12
#314 (373) 5-12 maisi 2015 saxalxo moZraoba „samegrelos“ organo 30 TeTri E-mail: [email protected] tjsdywjmj!jt!lj!bs!bsjt-!spn!nfhsvmbe!mbqbsblpcfo-!bsbnfe!jtbb-!spn!ebobsDfonb!rbsUwfmfcnb!bs!wjdjU!nfhsvmj!fob`!blblj!Tboj[f 9 maisi _ diadi gamarjvebis dResaswauli! 70 wlis winaT, 1945 wlis 8 maiss, berlin-karlhorstSi (germania), cen- traluri evropis droiT, 22 saaTsa da 43 wuTze (moskovis droiT _ 9 maiss, 00 sT. da 43 wT-ze) xeli moewera faSis- turi germaniis kapitulaciis aqts. xelismoweris adgilad SerCeuli iqna Senoba, sadac ganTavsebuli iyo me-5 sabWoTa armiis (sardali general- polkovniki n. e. berzarini _ SemdgomSi berlinis pirveli komendanti) Stab- bina. aqts xeli moaweres vermaxtis mTavarsardlobis Stabis ufrosma feldmarSalma gustav keitelma, ger- maniis samxedro-sazRvao Zalebis mTavarsardalma admiralma hans georg fridenburgma da luftvafes genStabis ufrosma, general-polkovnikma hans iur- gen Stumpfma. kapitulacia Caibara sab- WoTa kavSiris marSalma giorgi Jukovma da didi britaneTis samefo samxedro- sahaero Zalebis marSalma artur uil- iam tederma. mowmis saxiT kapitulaciis gaformebas eswrebodnen da aseve xelis- moweriT daadastures es aqti aSS-is sahaero Zalebis Stabis pirvelma ufrosma generalma karl endriu spats- ma da frangma marSalma Jan mari latr de tasinim. am istoriuli dokumentiT damTavre- bulad gamocxadda samxedro kon- fliqti germaniasa da sabWoTa kavSirs Soris, rac niSnavda, agreTve, meore msoflio omis damTavrebas evropis kontinentze. es iyo kacobriobis istoriaSi yve- laze didi sisxlismRvreli, masStaburi omi masSi CarTuli adamianuri resursebiTa da sabrZolo samxedro teqnikiT. igi sabWoTa da rusul is- toriografiaSi cnobilia saxelwodeb- iT “didi samamulo omi”, romelic gagrZelda 1418 umZimesi dRe da Rame. am omis dawyebis winapiroba germaniis saTaveSi nacionalur-socialisturi muSaTa partiis mosvlis Semdeg (1933 w.) Seiqmna. “sasicocxlo arealis” ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab- WoTa kavSiri, Tavisi bolSevikuri ide- ologiiT, nomeri pirveli xelisSem- Sleli realoba iyo evropis konti- nentze. samxedro konfliqti am or qveyanas Soris gardauvali iyo. 1939 wlis zafxulidan germaniam zedized daipyro evropis 11 qveyana da mi- uaxlovda sabWoTa saxelmwifos sazRvrebs. es procesi saboloo fazaSi Sevida 1941 wlis damdegs. germania samxedro Zlierebis zenitSi imyofebo- da. 1940 wlis ivnisSi reixskanclerma adolf hitlerma gasca brZaneba, SeemuSavebinaT ssrk-ze Tavdasxmis geg- ma. 1940 wlis 22 ivliss vermaxti (ger- maniis saxmeleTo jarebis mTavarsard- loba) Seudga am gegmis SemuSavebas, romelmac miiRo koduri saxelwodeba operacia “barbarosa”. igi damtkicda 1940 wlis 18 dekembers. am direqtiviT samxedro samzadisi unda dasrulebu- liyo 1941 wlis 15 maisisaTvis. Tavis mxriv, sabWoTa kavSiric gamalebiT zrdida samxedro poten- cials. ra gegmebi hqonda imxanad sab- WoTa kavSirs, ucnobia. imdroindeli sabWoTa samxedro gegmebis amsaxveli dokumentebi mkacrad aris gasaidum- loebuli. erTi ram naTelia: sabWoTa kavSiris xelmZRvanelobis gaTvliT, faSisturi germaniis uRelqveS mo- qceuli evropis xalxebi aucileblad mimarTavdnen sabWoTa saxelmwifos xs- nisaTvis, rogorc bolo imeds. amisTvis ki saWiro iyo saTanado samxedro mzadyofna. sabWoTa mTavroba realurad afasebda orive qveynis samxedro Za- lebis Sefardebas (am droisaTvis hitlerelTa mier dapyrobili evropis qveynebis ekonomika damatebiT muSaobda germaniis samxedro manqanis sasarge- blod) da Tvlida, rom vermaxtis sabr- Zolo momzadeba jer kidev mniSvnelov- nad sWarbobda sabWoTa samxedro Za- lebis SesaZleblobebs, amitom igi, Tavis mxriv, yovel Rones xmarobda moaxloebuli samxedro konfliqtis vadis gadasawevad, drois mosagebad. gatarda umniSvnelovanesi RonisZiebebi mrewvelobis, transportis, Tavdacvis, SeiaraRebuli Zalebis ukeT organize- bisa da teqnikuri aRWurvilobis Tanamedrove doneze miyvanis mizniT. 1941 wlisTvis sabWoTa kavSiris samxe- dro biujetma miaRwia 43,3%-s. 1941 wlis ivnisis Sua ricxvebSi vermaxtma da misma mokavSireebma (italia, ungreTi, rumineTi, fineTi) sab- WoTa kavSiris dasavleT sazRvrebTan Tavi mouyares istoriaSi manamde ar- naxul Zalebs _ 190 divizias (5,5 mil. kaci), 3.700-ze met tanks, 4.950 TviTm- frinavs, 47.460 qvemexsa da naRmsatyor- cns, 193 sabrZolo xomalds. vermaxtis jarebi teqnikurad saukeTeso mdgo- mareobaSi imyofebodnen. evropis kon- tinentze Catarebuli operaciebis Sede- gad oficrebsa da jariskacebs mdidari sabrZolo gamocdileba hqondaT miRe- buli. maTi sabrZolo suliskveTeba metad maRali iyo. eWvi ar eparebodaT, rom, sul raRac, 3-4 TveSi sabWoTa kavSirs bolos mouRebdnen. 1941 wlis 22 ivniss, 03 saaTsa 45 wuTze, rogorc ki amomavalma mzem centraluri evropis cargvalze sruli badros saxe miiRo, okultizmis moZRvrebiT Sepyrobili adolf hit- leris brZanebiT, vermaxtis samxedro Zalebma daiwyes Seteva sabWoTa kavSirze. omis pirveli dReebi daiwyo sabWoTa SeiaraRebuli ZalebisTvis katastro- fuli SedegebiT. miuxedavad wiTeli armiis gmiruli winaaRmdegobisa, pirveli sami kviris ganmavlobaSi mow- inaaRmdegem SeZlo qveynis SigniT Crdi- lo-dasavleTis mimarTulebiT SeWra 500 km-is manZilze: dasavleTis mimar- TulebiT _ 550 km-ze, samxreT- dasavleTiT _ 300-350 km-ze. mterma daikava qveynis evropuli nawilis mniSvnelovani teritoriebi. frontis xazi gadaiWima barencis zRvidan Sav zRvamde. vermaxtis jarebma SeZles, alyaSi moeqciaT da Semdeg tyved aey- vanaT dasavleTis frontze moqmedi wiTeli armiis msxvili SenaerTebi. faSistebis mier dakavebul terito- riebze ara mxolod samxedro obieqtebi aRmoCnda, aramed mTeli rigi msxvili qalaqebisa da regionebisa Tavisi in- frastruqturebiTa da qveynisaTvis sa- sicocxlo mniSvnelobis samrewvelo fabrika-qarxnebiT. udidesi iyo msxver- plic. sabWoTa saxelmwifo sasikvdilo safrTxis winaSe dadga. 1941 wlis 3 ivliss saxkomsabWos Tavmjdomarem ioseb stalinma qveynis mosaxleobas radioTi mimarTa. es mi- marTva iqca brZolis programad ger- maneli dampyroblebis winaaRmdeg, ro- gorc frontis wina xazze, ise okupire- bul teritoriebze. 10 ivliss Seiqmna mTavarsardlobis banaki (stalini _ Tavmjdomare; wevrebi _ viaCeslav molotovi, semion timo- Senko, semion budioni, konstantine voroSilovi, boris SapoSnikovi, giorgi Jukovi). 19 ivliss stalini Tavdacvis sax- alxo komisrad dainiSna, xolo 8 agvis- tos _ sabWoTa kavSiris SeiaraRebuli Zalebis umaRles mTavarsardlad. aR- saniSnavia, rom umaRlesi mTavarsard- loba, nacvlad dRes damkvidrebuli azrisa, yvela gadawyvetilebas kole- qtiurad iRebda, Sesabamisi frontebisa da armiebis sardlebTan da sxva pa- suxismgebel pirebTan SeTanxmebiT. igi Sesrulebis personalur pasuxismge- blobas efuZneboda. brZanebis Ses- rulebis koordinacias umaRlesi mTavarsardlobis warmomadgenlebi ax- dendnen. warmoudgenlad mokle droSi, omis umZimes pirvel TveebSi, qveyanam SeZlo, saxalxo meurneoba omis yaidaze gadaewyo. samxedro produqciis sawar- moeblad saWiro manqana-danadgarebi, Carxebi gazidul iqna qveynis aR- mosavleT nawilSi _ uralSi, sadac pirdapir savele pirobebSi iwyeboda maTi montaJi da produqciis gamoSveba. am omSi mTavari organizatori da mamoZravebeli politikuri Zala komu- nisturi partia iyo. es istoriuli simarTlea. germanul faSizmze gamarjvebaSi Tavisi Rirseuli wvlili Seitana saqarTvelos mosaxleobamac. omis dawyebisas wiTeli armiis rigebSi msax- urobda 130 aTasze meti Cveni Tanamema- mule. maT miiRes mtris pirveli dar- tymebi. 1941 wlis 1 ivlisisaTvis saqarTveloSi Catarda pirveli say- ovelTao mobilizacia da SemdgomSi periodulad, omis dasrulebamde, xor- cieldeboda es procesi. saqarTvelodan sul gawveuli iqna 700 aTasamde meo- mari, maTgan _ 16 aTasi qali. 300 aTasi mebrZoli ver dabrunda mSobliur keraze. SeiZleba iTqvas, rom esoden didi msxverpli ar gauRia arc erT meomar qveyanas (procentuli Sefardeb- iT), romlis teritoriazedac uSualod ar mimdinareobda sabrZolo moqmede- bebi. samwuxarod, dRes meore msoflio omis oficialur statistikaSi mniSvnelovani dakninebiT aris war- modgenili zemoT moyvanili monacemebi, rac didi usamarTloba da upativcemu- lobaa im msxverplis mimarT, romelic gaiRo Cvenma xalxma. farTo iyo qarTveli meomrebis mo- qmedebis areali. isini gmirulad ibr- Zodnen kavkasiis misadgomebTan, ruseTis evropul nawilebSi, ukrainaSi, beloru- siaSi, baltiispireTSi, samxreT-aR- mosavleT evropaSi, CexeTSi, poloneTSi, rumineTSi, bulgareTSi, aRmosavleT prusiaSi. monawileoba miiRes berlinis SturmSi. “sabWoTa kavSiris SeiaraRebuli Za- lebis maradiuli didebis wignSi” Se- tana, sapatio saxelis miniWeba (“taman- is”, “krivoi rogis”, “anapis”, “sevastopo- lis” da sxv.), wiTeli droSis ordeniT dajildoeba, gvardielis wodeba da sxv. _ es is jildoebia, romlebic mieniWaT qarTul samxedro formirebebs did samamulo omSi. mtris zurgSi ibrZodnen qarTveli partizanebi _ daviT baqraZe, petre gvalia, sandro CaCxiani, zoia ruxaZe, noe kublaSvili, qristefore mo- suliSvili, oTar iSxneli da sxv. omis pirvel wlebSi tyved Cavard- nili bevri Cveni Tanamemamule mimo- fantuli aRmoCnda evropaSi, gansakuTrebiT _ germaniaSi, safrangeT- sa da italiaSi. isini yovelmxriv cdilobdnen nacisturi tyveobidan Tavis daRwevas. gaTavisuflebis SemTxvevaSi aqtiurad erTvebodnen adg- ilobrivi mosaxleobis mxardamxar an- tifaSisturi winaaRmdegobis moZraobaSi. bevri maTgani gmirulad daeca brZolis velze samSoblodan Sors. maT Rirseulad warmoaCines evropis qveynebis xalxTa TvalSi qarTveli adamianis vaJkacuri buneba. erT maTgans _ qristefore mo- suliSvils, mieniWa italiis erovnuli gmiris saxeli sikvdilis Semdeg. SevCerdebiT erT sayuradRebo is- toriul faqtze qarTvelTa monaw- ileobiT: 1941-45 wlebSi vermaxtma Camoayaliba sabWoTa kavSiris xalxebis warmomad- genlebiT dakompleqtebuli samxedro formirebebi. intensiuri antisabWoTa propagandiT damuSavebulebi, isini, Zir- iTadad, ibrZodnen “aRmosavleTis frontze” mesame reixis mxareze. aseve iqna Seqmnili qarTuli legionic (30 aTasi kaci). igi daakompleqtes 1921 wels saqarTvelodan politikuri niS- niT devnili da qveynidan gadaxvewili qarTvelebiT. maT daumates omSi tyved- Cavardnilebi, romlebic internire- bulebi iyvnen germaniasa da mis satelit qveynebSi. sxva nacionaluri legionebisgan gansxvavebiT, qarTul batalionebs ar miuciaT erTgulebis fici mesame reixisadmi. mogvianebiT qarTuli legioni moicva dezer- tirobam. imperiis sxvadasxva regionSi ganTavsebuli qarTuli batalionebidan gamoqceulebi uerTdebodnen adgilo- briv mosaxleobas, monawileobdnen an- tifaSistur SeiaraRebul brZolebSi (safrangeTSi, italiaSi da sxv.). “aR- mosavleTis frontze” Seqmnili mdgo- mareobis gamo 1945 wlis TebervalSi, raixskancleris brZanebiT, qarTuli legionis Tamar mefis saxelobis 822-e batalioni gadasrolil iqna safrangeTidan kunZul teqselze (niderlandebi). igi Sedgeboda 800-mde qarTvelisa da 400-mde germanelisgan (ZiriTadad, oficrebisgan). (gagrZeleba me-2 gverdze)

`!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

#314 (373) 5-12 maisi 2015 saxalxo moZraoba „samegrelos“ organo 30 TeTri

E-mail: [email protected]

“tjsdywjmj!jt!lj!bs!bsjt-!spn!nfhsvmbe!mbqbsblpcfo-!bsbnfe!jtbb-!spn!ebobsDfonb!rbsUwfmfcnb!bs!wjdjU!nfhsvmj!fob” `!blblj!Tboj[f

9 maisi _ diadi gamarjvebis dResaswauli!

70 wlis winaT, 1945 wlis 8 maiss,berlin-karlhorstSi (germania), cen-traluri evropis droiT, 22 saaTsa da43 wuTze (moskovis droiT _ 9 maiss, 00sT. da 43 wT-ze) xeli moewera faSis-turi germaniis kapitulaciis aqts.xelismoweris adgilad SerCeuli iqnaSenoba, sadac ganTavsebuli iyo me-5sabWoTa armiis (sardali general-polkovniki n. e. berzarini _ SemdgomSiberlinis pirveli komendanti) Stab-bina. aqts xeli moaweres vermaxtismTavarsardlobis Stabis ufrosmafeldmarSalma gustav keitelma, ger-maniis samxedro-sazRvao ZalebismTavarsardalma admiralma hans georgfridenburgma da luftvafes genStabisufrosma, general-polkovnikma hans iur-gen Stumpfma. kapitulacia Caibara sab-WoTa kavSiris marSalma giorgi Jukovmada didi britaneTis samefo samxedro-sahaero Zalebis marSalma artur uil-iam tederma. mowmis saxiT kapitulaciisgaformebas eswrebodnen da aseve xelis-moweriT daadastures es aqti aSS-issahaero Zalebis Stabis pirvelmaufrosma generalma karl endriu spats-ma da frangma marSalma Jan mari latrde tasinim.am istoriuli dokumentiT damTavre-

bulad gamocxadda samxedro kon-fliqti germaniasa da sabWoTa kavSirsSoris, rac niSnavda, agreTve, meoremsoflio omis damTavrebas evropiskontinentze.es iyo kacobriobis istoriaSi yve-

laze didi sisxlismRvreli, masStaburiomi masSi CarTuli adamianuriresursebiTa da sabrZolo samxedroteqnikiT. igi sabWoTa da rusul is-toriografiaSi cnobilia saxelwodeb-iT “didi samamulo omi”, romelicgagrZelda 1418 umZimesi dRe da Rame.am omis dawyebis winapiroba germaniis

saTaveSi nacionalur-socialisturimuSaTa partiis mosvlis Semdeg (1933w.) Seiqmna. “sasicocxlo arealis”ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri, Tavisi bolSevikuri ide-ologiiT, nomeri pirveli xelisSem-Sleli realoba iyo evropis konti-nentze. samxedro konfliqti am orqveyanas Soris gardauvali iyo. 1939wlis zafxulidan germaniam zedizeddaipyro evropis 11 qveyana da mi-uaxlovda sabWoTa saxelmwifossazRvrebs. es procesi saboloo fazaSiSevida 1941 wlis damdegs. germaniasamxedro Zlierebis zenitSi imyofebo-da.1940 wlis ivnisSi reixskanclerma

adolf hitlerma gasca brZaneba,SeemuSavebinaT ssrk-ze Tavdasxmis geg-ma. 1940 wlis 22 ivliss vermaxti (ger-maniis saxmeleTo jarebis mTavarsard-

loba) Seudga am gegmis SemuSavebas,romelmac miiRo koduri saxelwodebaoperacia “barbarosa”. igi damtkicda1940 wlis 18 dekembers. am direqtiviTsamxedro samzadisi unda dasrulebu-liyo 1941 wlis 15 maisisaTvis.Tavis mxriv, sabWoTa kavSiric

gamalebiT zrdida samxedro poten-cials. ra gegmebi hqonda imxanad sab-WoTa kavSirs, ucnobia. imdroindelisabWoTa samxedro gegmebis amsaxvelidokumentebi mkacrad aris gasaidum-loebuli. erTi ram naTelia: sabWoTakavSiris xelmZRvanelobis gaTvliT,faSisturi germaniis uRelqveS mo-qceuli evropis xalxebi aucilebladmimarTavdnen sabWoTa saxelmwifos xs-nisaTvis, rogorc bolo imeds. amisTviski saWiro iyo saTanado samxedromzadyofna. sabWoTa mTavroba realuradafasebda orive qveynis samxedro Za-lebis Sefardebas (am droisaTvishitlerelTa mier dapyrobili evropisqveynebis ekonomika damatebiT muSaobdagermaniis samxedro manqanis sasarge-blod) da Tvlida, rom vermaxtis sabr-Zolo momzadeba jer kidev mniSvnelov-nad sWarbobda sabWoTa samxedro Za-lebis SesaZleblobebs, amitom igi,Tavis mxriv, yovel Rones xmarobdamoaxloebuli samxedro konfliqtisvadis gadasawevad, drois mosagebad.gatarda umniSvnelovanesi RonisZiebebimrewvelobis, transportis, Tavdacvis,SeiaraRebuli Zalebis ukeT organize-bisa da teqnikuri aRWurvilobisTanamedrove doneze miyvanis mizniT.1941 wlisTvis sabWoTa kavSiris samxe-dro biujetma miaRwia 43,3%-s.1941 wlis ivnisis Sua ricxvebSi

vermaxtma da misma mokavSireebma(italia, ungreTi, rumineTi, fineTi) sab-WoTa kavSiris dasavleT sazRvrebTanTavi mouyares istoriaSi manamde ar-naxul Zalebs _ 190 divizias (5,5 mil.kaci), 3.700-ze met tanks, 4.950 TviTm-frinavs, 47.460 qvemexsa da naRmsatyor-cns, 193 sabrZolo xomalds. vermaxtisjarebi teqnikurad saukeTeso mdgo-mareobaSi imyofebodnen. evropis kon-tinentze Catarebuli operaciebis Sede-gad oficrebsa da jariskacebs mdidarisabrZolo gamocdileba hqondaT miRe-buli. maTi sabrZolo suliskveTebametad maRali iyo. eWvi ar eparebodaT,rom, sul raRac, 3-4 TveSi sabWoTakavSirs bolos mouRebdnen.1941 wlis 22 ivniss, 03 saaTsa 45

wuTze, rogorc ki amomavalma mzemcentraluri evropis cargvalze srulibadros saxe miiRo, okultizmismoZRvrebiT Sepyrobili adolf hit-leris brZanebiT, vermaxtis samxedroZalebma daiwyes Seteva sabWoTakavSirze.omis pirveli dReebi daiwyo sabWoTa

SeiaraRebuli ZalebisTvis katastro-fuli SedegebiT. miuxedavad wiTeliarmiis gmiruli winaaRmdegobisa,pirveli sami kviris ganmavlobaSi mow-inaaRmdegem SeZlo qveynis SigniT Crdi-lo-dasavleTis mimarTulebiT SeWra500 km-is manZilze: dasavleTis mimar-TulebiT _ 550 km-ze, samxreT-dasavleTiT _ 300-350 km-ze. mtermadaikava qveynis evropuli nawilismniSvnelovani teritoriebi. frontisxazi gadaiWima barencis zRvidan SavzRvamde. vermaxtis jarebma SeZles,alyaSi moeqciaT da Semdeg tyved aey-

vanaT dasavleTis frontze moqmediwiTeli armiis msxvili SenaerTebi.faSistebis mier dakavebul terito-riebze ara mxolod samxedro obieqtebiaRmoCnda, aramed mTeli rigi msxviliqalaqebisa da regionebisa Tavisi in-frastruqturebiTa da qveynisaTvis sa-sicocxlo mniSvnelobis samrewvelofabrika-qarxnebiT. udidesi iyo msxver-plic. sabWoTa saxelmwifo sasikvdilosafrTxis winaSe dadga.1941 wlis 3 ivliss saxkomsabWos

Tavmjdomarem ioseb stalinma qveynismosaxleobas radioTi mimarTa. es mi-marTva iqca brZolis programad ger-maneli dampyroblebis winaaRmdeg, ro-gorc frontis wina xazze, ise okupire-bul teritoriebze.10 ivliss Seiqmna mTavarsardlobis

banaki (stalini _ Tavmjdomare; wevrebi_ viaCeslav molotovi, semion timo-Senko, semion budioni, konstantinevoroSilovi, boris SapoSnikovi, giorgiJukovi).19 ivliss stalini Tavdacvis sax-

alxo komisrad dainiSna, xolo 8 agvis-tos _ sabWoTa kavSiris SeiaraRebuliZalebis umaRles mTavarsardlad. aR-saniSnavia, rom umaRlesi mTavarsard-loba, nacvlad dRes damkvidrebuliazrisa, yvela gadawyvetilebas kole-qtiurad iRebda, Sesabamisi frontebisada armiebis sardlebTan da sxva pa-suxismgebel pirebTan SeTanxmebiT. igiSesrulebis personalur pasuxismge-blobas efuZneboda. brZanebis Ses-rulebis koordinacias umaRlesimTavarsardlobis warmomadgenlebi ax-dendnen.warmoudgenlad mokle droSi, omis

umZimes pirvel TveebSi, qveyanam SeZlo,saxalxo meurneoba omis yaidazegadaewyo. samxedro produqciis sawar-moeblad saWiro manqana-danadgarebi,Carxebi gazidul iqna qveynis aR-mosavleT nawilSi _ uralSi, sadacpirdapir savele pirobebSi iwyebodamaTi montaJi da produqciis gamoSveba.am omSi mTavari organizatori damamoZravebeli politikuri Zala komu-nisturi partia iyo. es istoriulisimarTlea. germanul faSizmze gamarjvebaSi

Tavisi Rirseuli wvlili SeitanasaqarTvelos mosaxleobamac. omisdawyebisas wiTeli armiis rigebSi msax-urobda 130 aTasze meti Cveni Tanamema-mule. maT miiRes mtris pirveli dar-tymebi. 1941 wlis 1 ivlisisaTvissaqarTveloSi Catarda pirveli say-ovelTao mobilizacia da SemdgomSiperiodulad, omis dasrulebamde, xor-cieldeboda es procesi. saqarTvelodansul gawveuli iqna 700 aTasamde meo-mari, maTgan _ 16 aTasi qali. 300 aTasimebrZoli ver dabrunda mSobliurkeraze. SeiZleba iTqvas, rom esodendidi msxverpli ar gauRia arc erTmeomar qveyanas (procentuli Sefardeb-iT), romlis teritoriazedac uSualodar mimdinareobda sabrZolo moqmede-bebi. samwuxarod, dRes meore msoflioomis oficialur statistikaSimniSvnelovani dakninebiT aris war-modgenili zemoT moyvanili monacemebi,rac didi usamarTloba da upativcemu-lobaa im msxverplis mimarT, romelicgaiRo Cvenma xalxma. farTo iyo qarTveli meomrebis mo-

qmedebis areali. isini gmirulad ibr-Zodnen kavkasiis misadgomebTan, ruseTisevropul nawilebSi, ukrainaSi, beloru-siaSi, baltiispireTSi, samxreT-aR-mosavleT evropaSi, CexeTSi, poloneTSi,rumineTSi, bulgareTSi, aRmosavleTprusiaSi. monawileoba miiRes berlinisSturmSi.“sabWoTa kavSiris SeiaraRebuli Za-

lebis maradiuli didebis wignSi” Se-tana, sapatio saxelis miniWeba (“taman-is”, “krivoi rogis”, “anapis”, “sevastopo-lis” da sxv.), wiTeli droSis ordeniTdajildoeba, gvardielis wodeba dasxv. _ es is jildoebia, romlebicmieniWaT qarTul samxedro formirebebsdid samamulo omSi.mtris zurgSi ibrZodnen qarTveli

partizanebi _ daviT baqraZe, petregvalia, sandro CaCxiani, zoia ruxaZe,noe kublaSvili, qristefore mo-suliSvili, oTar iSxneli da sxv.omis pirvel wlebSi tyved Cavard-

nili bevri Cveni Tanamemamule mimo-fantuli aRmoCnda evropaSi,gansakuTrebiT _ germaniaSi, safrangeT-sa da italiaSi. isini yovelmxrivcdilobdnen nacisturi tyveobidanTavis daRwevas. gaTavisuflebisSemTxvevaSi aqtiurad erTvebodnen adg-ilobrivi mosaxleobis mxardamxar an-tifaSisturi winaaRmdegobismoZraobaSi. bevri maTgani gmiruladdaeca brZolis velze samSoblodanSors. maT Rirseulad warmoaCinesevropis qveynebis xalxTa TvalSiqarTveli adamianis vaJkacuri buneba.erT maTgans _ qristefore mo-suliSvils, mieniWa italiis erovnuligmiris saxeli sikvdilis Semdeg.SevCerdebiT erT sayuradRebo is-

toriul faqtze qarTvelTa monaw-ileobiT:1941-45 wlebSi vermaxtma Camoayaliba

sabWoTa kavSiris xalxebis warmomad-genlebiT dakompleqtebuli samxedroformirebebi. intensiuri antisabWoTapropagandiT damuSavebulebi, isini, Zir-iTadad, ibrZodnen “aRmosavleTisfrontze” mesame reixis mxareze. aseveiqna Seqmnili qarTuli legionic (30aTasi kaci). igi daakompleqtes 1921wels saqarTvelodan politikuri niS-niT devnili da qveynidan gadaxvewiliqarTvelebiT. maT daumates omSi tyved-Cavardnilebi, romlebic internire-bulebi iyvnen germaniasa da missatelit qveynebSi. sxva nacionalurilegionebisgan gansxvavebiT, qarTulbatalionebs ar miuciaT erTgulebisfici mesame reixisadmi. mogvianebiTqarTuli legioni moicva dezer-tirobam. imperiis sxvadasxva regionSiganTavsebuli qarTuli batalionebidangamoqceulebi uerTdebodnen adgilo-briv mosaxleobas, monawileobdnen an-tifaSistur SeiaraRebul brZolebSi(safrangeTSi, italiaSi da sxv.). “aR-mosavleTis frontze” Seqmnili mdgo-mareobis gamo 1945 wlis TebervalSi,raixskancleris brZanebiT, qarTulilegionis Tamar mefis saxelobis 822-ebatalioni gadasrolil iqnasafrangeTidan kunZul teqselze(niderlandebi). igi Sedgeboda 800-mdeqarTvelisa da 400-mde germanelisgan(ZiriTadad, oficrebisgan).

(gagrZeleba me-2 gverdze)

Page 2: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori2 5-12 maisi 2015

9 maisi _ diadi gamarjvebis dResaswauli!(gagrZeleba 1 gverdidan)

1945 wlis 4 aprils daiwyoqarTvelTa ajanyeba. 5 aprils isiniTavs daesxnen germanel oficrebs.male ajanyebulTa xelSi aRmoCndaTiTqmis mTeli kunZuli. germanelebmasaswrafod gadasxes teqselze da-matebiTi samxedro Zalebi. qarTulibatalionis xelmZRvanelobam daxmare-bisTvis mimarTa inglisis mTavrobas,magram uSedegod. germanelebma CaaxSesamboxi. umZimes brZolebSi daiRupa 800germaneli, 565 qarTveli da 117 adg-ilobrivi patrioti. daiRupa qarTvelTameTauric _ Salva lolaZe (1945 w. 25apr.) is iyo sabWoTa mfrinavi, samxedrosahaero Zalebis kapitani, sahaero es-kadronis meTauri. 1942 wels misiTviTmfrinavi Camoagdes ukrainaSi. fa-Sistebma lolaZe tyved aiyvanes. mog-vianebiT is Caricxes safrangeTSi dis-locirebul 822-e qarTul batalionSileitenantis CiniT.Salva lolaZe dakrZalulia kunZul

teqselze misive saxelobis qarTvelTasamxedro sasaflaoze.Cveni azriT, kunZul teqselze

qarTvelTa SeiaraRebuli ajanyeba (1945w. 4 apr. _ 20 maisi) iyo evropis konti-nentze ukanaskneli sabrZolo moqmedebameore msoflio omis dros da es undaCaiweros samxedro istoriografiaSi.aranaklebi gmiruli Sroma da

Tavdadeba gamoiCina zurgSi darCenilmasaqarTvelos mosaxleobamac. 1941 wlisseqtembridan, germanel faSistTasaqarTeloSi SemoWris saSiSroebisJams, Cveni qveynis 46 raionis mosaxleo-ba aqtiurad Seudga TavdacviTi nage-bobebis mSeneblobas dasavleTsaqarTveloSi da 1942 wlis gazafx-ulze daamTavra. aseve didi samuSaoebiCaatares saqarTvelos mSromelebmadarialis xeobisa da kavkasiis uRel-texilebis gasamagreblad. umoklesvadaSi aiTvises TavdacviTi produqciiswarmoeba respublikis inJinrebma damuSebma. ukve 1941 wlis bolos saqarTve-los qarxnebi uSvebdnen avtomatebs,naRmsatyorcnebs, qvemexis Wurvebs,reaqtiuli naRmsatyorcnis nawilebs,aremontebdnen tankebs, TviTmfrinavebs,avtomatebs, SaSxanebs. liTongadama-muSavebelma mrewvelobam omis wlebSi1.738 mln maneTis produqcia Seqmna dagadasca saxelmwifos.kvebis mrewvelobam wiTel armias

miawoda 2,5 miliardi maneTis produq-cia, 1942-43 wlebSi saqarTvelos muSebmaamierkavkasiis fronts gadasces 135aTasi avtomati, 8500 naRmsatyorcni,asobiT aviagamanadgurebeli, miliono-biT vazna, naRmi, qvemexis Wurvi, xelyum-bara, tyviamfrqvevi da sxv. omis wlebSisaqarTvelos mSromelebma TavdacvisfondSi Seitanes 3.340.293.500 maneTi.aseve didi iyo soflis meurneobis

muSakTa wvlili wiTeli armiissakvebiT momaragebaSi. saqarTvelo

gadaiqca daWrili sabWoTa meomrebissamkurnalo mZlavr bazad.saqarTveloSi moqmedebda 90-ze metihospitali, romlebSic imkurnala 1mln-ze metma mebrZolma, maTgan 700aTasze meti kvlav daubrunda fronts.saqarTvelos mecnierebma, sakvlev-

samecniero kvleviTma institutebmamTeli Tavisi saqmianoba daumorCilesfrontis interesebs. saqarTvelo iyojavSanfoladis sawarmoeblad vol-framisa da molibdenis erTaderTi mim-wodebeli. 1941-43 w.w. qarTvelma ge-ologebma mrewvelobas gadascessasargeblo wiaRiseulis 40-ze metisabado. samecniero sferoSi moRvaweob-da gamoCenil mecnierTa mTeli pleada.mravalma qarTvelma mweralma, poetma,

mxatvarma, Jurnalistma, dramaturgma,kinoreJisorma, kompozitorma TavisiSemoqmedeba mterze gamarjvebis TemasdaukavSira. brZolis velze daeca qar-Tuli inteligenciis bevri warmomad-geneli. frontze ibrZoda saqarTvelo-dan wargzavnili 46 generali da admi-rali, 23 aTasi oficeri. uSualodgansakuTrebiT gamoiCines Tavi mxedarT-Tavrebma: konstantine leseliZem, por-file CanCibaZem, vladimer janjRavam,vladimer naneiSvilma, nikolozTavarTqilaZem, giorgi yuraSvilma dasxv.165 qarTvel meomars mieniWa sabWoTa

kavSiris gmiris wodeba. 244.700jariskaci da oficeri dajildovdassrk ordenebiTa da medlebiT.saqarTvelos 333.344 mSromeli dajil-dovda medliT “mamacuri SromisaTvis1941-45 wlebis did samamulo omSi”, 46191 mSromeli ki _ medliT “kavkasiisdacvisaTvis”.udidesi gansacdelis Jams qarTvelma

xalxma, iseve, rogorc sabWoTa kavSirismowinave erebma, gamoavlina saukeTesoTvisebebi: gmiruli suli, gamZleoba,Tavdadeba, saboloo gamarjvebis rwme-na.faSistur germaniaze gamarjvebis

dRes _ 1945 wlis 9 maiss, qarTvelixalxi sabWoTa kavSirisa da antifa-Sistur koaliciaSi Semavali qveynebisxalxebTan erTad udidesi sixaruliTSexvda. manamde ki iyo berlinis dacema.1945 wlis 30 aprils sabWoTa jarebmaraixstagi aiRes da masze wiTelidroSa aRmarTes sabWoTa kavSirisgmirebma rusma mixeil egorovma daqarTvelma meliton qanTariam. moskovmaberlinis dacema 324 qvemexidan 24 saar-tilerio zalpiT aRniSna. damTavrdakacobriobis istoriaSi yvelaze didisamxedro konfliqti or qveyanas Soris.sabWoTa kavSir-germaniis frontzeganadgurda an tyved Cavarda mowinaaR-mdegis 607 divizia, mwyobridan gamoy-vanil iqna vermaxtis samxedro teqnikis75%. sxvadasxva monacemiT, germaniamdakarga 13,7 mln adamiani, sabWoTakavSirma ki 27 mln. maT Soris, 11,3 mln

frontze. faSistebis mier Seqmnilsikvdilis banakebSi daiRupa 5 mlnadamiani, okupirebul teritoriebze _7,4 mln-ze meti mSvidobiani mosaxle.germaniaSi samuSaod iZulebiT iqnagadayvanili 5 269 500 sabWoTa moqalaqe.maTgan omis Semdeg repatriaciiTdabrunda 2 540 100 kaci. mizezTa gamoqveyanaSi ar dabrunda da emigrantebaddarCa 451 100 kaci. 2 164 300-ze metidaiRupa tyveobaSi. 114 000 adamianzear aris monacemebi.70 weli gavida am sisxlismRvreli

omis damTavrebidan, magram dRemde arSewyvetila diskusiebi da samecnierokonferenciebi, ibeWdeba asobiT statiebida wignebi germania-sabWoTa kavSirisomis mizezebsa da Sedegebze. samxedroistorikosebis, politologebis, soci-ologebisa da eqspertebis mTelTaobebs ver gauciaT amomwuravi pasuxierT martiv kiTxvaze _ ra moxda 1941-45 wlebSi, anu ra iyo mesame reixisdamarcxebis da sabWoTa kavSiris gamar-jvebis mizezebi? am kiTxvaze pasuxebigansxvavebulia. magaliTad, hitleruligermaniis sagareo saqmeTa ministrmaioahim fon ribentropma daasaxela 3ZiriTadi mizezi:*sabWouri winaaRmdegobis siZlieris

moulodneloba(?!);*SeiaraRebisa da teqnikis miwodebis

masStabebi aSS-is mier;*dasavleli mokavSireebis warmate-

bebi sahaero brZolebSi.amerikeli politologi da soci-

ologi, cnobili antisabWoTa ideologizbignev bJezinski ki ewinaaRmdegebaaSS-is rolis gazviadebul warmodge-nas. is wers: “paradoqsaluria, romnacisturi germaniis ganadgurebam aa-maRla amerikis saerTaSoriso statusi,Tumca mas ar uTamaSia gadamwyvetiroli hitlerizmze samxedro gamar-jvebaSi. aRiarebul unda iqnas, romdamsaxureba am gamarjvebaSi ekuTvnisstalinur sabWoTa kavSirs...” da esWeSmaritebasTan yvelaze ufro axloa.oriode sityva am gamarjvebis mTavar

Semoqmedze _ ioseb stalinzec.yvela istoriuli pirovnebis poli-

tikuri moRvaweoba savsea Suq-CrdilebiT. igive SeiZleba iTqvasstalinzec, magram 1941-45 wlebSi fa-Sisturi apokalifsis winaaRmdeg br-ZolaSi misi pirovneba warmoCnda aR-matebul xarisxSi. komunisturi ide-ologiis ubadlo propagandistma Se-qmnil urTules situaciaSi SeZlo,daerwmunebina qveynis mravalerovanimosaxleoba, rom faSizmis winaaRmdegbrZola iyo “wmida omi”. sabWoTa xalx-ma irwmuna misi mowodeba: “simarTleCvens mxaresaa, Cven gavimarjvebT!”.stalinma SeZlo, sabWoTa saxelmwifogadaeqcia erT muStad Sekrul samxe-dro banakad. mas imedis TvaliT Se-hyurebdnen faSizmis uRelqveS myofievropis xalxebic.

rogorc umaRlesma mTavarsardalma,stalinma frontebisa da armiebissardlebad daawinaura uniWieresimxedarTmTavrebis mTeli pleada (gior-gi Jukovi, konstantine rokosovski, ale-qsandre vasilevski, ivane konevi, andreigreCko, rodion malinovski, ivanebagramiani, nikolai vatutini, vasilCuikovi da sxv.), romelic warmatebiTarTmevda Tavs urTules samxedro op-eraciebs. misi xelmZRvanelobiT Se-muSavebuli da ganxorcielebulimravali strategiuli da taqtikurioperacia samxedro xelovnebis nimuSaddarCeba. umaRlesi mTavarsardlis mova-leobis Sesrulebis paraleluradstalinis xelmZRvanelobiT sabWoTaqveyanam warmatebiT SeZlo umZimespirobebSi ekonomikis samxedro bazisSeqmna da omis gamarjvebamde miyvana.umaRlesi mTavarsardlis erTi max-

asiaTebeli Strixi: omis pirvelivedReebSi stalinma frontze gagzavnaufrosi vaJiSvili iakobi da Svilo-bili artem sergeevi. me-20 armiisbatareis meTauri artileriis ufrosileitenanti iakob juRaSvili, erTiversiiT, gmirulad daiRupa 1941 wlisivlisSi vitebskTan brZolebSi. igidajildoebulia samamulo omis Ixarisxis ordeniT (sikvdilis Semdeg).mogvianebiT, 1943 wels, frontze wavidastalinis umcrosi vaJiSvilic _ vasilistalini, romelic warmatebulimfrinavi iyo. mas bedma gauRima daomis damTavrebis Semdeg Sin mSvidobiTdabrunda, iseve, rogorc artem sergee-vi.unda iTqvas, rom meore msoflio

omSi CarTuli 70-mde qveynis arc erTliders ar daudevs ase bedis sasworzeTavisi Svilebis sicocxle.terminebs _ “didi samamulo omi”

da “9 maisi _ diadi gamarjvebisdResaswauli”_ postsabWoTa qveynebSiaRar iyeneben. zogan is kanonmdeblo-biTac ki aikrZala.Cveni azriT, vidre saqarTveloSi

cocxlobs omisdroindeli Taobis Tun-dac erTi warmomadgeneli, sakiTxisadmiaseTi midgoma, araeTikuri da miuRebe-lia. es ar Seesabameba qarTul men-talitets! imedia, momaval Taobebs ey-ofaT sibrZne, goniereba da moeridebianiseTi gadawyvetilebis miRebas, rom-lebic Seawuxebs omSi dacemuli aseu-laTasobiT qarTvel gmirTa sulebs.diaxac, “didi samamulo omi!” diaxac,“9 maisi _ diadi gamarjvebisdResaswauli!”samaradiso dideba did samamulo

omSi gmirulad daRupul saqarTvelosSvilebs!

iago gogsaZe, gadamdgari polkovniki;

Tengiz siraZe, gadamdgari polkovniki

didi gamarjveba ar unda gafermkrTaldes!1945 wlis 9 maisi. moskovSi wiTel

moedanze gaimarTa faSizmze gamarjve-bis aRsaniSnavi samxedro aRlumi da 9maisi dResaswaulad gamocxadda.pirveli msoflio omisa da gasab-

Woebis Semdeg saqarTveloSi cota sim-Svidem daisadgura da qarTvel xalxsar ganucdia ngreva da mtris TareSi,daiviwya xmali da Tofi. swored maSin,faSisturi germania moulodnelad Se-moiWra Cvens qveyanaSi.saqarTvelom ar uRalata Tavis tra-

dicias da qveynis gadarCenisaTvis 700aTasi meomari gamoiyvana, romelTa So-ris 16 aTasi qali iyo. meomarTa ric-xvSi mec vmonawileobdi, rogorc rigiTijariskaci, sadac pirnaTlad vasru-lebdi meTaurTa brZanebebs, razec me-tyvelebs mTavrobis jildoebi da mTa-varsardlis madlobebi.bedma ineba da cocxali davbrundi

Cems kuTxeSi. TiTqmis 60 weli vemsaxuresaSualo da umaRles saswavleblebSiaxalgazrda Taobis aRzrdis saqmes.vin icis TiToeul mebrZols Tavisi

bedi sad atarebs, vis da ras ar Seax-vedrebs. visac bedi ar wyalobda _700 aTasi qarTveli mebrZolidan 400aTasi daiRupa. mTavaria isini ar miec-

nen daviwyebas, radgan cocxali omisveteranebi ukve daviwyebulia.momavalma Taobam unda icodes meore

msoflio omSi romelma isaxela Tavi,warsuli xom momavlis garantiaa. swo-red warsulma unda aRuzardos sa-qarTvelos Rirseuli axalgazrdebi,romlebic TavianTi sicocxlis fasaddaicaven Cveni samSoblos erTianobas.unda viamayoT imiT, rom saqarTvelos

meore msoflio omSi hyavda 169 gmiri,2 marSali, 36 generali, mravali aTasiordenosani, oficeri da rigiTi mebr-Zoli.saamayoa is rom raixstagis Tavze

gamarjvebis droSa aRmarTa qarTvelmaserJantma meliton qanTariam, 1945 wlis30 aprils, 21:50 saaTze, romlis gverdiTiyvnen rusi mixeil egorovi da ukrai-neli fotografi evgeni xaldei, ro-melsac evaleboda aesaxa es mniSvne-lovani momenti.aq minda mkiTxvels movuTxro meli-

ton qanTarias naambobi am momentisSesaxeb,radgan is Cemi axlobeli gaxl-daT (misi meuRle Cemi axlobeli, Cemimogvare barbare jalaRonia gaxldaT,maT pirvel Svils ki Cemi saxelihqvia). ai, ra problemam iCina Tavi.

winaT aRmarTuli droSa sadRac gaqra.iZulebuli gaxdnen gamoeyenebinaT ma-gidis wiTeli gadasafarebeli, namgalida uro fotografis namuSevaria.samwuxaroa, magram meore msoflio

omis gmirebi dRes aravis axsovs. ratomar unda iyos meliton qanTarias Zegliq. TbilisSi, raTa momaval Taobam ico-des, Tu vin iyo igi?!am weriliT minda sazogadoebam ico-

des Tu rogor cxovroben saqarTve-loSi samSoblosaTvis Tavdadebuliadamianebi. mxedvelobaSia meore msof-lio omis monawileebi.magaliTad prezident SevardnaZis

dros maT SeuzRudes eleqtroenergiisada telefoniT sargeblobis SeRavaTi.„nacionalebis“ dros ki 2005 wels,mTavrobis mier gaTvaliswinebuli yve-la SeRavaTi gaauqmes.mTavrobaSi movida “qarTuli ocneba”,

romelsac imedis TvaliT Sehyurebdnen90 wels miRweuli veteranebi, magramimedi gaucruvdaT _ rigiT veteranebssamamulo omSi monawileobis pensiasul gauuqmes.aq gamaxsenda 2005 weli, roca ltol-

vilTa da gansaxlebis saministromsamgzavro talonebis miRebis siidan

amoiRo 80 wels gadacilebuli devniliveteranebi (raTa gaekeTebinaT biujetisekonomia).vfiqrob saqarTvelos mTavrobasTan

viRacam Seitana Tavisi “racionaliza-toruli winadadeba”, raTa omis mona-wileTa pensia gaeTanabrebiaT moxuce-bulobis pensionerebTan. (mqonda 129lari pensia axla maqvs 150 lari, dax-mareba _ ucvleli) aqac sawyali xal-xis xarjze keTdeba “biujetis ekono-mia”.didi samamulo omis monawile arc

erT qveyanaSi iseT uyuradRebobas ariCenen omis veteranTa mimarT, rogorcsaqarTveloSi. nuTu, sxvebze uaresadibrZodnen qarTveli meomrebi? magramgasakviri araferia, roca am omSi sulisCamdgmels da istoriuli gamarjvebisorganizators did stalins saerTodiSviaTad axseneben.

mirian jalaRonia,afxazeTis omis, Sromisa da

SeiaraRebuli Zalebis veteranTakavSiris Tavmjdomare, mweralTa, mec-

nierTa da sazogado moRvaweTaakademia “qaldeas” da “fazisis”

akademiebis namdvili wevri

Page 3: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori 35-12 maisi 2015

saamayo warsuli, romelsac Cveni mamebi hqviaradgan mamebze vwer, aravin ifiqros,

rom raimes gadavaWarbeb maTi daxasi-aTebisas. vecdebi, rom naklebad sity-vaxvaviani da miukrZoebeli viyo, Tumca,did codvad arc is CameTvleba, Tuxazgasmuli mowiwebiT davxatav maTicxovrebis wess. gasaxsenebeli da sap-ativcemulo ki marTlac uxvadaa...axla, roca faSistur germaniaze

gamarjvebis dReebs aRvniSnavT, Tavsvaldebulad miviCnev ramdenime sityviTgavixsenoT is gmirebi, romlebic sic-ocxles ar iSurebdnen saerTo gamar-jvebisaTvis!bavSvobidan daoblebul mamaCems _

ilia sangulias, Turme, arc ki axsovdamSoblebi, adreve mzrunvelobis gareSedarCenili naTesavebs gauzrdiaT. igipataraobidanve gamorCeuli yofilawesierebiT, sibejiTiT. galis saSualo skolis warmatebiT

damTavrebis Semdeg aqtiurad yofilaCarTuli raionis komkavSirul cx-ovrebaSi.Tbilisis saxelmwifo universitetis

iuridiuli fakultetis damTavrebisSemdeg, sruliad axalgazrda, 25 wlis,dauniSnavT galis raionis mosamar-Tled, Semdeg ki moxalised wasuladid samamulo omSi, sadac ramdenjermesaswaulebrivad gadaurCa sikvdils dasamSoblos winaSe valmoxdilidaubrunda ojaxs. Camovida da TanCamoitana omSi daRupuli da ugzo-ukvlod dakargul TanamebrZolebzedardi. dRe ar gavidoda, rom maTi sax-elebi mowiwebiT ar gaexsenebina...demobilizaciis Semdeg samsaxuri

sapatimro adgilebis sistemaSi daiwyo,sadac wlebis ganmavlobaSi keTilsin-disierad asrulebda dakisrebul mova-leobas. mogexsenebaT, cixe, patimrebis Semad-

genlobiT Tu badragiT, uaRresadrTuli da mravalmxrivi fenomenia,sadac arc is aris gamoricxuli, rompatimari badragze bevrad wesieri daganaTlebuli iyos. amitom, aq muSaobagansakuTrebul Tvisebebs dagulisxmierebas moiTxovs, raTa saerToena iqnes gamonaxuli nebismieri men-talitetis mqone speckontigentTan.mamaCemic sikeTes sTesda da yvelas

sikeTis qmnisken mouwodebda, uangarodexmareboda bedis ukuRmarTobiTa TuSegnebulad danaSaulze wasul adami-anebs, ra Tqma unda, kanonierebis far-glebSi.

didi samamulo omis Semdeg wlebSiiyo dro, roca, mZime kriminogenurisituaciis gamo, zugdidSi RamiT, quCazegavlas yvela erideboda. mama ki Tavi-suflad daiareboda, radgan, miuxedavadrTuli samuSaosi, mteri ar hyavda.ukiduresad momTxovni iyo-meTqi,

vTqvi da swored am momTxovnobisa daprincipulobis gamo gadawyvita re-spublikis xelmZRvanelobam misi dran-dis cixis ufrosad daniSvna, radganim periodSi am sapatimro dawesebule-baSi mudam areuloba da udisciplino-ba sufevda. mokle xanSi gamonaxa saer-To ena cixis areulobis organizatorkriminal avtoritetebTan, Caatara maT-Tan saTanado aRmzrdelobiTi samuSaoda cixeSi situacia ramdenime kviraSidalagda.STagonebis unariT mamas me vadareb

viqtor hiugos erTerTi nawarmoeb“oTxmocdacameti”-s gmirs simurdens,romelsac avtori axasiaTebs rogorcsazarlad marTal kacs, romelicdanaSauls ar patiobda sakuTaraRzrdilsac ki, ar indobda aravis,iqneboda is megobari Tu naTesavi dayvela damnaSaves giliotinaze agza-vnida.aseTive momTxovni iyo igi ojaxis

wevrebis mimarTac da rodesac erTxelumaRles saswavlebelSi misi proteqciadamWirda arasakmarisi akademiurimomzadebis gamo, “daxmarebaze” katego-riuli uari ganmicxada da sakmaodacdamtuqsa. ra Tqma unda, es sakmarisistimuli gaxda imisaTvis, rom mecadi-neoba gameaTmagebina da mokle xanSiCavmdgariyavi mowinave studentTarigebSi.maxsendeba mis mier monayoli sx-

vadasxva ambebi, romlebic xazs usvamenmisTvis esoden damaxasiaTebel keTil-Sobilebas.galis raionSi muSaobis dros

wamoWrila sakiTxi misi Tanamdebobazedawinaurebis Sesaxeb, romlis winaaR-mdeg kategoriuli uariT gamosularaikomSi momuSave erTerTi gavlenianipiri, romelmac, Turme, yalbi, mogonilimizezebis moSveliebiT yoveli Roneixmara, raTa es sakiTxi Caegdo.gavida dro. moxda ise, rom am gavle-

nianma pirma raRac daaSava, gaasamar-Tles da zugdidis cixeSi miuCinesadgili. roca gaigo, Tu vin iyo iqcixis ufrosi, SeSinebula dasasowarkveTils uTqvams _ Cemi saqme

wasulia, aqedan cocxali ver gavaRwevo.mamaCems ki piriqiT _ TanamSrom-lebisTvis dauvalebia _ am kacs Seuq-meniT normaluri pirobebio. gaTavisuflebis Semdeg es kaci mamas

SemTxveviT Sexvedria quCaSi, daCoqilada uTqvams _ me Tqven giRalateT,cudi gagikeTeT, Tqven ki samagiero pa-tiviscemiT, sikeTiT gadamixadeT, amiTme moralurad gamanadgureT, miwasTangamasworeTo.Zneli dasajerebelia, magram faqtia,

rom miuxedavad iseT TanamdebobebzemuSaobisa, rogoricaa mosamarTleoba,cixis ufrosoba, dasasvenebel saxl”aguZerisa” da soxumis aeroportissastumros direqtoroba, xatze SemiZliadavifico, rom mamaCems Tavis sic-ocxleSi qrTamis saxiT kapiki arsadauRia. es yvelam icoda. Tu vinme,SemTxveviT, qrTams SesTavazebda isegalanZRavda, rom miwasTan gaasworebda.dRes es SeiZleba daujereblad JR-erdes, magram Cemi Taobis adamianebmakargad ician, rom maSin moraluri mr-wamsi bevrad iyo gaZlierebuli daadamianebi kanons ar arRvevdnen aramxolod kanonis winaSe mkacri pasux-ismgeblobis SiSiT, aramed maRalizneobrivi kategoriebis pativiscemi-Tac!amrigad, mamaCemi iyo disciplinis

moyvaruli, kanonmorCili da, am mxriv,didad afasebda ioseb stalins, gviyve-boda cnobili adamianebis: uinstonCerCilis, giorgi Jukovis da sxvaTagamonaTqvamebs stalinze.jer kidev, roca stalini cocxali

rom iyo, CerCili werda: “stalini arisuaRresad rTuli adamiani, mas Zneladgaugeb. mas SeuZlia yoveldRe moatyuosruzvelti da yovel meore dRes kime”. xolo stalinis gardacvalebisSemdeg dawera aseTi ram: “stalinisgardacvalebis Semdeg Cvens planetaze,dedamiwaze Seiqmna sicariele da essicariele rom Seivsos, rom iSvasiseTi adamiani, rogoric iyo stalini,amas, yvelaze naklebi, erTi saukunemainc dasWirdeba”. ai, ase afasebda ideur-politikurad

stalinis mosisxle mteri CerCili amdid pirovnebas, xolo giorgi JukovimemuarebSi wers: “me Tavi samxedrosaqmis karg mcodned mimaCnda, magramroca me ama Tu im samxedro operaciisCatareba da warmatebis miRweva war-moudgeneli megona, amas stalini aRw-

evda Tavisi rkiniseburi disciplin-iT”.ai, amis Semdeg viRac uvicni, gau-

naTlebelni, amboben: “stalinma ragaakeTa saqarTvelosTviso”. waikiTxoncnobili adamianebis gamonaTqvamebistalinze da mixvdebian Tu ra gaakeTaman saqarTvelosTvis, mokavSire re-spublikebisTvis da, Tu gnebavT, mTelimsofliosaTvis!mamaCemi bevrs kiTxulobda sxvadasx-

va Janris literaturas, Tavis sic-ocxlis bolo wlebSi dawera romani“daferflili siyvaruli”, romlis gamo-qveyneba usaxsrobis gamo dRemde verSevZeliT.mamaze mogonebebis dasasruls minda

vTqva, rom aseTi adamianebi bevri romyofiliyvnen qveyanaze, cxovreba uTuod,gacilebiT ukeTesi da mSvidobianiiqneboda.dRes ki saocari damokidebuleba

aqvT axalgazrdebs, gansakuTrebiTpolitikosebs, samSoblosa da adamia-nuri Rirsebebisadmi. bevr maTgans arganucdia omis saSinelebebi, magramfsiqika ise aqvT damaxinjebuli, romudanaSaulo adamianebis sisxlisdaRvrasac ki ar eridebian. maincsaidan modis aseTi sisastike?albaT televiziebidan, sadac uxvad

aCveneben friad saeWvo mxatvruli daideologiuroi Rirebulebebis mqonekinoproduqcias, romlebSic uxvadiRvreba sisxli, xelovnurad Seqmnilisupergmirebi arafers eridebian miznismisaRwevad, sadac ubralo adamianiadamianad aravis miaCnia. swored aseTgaremoSi uyalibdeba fsiqika axal-gazrdas, romelic Semdeg ver ansxvavebserTmaneTisagan yalb da WeSmnaritadmaRal adamianuri Rirebulebebs. aba,qveynis damaqcevar, laCar saakaSvilsrom gmirad Seracxav, qveynis WeSmaritadaRmaSenebeli stalinis saxels ki laf-Si rom aRmofxvri, im sazogadoebasromel WeSmarit Rirebulebebze Sei-Zleba esaubro?!mogonebebis dedaazri, dedaarsia

simarTlis damcveli, simarTlisTvismebrZoli adamianebis sicocxleSidafasebis da im qveynad wasuli adami-anebis mogonebis da ardaviwyebis idea.amitomac gavixsene mamaCemi ramdenime

winadadebiT...

murman sangulia,

inJiner-teqnologi, afxazeTidaniZulebiT gadaadgilebuli

9 maisi saerTaSoriso dResaswaulia

axlovdeba 9 maisi _ msoflios is-toriaSi yvelaze masStabur, yvelazesisxlismRvrel, yvelaze damangrevel,meore msoflio omSi sabWoTa kavSiristriumfaluri gamarjvebidan samoc-daaTi wlisTavi, romelSidac faSis-turi germaniis xelmZRvanelTa avan-tiuras ormocdaaTi milioni adamianissicocxle da aTeul milionobiT jan-

mrTeloba emsxverpla, rom araferivTqvaT aseul aTasobiT qalaqebis,soflebis da ekonomikis ngrevaze. da Tu msoflios mecnierebi obieq-

turad Seiswavlian da Seafasebenmsoflios xalxTa socialur-ekonomikur da politikur viTarebas,adamianis warmoSobidan sazogadoebisganviTarebas, ioseb stalinis epoqamde,

ioseb stalinis epoqas da ioseb stal-inis epoqis dasrulebidan dRemde, au-cileblad mivlen WeSmarit daskvnamde,rom ioseb besarionis Ze juRaSvili _didi stalini da stalinizmi, es arismsoflios xalxTa harmoniuli gan-viTareba _ erTa Soris mSvidoba, Zmoba,megobroba, siyvaruli, janmrTeloba,ganaTleba da dasaqmeba _ Tanasworu-flebiani, yvelasaTvis Tanabrad xelmi-sawvdomi, materialuri, kulturuli dasulieri sayovelTao saxalxo keTil-dReoba, sayovelTao bedniereba.amisaTvis daundobeli ganadgurebaRmerTis mier adamianisaTvis dadgenilizneobrivi kanonebis damrRvevTa dayovelgvari borotebisa. SeiswavleT ioseb stalini. igi gag-

ifarToebT msoflmxedvelobas, Ca-gaxedebT bunebis mraval saidumloe-baSi, gagasufTavebT urTierT Suris,mtrobisa da borotebisagan, SegayvarebTswavlas, Sromas, erTmaneTs, gagix-alisebT cxovrebas, gagixalisebT sic-ocxles, Tavs igrZnobT sazogadoebisRirseul wevrad, SegayvarebT samSob-los, istorias da mis awmyos, izrunvebTgamravlebaze da momavlis keTil-dReobaze. srulad SeigrZnobT am qvey-nis bednierebas. SeiswavleT ioseb besarionis Ze

juRaSvili _ didi stalini _

msoflios udides saxelmwifo da

politikur moRvaweTa mier erTxmad

aRiarebuli, RmerTkacad wodebuli, ka-

cobriobisa da civilizaciis gadam-

rCeneli, msoflios mSromel xalxTa

monobisa da Cagvrisagan ganmaTavisu-

flebeli, sworupovari beladi, mama da

maswavlebeli, udidesi Teoretikosi

da praqtikosi, msoflio politikisa

da diplomatiis mwvervali, udidesi

samxedro strategi da taqtikosi,

msoflioSi yvelaze udides mxedarTm-

TavarTa Soris udidesi mxedarTmTavari

_ generalsimusi, kacobriobis imedi,

sisxliTa da xorciT qarTveli, WeS-

mariti qristiani _ marTlmadidebeli,

saqarTvelos ukvdav mefeTa, patriarqTa

da saero Tu sasuliero gmir ma-

muliSvilTa sibrZnisa da

gamocdilebis ganmasxivosnebeli, qar-

Tuli enisa da kulturis, unikaluri

qarTuli adaT-wesebis, zneobisa da

moralis ubadlo damcveli ioseb be-

sarionis Ze stalini!

revaz kiborZaliZe (WaSleli),polkovniki, Sromis, omisa da

samxedro Zalebis veterani

Page 4: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori4 5-12 maisi 2015

brZeni rusTaveli migvaniSnebs: `amsaqmesa dafarulsa brZeni divnos gaacx-adebs~.iqve gvafrTxilebs: _ Tu qajni

devTa Seebnen iyos dRe igi Znelio~,umisJamisod vinc gaxsnas, aris mefeTamkvlelio~.sulmnaTi ioane zosime saidumlos

gvicxadebs, _ `da ese enai mZinare arsdRe-sam-omde da saxarebasa Sina amaenasa lazare hqvian~.megobrebo, moveridebi Tqvens winaSe

piradi Sexedulebebisa da mosazrebebisgamomzeurebas, xsenebul sakiTxTandakavSirebiT mxolod wmida werilisswavlebisa da wmida mamaTa eklesiismoZRvarTa ione oqropiris, andrea ke-sarielis, ioane damaskelis, efremasuris, netari Teodorites, netari av-gustinesa da sxvaTa ganmartebaTamixedviT vimsjelebT.dedamiwaze bolo periodSi gan-

viTarebulma materialur-ideologiurprogresma srulebiT daaSora adamianireligiur idealistur mecnierebas.ar meguleba dedamiwis zurgze

adamiani, romelic sulis siRrmeSiar fiqrobdes iseT maradiul sak-iTxebze, rogoricaa adamianTa modgmiswarmomavloba da warmavloba, anusaidan movdivarT, sad varT, da sadmivdivarT yovelive dedamiwaze arse-bulni.planeta dedamiwaze macxovar ieso

qristes movlinebidan 2015 weliagasuli, bibliuri qronologiiTa dakosmiuri JamTaaRricxviT es is droa,roca warsulis saukuneebis siRrmeebSimoRvawe genialur adamianTa mier daw-erili da nawinaswarmetyvelebi,winaswarmetyveluri werilebis sam-yaroSi realizacia xdeba.swored am Temaze gveqneba saubari,

Tumca materialurad ganwyobilmaadamianTa jgufma SeiZleba ar miiRosarsebuli WeSmariteba, magram ra vqnaTfaqti faqtad rCeba.ganvixiloT maTes saxarebis 24-e

Tavi, sadac mocemulia `saxarebisqadageba mTels msoflioSi~.mowafeTa kiTxvas – ra iqneboda

niSani misi mosvlisa da samyaros aR-sasrulisa, ieso qristem upasuxa:`gafrTxildiT rom aravin SegacdinoT,vinaidan bevrni movlen Cemi saxeliTda ityvian: me qriste varo! da mravalsSeacdenen.aseve moismenT omebze da omebis am-

bebs: icodeT nu SeZrwundebiT, vinaidanes unda moxdes, magram jer kidev araris aRsasruli.vinaidan aRdgeba eri eris winaaRmdeg

da samefo samefos winaaRmdeg, da iqnebaSimSili da miwisZvrebi adgil-adgil.xolo yovelive es mSobiarobis

tkivilTa dasawyisia. maSin gadagcemenTqven satanjvelad da dagxocaven, damogiZulebT yvela eri Cemi saxelisgamo.maSin cdundebian bevrni; erTmaneTs

gascemen da SeiZuleben erTi-meores.mravali cru winaswarmetyveli

aRdgeba da bevrs Seacdens da rakigamravldeba urjuloeba, mravals

gauneldeba siyvaruli. bolomdis damT-meni gadarCeba.eqadageba es saxareba sasufevelze

mTels msoflios yvela xalxisaTvisdasamowmeblad ai, maSin dadgeba aR-sasruli~. (maTe)amgvarad, antiqriste samyaroSi maSin

gamoaSkaravdeba, roca saxarebis qadage-ba mTels msoflioSi gavrceldeba.wmida ione damaskeli ambobs: `iesuqriste RmerTis mowinaaRmdege iude-velebis samxileblad, saxarebis yvelaxalxisaTvis qadagebis Semdeg mova~.(wigni me-4, Tavi me-7).qristianobis mTels msoflioSi

gavrcelebas daviTic amowmebs: `yovel-ni warmarTni hmonebdnen mas~. (fsalmuni71, 11).zogierTma SeiZleba Tqvas, rom

saxareba yvela xalxs ukve mociqulebmauqadages, maT vupasuxebT Semdegs:uwinaswarmetyvela ra Tavis

mowafeebs saxarebis mTels msoflioSiqadageba, ufalma Cvenma iesu qristemdaamata, rom amis Semdeg dadgebodaJami samyaros aRsasrulisa.mociqulTa droidan saukuneebi gavi-

da, magram samyaro, RmerTis didi moT-minebis wyalobiT, dResac arsebobs, e.i.ufali ara mociqulTa, aramed sxvaqadagebaze laparakobda, romlis bolocsaSineli samsjavro iqneba.diax, megobrebo, msoflioSi moxda

uprecendento SemTxveva, aRsruldaerT-erTi bibliuri winaswarmetyveleba,rom saqarTveloSi, mariam RvTismSob-lis qveyanaSi 1996 wlidan dRemde dai-wera da gamoica Zveli da axaliaRTqmis kodirebuli informaciisa dasaidumlo mecnieruli religiis gam-Reb-gamSifravi cameti (13) wigni, rom-lebic gadaegzavna msoflios sxvadasx-va saganamanaTleblo centrebs, roml-iTganac mosalodneli iyo sapasuxoargumentebi, magram moxda piriqiT, _samariseburi siCumea irgvliv, mxolodrusul-slavur saxelmwifoSi SeimCnevadaintereseba.Tqvenis nebarTviT vagrZelebT

dRevandeli saqarTvelosa da RvTae-briv bibliis teqsts Soris arsebulidentur paralelTa Sedarebas.`movedi, rom gagagebino, ra bedi

eweva Sens ers ukanasknel dRebSi,radgan es xilvac momaval dReebs Se-exeba!~ (dan. 10,14)`Seni erisTvis da Seni wminda

qalaqisaTvis samocdaaTi Svideuliadadgenili Secdomebis dasafaravad,codvaTa dasabeWdad, ukeTurebis dasa-faravad, samaradiso simarTlis dasam-yareblad, xilvisa da winaswarme-tyvelebis dasabeWdad da wmidaTawmidis sacxebad.oRond icode da Seigne: mas Semdeg,

rac gamova brZaneba ierusalimis aR-sadgenad da asaSeneblad, SvidiSvideuli da samocdaori Svideuligava cxebuli mefis mosvlamde. aRdgebaquCa da ubani, oRond Znelbedobis Jams.samocdaori Svideulis Semdeg

moikveTeba cxebuli magram brali areqneba, qalaqsa da sawmidars daangrevsmomavali mTavris xalxi da misi aR-sasruli warRvnasaviT iqneba; omisbolomdea gadawyvetili gatialebani.igi mravalTan ganamtkicebs aRTqmas

erT SvideulSi, Svideulis naxevarSiSecvlis msxverplsa da ZRvens, sibilwisfrTebze iqneba gamtialebeli, vidregangebuli dro ar eweva gamtialebels.~(dan.9,24).`misi mefobis pirvel wels me,

danielma, wignebidan Sevityve am wlebisrisxva, romlis Sesaxebac iyo uflis

sityva ieremia winaswarmetyvelis mi-marT, rom samocdaaTi weliwadi undaSesruleboda ierusalimis nangrevebs~.(dan 9.2)`daniels ar ganemarta rogorc Sen

gangimartav axla, aha dReebi da dam-yardeba dedamiwaze samefo, romelicyvela adrindel samefoze saSineliiqneba, gamefda masSi Tormeti mefeerTi meoris moyolebiT, meore mefedaiwyebs mefobas da am TormetSi yve-laze metxans epyreba Zalaufleba~. (IIezra 11.12).`sami uZravi Tavi rom ixile, aseTia

amis ganmarteba: ukanasknel xanebSiaRazevebs uzenaesi sam mefes, ufrodidi Tavi rom ixile gauCinarebuliaseTia amis ganmarteba: erT-erTi maT-gani Tavis sarecelze mokvdeba, TumcawamebiT. am danarCen ors ki maxviliSeWams, erTis maxvili meores SeWams~.Tumca isic maxviliT daecemaukanasknel xanebSi (III ezra 12.27)vfiqrob, sakmarisia faqtebis moyvana,

danarCeni Tavad ixileT bibliaSi.rogorc vxvdebiT bibliisa da wmida

werilebis bolo Jamis winaswarme-tyveluri Sinaarsis mTavar epicentrSisaqarTvelo da qarTveli eri fig-urirebs.7-8 ss Cv. ww. rodesac daniel

winaswarmetyveli moRvaweobda romelersa da eTnosis xalxs SeeZlo emsjelaCvens garSemo arsebuli usasrulosamyaros arsebobaze? Cvengan ukuaTvliT 32-33 saukuniT adre romelirjulis mimdevar xalxs SeeZlo daew-era da daewesa cxovrebis normad aTimcneba? da saerTod kacobriobisromeli genetikuri jgufis warmomad-genelia TviT macxovari ieso qriste!ai, kiTxva, romelic kacobriobis civ-

ilizaciis cnobier-SemecnebiT mwver-valze dgas da elodeba pasuxs, romel-ic brZenma rusTavelma ukve gasca: `amsamesa didebulsa brZeni divnos gaacx-adebs~yovelive zemoTaRniSnuli bibliuri

STagonebidan gamomdinare undamivxvdeT rom axloa Jami.Zveli da axali aRTqma (biblia da

saxareba) Cvens garSemo arsebuli us-asrulo samyarosa da kacobriobiscivilizaciis utyuari mematianea. qarag-mul-alegoriuli JanriT naCvenebia ka-cobriobis civilizaciis sawyisebi.

Zvel aRTqmasa da axal aRTqmaSi,wmida werilebSi, fsalmunebSi la-parakia mxolod adamianis cnobierganaTlebasa da sulier amaRlebaze`RmerTma adami RvTis msgavsad Seqmna~.(dab. 5.1) im fonze rodesac dedamiwazear arsebobs araviTari codna ganaTle-ba, RmerTi qmnis Tavis xatsa da msgavss,romelic dedamiwaze arsebuli srulicnobieri sibnelis fonze qmnis pirvelmartiv-primitiul rjuls. (miwier cx-ovrebis wess) es aris pirveli msoflioganmanaTlebeli patriarqi `adami~ rom-lis sruli xani iyo cxraas ocdaaTiweli.

`adams SeeZina Tavisi msgavsi daxati, da uwoda saxelad SeTi~ (dab 5.3)

`icocxla SeTma as xuTi weli daSva enoSi~. (dab. 5,6)

`sruli xani enoSisa iyo cxraas-Tormeti weli da mokvda~ (dab 5,7)

`icocxla enoSma ormocdaaTi welida Sva kainani~ (dab.1.9)

`sruli xani enoSisa iyo cxraasxuTi weli da mokvda (dab 1.10)

megobrebo, aq laparakia adamianTamier Seqmnil saganmanaTleblo pro-gramis arsebobisa da mis xangr-Zlivobaze, romelic momdevno adamianis

mier Seqmnili, ufro maRali xarisxissaganmanaTleblo programis Canacv-lebiT xdeba.magaliTisaTvis: didi qarTveli gan-

manaTlebeli iakob gogebaSvilis gar-dacvalebidan 103 welia gasuli, magrammisi idea da saganmanaTleblo programadRemde cocxalia. (ai Turme, raigulisxmeva sinamdvileSi).adamianma biblia da saxarebis wak-

iTxva rom SesZlos, unda flobdessaidumlo mecnierul religias.Zvel aRTqmaSi mocemulia adamidan

qristemde ocdasami kacobriobis gan-manaTlebeli qurum-patriarqebi, rom-lebic erTmaneTis monacvleobiTa dazedSenebiT qmnidnen kacobriobis civ-ilizaciisaTvis Sesaferis saWirosaganmanaTleblo sistemas, maT SorisaRsaniSnavia Svidi udidesi ganmanaTle-blebi; 1. adami, 2. noe 3. abraami, 4.isaaki, 5. iakobi, 6. mose da meSvideieso qriste.zemoxsenebuli WeSmariti bibliuri

faqtidan gamomdinare SegviZlia mar-tivi maTematikuri SekrebiTobiT gav-igoT Tu ramdeni aTaswleuls moicavsmsoflio ganaTlebis sistema.im SemTxvevaSi Tu pirveli msoflio

patriarqis adamis mier Seqmnili mar-tivi rjulis samoqmedo programisada mas aqeT qristemde ocdasam qurum-patriarqebis dedamiwaze saganmanaTle-blo sistemis programebis xangr-Zlivobas SevkrebT, miviRebT Teqvs-metaTas wels, swored Teqvsmeti aTasiweli gvaSorebs Tanamedroveobaspirveli msoflio ganmanaTlebel qu-rum-patriarqamde, anu msoflioganaTlebis sistema Teqvsmeti aTasiwlisaa!rogorc zemoT mogaxseneT, patriarq

adamis mier Seqmnil-Sedgenilma monoga-muri ojaxis martivma rjulma ganicadacxrajeradi reforma-reorganizaciapatriarq noemde, patriarq adamidandaaxloebiT rva aTasi wlis Semdegevlineba samyaros patriarqi `noe~,dedamiwaze pirveli klasikuri rjulisavtori, romelic msoflioSi `efuTis~saxelwodebiTaa cnobili.ganvixiloT sityva-sityviT bibliuri

ramodenime strofi.`augo noem samsxverplo ufals...

(anu kacobriobas misca mecnierul-marTlmadidebluri ganaTlebis sitema)– eseni iyvnen noes Svilebi – kidob-nidan rom gamovidnen semi, qami, iafeTi.qami iyo qanaanis mamamTavari, es samiiyo noes Svili, maTgan mTeli dedamiwaiqna dasaxlebuli (anu qamituri eniT– semituri eniT – iafeTuri eniTmTelma kacobriobam isesxa rjuli damiiRo ganaTleba) daiwyo noem miwismuSakoba da gaaSena venaxi (v-ena-xiniSnavs vinaobisa da mecnieruliganaTlebis Semoqmed enas: qams, sems daiafeTs) Sesva Rvino, daTvra da gaSiSvl-da Tavis karavSi (RvinoSi igulisxmevamoZRvreba, xolo karavSi – sasulieroinstituti) dainaxa qamma, qanaanis ma-mamTavarma mamis siSiSvle da Seaty-obina Tavis or Zmas. (dab 9,22) (anuqamitur enaze daewra noem rjuliswigni, amitom qamma Seatyobina TavisZmebs, semitur da iafeTur enas mamis –noes wignis Sinaarsi).genialuri qarTveli mecnieris, niko

maris ganmartebiT: _ Tu mxedvelobaSiar miviRebT Semdegi Camosaxlebulisxva erebs, aRmosavleT saqarTvelolaparakobs iafeTurad.im SemTxvevaSi Tu aRmosavleT

saqarTvelo Seesabameba iafeTuri enisdialeqtikas, maSin semi kolxuri enada qami svanuri ena noes Svilebi dasamni Zmanni yofilan. amin! romelsacgvimtkicebs geniosi rusTaveli: _ `maTsamTa gmirTa mnaTobTa sjiT erT-maneTis monoba~.

murman xubulava,(gagrZeleba Semdeg nomerSi)

rbsUvmj!tbnfcb!lbdpcsjpcjt!tvmjb

saxalxo moZraoba “samegrelos” zugdidis organizacia didi

mwuxarebiT iuwyeba, rom gardaicvala soxumidan devnili, erovnuli

moZraobis aqtiuri warmomadgeneli, batoni

Temur bukiaufalma naTelSi amyofos misi suli...

Page 5: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori 55-12 maisi 2015

poeziis kuTxe

maJra mulaSa

vamoჲgoruaSuri, muSen re caSa meuli?kine Silebe... aSo mikirTi,so mikaxome sqani peuli,omorgualeT muWo ginirTi?!qimTapuroski dixas gorCqina,moigoruanc sixolo Tara,arT wun deჸani, zityvas goCina,JincaS munafa vare naSara.melaxiS WvemaT muSen erCqindi,ir borjis xuji muWo gaTiru,woxle mafalu SuriS nerCi rdi,amdRa dinafil rinaS maxiru.zuRas gifior Cqimi dRalefi,euqequanc minSa boria,sqirafili re sqani Ralefi,fsua vefaCe, vare doria.uCineb Saras geჸunq kineni,vagorxvelჷno wanaS wyorua,Cqim ჸure Suro vemkijineni,maJra mulaSa vamoჲgorua.

vamiCq, Ruru muJamc

mourcdokarwele narRiT guri,bJa verwyebe karakani,voi, rina ubeduri,metebuli kar-akani.Suri hamo orTas gorunc,Cilamuri gopunc Rvasჷ,vamiCq, Ruru muJamc mourc,borji mu Svanc miჸonansჷ.

CarcxaS sonetixeSqagurc mafჷ geWarili CqinigorCqina,ჸaTe qianas anTasiSax joxodibTire,arTi zityva do sqan guriSi ko-rTxos dimntireq,moro brel qofSu andanerityuraS moCina.sarkes vujineq, sqani saxedinivarkalჷ,dio wirfe req, vekuwikჷq dio or-injes,qoTqvi, Te wanefq uCqimobaT muWogorjgines,piorefcalo ჸorofaqჷ muSenvafalu.vemibkorine boriaSa narRiSჸunafa,si sole idi, gingojine nam caSmunafa?si _ Walaberi, ubadoba, albeT,goWares,ma Carcxa voreq, samanjeli brelivamiRჷ,anw qჷdmaჸuni, Taq SurdgumaSuroT vaRirჷ,minSa Sqasercჷ vaTirancჷ hamooWmare.

dorTaS sonetiha, CqiT dibrTiTჷ, ekonia ჸudedobgoriT,mara Te dRaSax orinjeqჷ gvalogumaTu,dio TiSqvi rdჷ, Tirboriaq ukulgumaTu,qჷgmokiresჷ Te wanefqჷ uCabodori.ase svanji re, vegiwkura amdRaTolefi,moJerJeleri dჷmarTuna kine arTxana,fsualefiSe akoTanasqჷgmofarTxana,didaqirseSi xvarCalia maWirx-olefi.borjiS monZe req _ damiჸaniguriS darana,dobera-qucon, irfel arTo kvar-CxSe irTuaf,bdinჷT, uminjeT RuruS akancqimkmoWarana.dorTa nwale re, vamorTenigvalo sanwale,Tquana: faranq Tinef xoloekarTinua,var-do, TeS rinas Te qianas miTagacalens.

giorgi xulorda,2014 wana, 7 furTuTa.

ofute salxino

“yvelaze sastiki da saSinelimeTodebiT guluas specrazmelebi mo-qmedebdnen.”“ukrainaSi midioda, “nacionalebis”

da yvela sazizRaris TavSeyris adgilixom iqaa da albaT mis patronebTanmidioda. iqneb gaqcevasac apirebda, vinicis?”“filtvSi viyavi daWrili. Tavi amiwies

da mayurebines, rogor xvretdnen omexs_ niRbianma specrazmelma mas mTelimWidi daacala gulmkerdis areSi, mTladdafliTes. davinaxe, rogor iRebdnen amyvelafers video kameriT. me vertmfreniTgadamiyvanes quTaisis saavadmyofoSi daborkilebic ar momxsnes, ise gamikeTesoperacia, metic, anesTeziis da yovelgvarigamayuCeblis gareSe gamWres da gamkeres.”

es aris amonaridi goCa afrasiZis2012 wels gazeT “yvela siaxlisTvis”micemuli interviudan, romelSic is 2004wlis specoperaciis detalebs ixsenebda. a.w. 22 aprils ki mTavar prokurat-

uraSi afrasiZeebis saqmeze mimdinaregamoZiebis farglebSi 7 saaTis gan-mavlobaSi ikiTxeboda guluas saxelo-bis specrazmis yofili xelmZRvanelizurab qajaia. mas gamoZiebis interese-bidan gamomdinare, ar usaubria, rasTandakavSirebiT daibares mowmis statusiTdasakiTxad, Tumca daadastura informa-cia, rom dakiTxvaze gamocxadebamde isukrainaSi gamgzavrebas apirebda, saidanacmisi daRupuli megobri da TanamebrZoliunda gadmoesvenebinaT. samarTaldam-cvelebma zurab qajaia prokuraturaSipirdapir aeroportidan waiyvanes. qajaiasdakiTxva me-2 dResac gagrZelda.SegaxsenebT, rom 2004 wlis 24 marts,

mestiis raionis sofel ecerSi sisxlianispecoperacia Catarda, romelsac maSin-deli Ss ministri giorgi baramiZexelmZRvanelobda. specoperaciis Sedegadmama-Svili evgeni da omex afrasiZeebidaiRupnen. baramiZis TqmiT, evgeni da omex afra-

siZeebi imitom daiRupnen, rom maT tyvi-amfrqvevebidan da yumbarmtyorcnidangauxsnes cecxli specdaniSnulebisrazms. fragmenti 2012 wlis interviudan:

goCa afrasiZe: _ es braldebac ab-surdulia. Cven arc sabrZolo resursigvqonda da arc saSualeba. rogor Sei-Zleboda Cveni mxridan winaaRmdegobisgaweva, rodesac ojaxSi iyvnen qalebi da4 mcirewlovani bavSvi? yovelgvarigafrTxilebis gareSe gagvixsnes cecxli_ isrodnen rogorc vertmfrenebidan,ise miwidan. mamaCemi xelebaweuli gavidaaivanze da sTxovda, cecxli SewyviteT,saxlSi qalebi da bavSvebi ariano.swored am momentSi moxvda snaiperisnasroli tyvia. ramdenime wamSi oTaxSiasafeTqebeli Semoagdes, ris Semdegacgoneba davkarge. rodesac gons movege, meda Cemi Zma omexi borkildadebuli viyav-iT. me filtvSi viyavi daWrili. Taviamiwies da mayurebines, rogor xvretdnenomexs _ niRbianma specrazmelma masmTeli mWidi daacala gulmkerdis areSi,mTlad dafliTes. davinaxe, rogor iRebd-nen am yvelafers videokameriT. me vertm-freniT gadamiyvanes quTaisis saavadmy-ofoSi da borkilebic ar momxsnes, isegamikeTes operacia, metic _ anesTeziisda yovelgvari gamayuCeblis gareSegamWres da gamkeres. omexs is TiTi,romelzec beWedi ekeTa, mokveTili hqonda...gamomZiebeli omexis oqros nivTebs Smagiscxvirwin utrialebda. es iseTiamazrzenia, ar minda amis gaxseneba…dodo sidiani-afrasiZe, evgeni afra-

siZis qvrivi: _ rogorc vici, zurab qa-jaia aeroportSi daakaves da iqidanwaiyvanes dasakiTxad. ukrainaSi midioda,“nacionalebis” da yvela sazizRarisTavSeyris adgili xom iqaa da albaTmis patronebTan midioda. iqnebgaqcevasac apirebda, vin icis? _ am adamianis vinaoba aqamdec iyo

TqvenTvis cnobili? rogorc amboben,guluas saxelobis specrazmi monaw-ileobda specoperaciaSi, konkretuladra qmedeba miewereba maT da iyo Tu araadgilze es adamiani?_ am ambis yvela Semswre imas ambobda,

rom yvelaze sastiki da saSinelimeTodebiT guluas specrazmelebi mo-qmedebdnen. maT kiserzea yvelaferi, yve-lam erTad Caidina usastikesi danaSaulida yvelas wvlils albaT gamoZiebadaadgens. rogor ar vicodi, rom qajaiaxelmZRvanelobda specrazms._ qajaia jerjerobiT mowmis saxiT

ikiTxeba da rogor fiqrobT, daekisrebapasuxismgebloba?_ ra Tqma unda, masac da yvela

damnaSaves moekiTxeba _ dawyebulisaakaSviliT da rigiTi specrazmeliTdamTavrebuli. yvelam Tavisi Sesabamisisasjeli unda miiRos. saakaSvilsmaTTvis uTqvams, afrasiZeebi romc dag-nebdnen, mainc amoxoceTo. baramiZemac

gaimeora, rom saakaSvili iZleodabrZanebaso, magram aseTi saSinelebamainc rogor unda CaedinaT?!_ baramiZe jer ar daukiTxavT. mTavari

prokuroris pirvelma moadgilem irakliSoTaZem ganacxada, gamoZieba intensiurreJimSi mimdinareobs, magram am etapzebaramiZis dakiTxvis saWiroeba ar arse-bobso... _ vici, rom gamoZieba aqtiurad mimd-

inareobs da 100-mde mowmea dakiTxuli.givi TargamaZe gamovida da Tqva, qajaiadasakiTxad miiyvanes da prokuraturasunda, mainc da mainc baramiZe daasax-eloso. amas rad unda laparaki, rombaramiZe xelmZRvanelobda specopera-cias? marTalia, saakaSvili iZleodabrZanebas, magram is xom Semsrulebeliiyo. xom SeiZleboda, normalurad dausisxlod CaetarebinaT specoperaciada cocxlad aeyvanaT mama-Svili? omexisasikvdilod daWres, evgeni ki cocxladamowves. es raSi sWirdebodaT?! ganayvela detals saakaSvili karnaxobdabaramiZes? isic iman ukarnaxa, micvale-buls TiTi moaWeriT, gaZarcveT da jerkidev cocxali evgeni cecxlSi daxruke-To? yvelafers mTeli sofeli xedavda

da amas sad gaeqceva baramiZe? pirveliis xalxia cixeSi Sesayreli, vinc Zvle-bze viTom eqspertiza Caatares da me-18—19 saukuneSi gardacvlilebis Zvle-bze daaskvnes, 4 wlis win gar-dacvlilebis Zvlebiao. _ Tqven arasdros giTqvamT, Tumca

sazogadoebaSi aqtiurad ganixileba sak-iTxi, rom afrasiZeebze ieriSis maprovo-cirebeli is iyo, rom omexi levankalaZis gamtaceblebis Sesaxeb infor-macias flobda._ rogorc me da Tqven araferi vi-

codiT, ise omexma icoda gamtaceblebisSesaxeb. Tumca SesaZloa, specoperaciisdamgegmavebs egonaT, rom omexma icodamaT Sesaxeb. am sisastikis ukan sworedkalaZis gamtaceblebi dganan, romlebicSiSobdnen, marTla rame ar icodes daar dagvasminoso. omexs saidan undascodnoda rame, roca fexi ar gaudgiaeceridan. zogadad, omexi aravis endo-boda da TavisTvis iyo Caketili. masaravisTan hqonda iseTi kavSiri, romscodnoda, vis hyavda gatacebuli biWi.im dReebSi CvenTan Camosuli iyogamomZiebeli vaxtang jafariZe, romelmacdaiTanxma omexi, policias Cabareboda.es rom Seityves, misi cocxlad ayvanaaRar awyobdaT. TviTon aRiaron yve-

laferi, velodebi.

nana ficxelauri,

ambebi.ge

“Tavi amiwies da mayurebines, rogor xvretdnen omexs”_ rodis gaixsneba afrasiZeebis saqme?!

laCar saakaSvils kvlav SeeSindawina xazze gamoCenis da amjerad

ukve ukrainaSi Caisvara!eqvsi sisxlis samarTlis mZime

danaSaulisTvis saqarTvelos prokura-

turis mier Zebnil № 08.08.08 damnaSave

mixeil saakaSvils, iseve rogorc 2008

wels, SeeSinda omTan pirispir SeCexebis,

Tumca uari ar uTqvams agresiul ri-

torikaze! rogorc amas winaT saqinformi

iuwyeboda, saqarTvelos yofili prezi-

denti, amJamad ki ukrainis prezidentis

mrCeveli mixeil saakaSvili „antiteror-

istuli operaciebis zonaSi“ Cavida lu-

ganSCinaSi.

“saqarTvelos sircxvilad” saxelde-

buli gadamdgari qarTveli lideris

viziti bolomde saidumloebiT iyo mo-

culi da mediis mier ar anonsirdeboda.

mixeil saakaSvili brZolebis adgilze

mravalricxovani dacviT Cavida, Tumca,

rogorc Tavis droze saqarTveloSi,

mxareTa Sejaxebis adgilas Casvlis

ubralod SeeSinda da zurgSi mdebare

artemovskiT Semoifargla! iq man moinax-

ula donbasSi mebrZoli qarTveli daqi-

ravebuli mebrZolebis qvedanayofi.

ukrainulma mediam ganacxada, rom gamyof

xazze saakaSvili ar Cavida saartilerio

da snaiperuli cecxlis safrTxis gamo,

Tumca im dRes araviTari srola da

sabrZolo Setakebebi luganSCinaSi,

cecxlis koordinaciisa da kontrolis

centris mier, sadac Sedian ukrainis

samxedro Zalebis, luganskisa da do-

neckis saxalxo respublikebis, ruseTisa

da euTos warmomadgenlebi, dafiqsire-

buli ar yofila...

sazogadoeba ukve SeCveulia kurdR-

lad qceuli saakaSvilis samarcxvino

silaCres, da mis uazro baqi-buqs, magram

swored laCari adamiania saSiSi

eqstremaluri situaciisas, radgan mis

mier wamowyebul provokacias sworedac

rom laCrulad gaerideba, ramac SeiZleba

udanaSaulo adamianebis msxverpli gamoi-

wvios!

amitom, droulad unda mouxmon WkuassakuTari landis moSiSari saakaSvilisbodviT ideebs ayolilma adamianebma dasaqarTvelosaTvis xelsayreli poziciadaikavon. winaaRmdeg SemTxvevaSi, isini anmaTi lideris mier gaCaRebul samarcxvinosamoqalaqo brZolis frontze daas-ruleben sicocxles, an cixis kamerebSi!

Page 6: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori6 5-12 maisi 2015

socialur qselSi gamoqveynda: „sa-qarTvelos mTavrobam 9 da 26 maisisaRniSvnis samoqmedo gegma daamtkica.saqarTvelos yvela moqalaqes eqnebasaSualeba, monawileoba miiRos rogorc9 maiss, ise 26 maiss dagegmil Ronis-ZiebebSi. vfiqrob, orive TariRi sa-xelmwifo zeimis tolfasi gaxdeba. 26maiss aRlumi ar iqneba.“samwuxarod, saaRlumo da gadasarevi,

araferi momxdara ukanaskneli 24 wlismanZilze Cvens samSobloSi. 1992 wlidanmoyolebuli, saqarTvelos bolo sammTavrobas, iaraRs rom Tavi davaneboT,_ „xelCarTuli Cxubic“ ki ar mougia,arcerT (saubedurod, yvela mxridanmojarul!) mterTan, Cveni samSoblossasargeblod!amitomac, e.w. „samxedro aRlumze“

marTla zedmetia saubari da usityvodveTanxmebi am gadawyvetilebas!magram, ras zeimobs es mTavroba 9

maiss, CemTvis gaurkvevelia, radgan,vinac 1945 wlis 9 maisi sazeimo dRedgauxada, ara mato yofil ssrk-Si imdros Semaval qveynebs da xalxebs(rogorc es uamrav tvinnaRrZobs dautvinos hgonia), aramed mTel msoflios,_ is pirovneba ignorirebulia, ufrometic, lanZRvis sagania maTTvis!xangrZlivi dakvirvebis Semdeg mivedi

im daskvnamde, rom, mas, ZiriTadad lanZ-Raven, _ „neofaSistebi“ da is qveynebi,romlebic mxolod mas Semdeg CaerTvnenomSi, roca sabolood darwmundnenrom, „ssrk“ umagaTodac moigebda amoms da mogvianebiT maTac miadgeboda. „neofaSistebi“ organulad ver ita-

nen ioseb stalins imis gamo, rom mansastikad daamarcxa da mospo maTi su-lieri winapari!inglisi da aSS ki imis gamo arian

SeZrwunebuli, rom gasuli saukunisistoria axla iwereba da ganvlilma70-ma welma veraferi daaklo faSizmisdammarcxeblis saxels da didebas!aTwleulebis manZilze, xSirad mix-

deba germaniaSi yofna. cnobilia, rom,weliwadSi orjer, mTels qveyanaSi, ga-sayidad gamotanili saqonlis Camofa-seba xdeba, maT Soris wignebisac. miun-xenSi, „marienplatc“-ze, vinc iq erTxelmainc yofila, usaTuod gaaxsendebaoTxsarTuliani wignebis maRazia. mec,weliwadSi orjer vstumrob mas. maRa-ziis pirveli sarTuli istorias, xe-lovnebas, geografias da politikasaqvs daTmobili. adre, 5 an 10 markad, amJamad 5 an 10

evrod, msoflios yvela didi politi-kosi myavs nayidi (ra Tqma unda wignebsvgulisxmob), garda erTisa!TiTqmis yvela gamyidvels vicnob

am sarTulze. erTxelac, morigi stum-robisas, kidev erTxel vikiTxe, _ rodisCamofasdeba stalini?axalgazrda qalbatonma RimiliT

mipasuxa, _ tyuilad elodebiT, batono,mis Camofasebas, aseTi SemTxveva jerar gvqonia, „stalini“, pirvelidan bolo

wignamde, erTi da igive fasSi iyidebao! zemoT, gasuli saukunis istoria

vaxsene. samwuxarod, igi, Cvens Tvalwin,didi damaxinjebiT iwereba. am mimar-TulebiT, Sin Tu gareT, umowyalodyalbdeba yvelaferi. „msoflios axaligadanawilebis“ ar iyos, gamalebulibrZolaa gamarTuli warsulis, isto-riis gadanawilebazec. gansakuTrebiT,meore msoflio omSi, faSizmis da-marcxebaSi damsaxurebis miTvisebazemidis gaugonari gayalbebebi!

aSS da inglisi arian am saqmisflagmanebi, romlebsac, omis miwuruls,mSvidobiani, germaneli mosaxleobisxocvisa da qalaqebis nacartutad qce-vis meti, TiTqmis araferi ukeTebiaT.vrclad amis Sesaxen statiaSi ixi-lavT.rac Seexeba bolo 30 wlis ganmav-

lobaSi, stalinis pirovnebaze da fa-Sizmis damarcxebaSi mis „damsaxureba-ze“ ucxoel avtorTa mier dawerilwignebs, didi mwignobroba ar sWirdebamkiTxveli mixvdes, _ iSviaTi gamona-klisis garda, uklebliv yvela, ze-moTxsenebuli qveynebis meTaurTa po-litikuri SekveTaa!

samwuxaro is aris, rom zemoTxsene-buli „neofaSistebis“ mimbaZvelma, zo-gierTma qarTvelma scada, didi ingli-seli mwerlisa da moazrovnis jorjoruelis wigni-Sedevri „cxovelebisferma“, istoriis gasayalbeblad gamo-eyenebina.

sabednierod, imdenad didia jorjorueli, 70 wlis Semdegac moatexinakiseri yalbismqmnelebs da istoriisgamyalbeblebs!me gemSvidobebiT, danarCeni qvemoT

waikiTxeT!jorj orueli: “cxovelebis ferma”amas winaT, erTma, Cemma megobarma,

masTan morigi stumrobisas,Txelydianiwigni gadmomiRo da sanam gadmomcemda,mokle komentari warumZRvara _ „amwignma saswauli moaxdina Tavis drozeda igi gamosvlisTanave, 1945 wlisgansakuTrebul movlenad CaiTvala,xirosimasa da nagasakSi atomuri bombe-bis CamogdebasTan erTad!“

wigni gamovarTvi da xelSi, in-gliseli mwerlis, jorj oruelis „cx-ovelebis ferma“ SemrCa. me arc maxsovdamisi arseboba, radgan, is, rac am wignSiaaRwerili „Rorebis mmarTveloba“, 1992wlidan moyolebuli, Tavadve ganvicadesaqarTvelos mosaxleobasTan, uwinares_ mis qarTul nawilTan erTad!

Cemi megobari giorgi, jer oc-daorisac ar aris da ra gasakviriamasze didi STabeWdileba moexdinajorj oruelis „cxovelebis ferma“-s!_ es gavifiqre maSin, wigni gamo-

varTvi da im saRamosve wavikiTxe. pirveli, rac Cems mexsierebaSi amo-

tivtivda, ocdaori wlis winandeliemociebi iyo am wignis wakiTxvisasrom gamiCnda. giorgisas Sevadare igi,TiTqos didi gansxvavebac ver vipove,

magram, maSin, oci wlis win, evropamovlili da sakmaod safuZvlianadmqonda Seswavlili da, cxadia, CemimaSindeli emociebi mainc gansxvavebuliiyo!aseve, bolomde ver daveTanxmebi wig-

nis qarTulad mTargmnelis winasity-vaobis bolo abzacis pirvel nawils:„nawarmoebi aris politikuri satiraruseTis revoluciaze, magram Tavisifilosofiuri ganzogadebiT igi scdebaam konkretul faqts da warmoadgensmxatvrul gamokvlevas saerTod to-talitarizmis raobisa. miCneulia, romoruelis Zalis mwerali polemistiinglisur literaturas ar hyoliajonaTan sviftis Semdeg“._ keTili da patiosani!rogorc zemoT iTqva _ wigni 1945

wlis agvistoSi gamovida, roca oru-elis „cxovelebis fermis“ RorebisSTamomavlebma, xirosimasa da nagasakSiori atomuri bombi Camoagdes da asi-aTasobiT udanaSaulo adamiani sic-ocxles gamoasalmes, milionebs ki mo-mavali mouspes!manamde ki, jorj oruelis Tanamema-

muleebma, sami TviT adre, vidre meoremsoflio omi damTavrdeboda, ufrozustad, roca meore msoflio omisbedi gadawyvetili iyo da mxoloddamarcxebuli germaniis momavali undadaedginaT _ masirebuli dabombvebiTmiwasTan gaaswores: hamburgi, bremeni,kiolni, boni, diusseldorfi, mainisfrankfurti, magdeburgi, laifcigi...marto drezdenSi erT RameSi samasiaTasi umweo mosaxleoba _ moxucebi,qalebi, bavSvebi da daWrilebi amoxoces,romelTac aranairi gavlenis moxdenaar SeeZloT omis bedze, radgan igi,rogorc zemoT vTqviT, ukvegadawyvetili iyo!yvelaferi es Caidines inglisisa da

aSS-s samxedro sahaero Zalebma,romelTa saqcieli arafriT gansx-vavdeboda jorj oruelis „cxovelebisfermis“ Rori mmarTvelebisgan!mogvianebiT ki, roca omisSemdgomi

germaneli eris bedis gadawyvetis sak-iTxi dadga, swored am qveynebma (maTdaemata safrangeTi) gamoutanes gaug-onari ganaCeni germanel ers (da aranacistebs!), rom isini aRgviliyvnenpirisagan miwisa!rom ara, maSindeli „ssrk“-s

mmarTvelis, meore msoflio omis bedisgadamwyvetis, ioseb stalinis katego-riuli moTxovna _ „arafer SuaSiagermaneli xalxi, hitlerebi modian damidian, germaneli eri ki iq rCeba, sadacigi daibada da Camoyalibda!“ jorjorueli-s „cxovelebis fermis“ STamo-mavlebi sisruleSi moiyvandnen ganaCens,romelic potsdamis konferenciaze, ze-moTxsenebuli sameulisgan TiTqos gan-sxvavebulad JRerda, magram saboloojamSi, omis Semdgom, germaneli erisgaqrobas gulisxmobda:inglisi _ „germanelebi gavasaxloT

misi teritoriidan da gavfantoTmTels msoflioSi, rom verasodes Se-Zlon erTad Tavmoyra!“safrangeTi _ „germaniis teritori-

aze SemovasaxloT Savkanianebi da mx-olod isini davawyviloT germanelqalebTan, rom ar moxdes germanelebisgamravleba da kacobriobas avaciloTmomavali omebi!“aSS _ „germanelebs avukrZaloT

erTmaneTSi qorwineba da iqCamovasaxloT didi raodenobiT fer-adkaniani mamakacebi!“bunebrivia, am antiadamianuri ger-

manofobiis Sesaxeb kargad uwyodajorj oruelma, bernard krikis daxas-iaTebiT „yvelaze didma mweral-polemistma, romelic ingliss hyoliasviftis Semdeg“ da ar daarqva konkre-tuli saxeli „Rorebis saxelmwifos“,radgan zemoTxsenebulTa namoqmedarisda gadawyvetilebis Semdeg usindisobaiqneboda, romelime sxva qveynisTvis,

Seuracxyofa mieyenebina da „cx-ovelebis ferma“ewodebina._aq ki, namdvilad vxedav oruelis

sidiades!rac Seexeba mTargmnelis ganmartebas,

rom „nawarmoebi aris politikurisatira ruseTis revoluciaze“, Rimil-ismomgvrelia, radgan qarTvelma mk-iTxvelma kargad icis _ maSin, roca eswigni qarTulad gamoica, zemoTTqmulifraza nametnavad popularuli iyo!.....mas Semdeg, rac es wigni daiwera,

rogorc ityvian „bevrma wyalma Caiara“da mTargmnelis winasityvaobis boloabzacis meore nawili usityvodmarTldeba: „...magram Tavisi filosofi-uri ganzogadebiT igi scdeba am konkre-tul faqts da warmoadgens mxatvrulgamokvlevas saerTod totalitarizmisraobisa!“xirosimasa da nagasakis Semdeg „cx-

ovelebis fermis“ evropelma daamerikelma STamomavlebma, kontinentiar datoves, aTeulobiT qveyana daaw-iokes „maTi ukeTesi momavlis mizniT“,romlebsac dRemde sdiT sisxli, zogmaTgans naxevari saukunis winandeliWrilobebidan, „ukeTesi momavlis“molodinSi!...marto koreisa da vietnamis magal-

iTi ikmarebs, naTqvamis dasturad, sxve-bze rom araferi vTqvaT!mogvianebiT, zemoTnaxsenebi lozungi

„demokratiiT“ Seicvala, rasac uamraviaSenebuli da damSvenebuli qveyanaSeewira.Cems Taobas kargad axsovs evropis

mSveneba _ iugoslavia, romelsacaraferi aklda, garda „cxovelebisfermis“ STamomavalTa mier Semogde-buli „demokratiisa“, racMmaTi gagebiTda karnaxiT _ kacis-kacze, qalis-qalze qorwinebas, adaT-wesebis, zne-Cveulebebis, eris wiaRSi saukuneebismanZilze Camoyalibebuli tradiciebisuaryofas niSnavs!.._ moindomes da ganaxorcieles kidec!_ iugoslaviis nangrevebze warmoiSva

ramdenime juja saxelmwifo, romlebicusafrTxod sacxovrebeli mas Semdeggaxdeba, roca „demokratiis“ dasamyare-blad Camogdebuli aTasobiT aufeTqe-beli bombebisgan gaiwmindeba!aRarafers vambob aTeuli aTasobiTadamianis sicocxleze „demokratiis“damyarebis process rom Seewira!am Temaze, dainteresebul mkiTxvels

vurCev waikiTxos arasamTavrobo or-ganizacia„istoriuli memkvidreobis“mier, gamocemuli, Tavzardamcemi gu-laxdilobiT Sedgenili wignebi „natomakiaJis gareSe“ da „RmerTo Seundeamerikas“.fui eSmaks! rad gvinda wignebSi

qeqva _ ori wlis win, naZiralasaakaSvilis Casvril saqmeTa misafuCe-Ceblad, TbilisSi Camosulma, natos gen-mdivanma rasmusenma, imis nacvlad, eTqva_ „samarTalma unda izeimos, damnaSaveunda daisajos, udanaSaulos samarTaliaRudges da ganwmendilebi SevideTnato-Sio!“, rom ityvian, gadaatriala„plastinka“ da _ „sanam mimdinare wlis17 maisis demonstraciaze pederastebisuflebebis darRvevisTvis bodiSs armoixdiT, araferi gamogivaTo!..“da, ase dagvtova or cecxls Sua:_ qarTvelad darCena, rac yovel-

dRe rTuldeba! Tu _ afrebis aSveba

da uzneobis morevSi gadaSveba!

...mkiTxveli rom ar davabnioT,gansakuTrebiT isini, visac (Cemi ar iyos)didi xania daaviwyda jorj oruelis„cxovelebis ferma“, saWirod mimaCniaSevaxseno, Tu ras exeba es, Tavisi drois,marTlac saintereso nawarmoebi!Tavisi drois-meTqi, imitom aRvniSne,

rom, misi gamoqveynebis Semdeg, bevraduaresic ki vixileT, zemoTnaxsenebiqveynebis mmarTvelTa mier, ucxoqveynebis teritoriebze Cadenili, vidreoruelis wignSia aRwerili:

(gagrZeleba me-7 gverdze)

hbtvmj!tbvlvojt!jtupsjjt!hbnzbmcfcmfcj

Page 7: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori 75-12 maisi 2015

(gagrZeleba me-6 gverdidan)_ erT Zunw inglisel mesaqonles,

sakuTar„mamulSi“ cxovelebi aujanyd-nen da igi sakuTari saxlidan gaaZeves.gamarjvebulma cxovelebma, rogorcwesi da rigia, Seqmnes saxelmwifo damoraluri kodeqsi, romelTa sa-fuZvelze axalSeqmnil „cxovelebisferma“ saxelmwifoSi, yvela Tanabari,adamianebisgan damoukidebeli da bed-nieri unda yofiliyo.meTaurad Rori airCies, romelmac

Tavis mxriv, Rorebi Semoikriba garSemoda energiulad Seudgnen saqmes... muyaiT-ma Sromam, garkveuli periodi, SedegicgamoiRo da warmatebac unda ezeimaT,roca Tavze daengraT maTi upirvelesiidea _ „aeSenebinaT wisqvili, romelicmaT gaamdidrebda da cxovrebas Seum-subuqebda!..“magram, Roris genetikurma saqcielma

_ „...Rori rom gaZReba, darCenil saWmelski ar Seinaxavs, dingiT gobsgadaabrunebs, rom igi sxvebma ariwiladon!“ _ maleve iCina Tavi da mi-iRes is saxelmwifoebrivi modeli,romelic dReisaTvis aris gabatonebu-li dedamiwis zurgze da mas aSS, in-glisi, da zogadad evroagaerTianeba(yofili „ssrk“-s damaxinjebuli mod-eli) warmoadgenen!...samwuxarod, niWieri mwerlis fan-

taziiT Seqmnilma „cxovelTa sax-elmwifos eqsperimentma“ yvela ze-moTxsenebul qveynebs gverdi auara daigi ocdasami wlis win, saqarTveloSidafuZnda mcireodeni saxecvlilebiT_ „adamianebis saxelmwifo _ RorebismmarTvelobiT“ da mas jorj oruelisTanamemamule, evropelebma daamerikelebma eduard SevardnaZeCauyenes saTaveSi.am droidan daiwyo saqarTvelos

mosaxleobis gacxoveleba da qveynissazRvrebis SemokreWva, radgan, evro-amerikelTa mier dagegmili„saqarTvelo-cxovelebis ferma, eduardSevardnaZis TavkacobiT“, maSindelisaqarTvelos mTlian teritorias ariTvaliswinebda, igi orjer didi aR-moCnda dagegmilze da amitomac gagv-inaxevres!...istoriis siRrmeebSi yuryumalaobas

SeveSvaT, guSindeli dRe gavixsenoT,rogori maTxovarTa xrova (rom ityvian_ cal-cali kaloSiT!) movida e.w.„vardebis revoluciiT“ qveynis saTaveSimiSa saakaSvilis TavkacobiT, romelTacswored orueliseuli „cxovelebisfermis“ Tanabaruflebianobis da an-tikorufciuli saxelmwifos mowyobiskodeqsi aafriales, magram cxra wlismanZilze, gaugonari qoneba daagroves(axlac agroveben!) da axalma xelisu-flebam, xeli rom SeuSala qveynisZarcvasa da ngrevaSi, fexze daayenesevropeli Tu okeanis gaRmeli, oruelis„cxovelebis fermis“ STamomavlebi, asexSirad rom stumroben saqarTvelos,2012 wlis oqtombris arCevnebis Semdeg!zogadad vityvi _ araferi gvaqvs

stumris sawinaaRmdego „stumari RvTi-saa“, magram ara iseTi, rogoric zemoT-naxsenebi rasmuseni da evropis saxalxopartiis warmomadgenlebi arian!..rasakvirvelia, stumars stumrisa

unda miegos, magram misi gadasawyvetiar unda iyos Cems qveyanaSi _ qurdis,kacis mkvlelis, qveynis damaqcevarisda kidev sxva am kategoriis damnaSaveTadasja!..2012 wlis oqtombramde, ormociaTasi

Tavisuflebaayrili adamiani ijdasakaSvil-merabiSvilis cixeebSi. yve-lasaTvis cxadia, maTgan naxevari, sru-liad udanaSaulod iyo patim-robamisjili, magram zemoTnaxsenebevro-amerikelTagan aravis SeuwuxebiaTavi aTasobiT udanaSauloTa mosak-iTxad! ufro metic, yofil xelisu-flebas, bolo momentamde saqcielsuqebdnen, magram, rogorc ki darwmundnen,2012 wlis oqtombris arCevnebSi, maTifavoritebis mosalodnel marcxSi, zur-

gi Seaqcies, magram, Turme arasabolood, radgan maleve gaCnda saSiS-roeba, rom gasuli wlebis kriminalursaqmeebSi, maTi monawileobac gamoaSkar-avdeboda!..amitomac aatalaxes Tbilisis aero-

porti, momavali saprezidentoarCevnebis win „maRali Cinis“ evro-amerikelma stumrebma, Cemo ZvirfasomkiTxvelebo, Torem merabiSvilebi, ax-alaiebi, ugulavebi da sxvebi... maTcal fexze hkidiaT!..yvelaferi es, cxadze ucxadesia, ma-

gram, Cveni yvelaze didi ubedureba isaris, rom, oruelis „cxovelTa fermis“Rori STamomavlebi, saguldagulodmalavdnen da fuTavdnen, saqarTveloSidatrialebuli, yvela ubedurebis sa-Taves _ „SevardnaZe-uxsenebls“, vidreigi satanas miabarebda suls. _ nuravin CaTvlis, yavlgasulad, an

gadametebulad, yvela drois usastikesi,saqarTvelos maoxari gziris, gaxsenebas,radgan uTavbolo yayanis garda, qarTv-el ers da qveyanis erTgulmosaxleobas, seriozulad ar ganux-ilavs, zemoTnaxsenebi, myrali gvamismier Cadenil borotebaTa vrcelinusxa, romelic gasuli saukunis samoc-daaTiani wlebidan moyolebuli, _ 1991-92 wlebis putCiT, qveynis teritoriulimTlianobis darRveviT, sakuTarqveyanaSi _ afxazeTSi provocirebulomSi Cakluli ocdaaTi aTasi adamian-iT, samasi aTasi usaxlkarod darCe-niliT, qveyanaSi damkvidrebuli Sim-SiliT da siRatakiT ar amoiwureba!..me, adre, ara erTxel miTqvams da

damiweria _ qveyana yvela valsgadaixdis, Wrilobebs moiSuSebs, dan-greuls aaSenebs, magram araferi eS-veleba im ormocdaxuTiaTas, TxuTmeti-dan _ ocdaaT wlamde axalgazrdas,1993 wlidan moyolebuli, ucxoeTisaratradiciul qveynebSi, rom gaagzavna„eduard-uxsenebelma“ gasawvrTnelad(da, ara ganaTlebis misaRebad!) dagasuli saukunis bolos, samSoblosaqarTvelos daubrundnen _ sarwmu-noeba, zneoba, tradicia daerovnebadakargulni!aRasrula „eduard-uxsenebelma“

Tavisi ganzraxva da jorj oruelis„cxovelebis fermis“ evro-amerikelmemkvidreTa TanadgomiT, swored maTi„gawvrTnili kadrebi“ moiyvana, 2003wels, saqarTvelos xelisuflebaSi!es werili ar iTvaliswinebs, sax-

elmwifos saTaveSi yofnisas, maTi namo-

qmedaris ganxilvas, magram unda Se-vaxseno mkiTxvels, Tu rogor uyurebd-nen maT antisaxelmwifoebriv saqmi-anobas maTi xelisuflebaSi momyvanebi:_ roca amerikelebma, praqtikant

qalTan flirts, kinaRam gadaayolesprezidenti klintoni, germanelebma kiqveynis prezident vulfs, megobrisganmcire saprocento ganakveTiT sesxadaRebuli xuTasiaTasi evros gamo (qar-Tuli masStabebiT sasacilo Tanxa!)Tanamdeboba daatovebines, saqarTvelosdamaqcevari miSa-Seuracxadis gankiTxvisda misi kriminaluri garemocvis Tavi-suflebis aRkveTis gamo, igiveamerikelebi da evropelebi, mTeli qveya-nis mosaxleobas yurebs gviweven!_ ras niSnavs yvelaferi es?_ gamodis, rom, is, rac maT qveynebSi

dauSvebeli da miuRebelia, CvenTandasaSvebi da misaRebia?_ e.i. Cven, isini, arasrulyofilebad

migviCneven da eqsperimentis donezegangvixilaven!ai, es aris oruelis „cxovelebis

fermis“ Tanamedrove STamomavalTadamokidebuleba gare samyarosadmi, maTinamdvili saxe, romlebic dResmsoflios marTaven da yvela im uz-neobas sTavazoben, zemoT rom vaxsene„demokratiis“ maTeuli gagebis gan-martebisas!swored amas ufrTxoda jorj oru-

eli da 1945 wels gamoqveynebul nawar-moebSi „cxovelebis ferma“, kacobriobasafrTxilebda, rom _ faSizmis damar-cxebiT ar damTavrebula kacobriobistragedia, mas ufro didi da mkacrigamocda moelis, romelsac, _ RorebisSTamomavlebis mier marTuli qveynebiCaidenen momavalSi!oruelis „cxovelebis fermis“

memkvidreTa favoriti, miSa-Seu-racxadisa da misi gundis kriminalurisaqmianoba, detalurad aRwera amerikel-ma Jurnalistma pol rimplma, wignSi„vis ekuTvnoda saqarTvelo 2003-2012“wlebSi, sadac daufaravadaa moTxro-bili, Tu rogor Zarcvavdnen qveyanasda rogori moxerxebulobiT gahqondaTnaZarcvi obSorul zonebSi, sadaceSmac ki ver miagnebs maT kvals!jorj oruelis winaswarmetyvelebis

acxadebaa, is, rom aSS-s prezidentis(elCad wodebuli) „nacvali“saqarTveloSi, batoni riCard norlan-di, uceremoniod ereva Cveni qveynissaSinao da sagareo saqmeebSi da imisnacvlad, protestis grZnoba gauCndeT

da Cvenma xelisuflebma wamoiknavlonmainc, _ mTlad ase nu izamT batonoo!!!,_ monurad eTanxmebian yvelaferSi._ 24 welia, qveynis prezidenti, pre-

mieri da wvril-wvrili ministrebisiamayiT acxadeben, rom, isini, aSS-SiCavidnen da maTi saqcieli moiwona,aSS-s saxelmwifo ministris mrCevlis,ufrosi referentis, pirveli moadgilis,pirvelma TanaSemwem!..da bolos, sul cota xniT mivubrun-

debi werilis dasawyisSi naxseneb, 1945wels da aqve davsZen: 1945 wels,araferi momxdara imaze meti da

TvalsaCino, vidre faSizmis damar-

cxeba iyo!

am gamarjvebis Rirebulebis da fa-Sizmis damarcxebaSi „ssrk“-suzarmazari wvlilis Sesaxeb, yvelazeukeT Tavad jorj oruelma uwyoda. cxadia, man imis Sesaxebac kargad

uwyoda, rom „ssrk“-s, maSin, ioseb stal-ini marTavda, romlis winaSe qeds ixri-da misi qveynis premier-ministri,msoflios, yvela drois, erT-erTi uT-valsaCinoesi politikosi da sax-elmwifo moRvawe, uinston CerCili,romelic mokled da lakonurad axas-iaTebda mis ideologiur da politikurmowinaaRmdeges:„stalinma Cvenze udidesi STabe-

Wdileba moaxdina. igi flobda Rrma,yovelgvar panikas moklebul, logiku-rad gaazrebul sibrZnes. iyo yvelazegamouvali mdgomareobidan Tavis daR-wevis Seudarebeli ostati. man Seqmnada daimorCila uzarmazari imperia. esiyo kaci, romelic Tavis mtrebs Tavisimtrebisave xeliT anadgurebda.“Tu ki, vinmes eWvi Seepareba am Se-

fasebis simarTleSi, man, upirvelesad,istoriis arqivebs unda mimarTos,rasakvirvelia, Tu surs WeSmaritebisdadgena. radgan, ara martosaqarTveloSi, katastrofulad yalb-deba gasuli saukunis istoria imdasavleTSi, qarTvelTa garkveul naw-ils rom samagaliTod miaCnia.yvelafer amis fonze, menaneba qar-

Tuli geni da qarTuli niWi, radganmavanni:jorj oruelis „cxovelebis fermis“

STamoamavalTa mier gonebadabindulCvens Tanamemamuleebze dayrdnobiTcdiloben, saxe ucvalon istoriis WeS-marit furclebs!

daviT qobaliaP.S. visac metis naxva unda, ix.linki:

http://www.myvideo.ge/?video_id=2151574

hbtvmj!tbvlvojt!jtupsjjt!hbnzbmcfcmfcj

Page 8: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori8 5-12 maisi 2015

al qaida, aSS, gladio, zbignevbJezinski, nato, terorizmi

amerikis SeerTebuli Statebi, plan-etis mosaxleobis umravlesobisaTvisdemokratiasTan da adamianis uflebebisdacvasTan asocirdeba. politikaSigauTviTcnobierebuli zogierTi adami-ani, SeerTebul Statebze saubrisas,iseTi paTosiT saubrobs amukanasknelze, gegoneba, igi ara saxel-wmifo (romelic sakuTari interesebiTmoqmedebs saerTaSoriso arenaze),aramed raime humanitaruli organiza-ciaa, romelic uxvad gascems Tanxebssxva qveynebis dasaxmareblad,demokratiis da Tavisufali socialuriwesrigis danergva-ganmtkicebaSi. Tumca,Zalian cotam Tu icis, rom SeerTebuliStatebi Tavisi geopolitikuri amo-canebis gadawyvetisaTvis teroristeb-Tan TanamSromlobasac ar erideboda,risi ara erTi damatkicebeli sabuTiarsebobs. gansakuTrebiT, amerikis mier,teroristuli organizaciebisgamoyenebaze saubari, 1990-iani wlebis,sabWoTa kavSiris daSlis Semdgom gax-da cnobili. es is periodia, rodesacmTavari geopolitikuri mowinaaRmdege,sabWoTa kavSiris saxiT, gahqramsoflio politikuri scenidan dasaerTaSoriso arenaze, rogorc er-TaderTi geopolitikuri arbitri darCaSeerTebuli Statebi.

rogorc ukve aRvniSneT, amerikisSeerTebuli Statebi teroristebs saku-Tari geopolitikuri interesebis re-alizaciisaTvis iyenebda. rodesacgeopolitikur interesebze vsaubrob,vgulisxmob maT gamoyenebas geopoli-tikuri mowinaaRmdegis gasaSaveblad,im periodisaTis aseT mowinaaRmdegegaxldaT, komunisturi sabWoTa kavSiri.aseTi tipis teroristul organizaciaswarmoadgenda ara marto ”al qaida”,aramed is organizaciebi, romlebsac”al qaidamde” iyenebda SuagulevropaSi, Tavisi geopolitikuri in-teresebisaTvis. evropaSi da kerZoditaliaSi moqmedi, aseTi tipis erT-erTi teroristuli organizaciis ko-duri saxelwodeba gaxldaT „gladio“(qarT. xmali). aRniSnuli saidumloteroristul organizaciaSi axal-wveulebis miReba Sevseba xdebodaitaliis ultramemarjvene, faSisturiorganizaciis wevrebidan. am saidumloqselis mizans warmoadgenda, teroris-tuli aqtebis mowyoba italiaSi, mSvi-dobiani mosaxleobis winaaRmdeg, Semd-gomSi teroristuli aqtebisdabralebis motiviT memarcxene komu-nisturi organizaciebisaTvis, romlebicim periodisaTvis sakmao popularobiTsargeblobdnen italiur sazogadoe-baSi. maSin aRniSnuli meTodi, Zaliankargad moqmedebda italiuri sazoga-doebis ganwyobaze da did saqmesukeTebdnen italieli teroristebi,SeerTebul Statebs memarxcene Zalebisdiskreditaciis saqmeSi. operacia„gladios“ dawyebidan, kerZod 1969 wl-idan _ 1987 wlis ganmavlobaSi, teror-istuli aqtebis raodenoba 14.591-iTganisazRvra, rasac mohyva 491 adamianissikvdili da 1.181 adamianis daSaveba.aRniSnuli teroristuli aqtebi uSu-

alod, amerikis da natos patronaJisqveS rom xdeboda, 1974 wlis sasamarT-lo sxdomaze aRiara, am procesebSimonawileobis miRebisaTvis bralde-bulma, yofilma italiis samxedrodazvervis Sefma vito miCelim: „essaqme amerikis SeerTebulma Statebmada natom gaakeTes da maT momiwodes,rom me CavrTuliyavi.“rogorc Semdgom gairkva, aRniSnul

saqmeSi CarTuli iyvnen ama Tu im formiT,aRmasrulebeli xelisuflebis da Zalo-vani struqturebis zeda eSelonebis,TiTqmis mTliani Semadgenloba.zemoT gadmocemuli teroristuli

organizaciis msgavs SenaerTebs,amerikelebi iyenebdnen TiTqmis yvelaim qveyanaSi, sadac memarcxene ZalebisazogadoebaSi maRali reitingiT damasobrivi mxardaWeriT gamoirCeodnen.am mxriv aRsaniSnavia natos wevriTurqeTic, sadac „gladios“ tipis or-ganizacia „kontr-gerilia“ moqmedebda,romelic SiSis zars scemda adgilo-briv mosaxleobas da gansakuTrebiTmemarcxeneebs.evropul saxelmwifoebSi arsebuli

teroristuli organizaciebis momzade-bas da aRWurvas axdendnen amerikeliinstruqtorebi, romlebic dainterese-buli qveynebSi qmnidnen teroristTamosazamzadebel bazebs. zogierTigamorCeuli oficrebi ki mihyavdaTamerikaSi da iq utarebdnen instruq-taJs. magaliTad, „kontr-geriliis“gamorCeul oficrebs Scool of the Amer-icas (SOA)-is bazaze utarebdnenmomzadebas. Tu Turq mkvlevar CeliksdavesesxebiT _ „meTodebis swavlebisTvalsazrisiT aSS-Si ganlagebuliSOA-s teroristuli centri TiTqmisarafriT gansxvavdeboda al qaidasteroristuli centrebisgan avRaneTSi.isini „mwvane beretebis“ meTvalyure-obis qveS, maT aswavlian, rogor Sei-Zleba adamianis wynarad da Cumadmokvla, misTvis danis Cacema an misidaxrCoba.“ aqve aRsaniSnavia, romamerikelebis mier momzadebuli teror-istebi Teoriuli sakiTxebs gadiodnenmkacrad gasaidumloebuli saxelmZR-vanelo e.w. Field Manual-iT, sadac erT-erT punqtSi, yuradReba gamaxvilebeu-lia Tu rogor ganaxorcielon mSvi-dobianobis dros Zaladobis aqtebida Semdgom, rogor unda gadaabralonaRniSnuli koministebs.gladios da kontr-geriiliis tipis

teroristuli saidumlo gasamxedroe-buli organizaciebi amerikelebsTiTqmis yvela evropul saxelmwifoSihqondaT, amitom detalebis ganxilvaSors wagviyvans. swored am motiviT,

rom darwmundes mkiTxveliamerikelebis TanamSromlobaze teror-istul organiaciebTan, blogis boloSiamonarids moviyvan zbignev bJezinskisinterviudan, romelic misca 1998 welserT-erT frangul gamocema “nuvel ob-servaters“ _ “yofilma css-s direq-torma robert geiTsma Tavis memuarebSiaRniSna, rom amerikulma specsamsax-urebma daiwyes avRaneli mojaxedebisdamxareba, sabWoTa jarebis Sesvlamde6 TviT adre. im periodSi Tqven brZan-debodiT prezident karteris mrCevelinacionaluri usafrTxoebis sakiTxebSi,Tqven iyaviT saqmis kursSi. TqveneTanxmebiT geiTsis sityvebs?bJezinski: ki, ra Tqma unda. ofi-

cialuri versiiT css-m mojaxedebisdamxareba daiwyo 1980 wels, mas Semdeg,rodesac sabWoTa jarebi Sevidnen Se-vidnen avRaneTSi 1979 wlis 24 dekembers.Tumca, sinamdvileSi saqme cota sx-vagvarad iyo. pirveli direqtivasaidumlo daxmarebis Taobaze qabulisprosabWoTa reJimis winaaRmdeg, prezi-dentma karterma xeli moawera 1979wlis 3 ivliss. swored im dRes, memivwere moxsenebiTi werili, sadac gan-vmarte, rom es daxmareba gamoiwvevdasabWoebis samxedro Carevas.– miuxedavad am riskisa, Tqven iyaviT

momxre aRniSnuli saidumlo operaciis.magram, iqneb Tqven gqondaT survilisabWoebis am omSi CaTrevis da yvelaRones xmarobdiT maT provocire-bisaTvis?bJezinski: mTlad mase ar agaxlavT.

Cven ar gvaiZulebia rusebi CarTuliyv-nen, magram Cven sruliad SegnebuladgavzardeT albaToba imis, rom maT esgaekeTebinaT.– Tqven ar nanobT, rom daxmarebas

uwevdiT islamur fundamenatlizms,aiaraRebdiT da konsultaciebs uw-evdiT momaval teroristebs?bJezinski: ra aris ufro mniSvnelo-

vani msoflio istoriisTvis? TalibaniTu sabWoTa imperiis dacema? ramodenimemgznebare islamisti Tu centralurievropis ganTavisufleba da civi omisdasasruli?”

irakli ubilava

(gagrZeleba iqneba)

ufspsjtufcj!bTT.t!tbntbyvsTj

germaneli avtorebi samegrelos Sesaxeb _ I (moric vagneri)vagneris informaciiT, redut-kales,

rogorc savaWro punqtis, zrda-gan-viTarebas xels uSlida kolxeTis Sav-izRvispira zolSi vrceli Waobebisarseboba. gansakuTrebiT swrafad daxSirad mzardi mcenareuliT mofenilisamegrelo msoflioSi erT-erTi yve-laze arajansaRi mxarea. imis gamo,rom am barakebis qalaqis safuZvelisveli da Waobiania, miwaze erTi futissisqis kenWebia moyrili, raTa yovelwvimian dRes kaci talaxian quCaSi arCaeflos. imis gamo, rom kolxeTissanapiros arc erTi kargi navsadguriar gaaCnia, zRvaosnoba da vaWrobagaZnelebulia. kavkasiaSi yvelaze cudida saSiSi redut-kales Ruzis CasaSvebiadgilia, radgan aq arc yurea da arcreidi. Ria napirisken mqrolavidasavleTisa da samxreTis qarebisgamo zomieri Relvis drosac ki Ruza-CauSvebel gemebs Zlieri talRebi ex-eTqebian. gaavdrebis dros yvela didigemi auSvebs Ruzas da cdilobs RiazRvaSi gasvlas (iqve: 134).redut-kales arajansaR haerze yu-

radRebas amaxvilebs agreTve eduardaixvaldi, romlis cnobiT aq gaba-tonebuli umTavresi avadmyofobis _cieb-cxelebis Sedegad zafxulis cxeldReebSi zogjer dReSi xuTi-eqvsi kacikvdeba, redutSi ki ufro meti. sa-guSagoze davardnil jariskacebsguSagebi zumbiT uvlian gars, anlazareTSi mihyavT, sadac kvdebian (aix-valdi 2005: 168).vagneri saubrobs miwidan erTi

futis simaRleze aRmarTul, xis boZe-bze Semdgar xisave saxlebze damSeneblobis aseT konstruqcias ni-adagis nestianobiT xsnis (iqve: 133,

134).sacxovrebeli nagebobis msgavstipze mogviTxrobs agreTve agraruliurTierTobebis cnobili germanelimkvlevari da folkloristi augusthaqsthauzeni (haqsthauzeni 2011: 40).samegrelos eTnografiul yofaSi

maRal boZebze Semdgar aseT nagebobas(jargvals, facxas an pitaficaras)aTabogi ewodeba. igi Sendeboda yanis,ezos, baRis sadarajod an sacxovre-blad zRvispira Waobian adgilebSi.samegreloSi aTabogs eZaxian agreTvexaraCosac (qobalia 2010: 9). misi aRweramocemuli aqvs mxareTmcodne givi eli-avas, romelsac aRniSnuli nagebobisnimuSi daumowmebia galisa da xobisraionebis zRvispira soflebSi (eliava1989: 9-10; tabula #3: 48).redut-kale dasavluri gagebiT aras-

dros yofila qalaqi. vaWrobisaTvismanamde TiTqmis ucnobi sanapiro pun-qtis umniSvnelovanes savaWro punqtad(emporiumad) gadaqcevas vagnerisamegreloSi rusuli mmarTvelobisdawyebis periods ukavSirebs. misimniSvneloba didi iyo 1831 wlamde. re-dut-kales dawinaurebas xeli Seuwyotranskavkasiis provinciebisaTvis 1821wlis 8 oqtombris kanonis safuZvelze10 wliT vaWrobis sruli TavisuflebismiRebam (iqve: 135). SeRavaTebis dawesebammoitana is, rom Tormetiode Raribixis qoxiT cnobil redut-kaleSidasaxleba daiwyes mSeneblebma, vaWrebma,mikitnebma da spekulantebma. Waobianmiwaze sokoebiviT momravlda maRazia-sawyobebi. emporiumisken mcire aziisnavsadgurebidan gamoemarTnen Turqida berZeni menaveebi. odesel eqspedi-torebs daqiravebuli patara navebiTSemohqondaT savaWro saqoneli. Se-

motanili saqonlis RirebulebamaTwliani vaWrobis pirobebSi 2 milionivercxlis maneTi Seadgina. kolxuriprovinciebi progresul vaWrobaSi Caeb-nen. samegrelodan odesisken gahqondaTadgilobrivi nawarmi _ simindi, fetvi,gamxmari xili, Tambaqo, tyaveuli, cvili,Rvino, yvelaze metad ki _ saucxoomegruli saSeni xe-tye, rac amouwuravsimdidres warmoadgenda redut-kalesTvis. am Semosavliani satranzitovaWrobidan miRebul mogebas odesasada redut-kalesTan erTad inawilebdatfilisi da erevani, agreTve tran-skavkasiis yvela, zRvasmowyvetili Sidanawili (iqve:136-137).SeRavaTiani tranzitisa da vaWrobis

periodis (1821-1831 ww.) yulevismniSvnelobaze yuradRebas amaxvilebsistorikosi m. paWkoria. 1821 wlis 8oqtombris kanonis safuZvelze dawe-sebuli SeRavaTiani satranzito daT-mobebiT ruseTi amierkavkasiaSigarkveul miznebs isaxavda. saimperiotarifiT gansazRvruli baJi (25-50%)am kanonis safuZvelze iTvaliswinebda5%-iani baJis gadaxdas, rogorc Se-motanil, ise gatanil da tranzitulsaqonelze. aseTi SeRavaTis dawesebiTruseTis imperia cdilobda, evropulisaqonlisTvis gza gaexsna amierkavkasi-is, Sua aziisa da iranisaken. SeRavaTebisdaweseba xels Seuwyobda amierkavkasiisteritoriaze trapezund-arzrumis gzisgadmonacvlebasac (paWkoria 1968: 17-18;misive 1974: 36-37).SeRavaTiani vaWrobis gauqmebis Semd-

gomdroindeli yulevis socialur-ekonomikuri saxe kargad aris asaxulinovorosiiskis mxaris general-guber-natoris (mogvianebiT mefisnacvlis) m.

s. voroncovis werilSi imperatornikoloz I-isadmi. voroncovi 1836 welsswvevia yulevs. igi werda: ,,es sazRvaopunqti amierkavkasiaSi TavisufalivaWrobis arsebobis periodSi didrols asrulebda komerciuli sam-yarosaTvis. aqauri vaWrobis saerTowesisadmi daqvemdebarebam, tranzitisSewyvetam da navsadgurisa da cixe-simagris foTSi gadatanam, TiTqmis mo-spo winandeli sarewebi da ayvavebulisaxe bazrisa, Tumca redut-kaleSi Cvenkidev vi poveT ramdenime qarTuliduqani“ (paWkoria 1968: 22).1840 wels redut-kales qalaqis sta-

tusi mieniWa. Ria zRvaze, bunebrivadmoufarebel da WaobebiT dafaruladgilas mdebare yulevi warmoadgendaSav zRvaze amierkavkasiis mTavarnavsadgurs da saqarTvelo-amierkavkasi-aSi vaWrobisa da saqonelwarmoebisganviTarebis Sedegad warmoqmnilqalaqs, saqarTveloSi rusulimmarTvelobis damyarebis Semdeg (dum-baZe 1957: 376).redut-kales dasaxlebis struq-

turis Seswavlis TvalsazrisiT sayu-radRebo cnobebia daculi i. dukruasiswerilSi. 1849 wels aq mnaxvels SeeZloenaxa xis Senobebisagan Semdgari didibazari, xolo bazris bolos, xo-biswylis SesarTavTan, karantini dasabaJo. savaWro nagebobani da sacx-ovrebeli saxlebi umTavresad mdinarismarcxena mxares iyo ganlagebuli(,,Кавказский календарь“), 1849: 54-57; paWko-ria 1968: 25).

igor kekelia,(gagrZeleba Semdeg nomerSi)

Page 9: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori 95-12 maisi 2015

`es inCa katarvum?!~ anu rogor ayalbeben istorias Cveni mezoblebinonsensi _ britanuli saiti wers

siZveleze da aqveynebs fotos,romelzec 1958 wels aSenebuli erevnisrespublikis moedania gamosaxuli.gasakviri arc aris, somxeTisdedaqalaqSi xom siZveleebi mxolodSua saukuneebis azerbaijanuli xuroT-moZRvrebis Zeglebi iyo, romlebicsomxebma pirisagan miwisa aRgaves, raTamaTTvis ar SeexsenebinaT, rom mosulebiiyvnen uZvelesi oguzebis miwaze.

erevnis daZveleba somxebs ramdenimemizeziT sWirdebodaT. pirveli _ maTmosvenebas ar aZlevdaT is, rom 1958wels saqarTvelom aRniSna Tbilisisdaarsebis 1500 wlisTavi; meore _ au-cilebeli iyo, moeZebnaT somxuri bazasityva `irevanis~ warmoSobisdasasabuTeblad. ase momwifda poli-tikuri miznebi, romelTa misaRwevadacsabWoTa somxeTis zogierTma xelmZR-vanelma arqeologiuri aRmoCenebisgamoyeneba gadawyvita.

`uwodo erevans uZvelesi qalaqi _es niSnavs, rom gadaxazo istoriaerivanis cixe-simagrisa, romliTac dai-wyo azerbaijanuli qalaqi iravani daromelsac, Cvenda samwuxarod, 1936 welssaxeli gadaarqves da erevani uwodes.erevneli crumecnierebi ki TavianTmogonils, didi xania, nergavendasavleTis samecniero wreebSi~.

`somxeTSi ukve `daaviwydaT~, romswored sabWoTa xelisuflebam SeuqmnamaT saxelmwifo ZirZveli azerbaijan-uli miwebis xarjze, da inglisursaitze ssrk dampyrobel imperiad gamo-hyavT. ai, kidev erTi Ralati somxebisaruseTis mimarT. rogorc Cans, maT Za-lian undaT, istoriuli mexsierebidanamoSalon faqti, romelic amtkicebs,rom XX saukunis dasawyisamde kavkasi-aSi somxeTi ar arsebobda~.

Cveni mezobeli somxeTis vaimecnier-Ta mxridan istoriis falsificirebasada qarTuli kulturis Zeglebis somx-eTis kuTvnilebad gamocxadebazearaerTxel werda `saqarTvelo damsoflio~. bolo statia (ix. #9, 11-17marti, 2015 w.) exeboda somxeTis samo-ciqulo eklesiis saqarTvelos eparqiiswinamZRolis, episkopos vazgen mirzax-anianis konfidencialur werils,romelic man saqarTvelos premier-min-istr irakli RaribaSvils gaugzavna2014 wlis 12 dekembers saqarTveloSisomxeTis premier-ministris _ ovikabramianis stumrobis Semdeg. werilSi gamoTqmulia Txovna:

`daubrunos (saqarTvelom _ red.)CamorTmeuli taZrebi, monastrebi (mo-qmedi da aramoqmedi), maTi nangrevebi,agreTve, miwis nakveTebi, romlebzecisini arian an iyvnen ganlagebuli _somexTa samociqulo marTlmadidebeliwminda eklesiis saqarTvelos eparqiisdanarTis saxiT gawvdiT somexTa epar-qiisTvis CamorTmeuli 442 taZris, monas-tris (moqmedi da aramoqmedi) da maTinangrevebis sias~.Tu sias gadavxedavT, mivxvdebiT, rom

laparakia saqarTvelos teritoriazearsebul kolosaluri raodenobissakuTrebaze, romelTa saqarTvelosiurisdiqciidan gamoyvana da eCmiaZin-isTvis daqvemdebareba surs somxureklesias. aRsaniSnavia, rom am siaSi somxeTis

eklesiam (mTavrobam) ar Seitana afx-azeTisa da cxinvalis regionis teri-toriaze arsebuli 211 eklesia, amiT esteritoriebi saqarTvelos Semadgenelnawilebad ar cno.aRarafers vambobT qarTuli ̀ safer-

avis~, xaWapuris, mawvnis, CurCxelissomexi eris kuTvnilebad da sofikoWiaurelisa da qeTi meluas somxebadgamocxadebaze. somxebma, rogorc istorikosi da

publicisti simon qvariani wers, didiroli iTamaSes qarTuli saxelmwifosdacemaSi, gansakuTrebiT _ 1795 welssaqarTveloSi aRa-mahmad-xanis Semose-visas, romelsac saqarTvelos asaoxre-blad somxebi araratianci da bebuTovimouZRodnen. aRa-maxmad-xanis mier Tbil-isis aoxrebis Semdeg somxebi Zarc-vavdnen mtrisgan gaqceuli qarTvelebissaxl-kars.

`yarabaRelma somxebma meliq abovma,meliq jimSidim da meliq fridonmaqveSevrdomebianad Tavi SeafaressaqarTvelos. meliq abovma ereklemeorisgan miiRo privilegiebi dadasaxlda mefisgan naboZeb bolnis-dmanisTan, sadac Camoiyvana da daasaxla700-ze meti komli yarabaxeli somexi.meliq abovi Tavisi razmebiT Tavs es-xmoda javaxeTs, mihqonda nadavli damohyavda xalxi, asaxlebda Tavis sam-flobeloSi da isini grigorianulsarwmunoebaze gadahyavda~ (SoTa lom-saZe. `samcxe-javaxeTi~. Tbilisi `mec-niereba~. 1975 w.).ai, ras werda somexTa umadurobiT

aRSfoTebuli ivane javaxiSvili:`ueWvelia, es sruliad Seuwynarebelisaqcieli iyo _ saqarTvelosdamoukidebeli arsebobis wyalobiTsaqarTveloSi somxebi aucilebeliganadgurebisgan TavSesafars poulobd-nen, madlobis magier ki saqarTvelossaSinao saqmeebSi gareSe Zalis Carevascdilobdnen da ruseTis qveSevrdomo-bisa da mfarvelobis miRebiT CvenSimiwa-wylis miReba surdaT. maTi saq-cieli saqarTvelos damoukideblobasZirs uTxrida~ (iv. javaxiSvili.`saqarTvelos sazRvrebi~. gv. 38).somexTa kaTalikosma ioseb arRuTi-

nskim xom `mTeli moZraoba SeqmnaZveli, dakarguli `armeniis~ nawilobrivmainc saqarTveloSi gadmosatanad. mas,ra Tqma unda, win saqarTvelos samefosarseboba eRobeboda da somxebis kaTa-likosmac aqeT miitana ieriSi (Tamarda akaki papavebi. `mariam _ ukanasknelidedofali saqarTvelosi~. buenos-aire-si. 1956 w. gv. 86).somexTa mier istoriis gayalbebasa

da usafuZvlo pretenziebze ara mx-olod qarTuli, aramed azerbaijanulipresac wers.gTavazobT azerbaijaneli mecnieris

_ Selale hasanovas werils `erevani_ uZvelesi qalaqi~, romelic azerbai-janul saitze _ haqq.az-ze _ gamoqveyn-da:`dasanania! mtkivneulia! sawyenia! bri-

tanuli The Telegraph-is danarTis _`mogzaurobis~ versiiT, erevani evropis16 yvelaze Zveli qalaqis siaSia. esxom sicruea! falsifikacia! Cven bevrsvwerdiT imis Sesaxeb, rom erevani 500wlis winaT Sah ismailis brZanebiTaSenebuli Suasaukuneebis azerbaijan-uli qalaqia, faqtebiT uarvyofdiTsomexTa versias, rom erevani 29 wliTZvelia romze da a.S., magram _ amaod!rac unda sawyeni iyos, unda vaRi-

aroT, rom Cven ver SevZeliT simarTlisgatana azerbaijanuli mediis sazRvrebsgareT. aravin Seismina Cveni naTqvamiarc dasavlur politikur istebliS-mentSi, arc avtoritetul sazRvar-gareTul mediasaSualebebSi, arcdasavlur samecniero wreebSi. amismtkicebulebaa The Telegraph-is ve-bgverdze gamoqveynebuli cnoba, romel-Sic gvarwmuneben, rom TiTqos `pirvelmcxovreblebi erevanSi Cv.w.aR-mde 782wels gamoCndnen, romis daarsebamde 30wliT adre qalaqi aziidan evropaSimimavali qaravnebis gadasasvlelimniSvnelovani punqti iyo~.nonsensi _ britanuli saiti wers

siZveleze da aqveynebs fotos,romelzec 1958 wels aSenebuli erevnisrespublikis moedania gamosaxuli.gasakviri arc aris, somxeTisdedaqalaqSi xom siZveleebi mxolodSua saukuneebis azerbaijanuli xuroT-moZRvrebis Zeglebi iyo, romlebicsomxebma pirisagan miwisa aRgaves, raTamaTTvis ar SeexsenebinaT, rom mosulebiiyvnen uZvelesi oguzebis miwaze. TheTelegraph-i, agreTve, cdilobs, dagvarw-munos, rom `qalaqi daipyres asirieleb-ma, bizantielebma, romaelebma, sparse-lebma, arabebma, selCukebma, mongolebmada Turqebma, da sabWoTa wiTelma armiam1920 wels~. bolo fraza yvelaze pikan-turia! ai, Turme ra _ somxeTSi ukve`daaviwydaT~, rom swored sabWoTaxelisuflebam Seuqmna maT saxelmwifoZirZveli azerbaijanuli miwebis xar-jze, da inglisur saitze ssrk dampy-robel imperiad gamohyavT. ai, kideverTi Ralati somxebisa ruseTis mimarT.rogorc Cans, maT Zalian undaT, isto-riuli mexsierebidan amoSalon faqti,romelic amtkicebs, rom XX saukunis

dasawyisamde kavkasiaSi somxeTi ararsebobda. da, rogorc vxedavT, somxebitaranis meTodiT miiltvian dasaxulimiznisken.rogor moviqceT? kvlavindeburad

ganvagrZoT muStebis qneva da vweroTuaryofis statiebi adgilobriv medi-asaSualebebSi? Tu aqtiurobasa dasifrTxilisken movuwodoT diasporulorganizaciebs, saelCoebs, prezidentTanarsebul strategiuli kvlevebis cen-trs, diasporebis komitets, kulturisada turizmis saministrosa da sxvebs?amasTanave, dro xom ar dadga, gava-ZlieroT muSaoba avtoritetul lo-bistur organizaciebTan da uari vTq-vaT diletantebis momsaxurebaze? da,rac mTavaria, unda SevimuSavoT qveynispiaris efeqtiani koncefcia da TavidavaneboT sakuTari Tavis qebas ucx-oeTSi ganxorcielebuli erTjeradiRonisZiebis gamo, romlebic stumrebsufro flaviT, qababiTa da fahlaviTamaxsovrdebaT, vidre azerbaijanisTvismniSvnelovani politikuri TezisebiT.aTeulobiT magaliTidan moviyvan

erTs: 2012 wels SevadgineT winaswarisia 67 qristianuli albanuri eklesi-isa, romlebic somxurma grigorianulmaeklesiam miitaca. maTi nawili wardge-nili iyo britaneTis parlamentSigamarTul konferenciaze `toleran-tulobis azerbaijanuli modeli evrop-ul multikulturizmSi~. mokled, didimuSaoba gavwieT, magram misi gamoZaxiliaqamde ar Cans. da iciT, ratom? imitom,rom aravin dainteresda am dokumentisbediT, aravin ibrZola, simarTle mi-etanaT britaneTis politikur elita-mde. amis gamo xom aravis sjian. moxsene-ba gaakeTes, gaiseirnes da morCa.uwodo erevans uZvelesi qalaqi _

es niSnavs, rom gadaxazo istoriaerivanis cixe-simagrisa, romliTac dai-wyo azerbaijanuli qalaqi iravani daromelsac, Cvenda samwuxarod, 1936 welssaxeli gadaarqves da erevani uwodes.erevneli crumecnierebi ki TavianTmogonils, didi xania, nergavendasavleTis samecniero wreebSi. isinixmas ar iReben sefevidebis periodSiazerbaijaneli beglarbegebis arse-bobazec ki. imxanad erivani da naxiWe-vani warmoadgenda ulkes, anu yizilba-Suri tomis _ ustajlus _ sacx-ovrebels. im periodSi am azerbaijanulmiwebs Cuxur-saadi ewodeboda. sefe-videbis dinastiis dasustebis Semdegimperiis beglarbegebi 20 azerbaijanulsaxanod daiyo, maTgan erT-erTi iyoerivanis saxano. mokled, am miwaze ara-sodes yofila aRmosavleTi somxeTi.magram waikiTxeT vikipediaSi statia

`erivanis saxano~ da waawydebiT aseTfrazas: `saxano mdebareobda aR-mosavleT somxeTis istoriul teri-toriaze~ da sxva tyuilebs. da kvlavSekiTxva, romelic SeiZleba ritorikulSekiTxvad darCes: ra vuyoT vikipedias,romelic savsea somxuri falsifika-ciebiT?aRarafers vambob antiazerbaijanuli

statiis inglisurenovan versiaze,romelic ZrZwolis momgvrelia. amit-omac ar aris gasakviri, rom axalaSeneb-uli erevani britanelebs evropis yve-laze Zvel qalaqad moeCvenaT, baqo kimisi gobustaniT, qalwulis koSkiT,iCeri-SexeriT, gareubnebSi mdebare uZve-lesi koSkebiT borts miRma darCa.irevans safuZveli Caeyara XVI sauku-

nis dasawyisSi, rogorc sefevidebis,anu Turqul-azerbaijanuli imperiiscixe-simagres osmaleTis imperiis sazR-varze. cnobili Turqi mogzauris evlieCelebis memuarebis mixedviT, Sahma is-mail I sefevim 1504 wels gasca brZaneba,mdinare zengze aegoT cixe-simagre aR-mosavleTiT osmalebis gadaadgilebisSesaCereblad. mSenebloba daevalavezir revan-Rulu xans, aqedan momd-inareobs cixe-simagris saxelwodebac_ revan-yala, romelic transformirdaerevnad. 7 wlis Semdeg 850 m simaRlezeaigo 7 ha farTobis cixe-simagre. 1655 wels irevanSi Cavida frangi

mogzauri Jan batist tavernie, 10 wlisSemdeg ki _ Jak Sardeni, romelmac isaRwera, rogorc azerbaijanuli qalaqi.mogzauri wers, rom cixe-simagreSi iyo800 saxli, romelSic mxolod musli-manebi cxovrobdnen. man aRwera meCeTebi,marmarilos auzebi SadrevnebiT, baRebi,

sardaris sarkeebiani sasaxle, azer-baijanelTa wes-Cveulebebi da cxovreba.es faqtebi imitom aris faseuli, romSemonaxulia sarwmuno cnobebi qalaqze,romelic 1679 wels miwisZvris Sedegaddaingra, stiqiuri ubedurebis SemdegmmarTvelma zal xanma sxva azerbai-janel xanebTan erTad swrafad aRadg-ina qalaqi da kidev ufro gaaZlieracixe-simagre.arsebobs kidev ufro sarwmuno ar-

gumenti imisa, rom erevani azerbaijansekuTvnis. is Semonaxulia 1918 wlis 29maisiT daTariRebul werilSi, romelicazerbaijanis demokratiuli respub-likis pirvelma meTaurma faTali xanxoiskim sagareo saqmeTa ministr gajin-skis miswera: `Cven somxebTan yvela sa-davo sakiTxi movagvareT, isini miiRebenultimatums da daasruleben oms. CvenmaT davuTmeT iravani~.saqme is aris, rom 1918 wlis 28 maiss

somxebma ise gamoacxades damoukide-beli saxelmwifos Seqmnis Sesaxeb, arcteritoria hqondaT da arc politikuricentri. 1918 wlis 29 maiss axalg-amocxadebulma azerbaijanisdemokratiulma respublikam ZirZveliazerbaijanuli qalaqi irevani da misgarSemo teritoria, daaxloebiT 9,5aTasi kv.km farTobi, somxebs dauTmo.is, rom erevani 500-ze odnav meti

wlisaa, uaryofs somxebis varauds, rom-lebmac qalaqis daarsebis TariRadusafuZvlod gamoacxades 782 weliCv.w. aRricxvamde. erevnis daZvelebasomxebs ramdenime mizeziT sWirdebo-daT: pirveli _ maT mosvenebas araZlevdaT is, rom 1958 wels saqarTvelomaRniSna Tbilisis daarsebis 1500 wlis-Tavi; meore _ aucilebeli iyo, moeZebnaTsomxuri baza sityva `irevanis~ war-moSobis dasasabuTeblad. ase momwifdapolitikuri miznebi, romelTa misaRwe-vadac sabWoTa somxeTis zogierTmaxelmZRvanela arqeologiuri aR-moCenebis gamoyeneba gadawyvita.saubaria lursmnuli anbaniT daw-

eril filaze, romelic 1950 welsipoves erevnis gareubanSi. masze iyomxolod sami niSani `rbn~ (adrexmovnebi ar iyo) da TariRi 782 w.Cv.w.aR-mde. es fila 8 wlis gan-mavlobaSi aravis uxsenebia da mxolod1958 wels, anu Zveli Tbilisis iubil-idan Zalian male, somxebma artefaqtilursmnuli anbanis gaSifrul Zegladwarmoadgines, romelic TiTqos amt-kicebda, rom Zvel qalaqs ewodebodaerebuni. arada, maTTvis sasurvelixmovnebis CasmiT, miiRes sityva `ere-buni~, da ase axsnes etimologiurkavSiri erevanTan. miuxedavad imisa,rom uZveles warweraze miTiTebuliar yofila qalaq `rbn~-is geografiulimdebareoba, somexma falsifikatorebmaes arqeologiuri aRmoCena sakmarisadCaTvales erevnis istoriis dasaZvele-blad.aRsaniSnavia, rom iuneskos

(ganaTlebis, mecnierebisa da kulturissakiTxebis gaeros organizacia) aqamdear uRiarebia lursmnuldamwerlobianibazaltis qva uZvelesi qalaqis _ ere-bunis _ arsebobis mtkicebulebad. Tvi-Ton gansajeT: erevani marTla romyofiliyo somxuri kulturis nawili,es aucileblad aisaxeboda somexTaistoriaSi da isini aucileblad aR-niSnavdnen TavianTi qalaqis daarsebisTariRs.rogorc xedavT, argumentebi sakmaod

bevria, romlebic uaryofen erevnis, ro-gorc uZvelesi qalaqis, arsebobas, ma-gram vin unda agos pasuxi tyuilze?vis unda moekiTxos, rom zemoxseneb-

ul sareitingo siaSi, qarTul mcxe-TasTan da quTaisTan erTad, ar iciskavkasiuri albaneTis centrisdedaqalaqi _ azerbaijanuli qalaqigabala an Seki uZvelesi eklesiiT,romelic 1244 wels arqidiakonma ser-afimem aRadgina?vidre kiTxvebs vsvamT, uZvelesi Ze-

glebis armqone erevani marTlac uZve-lesi evropuli qalaqebis siaSi moxvda,saberZneTis, bulgareTis, kviprosis, por-tugaliis, espaneTisa da xorvatiisqalaqebis gverdiT.mtkivneulia! sawyenia!

Tfmbmf!ibtbopwbhaqqin.az

Page 10: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori10 5-12 maisi 2015

Ubwjtvgbmj!tbrbsUwfmpt!nfdjypwofoj“aRvmarTe droSa mefisa, almiTa

wiTel-SaviTa...“vefxistyaosani

„saqarTvelos saxelmwifo xasiaTisdroSebis saxe, ferebi da albaT

gamoxatulebanic, agreTve droSebisTavebis forma, gansazRvruli iyo

mefeTa brZanebiT...“ iv. javaxiSvili

saqarTvelos respublikiskanoni

294 – saqarTvelos respublikis sax-elmwifo gerbis SesaxebsaqarTvelos konstituciis ZiriTadi

kanoni 180-e muxlis Seasabamisad saqarTve-los respublikis uzenaesi sabWo ad-gens:1. damtkicdes saqarTvelos re-

spublikis saxelmwifo gerbis gamosax-uleba.2. Zaladakargulad CaiTvalos

saqarTvelos sabWoTa socialisturi re-spublikis saxelmwifo gerbis SesaxebsaqarTvelos ssr uzenaesi sabWosprezidiumis 1978 wlis 24 aprilisbrZanebuleba („saqarTvelos sabWoTa so-cialisturi respublikis uzenaesi sabWosuwyebani“ ix. uwyebani 1978 w.)saqarTvelos respublikis uzenaesisabWos Tavmjdomare z. gamsaxurdia

saqarTvelos respublikiskanoni

295 – saqarTvelos respublikis sax-elmwifo droSis SesaxebsaqarTvelos konstituciis ZiriTadi

kanoni 181-e muxlis Seasabamisad saqarTve-los respublikis uzenaesi sabWo ad-gens:1. damtkicdes saqarTvelos respub-

likis saxelmwifo droSis gamosaxule-ba.2. Zaladakargulad CaiTvalos

saqarTvelos sabWoTa socialisturi re-spublikis saxelmwifo droSis SesaxebsaqarTvelos ssr uzenaesi sabWosprezidiumis 1951 wlis 11 aprilis brZaneb-uleba („saqarTvelos sabWoTa social-isturi respublikis uzenaesi sabWosuwyebani“ ix. uwyebani 1951w.)saqarTvelos respublikis uzenaesisabWos Tavmjdomare z. gamsaxurdia

saqarTvelos respublikiskanoni

296 – saqarTvelos respublikis sax-elmwifo himnis SesaxebsaqarTvelos konstituciis ZiriTadi

kanoni 182-e muxlis Seasabamisad saqarTve-los respublikis uzenaesi sabWo ad-gens:1. damtkicdes saqarTvelos respub-

likis saxelmwifo himnis teqsturi damusikaluri redaqcia. 2. am kanoniT damtkicebuli saqarTve-

los respublikis saxelmwifo himnisSesruleba mTel saqarTveloSi SemoRe-bul iqnes 1990wlis 15 noembridan.3. saqarTvelos respublikis sax-

elmwifo himnis teqsti da musikis sityve-bi gamoqveyndes.3. Zaladakargulad CaiTvalos

saqarTvelos sabWoTa socialisturi re-spublikis saxelmwifo droSis SesaxebsaqarTvelos ssr uzenaesi sabWosprezidiumis 1978 wlis 14 aprilis brZaneb-uleba („saqarTvelos sabWoTa social-isturi respublikis uzenaesi sabWosuwyebani“ ix. uwyebani 1978w.)saqarTvelos respublikis uzenaesisabWos Tavmjdomare z. gamsaxurdia

1918 wlis 26 maiss saqarTvelos re-spublikis mTavrobis Senobis Tavzeafrialda samferovani saxelmwifodroSa. droSa romelmac saqarTvelosTavisuflebisaTvis brZolaSi, gasulsaukuneSi orjer moutana gamarjveba, ma-gram mtris mtris risxvam ar daaxana daiseve rogorc 1921 wels, 1992 wlidanmoyolebuli, Cveni qveynis dauZinebelimtris (SevardnaZis) natvra – gaeuqmebinasaqarTvelos samferovani droSa, _ m.saakaSvilma, Tavis mamobils pirnaTladaRusrula da saqarTvelos gareulmtrebs sergo orjonikiZis msgavsadaxara, rom saqarTvelos mTavrobissasaxlis Tavze aafriala ucxo qveynis,ufro zustad ki qalaq ierusalimisxuTjvriani droSa. cnobilia, rom rodesac mteri brZolis

dros saxelmwifo droSas xelSi Caigdeb-da, es iyo niSani brZolis velze qveynis

saboloo damarcxebisa. is simbolika,romelic sazogadod Cadebulia ama Tuim qveynis saxelmwifo droSaSi, xelSeuxe-belia. saqarTvelos respublikis samferovani

droSa saqarTvelos damoukideblo-bisaTvis mebrZol mamuliSvilTa – didmecnierTa – eqvTime TayaiSvilis (wmidaeqvTime RvTiskacis) Cveni istoriis mamisivane javaxiSvilis da erovnuli droSismodelis avtorebis didi qarTveli mo-qandakis iakob nikolaZisa da ma-muliSvili mxatvris dimitri SevardnaZismier saRvTo gangebulebiT iqna Seqmnili.magram saqarTvelos droSis siZlierear asvenebda saqarTvelos dauZinebelmters, ucxo qveynis emisars, qveynisamaoxrebel SevardnaZes; amitomac, rode-sac man xelisufleba 2003 wels gadaabaraTavis Svilobils m. saakaSvils, manpirvel rigSi saxelmwifo insigniebisSecvla daavala da mis mier qarTulidroSis winaaRmdeg dawyebuli kampaniamzakvrulad mas aRasrulebina. Tumcamanamde didi xniT adre, misi e.w. xelisu-flebaSi mosvlis Semdeg, 26 maiss gamar-Tul e.w. aRlumze, morigi speqtaklisgaTamaSebs dros, misi davalebiT, vertm-frenidan Tbilisis Tavze uzarmazariierusalimis xuTjvriani droSa gad-moiSala. qarTuli erovnuli moZraobis,erovnuli droSis himnisa da RerbiswinaaRmdeg galaSqreba rom didi danaSau-lia es sayovelTaod cnobilia da igiZvirad daujda saqarTvelos, risi Sedege-bic dRes saxezea. droSa, romelic Se-vardnaZis pirdapiri davalebiT, okupan-tebma aRmarTes mTavrobis sasaxlisTavze, veranairad ver iqneba damoukide-beli saqarTvelos respublikis droSa.yovelive zemoTqmulidan gamomdinare

imis kiTxva: hqonda Tu ara saxelmwifogadatrialebis Sedegad, qveynis saTaveSimosul SevardnaZe-saakaSvilis teror-istul-sadistur reJimebs samarTlebrivi,zneobrivi da miTumetes, iuridiuliufleba imisa, rom Seecvala saqarTvelosrespublikis saxelmwifo simbolika –Rerbi, himni da droSa? saqarTvelos respublikis kanonebis

gauqmebis prerogativa Cvens qveyanaSi(da ara marto Cvens qveyanaSi) gaaCniamxolod da mxolod xalxis mier kon-stituciurad arCeul kanonier xelisu-flebas da sxvas aravis. es Tema sadaoar gaxlavT da amiT yvelaferi naTqvamia.aq, Cven saqme gvaqvs saxelmwifodanaSaulTan. saqarTvelos e.w. xelisuflebaSi, sax-

elmwifo gadatrialebis Sedegad mo-sulma maoxrebelma e. SevardnaZem, ro-gorc es zemoT avRniSneT, Tavisi mokleWkuiT, am simboloebis moSla, ganadgurebasaakaSvilis xeliT ganaxorciela, rameTuCveni qveynis gareSe Tu Sinaur mters,qarTveli eris nawilis gauTviTcno-bierebulobiT unda esargebla da qveynissaboloo ganadgurebisaTvis unda mieRwia.amitomac iyo, rom himnis teqstis e.w.SerCevis dros, maT mier Segnebulad dasruliad gamiznulad, viTomda konkursiT„gamarjvebul“ „mxedrionel poets“ d.maRraZes miandes. wera-kiTxvis ucodinarma SevardnaZem

„Casworeba“ gaukeTa im himns, romlismusika da teqsti dawera kompozitormakote focxveraSvilma da rogorc teqsti,aseve musika saqarTvelos Zlierebas, aradamonebuli, aramed RmrTisagankurTxeuli Tavisufali saqarTvelosdidebas gadmogvcems. saqarTvelosdauZinebelma mtrebma – SevardnaZe-saakaSvilis saxelmwifo danaSaulisTanamonamonawile religiurad dasulierad gaunaTlebelma puCisturmawiTelma inteligenciam, msgavsad maTisulieri da genetikuri winamorbedebisa_ orjonikiZeebisa, RoRoberiZeebisa dasxvaTa msgavsad moindomes da gaauqmesudides mamuliSvilTa mier Seqmnilisaxelmwifo simbolika da maT sanacvlodmoRalate manqurTTa da umecarTa mierSeTiTxnili simbolikebi daaweses Cveniqveynis saxelmwifo Rerbad, himnad dadroSad. yvelaze Seuracxmyofeli amsaqmeSi gaxldaT is, rom am bumberaz ma-muliSvilTa mier Seqmnilma himni, Rerbida droSa ase advilad daTmo qarTvelieris gaunaTlebelma nawilma, e.w. in-teligenciamac, romelsac xelT epyrae.w. xelisuflebis sadaveebi da mismagamaRmerTebelma sazogadoebis ucodin-arma nawilma. sagulisxmoa isic, romzviad gamsaxurdiam 1918 wels Seqmnilisaxelmwifo simbolikis es sami atributi,

70 wlis Semdegac xeluxleblad aRadg-ina, (1991wlis 9 aprils) riTac saqarTve-los prezidentma uRrmesi pativiscemagamoxata am didi mamuliSvilebis mimarTda erovnuli saxelmwifos arsebobismaradiuli gza dausaxa momaval Tavisu-fal saqarTvelos. saqarTvelos xelisuflebaSi zviad

gamsaxurdias mosvlisTanave 66 wliTsamSoblodan gadaxvewili, „SeficulTarazmis“ ukanaskneli cocxali wevris,aleqsandere sulxaniSvilis samSobloSidabruneba da mis mier, qaquca Coloy-aSvilisa da mis TanarazmelTa, saqarTve-los samferovani droSis dabruneba damisi prezident zviad gamsaxurdiasTvis,rogorc gamarjvebuli politikuri par-tiisadmi da blokisadmi gadacemac (igiparlamentis gaxsnamde sul ramodenimedRiT adre gardaicvala da anderZaddaibara am saqmis aRsruleba) xom naTelimagaliTia „mrgvali magida-TavisufalisaqarTvelos“, swored am WeSmarit ma-muliSvilTa sisxliT 1918 wels mopove-buli samarTlebrivi da sulierimemkvidreobisa. SevardnaZis avazakTaxrovam – bandformirebebma ki romelic1992 wlis 7 ianvars parlamentis SenobasSeesia, yvelafris ganadgurebasTan erTadam droSasac, romelic prezident zviadgamsaxurdias kabinetSi imyofeboda, wauki-da cecxli magram is, Tumca damwvari,mainc gadarCa. xolo Cveni drois qarTveli gmirisa

da mowamis gabriel isakaZis mier sabWoTadroSis Camoxsnis sanacvlod aRmarTulisamferovani alami, risTvisac is udaodgmiris wodebas imsaxurebs, (SevardnaZisSavrazmelebma igi daiWires da wamebiTmokles, risTvisac pasuxi, ise, rogorcsxva aTasobiT danaSaulisaTvis, arc masda arc aravis ugia) m. saakaSvilmamTavrobis sasaxlidan Camoxsna da mismagivrad ucxo qveynis, qalaq ierusalimisdroSa aRmarTa, maTi Savbneli saqmeebisaq gansamtkiceblad. erovnuli droSiswinaaRmdeg gaCaRebuli brZola romdanaSaulia amaze veravin idavebs, magramyvelaze didi ubedureba is gaxlavT,rom wiTelma inteligenciam, ise rogorcCveni qveynis daqcevis TiToeul etapze,aqac kargad „ivaJkaca“ da SevardnaZisSavbneli, RvTis sawinaaRmdego zraxvebi,iseve rogorc kanonieri xelisuflebisada prezident zviad gamsaxurdias damxo-ba, Tavisi e.w. kompetenturobiT, qarTvelixalxis gauTviTcnobierebel nawilsTavs moaxvia.samferovanma droSam, rogorc cno-

bilia RvTiuri madliTa da qarTvelgmirTa TavganwirviT orjer (1918 wlis26 maissa da 1991 wlis 9 aprils) gamar-jveba moutana Cvens qveyanas. amitomacmas „gamarjvebuli“ droSa hqvia.samferovani droSis istoria, Tavis-

Tavad arc ise martivi da primitiulia,rogorc es puCistebis uazro gamonaTq-vamebidan ismoda oTxmocdaaTiani wlebisdasawyisSi, rodesac isini SturmiTutevdnen, rogorc kanonier xelisufle-bas, aseve prezidentsa da saxelmwifosimbolikas. maT qarTveli eri da konkre-tulad kanonierebisa da prezidentzviad gamsaxurdias dauRalavi dam-cvelebi maTsaviT umecari egonaT, eri,romelmac prezidentad zviad gamsaxur-dia airCia, bunebrivia ar gahyvebodaCveni qveynis mtris maradiuli leninelisSevardnaZis kvals da qveynis bed-iRbalsmas da mis damqaSebs ar CaugdebdaxelSi. „vefxistyaosnis teqsti moixseniebs

„almiTa wiTel-SaviTa“ samefo droSas.rodesac uarvyofT samferovani droSisistoriulobas, uarvyofT vefxistyaosnisoriginalobas; uarvyofT poemaSi awerilixelmwifis Zalauflebis niSnebis qar-Tulobas. saxelmwifos marTvis wyaroeb-Si werilobiT dafiqsirebuli wes-Cveule-bebis – znis qarTulobas.“ – wers vefx-istyaosnis mkvlevari cira inwkirveliTavis naSromSi „ieso qristes didmSve-nieri dideba“.(rogor asxams es wyals dRes

gansakuTrebiT, Cveni mtris wisqvilze,qarTveli mkiTxvelisaTvis migvindvia.SeniSv. Cv.)„roca vgmobT erovnul droSas, Cvenze

sruldeba petre mociqulis sityvebi:gmoben imas, rac ar gaegebaT.erovnuli droSis Zowisferi alami

bibliuri eTnarqebisagan mogvdgams; rocaviwunebT erovnuli droSis alams, Tugulwrfelni varT Cvens miswrafebaSi,es imas niSnavs, rom ar viciT biblia,

rom kanonikur teqstSi ver gvicvniaqarTveluri tomebi, erovnuli droSiswinaaRmdeg galaSqreba, Cemi Rrma rwmwniT,didi kadnierebacaa; dRes xom yvelamkargad viciT, rom mtruli gamoxdomebisSemdgom, rac mohyva erovnuli droSisgamoCenas, saqarTvelos maSindeli mTavro-bis mier gamocxadebul konkursSi,erovnuli sabWos sxdomaze, 1918 wlis 5agvistos droSa daicves akademikosebmaeqvTime TayaiSvilma da ivane javax-iSvilma, ris Semdegac erovnuli droSismodelis avtorebs (mxatvari dimitriSevardnaZe, moqandake iakob nikolaZe)premia mieniWaT.erovnuli droSis alamis Semadgeneli

samive feri, Savi, TeTri, mewamuli, saqarTve-los wyvdiadiT moculi warsulidanmodis, dasaxelebul sakralur ferTakanonikuri religiuri simbolizmis kvl-evas Seswevs unari naTeli mohfinosuZvelesi droidan werilobiT dafiqsire-bul, dRemdis legendis sferos miwerilqarTuli wyaroebis cnobas qarTvelTamefeebis bibliur winaswarmetyvelebTan(qaldevelebTan) sisxlxorceuli naTe-saobis Sesaxeb.qveyanaTa da kacTa TargmanebaSi (qar-

Tulad igaviani sityvis gacxadebas niS-navs) saba aRniSnavs: adami niSnavs kacsqveyniers, gina mewamulso.....droSis alamze datanili es

heraldikuri simboloebi Seicavs war-momavlobis saidumlos.... saqarTvelosdroSis samferovan alamSi misi avtore-bis mier Cadebuli koncefcia dRemdedaculi samefo droSis eqvivalenturia.SeiZleba iTqvas, ferebi bednierad dalag-da, rac mowmobs droSis avtorebis damisi damcvelebis Caxedulobas mSobeliqveynis werilobiT dafiqsirebul da is-toriul realuri planis TvalsazrisiTjer dauwerel bibliur istoriaSi maTszegardamocemul niWs. dimitri baqraZesilia WavWavaZis kubosTan uTqvams: „ardagiviwyebT, radgan yvela ers mxolodwarsulis codniT daucavs Tavisi vinaobada eg warsuli qarTvelebs Sen mogvecio“– „ieso qristes didmSvenieri dideba“cira inwkirveli.ai, ra miznebs isaxavdnen SevardnaZe-

saakaSvili, g. alasania „deda-prezidenti“,misi sadisti vaJis „samSoblosaTvisaRzrdisas“, rodesac maT saqarTvelossaxelmwifos da misi suleri saganZurisganadgurebasTan erTad unda moespoTis didi istoria, romelsac Cvenma br-wyinvale winaprebma – mefeebma, sasulieropirebma, mwignobrebma TavdadebulmaqarTvelebma Seswires sicocxle da mi-uZRvnes TavianTi cxovreba. erovnuli komiteti ar scnobs Se-

vardnaZe-saakaSvilis sadisturi, antiqar-Tuli reJimebis mier dawesebul sax-elmwifo simbolikas da iTxovs dauy-ovnebliv gauqmdes cru, araqarTuli dasaxelmwifo damnaSaveTa mier „Seqmnili“e.w. saxelmwifo insigniebi da iTxovsCvens qveyanaSi aRdges kanonieri xelisu-flebis mier dadgenili WeSmariti –droSa, Rerbi da himni. yvelam undaicodes, rom istoria amas ar datovebsSeusworebels da rogorc kisaqarTveloSi aRsdgeba konstituciurisamarTlianoba, meyvseulad aRsdgeba essaxelmwifo simbolikac, rogorc qveynisuZlevelobisa da daumarcxeblobisniSani. saqarTvelos respublikis prezident

zviad gamsaxurdias kanonieri, konsti-tuciuri, legitimuri xelisuflebis –uzenaesi sabWos aRdgenis erovnulikomitetis saxeliT:

giorgi kavkasieli

(kervaliSvili),komitetis mTavari koordinatori,sruliad saqarTvelos adamianis

uflebaTa asociaciis prezidenti;

beso (besarion) miqava,iberiul-kavkasiuri moZraobis

Tavmjdomare;

mRvdel-monazoni ilarioni

(janeliZe)

nana kaxiani,iberiul-kavkasiuri moZraobis

pres-mdivani;

zurab qobalia,Jurnalisti;

manana jijeiSvili,iberiul-kavkasiuri moZraobis

wevri;

valter oCigava,politdevnili;

Page 11: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

ilori 115-12 maisi 2015

etyoba, odesRac mere did wyals,zRvas aRnSnavda da indoevropul eneb-Sic aqedan gavrcelda.amgvarad, mere-Ti wylispira (zRvispi-

ra, tbispira, mdinarispira) adgili iyo,xolo raki S� dResac wyals niSnavs,Sesabamisad, S� + mere > S�mere, wyal-satevebTan mdebare, sveli wylispiramiwebi gaxldaT. rion-enguris qviSianisanapiroebi sisveles kargad inaxavenda, amitom maTTvis es saxeli — S�-mere, rogorc ityvian, zedgamoWrilia.saxeli — i-mere- Ti aqedanaa: S�-mere-Ti > i-mere-Ti.cnobilia rom tigrsa da evfrats

Soris mdebare miwebi, gazafxulobiT,mTlianad wyliT ifareboda da adide-bul am did mdinareTa Slam-qviSiTnoyierdeboda. maSasadame S�-mere-Ti,rogorc toponimi aqac gamarTlebu-lia.senakis raionSi aris gorakiani sofe-

li saxeliT — u-Sa-fa-Ti. aq uary-ofiTobis prefiqsi u-s arseboba gasage-bia. Sa xmovanSecvlili S� „wyalia,“fa mcenarea, Ti = adgili. eseigi u-Sa-fa-Ti aris uwylo anu mSralimcenareuli adgili. amis kontrastulia sofeli galis

raionSi, swor dablobze mdebare,Sesabamisi saxeliT — Se-Se-le-Ti. amsaxelSi wylis aRmniSvneli Se marc-vali dublirebulia, amitom udaoa Se-Se-le-Ti wyliani adgilis aRm-niSvnelia.rogorc vxedavT, mogvepoeba wylis

aRmniSvnel S� megruli sityvis de-rivatebi — Su (Sumeri), Sa (u-Sa-faTi),Se (Se-Se-leTi) kompozit sityvebSiniadagSi wylis arsebobis Tu uaryofisaRmniSvnel toponimebad da yvelaSemTxvevaSi toponimi, zedmiwevniT, asax-avs saxelsadebi obieqtis (miwis)raobas wylis Semcvelobis Tval-sazrisiT, rac gamoricxavs daskvnebismcdarobas.gamoTqmuli es mosazrebebi kargad

esadageba rogorc n. maris SexedulebasdaekavSirebina imeri da Sumeri wylismniSvnelobasTan (ix. n. mari „iafeturikrebuli“ 1923w. gv. 206 leningradi.),aseve blaixStaineris SexedulebasSuamdinareTSi, sxvadasxva dros samiiafeturi (qarTveluri) — suber //subar; iber da bask // musk tomTaSeWris Taobaze. xatovnad rom vTqvaT, dResac

cocxalma samma megrulma sityvam —S�-m, mere-m da Ti-m gasdo xidi imereTs,SuamdinareTis S�mereTs da pirineisigive iberias da amave naxevarkunZulzemdebare mdinare ibers Soris.bolos, miuxedavad arsebuli didad

avtoritetuli mtkicebisa (n. mari),qarTvelur tomTa Zveli saxelebis,ZiriTadad, hipoTetur guer//gver//gurZirTan erTianobis Taobaze, unda aRin-iSnos, rom imer, iber, sper, hver msgavsebaganpirobebulia S�-mere-dan warmo-mavlobiT, xolo gur da guria-s iden-toba ganpirobebulia, imiT rom, megrul-Si, guri gulsac aRniSnavs da centrsac.guria ki, erT dros, egrisis gulicgaxldaT da centric. Sa-qar-i //San—qar-i, nqirafa, xaSua//

xarSva, xaSi, xaSlama, dasaSvebia, gvefiqra rom megrul Sa-

n-qar sityvaSi q-s win n ganviTarebulia.amitom, mis winared qarTuli Saqariunda yofiliyo. magram iqneb es asearaa, radga q-s win n ganviTarda zmnanqirafa-Si (qroba : qirafa : nqirafa),rac ga-qroba-gauCinarebas, gafiTreba-gaTavebas, moSoreba-monelebas aRniSnavs.mag: koCq gonqir _ kaci gafiTrda,gaTavda; Wandicalo gonqir — buziviTgaqra; Rvini gamimnqire — Rvinomovinele, moviSore; Saqari wyalSi (siTxeSi) qreba megru-

lad iqneba Sanqari S�s nqir. raki S�s-nqir > S�-nqir > Sanqar

TvalsaCinoa, xolo S�s-nqir siTxeSigauCinareba, gaxsna gaxlavT Saqari,ueWvelad, megruli Sanqaris gamartive-baa (n sonoris amovardna). ai, saidangavrceldnen Saqar//Sanqar -is

Sesatyvisi saxar, cukor da a. S .sityvebi msoflio enebSi..daskvna: termin Sanqar-is saxelmdeb

ers Tavidanve unda hqonoda warmodgenaiseT fiziko-qimiur movlenaze rogoricnivTierebis wyaSi xsnadobaa. an Tu esase araa Tavad Saqris damzadebis xan-grZlivma procesebma miaxvedres is ammovlenis arss, winaaRmdeg SemTxvevaSi,termins (S�s-nqir „wyalSi qreba“),romelic pirdapir RaRadebs missavemTavar Tvisebaze — wyalSi xsnadobaze,ver gamoZebnida.S� sityvasTanaa dakavSirebuli qar-

Tul-megruli xar-S-va // xa-S-ua. daakvirdiT Tu rogor esadagebian

bgerebi x da S� xarSvis TanmxlebbgeriT movlenebs!...kulinariuli terminebi — xa-S-i

da xa-S-lama ki swored rom xarSvasTanarian kavSirSi, radgan didxans ixarSe-bian..xaSi imdenxans ixarSeba, misi saxeli

uTuod xaSua-Si, iqneboda. rac qarTu-lad xarSvi-si anu xarSvis SedegadmiRebuls niSnavs:xaS(ua)Si > xaSi.rac Seexeba xaS-lama saxels, masac

sruliad saCino da martivi etimologiagaaCnia: lame svelia, megrulad da xaS-lama sxva araferia Tu ara lame xaSianu wvniani xaSi anu wvniani naxarSi. nawi, ne, naRveli, Rvari, mRvreva, mar-

wveni // mawoni, kazla, selegini,jafa, muSa... miwaTmoqmedebis paralelurad vi-

Tardeba mesqonleoba. adamianma miagnorZis aWris xerxs, ramac rZisagan yvelismiRebis saSualeba misca.rogorc cnobilia, kuWis lorwovnis

specialuri jirkvlebi mdidaria fer-mentebiT, romelTa moqmedebiT xdebarZis aWra. dResac samegreloSi cx-ovelis kuWs asufTaveben, amarileben,amSraleben, umateben dos da RebulobenasaWrel masalas — kveTs, megrulad,naw-s, romelic (saxeli naw-i) kuWissinonimicaa: nawi qudadginio? udris— rZis asaWreli daayene? magrammuqara — nawis goisof udris „kuWsgagixeTqav“ anu aq nawi kuWs aRniSnavs.friad sainteresoa, nawi-s, rogorc

asaWreli masalis saxelis da nawi-s— anatomiur organos (kuWis) saxelispirveladobis sakiTxi. amis dasadgenadmogvixdeba na-wi igive na-wa-sTavdapirveli formis rekonstruqcia.igi, ueWvelia iyo ne-wa, vinaidan naRvlisbuStis da kuWis wvens megrulad neewodeba neq ekul udris piridan kuW-naRvelis wveni amouvida; wa ki megru-lad aris wyali (Sdr. wa-kurTxiaudris „wylis kurTxeva“). ra Tqma unda,es paTologiuri fizologiuri pro-cesi adamianisTvis, xnovanebis Tval-sazrisiT, dasabamismieria, amitom,qronologiurad ne-wa „kuW-naRvliswveni“ > na-wi “asaWreli masala“ undavigulisxmoT. anu ne-wa „kuW-naRveliswvenia“ etimologiuri amosavali.movlenebis amgvari ganviTareba, ker-

Zod: kuWis, rogorc rZis asaWrelimasalis ZiriTadi komponentis saxelisada Tavad asaWreli masalis saxelTaigiveoba mkiTxvelisaTvis sacnauradxdis Tu vin arian am rZis aWrismeTodis gamomgonebelni.naRveli (naRvlis wveni) da Rvini //

Rvino erTmaneTs feriT emsgavsebian,gansakuTrebiT maWari da naRvlis wveni.megrulad, orives — am ukanasknelTne ewodeba. megrulad, ne qvia, agreTve,zogadad siTxes.zemoTqmuli saSualebas gvaZlevs

vivaraudoT, rom saxeli naRveli daRvini//Rvino momdinareobs mRvrie wvenismniSvnelobis mqone, aRdgenili sityva— ne-Rvar-i-dan. misi rekonstruqciaCven movaxdineT Semdegnairad: nesityvis Taobaze ukve viciT. sityvebSilandRve „mRvrie;“ Rvar-Rval-i „ wylisuxvmdinareba, Rvari;“ Rvar-Rvini „reva;“landRua „mRvreva“ aq mniSvnelobaTaganmapirobebelia Rv kompleqsi da Rbgera. CvenTvis sainteresoa mRvreva,romlis Rv kompleqsis R bgeriT mRvre-vis dros warmoqmnili haeris bgeriTi

rxevebi, aseve adidebuli, amRvreuliwylis xmauri adamianis sametyveloorganoTa mieraa imitirebuli. moxse-niebul sityvebSi, es R bgera, rogorcvxedavT, aucilebeli komponentiabunebis Sesabamisi movlenebis dasax-asiaTeblad da maSasadame, unda vi-fiqroT, ekuTvnis meore sasignalo sis-temis Camoyalibebis periods.rac Seexeba v bgeras _ igi u

bgeridan warmoiqmna da R-s SemdegSeezarda.amgvarad: ne-Rvar > ne-Rvali > na-

Rveli;ne-Rvar dispoziciiT > Rvar-ne;

gamartiveba > Rvane//Rvini;adamianis mier Rvino-s dayenebis

procesi, ueWvelia iwvevda bazisuriqimiuri codnis dagrovebas. yurZnidanxom jer wveni — ne, Semdeg maWari dabolos Rvino warmiqmneba es gardaqm-naTa mTeli ciklia da pirveli meRvi-neebi Tundac uneblied Seicnobdnengino-qimin-is „gardaqmnaTa“ arss: wveni,maWari, Rvino-s aRqma da Secnoba. aseveam gardaqmnebTan Tanmxlebi movlenebisaRqma. mag duRilis procesis Sedegadtemperaturuli cvlilebebis Seg-rZnebiT gamowveuli asociaciebi. romam process aCqarebs maRali temper-atura, njRreva da a. S..aqve uda SevniSnoT, rom berZnebma

Rvinos saxeli _ „..ionosi aiTvisesswored im xalxis leqsikidan, romelTametalurgiis aRwerisas ixmares pirve-lad termini qimia..“ ix. v. n . siWinava„masalebi mevenaxeobisa da meRvineobisistoriisaTvis saqarTveloSi. gv 100.“sxva istoriuli wyaroebidan da ze-

moTqmulidan gamomdinare, miwaTmoqmede-bis, mevenaxeoba-meRvineobis ganviTare-baSi Zveli kolxeTis da iberiis pri-oritetebi, aseve termin qimiisqarTvelurenovan warmomavlobaze undaamaxvilebdes Cvens yuradRebas (SeniS-nvna: am etimologiebis gakeTebidan ametimologiebis gakeTebidan TxuTmetiwlis Semdeg _ 1997 w. gamocemulsasignalo publikaciaSi „georgiuliTeoria“ mocemulia Rvinos etimologi-is gansxvavebuli versia. avtori 20014w,)..qimi-is saxelmdebelTa prioriteto-

bis dasadgenad gamogvadgeba, Zvelad,mawvnis damzadebis teqnologiebisdamuSavebis sadaurobis sakiTxisgadawyveta. mTavari qimiuri gardaqmna, romelsac

rZe mawvnad damzadebis procesSi Re-bulobs aris rZis Saqris rZis mJavadgardaqmna. anu esaa rZis damJaveba-daZ-mareba. amitomac megruli saxeli mar-wven-is sawyisi forma gaxldaT —Zmar-wveni, megrulad „mJave wveni. esukanaskneli imdenad sadagia, pirdapirzedgamoWrilia mawvnis raobasTan mi-marTebiT, rom ueWvels xdis SemdegbgeriT cvlilebebs:megrulSi daikarga Z, sxva cvlileba

ki ar momxdara: Z-mar-wveni > mar-wve-ni;qarTulSi Rrma cvlilebebia: Z-s

garda daikarga r da ve Seirwya oxmovnad (delabializacia): Z-mar-wven> mar-wven > mawven > mawon..rogorc vxedavT, saxel Zmar-wven-Si

qimiur gardaqmaTa amsaxvelobalogikuri da zustia, radgan igigulisxmoba rZis Zmar wvenad gardaqmnasanu axali qimiuri Tvisebis substanciisSeqmnas. amgvari terminTa Semqmnelniki SeuZlebelia ar iyvnen pionerniamgvari teqnologiebisa.samegreloSi cnobil mraval saxeo-

baTa Soris yvelaze gavrcelebuliakazla (brinza) da selegini (suluguni)saxeobis yveli.megrulad, ka, aka, kaka, kakali niSnavs

erTs. zeli mozelilia, zala zelvaa.amitom, cxadad Cans: yvelis saxel —ka-zla pirvandeli saxiT iyo ka-zeli_ ka „erTi, pirveli“ plius zeli„mozelili.“ eseigi, ka-zeli niSnavs _erTxel mozelils. cvlileba umniSvneloa: ka-zeli

kumSvis Semdeg > kazli, i > a gadsvla> kazla.

sele-ginis sawyisi formac aSkaraa,

radgan uSualo asociaciaSia ka-zeli,

zemoTxsenebul saxelis warmoqmis

moazrebebTan: ka-zel-i Tu pirvelad

mozelilia, sele-gini meored izeleba,

rac megrulad iqneba zeli kini —

sityvasityviT — „mozelili isev“..

fonetikuri cvlilebebi moxda

Semdegnairad: z da k bgeram mogvca s

da g (Sdr. sizmari > sismari, kalatozi

> galatozi):

zeli kini > seli-gini > sele-gini

„suluguni.“

yuradReba gavamaxviloT Semdegze:

orive saxeobis yvelis saxeli araTu

zustad asaxavs maT misaRebad gaweul

qmedebebs, aramed — pirvelidan meoris

uSualo gamomdinareobas da amiT

utyuars xdis, rogorc Cvens eti-

mologiur daskvnebs aseve yvelis

teqnologiebis avtorTa prioritetebs.

Rirssacnobia, rom, megrulSi, yvelis

saxeobis aRmniSvnel selegins gaaCnia

sinonimi _ ge-qim-in-eli, magram Tu, ro-

gorc zemoT aRvniSneT, orive saxeobis

yvelis saxelSi zustadaa asaxuli

maTi Seqmnis procesi anu saxeli sax-

eldebuli obieqtis sadagia, sakiTxavia

risTvis dasWirda enas, erTi maTganis

sinonimi? saqme imaSi xom araa am

sinonimSi xazgasmulia swored rom

xsenebul yvelTa warmoebisas mimdinare

gardaqmnebi, diax es asea radgan gino-

qimineli Tu gardaqmnilia, ge-qimineli

misgan mxolod imiT gansxvavdeba, rom

am gardaqmnas aZlevs mimarTulebas _

qvemoT ge-saken _ miwisken.

qimiis arsi erTaderTi sityviT rom

davaxasiaToT xom ginoqimini _ gar-

daqmnaa. magram ge-qim-inels da gino-

gino-qim-inels „gardaqmnils“ ara Tu

marto qim Ziri aerTianebT, aramed

identuri genezis sityvebi arian: orive

miRebulia, ge da gino zmniswinebisa

meSveobiT, qim-in-ua „qmna„zmnisagan,

maSasadame, sityvebi: ge-qim-i-ni „qveviT

mimarTuli risame gardaqmniT keTeba“;

qim-in-i // qim-in-ua „qm-na, qm-na-doba;“

gino-qim-in-i „gardaqmna“ adamianis moR-

vaweobis amsaxveli sityvebia da maTSi,

qim Ziris meSveobiT, (qarTul qm-na

sityvaSic Ziria megr qim Ziris kumSviT

miRebuli _ qm: Sdr: man qmna da is i-

qm-s. sawyisi iyo i-qim-s ), qimiis

dedaazri _ gardaqmnacaa asaxuli!...

axla ki davadginoT _ saidanaa

sityvebi: qm-na, qm-na-d-oba da // qim-in-i.

zemoT qalaq quTaisis etimologia

mcenare qumels davukavSireT, igive

warmomavlobisaa toponimi afxazeTSi

_ o-qum-i. igi o plius qum — sa-

qumelo, qumelis saTesi adgili iyo,

uTuod. qalaq zugdidis mimdebared

gvaqvs toponimi qa-fa-Ti. pirvandeli

saxe misa iyo qum-fa-Ti mniSvnelobiT

qum mcenaris adgili, rameTu rogoca

zemoTa vTqviT qum aris qumeli, fa _

mcenare, xolo Ti adgilia, megrulad.

qum qumu-wyaris saxiT udris „qumelis

wyali“ dafiqsirebulia, cnobil,

sakraluri elferis simReraSi _ „erex-

eli.“ yovelive es, rom qum//qumeli

gvxvdeba simRerebSi, xSirad monaw-

ileobs toponimebis warmoqmnaSi

gvafiqrebinebs, rom igi mniSvnelovani

sasoflo sameurneo mcenare gaxldaT.

xolo raki es asea, maSasadame, dasaSve-

bia, rom megruli zmna _ qim-in -ua qum

// qumel mcenaresTan kavSirSia imdag-

varadve, rogoradac mZime Sromis am-

saxveli, megruli etimologiis mqone

qarTuli sityva _ ja-fa — ja „xe“

plius fa „mcenare;“-sTan. aseve: megruli

Tifua da qarTuli Tibva _ megrul

Tifu „TivasTan;“ megruli mebinexe _

binexTan (binexi udris vazi); qarTuli

mevenaxe _ venaxTan da a. S.

edemi izoria,

(gagrZeleba Semdeg nomerSi)

qimia, alqimia, eqimi, skola, maTematika, ariTmetika, kalendari da sxvazogadsakacobrio mniSvnelobis terminTa etimologia

Page 12: `!blblj!Tboj[f 9 maisi diadi gamarjvebis dResaswauli!dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/118150/1/Ilori_2015_N314.pdf · ZiebaSi germaneli nacistebisaTvis sab-WoTa kavSiri ,Tavisi bolSevikuri

12 5-12 maisi 2015

sportuli kuTxe mihyavs Jurnalist giorgi jalaRanias

ISSN 1987-8966 �ilori� redaqciis misamarTi:

Ucjmjtj-!

cbrsb[jt!rvDb!$7!

tbsfh/!$12129113:41

234-32-95

gazeT “iloris”gacnoba SegiZliaT “saqinformis”

vebgverdze

WWW.saqinform.ge

mTavari redaqtori: roland jalaRaniateqnikuri redaqtori: mixeil CodriSviligazeTis menejeri: zurab qobalia 599-34-37-27

saredaqcio sabWo: zaur gaxaria, zurab jamburia,

Tengiz kublaSvili, zviad mirgatia, daviT qobalia, givi

somxiSvili, viqtor caava, giorgi siWinava, nugzar

salayaia (gali)

ilori

avtorebs ekisrebaT pasuxismgebloba

faqtebisa da monacemebis sizusteze.xelnawerebi avtorebs ar ubrundebaT.

ukve gamovida I, II,III da IVtomebi sergei kremlioviswignisa “beria _ XX saukunissaukeTeso menejeri” (redaq-tori aleqsandre Sengelia).gamocema ganxorcielda sax-alxo moZraoba “samegrelos”mxardaWeriT. wignebis SeZenaSeiZleba zugdidSi, rus-Tavelis q.#68-Si, saxalxomoZraoba “samegrelos” ofis-Si. tel. 599.209.624TbilisSi wignis realiza-

cia moxdeba yovel oTxSabaTdRes, dilis 9 saaTze, baqraZisq.#6-Si (didube), an, yoveldRe,metro “marjaniSvilis”amosasvlelSi, gazeTebisgamyidvel paatasTan.cnobisaTvis darekeT _

557.324.374.

ori Tabaxis furcelzemeti moculobis teqsti

redaqcias unda gaegzavnosel.fostiT (an lazeris

diskiT).

hbnpwjeb!tfshfj!lsfnmjpwjtxjho “mbwsfouj!cfsjb!`!YY

tbvlvojt!tbvlfUftp!nfofkfsj”-t!Ubshnbojt!nfpUyf

upnj- sjUbd!ebtsvmeb!pUyupnfvmjt!hbnpdfnb

sanakrebo Temaze Tu vinmes amomwuravadsaubari SeuZlia, es elguja guguSvilia _ganaTlebuli mwvrTneli, visac fexbur-Tisadmi Tavisi TviTmyofadi xedva dasanakrebo gamocdilebac (wvrTnidaTurqmeneTis nakrebs) gaaCnia. Jurnalisti elguja guguSvils

daukavSirda da interviu sTxova, razec issiamovnebiT dagvTanxmda:_ daviwyoT maltasa da germaniasTan

gamarTuli Sexvedrebis analiziT. ra masalamogvca am orma sanakrebo matCma gan-sjisTvis?_ pirveli matCi iyo maltasTan rogorc

mwvrTnelis, ise am formaciis nakrebisTvis.bunebrivia is, rom aseT dros aris xarvezebi,Tumca me meti pozitivi davinaxe. xarvezebs rac Seexeba, es ar gamkvirvebia,

radgan mwvrTnelis Tu fexburTelebismxridan debiuts yovelTvis Tan axlavsnerviuloba. ar dagvaviwydes, rom mwvrT-nelTan erTad naxevari nakrebi axlaxandabrunda gundSi. axla maltasTan TamaSze gadavideT da

vecdebi, Cemi Tvalsawieridan mimovixilois. pirvel taimSi saqarTvelos nakrebiteritoriul upiratesobas flobda, Tumcaes golSi ver aisaxa da amas “bolopasis” naklebobas vabraleb. samagierod,situacia mkveTrad Seicvala meore naxe-varSi. am dros kaxa cxadaZe ukve aqtiuradCaeria TamaSis msvlelobaSi, mkveTrad gaa-Zliera naxevardacva da Tavdasxma,Sesabamisad, Cveni gundis upiratesoba ab-soluturad samarTlianad aisaxa orgatanil golSi. piradad Cemi azria da ar aris aucile-

beli, yvelam gaiziaros _ saqarTvelosnakrebis upiratesobas maltasTan matCissaboloo angariSi realurad ar asaxavs.Cveni gundis upiratesoba gacilebiTsoliduri unda yofiliyo._ mivadeqiT germaniasTan matCs...._ Tavdapirvelad, unda giTxraT, rom

Camoyalibebis stadiaSi myofi saqarTvelosnakrebi daupirispirda msoflios uZlieresgunds da amiT bevri ramaa naTqvami. me am matCs ganvixilavdi, rogorc ori

mwvrTnelis, ioahim liovisa da kaxa cxadaZistaqtikur duels. pirvel taimSi germaniaakontrolebda matCis msvlelobas, TamaSisritms. es asec unda yofiliyo _ bun-desnakrebi xom uZlieresia... da mainc, Cvenimxridan iyo kontrTamaSis mcdeloba, Tundac

flanguri garRvevebi aviRoT. isini war-matebiT ar dasrulda, radgan mcire ZalebiTvutevdiT. rogorc Cans, moqmedebda metoqisqvecnobieri ridi. meore taimSi saqarTvelos nakrebma kvlav

ukeTesad iTamaSa da es cxadaZis damsax-urebad mimaCnia. gaZlierda Seteva. gamoC-ndnen is fexburTelebi, romlebsac golisgatana SeuZliaT. magaliTad, maTe vawaZe,romelsac bolo dros veRar vxedavdiTsaqarTvelos pirveli gundis Semadgen-lobaSi. wavageT, magram pozitivi germaniasTanac

SevniSne. danarCeni ki momavlis saqmea _yvela erTad vnaxavT, rogor gagrZeldebasaqarTvelos nakrebis progresi._ am momentisTvis mTavari amocana ra

aris?_ aqtiurad vecnobi presas, vuyureb tele-

vizors... aris kritikuli foni. es aucile-beli kia, magram axla saqarTvelos nakrebiscxovrebaSi iseTi etapia, rom kaxa cxadaZesada am biWebs yvela gverdiT unda davudgeT.TiTo aguri yvelam unda davdoT axaligundis mSeneblobaSi. drois faqtori fexburTSic da cxovre-

baSic aris _ ucbad araferi gamodis._ rogor fiqrobT, axalma fexburTelebma

gaaZlieres nakrebi?_ erovnul gundSi am biWebis dabrunebas

mxolod dadebiTad vafaseb. jer erTi,saqarTvelos nakrebi gaZlierdeba da meorec_ es fexburTelebi axla ormagi motivaciiTiTamaSeben TavTavianT gundebSi. saerTod, saqarTvelos dRes ar hyavs

dasakargavi fexburTeli da is resursi,rac aris, bolomde unda iqnas aTvisebuli._ ra sWirdeba saqarTvelos nakrebs

sagrZnobi progresisTvis?_ Cemi azriT, sami ram. pirveli, esaa

saqarTvelos erovnuli Cempionatis donisamaRleba. meore _ Zlieri legionerebi,romelTac aqvT saTamaSo praqtika. mesameda mTavari ki aris fsiqologiuri momenti,romelsac, ratomRac, maincdamainc ar eqcevayuradReba._ ras gulisxmobT?_ imas, rom nebismieri gundi Tu nakrebi

verafriT miaRwevs warmatebas, Tu mis SigniTdadebiTi fsiqologiuri foni ar aris. Cven yvelas gvaxsovs, rogor gauTaveblad

akritikebda Temur qecbaia fexburTelebsda _ piriqiT. vgrZnob, rom am mxriv situaciaukeTesobisken icvleba.

sami faqtori progresisTvis _ elgujaguguSvili nakrebSi met pozitivs xedavs

qarTuli fexburTis siamaye _ giganorakiZe 85 wlis gaxdeboda

mimdinare weli mdidari gamodga sax-elmoxveWili mamuliSvilebis saiubileoTariRebiT. sul axlaxan sazimod, didipativiscemiT aRvniSneT jer ganumeorebeliqarTveli fexburTelis gaioz jejelavasada msoflios sportuli samyaros moer“fexburTis karuzod” aRiarebuli fenom-enaluri niWis mqone boris paiWaZissaukunovani saiubileo TariRebi. uamraviram gaixsena sazogadoebam, udidesi siy-varuliTa da mowiwebiT moefera maT xsov-nas. ar gasula didi dro da kars mogvadgasasiqadulo mamuliSvilis da didisportsmenis, yvelasaTvis sayvareli giganorakiZis saiubileo TariRi _ am dReebSimas 85 weli Seusruldebodamisi sicocxle Tamamad SeiZleba CaiT-

valos, garkveulwilad, didi fexburTelisada aranakleb didi mwvrTnelis aqtiurida Sinaarsiani cxovrebis etalonad.visac axsovs giga (anatoli) norakiZis

TamaSi mwvane mindorze, daeTanxmeba, romis iyo sakuTari maneris, gansakuTrebulixelwers mqone Semoqmedi. Zneli iyogangeWvrita, Tu ras da rogor moimo-qmedebda igi. es iyo metad didi xelovanimwvane mindorze. imisdamiuxedavad, rommas Zalian cota xans mouwia TamaSiimxanad saqarTvelos pirvel gundSi _Tbilisis “dinamo”-Si, man mainc SeZlodaetovebina sazogadoebaSi waruSlelikvali, rogorc Wkviani manerebiT gamorCeultaqtikossa da teqnikoss. mas mihyavdaTamaSi, aRfrTovanebaSi mohyavda gulSe-matkivari, Tavisi saxelovani karieris gan-mavlobaSi did sportul gzaze daayenamravali fexburTeli. misi jentlmenurisulisaTvis ucxo iyo TamaSis wesebisdarRveva, uxeSoba, msajebTan kamaTi...aqtiuri sportuli karieris das-

rulebis Semdeg ki giga norakiZe gaxl-daT sabWoTa fexburTis samwvrTneloskolis kaSkaSa varskvlavis androJordanias damrigebluri saqmis

Rirseuli da ubadlo gamgrZelebeli.ramdeni ram aris gasaxsenebeli misi

metad Sinaarsiani da saintereso ganvlilicxovrebidan. arc fexburTelobisa daarc mwvrTnelobis Jams igi arasdrosukrToda urTules amocanebs, Tamamad mid-ioda damrigeblad iseT gundebSi, romlebicmanamde didad ar brwyinavdnen sportulimaCveneblebiT. igi Taviseburad STaberavdaxolme sportul Jins gawvrTnil gundsda gamarjvebis surviliT aRsavses uSvebdafexburTis moedanze. ar yofila arasodes,rom gigas norakiZis mier gawvrTnilgunds mowinaaRmdegesTan epaeqros ugulod,uRimRamod, radgan giga aseT sapasuxismge-blo Jams mkacrad momTxovni xdeboda Se-girdebis mimarT, arwmunebda fexburTelebs,rom mondomebis SemTxvevaSi maT nebismierigundis damarcxeba SeuZliaT. amitom ejer-aT misi Segird fexburTelebs, amitomgamodiodnen isini sportul moedanzegamarjvebis rwmeniT, rac TiTqmisyovelTvis gaxldaT sasurveli sportuliSedegis momtani...giga norakiZes, yovelive es Tavdadebuli

garja did siyvarulad da mowiwebadubrundeboda madlieri qarTveli gulSe-matkivrisagan. swored mas ergo pativi,rom yofili damoukidebeli saqarTvelospirveli erovnuli nakrebis mwvrTnelida damrigebeli, riTac man kidev ufro aa-maRla sakuTari roli qarTuli fexburTismatianeSi.mTelma safexburTo sazogadoebam qedi

moixara misi xsovnis winaSe. fexburTelisdabadebidan 85 wlis saiubileo TariRifarTod aRniSnes qveyanaSi. misma afxazeTmda devnilobaSi myofma qalaq oCamCiresveteran fexburTeloTa kavSirma “erTobam”Rirseuli pativi miago didi fexburTelisxsovnas. am organizaciis TaosnobiT Catar-da tradiciuli mitingi Tbilisis cen-tralur stadionze.bevri ram gaixsenes qarTuli fexburTis

veteranebma da imedi gamoTqves, romsaqarTveloSi kvlavac aRorZindeba um-didresi sportuli tradiciebi, romsaqarTvelo kvlavac daibrunebs Rirseuladgils msoflio fexburTis olimpze, romkvlavac gveyolebian momavlis paiWaZeebi,norakiZeebi, mesxebi, metrevelebi, siWinave-bi...

devnilobaSi myofi qalaq

oCamCiris veteran fexburTelTa sazo-

gadoebrivi organizacia

“erToba”

Temur bukias xsovnasarian adamianebi, romlebic TiTqos arafriT gamoirCevian sxve-bisgan, magram sakmarisia romelime maTganma datovos wuTisofelida azric myisierad Segvecvleba, vinaidan meti gulisyuriTgadaxedav mis mier ganvlil cxovrebiseul gzas da aRmoaCen, romigi gansakuTrebuli iyo. swored amgvar adamianTa erTobasganekuTvneba mzakvris xeliT aRsrulebuli Temur bukia,qarTveli patrioti, romlis piradulica da ganzogadoebulicsamSoblodan, saqarTvelodan iRebda saTaves. SeiZleba gadauWar-beblad iTqvas, rom Temuris patriotuli suliskveTeba misisulieri siRrmeebidan modioda da Sesabamisad, igi ar iyo rome-lime garemoebisa Tu maTi erTobliobis nayofi. yvelafers,riTac Temuris pirovneba xasiaTdeba, swored am maRali zneo-

brivi sinjis beWedi azis.maSin, rodesac uTanasworo brZolaSi gancdilma marcxma qarTuli erovnuli moZraobiszogierT warmomadgenelSi pesimisturi ganwyobis damkvidrebas Seuwyo xeli, Temur bukiaar Serigebia droebiT warumateblobas, ar daukargavs xvalindeli dRis rwmena da eWvicarasodes Sehparvia Cveni qveynis Rirseuli ganviTarebis gardauvalobaSi, rogorc ki moy-vass moikiTxavda, myisierad daaimedebda _ yvelaferi kargad iqneba, mTavaria viwrobebSi arSeCerde da aucileblad gaxval sinaTliT mocul Sara-gzazeo. gasaocari energiiTa damizandasaxulobiT gamoirCeoda igi, dauviwyaria misi Rvawli afxazeTSi wminda iliamarTlis sazogadoebis regionuli organizaciis CamoyalibebaSi da im saSur saqmianobaSi,romelsac es organizacia eweoda winaaRmdegobebiT aRsavse urTules garemoSi. iyo ra or-ganizaciis erT-erTi Tavkaci, dRe da Rame uSurvelad iRwvoda didi qarTuli saqmisaTvis,zviadisa da merabis saqmisaTvis, riTac magaliTis mimcemi iyo misi TanamebrZlebisTvis.raoden dasanania, rom arakacis mier warTmeulma sicocxlem ar misca Temuris saSualebabolomde daxarjuliyo qveynis siyvarulSi da rom am Rirseuli moqalaqis saxelis war-moCena warsulis gadasaxedidan mogviwevs, Tumca darwmunebiT gvjera, rom madlieriTanamemamuleebi upirobod uzrunvelyofen misi saxelis Rirseulad damkvidrebas qarTvelpatriotTa galereaSi.nugzar mgalobliSvili, Tamaz gvelesiani, jemal gamaxaria, Temur lorTqi-

faniZe, Temur mJavia, zurab jguburia, avTandil daviTaia, rezo geTia