەردەكوت، ھروەھا شـــخ ل ـــك، كحاجـــی بازاڕ ناودـــی ھلدن ئاغـــا بووە، من بۆم روون نبۆتوە ب تواوی

...یك* بپی دیكۆمنتـــكان رەمزی نافیع

نازی بووە؟- نخر، رەمزی نافیع نازی نبـــووە، ھرچندە لالیكی V- نووســـراوە كنتدیكۆمmann، وات باوەڕپكراومان.

ئمانكان وەك باســـم كرد، پویستیان ب وەرگك ھبووە ك جـــگای متمانیـــان بت، م رەمزی نافیع خۆی چونكبل سیاســـتدا كاری كردووە و خونی دەوتی كوردی ھبوو پشنیاز بۆ ئمانكان دەكات ن لكن و چی نچی بكـــ ك

كوردستان.* كورد ل گمكانی سۆڤیتدا شكستی خـــواردووە، ھمـــان ئزموون تووشـــی میوللـــر نبۆتـــوە، ك رەمـــزی نافیع

تیاچوو؟- مـــن وای دەبینم ك ئمانیا لســـر تـــواوی زانیـــاری بووە لگای كـــوردی نكۆمســـانی ١٩٤٠ وات ل سانی

شـــڕ، چونكـــ لـــو كاتی شۆڕشـــی بـــارزان ١٩٤٣ ل كگۆڕدا بوو كردەوەی ماموتیش روویـــدا، كچی ھیچ باســـی وات ناكرت، بارزان شۆڕشی ئمان ھیـــچ پیاوكیان وەك جاسوس ل كوردستاندا نبووە و كارە پویســـتییكی جنگی

ھنووكیی بووە.* تیمی لكۆر یان توژەری كورد چۆن دەتوانت ل ئرشیفكانی "ئمانیا، فرەنسا، بریتانیا، ئمریكا" بگڕت

و دیكۆمنتكان بكاربنت؟- بڕای من دەب حكومتی ھرم بیر لوە بكاتوە ك زەمال بۆ وەربگرت ندكارانـــخو ئو و ب مبســـت بیـــان نرت، ك ل ئرشـــیفكان بگڕن و مر و دكتۆرا بنووسن، ئماستھموو ئرشیفمان ل فایلكانی میللتانی دیكـــدا پارزراون، وەیرشـــانمان ئركـــی سئك بگڕیـــن و بیاندۆزینوە و

بویان بكینوە. یت، كچاپك و فایلنیـــازی ئ ب *تایبتـــ ب رەمزی نافیـــع و كردەوەی

ماموت؟- ب وەرم گاوەت ســـر كاری ھندێ تنھـــا كوردی، چاپی داھاتـــوودا لـــ ماوە،

دەكم. كان لمانـــورەی ئی گــــــھ *

چیدابوو، ك ئو پالن سرنكوت؟یككیـــان ھـــۆكار زۆرن، -

ل زیـــاد خۆئامادەكردنكـــی پویست، ٨ مانگ تنھا خۆیان ئامادە دەكرد، زانیاریان لسر جوگرافیای كوردســـتان و كورد نی ھشـــو م بـــوو، لك

دابزین... ھتد* دەكرێ باس ل ئمۆی ئكادیمیای كـــورد ل ئوروپا بكیـــت، ئایا لوێ ن یان لت بكباشـــتر دەتوانن خزمـــ

كوردستان؟- ئـــم پرســـیارە وەك دەن ،رەكئاوی زۆری گ كویرھبم من ھـــر ئوەندە دەم، ئكادیمیای كـــورد ل ئوروپا دەتوانـــن ئزموونـــی میتۆدی ئكادیمـــی ئوروپـــی بنن بۆ مئ ك كوردستان، رای من وایخوندكار بنرین شت ل ئوروپا فربـــ و بگڕتـــوە، بم ئوانی وەك ژیان لوێ دەژین راستی قورسی ژیان وایان لبدەكات ل كاری ئكادیمی سارد ببنوە، ل كوردستان ئكادیمی ك لـــت، نخوی ب دەتوانھزارەھا ئوروپـــا ئوروپا، ئكادیمی خۆی ھی ب كارن، ئكادیمی ئم دەبت بارگرانی

بسریانوە. :ی دەكتوەسی رەمزی نافیع ل * تی كوردی دروست بوو، لر دەوگئ)

بیرم مكن) تۆ دەی چی؟- من دەم ئم رەمزیمان لبیر كردووە، ھرچندە ل دەوتی كوردی نزیك دەبینوە، نازانم ھۆی چیی، ك لـــ پارزگای ھولۆ تا ئستا شقامك یان پیكرك یان قوتابخانیك مكـــراوە، ئبـــۆ رەمـــزی ندەمانـــوێ رەمزی ھقی خۆی می لی زووە، تاكتبدر پ

بكرت، من لوەیان تناگم!* بۆچی تا ئستا میوللرت ندیوە؟

- میوللر تمنی ٩٦ ســـاو كنفت بووە، خزانكی حز ناكن كس ببین، ھرچندە و یھ پیانـــوە پیوەندیم بۆ شـــارەكیان داوەتیشـــیان

كردووم.* ل ئرشیفكانی ئمانیا چی دیكت

دۆزیوەتوە؟ وە، بزۆر فایلـــم دۆزیوەت -كورد لسر شۆڕشی تایبتی كۆم ھروەھا ١٩٦١- ١٩٧٥دیكۆمنتـــی ب نرخـــی دیكم كاتی خۆی لـــ دۆزیوەتوە،

ئاشكرایان دەكم.بشی دووەم

فرست رۆژبیانی

رەمزی نافع

رووبرگی فایلی كردەوەی مامۆت

فرســـت رۆژبــیــانی: ئم رەمزیمان لبیر كردووە

میوللر جبجكاری كردەوەی مامۆت

یكك لو بگانی لنو فایلكی كردەوەی مامۆت ك دۆزراوەتوە

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

3

شوی كۆتایی من و "حوسن میسری"

قت نمدەزانی مرگ ئوەندە زوو ل خشتت دەبات و پنج و چاو و ھزر و توانین جوانكانت ل وران دەكات و ب رەشـــبایكی ناوەختی سرەتای ئم ھاوینت دەسپرێ..

شـــوی كۆتایی من و تۆ ئمشوە بوو، ك ھشتا كزەبای "سلمانی" ســـووچی "یانـــی فرمانبران"ی دەلرانـــدەوە و ھر ئم شـــوەش بوو ئو مزە "عبســـییی" وەكو خۆت خۆمان عومری سردەمانكی و ئـــو دوو پنجـــی جگرەیكی تدابـــوو و "حمـــ موكری و علی كریم" و منی لخۆ گرتبوو، چند سبینمان باسی تامزرۆییوە بدەكرد، كنگ عقمان بوە دەشكا "مردن" پی بھر یككمان برێ و ئوەی ل ھدانی پككانمان بیرمان

لندەكـــردەوە راوكردنی تنھا ســـپی "رۆحی ئای بوو".. تۆ وازوو بۆچـــی ئو بیركردنوە نـــی داھنراتسلیمی خۆت كرد، "ئبدی" ئـــدی زووتـــر لوەی نبـــوو چنۆككانـــی ئیلـــی ا ر عیز

یانییم بچت بكات و برگ راپم و تابلۆ پ چدەست و فل ییرەنگاخندەكانی "چیمن"ت نامۆ بكات.. من دنیام ئســـتا ھـــر ھمان ئو پرســـنامیكی تارای تابلۆیانن خمبارییان پدادراوە و ھر ھمان ئـــم دەســـت و پنج ناســـكانی "چیمن"ن لرزۆك بووین و ھموو شودوا دەیكمل ی كو تابلۆیانئل ھنیســـكی گریانـــوە ئاوزان دەگرێ و فچكانیـــش جگ ل قژە ئاۆزەكانی تۆ نب چ ســـیمایكی دیكـــ ناكشـــ و پاوانكانـــی دراماكانیشـــت ب خمكی گورەوە رەمزان"دا "رەزاو ئایندەی لكاری ھرچند جارێ "ئاكشن" دەكرێ بای "تۆ" لپشت كامراوە ئمجارەشیان

..نر دەردسلـــرەوە ســـرلنوێ گورەیی تۆ ســـرلنوێ و ســـرھدەداتوە برووی مرگدا ھدەشاخ و دەی: "ئای ئم كی منم لناو تابوتكی ی منم لك مـــئاوایی. ئای ئمادەنگـــ خمبـــارە كركووكییكی حم رەئوف و برائتی غفوور و فشقیاتكانی موكری و جددیاتكانی علـــی و مـــزی شـــوانی كوڕە ھولرییـــكان دادەبم و دەســـت م و لرگ دەكـــی مـــملمالن لـــ"چیمن" دەتۆرم.. ئمان ھمووی رموون با دەســـت بون بوون. فخونگرتنی یكـــم دیمنی "رەزا و

رەمزان" بكین....."عزیزم...

زوو بـــوو.. كاتی ئـــوە نبوو ئم ـــی، كبھج خلوقـــمـــوو مھ دۆســـتی نزیكی "رەشـــ تـــبوونپۆلیس و نیشـــتمان و .. ھتد". زوو بوو ھشتا "كركووك" نببووە ئو نیشتمانی ك ھر ل ھرزەكارییوە وەكو بتمابـــووی و جتھشـــت ســـردەمی مندایت "قۆری و ئیمام قاسم و شاترلو و شۆرج و جادەی ئحمد ئاغا" زۆر سربستان پی م گوزەرانكی ئسووچ ی و لبكگوكـــی "كركووك"یان دابنی و ل پایشیا پۆسكارتكی رەشوسپی "رپـــبانـــی" و "ئســـیروان تا"دابنی و لـــ پراوزی چوارچوەی جامكانیشا بنووسی ھمیش ئرە نیشـــتمانی "حوســـن میسری"یو ل و.. جگنیشـــتمانی ئـــ ل جگزمانحای ئوانیتر ھموویان میوان ..نیشـــتمان لم "یاباخچیـــن" و ناو ژانت پ ت خستوانموو ئھ كی دیككانت و جاریادەوەریی ل

بۆ كسی ناكیتوە...ئای چند حسرەتكی گورەی تۆ من و ن ی و ندەھوارە جم ھئئم برادەران و ن ئم مزەی "یانی وە بتكی تر نابران" جاررمانبفئاشـــنای ئم و لگڵ تۆدا لگڵ یكتریمـــان پكناھنتـــوە و ئم شـــویش شـــوی كۆتایی من و تۆ بوو.. بریا ئم نبووای و ئوەندە

.كردیتایچی نرگ راپزوو م

نازم دبند

ەرو

ـــتـ

لـــــــــــــــ لكۆینوەكانمــــدا بــــ زۆرم بایخكــــی لكۆینوەی و چارەســــكردن ینی د د ح ســــ " تی ب بائیوبی"داوە، جا ئم ل قۆناغی دكتۆرابت كــــ بابتی نامكم دەربارەی سوپای سحددین، پكھاتن و ركخســــتن و چك و شــــڕەكانی…ھتد و دەریاوانی بووە، یان لپش ئم قۆناغوە بوانامــــی وەرگرتنــــی دوای بابتی"اربیل لســــر ماستر االتابكی"ئوەبــــوو عھــــد فــــی لســــر لكۆینوەیكمــــان لمیانــــی ســــحددین ١٩٧٥ ســــای نامیلكیــــك ناونیشــــانی لژر بوكردەوە دوو بابت لمڕ مژووی كورد رۆشــــنبیری كۆمی لــــ كبغداو شــــارەكانی كوردســــتان یان لدەرەوەی وت بشــــداریم پكرد، ھروەھــــا لكۆینوەو بوكراوەكانمان ل گۆڤارەكانی كۆلژی ئادابی زانكۆكانی بغداو كوــــت و ریــــاض، و گۆڤــــاری كۆڕی زانیاری عراقی- دەستی كوردی و گۆڤاری رۆشنبیری نوێ بھرحاڵ ھندك و كاروان… ك باسكردن شایستی رووداو بســــرم ھاتووە: رۆژك برەو كۆلژی ئاداب ل بغدا ك ماوەی بیست ساڵ خزمتم تیدا كرد، دەڕۆیشتم بگومداھات كسك و دەكات بانگ ســــحددین، دووبارە كرایــــوە ئاوڕم دایوە ،كبانگكردن ســــرچاوەی بۆ مامۆستای سرپرشتیار لسر دكتۆراكم"محمــــد نامــــی تۆفیق حوسن" خوالخۆشبووم ركردەیســــ ئم بناوی بینی بانگــــم دەكات و ھنگاوەكانــــم بــــرەو دوایان بردم، و ســــوم

ئاراســــت كردو لســــر ھندێ بابت گفتوگۆمان كرد، پاشــــان پرســــیارم لكرد و ئاخۆ ناومی لیــــاد كــــردووە، ھرچنــــدە بۆماوەی س ساڵ كارم لتك كردبوو، وەمی داموە: نخر، ركردەیم ســــناوی ئم ببدەناســــریت زیاتــــر لنــــاوی وتم: لوەمدا راســــتقینت، شــــرەفكی گورەی شتكم لم سركردە مزن دەست بكوت. پاشــــان لدەرگای كۆلژەكمان

جودا بووینوە. یشتمك گچیرۆكی دووەم: كاتكۆلژی ئاداب لشاری مصراتی خســــت ئوراقكانــــم لیبیــــا ئلھادی محمــــد دكتۆر پش بوعجیل، سرۆكی بشی مژوو، ورد بــــووەوە لــــ ئوراقكانم و"ژیاننامــــی زانستی"پاشــــان پرســــیاری لكردم: ئای ئوەی عراقی لكۆینوەكان بئاماژە بفرمانك یان دەنووســــنوە مبستت وتم: دت؟ لسرەوە چیی؟ وەمی دایــــوە: زۆربی لبــــارەی نووســــینكانت مئ ئایا ،وەیددینحســــالینكــــی داواكاری لســــر لبرئوەی یــــان دیاریكراوە، وەمــــم ھولــــری؟ كــــوردی دایــــوە: نكۆی ناكم ل بوونی رمان لیــــان ف پاگیانــــدن نووسین و بستنی كۆنگرەكان، نووسینكانم سرچاوەی بم ركردەیم ســــدەربــــارەی ئــــالینكــــی میری نییــــ، بكو گلكمــــ ك تاوەكو ئســــتا ركردەیم سژووی ئدوای مب مكلت، و الوانــــی گڕدەگك بردەوام ل پرســــیاركردنی كردەوەكانی ئم ســــركردەین. پاشــــان داوای لكــــردم یكــــم موحازەرەم ل وەرزی رۆشنبیری ســــای ١٩٩٧ ل ھۆی"الوثیقة بگنامــــی الخضــــراء- ك لكوز" دەربــــارەی یســــمژوو فلسفی بیردۆزەكانی ك لكی دووەم باسی یو، وانالینكانی ژیانی ســــحددین

ئیوبی بت. پسپۆری من تنھا لبرئوەی ســــــــــــحددینی مــــژووی لزانكــــۆی بــــووم ئیوبــــی ئســــتاش، بغدا"تاوەكــــو بگوــــرەی زانیاریم" جاركیان

ئاگاداركراموە بۆ پشكشكردنی لكۆینوەیــــك دەربارەی ئم ســــركردی لــــ كۆنگرەیكــــی ببۆنــــی تكریــــت زانكــــۆی تپڕبوونی"٨٠٠ساڵ"بســــر ســــركوتنی حتیــــن. پــــش بســــتنی كۆنگرەكــــ بچنــــد رۆژك، یكك ل بشداربووان ناوم ل وە كئاگاداری كردمــــلیستی بشداربوان ساوەتوە، لم دوورخرامــــوە بمجــــۆرە رووداوە ئــــم .كۆنگرەیــــدەھنتــــوە دی رووداوكــــی یــــادم: كاتــــك ســــرۆكایتی بشــــی كوردیم لزانكۆی بغدا گرتبووە ئســــتۆ واتا لبشی مژوو نبــــووم، ئوكات لژر سربازی ناونیشــــانی"مژووی عرەب"لــــ بابــــل كۆنگرەیك ســــازكرا ببۆنی ســــاڵ یادی یكمی شــــڕی نوان عراق و شداربووانی كۆنگرەكب ران، لئمژوو لبشی لكاتكدا بووم یك كس ك مژووی سربازی لمیانی بایخدانكانی نبوو بشــــداری تدا كــــرد. ھروەھا وەكو نونری زانكۆكانی عراق شــــداریم لــــو كوردســــتان بكۆنگرەی سحددین ك دەزگای لكۆینوەكانی بۆ ئستانبۆل مــــژوو بھــــاوكاری زانكــــۆی دیجلــــو دیاربكــــر ببۆنــــی ساڵ"بســــر تپڕبوونی"٩٠٠ شڕی خاچپرستكان سازیدا، و ل ٢٣-١٩٩٦/١١/٢٤بســــترا، وتــــوە، موحــــازەرەم دوو یكمیان لژر ناونیشانی"رۆی پشوایتی كورد لناو سوپای سحددین" ك پشتر بچند مانگــــك بشــــداریم پكردبوو زانكۆی رۆشــــنبیری وەرزی ل وەیــــینكۆم لدھــــۆك. ئــــھبوو گورەی دەنگدانوەیكی دھۆك دانیشــــتوانی لنــــوان و دیاربكــــری خۆشویســــت، ی لرمــــگ شــــوازییو پئــــدیاربكر لمكرا ھرگیز لیادم كبارودۆخ نامــــوێ ناچت، بجۆرك بنونم وەك ئوەبت مــــژووی كــــورد كســــكی دی تیدا نیی جگ ل سحددین ــــك لمیر یوبــــی، رەنگــــئلناوچــــووەكان میرنشــــینخزمتی سحددین ل زیاتر بم كردبــــت، نتوەكــــی

كس وەك سحددین ئیوبی تاوەكو ندرەوشــــایوە، ناوی ل ناوەندی رۆشــــنبیری جیھان ســــحددین ب"گلی كــــورد ئیوبی" ناســــراوە، بتایبتی ك شكســــتی ھنا ب رۆژئاوای كاتــــك خاچپرســــتكان، و ســــركوت حتیــــن لــــرزگاركــــرد بیتولمقدســــی ھروەھا كناری شــــام، و بووە ھمای ئازایتی و ســــوارچاكی و رەوشــــتی بــــرز ئمــــ نك تنھا ل رۆژھتی ئیســــالمی رۆژئاواش، ك كو لوابوو، بسحددینی ئیوبی دوژمنایتی دەكــــرد تنانــــت پاشــــاكانی ســــپاندە باجكیان رۆژئــــاوا لپناو دەومندەكان ســــر گانوەی ئو زەویانی ك ئم ســــركردەی رزگاری كردبوو، و Tax ددینحناوی"باجی ســــ

Saladin"یان ل نابوو. دەكات لوامان ل یم روانگئ "ركردەیم سی ناوی ئكھاتپســــحددینی ئیوبی"بوانین نــــاوی بســــر زاتــــرە كــــكــــوڕی راستقینی"یوســــفی ناوی"ئیوب"ی كــــ ئیــــوب" نازناو ناســــراوە ل باوكــــی ببــــی"رەوادی ھزبانی"نازناوی راستقینی چونك ئاماژەیكی روون بۆ نتوەكی، ھروەھا لوســــردەمدا نــــاوی بــــاوك ب نازنــــاو وەرنگیــــراوە. بم زابووە سحددین" "وەیشبســــر ناوی "یوسف"ی خۆی، باو بوو ك نــــاوی تواوی ئو كس یان ھۆز یان شار و ھندێ مزھبی"ئایینزا"ئایینی جــــار دەبوو ب نازناوی كسك و پی دەناسرا، ل تایبتمندییكانی ناكات جیــــاوازی ئیســــالمیش ب تنھا موســــمانان لنوان خوداپرســــتی نبــــت ھمووە موســــمانان نك رەگزك"ان اكرمكم عند الله اتقاكم" ھروەھا مبست ل ئایتی پیرۆز"كنتم

خیر ام خرجت للناس". دەموــــت ئاماژەیــــك بكــــم وەك ســــحددین بۆئــــوەی ھموو مرۆڤك ھو شكســــتی خۆی ھبووە، لرە مبســــت دانمزراندنــــی ــــھ لــــ ،نیی كوردســــتانی دەوتكی بكو مبســــتمان ھی ناو

ھموو ،ڕەكانشــــ گۆڕەپانی ژیانی سركوتن نبوو، ئگینا دەبووە ئفسانی سردەم، ئایا سركردە ھی شكستی نھنابت بۆ یــــك جــــار؟ لســــرەتای میســــر فمانەوایی وەرگرتنی و شــــام، ھروەھا لدەروازەی باشــــووری شــــاری صور"لــــپتــــوی بھــــۆی لوبنــــان" شورەكانی شكستی ھنا، پاشان شكستھنانی برامبر گمارۆدانی ككا كدەریایــــی و وشــــكانی عئنجامیاندا خاچپرســــتكان وتنكو رســــتنی ئــــش بپمژووییی ك لگڵ سركردەی خاچپرســــتكان "ریتچارد شر دڵ" پاشای ئینگلترا ئنجامیدا.

ئم شكســــتان لمــــژووی ئم سركردەی ونی سركردەیكی راستقینبوو، ئمش نكۆیمان مافی نكردووە، شكستان لم خۆمانــــ ئگر شــــانازی پوە بكین، چونك زیاتر ل سركردە مژووییكانــــی كــــورد توانــــی لپایی كورد بــــرز بكاتوە، ك كانشــــمان راســــتییگبل ســــرچاوە باوەڕپكراوەكان وەرگیراوە، ھیوادارین درغیمان بــــم دەرھــــق نكردبــــت

سركردەیو راستی و مژوو. لسرەتادا زەمینی پیدابوون و راڤ ركردەیم سدروستكردنی ئدەكین، چونك رەوی رووداو و یاســــای جونوەی كۆمگا پیاوی خــــۆی دەھنت كایوە، نــــك بپچوانــــوە، بــــم كاریگری خۆیان ھی بســــر رووداوەكان و ســــردەم تاوەكو وادت برچاو وەك ئوەی ئمان بڕوەدەبرد، رووداوانیان ئم ..زەمین ســــتمان لبرەدا مل

.كانرستڕی خاچپشلجگای خۆیتی مژوو نووسانی كوردستان و رووناكبیران، ھرچی زووە بدوای الین شاراوەكانی ژیانی ئو ك پیاوو قارەمان و

زانای بدەنوە. *ل كتبی"سحددین بدونین یــــان خۆمان بــــ برپرســــیار بزانین"دیداركــــ لگــــڵ پ.د. حوســــن، محمد موحســــین كــــ بــــدران ئحمــــد حبیب لبوكراوەكانی ئنجامیداوە، دەزگای چاپ و پخشی سردەم، یكم، سلمانی، ٢٠٠٥، چاپی وەرگیــــراوە، پــــاش راوژكردن پ.د. خــــودی رەزامنــــدی و موحسین محمد حوسن"حمید

بدرخان"

چیرۆكی من و سحددینی ئیوبی

د. موحسین محمد حوسن

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

4

ئینجا دەن ئم مفرەزەی مكتبی سیاســـین، ئازادیان دەكـــن، دەن دەفرمـــوون بگڕنوە مای خۆتان. ئیتر پاش ماوەیك پشـــوودان برەو شاری كۆی برێ كوتبوون، ئمش گیشتینوە بارەگاكانمان و بۆ ڕۆژی دووەم (علی عبدو)و (موالزم تاھیر) ئامر ھزی سفین، ك ل ژرەوە لگڵ بای(م .س) بوو ھردووكیان ھاتن و یان كرد لشداری كۆنفرانسی ناوچبگوندی تكور. ل ھبژاردنكدا من دەرچـــووم، بم ھڤاڵ (مال عومر) دەرنچـــوو ئوەش ھر پیالن بوو بۆ ئوە بوو لیكترمـــان جیا بكنوە و لـــو ڕۆل گورەمان كم بكنوە، مان بوو، كاتھ كر ناوچسب ك

كۆتایی ب كۆنگرەك ھات، منیش مۆر و نووسراوەكانی ناوچم تسلیم كردەوە دوای دەست كشانوەم، بكر عوسمان گۆمشینی بووە ل . ن. عبدولرەحمان كوخا علی وحمدئمین گۆمشینی و نامیق عبدولرەحمان و سالح شرە بوون بدولی عو عوسمان برای عئندام و مال غریب تجمیدكرا. پاش ســـ ڕۆژ ل الین (موالزم تاھیر)ەوە داوای مـــن و (مـــال عومـــر) كرا بۆ بارەگای ھزی سفین. ھڤاڵ (محمود عـــدۆ) ل ھـــزی دەشـــتی ھولر ئـــاگاداری كردینوە، كـــوا نچین مبستیان گرتنمان!! ئمش خۆمان كۆكردەوە و بـــرەو ناوچی چۆمان بڕێ كوتین، بوەش خۆمان لگرتن رزگار كرد ل الیكی تر كۆنگرە نزیك و لندام بووم، شببووەوە منیش ئالی (عباسی مامند ئاغا) ماینوە، ك خزمی (مال عومر) بوو، بۆ ڕۆژی سرێ، چووینق یشتیندووەمیش گ ورە، كژو گـــكی درناو ڕەشـــمال ســـری نوســـرابوو میوانخانی بارزانی، چند خولكك پشـــوومان دا و لكاتژمـــر یانـــزەدا بوو چند ســـوارك بجادەكدا بـــ غارغارن ھاتن و تقیان دەكرد پرسیمان ئوە چیی گوتیان ئوە بووك و دەیبن بۆ گوندی (ماویالن) زۆر وەســـفی جوانی بووككیان دەكرد، ك ون و ھاوتای نیی. یكك ل ناو میوانخانكدا بوو ردایژ و گوتی كاربۆنی ل ی داھو نوسخیكی تری ھی یككی تر گوتی: ئمش بـــۆ (عبدولقادر)ە و بموە دوو ژن. (عبدولقادر) نوەی پیـــری ماویالن، منیـــش گوتم پیری

ماویالن ئوەی (٧٠) ژنی ھناوە؟ پیاوە .ش گوتی بپیرەك

گوتـــم ئوە چۆن مارەییـــان ل دت كابرای ھژاریش گوتی: شخ ھرچوار پنج شـــو الیان دەمنتـــوە ئیتر دەیدات ب دەروشك ل دەروشكانی خۆی. (مال عومر)یش گوتی جا شخ

بۆ وادەكات؟پیـــاوە ھژارەك گوتی: بۆی شـــخ بچن و ژنانوەی ئالیان بۆئ تدەچبھشت (مال عومر)یش گوتی ئوە ئو شخ نماوە یك و دەستكیش ئم بگـــ تـــا بچین بھشـــت؟! كابراش زۆر تووڕە بوو خنجرەكی ھكشا گوتی ناوت چیی؟گوتی ناوم ئیسحاق و خكی ئمانیای غربیم!

ككوەدا خمدانـــم وەڵ ئگـــلھموو دەســـتیان كـــردە پكنینكی برز! خوالخۆشبوو مقدەم (عزیز) عقـــراوی ك ل جی ئیدرس بارزانی بـــوو بســـر پكنینكـــدا ھات و ئمـــی بینی باوەشـــی پداكردین و ئمالو ئوالی یكترمـــان ماچ كرد و بخرھاتنی گرم و گوڕی ل كردین. كابرای ھژار ترساو ویستی بوا (مال عومر)یش بسرھاتكی بۆ مقدەم (عزیز) گایوە، گوتی: خا ئتۆش شت نایدەی؟!! لھب بچیی گانبوەمدا مقـــدەم (عزیز) گوتی: برێ وە ئزیـــش دەدەم!!. ئیتر كابرای

ھژاریش ب پكنینوە ڕۆیشت. !بشی بیستم

ھاوڕیكی حمید* حمید بدرخان پاش"١٥"ســـاڵ ل ژنھنـــان لـــ ٢٠٠٩/٦/١ مای خۆی كرد، خانووكی ل گڕەكی بختیاری تنیشـــت مای "خالید جووتیار" ب "٤٥٠$"بكرێ گرت و "٥٠$"یش لبی كارەبای موەلیدەو شـــوی"١٧,٦٠٠" كردووە حیسابی دینـــار دەكوـــت بـــۆ "٥" كس ھریكیـــان "٣,٥٣٠"دینـــاری بۆ

شوك بردەكوێ.تا ماكشـــی ركخست پویستی ھبـــوو، دۆالر ب"٨٠٠٠"ھـــزار

ئمـــۆ دنیـــا دنیای پشـــكوتن دنیای دنیـــا ،كنۆلۆژیایـــت و قیســـت، خانووش گیراو مایش تـــواو بوو گواســـترایوە، بم ئـــو ئازادییی حمیـــد ل مای یوســـفی بـــرای ھیبـــوو، نما، چونك ئمۆ لمای جیاو خاوەن بنی دنیایواو لكی تخۆییربسب، دەب شو ھر بگڕتوە نو مای خۆی. خۆشییكی لوەدابوو دەكردو ناكات كس باوەڕی نك ..بدرخـــان خانووی نمید بحكـــوردەواری گوتوویانـــ "حمام بفس گرم ناب". حمید بدرخان تنیا كتبخانیكی "١٠" دە ھزار

.ی نییھیچی دیك ،یبی ھكت

یبیرەوەر

عبدو پشدەریتنیا ب شوەی البالیی ئیتر گڕاینوە چاومان ب تاقانی نكوت و خۆی حزی نكــــرد دیدارمان بكات، لبر

ئو چند ھۆیانی خوارەوە:١- لژرەوە زۆر رك نبوون لگڵ (خومینــــی) و خــــۆی لــــو بكمتر ندەزانی و ھر ئوەش بوو، ك زوو ب زوو سری تداچوو، وا بوبوەوە گوای بدەرمان (ژەھر) لناویانبرد،

كردیان نخۆشی دڵ.٢- خۆی (چپەو) بوو، بالی (حزبی

موجاھیدینی خكی) دادەتاشی.٣- پیوەنــــدی زۆری لگــــڵ جالل ھبــــوو، دوری دووراو تابانــــی ئوەتا جاركیشیان مام جالل ھاتبوو بــــۆالی، ئویــــش و خومینیش ھر لــــ دووەم رۆژی ئینقالبكدا، ئینجا ھر بو شــــوەی ئم زۆر كســــی تریشمان ل كاربدەستانی حكومتی خومینی بینی و ل رابردووی خۆمان ئاگاداركردن، ھروەھا چند داوایكی سیاســــی و ئابووری و ئیداریشــــمان

دەخســــت برچاویــــان، ئوانیــــش تــــا رادەیكــــی زۆر ئیجابــــی بوون لگماندا، بم ئوەی راستی بت ھموو كاربدەستكانیان تازە بابت بوون وھیچ ســــریان ل ئیشوكاری ئیــــداری و سیاســــی دەرندەچــــوو، نیاندەتوانی ھیچ بنكی راستمان پبدەن و یا كاركمان بۆ بكن، تنیا ھر ئوەبوو كوا رزیان لدەگرتین و بچاوی پش ئینقالبك تماشامان

ندەكرا.شــــاوی كوشــــتن و بین لــــ دژی كاربدەستانی رژمی شای ئران ھر

بتواوەتی گی گرتھــــر لپــــاش چنــــد رۆژی ئینقالب ئوەبوو شاوی كوشــــاتن و بین و راونان ب شوەیكی بربو دەستی پكــــرد، ھر ل زووەوە پش ئینقالب وەكو باســــمانكرد (حزبی ئیســــالمی) ئراندا شــــارۆچككانی ھمــــوو ل(كۆمیت)یان دروســــتكردبوو ب نھنی (كۆمیت)یكیش ھر دەكرد، ئیشیان ژمارەیكی زۆر ل ئندامكانی خۆی چكدار بوون، بناوی (پاسدار) ئینجا ھر ئوكاتی كــــوا ب ئینقالبكی یان كردنو پاسدارانر ئستان، ھھ(كوتكی) دەســــتی خۆیان، ل جیاتی (عسكر و ژاندرمری) ئوانیان بكار

دەھنان كانو خبۆ كوشــــتن و راونانی ئ جگ ،ســــتیان بوایبوا میان كــــلــــوەش ھر ئــــو كۆمیتانــــ كوا ھموو ئندامكانیان (ئاخوند) بوون، ئیشــــوكاری ئیداری و عســــكرییان بڕــــوە دەبــــرد، ئوەبــــوو كــــوا دەستی ئیداری كۆن وات ھی زەمانی رژم ھیــــچ دەوركیــــان نما، كس بالیانــــدا ندەچوو، پاشــــان ھموو كار لسر پشوویان كاربدەستانی

البردن و لــــدار و دەســــتی خۆیان (موجاھدیــــن) ناودەبرا، ل وا بــــكجگی ئوانیــــان دامزراندن، ئوجا دەســــتیانكرد بــــ گرتن و كوشــــتنی ئوانی كوا پلو پاییكی برزیان ھبووە، ل رژمی (شا)دا، بگرە ھر ل عسكری و سیاســــی و ئیداری و ئمن و ئیســــتخبارات كوتن بر ئو شــــاوە، چونك دەیانویســــت كوا ھرچی دەست و بستی كۆنی (شا) ھی بیكجارەكی پاكیان بكنوە، لنــــاو دەزگاكانــــی حكومیــــدا پیان وابوو، ك تنیا كوشــــتن چارەسرە بۆ دنیابوون لیــــان، ئوانی كوا ل پلوپایــــی برزدابوون و من خۆم ناویانــــم لبیــــرە، ك كوشــــتیانن،

ئمانی خوارەوە بوون:١- سرۆك وەزیرانی ئران (ئمیری

عباسی ھوەیدا).٢- ژەنڕال نســــیری سرۆكی گشتی

سازمانی ئمینیت (ساواك).٣- ژەنــــڕال رەحیمــــی فرمانــــدەی

سوپا.٤- ژەنڕال بدرەی فرماندەی سوپا.

ھروەھا كۆمیكی تر ل ئفسرانی پایبــــرزی نزیك ب شــــای ئران و دیسانوە عسكریش لوانی جگ كانی (ئالقوەزیرە كۆن كی لژمارەیبگۆشی) (شا) و ھروەھا (رۆژنامچی) و ریابازەكانی سر ب دەرباری (بالتی) شا ل (ســــدارە)دران، بم زۆریش ر بی ســــو تاقمانر لبوون ھھ(شا) ھرچی زووتر رگای ھھاتنیان بۆخۆیان دۆزییوە و رۆیشتن دەرەوە (خاریج) و لوانی كوا من ئاگاداریم لســــریان ھبوو كــــوا زوو ب زوو

خۆیان دەربازكرد، ئوان بوون:١- ژەنڕال ئوەیس.

٢- ژەنڕال جم، ك خۆی زاوای شای

ئران بوو و خوشكی ئوی البوو. وكاتر ئھ ك ،ڕال ئاریان٣- ژەن

خۆی خاننشین كرابوو.ماوەیك ئزھــــاڕی، ژەنــــڕال -٤

سرۆك وەزیر بوو.٥- ژەنڕال سیادیان، ھر لسرەتای شۆرشــــی كوردەوە سرۆكی سازمانی غربی) (ئازەرباینجانی ئمینیتــــی پیوەندییكانی ھموو لپســــراوی مابینی حكومتی ئران و ســــرۆك

بارزانی بوو.بھرحاڵ ئو شاوەی كوشتن و بین ماوەیك درژەی كشا، ب ئارەزووی خۆیـــان (رەش و ســـپی)یان لكتـــر جیا ندەكـــردەوە و تاخوتییكانیان لناوبـــردن، ئیتر پاش ماوەیك ئو بارودۆخ گـــرژو خوناویی ھور و ئاســـایی بۆوە و دائیرەكانی حكومت بتواوەتی كوتن ســـر ئیشوكاری خۆیان، منیش وەك جاران كوتموە ســـر ئیشـــكی خۆم لـــ كۆمیتی پناھنـــدان، بم كۆمیتكمان لو خانووە ســـربخۆیی كوا ھیبوو (باخان)یی نـــاو گواســـترایوە وەزارەتی ناخۆ (داخلی) من ھرچۆنك بت توانیم كوا لگڵ دارو دەســـتی خومینی بگونجم، (انسجام) بكم ھر چندە، ك زۆر نزان و وشـــك بوون ل ئیشكردن و ب عقلیتكی زۆر كۆن برتسك ئیشیاندەكرد، چونك تازە ھاتبوون سر ئیشوكار، ئوەبوو كوا ھر ل دووەم رۆژی (ئینقالب)دا سرۆك بارزانیـــش بروســـكی پیرۆزبایی بۆ (ئیمام خومینی) لدا و بروسكیكیش بۆ سرۆك وەزیر (مھدی بازرگان) و ل ھردوو بروسككدا پشتیوانی خۆی بۆ خزمتی كۆماری ئیسالمی راگیاند، و زوانر بوا ھئاماژەشی بۆ كرد، كبگڕتـــوە ئـــران و زیارەتی (ئیمام خومینی) بـــكات، بـــم بداخوە نگیشـــت و ئو ئاواتی نھات دی كـــوا ب چاوی خـــۆی (تاج و تختی

تكوخاوی) شای ئران ببینت.بشی شانزدە

عبدول پشــدەری: پیاوانی شا، ھموویان ھتن

علی حسن مستفا: محموود عدۆ ل ھولر ئاگاداری كردین ئگینا دەگیراین

علی حسن مستفا

دەــــن ســــرۆكی ھرچوار حزبی لیســــتی چاكســــازی و خزمتگوزاری، ســــحدین بھادیــــن و علــــی باپیر و قــــادر عزیز و حمی حاجی محمود بســــردانكی فرمی گیشتوونت كۆماری ئیسالمی ئران. دەشن، مالیكی ســــرۆك وەزیرانــــی عراقیش وەك میوانكی ناوەخت ھر لگڵ چوونی ئوان، ئمیش بارگی ل ئوتلكانی تاران داناوە. ،جائیبكی عوتكیرە و رڕاســــتی ســــبپشدەچت ھر چوار ھاوڕی گیانی ب گیانی ئمجارە سردانی توركیا و سوریاش بكن و ل گڕانوەشیاندا شوك ل مای ئرشد زباری بخون؟!!!. خاوەن ئیمتیازی دەزگای ستاندەر لیگۆڕاوە، ھشتا جیاوازی ل نوان ھواڵ و راپۆرت و نووسین ناكات، چاوەڕش دەكرت دكتۆراكی لسر ئیتیكی راگیاندن و رۆژنامنووســــی پرۆفیشناڵ بت؟!!. دەن لیستی كوردســــتانی، ل بر بوونی دەنگ و لیســــتی جیاواز ل ھبژاردنكاندا، ئستا كاری بــــاش و خزمتگوزاریكانــــی زیاتــــر بووە. باشــــ بقســــی خۆتان، ئوان بر و كارە بــــاش و ئیجابیانبــــژاردن ئھلدەكن، بم پشبینی ئوە دەكم ك ل دوای ھبژاردنكاندا ئوە نك تنھا ناتوانن نیوەی ئوانیش جبجبكن، بكو ئوەی كراوەش تكیدەدەن!!!. دیموكراســــیت و ئیسالم كوجا مرحبا، ئوە قسی سلفیكی دانیشتوی قندەھــــارە، منیش دەم باب دنیا گۆڕاوە و ئیســــالمیت یانی دیموكراسیت گر بواش ناكیت بۆ سردانی یكك ل مزگوتكانی ئمریكا بك، یان بوا بو قسیی ئۆبامای ك مریكا بككگرتووەكانی ئی ترۆكی وسدەت ( ئمریكا پشــــنگ دەبت بۆ جیھانی ئیســــالمی). "ئم شــــریكی گندەی نین، بس ھاوبشــــی حكومتی ھرــــم بووین". ئوە قسی لپرســــراوی مبندی سلمانی یكگرتووی ئیسالمیی، منیش دەم گۆشت ناخوات، بم گۆشــــتاوی دەخوا. "نفرەت لــــ ئبو شــــافیعی و "نیفبو حمالیكی و ئئــــوە وتــــی ھیفــــا گۆرانیبــــژی وەھبــــی مزھــــب لوبنانــــی شــــیعی ك ل (فیلمی شــــحات)دا دوكانــــی رۆی كچكی ســــادە و ت و لر دەبینماكسل مزگوتكان یكك ســــما بدیــــار زیكری نوە كا رســــتپ ا خوئمانیــــش و دەكات سرسامدەبن ب جوانی و سما و لش والری ھیفاوە، زانكۆی ئزھریش ئم فیلم و رۆی ھیفا وەھبی ب سووكایتی ب ئایینی ئیسالم و موسمانان وەسفدەكات و داوای قدەغكردنی ن. الموایرۆكی میســــر دەكســــ ل كفیلمھیفا وەھبی ئم كارەی ب ئیعازی حســــن نسرۆی ســــرۆكی حزبوی لوبنانیوە ل كیوەك تۆ مئ ت، چونكنجامدابئئقی سوونی ناوچك ك ماوەیك لموبر میســــر كاركی جاسوسی ئو حزبی ئاشكرا مئ "سشی ناڕكردبوو. "شیرین چیتر توردە ھواكی رۆژنامی ئاسۆی، منیش ھژم ل بخبران كشكك سوات!!!. الینگرانی ركی دەنگ بر ھوھباری و جد زرشــــئلیســــتی گۆڕان و نوشــــیروان مستفا دەدەن ،تی لیستی كوردستانییشیان بۆ دژایمئ جاش و شۆڕشگ ت زەماندەك رووت رەشبلــــك جیاناكیتوە؟!! راموایــــ زۆرك لو تــــی دەكات لحكوم ك لی خلییانــــگجگی خۆیدای، بم خۆ ناشكرێ خكیش ھكانی خۆی نبینت. ھی حكومت نا عدالتیی و ھی خكیش بیرنكردنوە؟!!!. دەمك گوتویان (مــــاڵ ب ماڵ خۆی نچت حرام) بڕاستی سیاســــیكانمان باشی بۆ چووین ك دەن بشــــك ل دەستدارانی بغدا دەی نان و پیازیان لگڵ ســــددام و و بۆچوونعس خواردووە. نازانام ئمی برژچند راست ك دەت "ژنانی كورد مكریان وەك نازی ئافرەتانی شــــام، پ ل سیحر و جوانیی" دەب وابت، پویست ئو پرسیارە ل كژاڵ ئحمد و محمود زامدار بكیت؟!!. وەمكرد كشبینی ئی رابردوودا پگۆشــــ لكار وابــــوات غاز ب بــــۆڕی دەچت مان، قسكم بووە راستی و چند رۆژك لموبر وەی بم مژدەی ئركی حكومی ھرپرســــبخكی كوردستاندا. ئمجارەش پشبینی ئوە

.ككارت و ی ت بم، كارەبا ببدەك

دزارحسن

ئمی بختوریا عومر ئمین

ست سازان مامۆستای قوتابخانیكی ســــرەتایی بوو و ژوانــــی كچی تیایا قوتابی بوو. كچكی ھار و لخۆبایی، ی بتدایكــــی خۆی دەنــــازی، گا بھاوڕكانــــی دەكرد، ئزیتــــی دەدان.

ئوانیش ندەوران فززە بكن.

ھنــــدێ جــــار لــــ پشــــووی نــــوان وانكاندا لگڵ دایكی دەچووە ژووری مامۆستایان، ك دەھات دەرەوە پیپسی و كك و شیرینیی ب دەستوە، ب ناو

قوتابییاندا ب فیزەوە دەخوالیوە.ست سازان زۆری مبست بوو كچكی ھمیش یكم ب. بربرەكانی لگڵ قوتابیی زیرەككانی پۆلكدا دەكرد، نمرەی كمی بۆ دادەنان....ب تمبی ل قــــم دەدان .ورەی پ بردەدان، ب تایبتی ھی شروان ك زیرەكترین قوتابیی پۆلك بوو، تا پش كچكی مامۆســــتاكانیش ل .ھندێ نكوێ

مراییــــان دەكــــرد و لــــ نمرەداناندا لبر خاتری خاتران كمترخمییان

ندەكرد.ئنجام ژوان ھمووســــاڵ بــــ یكم دەردەچوو . خت و پاداشت و دیاریی یكمیی وەردەگرت و ونی ل لوحی

شرەفدا ھدەواسرا .ست سازان زۆر دی بم ئنجام خۆش دەبوو. وای خستبووە مشكی كچكی، ك ل دوارۆژدا دەب ب بژیشك . لناو یاندا شــــانازیی بس و كار و ھاوڕك

نمرە و زیرەكی و لھاتووییی دەكرد. سای ششــــم ھات . ژوان ب یكمی

داخیلی بكلۆریا بوو. شــــروانیش، ك ل دەرســــی ست ســــازان كوتبوو، واو... لوە تئیكمالــــی. تاقیكردن بئنجامدا .. ژوان تنیا ل یك دەرسا دەرچوو ئویش ب پنجا. شروانیش

ب یكم . دایــــك ك ئمی بیســــت چاوەكانی نوقمی فرمیســــك بــــوون و وتی ..زۆر ر بھ ش سام شــــكیرە. كچسیكــــم دەردەچ، كچی وای بســــر ھات . ئو كوڕەش ك ب ئیكمای داخیل یمنا. ئبوو، نۆوەد چــــواری دەرھ

بخت ...

بشیرییات

رای پشوەخت

١٧٦٠٠ دینار ؟!!

بشیر موشیر

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

5

میسری گیان زوو بووئگر مـــژووی ھر پیاوكـــی زاناو دانای ئو گتیی ھدەینوە ئوەمان بۆ رووندەبتوە كـــ ژیانی رۆژانو تایبتی خۆیـــان پییتی لچندین نھامتی و شانازی و ھبز و دابز، ویستیان بش مردنیان پكیان پندھچپلدان و پیاھگوتن و یا فدانی ،بووەو نییكی زل، نیند قســـچھندكیش ھیچیـــان لباردا نبووەو لپاش مـــردن دەبن بپاوان، لینین و پیاوە ئیســـفنجییاننـــی: "ئگوت ل "ـــگا نییـــســـوودیان بـــۆ كۆمنـــوان پیاھگوتنـــی راســـتقینو یوەندییم و پرھنیا بدەمامكار، ترووناكبیرییكان رۆی خۆیان دەبینن و ئوانـــی دیك دەچتـــ نو زبدانی

مژوو. حوسن میسری، ھونرمندكی گورەو خاوەن كسایتی تایبت بخۆی بوو، ئو خولیای كارو برھم ناوازەكانی بـــوو، ئـــو میوانی ھمـــوو ماكی ،كی دنیادابیر كوھكورد بوو، لئو مژووی كلتـــووری و جوگرافیای كوردستانی ل درماكانی دەخست نو ســـیناریۆكانی... ئو عیشقی درامای گڕاندەوە نو مای كوردی، ئو لپش راپڕین لبواری شـــانۆ، مامۆســـتاو شـــانۆكارو دەرھنربـــوو، ئو دوای راپڕین لدراما، دەرھنرو سیناریست و نووســـر بوو، كات شـــانۆگریی "ھـــارون ئلەشـــید"ی لـــ رۆمانی نووســـری گورە "محمد موكری" وەرگیرابوو، ب شارەكانی كوردستانی دەگا، لبرامبر بینرو ھوادارانی شـــانۆو ب ستایل و تكنیككی نووە لسر تختی شانۆ، شانۆگرییكی

دەرھنرك وەكو نمایشكرد.

سركوتنی پاش شـــانۆی"ھارون ئلەشـــــــــید" موكری رۆماننووس لھـــوڵ و خمی وەدابوو، كـــــــئچـــۆن كاســــــتی بتوانن شـــانۆك ل كرییشانۆگیكـــ لوتانی ئوروپـــا یـــــــا نمایش بریتانیا

بكـــن. منیش پـــاش راوژكـــردن و قســـكردن لگڵ"حوســـن میسری و جبار معروف"برنامك گبوو، دەستكرا ب رۆتینی خۆئامادەكردن بۆ چندین "میســـری" ئو ..رەكفسجـــار ب تلفۆن ب لوتفوە باســـی لو سفرە دەكرد و دەیگوت: لتك شانۆی"رۆمیۆ و جولت" ل لندەنی پایتختـــی بریتانیا دەبـــ "ھارون ئلرەشـــید" پشـــكش بكـــرێ، ئو ونونی زۆربـــوو، خمیســـری" خ"ھرگیز ھرگیزاو وەنوشـــییكانی بالی مردن و ســـكتی دڵ ندەچوو، ئو بۆ نیشـــیتمان و خـــاك و نتوە دەســـتلمالنی"ھولرو ئو دەژیا، كركـــووك و دھـــۆك و ســـلمانی و دیاربكر و قامشلی و مھاباد"بوو، ئو لنو نتوەكان و ئایینزاكانی دیكدا ك لكوردســـتان دەژین "مســـیحی، كاكیی، سائیبی، ئزیدی، ئیسالم، ل ویســـت بوو، بۆیندائی" خۆشمبڕكردنی ترمـــی پیرۆزی ئو پیاوە گورەی بشـــداری ب خاكســـپاردنی

بوون.میســـری بن و بـــن، دەب ئو ھیـــواو ئاواتانی ھتبوو ســـبارەت بكاســـتی تیپكـــت و بتایبتـــی كاستی شانۆگریی "ھارون ئلەشید" بتـــ دی و لحزووری بڕزیشـــتان دەزانی بكرێ، نمایش كرییشانۆگبۆ؟ چونك تـــۆ نمری و ب زیندوویی

دەمنیتوە. بـــۆ خـــۆت تـــۆ گیـــان: میســـری چلـــی ھونرمنـــد "ســـح داودە" ئامادەكردبوو، نخوازە بچیت الی

ئو. ئی ئوەنییـــ "چیمن خان" دەرگای ژوورەكت ناكاتـــوەو دە: "رۆحی حوســـن" زینـــدووەو نابـــ كـــس "یارۆ"ش ھر بكاتـــوە. ودەرگایئدەگڕێ و دەگڕێ تا بدیدارت شـــاد دەبتوە، دەزانـــ باوكی نمردووە، چونك "میسری" ب "چیمن و یارۆ"ی دەگوت:"خـــوا منی خۆشـــدەوێ، خوا

."نناممر بۆی ،برام

مــرۆ (١١٠)

ارـد

ـــدی

حمید ئبوبكر بدرخان

لھمـــوو دنیـــادا راگیانـــدن رۆـــی كاریگری یار و پرۆســـمـــوو پرس و بر ھســـب یھگرنگكانی ناو كۆمگا، پۆسی ھبژاردنیش ویســـتپ كان، كگرنگ پرۆســـ ل كـــكی یاندن لراگ ،یم پرۆســـنجامدانی ئبـــۆ ئئامادەكاری و ھمتكی ئكادیمییان بت بۆ برەو شارســـتانی بردنی پرۆسكو ئنجامدانی بشوازكی سركوتووان، بۆ قسكردن لسر بـــژاردن بر ھســـیانـــدن لری راگكاریگـــپویستمانزانی دیدارك لگڵ مامۆستای زانكۆ

د. مغدید سپان سازبكین.ئا: زریان ختاب* ئركی ڕاگیاندن ل پرۆسی ھبژاردن چۆن

دەب؟- ڕاگیاندن پویست كار بكات لسر ئـــوەی، چـــۆن زۆرترین كـــس بۆ سندوقی دەنگدان ببات. جگ لوەش، كان باس بكرێ و پرسڕاستیی باشگرنگكان و لدوانی سیاسییكان بۆ

جماوەر شی بكاتوە. * وەك كســـكی پسپۆر ل ڕۆژناموانی، بڕای تۆ ڕاگیاندنی كوردی ئمۆ، ئو ئرك گرنگی

پ جبج دەكرێ؟- بڕای من تا ئســـتا كارەكان باش دەزگاكانی دیسان بم ڕۆیشتووین، ویستییان بیاندنی كوردستان پڕاگیارمتی ھی، بـــۆ ئوەی فربكرن لو قۆناغ ناسك چۆن مام لگڵ كان و دروشـــمی پارتگرنگ پرســـسیاســـییكان بكن و ببـــن ب پردی یاندنی زانیاری راست و دروست لگ

نوان ھاوتییان و دەست. تایبتـــی خولـــی كردنـــوەی مبســـتت *

رۆژناموانیی ب ھبژاردن؟- ب، لـــ ٢٠٠٩/٦/٧ ھبژاردنی ر لوان بوروپا بوو، ئمانی ئرلپچند مانگك پش ھبژاردن ل ماپڕی حزبـــ سیاســـییكان، ئاگادارییكی تایبتییان بۆ ڕۆژنامنووسانی لۆكاڵ ڕۆژنامنووسان ئگر بوكردبۆوە، بیانوێ بشـــداری ل خولی ڕاھنان لسر چۆنیتی كاركردن ل ھمتی ھبـــژاردن بكن، با ناوی خۆیان بۆ بشـــداریكردن تۆمار بكن. بۆ ئوەی بژاردنو ھویست گرنگی ئوەك پبـــ جمـــاوەر بگیینـــن و بڕگای ئوانیشـــوە زۆرترین كس بشداری

ل ھبژاردنكان بكات.* بڕای تۆ ل كوردســـتانیش ئم پویستمان

بو جۆرە خول فركارییان ھی؟- ئگر ئوان ل ئوروپا پویستییان ت بوەی خولی تایبـــكردنـــ بـــ ش لمشـــك ئت، ببـــژاردن بھكوردســـتان زۆر زیاتر پویستمان بو

.یھ جۆرە خوالن* بڕای تۆ ل كوردســـتان، كـــس پۆژای لو

جۆرەی ھی؟- ل تواوی كوردســـتان، نازانم ئایا لو پـــۆژە تایبتییان ھن یان نا؟ بم مـــن خۆم پۆژەی لـــو جۆرەم ھی و بۆ ئم مبستش، تا ئستا ســـردانی دەیـــان دەزگای ڕاگیاندنم كردووە و ئگر پویستیان ب یارمتی

بووبت، یارمتیم داون. ویستی بشـــك پوە، بو شـــكی لۆژەیپ *

یارمتی ماددی و معنوی زۆر ھی، ئایا كس پشتیوانی لو پۆژەیی تۆ كردووە؟

- بۆ ئم مبســـت، قســـم لگڵ جگری سرۆكی كوردستان بڕز كاك كۆســـرەت رەســـول كردووە و ئویش پشـــتیوانی خۆی بۆ ئـــو پۆژەیی رجیشـــی لواوی خی و تمن دەرب

ئستۆی خۆی گرتووە.* چۆن بوو،كاك كۆسرەت لسر ئو پۆژەیی

تۆ ڕازیبوو؟ ژووی كورد و كوردســـتان: نم ل -شـــخك، ن ئاغایك، ن بگ یان میرو ســـوتانك، ب ئندازەی كاك كۆســـرەت رەســـول یارمتی خكی ھژار و پویســـتی نـــداوە. من ئو رەوەم باش دەزانی، بۆیی ســـفاكتھانام وەربر بڕزیان برد و ئویش

دەرگای یارمتی لكردموە.* ئـــو یارمتییی تـــۆ تنیا بـــۆ دەزگاكانی

ڕاگیاندنی پارتی و یكتیی؟ ویستی بك پر دەزگایر، ھخن -یارمتی من ھبت، یارمتییان دەدەم و لیان ناپرســـم، سر ب چ گروپك یان الینكی سیاسین.. من مبستم ،یاندنـــی كوردییباشـــتركردنی ڕاگھرنبت لو قۆناغ گرنگی ئستای كوردستان. بڕای من، ھموو كسك پویست بۆ سندوقی دەنگدان بچت، چونك بۆ ئو دەنگدان، سدان ھزار شـــھید دراوە، جگ لوەش، ئگر بمانوێ ل وتكی دیموكرات بژین، بۆ پتوكردنی پویستمان ب دەنگدانی

زۆرە.

* ئایا سوودت ل ئزموونی وت پشكوتووەكان بۆ ئنجامدانی ئو پۆژەیت وەرگرتووە؟

- ب، بگومان، زۆریشـــم ســـوود لـــ ئزموونی ئـــوان و بتایبتیش وتانی ســـود و روسیا وەرگرتووە و لسردەمی ئوان ڕاگیاندنی دەزانم

ھمتی ھبژاردن چۆن كار دەكات.* باســـمان ل ڕاگیاندن كرد، كســـانك ھن لوبوایـــدان، لـــ ناوچكانی ژردەســـتی یكتی ڕاگیاندن ئازادترە، تۆ وەك پسپۆڕك،

ڕات لسر ئم بۆچوون چیی؟- ل ناوچكانی ژر دەستتی پارتی دیموكراتی كوردستان، كار زۆر لسر شار و شـــقام كراوە و ل ناوچكانی ژر دەســـتتی یكتی نیشـــتیمانی كوردستانیش، كار زیاتر لسر بیر و ھۆش و مشك و مرۆڤ كراوە، ھرچندە الینی ئاوەدانكردنوەش ب بوای من لبیر نكراوە، بۆی ئوان ئازادترن، ل دەربینی بیر و بۆچوونیان. ئگر نموونیكـــی بچـــووك بھنمـــوە، قوتابییكی من، چاوپكوتنی لگڵ موختاری گرەككی ھولر كردبوو، لـــو چاوپكوتن، موختـــار ھیوای ل ئاوڕك خواســـتبوو، حكومـــت موختاری بداتـــوە، گڕەككیـــان ھـــژار، بـــۆ ناوچ بانـــگ كرابوو، ندرابوو، كتی شكرامرەف و كشـــئو چییـــ و چۆن مافی بخۆی داوە، ڕەخن ل حكومت و كارەكانی بگرێ؟ ئو چاوپكوتن، ل ناوچكانی ژر ،تانمجۆرە بابتی و لكدەستی یبھند پنـــادات بایخیشـــی كس

وەرناگیرێ.* ئم باسمان ل پۆژەی تۆ كرد، بم بڕای ئـــوە، ئگر ڕاگیاندنكان وەك پویســـت كار بكـــن، ئنجامی دەنگـــدان ل كوردســـتان چۆن

دەبینی؟- بڕای من، لیستی یكتی و پارتی، نزیكی ٦٠-٧٠٪ ل دەنگكان دەھنن و ئوانیش ب تنیا حكومت دروست مجـــارە، زۆر لتی ئن. حكومدەكحكومتی ئستا كاری ئاسانتر دەبت چونكـــ دەكات، كار زۆرتریـــش و زۆربی ڕـــگاكان، قیرتـــاو كراون، باخانی زۆر دروستكراون، كشی كارەبا نماوە، گونـــدەكان زۆربیان بڕای بودجش و ئاوەدانكراونتوە ی بودجزۆرین من زیاد دەكات، بۆیل پـــۆژە خزمتگوزارییكان خرج دەكرن، وەك دروســـتكردنی شوق بۆ نخۆشخانی دروستكردنی گنجان، باش و بایخدانی زیاتر ب پروەردە و فركردن، دەبتـــ كاری حكومتی بتایبتیش كوردســـتان، داھاتووی تح دەبم ســـارھدەزانین، د. ب ك كوردستان ل ،تو حكومرۆكی ئسئاستی نونتوەیش پشوەچوونكی یكجار بـــاش بخۆیـــوە دەبین و لوانیـــ ماددەی ١٤٠یش چارەســـر

بكرێ.* ڕژەی زۆری لیستی ھبژاردنكان برای تۆ

باش یان خراپ؟ چونك ،كجار باشـــڕای من یبـــ -ئمی دیموكراتییت و ل پرلمانی مجـــار لكمجارەشـــمان، بـــۆ یئمـــژووی خۆمان، ئۆپۆزیســـیۆنمان دەبت، ئمش زۆر باشـــ و تواوی لیست و گروپكان ناچار دەبن. خبات لســـر خزمتكردنی زۆرترین ڕەش و ڕووت بكن، لـــ ئنجامدا ھموو

الیكمان سوودمند دەبین.

ك، نخش ژووی كورد و كوردستان: نم پان: لغدید سد. مئاغایك، نــ بگ یان میرو سوتانك، ب ئندازەی كاك كۆسرەت

رەسول یارمتی خكی ھژار و پویستی نداوە

مجار لكبۆ یمژووی خۆمان، ئۆپۆزیسیۆنمان

دەبت، ئمش زۆر باش و تواوی لیست

و گروپكان ناچار دەبن خبات لسر

خزمتكردنی زۆرترین ڕەش و ڕووت بكن

پارزەر حوسامدین سرداری

زەرم بپار وە كمكھۆی پیشب ردەوامی كاروباری بریكاردارانم لبفرمانگكانـــی حكومت ل ھولر رایـــی دەكـــم. زۆر گوتـــن قورئان خۆشـــ، چند رۆژك پش ئستا سردانی بڕوەبرایتی ھاتووچۆی ھولرم كرد، بـــ ئامانجی دانانی نیشانی گدانوە لسر ئۆتۆمبلی قرزارك بـــ بیاری جبجكاری دادی ھولر لســـر داوای خاوەن قرز. دوای ھنـــان و بردنكی زۆر لـــ ژووری ژمـــارە "١٨" كـــ چند كارمندكـــی زۆر بڕز. كاری تدا دەكن، پیان گوتم بیانی كاتژمر ١٢ وەرە نووســـراوەك تواو بووە،

منیـــش بیانییكـــی كاتژمـــر ١ گیشتم بڕوەبرایتی ھاتووچۆی ھولر، ك سردانی ژووری ١٨م كرد نووسراوەكیان ئامادە كردبوو، بم ب ١ دانـــ و ب واژووی بڕوەبر. پیگوتم ١٨ ژووری كارمندەكـــی .و نووســـراوە كۆپی بكل ٦ دانـــگوتم: لكوێ؟ گوتـــی: ل دەرەوەی بڕوەبرایتییك "ك نزیكی ١٠ كرمانگف دەرەوەی لـــ خولك دوورە" منیش براستی پم ناخۆش بوو بم گرمای ئو ھموو رب ببم و ٦ دان كۆپی بكم، لم پرسی ئی ئوە وەكو فرمانگ ھیچ ئامركی فۆتۆكۆپیتان نیی؟ ل وەمدا گوتی: ،یبو دۆر ئـــســـوا ل مانھبم لـــكار كوتووە، چاكیشـــی رمایگ بم بھرحاڵ ناكنوە، چووم دەرەوە تا كۆپی بكم، خاوەن فۆتۆكۆپییكـــ دوای تواوكردنـــی

٣ ب گوتـــی: ٦ دان كفۆتۆكۆپیی ٥٠٠ ك بیر دانھ زارە، چونكھدینارە. سرم سوڕما! فۆتۆكۆپیكردن ٢٥٠ ب دان ك داننموو شوھ لدینارە، خۆ ئگـــر زۆر بت دانی ب ١٠٠ دینارە، بۆ خوندكاران دانی ب ٥٠-٧٥ دینارە، ل دادگای ھولر دانـــی ب ١٠٠ دینارە بۆ پارزەران،

بۆ خكی ئاسایی ٢٥٠ دینارە. براگیان ئوە بـــۆ ھر دانیك ٢٥٠ دینـــار وەرگرن، كچی ســـووربوو ئیستیغالل .دینارەك ٥٠٠ لســـر ،ت چۆن دەببمجـــۆرە نكردن ببڕوەبرایتـــی لـــ دەبووایـــئامری خۆیان ھولر ھاتووچۆی فۆتۆكۆپیان ھب، یاخود كۆنتۆی نزیكن ل ن كـــبك نانو شـــوئنرخكـــی و كـــتییرایوەبڕبدیاریكراویـــان بـــۆ دابنـــن، نك

ھریكو ب كیفی خۆی.

فۆتۆكۆپی و ھاتووچۆ

دكتۆر مغدید سپان

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

6

ییاسای

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

6

نائامادەیی چمكی یاسا ،تییمرۆڤای زانســـتكی یاســـا ئانوســـاتی بابتـــی و چمـــك ،ۆژەی ژیانزەر و پپار ،نزەمپیوەندەكان كۆی كلگ ئامانج ركدەخـــات، كواتـــ یاســـا ئم ھونرەی بردەوام ئو ھستمان ئویـــش دەكات، ســـترجب ال مئ .كتیڤبوونی ژیانئ ستی بھجوانترین پناسی بۆ یاسا بالی منوە، بم بابزانین ئایا بڕاستی ل یم شوناسگری ئیاســـا ھ

واقیعییتی ئمۆی ئمدا. دیسان دەن یاسا وەكو پۆسیكی واقیعی خاوەنی پـــۆژەی فكری و ئخالق و ئینســـانیی، بچندین بسردا گۆڕانی تپڕیوەو قۆناغ ھاتووە، ئمش ھیواو خواســـتی مرۆڤكان بووە، زۆریش ل تاككان كۆمیتییكان دەســـتبژرە و ،بوون ۆژەیـــم پشـــداری ئبھـــم بۆ بونیادنـــان و ھمیش بۆ

جبجكردن. تـــا ئـــرە ئركی وەكـــو یاســـایخۆی، بـــم ئم بـــالی مكـــچ وەیم شوە بمئنناسراوە، بكو زیاتـــر ل چمكی دەچت، بۆشایی بۆشاییك ك لوە دەچ وا بئاسانی پ نكرتوە، بۆ زیاتر تگیشـــتن دەب تحا لم ئاماژە بـــ دوو كموكوڕی بكین، نیتوانیوە كـــ واقیع كموكوڕی سترجب خۆی پویســـت وەكو بكات، كموكوڕی لمڕ چۆنییتی

جبجكردنی. بوونی یاسا، كاری یاسا، ئیرادەی یاسا، شــــتكی ئوتۆیان بتاكی ئم نبخشــــیوە، بم لوەش كارەساتتر پیرۆزی خودی خۆی پنپارزراوە، بتایبتی لبرامبر ھیمنی دەست، باش ئگر رەوشی یاسای كۆمگیك ئاوایی بت چۆن رگا بخۆی دەدات باس لبوونی ســــروەری یاسا بكات، چۆن دەتوان دنیایی ب تاككانی كسایتی خاوەنی ك ،خشببیاســــایین. ئی ئم كارەســــات

.نیییاسا ناسان، ئگر قس وای یاسا ســــروەرو بوونی ھی، ئی چی ییمتمان و بوزایموو فو ھلدەكن، كی رەوای ھی رۆی یاسا تنھا لم خا كورت بكرتوە، تنھــــا ســــزادان ببت پــــوەر بۆ جبجكردنی، یاساو ناساندنی ئی ئوە ماورانــــی نیی تاكی ئم ئو كات ھســــت ب بوونی یاســــا دەكات، ك ســــزای یاسای میاســــاكانی ئ واتت، كدەدرئوەندە تقومین، ئوەندە ویقائی

نین. پویســــت ب گفتوگۆ ناكات، ھیچ یاســــایك و پۆژەیكی یاسایی ناتوانت ببت بزاوتكی یاسایی، ئگــــر خــــۆی پــــاك نكاتــــوە ل كۆمــــك رەھنــــد، یكك لــــم رەھندان یاســــاو پۆژەی موســــا تاكی ئئ ،قلیدییــــتدەتوان ئاوتی یاساو واقیعییتی

یاسا بت. نھــــا بــــاس لت تــــم بابئــــدەكات، یاسا چمكی نائامادەیی ل گۆشكانی داھاتوو ھودەدەین لــــ بــــاس بــــ چوپــــی زۆر نائامادەیی یاسا بكین لسرجم

بوارەكاندا..

تارق مستفا ئحمد

قوبادی ختی تایبتی (كان) وەردەگرتتایبت ب بدرخان

فیلمی "كس ئاگای ل پشیلكانی دەرھینانی لــ "نیی ئــــران ھونرمندی گورەو ب توانای ،ی قوبادی- بھمنی كــورد ــ خــولــی شــســت و ــی ل ــوان تدا (كــان) ڤستیڤای دووەمینی ختی تایبتی لیژنی داوەران روانین) ل (جۆرك بناوی

وەربگرـت.و رۆژدا (١٧) لماوەی كفیلمبكمترین تچوون ل تاران و ب بوەرگرتنی مۆتی دەوت برھمھنراوە، رۆكسانا سابیری دەستگیرانی بھمنیش بشداری سیناریۆكیدا نووسینی لــ

كردووە.ب گشتی فیلمك باس لبارودۆخی

ئازادی ئران و بچوكبوونوەی مۆزیكژەن خراپی بارودۆخی و چۆن ك ـــات، دەك گنجكان كاردەكن. سانسۆردا ژر ل كفیلم جار بۆیكمین ٥/٢١نمایشكراو كان ڤستیڤای لو لكرا گرمی پشوازییكی دواجاریش فیلمك بووە خاوەنی ختی تایبتی لیژنی داوەران

بناوی (شوازك ل روانین).ــدەدا ئو ــن ــر لــمــســرو ب ھ گوای ك بوبووەوە، واھبھمن جاركی تر ناگڕتوە خۆی قوبادی بم ئران، بۆ ئم ھوای رەتكردەوە و باسی و دەگڕتوە ك لوەشكرد، فیلمی دروستكردنی لبیری

.شدایدیك

خوا بخری بگێ ... ل تاریكیدا چند جوان مرۆڤ باوەڕ ب رووناكی بكاتخالید جمیل

لبر گرنگی چمكی سیســـتمی تایبتییكانی، ســـیما و گۆڕان لـــ دیـــدگای رۆژانـــی خۆمـــدا م ئازادییژایی ئدر زمكرد بحو مژووەشـــوە قسیك لسر بابتـــ ھســـتیارەكانی قۆناغی شـــقامی دڕاوكی و بـــزاری كوردستان بكم، ك ل سیاست و ھوســـتكانی خـــۆ پكردنی ســـروەت و ســـامانی بھاكانی كوردستان بۆ برژەوەندی تایبتی ل دەبینتـــوە، خـــۆی خۆیان ســـركوتنی ھـــر شۆڕشـــكدا بھایك دت ئـــاراوە، بم بۆ تاك كس نا بۆ ھاونیشـــتمان و

خككی.خـــك مافـــی خۆیتی ھســـت بكا، رەشـــبینی و ڕاوكـــدبچونكـــ حكومـــت و دەســـت بـــۆ برژەوەنـــدی خۆیان تنیا گای باسیشـــكاریان كردووە، جلرووی ئاوەدانـــی و نوكاری و كراوەتوە، ئاوەدان شارستانیش ئاراوە، ك تك دم پرسیاربئایا بۆچی حكومت حزب بسریدا زاـــ؟ چونكـــ ھمـــوو خك كی بخ ،یوەندی حزبی نییپوتكی بۆ دسۆزترە الینیش وەك ل كســـ حزبییك، بم لھـــر سیســـتم و شۆڕشـــكدا الیك براوەی و دوو چین دروست دەب، یككیان ب ھز و دسۆز، ئویتریشیان بھز و گندەچی و نارۆشنبیر ل ھموو بوارەكاندا، قامی كوردی ئۆقرەی لشـــ بۆیھســـاوە و ئـــارەزووی گۆڕانی ئیداری بڕوەبردنی سیســـتمی

،یمانی ھرلت و پو حكومـــچونك جمـــاوەر ب چاوی خۆی ھموو شتكی بینی، ئنفالچی و

جاش و قم فرۆش و .. ھتد. ویســـتت بك پدا كاتتم ولبینینی یكك ل دەســـتداران ھی، ناتوانـــی بیانبینی و ئو پرۆژەیـــی لالت گـــ بووە ل نزیكـــوە بۆیان باس بكیت، ئمانش ھاووتـــی ناچار دەكا ،زاری بو ب ڕاوكتووشـــی دچونك ھر ئـــو رەش و رووتی خكی كوردستان بوو ل زاخۆوە تا خانقین رژمی بعسیان راوناو لناویان برد، بۆ ئوەی ئو گە ئاگـــرەی ل دیان بوو دەری ببن ،م ئازادی و دیموكراســـییبۆ ئتیڤییكان لسر شاشی كچی خۆیـــان وا نیشـــان دەدەن، كـــنزیكترین دەســـتن ل خك، بۆچی تاكو ئستا رژە و بودجی مـــی كوردســـتان برشـــی ھب واوی دەستنیشـــانكراوە و بتـــخكـــی نان ك بۆچی ســـرف دەكرت؟ ئایا ھریكیان چندیان توەش دەخروێ، ئـــردەكـــب

قالبی ماف و یاساوە.رۆژانـــ ل ماپـــڕە كوردییكان و میدیاكان دەبینبن شـــتی سیر و رۆژنام رووپری لسر سمرە نرین، كدەوروژ ماپـــڕەكان و ئابووری یان لرووی كۆمیتی یان رووداوی جرگب دەخوولتوە، چونكـــ كۆمـــگای كـــوردەواری لھی ســـووری كۆمگادا دزەی نكـــردووە، ھـــۆكاری ســـرەكی رۆژگار وایكـــردووە، كـــ كرداری

نابج یخی بگرێ..

ك وەیـــش ئوانـــھـــۆكاری ئدەســـت ئاگای ل خك نیی و زۆر دوورە لیان. خكی شـــارەزا نی گونجاو نین، بۆ نموونشو لشـــارەزا ل بشـــی چاككرەوەی تلفۆنی نۆرماڵ، ك ل ســـانی ھشـــتاكانوە ئـــم كارە ئنجام ســـو كســـتا ئچی ئدەدرا، كپۆستچیی!! ئاخۆ ئم كی راست و رەوای و ویژدانیی، ھر ھمووی بســـر حكومت! ـــزا حـــزب تاكو ئستا لپرســـراوك تقی

لنھاتووە تۆ بی ب ئاگا ب؟! رامـــن بـــۆ مـــك ھـــكانخماســـتاو خۆیـــان گوەكانـــی پشـــمرگی دەكنوە، ســـارد درینیش لسر شۆستكانی شار گوبڕۆژە دەفرۆشت تا بژوی ژیانی خزانـــی بڕوەببات، یان ئم بـــە پارەیی ك ماندوویتی ،را خۆیان دەیدەنختی و بخۆی

.ژ دەبكانیان سارئاخۆ برینھر ئوان نبوون ھزی قارەمانی پشـــمرگ و رژمـــی بعـــس و پیاوخراپ و خۆفرۆشانیان راونا؟ بم ئـــوە ئوانتـــان لباوەش كرد و پلو پایتان پ بخشـــین ل حكومت و حـــزب و پرلمان ،ئاغای فالن كوڕی لبرخاتری .شیرەترۆك عســـ یان فیسكئمان ھر ھمووی دەرئنجامی لـــ كانتانـــوتچ كـــردەوە

كوردستان.تاكی كوردیش مافی خۆیتی دەنگ بھر ك بـــدات، زلفقار علی

بۆتۆ و حسن ترابی و ھتد.. تم میللوەرن باوەشی ئ براینرەش و رووتی رۆژانی ســـخت،

ھر ئوانـــ جاركی دیك تفنگ دەخن سرشانیان و ماددەی ١٤٠ و ناوچ داباوەكانیش دەگڕننوە

سر ھرمی كوردستان.بخوا. كوڕینـــ كوڕی دەومند و ئاغـــا جاركـــی دیكـــ تفنگ لدەســـت ناگرن، ئوان خریكی یكشـــوەی ھزارەی شـــوانی لوبنان و دیمشقن، پتان دەن "جوردكـــرەن". تـــا كار ل كار نترازاوە بانگوازكی گورە بكن و داوا ل میللت و جرگباوان بكن و خۆتان لنـــاو ئاپۆرەی خكی سڤیل بدۆزنوە و رۆژانی ھینیش لبـــردەم مزگوتكی "محمود عالف" خۆتـــان و برماكتان لخوا گورە معزەرەت بخوازن..

پیاو خراپكانیش بۆ بردەم قاپی خوا بگن..

براین: پویســـت نـــاكات خۆتان شـــار بـــدەن و خۆتـــان بـــحخزمتـــكاری میللت بزانن، تاكو دایك ســـردانی كامتان ئســـتا شـــھیدكتان كـــردووە، یان ئو گوندانـــی، كـــ لكاتـــی خۆی بـــوون، جارك ئوە نانـــدەری سردانتان كردوون و كشكانتان و حیـــف چارەســـركردووە،

مخابن..!!بم قۆناغی ئســـتا برەو ئوە دەڕوات ك ھموو خك ھســـت ب برپرســـیارییتی خۆی دەكات یوە ھویســـتی بـــپ و دەزانجاركـــی دیك ناوماـــی خۆمان وە مانای وانییوە، ئینكبخر ،ندبزەرەرم برامبری ئوەی یان كار بۆ ئوە دەكات دەستكاری دەست بكاو حوكمانی بگۆڕت.

رۆژانش گلیی و گازاندەی خك ھنـــدە زۆرە ل الپڕەی میدیاكان برجست دەكرێ و ب ئارەزووی ئوەشـــن دەنگیان بگات دەست تاكـــو رووداوەكان، خـــاوەن و بكرێ، چارەسر بۆ كشكانیان ی واتان نمایشكرد لملمالن چونكجیاتی منداكانمان فری وشی نتوەیی یان وشـــی E بكن، ملتان نای دەست و پارەو پای و ناعدالتی كۆمیتی و .. ھتد.

ئو سروەت و سامانی كوردستان ك بخراپی بكاردەھنرت تنیا

...ت و حزببۆ قازانجی دەسئمی بســـتزمان و قوڕبسر بووەتـــ دیموكراســـی وشـــی بركۆی رۆژانمان، ئمش ھر ،تت و دەســـگوناھـــی حكومحكومت بۆ نقی نایت ل كردارە نامۆیكان، بۆی ھموو مرۆڤكی گۆڕینـــی چاوەڕوانـــی دســـۆز سیســـتم و گۆڕانكاری ل وتن.. پ جام گووتراوە:"كن بـــالش بوو لـــی دەڕژت" خكیش مافی یم پرۆستی چاوەڕوانی ئخۆیبن تا جاركی دیك گیرفان پكردن نبت ســـرووتی رۆژانمان "خوا

بخری بگێ"..ل كۆتاییدا ئم پارچ ھۆنراوەیی مش دەكبـــســـعودی بال ممدووبارە كـــردەوەكان تـــا دیاری

نبتوە:ھق و ناھق بجارك تكوە، گر راستیت دەوێ راستی نماوە، ھزارت پ نیشـــاندەم ك ئستا روتبـــی برزی پـــدراوە، ھزار زانا و داناش پشتی چماوە، گر عدالت واب تف ب ل عدالت.

ربوار حوسندادگا ئوشون پیرۆزەی ك تیدا .دەب ســـترجب دادپـــروەری بشوەیكی دادگا ویستپ بۆیمۆدـــرن و پشـــكوتوو لگـــڵ گۆڕانكارییكانـــدا پـــل بھـــاوێ ئـــوەی بـــم پشـــبكوێ. و ژدەســـاڵ لدوای ھ گای داخجخۆبڕوەبردندا بینای دادگاكانمان ھیـــچ گۆڕانكارییكـــی ئوتۆیان بســـردا نھاتـــووە، ك جگای كی دیكواتای ب ،كردن بئاماژەپتا دێ رۆژ لدوای رۆژ دیوارەكانی دادگا كۆنتـــر و پیســـتر خۆیـــان دەنونن نازانم بۆ؟! ئایا دادگا وەكو شونكی درین سیر دەكرێ یان

الوەینرخ و ب ندە بكی ھنشوھیچك ل برپرسكانی حكومت ب ركوتیش ریان بودا ناكوێ؟ ! ئگر بت و ســـیری دادگاكانی ھرم بكین وەكو قیكی درین توت دەكر ركرچاو، ھبنددادگاو دەچیت ناوییوە یكســـر ھست بدتنگی دەكی لبر ئو شـــوازە ئندازە كۆنی ك مگر تنھا لـــ گڕەك میللیـــ ھژار نشینكان شـــوەی ئندازیاری وا ماب؟! ئایا ئمی كورد ئندازیاری وامان نیی؟! ك بتوان نخشیكی مۆدرن بۆ دادگاكان بنخشن یان ك لھیچ ك ،وەیئ كلسم نو شویان بكانمان درپرسب

كی لو ئاوڕ پیرۆزە ناســـووتنادەنوە. ئگر دادپروەری وەكو زاراوەیـــك گرنگی خۆی ھب من روەری كی دادپپرۆســـ موایپخۆی ل دادگایی كردن دەبینتوە زۆر گرنگتـــرو بایخدارترە! وەرن باپكوە گشتكی سرپیی بناو بینای دادگاوە بكین، ئینجا ئوە خۆتان بیار بدەن. گشتكشمان دادگاییكـــردن لھۆـــی تنھـــا چدەكینـــوە. كاتك ســـیری ھۆی دادگاییكردن دەكی یكسر پكنینـــت دێ، ئگـــر پشـــتر دیوەخانی برپرس و دادوەرەكانت بـــۆ؟! چونكـــ دەزانـــ !دیبـــدیوەخانـــی ھموو برپرســـكان

و دادوەرەكانیـــش زۆر فراوانتر و نو شورازاوەتر و خۆشـــترە لدامـــاوەی ك نـــاوی دەنن ھۆی دادگاییكردن، ك خـــۆی لخۆیدا لژووركی بچووك بوالوە ھیچی تر نیی، نك ھۆڵ! ئگر حكومت گرنگی بژیانـــی دادوەران دەدات و پی وای دەیانپارزێ، بوەی ھر دادوەرك دوو پاسوانی ھب! ئایا حكومت بیـــری لوە نكردۆتوە لوانی رۆژك بت و چ تۆمتبار یان دادخواز تووشی ھچوونكی نژی بكدەروونی ببن و دەستدرســـر دادوەر و ئـــازاری بدەن یان بچی ئـــوكات بكن، برینداری دەكرتـــوە، دادوەر قرەبـــووی دادخواز یـــان تۆمتبار بـــوەی بدرنـــ بر قامچیـــان؟! پندكی شی تایپ":دە ك یكوردی ھبڕەی بخۆت دادە"باش بۆ بیركی

ناكنوە پاراســـتنیان ل باشتر بوەی ھۆـــی دادگاییكردنیان بۆ دروســـت مۆدرن بشـــوەیكی بكن تا لو مترسیی بدووربن و جســـتیی لالینـــی و دەروونیشـــوە ئاسوودەو كامران بن، تا ئوانیش باشـــتر پرۆسی دادگاییكـــردن بڕوەبـــرن. ئی دادخواز و تۆمتباریش مرۆڤ نین؟! و كمترن لـــ دادوەر و پارزەر و ئو كســـانی ك ل دادگاییكردن ئامادە دەبن، ھركســـو لسر كورسی دادەنیش، جگ ل دادخواز و تۆمتبار وەك ئوەی ھاووتی پل دوو بن، دەب بپوە بوەستن باشـــ ،واو دەبت كتا دادگاییئگـــر دادخـــواز یـــان تۆمتبار كمئندام بن ئوكات چی؟ بڕاستی وتكی دیموكراتخواز و دادپروەر

و تیدا مافی مرۆڤ پارزراوە؟!!.

ھۆی دادگاییكردن و سرنجك

پشوا شخ رەئووف كچان قیرەبوونـــی دیـــاردەی یككـــ لـــو دیـــاردە دیـــارو برچاوانـــی كـــ لئســـتادا لنو كۆمگای كوردیدا بوونی برچاودەكوـــت، و یـــھبگومان كۆمـــك فاكتر رۆڵ و كاریگرییان لبرزبوونوەی رژەی قیرەیی كچان ھی. دیارە كوردســـتانیش بھۆی ئو بارە (سیاســـی، كۆمیتی)یی پیدا گوزەری كرد وایكـــرد رژەیكی زۆر ل كـــوڕان رـــی ھندەران بگرن بر، لالیكی ترەوە باری گرانـــی ئابـــووری و نتوانینی دابینكردنـــی بژـــوی ژیـــان و نرەخساندنی ھكی گونجاوی كاركردن، ھموو ئمان ھۆكارن بـــۆ زیادبوونی رـــژەی كچان و

قیرەبوونیان. تاكو ئـــرە ھمـــوو ئمانی ھۆكاركی ـــكۆم باســـكران ســـرەكین بۆ بـــ قیرەكردنی كچانی كۆمگا، بم دەتوانین بین ئوانی لسرەوە باسكران تاك ھۆكارنین بۆ بقیرەكردنی كچـــان، بكـــو رەنگـــ چند بن، بۆیكی تریـــش ھھۆكارئاماژەبدەم دەموـــت لـــرەدا وایكردووە كـــ تر بھۆكاركی رـــژەی قیرەبوونی كچان زیاد بـــكات، ئویـــش بیركردنوەو

.یمای بنقئ ھرچندە كۆمگی كوردی لم چند سای دواییدا لرووی بیرو ھزرەوە گۆڕان و كراوەیی بخۆوە شتا دۆگمایی لم ھبینیوە، بئقی بنما و خچتی ماوە و

بئاشكرا ھستی پدەكرت. كم نین ئو چیرۆك و بسرھاتانی لـــ زۆرـــك لـــ رۆژنامـــ و بودەكرنـــوە، گۆڤارەكانـــدا كـــ باس لـــوە دەكـــن دەیان كچ و ددار ھلی شـــووكردن و زانیان ھاتووەتدروستكردنی خبردەم، بم لبـــر نبوونی ھاوبنمایی، و ھاوختـــی یان بگبـــاوكان و بـــراكان رنـــداوە خوشـــككانیان و كچ ئو ھاوســـرتی پكبھنرت و كچكانیان سانكی دوور و درژ بدیار تباخ و خزمتی خۆیانوە داناوە و لچاوەروانی شاسواری خونكانـــی بنماكیدا كورد وتنـــی "وەختـــ پرچی ســـپی دەھۆننوە"، ئم چ بیركردنوە و ھســـتك كچانـــی خۆمـــان

كانی ماژوورە سارد و تاریكلچووەكانماندا ندینخانـــب لدابنین و حز و جوانی و ناسكی و ویســـتكانیان لگـــۆر بنین لپناو ئوەی رووبرووی تانو رەخنی ھندك لپیاوانی پیری

قرخنی بنما نبینوە. وەسترنج و ھی سوەی جئ لسركردن زۆربی ئو پیاوانی ھشـــتا وەھا بیركردنوەیكیان ھی و سوورن لسری ئوانن كورد وتنی"روو ل دینن و لسر برماڵ دەنـــوون" بم بئاگان لوەی ئو كارانیان پچوانی رنمایی و ئامۆژگاریكانی ئاینی و كارانپیرۆزی ئیســـالمن و ئتنانـــت لچوارچـــوەی ئو ئایندا جی نابتوە ك خۆیان دەزانن. چونك پیرەویكاری بدەیـــان بگ لبر دەســـتدان ن كو كارانی ئـــوانچپ كلدیارترینیان ئوەی ل ئایتكی ئوەی بۆ ئاماژەكراوە قورئاندا ك "مرۆڤ لچند نتوەو ھۆز

و خك دروستكراوە بۆ ئوەی یكتر بناســـن و لتك یكتردا ئاماژەی من"، دیارە ئبكھ وەو ختن ویستوەی پبۆ ئو بنماكان تكی یكتر ببن و یكك ل باشترین ئو شتانی لكنزیكبونـــوە و تكبـــون دروســـتدەكات ژن خواستن و ژن پدان بخ و بنماكانی تر. ئركـــی لـــرەدا بۆیـــمامۆســـتایانی ئاینیی ل وتارو بـــوردی ئامۆژگاریكانیانـــدا زیانكانـــی ئـــو بیركردنـــوە چوتـــ دەستنیشـــان بكـــن و ئوە روونبكنوە ئو كاران چ زیانك ل كۆمگاكمان دەدەن، جگ لمش پویست ب بشداری رژەیكـــی ئامادەبوونـــی و زۆر لـــ پیـــاوان چندین كۆر و ركخراوەكانی لالین سیمینار تایبت ب ژنان و مامۆستایانی ئاینیوە سازبكرن ب مبستی ھۆشـــیاركردنوەو گۆرانـــكاری

لبیركردنوەیاندا.

ئقی بنماچتی و قیرەبوونی كچان

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

7

حاجی ممۆســـای (١٩٦٧) بوو، قۆناغی و دەســـتپكرد ئامادەییـــم ئوســـا یكم ساڵ بوو، ك خوندنـــی ئامادەیی بووە س ساڵ، ك پشتر ھر دوو ساڵ بوو، ئو دەمش لناو شـــاری ھولـــر تنھا یك قوتابخانی ئامادەیی ھبوو ھولر) (ئامادەیی بنـــاوی ئو كات ھموو دەرچووەكانی قۆناغـــی ناوەنـــدی لـــوێ كۆدەبووینوە، ل سای یكم خوندن گشـــتی بوو، سای دووەم و سیم بشی وژەیی و زانستی لكتری جیابووەوە، ئوكاتش ئم قوتابی ھژار بووین و بلنگاز ل ماوە ،قوتابخان دەھاتینـــ پبك بیناكی دروست برامبر كوردســـتان پرلمانـــی بوو، ئو رۆژە ل پشـــوە كتبخانی گشـــتی ھولر، ئفســـران یانـــی دواتـــر ری بوو، مامۆســـتایرامبب و قۆناغرە دیارەكانمان لھبریتـــی بـــوون لـــ: (فاروق خلیفـــ، حیـــدەر ھمزە، حمید یعقوب، تۆما، جالل شریف، سدرەدین چلبی، مال عوســـمان مال ساح)، كـــ ھموویـــان نموونـــی

و كوردپرەوەر مامۆســـتای ل ل جگز بوو، بتپارو ك ،كری قوتابخانوەبڕبموفتی" "نجمدین مامۆستا بوو، تـــا بـــی گوایی میری و معاریـــف فرمانی بوو، ھرگیز لبیرم ناچت، ب فرمانی موتسرفی ھولر لبركردنی جلی كوردی یاساغ قوتابییكان ھموو كرابوو، بـــ ناچـــاری ملكچـــی ئو بیارە بوون، ل ســـرەتادا ھـــر ھموویـــان پانتۆیان لبركـــرد، تنیـــا بندە و ك ،بنتـــك نكـــرەم مئمامۆستا نجمدین ھرچندە بۆی ھنا و برد و ھڕەش و ھتا ل قوتابخان دەركردنی لكردین، ئم ملمان ندا و بۆ مامۆستایان دەم: مژووش حیـــدەر ھمـــزە و جـــالل ،لیفخ فاروق و شـــریف كـــ یاریـــدەدەری بڕوەبر بوو، پشـــتگیری ئمیان كرد جلی لبركردنـــی لســـر كـــوردی و فســـ نكراین و برە شكاند، بیارەمان ئو برە قوتابیانی وەك (ھۆشیار فتاح و ھۆشـــیار عزیز) و چندانی دیك چاویان لمان كرد، ك بیوەكوە لژنی یكتی قوتایانی كوردستانی ســـر ببای (م.س) بووین، بجگ لـــ (ئكرەم منتك)، ك سر ب یكتی قوتابیانی و پارتـــی كوردســـتانی

سركردایتی بارزانی بوو.لـــو تمنـــدا ئمـــ زۆر سرچ و ســـرەڕۆ بووین، ب پشتیوانی چكدارانی بای مكتبی سیاسی لناو شاری زۆرمان زدەڕۆیی ھولردا، كاراندەكرد، زۆرجـــار مندا قوتابخان نایمان دەھدەماچو ھـــر بۆ نموونـــ: بدوای كودەتای بعسییكان لشاری ھولر، مامۆستایكی ھونر مرمرچی)، (حمید بناوی

ك مســـیحی بوو، ھاتبووە خریكـــی و كـــقوتابخانركخســـتنی دانانـــی گـــبناوی بـــوو، بعســـییان یكتی نیشتیمانی قوتابیانی ئمـــش بعســـییكان، قوتابیانی یكتـــی بناوی زۆر ب (ی م.سبا) كوردستانبرەنگارییان رەقی و توندی بووینوە، بتایبت (حمید مرمرچـــی)، بواری چاالكی خۆی بۆ ئوە ترخانكردبوو، و قوتابیانی ئـــدنـــ كـــبدات، ك تا رادەیك لگڵ ھست و نســـتی كوردایتی بتایبـــت ندەھاتنـــوە، لـــ كـــوڕی ئفســـرەكان و زەنگینـــكان و كارمندانـــی ھلی شمندەفری ھولر، رادەیك چند شانیكی تا ل مدروست كردبوون، ئلرگای یكك لو كسانی، كـــ خكی گڕەكـــی ئازادی بـــوو، زۆر دۆســـتی من بوو باوكی (ئیمام تابوور بوو)، ب موو ناوەكانمان زانیبوو، لھرۆژ و شونی خۆیدا ناوەكانی ئو قوتابیان بودەكموە، ركخستنی یكم شانی كبعســـی بوونیان ل ھولر و بندە ئوەبـــوو چانـــد، ھۆشـــیار فتاح یادی بخر لژیـــان نمـــاوە، لگـــڵ وكاتئ فا، كر مستوھجبـــوو، ناوەنـــدی قوتابـــی تكلیـــف كراین، كـــ لناو "حمید لگڵ كقوتابخانبكین، قســـ مرمرچـــی" وا ھنووكـــش رۆژكیـــان دەزانم دونی، چووین سر ژووری (مرسم و مسرەح)، ك كردبووی مۆگای خۆیی و ھوادارەكانـــی ل قوتابیان، یرمان كـــرد، دەرگای لســـژوورەوە كلیـــل داوە، ب ھر دەرگاكمان بوو شـــوەیك قوتابـــی چـــوار كـــردەوە، لوانـــی ببوون بعســـی،

پیوەندییكیان ھیـــچ كـــبـــ ھونر و شـــانۆ نبوو، لدەورەی مزەكـــی ب واق و وڕمـــاوی و چـــاو شـــۆڕی ن، من ھاتمیرمان دەكســـرەق شوەیكی ب قسكردن ۆنكانم وت: بقوتابیی بـــدەرەوە ئم قســـمان لگڵ حمیـــد مرمرچی ھی، تا رادەیك چی خراپ بوو پمان كرد، دەستی ب گریان كرد و لوێ وازمـــان لھنا، بم ئو قونك دەمانچی ل پشتی من وجوھر كرمانجی بینی، دەرەوە، ھاتینـــ مئ ئیتر ئویـــش دواتر چـــوو بۆ الی موفتی" "نجمدین مامۆستا تنیا لمانكرد، شـــكایتی ناوی منی دەزانی و گوتبووی دەمانچی پ بووە، بۆ رۆژی بینم قوتابخان ھاتم دواتر قوتابخان ئاسایی نبوو، ھر فراشی لدان، زەنگ لگڵ بڕوەبـــر بدوامداھـــات و مۆتی ل مامۆستا (حیدەر یعقوب) وەرگرت، ك وان ی ئینگلیزی پمان دەوت، لگڵ دەرچوونم ل پۆڵ وتی: نكی

بترسی ئتۆ كوردی!!منی ھـــرزەكار بب ئوەی دەمانچكـــی، كـــ لنـــاو وە، بیدەمن شاردبوومپشتیككی دیك ل ھاوڕیكانم، چوومـــ ســـتانربزۆر سژووری بڕوەبر، ك لگڵ ر بكســـدیتنی یدیتنی و نتنگاوی پالماری دام و تاكو دەمانچكی لبر پشـــتنم دەربن، لو ھنان و بردندا لیفـــمامۆســـتا فـــاروق خجوامرانـــ ھاتـــ ژوورەوە و چنـــد جارك پـــی وتم: بخۆی) نكت ئوەندە (ھی برزفتی كردم و دەمانچكی لوەرگرتـــم و منـــی دەركردە دەرەوە، خۆی پاش ماوەیك دەمانچكی لناو دەفترك دانا بوو، ھات دەرەوە و منی

ی خۆی، كبـــردە ژوورەكـــلتنیـــش ژووری بڕوەبر بوو، زۆر سرزەنشتی كردم، چـــۆن قوتابـــی دەمانچ كجون ،قوتابخان تندەھبارانـــی كـــردم ب شـــوازە گاتجاڕییكی خۆی، دواتر پی وتم: بـــۆوە پۆكت و لپـــاش تواوبوونی دەوامی دوابخ خـــۆت قوتابخانـــو دەیدەمـــوە خـــۆت، بم جاركی تر ئو ناماقولییی نكیت، منیـــش ب تواوی ھموو ھبزڕكابوو، رەنگم ر ئارەقوتبـــووە ژگیانم كب شرمزارییكی و ھستم دەترسام چونك دەكرد، زۆر لـــ قوتابخانـــ دەربكرم، بم دوای دانانی لژنیكی لپرسینوە، و بدواداچوون مامۆستا پشـــوە ل دیارە فاروق ب ھاوكاری مامۆستایان جـــالل شـــریف و حیدەر عقوب، كمید یمزە و حھئـــو دووەی دوایی ھواداری بای (م.س) بوون، مامۆستا رازیكردبوو، "نجمدین"یان ك باس لـــ دەمانچكی من نـــكا و ھرك بانگ كرام بۆ لگیرانم، شپرســـیار و وە م لـــ(رچـــیرممیـــد مح)بدرۆ دەمانچـــ پبوونـــی خســـتوە، بگرە تا رادەیكی زۆر تاوانبـــارم كرد، ك ئو خۆی مامۆســـتایتی بواری بۆ لخشـــتبردنی قوتابیان ركخستنی دروســـتكردنی و رخانكـــردووە، لحزبـــی ت فتكۆتایـــی منیان بۆ دوو ھل قوتابخان دەركرد، چند پلیكیشـــیان لـــ ســـلوك دابزاندم، دواتر مامۆســـتای ئو "لیفخ "فـــاروق نمر دۆســـیی لـــ بیارەشـــی قوتابخانـــ دەرھنا و لبر

چاوم دڕاندی.بشی بیست و شش

شـــانۆی كچی گورەم دوای تواوكردنی پیمانگای مامۆســـتایان و دامزراندنی ســـ ســـای رەبق ل قوتابخانیكی دوورە دەستی ســـر سنوور مایوە.. بۆ وە ناوی سوەی فۆڕمی گواستنكردنپقوتابخانی نووسیبوو. فرمانی كارگی بۆ یك لو س قوتابخانی دەرچوو. منیش بخـــۆو فرمان و بمبســـتی دەســـتبكاربوونی شانۆی كچم بپشی كوتم و چووین الی بڕوەبرەك. وەك كند مانگمووی چھوە بنی دەگل وە كراوەتی حیزبییـــزكییـــی تڕل .ئیـــدارە نازانرو ھیـــچ لوەبـــڕبونیـــك لو فرمانم دای دەســـتی، ئویش دوای خوندنوەی، رووی كردە شانۆو لوشـــوە بالی منداو بچ و نوچوانكی تك ترشای تھچوو"ئوە بخربـــن، بم مـــن برنامی خۆم ،وە نییكییر خســـقم بو ھیھئگر رازین باشـــ.. یكم شت مۆت نیی نخۆشب، تازیی جگ ل دایك و باوك ئگینا دەبـــ دەوامی خۆی بكات. دووەم شـــت دەوام بـــ ركوپكـــی بكا، ش دەوام لك پچارەگ وەی رۆژانـــبقوتابخان ئامادەب و چ دەرســـكم بۆی دانا دەب بیتوە، خۆ ئگر دەقیك دواكوت، چ گلییـــم ل مكن دەرگای سرەكی دادەخم، ئیدی لكوێ ھاتووە دەب بۆ ئـــوێ بچتوەو غایبی دەدەم. یوەندی بك پیشر كم شت ھیس نییو نھئ ـــت ناببوە ھقوتابخانببات دەرەوە، تنانت الی ئوەش باسی

"...بكات، بۆیبم قسان مشكم خریكبوو بدابامایل پتـــت ،قـــبت ییو دەبووموەكو شـــفتی گدوو لت، قســـكم لدەمی ببـــوورە قۆســـتوە:"بڕز دوومانگ پدەبم، قســـت بچووكم كچـــی ئمۆ پش داخوازییكی ھات، بالموە

بتاسوە بوو، سیر كرد، كابرام تماشای شـــكرك چ بزانـــم دەشـــكن سرســـام ب و كابرایبووم ئـــ

من دە:"مام حزدەكم پش مارەكردن ھندێ شـــت ھی لو سرییوە قسی

لبكین". حپسام، ب پرۆشوە وتم:"شتی وەك چی؟" وتی:"من كابرایكی دەومندم و پویستیم بپارە نیی، دەب لئستاوە ."نتی بمامۆســـتای ت واز لو كچئوتی:"دەب بۆخۆی لماوە دانیشـــ و ب پرسی من ئگر ماوەش ئاگر بگرێ

ناب بچت دەرەوە".وتم "ئی".

وتی:"سردانیكردنی بۆ ئرە دەب لنو واتا سا ب ،ك بش مانگ جارشـــ

تنھا دووجار بتوە مای باوكی". وتم "ئی".

وتی:"ناب قسم ل قسكا، ئگر بم خـــۆت بكـــوژە ن نا" وتـــم "ئی". یھ تلڤزیۆنتان ئـــوە وتی:"ئگر نابـــ لمامدا تلڤزیـــۆن ھبكرێ، ویش دەبوە ماڵ، ئر خۆم ھاتمگم

."پرسكردنی من ببوتم "ئی".

وتی:"ھـــر ئو چند خا ئاســـاییم ھیو دەموێ ب ئاسایی وەریبگرێ".

وتم "ئی، قسی ترت ما؟".وتی:"تواو ھر ئوەندەم ھبوو، ئگر

."بكت ھتۆ شتوتم:"شتی چیم ھب، من تنھا قسیك دەكـــم، ئویش ئوەیـــ من كچی خۆم رموو خواحافیزتان بواد، فگ نادەم

و لرەتان نبینموە". بپل پرووزێ ھسان و چوون دەرەوە، بۆی منیش لرەوە پـــت دەم: منیش كچی خۆم الی گـــواد دانانم، دەی كچم ھس بابۆین" فرمانكم دەستتدایو یكســـر چووم پـــروەردەو ك حاڵ و مســـلم لنووكوە بـــۆ بڕوەبری پكنین لبـــر گایوە، پـــروەردە دەســـت و پیت ببیبای ئاگای لخۆی نبوو. فرمانكی بۆ ھوەشاندموەو شانۆی ل قوتابخانیكی نزیك مامان چوون وە، لم وەرگرتكرماندانا. فبڕوەبرەك بووم، دەرەوەمدا تووشی بپۆزكوە وتی:"تـــازە كچی تۆ بفیل

."...وە بۆیتناگوازرنمھشت قسكی تواوكات، فرمانكم پنیشانداو وتم:"خمت نب فرمانكم

گۆڕی". وتی:"چیییییی؟". ب روویكی گرژ و مۆنوە پشتم تكردو بۆ دەرەوە ھنگاومنا، ئویش چۆن لجی

خۆی تاسابوو، وەكوو بگیان نبزوا.

تنــــــــــز

ییو دەبووموەكو شـــفتی گدوو لت، قســـكم لدەمی

داخوازییكی ھات، بالموە بتاسوە بوو، سیر كرد، كابرام تماشای

ییر

كبونا

رو

شاخوان علی حمد

حاجی ممۆ: مامۆستا حیدەر ھمزە پشتگیری ل ھوستكانی ئم دەكردخوندنوەی الپڕەكان... ئو رۆژو شوانی لبیرم ناچنوە

فخرەدین تاھیرلالی خونرانی رۆژنامی (بدرخان)ی برز روون و ئاشـــكرای، لژمارەی (١١٨)ی رۆژی ھینـــی ٢٢- ٥- ٢٠٠٩ و لالپڕە (٧)ی الپڕەی رووناكبیریدا، بســـرناوی (بانگی كاژیک) ژمارەی یكمم ب ئۆرگیناڵ بۆ یكمین جار

بوكردەوە.ئـــوی شـــاینی گوتن لمـــ بدوا ئـــو نـــاوە نـــاوە بیارمـــداوە، ی، كڤۆكانو گۆڤـــار و برۆژنامـــنزیكی (٢٦)ســـا ل سوید خریكی كۆكردنوەیـــان بـــووم و لكن خۆم ئرشـــیفم كردوون، ھدی ھدی ھر

جارك دانیكیان ل بوبکموە.بگومان رۆژنامی بانگی كاژیك حیزبی كاژیـــك ل ســـای (١٩٦٨)دا، ژمارەی بوكردۆتوە، ئوروپـــا ل یكمی ك بیروبـــاوەڕی گرووپكی نتوەیی خواز، یان باشـــتر ببـــژم: حیزبكی نتوەیی بوون و دكتۆر جمال نبز رۆی سرەكی ل بگڕخستنی حیزبی كاژیك لالیك و دەرچوونی رۆژنامی بانگی كاژیك لالیكی دیكدا ھبووە.

بباشـــمزانی ئمجـــارە بـــۆ ئـــز سۆر، (ستركا بسرناوی گۆڤارك لالین ســـوور)،ك وات(ئسترەی باكووری كوردی چپەوی گرووپكی

كوردستان دەردەچوو، بوبكموە.ھبت ئم گرووپ چپەوەی كوردی باكوور، وەك گرووپكی ماركســـی /

لینینی ل سوید خۆیان ناساندووە. لســـر برگـــی پشـــوەی گۆڤاری (ســـتركا ســـۆر) لژرناوەكی بم

شوەیی نووسراوە: كوردـــن كولتـــووری ركخســـتنا لینینیستن كوردستانا و ماركسیست

تركیا. ئگر سرنجی برگی پشوەی بدەین،

دەبینین ژمارە (١)ی لسر نووسراوە و نخشی برگكشیدا لنوەڕاستی ئســـترەیك دیارە و چوار بشـــی ئسترەك برەنگی سوور نخشنراوە و لسر ئســـترەك رۆژك ھی و دوو رەنگكی تریش رەنگی ســـپی و كسك، ئسترەكیان تواوكردووە، دێ،ك م مانایب سازییخشو نئ

ھمای بۆ ئای كوردستان.ئوی جگی گوتن ھر لسر رەنگی سوور و زەردەك شیعركی جگرخونی وەیم شی التینی بلفوبئ شاعیر ب

نووسراوە: شـــفقا ماركیس، شـــفقا لینین.

شوقا خوە دا كورد،بژی ستالین، بژی ستالین

جگرخون م دروشـــمرەوەش ئرە ژری ھژل

بزمانی سویدی نووسراوە: Utan en revolutionär teori ---

- ingen revolutionär rörelseوات : بب تیۆری شۆڕشـــگی.....

.ی نییبزاڤی شۆڕشگ الیم گۆڤارەم لنیا ژمـــارە (١)ی ئت ،رەیو(٢٨)الپ ی(A٤ ) یوارەكـــو قبابتكانی بزمانی كوردی شوەزاری ،ی التینییلفۆبئكرمانجی ژوورو و بھروەھا چنـــد بابتكیش ب زمانی

توركی و سویدی بوكراونتوە.تواوی ناوەڕۆكی بابتكان ل دیدی وە، باس لماركسیست و لینینســـت

ئایندەی كورد و كوردستان دەكن. (٣) سیاســـیان تم بابلـــ جگـــبپارچـــ شـــیعری شـــاعیری كـــورد تكراون ل كوردییـــوە جگرخون شـــاعیر شـــیعرەكانی و، ســـویدی بریتینـــ لمانـــ: بـــۆ یـــادی قازی بب ھڤان،گوفرۆش، محمد، نووســـینی ناوی وەرگی شیعرەكان

بوكراونتوە.ھبت دوو شـــیعری تریش بزمانی كوردی شـــوەزاری كرمانجی ژوورو و بئلفوبی التینی، ناوی شاعیرەكی ن نووســـراوە، وای ئمش تواوی بابتكانی ئـــم ژمارەی ناوی ھیچ

.رەوە نییسكی برنووسئوەی لناوەڕۆكی ئم گۆڤارە سرنجی كـــ،ڕەكانی(١١-١٢)یالپ راكشـــم ب، كك ناوی كتلیســـت ل بریتیی كان دەربارەی كورد لبیانیی زمانبئوروپا و ئمریكا و یكتی سۆڤیت (١٩٧٥-١٧٦٧)دا، ســـانی لنـــوان

چاپكراون.ئوی شـــاینی گوتنـــ كتبكان بم ئینگلیـــزی، نووســـراون: زمانانـــفر ەنسی، ئمانی، سویدی و رووسی یوەندییان بكان پبناوەڕۆكی كت ،ئدەبیات و مژوو و سیاست و پرسی

.یوە ھكورد و كوردەلۆژییلسر برگی گۆڤارەك تنیا ژمارە(١)ی لســـر نووســـراوە، ببـــ مانگ و لناوەوەی ھتا دەرچوونی. ســـای الپڕەكانیشی ھیچ ئاماژەیك بۆ مانگ و سای دەرچوونی گۆڤارەك نكراوە، تنیـــا ل كورت ھواـــك ب زمانی سویدی ئاماژە بوە دراوە، ك ل چواری مانگـــی ئیلوولی ســـای (١٩٧٧) دا، پۆلیسی تورك ھرشیان كردۆت سر خۆپیشـــاندةرانی كورد ل شارۆچكی (نســـبین) ل باكووری كوردستاندا، ك لـــ ئنجامی تق و تووندو تیژی پۆلیسی تورك،چندكوردك كوژراون

و ھندكیشیان بریندار بوون.ھر بۆی لو بوایدام ئم ژمارەی ھر ،ی (١٩٧٧)دا دەرچووبكۆتایی سا لدەربارەی شونی دەرچوونیشی دیارە شاری ستۆكھۆم، چونك ب گورەی ئدرسی گۆڤارەك شاری ستۆكھۆمی

لسر نووسراوە.لمیدیای ژمارەیدا(٣)الپـــڕەی لم جیھانییوە دەربارەی پرســـی كورد و DEN) رناویســـكانی بنگئاســـت KURDISKA FRÅGAN I

كورد UTLANDSPRESS)پرســـی ل میدیای دەرەوەدا، بزمانی سویدی ئامادەكـــراوە، بگومان تـــواوی ئو رۆژنامـــ و ھفتنامانی ئاماژەیان پدراوە، ب وردی و ب دیقت باسیان ل پرس و تنگژەی كورد ل ھر چوار پارچی كوردستان كردووە، ك گلی كورد ل ھموو پارچكانی كوردستاندا، ل رەوشـــكی ئجگار ناخۆشدا، ژیان

بسر دەبن.ئوی جگی گوتن گۆڤاری ســـتركا ســـۆر نزیكی ٣٢ ساڵ دەب، لسوید زۆر بدواداچوونكی دوای دەرچووە، تا ھنووك بۆم روون نبۆتوە، چند

ژمارەی ل بوكراوەتوە. بۆ ســـردەمی خۆی لڕووی دیزاینی برگ و نـــاوەوەی گۆڤارەك، لنو كوردانی ئاوارەی ئوێ دەمی سوید، بووە، كوەندە توانایـــان ھر ئھـــئنجامییـــان داوە، ھروەھا لبارەی نخشسازی ناوەوەشی بشوەیكی

سادە و ساكار ج بج كراوە.بگومـــان دەربارەی سرنووســـر و دەستی نووســـران و كارە تكنیكی و ھونرییكان، بجگ ل ئدرســـی گۆڤارەك ھیچ ناوكی تری بسرەوە

.نیی

ســـتركا ســـۆر

برگی گۆڤاری ستركا سۆر

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

8

كازم عومركوردستان نیشتیمانی یكتی ركخـــراوە لـــم كـــكی ١٩٧٥/٥/٢٢ ل ی كسیاسییانخبات گۆڕەپانی ســـر ھاتئـــوەی دوای تكۆشـــان و زائیـــر لی جوتننامـــككرعـــراق لنـــوان ١٩٧٥/٣/٦و ئـــران ئیمزا كـــرا، لنوان سدام حوســـن و شای ئران. نســـكۆی یوتننامككر ئم ب شۆڕشی ١٤ساڵ كورد ھناو نائومدی بای كشـــا بسر كوردســـتان. دامزراندنـــی"ی.دژوارەدا كاتـــ لـــم ن.ك" باوەڕنبوونـــی بـــ نائومدی رەتكـــردەوەو برپچی پیالنی

ناحزانی دایوە. یكتیی نیشتیمانی كوردستان ركخـــراوە لـــم كـــكیسیاسییانی ئمۆ وەك ھزكی

دەستدار لسر ئاستی جیھان حیســـابی بۆ دەكرت و رۆی برچاوی ھی ل دروستكردنی تۆكمانی، یوەندییـــپ ئم ك بڕز مـــام جالل تابانی دروستی كردووە لگڵ وتانی تـــی چوونـــتایبجیھـــان بركخراوی"SI"جیھانی، نـــاو بڕز مـــام جـــالل تابانی توانی ببت بجگری سرۆكی ی د یـــا ل "S I " ی و ا كخر ردروستبوونی ھموو ركخراوك دەبت خاڵ دامزراندنی رۆژی و رەخنگرتـــن وســـتگی و

پداچوونوە. یكتیی نیشتیمانی كوردستان دژوار زۆر رۆژگاركـــی لـــھـــداو ســـری ســـخت و چخماخـــی رووناكـــی لداو وە بخشـــییدی بھیواو ئومگلی كورد و تارمایی نائومدی

و رەشـــبینی رەوانـــدەوە، ئم رۆژە ك یكتیی نیشـــتیمانی كوردستان ھاتوە ناو میدانی تكۆشـــان و خبات كسانكی یـــان بمانبـــوون ئزۆر ھشت و سرلشـــواو دەزانی. بین"ی.ن.ك" دەتوانین بۆینوبوونـــوە ھســـتانوەو بوو تنگ پـــ ھچنین بوو بـــ پیالنگـــان دژی گلـــی پووچكردنـــوەی و كـــورد ١٩٧٥/٣/٦ی رككوتننامـــی

جزائیر بوو. بیاننامی دامزراندنی یكتیی نیشتیمانی كوردستان لشاری دیمشق و لوبنان بوكرایوە ل ١٩٧٥/٥/٢٢ لسر الپڕەی بوكرایوەو رۆژنامكانیـــش ی ســـوریا لـــســـتگئ لـــدیمشق خوندرایوە. یكتیی نیشـــتیمانی لـــ ركخراوكی

دا كریھرە ســـبـــ نیمچپكھاتبـــوو." بـــاڵ ســـ لو بزووتنوەی سۆشیالیســـت كۆمی رەنجـــدەران و ختی الل بز مـــام جڕگشـــتی" بلھاتوویی و ژیری خۆی توانی فرە بیرو بۆچوونكان لناو"ی.بڕوەیان و ن.ك"ركبخـــات ببات و لگڵ واقیعی ئوكات بیگونجنـــت، چونك ئوكات سیاســـت لســـر بنمـــای دوو جمســـر بڕوەدەچوو، و ســـۆڤیت یكیتی ئویش ئمریكابوو. مامكردن لگڵ م قۆناغلـــ م بارودۆخئـــدوای بـــم نبوو، ئاســـان ھوەشـــاندنوەی یكیتـــی سۆڤیتی جاران ئمجارەیان"ی. بـــ پداچوونـــوەی ن.ك" سیاســـتی خـــۆی كـــردەوەو لنـــاو باكـــی رســـھ

یكتیی نیشتیمانی كوردستان كۆكردەوە.

یكتیی نیشتیمانی كوردستان نی داوە، بۆیـــك خورووباردەبـــت بتنـــگ یكیـــزی یكتیی نیشتیمانی كوردستان بین، ب رابرایتی بڕز"مام جالل تابانی" ك بووە مایی شـــانازی بۆ گلكمان لناو ناوەوەو كۆبوونوەكانی كۆڕو دەرەوە بشـــاھدی دۆســـت و

دوژمنان.بۆیـــ ھموو كوردـــك ھقی تی پیرۆزبایـــی بكات لخۆییكتیی دامزراندنـــی یـــادی نیشـــتیمانی كوردســـتان، ئو یكتییی تاریكی و نائومدی كوردســـتان لسرتاســـری نسكۆیكی دواتر رەواندەوەو

شۆڕشی كورد.

یگشـــــت

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

یگشـــــت

سرۆك و چیرۆكی مندان

ئو كســـی دەبت ســـرۆكی كاری یكم ئـــران، داھاتووی لســـر شاشـــی دەبت ئوە بشـــویكی و تلفزیـــۆن راستوخۆ چیرۆكك بۆ مندانی

ئو وت بگتوە.سرۆكی بشـــی مندنی كنای دووی دەزگای رادیۆ و تلفزیۆنی دەزگاكیان رایگیانـــد: ئرانی داوەتنامیـــك داوە بیـــاری و كاندیدە بكات، كی ئئاراستل ھبژاردنكانی سرۆكایتیدا ئامادەبوون بۆ ســـردەكوت، لـــ برنامیكی راســـتوخۆی گانـــوەی و تلفزیۆنـــی

چیرۆكك بۆ مندان.رۆژی (6/12) رۆژی دیاریكركردنی ســـرۆكی ئرانـــ. رۆشـــنبیرە ئرانییكان یكم كار، ك بیكن ك وە نییئ ،رۆكم ســـبۆ ئخۆیان چپكـــ گوی بۆ ببن و تو وكانی ئنمتپیـــر و بكۆ بكنوە، بۆئوەی بچن الی ن ببك رۆك و پیرۆزبایی لسبكو خۆبردنپش، مبستی دەب ســـرەتا و پـــش ھموو كارك، ســـرۆك لگڵ مندان ك نوەی دوارۆژن كۆ ببتوە، نك لگڵ پیرەكان ك تمنی خۆیـــان ژیـــاون و دنیادیـــدەن. ،شپ ترەدا دوو پرســـیار دلیكم: كام رۆشنبیر و دەزگای رۆشنبیریی الی بیركی ،مئ یوەھـــای ھســـرۆك كبرپرســـان و ر ســـ لســـتكی ئان ا و ا فـــر ر برووبـــڕووی ن ا منـــد

بكاتوە؟ئایـــا دووەم: ســـ پر ر بگورەكانـــی ئمـــ، ئـــو ئامادەگیییان ھی لگڵ مندان

دابنیشن و كۆببنوە؟لســـر منـــدان بارودۆخـــی بشوەیكی و جیھان ئاســـتی دارایی كشـــی بھۆی گشتی، ،خراپییـــ جیھانـــی، روو لـــ م دواییڤ بكخراوی یونســـرل راپۆرتكیـــدا، ئاماژەی بوە داوە، كـــ تنھا ل كیشـــوەری ئاسیا نزیكی سد ملیۆن كس تووشی برستی بوون و زۆربی ئمانش منداڵ و ئافرەتن، بم موەی ئبۆئ پاساو نیی مئواز ل بارودۆخی مندان بنین و كم گرنگیان پبدەین، بتایبتی كوردستان ك تاڕادەیك خاوەنی

.كی باشی ئابوورییداھاتباروخی مندان رژەی خراپـــی لـــ كوردســـتان ل ئاســـتكی لســـر كات ھموو ،رزدایبشـــقامكان و بتایبت ل ناو ترافیككانـــدا منـــدان دەبینین لبـــر ئم ھتـــاوە گرم كار دەكـــن و برپرســـكانیش ھر لو ترافیكان و بدیار تبریدی دانیشـــتوون ئۆتۆمبلكانیـــان كـــبارودۆخ شـــتاش لـــو ھ

ناڕازین.ركخراوی ئاماركـــی پـــی ب ل زی كوردســـتان، كپارمندابوكراوەتوە (2007) ســـای (ئوەندەی ئاگاداربم ل دوای ئم ئامارە ھیچ ئاماركی تر لسر كوردستان ب ن لكاركردنی منداوردی ئنجام ندراوە)، نزیكی ر لـــی كاركزار مندا(14) ھـــكوردستان ھن، بگومان ئمش

رژەیكی گل زۆرە.لالیكی دیكوە، سنترەكان و حكومت و الین پیوەندارەكان، ئوەندەی مندانی شار دەبینین، ئوەندە ئاگایـــان ل بارودۆخی مندانی قزا و ناحی و گوندەكان قی خۆیانوانیش حئ ك ،نییبشـــدار بـــن لوەنـــدە كار و چاالكییی ل شـــارەكان ئنجام

دەدرن.

سنگر زراری

(٢٣) ببا ھ

سمكۆ موكریانیكوردســـتانی پیـــرۆز لـــ ھر چـــوار پارچـــدا، مژوویكی پشـــنگدار ل ڕابردووی باب و خۆی، ك تباپیرانمـــان دەگرب درژایی مژوو ل ســـر ئم پیـــرۆزە ژیانیان بردۆت خاكجوگرافیایی ناوچ سر.ئم كـــ ئســـتا پـــی دەوترـــت كوردستان میراتكی دەومند و جی رز ل شارســـتانیت و كلتووری كۆنـــی باپیرانمانی ل سر سینی خۆیدا ڕاگرتوە و لـــ رووی زانســـتی مژوو و نیـــا لتوە نواریینشـــو كو لئاســـت كوردســـتان بئاست گشـــت جیھاندا ناسراون شارستانیتی شانازی جی و ئســـتای مرۆڤایتیی. یكك جیھانیان ن و میراتم شول ل واری تاق بوستاننشـــورۆژھتی كرماشـــانی شاری كوردستان.شـــونواری تـــاق بوستان ب دووری "٥"كیلۆمتر ناوەندی شاری كرماشان ل لرۆژئاوای ئـــران و رۆژھتی

كوردستان ھكوتووە.ئـــم شـــونوارە لـــ رووی دەگڕتـــوە مژووییـــوە ساســـانی. ســـردەمی بـــۆ ساسانییكان ل ٢٢٤ زایینیوە دەستی بســـر دەســـتیان ئران و ناوچی مزۆپۆتامیادا گرت. یكم پاشـــای ساسانی ئردەشری بابكان بوو. پاشا بناوبانگكانی ساسانی بریتین ل ئردەشر، شاپووری یكم، شـــاپووری دووەم، نرســـی، بھرام، كیقوباد، خوســـرەو خوســـرەوی ئنۆشـــیرەوان، دووەم یان خوســـرەو پروز. شـــونواری تـــاق بوســـتان ھندك نخش و نیگاری زۆر جـــوان و ڕازەو دەگمنـــی تدا بـــدی دەكرت، كـــ ونیان ل شـــونی تر زۆر كم. تاق رووی ھونری لـــ بوســـتان ومیعمارییوە یكك ل شاكارە ھـــرە مزنكانی ســـردەمی ساسانیی ل گشت رۆژھتی ناوەڕاستدا و ئاماژە ب نمری و ھمیش زیندوویی ئم كلتوور ل ئـــكات تو شارســـتانیكوردستاندا. گشت كارە ھونری و میعمارییـــ ناوازەكانی تاق

بیرۆك بوستان گوزراشـــت لو خواســـت و ئارەزووی نمری ردەمو ســـكانـــی ئـــمرۆڤدەكات. كاتك ئینســـان وەھا نخشك ل سر بردكی وەھا ئاستم دروست ئكات و تواو روحی پ دەبخشـــت ئرادەو ویســـتی وەدینھاتووی مرۆڤ دی لبڕوو بۆ ژیانی ئدەخات

جیھانی ئستادا. دەستی ماندوو ھونرمندی ساسانی نناسی ..م نیگارانخشـــاندنی ئنلك ھر یكی گوزارشت ل ھز و شـــكۆمندی فرمانەوایك دەكن ك خۆیـــان ب میراتگر و پارزەری ئاییـــن و نریتی بـــاب و باپیرانمـــان زانیـــوە. نخشكان جیھانك ل چیرۆك بۆ كسانكمان بسرھاتی و دەگرنوە، ك ســـردەمانك م خاكر حوكمـــی ئڕكاب ب

پیرۆزەیان كردووە. ی لخـــش و نیگارانو نئـــسر ل سردەمی ساســـانیدا برد ھكندراون تایبتمندی خۆیـــان ھیـــ، كـــ ئمیش ئمی ك نخشكان بگشتی روەھا لكان و ھنداییـــب ل

دروســـت جادەكانوە نزیـــك كراون و گوزارشت ل رووداوكی مژوویی ئو سردەم دەكن.ل ھیچ ســـردەمكی مژوویی وەك سردەمی ساسانی تا ئم ھكندراو نخشی زۆرە رادە لسر بردمان نیی. ھروەك خشـــم نوتمـــان گرنگـــی ئ وەی، كجیا ل كندراوانـــھ

دەكن رووداوك ل گوزراشت دەگنوە، بۆ و چیرۆككمان شواز و چۆنیتی پرەسندنی تكنیكـــی ھكندن ل ســـر بردیشمان ھر لو سردەمدا

بۆ بیان دەكات.بم شـــوازی ھكندنی ئم نخشان ب چ شوازك بوون؟

لـــم ســـردەمدا ھونرمند ل ھنگاوی یكمدا شـــونی مبستی ل پوەركی پویستدا تخت و ســـاف ئكـــرد. دواتر ونی مبســـتیان ل ســـر و ئكشـــاوە ردەكب ختت ـــك وەرگرتن لك ئینجا بكرەســـتی پویســـت دەوری تا دادەتاشـــی نخشـــكیان خـــودی ونكـــ ب شـــوەی ختر رووی تس ل سترجب

بردەكـــ دەردەكـــوت. دواتر لســـر خودی نخشـــكش ھندـــك ھلكاریـــان دەكرد و ،كخشی ناو ننانم شوئك دەبوای برجســـت بواین دەردەكران. داتاشینوە لڕی نخشـــكان وەیشـــ بـــم لوپڕی وەستایی و كارامیی ئیشـــیان تیدا دەكرا. شایانی

كاری كـــ ،دانـــپ ئامـــاژە ھكندنی نخشكان چندین یشتبایخایاند تا بگی ئسا

ئاكام.

بابتی سرنخشـــكانی تاق بوستان:

دابش بابتییـــوە رووی لدەكرین بسر چند بشدا:

تاجی وەرگرتنی ١-رورەسمی پاشـــایتی ل ھمای خواوەند

ئھورامزدا،ئاناھیتا و میھر٢-ونی مراسیمی جۆراوجۆری

دەرباری پاشاكان٣-ونی راو و شكاری نچیر

٤-ونی شڕەكان ل ســـركوتنكان ٥-ونی

شڕدا.تایبتمندی نخشكان:

ھكندنـــی ١-نریتـــی كانی تاق بوستان لخشـــنبابتـــوە و تكنیـــك رووی ھاوشـــوەی زۆر ڕادەیكی تا حجارییكانـــی خشـــن

.شیینخامردەمی ھس٢-گشـــتی نخشـــكان لناو كادركی چوارگۆشی الكشیی دان و گشـــتیان لـــ بنداییدا

دروستكراون.٣- گشـــتی نخشكان لسر ھروەھا و ڕگا سرەكییكان لـــ كنـــار چمـــی و بـــاغ و

دارستانكان ھكندراون.نخشـــكانی تاق بوستان ھی ســـردەمی كام ل پاشـــاكانی

ساسانین؟ ی، كم پاشـــایانخشی ئنل خـــوارەوە ناویـــان ھاتووە ل شـــونواری تاق بوســـتان

دەبینرت:شـــاپووری نخشی -١

دووەم٢- نخشـــی شاپووری

سیم لـــ نخشـــك -٣

ئردەشری دووەمخوسرەوی نخشی -٤خوســـرەو واتـــا یكـــم ئنۆشیرەوان (ل تاقی شبدز)نخشـــی كۆمك -٥جوان و گرانبھا ھی خوسرەوی

دووەم واتا خوسرەوی پروز.لگـــڵ بازدانكـــی -٦١٣٠٠ســـا بســـر مژوودا، نۆزدەیم ســـدەی نخشكی ھی ك ،كنشـــو لـــیھ

فتحعمی شای قاجارە.ھروەك ل پشووتر دا باسمان لـــوە كـــرد، خاكـــی پیرۆزی كوردستان، ل رووی مژوویی خبایوە زۆر بواریینو شوو بشكی ھرەگرنگی مژوو و دامنی تی للتوور مرۆڤایك ســـتاكئ گرتووە. خۆیـــوە ئـــم شـــونوارە زۆرینـــی مژووییان شونكی باشن بۆ ســـردانی كردن و لپاڵ ئاشنا بوون بـــ ڕابردوو و كلتووری باب و باپیرانماندا، گشتیاران نانم شوك لدەتوانن ماوەیپشـــوو بدەن و ماندوویان دەر بكن. شونواری تاق بوستان لـــ كرماشـــانی رۆژھتـــی نم شوك لككوردســـتان یدفنانی، ك دیمنی جوان و دفنی گشتیاران و عاشقانی باپیرانمان بـــاب و كلتووری

تووشی سرسورمان دەكات.

شونواری تاق بوستان ل رۆژھتی كوردستان

پیرۆزبت یادی ١٩٧٥/٥/٢٢ یادی دامزراندنی یكتیی نیشتیمانیی كوردستان

ھژا سعید ناكاموا ھســـتدەكم نك ھونری كوردی ب گشتی، بكو رادیۆ و تلفزیۆنكانیشمان برەو .ـــری دەچـــدالوازی و ھئاشكراش كوا ھموو شتك زۆر و بۆربت بگومان ل تام دەردەچـــت و بـــ مانا خۆی

پخش دەكات.

ســـانك بـــوو ك ئـــاواز و برھمكی یاخود گۆرانییك گوبیستی و دەردەكوت نوێ تـــام و چژكـــی دەبوویـــن ھبوو، بم ئـــوەی ئمۆ دەیبیستم و دەیبینم بداخوە دەـــم ئـــوە خزمتكردنـــی نیی. السایی كوردی ھونری سمای بشوازی وەیكردن

ســـامبا و ئـــاوازی توركی و عرەبی و میســـری و . ھتد و كاڵ كردنوەی مۆركی ھونری

رەسنی كوردی.بـــوو وتانی ســـردەمانك ئران، "توركیـــا، دراوســـســـوریا..." ئاوازی كوردییان دەدزی و سوودیان ل وەردەگرت و دواتریـــش حاشـــایان لوە ل و ئاوازانئـــ دەكـــرد، كوەرگیراون، كوردی فۆلكلۆری ھونرمندە ئستادا ل بم الوەكانمان پچوانی وتانی

شیانواین و پدەك دراوســـھونری كـــوردی برەو پش و ب ئاقـــاری بجیھانی بوون

دەبن.ھندێ ل ھونرمندانی دوورە وتمان دەن ئۆقرەمان باوە بۆ گڕانوە بۆ "كوردستان"ی خاكی دایـــك، دەتلنوە بو ئاواتـــ، خـــۆ ئگر راســـت دەفرموون گڕانوە كوردستان ،خت و دژوار نییوەندە سئدە وەرنوە و لرە ژیان بسر

برن.

لـــ الیكـــی دیكوە ئســـتا دەبینین ل كاتی پخشكردنی ـــناك لـــ گۆرانییـــكان ناوخۆییكان، شـــڕە قسی smsی ھونردۆستان و گوگران ،كانفزیۆنلت بینرانی و ك پموای ئـــو "sms"ان و تانقس اندۆبالژ و وەرگخریك زمانی راستی كوردیمان

الواز دەكات. شــــــــانو كموو ئبــــۆ ھھر دەتوانـــم بم خوا چاكی

كا؟!

بایدە ھالھۆپ

شونواری تاق بوستان ل رۆژھتی كوردستان

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

9

ارو

ونش

ھذه ارثكم جدا وأبا لـــ دەوروبـــری 1945ز كوڕكـــی قنجیالنـــ ھبـــوو، رەنگ كـــوڕە!؟؟ دەیانگۆت: مشـــوور بوو، دەســـتی وەڕا، بیالمانپشت ل یناپاكی ھئـــم ناوە دوولكی ل دو دایكیشـــی ھبوو، بم ئگـــر واب جیاوازی ل نوان ئیشكیان ھبووە، ك ھی ھی دایكی ل ،وەڕابپشـــت خۆی ل

پشوە رابووە.فقیـــك ھبوو گۆیا ب كوڕەك فر بووە، جا خكی بدگۆیان كوڕەیان ھانداو بـــدوای فقیكـــ ھتككی پـــ بكات، بشـــقم زەرەر لنیوەی ،قازانج حیساب ر بوە ھتڕدەگھر نب تۆرەی خۆی، یا ھی دایكی بدگۆیان ئمش دەكاتوە. پیرۆزی ل نگڕان ئگرنا ئیشـــی بخۆشی

ھردووال تۆی ناوێ.فقیكش بم ھستی زانی و لوت تقی چووە شاركی دوور بۆ خوندن، كوڕە جوانكـــ چقۆیكی ل باخڵ ناو جووت كراش و برگكی خاون و باونی پۆشی و شارە خۆت بگرە ھاتم تۆی خۆم یا ھـــی دایكم دەكموە، چقۆیكی تیژم الی، ھات شارەك و بناوی خوندن ل مزگوت دامزرا، كوا فقیكی ل دەخون، شوك ئس قزا لگڵ فقیك تك گیران

چونك كاتكی ب ھلزانی.فقیكی رەشید ھبوو گیشت و كوڕە

داپرۆســـی فقی ـــدان و لـــل بـــمزگوتـــی ژووری دەرگای و كـــرد كلیلـــدا، لســـر ل قجا كـــوڕە فمزگـــوت، ژووری لـــ فقیكـــش دەرێ لـــ پنجرە یكتر رووی براو دەرگاش بـــوون،

داخراوە.كوڕە فق دەیگۆت: ھر دەتكوژم، بم قوربانی ب خوات منی بـــكات فـــالن

حپس كرد و تۆی قوتار كرد.فقیكـــش ل دەالقـــ و پنجرە ،و قورعانب :قـــكوڕە ف دەیگۆت جـــار دایكتم ل ســـ ،و قورعانب وت گاوە، ھی تۆشم پمیحرابی مزگ

ناژمردرێ.جا فقی رەشیدەك كوت نوانیان ب كوڕە فقی گوت: كوڕم پم ب: ئم جنگی تۆ لگڵ ئم فقی لسر قینگی خۆت، یاخۆ لســـر كوســـی دایكت، ئوە باسی دووشت دەكن، من سرم ل شـــواوە، فق و خركیش چپرەیـــان داوە، لـــ 20 كس پتر لوێ راوەســـتاون، كوڕە فق وتی: ئم جنگ ھی خۆم، ھی دایكیشـــم

ھشتان ماوە.جا فقی رەشـــیدەكش وتی: كوڕم ب :ھات دە نگـــی تۆ كۆتایی پجژمارە وام ل كردی، چشت پ نكرا.

تشـــریفت بچۆرەوە ئوجارە دایكت بنرە با ئویش تشـــریفی بت تاكو بـــ معلومی بزانین ھـــی ئو چند جارە، ئو فقی دەرێ: ســـ جارم ی لئ ،وت گایمیحرابی مزگـــ ل

غیری میحراب؟وە بزانیـــن مودعـــی علھیـــش ئو

دەت: چند جارە.كوڕم وا دەزانـــم واز لم جنگ بنی باش، خوا بدگۆیانت بگرێ ك تۆیان كرد. وادەزانم ل رایم ھتووشـــی ئبۆ ردنی ھاتی سمیشـــت لســـر

دادەنی.لنـــاو بوبوویتـــوە دەردە ئـــو

.تتان بن ھاتنی زەحمكعائیلشخ رەزا دەرێ:

علـــی بگ دەگـــڕێ و بوویت درە ببا

ھذا ارثكم جدا وأباجا تۆ وادەزانم براو خوشكی بچووكترت ھی، بۆ خۆت بگڕـــوە بگ ئوان ئاگات ل پش و پاشـــیان ب، ئوان

تووشی ئو دەردە نین.ھی خـــۆت و دایكت نوری پاك حبیب

سوات، بنی ھات و تپڕی.جا بـــووە پكنیـــن و بـــزم، كوڕە

بڕەكراو بسر شۆڕی گڕاوە.

ئا: د. عبدول علیاوەیی

ل قس خۆشكانیمال محمدی علیاوەیی

مال محمدی علیاوەیی

دشاد عزیز زامواجنگی ئربال ئو جنگبوو، ك ل ١ی تشرینی یكمی سای ٣٣١پ.ز ل نوان ئسكندەری سیمی داریوشی و مكدۆنی ئیمپراتۆری ھاخامنشی فارسی روویدا، ل ئنجامیشدا سوپای و ســـركوتن ئســـكندەر جنگكی گۆڕەپانی داریوش بج ھشت و خۆی قوتاركرد و بـــ ھـــزاران كـــس لو جنگـــدا كوژران و ب كۆتایی ھاتنی ئـــم جنگش كۆتایی ب گروەترین ئیمپراتۆرییتی ئو ســـردەمی جیھان ھات، ك ئیمپراتۆریتی ھاخامنشی فارســـی بوو، ك ل سنووری ھیندستان و ئفغانستانوە تا میسر و سودان و كناراوەكانی

یۆنانی ل ژر دەستدابوو. كدۆنـــی لندەری مســـكئ

جنگی ئربالزۆرـــك ل مژوونووســـان و شونوارناســـان و پسپۆڕانی بواری جوگرافیای ســـربازی باس ل شونی روودانی یكك لـــ گورەتریـــن جنگكانی ئو دەكـــن، كـــۆن جیھانی ی(الربنگی ئج) شنگـــج(كوكومال/ ك ب جنكـــی ناودەبرـــت، گواگمـــال)ش لكدانوەی چندین پسپۆڕان زمانوانییـــان بـــۆ ئـــو دوو نوەی بگناوە كردووە بۆ ئبۆچوونك، شونی گۆڕەپانی ن، بدیاری بكـــ كـــنگجبۆ زۆر لكدانـــوەی تایبت وشـــی (گواگمـــال) كراوە، ھـــوڵ دراوە ل رگـــی ئو لكدانوانوە شونی گۆڕەپانی جنگك دیاری بكرت، دیارە یشتووەتگس نستا كتا ئئنجامك كـــ ھموو الیك ھندـــك بكـــن، قبوـــی گۆڕەپانی شونواری بدوای ن . ..، لڕدا دەگكـــنگجســـای (٢٠٠٣-٢٠٠٤) لـــدوای ئـــازادی عـــراق زۆر جنگی وە دەكرد، كس باسیان لكھزەكانی سربازی برپرسی ھاوپیمانـــان ل كوردســـتان ل ھودابوو (ھاری شـــۆت) شـــونواری ك ئـــوەی بۆ ئربال جنگـــی گۆڕەپانـــی فۆكوانانـــی بدۆزتـــوە، ئمریكی خستبووە خزمتی ئو كارەوە، و پرســـی ب چندین كس كردبوو ل كوردســـتان، بم ئـــم ھون ب ئنجام لھیچ راســـتیدا ل مایوە، ســـرچاوەیكی رەســـمییوە بم رانگیندرا، كارە ئم ئـــو كات ئـــو دەنگۆی زۆر

بوبوو...ئـــوكات مـــن دوو پرســـیارم ال دروســـت بـــوو ھویشـــم دەســـت وەمكانیانـــم دا بكوـــت، پـــاش ماوەیـــك ئنجامك یشتمگ ھرخۆم و ئو ئنجامش ل خوارەوە

دەخمڕوو:١- پرســـیاری یكـــم ئایـــا ھاوپیمانان ســـوپای دەبت بۆچی بتنھا بدوای شونی جنگـــدا ئـــو گۆڕەپانـــی بگڕن، لكاتكدا ك چندین جنگی دیكی مژوویی گرنگ ل كوردستان و میسۆپۆتامیادا

روویداوە؟. م وایو پرسیارە پمی ئبۆ وە وەیكان ئموە ك لـــكی

ك جنگی ئربال كۆنترین و یكم سركوتنی راستقینی رۆژئاوای بسر رۆژھتدا و بسرەتای زنجیرەیك ھرش و داگیركاری دادەنرت ك دوایی یۆنانییكان و رۆمانییكان و بزەنتییكان و پاشانیش خاچ پرســـتان و لسدەی بیستدا ئینگلیز و ل سرەتای سدەی بیست و یكیشدا ھاوپیمانان بـــ ســـرۆكایتی ئمریـــكا لـــ داگیركردنی ئـــم وتدا بشداربوون، جا لرەدا دیارە (ھاری شـــوت) ویســـتوویتی گرنگـــی بـــم شـــونبدات و بیكات شـــونك و دروشمكی بسر رۆژئاوا ســـركوتنی خۆ( ئگرنـــا رۆژھتـــدا، تراجان و كاكالـــ) ش دوو ئیمپراتـــۆری رۆمانی بوون و ل ســـدەی دووەم و سیمی زاینیدا ھولریان داگیركردووە قشـــیان شـــوراكانی و

رووخاندووە!... وەی٢- پرســـیاری دووەم ئك ئایا شونواری گۆڕەپانی جنگ كۆنـــكان دەدۆزرتوە و دەبت چی بكین پوەر بۆ دیاری كردنی شونی گۆڕەپانی

جنگكی سدەكانی پ.ز ؟. جنگی ئربال ل سرەتای مانگـــی تشـــرینی یكـــم و ك روویداوە پایز ســـرەتای ئـــوكات ناوچـــی ھولر و رمكی گیری ناوچدەوروبو مرۆڤ زۆر پویستی ب ئاوی ئمـــش و یـــوەھخواردن ین كـــك دەكنگج باس لمژوونووسان سوپای داریوش ب چند سد ھزار سربازك ندەریش بســـكو سوپای ئنزیكی چل تا شســـت ھزار ســـرباز مزەنـــدە دەكـــن، راســـت ئمـــ دەزانیـــن ئو ،ی گومانـــگـــج ژمارانـــبـــم نابت ئـــوەش لبیر بكین، كـــ ئو جنگ گورە و چارەنووسســـازە بدەیـــان ھزار ســـرباز بشـــدارییان تداكردووە، ئم ژمارە زۆرەش پش ھمووشتك پویستییان ب ئاوی خواردنـــوە دەبت، ئو ئاوەش ل كانی و كارزك بـــ تنھـــا دابیـــن ناكرت، نگو جئ ویستوە پرئبللـــ نزیك رووباركـــی گورە ئنجام بدرت و دیارە سوپای ئســـكندەریش ل رۆژئاوا و

باكووری رۆژئاوای ئربالەوە ھاتوون، لبرئوە نزیكترین رووبارەكانی ناوچك (رووباری زی گورە و رووباری خازر و ت لل) ن، دەبرووباری گۆم م رووبارانك لـــكنزیك ی

ئم جنگ روویدابت . بم بۆچی ناونراوە جنگی

ئربال؟. دیـــارە لبرئوەی ئوكات بووە یكك ھولر شـــاری ل شـــارە گرنگ و گورەكانی ناوچكـــ و جگ لوەی دوای كـــنگكۆتایـــی ھاتنـــی جســـوپاكی و ئســـكندەر روویانكردۆت شـــاری ئربال و پاشـــان بـــرەو بابل برێ

كوتوون. ردەمســـ جنگكانـــی -٢كۆنكان ب تیر و ڕم و شمشر رەبانسپ و عر و ئنجو خبڕوەدەچـــوون، ئم ئگر ین، كوە بكت و باس لـــب نگو جواری ئنت شودەب یانھا خوە توە ئبدۆزین

: چونك دوای كۆتایـــی ھاتنی جنگی ئربال وەك ھموو جنگكانی تانییكان ،ردەمســـ ئو

تنانـــت كۆكراونوەتـــوە ئو جـــۆرە زرێ و كوە و جل و برگـــ جنگییـــی لبر ب ھبوون كوژراوەكانیشـــدا تانی بـــراوە جا لـــ الین ندەر یان لســـكســـوپای ئ ل ك تانچییـــكان، الین ھموو ســـردەمكدا ل دوای جنگـــكان ھموو شـــتكیان لبرئوە تانبـــردووە، ببدۆزرتوە پناچت شـــتك ك نگو جواری ئنشو لشاینی باسكردن بت، تنھا شتك ك ری تدەچت ئویش بریتیی لو ژمارە زۆرە خكی دا كوژراون لكنگج لـــ ككوژراوەكانی دیارە ھردووال، سوپای ئسكندەر ل گۆڕەپانی جنگكـــدا نـــژراون، بم ئگر بت و سوپای ئسكندەر كمـــك دنـــرم بووبتن و دوژمنیشـــیان كوژراوەكانـــی ناشتیبت، كوات ئم ئستا دەبت ل دوو گۆڕی بكۆمڵ بگڕین، ئایا پاشماوەی ئو دوو گۆڕە چـــۆن دەدۆزرتوە ؟ ئـــوە كاركی ئســـتم و زۆری دەوـــت، بم ھندك ســـرچاوە ئاماژە بوە دەكن ك ئســـكندەر زوو ھولری بج ھشـــت ل بـــر بۆنی كوژراوەكان،(چونك سرەتای پایـــز بـــووە و پلـــی گرما برزبووە)ئگر ھولـــر لدوژمنیش كوژراوەكانی وابت ننژراون و بۆگنیان كردووە و ئاژەڵ و دڕندە خواردوونی و

پاشماوەییان نماوە.دیاریكردنـــی بھرحـــاڵ گۆڕەپانـــی شـــونواری ویســـتی بپ نگـــو جئـــ ،یھ ورد توژینوەیكـــی ك دەبت شونوارناســـان و مژوونووســـان و پســـپۆڕانی و مژوویی بواری جوگرافیای جوگرافیای سربازی بشداری ت بوەی بتوانربن بـــۆ ئـــشونواری گشتی شوەیكی ت،كدیـــاری بكر كـــنگجبگومان دەتوانرت براوردك گۆڕەپانی لنـــوان بكرـــت جنگی ئیسۆس و گرانیكۆس، ك لو دوو جنگدا ئسكندەر ب سر سوپای ھاخامنشی و ئنادۆڵ وتی ل داریوشـــدا پش جنگی ئربال ب چند ساك سركوت، جگ لوەی پشـــكنین ل گردی شونواری گۆمل (نزیك رووباری گۆمل لوانیـــ ھندـــك زانیاری چونك بـــدات، بدەســـتوە زۆرك ل پســـپۆڕان براورد لـــ نوان نـــاوی گۆمـــل و

گواكمالدەكن)... پویست بگوترت ك جنگی ئربال دەروازەیـــك بوو بۆ كۆمك گۆڕانكاری سیاســـی و شارســـتانی ك تا ئستاش كر ناوچس رییان لكاریگ ت بو جیھان ماوە و دەتوانر مولع نموونـــی كۆنترین ئنجامی ل ت، چونكدابنرئـــم جنگ شارســـتانییتی رۆژھت و رۆژئاوا بۆ ماوەی چند سدەیك تكڵ بوون و شارستانییتكی نوێ دروست بوو ب ناوی شارســـتانییتی ھلینستی، ئم جنگش شاری ئربـــالی ب ھمـــوو جیھان

ناساند.

گڕان بدوای شونواری گۆڕەپانی جنگی ئربال دا!

چوار سیدییكی تیپی شھیید كارزانتایبت ب بدرخان

لــــو ماوەیــــدا لســــر ركخراوە مكتبی ئركی دیموكراتییكــــــــــــانی "ی.ن.ك" تیپی مۆســــیقای سرجم كارزان شــــھید ســــردەمی برھمكانی شــــاخیان ل "٤" ســــیدی

ئۆرجینادا بوكراوە.

ئم ســــیدییان پكھاتووە لو سروود و گۆرانییانی ك كاتی خۆی تۆماركراوە و لــــ رادیــــۆی شــــۆڕش بوكراوەتوە، لگڵ ئو ك یادانی و كۆنســــرت بۆ شــــھیدانی كوردستان ھونرمندانی ركدەخرا، بشــــداربووی ئو تیپش

بریتین لــــ: "حم جزا علی، شوان كریم كابان، سالم ئحمد فارس، سیار بامڕنی، عتا حاجی علی و ھونرمندانی كۆچكردوو "ئازاد خانقینی و مامۆستا

جالل عزیز رەسول".تیپــــی ئاماژەیــــ جــــی یكــــك كارزان شــــھید

بــــوو لو تیپانــــی كاتی دامزراوە ل شــــاخ خۆی كارزانی شھید بناوی و كاتی مندای ئو نراوە، ب ھولر لرگای خۆی كۆچی ئۆتۆمبل رووداوی وەكو و كــــردووە دوایــــی وەفایك بۆ ئو مندا ئو تیپیان بو ناوەوە ناونا.

پانۆڕامای شڕی ئربال

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

10

ی كوردیجۆزەردانی

چاره سه ری پزیشکی له تاراوگه ، کات نه خۆشـــک ده چـــت بۆ الی پزیشـــک، به ھۆی ھه ر نه خۆشـــیيه که وه بـــت به مه به ســـتی چاره سه رکردن، ســـه ره تا نه خۆش فۆرمـــک پرده کاتـــه وه وه می ئه و پرســـیارانه

ده داته وه، که له فۆرمه که دا ھاتووه. ئه م نه خۆشه فایلی تایبه ت به خۆی بۆ ده کرته وه ، زانیاری له سه ر که سی نه خۆش و ناونیشانی تدا تۆمار ده کرت، ســـه ره تا چه ند جۆرک پشکنینی پویســـتی بۆ ده کرـــت، ئه گه ر پویســـتی کرد (ئیشاعه )ی بۆ ده گیرت، تا جۆری نه خۆشییه که دیاری ده کرت، ھه رچی زانیاری له ســـه ر جۆری نه خۆشه که و ئه و چاره ســـه رانه ی ده یدرت له م فایله دا تۆمـــار ده کرن، ئه م فایله که ســـیانه له نه خۆشـــخانه بۆ ماوه ی سی ساڵ ھه ده گیرت و له کۆمپیوته ریش تۆمار ده کرت، به پی سیستمی ئســـتا، ھه ر کاتک نه خۆش له کاتی پویست یا بۆ چاره سه ر بچته وه الی دکتۆر ، ئه وا فایله که ی ده کرته وه ھه رچی بت و یا چاره ســـه ر وه رگرت فایلـــه لـــه تۆمارده کرـــت تایبه تییه که ی که سی نه خۆش .

التان ســـه یرنه بت، که باسی ھه نـــدێ سه یروســـه مه ره کانی نه خۆشـــخانو دکتـــۆرو عیاده کانـــی الی خۆمانتان بۆ بکه م، که چۆن له گه ڵ نه خۆش ھه سوکه وت ده که ن، سه ره ڕای پدانی ده رمانی ئیکســـپایه رو وه رگرتنی پاره یه کـــی زۆر له نه خۆش و نه بوونی پشـــکنینی

پزیشکی پویست .زۆر له دکتـــۆری عیاده کان پزیشـــک نین، بم به ناوی پزیشـــک و ھه واســـینی تابلۆی تایبه ت و چه ندین شـــه ھاده و پســـپۆری تایبه تمه نـــدی له بواره جیاجیاکانی پزیشـــکی و نـــاوی کۆلژو په یمانگا پزیشـــکییه جیھانییه کان ده نووســـن، خه کـــی نه خونـــده وارو ســـاویلکه و فه قیر،که نایانناســـن و شـــاره زاییان نییه له م بوارانه دا، خه ککی زۆر که نایانناسن ھه ده خه ه تنرن و بوایان پده کـــه ن، بۆیه ئه مجۆره دکتۆرانه دوور له ویژدانی مرۆڤایه تی و سه رپچی له و سونده ی خواردوویانه له ماوه یه کی که مدا ده وه مه ند ده بن و ده بـــن به خاوه نی چه ندین خانوو و ســـه یاره ی مۆدیلی نوێ، له ســـه ر حســـابی خه کی ھه ژاری نه خۆش و ده ست کورت،ئه م گه له ی ئمه راست و چه پ ده چه وسنرته وه و ده ڕووتنرته وه ، گرنگ ئه وه یه گیرفانی ھه ندێ که س به نامه شروع پربت، دکتۆرکی تاراوگنشـــین بۆی گامه وه گووتی: به سه ردان گه رامه وه بۆکوردستان منای خزمکمان نه خۆش بوو،ئه ونه خۆشییه ی که مشکی کامل نییه و جۆرک له ئیفلیجی ھه یه ، یه کک له م دکتۆرانه پی گووتبوون من به شـــه رت به دووسه دوو په نجا دۆالر یـــه ک ده رزی لـــده ده م چاكی ده که مـــه وه ، به منیان گووت تۆش له گه مـــان وه ره ، دکتۆری له تاراوگـــه گـــه راوه گووتی :کات من چـــووم بۆ عیاده که ی چۆن عیاده یه کی شـــو تۆز لنیشتوو چه ند کورســـییه کی تپكی شکاو به وایه ر و تل چاککراو دانرابوو، وێ ده چـــوو ھه فتیه ک ده بوو خاون نه کرابـــۆوه ، عیاده که نزیکـــه ی ده دوازده ھاووالتی ھه ژار و داماویش دانیشتبوون چاوری ره حمه تی دکتۆریان ده کرد ،تابلۆیه کی ھه واسیبوو کۆمه ک بواری پســـپۆری پزیشکی نووسیبوو، له ھه موویشـــی ســـه یرتر ناوی خـــۆی به ھنووســـیبوو، ونه یه کی تابلۆکه م گرت، سه ره تا که وته پیاھه دان و مه دحکردنی خۆی، دواتر گوتی" Research)مانیا پرۆفیســـۆر بووم له من له ئهCentral National ) واته سه نته ری لکۆلینه وه ی نیشتمانی کارم ده کرد، دکتۆری میوان گوتی : لم پرســـی ئه وه به ئه لمانی چی پده لـــن؟ جه نابی دکتۆر ماوه یه ک داماو دواتر گووتی: وه الھی ئه وه ماوه یه کـــه ھاتوومه ته وه له بیرم کـــردووه ، پی گووتبو باشـــه چۆن ئه و منداه چاک ده که یته وه ؟ له وه مدا گوتبووی خونی لوه رده گرم و به پۆست خونه کـــه ی ده نرمه دەرەوەی وت،کـــه وه می ھاته وه ده رزییه کی لده ده م به شـــه رت دوای یه ک مانگ به رای لنامین، دکتۆر گوتی: یه کسه ر زانیم ئه وه درۆی ده کات ھه موو ئه م شـــتانه ی نووسیوه بۆ خه ه تاندنی خه کی ھه ژار جۆره ھا پوپاگه نده بـــۆ خۆی ده کات، دواتر له ئه لمانیا له به ر ره گه ز زانستی نازییه ت،له بواری په رستی وبزوتنه وه ی پزیشکی تا بکرت وشـــه ی قه ومی به کار نا ھنن، د کتۆری خاوه ن عیاده گوتبـــوی: ئمه گروپکین لـــه زۆربه ی وتانی دونیا ئه نداممـــان ھه یه ھه ر یه کک له ئمه واز بھنـــ ده ی کوژین،بۆ تۆش نابـــی به ئه ندامـــی گروپه که ی ئمـــه ، دکتۆریش پی گوتبوو من باوەڕم به م شـــتانه ی تۆ نییه،به خزمه کانیشـــی گوتبوو ئه وه وه زعه که یه ئوه ش بۆخۆتان بیار بده ن ،خاوه ن عیـــاده تووڕه ببوو گوتبووی تۆ ئیھانه ی من ده که ی گتفوگۆیه کی توند دروســـت بوو له نوانیان،دواتر دکتۆری میوان له عیاده که ھاتبووه ده ره وه ،دکتـــۆری خاوه ن عیاده به خزمه کانی گوتبوو من شکاتی لده که م،ئه ویش که ئه وه ی زانیبـــۆوه گوتبووی بابچ لـــه کوێ شکات ده کات بابیکات،دوای ئه وه ی تاقیبی کردبوو ئه وه دکتۆر نه بووه به کو معاون دکتۆری به یته ری بووه ،له سه رده می شه ری ئران و عراق برینداری

له به ره کانی جه نگ چاره سه ر کردووه !

ل تاراوگوە

بدواداچوون

یوسف منتک - ئه لمانیا

جالل سنجاوی ھفتنامـــی ژمـــارە"١٠٦"ی لـــسرنجاكشی بابتكی بدرخان ناوی"كدرخان"بمیـــد بكاك"حعوســـمانییكی ریتـــخ بـــ دا كوردســـتانی كركووكـــی ك مـــام جالل؟"بوكراوەتـــوە، بابتكـــم خونـــدەوە یكســـر زنجیرەی خیام"٣٥"ســـاڵ برەو دواوە گڕایوە بۆ ئو ساتوەختی كـــ لنـــوان ســـای ١٩٧٤-١٩٧٧ شـــی جوگرافیابووم لقوتابـــی بكۆلژی پروەردەی زانكۆی بغدا و پس"كسی فلتخاوەنی"ئبووم بئتسكی دەستبژر و دەگمنو باوەڕناكـــم دانیـــك لشـــاری وێ، چونكبكـــ دەســـت ھولر نخشی كوردستان و پگی كوردی تدای، بۆی لســـرەتای ســـای ١٩٧٥ و لگرمی دەستپكردنوەی شـــڕ لكوردســـتان، حكومتـــی بعسی رووخاو ب بیاركی فرمی پسی لكانی فلســـتواوی ئتزانكۆكان و پرتوكخانی شارەكان ئم"٦"قوتابی بم راكشایوە، بشـــی جوگرافیا توانیمـــان ببین ب ندەگم ستو ئخاوەنی ئببیانوویـــك، ك لم بابت بۆتان

روون دەكموە. كاك"حمیـــد دەمـــوێ لـــرەدا بكموە، دنیـــا بدرخان"لـــوە ك بابتكـــم لـــ دوور و نزیك پ گرتن لو پرەخن یوەندی بپبابتكی بڕزیانوە نیی، بكو

پراوز و درژە پدەری ئوە. بپـــی كوردســـتان ئاشـــكرایزۆربـــی تیـــۆری لتۆژینـــوەو زانایانی جیۆپۆلتیك و جوگرافیای سیاســـی، شـــونكی ســـتراتیژ و ل یســـتیاری ھخـــدار و ھبایو ھرمكدا، ناڤیـــن رۆژھتی بۆی بدرژایی پیژە جیا جیاكانی مـــژوو بۆت مایـــی چاوتبینی نیاران و ناحزانی نتوەی كورد و میدانـــی رمبـــازی زلھزەكانی ر، بۆیدەستی دەوروبتانی باومیللتی كورد حسانوەی نبووەو سیاســـی- كیانكی نیتوانیـــوە ی لو ئا نـــكبھوەیـــی پتننتوە یكگرتووەكان بشكتوە، كچی لگڵ ئوەشـــدا ناوی كورد و كوردستان لســـر نخشكانی تی لتایبوە، بدنیـــادا ماوەتـــ تو ل كانی كستی ئخشن ـــت، ككانـــدا دەردەچوروپییئویژدانیان كردۆت سنگی محك و خۆیان ل راستییكان نبان و نزان

نكردووە. ئو شاكارانش رك بپچوانی ب كـــ كانـــرەبییع ســـتئئنقست ناوی كورد و كوردستانیان ئتسكانیان نخشـــی لسر تاوانكـــی بمـــش داننـــاوە، گورەیـــان دەرھق ب نتوەیكی گـــورە كـــردووەو برھمـــ كاڵ بمردوویـــی كرچكانیشـــیان و

لدایكبووە. یكـــك لـــو ئتســـ نایـــاب نخشـــی كـــ دەگمنانـــی و كوردســـتان و پگی كوردی لسر نیشانكراوە"ئتســـی فلپـــس"ی

.ریتانیایبفلپـــس"م "ئتســـی چـــۆن

دەستكوت: نی دەوام كردنم لـــوان ســـانلبشی جوگرافیای كۆلژی پروەردە ختانخۆشـــب بغدا، زانكۆی للگڵ"د. ئاشـــنایتیم لنزیكوە شاكر خســـباك و د. عبدولەزاق عباس حوسن و د. كمال مزھر و

ندانی دیكساب و..."چد. نافیع قپیدا كرد، ك ژمارەیك پۆفیسۆر و دكتۆری عاقمند و لھاتوو بوون و زۆر بایخیـــان ب ئمـــ دەدا، بۆی تاڕادەیك خـــۆم ب قرزار و منتبـــاری ئو بڕزانـــ دەزانم، سیری بشـــرموە ئستاش كونكانیان دەكم لناو ئلبوومی

رۆژانی ژیانم لزانكۆی بغدا. لسای ١٩٧٥ د. ئحمد حسون سامرائی، ك بابتی"جوگرافیای

سیاســــی كیشــــوەری ئاســــیا"ی ھموومان دەبووای پدەگوتین، ئتسكی رەنگاوڕەنگی تازەمان ھبــــ تاكــــو باش لــــ وانكان بگیــــن، بم ئتســــكانمان جۆراوجۆربــــوون، بۆی دكتۆری دایــــن، كــــنــــی پــــز بڕب سمان بترەی ژمارەمان ئگوبئمانت بۆ بھن، ب مرجك لكۆتایی ساڵ بپاك و خاونی

بیدەینوە.ئوەبوو دكتۆر ئحمد بنكی ئتســـكانی بجـــ گیانـــدو ل"مبندی پیمانگای زمانوانی بریتانی"لـــ بغدا بـــ ئمانت وەریگـــرت و بگوـــرەی لیســـتی و پكردیـــن واژووی ناوەكانمـــان

ئتس نویكانی دابشكرد. ل كۆتایی ساڵ ئم شش قوتابی قسمان كردە یك و توانیمان دكتۆر كستئ ین، كد رازی بكحمئ

ندەینوەو پارەی نرخكی بدەین ھر چند بت، بم شوەی بووین بخاوەنی ئم ئتســـ دەگمن و دانســـقی، ك كاتی خۆی لسای عسی رووخاو بتی ب١٩٧٥ حكومتواوی"ئتسی فرمی بیاركی فلپس"ی ل زانكۆكان و كتبخانكان نخشـــی چونك راكشـــایوە، كوردستان و پگی كوردی تدایو نخشـــی ل شـــونك لچند

فســـتین نووسراوە"ئیسرائیل"، لجیاتی"كنـــداوی ھروەھـــا وی ا ند ك " وە ا نووســـر عرەب"فارس"،ل تنگبری جبل تارق

نووسراوە تنگی"اعمدە ھرقل". ل و نـــاوو زاراوانئ ئاشـــكرایمعیدەی بعسییكان ھزم ندەكراو بشتی دوور ل عروبو پچوانی

ئاسایشی نتوەیی لكدەدایوە. لشـــاری فلپـــس ئتســـی لندەنـــی پایتختـــی بریتانیـــا چاپ و بوكراوەتـــوەو ل دانانی و جیۆپۆلتیك زانـــای ھـــردوو نخشســـاز"جۆرج فلپس و سون توی"١٤٢"الپڕەی دوو لیمیتدە"ل

.ورەیبارە گرەنگاوڕەنگ و قلكۆتایی ئتسكدا"٣٢" الپڕەی ترخانكراوە بۆ گرنگترین شـــار و رووبار و چیاو دەریاو كنداوەكانی دنیا، خۆشبختان ناوی شارەكان كوردستانیش گرنگكانی نشو و

لم الپڕاندا فرامۆش نكراون. لبرئوەی تاكو ئستا كوردستان ب فرمـــی دەوتكی ســـربخۆ نییـــ، بۆی لـــ ئتســـكان و لسر نخشی سیاسی جیھاندا، ،ك بۆ كوردستان نیییخشـــن ،ی ســـنوور دەورە درابھ ب كبۆی ل ئتـــس فلپس ك ناوی بب بم نووســـراوە كوردستان

دەستنیشانكردنی ھی سنوورە. كســـتئ الپـــڕە"٦٢"ی لـــ South West" نخشـــی: لـــAsia"وات نخشـــی خـــوارووی رۆژئـــاوای ئاســـیا ل نخشـــی كوردستانی گورە بشوەیكی درژ "Kurdistan" :یی نووســـراوەكۆنخشی ڕە"٥٦"لالپل ھروەھا وەكانی كیشـــوەری ئاسیا، لتن وات"Asia Languages"یخشنبگوـــرەی ئاســـیا زمانكانـــی نتـــوە گورەكانی ئاســـیا ناوی لنوان نتوەی"كورد"نووسراوە و فـــارس و نتوەی"تـــورك عرەب"ئمـــش بۆ كورد شـــتكی بایخدارەو مایی شانازیی، ك دوو زانای پایبرز ل ئتســـكیان ئاماژە ب زدی باپیرانی نتوەی كورد و زمانی پاكـــی باوان بدەن و ناوی پیرۆزی كوردستانیش ل دوو

شونی نخشك بنووسرێ.

نخشی كوردستان و پگی كورد ل ئتسی فلپسی بریتانیدا

نخشی دابشبوونی زمانكان ل كیشوەری ئاسیا

كوردستان ل نخشی رۆژھتی ناوەڕاست

ھفتنامی بدرخان، ژمارە ١٠٦

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

11

تمن

كۆدی

محمد كریم نانوامن بشبحای خۆم ئگرچی ئـــوەی نیـــم، سیاســـتباز راســـتی بـــ ھەی لـــ بەی ھرچندی بـــم دەرناكم،

لدەكموە، بیری تدەفكرم، بیارەكانـــی كـــردەوەو كارو فیـــدراڵ ل بناو حكومتـــی بغدا، نك تنھا ل سرەندو بژینـــگ، بگـــرە لـــ ھكی دەدەم، تاوتوـــی دەكم ھیچی لدەرناچ فشی، چونك ئم كی نیینگاییھیچ س تحكومل چسپاندن و جبجكردنی فالن یـــار، بـــۆ..؟! چونكبوەزیر، یان فالن كس ل فالن شـــیرەت، یان فالن كووتلعرازی مزھـــب بفالن ســـر لســـر جبجكردنی نییـــ ل یارەكك برجمیار، بببرژەوەندی گشتی گالنی عراق دایو عراق برەو پشكوتنی و شارستانییت و بختوەری

دەبات و ئاشـــتوایی برقرار دەبـــ، كچی بیری تســـكی نتوەپرستی و خۆ بزلزانین و بیرۆكی داگیـــركاری رگرە لبـــردەم ھـــزم كردنی ئم گۆڕانكارییانـــی، ك لعراق بتایبتـــی روویانـــداوە، ســـبارەت ب دەستكوتكانی گلی كوردســـتان، بتایبتی نوت دەرەوەی ناردنـــھ بئمۆ كوردستان، ھرمی لبیـــار دەدەن، بـــ ھنـــاردە دەرەوەی نـــوت لـــ ھرمی كوردســـتان، كچـــی لمالوە لسر ناڕازی بوونی كسانك كـــ ھتاكو دونی بـــ ئاگرو عراقیـــان خكـــی ئاســـن

پی و دەست دەچوساندەوەو

بوون بعس دیكتاتۆرییتـــی لـــ جبجكردنی بیارەكانی دیكتاتۆرییـــت، ئـــم ناڕازی بوونـــی ئـــم پیاوماقونی دەقاو بغـــدا، لـــ حوكمان وەبیر بســـرھاتم ئم دەق دەن: دەگنوە دنتـــوە، ڕ، لڕ عـــبیابانـــی ع لـــھۆبڕەشـــماك دوو برەباب ھبوون ل زوویكوە دوژمندار بوون، دوای ســـانكی دوور و درژ ل كوشت و بی یكدی، رۆژكیـــان ریـــش چرمـــووی ھردووال سر بۆ ئمری واقیع دادەنن و پكوە دادەنیشـــن، دەســـت چاك"صلح"دەكـــن. و دەمـــی یكدی مـــاچ دەكن، خلفی دەكن، ئاھنگســـاز دەمدەمـــی حوشـــترەوان حوشـــترەكان خۆرئاوابـــوون رەشـــمان ھۆبـــی بـــرەو دەباتـــوە، لـــدوور را گوی

لدەنگـــی دەھـــۆڵ و زوڕنـــاو شایی، گۆڤند بوو، لو ئاندا كوڕیژگیك بالی حوشترەوان رادەبـــورد، حوشـــترەوان لی زەناو ھـــراو ئـــم پرســـی: دەھۆڵ و زوڕنای لپای چیی؟ كوڕیژگكـــ وتـــی: ھـــردوو چاكیان دوژمنـــدار برەبابی كردووە، واتا پكھاتوونتوە. ھردووال دەست و دەمی یكدیان ماچ كـــردووە، چیتـــر خونی نڕژن، حوشـــترەوان یكدی گوتـــی: چـــۆن ببـــ پرس و رای من ســـولحیان كـــردووە. بھیچ شوەیك ئم سوحم ناب نییـــو ھرگیـــز قبووڵ بم سربگرێ، ئیدی خلفی دزداشی لچكی حوشـــترەوان ھیپای و دەگرت بدەمییوە لـــدەكات و دەڕوا، دەچتوە لژر رەشماڵ تڤنگ رەشكی بـــ ئســـتووندەی رەشـــماڵ

بدەستییوە ھواســـرابوو، دەگڕتـــوەو و دەگرـــت حشـــیمتی برانبر تدەچ ب ان، دوو گوللــــــنگگئاھ ككخ ،نقدەت ئاسماندا دەنگكی ب دەكاتوە، ھشیار :نـــد ھـــاوار دەكات و دەبئمن خلفی حوشـــترەوانم، ب بیـــاری ریـــش چرمووان رازی نیم، بھیچ شـــوەیك ،م قبـــووڵ نییحم ســـوئببات ئگر خون"ســـرك"ان قـــت ناھـــم ئـــم بیـــارە جبج بكرێ، ئیدی لســـر فرمـــوودەی خلفی قســـو حوشترەوان بیاری سوحكردن

ھدەوەشتوە. جا حكومـــت لبغـــدا ھتا گوایی خلفی حوشترەوان ب، بارودۆخ و حاڵ و گوزەرانی گالنی عراق بگشتی لئستای

حازری چاكتر نابت.

حیكایتی شار .. خلف قبووڵ ناكات

لیال قاسم ل ٤٥ خولكی دیكۆمنتیدامسعودی مال ھمزە

گر رابـــردوو و مـــژووی ھر نتوەیك پب ل داھنان و ئفراندن و پشكوتنی كۆمگا، ئوا بداخوە رابردووی ئمی رابردووی بگـــرە ،وانیی كورد نھا قوربانیدان بووە لت مئپناو برگری كـــردن ل خاكی پیرۆزی كوردســـتان و نتوەی

كورد و زمانی شیرینی كوردی.ئگر بتوو ئمـــی كورد بو مژووەدا بچینوە و سرەتاكانی ھبدەینـــوە، ئـــوا دەبینین چندان ك شـــھیدمان داوە، ك ھموویان بۆ ئم شایستی

رز و سربرزین.ئوەی لرەدا مبســـتم باسی لوە بكم "لیال قاسم"ی شھیدی ،كوردســـتان و كـــورد رگای دەمـــك بوو گوبیســـتی ناوی لیال قاســـم ببووم، بم وەكو پویســـت زانیاریم لسر ئو شـــھیدە نمرە نبـــوو، بم دوای ئوەی دەرھنر و ھاوڕی تھا" "ئمیـــر خۆشویســـتم پـــی راگیاندم، كـــ خریكی دروســـتكردن و برھمھنانـــی فیلمكـــی دیكۆمنتیی لســـر لیال قاســـم، ئو ھوای زۆر دخۆش و دشـــادی كردم، ھر ئـــوەش وای لكـــردم زوو زوو ھوای ئو كارەی ل بپرسم، ئوەبوو ل ئوارەی ٢٠٠٩/٥/١١ ئمیـــر تھـــا پـــی راگیاندم كـــ كارەكـــی تواو كـــردووە ســـارۆژی ٢٠٠٩/٥/١٣ لـــ و ل ســـدارەدانی لیالقاســـم و ھاوڕیانـــی ل ھۆی پشـــوا نمایشی دەكا، وەكو چاالكییكی یكتی ئافرەتانی كوردســـتان، ك ھاوكات فیلمكش برھمی

ئوان بوو.و رۆژ لھمـــان ئوەبـــوو لكاتی دیاریكراو "٤ی ئوارەی ٢٠٠٩/٥/١٣" ل ھۆی پشـــوا ئامادەبووم، ھر ل ســـرەتای مراســـیمك دتنـــگ بـــووم بوەی یادەك ئوەندەی مۆركی حزبایتـــی پـــوە دیاربـــوو، نیو ئوەندە لـــ یادكردنوەی و كوردســـتان شـــھیدكی نمایشكردنی فیلمكی تایبت بو دانیشتم، ندەچوو، بھرحاڵ ماوەیكـــی زۆر رۆیـــی تنھـــا قســـكراو بس، كـــ زۆربی قســـكان پویســـتی بكـــردن نبوو، دواتر ئوەی وای لكردم ئو یـــادە جبـــم و ب بش بم لـــ بینینـــی فیلمك وتی بوو ك و برادەرانك لـــكیوتاری پشكشكرد، چونك ئو وایدەزانی ل كۆبوونوەی حزبی

وتار پشكش دەكا!بھرحـــاڵ دواتر ئمیر تھای دەرھنـــر وەكـــو وەفایك بۆ فیلمكی و بۆ منیش كۆپییك ل فیلمكی ب ئمانت دام و منیش بوردی سیری كارەكم كرد و ب پویســـتمزانی سرە

قمكی لبارەوە بنووسم.لو شـــتك لھمـــوو بـــر دیكـــۆ درامایـــدا ئمیـــر تھا

قاسم لیال كســـایتی توانی بشـــوەیكی جوان نیشـــانی بینر بدا، ئویش ب باسكردن ل ژیانـــی مندای و گنجتی و ئو دیكۆمنتی ل سای ١٩٧٤ لكاتی دەســـتگیركردنی ونی گیـــراوە، لگـــڵ دەرچوونـــی بیاری ل ســـدارەدانی خۆی و ھاوڕكانی، كـــ ئویش كاتی وەی دەنگ لشـــ خـــۆی بـــ

رادیۆكان خوندرابوویوە.جگـــ لوە لو فیلمـــدا ئمیر

تھا ھاوشـــان لگڵ ســـامی یاریدەدەری و ونگـــر كاكی دەرھنـــر بوران توانیبوویان ناخۆشـــدا بارودۆخـــ لـــو ســـردانی نجف بكن، تنھا ئو گـــۆڕی ونگرتنـــی بـــۆ شھیدە، ئوە جگ ل دواندنی قاسم لیال نزیككانی ســـكھر ل تمنـــی منداییوە تا كـــراوە، دەســـتگیر ئوكاتی

لوان:" خوشككی، د. فوئاد حوســـن، ئحالم منســـوور، جاســـم وەندی و چندین كسی تری نزیك ل رووداوەك و سای

ل سدارەدانی.خاكی تر لو كارەدا خستنڕوو و نیشـــاندانی روخساری لیال بوو لناو بندینخان، ئویش لو كاتـــی داوای لـــ خك كردووە جلی كوردی بۆ ببن تا بو جل كوردییان ل ســـدارە ر زیرەكاننرەدا دەرھبدرێ، ل

توانیبووی ئو دیمنی پشـــت راست بكاتوە ب لدوانی كسك ك دایكـــی یكك لوان بووە، یـــال داوای جلی كوردی لل ككردووە، بم لگڵ ئوەشـــدا نیتوانی ب دیكۆمنت ب بینر ب، ك لیال بـــ جلی كوردی لســـدارە دراوە، لبرامبـــر ئوەشـــدا دیمنی لسدارەدان ســـرپتی قســـكردنكانی و

ســـدارەی كاراكتـــری لیـــال گای گومانن، چونكقاســـم ج نتیدا لكاری دیكۆمل ئاشكرایبكارھنان و خستنڕووی ھر شتكدا دەب بگو دیكۆمنتت نو دیمبۆ ئـــ ،دەســـت بلتنھا ،نییـــ زەق بگیكی حمجـــزای گۆرانییكـــی ویش لئ ك ،بند نرمھون

:یدا دەكمرھبدەیگـــوت ھـــر بـــژی پارتی و

بارزانیبژی پشمرگ و ھاوەكانی

كچی لـــ فیلمكدا كاراكتری :دارە دەتی سر پسیال لل

قوربانـــی مـــدەك چاوكـــم كوردستان

مشـــم دەكو چـــاوەی دیكئقوربانـــی بـــۆ مال مســـتفای

بارزانیپموایـــ جیـــاوازی فیلمك و برھمكی لـــ كۆپیـــك ،یزا جیاوازییان ھجـــمحئوەش مانـــای وانیی ندەبووا ،بدا ھو فیلمو حیوارە لئبكو دەكرا بشوازكی دیك و بگدارانـــ ئو كارە كرابووا، چونكـــ نكۆی ل پارتی بوونی لیـــال قاســـم ناكـــرێ، بم دەكـــرا بۆ ئـــو مبســـتش دەرھنر ھوی وەدەستھنانی ســـرچاوەی دابووا، وەك چۆن ھـــر لو فیلمـــدا توانیویتی ســـجلی لیال لـــ خوندنگا و ناســـنامكان بڕوەبرایتی دەربن، ئـــاواش دەكرا كار بۆ

.كرابووای و شتئئوانشـــدا پـــاڵ ھمـــوو لئمیـــر تھا لو فیلمـــدا زۆر بجوانی ھاتووە ل رگای ئو باسی ژیاون لگی كسانی ل قۆناغكانی ژیانی كردووە، بۆ نموون ل سردەمی مندایدا ھاوڕی منســـوور"ی "ئحالم دواندووە و لـــ كاتی خوندنی مامۆســـتاكانی خوندنگادا لدواندووە، ل كاتی كاری حزبیشدا جگ ل د. فوئاد حوسن چندین كسی ھاوخباتی ئوئافرەتی

دواندووە.دوای دیكـــوە، الیكـــی لـــ یاری لدا بكفیلم وەی لئ

دەخوندرتوە، سدارەدانیان ل رگای ئو كسانی قسیان ی گوتین، كھا پمیر تكرد ئكوردایتی لسر لیال چندە خۆی سوور بووە و ھیچ شتك كاری ت نكردووە، ئوەشـــی وەی لر لیال بل ڕوو كخستسدارە بدرێ ھردوو چاوەكانیان دەرھناوە، لو كاتشی داوایان لكردووە نام بۆ ئحمد حسن بكر بنووس تا لی خۆشب و پشیمانی خۆی نیشاندا، لیال گوتوویتی ئگر نام بنووسم می دەنووســـم، ككتبۆ میللنمتوانی تمنم درژ ب و زیاتر خزمتیان بكم، نك ھر ئوە بكو ترساندنی بوەی باوك و برا و كوڕە خاكانی ل سدارە دراون كاری تنكردووە، بكو ئو ھر گوتوویتی ھموومان قوربانی كوردستان بین، میللت قت بم دەكـــوێ، نخۆش

نامرێ.ئـــوەی زیاتر جـــی بایخ و ھدەگرێ ك قســـی لســـر دا خرایكـــفیلم بكـــرێ و لروو، ئوەی كـــ دوای ئوەی لیال قاســـم ل ســـدارە دراوە ئوا رژمی بعس ب ھاووتی داوە، لقمیـــان ئرانـــی ئـــوە لكاتكـــدا باوكی لیال ت بووە و لری حكومرمانبفسای ١٩١٥ لدایكبووە، ھموو ئوان بگن و دەیســـلمنن ك رژمی بعس چندە ل ھز و توانای لیال ترســـاوە، ئو خۆشـــی ئافرەتكی چاونترس بووە، چونك ئو ل شۆڕشـــی وەكـــو ١٩٥٨ تمـــووزی ١٤ی ل ب ھوتافات بشداربوویك

بشداری خك خۆپیشاندانی كردووە.

ل ھمـــوو ئوان زیاتر ئوەی ك جـــی سرســـامیی، دایكی لیال قاســـم، ك دوای ئوەی لیال ل نجف نـــژراوە ئو ماوەی ٤٠-٤٥ رۆژ الی گۆڕەكی خوتووە و دواتر ھر ل خمی ئـــو ب ماوەیكـــی كم كۆچی

دوایی كردووە.ب كورتی پموای ئمیر تھا لو فیلم دیكۆمنتییدا "دیكۆدراما" توانی بـــ شـــوازكی جوان و دیكۆمنتی وســـتگكانی ژیانی لیال قاسم بخاتڕوو، ئگرچی ھندك شـــون ھی پویستی ب بگی زیاتـــر ھی، بم بگشـــتی ھموو ھوكی لو جـــۆرە خزمتكردن ب ھونری كوردی. ل الینی مۆنتاژیشوە كرابـــوو، بـــۆ جوانـــی كاری ئگرچـــی ل ھندك شـــون كان لسكردنی ككاتی قسلشونی گونجاو وتی كسكانی

ندەبی.ئـــوەی جـــی ئاماژەیـــ ئو فیلم لژر ناوی "لیال قاســـم ھمای برخودان" ل سیناریۆ و دەرھنانی ئمیر تھا و ونگرتن دەرھنـــری یاریـــدەدەری و و مۆنتاژی شـــن ســـامی كاك ك لریوەی ھل جگ ،كۆیی"بریڤان جبار، رزگار محمود" و دیكۆدرامایوەك نواندن لـــخوندنوەش ،شـــداربوونبرواندزی، "خاڕەش الین لھرۆ مولـــودی، ئردەالن"ەوە فیلمكـــش ئنجامـــدراوە، برھمی مكتبی سكرتاریتی

.تی ئافرەتانی كوردستانكی

شھیدی بغدر لسدارەدراو لیال قاسم

ئمیر تھای دەرھنر لسر گۆڕی لیال قاسم - نجف

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

12

بوكراوەیكی ھونریی گشتیی لگڵ بدرخان دەردەچھونریبسرپرشتی: مسعودی مال ھمزە

masoud_ibrahim_ar@yahoo.comژمارە ٣٠ - ١١٩ - دووشمم ٢٠٠٩/٦/٨ی زایینی

میسری تۆ داھنر بووی

باوكی یارۆ... مانو قمــــوو ئھ خۆ دەزانم تۆ لگورەتری ك لبارەت دەنووسن، لوەش باشــــتر دەزانم تۆی داھنر و خونری گای كــــوردەواری لی كۆمقینراســــت ل ورەتری كش گدوانانو لموو ئھ

بارەتوە دەدرن..میسری گیان..

ئاخــــر تۆ بــــووی درامات كردە دۆســــتی ماــــكان، تۆ بووی ب ھموومانت گوت توانای ئكتری كورد ھاوشانی ئكترانی دیكی، تۆ بووی لزانان ل دراماكانت وــــای رەخن لجكانت دیمن جوان و سرنجراكشــــكانی كوردستانت پیشان دەدا.. تــــۆ بووی بــــ شــــۆڤنییكانت دەگوت ھر ئوە نین ل شــــونی خۆش دەژیــــن و پارك و باخچــــ و باخان و خانووی مۆدرنتان ھی، ئوە ئمین... چوســــاوە و زوم لكراوی دەستی ئوە

وەكو ئوەش پشكوتووین...تۆ.. ئی خواوەندی ""خۆرنوازان بشی نسح ،ی پۆلیس، جومع١و٢، رەشفنــــی، گو ب رۆژەكان، نیشــــتمان، كی بكان، گۆڕســــتانكــــمی چۆلخگۆڕ، بم لویت، لویت بم، تابلۆی سوند، ســــروودی سربستی، ھارون، رەزا و رەمزان..." و دەیان برھمی تر، نازانم بۆچی جتھشتین و دوا مائاواییت

ل كردین...برام میســــری.. نمدەزانی تــــۆ ئاوا زوو مائاواییمان ل دەكی و "چیمن و یارۆ و ھاوڕیان و بشــــی درامای خــــاك و رەزا و رەمــــزان" بــــ ناز خۆ ئاخر جدــــی، بیار بوو بم سلمانی و ھوای دەســــتكردن ب ونگرتنــــی "رەزا بــــۆ رەمزانــــت" و بــــو بكمــــوە، بۆ جتھشتین و بیاری

مرگت دا...میسری گیان بۆ وا زوو تسلیمی قدەر بوویت و مردنت ھبژارد، خــــۆ تۆ ھیوات بژیــــان و برھمكانت خۆش بوو، ئاخــــر ھر تۆ بووی درامات خۆشویست كرد لناو كورد و جت لق

كرد ب دراما غیرە كوردییكان...٥/٣١ ئو رۆژە نفرەتیی بوو ك ھوای كۆچی دوایــــی تۆم پگیــــی، ھواك ســــرتاپای كوردســــتانی خمبار كرد، ھواك ك ئسترەكانی ئاسمان و گوڵ و دار و دەوەنكانی سلمانی وەراند و پی گوتین بگرین ئوە ئسترە درەوشاوەكی خمخۆرەكــــی كــــوردی، درامــــای ،كركووكییدرامای خــــاك، كــــوڕە ك باوكــــ و چیمــــن خۆشویســــتكی

رۆحییكی یارۆ مائاوایی لكردن...میســــری گیان دەزانم تــــۆ مردنت ب ھۆ نیی، دەزانم ماوەیكی دیك چیمن و یارۆ میسری ئاســــا ب خون و خیای تۆوە دن و وەكو ســــیناریۆكانی تۆ بۆ دنیا، ئوجارە ئوان ســــیناریۆكانی ئودیوی

ژیان و گۆڕستانمان بۆ دەنووسنوە...دەشــــزانم و ئاســــوودەبی حزدەكــــم ئاســــوودەی، چونكــــ تــــۆ بر لــــ دوا مائاوایی ھاوڕیانت ل گۆڕستان گوت ل زەنگی مۆبایلكت گرتوە، تۆ كوڕكی تاقانت ھی جیاواز ل ھموومان، ئاخر ئو پاكان ونكتی ماچ كرد و بۆ دواجار

ئۆكیكی لگڵ كردی...بنوو... ئارام بنوو.. تۆ مردنكشت وەكو خك نبوو، برەبیان و بر ل مرگ باخچی ماكت ئــــاودا و ھدی ھدی چوویت ژوورەكت و ل شــــونی خوتنت پاكوتــــی، گومانم نیی تۆ نمردووی، ئاخــــر ب ویژدانــــی نیی گــــر بم تۆ مردووی، گر وامگووت ك برھمكانتم

...یوە كاری كم ئبینی ببگومان كاری میســــری ھمیش لدڵ و

زیندووە.

پرۆفیشناڵ

مائاواییمان ل دەكی و "چیمن و یارۆ

مسعودی مال ھمزە

ئا: ھونری بدرخان

مرگكی ناوەخت و دتزنئو بیانییی ھوای مرگی حوسن میسری گیشت، كس ھموومان ندەكرد، باوەڕی رەمزان" و "رەزا چاوەڕوانی بوویـــن، ھموومان بنیازی بینینی روئیاكانی ئو بووین، ٢٠٠٩/٥/٣١ لـــ نمانزانـــی فرەتی لرگ نی موكاتئژیـــان كرد و گوتی: ئیتر دوای

...مانای ن ژیان بحوسمنداـــی و خوندنـــی حوســـن

میسریھونرمندی دەرھنر حوسن میســـری بو پیـــی كوڕی گورەی ماوە بووە و ھرزوو باوكی كۆچی دوایی كردووە، بۆی ھونرمند لبر بژوی ژیـــان نیتوانیـــوە خوندن تـــواو بكا و تا پۆلی ســـی سرەتایی خوندنوە، بم لگڵ ئوەشدا ھمووجارك میسری دەیگووت من دەرچووی زۆر شـــعبم، چایخانـــی كســـیش وادەزانـــن و واش دەنووسن ك میسری دەرچووی ئكادیمیای ھونرەجوانكانی م وانییغدا بـــووە، بـــبدەرچـــووی ھونرمنـــد فراندن بوو لنـــان و ئداھئكادیمیای نك، كارەكانی

ھونرەجوانكان.ژیانی كۆمیتی میسری

ھروەكـــو برادەرانی باســـی میســـری حوســـن دەكن، رۆژان لـــ ١٠ كاتژمر زیاتر كـــردووەو دەوامی لخـــاك كاركردن ســـرقای ھردەم خانی چیمن لـــوێ، بووە خزانیشـــی دەیگـــووت خاك مای یكمی میسری بوو، جا لبر ئوە وەكـــو برادەرانی میســـری باســـیان دەكـــرد، ئوەندە لبرئوەی میسری سرقای كاری ھونری بووە، لبرئوە زۆر كاتی نبووە بۆ سردانی كردن و بھزكردنی پیوەندیی كۆمیتییكان، و شـــتانكو میســـری لبگورەتر بووە، ئو لرگای شـــانۆكانییوە و درامـــا بھزترین پیوەندی ھونری و رۆشنبیری و كۆمیتی و

ئایینی لگڵ خك ھبوو.و مـــردووە میســـری حوســـن

ئیسالمییكان وازی ل ناھنندوایـــی كۆچـــی دوای دەرھنـــر و ھونرمنـــد رۆژنام ن میســـری لحوسراگیاندنكاندا و گۆڤـــار و زۆر ب خمناكـــی باس لو كرا، ناوەختـــ كۆچكردنـــ كان لمانچی برا موســـكپیك" "ئیســـالم ماپـــڕی زۆر بـــ ویژدانان باســـیان لـــو مرگـــ كرد، ســـیرە مرۆڤكانـــی وتـــدا لـــم شـــت جوانـــكان نابینـــن، برایانی موســـمان ب ھموو نووســـیبوویان عقتكیان "ئـــو دەرھنـــرەی دژایتی مال و شخكانی دەكرد كۆچی دوایـــی كرد"، ئو قســـیی ك وە وایوان وەك ئـــئـــحوسنی رەحمتی ل جیھاددا ب ل دژی ئیســـالمییكان، ئاخـــر ئوان لـــوە تناگن دراماكانیدا ب میســـری لـــروئیایكی زۆر جوان باســـی كۆمگا كموكوڕییكانی لو مال و شخ كالوچییكان برا خـــۆ ســـیرە دەكـــرد، موســـمانكان خۆیان دەن ئگر كسك بمرێ شیتان دەستی ل دەشواتوە، بم دیارە ئوانـــی ل ماپڕی ب و قسیك" ئئیســـالم پ"

یان نووســـیبوو، لمانایانشیتان زۆر شیتان ترن!

میسری و بشی درامای خاكنابـــ كســـمان نكۆی لوە بكین، ك حوســـن میسری یكم كس بوو ل كوردستان فزیۆنـــلت لـــ توانـــی ت بشی تایبكان بكوردییدراما بكاتوە، ك تا ئســـتا نك ل تلفزیۆنكان، بگرە لـــ وەزارەتی رۆشـــنبیریش ت بتـــی تایبرایوەبڕب و لچـــی ئك ،درامـــا نییتوانی خـــاك" "تلفزیۆنی ئو بش بكاتوە و تا كاتی مردنیشـــی چندین برھمی داھنران لو بش برھم ھات و نمایشیش كرا، دنیاشم دوای میسری ھمیش زیندوو ردەوام دەبر بھ شو بئ

ل كارەكانی. ن میســـری و درامـــا لـــحوســـ

رەمزانحوسن میسری ئو دەرھنرە بوو توانی بینری كورد فربكا رەمزان مانگی شـــوانی لبدیار شاشـــ قشنگكی خاك و كوردساتوە دابنیشن و سیری دراماكانی ئو بكن، و پچیرۆكی دراماكانی ئ كبوو ل خۆشویستی مرۆڤ بۆ مرۆڤ و بۆ خاك و نیشتمان، نیشـــاندانی كاتدا ل ھمان الینـــ خراپكانی كۆمگا، ناكرێ لـــوە نكۆی بۆیـــمیســـری ئگر مردبش ئوا توانی كلتووری ســـیركردنی دراما ل رەمزان الی بینری

.نپكورد بسجلیـــل زەنگنـــ و حوســـن

میسریدوو حوســـن و جلیـــل كوردی بتوانای دەرھنری شاری نیشتجی كركووكی زۆرجار بـــوون، ســـلمانی ئگـــر دەیگـــوت میســـری بووایـــدراماكانـــی مـــن نبرھـــم گردەلوولیـــش ندەھات، چونكـــ من بووم گوتینم دا ب ھونرمندەكانی

تر تاوەكو كار بكن.میسری كركووكی ل سلمانی

ئسدا ل میســـری حوسن ،ركووككـــی شـــاری كخ جمانی نیشتسل چی لكبوو، زۆرجار ئو كســـانی دەدا لرایی نـــچاویـــان ببرامبـــر كارەكانـــی ئـــو دەیانگـــووت نازانیـــن ئـــم كركووكیی چی ل سلمانی ناگڕتـــوە بۆچـــی داوە، كركووك، میسریش دەیگوت كوردستان شارەكانی ھموو بۆمن وەكو یك، ئاخر چۆن بچموە كركـــووك، خۆتان دەزانن باری ئمنی ئو شارە تدەچ برپرســـك ،چۆنئو شـــارە چندین پاسوان

لگڵ خۆی دەبا، ك كسیش منی ئگر ئی ،نایناســـھونرمند بچموە كركووك دەبـــ چیم ل بكـــن، ئاخر خۆ ناچـــم بم كاكـــ وەرن

بمكوژن..شانۆگری ھارون ل ناوچكانی

كوردستان ھونرمنـــدی دواكاری شـــانۆگری كۆچكـــردوو ھاروون بوو كـــ ل رۆمانی محمد رەشـــیدی ھارونـــمیسری وەرگیرابوو، موكری ل رییشـــانۆگ ئو توانی زۆربی شار و شارۆچككانی ك بكا، نمایش كوردســـتان وقو توەش شـــكاندنی ئئبوو ك سانك برھمی ھیچ شارەكانی كوردستان ل كام لشاركی دیك نمایش ناكرێ، بم ئو ھر زوو ئو كۆتی

شكاند.ھاروون ل لندەن

دوای نمایش كردنی شانۆگری ھـــاروون ل زۆربی شـــارو كوردستان، شـــارۆچككانی بیار بوو ب ھاوكاری دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان شانۆگری ھاروون ل شاری لندەنی پایتختی بریتانیا ئسف بم بكرێ، نمایش مـــرگ رگی ندا حوســـن ھـــارون ل لنـــدەن نمایش ھاوڕیانی ھرچنـــدە بكا، دەب نیان داوە كمیسری ب ننو بكانی ئونم خرجس بدی، جا نازانم ھاروون بمیســـری ل لنـــدەن نمایش

دەكرێ یان نا؟

محمـــود و میســـری حوســـن زامدار

بوو حوسن میسری كسك پاو پ ل سۆز و میھرەبانی و وەفـــا، ئاخر ئو ل دووەم رۆژی نمایشكردنی شانۆگری كارەكی ھولر ل ھاروون محمود پشكشـــی خـــۆی زامـــداری گورە نووســـری كورد كرد، سبارەت بوەش لـــ لدوانكـــی تایبـــت و بدرخان بـــۆ بونكراوەی گوتی: لگڵ رز و ئیحترام و خۆشویستیم بۆ مام جالل و كاك مسعود و كاك نچیرڤان و كاك فلكدیـــن و ھموو برپرسانی حكومتی ھرم، ئگر من پلی یك لوانم ھبووای بوات ھب كاركم بۆ دەكرد، چـــۆن الی خۆمان برادەرك ژنی ل كوردەواری دەھنا و كوڕی دەبوو ٧ شو و ٧ رۆژ دەھـــۆڵ و زوڕنایان بۆ لدەدا و ھدەپڕین، من ناچـــاری خـــك و ناوەندە م دەكـــرد ككرۆشـــنبیریی٧ رۆژ و ٧ شـــو بۆ محمود بم بگن، ئاھنگ زامدار من وەكـــو ھونرمندك ھر ئوەم لدەســـت دێ ئیشكی شـــانۆییم ھی پشكشـــی مامۆســـتایكی ھرە گورەی چم، تۆ بیرت نخۆمی بكمحمـــود زامدار ل ســـانی حفتا ئو جرائتی دا بمن كمن یكم كـــس بم كۆڕی شانۆیی پانتۆمایم بكم، كورد ب شانۆی پانتۆمایم بناسنم، دوای ئو ھـــر ھاندانی ئو

نمایشـــی ٩ ،٨ وایلكـــردم پانتۆمایـــم لـــ كوردســـتان سلمانی ل بكم، پشكش یانی ھولریش، نمبیھ و ئوە مامۆســـتای نوەیك و

.وە زیاتریششایانی لمیسری لباسی پشكشكردنی زامدار ل ب رییو شانۆگئبرامبـــر برژەوەندی خۆی گوتی: ب من برژەوەندیم زامدار، ھی لگڵ محمود زۆرە، زۆر برژەوەندییكم ئوەندە برژەوەندییكـــم زۆرە ئو تیجارەی نوان من و ملیۆن حمود زامدار بمام م وە، ملیۆنتناب ســـاڵ ل ر كمن ھ وەیشم ئكساچاوم ب محمود زامدار دەكوێ جاركی دیك سر لنوێ خۆم دەخونموە، ك ھستدەكم ھیچیشـــم نكردووە، ھیچم پ نیی، دەب بردەوام بم، برژەوەندییكی نوان من و

.وەیحمود زامدار ئم و جۆرە كارانئ ی ئاماژەیج شكردنانشكری پو شانۆگ ل بریتانیـــا لـــ زیاتـــر شكسپیر شـــانۆگرییكانی و ئیلیزابـــت بـــاوە و تنھا پشكشی ھونرمندە گورە و ناودارەكانی جیھان دەكرێ، بـــم ئوجارەیان میســـری كارەكـــی خۆی پشكشـــی محمـــود زامـــداری گـــورە

نووسر كرد. كی بزان درامایرەزا و رەمـــ

باوكماوەیكـــ بینـــری كـــورد نوی درامی كاركی عودای بۆیش ،میســـریی حوسن بـــردەوام ل خمـــی تواو بوونی كاركی نوی میســـری بوون، ئویش ماوەیك بوو رایگیاندبـــوو كـــ خریكی زنجیرە سیناریۆی نووسینی ،زانـــدرامـــای رەزا و رەمدواجاریـــش بـــ رۆژك بر ل مرگی لـــ پیوەندییكی تلفۆنیـــدا میســـری پـــی راگیاندم ك سیناریۆی رەزا و رەمزان تواو بووە و بشك لـــ رۆكانیشـــی دابـــش ئو شـــویش كردووە، ھر بنـــی پـــدام كـــ ئگر سلمانی ھاتم ئوجارەیان یكم جار ھوای دەستكردن بونگرتنی كارەك بدات من و ل بدرخان بوی بكموە، كچی بداخـــوە وەك چۆن كوڕەكی "یـــارۆ"ی ب باوك ج ھشـــت، ئاواش "رەزا و درامایكی رەمـــزان"ی وەك ھاتووی بم نرھساوای ب

باوك بۆمان بجھشت.میسری و سح داودەو چلكی

دوای ئوەی ھونرمندی میللی و ناســـراوی شاری كركووك ســـح داودە لـــ ركوتی "...................."ی ل شـــاری كركووكـــی دی كوردســـتان ل یـــادی علی مردان لدوای ئوەی گۆرانی بۆ ئو یـــادە چـــی كۆچی دوایی كرد، ل كاتی ناشـــتن ھونرمنـــد پرســـكیدا و حوسن میسری ئامادە بوو و دیاری ھرۆخانی بۆ بنمای كۆچكـــردوو ھونرمنـــدی برد، بیاریشدابوو بۆ چلی ئو كۆچكردوو ھونرمندی بكارەك ھســـ و چندین شـــتی جـــوان و داھنران و گورە ب قد گورەیی خۆی و ســـح داودە ئامادە بكا، بم بداخوە مرگ رگی رنامو بدا میســـری ئـــن بـــكا ك جـــبج و پالنـــبـــۆ چلكـــی داودە ئامادەی كردبوو، بم وەكو ئاگادارم

لمڕ مردنكی حوسن میسری ئیسالمییكان ل شیتان شیتانترن

خوالخۆشبوو حوسن میسری

میسری لدوا منزەگای یارانیدا - گۆڕستانی ئابخ

پرســـــــدگرانین ب كۆچی دوایی ھونرمندو دەرھنری بــواری شانۆو درامــای كــوردی و برپرسی بشی میسری)، (حوسن ھونرمند خــاك ـــای درامھیوادارین ئم دوا ناخۆشی بنماكتان بت و خوای گورە كۆچكردوو بر رەحمتی خۆی بخاو

ببھشتی برینی شاد بكاتانا لله وانا الیه راجعون

دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

13

یر

ونھ

یر

ونھ

ئركـــی خـــاك برادەرانـــی وكارەیان لكردنی ئجبجئســـتۆ گرتووە و بیارە بۆ تواوی ٢٠٠٩/٦/٩ ممشسئو پالن و برنامان ب راوژ لگڵ خاتوو چیمنی خزانی

جبج بكن.كشـــی و میســـری مرگـــی

كركووكییكاندوای كۆچـــی دوایـــی كردنی ی لـــكـــرمو ناشـــتنی تئابخ، گـــردی گۆڕســـتانی كركووكییكان ھونرمندە و خكی كركووكیش حزیان دەكرد ترمی ئو ھونرمندە برنـــوە شـــارەكی خۆیان و لـــ گۆڕســـتانكی ئـــوێ بداخوە بـــم بینـــژن، وەك چۆن حوســـن میسری یتوانی بژیان بـــوو نتا لئازادی و دخۆشی ھناسی ھمژێ، كركووك ل ژیان ئاواش ل مرگیشدا نیتوانی بۆنی خاكـــی كركووكی دی كوردســـتان بكا، بم وەكو ئاگادارین گۆڕەكی میســـری ل گردی ئابخ شونكی زۆر وتۆتو رووی ك یخۆشی ھكركووك و ما ب نازەكی خـــۆی، ھروەھا لـــ الین داوا كركووكیشوە ئیدارەی برنوە ترمكی ك كراوە كركووك، بۆ ئو مبستش رۆژی ھمـــان لـــ ئـــوان رورەســـمكی دواییدا كۆچی قشنگیان ل چمچماوە ركخســـتبوو، كركووك بۆ ئویش ب ئامادەكردنی خك بۆ پشـــوازی كردن ل ترمی بنمای بم ھونرمند، ھونرمند و دەزگای خاكیش پیـــان بـــاش بـــووە ترمی ھونرمند ل شاری سلمانی

بنژرێ.كی میسرییانروەردەییارۆ پ

یارۆی كوڕە تاقانكی میسری تمنی ٦ ســـا و ماوەی ٣ سا ھونرمندی كۆچكردوو ب زمان مندانیی و رەفتارە ھونرییكانی و فلســـفی خۆی یارۆی پـــروەردە كرد، بر ل مرگی ھونرمندیش ٢ رۆژ یارۆ دەســـتی ل بـــدوای شـــكا، الیكوە چند مردنی حوسن مسری و دوای ئوەی ل رۆژی سیمدا كس و كار و ھاوڕیانی ســـردانی گۆڕەكیان كرد، یارۆ میسری ئاسا بھیچ شوەیك قبوی ندەكـــرد كامـــراكان ونی بگرن، وەك چۆن میســـریش ل ژیان وابـــوو، دواجاریش یارۆ ب دایكی گوتبوو: تا یك كس الی گۆڕەكی میســـری بمنتـــوە من ناچـــم، دوای ئوەی ھمـــوو الی گۆڕەكی

میسریان جھشت یارۆ چوو ی باوكی ماچ كرد و بكنوئۆكیكی نرمكانی نجپ

بۆ كرد.میسری و گس غازی ھولر

ھـــر جارـــك ھونرمندی شاری ســـردانی كۆچكردوو ل دەبوو كردبـــا، ھولری گس غازی نان بخوا، دواجار لكاتی ھنان و نمایشكردنی لـــ ھـــاروون شـــانۆگری ھولر، كاك حوسن میسری وەكو جارانی پشوو ل گس

غازی نانی نیوەڕۆی خوارد.میسری و تھا خلیل

دوا بدوای ئوەی ھونرمند حوســـن میســـری ل بشی درامای خاك كاری دەرھنانی بۆ چندین دراما كرد، ل پاڵ ئو كاران چند ھونرمندكی بتوانـــای فرامـــۆش كراوی ھنایـــوە میـــدان، یكك لوان ھونرمندی ب توانا و ب ئزموون "تھا خلیل" بوو، كـــ لـــدوای راپرین لكاری ھونریـــدا ب دەنگ بوو، بم حوســـن میسری ل دراما و شـــانۆگرییكانی ب ھونری شـــاد كردۆتوە و ناوە كھ جی بنو بئكاتی خـــۆی ب تھا خلیلی

دابوو بۆ زیندووكردنوەی.مراسیمی بخاكسپاردن

ھواـــی بوبوونـــوەی وا ھونرمندكـــی مردنـــی كاركـــی ئوەنـــدە ئاســـان ھزمی بتوان نیی خـــك مو خای ئـــو بكا، بۆیگورەیـــ جگای دخۆشـــی بوو ك بینیمان ل مراسیمی ھونرمند بخاكســـپاردنی ل گردی ئابـــخ جگ ل برا كوردەكان، ئـــوا "توركمان، عرەب، كاكیی، مسیحی.." كراســـیمم ئامـــادەی فرمســـكی و ھمووان بوون بۆ كۆچی دەبارانـــد خمیان ،ورەیگ ھونرمنـــدە ئو

خانمی لـــوەی جیـــا ئوە یكمی عـــراق خاتوو ھرۆ ئیبراھیم ئحمـــد و زۆربی كوردســـتان ھونرمندانـــی

ئامادەی رورەسمك بوون.میســــری تــــۆ چلــــی داھنرانت ركدەخست، ئی ك بۆ تۆی ركخاكۆچكـــردوو ھونرمنـــدی ن میســـری جیـــا لحوســـدراماكانی پشەو و داھنری چلی ماتمینی بوو، بۆ ئو تییســـاینـــد و كرمھوندیار و داھنرانی ك كۆچی دواییـــان دەكـــرد، ئو چلی

ماتمینـــی بـــ شـــوەیكی كدەخســـت، كری وا رھون سو كنان لزلی رشایستب، یكم چلی ماتمینیش بـــۆ مامۆســـتا و ھونرمند "عزەت" گاوە ك ســـرۆكی ھونرەجوانكانی كۆمی كورد بوو، حوسن میسری ئو تییسایی بۆ كجۆرە چالندیارەكان ركدەخســـت، بم ئایا ك چلكی ئو سازدەكا ئاگادارم وەكـــو ركدەخا، و چیمـــن خانـــی خزانـــی و برادەرانی دەزگای خاك بنیازن چلیكی زۆر داھنرانی بۆ ل یو چلئ ن، كـــكبخرھیچ چلیـــك نچ و وەكو ھموو كارەكانی حوسن كاری

.ب راننجیاواز و داھژیاننامی حوسن میسری

ناوی تواوی "حوسن رەحیم محمدئمین"ە.

ل ســـای ١٩٥٧ لـــ گڕەكی شـــوانی شـــاری كركـــووك

لدایك بووە.ل ســـای ١٩٧٣ ل شـــاری موســـ بۆ یكم جـــار وەكو "من شانۆیی ل كۆمبارسك نووسینی الوحش" قتل الژي علـــم ســـالم، دەرھنانـــی

عدنان جویدجاتی.ل سای ١٩٧٤- ١٩٧٦ مودیل وەكاری لشـــی شب بوو ل

ئكادیمیای بغدا. ی ١٩٧٦- ١٩٧٨ وســـا لـــبـــووە بدوای ھونـــر و بو عشق چۆت قاھیرە و لوێ وەك كۆمبارسك و كارمندی دیكۆر ل چندیـــن برھمدا

بشدار بووە.لـــ ســـای ١٩٧٩ ل شـــاری شداری كردووە لركووك بكشانۆیی "البیت الجدید" وەك

ئكتر.ل سای ١٩٨٠ ھر ل شاری شـــانۆگری ل كركـــووك وەك تراثية" "اســـتعراضات

ئكتر.

لـــ ســـای ١٩٨١ بشـــداری شـــانۆیی "لعب كـــردووە لالســـلطان والوزیر" و رۆی ٣

ئكتری بینیوە.لـــ ســـای ١٩٨٢ بشـــداری "بنادق ل شـــانۆیی كردووە

الم" وەك ئكتر.لـــ ســـای ١٩٨٢ بشـــداری شـــانۆیی "غاب كـــردووە ل

یوتوبنا" وەك ئكتر.بشـــداری ســـای ١٩٨٣ لكردووە ل شانۆیی "حب ابی كاك و موتی" و لو فستیڤای مونتدای مســـرەح ل بغدا ختی باشترین ئكتری لو

شانۆگرییدا وەرگرتووە.ل ســـای ١٩٨٥ یكم كاری دەرھنانـــی بۆ شـــانۆگری "جثث علی الرصیف" كردووە.

ندیـــن كۆڕی لروەھا چھشـــارەكانی "بغدا، بسرە، كركووك، سلمانی، ھولر، دھۆك" سبارەت ب ھونری

پانتۆمایم سازداوە.باشـــترین ختـــی چـــوار دەرھنانی ل شانۆگرییكانی "دەروشكان بدوای راستیدا كورســـییك، مرگی ون، چیرۆكی خۆشویستی، دیفز..

دیفز" وەرگرتووە.درامییانی مـــرھب ئـــو كاری سیناریۆی دەرھنانی بۆ كردووە بریتین ل: "خۆرنوازان بشی ١و٢، رەشی پۆلیس، نی، گوف نسح ،جومعب رۆژەكان، نیشتمان، خمی

چۆلككان كی بری گۆڕستانشـــانۆگگۆڕ، كـــ ل قســـیدەیكی زادە جلـــی قوبـــادی

وەرگیرابوو.كاری دەرھنانی بۆ شانۆگری "بم لویـــت، لویت بم"

كردووە.كاری دەرھنانی بۆ شانۆگری ئنجامداوە سوند" "تابلۆی ك ب بۆنی كارەســـاتی "١ی

شوبات" ئنجامیدابوو.كاری دەرھنانـــی بۆ تابلۆی ســـتی، كربســـروودی سبۆ ســـارۆژی كۆچـــی دوایی د لحممامۆستا ئیبراھیم ئ٤/٨ نمایش كرا و ئســـتاش ســـان لـــو یـــادەدا ئـــو تلفزیۆنی ل رییشانۆگخـــاك و كوردســـات نمایش

دەكرێ. كاری دەرھنانی بۆ شانۆگری ھارون كردووە، ك ل ھارون ئلرەشـــیدی محمد موكری

وەرگیرابوو.دوا كاری كـــ تنھـــا كاری تواو ســـیناریۆی نووسینی كردبوو، زنجیرە درامای "رەزا

و رەمزان" بوو.

تمیسری مۆئیسماعیل محمد

ن گیان لی میسری،حســـكو تـــۆ لكویت

درەنگ بۆ خاك چاوەڕم كی دیتچند رۆژك ئب ل خاك نابینریت

م لر( بگئ،(عبیشـــ) وتیـــان لـــویت)؟!

راست ك ئن میسری مۆت؟تتاقكفت و ماندووە، زۆر ب

ماندووی پشووب،تۆمی من دمدت ناسك نك زویر بیت لم

دوای (چۆلككان)خمی ك ئخۆی؟(نیشتمان)بۆ ك ج دی و ئڕۆی؟!

زۆر جـــار خـــۆت ئتـــووت مـــن چیم كردووە؟!

ئیتر مۆتت بۆ وەرگرتووە؟!وەرە ئیشكان تواوك میسری

ئیستا كی وەخت مۆت وەرئگری؟!ل( رەمزانا)ئن دیتوەئیشكی تازەش ئھنیتوە

ھاوڕـــم تۆ لـــ كوی، تۆ لـــ كوی میسری

شانۆ خامۆش و چیمن بۆت ئگریئو دەستی یارۆ ئیكردە ملت...

ئستا شل شل وا لملی خۆیاناتدۆزتوە و بتاقت بووە..ھندە گڕاوە ب شونی تۆیا

وەرە شونمی رووی چیمن بسەتروپ یارۆ ل باوەش بگرەبشی درامای خاك ئاواكوە

چاوەڕت ئكین زۆر دوامكوە١ی حوزەیرانی ٢٠٠٩

پراوز:..عبی شچایخان ست لب١- م

٢- ئاماژەی بۆ شانۆیی(بم لویت).درامای(خمـــی زنجیـــرە بـــۆ ئاماژەیـــ -٣

چۆلككان).٤- ئاماژەی بۆ زنجیرە درامای(نیشتمان).

.ن میسرییند حسرمری ھونن :ھاوس٥- چیم٦- یارۆ :كوڕ و تاقان منای حسن میسریی دوو

رۆژ پش مائاوایی میسری دەستی شكا. ك(زانرەزا و رەم)بۆ زنجیرە درامای ٧- ئاماژەیلنووســـینی و ســـیناریۆی میســـری بوو،بیاربوو

بمزوان دەست بكن ب ونگرتنی.

حمسوار عزیز ت كبســـانو كك لكندە یب رەنگلـــ رووی ھزرو ئایدیـــاو توانینوە، لگـــڵ ھبـــت زۆرم جیاوازییكـــی ھونرمندی كۆچكردوو حوسن میسری، رحو تی ئڵ زۆرینگـــر لوەك بین بم، كن پـــچ وانینـــفیكـــری و تھونرمند حوسن میسری ل كارەكانی بزەقی كاری لسر دەكرد و ل روانگی رووتوە گوزارشـــتی ماددی ئایدیایكی لدەكردن، زۆرجاریش بۆ ئوە دەچووم، ك ب نووســـینك ئو توانینی خۆم بخم ســـر الپڕەی میدیـــاكان، بم ھمووكات لروانگی ئوەی كســـكان ئـــازادن چـــۆن بیردەكنـــوەو چۆنیش گوزارشـــت ل دنیادیـــدەی خۆیان دەكن ســـلم لـــم كارە دەكردەوە، تـــا دواجار ل میانی وتاركم لســـر شانۆنامی (ھـــاروون) لپراوـــزی شـــیكردنوەی تكســـت و شـــوازی كاركردنی میسری لو شـــانۆنامی و چند الینكی ئو جیاوازییم ئاماژە پدا و ل بدرخان بو كردەوە، ئمۆش دوای ئوەی بداخكی ندەی لرمھون م كرگ ئزۆرەوە مزەوتكردین، پمخۆشـــ بدەر لالینی فیكری ئگر بچند وشـــیكیش بت ئاماژە ب داھنان و كارە جوانكانی ئم ھونرمندە بدەم لرووی فۆڕم و ستایلی كاركردنوە، بتایبتیش لبواری درامای تلفزیۆنی، ك زیاتر پی ئاشنابووین

تا دەگات كارە شانۆییكانی، ھرچندە میسری وەك ھونمندك زیاتر شانازی بكارە شـــانۆییكانی دەكردو دەیگووت: "شـــانۆ عشـــقی یكمی منـــ و خۆم بشـــانۆكار دەزانم و دراماش تنھا وەك

حزو ئارەزوو كارم تیاكردووە".زیادەڕۆیی نیی ئگر بم كارە درامییكانی حوسن میسری ســـرەتای راستقینی كاری درامی بن ل كوردستان، بتایبتیش لبواری زنجیرەی تلفزیۆنی، ئگرچی پش میسریش ژمارەیك زنجیرەی درامی برھمھاتـــوون، بم ھـــر ھموویان لبواری تكنیكی و بنماكانی كاری دراما كلنی گورەیان تدابوو، بتایبتیش تكنیكـــی ســـیناریۆو لبوارەكانـــی گانوەو مامی ئكتر لگڵ كامراو چارەســـری درامی كۆتایی زنجیرەكان، بگومـــان ئـــوەش ئـــوە ناگینـــت كـــ كارەكانـــی حوســـن میســـری لو مئ ش بووبن، چونكبب موكوڕیانكگووتمان بسرەتای راستقین دادەنرن و ھمووشمان دەزانین ھموو سرەتاكان ب كۆمك كموكوڕی دەســـتپدەكن، بم گرنگ ئوەی ك دراماكانی حوسن میســـری بحق ئو سرەتا گرنگبوون ك متمانیـــان الی ھونرمنـــدی كورد دروســـتكرد بـــ سینارســـت و ئكترو دەرھنرەوە، كـــ دەكرت ھونرمندی كوردیش خـــۆی لقرەی ئـــو ھونرە بایخدارە بدات و تیاشیدا سركوت، ئو

پشـــوازیی بھاوتایش كل دراماكانی ( ی پۆلیس، جومعوزان، رەشخۆرن)كرا زیاتر ئو متمانیی الی ھونرمندی كـــورد بھزترو پتوتر كـــرد، بایخی وەدابوو كن میسریش لكارەكانی حوسبۆیكمجار بو شـــوەی درامای كوردی لڕووی بابتوە دابزت نو كشـــو و خك دەردەســـرییكانی ئندشو خۆی ل باری سیاسی و برگی مژوویی بدزتوە، تاك دەرھنریش بشوەیكی یشـــنی درامای كـــوردی لرەھـــا لۆكگوندەوە گواستوە بۆ شارو برھمكانی گوزارشتی خم ھنووكییكانی خك بوون ل (بكاری و قورســـی معیشـــت و ڤایرۆســـی ھنـــدەران و خمی گنج و كشی میرات و سرمایو ئیستغاللكردن و رووە حرامكانی خۆشویستی وپرسی ژن و...) و دەیان بابتی تر، كبشكی نپســـاوەو نگۆڕی ژیانـــی ھر تاككی ئو كۆمگای بـــوون، لالیكی تریش زۆر بروونتر توانی ئـــو بیركردنوەو توانینـــ جماعیی ھوەشـــنتوە كـــ دراماســـازانی كـــورد لـــ زۆرینی دەكردو لســـر كاریان برھمكانیان دابزت نو جیھانی ماددی و سایكۆلۆژی و خیتابگاو چیتـــر ئكانـــی كۆمتاك وە، ككاتدووبارە ن میعج دەســـتماوەیكی زۆر ل نوەندی ھونری كوردی ت لنانوەتا تر دەكرا، ئســـكاری لتوانینی ئو دراماكانیشـــی ناونانی

بپاكتیك كردووەو ھبژاردنی ناوەكانی (رەشی پۆلیس و جومعو رەزاو رەمزان) بشكن لو تخزانی ك میسری تیایدا بۆ ناو جیھانی تایبتـــی تاك ھنگاوی ھگرتووە، بۆیـــ جگی خۆیتی ئو شانازیی بۆ ئم ھونرمندە تۆماربكرت، ك گۆڕانكی چۆنایتی ل فۆڕم و داڕشتنی درامای كوردی كرد ل رووی دروستكردنی كارەكترو شوازی سردو چارەی درامی، بینـــر كســـیری دراماكانی میســـری و جیاوازییانست بواوی ھتدەكات ب یداوە لون میسری ھحوســـ دەكات ك وە، بۆ نموونكارەكانی زەقیان بكاتـــ میشھ كۆتاییكانی درامی چارەسری چارەســـركی چاوەرواننكراو بووە بۆ بینرو ئـــو دەرفتی ببینـــر نداوە ك لســـرەتای دراماك ھموو شتكی ال و درامایت كۆتایی ئـــت و بزانروون بلـــ رووی چارەســـرەوە بچی دەگات، بگومان ئمش زۆر ل بھای دراماكو چژبینینی بینر كمدەكاتوە، ك بزانت ســـرەنجامی ئو چیرۆك بچی دەگات، وەیھاتوو ئری دانـــاو لندەرھ بۆیكخۆی تحكـــوم ل رەوتی رووداوەكان دەكات و ناكوت ژر كاریگری ویســـت دییبكـــی ئزح ر، كزی بینو حـــل ســـركوتنی خرو ب سزا گیشتنی تاوانـــكاران، چونكـــ ھرچندە ھونر وەی ژیان نییك الســـاییكردنھیچ كاتو واقیعییتی ھونر زۆر ل واقیعییتی ت لنانم تژیـــان جیاوازتـــرە، بـــواقیعییتی ژیانیشدا ھموو جارك ھزە خرخـــوازەكان ســـرناكون و زۆر جار تووشـــی نوشست و شـــكان دەبن، بم

وەك بینران ھموو كات ئو كۆتایییان پناخۆش ك تیایدا ھزە خرخوازەكان شكست دنن، بگومان ئمش بۆ حزی خۆڕسكی ناخی ھر تاككمان دەگڕتوە، بم وەك ئاماژەم پدا واقیعییتی ھونر تی ژیـــان جیاوازترە، بۆیواقیعیی لزۆرجـــار وادەخوازت ك ھونرمند ئو ر دروســـت بكات، كالی بین تناعقگۆڕان تنھا ب حزو خواســـت دروســـت نابت و بكـــو دەبت مرۆڤـــكان لم رجیش نیین و مناوەدا كاری جددی بكپھموو جاركیش سركوتن بدەسبنن، بـــم بردەوامبوونـــی كاركردنی مرۆڤ بۆ گۆڕان و ژیانی باشتر بشكی گرنگی

.كانوتنركسبۆی دەكرـــت ھونمنـــدی كۆچكردوو بیكك ل دروستكرانی درامای كوردی ئژمار بكین و توانی ل زۆر رووەوە كار بۆ سرەتایكی باشی درامای كوردی بكات و بم بۆنوەش پشـــنیاز دەكم درامای رەزاو رەمـــزان ك دوای پـــرۆژەی درامی ئم ھونرمندەبوو، ك بداخوە مرگ دەرفتـــی تواوكردنی ندا بناوی خۆی وات سیناریۆو دەرھنان كاری تیابكرت و یكك لـــ دەرھنـــرە الوەكان وەك یارمتیدەری دەرھنر لسر ئو شوازەی ك میسری پیەوی دەكرد كاری تیا بكات و وەك گووتـــم دراماك وەك رزلنانك بۆ رۆحی ئم ھونرمندە بناوی ئوەوە وەك سینارست و دەرھنر بت برھم، ئمش وەفادارییكی بچووك بۆ خرمانی تو خزمن میسری و ئری حوســـھونگورەیـــی كل بواری شـــانۆو درامای

كوردی پشكشی كردووە.

چند وشیك بۆ ھونرمند حوسن میسری

میسری لدوا منزەگای لنو ھونرمنداندا

دوا باوەشی چیمن خانی ھاوسری

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

14

ئـدۆنیـس

·ÊÜ“<‰⁄<Â4e<{<M

ليمانية يلبس عباءة يخ في الس الجبل الشمن الظل والضوء ويلوح للفرات.

أنظر إليه في ماء يتدفق من جرار غيمينزلق فوقه على ساللم من حبال

بيضاء.أنظر إليه وأقرأ ذروات األفق.

إن كنت صديقا، فسوف يسبقك مناديا: يا أخي.

في أرض تنبسط هوذا يربت على كت

أمامي، وكل مكان فيها عرس للجسد.قلت له: أحب شيخوختي، غير أنني

أشتهي اآلن أن أعود طفال، أتعلم كيف ألعب حقا مع الثلج والغيم.

وقلت لنفسي: أتخيل، إذا، خيمة آخذ إليها قوافلي كلها من الشعر والحب

والصداقة،وأصطحب أشياء ال أسميها لكي تظل

أسرارا أبعثرها في القرى والمدائن،حيث يرغب المعنى.

كنت قد استيقظت بين قافلة من فراشات تلتهم رحيق الحقول.

عاشقات الكلمات كمثل

واستيقظت

فككن أزرارهن: في هذه الكلمة يختبىء واد، في تلك

مجثم لكواسر الجبال. و تكمن في بعضهن أعشاش لغرائب األجنحة.

وكانت كل لحظة إبريقا لماء الشهوة.مرارا،

أخطأت في األحالف التي كنت أعقدها مع الهواء. وكان الهواء يخفف عني

هذا الخطأ، قائال عن نفسه: أحتاج إلى التشرد والضياع لكي أحسن الحب.ألهذا أحب غالبا ما ال أعرفه؟ ألهذا

، غالبا، عندما أسمع يقظة الجنون أسرتسخر من

وسادة العقل؟ ألهذا تكون، غالبا، ريشة السؤال عبئا على عروش اليقين؟

لكن،ألن تستسلم، أخيرا، إلى الحبر،

فيع، أيها المستحيل؟ رس الش أيها الش

ÖÊ^}<ÎÜ€ �¬<JII

باكرا، كما ينهض الفجر من سريره، ويخرج البسا معطف الشمس،

كرى ذهبنا إلى حلبجة. رافقتنا ذ

مرشوشة بسائل كيماوي، كنت أنظر إليها تلتهب في

ذاكرة الحقول. رافقنا سحاب يتقطع، ينفصل يتصل، ويهبط كأنه شهيق

الرياح وزفيرها.وقلنا للهباء الذي تحمله ريح الجنوب:

رجاء، أرجىء هبوبك.الطريق بيوت كمثل تضاريس في

عضل المادة. رأيت الطبيعة تغسل في هذه البيوت نهديها

وقدميها. رأيتها تتكىء على العتبة. ويل وتسلم على ل شعرها الط

تسد

أبنائها الغادينالرائحين.

ريق أطفال يزنرون الشجر الطبأحالمهم.

الطريق جراح نازفة في هياكل التراب.

الطريق صمت تتقوس فوقه خاصرة الفضاء.

فجأة حلبجة: عمري خاورـ سمعت الصورة. رأيت األصوات.

فية، كان الحجر يبكي.وخ

وفي مسافة تنكمش في برعم زهرة، بدت الشمس كمثل

تجويف أحمر في جسد النهار.

ة تنطرح عليها وكانت الحقول أسرساللم العذاب، صعودا إلى مجرات

اهللا.عمري خاورـ

رعد في الحس والمخيلة، في الحدس والتنفس والنطق. هول يتمدد على

الترابفي أشكال ومجسمات يرتعش فيها

الفلك، ويتبلبل المعنى.كيف يمسمر اإلنسان على دريئة

اسمها القتل؟كيف تكون الجمجمة شعارا للوطن؟

المعنى؟ من يقدر، من يعرف أن ينفخ في صور المعنى؟

واختلط الموت بالحياة والتبس كل منهما علي. ورأيت الموت يدخل في

تحوالتالتبست هي كذلك عليـ

موت يقاتل الموت. موت قمر وشمس في فراش واحد. موت ثقب في جسم

الموت.موت يقظة في الموت. موت رئة

للحياة. موت عيد للموت. موت قبور أطفال وقبور

أنفال. موت نرد. موت دمية. موت خريطة للمدارات. موت حقل وزرع

وحصاد.موت ينبوع في جبلة الرمل. موت سلم

للموت. موت شاطىء. موت شراع ومرساة.

موت فرس فارس. موت سخرية. موت عناق. موت جالس بين يدي

طفل. موتيستحم في بحيرة الدمع. موت أسير

آسر، قتيل قاتل. موت فأس وقيثار. موت يرقص مذبوحا. موت يغني

بالكردية، ويتذكر بالعربية.موت بغداد وإربيل في جبة واحدة.

من قال هناك مهد للحياد، واألشياء هامدة فيه؟ األشياء سواء كانت غبارا

أو قمرا، وردة أوة، أو كانت أفراحا أو تباريح، تنام سر

وتستيقظ في فراش البصر، وتحت غطاء

البصيرة.هكذا ال تنام حلبجة وإن خيلت النوم. دائما شطر منها يعانق أواخر الليل،

وشطر

حر. دائما تطلع منها يعانق أوائل السشمس، وينشق فيها قمر. دائما، ترافقها

جوقةأشعة مما فوق النسيان، ومما بعد

الحاسة.حلبجة حقل موت مسكون بمحراث

اسمه الحياة.• كانت الكواكب تسير نحو أوجها،

في عربة تجرها خيول الهواء. وكان الشجر يمسح

الحزن عن وجهه بمناديل زرق بيض، فيما تتحول البراعم إلى أقالم تكتبالمراثي ألطفال احترقوا. آثرت أال

أفتح خزانة األيام المألى برسائل كتبتها نساء

ذوبتهن آلة الكيمياء.• سياج الرمز حول المقبرة الجماعية

يتفجر صورا/تنحني نجمة لكي تكتب اسمها على

قبر امرأة.تغلغل أيها الشعر في تخاريم المكان،

تقلب أيها الفكر في خفاياه.ترك الموت أوراقه في درج الزمن

وائتمن عليها الريح.أغلقت المقبرة دارها وأخذت تقرأ

رسالة كنت كتبتها إليها.• قبور نقش عليها:

" يستطيع القصف الكيميائي أن يقتل كل شيء

إال الحب ".• ماذا تقدر حلبجة أن تفعل من أجل

بشر يحملون أفكارا بال مناخ، وال أبجدية لها؟

أفكار تنخسف كمثل قصور تهرأت،

رق لتنظيف الدبابات والرايات خ

والمدافعوالطائرات. وها هي الشعوب اقتتال،

والقبائل أرز ينثر في المعسكرات. وليس في األفق إال سيول من اللهب

تتفجر من أتون المذاهب.وكل جمال ملعون.

إنه الحاضر يرن كمثل أجراس مما قبل النحاس.

غاة ج ال يلد إال الط إنه العصر تشنوالغالة والشتات.

صحيح أن الريح تهب قوية، لكن يبدو كأنها تهب دون أن تالمس أي شيء.تعبر فوقنا، تعبر فينا، ال تصادف إال

الرماد والغبار. كأننا الالشيء في يد الشيء.

وماذا تقدر حلبجة أن تقول ألولئك الذين يقولون:

يكفي لكي تغير العالم،أن تغير ثوبك؟

• يقول عمري خاور:ال يكفي أن يكون لك شكل اإلنسان،

لكي تكون إنسانا.• قولي داليا، كيف حدث أن قمر ة بين نهدي امرأة حلبجة اختبأ مر

كانت تحتضرمديرة وجهها إلى قبة الكون؟

كيف حدث أن األشياء كلها كانت تبكي كمثل األطفال؟

داليا، ال بد للمرأة من أن تبتكر اسما آخر لما يقال له الواقع، ولما يقال له

الوهم.ال بد من أن تصنع سفنا ومراكب

للحب تطلقها دون ربابنة ودون أشرعة في

أمواج الحبر واللون.• كيف أخرج من حلبجة؟

كان الشجر الذي احترق يصنع من رماده بيتا للعشب.

في كل غصن في كل شجرة،شفتان تقرآن، وعينان تبكيان.

ورأيت األبجدية الكردية تتطاير من األنقاض واألشالء، حرفا حرفا،

وصورة صورة،ات من غبار الطلع. كمثل ذر

كال ال تقدر القصيدة أن تقف على الورق لكي تحيي حلبجة.

لتقف إذن على جبين العالم.

Ü∑˘]<‡⁄˘]<<J<III

أبجدية التاريخ مرايا مكسرة:قطع زجاج تستغيثـ

أطلبوا من العذاب أن يهدهد الطفولة،اطلبوا من العطر أن يرسم خرائط

الورد في أجسام النساء،اطلبوا من العين أن تتوسل النهار لكي

يكتب تاريخ الليل.وانظروا ـ في كل زاوية من األمن

األحمرسؤال ينعصر العراق بين أسنانه.

ممر رواق تحيط بك، فيما تعبره، قطع الذين أنفلهم

زجاجـ مرايا بعدد الكرد

الطغيان:مئة واثنتان وثمانون ألف قطعة.في سقفه تتألأل خمسة آالف من

المصابيح بعدد القتلى الذين خلفهم القصف الكيماوي.

لم تعد بناية األمن األحمر، بفعل هذا الرواق، مجرد كهوف تغص بأجسام

علقتبت أو مزقت. تحولتـ صارت

أوصل

عمال فنيا لتمجيد اإلنسان، ومنارةألخالق العمل والنضال.

ا مفتوحا على كان الرواق ممرالعذاب، وصار اليوم، بفعل الفن،

رواقا مفتوحا على الحرية. وكل ما كان رمزا للموت أصبح رمزا للحياة:

أدوات التعذيب، زنازينه، مكبرات الصوت، أجهزة التسجيل الصوتي التي تبث أصوات األطفال والنساء

والشيوخ، المدافع والرشاشات، إضافة إلى هدير الطائرات.

وقال مهندس الرواق: لم يكتمل التسجيل بعد. وسوف توضع في

الزوايا تماثيل وهياكل تقول: هوذا الطغيان والبطش، هوذا الدمار

والعذاب. هكذا، تدخل اآلن إلى بناية األمن األحمر،

كأنك تدخل إلى بيت للفن.• الكردي مبعثر في اآلخر ( أذلك

انتصار أم انكسار؟ ) سواء كان التاريخ هو الذي

يبعثره، أو كانت القوميات والعصبيات والخرائط والسياسات.

• الكردي آخر لذوات متعددةـ عربية، تركية، فارسية ( أذلك امتالء أم فراغ؟

) كل منها تحاول أن تنفيه.لكن أليس نفي اآلخر نفيا للذات؟ أليس

هذا النفي شكال آخر للموت؟• لكن، ها هو التاريخـ معمورا بالحب

والعمل، يغير صورة المكان.

ÎÇfl”◊⁄<JIV

نديـ تنبعث اصوات من المكان ملك

من األمكنة كلها. خراف رعاة يقيمون في الظن، تغزل

األبواب والواجهات. بصوفها الملون

ال إشارة غير قمر ال يرى، مع أنه يشير ويتمتم.

خطوات تأتي وتذهب على البالط ت عنوة من براثن الحكمة

والتراب تفل

العتيقة.وبين برج العذراء وبرج السرطان

يوزع الفلك أوراق الحظ.كل شيء يتدثر بهباء مشحون بكهرباء اللحظة. أطفال يعرفون كيف يعجنون

الطائراتالكيماوية بغبار أقدامهم، وكيف

يرفعون رايات الصخب الذي يرفع راية اللعب. الطعام

المفضل هو دهن الزمن، والزمن مربوط بخيوط تتدلى من النسيج

األزرق السماوي.تكسر الشمس كرسيها المتنقل وتسير

حافية القدمين. وكل شيء يركب قطاره متجها إلى

المحطة األخيرة: الليل.ملكنديـ أشباح من حلب، أطياف من دمشق كمثل شواهد لقبور تتحرك في

الفضاء.والحركة ابن ينتهي وأب النهاية له.

وثمة عطر يرشح من قوارير يباركها إسالم

الفقراء. ترى نفسك هنا، وترى ظالال لها تلقيها غيوم الوسوسة. وغالبا

يغريك جذبسري لكي تحرك يديك محاوال أن

تالمس طيفا، أو تمسك بأكمام شبح. وتشعر كأنك

الغابر والحاضر في ثوب واحد.باب األبواب

قيب الق قيصرية الن

القناطر بساتين ألوان وخطوط. وليست الشوارع رجاء وال

دعاء. الشوارع أعياد للمادة تأخذك من زقاق إلى آخر، مصغيا إلى جسمك

تتحرك فيهأغصان غابة اسمها الغبطة.

عطارون، ساحة الشيخ محمود أو ساحة السراي. كتب

يتصدرها هيغل ونيتشه. وفيما تسأل عن النشر وحقوقه وحرياته، يتغير

المشهد:نساء ينتثرن وردة وردة.

لكل نجمة جدائل تتدلى من حبل غير مرئي. لألخت الكبرى، الشمس، خف

أبيضصنعته يد كردية، وبنطال جينز

صنعته يد أخرى. إجلس أيها الوقت على مقعد،

حجري أو خشبي، أو اجلس على بساط صوفي أحمر. شهوة هناك في

حانوت مستطيلتطوق بأهدابها وردة الجنس. من حانوت آخر مدور، تخرج روائح

قرفة ويانسونوأنواع أخرى من البهارات

والرياحين. سوق تخفق فيها األقدام كأنها تعجن طينة

األزمنة. صور فوتوغرافية تتألأل، أو

پاشكۆیك تایبت بھاتنی نووسرو رووناكبیری عرەب (ئدۆنیس) بۆ كوردستان ژی لكی درك و شــــیعروەی بۆ پاریس وتارڕانمانگی نیســــانی ٢٠٠٩، پاش گ لرۆژنامــــی (الحیاە)ی لندەنی بوكردۆتوە ســــبارەت ب گشــــتكی. دەزگای چاپ و بوكردنــــوەی بدرخان بباشــــی زانی شــــیعرەكی ب زمانــــی عرەبی بوبكاتوە

٢٠٠٩/٦/٨ ممژمارە (١١٩) دووش بدولروەر عرشتی: د. سرپسب

‡â�Á �ä÷]<�Ö�Ñq

ئدۆنیس

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

15

سۆنی

دئ

تومىء، أو ترقص. جرائد ومجالت تمأل فراغا

يظل فارغا. السماء مظالت مثقوبة، ت والهواء يتأوه على طيور قص

أجنحتها. أصواتتبتلعها حناجر الممرات.

إنها الحياة اليومية تحتضن جراحها، تكون دروبها وتعيد التكوين. ماء

عابس يغيب في ماءضاحك. خطوات تعثرت تنبعث في

خطوات تثبت وتتقدم. إنها شهوة الحياة تستوي

على عرشها. ال نعم في المطلق، ال كال. يمكن الكالم أن يكون جرحا.

يمكن الجرحأن يكون أفقا. ضع رأسك على صدر الشمس. إنها األبدية في هيئة سروال

فضفاض.

DÇ€¶<ÃËÜç<Ü€¬E<Hg√é÷]<Ó„œ⁄<JV

با كأنه يستقبلك صاحب المقهى. مرحيفتح صدره الستقبال أحبائه.

النرد، الدومينو. مثقفون، كتاب، شعراء، فنانون، صحافيون،

إعالميون، قراء.أوركسترا واحدة وإن اختلفت اللغات.

قيثار بأصوات متعددة تتموج بين المقاعد وفناجين الشاي.

على كل مقعد ذاكرة تركت حزنها في العراء، في صدر شجرة أو في عنق

يمامة.يبدو األمل خياطا يفتق الليل ويرتق النهار. ويبدو الزمن صورة تتململ

منتظرة معناهالكي تنطبق عليه.

المقهى أكثر مما هو. مسرحـ اسم آخر لفضاء آخر، تنحدر فيه على

أدراج الذاكرةصور للشعراء الكردـ

بابا طاهر الهمداني، المال أحمد الجزيري، أحمد خاني، مال خضر

نامي، سالم، مولوي، الحاج قادر الكويي، محوي، بيره مرد حمدي، أحمد مختار، فائق بيكه س، نوري

الشيخ صالح، عبداهللا كوران، وآخرون ليس شيركو بيكه س آخرهم،

فيهم وبهم تتفجر كوامن الطبيعة الكردستانية. فيهم وبهم يقرأ الكون بعين الجمال والرغبة والحب، أو

يرسم بحبر األنفاس.وتذكرنا كتابا يتحدثون عن الثقافة

كمن يسبحون في الكتب، ويقرأون في الماء.

وكنا نمزج بين الظل والضوء: أيهما الخبز، أيهما الملحـ فيما نتقاسم

الرغيف األخير الذي كان يخرج آنذاك من تنور األمل.

كان الدخان كمثل شرطي يطارد ا في ذلك الهواء. وكنت أتغلغل سر

المقهى الخفي داخل المقهىـ رأيت كيف تزرق الركب ركوعا على

حصيرة الدقائق،وكيف تخرج السماء عناكبها باسم المستقبل، في رواية لبعضهم، لكي

تبني بيوتها على وجه الحاضر.وسمعت من يقول: ينبغي أن نبتكر

سماوات أخرى خارج السماء.أعطنا شايا يا محمد وليكن شعبيا.

أخرج من المقهى. امرأة عابرة، رجل عابر:

جسمها مليء بالعيون،جسمه مليء بالطبيعة.

م؟ أليست لفظة • هل الفراغ توهالفراغ هي نفسها فارغة؟ أحسست

كأن المقهى يطرح علي هذين السؤالين. وأجبت في نفسي:• ال تعين لما ال تراه العين.

• كوابيس جنود وكيمياء ترج تقاطيع المقهى.

• يمزج المقهى بين سلطة العمل وفتنة الكسل:

ألهذا ال ينام الكسلإال في أحضان عمل آخر؟

• يقول المقهى:

" أنا المدينة الباحثة عن نفسها أبدا،وأنا فيها اللغة التي تلهو، لكي ال تلغو

."• إبريق الغيب في المقهى

ينكسر مسكوبا في شاي الواقع.في المقهى/

وضعنا الموت في قفص، وأطلقنا طيور الحياة.

وقال صوت مفرد:إن كانت نوافذ المقهى ماكرة،

فألن الهواء يحتفي دائما بتنصيب نفسه ملكا عليها.

*تلك اللحظة،

دخل التاريخ في الشاي. دخل في ماء الطبيعة، بعد أن كان قد دخل في ماء

الحب.تلك اللحظة،

كان التاريخ يتمرد على عباءة القبيلة، ويحاول أن يصير بيتا عاليا في مدينة

الكون.تلك اللحظة،

عقد التاريخ حلفه مع الفن،وأخذ يبتكر األجنحة.

]Ê^”flȬ<J<<VI

أزمنة أنظمة شعوب تاريخ أوراق إبادات جيوش

أنهار حكمة مضايق برازخ أمثال مواعظ رسوم

تماثيل هياكل قباب مرايا صروح شواهد

جراح جسور ملح ـ دم غرف قتل تتنقل بين شرايين التاريخ

كهوف سميت كواكب مزامير جرات طرق مدائن

حدود ه

منابر خطب أسوار ذاكرةوما ذلك األفق الذي يعرج

كأنه ال يزال يتنفس السراب؟ـ هذا كله

أجزاء وفواصل من مقدماتعليك أن تتذكرها فيما تتقدم نحو

عينكاوا.كنت رأيت في أربيل، القلعةـ

المتحف، كيف تخلق اليد الكردية داخل المتحف متحفا

آخر لجمال بري باهر، بسطا وثيابا وعباءات واشياء أخرى فريدة كثيرةومتنوعة. وكنت رأيت حديقة سامي عبد الرحمن الذي قتله العنف السلفي.

سلمت فيها على تمثال الجواهري، وعلى نحاته المهاجر سليم عبد اهللا.

سلمتكذلك على تمثال الشاعرة المؤرخة

مستورة أردالن.متحفانـ واحد في الهواء الطلق،

وآخر حميم،يتعانقان في بهاء باذخ.

التقيت في عينكاوا أهل الكنيسة وأهل الكتابةـ سريانا كلدانيين

وآشوريين. وزرت مركزا للصابئة المندائية.

أدهشني، خصوصا، فيهم جميعا أنهم ال يعيشون، ال يفكرون،

ال يكتبون، كما لو أن شيئا لم يكن قبلهم. على العكس:

ما مضى،ما هو حاضر،

ما سيأتي وحدة تتألأل في وجوههم،وفي كالمهم وفي حضورهم.

إربيلـ عينكاوا: االختالف المؤتلفـ السماء غيب للحلم المشترك،

واألرض بيت ومدينة للعقل والعمل،للجميع دون تمييز.

وخطر لي أن أتساءل: ماذا حدث، ماذا يحدث؟

هل التاريخ رجل نائم، لم يمت، غير أنه لم يعد قادرا أن يستيقظ؟

أم هو امرأة آسرة،لم يعد يعرف الفجر نفسه أن يتحرر

من أسرها؟حييت مار أفرام، وكنت قرأت أحيقار

ن:في قوله البن أخته ناد

" خير لك أن يضربك الحكيم عصيا

كثيرة، من أن يدهنك الجاهلبالطيب."

" إذا وقف الماء دون أرض، أو طار العصفور دون جناح، أو ابيض

الغراب كالثلج،فحينذاك يصير الجاهل حكيما "." ال تطلق الكلمة من فمك حتى تروزها في قلبك، فخير للرجل

أن يعثر في قلبه، من أن يعثر في لسانه ".

• لماذا بدأت الذاكرة هي نفسها تعلم القتل؟

لماذا أخذت الذاكرة هي نفسها تمارس القتل؟

• أيام تحوم فينا وحولناكأنها طيور عمياء.

• أفكارـ جراح عميقة في رأس اللغة.

• بالد كمثل خاتمفي إصبع السماء.

• أفواه مغلقة بسالسل ليست إال كلمات.

• المطلق مسمار ناتىء في جبين النسبي.

• لماذا تغلق أيها المرئي،أبوابك في وجه أخيك الالمرئي؟

• ماذا يؤكد لك أيتها اللغة، أنه لم يعد في ينابيع المعرفة

ماء يكفي لكي يطفىء نيران الجهل؟• يوما ستثأر الكلمات من كتاب

حملوها أفكارا ال تليق باألبجدية.خرجنا من عينكاوا، ترافقنا موسيقى طالعة من قداسات يقودها مار أفرام.

قال قداس:يحدث أن تحب الوردة يدا قدمت لها

الماء،يحدث أن يقطع اإلنسان يدا قدمت له

وردة.لكن يحدث أيضا أن يتمرد الباب على

العتبة لكي يستقبل ضيفه الهواء.وقال قداس :

إذا قدرت أن تتفيأ ظل الفراشات،فذلك يعني أنك قادر أن تطير

بأجنحتها.وسأل قداس:

ما اسم هذه الشرارة التي تخرج اآلن من تلك الغيمة العربية،

وهل البرق أب لها أو نسيب؟شرارة تذكر بذلك المساء عندما

غسلت حواء نهديهابضوء هالل في يومه األول.

ÌÀŒ^n⁄<J<VII

• من أين لك القدرة المتواصلة على الكتابة في واقع يلتهم القدرة حتى على

التخيل؟ـ أكتب كما لو أنني أمحو عتبات،

وأقتلع أبوابا.• نعرف أنك تنفر من المكان في هذا

الواقع. كيف تسوغ مأواك فيه؟ـ أقيم فيه كأني الصاعقة التي ترجه

أبدا.• قل لنا إذا أين يطوف عقلك؟

ـ في األطراف القصوى، في لجج ما يختمر ويتكون، بعيدا عما يسود

ويهيمن.• وما المكان الذي يسمى الوطن؟

ـ كما يقول الفيلسوف الفرنسي عمانويل ليفيناس:

" اإلنسان أكثر قداسة من األرض ولو أنها مقدسة. أمام الهجوم على اإلنسان،

تبدو هذه األرض حجارة وخشبا. "• هل العالم مادة اسمها الخطأ؟

ـ حتى لو كان ذلك صحيحا، فمن الممكن تصحيح هذا العالم باإلنسان ـ هذا الكائن الذي هو نفسه معجون

بهذه المادة، وليس هو نفسه إال حفنة من التراب.

في اإلنسان سر فريد هو أنه أبعد من حدود جسمه، وأعلى مما ينجبل منه

هذا الجسم، خالفا للشيء المحدود بما هو، وضمن ما هو. بهذا السر يصنع

اإلنسان نفسه، ويصنع الحضارة، ويغير العالم.

• إن كانت له كواكب ومدارات،فألنها تنحدر من ساللة جراحه.

• لفرحه عبقرية خاصةال تبتكر، غالبا، إال الحزن.

• البيت يتهدمـ يحاول غباره أن ينجو

طائرا على جناحي فراشة.• الحلم في الشعر ماء

وفي الفكر وردة.• يصعد على سلم الرؤيا محفوفا

بالعتمة،ويهبط مغمورا بالضوء.

• باب الالشيءمفتوح دائما على كل شيء.

• سأله الضوء:" هل تسمع صراخي

عندما أخرج من رحم الشمس؟ ".• الذاكرة كتاب مفتوح،

إقرأه إن كنت فرحاقه إن كنت حزينا.

وأغل

• قال ألقفاله: أنت المحيطات،وقال ألمواجها : خذي المفاتيح.

• يكتب كمن يزرع وردة، لغاية واحدة:

أن يلبي رغبة العطر.

ÌmÁfi_<J<VIII

كان إيقاع قدميهـ عنيت التاريخ، يعلو هانئا حول صخب فتيات وفتيان

يقتحمونمحيطات الرغبة.

زهو آخر أن تفتح األنوثة الكردية بيتها ألختها العربية، وألختها السريانية

وألختها الصابئية المندائية.زهو آخر أن تتالقى أطراف األنوثة

في العراق كما لو أنها بيت إليالفالتعددية العراقية،

، إذا، أيتها األنوثة جسد ضمي إليك

الفجر، وقولي له أن يرسم وجهكعلى ذهب الوقت.

مثلك أفكر في حياة تؤاخي بين السماء والسرة، وتجعل من األرض

سريرا للحب.مثلك أقف على شرفة الكون حيث

يضطرب القمر تحت أهدابك العاشقة،مثلك، أرى كيف ينسكب الزمن في موسيقى الدمع الذي ال يزال ينسكب

حزنا على شقاء العالم،وأرى كيف ترسمين للمستقبل شرفات

تتعانق فيها أطراف األرض.وسواء أيتها األنوثة الكردية، فقدت

حبيبك في كهوف األمن األحمر، أو في حقول

حلبجة أو في قمم الجبال فأنت الوردة التي يتنشقها الشعراء والعشاق، وأنت

الجراحالتي يتسلحون بها لمحو آالت القتل.

وكنت رأيت في الجامعة قناديل ليست إال وجوه فتيات رأيت فيها ما

يجمع تقاليد الماضي في حقائب تقذف إلى الفراغ حيث ال مكان إال للفراغ

والريح ولذلك الهباء الذكوري: ضلع آدم.

Ãí¬<JIX

ثمة بشر ال يزالون يقتلون البشر

بدرهم يسند عمود السماء، أو بسيف يطيل قامة العرش. غير أنهم يفعلون

ما يفعلون كأنهم يحرقون الكهرباء عد بالريشة. بالقش، والر

أو كأنهم ينتزعون من قميص الليل أزراره الكوكبية فيما يطلقون الرصاص على النجمة التي سماها

هرة. الفلكي العربي الزوها هو االحتمال كمثل ريح عاصفة

تزعزع بيت الواقع، وتوشك أن تهدمه. من يقدر أن يتنبأ بنية الريح؟

من يعرف ماذا تضمر العاصفة؟وتلك هي بيضة الزمن مضغوطة

دائما بين األصابعوال مفر من أن تنكسر: ما في البيضة

غير اإلرادةـ ألهباء للهباء،

والجذر للجذرهنا وهنالك

في خطوات على حبل العملـ ممدودافوق هاوية التاريخ.

الذي يهز

الصديق في هذا العصفمن

الخرائط؟الصحراء واقع، وليست الصخور ألفاظا، وها هي األيام رياح تتالقح.

المشهد حبر لكل افتراض ولكل احتمال،ـ

الهدهد ثائر على سيده،وليست البومة الحكيمة عمياء.

العواصف منازل هدمتها. كتب بنت

الجسد نصوصا مزقهاوما هذه اللهجات التي تهرول في شفاه

األيام جامحة بين ثالوث المتوسط المحيط الهادىء المحيط األطلسي؟

مالئكة الظن تسيل في دم بلون النبوات.

الغسق يمجد براءة الفصول. الفصول تتعثر بأشالئها فيما تمجد براءة

الشمس.صقيع أفكار يتغلغل في خطوات

الشوارع. العابرون جراح والزمن شظايا زجاج والعالم سيلوفان.

ربما يحق لي أن أصغي إلى األنوثة الكردية:

" كال لن أفارق األنوثة العربية في بغداد، ولن أحتضن إال الضوء

وصداقة الضوء ".ربما يحق لي أن أفكر وأرفض أن

تكون لي أفكار خواتمربما يحق لي أن تظل أفكاري امتحانا

لنفسي وللحياة والواقع.لكن،

م يكسر ينهض في مشاع البرازخ تورفرجار النظر ويهجم جالسا على

م يتكدس في حصان ذري. توربردعة

طوية العالم.هل أغلق السماء؟ هل أسمع، هل أطيع

هلوسة الجذب المالئكي؟كل مالك دسيسة، وكل لذة شعشعة.

وسن، واسطع خذني إليك يا جذر السفي خالياي.

الالنهاية تستيقظ في تداخل ضوئي مع األنوثة، وتستبطن جسدي.

أعطني أيها الصلصال، يا ترابنا ن المسافات،

، أن أبست الحي

وأن أخالط عناب السرائر.الحضور فيك فاتحة البصر،

والغيب نرجس البصيرة.

Ü Á◊Èfi<J<X

بين ١٤ـ ٢٤ نيسان ٢٠٠٩كان لي داخل الليل في السليمانية وإربيل ليل آخر، ليل كان يسبقني

دائماـ يقفز من سريري ويخرج من النافذة

لكي يمسك بزنار الشمس،وهي تنهض من سريرها.

كان لي ضوء قمر خفي يتيح لي أن أقرأ ما كان يكتبه النيلوفر في بحيرة

، وأن أقرأ كل شيء حتى تجاعيد الظنالعشب.

وعندما كان األفق أمامي يرقص وأريجها الضائع في

احتفاء بالنباتات

الحقول، كان هذا القمر يظهر لي بغمازتين وشامة على خده األيسر. إنه

القمر الذي يعلم فتنة الكشف.هكذا كنت أتذكر كيف كانت تمتزج

الطبيعة واألرضـ األم والسماء نفسهابلغة أم تتمرد بها األنوثة على ضلع

آدم لكي تتساوى بآدم نفسه، ولكي تدعو

من جديد نوحا من أجل أن يعيد النظر طوفانه.

ه، وفي وحل

في هندسة فلك

وكانت الكلمات األولى التي تخرج من شفاه األشجار والينابيع تتسلق

ق الهواء األول قبل الجبال لكي تتنشوصولها إلي. وكان للبشر الذين

التقيتهموجوه يمتزج بعضها بضوء كأنه الدمع، ويمتزج بعضها بشرر كأنه

يتطاير من جمر التاريخ.وكان يخيل إلي أن ثمة صوتا يسألني:

ل، العارف لؤلؤ أنت، أيها المترحالمسافات،

أنت أيها العابر الذي يستمسك بعروة الريح،

قل لي من أين جئت، ومن تكون؟الوقت إناء ينضح بتاريخ يلتهم نفسه،

باشباح لها قرون من الرملوأقدام من الريح.

ة، الوقت قصب يعطي سكره للذروجذوره للغيوم.

وقتـ قمر وشمس في قرني ثور اسود.

كيف يتغير الوقت؟علقت نجمة على رأس نخلة تحية

لوردة تسكن في أبدية العطر.وسوف أحاول أن أتدبر أمري، في

ما تبقى:أعلنت حربا ال تنتهي بين الالنهاية

واهللا.نعم، أيتها الالنهاية،

سأقيم القطيعة مع بشر تتقطع حبال أصواتهم بين شفتي

تاريخ كاذب، إال شيئا

ولن أخلق على صورتك

واحدا:الشعر.

هكذا يخيل إلي اآلن، كأنني أتحول إلى جبل تارة، وتارة إلى بحيرة.

وفيما يبكي صفصاف الذاكرة حول األنقاض، تهدر حولي ، في كل مكان،

مياه الوالدات.<<·^äÈfi<OL<{<MP<<HãËÖ^e<{<ÿÈeÖ_<{<Ì �Èfi^€È◊ �ä÷]<E

ãÈfiÊÅ_<D<NLLU

عینكاوە

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

16

كلچریدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

سرپرشتیاری كلچری بدرخان:awrahman2000@yahoo.com :عروفەحمان مبدولع

ستاف: سعدول نووری، جوھر شخانیب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان: د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٥١ - ١١٩، دووشمم ٢٠٠٩/٦/٨ی زایینی

ی كوردیجۆزەردانی

ئدۆنیس میشـــھ وەدا نییگومان لئاوگۆڕی فیكرو پشـــكوتنی لـــك و شارســـتانییتكان نزیكبوونوەی نتوەو وتان و بیكـــوە ئاشـــنابوونیان برنامو ستراتیژی لمژینو ،كانۆی مرۆڤمـــتاكـــو ئبتایبتیش توژی رووناكبیر و نووسر و شاعیران. لوەشدا رەنگ بحوكمی كشی سیاسی خاســـمو رەوشـــی كورد، نبر ل راپڕین كمتر و تاكو ترا ئم حاـــت و كۆنتاكت و دیالۆگ كردنـــ بینرابت، پشـــی لبرئوەی ئمش پگیراوە. دەرگاو پنجرەكانی بـــڕوودا داخروە، دەســـتیان ئوەش بیناقاقـــای، ناوەتزیانكی گـــورەی ل تواوی بوارەكان ل دۆزی كوردو بوار و بابتی فیكری و كۆمیتی و رۆشنبیری و الینكانی دیكی ژیانی كۆمگای كوردی داوە، ئـــوەی وەك بتـــــایبتی لـــــــــدوای و راپــڕیـــن باشــــــووری كوردســـــتان ھوـــــدراوە پردــــــــــكی روونـــاكبیری لیـــــــك و یشــــــــتن گو یـــــــكتـــر خوندنـــوەو ھبت، قبووكـــردن یكتر وەی دوایین جار لوەك ئـــنیســـانی ئمساڵ، ئدۆنیسی گورەی شاعیری رووناكبیرو ھرمی ســـردانی عـــرەب كوردســـتانی كردو لنزیكوە واقیعی كوردســـتانی بچاوی خۆی بینـــی و دوای كۆمك دیدار و دانیشتن و گانوەی ئزموونـــی خـــۆی و كـــۆڕو كۆبوونـــوە، قســـو باس و خوندنـــوەی خـــۆی بۆكراو ی دیكـــودواش قســـمـــلدەكرت، بـــوەی ئرێ كورد خۆی ئدۆنیس لبرامبـــر ببچووك سیر نكرد؟ ئرێ پتای ھستی خۆ بكم زانین و ئدۆنیســـكان لبرامبر بیریارانـــی نتـــوەی غیرە كورد بردەوامـــی ھی؟ بم دەب ئوە بین پمان خۆش بت، ناخـــۆش یـــان بـــت ئدۆنیس وەك رووناكبیركی خاوەنی تنزیـــرات و روئیاو ھزرو توانینی دیارو برچاوی خۆیتی و حسبی بۆ دەكرت ،كـــو ھاتنیشـــی زەروورەتوەك"جذر دەقكـــی بۆئوەی زیاتر السوســـن" لدووتوی ل"٣٠" الپڕە بۆ ســـربرزی عومـــری و پیرەمگـــرون شـــھادەتی رەمزی خاوەری ھبجییكان و كیمیابارانی خكی سڤیل و دواتر چایخانی شـــعب و ئمن ســـوورەكو عنـــكاواو.. بنووســـت. پم وابت ئم بردەوامی ئم پردە رووناكبیرییی، ك مشـــوری بـــۆ دەخورـــت، ھردەمیش تای ترازووی كك و قازانج وەرگرتنكی قورسترە لوەی بپرست: بگومانوە كسك ئـــرێ بھاتنی ئدۆنیس ھچ

لمسلكان دەگۆڕت؟ ل وەمدا ئدۆنیس دەت:

ـــان ـــســـری گـــــۆڕەكـــــان لھكنراوە:

"بۆردومانی كیمیاوی دەتوانتھموو شتك قچۆ بكاتتنیا خۆشویستی نبت"

عبدولەحمان معروف

بئسپایی

رووناكبیـــری و شـــاعیر ئـــوەی دوای گـــورەی عرەب و جیھانـــی "ئدۆنیس" ب بانگھشتكی فرمی ل الین بنكی ئدەبـــی و ڕوناكبیری گالوژ داوەتكرا بـــۆ كوردســـتان و ئویش ل گشـــتكی چند رۆژەیدا ل مانگی نیســـانی ٢٠٠٩ سردانی شارەكانی سلمانی و ھولر و شارۆچكی كۆی و ھبج و عنكاوە و چندیـــن ناوچـــ و شـــونی دیكـــی رووناكبیـــری و كلتـــووری ل كوردســـتان كرد. لـــو ســـردانیدا چندین كۆڕ و سیمیناریشی سازكرد، دوای گڕانوەشی بۆ پاریسی پایتختی فڕەنسا "ئدۆنیس" وتاركی ل رۆژنامی "الحیاە"ی لندەنی بوكـــردەوە و شیعركیشـــی بزمانـــی عرەبی لمڕ سردانكی بۆ كوردستان نووسیوە، سبارەت ب چۆنیتی ھاتنی ئدۆنیس و ھوســـتی لسر ھاتنی بۆ كوردســـتان بر ل گشتك و دوای گشتك، ب پویستمانزانی دیدارك لگڵ نووســـر و لكۆر و رووناكبیر "بدوروەر عو مامۆستای زانكۆ "د. س دۆنیـــس" لشـــتی "ئر و ھاوگكخـــر

كوردستان سازبكین..ئا: حمید ئبوبكر تـــب ئدۆنیـــس وایكـــرد چـــی *

كوردستان؟ ك كموو شـــتھ ر لبـــ - ككدۆنیس یین ئبی ویستپل نووسرە بتواناكانی جیھانی و رۆژھتی ناوەڕاست، ئستا ل فرەنســـا دەژی، كاریگری گورەی ھی بســـر جیھانی شیعری ئیمۆ، ئم وا ناكات كاریگری نبت لسر جیھانی شیعری كوردیش، بكو لسر ویـــش كاریگرییكی تایبتی ھیـــ، بیرۆكـــی ھاتنی ئم ك شـــاعیرە دەگڕتوە بۆ سرەتای ســـانی ١٩٩٨ ك بۆ یكم جار من لشاری برلین بینیم و پشـــنیازی ئوەم كرد ك سردانكی كوردستان بكات، پخۆش زۆری ئوســـاش ئو بوو ســـردانی كوردستان بكات و ھر لـــو یكـــم دیدارەیدا ئاماژەی بۆ ئـــوەش كرد كوا ھـــردوو كچكی ل ســـای ١٩٩٢ســـردانی كوردســـتانیان لژـــر ئویـــش كـــردووە، رۆشـــنایی ئو خوندنوەیی كورد ل بارەت بیبوو سھ كرۆژھتی ناوەڕاســـت، حزی دەكرد بت كوردســـتان، بم یك كش ھبوو بۆ ھاتنی ئو بۆ كوردستان، ئویش چۆن بت ھاتنی ئالیتی كوردستان؟ بۆ یلسم مبۆ كوردســـتان، ئزۆری نخایانـــد لـــ برلین گڕایوە پاریس و پیوەندیمان ھر ھبـــوو، وەكو بیرۆكش كارەك ھر مابوو، ل ســـای "٢٠٠٣- ٢٠٠٤" دیســـانوە ئم بیرۆكی زیندوو بووەوە و من ئوسا بم كرد، پشـــنیازم ئمریكییـــكان وردە وردە دەھاتن عراق، بوون خریك بارودۆخ لبار نبوو بۆ ئوەی بت كوردستان، بۆی ئو وای پشنیاز كرد ك ھندك ئارام بگرین بۆ ھاتنك، ل ســـای كبارودۆخ "٢٠٠٩ بـــۆ ٢٠٠٧"تۆزـــك لبارتـــر و ھمنتـــر پشنیازم دیسانوە من بۆوە، كرد بت كوردســـتان و پمگوت ك ھاتنی بۆ كوردستان گرنگی خۆی ھی، نـــك بۆ كورد بۆ دەبووای ئوەبوو خۆیشـــی، ھر دەزگایك ل دەســـگاكان ھوی ئوەبدات داوەتی بكات، یان ھر ھیچ نبت ھاتنكی بۆ ركبخات، وپشتگیری ماددی بكات، مـــن پشـــنیازی چند كارەكب كـــم كرد كـــدەزگایھســـن بۆ ئوەی ببت سرە و كك بـــۆ ھاتنی ئـــتایدەكرـــت كـــ نووســـرانی

ڕۆناكبیری بـــۆ ھاتنكیـــان كورد بســـوود بت، ئوســـا و دەزگایانك لـــزنجیرەیـــ و دەزگایانك لبوون، یـــھدەزگای "رامـــان" یـــان "بنكی گالوـــژ" و چندیـــن دەزگای كلســـوادیاربوو م ،دیكـــكوا كوتـــوە بشـــوەیك بنكی ئدەبـــی و رووناكبیری گالوژ دەســـتوبردكی لبكات

ھاتنكی مسلی بتوان و ركبخات، منیش ھومدا بپی ھاتنكی مســـلی توانـــا ،ج نمم و بیھئۆرگانیزە بكبم شوەی ئم پیوەندیمان ب ئدۆنیس كرد و پمان گوت ھاتنكت بم شوەی دەبت: ننا و لرەنســـاوە بۆ ڤیف لڤینناوە راســـتوخۆ بۆ شاری ھولـــری پایتخـــت و لوێ

كردانزیـــن، ئیتر ســـدادەبلووە دەست پدەكات بۆ شاری ســـلمانی و ٤ رۆژ ل سلمانی وە و پاشـــان ٤ رۆژ لتندەم كیش لی رۆژر و نزیكولھكۆی دەبت، ئم ھاتنكمان ركخســـت، وەیشـــ بـــو دواتریـــش بھمـــان رـــگای ھاتـــن گڕایوە، ب گومانیش وە زۆر لڵ ئـــگھـــاوكات ل

دەزگای دیكی گرنگی كوردستان ھبـــوون حزیان دەكـــرد ئم نووســـرە بۆ كوردســـتان بت لوەی ندەكرد رغیشـــیان و كـــ ئگـــر بیانزانیبای دێ، درغیان ل ناردنی داوەتنام و

رگا خۆشكردن ندەكرد.* ئامانج ل ھاتنی ئدۆنیس چی بوو؟

ھاتنكـــی مـــئ دەبـــ -ئدۆنیس بچند ئاستك سیر

بكین، رۆشنبیران ب شوەیك دەكن، ھاتنكـــی ســـیری سیاســـییكان بشـــوەیك، یانی ھر توژك ب شوەیك ســـیری ھاتنك دەكا، بم ئاســـتكاندا ھموو لســـر ھاتنكی دەســـتكوتكی زۆر بۆ نموون ،مگرنگ بوو بۆ ئلســـر ئاستی رۆشـــنبیری، توانر رۆشنبیری كورد نگئراستوخۆ پیوەندی بكا لگڵ رەكانی دنیا بنووســـ ـــكتایبت ل ئوروپا و ئمریكای باكوور ئمریكای و باشـــوور و ئاســـیاو تنانت چینیش، ئوا زۆر گرنگـــ ئم خۆمان جۆرییوە لرووی ھوبدەین چند نووســـركی ناســـراوی جیھانی بۆ ئرە داوەت بكین، واتا بكرت نووسرانی كاریگر ل ئاستی ڕۆشـــنبیریدا داوەت بكرـــت، نـــك ھوبدرـــت ڕژەیكـــی یكجـــار زۆر لو نووسران داوەتبكرت، ك ھیچ كاریگرییكیان نیی ن بسر نوسرو ڕشنبیری كورد ن بسر جیھانـــی ئوروپی یان عرەبی یان ئمریكی، نا.. وات لڕووی جۆرییوەش ئو جۆران داوەت بكرت ك مایی داوەتكردن بن، ئگر ھر جارەی یك تاكیش بت ك كاریگـــری ھبت بۆ توندو تۆكردنی گفتوگۆی ھزری و دواتر كاریگری بســـر رای ڕای ئگرچی ھبت، گشتیدا گشـــتی بـــرەو دەروازەی ئو ،شڕاماندەك سیاسیی دەرگا ك كاریگرییان ھی بســـر ئوانـــی دەیانوـــت كـــورد دیســـانوە بم بخوننوە، لســـر موە ســـینڕبا بگرۆشنبیرییك، ئگر رۆشنبیری وە فراوانو شب توانكورد نبۆ دەرەوە بچـــ، و پوەندی نوسرانی رۆشـــنبیرو لگأل دەرەوە ببستت بیرو بۆچوونی خۆی لگیاندا ئالوگۆڕ بكات، مت ئبر ھیچ نوا خۆ ھئـــ

و كدەتوانین جار نا جار ئبكین ئرە داوەتی راننووسك گرنگن لـــ جیھانی ئیمۆی راســـتوخۆ و ڕۆشـــنبیرییدا وان چییئ بزانین جیھانبینی یكییان ھشنیازبۆ دنیا، چ پبیروبۆچوون فراوانكردنـــی بۆ و گفتوگۆی كلتـــوور و گلك مئ گرنگ ك ،ی دیكلسملیانـــوە نزیك بیـــن، ئگر

بینوە ئاســـت سیاسییكش ئـــوا ھرچندە ئمـــ كاری من نیی و لـــی دوورم، بم زۆر زۆر گرنگ بۆ نتوەیك ھوبدا لو ك نووسرانی دنیا نزیك بـــت، میوانداریان ی خۆیانـــی پشـــبـــكا و كبناســـنت، ك چینـــ و ل چ ئاســـتك دان و چیان بسر ھاتووە و ئمـــۆ چۆن رەفتار لگڵ نتوەكانی دیك دەكن، مكی تر ئوەیشـــیانیش ب كناوچ كدایـــن لچ دۆخ لو چمـــان دەوێ، ئایـــا ئـــو لســـر ك بیروبۆچوونانی ئمـــ بوبۆتوە لـــ رگی دوژمنانی كوردەوە راســـت یان م شتانچۆن ئ ،راســـت نییل نووســـرانی دنیا بگینین بۆ ئم باشـــترە بـــۆ ئرەیان داوەت بكیـــن، چونك دواجار ئـــوان دەبن پرد یا كناك، ئـــم بیروبۆچوونانی ئمش دەگینن ب دنیـــای دەرەوە و نجپش جسانو كی ئقسو شون و كاریگری خۆی دەبت دیكی رۆشـــنبیرانی بســـر دونیا، ئم رایی ئیمۆك كمن ،نھا رای من نییر تم ھدەیبكو زۆر كس، ل ســـانی "١٩٩٢-١٩٩٣"وە بیریـــان لـــو شتان كردۆتوە، كوا باشترە ئم ھوندەین ئاوا رژەیكی زۆری كســـان داوەت بكرت بۆ ئـــرە و پارەیكی زۆریشـــیان ل سرف بكرت و ھاتنیشیان ،بن بروبوومكیشـــی ھیچ ھاتنكی ئـــوان ھروەھـــا خۆیان وەك گشـــتكی كیف و ســـفا و پیاسیك تبگن، نا.. بكو ھوبدرت لڕووی جۆرەوە سان یك دوو كس داوەت بكرێ باشترە لوەی "٥٠ یان ١٠٠" كـــس داوەت بكرێ، ،برییـــان نھیچ كاریگ كـــ بتوان س باشـــترە كك كیكاریگری خۆی ھب بســـر دنیای دەرەوە ل سدان كسی

بكاریگر.* یانـــی تۆ پتوایـــ ئامانج لو پردە رووناكبیرییـــی لنـــوان گلـــی كورد و دیكـــ نتوەكانـــی و عـــرەب و بردەوامییكـــی رەنگدانـــوەی باشـــی

بب؟- مـــن پموایـــ دوای ئوەی ك ئدۆنیس ھات و ســـردانی وەی ككوردستانی كرد، دوای ئدیوانكی فراوانی شیعری نووسی

دكتۆر سروەر عبدو و نھنییكانی گشتكی ئدۆنیس بۆ كوردستان

لبر دەستواژەیك ك ب شواوی لی تبگین و بیكین مایی ئوەی پیوەندی خۆمان لگڵ چندین جیھانی كلتووری ك گرنگن تكبدەین

٢٠٠٩ - بدولروەر عدكتۆر س

٢٠٠٩ - ی قر - مۆزەخانولھ - بدولروەر عڵ د. سگوە لجلی فۆلكلۆری كوردییدۆنیس بئ

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

17

رلچ

ك

نۆڤلت (١١)

ئســـتا من ل ژووركدام، ب منوە دە گیراوی تیای،كســـك ل نوماندای جلوبرگی سربازی :مدەگیراوەكان پ ل كی دیككتووە، یڕ ھرەكانی شبل ن گوایرە، دەبل

. رخۆشی گرتوویانس ڕ برەی شكانی بپشكنین خا ل كی ن، لدرۆ دەك -- وە بكتر تۆمھ دەستی ســـوپای ئیمانداران بگیرێ، ب ك بســـر كھ ،یرە گرتووخانئ دەھنرت ئم ژوورەو ژووركی دیكش ك ب تنیشـــتمانوەی، ب قسی ئم سبازە ب، چوار پنج ژووری ئینفرادیشی لی،ناوە ناوە ب تایبتی دوای سعات دوانزەی شو گومان ل دەنگی ئو گیراوان دەب، ك ئشكنج دەدرن، پدەچ ئو ئشكنجی تایبت ب بوان، ئم نگرتوە، لگڵ ئوەشـــدا ھموومان ب زیەو ھاواری ئوان نیگران دەبین، ئم زۆر ب زەحمت دەتوانین لگڵ یكتری بدوین، سیرە ھموومان ل یكتری دەترسین، ھۆیكشی ئوەی ھیچمان ئوی دیك ناناســـین، ھریك و ل شونكوە دەســـتگیركراوین، ئگرچی زۆربشمان كوردین، بم گومانك كوتۆت نوانمان، ك منیان ھنای ئرە ھندك سوكناییم ب ددا ھات، ئاخر وەك دەزانن ئرە لكوێ و زیندانی تاك كسی لكوێ ! لرە ھستدەكیت ژیان ھندك مانای بۆ گڕاوەتوە، یوەســـتبوون بپ وە، لویتمردن دووردەك ك لنگاوند ھچ ر چاوت، كب توە وا دخۆتلژیان نزیكدەبیتوە، شـــتكی ئاسایی، ك بۆ یكمجار بیت شونكی ئاوا، كسكی فزولی لت بت پش و بپرســـ ( بۆچی گیراوی ؟ ) تۆش ئگر لوان بیت حز بكیت خرا دەردی دی خۆت ھژی، ب دوورو درژی بۆی دەگیتوە، ئگر ل نھنییكانی زیندانیش شـــارەزا بیت، ئوە زەحمت راســـتییك بی، من ك ھاتم ئم ژوورە، دم بوە خۆشـــبوو، ك ل تنیایی زیندانی تاك كسی رزگارم بوو، بایی ئوەندەش ئزموونم ھبوو، ك ب ئاسانی وەمی ھموو پرسیارك

ندەموە، لگڵ ئوەشدا یكك لو گیراوان خۆی گیاندم و لمی پرسی :-- خكی كوی ؟

-- ئو دیو .-- لسر چی گیراوی ؟

-- نازانم ! ویســـتم ئاڕاستی قسكانی بگۆڕم و رامنكشـــت نو ئسی بابتك، بم ئو ھر سووربوو

لسر پرسیاركردنكانی خۆی : -- ھیچیان پنوتی ؟

--با چۆن ھیچیان پنوتم ! كابرا وەك ئوەی ل بزاربوونی من تگیشتب، ھر زوو ب ( ئم ) ك كۆتایی ب قسكانی ھناو ھستیكرد ب ئاسانی ناكوم چنگییوە، منیش بۆ ئوەی رقم لھنگرێ، ب زەردەخنیكوە

وتم :-- ئم شارە ناوی چیی ؟

گیراوەك وەك بیوێ بۆ كۆمك پرســـیاری دیك خۆی ئامادە بكاتوە، زیاتر لم نزیككوتوە، ئمجارەیان لسرخۆ پمی وت :

-- دیارە لرە نگیراوی ؟ ك ئو پرســـیارەی لكردم زانیم ھیكم كرد، دەب ب خرایی راستی بكموە و نھم درژەی

پبدا، ھندك ب جدییوە پرسیارەكم دووبارە كردەوە و وتم :-- من دەم ئم شارە ناوی چیی ؟!

ل دەموچاوی كابرا ھندك ناڕەحتیم بدیكرد، ھویشیدا نختیك لم دوور بكوتوە، بم بۆئوەی نیشانی بدا، ك لشوەی قسكردنكم زویر نبووە،

لسرخۆ پمی وت :-- مبســـتم ھیچ نبوو، دیارە تۆیان ل شـــاركی دیكوە ب چاوبستراوی

ھناوەت ئرە ؟ ھر زوو ب چاو ئاماژەی ( ب)م پدا، بۆئوەی بدەنگ بت، كچی ھلكی

دیكی بۆ رەخساو پرسیاركی دیكشی لكردم :-- ئو شارەی لی گیرای ناوی چ بوو ؟

من نمدەزانی بۆچی ئو كابرای ل ســـیماو قســـكانم تندەگیشت ؟ لوەش ندەچوو كسكی راسپردراو ب و بیوێ قسكانمان بگوازتوە ؟ من ھستمدەكرد تازە دەب لگی بۆم، خۆیشـــم ناب وا نیشاندەم ك لیدەترسم، ب ناچاری

وەمم دایوەو وتم :-- ھر ك ھاتم ئو دیو، ل یكم خای پشكنین گیرام .

-- برگت پنبوو ؟-- ب پمبوو بس گومانیان لمكرد .

-- لسر چی ؟-- ھروا، ھیچیان لگڵ باس نكردووم .

-- دواییش یكسر ھناتیان بۆ ئرە ؟-- ب، ئیدی نازانم چیم پدەن .

-- پشمرگیت ؟-- نخر، ھندك نخۆشم ویستم لرە چارەسری خۆم بكم .

-- چ نخۆشییكت ھی ؟-- ریخۆكانم تواو نین .

-- ھیچ نیی، ئینشالال چاكدەبیتوە و لرەش ئازاد دەبی .-- سوپاست دەكم .

ئیدی ھستمكرد ئاخاوتنكمان تواو بوو، كابراش لوە دەچوو نیوێ چی دیك پرسیارم لبكا، لو دەم دەرگاك كرایوە، كوڕكی گنجیان ھنای ژوورێ، كوڕە زۆر پریشان و ناڕەحت دیاربوو، بئوەی سومان لبكا، ب حپساوی ل نوەڕاستی ژوورەك وەستا، پاسوان ھشتا ھر لبر دەرگاك وەستابوو، وەكو ئم ب حپساوی ل كوڕە گنجك رادەما، دواتر ب كوردییكی تكشكاو

پی وت :-- بۆ لوێ دانیش .

كوڕە جاركی دی تماشـــای ھموومانی كرد و چاوەكانی پبوون ل فرمســـك، چند ھنگاوك ل رخۆ سوپاسی كردم، كسویش لرھاتنم كرد، ئخنیشتم دانیشت، منیش بت ش و لپ ھاتسروسیمای رامام، حزك فشاری بۆ ھنام، ك لی بپرسم خكی كوی، بم زمانی خۆم گرت

و ھیچم نوت . ،یرزو ئاسمانیان ھسیی جیاوازی ئك ڵ زیندانی تاكگراورد لب بۆمن ب یم گرتووخانئ لرە ھر ھیچ نب ب كۆمڵ دەمانبن دەرەوەو ل حوشكی پان و برین بڕەالمان دەكن، من بۆخۆم ئو یك سعات ب پیاس و دالغلدان دەبم سر، پتان سیر نب ئگر بم ھموو رۆژك، ك دین دەرەوە، زیتر ل ســـد كڕەت ئو كاشـــیانی ژر پم دەژمرم، زۆر ب دیققت ل پكھاتو ھ و نخشـــ لخۆڕا دروستبووەكانی كاشیكان دەڕوانم، مڕاق ل یككیان دەدەم و لـــی ورد دەبموە، دەزانن چی دەبینم ؟ ســـرو كللی مرۆڤ و دیمنـــی ئاژەی رەنگاورەنگ و شان، كم دەكنانو دیمموو ئی ھخشدەبوو، نكم پملستا قر ئگی دارودرەخت، ئجوب ھزی بینین بۆم دەردەكون، من ئستا لنو پكھاتی ئم كاشیی بردەمم، كیژكی قژ درژی م لگو ،نكی مۆسیقادادەھرر ئامسكانی بناسك نجپ تانچۆن ش چاو خومار دەبینم، كدەنگ و ئاوازی مۆســـیقاكی، ھست بو دەست و پنج نرم و ناسكان دەكم، ك چۆن بسر تارەكانی ئو ئامرەدا كروشـــك دەكن، رەنگب وا ب ئاسانی باوەڕ بو توانایم نكن، ك من م لدا گووحانردە وشك و رەق و بم بو ئن ل یوەم ھوە، من توانای ئتخۆمدا دۆزیومل یی زەویدا عاسقوو ل ك ،ب و دەنگانم لگو ،ییم بردەمی مناژەكانی سدوورو در تحكایبوون و ناگن گوچكی ھیچ كس، من ك چاوەكانم دەنوقنم، ھموو بیرو ھۆشم ل یك خادا كۆدەكموە، گوم ل ئیقاعی پی ئو كســـان دەب، ك رۆژە ریك لموە دوورن، ئوە ئگر بو ئزمووندا تپڕیبان گاتتان بو قسانی من ندەھات، من ھموو رۆژانی ئو گرتووخانیم بو شوەی دەبردەسر، خۆزیا لكونكوە دەتانبینی ك چۆن لو كاتانی دەمانبن ژوورەوە من ئاخرین كســـم ب راتكاندن نب ب ئاگا نایموەو ل شون خۆمدا ھناسموە، پاسوانكانی زیندان، ك من بو شـــوەی دەبینن، ب مزەندەی خۆیان وا تدەگن تووشی جۆرك ل شتبوون ھاتوومـــ، جـــاری وابووە دیان پم ســـووتاوە، ھندێ جاریش ب زۆر ھیانســـاندوومتوە، جارجارەش ل تنیشت خۆموە پاسوانك دەبینم،ك چۆن لگڵ من، ل كاشییكی بردەمم ورد دەبتوە، ئوان لـــوە ناڕەحت دەبوون، ك ھیچیان ندەبینی، ل حژمتان لم تووڕە دەبوون و توند شـــانیان رادەتكاندم و وەپش خۆیان دەدام و دەیانبردمـــ ژوورەوە، منیش بو كارە زۆر وان بچمدنیای ئ ل كش بحزەیند لوێ بۆ چست نایانئانق ت دەبووم و وامدەزانی بناڕەح

دەرەوە .

بدولكاروان ع

تیایدا سفرەكی دەقئامزكرد، ودەگات كـــی زۆر فراواندەق ك٣٧ الپـــڕە بـــۆ ئـــوەی بوی بكاتوە لـــ رۆژنامیكی وەكو رۆژنامـــی "الحیاە" ك نزیكی ٢ ملیـــۆن كـــس لـــ جیھانی عرەبی دەیخونتوە، ھزاران كس ل رۆشـــنبیران و تنانت لژـــر سیاســـتمدارانیش رۆشـــنایی و كاریگری ئودان، پموایـــ كاریگرییكی زۆر زۆر ١٠٠ وەی كل ورەتری دەبـــگیان ٢٠٠ یان ١٠٠٠ نووسر داوەت كاریگرییان ھیـــچ ك بكرت،

.نیی ،ر شـــیعرەكســـ ینوەی بر لـــبـــ * دۆنیـــس زۆر لڵ ھاتنی ئگـــدیـــارە لرۆشنبیرانی عرەبی پیان ناخۆش بوو، ئدۆنیسیش ك گڕایوە دوای ھفتیك لـــ رۆژنامی "الحیاە" وتاركی نووســـی و لوـــدا باس لوە دەكا ك كوردســـتان بشك ل نتوەی عرەبی ب نیشانی سرســـوڕمانوە، بڕزتـــان ئـــوە چۆن

ھدەسنگنن؟- ئگر ئم راستگۆ بین لگڵ ئو مسلی دەكرێ ئم دەقی ئم ڕستی زۆر خوندنوەی بۆ بكرێ، ئم خۆمان راســـتوخۆ قســـمان لگی كرد، ك ئایا ،یم قســـل ســـتت چییبمئو راستوخۆ گوتی: ((من بوام كلتووری بشـــداری چمكی بئیسالمی نیی، ب باشترم زانی بكاربنم، عرەبـــی چمكـــی ،نیناگ و مانایش ئـــمئك كورد بشـــك لـــ نتوەی

عرەبی))، ئم خۆمان چندین جار جختمان لوە كردۆتوە و راشكاوی دە دۆنیس زۆر بئ م ال نییستبو مت ئمن ق))ك كورد بشك یان بشك بت ل ئیتنی عرەبی یا ل نتوەی عرەبی، چونك كورد كۆمك ل ،یخۆی ھت بسیفاتی تایبزمان، مژوو، خاك، ك جیای دەكاتوە ل جیھانی عرەبی))، بۆی ناكرـــت خوندنوەی ئو دـــرەی ئـــاوا ب ســـادەیی یان بخوندرتوە، شـــواوی بـــدووەمینیـــان ئدۆنیـــس ئـــاوا پرسیارەكی خۆی مترەحكردووە ب شوەیك ك بكرت ل سر ـــت، یان لوە بوانزمانی ئروانگی دیدی ئوانوە گفتوگۆ لســـر بابتك دەكات، دواتر دت ئگر وردتر تماشا بكرێ دەزانرـــت ئو چ مبســـتكی دیكی ھی، بپچوانوە ئو وە كتنوە دەھپاســـاو بۆ ئئم ل كلتووركی زۆر فراواندا مانئ ھاوبشـــین، و ھاوكار لالیكی لالیـــك، ھمـــوو تریش ئگر خۆمان تماشـــای مین، ئكلتووری خۆمـــان بكل بشـــكی زۆر گورە لگڵ جیھانی عرەبی یان فارسی یان توركی پشكدارییكمان ھی، ئو جیھانی عرەبی نیتوانیوە خۆی دروست بكا بب بشداری مرۆڤی كورد، تنانت بب بشـــداری مرۆڤی تورك و فارس و ئوانی دیكـــش، ھاوشـــوە كلتووری

تـــورك و فارس، ئم پشـــكدار دروستكردنیان، رەنگ ل بووینئوە بالیكدا ھندك نگتیڤ مم ئبـــ ،مبـــۆ ئ بووبئوەش ناگین ك ئم پشكدار و ھاوبش نبووین ل كلتووری ئوان، جا ئم بشداریی چۆن شی دەكرتوە و چۆن دەگوترێ و چۆن ناگوترێ ئم مسلیكی پویستی كیلسم ،یدیك ،یـــھ لوردبوونـــوە بـــدوای مـــن بـــت ھرچۆنـــك خوندنوەیكی قـــووڵ و وردی ئم قسیی ئدۆنیس و جاركی تر وردبوونوە ل ئدۆنیس خۆی و راستوخۆ پرســـیار لكردنی و خۆشـــی ك گوتی "نخر من ئو مبســـتم نیی، ك كورد بشك ل نتوەیك ك ناوی عرەب"، من ئوسا حای بووم لـــوەی ئدۆنیس ئـــو نیازەی نیی شـــتكی ئاوا بفرمووت، بگومانیش نووسرك ل ئاستی وە سادەیو شت بدۆنیس دابئبیر ناكاتوە، زۆر قووتر لوە بیر دەكاتوە، جگ لوەش ئو زۆر بوای ب دیالۆگی نتوەكان كلســـوەی مزیاتر ل یھملمالنیك بـــ لنوان مرۆڤی عرەب و مرۆڤكانـــی تر، یان ،برەب ھئیتنی ع وای بـــبئـــو خـــۆی زۆر ب ئاشـــكرا و راشـــكاوی بـــاوەڕی بـــ ئیتنی عرەب نیی ل سرو شوازەی ك ئیمـــرۆ تیایدای، یانی وەكو ئیتن بوای ب عرەب نیی بقد ئـــوەی وەك ماددەیكی ھزری و ژیاری تماشـــای دەكات وەك چۆن تماشای ھزر و ژیارەكانی رەنگ تنانت دەكات، دیكش ھـــر ھمان ئـــو ھۆیش بوو بت ك وایكردووە نتوانت لو رەبیدا بـــژی و لی عجیھانـــفرەنســـا بژی، دیارە ك بوای بوە ھبووە لـــوێ جیھانكی لونـــدەرێ ،یـــھ لیبـــراڵ "جیھانی عرەبی" ھیچ جیھانك نیی نـــاوی لیبراڵ ب لســـر كلتووری توخمی عرەبی دروست بووب، بـــا دوورتـــر نڕۆین، ھموو ئـــو شـــتانی ك ئو شت یك شیدەكاتوە، تبابئـــو دیوانـــی دواتر نووســـی نـــاوی "جزر السوســـن" و لب"الحیاە" بوی كردەوە، رایكی ئو شـــیدەكاتوە راستگۆییك دەدات قســـكی ئـــو، ك ئو مبســـتی ئـــوە نییـــ كورد بشـــك لـــ نتوەیك ناوی عرەب، ئگر تۆ تكســـتكی وە زۆر بنییـــوردی بخو بـــئاشكرا بۆت روون دەبتوە ئو رەفتار لگـــڵ نتوەیك دەكا وەكو نتوەیكی ســـربخۆ، نتوەیك رەچاوی زۆر شـــتی ل دەكـــرێ، نتوەیـــك ئو نتوەی نبووە ك ل كلتووری كۆن و نوی عرەبیدا زۆرجاران و ھمیش ب نگتیڤ باس كراوە.

كی گرنگیلسم موە بۆ ئئو دەب ب ســـادەیی تماشـــای لبـــر نكیـــن، شـــتكان دەســـتواژەیك ك ب شواوی لی تبگیـــن و بیكین مایی ئوەی پیوەندی خۆمان لگڵ ندین جیھانـــی كلتووری كچ

گرنگن تكبدەین.بشی یكم

د. سروەر عبدول، د. مولود ئیبراھیم حسن و سامی ھادی - ھولر - ٢٠٠٩

ئدۆنیس لحزووری مستوورە خانمی ئردەنی - ھولر - ٢٠٠٩

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

18

١٩٦٤ لدایكبـــووی علـــی كامـــران ھولـــرەو ســـانك ل ســـتۆكھۆم - ســـوید دەژی، بمبستی زیاتر تیشك خستنسر ئو گشتی بۆ ھیندستان، ك ل ژمارەی پشووی بدرخاندا گفتمان بخونران دابوو ك دیدارك لگیدا

بوبكینوە.ئا: عبدولەحمان معروف *تۆ ئســـتا نیشتجی وتی سودی، و ھیندســـتان گیانـــدە تـــۆی چـــی

زەردەشتییكان؟ - من لسای ٢٠٠٧ ل زانكۆی ئۆسلۆ خولكی چوار مانگیان توژینـــوە بـــۆ كـــردەوە، ڕو ئاشـــتی لـــر شـــســـلجیھاندا، بشـــوەیكی گشتی رۆژھتی باشـــووری لـــ و ئاســـیا بتایبتـــی. ئوەبوو و پراكتیكـــی بشـــوەیكی میدانی ھیندســـتان دیاریكرا، خۆی ھـــۆكاری ئمش دیارە ھیندستان لبرئوەی ،یھ پـــ دراوســـكانی لگـــڵ و جیھانن، وتانی كشـــترین گیروگرفتكانی تـــواوی كـــنـــوان مـــرۆ و مرۆڤایتـــی و دنیـــا لـــوێ دەبیندرن، ھر لكشی نتوەیی و مزھبی و ژینگیـــی و چینایتـــی و ھموویانـــوە لســـرووی ھریكـــ لـــ ھیندســـتان و پاكستان و چین خاوەنی چكی شدنیا كۆش لمناوكین، ئ .رچاوەكانـــرە زەق و بھـــھـــر ئوەشـــ وەك دەیبینین توركیا و میســـریش لھوی بدەســـتھنانی چكی ناوكین. راستی من وەك لكۆرەوەیكی مترسی ب ھســـت ئاشـــتی گورەی دنیا دەكم لبرامبر

چكی ناوكیدا. لیكـــم ئوەبـــوو ئیـــدی رۆژی گیشـــتنم بۆ ھیندستان گـــڕان و پرســـیار وتمـــكبـــدوای ئایینـــی زەردەشـــتی پاكی كـــوردان، ك دەمزانی لو وت زەردەشـــتییكان دەژین. بم بداخوە سرەتا شتكی نكوت، بدەســـت ئوتـــۆم ،م ئایینوەی ئرئبش لمئكـــ ھرچندە ل نووســـراوە پھلـــوی كۆنـــدا بناوی"دین بم ناونراوە، كرد"ناسراوەو لھیندســـتان ب ئایینی فارس دەناسرت. دوای ھوڵ و كۆشش و كۆندانم سرەداوی شون و دەكانیانم لشگناونیشانی ئاتس ویالیتی ھیندستان"تامیل گـــوژەرات، نـــادۆ،

ئانراپرادیس"دەستكوت. * ئوكاتـــ چیت كردو چـــۆن روونكردە

ئم شونان؟ - خۆشبختان من ل ویالیتی نادۆ"دەمخونـــد، "تامیـــل لشـــونكی نزیكی"١٠٠كم" مـــن دووربـــوو، ئمـــوە ی " ر یچ ند پو " ی ر شـــا لئـــوان و دەمخونـــد كادە دوای لشاری"بانگلوور"بوون. رەخســـا بۆ دەرفتم ئـــوەی رووم ئۆتۆمبلكـــوە بھۆی

كردە بانگلوور. * لوێ چۆنت دۆزینوە؟

وەی دەمزانی لھۆی ئـــب - ھیندســـتان وەكو باسمكرد، بكۆمگای فارســـی ناســـراون. ب تاكســـییكم گوت: بمب ئو

.نشو* ك چوویت ئوێ چۆن خۆت ناساند و

مبستی خۆت خست ڕوو؟ -ســـرەتا ك ئاتشـــگدەكم بینی، شوەی تالر سازییكی كۆنكانی ـــما ل شـــوەی دەچوو. كـــوردەواری الدكانی یكســـر خۆم كردە حوشی ئاتشـــگدەك. دوو ل پیاوانی ئایینی زەردەشـــتی، ك پیان رووم بـــرەو دەن"پیـــر"، وانموابـــوو ئھاتن، مـــن پھاتن پشوازیم، كچی داوایان جبم، كنشـــو لكـــردن كـــرد من چونكـــ ھســـتیان كسكی غریبم و زەردەشتیش نیم، كسی غیرە زەردەشتیش

بۆی نیی بت ئم شـــونوە. م من خۆم وا ناســـاند، كبداوا"یان ئوانیش زەردەشتیم، كرد ســـدرەو كاســـت"ەكیان نیشـــان دەم. منیـــش پمگوتن ھمنگرتـــووە. نییـــو الم ـــدام، كیان پرەنجام رســـ دەكشـــگكی ئاتینند وچبگـــرم و چاوپكوتنیش لگڵ پیەوكاركی زەردەشتی بكم.

* بۆ رگای چوون ناو ئاتشگدەكیان پندای.

- ھۆكاری یكمیان ئوەبوو، مشـــخی ك گوتـــم: پیان ئوەنـــدە ئاتشـــگدەكیان زەردەشتی كســـكی بھزە، م وزەیی ئـــرگــــــت ببن

ناگرت. دواتر ل وەبوو، كدووەمیان: ئ ەوانی ئایینی زەردەشتی لیپدەرەوەی ئاتشگدەك بیستم، مجار كككاتی خـــۆی ی كـــزەردەشتییكان ھاتوونت نو خاكـــی ھیندســـتان پیمانیان ب فرمانـــەوای ئوكات داوە ك نابت بھیچ شـــوەیك، بیروبواو لســـر كســـك ئایینكی دیك ببت زەردەشتی. لرەدا چیرۆككیان بۆ گاموە، گوای كاتك زەردەشـــتییكان نوە روو دەككوردســـتان لھیندستان، فرمانەوای ئوێ كاســـكی پ لشیر پشكشی رابرە ئایینییكانی زەردەشتی دەكات، گوایـــ ئم وت وەك ئم كاســـ پە ل بیروباوەڕی جیاواز و شـــونی بیروباوەڕی یكك نابتـــوە. ل ئوانی زەردەشـــتی پیرەكانـــی لـــكاسكی لوەردەگرت، چند كلۆیك شـــكری تـــدەكات، بو مانایی شـــكرەك لناو شونی دەتوتوەو شـــیرەكھیندستانیش دەكاتوەو خۆی

شیرینتردەكات. * ئایا ئوان دەیانزانی لكوردستانوە

كۆچیان كردووە بۆ ئوێ؟ خشـــر نســـل ،ـــب -نیشانیاندام، ك ئوان لشاخی ئوەندەوە ھاتوونت خوارێ و وە برەبییگای دەریای عڕل

شش بلم یان كشتی پشتیان ل وتـــی بـــاب و باپیرانیان كردووە، ئمش بۆ رزگاركردنی

ئایینكیان بووە. * بۆ مترسی چیان بسرەوە بووە؟

- بھۆی ھرشـــی نیارەكان دیك ئایینكـــی گیشـــتنی و بۆ ئوانیش ،كـــناوچ بـــۆ لناونچوون و پارزگاریكردنی كتب و ســـروودە ئایینییكانی زەردەشت، بتایبتی ئاڤستای ل"٢١"بـــش كـــ گـــورە، بداخـــوە كـــ پكھاتـــووە. تنیا بشـــكی یكجار كمی لـــ رزگاركراوە، كـــ ب"زەند دەمـــوێ ئاڤستا"ناســـراوە. ئامـــاژە بـــوەش بكـــم. لو شش كشتیی، دوانیان برەو وروپـــا دەڕۆن و دوانیان لئگیرســـاونتوەو ھیندســـتان

دوانیشیان ب سروشونن. زانیاریـــت و ســـرژمرییك ھیـــچ *لبارەی ژمارەی زەردەشـــتییكانی ئوێ

نپرسی؟ - نخـــر، بم ئـــوان وەك گوتم: لو س ویالیت دەژین و كسانی لبواری كۆمیتی و رۆشنبیرییوە چاك و شون ویالیتی ل دیارەو پنجیان گـــوژەرات، ك زۆربـــی زۆری پیەوانی و زەردەشـــتییكان لون، ئاھورامزدایی ئایینی ڤزیۆنیان للكـــی تۆگرامپ تویالی ئـــم سرتاســـری و چاالكیی كئایین بارەت بسكۆمیتی و رۆنشبیرییكانیان ئوەی دەكرت. بخش ھیو زۆر سرنجی راكشام و تبینیم كرد، ئوان كسانكی زۆر پاك و خاون و چوســـت و چاالكن، لكاتكدا دانیشتوانی ھیندستان زۆر بایخ ب پـــاك و خاونی

نادەن. * پتوانییـــ خودی ئایینكـــ پاكو زۆر بایخیـــش ب پاك و خاونی و خۆ

شوشتن دەدات؟ ســـرەكی بنمای ،ـــب -بیری چاك، :وەیئ كئایینگوفتاری چاك، كرداری چاك. من ئوەش ھر بپاك و خاونی و چۆنیتی بیركردنوەو بایخدان

بـــ خودی مـــرۆڤ و دەوروبر و ژینگو..تاد، دەبســـتموە. ئوان پش ھر نوژك دەبت ژ لخۆیان پاك بشـــۆن، نوئایینی زەردەشتی وەك ئایینی ،كاتی دیاریكراودا نییئیسالم للسری نیی رۆژان چند نوژ دەكات، بكو بپی دەرفت و رەخسان، بم ئوە بالیانوە پاداشـــتی زۆرترەو نوژی تدا دەكـــن، لگڵ گزنگی یكمی خۆرەو یكك ل نوژەكانیان ك ،ندروســـتنـــاوی ت ھر ھمووشمان دەزانین تندروست وشیكی كوردییو بمانای چی یم وشستاش ئت، ئكاردبلنو ئمـــی كورد رۆژان زۆر پیوەندی دنیـــن، بـــكاری تندروســـت و خۆ شوشـــتن و پاك و خاونی المـــان روون و

.ئاشكرای* جگ لم وشی چ وشیكی دیكت بدی كرد، ك لك نزیكی لگڵ ئمی

كورددا ھبت؟- ئوە بجگ لناوی كسكان گایـــم كۆمكـــی لـــو خوەكو:"شرۆی، دزار، سیرۆس، ناوی نخچوان،..."ھروەھا لـــ دەكانیان، كـــشـــگئاتبۆمبای بینیم بناوی"ئنجومن روەھا لو ئادگاری"بـــوون. ھرەنـــگ و رواژۆ و ســـیمایان، یكسر ھستدەكیت، خكی ھیندستان نین، بكو ل گالنی

ئرانی:"كورد و فارس"دەچن. دەمـــوێ ئامـــاژە ب شـــتكی زۆر گرنگ بكـــم، ك كۆماری ئیســـالمی ئران سان توژەر وان رەوانو شـــاند بۆالی ئـــدەكات بـــۆ بایخدان ب ئایینی گالنـــی ئران، بۆیـــ من لم روانگیـــوە داوا ل حكومتی ھرمی كوردستان و وەزارەتی ئاوڕك ك دەكم، رۆشنبیری لم الینـــو بابت بدەنوە، وەك بتایبتی"ئاڤســـتا" و ئـــدەب ســـرچاوەیكی فرھنگ ك گرنگ، مژوویی و رابردووی باب و باپیرانمانبایخی پبدرت و بۆ ھگرتنی لوەدا گورەتـــر، ھنـــگاوی

وەكوو ئگر وەیئ مبستم نبت، ئایینیش و بیروباوەڕ دەكـــرێ وەك ســـرچاوەیكی دەبـــی و ھـــزری چـــاوی لئبكرت، چونك ئم رابردووی كوردەو مژووەكی بۆ ھزاران

ساڵ پش زایین دەگڕتوە. * وا دیـــارە كۆماری ئیســـالمی ئرانیش م ئایینخ ببایـــ وەیر ئبر لھـــ

دەدات؟ - بـــ وای، دەبـــ ئاماژە ب شـــتك بكم، كـــ ئایینی زەردەشـــتی لـــ دەســـتووری بنڕەتی ئـــران وەك ئایینكی دانـــی ناســـراوەو ئاســـمانی ئایینی پیەوانی پیانـــراوە، زەردەشتی ل ئرانیش ل یزید

و چند شونكی دیك ھن. * ئایا زەردەشتییكان تنیا ل ئران و

ھیندستان ھن؟ وەی من بیزانم لر ئـــخن -و كازاخستان و ئۆزباكســـتان ئازاربجـــان و یابانیش ھن، ئوە لنو كوردیش پیەوانی

ئایینی ئاھورمزدا دەبیندرن. * پتوایـــ ھیچ پیوەندییك لنوان یزیدییـــكان و زەردەشـــتی ئایینـــی

ھبت؟ - ئوە چۆبوون و لكدانوەی زەردەشت لبرئوەی ،خۆمیـــزد لشـــاری پغمبـــر ھگرانـــی بـــ لدایكبـــووە زەردەشـــتییكان بیروباوەڕی كان، چۆن بزدییدەگوتـــرا یھولری دانیشتووی كسكی دەن ھولر و ب قدزەییك دەگوترت قـــ دزەیی. ئاواش ئم ناوە ب دانیشتوانی یزد، كـــ پیەوییـــان لـــ ئایینی دەگوترا دەكـــرد، زەردەشـــتی یزدییكانـــی یزدییـــكان. ئمـــۆی كوردســـتانیش بـــۆ خۆپاراستن و مانوەیان لسر ئایینكیان و خۆ گونجاندنیان ل ھرشی دوژمن و جا بھۆی گۆڕانـــكاری وشـــك بت یان بووە ب كیترسان، وشـــل

یزیدی. خاكی دیكی ھاوبش لنوان زەردەشتی و یزیدی، زەردەشت خۆی وا ناسراو بوو، ك خاوەنی كۆترك و مارك و كركی سپی بووە. ئگر بت و ســـردانی اللشـــیی پیرۆزی یزیدییكان رستگاكردەرگای پبین لبك كی مـــار دەبینین. جگریكپ ك ،موو مۆمو ھئاگر و ئلئمش ب خای ھاوبشـــیان

دەزانم. * لم رۆژگارە زۆر باسی مافی ئافرەت و ت، لكانیش دەكرو ئاییننژنان و ل

ئایینی زەردەشتی ئم چۆن؟ - ل ئایینی زەردەشتیدا ژن وەك پیاو ســـیری دەكن، تنانت بـــ یكوە لـــ ئاتشـــگدە

خواپرستی دەكن. لشـــونك ئوەشـــم مـــن بارەت بـــوە ســـندۆتـــخودەت: ك زەردەشتی، ئایینی مـــرۆڤ ئـــازاد و سربســـت خولقندراوە، بۆی مافی ئوەی ھی بشوەیكی ئازاد لسر ئـــم زەویی بژیـــت. ژیان الی ندیخانب زەردەشـــتی مرۆڤی ئو ،شـــتھب بكو ،نییبدەستی مرۆڤ بھشـــتش

خۆی دەئافرندرت. * شتكت ماوە بییت؟

- لـــ ئایینی ئاھورامـــزدادا دنیا شونی خبات و تكۆشان و چاالكـــی خكـــی پـــاك و رووناكبیر و نیشتیمانپروەرە. دەست نابت بۆی ھركسك تت و ببوە بگروی خۆیكب ن. چونكھریمـــریكی ئشـــكاسلســـی و سرداخســـتن دوژمنانـــی ھاوكاریكردنـــی و مرۆڤی لـــكاری نتوەكـــن زەردەشـــتی بدوورە، بۆی من داوا لھموو خكی دانیشتوانی دەكم، كوردســـتان ھرمـــی ل كی چاالكانشـــدارییب كھرمی ئســـتای ھبژاردنی كوردستاندا بكن بۆ سرخستنی پرۆسی ھبژاردن و پرلمان

و حكومت. من لو پیامم تنیا مبستم ،تیانھاوو بشـــداریكردنی ھاووتی ئـــازادە لوەی دەنگ

بك دەدات. خوازیارم ھبژاردنیش ئازادانو

شفافان بڕوەبچت.. ،قۆ كی ســـپی بدرە: كراســـســـ •

زەردەشتییكان لبری دەكن. لشـــوەی كـــتپ كاســـت: خۆیـــان دۆخین"بنخون"لپشـــتی

دەبستن.

دیمانــــجۆزەردانی

ئرێ قت چی لھات؟شـــونوار ھمیشـــو بدرژایـــی مژوو گرنگی ب كانردەمكـــی ســـمـــی خغ ش بمـــئر لرابردوویـــان دەدەن، بـــھزاران ساڵ پشینان كاری كنو پشكنینیان بۆ شـــون مژووییـــكان ئنجامداوە، بۆ ھر مبســـتك بووب ھر مانوەی ئو ھموو شـــون بـــ كارە دیـــارەكان و ژر زەوییـــكان ھمای ئوەن بین ئو گرنگی پدان چۆن بـــووە، نابینی كس جورئتی نكردووە ئھرامكانی میســـر و شـــورەی چین و نخشـــكانی كوی بستون و قی كركـــووك و ھولـــر تكبدا. كـــورد بر لراپڕین ھیچ دەستكی خۆی نبووە، جبج تییوایتن ژووییم ركو ئئبكات، بۆی خمخۆران وایان بباش دەزانی دەستی ئوكات دەست بۆ شونوارەكان نبات باشـــترە لبر ھۆكاری شـــواندن و شـــون بزركردنیان، ئـــوەی بگانكان كردوویان كاری زۆر جوان و ســـركوتوو وروپایكانی ئمۆزەخان وەی لبووە، ئجی ســـرنجن، ئوان ھموو كســـری ســـردەمكن، بم خـــۆ دوای راپڕین وا بووە ھژدە ســـاڵ خاوەنی خاك و سامانی خۆمانیـــن ھموو دامـــودەزگا گرنگكانمان ھی، بداخوە گرنگیان بزۆر شـــت داوە تنھا شـــونوار نب، مـــن تناگم ئو گری دەرونیی چیی وەزارەتی تایبتمند و بڕوەبرایتی گشتی شونوار تائستا بتنگ ئو بابتوە ناچت و نیانكردووە ب پیـــەوی كارە ســـرەكییكان، دیارە ب ھزاران شـــونوار لســـر نخشی دەچپ ،كوردستانراق لواری عنشـــومژووی برای كوردیش لبر ئشـــكوتی

.یمرم ھیوەستی ئدەر پشانتائستا نازانرێ قی ھولر لچ ساك بوە نك دروســـتكراوە، ئردەمو چ سكۆنترین لـــ كـــسرچاوەی سۆمری ئو ھاتووە، ناوی شونوارە درینی قی ھولر ئگر پبـــدرێ گرنگـــی و بڕاســـتی نـــوێ رجوەو متـــبكرنـــی كا تیی ە ڕ بنبـــۆ شـــونواری دابین و بكرێ، ئوا تـــدەب بگومـــان مایـــی ســـردانی گشتیاری ھزاران بیانیش، خۆمانو راتو قئ كماوەیچۆڵ و ھۆڵ كراوە، چند تیمكی بیانی كاری تدا دەكن، ئوەی من زانیوم نك ھر بڕوەبرایتی گشتی پارزگاری شـــونوار تنانت جنابـــی واتیان، كگل ری نیینریش نوولھلكـــوێ بزانین ئوان چی دەكن، من ھیچ گومانكم نیی لم كارە، بم چۆن؟ دەكرێ ماوەی ســـاك ھیچ لدوانكی رەسمی یان زانیارییك لسر ئو پشكنین نب، ھر بۆ نموون بڕوەبرایتی گشتی شونواری ك بخ مژدەی نوێ دەدات نمیسر ســـادۆزینوەی قبرك یان ملیككی فیرعونی یان ھر شـــتك، دیداری تلڤزیۆنی ساز دەكرت، شونك پیشاندەدەن، بداخوە ئو تیمی ل قت كاردەكات، تائستا ھیچ زانیارییك نابخشن، ئگر واب كاركی رەوا نیی تیمكی بگان بئاگاداری خاوەن ماڵ ئـــو ھموو كرەســـت مرۆڤایتییی بخرت دەست، قت بو رووبرە فراوانی ھیتی بو بـــرزی و دیرۆك مژووییی ئو ھموو شـــڕ و كوشـــتار و پرستگاو خواپرستی و جوان پرستیش بای چندان كتب دەكات لســـری بنووســـرێ، ئگر بگنامی تریشـــی ل بدۆزرتوە، دەبا وەك مژوو نووســـان دەن: ســـردەمك گۆڕســـتان لســـر قت ھبـــوو، دوایی بردیان خوارەوە، ئو چند گۆڕە پیرۆزەی خـــك زیارەتـــی دەكن، گـــڕان بدوای پرســـتگای ســـۆمری و ئیناناو ئشتار و ئاگردانی زەردەشتیان و سربردەی ھۆالكۆ و ئسكندەر و چیرۆكی ھاتنی ئایینی ئیسالم و بدنیاییوە دەیم رووداوی ھزاران ساڵ دەرخۆنمجۆرە دیزە بب كدا نابتق لبكرێ و تنانت خكی شارەكش نزانن ن، چونكپســـپۆرە چی دەكـــ و تیمئـــبگومان ئم رۆژان ل چاوەڕی ھواكی نوی ئو قتیـــن، بۆئوەی الپڕەیكی تر بخین ســـر بونیادی قت و الینكی دیكی مژووی شـــارەكمان، ك لدواییدا دەبت مژووی كورد بۆ رووناكتر ببتوە، پویســـت بڕوەبرایتی گشتی شونوار روونكردنوەی شایانی ھبت و سندیكای شونوارناســـان بدواداچوونیان ھبت و

زانیاری تازەمان پبدەن.

خالید جوتیار

Hvayshta Hukhta Humataرەنگاوڕەنگ بیری چاك گوفتاری چاك كرداری چاك

كامران علی: لسر نخش نیشانیاندام، ك ئوان ل شاخی ئلوەندەوە ھاتوونت خوارێ

كامران علی لنو زەردەشتییكاندا

كامران علی لگڵ گرووپك ل خوندكارانی زانكۆی ئۆسلۆی نرویجی - ھیندستان

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

19

بدنیاییوە دەیم (٤٥)* نووســـران و رووناكبیـــران تا پیڤ و رســـتیكیان لدوا بخوندرتوە!. و جھشتبت نمری بۆ ئـــوان جدەھت. كاركـــی دەســـتدارك تـــا نادروست و گندەییك لدوای خۆی جبھت، ھر شـــونی ،زارییرمرزەنشتی و شـــسئگر نووســـران بـــا ئیتـــر ئامانجداریان و نوێ وشیكی پ نیی خۆیان و خك ماندوو نكـــن. دەســـتداران ئگر فرمانبركـــی شـــیاوی ئـــم خك نیـــن، چاوەڕوانی رز و پزانینی خـــك نبن. ئگر خۆشیان شرمزارییك نبینن. دەچژن. ییتا ئم مندانیان دەیم. بدنیاییـــوە چونككۆمگا رووی ل پشڤچوون و

چاو و ھزر روو لكرانوەن.

* ھندێ وشی ناجۆر بیانـــی بـــ نامـــۆ و زمان و كلتوور ئدەبكمان و قۆناغی لـــم ا ند ما ئســـتالـــ ســـرووی الپڕەی ھندێ و مـــ نا ژ ۆ ر

گۆڤارەكان بدی دەكرت. وەك: قـــدەر، حوزن، یدا، فجر،

ئدا، ھیمن، مھام...ھتد. و نووســـین بڕاســـتی برھمكانمان ل و ناشیرین دەكن. تۆ بیت وشی كوردی رەسنمان ل تنگژەیكدا بت. ب برامبر وەســـتان دەستو

دەربینكمان بوەستینوە. سانك پشـــتر ل پیرەژنك برگـــوێ وشـــی"باجوا"م كـــوت. دیاربـــوو مبســـتی چمكـــی لی"لجیات"بـــوو. وشـــی"باجوا"، ،كوشـــدەبخشـــی. واتای"بدیـــل"ی لوســـاوە ل نووســـینكانمدا وشـــی"باجوا"بكاردەھنم " یل بد " ن شـــو لبیت تۆ یان"ئلترناتیـــڤ". وشـــ ئم زیندووكردنـــوەی

كاركی باش نبت.. * لم دواییدا مالیكی بانگشی گۆڕینی سیستمی سیاسی عراق دەكات بۆ"ســـرۆكایتی"بپی دەســـتووری مـــاددەی"١٢٦"ی عراقـــی فیـــدراڵ، پرلمـــان بۆی نییـــ تا دوو خولی دیكی دەستوور دەستكاری ھبژاردن بـــكات. دەبت ئـــوەش بزانین ل گۆڕینی سیســـتمی سیاسی یكم بۆ"ســـرۆكایتی"كورد زەرەرمندە. لســـر ئاســـتی سرۆك ھبژاردنی ھرمیش پرلمان. سرۆكی لدەرەوەی ھرم ل لپرســـینوە لالین پرلمـــان، كـــ وادیـــارە ئم خولـــی داھاتـــووی پرلمان كاراتر دەبت، پابندییكی كز

دەكات. * شۆڕشكان بۆ قۆناغی خۆیان پیرۆزیدابـــوون، لوپـــڕی بم نوەكانـــی داھاتوو دیلی ئفســـانكانیان نابـــن. ئوان ونـــی نـــوێ و داھنانی نوێ لبواری دەست و خزمتكردن ب خك و شوازی رابرایتیان دەوت. ئوان لســـر بنمای ئازادی كراوەتر و مسۆگركردنی بۆ ژیانی خۆشتر پداویســـتی پوەری دەدەن. دەنگ ھمووان پیرۆزییـــكان الی ئـــوان كاڵ

دەبتوە.

قاسم محمد مستفا

ارـــ

وت

ترش دۆی خۆی نا س بیدەری: كواد چۆم حد. ج

پاش ئوەی ك ل ژمارە"١١٧"ی لــــ بدرخــــان ھفتنامــــی لگڵ گفتوگۆیــــك ٢٠٠٩/٥/٨بڕز"حاجی موخلیس"ی خاوەنی كتبخانی تفســــیر ســــازدرا، ك دیاربوو گلیــــی ل الینك و كســــانك دەكردو بۆ ھدەر ماندووبوونكشــــی نچوونی جالل"ســــرۆك بۆ"مام ھانای كۆماری عراق برد. یكك لو كسانی بشــــكی گلییكی كوتۆت ئســــتۆ" د.جواد مال ئمین چۆم حیدەری"ی حمد ڕاگری كۆلژی یاســــا ی زانكۆی لالیــــن ئویــــش ،یــــكۆیروونكردنوەیكــــی خۆیــــوە رەوانكردووە، بم شوەیو بر ل ھر شتكیش وا دیارە رووی و لكاك حاجی موخلیســــ ل س بت: كیدا دەكناونیشان

.ترش دۆی خۆی نا:یوەكش دەقی روونكردنمئ

فسیرەمان لو تئ ك م١-ئزانكۆی كۆیــــوە برد بۆ دەزگای لك ئوەبوو، دوای تفســــیر نووســــینگی بڕز جنابی مام جــــالل فرمان درا ب چاپكردنی

لسر ئركی بڕزیان. ی ٩٣٠٠$ دۆالرم ل٢- مــــن بــــنووســــینگی بڕز جنابی مام جــــالل وەرگرتــــووەو ٩٠٠٠$ م مامۆســــتا موخلیس ب داوەتــــ

وەصل. فسیرەكت الپڕەكانی ٣-كۆی ٧٠٢٥ الپڕەیــــ، ئوەی زانراوە لــــ چاپكــــردن ل كوردســــتان الپڕەی ب ١٠٠٠ تــــا ١٥٠٠ دینار چاپ دەكرێ، ئم گر برزترین نــــرخ دابنین، كــــ ١٥٠٠ دینارە بۆ ھر الپڕەیــــك، ئوا كۆی

پارەك دەكا (٨٩٣٠)$.٤-ڕاســــت مامۆســــتا موخلیس ل ٢٠٠٥ تا ئســــتا خریكی ئو تفسیرەی، بم دەب ئوەش بزانین، كئو ئیشــــ ئوەندی ندەویست كاری تنھا پنج مانگ بوو و ئو پنج سای پوەبوو. ئو لوە دەگڕا بكمترین نرخ ئو كارە ئنجامدا ھســــتابوو كــــی ناردبووە بــــۆكان لندھڕۆژھتی كوردســــتان س ساڵ

یشتینگچاوەڕوان بووین ن لئنجام، دوای ئوەی خۆم چووم و دەركوت كارەك زۆر ب سستی داوام ل كــــی دەڕوا، بۆیو ناڕكرد بتمــــای بــــۆكان نب و

بیھنیتوە ھولر.ھكان كردنوەی ٥-ڕاســــت بسرپرشتی من بووە و زیاتر ل ٦٠٠$ م داوەت ئو بڕزانی

ھكانیان چاككردۆتوە.تواوكردنــــی ٦-دوای مامۆســــتا كارەكلالیــــن موخلیسوە، كلسر ١٠ سیدی تایــــب كرا بــــوو و داوام ل كرد كوژمی پویستم بۆ بنووس بۆ چاپكردنــــی ٢٥٠٠ دان ب واقیعی ١٠ برگ، بڕزیان لیستكی بۆ كردم كمترین نرخ ١٦٠٠٠٠$ بوو تا ١٩٠٠٠٠$ نووســــرابوو. منیش ئــــو نرخانم بۆ جنابی بڕز مام جالل نووســــی، بڕزیان بینی،خســــتیی ئــــوەی كاتبــــردەم مكتبــــی ڕاگیاندن، بینیان نرخكــــ یكجار زۆرە، بۆیــــ جنابیــــان فرمانی كرد لمكتبــــی ڕاگیاندنی یكتی چاپ كوردســــتان نیشــــتیمانی

بكرێ.موخلــــس حاجــــی ٧-ئــــوەی نووســــیویتی دەربارەی بینینی كاك مســــعود من ھیــــچ ئاگام

و كاك حاجی دەتوان نییــــ لبپرســــی كس و كاری جنابی مــــال ئو تفســــیرە چاپ بكا، چونكــــ ئوەی لســــر ئركی جنابی مام جالل چاپ دەكرێ

ب دیــــاری دەدرتــــ خك بۆ .فرۆشتن نیی

د.جـــواد مـــال حمـــد ئمیـــن چـــۆم حیدەری

ژی یاسا ی زانكۆی كۆیڕاگری كۆل

مسعود پرشانئوەی بــــ عقمدا ناچ و زۆر عنتیكش لــــالم دەكوتوە، ناوەرۆكــــی ئــــو دیمانانــــن، كــــ رۆژنام و گۆڤــــارە "بناو ئازادەكان" لگڵ وەزیر و گزیرە كۆن بعســــیی خۆ فرۆشكان ئنجامی دەدەن و ب جۆركیش ئوان دسۆزی نن كدەیانناسكورد و كوردستان بووین و ھر بنكردەكانی و بوەش سركردە خۆمانیان پ نابــــووت دەكن. ك لــــ بنڕەتدا ن ســــركردە جۆرە بو خۆنویســــتكانمان كســــ نابووتان دەشكنوە و ن ئو كســــ نابووتانش بو جۆرە دیمانانــــ دەبن پاوان! مدیدەكان دەزانست لگ چونك

ك دەستی بووە و كش دوژمن! بۆی ھمیش ل ناخی خۆمدا ئم پرســــیارە لخۆم دەكم، ئرێ براستی ئو رۆژنام و گۆڤارە توتوونۆ ك تانیر و سۆبسگیانی سركردە ماندووەكانمان و لبرچیش جاش خۆفرۆشكان ب نیشــــتیمانپروەر دەناسنن! ئرێ بــــو كارەیــــان، دەتوانن كرڤی رای گشــــتی بگۆڕن و بو ن، كبكــــ جۆرەیان ئاراســــتبۆ ھیوای گلكمان دوژمنانی

دەخــــوازن؟ ئگــــر ئوەیان بۆ ك بر بوو، چ ســــوودیســــمبزاڤی رزگاریخوازیان دەگینن، شی پئ كی زۆر بیان چ زیان

دەدەن؟لــــ برانبر ئو پرســــیاران و خۆیشــــم، ناخی وەمكانــــی ونیكی راستقینی سرەتاو لــــو دروســــتبوونی بنتــــای لــــال خۆفرۆشــــانم ــــناكدروســــت بووە، ك چۆن و ب چ نرخك دژایتی ســــركردایتی گلكــــی خۆیان دەكــــن، تا ئــــو ئاســــتی ریپۆرتاژكــــی ی بگاتكــــكار نرخواشــــچدەفتــــرە دۆالر و دیمانیكــــی رۆژناموانــــی فالن و فیســــارە خۆفرۆشیش نرخكی زۆر لو ئاســــت تپڕنــــ و ھواكی ك ،دەیان گكاریش بواشچ رەكییس ستبموو مر ھھراستقینك، بیریتیی لوەی، گلی كــــورد بھیــــچ مرامك نگات و بۆ ئو مبســــتش، پارەو پــــوول دەبت ھرزانترین گرانترین كینیــــش بــــۆ نرخ، خۆفرۆشــــترین دەمی ل ھواڵ ر لھ مان، كلم گسی ئكرۆژی لدایكبوونییوە تا رۆژی ئمۆ خۆی و كسایتییكی و ویژدانی و ناخی خۆی فرۆشتۆتدوژمنانــــی گلی كورد و بوەش رۆژگارەكانماندا، تاریكترین لك ئنفال و كیمیاران دەكراین، ئو كســــ وەزیر و ئوالتریش رپرســــكدا بكات بووە و لــــگورەكانمان، ل كون و كالوەی نو شــــاخكاندا دەژیــــان، ئو متریدا ھــــزار باخانی لدەژیا و سركردەكانی ئم نان و قســــپیان دەخوارد و ئویش قــــۆزی و علشــــیش و پیتزای ردیان دەكرد بوان بی و ئئیتا

سرین و ئویش بالیفی سووری و دۆشگی میســــری و مافووری ســــیرەكش و كرماشــــانی لوەدای ئمــــۆ، لم رۆژگارە و رۆژنامــــ نارۆشــــنماندا، ھفتنام بناو "ئازادەكانمان" ئوان ب شۆڕشگ دەناسنن و بو جــــۆرەش دیمانیان لگڵ سازدەدەن و، ھر بڕای ئوانیش خانی ندەخ سركردەكانمان وەی جاشــــوە، وەكو ئگومانخۆفرۆشــــ بــــ ویژدانكانمان نو ئم راستگۆترین كســــانی كۆمگای ســــادەیی ئم بن و پیاوە مزن راستقینكانیشمان درۆزنترین كسانی شاراوەی نو

كۆمگكامی خۆمان بن! ك ئم قابیلی قبووڵ نیی و، شــــرمندەیی و عیــــب و عارە راگیاندنی كناكــــی ھر بۆ كــــوردی، كــــ دیمانــــ لگڵ خۆفرۆشــــان بــــكات و بھــــۆی ئوانیشوە سركردەكانی خۆی بخات خانــــی گومانوە، یان وە! كتی خۆفرۆشاندۆســــتای میشــــھ ســــانك ئو جۆرە بــــرادەری نزیكی ســــددامی گۆڕ ب میشــــو ھ گــــۆڕ بووینبئــــو جووونتوە فرمانــــی و بب فرمانــــی ئویش ھیچ ھنگاوكیان نناوە و ئمۆكش ك سركردەكانمان دەشكننوە، جارانــــی پیەوانــــی ھمــــان سركردەكانیان ب فرمی پیادە دەكن، وەكو ئوەی ســــددامی گۆڕ بگۆڕ ل ژیاندا مابت و بو فرمانیشتانشــــیان ستایشیان بكات و شكر و نباتی جارانیان

!نردا ببارسببۆی لم كورتیل نووســــینمدا براشكاوی قس لگڵ شقامی كــــوردی و كناــــ ئازادەكانی پیان و دەكم راگیاندنیشــــدا

ر لگئ ،ــــم: برادەرینــــدەرۆژگارە تاریككانــــی دونــــی سردەمی شۆڕش و برخوداندا، ســــركردانمان، ئــــو ھمان داستان سرباری توانیبتیان، كان كیســــو ب ناوییــــخوتیایدا وەبر ناپام و كیمیایی و ھموو چككی قوڕس دەكوتن، رشــــھ ھموو ئــــو برگی ســــرلبری چواشكارییی كناكانی راگیاندنی دنیاشیان دەگــــرت، كــــ بكرێ گیــــراو و خۆفرۆش و دەیان و ســــدان ناو و ناتۆرەی ناشیرینی دیكشیان ناوزەد دەكردن، ك ل برامبردا تنھا كچ ئزگیكی نوخۆیی و تاق رۆژنامــــی "خبات"یان ھبــــوو، ك ن ئمیــــان لبر یشــــتھانی ھانی" دەنگی دەگ"نــــو ھموو ماكــــی خۆمان و تا بشــــیان "ھوی دیكئــــ نشاراوەییش" دەگیشت ھر ھیچ

نب ركخستن حزبییكان.ئوا ئمۆ نبــــ ئوە و نبو كۆن وەزیر و جاشانش، دەنگ و رەنگی ســــركردە باشكانمان بــــوەی لالیك، كپ ناكرن! ئو سركردان و پارتكانیشیان خودان دەیان و ســــدان كنای مزنن، ك ل چركیكدا دەتوانن وەمیشیان بدەنوە و بھمان خراییش بیگینن ھموو كون

و قوژبنكی شاراوەی دنیا.لالكی دیكشــــوە، نك ھر لنو بكو خكی خۆمــــان، عــــارەب و تــــورك و فــــارس بتایبتی و ھموو گالنی دیكی دنیاش بگشتی دۆست و برادەری ،ویژدانمان بۆ دروست بووینبك ھــــم ئــــوەو یادەكانتان و كو خمــــئ ســــركردەكانی و دەناســــن شۆڕشــــگەكش ھمیشــــ بوپڕی بورییوە، برگری ل ماف راستقینكانی

گلكمان دەكن.وات ئوە بو كارە قزەونتان، ھــــم رەنــــگ و رووی خۆتــــان ناشــــیرین دەكــــن و ھمیــــش

مۆركــــی دژایتیكردنــــی رەوتی سیاســــی گلی كوردستان بنو چوانــــی خۆتانــــوە دەنــــن، خشــــنوەی راســــتگۆیی دەبب ك كســــانك، راوبۆچوونــــی خۆیان باوەڕ ب قسكانی خۆیان ناكن، بــــوەی لوەتی ھن، ھمیش ل خزمتی رژم یك گلكمان یككانــــی بدوای بووینــــ و ھمیشــــش بۆ ئو سركردایتی دژایتی .مانرژسیاســــی گلــــی كــــورد و دۆزە وەســــتاونتوە! رەواكشــــی ئو قتاوقــــت خۆیــــان كــــ ك نشاردۆتوە، راستیانیان ئمۆ ئوە دەتانوێ بو جۆرە دیمان سیر و سۆبتان، بۆیان ئو كارەشتان وە، كبشــــارنلالیك راســــتگۆییتان لكدار دەكات و لالكی دیكشوە خودا شاھیدە یك زەڕڕە ل گورەیی ناكاتوە، كم سركردەكانمان لبر ئوەی ئو كسانی ئوە دیمانیان لگدا دەكن، ھندە بــــزار و قــــزەون و نابووتن، ،كتان نییجلیسرووی ھیچ م ك بوە نكانی ئڕە سپییالپلیكاوی ئوان رەش ھدەگڕن و ئــــوەش بتــــاوان دەزانــــم، چونك پیامــــی راگیاندن زۆر لــــوە پیرۆزتــــرە، دژی بزاڤی خۆی گلكی رزگاریخــــوازی ســــانك ئو و بوەســــتتوە بدون كــــ ئســــتاش ناورن تاق شقامی بنو پیاسیك گوندكی كوردستانیشــــدا بكن، چونكــــ ھر خۆیــــان لخۆیان دەگن، ك ب چ شوە و شوازك دژایتی ئــــم گلی خۆیانیان ،وەدا نییكردووە و گومانیش لك بۆ ئو جۆرە دیمانان دەستی پیامنریشتان ماچ بچووكترین ئوەی لپناوی تنھا دەكن، گلكماندا، گشتی رای لنو بیك چاو ســــیری رابردووی وەزیری جاش و سركردەی باش یكــــرێ، ك جیــــاوازی نوانیان

.رز و ئاسمانئ

لنوان "وەزیری جاش" و "سركردەی باش"دا

ــووســر و مــــژوونــوســی كــورد نختی ــزوری م عبدولرەحمان ل بطوطة)ی ــن (اب ئنستیوتی جوگرافیایی لكوینوەی بواری توخت، ئندەن وەردەگرل لباشترین بــ پشكش نــســادەكرێ، بــوارەدا لم لكوینوە

بۆی ئمجارەیان بۆ لكوینوەی بــنــاوی (پــــداچــوونــوەی ھزری ل موسمانان لناو جوگرافیایی كۆتایی و دەستپكردن سردەمی سردەمی عباسی ٦٥٣ھـ برامبر ترخانكرا تخ ١٢٥٨ز،ئــــم بـــۆ نـــووســـرو مــــژوونــووس

(عبدلرەحمان مزوری) نوسیوویتی و ب باشترین لكوینوە ناوزەدكرا، وەیینكول ئم وتن شاینی نووسرە ماجسترەكی نامی جوگرافیایی (پرەپدانی بناوی شوەی ل موسلمانان)و لــالی

و بچاپگیندراوە پرتووكیش بابكر، بدولع (ئحمد دكتور سرپشتیاری ئم نامیی كردووە، ل ٢١-٢٤ ئم مانگ ك وەزارەتی كونفرانسكی مغریب رۆشنبیری العربیة (الرحلة بناوی زانستی پایتخت (رباط)ی ل واالسالمیة) سازیداو مزوریش لم كونفرنسدا باسك ب ناوی (الرحلة جغرافیة و ھر دەكات پشكش االسالمیة) (ابن خالتی كونفرانسشدا لم

بطوطة) پشكش دەكرت.

ل لندەن نووسرو رۆناكبیر عبدولرەحمان مزوریختی ابن بطوطةی ل بواری جوگرافیایی وەردەگرت

عبدلوڕەحمان مزووری

ھفتنامی بدرخان ژمارە ١١٧

د. جواد چۆم حیدەری

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

20

ئیسماعیل خالید رەحمانبژەری رادیۆ:

ل پایزی ١٩٦٥ك رادیۆی دە نگی كوردســــتان بۆ جاری دووە م ل رۆژگاری شۆڕشــــی ئیلوولــــدا ل شاخك ی پشتی گوندی مرگی دەڤ ری با كای تــــی دام زراوە ل و شون ی پی دەن (گۆڕی گاجۆتان)، ك دەك وت بناری چیای سكری سكران ب رامب ر شارۆچك ی گ زۆر رۆشنبیر و خكی دسۆزی شۆڕش ل وێ ب ئارە زووی خۆیان كۆبوون وە و ب خۆڕایــــی كاریــــان دەكرد ب رپرســــی گشــــتی ئ و رۆژە ی دە نگی كوردستان مامۆستا ساح بدو ح عیوسفی بوو ( ســــان جم ددین م ال تھا یاســــین یوســــفی ل دایكبــــووی ســــای ١٩١٨ گونــــدی بام ڕن ل رۆژی ١٩٨١/٥/٢٦لــــ ب غــــدا ل الی ن رژمی ب عســــی گۆڕكراو تیرۆر

كراوە) یوســــفی ب رپرسی گشــــتی بوو پیاوكی ژیر و ھمن و ب فیز و ر نام رە خۆ بوو ھ س سادە و ل و راپۆرتكی بــــۆ بھاتای پاش دەیخستن رك خوندن وەیان ك بســــی ( ككیفــــر باژ ناوی رە حمــــان وا بزانم خكی دە ڤ ری ئاكرێ بــــوو بارزانیش ن بــــوو ھ میشــــ جامانی كی تازە ی ســــووری ل ملــــی دەكرد و یككیشــــی ل ســــ ری خۆی دە ئاند، ھ ر كاتی كاك ساح دەھشــــت ج ب جگی خۆی رە حمان ك خزم تكاركی كاراما بوو ب نــــاوی پــــاك كردن وە ھ مــــوو نامكانی دەپشــــكنی و خۆی س رووی دەیخوندن وە. ل ئاگادار دە كــــرد.) رە حم تی مامۆســــتا ھــــ ژاری موكریانی( ك ندی ش رە ف ع بدولرە حمان دایك بووە ل ی ١٩٢٠ لســــا ل سای ١٩٩٠ كۆچی دوایی كردووە س رپ رشــــتیاری نووسینكانی دەكــــرد پیاوكی رە زا ســــووك بوو كاتی فرۆكــــ ج نگییكان دە ردەك وتــــن و دە نگیان دەھات یكســــ ر ماكینی كارە باكیان دەكوژانــــدە وە و ئاگــــرە كانیان ھ موومان دەكــــرد، خامــــۆش كونــــترســــان خۆمــــان ل ل ل یــــارەكان دەكوتــــا جگــــت و ل ت ئب ژار ن مامۆســــتا ھ ژ كپرەكانی خۆی ن دە بزوت، جاركیان ب الی كپرەكی ئو دا بۆ كون تیارە رامدەكرد ھاواری كرد خ مت ن بــــت، ئ گ ر خوا چامیكت بووی شھید كردی

ل س ر دادە نم.شھیدان سامی ع بدولرە حمان ئ حم د مامۆســــتا و سنجاری ھ رســــین، مامۆســــتا ئ حم د ھ ردی، مامۆســــتا م ال باقی، خالید ئاغای شــــاعیر و دەیان تكۆشــــ ری تر ل وێ بــــوون، وە ندەیانم ل ر نــــاوی ئ من ھ بیرە ب م وابزانم كاك ئ حم د دە شتی ل نووسینكانی خۆیدا

كسی ف رامۆش نكردووە. ل ســــ روب ندی خســــتن گ ڕی ئیســــتگك كســــكی بابرز ب ناوی مامۆستا عوسمان س عید گیشــــت ئیزگ و وتی ھاتووم ھــــ ر خزم تكم پ بســــپن، شون ن مابوو ویســــترا ب ری بك ن، ب م مامۆســــتا دشــــاد م ســــرە ف، ك پشتر دەیناسی ب شــــھید ع بدولخالق مارف و كاك ئ مج د ع بدولواحید و كاك ئ حم دی دە شتی گوت ئ م جوامرە پیاوكی زۆر دسۆز و خۆشــــ، ئ گ ر لرە بمنت وە باشــــترە، ئ وە بوو بیــــار درا وەكوو بژە ر كار بكات شــــھید ع بدولخالــــق ھ موو وتــــار و نــــ وار ب رنامكانی ل ســــ ر تۆماردەكــــردن، بۆئ وە ی چ ند جارك پ خشــــیان بكاتــــ وە، چونك رژمی ب غدا ت شویشكی زۆر بھزی ل ســــ ر پ خشــــی ب رنام كانــــی رادیــــۆی دە نگی بردەوام دانابوو، كوردســــتان م (ھانــــی ھانــــی) گۆرانییئــــ

خۆشی ئینگلیزی دە خست س ر شــــپۆكانی رادیــــۆی دە نگی كوردستان، ك بواری ن دا خك

ب باشی گوێ بیستی بت Kiss me، honey، honey، kiss me، Thrill me،

،honey، honey thrill me

گرفتــــی بــــرادە ران ھ مــــوو ھ بــــوو وتارخوندن وە یــــان س بارە ت ب ن بوونی ك رست ی ژ ستۆدیویی ل ویست و بپتپ و تۆزی فرۆك ج نگییكانی رژمی داگیركر و ك موكورتی تر ل س رە تا كاك عوسمان ب شیە شــــی و ھاتوو ھاوار دە ســــتی دە نگوبــــاس ب خوندنــــ وە ی دەكــــرد، شــــھید ع بدولخالق و كاك ئ مجــــ د لــــ كاتــــی تۆماركردنــــدا ب دە ســــت ھمای ھوربوون وەیــــان بــــۆ دەكرد، جاركیــــان كاك ع بدولخالــــق پی گــــوت تۆ م ترســــ خۆت م شــــون ھ مــــوو بگــــ و پ رە گرافكان بــــ یك ن ف س و ب یك ت ب قــــ م خون وە پاشــــان تۆ دە نگت باش، بم خۆت ت نگاودەكیــــت وا بزانم لی تووڕەبوو ب ت وس وە پی گوت تــــۆ كات بــــ الی گوندی مرگــــدا رە ت دەبیــــت ران مڕ و بزن لــــ ھ وزەك مۆدراون وابزان بۆ ئ وان قس دە كیت، كاتك وتار دە خونیت وە خۆ تۆ ك ســــت ل دیار نیی م ب ستی شــــھید ع بدولخالق لــــ وەی ك ســــت ل دیار نیی ئ وە بوو وتار خوندن وە بــــۆ رادیۆ زۆر ئاســــانترە ل وە ی رووب ڕووی

ج ماوە ر بیت وە. پالتاك:

ل م چ ند سای دواییدا ب ھۆی ئینت رنتــــ وە خك ئامری دە توانــــت ب وپڕی ئــــازادی و س رب ستیی وە شــــی و ھۆڕی ی خۆی بخۆی بــــكات داخی دنیارەكانــــی بژت، چاك و خراپ تكڵ بــــكات، تف دار و ــــت دە م لئاســــن بكات دە توانھ موو باب تك بژە نت پالتاك وەكــــوو رادیۆ نییــــ ل الیك ب ئارە زووی دی خۆی بخونت و ئ وی تــــر ت نیا (گوگر) بت ب ناچاری س ری بۆ بل قنت ل پالتاك ھ موو الیك دە توانن ل گــــڵ ی كتر مشــــتوم بك ن و وە رامــــی یكتــــر بدە نــــ وە، وی ناشیرینیش بت جن نان ت یكتر بدە ن، دە توانن ب كامیرا

یكتر ببینن، ب تكست و گوڵ و سیمبول یكتر س ر قاڵ بك ن، دە نگ و رە نگــــی یكتریش الی خۆیان تۆماربكن، ب راســــتی ل كی ئالۆز و ترسناك دە زگایھ ر ژوورە كی پالتاك كۆم ك ئادەمین (كابان) ھ ن شارە زایی باب تكانی ل ســــ ر ت واویان پوە ندیدار ھی بۆ بگ دە نگ و فیلــــم و دیكۆمنت الی خۆیان ژر ھندكیان تۆماردەكــــ ن، پارت ری پارە وپوول لــــژ بوە ردە گــــرن، سیاســــیی كان ھندكیان ســــیخوڕی ب ســــ ر خكــــوە دەكــــ ن جــــاری وا ھی كسكی س ق ت لپشتی كۆمپیوترك وە فشــــ فشكی وا دەكات ھ موو پیروزییكانت ل ب رچــــاو دەك وێ، لــــ وە ش س رســــوڕمنتر ماوەی كــــی تر كۆمپانیــــ ئ لكترونییــــكان ت ل فزیۆنــــی بــــ ئ نــــدازە ی ال دیوارــــك دروســــت دەكــــ ن كامیرە دار بــــت دە توانی ل ناو ماكی خۆت یان ل شونی كار ل رگی ستالیت وە دە توانی بدون یكتر ل گ ڵ راست وخۆ و وتاربدە ن، كۆڕ و كۆبوون وە ســــاز بك ن، شڕە قســــ بك ن یان ب ئاســــانی ھ ر ل شونی خۆت ب شداری ئاھ نگ و ب زم و رە زم بیت، بۆی ئ و ك س ی ڕوو قسوێ رووبودوا بی م ل بۆ كۆمنی خك بكات، دە بت ت لب واوی ھ شــــارە زایی تــــیاسا و رسای وتار خوندن وە

ل ناو خكدا.جۆرە كانی وتارخون و بژەر

لــــ توژین وەی كــــی قــــووڵ دە رك وتــــووە تروت ســــڵ و ھسوك وتی بژەر و وتاردە ری شون گشــــتییكان وەكوو ئ م جۆرە ئاژە كویان ی خوارە وە

:وانھ رس: جۆری:

زۆر ح ز ل نوكتــــ گان وە و پك نین دەك ن، ب تایب تی ب ر لكۆتایی ھنانی وتارەكیاندا، ئ وان جیاوازی ناك ن ل نوان گوگرەكان . ھ رسكان ئ وە ندە وە ی، ك وتوو نین لــــ رك ســــ ھ ســــت بكــــ ن گوگرەكانیان بتاق ت بوون یان تووڕەیی و بزارییان پوە دیارە ، یان وردە

وردە خ ریك دە ڕۆن. وە ناســــراون ك كان : بفیلــــ بیرە وە رییكانیــــان دورو درژە ت باب متر شــــارە زان ل م كب

گرنگ و قووكان.

تاوسكان: ك م ك س ھی ئ و ك ســــان ی خۆش بوێ، ك زۆر تاوســــكان وەكوو ل خۆڕازین ك ھ میش ح زدەك ن سنگیان دە رپڕنن جل و ب رگی بریق دار بپۆشن ب ك ش و فش وە خۆیان بــــادە ن، ئ و ك ســــان ی رزی ز ب متر ح ك ست ب خۆیان ال م چارە ی تاوس كان و ھاوڕیتیان

دە ك ن. دە زانــــن وە كــــو وشــــترەكان: خواردنــــ وە ی توانای وشــــتر بیســــت گالۆن ئاوی ھی ل دە خول كــــدا، بــــ واتای كــــی تر وتارخونی ل جۆری وشتر چاك یان لن قس وخراپ باس دەكنابــــت درژدادڕن فــــرە وژن ئ وەندە درژەی دە دە ن ل تامی دە ردەك ن ھندێ جار خۆشیان نازانــــن چیان گوتــــووە یان چ ت جگوەی راستیش ب ن ئدە رست ندێ كۆن وەی ھ جوین ل و كلشــــی خــــوازراوە ھیچی تریــــان پ نییــــ، وتارە ك یان ،كردن بۆ(بۆن) بــــڕێ ھــــ ر ئ و وشــــتران ئ و دە روشان ن ھ میشــــ ب شان و شــــ پیلكی شــــخ ك ی خۆیان ھدەن، كــــ چاوەڕوانــــی ئاف ریــــن و

پاداشیانن. جول ب و ئاژە ل سمۆرەكان: ئ جریك دارەی ھ میش خ ریكی كوتكــــوت و ھكۆلینی قۆرتی دی درە خت ق ل بچووك بچووكزل كان بۆ داكردن و پاشك وت كردنــــی بژوی زســــتان، ب م ر نییــــ روب ســــ وە نــــدە ب ئلكوێ خۆی گوزەكانی بزانی لــــ ھنــــدێ شــــاردۆت وە، وتارخون كان رك وەكوو سمۆرە وان ل كاتی پویســــت باب تی پوە ندیداریان وە بیر نای ت وە تا ل سات وە ختی خۆیدا باسیان بكات، بۆی وا باشــــ ھ ندك كۆپی و س رە ق می بابتكانی ل ب ردە ســــت بت، ب م نك باوە شــــك نامــــ و دیكۆمنت ل ب ردە می ھدا ت وە و ن زانت دە ســــت بۆ كامیان درژ بكات، چونك نابت لكاتی قس كردندا بگ ڕی وەكوو سمۆرەكان ب دوای گوزەكانت خۆت خ ریک بك یت

گوگرەكان ف رامۆش بكیت. تبینی: - نیــــاز وای ل م ودوا ئ م باب تــــ ب زنجیــــرە وە ل ندنــــر وتارخو ســــ لرۆشــــنبیری (گۆڤاریمب ندی كورد ل ل ندە ن) بوبكرت وە. بشی دووەم و كۆتایی

رســـــتگای ماھابوودی ... كۆنترین بینای خشـــتی لپرۆژھتی ھیندســـتان

٢٧٠٩ی كوردیجۆزەردانی

20

( ھه سکڤ) دیروکا مه بخۆرا بن ئاڤ دکه *- ئه ڤه چه ند ســــاله تورکیا لبه رسه رێ (ھه سکڤ) دگه ریت، پالنا ژ بۆ ئاڤکرنا به نداڤه ک ب ناڤ (ئه لیســــو) دادرژیت، دخازیت رۆبارێ دیجله پ ب په نگینیت . ژبو ڤی پروژ ێ رامان ڤه شارتی، تورک دخازن ھاریکاریا دراڤی ل ن ئه ورپی وه رگرن، نه ته نژ ده وله ت ھاریکاری

.ن ژینگه ھکخراونیڤ ده وله تی و ر ئه رێ کرنا جڤاک بھانــــا تورکا ژ بۆ ئاڤاکرنا ڤ به نداڤــــ په یداکرنا وزا که ھره بیه و ڤه ژینا ده ڤه رێ و په یدابۆنا کار و بلندکرنا ئاســــت ژیان ل باشورێ رۆژھه الت ئه نازول کو ده ڤه را کوردایه ، ڤی رۆی سه رڤه و ئه رینی ژ رامانا ئاڤاکرنا به نداڤ نیشا جڤاک نیڤ ده وله تی د ده ت .!! رامانا خو یا ســــه ره کی ڤه دشری ئه و ژی بن ئاڤکرنا دیرۆکا مه یه و مشه ختکرنا گوندن کوردایه ، ھه روه سا چه که ک بھزه دژی ئیراق و سوری بکار

بینیت، گاڤا بخازیت دێ گه فن گرتنا ئاڤ ل که ت.نه رینین ئاڤاکرنا ڤ به نداڤ لناڤ تورکیا و ده ڤه رن ده وروپشت پرن ،ن دیجله د که ت بتایبه ت ل ئیراق و ســــوریو زیانه کا مه زن ل چه مدێ بیتــــه ئه گه را نزمبۆنا پال ئاڤ کو ڤان ھه ردوو ده وله تا بخو گرفتا

ئاڤ یا ھه ی .ھه روه ســــا دێ ئاڤا مای له وتینیت و بیته ئه گه را ل ناڤچۆنا سه روه تا

ماسیا و ئه و ده ڤه ر دێ ھشکبوونه کا به رچاڤ بخوڤه بینیت. ل ناف تورکی ژی دێ بیته ئه گه را کمباخکرنا ٥٢ گوندا و ١٥ باژرۆکا و مشــــخه تکرنا ٧٨ ھزار وه تییــــا، ئه ڤه ژبلی کو ده ڤه را ھه ســــکف ن که ڤن کو ڤه دگــــه ری جاخموزاخانــــه کا دیروکییه ژ بۆ شــــونوارناڤه راست، ھه ســــکڤ ت ژمارتن یه ک ژ س شــــونوارن دیروکین

. ئه نازول ناڤدار لباشورێ رۆژھه التئه ڤه چه ند ســــاله مه ســــه ال ئاڤاکرنا ڤ به نداڤ د خه ونیــــت و ھه ر ھه یامه کی شــــه ریکه ته ک ژ شــــه ریکه تن ئه ورپی ده ســــت خو ژ کار د کشــــیت و ل پروتوکول به نداڤا ئه لیســــو پــــاش ڤه دگه ریت، مینا شه ریکه تا (سکاتسکا) یا سویدی و شه ریکه تا (بیلفور بیتی) یا بریتانی کو بڤه کشانا وێ سه روک وه زیرێ بریتانی (تونی بلر)که ته د ته لھه کا نه خوش دا، ژ به ر کو وی به ری ھینگ ئه رێ کربۆ و ته ڤ نه رینن ڤی پروژه ێ بپشت گوھ خوڤه ھاڤژتبۆن و گوت گه رکه ھاریکاریا تورکیا ھه ڤپه یمان دژی تیرورێ وه ریت کرن، ھه روســــا شه ریکه تا (ئه مریلو) یا ئیتالی ژی ده ســــت ژ کارێ به نداڤ کشا، ئه ڤ ژی ژبه ر راپورتن رکخراون نیڤ ده وله تی ژ بۆ پارستنا ژینگه وماف مروڤا،کو ئه ڤان ده ســــتگه ھن ســــڤیل و بال نه رینییا ئاڤاکرنا ڤ به نداڤ خســــته رۆ

ودیارکر کو نه وه سایه ھه ر وه ک تورکیا ژێ خوبه ر د ده ت . ده ستپک دوو شــــه ریکه تن مه زنن سویسری (ســــۆلتزر ھایدرو) و (ئه بی بی) به رده وام بۆن د گربه ســــتا خودا و شیان ھوکمه تا فیدراال سویسری رازیکه ن کو زریپوشیا ئیکونومی بۆ کارێ وان ئاماده بکه و تن قازنج و ئه رینیا پروژه ی دا به رچاڤ، ل پاش ده مه کی به رپرسن ن ژینگه و مافکخراوئیکونومیا ده رڤه یا سویســــری لبن باندورێ رمرۆڤا نه چار بۆن جاره کا دی ڤ مه ســــه ل بخنه بــــه ر لکولین و ،کر ژبــــۆ لدویف چونال چکومیتــــه کا بل ژبه ر ھنده ک مه سه ال قازانجا ئیکونومی وپنگاڤ په یداکرنه کا بازرگانی د تورکیا دا

دیسا د گربه ست دا به رده وام بۆن .رکخراوا سڤیل (بن) یا سویسری به رده وام دژی ڤــــی پروژه ی که ته خه بات و مه ســــه ال قه ربوکرنا خه لک ده ڤه رێ کــــره به لگه کو نه یا ئادله و ره خنه کا تیژ لھوکمه تا فیدراال سویسری کر، ھه روه سا جامیئا ئه ره بی ژی پرۆته ستو کر و نامه ک دا ھوکمه تا سویسری تدا دیــــار کر کو ئاڤاکرنا به نداڤ لســــه ر چه م دیجله دێ بیته ئه گه را ســــه رگژیه کا مه زن ژ بو ئیراق و ســــوری و دێ پال ئاڤا

وان لکمی ده ت .تورکیا دســــه ر ڤــــان ھه می ئالوزیــــا را و راپورتن ژینگه و ماف مرۆڤا ژ رکا خو په یا نــــه بۆ، د فلیمه کــــ دوکمه نتار دا من دیت ده م رکخراون ســــڤیل ژ ن خه التو گه له ک ھه لگر فھه لمه ت کری و چۆینه ھه ســــک جیھاننوبــــل ژی ب وانرا بۆن نه مامن دارا برن و لورێ چاندن، مه به ســــتا وان ئــــه و بۆ کو ده ڤه ر بمینیت و ھه ر یه کی نه مامه ک چاند و ناڤ خو پڤه ھه الویســــت، ل روژا دن پولیس تورک نه مام ب ناڤ ڤه ئینان

ده ر وھاڤتن!!! لساال ٢٠٠٨ دا دیسا تورکیا س ده وله تن ئه ورپی، ئه لمانیا و نه مسا و سویسرا ب قازانجا ڤی پروژه ی خاپاندن، ئان ژی یاراست ئه وه کو ئه ڤ ده وله ته نه ژ بۆ قازانجا خو گه له ک جارا ماف مرۆڤا و پارستنا ژینگه و شــــینوارا بن پ د که ن، د راپورتــــا ته لڤزیونه کا ئه لمانی دا رۆژنامه نڤیســــ گوت : ( ما ھه که یه ک ژ وان شــــوینوارن ھسکف ل ئه لمانیا با دا ئه لمان ھوســــا بســــاناھی ژبۆ کمباخکرن ئه رێ که ن؟! میناک نیشادان کا چه وا ئه لمان ژبو شوینوارێ پرته کا دیوارێ به رلینئان ســــتۆنا پره کا که ڤن به ڕه ڤانیی د که و ھه می پروژن تکدان ئان گوھرین ره د دکه و قازانجا دراڤی فرامۆش دکه ، ھه روســــا نه مســــا و سویسرا ژی، ل رامانا تورکا یا سه ره کی ئه وه ڤان شوینوارا ل ناڤ ببه ژبه ر کو ھه بۆنا وان نه د په رژه وه ندیا دیروکا نه ســــیونالیا تورک دایه ، بھانا تورک دکه نه چه ک و و نیشــــا ده وله تــــن ئه ورپی د ده ن دژایه تیا تیروریه و ل ناڤ برنا پکک یه کو ھه ر وه ک ئه م دڤ راپۆرتا دوکمه ندا د بینین ده ڤه ر یا سڤیله وژ ھه می جیھان تۆرس ژ بۆ گه شت و گه ریان لــــ د گه رن وخه لک وێ ھه می جۆتکارن و ل بن کونتروال ده وله تا تورکن و ھه یا نھه چ کاره ک تیرورێ ل ھه سکف رۆ نه دایه ) ھه روه ســــا رۆژنامه ڤان ھه لوستا ئه لمانیا و پشتگیریا وێ ژ بۆ ڤی

پرۆژه ی شه ھمزار کر.ژبه ر ڤ گله شــــوک و کوته کییا راپۆرتن ده ستگه ھن ماف مرۆڤا و باندورا رکخراون ژینگه ب تایبه ت رکخراوا سڤیل ( بن) یاسویسری، ل داوییا ساال ٢٠٠٨ سویسرا گربه ستا خو راگرت، ل ھه روک بدرژیا ڤان دوازده ساال خویا د بی کو تورک ژ رکا خو په یا نابی و به رده وام

ھه ولن پکئانینا ڤی پرۆژه ی د ده . رامانا من ژ ڤ نڤیســــ نه رزکرنا چرۆکا به نداڤیه ، پرسا سه رکی ئه وه کان ھوکمه تا ئیراق چاڤ پکتنــــن خودا دگه ل تورکی، چه وا دانوســــتاندنا ل ســــه ر ڤ مه ســــه ل ب تورکا را دکه ، ژ به رکو ئه ڤ به نداڤــــه دژی په رژه وه ندییا وێ یا سیاســــی و ئابورییــــه و گه له ک

گرنگتره ژ مه سه لن دن کو به ردانکن ؟پرســــا گرنگتر ئه وه کا ئه م کورد چه وا ڤ مه سه ل گه نگه شه د که ین، چاوا به ڕه ڤانی ژ شوینوارن خو ن نه ته وی د که ین کو ھه بۆنا مه و

دیروکا مه پ ت خویا کرن .؟ داخازا من ژ د رکخراون سڤیل و پارزگارن ژینگه ھ و ده ستگه ھن خو ی خودی ده رکه ڤــــن ورۆل مه ســــه ل مرۆڤا ئه وه کو لڤ مافــــدیروکی بله یزن، ده رفه ته کا مه زن یا د ده ستن واندا،ئه و ژی پشتگیریا

.مرۆڤانه لسه رانسه رێ جیھان ن ژینگه و مافده ستگه ھ ھه روه سا گه ل مه گه ره که سودێ ژ ئه زمۆنن به رێ وه رگریت و بزانیت دیروکا مه بخۆرا بن ئاڤ د که ، دڤ فل ھه سک کو ئاڤاکرنا به نداڤئه م مینا ھه ر ربازا باھله ی دووبارەنکه ین. پشتی چاخه کی سترانا ب کاره ساتن خو ین بوری بسترینین مینا کاره ستا په یمانا لوزان و

ھه بجه و ل سداره دانا قازی و گه له کن دن .

سه رفراز نقشبندی

پرستگای ماھابوودی

كلتوور

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

21

ســـاســـانییكان

دكتۆر مولود ئیبراھیم حسنپشكی:

"مـــژوو"ە، برھمـــی مـــرۆڤ و ماوەینیا ئت ر بـــژوو ھمنیی، كـــ دەكوت نـــوان دوو كـــدا ھاتوو لدوای یژمارەی بكـــورت و درژیـــدا "رووداو"ەكان ل نو خۆیـــدا كۆدەكاتوە. مژو چیرۆكك نیی تنیا بۆ گانوە و كات بســـربردن و شـــانازی وە نییژوو بـــۆ ئوەكردن! مپدەستی پوە بگریت و بدیارییوە ھكوڕمنی، مـــژوو كاركردن و زانست برھمھنان و تاقیكردنوە و شكست و ســـركوتن. مژوو ئگر ب چاكی بناسرێ و بزانرێ ،زنردەوام و مكی بپشـــتیوان ،ی درەخت وایژوو وەك ریشمھتا ئو ریشی زۆرتر و ساغتر و پتوتـــر ب و زۆرتـــر بناخی زەویدا چووبتـــ خوارەوە، ئوە درەختك لســـرەوە سوزتر و متـــر و خۆڕاگرتر دەبرھب پ

برامبر ب رەشبای رۆژگار.مژووی كورد، مژووكی دوور و درـــژ و پ لـــ رووداوی زانراو و نزانراوە! پ ل كسایتی ناسراو مـــژووی كورد، نناســـراوە! و وەك ئم رگا كۆن دوور و درژە وای، ك بشكی لژر بفرای و تدایو شاخ و ھنكی بشـــبو بشكی لژر خاك و بشكی لژر ئاوە، ھر بۆی پداڕۆیشتنی و ســـراودوو ھگرتنـــی كاركی ئاســـان نیی، پشـــووكی درژ و وردبینییكی ورد و زانستكی زۆر

و كنكردنكی بردەوامی دەوێ! ژووی كورد بوێ مر بمانـــگئدروستی و راســـتی بنووسینوە، شـــو بئ ویســـترەتا پســـزانراوەی راســـت بكینوە، ك تا ستا نووسراوە و زانراوە! چونكئبشـــكی ئو مژووە نووسراوە، خوندنوەی ناتواو و لكدانوەی خراپ و نووســـینوەی ناڕكی بۆ كراوە! ھندك لم كاران لرووی ب ھندكیـــش و وەیـــزانین

!ستنقدەستی ئئگر كورد بیوێ مژووی خۆی ب تواوی بنووستوە پویستی بوە نیی پشت ب خیای خۆش باوەڕان ببست و شتی نكراوو كب !ســـتبھ نبیســـتراو راستییاندا ئو بدوای ویستپ وێ برەو لن، لھـــ ڕێ كبگكورتی و بدرژی! بنو سرچاوە رت بوونكاندا پی و بیانییخۆماو بزمانی جیا جیاو ب مبستی جیا جیاو لـــ زەمنی جیا جیادا

نووسراون! كـــورددا، لمـــژووی زۆرجـــار لبـــارەی یـــك رووداو و یـــك كسایتی، رای تواو دژ بیك :ك جیا نووسراون! بۆ نموونو لرۆژھتییكان ژوونووســـم"ئنوشروانیان بناوی پادشایكی دادگر داناوە"، بم پروكوپیۆس ب پچوانی ئم باسی دەكات. ھروەھا سعالبی مژوونووسیش :وە دەروانوشـــنبارەی ئل"ب رەحم و قین ئاوی بوو تنانت ئنوشگزاد كوڕی خۆی كوشت" ئم جۆرە رای لـــك جیایان ھن، ئگر مژوونووس بیوێ براستی و دروستی بزان ك "ئنوشیروان" روەر بـــووە. یـــان دڵ پدادپـــلقین! ئوا دەب بدوای ھۆكانی

دادپـــروەری و دڵ پـــ لقینیدا بگڕێ. واتـــ: لـــ چ كاتكتداو لگڵ چ كسك دادپروەر بووە و لگـــڵ چ كســـكیش دڵ رەق بووە! چونك ھندێ جار! دەقی !روەرییقینیش دادپ ل و دڵ پـــو دنرمـــی جاریـــش ھنـــدێ پیاوچاكیش لگڵ ھندێ كس. چونك ،روەرییـــم و نادادپزودادپروەری پویستی ب دنرمی و دەقیش ھی. بـــم كی و لگڵ ك و چۆن؟! ھر بۆی ئم گوتنانداھجۆرە باسكردن و پلمژوودا زۆرن. ناكرێ: یككیان وەربگیـــرێ و بكرێ بـــ پوەری !ژووییم تییسایو كناسینی ئدەكـــرێ ھـــردوو پناســـكردن راستبن، بم ھر یككیان لگڵ

كس و رووداوی جیا جیادا.جگ لوەی كڕای جیاواز لبارەی كس و سردەم و رووداوی جیاواز ھیـــ، كـــ ئم تـــا راددەیك ئاســـایی، بم لگڵ ئوەشدا ،یردەوامیـــش ھواندنی بشـــجوگرافیای مـــژوو شـــواندنی كوردستان بدەســـتی ئنقست، لكۆر "ئارشـــاك سافراسیاب" نتوەیك "ھیـــچ :دەنووســـكـــورد، نتـــوەی ئوەنـــدەی مژووی ئنقســـت دەســـتی ب ك ئوانـــی نشـــوندراوە!!" مژووی كورد دەشـــونن دەزانن بۆی ،یكـــی ھژووكـــورد چ منایانوێ كورد خۆی ئو مژووەی خۆی بناس! چونك دەركوتووە، میللتی دەومنـــد، مـــژووی خۆڕاگر دروســـت دەكات، چونكمژووی ھـــر میللتك ئاونی ئـــو میللتیـــ كـــ داھاتووی خۆی تـــدا دەبینـــ! ئم ئگر ،ب لبرچاو مژووی خۆمـــان ئو مژووەی ك لگڵ میللتانی دەوروبر ھمانـــ! ئمۆ چاكتر دەزانین دەوروبری خۆمان بناسین

و روونتر داھاتوو ببینین!!ئم مژوویكی ھندە دەومند و پ كســـایتی و پ رووداوی پویست مزنمان ھی، ھیچ یـــاڵ و بخ نـــاكات، بـــخۆمان مژووی دروستكردن چونك بكین، دەومند خیاڵ بـــ پویســـتمان

نیی، ھروەھا ناب زەمن كســـایتییكانیش و رووداو و ك ھی خۆمانن لمژووی خۆمان

بكین دەرەوە.چند جاركی تر و ل نووســـینی تردا نووسیومان، ھیچ میللتك نیی، چوارسد و سی و ئوەندە سا، ك مژووی ئیمپراتۆریتكی گـــورەی جیھان لـــ رۆژگاركی جوگرافیایكی لـــ دنیاو گرنگی برینی رۆژھت. لمژووی خۆی بكات دەرەوە. ئوە ھر كوردە ئو حسارەتوە دەكات. ئیمپراتۆریتی ساســـانی، ئیمپراتۆریتك ھر ل ســـرەتاوە لسرر كوردبوون دروست بووە. زۆر مژوونووسیش ئمیان سلماندووە و بشكیش م راستییژوونووسانی كورد ئملدەزانن و باوایان پ ھی، كچی

ھشتا زۆر لكۆر و مامۆستای زانكـــۆ و نوەنـــدی ئكادیمی و و رۆژنامنـــووس و نووســـر رۆشنبیری كورد، ل كارو برھم و نووسین و گوفتارەكانیان دان بم راســـتی دانانن و ئیمپراتۆریتی ساســـانی وەك ئیمپراتۆریتكی فارســـی ناوزەد دەكن و بردەوام دووبارەی دەكنوە. ناموێ ناوی وەندانم نو ئـــ زانڕو بئـــلم نووســـیندا باس بكم. چۆن یو راستییست دەرخستنی ئبمك ھزار سا ســـاغ بووەتوە، نك ناوھنانی كـــس و الین،

ئمۆ ل ســـای ٢٠٠٩ی زایینیدا و پـــاش بوبوونـــوەی چندین لكۆینـــوە و كتبی زانســـتی، كچی ھندك بڕزیش ئگرچی ســـروكار و نانیان ل پســـپۆڕی مـــژووی كورددای، ئاگاداری ئم لكۆینـــوە و كتبان نین، ھر بۆیـــ ئمجارەش بشـــوەیكی و ســـرھدان باســـی كـــورت لنوچوون و رەگز و بنمای

ساسانییكان دەكم و ئو راو ك دەكموە، كۆ بۆچوونانھر لـــ كۆنوە لـــ بارەی ساســـانییكان گوتـــراون، ئویش پشـــت بـــ كتب و

سرچاوەكان.

سرەتاو دامزراندن:ئـــــــوەی زانـــــــراوە بابكان" "ئردەشری دامـــــزرـــــنـــــری ئــیــمــپــراتــۆریــتــی بم ،ساسانییـــژوو بــاســی ـــ مبۆ ئــــوەمــــان ــــــــات كــ دەك ك" لبـــابـــ"ســــرەتــــای ســــــــدەی ـــم ـــی ســـ ل زایینی -٢ ٠ ٥ "

-٢ ٠ ٦٢٠٨"دا

ل

ناوچی فارس دەســـتكی ناوچیی

ھبووە، ھروەھا شاپوری برا گورەی ئردەشر پش ئردەشر دەستدار بووە، ھتا ئردەشر لگـــڵ بـــرا گورەكی لســـر دەست كشیان ھبووە. بم یر بكی سرووداو شـــاپوور بروخانی الدیوار. گیانی لدەســـت دەداو میـــدان بـــ تواوەتی بۆ .دەب چۆڵ بابكان ئردەشـــری دەیوێ كـــ بوەی ئردەشـــر سنووری دەســـتی خۆی فراوان بكات! "ئردەوانی پنجم" پاشای پارثییةكان لخۆی تووڕە دەكات. پـــش ئویش لســـر قســـی

"فرای" "بابك ك دەســـتداری ناوچیی پارزگای فارســـی بوو" لـــ نامیكدا داوا لـــ ئردەوان دەكات ك دەســـتی ئردەشـــر تووڕەدەب ئردەوان بكات، زیاد و وەمی بابك ناداتوە! لموە دەردەكوێ ك بابك دەستكی دیار و برچاوی ھبووە. دواجار خۆی دەوروبری ئردەشـــر كپـــاك دەكاتوە و دەیانھنت ژر فرمانـــی خۆی. بپـــی ھندێ سرچاوە نامیك بۆ ئردەوانی پنجم پاشای پارثيیا دەنووس و داوای ل دەكات بت ژر فرمانی.

لـــ وەمدا ئـــردەوان نامیكی جوـــن ئامز و گـــف لكردن و پ ل ســـووكایتی بۆ ئردەشر نامكدا لـــ كـــ ،دەنووســـسووكایتی برەگز و كوردبوونی دەكات و لســـر "قسی طبری" بۆی دەنووس: "ئی كوردی لژر رەشمای كوردان گورە بوو، پات لبڕەی خـــۆت بردۆت دەرەوە و خۆت مســـتحقی مردن كردووە. چ كس رگای بتۆ داوە تاجی و بن لســـر شاھی داگیر وتـــان بــكی

پاشاو و یبك خـــكان

ی خۆت"، كر دەستژئم نامی ب ئردەشـــر دەگات

لبرچاوی خك و ب ئاشـــكرا چند ئیتر دەخونتوە. كنامجارك شڕ لنوان ئردەشری بابكان و ئردەوانی پنجم پاشای پارثييـــا روودەدات، تا دواجار لســـای "٢٢٣ یـــان ٢٢٤" ئردەوان ل شڕدا ل برامبر ئردەشری ھندك دەخوا! شكســـت بابكان

دەن: ل شـــڕ كوژراوە. طبری و ھندكی تر دەن: "كۆڕی كوشتنی ئردەوان ب دەســـتی ئردەشـــر لســـر تخت بردكـــی نزیك فیرۆز ئاباد بووە" ك ئردەشر ئیتر دەبـــات، لنو ئـــردەوان پادشـــای ب رەقیـــب دەمنتوە و ب رەســـمی پادشـــایتی خۆی رادەگین، ك ئویش ل سای ـــن لـــ٢٢٤ی زایینـــی وەك دەئاگریان ئستخرو ئاتشگدەی داگیرساند و پادشایتیان راگیاند" ئیتر ئیمپراتۆریتی ساسانی ھتا ھـــات و بھزبوو فـــراوان بوو،

دو سی ساڵ لك چوارسڕادەیببرامبر رۆم و بزەنتی راوەستاو تی لڕی كردو زۆرجار دەسش

ھیندەوە تا یۆنان دەڕۆیشت.

ئردەشری بابكان كی؟ئردەشـــر كوڕی بابك و نوەی ساســـانو لـــ ھۆزی گـــورەی دایكی شبانكارە-یو شوانكارە- ك .ورەی بارزنجییھۆزی گ للـــ ھردوو الوە، واتـــ ل دایك و باوكی كـــوردە و دانیشـــتووی ھرمی فارس بوون، ك "زۆربی م رایران پشـــتگیری ئـــكۆلدەكـــن" ھروەكـــو "بیھقـــی" "كوردەكانـــی :دەنووســـفـــارس ھرمـــی ژمارەیـــان

ر یكجازۆربوو" ل ھرمی فـــارس لی چـــ و ناد ر بگـــ ر ا دپنـــج ئلـــی گـــورەی كورد بـــوون، كـــھ لو ئشك ئ بكوردانـــ یارمتی ن یا شـــر ە د ر ئداوە لـــ برامبـــر

ئردەوانی ئشكانی.ھر ھۆی ئم ھاوكاری كـــ شـــكبوونی و دەنووسن مژوونووسان ئردەشری بابكان سۆزكی زۆری بۆ كوردەكان ھبوو، بۆ نموون "وەخت مدائینی وەك شاركی گورە ئاوەدان كردەوە، گڕەككی ناونا كورد ئاباژ- وات كورداوە" ھر خۆی ئوەی ك ئردەشر خۆی كورد بووە و كوردەكان زۆر یارمتیان داوە. پرۆفیســـۆر ئرثر كریستن زەمنی تواوی ل" :دەنووســـساســـانییكان فرمانەوایـــی ھۆزەكانـــی "گـــل" و "كورتی" و "كادۆسی" و "كاسی" و وات ھۆزە جیا جیاكانی كورد بشكی گرنگ و بنڕەتی سوپای ئرانیان پكدەھنا ل میدانی جنگدا لگڵ رۆمیان" ھر ئمش وا ل لكۆر "حبیب :تابانی" كردووە، بنووســـ الل"ھروەك پشتر گوتمان، زەمانی ساســـانیان دەتوانین ب زەمنی

ھز و دەســـتی كـــوردەكان ناو ببیـــن! وەك ئوەی ك " طبری " دەنووس: "پویست ساسانییكان وەك زنجیـــرە پادشـــایكی كورد ناوبنین، چونك پشتر گوتراوە تییم پاشـــایری ئنزردام ككورد بوو". كوردبوونی بنمای ساســـان و لھاتوویی ئردەشر ســـردەمی لـــ كـــردووە، وای ل ھر ساسانی. ئیمپراتۆریتی سرەتاو كورد زۆر برچاو لسر زارب، وەك پشـــتر نووسیمان، ھر ساســـانی ئیمپراتۆریتـــی ل سرەتاوە لســـر كوردبوون

دامـــزرا، بۆی "كورد" وەك ناو و وە و زمان و كلتوور لتـــوەك نسردەمی ساســـانیان لزۆر الوە رەنگی داوەتوە. زۆر شار و گوند و رووبار و پرد و قو ھۆزو كس و ناوچ و ئاواز و ھونر ب "كورد" ناونراون: ك دەتوانین بین: ھتا سردەمی دەستی ساسانییكان، زەمنی ئوەندەی زەمنك ھیچ ساســـانییكان كـــورد ئوەنـــدە ورەیی و بگ روونـــی و بـــ ب ھاتووە. چونكری ناوی نكاریگل ھموو زەمن و دەستكانی تری كورد، وەك بشك ل كورد ناویان ھاتووە، بم لسردەمی ساسانی كورد وەك میللت ھمووی خاك و بب !دایكو پرۆسنل

خكوە.

شیكردنوەیكی دەروونی:ساســـانییكان كوردبوونـــی ئیمپراتۆریـــ دامزرنـــری و تییكیان ئردەشـــری بابكان، شـــتك نییـــ، تـــازە بگوترێ! مكورد ئ ،ك نییروەھا شتھمژوونووسان وەك كب بت، نووســـیویان، ئوەتا ئردەوانی پنجم پاشـــانی ئشكانی خۆی ئمـــ دەـــت: ئویـــش لنو نامكیدا زۆر ب روونی و پداگری .نلمر دەسردەشكوردبوونی ئیكـــ لـــ لكۆرانـــی كـــورد دەنووســـ. ئگر ویستت بزانی ڕێ بزانكورد چی كـــردووە، بگدوژمن چ جونكی ب كورد داوە، براستی ئم یاسای تواو بسر !سپردا دەچردەشردەوان و ئئ

لو نامیدا كوردبوونی ئردەشر زۆر روون و برچـــاوە، كچـــی زۆر لكۆر و پســـپۆڕانی مژوو لـــ كـــورد و غیرە كـــورد. ئم نامی ب برەواژی دەخوننوە. ل ئـــاوڕی ھر ھندكیشـــیان !ستمبرەمن موەی لوە! ئنادەنزیاتر پسپۆڕ و شارەزایانی كوردە! ك ھندكیان تا ئمۆكش ھر لســـر ئو بـــاوەڕەن و ناتوانن ب كجار گرنگی كـــ یم نامئبداخوە بخوننوە. دروســـتی زۆر ب خمســـاردی لكدانوە و شیكردنوەی ســـیر و نادروستی میشـــھ ر بۆین. ھبۆ دەكـــل پناســـكردنی ئیمپراتۆریتی ساســـانیدا، بھـــ دەچـــن و ب ساســـانی، ئیمپراتۆریتـــی فارسی" "ئیمپراتۆریتی ساسانی

ناودەبن.ل كاتكـــدا لكۆـــرە ئیرانی و وەیم شمتر بكان، زۆر كفارس وان زۆرتر بن، ئـــناوی دەبـــئیرانی" "ئیمپراتۆریتی ساسانی ناودری دەكـــن، ك ئگر ئوە لبرچـــاو بگریـــن لـــ ئیران- مبست جوگرافیای ئمۆ نییو لـــ ئیرانیـــش مبســـت تنیا و ناوبردنئ ،تی فارس نییمیللل راستییوە نزیك، چونك ئو راستیی زانراوە، ئیرانی مژوویی زۆر ل ئیرانـــی ئمۆ فراوانتر و بربوتر بووە، ب مرجك زۆر وتی تری گرتووتوە، ھروەھا مبست "ئرانی"ش وشـــی لتنیـــا "میللتی فـــارس" نیی و زۆر مییلتی تر دەكوت نو ئو میللتانش لـــو و جوگرافیایكـــورد، لھیـــچ رۆژگارك رۆڵ و كاریگـــری لـــ میللتی فارس كمتر نبووە، ئگـــر رۆژگاری دەســـتی ســـرەكی بدەســـت نبووب، ئوا لنو لشـــكر و ئیدارەو واقیعكدا بشـــی شری بركوتـــووە، ھۆیكـــش ئوە بووە، ھمیش لنو جوگرافیای "ئیران" جوگرافیای كوردســـتان، جوگرافیایكی رەسن و سرەكی میللتانی لنو ھروەھا بووە، ئیرانی كورد ب ھموو ناوەكانوە، كاراكتركی زیندوو و كارا بووە، ھمیش دوژمن و دۆست حیسابی

تایبتیان بۆ كردووە!وەك ل ســـرچاوە مژووییكان دەســـتی كـــ دەردەكـــوێ، دەدات لرھكان ســـساسانیی

ئیمپراتۆریتی ساسانی .. ھر ل سرەتاوە لسر كوردبوون دامزرا!

پاشكۆیكی مژوویی، سبارەت ب مژووی ساسانییكان دەریــــدەكات، بدرخــــان وبوكردنــــوەی چــــاپ دەزگای

لكۆینوەی "دكتۆر مولود ئیبراھیم حسن".٢٠٠٩/٦/٨ ممژمارە (١١٩) دووش

ئارشاك سافراسیاب دەنووس: ھیچ نتوەیك ئوەندەی نتوەی كورد بدەستی ئنقست مژووی نشونراوە

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

22

سرەتادا، ئو كات ئشكانییكان دەوری دوو ســـد و پنجا ســـاڵ بوو حوكمیان دەكرد، ئو دەمش ئردەوانی پنجم لسر كاربوو، سرەتاكان چ ل سردەمی "بابك" ك ل ســـاكانی "٢٠٥،٢٠٦،٢٠٨" ناوی ھاتووە جۆرك دەســـتی ناوچیی ھبووە، دواتر شاپووری كـــوڕی بابـــك و برا گـــورەی باوكـــی لجـــگای ئردەشـــر دەچت ســـر كورسی دەست و لوەدەچ، دەستی خۆی لھی ئســـتوورتر و برفراوان باوكی كردب و سنووری ژر دەستكی لگڵ !كردبـــ فراوانتر خـــۆی كوتن ســـرپی ئردەشریش، ركابری دەكوت نوان شاپووری بـــرا براگـــورە و ئردەشـــری و لكـــریھ بچـــووك، بۆیـــناوچیك دەســـتداری دەكن، ل كاتكدا ھشـــتا ئردەوان ھر لســـر حوكم، ئم دەســـت فرانبوونـــی بابـــك و كوڕەكانی كردووە، پ ئردەوانی لدوە، بـــم دیـــارە بـــۆی نكـــراوە، بیانشكنی و ل فرستك گڕاوە، كچـــی بابـــك و كوڕەكانی ھر بوەندە واز ناھنن ك دەستی ناوچیـــی خۆیان بھـــز بكن! ئوەتـــا بابك داوای دەســـتی زۆرتر دەكات ل ئردەوان پاشا بۆ كوڕەكانی، بم ئردەوان وەمی وەی شاپوور لوە، پاش ئناداترووداوكـــدا دەكوت ژر دیوار و میدان ب تواوی دەكوت دەست ئردەشر، ئردەشر چاالكان و ســـركوتووان ھموو دەوروبر دەخاتـــ ژر فرمانی خۆی و روو ردەوان دەكات و داوای لئـــ لـــ ی دابنكتدەس دەكات دان بو بتـــ ژر فرمانـــی ئو، وەك ئوەی ھندێ ل ســـرچاوەكان باســـی دەكن و لنو وشكانی دەكوێ، ھیچ بـــدەر نامكیدا پاشاو دەســـتدارك پی خۆش تی لزناكات دەســـح نییـــ وە، یان ئامادە نییتندربســـتبخۆشی خۆی بیدات كسكی تر، ب تایبت ل رۆژگاری ئردەواندا، وات دوو ھزار ساڵ پش ئمۆ! ھـــر بۆی ل نامیكـــدا ھموو رق و تووڕەیـــی خۆی دەردەبێ و ئردەشر ب زۆر سوكایتییكی "خـــۆی" و میللتكـــی "كورد" دەكات! لســـر قســـی "طبری" و ھندێ ل مژوونووســـانی تر ئردەوان دەنووس: " ئی كوردی لژر رەشـــمای كـــوردان گورە ڕەی خۆت بردۆتببوو، پات لدەرەوە و خۆت مســـتحقی مردن كردووە، چ كس رگای بتۆ داوە تاجی شاھی لسر بن و وتان داگیر بكیت و پادشـــاو خكان بكی ژر دەســـتی خۆت" ئگر ب وردی ل ھموو وشـــو ناو و دەســـتواژەكان وردبینـــوە! زۆر شـــتمان بۆ دەردەكوێ! ك لنو وشكاندا ھن، بم براستوخۆ نگوتراون، ك دە: ئی كوردی لژر رەشمای كوردان گورەبوو، وات ئردەشر تۆ كوردی و لنو ورە بووی، واتی كوردان گرەشمائردەوان كورد بوونكی ئردەشر ب سووك سیر دەكات و لوەش گورەبوونكیتـــی ســـووكتر ی كـــوردان! تۆ كو رەشـــمانلداوای پادشـــایتی دەكـــی. ئی ئردەشر، چونك كوردی و لنو رەشمای كوردانیش گورە بوویت سپاشا! ك وە نیت ببیت بھی ئدەبت پادشـــا! نوەی پادشایان بت وەك من ئردەوانی ئشكانی بووبت! گورە پادشـــایانش و نك وەك كوردك لنو رەشمای كوردان گـــورە بووبـــ، ئوەی لنو رەشماڵ گورە بووب! ھر بۆ ئوە دەش ببت شوان! شوانی مڕ و بزن! تۆ ك لنو رەشمای كوردان گورە بوویت! پت لبڕەی

شوانی خۆت درژتر كردووە و داوای پاشایتی دەكی! كس ك كورد ب و لنو رەشمای كوردان گورە وەی بچجیاتی ئ ـــت و لبووبببت ب شـــوان! داوای پادشایتی بـــكات، دیارە ب دەســـتووری من ئردەوان ب دەستووری پاشایتی ئو كســـ مســـتحقی مردن و تك بكربكوژرێ! ن وەیھـــی ئپاشا. تۆ ئی ئردەشری بابكان سوە چ كقی مردنی: ئحمسترگای بتۆ داوە ك تاجی شـــاھی لســـر بنـــی و وتـــان داگیر بكیت. چونك كســـكی وەكو تۆ وات سر كگئ ،وە نییھی ئپادشایتی پادشـــایكی وەكو من تدات ببن ـــگای پردەوان رئشـــا. ئوا مافی ئوەی نیی ھر بۆ خۆی و بخۆی تاجی شـــاھی لسر بن. ئوەنبوو من وەمی بابكـــی باوكـــت و وەمی خۆتم بالیقی ئوەم وە. چونكداینپاشایی ندەزانی! ئی چۆن ھر خۆت خـــۆت كردووە ب پاشـــاو تاجت لســـرناوە و وتان داگیر یتكان دەكیت و پادشاو خدەك

ژر دەستی خۆت!لـــوەی ك دە: كـــوردی لنو رەشـــمای كوردان گورە بوویت! وات ئردەوان دەت: ئردەشـــر تۆ "كورد"یـــت و كوڕی كوردانی و لنو رەشـــمای كوردان و لنو مای كوردان و لبر دەستی دایك و باوككی كورد گـــورە بوویت. لرە ئردەوان مـــۆری كوردبوون گرێ" لنھیچ گومـــان ھ كـــ" :ـــدە ی دەدات "واتـــناســـپئردەشر تۆ كوردیت و ھیچ رەگز و نتوەیكـــی تر نیـــت، بم ئوە ھی ئردەوان، ئردەشری تبب وە نازانشیاوی ئ كورد ب

پاشا.لرە ئـــردەوان، ھم كورد بوون بكم دەزانـــ و ھم گورەبوون لنو رەشـــمای كوردان، ئگر !بووایر كورد نردەشھاتباو ئئوا ئو دەم ئـــردەوان دەیگوت: حرامـــزادەی لنـــو رەشـــمای كوردان گورە بوو، یان دەیگوت: ھتیوی لنو رەشـــمای كوردان گورەبوو، خۆ ئگر ئردەشـــر كوڕی میللتكی تر بووای، ئوا ئـــردەوان ناوی ئـــو میللتی دەھناو بسووك سیری دەكرد و گورەبوونی نو رەشمای كوردانی بۆ ئویش ب عیب و كم دەزانی، بـــم ئوەتا ئردەشـــر كوردی كوڕی كـــوردان و پروەردەبوونی نو رەشـــمای كوردان، ئم چ ئردەوانی گوتوویتی، ســـكپنجم ك زۆر ب چاكی ئردەشر ی ناســـیوە، بۆیكـــماو بنزۆر بپـــی داگرتـــن و دووبـــارە كردنوە، كوردبوونی ئردەشـــر دەردەبـــێ، ئگر ئـــوێ رۆژێ ئردەوان ئمی بۆ ئوە گوتووە، ك ســـووكایتی پكردن و بكم زانینكـــی ئردەشـــر دوو قد بكاتوە و عیبك ب گورەتر و سووكایتییك كاریگرتر بكات،

ئوا ئمۆ بۆ ئم ئم پداگرتنی ئـــردەوان لســـر كوردبوونـــی لســـر داگرتنپ ئردەشـــر، ر، كردەشزی ئو رەگناســـپئو پناسی بۆ سانی پش ٢٢٤ی زەمنی وات دەگڕتوە. زایینی ســـلمانی رەگزی ئردەشـــر و دەرخستنی راستی پناسكی بۆ سردەمی ژیانی خۆی و ھاتن سر دەســـتی ئردەشر و سرەتای بوون پاشایتی! وات دەوری ھزار و ھشت ست ســـاڵ و سردەمی پنجم ئردەوانـــی دەســـتی

پاشای ئشكانی دەگڕتوە.لوەش ك ئردەوان دەنووس: چ كس رگای بتۆ دا تاجی شاھی لسر بنی، دیارە ئردەشر پش ٢٢٤ی زایینی و ھر ل ســـردەمی ژیانی ئردەوان و لوكاتی ھشتا و واتت بووە، ئر دەســـسلئردەشر تاجی شاھی لسرناوە ب پاشـــا زانیـــوە، ك و خۆی بقســـی ئردەوان، مافـــی ئوەی نییـــ، ئم بـــكات. چونك ھیچ كس، ھیچ پاشایك رگای بئو نداوە ئم بكات، بۆی ئم تاج سزاكی تاوانكو لسرنانش كوشـــتن، چونك كسكی وەك ئردەشر بۆ ئوەی تاجی شاھی

پادشا، دەب تی و ببر بنسلكســـكی وەك ئردەوان پاشـــا، گای پپاشا ر مابن پاشای ببدات، بم ئردەشر كس رگای پ نـــداوە و ئو ھـــر بۆ خۆی ئمی كـــردووە! ئمش ســـزای

!مردنئردەشر ھر بوەندە نوەستاوە تاجی شاھی لســـربن! ئوەتا وتان داگیر دەكات و "شـــاھان"! دەكات ژر دەستی خۆی و حوكم كانـــدا دەكات، كـــر خســـبئمانش ھمـــووی بۆ "كوردكی لنو رەشمای كوردان گورەبوو" ب یاســـای ئـــردەوان پادشـــای ،شكانی، سزای مردنمی ئنجپچونك ئردەشر ل دەوروبركدا ئم دەكات تا ئســـتا ئردەوان حوكمی تدا كردووە، ئم دەست پیداكـــردن و وت داگیركـــردن و پاشاو خك خستن ژر دەست لالین ئردەشـــرەوە، ھمووی ل دەســـت و ســـنووری وت و خك و پاشـــای ئردەوان پاشا كـــم دەكاتوە، بۆیـــ ئردەوان ئمـــی بـــۆ قبـــووڵ ناكـــرێ و

تووڕەدەب! سرەتا تووڕەییكی یوە، لدەرب یـــم نامخۆی بنامكدا بزمانی پاشایتی ھتا بۆی كراوە ل شـــان و شوكتی ئردەشـــری كـــم كردووتوە و بم وشان لرووی ویستوویتی دەروونییوە تكی بشكن و وای تلقین بدات، ك ئو و پاشایتی دوو شتن لگڵ یك ناگونجن، خۆی واتر لتی ھم پاشایب

چونك دەوەشـــنوە، ئردەوان و للبـــاب پاشـــا بووینـــبابنوەی پاشـــایانو لنو كۆشك و مای پاشـــایان و لبردەســـت گورە پاشـــایان پـــروەردەی و بووە، نك وەك ئردەشر كوڕی كســـك پادشا نیی و وەك كوڕە پاشایانیش پ نگیشتووە، ئو پروەردەی نو رەشمای كوردانی تبب وە دەشو بۆ ئشوانكارەی

"شوان!" نك پادشا!!؟ھتا ك دەنووســـ: چ كســـك رگای بتۆدا تاجی شاھی لسر بنی! ل وشـــی "چ كســـك"دا ســـووكایتییكی تواو ھی بۆ ئو كسی ك رگای پداوە و ئو كســـش ك تاجی لسر ناوە، نامكیدا تـــواوی ل ئردەوان وە زۆر بماوەتـــ وەنـــدەی كئزانایـــی و لـــرووی دەروونییوە و ناســـكترین ل ویســـتوویتی پیرۆزترین "ھســـت" و "بوون"ی ئردەشـــر بـــدات، كـــ ئویش "كوردبوون"یتی واتـــ رەگـــز لگڵ كســـایتی خۆی. بوەی كسایتی و رەگزەكی بسووك و كـــم ناودەبات و ھـــر لگڵ ئم شـــڕە دەروونییش گفكی جدی و ئســـتووری ل دەكات و

"فرمانی كوشتنی" بۆ دەردەكات، بوەی ك بۆی دەنووســـ "خۆت وات كردووە" مردن مســـتحقی ئردەوان بم نامی ویستوویتی ربداو دەست لر ورە بردەشـــئپاشـــایتی خواســـتن ھگرێ و گیانی خـــۆی رزگار بكات! ئوەتا ی دەم پنجردەوانی پپاشا ئ"خۆت مستحقی مردن كردووە!!" ئـــو نامیی پاشـــا فرمانكی پادشاییو جبج دەكرێ! كسی یم نامئـــ كـــراو دەبف لگبجدی وەربگرێ و چاری ســـری

خۆی بكات.ئایا ئردەشری بابكان چۆن چاری نری خۆی دەكات؟ ئایا وازدسو دەست ل پاشایتی و خواستی خۆی ھدەگرێ و ھدێ و گیانی خۆی دەربـــاز دەكات؟! یان دەچبژر دەســـت و پـــی ئردەواندا دەكوێ و خۆی بنۆكر دەزان و

داوای لبووردنی ل دەكات!؟!نخر.. وەك مژوونووسان باسی ك یو نامر ئردەشن، ئدەكپ ل ســـووكایتی كردن بخۆی رەشـــما ی و بوەكتن و ب

كوردەكان، بۆ خك و سوپاكی، ك بشك بشی ھرە زۆری كورد بووین! ب دەنگی برز و ب ئاشكرا بۆیـــان دەخونتوە، لوەشـــدا ئوە دت دەســـت ك ئردەشـــر ب خككو سوپاك ك زۆربی :دە ،رە زۆریان كورد بوونھئوەتا ئردەوان سووكایتی بمن و بئوەی كورد دەكات و لوەش زیاتر گفی گوشـــتن لمن دەكات!

دیـــارە ئگـــر منی بـــۆ بكوژرێ چارەنووسی ئوەش چۆن دەبت! مبستی ئردەشـــر لوەشـــدا بـــووە، زیاتـــر ورەو حماســـی خككو سوپاكی برز بكاتوە و ئامادەیـــان بـــكات ك شـــڕی

چارەنووسی لگڵ پاشادا بكن.ئمش دواجار لوە بدەر دەكوێ ك چند جارك شـــڕ ل نوان ئردەشـــر و ئردەوان روودەدات و دواجـــار ئردەشـــری بابكان، ئردەوانی پنجـــم ل میدانی، شڕ دەشـــكنی، ھندك دەن: دەكوژرێ، لشـــڕدا ئـــردەوان ن كوە دەككیش باســـی ئندھب زیندوویی ئردەشـــر دەگرێ و دەیكوژێ، بم چۆن كوشتنك، ل " :دیاكـــۆ نـــوف دەنووســـدەشـــتی ھورمزوگان، ل ناوچی مادەكان، ل مانگی .... ئورویلی ســـای ٢٢٤ی زایینی، شـــڕكی چارەنووس ساز روویدا، پارتكان شكستیان ھنا، ب جۆرك وەك دەگنـــوە ئردەوان ب دەســـتی ئردەشر خۆی كوژۆا، ئم شڕ و سركوتنی ئردەشر و كوژرانی ئـــردەوان، دەتوانیـــن ب وەمی نامكی ئردەوانی حسب بكین، ك ئردەشـــر بزمانی شـــڕ و

:ردەوان دەئ ی، بكنجامئتۆ پاشـــایتی بمن رەوا نابینی و كـــورد بوونم ب عیب دەزانی و گفی كوشتنم ل دەكین؟! ئوەتا من ئردەشـــری كورد، ك لنو ،بوویم گورە كوردان رەشمای بدەســـتی خـــۆم تۆم كوشـــت و كۆتاییم ب پاشایتی بنماكت ھناو تاجی شـــاھی شاھانم كردە ســـرو بشـــكی زۆری جیھان و پاشایان دەخم ژر دەستی خۆم!

ئوە منـــم! ئو كـــوردەی ك تۆ پاشـــایتیت پـــ رەوا ندەبینی! ئستا من پاشام و پاشای ب چند و چوون! تۆش گیانی خۆت و وت و پاشایتیكت لدەست دا. ئگر ئم وەمی ئردەشـــری بابكان خۆیتـــی بـــۆ ئردەوانی پنجم ئوا شاپووری پاشای ئشكانی، كوڕی ئردەشـــریش دواتر وەك دەكن، باســـی مژوونووســـان نام وە كتـــدەدۆز ســـو كئپ ل گف و ســـووكایتییكی بۆ ئردەوان نووســـیوەو قســـی ب ئردەشـــری باوكی گوتووە، ی باوكی، كـــتۆشـــاپوور ل یو نامری ئشتا كاریگدیارە ھ"وات شاپووری لســـر ئویش ماوەتوە، ئردەشـــر" كـــوڕی كنووســـنام زمانی شـــاپوور ل بنوە دەبێ، وات شـــاپوور تـــۆ :ـــدە كنووســـنامبسووكایتی ب باوكم ب رەشمای كوردان دەكی؟ چۆن جســـارەتت ر برامبی ناشـــیرین بكرد قسئردەشـــری باوكـــم میللتكم م نامی؟! تـــۆ بـــكـــورد بكـــنووســـین خۆت مستحقی زمان بین كردووە! ئوەتا چۆن باوكم ردەوانـــی كوشـــت و كۆتایی بئپاشایتییكی ھنا، منیش ئاوا زمانی تۆ لبنـــوە دەبم و ھتا ھتایی ل قسكردنت دەكم، بۆ ب قس م زمانوەی تا ماوی بئ

كسی تر نی!!ئیمپراتۆریتی گوتمان: پشـــتر ساســـانی ھر لـــ ســـرەتاوە لســـر كوردبوون دامـــزرا: ئو كـــورد بوونش زیاتر ئـــردەوان بـــو نامی تۆخـــی كردووتوە! چونك ئگر ســـرەتا ئردەشر ھاتوو پشت بكی لســـوەك كمیللتكی كورد تمای پاشایتی بووب، ئوا پـــاش نامك بیری سر، وتووتك كردنوەی تۆ تی كـــردن بی ســـووكایـــتۆخۆی و بـــ میللتكی و تۆی كوشتن. كی بكردنف لو گئ م تۆتی: بۆ ئردەوان كردوویئكردنوەش، بـــوەی ك نامكی خوندووتوە، بۆ سوپاو خك ئوانیـــش بۆ ئـــم كارە پ ورەو كـــردووە، تۆكردنـــوە رقـــی ك دەرچوو ئـــوە ئنجامكش

ویستیان!تا ئســـتا دەركوت ك ئردەشر كـــورد بـــووە و ســـرەتاو ھتا كۆتاییش زۆربی ب پشـــتیوانی و كورد سركوتووە میللتكی بردەوامی ب سركوتنكان داوە،

دەب" :طبری" دەنووس" ر بۆیھحســـابی بنمایكـــی كورد بۆ زنجیرە پاشایكانی ساسانییكان بكین" دواجار دوای ھاتنی ئیسالم و كوژرانی "یزدەگورد" دوا پاشای ساســـانی، ئمجـــارەش "طبری" دەنووســـ: " ئیتر بـــ كوژرانی "یزدەگورد" بۆ یكجاری كۆتایی ب پاشایتی ساسانیی كوردەكان

ھات!!"ئگر مـــژوو ئوەی ســـلماند كـــ ئردەشـــری بابـــكان كورد بووە و ل ســـرەتا ب پشتیوانی ئیمپراتۆریتی بناغی كوردەكان ساسانی دامزراند و بردەوامیش ببـــەی تـــئیمپراتۆری ئـــو پشتی ســـوپاكی ل جنگاوەر و ســـربازی كورد پكھاتبوو، ئوا ئوەش باســـی مژوونووســـان دەكن ك پاشـــاكانی ساســـانی رپرسزن و برە مرمانبزۆری فلشـــكریكانیان لنـــو ھـــۆزە ك ھدەبژارد، كورد گورەكانی مژوو ئو ھۆزان و پاشـــاكانیان ب "ملوك الطوائـــف" ناودەبات، كوات كورد پاشـــاو سركردە و كاربدەســـت و پیاوانـــی ئایینی ئیمپراتۆریتی گوندییكانـــی و لوەی جگ پكدەھنا، ساسانی

ك جوگرافیای كوردســـتان النو قو خـــاك و زەمینی بربۆمی ئـــو دەســـتكردی و سروشـــتی

ئیمپراتۆریت بوو. ل وەش بوو وای كرد، كر ئھـــشكســـتی ئیمپراتۆریتی ساسانی و ھاتنی عـــرەب و بوكردنوەی ئایینی ئیســـالم، كوردەكان، جگ میان لكـــی كمك وەی كـــل یان و لوا زۆربئیسالم بوون، ئزۆربی خاكی كوردستان بماوەی د ساڵ كوردەكان لســـ زیاتر ل

شڕی گرم و ساردە شڕدا بن. تا دەگاتدائین"ەوە ھم" ر لھھمدان و دیاربكر و ناوچكانی تری كوردستان كورد ل برامبر لشكری ئیســـالم لنوان شڕ و كـــوژران و داگیركردن و پكھاتن و سرداندان و پشیمان بوونوە و موسمان بوون و ھتندا بوون، ئیمپراتۆریتی ھمـــوو لنـــو ساســـانیدا تنیا كوردەكان بوون برگرییان دەكرد و لیان دەكوژرا. بوو، چونكیر نكی سوەش شتئمیللتكانی ھموو ل كوردەكان تری ئیمپراتۆریتیساســـانی پتر زەرەریـــان كرد، ئگـــر ژمارەی كوژراوەكان و دیل و دەستبسرەكان و ئوانی ك سرانو جزییان دەداو ھدەھاتـــن، كۆبكرتوە، ژمارانـــی ئـــو تنیـــا ھـــر موســـمانكان نووســـرە كـــنووســـیویان، ئوكاتـــ بۆمان روون دەبتـــوە، ك كوردەكان چ برگری و خۆراگرییكیان كردووە، ھاتووە، چونكخۆڕا نوەش لئكوردەكان ب ھاتنی لشكری ئیسالم داگیركردنـــی وتكـــ ھموو و شتكیان لدەست دەدا، ك جارێ بدەست یشـــتبوونگن ھشتا ھنانـــی ئیمـــام موســـمانتی،

زیانكانیشیان ئمان بوو:١- دەستی ئیمپراتۆری تییكیان و بوونتدارییدەس رووخاو ل

كۆیل و دیل.٢- خاكیـــان داگیر كراو زۆربیان لســـر ماڵ و موكـــی خۆیان، بـــۆ ھاوبشـــیان و شـــریك پیدابـــوو، بب ئـــوەی ك ئو شریك كاربكات و سرمای بدات، بشـــكی زۆری ل داھاتی خاوەن

ماڵ دەبرد. ٣- بزۆری شـــیر و ب شـــڕ و كوشـــتن و ژن و منداڵ بدیل گرتن و بدیـــل بردن، ناچـــار دەكران، ئایینـــی كۆنی خۆیـــان بگۆڕن و بزۆر بشكی زۆری ئایینی تازە

ھاتوو قبووڵ بكن.٤- لگـــڵ ئایینـــ تازەكـــش زمانكی تازەو داب و دەستووركی تازەشیان بســـردا فرز دەكرا، جگ لوەی ك ببر چاویانوە، ئوەی تا ئوكات ل ئایینكانی خۆیـــان الیـــان پیرۆز بـــوو، لپرســـتگاو پیاوی ئایینی و داب و دەستووری ئایینك، وران دەكراو

دەكوژراو قدەغ دەكرا.٥- ھـــر ل مدائینـــوە تان و ز و مـــاڵ و موكـــی دەوت و خك بـــژن و منـــداڵ و پیرەوە برەو جزیرەی عرەبی بردران و بسر شڕكر و دەستدارەكان ئوە الیك ھموو دابشـــكران. دەزانن ل "مكك و مدین" حای

ژن و مندا دیلكان چۆن بوو؟!٦- دەیان شـــارو قـــی ئاوەدان داگیركـــران و خككـــ كوژران و دیلكـــران و شـــارەك و قكان مانران كـــران. ئســـووتان و وھمووی خك ب چاوی خۆیان دەیانبینـــی و بگوـــی خۆیـــان

دەیانبیست.دامـــودەزگا ھمـــوو -٧ماوەی لـــ ك دەوتییـــكان، چوارســـد و پنجا ساڵ دروست ببوون لبار یك ھوەشانوە و

لكاركوتن.ئایینـــی نوەنـــدە ٨- ھمـــوو و زانســـتی و رۆشـــنبیری و و ســـووتان پیشســـازییكان

ســـاســـانییكان

ئردەوان دەنووس: " ئی كوردی لژر رەشمای كوردان گورە بوو، پات لبڕەی خۆت بردۆت دەرەوە و خۆت مستحقی مردن كردووە، چ كس رگای بتۆ داوە تاجی شاھی

لسر بن و وتان داگیر بكیت و پادشاو خكان بكی ژر دەستی خۆت

٢٠٠٩

/٦/٨

ی ران

زەیحو

ی (١

١٩ە (

ارژم

دیور

ك٢ی

٧٠٩

نیردا

زەجۆ

23

ورانكران و لكار كوتن.ئمانـــو زۆری تر ل ســـرەتای ھاتنی ئیسالموە تا ماوەیكی زۆر خككی تاساند بوو، ب ئاسانی ر بگدەكـــرا، ئبۆیان قبوڵ نھمجۆرە فۆلكلـــۆرە ئو وردی بســـر بكینوە، ك بشوەی جیا جیا باس ل سرەتای ھاتنی عرەبـــ موســـمانكان دەكات، بۆمـــان دەردەكوێ ك ھموو ئم كاران چـــۆن لنو بشـــكانی

فۆلكلۆردا رەنگیان داوەتوە.ئگـــر ناوەرۆكـــی ئو شـــیعرە ســـرەتای بۆ ك لكبدەینـــوە ھاتنی ئیسالم دەگڕتوە، بۆمان روون دەبتـــوە، كـــ ھســـتی میللتكـــ ئودەم چـــۆن بووە، ھمـــوو ئـــوەی لـــ ناوەرۆكی شـــیعرەكدا ھاتووە لـــ واقیعدا روویانداوە و بزیادەشوە: "ھر شـــكانی ھورمزگان و كوژانوەی و زەردەشـــتی ئایینـــی ئاگـــری خۆشاردنوەی گورە گورەكان و زۆرداری عرەب و خاپوور كردنی وتی كوردان و ل شـــارەزوورەوە كچ و ژنیان بدیل بردووە، پیاوە ئازاكان ل نـــو خوندا گوازن و ئایینی زەردەشتی ب كس مایوە و ئاھورامـــزدا بزەیـــی بكس ر لگم شـــیعرە ئوە" ئتنای ،ردا ھاتبسكش گۆڕانی بزمانئوا لـــڕووی ناوەرۆكـــوە ھر خۆیتی و ھیچی زیادی تدانیی و

ئوەی ك روویانداوە.نابـــ ئم شـــیعرە ب شـــتكی چونك بزانیـــن، ھبســـتراو لـــ كارەســـات و رووداوكی وا ،نالی مكی ھورەو گۆڕانگـــئگر مژوونووسان زۆر شتیان نووسیوە، ئوا زمانی میللتیش ب شـــك زۆری تۆمار كردووە، میللتی لنو زانـــراوە چونككورد یك رووداو زۆر گانوەی باش ،یجیا جیای فۆلكلۆری ھ یی و ككـــی ئاوا ریشـــگۆڕانگرتووتوە، كوردستانی ھموو ب شـــك دەیان و سدان بند و الوك و چیرۆك سریان ھداوە. ھندە ھی، ك دواتر ھموویان زۆربی خكك موسمان دەبن ،ردەوام دەبتی بمانو موســـئم دەبت ھۆی گۆڕانی دەقكان و رەنگی موسمانتی وەردەگرن، ھر تنیا ناوەكانی پغمبر و خلیف و سركردە موسمانكان و ناودارەكانیان لژن و پیاوەوە، ئستاك لنو فۆلكۆری كوردیدا ھن! ئمان بۆ خۆی نیشـــانی گـــۆڕان و رەنـــگ و بـــۆ گرتنی ئو دەقانیـــ، برەنگ و بۆی موســـمانتی، ئســـتا ئیمامی ھمزە خالید و عومر و ئبوبكر و عوســـمان و علی و حوسین ،و عائیش ن و فاتیمســـو حناوی بشكی گرنگی پاوانانی نو دەق فۆلكلۆرییكانی كوردی وردی ل ر بگئ نن، ككدەھپفلسف و مبستی چیرۆككان وردبینـــوە، دەبینیـــن لگـــڵ فلســـفی ئیســـالم ناگونجن و ریشـــیان بـــۆ ئایینكانـــی پـــش ھاتنـــی ئایینی ئیســـالم

دەگڕتوە.جا ئیمپراتۆریتك ئاوا لســـر كوردبوون دابمزرێ و ب یارمتی كورد "بشی زۆری" بردەوام بت و كورد سركردایتی بكات و دواجار ك رۆیشـــتیش لكورد بچ! ئوا دەب ئـــو ئیمپراتۆریت كلتوور و شارستانییتكشـــی بۆ كورد

.دابری تشی شبلـــرە لنو ھموو بشـــكانی شارستانیتی ساسانی تنیا باسی "زمانی ساســـانییكان" دەكین و و زمانیوەندی ئدەدەین پوھ

ب زمانی كوردییوە بدۆزینوە.

زمانی ساسانییكانئردەشـــری ل ساســـانییكان ھتـــا "٢٢٤ز" یكمـــوە یزدەگـــوردی ســـیموە "٦٥١ز"

ك تمنی فرمی ئیمپراتۆریتی ساسانیی، ل ھموو ئم ماوەیدا ئیمپراتۆرییتییكیان یكك بوو ل گورەترین ئیمپراتۆرییتكانی جیھان، ســـنووری دەستی زۆر ل كوردســـتان و ئـــران فراوانتر بـــوو، ئـــم دەســـت خاوەنی شارستانییتكی دەومند بوو! لرووی زمان و ئایین و نووســـین و وەرگاندا، وتكی دەومند و فرە نتوە بوو، لبارەی زمانی ساسانییكان زۆر گوتراوە و بزۆر

شوە پناس كراوە! زەوە، برووی رەگـــر لـــگئك كوردن، بگوە ســـلمندرا ئوا ب شـــك دەب زمانكشیان زارك ب لـــ زارە كوردییكان، زۆربی لكۆرانیش زمانكیان ب "پھلوی ساسانی" ناودەبن، بم ئگر ســـرنجی پسپۆڕانی زمانی فارسی بدەین ئوا دەبینین كۆمك ناو و ئیدیۆم یان دروست كـــردووە، بـــۆ زمانی فارســـی و ماوەیكی زۆرە بكاری دنن و ئو ناو و ئیدیۆمان دەقیان گرتووە و لكۆرانی كوردیش زۆر بسادەیی بكاریان دەھنن ب ئوەی لیان بكۆنوە، بۆ ئوەی بزانن، چند لگڵ راستی مژوویی دەگونج و چند ب ككی ئوە دن بۆ زمانی

كوردی بكاربن!؟ل كاتكدا لكۆران و شارەزایان، ھموو الیك لســـر ئوە ۆكن كـــ "ئاویســـتا" كتبـــی پیرۆزی زەردەشت زمانی ب زەردەشتییان پغمبر نووسراوە و زەردەشتیش یكك ل خانوادەكانی میدییكان كی گرنگن لشكانیش بو میدییپكھاتـــی میللتی كورد، ھموو ر لھ وە دەزانن ككیش ئـــالیلنوان جیاوازییك سرەتاوە، زمانی "ماد"ەكان و "پارس"ەكاندا ھبوو، كچی فارســـكان كتبی ئاوســـتا ك ب زمانی میدیكان نووســـراوە، ب "فارسی باستان" زمانـــی ھروەھـــا ناودەبـــن، "پھلوی ب ك ساســـانییكان ساسانی" ناســـراوە، لكۆرانی "فارســـی میان" ویش بفارس ئناودەبن. لكاتكدا ئگر سیر بكیت، لسردەمی ساسانییكان زۆر كتب نووسراوە و زۆر كتبیش وەرگـــدراوە، كـــ ھموویـــان ب پیوەندییان زمانوە لرووی پھلوی و پھلوی ساسانییوە ھیـــ، ھتـــا كتبی نـــاوداری بابكان" ئردەشـــری "كارنامی نووســـراوە، پھلوی زمانی بھبت ل پھلویش مبســـت ئوەتا ،ساســـانیی پھلـــوی "دینوەری"یش ساســـانی باپیرە گـــورەی ئردەشـــر و ھمـــوو ساسانییكان ب "ساسانی كورد- ساسانی شوان" ناودەبات، دیارە ك ساســـانییكانیش ب نتوە ،كوردیی زمانكشیان كوردبن، "پھلوی ساســـانی" ك رەیلشـــیاوترە بـــۆ ئـــوەی زمانـــی ساسانییكانی پ بناسرێ. لوەی ب "فارســـی میان" ناوببردرت، باباتاھیری كـــ زانراوە ئوەش ی بكشیعریی دانی دیوانمھ

پھلوی ناســـراوە. ئوەش ساغ ك لمـــوو الیھ وە كبووەتـــلكۆران ب تایبت فارســـكان لورییكی بـــ باباتاھیر دەن: سادە شیعرەكانی خۆی نووسیوە، ھروەھـــا لكۆران دەنووســـن "ئـــو زمانی ك ب "فھلویات" باباتاھیـــر زمانـــی ناســـراوە، نموونـــی داھنـــر شـــاعیری ئاۆزی و ھمجۆر پاشـــماوەی زمان برزاییكانی ئیران" ئویش ســـاغ بووەتوە، كـــ باباتاھیر زمانكشی كوردەو شـــاعیركی .كـــی ســـادەیكـــوردی- لوڕییلـــ بـــارەی زمانی كوردیشـــوە "لكۆرانـــی زۆر و ناودار دەن زمانی كـــوردی كۆنتریـــن زمانی یو زەمینر ئســـكراو لپقسخاوەنی پشكوتنكی راستقینی كۆن بۆ خۆی و ل زمانی فارسی كۆن وات زمانی بردە نووسراوی داریۆشیش زۆر كۆنترە" وەك ئوەی كـــ لكتبی مژووی ئاشـــووردا بی "ئیـــران لكت ھاتـــووە. لـــزەمنی ساسانییكاندا" پرۆفیسۆر " :دەنووس ئرتوركریستنســـن پش دەركوتنی ئۆركستانی چین، ل زمانی ئیرانی ناوەڕاست، تنیا دوو زمان ناســـراوبوو، یككیان

پھلوی ساسانی، ك ل رۆژئاوای باشـــووری ئیـــران لـــ "فارس" بكاردەھـــات و بزمانـــی فرمی ساسانییكان ناسراوە، ئوەی تر ل ھندك ل بردەنووســـكانی ل سرەتا پاشا ساســـانییكان پھلوییكی نووسین تك لپشتر باسكرا، نووسراو ل سرەتا ھندـــك لـــ زانایـــان بزمانی chaldeo- كلدانـــی پھلـــوی phlevi ناویان دەبرد، ك دەركوت

ناوكی زۆر گونجاو نبووگ.ئـــوەی لـــرە گرنگـــ زمانـــی ساسانییكان ب پھلوی ساسانی دەناســـنی و دە: زمانی فرمی ساســـانییكان بوو، دیـــارە ئو زمانش ل نووســـینكانیاندا چ لسر بردەنووسكان، چ دواتر

ل كتبكان بكاردەھات.لكۆـــران، لـــ ئوتیكـــی پاشـــماوە بردەنووسكانی پاشا

ساسانییكان ئاوا ریز دەكات.زمانـــی بـــردە نووســـراوەكانی

ساسانییكان- ئردەشـــری یكم: فارســـی

میان، پارتی، یۆنانی. ،م: فارسی میانكشاپوری ی -

پارتی، یۆنانی.- نرەس: فارسی میان، پارتی.شاپووری دووەم: فارسی میان -.م: فارسی میانیشاپووری س

.كریتر موبد: فارسی میانئوەی لـــرە گرنگ لـــ ھموو لیكمیـــن بردەنووســـكان پاشـــاوە تـــا "كرتیر موبـــد" ب

پھلوی ساســـانییان نووسیوە، چونك وەكو پشتر باسكرا، ئو زمان زمانی فرمی ساسانییكان بوو، بم، لرە لكۆری فارس ب "فارســـی میان!!" ناوی دەبات یســـتنقئ و گۆڕانوەش ئئ ن و لرانی فارس دەیككۆل كئاویســـتاوە دەستیان پ كردووە. واتـــ ئوان بم شـــوەی زمانی فارسی خۆیان لرووی مژووییوە

ریزبند دەكن.- فارسی باســـتانی: "مبستیان

."زمانی ئاویستای- فارســـی میان: "مبســـتیان پھلوی بتایبـــت پھلوی-

."ساسانیی ستیان شاھنامبفارسی نو: م -

و دوای ئوە.لـــرەش بـــ دەردەكـــوێ ك چ ئاویســـتا ك زمانـــی مادەكانو چ پھلـــوی ساســـانی ك زمانی ،كانساســـانیی پاشـــا فرمی زمانی ب پیوەندییان ئوەندەی كوردییوە ھی، ھندە بزمانی زمانی راست ،نیی فارســـییوە فارسی و كوردی زۆر لك نزیكن، بم ئوەی لكۆرەكانی زمانی فارسی دەیكن، ئوە داگیركردنی زمانی كوردیی، نك لكۆینوەی

كورد زانایانی ویستپ زانستی، ب چاوكی تر ســـیری مژووی زمانـــی خۆیان بكـــن و خۆ بم ریزبندە نبستنوە ك لكۆرە فارسكان كردوویان و ئاویستا و وی ساســـانی بھلوی و پھلپقۆناغكانی زمانی فارسی دەزانن.

تایبتی كورد خوندنوەی دەب بردەنـــووس و كتخۆی بـــۆ ب ،بگشتی ھكانی ئیرانی بكۆنچونك ئو نووسراوان ب دروستی لكدانوەی و نخوندراونتوە زانستیانیان بۆ نكراوە، "تورج ری ئیرانی لـــكۆدریایـــی" لكتبی "تاریخ و فرھنگ ساسانی" دەنووســـ: " بۆ سوود وەرگرتنی ویســـتپ .دەقان لو مژوویی ئمان ب شـــوەیكی شایستو بـــ نووســـینوەیكی دروســـت وەربگدرـــن" كواتـــ گومـــان م دەقانوەی ئـــندنـــخو لـــ

ھیـــو بشـــوەیكی دروســـت وەرنگدراون. ھر لم بارەیوە "كریستنســـن" دەنووســـ: " لم رووەوە ل خوندنوەی پاشماوە كۆنـــكان تووشـــی ھـــو دوو دـــی بوون" واتـــ ئوانی ئم نووسین كۆنانیان خوندووتوە نیانتوانیوە ب شوەیكی راست و زانستیان دەقكان بخوننوە. خۆ بدات ،كـــورد ناب ر بۆیھدەست ئو وەرگان و ناوبندكردن بۆ زمان ی كند كردنانو ریزب ل كان كـــراون، چونكئیرانییـــ زانســـتیان ـــك بمـــوو كاتھ

ھسوكوت لگڵ زمانی كوردیدا نكراوە.

دواجار دەگین ئوەی ك بین، قۆناغكی گرنگـــی زمانی كوردی، لـــ زمانی مادەكان- ئاویســـتا-وە دەســـت پدەكات و پھلوی و پھلوی ساسانی بردەوامی ئم قۆناغی. سردەمی ساسانییكان ســـردەمكی دەومند و زینی وەتـــا لئ ،زمانـــی كوردییـــسردەمی ساسانییكان، جاركی تر ئاویستا كتبی پیرۆزی ئایینی و دەنووســـرتوە زەردەشـــتی شیكردنوەی "زەند" و "پازەند"ی بۆ دەكـــرێ و ھر ل ســـردەمی ب بكان دەیـــان كتساســـانییپھلوی و پھلوی و ساســـانی دانیش لـــن و ســـدەنووســـرسر ندروەردەگ زمانكانوە زمانی كـــوردی- زمانی پھلوی ساسانی- لم رووەوە ساسانییكان یكجار كتبخانیكی خاوەنـــی كتبخانیش ئو دەومندن، بشكی گرنگی كتبخانی مژووی ك نییوەش شتتی كوردە، ئمیلللخۆڕا بگوترێ، میللتك ھموو كۆنوە ل مژووییـــكان گبكوردبوونـــی ئوان بســـلمنی و زمانكیان زمانی فرمی دەست

،بووب ئیمپراتۆریتكیـــان و ئوا ب شك زمانكشیان بشكی .گرنگ و زیندووی زمانی كوردیی

ئگر وشـــ بژركـــی ئو ناو و وشـــان بكین، ك ل سردەمی ســـرچاوەكان ساســـانییكان، باســـیان كردوون و نووسیویانن، ئوا دەیان وشـــی كوردی لناو سرچاوە عرەبی و فارسییكاندا ب زیندوویی گیشتوونت دەست ئم ئمۆ و ھر ئســـتاش ئم وشـــ و ناوان كـــورد بكاریان دەھنـــ. بۆ نموون چند ناوك

دەخین برچاو:زوم: زۆم، كۆم رەشماك.

رەم: مگڵ، رەوە.زۆزان: كیۆی سارد، كویستان.

گوند: دێ، ئاوایی.سی سر: ٣٠ی سر

كوە: كو، چیادەشت: راستایی زەوی

وەھار: بھار. ئمو دەیان وشو ناوی تر ك لنو سرچاوەكاندا

زۆرجار دووبارە دەبنوە.مافووركی بناوبانگی خســـرەو پرویز ھی ك بناوی "وەھاری خسرەو" بناوبانگ، ئم مافوورە ھاو پكی جوان و گرانبشـــاكارھونر بووە، وەك باســـی دەكن زنی پاشاو پو كۆشـــكی منلبژوور و ھیوانـــكان چنراوە و دروستكراوە، ل دروستكردنكیدا ونی ئاو و دار و باندەو ھرچوار كراوە، جگندا وی توەرزی سالوەی لگـــڵ ونكاندا بز و زیـــو و جواھیر و دوڕ و ئماس رازاوەتوە. ك دەكوت دەســـت ل كان، چونكمانموس رەبعھموو جزیرەی عرەبیدا كۆشك و دیوەخانكی مزنی ئاوا نبووە تا ئو مافوورەی تدا رایخن، ناچار ب فرمانی خلیف پارچ پارچی كر یكی بیر پارچن و ھدەكل جنـــگاوەرەكان دەكوێ. ئو مافوورە لنو كۆشـــكی پاشاكان بووە و پیان گوتـــووە مافووری "وەھاری خســـرەو" ئم ناوەش ناوكی كوردیی، ھر بۆی لنو كۆشكی پاشا رایخراوە و لسر خواستی پاشـــا دروستكراوە و بگومان وەستاو ھونرمندی كورد دروســـتیان كـــردووە و ئوانیش بكوردی ناویان لناوەو پاشاش چۆن كورد بووە، ھموو ئمانی

قبووڵ كردووە. بــــۆ نموون ی كم وشــــانئــــخســــتمان برچاوی خوندەوار، بۆ ئوەی ك بین: ئو وشــــو تــــو بــــاس و بابنل ناوانــــمژووییكانــــدا ھاتوون: وشــــو بدەبی و كتئ و دەقــــناوی نفرھنگكانی و نووســــراوەكان نین. ئمش بگی ئوەی ئو مژووە مــــژووی میللتی كوردەو شارســــتانیتی كــــورد ل ھموو الیكیــــوە رەنگــــی داوەتــــوە. ھر بۆی پویســــت كــــورد وەك دەست و ئیمپراتۆریتكی كورد ھسوكوت لگڵ ئیمپراتۆریتی ئوەی وەك بــــكات، ساســــانی كــــ لگــــڵ ئیمپراتۆریتی ماد دەیكین. چوار ســــدو سی ساڵ

ئیمپراتۆریتــــك حوكمكردنــــی بو ھموو ھز و دەســــتوە، بو ھمــــوو جوگرافیای فراوان و ھمڕەنگوە، بو ھموو پادشاو ســــركردە دیــــار و نــــاودارەوە، بو ھمــــوو كاریگرییی ك ئو جیھانی لســــر تئیمپراتۆریھبــــووە، ھی ئوە نیی پشــــتی ت بكیــــن و لمژووی خۆمانی ببین دەرەوە، ئمۆ ل جیھان لكۆینــــوە رووەوە لــــزۆر لسر شارســــتانیت و مژووی ساســــانییكان دەكرت، با چیتر كــــورد ئمۆ نوەیــــك نبت، ل ئاســــتی ئوەدا نبت میراتی

رابردووی خۆی بخاوەن بكات.ناودارانـــی پادشـــاو لنـــو ت و لوكان و لـــساســـانییســـردەمی ساســـانییكان زۆری واھكوتـــوون، ك نـــك ھر تنیا كورد و ئـــران و رۆژھت كب دەكات، پوە شـــانازییان ھمـــوو مرۆڤایتـــی پیانـــوە

دەنازێ.لگڵ ھاتنی ئیســـالم و دەســـت و مژوونـــووس بكاركردنـــی شارگڕەكانی ئیسالمیش دەستیان دای قم، چونك ئیمپراتۆریتی ساسانی دەستكی گورەو فراوان

جیۆپۆلۆتیكییوە لڕووی بوو، گرنگییكـــی تایبتـــی ھبووە، ئابوورییوە لـــرووی ھروەھا یكجار دەومند بوو. لشكری "فتوحـــات" رووی لم ناوەكردوو ھرزوو سركوتنی بدەست ھنا،

ئویش بكورتی لبردوو ھۆ: تی ساسانی لم: ئیمپراتۆریكی

كۆتایی پیری و نخۆشیدا بوو.دووەم: ئیسالم ل سرەتای گنجی

و بھزیدا بوو.ئم ھۆیانـــ و زۆری تر وای كرد و رۆژ بـــ رۆژ موســـمانكان شڕ بشڕ ســـركوتن بدەست بنن، ب تایبـــت ك ل مدائین ئم ھموو زـــ و پارەو موك و مایان دەســـتكوت، ئیتر چاوی تماع و ھـــوای غزاكـــردن پتر ر بۆیكرد. ھ كناوچ رووی لدەتوانین بین پ بپ نووسران باســـی شـــڕ و چوونپـــش و داگیركـــردن و رككوتنكانیـــان كردووە. زۆر شتیان برۆژ و مانگ و ساڵ و شـــون بناو و بژمارە باس كردووە، ل ئنجامدا دواجار دەیان كتب و ســـرچاوە باســـی "فتوحات" و "ھاتنی ئیســـالم" بۆ ناوچكـــ دەكـــن و لنـــو ئو كتبانش مژووی كۆنی ناوچكو ساســـانییكان و كورد بگشـــتی دەكـــن. ئگـــر بـــۆ ھوادارانی مژوو خوندنـــوەی ئم ھموو سرچاوەی "ئمۆ" بۆ لكۆرانی كورد كاركی زەحمت بۆ ناسینی وا داوایان لكان، ئساســـانییدەكم ئو كتب گرنگی لكۆری "دكتۆ جمشـــید صداقت ئیرانـــی كیش" بخوننوە، ك لژر ناوی "كردان پـــارس و كرمان"دای، لم كتبدا لكۆـــر زۆر ب وردی و زانستییوە، باسی مژووی كورد دەكات لـــم دوو ناوچیوە. ھر لپش ئیسالم ســـرەتای ھاتنی ئیسالم و تا ئستا كیۆماكی وردو باریكی مـــژوو و جوگرافیای ئم ددوو ناوچی دەكات و ل "كوێ" و "كی" و "چـــۆن" ناوی كورد و پیوەند ب كـــوردەوە ھاتب زۆر كردووتوە. كۆی رانك ماداری ساسانییكان لبارەی بتایبت و سرەتای سرھدانی دەستی ئردەشـــر و بـــردەوام بوونـــی

.كتئیمپراتۆری"دكتـــۆر ئـــم لكۆینوەیـــی جمشید ســـداقت كیش" جگای دەگرتـــوە ســـرچاوە دەیـــان و زانیـــاری و زانســـتییكی زۆر لبارەی ئو مـــژووە و میللتی كـــورد لیك جـــگاو لنو ئم زۆر بردەســـت. دەخات كتبدا بوردی كادیمییانئ دسۆزانو بابتـــكان روون دەكاتـــوە. بۆ خۆشـــی شونوارناسان ھموو ناوچكـــ گڕاوە و زۆر شـــونی بچاوی خۆی دیوە و زۆر كســـی ئمانش دوانـــدووە. ناوچكی زۆری یارمتییكـــی ھمـــووی لكۆری داوە بۆ ئوەی زۆر ناو و ناوی زۆر شون ساغ بكاتوە و پاشماوەكانیان دەستنیشان بكات، جگ لوەی زۆر كتب و سرچاوەی وە و زۆر بر كردووتسگرنگی ب ناون. بۆیدەســـت پاكی ناوی ھخوندنوەی ئم كتب، ب ئركی ئو بڕزان دەزانم، ك دەیانوێ راســـتییكانی ئو مژووە و ئم كبڕاستی كتبزانن. ب یناوچشیاوی وەرگان. پاش دەرچوونی ئم لكۆینوەیـــ، ئیتر ناكرێ چیتـــر رۆشـــنبیران و لكۆران ساسانییكان پناســـكردنی ل دا بچن و رای نا زانستییانھبدووبارە بكنوە. ئگر بۆ خۆمان تباب وەمـــان نییـــتوانـــای ئمژوویی گرنگ و ھستیارەكانمان ســـاغ بكینوە، با رـــز ل راو ماندووبوونی لكۆرانی لھاتوو و زانستخواز بگرین و ئاگاداری كار

و ماندوو بوونكانیان بین.ھولرسرەتای حوزەیرانی ٢٠٠٩

انك

نییــا

اســــ

س

شك دەب وا بكوردن، ئ ندرا كلموە سگب زەوە، برووی رەگر لگئزمانكشیان زارك ب ل زارە كوردییكان

ژمارە (١١٩)ی حوزەیرانی ٢٠٠٩/٦/٨جۆزەردانی ٢٧٠٩ی كوردی

24

راوژكاری مژوو: د. عبدول علیاوەییراوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن

راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیارراوژكاری ھونری: محمد زادە

بشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر

ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،

باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦

مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی

مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +

بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٠)

بڕوەبری نووسین:عبدولەحمان معروف (٠٧٥٠٤٦٣٨٥٤١)

ستافی كارا:حســـن یاســـین، نـــازم دبنـــد، كازم عومـــر دەبـــاغ، ھمـــن جمیل،ھوراز محمد، محمد فتاح، مسعودی مال ھمزە، حسیب بابۆی.

نخشساز:ئاسۆ حسن ئحمد (٠٧٥٠٤٤٧١٨٢١)

www.bedirxan.netbedrxan@yahoo.com

سرۆكایتی زانكۆی سلمانی ب شكۆوە یادی یك سای مامۆستاو رووناكبیرو ئكادیمیست (دكتۆر ئیحسان فوئاد)ی كردەوە

ئا: بدرخان ممنجشوارەی رۆژی پئ ر لســـ ـــر ٥ی رۆژی ٢٠٠٩/٦/٤ بـــكاتژمئامادەبوونـــی د. كمـــال فوئـــاد و ھاوڕێ و خزم و دۆستان و بنمای نووسر و مامۆستای زانكۆ سایادی كۆچـــی دوایی "د. ئیحســـان فوئاد" ل باخچی مبندی رۆشـــنبیری ك سرۆكایتی كرایوە، سلمانی و ركخـــر ســـلمانی زانكـــۆی

ئامادەسازی ئو روڕەسم بوون. مدا "د. حكورەسمرەتای رس لبخرھاتنی میســـری" ئمین دلر میوانانی كرد و باسی ل كسایتی و ھوســـت و خباتی د. ئیحسان

فوئاد كرد. بۆ (دیارییـــك شـــیعری پاشـــان خۆشـــبوو لخوال ك (رگشـــمپكۆنگـــرەی كۆمـــی خوندكارانی كورد لـــ ئوروپا ل ســـای ١٩٦٥ خوندبوویـــوە لالین مامۆســـتا ئـــازاد ماجـــد عبدولـــەزاق وەكو ســـروودك ئـــاوازی بـــۆ دانرابوو پشـــكش كراو لپاشـــانیش چند ش بشـــكپ CD كیـــش بیدان

میوانان و ئامادەبووان كرا.دوای ئویش "د. كمال فوئاد" بناوی كسوكار و بنمای خوالخۆشبوو ل وتیكیدا بخرھاتنی میوانانی ك لـــریـــكـــرد و سوپاســـی ھســـرۆكی زانكـــۆ و مامۆســـتایانی زانكۆی سلمانی و حمید ئبوبكر بدرخـــان ســـرۆكی دەزگای چاپ بۆ و بوكردنـــوەی بدرخان كرد بابت ئو ســـرجم كۆكردنوەی و بروســـك و پرســـنامو دیـــدارە تایبتانـــی لمـــڕ د. ئیحســـان فوئادەوە لـــ دوو توـــی كتبكی "٢٥٠" الپڕەیـــی كـــ لژـــر ناوی ل لكردین مائاوایی "گوی كوی مدی لخشـــی حدەزگای چاپ و پسلمانی و ل بوكراوەكانی دەزگای

بدرخان چاپكرابوو. پاشان شاعیر و ھاوڕی كۆچكردوو شـــیعركی پارچ شـــونم" "ع.ع. پشكشی "د. ئیحسان فوئاد" كرد، دوابـــدوای ئویـــش "د. حوســـن زانكۆ مامۆســـتای عزیز، محمد چند یادەوەرییكی خۆی لگڵ د. ئیحسان فوئاد گایوە و شیعركی

نـــدەوە كد. ئیحسان"یشـــی خو"كاتی خۆی ل ســـای ٢٠٠٥ ل تاران

بۆ نتوەكی نووسیبوو.ئیحســـان گلیش وەك كســـوكاری د. ئیحســـان چنـــد یادەوەرییكی گایوە و باســـی ل ب ئمكی و لخۆبردوویی "د. ئیحســـان فوئاد"

ل برامبر نتوەكی كرد.دوای ئویــــش "د. محمد محوی" ل كۆڕی ســــربخۆی كوردستان، ك د.ئیحســــانی كۆچكردوو یكك بووە لــــ دامزرنرانی ئو كۆڕە مــــح پشكشــــكرد، وتیكــــی ساح ســــعیدیش وەكو ھاوڕیكی وتیكی كۆچكــــردوو نووســــری

پشكش كرد.ل كۆتاییشدا خاتوو رووناك ئحمد و ساتكیدا باسی لیوت بۆمبا لكرد، ك بۆ یكمجار "د. ئیحسان" وە جگزراندووە، ئزانكۆ دایم ل ش كرد كو ساتانوەی باسی للل زانكۆی بغـــدا خوندكاری ئو یانمنی و ھاوڕھ بووە و چۆن بخوندكارەكانی لگـــڵ رەفتـــاری

كرد.

جـــی ئاماژەیـــ ھر لـــو ئوارە یادەدا كتبی "گوی كوی مائاوایی لكردیـــن" لـــ ئامادەكردنی حمید بدرخان و ل بوكراوەكانی دەزگای تیراژی ١٠٠٠ دان بـــ درخان، كبچاپكرابـــوو بســـر ئامادەبـــووان

دابشكرا.شـــایانی باســـ، دكتۆر ئیحســـان فوئـــاد لـــ ١٩٣٥/٧/١ ل شـــاری ھولـــر لدایكبووەو ســـای ١٩٥٧ بۆت مامۆســـتای زمانـــی ئینگلیزی ل ئامادەیی سلمانی، بۆ خوندنی بـــا دەچت یكتی ســـۆڤیت بۆ ی دكتۆرا. لوانامـــوەرگرتنـــی ب توەو دەبتـــڕی ١٩٦٧ دەگســـا شـــی زمانی كوردی لرۆكی بســـكۆلژی ئادابی زانكۆی بغدا. دوای ی ١١ی ئاداری ١٩٧٠ دەبتیاننامببڕوەبری گشتی رۆشنبیری كوردی ل شاری بغدا، دوای راپڕینی ١٩٩١ گڕاوەتوە كوردستان و ل زانكۆی ســـلمانی رۆی خـــۆی بینیوە، تا ت و لنشین دەبی ٢٠٠٧ خانســـا٢٠٠٨/٦/٢ ل سلمانی كۆچی دوایی

دەكات.

د. كمال فوئاد

ع.ع. شونم

ئیحسان گلی

د. حوسن محمد عزیز

حم ساح سعید

رووناك محموود بۆمبا

دیمنك ل مراسیمك، سلمانی - باخچی مبندی رۆشنبیری زانكۆی سلمانی - ٢٠٠٩/٦/٤

ل راستوە د. جمال فوئاد، سعدی فوئاد، پروین گلی، ئژین ئیحسان، سامان ئیحسان