okcr

def *sme,

f

ပညာေရးႏင သတငး အႏပညာ ဂာနယ အတြ (၁) အမတ (၂) ဇြနလ ၂၀၁၀

tw

GJ(1) / trSw

f(2) / ZGefv

/2010

ကေလးေတြ ေဆာၾကပါေစလား လထစနဝငး

(၁)

ပညာျမငမ လမးျမငမညဟ ဆၾကပါသည ။ တျဖညးျဖညး ဆတယတကဆငးလာေနေသာ ျမနမာျပညျပညတြငးပညာေရး အေျခအေနသည တငးျပညအနာဂတအတြက ႀကးစြာေသာ ရကခတမႈ ျဖစလာႏငပါသည။ ပညာေရးစခန စညႊနး သတမတ ခကမားအရ ျမနမာႏငငတကသလမား၏ အဆငမာ ႏငငတကာ အဆငအတနးတြင လြနစြာနမကလာသလ၊ အေျခခ ပညာေကာငးမားတြငလညး အလြတကက ၊ ကရငတက ရသညနညးျဖင စာေမးပြ ေအာငေအာငေျဖဆေသာ အေျခအေန ျဖစလာပါသည။ အဆငအတနးရေသာ ျပငပ ပဂၢလကေကာငးမားတြင သငၾကားရနမာလညး လစဥေငြသနးႏငခ အကနကခ မ ျဖစႏငပါမည။ ထသ႔ေသာ အေျခအေနျဖင တငးျပည၏ အနာဂတတညေဆာကေရး လပငနးမားအတြက အရည အေသြးရေသာ မးဆကသစမား မညကသ႔ ေမြးထတေပးၾကပါမညနညး။ ယခအခနတြင မကဂရန႔ေဒသ၌ ပညာသငၾကားေနေသာ ေကာငးသားမား ေသာငးႏငခရေနရာ မမတ႔ လကလမး မမေသာ ျပညတြငးပညာေရး အေျခအေနျမငတကလာသည အခနက ေစာငေနမညအစား၊ မမတ႔ လကဝယ ရေသာ ေကာငးသားလငယမားက အေကာငးဆး ျပစပးေထာငေပးရနမာ မကဂရန႔ေဒသရ ဆရာ၊ဆရာမမား ၊ ပညာေရး အဖြ႕အစညးမား၏ တာဝနျဖစလာပါသည။ မမတ႔ ေကာငးသားမားႏင သငေလာေသာ ႏငငတကာ အဆငမ သငရး ညႊနးတမးမား ေပၚေပါကလာႏငေရး ၊ ေကာငးသားမား အဆငျမငပညာမား ဆကလကသငၾကားႏငေရး ၊ ႏငငသားတာဝနႏင အသစတဓါတမား ရလာေစေရးတ႔က ေဖၚေဆာငေပးရနလအပလာပါသည။ ထသ႔ေသာ အေျခအေနမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးေဒသ ဆရာဆရာမမား အစညးအရး BMTA အေနျဖင ဆရာ၊ဆရာမား၏ အရညအေသြးမား ျမငတကလာေစေရးက ဥးစားေပးေဆာငရြကေနပါသည။ BMTA ႏင TTBT (Teacher Training for Bur-mese Teachers) တ႔ ပးေပါငးထတေဝေသာ သခမနဂာနယသညလညး မမခမတထားေသာ မဝါဒမားအတငး သငရး ညႊနးတမးဆငရာ ကစၥမား ၊ သငၾကားမႈနညးစနစမားဆငရာ ကစၥမား၊ အျခား သသငသထကေသာ ဗဟသတမားႏင ဆရာ၊ ဆရာမမား ၊ ေကာငးသားေကာငးသမား၏ ရငဖြငစကားမားက ေဖၚထတေပးႏငရနအတြက သခမနဂာနယက ဒတယအႀကမ အျဖစ ထတေဝလကပါၿပ။ သခမနဂာနယ၏ မဝါဒမားအတငး ေဖၚေဆာငႏငရနေရးႏင မကဂရန႔ပညာေရး လမႈအဖြ႔အစညးအတြက အတတခပ သတပြငအျဖစ အေထာကအပျဖစလာေစေရးအတြက အတတႏငဆး ကၽြနေတာတ႔ ကယစြမးရသမ အားထတခပါသည။ ပညာရငမား မဟတသညအတြက လအပခကမားရေနမညမာ အေသအခာပငျဖစသည။ ပညာရငမား ငားရမး ႏငေသာ ေငြေၾကးပမာဏလ ကၽြနေတာတ႔တြင မရသလ ေစာငေရမားစြာထတေဝ၍ ေကာငးသားမား၊ ဆရာ၊ ဆရာမမား၊ ေကာငးသားမဘမားတငးလကသ႔ ေပးအပႏငသည အေျခအေနလညးမရေသးပါ။ ကနကရနရသည ကစၥအားလးက ကၽြနေတာတ႔လကျဖငသာ စားရတအကဥးဆးႏင အေကာငးဆး ျဖစေအာင ေဆာငရြက ကာ ေကာငးတငး၏ စာၾကညတကမားႏင၊ ျပငပရစာၾကညတကမားအထ ေရာကရႏငေအာငသာ ေပးပ႔ႏငပါသည။ ဂာနယ စတငျပငဆငခနမ စကတငခနအထ စာသငလက ၊ အစညးအေဝးမား ဝပေရာမားတကလကျဖင မအားရေအာင ရေနသည ေကာငးဆရာတ႔၏ အခနဇယားထတြင မသားစဆငရာႏင ကယေရးကယတာ အခနမားမဖ၍ ေဆာငရြကေနၾက ရျခငးလညးျဖစပါသည။ ဂာနယ၏ အျပငအဆငမားက ေဆာငရြကေနရငးျဖင မးလငးလလ ရကမားလညးရခရပါသည။ ေနာကတစေန႔ နနကတြင အပေရးမဝေမာပနးမႈမားျဖင ခြငယလကလင တာဝနရရာ စာသငခနးတြင ေစာငေမာေနမည တပညမား တစရကစာ စာသငခနမား လြတမသြားေစလသျဖင ေကာငးသ႔အားခလာၿပး စာသငခနတြငသငလက စာသငခနအားသည ၾကားခနမားတြင ခဏေလာကေမးမတလကျဖငလညး ရကေပါငးမားစြာက ျဖတသနးခရပါသည။ သ႔ရာတြင ဤဂာနယက ဖတရႈေသာ စာဖတသဆရာ၊ဆရာမမား၊ ေကာငးသား၊ေကာငးသမား၊ ေကာငးသားမဘမား အေနႏင သငရးညႊနးတမးဆငရာ ကစၥမား၏ အေရးပါမႈမား၊ စဥးစားေတြးေခၚသငယေသာ တကၾကြသည စာသငခနးမား ျဖစ လာေစေရးအတြက သငၾကားမႈနညးစနစမားအေၾကာငးႏင အျခားသသင သထကေသာ ဗဟသတ တစစတစရာ ရရသည ဟဆလင ကၽြနေတာတ႔ ပငပနးခရ ကးနပၿပ ျဖစပါသည။ ယခကသ႔ အငႏငအားႏင ဝငးရနလအပေနသည အေျခအေနႏင ပညာေရးဂာနယ၊ စာေစာငမား လြနစြာနညး ပါးေသးသည အခနတြင ပညာေရးမဂၢဇငးတစေစာငျဖစေသာ ေမာကၡပညာေရး မဂၢဇငးက အရနအဟနေကာငးစြာျဖင ဒတယ အႀကမ ထတေဝလာသညက ေတြ႕ခရသျဖင လြနစြာဝမးေျမာကဝမးသာ ျဖစရပါေၾကာငးကပါ အမတတရ ေျပာလပါသည။ မကဂရန႔ပညာေရးအတြက အားလးဝငးဝနးလကတြ၍ အရနျမင ေဆာငရြကၾကပါစ႔ဟ တကတြနးလကရပါသည။

Burmese Migrants Teachers’ Association ႏင Reading Writing and Critical Thinking (RWCT ) တ႔ ပးေပါငး ထတေဝပါသည။

အမာစာ............................................................................(၁)

မးေသာကလနး(ေမာငေမာငၿငမးေအး)…………….…………...…………(၄) ပငဆငမႈႏငေပးဆပမႈ(မျမတထန)…. ………….…………..…..………….(၅)

ေၾကာကစတ(ေမာငသစဆငး)…………………………..….…………….(၁၁) ပနးပးသတ႔ ႏလးသား(လငးၿဖးေအာင).….……………………….….…(၁၃) သငယခငးထေပးစာ (ဝငဝင New Light School)........................(၂၃)

ကေလးေတြေဆာပါေစလား(လထစနဝငး)………...……..………………………...(၄) ေဝဖနပငးျခား စဥးစားျခငးႏင ကယပငျပဌာနးခြင(ေဒါကတာသနးလြင)........(၇) စာသငခနးထက အၾကငနာတရား(သနးႏင)………………………………………...(၉) ေၾကာကစတ (ေမာငသစဆငး)……………………………………………………….(၁၁)

အလငးတနးမားႀကျဖန႔ၾကစ႔(ေရႊဟၤသာ)………………………………....(၁၇) မနေလးန႔ ေရႊ႕ေျပာငးေကာငး……………………………………………….(၂၄) ပညာေရးကငဆာေရာဂါ(ခငၿငမးသစ)..……………………………………(၂၇) ေရႊအးရမ ပညာရ (မးယ) …………………………………………..……….(၂၉) ေတာအပထက ကေလးမားရ႕သစပငႀကး(မေအးေအးျမင)…………..(၃၆)

ႀကပေလ၊ဆေလတေလာက အငတ(အးေဝမး)...........................(၂၁) စကားလးမားႏင သတ႔ရ႕သမငး (မငးထက)...............................(၂၅)

ငါန႔ေတြ႕မယ(ကေတာသား)………………………………………..……….(၂၀) လလား? တရစာၦနလား?(ၾကညဝငးAGAPE )………..……………..(၂၀)

ကမးလကမား(ကဗာ၊ႏငထြနးBHSOH)……………………………(၃၁) ေတာကပမယ ပတျမား (ကဗာ၊ သကႏငဝငးBHSOH).....................(၃၂) အနာဂတအတြက ေဆးေကာငးတလက(သန႔ဇငဟနး)……………….(၃၂) ကေလးမားကပပးကညျခငး(စာစစာကး၊ ေနာအယကလယေဖါ)…….(၃၃)

CPPCRႏင ေတြ႕ဆျခငး( အငတာဗး)…………............................(၁၉) ဆရာမနးသနးထးအမတတရ…………………...……………………..(၃၄၊၃၅) သတငးမား..................................................................(၃၉၊၄၀)

(၂)

နာယကအဖြ႕

• ေဒါကတာစငသယာေမာင • ေဒါကတာသနးလြင • ေနာေဖါေရ • မနးေရႊႏငး

အယဒတာအဖြ႕

• ဆရာေနမးေအး • ဆရာခနဝမး • ဆရာေဒးဗစ • ဆရာႏငႏငထြနး • ဆရာဖခ • ဆရာလငးေကာ

စာမမားေပးပ႔ ဆကသြယရန

• bmta05@gmail.com • bmta05@yahoo.com • BMTA ရး CDC

ေကာငးအနး • နးစပရာ BMTA အးစမား

စစမး ေမးျမနးရန

• ဆရာ ေနမးေအး Ph - 087 200 8853 • ဆရာ ႏငႏငထြနး Ph - 087 524 7034

စာမမား ဖတေခၚျခငး ဆရာ၊ ဆရာမမားႏင ေကာငးသား၊ ေကာငးသမား ပညာေရး က႑က စတပါဝငစားသမား အားလး အေတြ႕ အႀက ခစားခကမားက ေပးပ႕ ႏငပါ သည။

မကႏာဖးဓါတပႏင အတြငးဒဇငး

ႏငႏငထြနး

(၃)

တမတေမး အပေရးေနာ ေပာေအာငမစကႏငပါဘး နဖးမာလကတင မၾကာခင လကေပၚကနဖးျပနတငျပနလ႔ အပရာတြင ဟသညလးကာျဖင စတလပျပာ ပနးစကးကာရာေပါ အေတြးကမာၻဆ ေၾသာ….အေဆြးက ခာခာလည ။ ကယ နေဘးမာေပါ ထဝတလႊာ ညာတငကသလပ ဘဝဆ ဘာကေခၚမသစြမးေလတ ခမးျမၾကည ကယရငေသြးေတြမာေတာ သတ႔အေမက ဘယညာရကာျဖင ေကာေကာပ မကေတာငမတပါလ႔ အပရာေန ကယျမငရ ဝမးသာလသည ။ ပနးအေပါငး ေဝမလြင လမးခေယာငး ေျမအျပငေပါ သခပင ညႊန႔ရငမထြကႏငပါဘး ေႏြလမာ မြနးတညလာသညသ႔ ဘဝတာ မျပညစတျပင ႏခာကာ ဆငးရတာေတြေၾကာင

စးေႏာငပ ေႏာငတြယလာ စတဇန႔ ေမာငလညမာ အပမရညတာရည မပျပငတ ကယခရး။ မျဖစေသးပါဘး လစႏၵာ ေလ အငယက ေငြၾကယေတြ သၿခရလ႔ အေနာကက မနမနကးရာၿပေပါ မးဒါလ ကယရငေသြးေတြရ႕ စားဝတေန ပတဝနးကငနယမာျဖင မကႏာငယ ေအာကမကရေအာငလ အေဖေဆာင ထမးပးရြကမာမ႔ ရစပတလာ အေတြးမငမားကင တဆတအေဝးႏင ႏငေအာငျဖတပါလ႔ မခတပါ မကေတာငပတပါျဖင ဇြတမတကာ အပေပာေအာငႀကးရတယ (သားတ႔ရယ) မးေသာကလနး ။ ။

ေမာငေမာငၿငမးေအး

ေမာငေမာငၿငမးေအး

မးေသာကလနး

(၄)

‘ေဟ….လနဘား၊ ဒေပး၊ ဒေပး’ ‘ဟေကာင ဘငလာဒင၊ ဘာ လပၿပး ေငးေနတာလ၊ ဝင လေလကြာ’ ‘ဂပေတာ ေသေတာမာပ၊ ဒ ကေပးပါဆမ’ ‘ေဟေကာင တရတအျမနေပး ေလ’ ‘ဟး၊ဟး၊ ခဏရပ၊ ကားလာေန တယ’ ‘ပစ၊ ပစ၊ ျမနျမနပစေပး’ ‘ဂးေပါကတညေအာင မကန တတဘးလားကြ၊ ဒကလား ေတာ အလကားပစားပ’ အမေရ႕ ကနသည လမး မႀကးေပၚမာ ေဘာလးလ က စားေနၾကတ လငယေတြ ဆ ကထြကေပၚလာတ အသေတြ ပါ။ အားရပါးရ ေအာဟစျမး တး ေနလကၾကတာ။ ေအာသ ဟစသေတြန႕အတ ေဘာလးကႀကးႀကးကနလကတ အသ ေတြကလ တစဘးဘးၾကားေန ရပါတယ။ အခနကသနးေခါငေကာ လ႕တစခကတးလနးပါးရပါၿပ။ တစခကတစခက ဝငလာတ ကားတစစငးတေလက လြၿပး လမးမႀကးက ရငးေနပါတယ။ အားေကာငးလတ မးလးႀကး ေတြေၾကာငလမးမႀကးဟာဝငး ထနေနပါတယ။ေဘာလးကန

ဖ႕ေတာ တအားေကာငးေပါ။ လငယေလးေတြ ေတာေတာ ကနလ႕ ေကာငးေနၾကပပါပ။ ေအာလကၾက ဟစလကၾကန႕ ေလ။ အမယ ဘငလာဒင ေတာငသတ႕ထပါလကေသး။ ေဘာလးထေဇာကပေနေတာ အခနကေတာင သတ႕ သတ ျပ မပမရဘး။ တစခကတးဆတ အခန ဟာလမားစ အပေမာကေန ေလာကတ အခန မဟတ လား။ စးစးဝါးဝါး ေအာသဟစသ ေတြေၾကာင အပမရနငသမား ကေတာ ေဒါပြၾကမာေပါ။ ဒါ ေပမယ ဘယသကမ ထၿပး ႀကမးၾကေမာငးၾက မလပၾက ပါဘး။ ရနကနသ ရနကနသား မားရ႕ သညးခႏငမႈဟာ အ ေလာကပါတယ။အကငျဖစၿပး ခႏပါရမန႕ ျပညစေနတာထင ပါရ႕။ စားပြမာထငစာေရးေနရငး က ခါးေညာငးသလ ရလာ တာေၾကာင ျပတငးေပါကရရာ ထသြားၿပး လနဘားတ႕ ဂပ တ႕ ဘငလာဒငတ႕ ေဘာလး ကစားေနတာက ၾကညမပါ တယ။ အားရပါးရစတပါ လက ပါႀကး ကစားေနလကၾကတာ ေပာစရာႀကး။

ေအာဟစ ဆညသေတြက အ ေနာငအယက ျဖစတယရယ လ႕ မေအာကေမပါဘး။ က ေလး ဘဝထက ေဘာလး ဝါ သနာႀကးခတာေၾကာငပလား။ ဒလေနရာမာ ဒလအခနမးမ ကစားလ႔ျဖစတ လနဘားတ႔ ဂပတ႕က စာနာမလ႕ပလား ေတာ မေျပာတတဘး။ သတ႔ ေလးေတြရ႕ ေအာသဟစသ တဘးဘးန႔ ေဘာလးက ႀကး ကနလကတအသေတြက ေဒါသမျဖစမတာ အမနပ။ ေဒါသ မျဖစမရသာမကပါဘး။ သတ႕ ကၾကညရငးၾကညရငးငယစဥ ကဘဝကျပနေတြးၿပး ၾကညနး စတမားေတာင ျဖစလာရေသးရ႕။ ကယငယစဥတးကလညး ေဘာလးဆရငထမငးေမဟငး ေမက ဝါသနာ ႀကးခတာ။ ေကာငးကလညး ေဘာလး ကြငး ( ၃ ) ကြငးေတာငရတ ေကာငးေလ။ မႏေလးသ မႏေလးသားေတြက ‘ဖာသား လဖနးေကာငး’လ႕ေခၚၾကတ ေကာငးေပါ။ ေကာငးနာမည အမနက ‘လဖနး အထမးအ မတေကာငး’ပါ။ ေကာငးတ ဆပမာေတာ အတေကာက LMS လ႕ ေရးပါတယ။ မဘ မေကာငးအျဖစ စတငတည ေထာငခသ ရမနကသလစ ဘာသာဝင ျပငသစဘနးေတာ

ႀကး ဖားသားလဖနး (father lafon) က ဂဏျပမညေခၚ ထားတာပါ။ ျမနမာျပညရ ခရစယာန ဘရားရခးေကာငး အားလးအနက အလဆး ဘ ရားရခးေကာငးရတ ေကာငးပါ။ ဘရားရစခးေကာငးရ႕ အ ခၽြနအတကေတြၾကားမာ လ အရြယ သေတာစင ပနးပရပ ေတြ အမားႀကး ထညသြငးျပ လပထားပါတယ။ ေကာငးက ေအလမးန႕ လမး ၈၀ေထာင တစျပပတ လည အကယ ရပါတယ။ ေကာငး စာသငခနးေတြန႕ ေဘာဒါေဆာငက တတငး ပတလညမာ ေဆာကထား တာေၾကာငအလညမာ ကြက လပ အကယႀကး ရပါတယ။ အဒ ကြကလပ အကယႀကး က ေဘာလးကြငး ၂ကြငး လပထားတယ။ ဘကစကက ေဘာကြငး ၃ ကြငးန႕ ၾကက ေတာငရကကြငး ၃ ကြငးလရ ပါတယ။ဒါအျပငေကငးအေရ႕ေျမာကဘကမးရထားဝငးႀကး ေဘးမာလ ေကာငးပငေျမ ကြကႀကး ရပါေသးတယ။ အဒ ေျမကြကႀကးကလ ေဘာလးကြငးလပထားပါတယ။ အဒ ကြငးကေတာ လႀကးတနး စန ယာေတြ ကစားဖ႕ သတမတ ထားတာပါ။စနယာ ဆတာက အရပ၅ေပ၃လကမ အထက

လထစနဝငး

(၅)

ရသေတြ ျဖစပါတယ။ ၅ေပ ၃လကမေအာကက ဂနယာ၊ ၄ေပ၉လကမေအာကက ဂန ယာ ဂနယာန႕ ေနာကဆး ၄ေပေအာကကေလးတနးေတြကေတာ မစဂက (Midget)

တနးလ႔ သတမတထားပါ တယ။၂တနး၊ ၃တနးန႔ ၄တနး အရြယေတြေပါ။ အဒေအာက ကေလးေတြ ကေတာ ဒနးတ႕ ဆးေဆာတ႕ ေလာတ႕လ ကစားစရာေတြ အျပင Common room လ႕ ေခၚတ ကစားခနးထမာ ကစား စရာေတြထားေပးပါတယ။ ကေလးတနးကလ ခေခတလ သငယတနး၊ ၁တနးထရတာ မဟတပါဘး။Lower kinder-garten (LKG) ၊ Middle kin-

dergarten (MKG) န႕ Higher kindergarten (HKG) ရယလ႕ ၃တနး ရပါတယ။ ၃တနး ဆေပမယ ၃နစအျပညေနခင မ ေနရတာပါ။ ၆လပတအစမး စာေမးပြမာ အဆင ေကာငး ေကာငးန႕ ေအာငသမားက အတနးတငေပးတ Double Promotion စနစရတာေၾကာင ၁နစထမာ ၂တနး တကခင တကသြားနငပါတယ။ ရမနကသလစဖာသာေတြ ဘရာသာေတြက စာသငၾကား တအခနမာ မကနာႀကးတည တညထားတတေပမယ က စားခနဆ သတ႔ ကယတင ဝတရျဖႀကးေတြက ခါးထ ေရာကေအာင မခၿပး ေကာငး သားေတြန႔အတ ကစားေလ ရ ပါတယ။ ေကာငးသားတငး ကစားနညး တမးမးေတာ က စားရပါတယ။ အမတေပးၿပင ပြေတြ ပမနျပလပေပးပါတယ။ ေကာငးသားေတြက House

လ႕ေခၚတ အသငးေလးသငး ခြေပးထားပါတယ။

လညပငးမာ စညးရတ လည စညး (Necktie) အေရာင လကၿပး န၊ျပာ၊စမး၊ဝါလ႕ ခြ ထားပါတယ။ ေကာငးမာ ေဘာငးဘျဖအကၤ ျဖန႕ လည စညး ေန႔စဥ ဝတရပါတယ။ အသငး၄သငး ၿပငပြေတြျပ လပၿပး အမတေပးတယ။ ေနာကဆး အမတအမားဆး ရတအသငးက စာေမး ပြႀကး အၿပး ေကာငးေနာကဆးေန႕ ေကာငးဆငးပြမာ ဆခးျမင ပါတယ။ ငယစဥက ဒလေကာငး မးမာ ေနခရၿပး အားရပါးရ စတရလကရ ကစားခရေလ ေတာ အမေရ႕လမးမႀကးေပၚ သနးေခါငေကာမ ေဘာလးကစားၾကရရာတလငယေလးေတြက ဆနငရနေကာလ႔ အျပစ မျမငပ စာနာမတာ ျဖစပါ တယ။ ၿမ႕ႀကးျပႀကးေတြ စည ကား သကၿမကလာတာန႕ အ မေျမႀကးေတြက ေပာကကြယ သြားပါတယ။ အရငက ေျမ လြတကြကလပႀကးေတြ ေနရာမာ တကတာ အေဆာကအ အေတြ ျဖစကနပါတယ။ အး အမစမကနးသစေတြန႕ ကြက သစေတြၿမ႕သစေတြထေထာငၾကရာမာကစားကြငးေတြထည သြငးတညေဆာကေပးသငၾကပါတယ။ ရနကနလၿမ႕ႀကးမာ တစ ေန႔ တျခားလဥးေရက တးသ ထက တးလာေနပါတယ။ စာ သငေကာငး ေတာေတာမား မား အထးသျဖင ၿမ႕လညက စာသငေကာငးေတြ ဆရင ၃ ထပ၊ ၄ထပ အေဆာကအဥး ႀကးေတြ ျဖစၾကၿပး ေျမကြက ကြကလပ လးဝ မရၾကပါဘး။ ဒေတာ ကေလးေတြအဖ႕ စာ သငခနးထမာပ ေဆာၾက က စားၾကလပရရာၿပး ကေလး

ႀကးေတြကေတာ လမးေဘး လကဖကရညဆင ထငသ ထင ဂမးကစားတ ဆငထဝင သဝင ျဖစကနၾကတာေပါ။ ေဘာလးကစား ဝါသနာႀကး သမားအဖ႕ လနဘားတ႕ ဂပ တ႕ ဘငလာဒင တ႔လပ က စားၾကရမာပေလ။ စာနာရ ေတာမာပ မဟတလား။ နငငတစနငင ဖြ႕ၿဖးတး တကဖ႕ အတြက အဒနငင သားေတြရ႕ ပညာရညဖြ႕ၿဖး တးတကဖ႕လပါတယ။ ပညာ ရညဖြ႕ၿဖးတးတကဖ႕ အတြက ကနးမာ သနစြမးဖ႕ လပါ တယ။ ကနးမာသနစြမးဖ႕ အ တြက ပငစငယၿပး အသက ၆၀ေကာမ မနကေစာေစာ ထ လမးေလာကရ ေဂါကသးရကရန႕မရပါဘး။ ငယစဥ ကေလး ဘဝကတညးကျပစပးေထာငေပးဖ႕လပါတယ။ ျပစ ပး ေထာငဆလ႕ သပႀကးႀကး ကယကယႀကး လပရမယ မဆလပါဘး။ လြယလြယ က ေလးပါ။ ကေလးက ကေလး လ ထားၿပး လငယက လငယ လထားပါ။ ဒါပါပ။ ကေလးဆ တာ ေဆာခငတယ။ ေဆာပါ ေစ။ ေဆာနငေအာငသာ ဖန တးေပးပါ။ လငယဆ ကစား ခငတယ။ ကစားပါေစ။ ကစား နငေအာငသာ ဖနတးေပးပါ။ ဘာမ မခကပါဘး။ သဘာဝ တရားက ဇြတအတငးႀကး ေျပာငးလပစဖ႕ မႀကးစားပါန႕။ ‘ပညာေခတ’ ဆတာ အခါ လညသားေလးက အငတ ကရငပ႕ဖ႕ ဆလျခငး မဟတ ဘးဆတာ သေဘာေပါကဖ႕ လပါတယ။ နနယေသးတ က ေလးငယ ေလးေတြရ႕ ဥး ေႏာကက လႀကး မဘေတြက ‘ ပညာ’ ဆတ ဝနထတ ဝန ပးႀကးန႕ မဖစးေစသငပါဘး။ “ကစားခနလႊား စြမးအားဖက

တြငစခနရငေဘာငတနးလကလငပင ေခတမမ ကမာၻၾကည ၾကညျမင၊ သနျမနေယာကား ဘာသားလင……’ လြနခတနစေလးငါးေျခာက ဆယကဆရာၿမ႕မၿငမးေတာငမ အားကစားလပျခငးရ႕ အ ေရးပါပက သတေပးေထာက ျပခေသးတယ မဟတလား။ ကမာၻ႕ ရြာႀကး ကမာၻ႕ ရြာႀကး န႕ ေၾကြးေၾကာေနတ ဒေခတ လေတြကေတာ ၃နစအရြယ သားသမးေလးေတြက မႀက ေကာငးပ႕ၿပး ဘလဂတေလး ေတြ ျဖစေအာင လပေနၾက ေလရ႕။ ေအာ………..ၿမ႕မၿငမးက ေတာျဖင ဂလဘယလကေဇး ရငးဆတ “ကမာၻျပမႈႀကး” လ ေတြ မၾကားဖးခငကတညးက ကမာၻႀကးကကမာၻၾကညၾကည ျမငဖ႕ ေဆာၾသေနၿပေလ။

လထစနဝငး ၂၃.၁၀.၂၀၀၄

(စတင သစမဂၢဇငး လငယ က႑တြင ေရးသားခေသာ ေဆာငးပါးက ဆနးသစျခငး)

ကေလးက ကေလး လ ထားၿပး လငယက လငယ လထားပါ။ ဒါပါပ။ ကေလး ဆတာ ေဆာခငတယ။ ေဆာပါေစ။ေဆာနငေအာင သာ ဖနတးေပးပါ။ လငယ ဆတာ ကစားခငတယ။ က စားပါေစ။ ကစား နငေအာင သာ ဖနတးေပးပါ။

(၆)

ေအးေအးျမင

ေတာလနေရးသမား တစေယာကမာ မးဆကသစအတြက ေပးဆပစရာ ေ႐ႊ၊ ေငြ၊ ေကာက၊ သ၊ ပတျမား မ႐

ေျမတစကြက မ႐ ေတာလနေရးပတေတာ အျပည႐ေနခပါတယ။

ေတာလနေရးသမားန႔ တကပြဟာ ဒြနတြ ႐ေနခတာပါ။ ကေလးမားအတြက အနာဂတေရးအတြက ၿငမးခမးေရးအတြက အေကာငးဆးထဆစ ေျပျပစဆး ပနးပ႐ပ

ထလပေပးခ ခငပါေသးတယ။ ငါရငထက ေတာအပန႔ပငလယမာ

အျမငပ ဇငေယာငက ဇာမဏငက ကေဒါငးငက

လငးယနငက ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ ◦ မား လပစြာ ပဝ ‘ က ’

ေလအဟနမာ ‘ ေပာ႐ႊငေနၾက ’ ေတာကပတအျပး

စးရ ျပတသားတ ‘ မကလး ’ ယၾကညမႈ အျပည႐တ ႏလးေတြန႔ ငကတစအပ ပသနးေနတာ ေတာ႐ငးပနးေတြက ဂဏျပ ၾကယတာရာေတြက ၿပးျပ ငါျမငေနရတယေလ။ ။

ကေလးမား အနာဂတမာ အလပဆး ေန႔၊ ရကမားက ပငဆငႏငၾကပါေစ။

(August 14/ 2006 ေရာငနဥးေကာငး ( NGSO)

အဖြ႕အစညးမ ကေလးမားရ႕ေမႊးေန႔ပြ အတြက အမတတရ ေရးေပးခတ ကဗာျဖစပါတယ။)

ေ၀ဖနပငးျခားစဥးစားျခငး (Critical Thinking) အားျဖင တပါးသ၏

လႊမးမးခေနရမႈမ လြတေျမာက၍ ကယ ပငအယအဆ၊ ကယပငအေတြးအေခၚ ျဖင လြပလပစြာရပတည ႏငပါသည။ ကၽြနေတာသည ေ၀ဖနပငးျခားစဥးစား ရနစာဖတျခငးႏငစာေရးျခငး (RWCT) သငတနးမားက ၂၀၀၂ မ စတင၍ ပ႔ ခခပါသည။ ဆရာ၊ ဆရာမမားအား ပ႔ခေသာ သငတနးမားျဖစပါသည။ စာ သငခနးအတြငး ေကာငးသားမား တက ကြစြာ ပါ၀ငမႈႏင ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစား သည အေလအကငမား ရရေစမည သငၾကားနညး စနစမားက လကေတြ႕ သ႐ပျပသည သငတနးမားျဖစပါသည။ အေျခခသငတနး တစခသည ဆယ ရကၾကာျမငၿပး သငၾကားနညး ၆၀ ပါ ၀ငပါသည။ ၂၀၀၉ ခႏစမ စတင၍ လမႈအကးျပ လပငနးမားတြင ပါ ၀ငေဆာငရြကေနၾကသည လငယမား အတြက ေ၀ဖနပငးျခားစဥးစားျခငး ၂ ရက သငတနးမား ပ႔ခခပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး၏ အဓပၸါယ၊ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားရန စာဖတျခငး၊ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားရန စာေရးျခငး၊ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားရန ေဆြးေႏြးတင ျပျခငး၊ ေ၀ဖနပငးျခားစဥးစား ရန နားေထာငျခငးႏင ေ၀ဖနပငးျခား စဥး စားရန ေမးခြနးေမးျခငးတ႔ ပါ၀ငပါ သည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငးက ခပတ တ အဓပၸါယဖြငဆမည ဆလင “ဆငျခင သးသပ၍ ဆးျဖတခက ချခငး” (reflective judgment) ဟ ဆ ႏငပါမည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး တြင ကးေၾကာငးဆကစပ စဥးစားျခငး (logical thinking) ပါ၀ငၿပး၊ ျဖန႔ထြက

စဥးစားျခငး (lateral thinking) ဆနး သစ တထြငစဥးစားျခငး (creative t h i n k i n g ) တ႔ႏင အနညးငယ ကြာျခားပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥး စားျခငးသည သတငးအခက အလက မားက ရယျခငးမစတင၍ ဆးျဖတခက ချခငးတြင အဆးသတပါသည။ သ တငး အခကအလက ရယျခငးႏင ဆးျဖတခကချခငတ႔ အၾကား စတပငး ဆငရာ တးတကမႈ ျဖစစဥျဖစပါသည။ သတငး အခကအလကမားက ဆနး စစျခငး၊ အေသးစပေလလာျခငး၊ ကြ လြေသာ သတငးအခကအလက၊ ကြ လြေသာ အျမငအယအဆမား ႏင ႏႈငးယဥဆကစပၾကညျခငး စသညတ႔ ပါ၀ငၿပး အဆးတြင မမ၏သေဘာထား အျမင တစခက ဖြငဆျခငးျဖစပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခားစဥးစားျခငးသည ေန႔ စဥဘ၀အတြက လအပခကျဖစသည ဟ ကၽြနေတာခယထားပါသည။ ခရး သြားလာေရး လြယကျမနဆနျခငးႏင စးပြားေရး လပငနးမား ကမၻာအႏ႕ ပးေပါငး လပေဆာငလာၾကျခငး တ႔ ေၾကာင ဘာသာစကား၊ ယဥေကးမႈ၊ ႏငငေရးအျမငႏင တနဖးထားမႈ အမး မး ကြျပားေသာလမား မၾကာခဏ ဆဆညး ေနၾကပါသည။ မညသည သေဘာထားအျမငက လကခ၍ မည သညက ျငငးဆမညနညး။ သတငး နညးပညာ ထြနးကားလာသျဖင အ ေၾကာငးအရာ အမးမး၊ အေတြးအေခၚ အယအဆအမးမးတ႔က အခနအနညး ငယအတြငး ျမငေန ၾကားေနရပါသည။ ဘယအေတြးအေခၚကလကခ၍ ဘယ ဟာကျငငးဆမညနညး။ ဒမကေရစစနစ ကမၻာအႏ႕ လကခ

ကငသးလာသညႏငအမ မတညေသာ ႏငငေရးအယအဆမား ယဥၿပင လာ ၾကပါသည။ ဘယႏငငေရး အယအဆက လက ခ၍ ဘယဟာက ျငငးပယမညနညး။ တပါးသ၏လညျဖားမႈ၊ျဖားေယာငး ေသြးေဆာငမႈႏင လႊမးမးမႈတ႔မ ကငးလြတ၍ မမ၏ ကယပငအျမင၊ ကယပငအေတြး အေခၚ၊ ကယပငအယအဆတ႔ျဖင ရပ တညရန လအပပါသည။ ဒမကေရစစနစတြင လတစဥးခငး ၏ ပါ၀ငမႈႏင အဆးအျဖတသည အ ေရးႀကးေသာ အခကျဖစပါသည။ လ တစဥးခငးသည မမ၏ ကယပငအျမင၊ ကယပင အေတြးအေခၚ အယအဆက ကးေၾကာငး ခငလစြာ ေဖာျပရပါမည။

ေဒါကတာသနးလြင ၂၀၁၀ - ေမလ

(၇)

ဒမကေရစစနစတြင လတစဥးခငး၏ ပါ၀ငမႈႏင

အဆးအျဖတသည အေရးႀကးေသာ

အခကျဖစပါသည။ လတစဥးခငးသည မမ၏ကယပငအျမင၊

ကယပငအေတြးအေခၚ အယအဆက

ကးေၾကာငးခငလစြာ ေဖာျပရပါမည။

တျခားသ၏အျမင၊ အေတြးအေခၚ အယ အဆတ႔ကလညး ကးေၾကာငးခငလ မနကနမႈ ရ၊ မရ ဆနးစစရပါမည။ ေ၀ ဖနပငးျခား စဥးစားျခငးျပ၍ မမ၏ ရပတညခကက ရာေဖြရပါမည။ ျမနမာႏငငသညဗဒၶဘာသာယဥေကး မႈ ထြနးကားလကရၿပး ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငးသည ဗဒၶ၏ အဆးအမ ႏငလညး အ၀ငခြငကျဖစပါသည။ ဤ အခကက ဗဒၶ၏ ကာလာမသတတြင အထငအရား ေတြ႕ျမငရပါသည။ ဗဒၶသည ကာလာမ ရြာသားမား အား ေဟာၾကားေသာတရားတြင “အမန႔ အာဏာသး၍ ေျပာၾကားသျဖငလညး လကချခငးမျပပါႏင၊ လတကာေျပာေန ၾကသည ဆေသာေၾကာငလညး လက ချခငးမျပပါႏင၊တဆငစကားႏင ေကာလဟာလတ႔ေၾကာငလညး လကချခငး မျပပါႏင၊ စာႏငေပႏင ေရးသားထား သညဆေသာေၾကာငလညး လကချခငး မျပပါႏင၊ သေဘာတရား တစခႏင ကကညသည ဆေသာေၾကာငလညး လကချခငးမျပပါႏင၊ထငရားေကာၾကား သည ပဂၢလက ေျပာသညဆေသာ ေၾကာငလညး လကချခငး မျပပါႏင၊ ဆရာသမားက ေျပာသည ဆေသာ ေၾကာငလညး လကချခငး မျပပါႏင၊ မမကယတင ဆနးစစေလလာ ၿပးမသာ လကခပါ” ဟ၍ ေဟာၾကားခပါသည။

ကၽြနေတာတငျပေသာ “ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး”သည ဗဒၶကယေတာတင သငၾကားခသည တရားျဖစပါသည။ သ႔ ေသာ အလြယတက လကချခငးမျပပါ ႏင၊ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး အ ေၾကာငးက ကယတင ဆနးစစေလလာ ရနသာ အႀကျပလပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး၏ အား ေကာငးခကမားကသာကၽြနေတာေဖာျပခပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး တြင အားနညးခကမား မရႏငဘးလား ဟ ေမးစရာရပါသည။ အားနညးခက မား ရပါသည။ ျမနမာသာမက အာရ ႏငငမားသည အစဥအလာ အားျဖင အသကအရြယႀကးသ၊ ရာထး ႀကးျမင သတ႔က နာခေလရၾကပါသည။ ထ ပဂၢလမားကလညး သတ႔က နာခမ သာ ေျမာကစားေလရသည။ ထပဂၢလ တ႔၏ ေျပာစကားက အလြယတက လကမခဘ ျပနလညဆနးစစေနလင ၿငျငငခရဖြယ ရသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားေနျခငးအားျဖင အဆးအျဖတ တစခက အလြယတက မခႏငဘ ဖငေႏးေနတတသည။ ႏငငေရး ေလာကတြင သးေလ ရေသာ “ေ၀ဖနေရး” ဆသည စကား လးႏငလညး အမတမားႏငသည “ေ၀ ဖနေရး” လပသညဟဆလင အ ျပစ ေျပာၾကသညသာမား၍ ေ၀ဖနေရး

ဆလင ေရာငခငၾကသည။ “critical” ဟေသာ အဂၤလပ စကားလးအရလညး အဓပၸါယေကာကလြႏငသည။ ေဆး႐ေရာကလာေသာ လနာတစဥး အားဆရာ၀နက“critical condition” ဟ မတခကေပးလင “ေသလေမာပါး” ျဖစေနၿပဟ အဓပၸါယရသည။ အားနညးခက တခ႕ရေသာလညး ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငးသည မရ မျဖစလအပသညဟ အခငအမာေျပာ လပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး သည ကးေၾကာငး ဆေလာမႈရယမမ က ပညာႏငယဥေသာအရာျဖစပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခားစဥးစား၍ ေျပာဆျခငး၊ ေရးသားတငျပျခငး မနသမသည အ ခကအလကမား မနကနျခငး၊ ရငးရငး လငးလငးရျခငး၊ အဆကအစပရျခငး၊ ေရ႕ေနာက ညၫြတျခငး၊ နကနက ႐ႈငး႐ႈငး ကယကယျပန႔ျပန႔ ေလလာ ထားၿပးျဖစျခငး၊ တရားမတမႈ ရျခငး တ႔ေၾကာင သေတာေကာငးတရားလညး ျဖစပါသည။ ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငးအားျဖင အေတြးအေခၚအရ လြတလပ၍ တပါး သ၏လႊမးမးမႈမခရဘ ကယပငျပဌာနး ႏငသည အေျခအေနသ႔ ေရာကရႏငပါ မည။

(၈)

ေဒါကတာသနးလြင

ေ၀ဖနပငးျခား စဥးစားျခငး သည ကးေၾကာငး

ဆေလာမႈရယမမက ပညာႏငယဥေသာအရာ

ျဖစပါသည။

(၉)

၂၁ ရာစ မကေမာကေခတ ကေလး ဘ၀ဟာ ျပးခတရာစမားန႔ လြနစြာ ကြာျခားလ႔ ေနျပျဖစပါတယ။ အထးသ ျဖင ေကာငးပညာေရးပစေတြ ေျပာငးလလာေနတယ။ ပညာေရးရ႕ အဆငတငး ဟာ အရငကန႔ ကြာျခားလာေနတာ က ေတြ႔ျမငေနရတယ။ မၾကကေလး ဘ၀ကတညးက ပစ ခြကထမာ၀ငေရာကရေတာတယေကာငး ကပ႔ၾကတယ။ မၾကေကာငးမ မထား ရင ေခတမမေတာဘး မဟတလား။ လေနမႈဘ၀ပစေတြလညး ေျပာငးလလ႔လာတယ။ မဘ ၂ ဥးစလးက အခနျပည အလပလပကင ေနၾကရလ႔ျဖစေစ၊ ဘ၀ အစ မၾကပညာေရးရ႕ ေရရညတနဖးက သျမငလာၾကလ႔ျဖစေစ၊ ၀နေဆာငမႈ လပ ငနးအေနန႔ စးပြားျဖစလ႔ျဖစေစ၊ မ ၾကေကာငးေတြလညး ျမနမာႏငငရ႕ ျမ႕ၾကး၊ ျမ႕ငယ၊ ေကးလက ဇန ပဒ ေနရာအႏ႔အျပား၊ လမးတငးမာလလ ပစအမးမးန႔ ေပၚထြနးလာေနပါျပ။ မလတနး၊ အလယတနးအဆငေတြ မာ ကျပနေတာ အားကစားဟာ မလပ မျဖစေတာဘး။ အစအဖြ႔ငယေလးေတြ ဖြ႔စညးျပးေတာ တကယ အားကစားသ မားၾကးေတြ စတငအျပညန႔က ေကာငး အဆင၊ ျမ႕နယအဆင၊ တငးအဆငေတြ မာ ပါ၀ငဆငႏႊႏငဖ႔ နညးစနစမနမနန႔ ေလကငေနၾကတယ။

ဆယတနးလြနသငတနးမားန႔ ေကာ လပေကာငး ၀ငခြင ဆတာကလညး အရင ေခတေတြထကက ပျပးေတာ ယဥျပငေရြးခယ ခေနရေတာတယ။ ဒေျပာငးလျခငးျဖစစဥေတြမာ မသားစ အတြငး ဆကဆေရးလညး ပစေျပာငး လလ႔ လာခပါျပ။ ကေလးအေနန႔ေကာ၊ မဘေတြကပါ အခနမေပးႏငတ ေခတ က ေရာကလာေနပါျပ။ အကးဆကအ ေနန႔ ေႏြးေထြးတ မသားစအတြငး ဆကဆေရးန႔ “မသားစအတြငး အၾကင နာတရား” ဟာလညး ေခတေဟာငးမာ ကနေနခတ အရာတစခ ျဖစလာေနပါ တယ။ သ႔ေပတ ပညာေရးဆငရာ ကၽြမး ကငသမားကေတာ ဒရးရာကေတာျဖင ရင ဘယေသာအခါမ မေဟာငးႏြမး သင ဘးလ႔ အၾကျပ တငျပထားၾကပါတယ။ “အၾကငနာ ကရဏာတရားဟာ ေကာငး သ ေကာငးသားမားရ႕ မမကယက ယ ၾကညမႈန႔ ေကာငး၊ စာသငခနးတြငး အေျခအေနက တးတကေစပါတယ။” လ႔ -အၾကငနာတရားႏင ျပမဆကဆေရး ေဖာငေဒးရငးအဖြ႔ၾကး - က တငျပထား ပါတယ။ တစဥးန႔ တစဥး ေမတာတရားန႔ ဘယလျပမ ဆကဆသငတယ ဆတာ က သငၾကားေပးေနတ အဖြ႔ ျဖစပါတယ။ “စာေတာတာ၊ စာမေတာတာက အသာ ထား၊ အၾကငနာတရား၊ ေမတာတရားန႔ ျပမဆကဆျခငးဟာ ဘ၀ အရညအေသြး န႔ ပညာကပါ တးတကလာေစတယ။ တ

ကယလညးဘ ေတာလာၾကတယ၊ ထး ခၽြနလာၾကပါတယ။” ေမတာတရားရ႕ ရလဒဟာ ေကာငး စာမာ အခကအခရေနတ ကေလးေတြ ကသာလင အကးရေစတာ မဟတပါ ဘး။ အျပသေဘာေဆာငတ လပရပေတြ ဟာ အခကအခန႔ စတဖစးမႈေတြက ၾကၾကကတ အခါေတြမာ ေကာငးသား ေတြႏင လၾကးေတြကပါ အကးမားေစ ပါတယ။ လသားရ႕ ပငကယ အခငးအ ရာ တစချဖစတ “အၾကငနာတရား” ဟာ စာနာစတကဖြ႔ျဖးေစျပးဘ၀တစေလာက လး အသးတညလတ လမႈဆကဆေရး စြမးရညကလညး ကေလးမား ရရ ႏငပါ တယ။ အမနတကယတမးမာ ခငမင ရငးႏးတ သေတြႏင မကႏာစမးတ သ ကပါ အခါအားေလာစြာ ၾကငနာစြာ ျပမ ဆကဆေစျခငးဟာ ကေလးမားက သ တ႔ ပတ၀နးကင ကမၻာငယေလးရ႕ ေဘာငအျပငဖကန႔လညး ထေတြ႔ ဆက ခခြင ရရေစတာပါ။ ဒအခါမာ အေရာင အေသြး စလင ေထြျပားလတ ပတ၀နး ကငကမၻာၾကးကပါ ဆကဆျပးသားျဖစ လာမယ မဟတလား။ ေကာငးစာသငခနးက ဘယလ စတင လပေဆာငေပးႏငပါသလ။ ၾကငနာစြာျပ မ လပေဆာငဖ႔ဆတာ သပအခကၾကး မဟတပါဘး။ ပတ၀နးကငမာ လႈေဆာ စတက ျဖစထြနးေစႏငတ အေျခအေန ေတြ အမားၾကးပါ။ အခါအားေလာစြာ

သနးႏင

(၁၀)

လညးမဟတပါဘး။ဒေခတၾကးမာ မၾကာ မၾကာ ၾကားေနရတ “အခါ အားေလာ စြာ ေနရာအႏ အၾကမးဖကမႈ” ဆတ လပ ရပန႔ ဆန႔ကငစြာေပၚထြက လာတ- “အခါအားေလာစြာ ၾကငနာစြာ ျပမဆက ဆမႈ” လပရပ ျဖစပါတယ။ အထးသျဖင “အခါအားေလာစြာ” ရယလ႔ သးႏႈနးရ တာကေတာ “မၾကငနာတတ၊ မ စာနာ တတ၊ မခစားတတေသးတ သေတြန႔ ပတသကျပး ဆလတာပါ။ ပတ၀နး ကငမာ ရေနတ လေတြ၊ ကေလးေတြ အေပၚမာ အၾကငနာတရားန႔ ျပမဆက ဆေပးဖ႔ပါ။ လစမး၊ သစမးေတြျဖစႏင တယ။ဒါမမဟတ ေတြ႔ျမငေနကေစးဆငက ေစးသညေတြ၊ လမးေဘးလပသား ေတြ၊ လပေဖာကငဖက ေကာငးဆရာ ဆရာမ အခငးအခငး၊ အတနးေဖာ စတ သေတြလညး ပါပါတယ။ အၾကငနာတ ရားန႔ စာနာစတ ကးစက ခစားသြားေစ ဖ႔ရယပါ။ ကေလးမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငသင တယ။ အခြငအလမးေတြ ရာေဖြသင တယ။ အသကအရြယႏင စတပါ၀ငစားမႈ အလက လမးညႊနအၾကေပးရမာပါ။ အ အားသငေလာကတ၊ “အၾကငနာ” အၾကး ၾကးေတြ၊ လပရပထးေတြရယလ႔ မဆလ ပါဘး။ တငးသ၊ ျပညသ ေပးကမးလဒါနး

မႈန႔ အၾကငနာတရားကလညး မဆလပါ ဘး။ “ေကးဇးပါ” ရယလ႔ ရးရငးစြာခ စား ေျပာတတဖ႔ကစလ႔ ကေလး ကယ တင ဖနတးတ ပ႔စကဒေလးမာ “ေကးဇး တငပါတယ သငယခငးရယ” ဆတ စာသားေလးန႔ ေပးတတဖ႔ပါ။ ေကာငး တြငး အမႈကပးေဘးမာ ကေလးေတြက “ေကးဇး”ဆတ စာသားကပထားျခငးဟာ သန႔ရငးေရး လပသားၾကးေတြရ႕ ပငပနး တ အလပကလညး အကအည ေပး ရာ ေရာကတယ မဟတလား။ အမနးနား ခငးရ႕ ႏ႔စ႔ကေလးေလးက ကထနးေပး တ ေကာငးသငယေလးဟာ လသား ၂ ဥးက တစျပငတညးမာ ၾကညႏးေပာ ရႊငေစတာပါ။ မအားလပေလာကေအာင အလပရႈပေနတ မခငျဖစသက ေခတ အ နားယခြင၊ ကစားေဖာ အသစလေနတ ကေလးေလးကလညး ၾကညႏးခြငေတြ အတြက ကညေပးလကတာ။ ဆရာဆရာမမားက ေကးဇးတငတတ ဖ႔၊ ကေလးအခငးခငး ေကးဇးစကားဆ တတဖ႔ ေလကငေပးသငပါတယ။ အျပန အလန အကအညေပးဖ႔အတြက လကမ ေႏးဖ႔။ မးရာသမာ မးကာ၊ ထးမရေသး တ ကေလးေတြက အခငးခငးကညေပး

ဖ႔။ ရြာထက အမအမးမလတ မသား စေတြက စာနာစတန႔ အငဖကတခ႕ ကမးေပးတတဖ႔၊ ေခာလကသြားတ သ ငယခငးက ထမေပးဖ႔။ ေလာငေျပာင ရယေမာတတတ အျခားကေလးေတြက လညး ကေလး အခငးခငး အဒလ မ လပဖ႔ ေျပာတတဖ႔၊ စာအပစငေပၚက စာအပက လမးလမးမမ ျဖစေနတ ကေလးေလးက အျခား ကေလးၾကး တစေယာကက ကညေပး တတဖ႔စတ “အၾကငနာ”လကေဆာငေသးေသးေလးေတြအျမတမး ေပးျဖစေနဖ႔ ငယရြယ စဥကတညး လမးညႊနေပးရ မာပါ။ ၾကင နာစြာ ျပးျပတတဖ႔န႔ ခးကးစ ကားေတြ ေျပာဆတတဖ႔လညး က ညေပးရမာပါ။ အဒတဒဂၤ ခဏငယေလး မာ အဒလငယ၊ လၾကး၊ ကေလးေတြ ဟာ ျငမးခမးေရးလညး ရေနမာ မဟတ လား။ ဒေကာငးရ႕၊ ဒစာသငခနးအတြငးက အေရးၾကးဆးေသာ သငခနးစာေတြ မ ျဖစသငဘးလား။ ဒအေရးၾကးလတ သင ရးညႊနးတမးကဘယလတညေဆာကၾက မလ။

သနးႏင

(၁၁)

ၾကမလးအေၾကာငး စဥးစားမတငး အထကတနး ေကာငးသားဘ၀တနးက ႀကခရတာေလးတစခက အျမသတရေန မပါတယ။ ျမနမာစာအခနမာ ပငရငး စကားေျပလကေရြးစငထက မငးတနး မငးႏင ငါးေျခာကျပား ေဆာငးပါးက သငျပးစေပါ။ မငးတနးမငးငယရြယစဥ ေမာငလြင ဘ၀က စေကာငးဆရာေတာဆမာ ပညာ သငၾကားခရတယ။ တစေန႔မာ မငးသား ႀကး ငၾကးက ငါးေျခာကျပားၾကး တစျပား လာျပး လတယ။ ဆရာေတာက ငါးေျခာကက သပၾကကပါသတ။ ေကာငးမာကလညး ငါးေျခာကျပတ လပေနခန ျဖစေတာ ဆရာေတာက ေမာငလြငက ကကသေရခနးထမာ ေသ ေသခာခာ သမးခငးလက ပါတယ။ ေနာကတစေန႔ဆရာေတာ ဆြမးဘဥးေပး တအခါ ေမာငလြငက ငါးေျခာက ဖတ ခငးေတာ ငါးေျခာကက ရာမေတြ႕ေတာ ဘး။ ဆရာေတာကေတာ လကေဆးျပး ႏမးဆေမႊးေမႊးန႔ ေရာကလာမယ ငါး ေျခာကဖတက ေစာငေနတာေပါ။ ေမာင လြငမာ ဘယလမ ရာေဖြေမးျမနးစစမး လ႔မရဘ ဗာမားေနခက...။ “ဟ႔... ငလြင မရေသးဘးလား” လ႔ ေမး လကေတာညးညးငယငယန႔ပငါးေျခာက ျပားၾကး ေပာကဆးသြားတ အေၾကာငး တငေလာကရေတာတယ။ “ငလြင...လာခ” လ႔ ထား၀ယၾကမက ဆြျပး ေခၚလကတ ဆရာေတာအသက ေကာငးသား အားလးရ႕ ႏလးသားက ကန႔လန႔ျဖတ၀ငသြားပါသတ။ “ဟ႕...ငလြင နငဟာ ဘရင႔သား၊ အ ေၾကာငးညညြတရင နငငက အပခပ မငးလပရမယသ။ ဒလလက ငါးေျခာက ျပားတစခပကေတာင လျခေအာင မ ေစာငေရာကနငရင နငငက နငဘယလ လျခေအာင လပနင ေတာမာလ” လ႔ မန႔ ျပး အခကေပါငးမားစြာ ရကႏက ဆးမ ပါသတ။

ဒေဆာငးပါးက သငျပးေတာ ဆရာက သငရးထကေမးခြနးေတြက ေျဖခငးပါ တယ။ ေမးခြနးတစခက စေကာငး ဆ ရာေတာ၏ ဆးမမႈက သငလကခပါ သ လားလ႔ အဓပၸါယမးေပါကတ ေမးခြနးပါ။ ေနာကတစေန႔ ျမနမာစာ အခနေရာက ေတာ ဆရာဟာ အတနးထက ေျခ သျပငးျပငးန႔ ၀ငလာပါတယ၊ အေျဖ လႊာေတြက စားပြေပၚဘနးခနျမညေအာင ပစခလကပါတယ။ ဆရာ႔မကႏာက နျပး တငးလ႔။ တစ တနးလးက ေ၀႔၀ျပး ၾကည႔တယ။ တစ တနးလးကလညး ျငမလ႔။ ဆရာ ဘာျဖစ လာတာပါလမ႔လ႔ ေတြးေနၾကပပ။ ဆရာက ေကာငးသားတစေယာကရ႕ နာမညက ေခၚျပး အတနးေရ႕ ထြကခငး ပါတယ။ ေနာကဆးခက ေကာငးသား တစေယာက ထြကလာပါတယ။ ဆရာက အေျဖလႊာတစရြကက ဆြထတျပး အ ဒ ေကာငးသားက ေပးလကတယ။ “ဒါ မငးအေျဖလား” “ဟတပါတယ ဆရာ” “ေအးတစတနးလးၾကားေအာင ဖတစမး” နညးနညးအၾသေနပန႔ ေကာငးသားက သ႔အေျဖက ဖတပါတယ။ မတမသေလာကဆရင စေကာငး ဆရာေတာရ႕ဆးမပက မၾကကေၾကာငး။ ဆရာေတာရ႕ အဒအခနက စတခစားမႈ ဟာ တပညက လမးညႊနခငစတထက မ မ အလြနတရာ ၾကကႏစသကတ ငါး ေျခာကဖတက ဘနးမေပးရတ အတြက ျဖစေပၚလာတ ေဒါသစတကပျပး ၾကး မား ေနႏငေၾကာငး၊ ျပးေတာ ဒကစၥဟာ ဒေလာက ရကႏက အျပစေပးစရာမလ ေၾကာငး၊ နား၀ငေအာငဆးမလင ရပါ လကႏင ေသရာပါ အမာရြတထငေအာင ႐ကႏကျခငးဟာ ေဒါသစတေၾကာငဟ သသယျဖစစရာရေၾကာငး၊ ဘရား သားေတာတ႔မညသည ရသတဏာ ျဖစ ေအာင ဆြမးဘဥး မေပးသငသညက သတရသငေၾကာငး၊ ဆရာ ကယတငက ၀နညးက မထနးသမးနငပါဘ တပညက

ဆးမျခငးမာ စဥးစားဖြယ ျဖစေၾကာငး၊ အသားနာမအရးစြမတမညလ႔ထငျပးျပငး ျပငးထနထန အျပစေပး ဆးမခေပမယ မငးတနးမငး လကထက မာ ေအာကျမန မာနငင တစခလးက အဂၤလပလက ထးေပးလကရတ အတြက ဒဆးမနညး ဟာမေအာငျမငနငေၾကာငး၊ အဒလေတြ ေျဖထားတာဗ။ တစတနးလးက တခခန႔ ရယၾက တယ၊ သတစေၾကာငးဖတလက၊ ခခန ႀကတရယ လကၾကန႔။ ဆရာကေတာ ေကာငးသားေတြ ရယေလ ေဒါသ ထြကေနေလပါပ။ ေကာငးသားဖတသြား ျပးေတာ ဆရာက သ႔ကေမးတယ။ “မငး ငါက ေနာကတာလား” “ဟာ...မဟတပါဘးဆရာ၊ကြၽနေတာ ေမးခြနးက ေျဖတာပါ” “က...အားလး သေျဖတာက လကခ ၾက သလား၊ တစေယာကစ ေမးမယ၊ က...မငးကစ၊ သေျဖတာ မနသလား၊ မားသလား” ပထမဆး အေမးခလကရတ ေရ႔ ဆးခက ေကာငးသားဟာ ရတတရက

ေမာငသစဆငး

“တပညက လမးညႊနခငစတထက မမ အလြနတရာ ၾကကႏစသကတ ငါး ေျခာကဖတက ဘနးမေပးရတ အတြက ျဖစေပၚလာတ ေဒါသစတကပျပးၾကးမား ေနႏငေၾကာငး၊ ျပးေတာ ဒကစၥဟာ ဒေလာက ရကႏက အျပစေပးစရာမလေၾကာငး၊ နား၀ငေအာငဆးမလင ရပါလကႏင ေသရာပါ အမာရြတထငေအာင ႐ကႏကျခငးဟာ

ေဒါသစတေၾကာငဟ......”

(၁၂)

ဘာေျဖရမနး သပမရဘး။ အေျဖ ရင ေကာငးသားက ၾကညလက ၊ ဆရာ က ၾကညလက ေဘးဘက ၾကညလကန႔။ ကြၽနေတာ စတထမာေတာ အ ဒ ေကာငးသားရ႕ အေျဖက ၾကကေန တယ။ ကြၽနေတာလညး သ႔လခစားမတာ ပ။ ဒါေပမယ သ႔လ မေျဖတတဘး။ သ႔ လ ေထာငေစေအာင မျမငတတဘး။ ျပးေတာ သ႔လ မေျဖရဘး။ တစတနးလး လလလညး ကြၽနေတာလပ ထငတယ။ သတ႔ မကႏာေတြက ၾကည႔ရင သသာ ပါတယ။ “ေဟေကာင...ေျဖေလကြာ” ေရ႕ဆးက ေကာငးသားခမာ တနသြားပါ တယ။ “ေျဖေလကြ” အေျဖရငက ေကာငးသားက တစ ခက ခးၾကည႔ၿပး ေခါငးင႔ခလကတယ။ တကယေတာ ဆရာကမနသလား၊ မား သလားဆတ ေမးခြနးႏစခက ေမးေန တယဆေပမယ အမအရာ၊ ေလသ၊ ဖန တးထားတ ၀နးကင အေငြ႕အသကေတြ က မားတယလ႔ေျဖစမး၊ မေျဖရင ၾကမ လးလ႔ ေျပာျပးသား ျဖစေနပါျပ။ ဆရာက ေကာငးသားေတြက လမေန သလ သတရားပါတယ ျဖစေအာင သ ကယတငလညး ျပနလမေနတာပါ။ ဒါက အဒေကာငးသားလညး သေဘာေပါက ဟနတပါရ႕။ သေျဖတာ မားပါတယ ဟတျပ၊ ေနာက တစေယာက မား...၊ အ...မား ပါ တယ ၏ေနာကတစေယာက မားပါတယ၊ .... အ...တစေယာကျပးတစေယာကေမးလာလကတာကြၽနေတာအလညေရာကလာပါတယ။ ကြၽနေတာ ထရပလကပါတယ။ အ သက တစခက ျပငးျပငး ရလကတယ။

မားပါတယ၊။ အေျဖရငေကာငးသားက မ ၾကညရပါဘး။ ေခါငးင႔ျပး ခေပၚက စာ အပကပ စကၾကညေနမတယ။ ထးျခား တာက ေကာငးသားအားလးလညး ဒလ ပါပ။ လကနသြားေတာ ဆရာက အ ဒ ေကာငးသားက ေနာကေျပာငမႈန႔ အ တနးထမာ ရကပါတယ။ ၾကမလးသ တစခကၾကားရတငး ကြၽနေတာခႏၶာကယ တစေနရာမာ နာနာ သြားသလပ။ ကြၽနေတာကယတင အ ရကခေနရသလပ။ တစတနးလးလညး ကြၽနေတာလပ ခစားေနရမာကပါ။ အ ဒ ေကာငးသားဟာ ေကာငးေျပာငးသြားပါတယ။ ကယ႔ထငျမငခကက ပြငပြင လငး လငးေျပာရတသငယခငးတစေယာကက ကြၽနေတာတ႔ ဆးရႈးလကပါတယ။ ဆရာ မာ ဒလတပည႔မး ဆးရႈးလကပါတယ။ ေကာငးမာ အဒလ ေကာငးသားမး ဆး ရႈး လကပါတယ။ အဒက ဆန႔ေတြး လကရငေတာ ႏငငေပါ႔ခငဗာ။ ဒါဆးရႈးမႈ ပါ။ ဘာျဖစလ႔ ကြၽနေတာဟာ ခစားမႈခငး တပါလကန႔ သ႔လ မေျဖရခတာလ။ ေျဖရ သ ရလာတာေတာင ကြၽနေတာက ဘာျဖစလ႔ သမနတယလ႔ မေျပာရခ တာလ။ အာရထမာေတာ ငယစဥက တညးက ၾကၾကက ဆစညးခရတၾကမ လးေတြ၊ ၾကမလးေတြ၊ ၾကမလးေတြ...။ ခကထနတ အမအရာေတြ။ အဒလ ကြၽနေတာတ႔ရ႕ေသြးထမာ အေၾကာကမးေစ႔ေတြ ပြားမားလာျပး အ ရြယရလာတာန႔အမ ေၾကာကသးေတြ တတြတြ၊ ေၾကာကပြငေတြ တေ၀ေ၀န႔။ လပငနးခြငထမာ ျပျပင ေျပာငးလဖ႔ လအပတ ျပသနာေတြ၊ အခကအခေတြ ရရငလညး ကြၽနေတာ ဘာမ မေျပာရ

ဘး။ အျပဘကကျမငျပး ေျပာငးလပစ လကရငအကးရမယဆတာ ေသေသခာခာၾကး သျမငေနပါလကန႔ အထက လ ၾကး မၾကကမာစးလ႔ ကြၽနေတာဘာမ အၾကမျပရဘး။ ကြၽနေတာဆက အၾက၊ အေတြး၊ အျမင၊ သေဘာထားေတြကလညး ဘယ သကမ မေတာငးၾကဘးေလ။ သငခရတ ပညာေတြ စာအပထ ျပနသြားလညး သြားေပေရာ႔ေပါ။ ေဟာဒ ပေရာဂကဟာ ဘယေနရာမာ မားေနတယလ႔ ကြၽနေတာ ျမငေပမယ ဒါဟာ ေျပာရမယ ကစၥလ႔ ကြၽနေတာ မ ထငေတာဘး၊ တျဖညးျဖညးန႔ အဒါ ကြၽနေတာမနတယလ႔ ထငလာတယ။ ကြၽနေတာအထကအဆငဆင၊ ေအာက အဆငဆငက လေတြအာလးက ဒါက မနတယ ထငလာၾကရငျဖင... ဌာန မနာ ဘးလား တငးျပညမနာဘးလား၊ ပညာ ရပ အျမငန႔ၾကည႔ရင တစကမၻာလးန႔ လ သားအားလး နာပါတယ။ ဒါေပမ ကြၽနေတာ အမျပနေရာက ေတာ အၾကးေကာငရ႕ ငသျပၾကးက ၾကားရပါတယ။ သ႔အေမ လကထမာ တတ တစေခာငးန႔...။ “ဘယလျဖစေနၾကတာလကြာ” “ဘယလျဖစရမလ၊ ေတာ႔သားက အမစာ ၿပးေအာင မလပဘ ကျမငးတာေလ၊ ပနး ကနတစလး ကြျပ” “ဘာျဖစလကြ၊ ကေလးဆတာ ဒအရြယ မာ...” “ေတာ... စာအပထကဟာေတြ လာေျပာ မေနန႔၊ ပနးကနတစလး ဘယေလာက ေအာကေမ႔လ႔လ၊ ရင၀ငေငြက ဘယ ေလာက...” ရြယထားတ တတေအာကကေနျပး သား ၾကးက အေၾကာကမကလးမားန႔ ကြၽန ေတာက အားကးတၾကး ၾကညေနရာပါ တယ။ ဒါေပမ ေဖေဖမကလးေတြကလညး သားရ႕မကလးေတြလပ ျဖစေနတာ ၾကာ ပါျပေကာလား သားရယ...။

(မေၾကာကသငတာက မေၾကာကၾကပါစ႔ရယ...။)

ဘာျဖစလ႔ ကြၽနေတာဟာ ခစားမႈခငး တပါလကန႔ သ႔လ မေျဖရခတာလ။ ေျဖရ သ ရလာတာေတာင ကြၽနေတာ က ဘာျဖစလ႔ သမနတယလ႔ မေျပာရ ခတာလ။ အာရထမာေတာ ငယစဥက တညးက ၾကၾကက ဆစညးခရတ ၾကမလးေတြ၊ ၾကမလးေတြ၊ ၾကမ လးေတြ..။ ခကထနတအမအရာေတြ။

(၁၃)

လငးၿဖးေအာင

“ကပတ႔ ေကာငးေတြ ဆတာ လမကဂရန႔ ေကာငး မကဂရန႔လ႔ ေျပာရမာပ။ လ ေတြက ေရႊ႕ေျပာငးသြားလက ေကာငးေတြက ေရႊ႕သြားလက ရ န႔ ..” သကေျပာေနရငးမ လက ထက ေဆးလပတက မးည ရႈကဖြာလကၿပး အေဝးက ေငး ၾကညေနျပနသည။ ဆရာမးေအာင၏ အသက က ေလးဆယေကာဟ ဆ ေသာလညး ရရငးစြ အသက ထက ပရငေနသည။ ၾကမး တမး ပငပနးေသာ ဘဝက သ ျဖတသနးခရဘး ဟနတ သည။ သ႔မကႏာေပၚက ေခၽြး ထြကေပါကေတြက ရရငးစြ ထက ပကယေနသည။ “အငး.. အခေတာလ .. ေကာငးေတြက တရားဝင အ သ အမတျပခရေတာ မကဂ ရန႔ ေျပာလ႔ မရေတာေပမယ …လေတြကေတာ ဒဘဝထက မကၽြတေသးဘးေပါ..”

ေဆးလပတေလးက ခထား ရငး စကားဆကလာျပနသည။ “ခငဗားလ သတ အ တငး ေကာငးဆရာ လခဆ တာ ဘယေလာကမ မားတာ မဟတဘး.. ကယက သလ ေစာငႏငေပမယ.. ကယ သား သမးေတြပါ အမ မေတာင ေတာဘး ဆေတာ လခပရတ အလပေလး ရရင ေျပာငးၾက မာေပါ။ ရငထမာေတာ ဘယ ေကာငးၾကပါမလ…” သန႔ ကၽြနေတာ ျမနမာေရႊ႕ ေျပာငး ဆရာ/မမား အသငး BMTA ႏင ေရြႊ႕ေျပာငးေဒသ သငရးညႊနးတနးအဖြ႔(Migrant Curriculum Team) တ႔... ပးေပါငး ျပလပေသာ သငရး ညႊနးတမး ဆငရာ အလပ ရ ေဆြးေႏြးပြ တခတြင ဆမ ခၾကျခငးျဖစသည။ ၄ရကတာ ညဘက အတ အပရငး မ ေကာငးဆရာ ဘဝတျခငးမ႔ ပမ ရငးႏး ခငမငမၾကသည။ စပမစပရာေတြ ေျပာၾကရငး သ႔ရငထမာ ေဝဒနာေတြ မား စြာ ရေနသညဟ ကၽြနေတာ

နားလညမသည။ “ခငဗားတ႔လ ႀကဘးမာပ တခါတေလဘတဂက ျပတ သြားလ႔ … တလ..ႏစလ..လခ မရတအခါမး ဒါမမဟတ ေႏြ ရာသ ေကာငးပတရကမာ အ လပမလပလ႔ ဆၿပး .. NGO က လခ မေပးတာမး… ။ ဆရာဆတာ ပတ ကစား အား ရတယ ဆေပမယ.. မနးမန႔ ကေလးေတြက ဘာေကၽြးရ မ လ ..ကပတ႔သာ ျဖစေအာင ေပေတေနေပမယ တခ႕ေတြ လခ ေကာငးတ အလပေတြ က ေျပာငးသြားတာ …” သေျပာတ စကားက ဧည ေတာကခ ျပနမေျဖမေသးေပမယ ကၽြနေတာ စတထက ႀကတေထာကခေနမသည။သ ေျပာသြားေသာ စကားေတြက ကၽြနေတာျဖတသနး လာခရ ေသာ ပညာေရးေလာက ထ မာ ႀကေနရေသာ ျမငကြငး မားပင။ “ကပန႔ အတလပဘးတ ဆရာႀကး တစေယာကက ကပက ေခၚဘးတယ။ ဆရာ ရယ .. ဆရာ အရညအခငးန႔

လခ ၈၀၀၀ က စေပးပါမယ။ အခ ကၽြနေတာလပေနတ ေန ရာမာ လလေနတာ ဆရာန႔ သငေတာလ႔ပါ ။ ဆရာန႔ ကၽြနေတာကေတာ ရငးႏးၿပး သား တစေယာကန႔ တစ ေယာက ေျပာစရာ မလဘး။ လာခပါလ႔ ဖနးဆက ေခၚ တယ… ကၽြနေတာက ျငငး လကတယ ။ ေနာက…လမး မာေတြ႕ေတာ သက.. စတ ဆးေနတယ။ ဆရာရယ ကၽြန ေတာမာ ကၽြနေတာ ခယခက န႔ ကၽြနေတာမ႔ပါ ။ နား လည ေပးပါလ႔ ေတာငးပနရ တယ။ သကေတာ ကပက မြခငတေခြး ျပာပတးတယ ထငမာပ… ဟတတယေလ ဗာ .. အခဆ သ႔မာ အဒ အလပတငမက ကယပင စး ပြါးေရးန႔ …ဘာန႔။ သ႔မနးမ သားသမးေတြဆလ ေရႊတြလြ..ေငြတြလြန႔ … ဒါေပမယ ကပ အဒါက ဝမးမနညးဘး သ လား ..” ဒါက ဝမးမနညးဘးဆေတာ သဘာကဝမးနညး ေနပါလမ။ ကၽြနေတာသာဆ သ႔လ ျငငး ႏငပါမလားလ႔ သသယ ျဖစမ

(၁၄)

သည။ “ကပကေလးေတြဗာေကာငး ၿပးခါနးေတာ….......ဗာမားေန လကတာ ..ကပေလ သတ႔ ကၾကညရငး ရငထမာ လႈက ကန႔… လႈကကန႔ .. သတ႔ေရ႕ မာ မကရညမဝမေအာင မန.. ထမးထားရတယ။ ကပဆတေကာငကလ..ကပ ရငထမာ ခစားရတာက ဘယ သ႔မ သေအာင ထတျပခင တာ မဟတဘး။ မဘရတ က ေလးက သပမေထာငးထာေပ မ.. မဘ မရတ ကေလး .. မ ဘေတြမတတႏငလ႔ ေကာငး က တာဝနယထားရတ… က ေလးေတြကေတာ ေသာငျပင လႊတတ..ေရႊဟၤသာေလးေတြလပ… မလစကားပရေပမယ.. ကပေလ ..ကပကေလးေတြက…..စကားပထကလ မႏႈငး ရကပါ ဘးဗာ ..” သ႔စကားသ ကတမဝင ေပာကကြယသြား ၿပး လကထမေဆးလပက မး ညေနသည။ လငးလကလာ ေသာ မးအလငးေရာငႏင သ႔ မကႏာက လမးၾကညမေတာ သ႔မကဝနးထမာ မကရညစ ေတြေလလား။ သကေတာ မကႏာက တဖကလညလက ရငး မးျခစက ျပနပတလက သည။အတနၾကာ တတဆတ ေနၿပးမ…… “ခငဗားကေတာ အၾသေန မ လား မသဘး… ကပဆ

တ ေကာငကလ.. ကပၿခထ ကပနးေလးေတြကသမား ေပး လကရရငေတာင.. ဘရား ပနး ထးတာလား.. ဧညခနးထ က အလပနးအး ထပ ထးတာ လား၊ဒါမဟတဘယလ ေနရာမာသးတာလ ..ဆတာ သခင တ ေကာငမး..။” သေျပာတ စကားက ကၽြနေတာ ႏလး သားက လာ...ရကခတသည။ ဘရားေရ......ကၽြနေတာေကာ ဘာထးလ႔လ.........ကၽြနေတာ ေကာငးက ေအာငသြားေပ မယ ကၽြနေတာ ေကာငးသ/သားေလးေတြရ႕ေနာကတက ေနတ ေကာငးေတြက ေရာကတအခါ ဝငဝင ၾကညမတတ သည။ သတ႔ရ႕ ဆရာ/မ ေတြ က ဒါကၽြနေတာ ကေလးေတြ ပါလ႔ ေျပာရငး အပရတာလ အေမာ။ “တကယဆ ကပသငတ အ တနးမာ ကပ...တာဝနေက ေအာငအေကာငးဆး သငေပး ၿပးရင ကပတာဝန ၿပးၿပေပါ ဗာ ။ ကပဆတ ေကာငက ကယ..မခစားရေပမယ အမား ခစားရတာေတြ အတြက လက လပရငး ၁၈ႏစသား ကတညး ကဘဝအလညအေျပာငး ေတြ အမားႀကး ႀကခရတယ.. အခ လ သတ႔ရငထက မၾကည ဘ ျမငေနရေတာ ကပရငထ မာ မေကာငးဘးဗာ။ ခငဗား သလား ..ကပကယတငလ ပညာေရး တပငးတစန႔ ဘဝ မးက ျဖတသနးခဘးတယ။

တခ႕က ကပ..ခစားခကက နားလညခငမ နားလညလမ မယ။ တခ႕ ႏငငျခားက ဘြ႕ ရလာတ ပညာတတေတြက ကပရငထက စကားေတြက ကေလးကလားလ႔.....ထငခင ထငမာေပါဗာ… သတ႔ဆမာ ကအထကတနးလြနပညာေရး က ကေလးေတြက အခနပငး အလပလပရငးတကၾကကယ ေျခေထာကေပၚ ကယရပ တညၾကေပါဗာ။ ခကတာက တခါမ ကယေျခေထာကေပၚ ကယရပဖ႔ အခြငအေရးမရတ ဒက ကေလးေတြအတြက မ လြယဘးေပါ။ သတ႔ေျပာတ ပညာေရးစန႔ ေပတေတြက ကပ..နားလညေပမယ…ကပ တ႔န႔ ကပကေလးေတြရ႕ ခ စားခကေတြကေတာ …သတ႔ ကယတင ကပတ႔လမး ခစား ဘးမ နားလညမယ ထငတယ ဗာ…” ကၽြနေတာ သ႔လကေမာငးက ရငးရငးႏးႏး ဆပကငရငး..…. “ဆရာရယ..ဆရာန႔ကၽြနေတာ ခစားခကေတြ ေတာေတာတတာပ”ဟ ႏႈတမ ဖြငဟေျပာ မသည။ သကမပြငတပြငၿပးရငး..... “ဒါေၾကာငလခငဗားန႔ကပ.. ဒက ေရာကေနတာေပါဗာ.. ကပက မကဂရန႔… ဆတာလ နားလညတယ..ႏငငမ….ဆတ ဘဝကလ နားလညတယ။ ဒါေပမယ ကပ…ကေလးေတြ

အားလးက ဘြ႔ရ ပညာတတ ေတြ ျဖစေစခငတယ။ ကပ ေလာဘသပႀကးရာမားေရာကေနလားဗာ..” သကကၽြနေတာမကႏာက ေစေစၾကညရငး ေျပာလာသည။ “ကၽြနေတာ မေျပာတတဘး။ ဒါေပမယ ကၽြနေတာ စတထ မာေတာ ဆရာန႔ တစသေဘာ ထပ” ဟ ျပနေျဖလကမသည။ သ႔မကႏာေပၚတြင အၿပးတခ ပြငလာသည။စေတြ႕ကတညးကအခမပ သႏစႏစၿခကၿခက ၿပးသညက ကၽြနေတာ ျမငဖး ေတာသည။ “ဆရာက ကပရငထက ေန႔ ခငး အမမကတခက ေျပာျပ ခငတယ....ဆရာနားေထာငမလား..” သ႔အသြငက ယခငက ထက ကၽြနေတာအေပၚ ပ ရငးႏးလာသလရသည။ “ေျပာပါဆရာရယ.. ကၽြနေတာ အခ ဆရာန႔ စကားေျပာရ တာ..ဗဟသတ အမားႀကး ရ ပါတယ” သက ျဖညးညငး စြာ ေခါငးကခါရမးရငးမ….. “ဆရာရယ…...ကပ…..ဆရာ ကဗဟသတရေအာင ေျပာေန တာ မဟတပါဘး။ ကပႏလး သားထကခစားခကေတြက .. ရငဖြငျပေနတာပါ....ေကးဇးျပ ၿပး..ကပ......ေျပာတာေတြက ပညာသန႔ နားေထာင ဆးျဖတ တာမးမလပပ ေကာငးဆရာ တေယာကရ႕ ႏလးသားန႔ပ.. ကပေျပာတာေတြက…...နားလညခစားေပးပါလား..” ဟ ေျပာလာသည။ သမရးက လ႔ယဥေကးမႈမား ျဖငသာနးစပခေသာကၽြနေတာ ႏလးသားက သ႔စကားက လႈပ ႏႈးလကဘ သကသ႔ပင။

ကပဆတ ေကာငကလ.. ကပၿခထက ပနးေလးေတြက သမားေပးလကရရငေတာင.. ဘရား ပနးထးတာလား..

ဧညခနးထက အလပနးအးထပ ထးတာလား… ဒါမဟတ ..ဘယလေနရာမာ သးတာလ ..ဆတာ

သခငတ ေကာငမး

အလငအျမနပငကၽြနေတာျပန ေျဖလကမသည။ “ကၽြနေတာက ေျဖရးေျဖစဥ.. ယဥေကးမႈန႔…ေျဖလကတာပါ…ဆရာရယ…ဆရာေျပာတ စ ကား…..ဆရာရငထက ခစား ခကေတြက ကၽြနေတာလ ထပတ ခစားလ႔ ရတယလ႔ ေျပာရင..ဆရာယမလား…” သ႔လကႏစဘကကကၽြနေတာ ပခးေပၚ ေရာကလာၿပး တငး ၾကပစြာ ဆပကငလာသည။ တနရငလႈပရားေသာအသျဖင…သက…. “ကပယပါတယ ဆရာ…ကပယလ႔လ ဆရာ က ကပရငထရတာေတြ ေျပာ မတာ…ကပလအခကအခအ မးမးက ေကာျဖတၿပးေနာကဆးမာ ဘြ႔ရခလ႔ အခေတာ…. ဘြ႕ရ… ပညာတတေပါဗာ။ ပ ညာတတေတြ ေျပာရမယ စ ကားေတြ ကပသပါတယ။ ဒါ ေပမယ ရငထက တကယေစ တနာမပါပ ငါသေၾကာငး.. ငါ တတေၾကာငး......ငါ ေစတနာ ထားေၾကာငး… ငါ…ငါ…ငါ.. ဆတ..အတက ေရ႕တနးတငေျပာတ စကားမးေတြကလ အတြငးသရပက.စစေၾကာၿပး..ကပ…. နားလညတတပါ တယ။ ဒါေပမယ…ကပရ႕ ပင ကယစတက…. အဒလ…. စ ကားေတြက ခါးခါးသးသးလက မခဘးဗာ။အခ….ကပတ႔လာတကေနတ သငရးညႊနးတမး ဝပေရာက ဘယေလာက အ ေရးႀကးတယဆတာ ဆရာသ

လား…” သ႔စကားက ကၽြနေတာက ပစၨပၸနကာလထသ႔ ျပနလည ဆြသြငးလကသလပင … ယခ အလပရေဆြးေႏြးပြသ႔ေကာငးတာဝနျဖင ကၽြနေတာ လာ တကေနရျခငးသာ ျဖစသည။ ယခငကလ ထသ႔ပင သင တနးမားအလပရ ေဆြးေႏြးပြ မားစြာကကၽြနေတာတကဘးသည။ ဒေဆြးေႏြးပြမာ ကၽြန ေတာ မၾကားဘးတာ ေတြ ၾကားခရသည။ မျမငဘးတာ ေတြ ျမငခရသည။ အခလ ဒဆရာန႔ ေဆြးေႏြးမရငးမ ကၽြနေတာမခစားဘး မေတြးမ ေသးတာေတြ ျမငလာရသည။ “ကၽြနေတာ သေဘာေပါကသ လရေပမယ ပနားလညေအာင ရငးျပေပးပါလားဆရာ” ဆရာကသ႔ခႏၶာကယက ျပငထငလကသည။သ႔မကႏာကလ အေလးအနကေျပာေတာ မည ဟနျဖင တညၿငမသြားသ လသ႔ႏဖးျပငရ အေရးေၾကာငး မားကလညး အာရစးစကထား ဟနျဖင ပမထငရားလာသည။ “ကပတ႔ အခလပေနတာ ဘယသမ မထ မတ႔ရတ ဘာသာရပတခရ႕ သငရးေတြ က ပေဖၚၾကညေနတာ ။ ခင ဗားသတ အတငး သမငးဆ တာ ျပနာမားမာ စးလ႔ ဘယသမ မကငတြယခငၾက ဘး။ ဒအတငး ၿငမေနခၾက တာ ခြစတရမယ အနာတစခ အတြငးလႈကၿပးၿမေနသလပ ။

အခတလႊာျခငး ခြာၿပး နညး လမးကတ သငရးနညးစနစန႔ ခဥးကပၾကညေတာဒေန႔ရလာတ ရလဒက ခငဗား အျမငပ ” ကၽြနေတာ ကယတင လက ေတြ႕ျမင သခရပါသည။ ဒလ ကစၥမးေတြ ကငတြယတအ ခါ မဆးႏငေသာ အျငငးပြါးမႈ မားႏငသာ အဆးသတခရ တတသည။ ယခ ေဆြးေႏြးပြ တြင ျမနမာႏငင၏ သမငးဘာ သာရပဆငရာ သငရးညႊနး တမးမားက စာတမး ျပစၿပး ေဒါကတာဘြ႕အတြကျပငဆငေနသ ဆရာမ ရ႕စ၏ ခဥးကပ သငျပ ေဆြးေႏြးပ နညးစနစ သည ျပနာ ႀကးမား ႏငေသာ ကစၥမားကပင အ လြယတက ေျပလညစြာသင ၾကားသြားႏငသညက ေတြ႕ခရသည။ “ဟတပါတယဆရာကၽြနေတာ န႔ ဆရာေတာင ဒေန႔ ဆန႔ကင ဘက အပစအေနန႔ အျပနအ လန ေမးခြနးေတြ ေမးခၾက ေသးတာပ ” “ကပေျပာခငတာ အဒါပဗာ … ဒ ဝပေရာကေန တ ဆငျခငး တကသြားရင အမား လကခႏငတ သမငး သငရး ညႊနးတမး တခ ထြကမလာႏင ဘးလား ” “ထြကလာႏငတာေပါ ဆရာ ” “ ဒါေပါဗာ အေျဖမရရင အ ေျဖရာရမာေပါ …. ေနာကတခ

ကပေျပာခငတာက တျခား တဖကမာ BMTA န႔ MCT လပေနတ သငရးညႊနးတမး ထမးညေရး ဆတ အလပ ကေကာ ခငဗား ဘယလနား လညမလ” ကၽြနေတာ သခငေနေသာ အ ခကတခက သကေမးလာျခငး ျဖစသည။ထကစၥႏငပါတသက ၿပး ရဖနရခါ ကၽြနေတာ ဒြဟ ျဖစမသည။ ကၽြနေတာတ႔ အ ေျခအေနႏင ဒလသငရးညႊနး တမးႀကးတခ ေရးႏငပါမလားဟ ကၽြနေတာ သသယ ျဖစ သည။ ေငြအား၊လအား၊ ပညာ ရငမား၏အား မားစြာေသာ အားေတြ လအပသညမဟတ ပါလား။ “ကၽြနေတာ စတထမာေတာ သပမရငးလငးဘးဆရာ..ကၽြနေတာထငတာက လကရ အေျခအေနန႔ လပႏငပါမလား လ႔ ” သက အေညာငးဆန႔ ဟနျဖင ျပငထငရငး အတ ကပထမ ေဆးလပတလပကထတၿပး မးညေနသည။ အ တနငယ စဥးစားေနဟနျဖင ခဏဆငးေနရငးမ…. “ခငဗားေျပာသလ ဆြတယ ဆရငေတာ ဟတတာေပါ ။ အခ ကၽြနေတာတ႔လပေနတာ တေျပးည ျဖစတသငရးမာတ ကာေတြ ျဖစလာေအာင ထနး ညေနတာ။ ဆလတာကဗာ…ကပတ႔မကဂရန႔ေကာငးေတြ

“ကပတ႔ အခလပေနတာ ဘယသမ မထ မတ႔ရတ ဘာသာရပတခရ႕ သငရးေတြ က ပေဖၚၾကညေနတာ ။ ခငဗားသတအတငး သမငးဆတာ ျပနာမားမာစးလ႔

ဘယသမ မကငတြယခငၾကဘး။ ဒအတငး ၿငမေနခၾကတာ ခြစတရမယ အနာတစခ အတြငးလႈကၿပး ၿမေနသလပ ............”

(၁၅)

က မလတနးအဆငမာ ဒလ အဆင ေရာကေအာင သင တယ။ အလယတနးအဆငမာ အထကတနး အဆငမာ ဒလ အဆင ေရာကေအာင သင တယဆတာ ျပခငတာဗ။ အ ဒါကလဒကေလးေတြ ေရ႕ေရးအတြက ၊ အနာဂါတမာ အ ဆငျမငပညာေတြ ဆကလက သငႏငေရးပဗ ။ ခငဗားက ေလးေတြ ႏငငတကာ အဆင က တးခငတယဆရင ကည ပါ..ကညပါလ႔တစာစာေျပာေနလ႔ ရတာမဟတဘး ။ ဒအ ဆငက တကလမးႏငဖ႔ အေျခ အေန ကပတ႔ ကေလးေတြမာ ရေနပါတယ ဆတာက အရင သကေသျပရမာ” ကၽြနေတာ မကစထ တြင ျမင ကြငးတခကျပနျမငလာမေသာေၾကာင သ႔က ေမးလကမ သည။ “ကၽြနေတာတ႔ ေကာငးကလာ တ ႏငငျခား တကသလေတြ က ပညာရငေတြက မငးတ႔ ေကာငးမာ လကရသးေနတ သငရးမာတကာေတြ ေရးထားတာရလား။ လအလက သင ၾကားေရး အစအစဥေတြ ေရး ထားတာရလားေမးၾကေတာငး ၾကညၾကတာ ကၽြနေတာတ႔ သင ၾကားေပးေနတ အဆငအ တနးက ေလလာတာလား ဆ ရာ” သက ၿပးလကရငး “ေနာက ေကာကေလးေတြန႔ေတြ႕ၾကည

ေျပာၾကညလ႔ ရမလား ဆၿပး မေမးဘးလား” “ေမးတာေပါ ဆရာ ၿပးေတာ အဒသငရးမာတကာထကဟာေတြန႔ ပါတသကတ ေမးခြနး ေတြေမးတယလ႔ကေလးေတြက ျပနေျပာျပတယ” သက ဟကဟကပကပက ရယလကရငးမ “အဒါပေပါဗာ သတ႔က ကၽြနေတာတ႔လကရ အဆငအတနးက လာေလ လာေနတာ။ လ မကဂရန႔၊ ေကာငး မကဂရန႔ ျဖစလ႔ရ တယ။ သငရးညႊနးတမးက ေတာလကသငသလသငသြား လ႔ မရဘးဗ။ ဆရာေတြ ဆရာ မေတြ ဘယေလာက ေျပာငး ေျပာငး ခငဗားလကထမာ ခင မာတ သငရးမာတကာ တခ ရေနတယ ဆရင လာသမ ဆ ရာ ဆရာမေတြက ဒအတငး ဆကသငႏငလားလ႔ေမးလက ရပေပါ ။ သငရးညႊနးတမးပါ လကသတစ ျဖစေနရငေတာ ပညာေရးစနစေရစနေမာသြားမာေပါ....ေနာကတခက ဒက လေတြ သငရးညႊနးတမး မ ေရးႏငဘးလ႔ အပခမတခ မ မတထားန႔ဗ … လေလာကတ အခန အတငးအတာန႔ ပညာ ရငေတြရ႕ အကအည အ ေထာကအပသာရရင ေရးႏငတာေပါဗာ.. ႀကႀကကရင ခင ဗားန႔အဒအေၾကာငးေတြေဆြးေႏြးခငေသးတယ” ကၽြနေတာ ရတတရက စတ လႈပရားသြားမသည။သဘာက

ရညရြယ၍ ေျပာေနပါလမ ။ သခငစတႏငေမးမည အလပ တြင လမးေလာကလာေသာ ေျခသတရပရပႏငအတ ဆရာ လေဝ၏ စကားသကၾကား လကရသည။ “ဗ႕ ဆရာမးေအာငန႔ ဆရာ လြငဥး ဇြေကာငးလခညလား ဘာေတြမား ေဆြးေႏြးေနၾကတာလ .. ကပေတာင အခပ သတငး နားေထာငၿပး ထြက လာတာ ” “ကပတ႔ဆရာေတြ ေတြ႕ၾက ေတာလပညာေရးအေၾကာငးပေရာကတတရာရာ ေျပာေနၾကတာေပါ ဆရာရယ.. လပစမး ပါဥး ဘာေတြမား သတငးထး ေသးလ ” ဆရာလေဝက ကၽြနေတာတ႔ အနားတြင ဝငထငလကရငး “ ျမနမာႏငငတြငးမာ ပဂၢလက ေကာငးေတြ ထေထာငခြငရၿပ ဆလ႔ ဝမးသာလ႔မ မဆးေသး ဘး ဆရာေရ အခကေတာ ခြငျပမန႔ မခေပးေတာဘး လ လ ျဖစေနျပနၿပတ” ကၽြနေတာအအားသငစြာ ျပနေမးလကမသည။ “ဟတရ႕လားဆရာရယ သ တ႔ပ လပလပ ဆလ႔ တခ႕ ေကာငးေတြဆ သနးရာေကာ အကနခၿပး ျပငဆငထား...... ေကာငးသားေတြေတာငလကခထားၿပးၿပေလ..”

ဆရာလေဝက သကျပငးခက ရႈကလကရငး “ကၽြနေတာ ေတာဗာ ဟတနးက လျပက ေတြ စညပငသာယာက ျပက တ စကခငးေတာလ သတ႔ …ခတခငးေတာလ သ တ႔ဆ တ ျပကလးေလးကပျပနၾကားေယာငေနမေတာတယ.. ခက ပါတယဗာ” ဆရာမးေအာငကေတာ ဘာစ ကားမ ျပနမေျပာေတာပ ေဆးလပကသာ ရႈကဖြာလက အ ေဝး မးေကာငးကငဆ ေငး ၾကညေနသည။ သၾကညေနေသာ ေနရာက လကၾကညမေတာ ကယေျပာ တ ေကာငးကငျပငတြင ေငြ ၾကယပြငေလးမားက တလက လက ေတာကပလက ……။ ကၽြနေတာတ႔တညးခေနေသာ ေကာငးေဆာငတြငးမ မညသ ဖြငလကသည မသေသာ သ ခငးသ တပငးတစက ေလႏင အတ လြငပလာသည… “ပနးေလးတပြငရ႕တနဘးဟာ ေငြန႔ႏႈငးဆလ႔ မရႏငပါ …ပနးစကသတ႔ ရငထမာ လ႔ ေလာက ကမာၻႀကး လပဖ႔ ေစ တနာ… ေစးခငးထားတ ပနး ေလးေတြက ျမငတငး မက ရညလည…..။ ။

လငးၿဖးေအာင

“ ျမနမာႏငငတြငးမာ ပဂၢလက ေကာငးေတြ ထေထာငခြငရၿပ ဆလ႔ ဝမးသာလ႔မ မဆးေသးဘး ဆရာေရ အခကေတာ ခြငျပမန႔ မခေပးေတာဘး လလ ျဖစေနျပနၿပတ”

(၁၆)

(၁၇)

ေကာငးသဘဝတနးက ငါေကာငး

ၿပးရင ဘာလပမလဆတ စဥးစားခနးႀကး ဖြငခဘးတယ။ ေသခာတာက အဒအခန က စတကးမတအ လပက ေကာငးဆရာ အလပ လးဝမဟတခဘး၊၊ ကယကယ တငက ခရးသြားရတာ ဝါသနာပါေတာ ဒါန႔ ဆကႏြယတ အလပပလပခငတယ။ ၿပးေတာသမားကလညး ကယတတထား တ ပညာက ျပနေဝငရတာလညး ဝါသ နာမပါ ၊အထးသျဖင ကေလးငယေတြက စတရည စြာသငရတ အလပ အားမသန တကမက သငယခငးေတြက မငးအခ ဘာ လပေနလေမးရင မလတနးျပ ဆရာမ လပေနတယလ႔ေျဖရင တအား အၾသၾကမယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကမငယစဥကတညးက ပညာသာမက ဘယအရာမဆ မေသမခငး ေလလာစး စမးခငတသ ျဖစေနလ႔ပ။ ေကာငးၿပးကာ စတနးက သငယခငးေတြေမးတ ေမး ခြနးက ခပလြယလြယ ေျဖခဘးတယ။ “မငးအမေထာင ဘယေတာျပမလ” တ၊ “ငါကေတာ အမေထာငမျပဘ အပႀကး လပမယ၊လြတလြတလပလပေနရတဘဝက ခမငတယ”။ သငယခငးေတြ ေျပာတာက “အပ ႀကး၊ လပႀကးဆတာ အနေႏာအနႏ ဂဏးဝငေတြ မဟတလ႔ မငးဘဝက လျဖစရကး မနပလကတာ”တ။ ကမက “ဒါမားကြာ ေကာငးဆရာမ လပလကရင အမေထာငျပစရာ မလေတာဘး” လ႔ အ လြယတကပ ေျဖလကခတယ။ အခေတာ ကမဘဝမာ တခါမ မစဥးစားဘးတ အ လပ၊ ပထမဆးေသာ ပရဟတ အ လပကျပပါဆရင ေကာငးဆရာမအလပကပေဖၚျပရမာပါ။

လတငးလတငးဟာ သတ႔ရ႔ ဘဝမာ ပထမဥးဆး အလပက တနဖးထားတတ ၾကသလ အခကအခ မးစကလညး ႀကေတြ႔ ဘးမာပါ။ ကမလ လပငနးအ ေတြ႔အႀကမရတ သ၊ မရငကကတသ အဖ႔ကေတာ ေတာေတာေလးရနးကနခရပါတယ။ စာသငခနးထမာ စာသငေတာမယ ဆရင ဆရာတေယာကအတြက အခက ခဆးအရာက ဘယအပငးလ႔ ထငလ၊ ဘာေတြဟာ အေရးႀကးတယလ႔ ထငလ၊ ဘယလအရာေတြက စးရမပပနစရာေတြ လ႔ ထငလ၊ ျပနာတစတရာေတြ႔ရင ကယတတထားတ ပညာန႔ ေျဖရငးႏင လမမယလ႔ ယၾကညထားလား၊ ကယ တတထားသေလာက ကေလးေတြက သငေပးလ႔ရႏငပါမလား၊ ကယသငေပးရ မာက ႏနယတ ကေလးေတြျဖစတ အတြက ကေလးစတပညာက ငါ ဘယေလာက သထားလ႔လ - စတ ေမး ခြနးေတြ ထပခါတလလ ကယကယ ကယ ေမးမျပနတယ။ ေနာကထပလြယ တ အပငးေတြေကာ ရေသးလား၊၊ ဥပမာ - ကမကဘြ႔ရ(ပညာတတ) တေယာက ပေလ၊ ကေလး ေတြက က၊ ခ ၊ A.B. C သငတာပ ၊ ဘာမားခယဥးသလလ႔ ေတြး ရင လးဝမားသြားလမမယ။ စာမသငခင ပထမဆးေတြ႔ႀကရတ အခကအခတခ ကေတာ ကမတခါမမေတြးဘးတ လမႈ ဆကဆေရးပ၊၊

ဒလမႈဆကဆေရးဆတ အပငးက အရမးကကယျပန႔တယ။ လပေဖၚ ကင ဖက အခငးခငး ဆကဆေရး၊ ကေလးန႔ ဆကဆေရး၊ ရပကြကမဘမားန႔ ဆက ဆေရး၊ အလရငမားန႔ ဆကဆေရး - စသျဖငေပါေလ။ ကေလးေတြန႔ဆကဆေရး ဆတ အ ပငးမာ ကမ စာမသငခငမာ ကေလးေတြ ရ႕ ေနာကခသမငးက မေလလာမေတာ ေနာငတရစရာေတြန႔ ႀကေတြ႔ရတယ။ ဥပမာ- ေကာေကာကရတ ကေလးေတြ က စာသငရတယဆပါစ႔၊ တရက အဒ ကေလးစာမရေတာ ကမက နငတ႔ စာမ ကကၾကန႔၊ အားေနရင ရပကြကလညၿပး အမႈကပေခါငးထးေနၾကလ႔ ေျပာမတယ၊၊ ကမသာ ကေလးရ႕ ဘဝကသၿပးစာနာမ ရင ဒလ ေျပာမမာမဟတဘး။ အဒ မာ ေသေသခာခာ ျပနစဥးစားမေတာ ငါ ကယတငကလညး ဒနယစပေဒသက ဘာေၾကာင ေရာကလာရတာလ၊ အား လး ေယဘယတတ အခကက ျမန မာျပည အာဏာရငစနစဆးရ႕ေအာကမာ လေတြဟာ ဝမးေရးၾကပတညးလြနးေတာ ဒလနယစပေဒသေတြက ေရႊ႔ေျပာငးလပသားအျဖစန႔ ေရာကရလာတာပ။ ကမ ကယတငလညး ဒစနစဆးေအာကမာ ႀကး ျပငးလာရတသ၊ ဒလသာ ကယ ကယကယေရာ ကေလးရ႕ ဘဝကပါ အေျခခကကစဥးစားၿပး ဂရဏာတရားန႔ စာသငၾကားခရင ကေလးေတြန႔ ဆက

ေရႊဟသၤာ

(၁၈)

ဆေရးက အဆငေျပမာေသခာတယ။ ဆရာ အခငးခငးၾကား လမႈဆက ဆေရးကလညး ေကာငးတေကာငး ဖြ႔ၿဖး တးတကဖ႔ သပအေရးပါတာပ။ ဆရာဆ တာကလညး အမးမးရတယ။ တခ႔က ဝါသနာပါလြနးလ႔ ေကာငးဆရာ ဝငလပ တာ၊ တခ႕ကေတာ ေရြးခယစရာ မရလ႔ ဝငလပတာ၊ တခ႕ကေတာ လမးႀကလ႔ ေခတ နားခစရာအျဖစ ဆရာဝငလပ တယ၊ ခယခက အမးမးန႔ေပါေလ။ ကမ ကယတငေတာင ဝါသနာမပါဘ စာ သငေနတာ ကးႏစေကာၿပဆေတာ စဥး စားစရာပ။ ေကာငးဆရာမ စလပကာစ က ကမလးဝစာမသငတတပါဘး။ ဒါေပ မ စနစတကန႔ စတရညရည စာသင တတေအာင ဖအားေပးတအရာကေတာ နယစပေဒသက ကေလး သငယေလး ေတြပါပ။ သတ႔ရ႕ ဘဝက စာနာတတၿပး ျပစ ပးေထာငေပးခငတ စတက ႀကးစး လာေတာ ကမ စာသငတတလာရသာ မက လပေဖၚကငဖကမားကပါ အျပနအ လန ေလးစားရငးႏးမႈန႔ သညးခ စတျဖစေပၚလာတယ။ စာသငေတာ အစ ပငးမသငတတေပမ ငယစဥက ေကာငး သ ဘဝမာ စာျပေပးခတဆရာ၊ ဆရာမ ေတြရ႕ ရပပလႊာေတြက ပေဖၚအတယၿပး သငတတလာခတယ။ အခအခနမာ က မက ရငးႏးတလတေယာကက ေကာငး ဆရာမ မလပန႔ေတာလ႔လာေျပာရင ကမ ဒနယစပမာ ရေနသေရႊ႔ ကေလးေတြရ႕ ဘဝကျပစပး ေထာငတအလပ မလပ ရရငက မေနႏငေတာဘးလ႔ ေျဖမမယ။

ရပကြက၊ ေကာငးသား မဘမားန႔ ဆကဆေရးဆတအပငးက စဥးစားၾကည ရင ဒလေတြဟာ ဘယေခတကာလ မာ ေမြးဖြါးၿပး ဘယစနစေအာကမာ ႀကးျပငးလာသလ ဆတ အခကပ။ ေသ ခာတအခကက ေကာငးသားမဘေတြ ဟာ စနစဆးေအာကမာ ႀကးျပငးလာရတ အဖႏပခလတနးစားေတြပ။ ပညာေရခနနမေပမ ဘဝေပးအေတြ႔ အႀကက ကမတ႔ထကသာလြနၿပး သတ႔ ကေလးေတြရ႕ ဆရာေကာငး ဟတမ ဟတ ဆတာကလညး တျခားသေတြ ထက ပသၿပး အကငးပါးတယ။ ကမတ႔ ေကာငးက လာလညဖးတ မတေဆြ တ ေယာကက ဘာေျပာသလ ဆရင ဆရာ မတ႔ ေကာငးဝနးကငက ေကာငးသားမ ဘ တခ႕က စတတစရာဗာ၊ ေလာငးက စား တအားလပတာပတ။ ဟတပါတယ၊ ထငးပလပေတြ ကယတငက သတ႔က လာေရာက သတေပးဘးတယ။ ဒေကာငးမာရတဆရာ၊ဆရာမေတြက ေကာငးတာေတြ လကေတြ႕ လပျပေနတ ၾကားက နငတ႔ အတမယၾကဘးတ။ အဒ မာ ကမစဥးစားမတာက ငါတ႔ အ လပက ဘာလ၊ အလပသေဘာ အရ ဘယ သေတြန႔ပ တကရကသကဆင သလ ဆတအခကပ။ ကေလးေတြရ႕ ဘဝေတြ ကပ ျပျပငေျပာငးလေပးႏငေပမ သတ႔ရ႕ အပထနးသမား ကေတာ စနစဆးရ႕ ခြငျပခကေၾကာင ေလာငးကစားမာ ေပာ ေမႊ႔ ေနသားကေနၿပ၊ မးဆက သစေတြ ကပ သတ႔လမျဖစေအာင ကယတတ စြမးသေလာက ျပျပငေျပာငးလ ေပးရမာ ကမတ႔တာဝနပ။

တငးျပညတျပည ဖြ႔ၿဖးတးတကဖ႔ ပညာေရးဟာ ဘယေလာက အေရးႀကး သလဆတာ လတငးသၾကမာပါ။ ဒါေပမ အေလးမထားတ အပစးသအစးရေၾကာင ကမတ႔ဟာ ႏငငမေနရၿပး ကမတ႔ရ႕ ရငေသြးငယေတြဟာလညး အနာဂတ မ ေနရပါတယ။ ဒလအခနမာ ကမတ႔ လ ေရႊ႔ေျပာငးဆရာမားဟာ မးခစစတ အျပညန႔ ႏငငရ႕အေရးက တႏငတပင ထမးေဆာင ေနသေတြဆလညး မမား ပါဘး။ ထ႔အတပ ကယတငးျပညရ႔ ႏငငေရးကလညး စတဝငစားခမယဆရင လကရ ကမတ႔ လပေဆာငေနတ ေရႊ႔ ေျပာငးပညာေရး တးတကေစမာမလႊပါပ။ ေရႊ႔ေျပာငးကေလးေတြဆတာ ျမနမာျပညတဝမးက လာၾကတ တငးရငးသားေတြ ပါပ။ ကမတ႔မာရတ အလငးေရာငေတြ ကကေလးေတြရ႕ ကယပင အလငးေရာင ျဖစေအာင လကဆငကမး ေျပာငး လ ေပးႏငခရင တခန တငးျပညရ႕ အ မးသား ျပနလညသငျမတေရး အတြက အေထာကအက ျပလမမယလ႔ ကမယ ၾကညမပါတယ။

ေရႊဟသၤာ

“ေရႊ႔ေျပာငးကေလးေတြဆတာျမနမာျပညတဝမးက လာၾကတ တငးရငးသားေတြပါပ။ ကမတ႔ မာရတ အလငးေရာငေတြက ကေလးေတြရ႕ ကယပင အလငးေရာငျဖစေအာင လကဆင ကမး ေျပာငးလေပးႏငခရင ....................”

“အေတာဆးဆရာ”

အေတာဆးဆရာဆသညမာ မမ၏ ကယပငအခနႏင တပည၏ အခန က

မညကသ႔ အကးရေအာင အသးခရမည ဆသညက နားလညသ ျဖစသည။ ဆရာဆသညမာ

လအမား အမနတကယ လအပေသာ အရာမားက

ႏစသကတတရန သငၾကားေပးႏငေသာ ပဂၢလျဖစသည။

(၁၉)

Committee for Protection and Promotion of Child Right (CPPCR) မထတေဝေသာ ပစတာ၊ ျပကၡဒနမား၊

Planner စာအပမားက ေနရာအေတာမားမားတြင ေတြ႕ျမငရ ပါသည။စတဝငစားစရာေကာငးေသာကာတြနးရပေလးမားျဖငပညာေပး လပငနးမားက လပေဆာငေနျခငး ျဖစ၍လညး မၾကာမၾကာ ဖတရႈမပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ယခလစာေစာငတြင CPPCR ႏငပါတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက စာဖတသမား ပသရေစႏငရန ရညရြယခကျဖင CPPCR ၏ အေထြေထြ အတြငးေရးမး ကႏင မငးႏင ေတြ႕ဆေမးျမနး ေဖၚျပေပးလကပါသည။ သခမန ။ ။ CPPCR က ဘယတနးက စတငဖြ႕စညးခတယ။ ဘာရညရြယန႔ ဖြ႔စညးခတယ ဆတာ ရငးျပေပးပါလားဆရာ။ ကႏငမငး ။ ။ ထငးန႔ ျမနမာနယစပမာ ေမြးဖြားလာၿပး ႏငငမ ျဖစေနရတ ကေလးေတြ အတြက တခခလပေပးႏငဖ႔ ၂၀၀၂ ခႏစေလာက ထကကၽြနေတာတ႔ ေဆြးေႏြးျဖစၾက တယ။ ၂၀၀၃ ခႏစ ဇလငလကမ CPPCR က စတင ဖြ႕စညးျဖစခၿပး ။ ကေလးေတြ အတြက ေမြးစာရငးေတြ စတင လပေပးျဖစပါတယ။ ဝငးဝနးပးေပါငးေဆာငရြကၾကတ အဖြ႕ အစညးေတြကေတာ မယေတာေဆးခနး၊ Burma Law Council (BLC) � Social Action for Women (SAW),BMWEC ႏင အျခားလထအေျချပအဖြ႕မားအစးရမဟတေသာအဖြ႕ေတြ ျဖစပါတယ။ ဥကဌအျဖစ ေဒါကတာ စငသယာေမာငက တာဝန ယ ေဆာငရြကပါတယ။ သခမန။ ။ ကေလးေတြက ေမြးစာရငးထတေပးျခငးအားျဖင ဘယလ ေရရညႏင လကရအကး ေတြရရပါသလ ဆရာ။ ကႏငမငး။ ။ ေမြးစာရငး မရရင နစနာမႈေတြ အမားႀကး ရပါတယ။ ပညာေရးဘကကပ ေျပာရင အဒအခနတးက ေမြးစာရငး မရရင ေကာငးတကမရပါဘး။ ပညာသငၾကားခြင ဆးရႈးတေနာကမာ ေနာကဆကတြ နစနာဆးရႈးမႈေတြက အမားႀကးပါ။ ေနာကထပဆးရႈးမႈ တခက အမႈေတြ ဘာေတြ ျဖစတ အခါမးမာပါ ။ ေမြးစာရငး မရလ႔ လေကာင ထြားတာန႔ ခန႔မနးၿပး လႀကးတေယာကလ ျပစဒဏေပး လကရင ကေလးတေယာကရ႕ အခြငအေရး ခးေဖါကခရ တာပါပ။ ဒါမးေတြက လကေတြ႕က ႀကရပါတယ။ ေရ ရညေနန႔ကေတာ ဗမာျပညနငငေရး ေျပာငးလမမာ စစမနတဒမကေရစ ေပၚေပါကလာခရင ဒကေလးေတြ နငငသားျဖစလာမယဆတ အခြငအေရးေတြရပါတယ။ သခမန။ ။ ေမြးစာရငး ရျခငးအားျဖင ႏငငသားျဖစခြင အခြင အေရးေတြကေကာ ေမာလင ႏငစရာ ရပါလား ။

ကႏငမငး ။ ။ ဒဟာက ကၽြနေတာတ႔ စတငဖြ႕စညးကတညးက ရညမနးခက တခပါ။ ႏငငမ အေျခအေနျဖစေနတ က ေလးေတြက ေမြးစာရငး အေထာကအထားေတြ ျပလပ ထားၿပး ျမနမာႏငငမာ အေျပာငးအလေတြ ျပနျဖစလာရင သတ႔ရ႕ႏငငသား ျဖစခြငေတြ ျပနရေစဖ႔ပါ။ ကေလးေတြရ႕ အေျခခ အခြငအေရးေတြ မဆးရႈးေစလတာပါ။ သခမန ။ ။ ထငးမေမြးတ ကေလးေတြ အေနန႔ ထငး ႏငငသားျဖစႏငတ အခြငအေရးမး ရႏငပါသလားဆရာ။ ကႏငမငး ။ ။ အဒါက ထငးအစးရရ႕ ေပၚလစန႔ပ ဆငပါတယ။ ကြ နေတာအစကေျပာခသလမးပ စပပစအာစဖြ႕ကတညး ကြ နေတာတ႔က ထငးမာေမြးတ ကေလးေတြေနန႔ ထငး နငငသားျဖစဖ႔ဆတာမး မရညရြယခပါဘး။ အဒေတာ ဒကစၥ က ထငးအစးရရ ေပၚလစေပၚမာပ မတညပါတယ။ ဒါေပ မယ ေျပာငးလလာတ အေျခအေနမးေတြေတာ ရပါတယ။ စကတငဘာလ၂၀၀၈ခႏစ မာ ထငးအစးရက ထငးႏငင မာ ေမြးတ ကေလးေတြ အားလးက ေမြးစာရငးေတြ ထတေပးဖ႔ ညြနၾကားလာပါတယ။ ႏငငသား ျဖစခြငရတာ မရတာ အသာထား၊ ဒကေလးေတြ ထငးေကာငး တကခငရင တကလ႔ ရတအခြင အေရးေတာ အရငရေနပါတယ။ သခမန။ ။ CPPCR ကဆကလကလပေဆာငသြားမယ လပ ငနးေတြရရင ေျပာျပ ေပးပါလား ဆရာ။ ကႏငမငး ။ ။ ေမြးစာရငး လပေပးတ လပငနးက ဆက လကေဆာငရြကသြားမာ ျဖစသလ နယစပေဒသက Internal Displace Person (IDP) ကေလးေတြ ေမြးစာရငးရဖ႔ ကစၥေတြကလ Karen Birth Registration Committee (KBRC), Kareni Birth Registration Committee (KnBRC) တန႔ ပးေပါငး လပေဆာငေန ပါတယ။ ဒါအျပင ကေလးေတြရ႕ အခြငအေရးခးေဖါကခရတ ကစၥေတြက ေဆာငရြက သြားဖ႔

အယဒတာတဥး

စာသငေကာငး တေကာငးတြင ဆရာၿဖစသက မငးတ႔ ညဘက အျပငမထြကန႔ေနာ ထြကတေကာင ငါန႔ေတြ႕ မယဟ ႀကမးေလရသည။ တရကတြင အလညလြနေသာ တပညတေယာကက ညဘကအမျပနရန ဆကကားတစငးကတားလကစဥ ဆက ကားနငးေနေသာ ဆရာျဖစသက ေတြ႕လကရ၍ လြနစြာ အအားသငသြားရာသည။ ထအခါမ ဆရာက ဒါေၾကာင မငးတ႔က ညဘကအျပင ထြကရင ငါန႔ ေတြ႔မယလ႔ ေျပာတာေပါကြာဟ ေျပာ လကေလသည။

( ျမနမာႏငငတြင ကရငျပခြငမားက ပတပငထားစဥကဟာသျဖစပါသည)

ကေတာသား

(၂၀)

ေမာငဘေအးသည ျမနမာႏငင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသားတဥး၏ သားတေယာကျဖစသည။ ထငးႏငငရ ထငးအစးရပငေကာငး တေကာငး၌ တတယတနး တကေနေသာ ေကာငးသားတ ေယာကလညးျဖစသည။ တေန႕သ၌ မန႕စားဆငးခန သ၏ သငယခငးျဖစသ ထငးႏငငသား ေကာငးသားတဥးႏင ေငြေၾကးအေၾကာငး ေျပာဆၾကရာ- ေမာငဘေအး ။ ။ “ငါတ႕ ႏငငမာ ငါးေထာငတနေတြ ထပ ထတတယကြ” ထငးေကာငးသား ။ ။ “ေအး …ငါတ႕ႏငငမာေတာ တစေထာငတနကအႀကးဆးပကြ..မငးတ႕ႏငငက ငါးေထာင တနမာ ဘာပပါလ…………ငါတ႔ႏငငက ပကဆေတြလပ ဘရငပပါလား…..” ေမာငဘေအး ။ ။ ငါအေမ ေျပာေတာ ဆငပလ႔ ေျပာ တယဟ။ ထအခါ ထငးေကာငး သားေလး ေျပာလကေသာ စကားေၾကာင ေမာငဘေအးေလးမာ ေကာငးျပနခန၌ စဥး စားစရာ အေတြးမားျဖင အမျပနခ ရေလေတာသည။ ထငးေကာငးသားေလး ေျပာလကပမာကား……….. “ဟာ………..အဒါဆရင မငးတ႕ ႏငငမာ အပခပေနတာက တရစာနေတြေပါ………ဟသတညး” ။ ။ ၾကညဝငး

AGAPE

လလား ? တရစာၦနလား ? အခြငအေရးခးေဖါကခရတ ကစၥေတြက ေဆာငရြက သြားဖ႔ ရပါတယ။ အရငကလ အခ႕အဖြ႕ေတြက ေဆာငရြကေနၾကတာ ရပါတယ။ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အားနညးလ႔ အေရးယ ေဆာငရြကရတအခါ ေႏးေကြး မႈေတြ ရပါတယ။ အဒ အတြက အဖြ႕ (၁၅) ဖြ႔န႔ ကြနယက ဖြ႕ေဆာငရြကၿပး၊ ကေလးေတြ အခြငအေရး ခးေဖါက ခရတအခါ အျမနဆး ကယတင ကညဖ႔၊ ဥပေဒေၾကာငး အရ အေရးယ ေဆာငရြကရ မယ ကစၥရရငလ အျမနဆး ပးေပါငးေဆာငရြကႏငဖ႔ စစဥ ေဆာငရြကေနပါတယ။ သခမန ။ ။ ဆရာအေနန႔ အထးတလညေျပာခငတ ကစၥရရင ေျပာပါဆရာ။ ကႏငမငး ။ ။ ေမြးစာရငးဟာ အငမတန အေရးႀကးပါတယ။ ေမြးစာရငး မရရင အခ႕ အခြငအေရးေတြ တသကလး ဆးရႈးရပါတယ။ ဒါေၾကာင မေဆာကေဆးရမာပ ျဖစျဖစ မယေတာ ေဆးခနးမာ ပ ျဖစျဖစ ကေလးေမြးဖြားတအခါ ေမြးဖြားေၾကာငး အေထာက အထားက ရေအာငယထားပါ။ ၿပးရင ထစၥပနး ရးမာ ေမြးစာရငး သြားေရာက ထတယထားဖ႔ လပါတယ လ႔ မဘမားက အထးတကတြနးလပါတယ။

အယဒတာတစဥး

CPPCR မ……...

(၂၁)

အမတတမေလးမား-(၁) မြနစယာ ေဇာကထး ကယလဖးနး ယားကတယလဖးၾကးမားန႕ေႏာကယက လာေသာ မနကခငးျဖစသည--။ သ႕အမမာ ကြနျပတာ၂ လးရ သည..ဆပ။ လကပေတာ႔ပ တလး ဒကခ စေတာ႔ခ တလးလ႕ဆသည။ ချပနာက အငတာနက မာ ဂေမးလ ဖြင႔လ႔မရေၾကာငးေျပာ လာ သည။ မနကက သအျပငမသြားခငက အေကာငးပ ခ..ျပနလာေတာ႔မ မရေတာ႔ တာလ႔ …ဆသည။ ကေနာနန စဥးစားၾကည႔သည။ အး….ဒါေလးမားလြယပါ႔ အငတာနက လငးကတာ ျဖစရမည။ အငတာနက ေရာကတာ (internet Router) က ပါ၀ါမးခဏပတ၊ ျပးယင ျပနတပ ျပန ေကာငးရမညေပါ႔..။သကလညး ကေနာ႔ ေလာက မတတေတာ႔ ကေနာေျပာသမ လကလပသည။ ကြနျပတာန႕ ပါတသကလာယင က ေနာေျပာသလ လကလက လပတတ တာ ခမ မဟတ ျမနမာျပညမာ ေန စဥကတညး ကျဖစသည။ လကလပတာ လညး မေျပာန႕ သကကြနျပတာ(သ႕ေလသန႔ေျပာရယင ေကာျပတာ)န႔ ပါတသကလာယင ဘာမမသ၊ကေနာက

ေထာငထမာ ၁၀ ႏစေလာကအတတ အခနကနခ႔တ သခငးအတတ ဟကလ ဒ ကလတတေလေတာ႔ အႏေတာမာ လလာေခာသည။(ခကပါ႔)။ ရနကနမာတနးက ကေနာအၾကေပး လ႔ ကြနျပတာပါ၀ါအထပ (Power Sup-p l y ) မာရတ႔ ၁၁၀ ဗ႔ပါ၀ါ ၂၂၀ ဗ႕ပါ၀ါေျပာငးတ႔ခလတက ႏပျပး မး ပလပထး လကတာ ဂပန နပြနက တပါတရစ အသစစကစက ကြနျပတာ ပးေလးခမာ ပါ၀ါေလာငသြားခ႔ဖး တာ လညး အမတမရ။(ခကျပန၏) သ႔ႏင႔….။ ထးစအတငး..မးပတ၊ျပနဖြင႔ေသာလညး အငတာနကေတာ တကလ႔ရသည။ ဂ ေမးလးက တကမလာ။ ဒါန႔ ေသေသ ခာခာ ကေနာ ေမးၾကည႔ေတာ႔ သသးတ႔ ဒကခစေတာ႔ခ (D e s k t o p ) သာ ဂးေမးလမရတာ မဒမေဇာကထး ကငတ႔ လကပေတာ႔ ကေတာ႔ အေကာငးသား ခကလ႔၊ ျပတလ႕ရယ….တ႔။ (အန….)။ ေတြးလကတာက……အငး…ဒါဆ.. ေဇာကထး ကြနျပတာက စတလ႕လား?၊ ေကာငမေလးေတြန႕ ရႈပမာစးလ႔ မဒမ ေဇာကထးက သခငေဇာကထး က ဂေတာ႔ခ မရေအာင တမငလပေလသ လားေပါ႔။ ေျပာမယ႔သာေျပာတာ မဒမ

ေဇာကထး သ၀နတမယဆယငလညး တစရာ။သခငေဇာကထးက စတငေတာ႔ မရဘး။ဒါေပမယ႕…ရပခန႔လညး လပၾက လ႕ရမယ႔သေတြထမာမပါဘး၊။ သြားမရ ယငေန ကားပရဖ႔လတယ ဆတ႕ စာရငး မာလညးမပါေသးဘး။(ၾကးစားဆ ..ဟသရသည)။ ဒါန႕ပ ဆပါေတာ ေလလႈငးက ေျပာ ရတာ အားမရေတာ႔ အငတာနကၾကး ထ ေခါငးထးသြငးျပးသကာလ အြနလငး ဆားဗစစအရ အခမ႔အမတငရာေရာက စနစ (Door to Door) န႕ သြားၾကည႔ လကေတာ႔……သေျပာတာတကယပါပ။ သ႔ကြနျပတာပ ဂေမးလ မရတာ ကနတ႔ ကြနျပတာကရတယ၊ ကေနာ႔မာပါလာ တ႔ ကြနျပတာ ခပညညေလးန႕ ခတ ၾကည႔ေတာ႔လညး အေက…။ နက၀ပန႔ ၀ငးဒး အမားမရ။ ဘေရာကဇာ ဆက တငၾကည႕၊ ဖငးယားေ၀ါ ကလညး ….ဂြတ။ F 1 ႏပျပး အေျဖရာၾကည႔ေတာ႔..…………….။ ကေနာတ႔ ကြနျပတာတငးမာ ပါတ႔ System Time လ႔ေခၚတ႕ အခနနာရန႔ ရကစြက မားေနသည။ ရကစြေလး ျပန တကေပးလကတာန႔ အေကသြားသည။ ျဖစမျဖစရေလလ႔ကေဇာကထးက ေျပာရမလား၊ကေနာ႔ကယကကေနာျပန ေျပာရ

အးေဝမး

(၂၂)

ေျပာရမလားပ။ ျဖစပက… ကေနာတ႔ ဂေမးလက Protocol လ႔ေခၚတ႔ http/https/ftp ဆတ႕ အမးအစားေတြထက လျခစတခ ရပါတယ ဆတ႔ Protocol တချဖစတ႕ https:// (Secure Hyper Text Transfer Protocol)န႕ ဂေမးလ အတြက web

browser လ႔ေခၚတ႔ Firefox တ႕ IE ေခၚ windows တငယင တြပါတတတ႕ Inter-net Explorer ေခၚတ႔ အငတာနက ၾကည႔တ႔ ပရဂရမ လပစာအကြကမာ အမားအားျဖင႔ https န႔ လပမ ထား တာပါ။ ဘာေၾကာင႔ https ကသးစြလာၾက သလဆေတာ႔ ကြနျပတာ ဟကကာ(H a c k e r ) ေတြက အလြယတက ၀ငေရာကႏငျပး ပဂၢလေရး အခကအ လကေတြ၊ ဘဏစာရငး နပါတေတြ လႉ႕၀ကသေကၤတ နပါတ (Password)

ေတြခးယျခငး မခရေလေအာင တနရာ တနေၾကးေပးျပး ၀ယယသးစြရတ႔ စနစ၊ စတခရတ နညးပညာလ႔ ဆပါတယ။ သ႕က ၁၉၉၄ ခႏစကတညးက တထြငခ တာျဖစျပး https ၂၀၀၀ ခႏစ ေမလ ကေတာ႔မ စနစတက ပစချပး ကမၻာမာ စတငသးစြခ႔ပါတယ။ Google က သ႔ရ႕ အခမ႔ ရယႏငတ႔ ဂေမးလက ၂၀၀၄ ခႏစက စတငထတလႊတခ႔ျပး https ကလညး သးစြခ႔တယ။

ဒါက သခငေဇာကထးရ႕ကြနျပတာ System Time ကမမနပ ၂၀၀၀ ခ ႏစ ျဖစေနေလေတာ အဒတနးက Gmail မရ h t t p s မသးေသးေတာ႔ ကာ….ကြနျပတာငယမျပနသလ ျဖစျပး သ႔ပငရငသခငေဇာကထး၂၀ႏစေအာက ေကာငမေလးေတြ နမညကလြျပး ကန တ႔သေတြက ေမ႔သြားတတ သလမး ကြနျပတာကဒတေအာက၊ေနာကျပနဆြ သလျဖစျပး မမတမတာေပါ႔။ (သန႕သ႕ကြနျပတာ၊လကလ လကဖက ပါ႔၊ ေကာငးေလစြ)။ က .. ေျပာစရာေလးနန ပရပါေတာ႔တယ။ (၁) အခကက အြနလငးက ေနတဆင႕ ေငြေရးေၾကးေရး၊ဘဏကစၥ၊ေစး၀ယတာေတြ လပေတာ႔မယဆယင ၀ကဘဆဒ လပစာ အကြကထမာ https: / / န႔ အစျပတ႔လပစာျဖစဖ႔သတျပပါ။(အတေတြ ေပါလ႔ပါ) (၂)ကယ႔ကြနျပတာမာ ရကစြန႔ အခန နာရေတြ မမနဘးဆယင မားသားဘတ(သ႕)မနးဘတ(Mother Board =အေမ အျပား၊Main Board= အဓက အျပား အလေတာ တကရကဘာသာ မျပနၾကပါ န႔ေနာမာ တပထားတ႔ဓါတခေလး ေၾကာင႔ ျဖစတတတယ ဒါမမဟတ ကြနျပတာန႔ C M O S ဆကတငထမာ တေန႔စာ

အလြမား ျဖစေနသလား ဆတာလညး သတျပပါလ႔ဆယငး အမတတမ႔ေလး ေတြက အမတရပါေစလ႕……။ ျပနေတြ႕ၾကဥးမယေနာ…..။

အမတရျခငးအားျဖင႔ အးေ၀မး

သမႈ၊ တတမႈ၊ သးသပမႈ Knowing , Doing , Being

သငယမႈတြင အပငး (၃)ပငးရပါ သည။ သမႈ၊ တတမႈ၊ သးသပ မႈ ဟ၍ ျဖစသည။ သမႈ (Knowing) ဆသညမာ အခက အလကမားမအစ ဗဟသတ မားအဆး သျခငးအားလး ပါဝငပါ သည။ Knowledge ဟေခၚေသာ အသပညာအစအေဝးႏင ဆငပါသည။ တတမႈ (D o i n g ) ဆသည မာ ျပျခငး၊ လကေတြ႔ လပေဆာငျခငး လကေတြ႕ ေဆာငရြကျခငး မားႏင ဆငပါသည။ “လပတတျခငး” ပငျဖစ သည။ ထ႔ေၾကာင D o i n g သည အတတပညာ (Skill) ဖြ႕ၿဖးမႈဆသ႔ ဥးတညပါသည။ သငယမႈတြင အႀကမ ႀကမ အဖနဖန လကေတြ႕ေဆာင ရြကျခငးျဖစသည။

(၂၃)

သငယခငးႏြယန ေရ….. ငါသတရစြာျဖငစာေရးလကပါတယ။ မေဆာက

ေရာကၿပးငါရ႕သငတနးအေတြ႕အႀကက ေျပာခငလြနးလ႕စာေရးလကပါတယ။နငလညးဆရာမတေယာကဆ ေတာ နငကလညး သေစခငတယ။ ႏြယနေရ နငဆက စာအၿမေရးခင စတပရ တယ။ ငါအမအလပ၊ ဆရာမအလပ၊ ကေလးအလပ န႕အၿမ ရႈပေနတယ။ ငါမေဆာကေရာကၿပး တပါတအ ၾကာမာ ေကာငးဆရာမ အလပရခတယ။ ကယဝါသနာ ပါတ အလပဆေတာေပာပါတယ။ ႏြယနေရ ဒက က ေလးေတြဟာ သပသနားစရာ ေကာငးတယ။ ငါတ႔ ျပညတြငးက ကေလးေတြ ေကာငးေနရတ ပစန႕ လးဝ မတဘး။ ဘဝအမးမးစေတြ ရၾကတယ။ မသားစ ျပသနာေတြ စားဝတေနေရး အခကအခေတြန႔ ကေလးတငးမ ျပသနာ အနညးအမားရၾကတယ။ သငယခငးေရ ငါအခသမးေလး ၂ ေယာကရေနၿပ။ ငါမာ လးဝက မအားရဘး။ ငါတ႕မေတြ႕ျဖစတာ (၈) ႏစေလာက ရၿပေနာ။ (၈) ႏစဆ တ အခနက ခဏ ေလး လပေနာ သငယခငး။ သငယခငးေရ ငါတ႕ဆမာ ဆရာေတြက သင တနးေတြ အမားႀကးေပးၿပး အရညအခငးျမငတငေပး ၾကတယ။ ဒအထမာ ငါစတအဝငစားဆးက RWCT ဆ တ သငခနးတခပ ။ ငါမာကေလးႏစေယာက ရကတညး က ေကေကနပနပန႔ ဘဝက ေပးထားတာပါ။ သငတနး (၃) ခပ တကဖးေသးတယ။ ( School Health Care Child Traffick-ing Workshop ) န႕ (Subject Trainning ) ေတြပ။ ကေလးႏစေယာကန႕ စတသြားတငး ကယမပါဘး။ ငါအမးသားလညး ေကာငးဆရာဆေတာ သက သငတနးတငးလလ တကျဖစတယ။ တကဖ႕ လညး ငါကအားေပးတယ။ (၂) ေယာကလး တကရင ကေလးေတြန႕ဆေတာ သမားေတြ အတြက အေႏာင အယက ျဖစမာစးလ႕ အမးသားကပ ဥးစားေပးၿပး တကခငးတယ။ ဒႏစေႏြရာသ ေကာငးပတရကေတာ R W C T သငတနးရရင ငါတကမယလ႕ ငါစဥးစားထား တယ။ အခတကယပ တကခြငရခတယ။ အဓက ငါသမးေလး ႏစေယာကက မႀကေကာငးပ႔ လကရတယ။ အႀကးက (၄)ႏစထမာ ဆေတာ လကလႊတလ႕ရေပမယ အငယက(၂) ႏစပ ရေသးေတာ ငါမာ စတမေကာငး ျဖစရ တယ။ဘယတတႏငမလ ငါမာ ၾကညရႈမယ ေဆြမးရငးခာ

ဆလ႕မရေတာ ကေလးထနး ေကာငး ပ႕ရတာေပါ။ သတ႕ အေဖကလညး ေကာငးကစၥက တဖကန႔ ဆေတာ မပ႔ ခငေပမယ ပ႕လကရတယ။ အဒါန႕ပ ငါတကခငတ RWCT

သငတနးက ေနာကဆမတငးပ တကခြငရခတယ။ သငယ ခငးေရ (RWCT ) ဆတာက (Reading ,Writing, and Criti-cal Thinking ) လ႔ အဓပၸါယရတယ။ သငတနးဆရာႀကးက Dr.သနးလြငလ႕ ေခၚတယ။ အရမးေတာတ ဆရာႀကးေပါ။ ငါ တ႕ သငတနးက နာရေပါငး၆၀ တကရၿပး၊ နညး ၆၀ေကာရ တယ။ တေန႕၆ နာရ ၁၀ ရကသငတနး၊ သငပ သင နညး စနစေတြ အမားႀကးပ။ ကေလးေတြ က စာ အလြတ ကကခငးစရာ မလပ အတနးထမာ သငခနး စာတပဒက လးဝမေမေအာင စတထမာ စြသြားေအာင သငေပးတ နညး စနစေတြျဖစပါတယ။ ျမနမာျပည စာသငနညးန႔ တျခားစပ။ သငတနးမာ တခါတေလ ငါကယတင (၄)တနးက ေလးျဖစလက၊ (၈)တနးကေလး ျဖစလကန႕ ကယတငဝင ခစားၿပး သငၾကရတယ။ ႏြယနေရ နငလ ဆရာမျဖစေနေတာ

“ သငယခငးေရ (RWCT )

ဆတာက (Reading ,Writing, and Critical Thinking ) လ႔

အဓပၸါယ ရတယ ”

(၂၄)

ငါဒမာ သငၾကား ရတ နညးစနစေတြက နငကလ တကေစခငလကတာ။ ငါအားရငအားသလ သငနညးေတြက စာေရးေပးမယေနာ။ စာအရမးရညသြားမာစးလ႔ နညးစနစ တခေတာငါေျပာမယေနာ။ (Period Reading ) လ႕ေခၚတယ။ ဒနညးအေၾကာငးအရာ တခက ႏစဥးတြ စာဖတ နညးျဖစ တယ။ (ဥပမာ - ပငလယခရးသြား မာကပလ အေၾကာငး )စာပဒ ၂ ပဒရတယ။ တဥးက ပထမ စာပဒ က ဖတၿပး အကဥး ခပရငးျပရတယ။ ေနာကတဥးက ဒတယစာပဒကဖတၿပး အကဥးခပ ရငးျပၿပးရင ပထမ အပဒက အဆငျမငေမးခြနး တခေမး၊ ေနာကတဥးက ဒတယ စာပဒက အဆငျမငေမးခြနးတခ ပထမ လကေမး ေနာကတပဒလးက စာကကစရာမလပ ႏစေယာကလး အလြတနးပါး ရသြား ၾကတယ။ လနးလနးဆနးဆနးန႕ ေပာဖ႕လညးေကာငးတယ။ စတဖစးမႈ မရပ အလြတရသြား တယ။ေကာငးလကတ စာသင နညး တခပေနာ။ သငယခငးေရ စာသငနညးက အမားႀကးရေပမယ ငါ

လညး အမအလပေတြန႕ ကေလးေတြ တာဝန ရေသးလ႕ နင န႕ေတြ႕ျဖစခရင ဆရာႀကး Dr. သနးလြင ထမ သငၾကားခရတ နညးစနစေတြက တခမကန ငါ အကန သသမ၊ တတသမ၊ အားလးက ေဝမေပးမယေနာ။ ငါတ႔ ေကာငးဆရာေတြက ပကငရငေတြ ျဖစေနေတာ ငါတ႕ သငၾကားေနရတ သငခနးစာေတြက နဂအတငးမဟတပ ဒထက သငၾကားနညးေတြ ပေကာငးေအာင၊ ကေလးေတြရ႕ အရညအခငးက ပတးျမငေအာင ေျပာငးလေအာင လပႏငတ သေတြ ျဖစတယလ႕ ငါ ယၾကညတယ ။ ေတာေသးၿပ။ နငရ႕ အခငဆး သငယခငး........

ဝငဝင New Light School

မနကေလးဘယကလာ အမကထြကလ႕လာ

မနကေလး ဘယကသြား စာသငေကာငးက သြား

စာသငေကာငးက ဘာေတြသင စာေရး၊စာဖတသင

စာေရးစာဖတ ဘာလပဖ႕ မနကေလး လမၼာဖ႕ .....။ ( ဆရာတငမး)

တျဖညးျဖညးန႔ ၾကာလာေသာ မနကေလးေကာငးမာ မေပာ

ေကာငးမေပာေတာ ပညာေရး တေျဖးေျဖးန႔ေဝး။ မနကေလး၏ ဘဝကရညညႊနးပါသည။ ကဗာ ဆရာႀကး ဥးတငမး၏ ကဗာက အမျပထားပါသည။ ဤ ကဗာသည ေကာငးတကခနေရာက ကေလးမားအတြက သားေခာေတး တပဒအျဖစ ခစားေစပါသည။ စကပးေရးၿခတခတြင ျမနမာႏငငတြငးမ ေရႊ႕ ေျပာငးလာၾကသမားထတြင မန၏ မဘႏစပါး ပါဝငပါသည။ မနက ထငးႏငင မေဆာကၿမ႕တြင ေမြးဖြားခသည။ မနသည ႏငငမ ကေလးတေယာကျဖစသည။ မနက ထနးေကာငးဖ႔ မန၏ အဖြားျဖစသသည ထငးႏငင မေဆာကသ႕ေရာကရ လာခသည။ မန၏ ေကာငးတကခငစတက ျဖစေစေသာ သားေခာေတးတပဒသည အဖြားျဖစသႏင အတပါလာခသည။ အခနအတနၾကာေသာ မနေလး ေကာငးတကခင လာပါ

သည။ ေကာငးတကျခငးအားျဖင ေပာရႊငခေသာ မနကေလး ဟာ စတတတနးက ေအာငျမငခပါသည။ စာေတာေသာ မနေကာငး၌ ေပာပါေသာလညး အေဖႏင အေမၾကား မေျပ လညမႈ မကမးမာလာေသာ အဖြားႏင ေမြးဖြားလာေသာ ေမာင ေလးေတြ။ မသားစက အေၾကာငးျပၿပး အေဖ အရကေသာက သ ျဖစလာတယ။ သတတလာေသာ မနရ႕ဘဝဟာ မနးက ေလးအျဖစ မေျပလညတဘဝက ေန႔စဥႀကေတြ႕ ရသလ၊ စတ ညစလ႕ ေသာကတ အေဖကလ အရကႀကကတ အေဖ ျဖစ လာတယ။ မနဟာ တေျဖးေျဖးန႕ေတြေဝစ ျပလာတယ။ ဒလန႔ အေမအစား အေဖန႕ ဝငးကရငး အဖြားက ျပ စရငး ေမာငငယေတြက ထနးေကာငးရငး မန အမနတ ကယ ေကာငးႏင ေဝးခပါသည။ ေကာငးသြားသေတြက စကခငးထက ေမာေငးေမာ ေတြးၿပး ရညရြယခကေပာကေနၿပ။ ပညာသငခြငေတြ ရႏငခ ပါလက မလပခေသာ ႏငငတခေၾကာင ဘဝအေမာေတြန႔ မသားစဘဝတခႏင ေကာငးေနေပာ၍ စာလလားသ မန ကေလး ေကာငးႏငေဝးရျခငးကဘယသကယမညလဟ ေမာလငခငပါသည။ ေဒၚတးတး

B H S O ေကာငး

(၂၅)

မငးထက

ကကထးရးေတာငေျခ ကငပြနးစခနး ရ တညးခခနးႏင ထမငးဆငတနးမား တြင ျဖစသည။ ကားေတြ တစးၿပး တစး ဆကလက သကဆငရာ ထမငးဆငႏင တညးခခနး အသးသးတ႔မ အလအယက ေခၚလကၾကႏင သကဝငလႈပရားေန သည။ ဧညႀကအားလး၏ အသမားက ဖးလႊမးလက အသတသက စးရကယ ေလာငစြာ ထြကေပၚလာေနသည။ “ညေလးတ႔ညမေလးတ႔ ထမငးဟငးေတြ စတယ။ အခနးေတြရတယ။ တးလ႔ရ တယေနာ...အေပၚထပမာေကာ ေအာက ထပမာေရာ အခနးေတြရတယ။ ထမငး စားလ႔ရတယ။ တးလ႔ရတယ ” “ေအာငမေလး ကားတစးဆကလ လမ ဝင၊ ႏစစးဆကလ လမဝငျဖစေနတာ လတစသတေတာ ရငလကခကျဖစေန ပါလား ကစးရယ ….ရကစကလကတာ” ဆင၏ အဝယေတာႏင မနေနဂာ ျဖစသ မစပယက ရငဘတက ဖရငးေျပာလက သည။ “ဟ....ငါကဘာလပလ႔လ......ကားဆက တငးေခၚေနတာ တခကမ မနားဘး ။ နငနားေထာငၾကည အားလးထမာ ငါ အသက အကယဆးပ ” “အလအကယႀကး ေအာေနလ႔က လမ ဝငတာေပါ ။ ရငက ဘယသက တးလ႔ ရတယ။ တးလ႔ ရတယလ႔ ေအာခငးေန လ႔လ ..။ ” “ဟ…. တးခခနးမ႔ တးလ႔ရတယ ငါေခၚ တာေပါ ။ တဝမးပေရး ညသတတညး ဝစၥႏစလး ေပါက တးမဟတလ႔ ဘာလ” မစပယတ႔ ထမငးဆငမ ဝနထမး အခ႕ က ၿမ႕ထခဏသြားရာမ ျပနမေရာကၾက

ေသးခန။ မစပယႏင အျခားဆငဝန ထမးမားမာလ ညေနအတြက ခကေရး ျပတေရး အလပရႈပေနခနတြင လေခၚ ရနအတြကဘရားဖးရငးေခတေရာက ေနသ ေဆြမးနးစပ ကစးက ေစတနာဝန ထမး တာဝနယခရာမ ယခကသ႔ ႀကရ ျခငး ျဖစသည။ ကၽြနေတာတ႔ ျမနမာစာတြင ေရးေတာ အမန ဖတေတာအသဟသည စညးမဥး ရသလ တတကက အသထြကရသည မားလရပါသည။ ဒါေတြက သတမထား ပ အာေဘာင အာရငး သနသနျဖင တ ဝမး ပေရး ညသတက “တး” လကေသာ ကစး၏ အေခၚမတတေတာ ဧညသည မားက မဝငရေအာင ျဖစေစပါသည။ မ ေတာ တးခငလ႔ ဝငလာတယ ထငသြား လင မခကပါလား။ လေတာေတာ မားမားသည တည တညေျပာလငသာ မႀကကေသာလညး အေျမာကႀကကပါသည။ သ႔ရာတြင ေျမာကပင ေျပာတငးႀကကသညေတာ မ ဟတပါ။ ေျမာကေျပာခငလငေတာငမ ကယေျပာေသာ အေျမာကအပငသည သ႔အားသာခကႏင ဆေလာမႈ ရ ရနေတာလပါသည။ အေျပာမတတေတာ ဆသလဆသည စကားပေလးလညး ရပါ သည။ ဥပမာ.. အသားမညးမညး မတဆတ ဖြားဖြားန႔ ကလားႀကး တေယာကက “ခငဗားဗာ မေတြ႕ရတာ ၾကာလ႔လား မသဘး။ အသားေတြ ၾကညလငၿပး ဝငးေနတာပ။ ဟေန႔က ၾကညလကရ တ ေဟာငေကာငကားထက မငးသား အနဒလ ကေနတာပ”ဟ ေျပာပါက ကမ

ေကာငးလင နားရငးရကခရပါလမမည။ သ႔ရာတြင “ခငဗားက ျမငတငး ဘယသန႔ တမနးစဥးစားလ႔က မရဘး။ ဟေန႔က အမတာ ဘာဂန သရပေဆာင တ ကားမာ သကမတဆတေတြ ပါး သငးေမြးေတြန႔ သရပေဆာငတာေတြ႔မ ခငဗားန႔ တတာ သရတယ။ ဒါေၾကာင ခငဗားကေတြ႕တငး တေယာကေယာက န႔ တပါတယလ႔ စဥးစားေနတာဗာ ။ အခမပ အေျဖရေတာတယ” ဟ ေျပာ ၾကညပါမ မတေဆြက သ႔မာပါသမ ျပစ ရမက သ႔၏အခငမငဆး မတေဆြစာရငး တြင သြငးလကပါလမမည။ အဂၤလပစာ အဒယမတြငလ ထကသ႔ ေျမာကပငျခငးႏင ဆငေသာ အဒယမ ႏစခရပါသည။ ပထမဥးစြာ မတဆက လေသာ အဒယမက Baloney (ဘလြနး နး) ဆေသာ အဒယမျဖစပါသည။ တ ကယေတာ Baloney ဆတာ အေမရကန ႏငငသားေတြ မၾကာခဏဆသလ စား သးေလ ရၾကတ ဝကအေခာငးတမးရ႕ အမညျဖစပါတယ။ အဒယမ အသး အ ေနန႔ကေတာ တစတေယာကက ကယ က မဟတမဟတေတြလာေရာကေျမာက ပငေနတအခါ သးေလရပါတယ။ အ ထကကေျပာခသလ ကလားႀကးက တ

(၂၆)

ရတမငးသားန႔တတယ ေျပာသလမးေပါ ဗာ။ Baloney ဝကအေခာငးက တကယ တမးကေတာ အတလႏငင Bologna ဆတ ၿမ႕ကေန လာတာပါ။ Bologna ၿမ႕ကလ သ႔ရ႕ဝကအေခာငးေၾကာငပ နာမညေကာၾကားပါတယ။ အဒ ဝက အေခာငးရ႕ ထးျခားခကကေတာ ကပ တကထားတ အမသား၊ ဝကသား စ တာေတြန႔ ျပလပထားေပမယ သရ႕ အ ရသာက ဝကသားန႔ လပရင ဝကသား၊ အမသားန႔လပရင အမသား အရသာ မ ထြကပ တျခားအရသာမး ထြကေနတာ ပါပ။ ဘာသာေဗဒ ပညာရငေတြကေတာ အဒအခကေၾကာငပ Baloney က အဒ ယမအျဖစ သးလာၾကတယလ႔ ယဆၾက ပါတယ။ Baloney ဝကအေခာငးဟာ သ႔ က ျပလပတ အသားရ႕ အရသာ မ ထြကသလ Baloney ဆတ အဒယမရ႕ အဓပၸါယကလသရ႕မရငးဆလရငးန႔ ဆန႔ ကငဘက ျဖစတယလ႔ ညႊနးဆပါတယ။ လြနခတ ႏစေပါငး ၅၀ ေလာကမာ နယးေယာကၿမ႕ရ႕ ၿမ႔ေတာဝနေဟာငး Alfred Smith က အေမရကနသမၼတ ဖရနကလငရစဘစရ႕ သတ႔စမခန႔ခြမႈ ေတြ ေအာငျမငေၾကာငး ေျပာဆခက အေပၚ “ No matter how thing you slice it , it is still baloney .” လ႔ ေဝ ဖန ေျပာဆခပါတယ။ သေျပာတာက ေတာ ခငဗားတ႔ ဘယေလာက အထ ပါးပါးေလး လးျဖတၾကညေပမယ ဒါဟာ baloney ပါပလ႔ ေျပာခတာပါ။ တကယ ဆလရငးက သ႔ရ႕ ေပၚလစ ေအာငျမင ေၾကာငး ေျပာဆခကေတြက အေသးစတ အထ ခြျခမးစတျဖာၾကညရငလ အလမ အညာ ဆန႔ကငဘကေတြပါပလ႔ ေျပာ တာပါ။ Baloney လပ ဆငတတ အဒယမ တစခ ရပါေသးတယ။ အဒါကေတာ blarney (ဘလာနး) ပါ ။ ဒ အဒယမက ေတာ အငယာလန ႏငငမာ ၁၆ရာစႏစ တနးက ေပၚေပါကခတာပါ။ အဒတနးက အငယာလနႏငငရ႕ Cork ေဒသ အနးမာရတ Blarney ရ တကႀကးရ႕ အရငသခငဟာ ၿဗတသ တပေတြထမာ လကနကခဖ႔ သေဘာတ

ခပါတယ။ ဒါေပမယ သဟာ သ႔ရ႕ရတက ႀကးက ၿဗတသေတြထ လႊေျပာငးရမယ အခနေရာကတငး အေၾကာငးျပခက အ မးမးန႔ အခနဆြခပါတယ။ ဒါေပမယ သ ရ႕ အေၾကာငးခကေတြဟာ အငမတန ခသာ ေျပျပစၿပး လကခႏငစရာရတ အေၾကာငးျပခကေတြပမ႔ ၿဗတသေတြ ဟာ လကမခပ မေနႏငပါဘး။ ဒါဟာ B la rney အဒယမက ျဖစေပၚေစတ အေၾကာငးျဖစၿပး အဓပၸါယကလ အဒ အတငးပါပ။ အငယာလနႏငငက အဒ ရတကႀကး ဟာ အခအခနမာေတာ အဒရတကမာ ရတ Blarney ေကာကတးႀကးေၾကာင အငမတနက ထငရားေကာၾကားပါတယ။ အဒ ေကာကတးႀကးက နမးရႈပခသေတြ ဟာ သတပါးန႔ စကားေျပာတအခါ အ ေျပာခရသေတြက ကယက လမေျပာေန မနးသေနတာေတာငမ ေကနပယၾကညလကခၾကေစတ စြမးအားေတြရတယလ႔ ယၾကညထားၾကပါတယ။ နယးေယာကၿမ႕က ရမနကကသလစ ဘနးေတာႀကးေဟာငး Fulton Sheen က “Baloney is praise so thick it cannot be true . And Blarney is praise so thing we like it. လ႔ ေျပာခပါ တယ။ ဆလတာကေတာ B a l o n e y ဟာ အလြနအမငးက ထထပနးပနး ေျမာက ပင ေျပာတာမး ျဖစေပမယ အမနအ တငး မဟတလ႔ ကၽြနေတာတ႔ မႏစ သကပါဘး။ Blarney ကေတာ ပါး ပါးေလး ခးေျမာက ေျပာတာျဖစၿပး ကၽြနေတာတ႔ ႀကကႏစသကပါတယ လ႔ ေျပာတာျဖစပါတယ။

အလြနအမငးက ေျမာကပငေျပာ တာေပမယ အမနအတငး ကယကကယ သျမငႏငသေတြ ကေတာ လကမခႏငပါ ဘး။ အဒလပ တစတစေယာကက အမန တရား မျမငႏငေအာင လပထားခရတ အခါ သးၾကတ အဒယမလ ရပါေသး တယ။ အဒါကေတာ “pulling the wool

over someone’s eyes ” ပ ျဖစပါတယ။ တကရက အဓပၸါယကေတာ သမား ေဆာငးထားတ သးေမႊးဥးထပႀကးက မကစဖးေအာင ဆြခလကတယလ႔ ဆ တာပါ။ အဒယမ ျဖစေပၚလာရတ ေနာက ေၾကာငးက ျပနၾကညရငေတာ အမး သားေတြဟာ ဆပငတေတြ၊ သးေမႊးန႔ လပထားတ ဆပငတပစေတြ ေဆာငး ၾကတ ေခတကလာတာပါ။ အဒလ ဆ ပင ပစတေတြက အခထ ၿဗတသ တရားရးေတြမာ တရားသႀကးေတြ ၊ ေရ႕ ေနေတြ ဝတဆငၾကတာ ျမငႏငပါေသး တယ။ တကယလ႔ သမားေဆာငးထားတ သးေမႊး ဆပငတႀကးက မကစက ဖးေအာငဆြခ လကတအခါ အမနတ ကယ ဘာျဖစေနတယဆတာ သမျမင ႏငေတာသလ၊ တစတစေယာက က တစဥး တစေယာကက အမနတရား ကေတာငမ မျမငႏငေအာင လပထား တအခါ ဒအဒယမက သးပါတယ။ ေျမာကေျပာရငေတာငမ “အေျပာမ တတေတာ ဆသလ”ဆတ အျဖစမး မေရာကေအာင Baloney န႔ Blarney က ခငခနသးတတပါေစ။ သတပါးက အမန တရားမျမငေအာင ပတဆ႔သမျဖစေအာင လ သတျပႏငပါေစ။ အဒယမအသးေတြ က သမားေျပာလာတအခါ နားလညႏင ၾကပါေစလ႔ ဆႏၵျပလကပါတယ။

မငးထက

ဘလာနး ေကာကတးက ယၾကညစြာ နမး ရႈကေနသတဥးႏင ရတကႀကး (ယာဘကပ)

(၂၇)

ကၽြနမစာသငတ ေကာငး ေလးမာဆငးရတ ကေလးေတြ က အမားစပါ။ ယနေဖါငး ေတာင အျပညအစ မရၾကလ႔ တနလၤာေန႔န႔ ေသာၾကာေန႔ ေတြမာပ ဝတခငး ထားရပါ တယ။ ဒါေတာင ေဟာငးေဟာငး ႏြမးႏြမးေလးေတြပါ။ သတ႔ တ ေန႔ကမန႔ဖးလ ၃ဘတေလာက ပ ရၾကပါတယ။ ကမတ႔ေကာငးက ေရႊ႕ ေျပာငး လပသားေတြရ႕ သား သမးေတြ ေနၾကတေကာငးဆေတာ နာမညန႔ လကေအာင ေရႊ႕ၾကေျပာငးၾကရပါတယ။ မဘေတြက အေၾကာငး အမးမးန႔ တေနရာက တေန ရာက ေရႊ႕ေျပာငးတငး ၊ သား သမးေတြက အမန႔နးတ အမန႔ နးတ ေကာငးေတြက ေျပာငး ၾကရငး ျမငေနက မကႏာေတြ လ ေပာကေပာကသြားၿပး၊ မ ျမငဘးေသးတ မကႏာသစ ေတြလ အတနးထက ေရာက ေရာကလာ တတပါတယ။ ဒါ ေၾကာင ကေလးေတြရ႕ ပညာ ေရးကလမတညၿငမၾကပါဘး။ အခ႕ စစေျပးဒကၡသည ေတြကေတာလ ျပညတြငးမာကတညးကက တေျပးတညး ေျပးေနၾကရတာပါ။ ဒေရာက ေတာလ အတညတက ေန ထငလ႔ မရၾကပ ကမန႔ မေဆာကအဆငေျပသလ ေန ၾကရပါတယ။ ဒါေၾကာင ဒႏစ မေဆာကကေဘာဒါေဆာငမာေနလက ၊ ေနာကႏစ ကမထ

ဝငလကန႔ ဂာေအး သ႔အေမ ရကၿပး ေကာငးေတြကလ အ မးမး ေျပာငးေနၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင ကေလးအမားစက စာေတြ ေအာကသကမေၾက ၾကပါဘး။ တခ႕ကေလးေတြ ေကာငး လာအပရင ယခငေနခတ ေကာငးရ႕ ေကာငးထြက လကမတတ႔၊ ဒါမမဟတ မႏစ က ဘယအတနးမာ စာသငခ တယဆတ အေထာကအထား မျပႏငတ လေတြက မားပါ တယ။ ေကာငးလာအပတငး မဘေတြ ပါးစပန႔ေျပာတ အ တနးကပ ထားေပးပါရတယ။ ဒါေပမယ တခါတရက ရင ျဖစတတတာက အရငေန ခတ အတနးတနးက စာေတြ က ဘာဆဘာမ မသပါဘး။ ယခ တကေရာကေနတ အ တနးက စာေတြကလ ဘယ လ ရငးျပျပ နားမလညပါဘး။ ဒါေၾကာင အေသအခာ ေမး ၾကညေတာမ ၄တနး ၅တနး ေလာကန႔ ေကာငးကထြက ၊ ၃နစေလာက ဘယေကာငးမာ မမတကဘ၊ အခမ ၇တနး ေလာကက လာအပၾကတာပါ။ ဒေတာ သ႔က ဘယလပ သင သင သဘာမ နားမလညပါ ဘး။ တခါတရကေတာလ ဆ ရာ၊ ဆရာမလညး မၿမတကစၥ ေတြ ရပါတယ။ Migrant ေကာငးအမားစမာ ဆရာေတြ ရ႕ လစာဟာ ေတာေတာနပါ တယ။ မေဆာကမာ ရပတည

ဖ႔ မလြယကတ လစာပါ။ အေျခအေန အမးမးေၾကာင ဆရာ ဝငလပၾကေပမယ လ စာ ေကာငးတ အလပကရရင အဒအလပဆ ေျပာငးေရႊ႕သြားၾကျပနတာပါပ ။ တခါတေလ ကေတာ ဆရာတေယာက ထြကသြားရင ေနာကတ ေယာကက ခကခငး အစား ထးဖ႔ အခကအခ ေတြ႕ၾကရ ပါတယ။ ဒါေၾကာင ရတ လေတြက ဝငးၿပး သငၾကားရ ေတာ တရြာ တပဒဆနးဆ သလ တေယာကသင တမးန႔ ကေလးေတြလ လကသတစန႔ ေတြ႕ၾကရပါတယ။ တခ႕ကေတာ အေမရကန က စစစေနဆ လေတြ စာေမး ပြေအာငၿပး ေလယာဥပ စး သြားၾကတာမးလ ရပါတယ။ ဒေတာ အရငကထကမ အ ေၾကာငး အမးမးန႔ စာမလက ႏငတ အထ ဆရာ ဆရာမ ေတြက ေျပာငးၾက ေရြ႕ၾက ဆေတာ ပညာေရး အေျခအ ေနက ပၿပးေတာ ဆးရြားသြား ပါတယ။ ဒလအေျခအေနမး ထကမ ကမ သငေပးေနတ GED အတနးထက ကေလး တေယာကက စာအေတာႀကး က ေတာေနပါတယ။Migrant

ေကာငးမာ စာသငေနတ ကမ အတြက ဒ အေျခအေနက ေတာေတာႀကးက ထးျခားေန တယလ႔ ေျပာႏငပါတယ။ ဒါန႔ ကမက နန စမး သပတ အေနန႔ တမငပ ခကခ တ ေမးခြနးေတြ ေမးပါတယ။ ဒါကလညး သက ေျဖႏငေန တယ။ ဒါေၾကာင ကမက သ႔ က ေသေသခာခာ ေမးၾကညေတာမ သက မေကြး ေဆး တကသလက ထြကလာခတာ လ႔ ေျဖပါတယ။ ဒါေၾကာင က မက သ႔က ေမးခြနးေတြ အ မားႀကး ေမးခပါတယ။ သက ၂၀၀၄ ခႏစက ၁၀တနးက ၄ ဘာသာ ဂဏ ထးန႔ ေအာငျမငၿပးေတာ ရ မတ ၄၇၀ေကာ ရခတယတ။ မေကြး ေဆးတကသလမာ 2nd BM အထတကခတယ တ။ သရ႕ အခကအခကေတာ ပထမႏစက ေကာငးစဖြငတ အခနမာ စစေပါငး ေငြကပ ၃ သနးေလာက သြငးရတယ ။ ဒါေတာင ကရငလခ မပါ ေသးဘး။ လအပတ ပစၥညး ကရယာေတြ ၊ ခြစတခနးမာ သးတဟာေတြ ဘာမ ဖရးမရ ဘးတ ။ ဒါေပမယ စတငပင ကေတာ တလက ၅၀၀

ခငၿငမးသစ

(၂၈)

ပေပးတယတ ။ ပထမႏစ တနးကေတာ သ႔အေဖ၊ အေမ န႔ သရ႕ ဆရာက ဝငးဝနး ရာေပးလ႔ ပထမႏစ ၿပးသြား တယ။ ဒတယႏစ တကေတာ အေဖန႔ အေမက ပထမ ႏစေကာငးတကတနးက ေခး ထားတ ေငြေတြေတာငမ အ ေၾကြး မေၾကေသးဘး။ ဒါ ေၾကာင ဘယနညးန႔မ မဘ ေတြက မေထာကပႏငေတာ ဘးတ ။ ဆရာကေတာ ကး စားၿပးအလရင ရာေပးေပမယ တလက ေထာကပေငြ သး ေသာငးပ ရတယတ။ သတလ ႏစလေလာက ႀကး စားၿပး တကၾကညေသးတယ။ အတနး တစတနး ပႀကးလာ ေလ၊ကနကစားရတကပတက လာေလ ျဖစတ အျပငမာ က ရင မယရင မရဘးတ ။ က ရငခကက သနးန႔ခၿပး ေပးရ ေတာစဥးစားေလေလေကာငး တကဖ႔ခကလာေလေလပတ ။ တဖကကလညး မဘေတြ ရ႕ စးပြါးေရးက ဘယလမ မရပ တညႏငတာဘး ။ ဒါေၾကာင သ ေကာငးထြကဖ႔ ဆးျဖတ ခကခခရတယလ႔သကေျပာျပ တယ။ သေကာငးက ထြကၿပး ေတာ ေဘာဒါေဆာငတစခ မာ Guide ဝငလပတယ။ ေနစ ရာရတယ။ စားစရာရတယ။ ၿပးေတာ လခ ေျခာကေသာငး ရတယ။ တကယဆရင သ႔ အတြက မဆးဘးလ႔ ေျပာလ႔ရ တယ။ မဘေတြက ျပနေပးႏင

တယ။ ဒါေပ မယသရ႕ျပငးျပ တ ဆႏၵေၾကာင သ.......ေဘာဒါ ေဆာငမာမေပာ ပါဘး ။ အဒါက သ ပညာဆက သငခင တယ တ။ ဒါေၾကာင

သေဘာဒါေဆာငကေန ထြက ၿပး အျပင မာ ပညာရာေဖြ ႏငတ လမးစ ရာပါတယ။ အေမရကနစငတာက ေန႔ တငးသြားၿပး အဂၤလပစာန႔ အဂၤလပစကားက ေလလာ တယ။ ဒါေပမယ ျမနမာႏငင ရ႕ စေကာလာရစ ပရဂရမက ပကဆရမ ေျဖႏငမာပါ။ စ ေကာလာရစ စာေမးပြေျဖဖ႔ ပထမဥးဆး သငတနးတက ၾကရတယ။ သငတနးေၾကး၊ စာေမးပြေၾကးေတြေပါငး လက ရင အနမဆး ၅ သနးေလာက ကနကပါတယ။ အ.. စာေမးပြ ေအာငၿပးၿပ ဆ ရငေတာ သငတနးေတြက ပ passport န႔ ဗဇာရ ေအာင ေလာကေပးပါတယ။ အဒါေတြအတြကစစေပါငး ေငြေလးငါးသနးထပကနပါတယ။ ျမနမာျပညရ႕ စေကာလာ ရစပရဂရမေတြက ပညာေတာ ၿပး ဆငးရတ သေတြအတြက မဟတေတာပ ၊ ပကဆရၿပး ဘဝ တေလာကလး ေသခာ ေလလာ သငၾကားခြင ရခ သေတြ အတြက အထးအခြင အေရး ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင သရ႕ ေမာလငခက ဘာမ အ ရာ မထငခပါဘး။ ဒလန႔ သၾကားခရတ သ တငး အခ႕အရ ထငးျမနမာ နယစပမာ စေကာလာရစ ပရ ဂရမေတြ ရတယ ဆတာ သ လာတယတ။ ဒါေၾကာင ဘာ ျဖစျဖစဆတ စတန႔ ထငး ဘကက သကးလာခတယ

တ။ခကခငးေတာ သေကာငး မတကႏငပါဘး။ စကပးေရး ၿခတၿခမာ သအလပဝင လပ ေနခ ရတယ။ အလပစ လပ လပခငးမာေတာသ႔အလပရင ေတြက သ႔အေၾကာငး မသ ၾကဘး။ ကေကာငးသြားတာ က သေနတ မသားစမာ ခင ပြနးက ထငးျဖစၿပး ဇနးသည က ကရငလမး ျဖစေနေတာ သတ႔ရ႕ ဆကဆေရးက အ ဆငေျပ ေခာေမြ႕ပါတယ။ ရ ဖနရခါ အလပရင မသားစ အပရက ေနထင မေကာငးရင သက ေဆးကေပးေနက။ ဒါေၾကာင သ႔က ကယ ခငးစာတ အလပရငေတြက မငးဆငးရ ဒကၡခႏငမယဆ မ နကပငး ေကာငးတကပါတ။ ေကာငးက ျပနလာမ မငးအ လပလပေပါတ။ အဒစကား ဟာ သ႔အတြက မဂၤလာ အရ ဆးပတေလ။ ကမရ႕ ရငထက လႈက လႈက လလ ဆေတာငးေပး လကပါတယ။ ဒကေလးဘဝ လပပါေစ ေပါလ႔။ ကမတ႔ ျမနမာႏငငက အညြန႔အဖး ေတြရ႕ ဘဝဟာ မလပၾကတာ မားပါတယ။ စစအပစကေတာ ႏကလးယား လကနကက အရႈးအမးလခငမႈန႔ ဘ႑ာေငြ က ေသာကေသာကလ သးစြ ပါတယ။ တကယ လအပတ ကမးမာေရး၊ ပညာေရး က႑ ေတြကေတာ ပစစလကခတ ထားထားပါတယ။ ျမနမာျပညရ႕ ပညာသင ၾကားပ ၊ ပညာေရးအတြက ကနက စားရတေတြေၾကာင မေဆာကမာ ေကာငးလာ တကၾကတ ျမနမာခေလးေတြ ေတာေတာမားလာပါတယ။ ေကာငးလာအပတ မဘ တေယာကက ေျပာျပတာက ျမနမာျပညမာ အထကတနး ေကာငးသား တေယာကအ

တြက ကနကစားရတဟာ သး ေလးေသာငး မကဘးတ။ ဒါ ေၾကာင အခေၾကးေငြ မကန တဒဘကမာ ေကာငးလာထားတာတေလ။ ေနာကၿပး ဆကေျပာတာက ဒဘကမာ ၁၀တနးေအာငရင သငတနးေပးၿပး အလပရာေပး တ အဖြ႕ေတြလရလ႔ သတ႔က ဒဘကမာ ေကာငးအပဖ႔ေရြး ခယခရတာတ။ ဘယလပျဖစျဖစ အချဖစ ေနတအေျခအေနဟာ ျမနမာ ျပညရ႕ အနာဂတအတြက မ ေကာငးဘးဆတာ ေသခာပါတယ။ ဒ ျဖစပကေနတ အ ေၾကာငး အရာေတြက တာဝန ရ သေတြက မသတာလား ၊ ဒါမမဟတ သလကန႔ အေရး မလပတာလား ဆတာက ေတာ ကာယကရငေတြသာ အသဆးျဖစပါလမမယ။ ပညာလခငတ ကေလး ေတြရ႕ ေမာလငခက က ေတာ စေကာလာရစ ပရဂရမ ေတြ မားမားလာဖ႔ဘ ျဖစပါ လမမယ။ တခ႕ကေလးေတြအတြက ကေတာYouth Connect လ အဖြ႕ အစညးမးန႔ ဆကသြယ မ ဖ႔ပါပ။ စးပြါးေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး နာတာရည ေဝဒ နာသည ျမနမာျပညအတြက ေတာ လ႔အဖးတနေတြ ဆး ရႈးေနသလ ၊ အဖးတန လပ အားေတြလ ဆးရႈးသြားလ႔ နာ ၿပးရငး နာေနတ ေဝဒနာသည တေယာကလ ျဖစလာေနပါၿပ။

ခငၿငမးသစ

(၂၉)

Wednesday, June 09, 2010 ဧရာဝတ ။ “ေဒါင … ေဒါင … ေဒါင … ” ဆ သည ေကာငးတက ေခါငးေလာငး ထး သႏင အတ စာသငေကာငးအတြငး သ႔ ေျပးလႊား ဝငေရာက သြားေသာ အျဖ အစမးဝတဆငထားသည ေကာငးသ ေကာငးသားေလးမားက မကစတဆး ေငးေမာၿပး ေဒၚဇငမာဥး တေယာက သကျပငးခလကမသည။ “ကေလးေတြ ဖတစာအပ မပါသြားဘး။ ေစး အရမးႀကးလ႔ အျပငမာလညး မဝယ ႏငဘး။ ေကာငးကသာ ပ႔လကတာ၊ ဘာမ မျပညစလ႔ စတမခ ျဖစေနတာ” ဟ ေဒၚဇငမာဥးက ေကာငးၿခစညး႐းက ကစကစပါေအာင ဆပကငရငး ဆ သည။ ဆငေျခဖး ေကာငးတခတြင သ၏သား ၃ ဥး ပညာသငႏငေရးသည အသက ၃၅ ႏစ အရြယ ေဒၚဇငမာဥး အတြက မဟာ အခကအခ ျဖစေနသည။ ဤ ေသာကမးက သတေယာကတညး

ႀကေတြ႔ ေနရျခငး မဟတေပ။

ေကာငးသား မခငတဥးျဖစသ ေဒၚဥမၼာ ကလညး “ေတာငးလကတာ၊ ေတာငး လကတာက မေျပာန႔။ ေကာငးစအပ က တညးက အလေငြ မေကာကဘး ဆတ ဆငးဘတေအာကက ေနၿပး ဘာေၾကး ညာေၾကးေတြ ေတာငးတာ၊ တျမကစညး ဝယေပးပါ၊ ေသာကေရခြက ဝယေပးပါ ဆတာေတြန႔ တႏစလး နပနးလးရၿပ” ဟ ေျပာသည။ ေကာငးဖြငခနတြင မဘမားထမ ထြက ေပၚလာတတသည “အတနးပင ဆရာမ က သ႔ဆ ကရင မယရင ကေလးေတြက မၾကညဘးေတာ” ဟေသာ အသက ေဒၚ ဥမၼာထမလညး ၾကားရသည။

ဤသ႔ျဖင ေငြေၾကး ေျမာကျမားစြာ ရငး ႏး ျမႇပႏရေသာ ပညာသငႏစ တခ အစ ျပေလသည။ ရနကနၿမ႕ရ ဆငေျခဖး ေကာငးမားတြင ထသ႔ ခကခေနေသာလညး နာမည ႀကး ေကာငးမားတြင ေကာငးဝငခြင ရ ရန ကပ ၃ သနး မ ၁ဝ သနး ဝနးကင သးရေၾကာငး၊ ေကာငးဝငခြငရၿပးေနာက ဆကတြ ကနကေငြမားစြာ ရေၾကာငး သရသည။ “တဥးန႔ တဥးအၿပငေပါ၊ ေကာငးမာ လအပတာဆလညး အၿပင လၾကတယ၊ ေကာငးက အတနးပင ဆရာမဆမာ က ရင ထားတ အျပင၊ အျပငက နာမညႀကး စာကကဝငး ေတြမာလညး ကရငထား ေပးၾကရ တာ” ဟ နာမညႀကးေကာငး ဒဂ အထက ၁ မ ေကာငးသားတဥး၏ မခင ေဒၚတငတငခငက ရငးျပသည။ ဒဂ အထက ၁ ေကာငးသား မဘတဥးက “သ႔အေမက အလေငြ ၃ သနး ထည သြားတယေလ၊ ကယသားသမး မကႏာ

မးယ

(၃၀)

မငယေအာင ကယကလညး ၅ သနး လပစလကတယ” ဟ ေျပာသည။ ထ ေကာငးတြင သကသ႔ ယဥၿပငေန ေသာ မခငမားလညး ရာႏငခ ရေနသည။ ထသ႔ ၿပငဆငေနစဥ ရနကန ဆငေျခဖး

မ ေဒၚဇငမာဥး တေယာက ဖတစာအပ တစအတြက ကပ ၂၅ဝဝ အကန မခ ႏငေသာေၾကာင စတမခမးမသာ ျဖစေန သည။ “ေကာငးမာ ဖတစာအပ တစမ ကပ ၉ဝဝ၊ ေကာငးအပတေန႔က ဝယေတာ ဆရာမက အမမာထားခတယ။ ေကာငး ဖြငမ ဝယေတာ ဆလ႔ ေကာငးဖြငမ ဝယ တာ ကနသြားၿပတ။ ေနာကတသတမ ဝယေတာတ။ ေနာကတသတက ႏစ ဝက ေကာငးပတခါနးမ ရတာ၊ အျပင မာေစးႀကးတယေလ” ဟ ေဒၚဇငမာဥးက ေဘးတြင ေရာကရလာေသာ ေကာငး သားမဘ တေယာကၿပး တေယာကက မေမာတမး ေျပာျပေနသည။ အသက ၅ဝ ဝနးကငရ အၿငမး စား ေကာငးအပ ဆရာမႀကး တဥးက လညး “ကမတ႔ ငယငယက ပညာေရးလ မဟတေတာဘး၊ အခေခတက ေငြရမ ပညာေကာငး သငႏငတာ၊ ဒေခတ ဆရာေတြက ေငြတခပ ၾကညတာမား တယ” ဟ သးသပျပသည။ စာသငၾကားျခငးအျပင ေငြတြငးတးရန ရနးကနေနရေသာ ဆရာ၊ ဆရာမမား တြငလညး ထေဝဖနခကမားက တ႔ျပန ရန အေၾကာငးျပခက အသင ရေနသည။ “ရတ လစာန႔ ေနထင စားေသာကလ႔ အဆင မေျပဘးေလ၊ အခနပ ကရငျပမ အဆင ေျပၾကတာ” ဟ ၎တ႔က ရငးျပ

သည။ အပဝငေငြအတြက ထသ႔ ရာေဖြသမား ရသကသ႔ ကရငေပးျခငးက စးပြားျဖစ လပကငသ ဆရာ ဆရာမမားလညး ရေနသည။ လကရ ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရး အကပ အတညးက အေျခခ လတနးစားမား အေပၚ ရကခက ပမ ျပငးထနသည။ ရနကနမ ေကာငးေနအရြယ အမားအ ျပားမာ မသားစ စားဝတေနေရးအတြက လပငနးခြငသ႔ ေရာကသြားၾကေၾကာငး ေတြ႔ရသည။ “မနက ေကာငးတကၿပး ညေန ဘယာ ဆငေတြမာ ဒါေတြ လကေရာငးတယ၊ ေကာငးလညး တကတယ၊ အမကလညး ပကဆ ရာေပးတယ” ဟ လကဖကထပ၊ ငါးေျခာကထပေလးမား လကလေရာငး ခေနေသာ အသက၁၁ႏစ အရြယ ေမာင ေအာငဥးက ငါးေျခာကထပေလးမားက ပနးကနျပားထ ေဖာကထညရငး ရငးျပ

သည။ “ဆရာဝန ျဖစရင ေတာၿပ” ဆေသာ သ႔ ရညမနးခကေၾကာင ေမာငေအာငဥး တေယာက အၿမရယလက ေစးေရာငး ေနႏငျခငး ျဖစသည။ ကေလးငယမား စာသငခနး အျပင ဘက ေရာကေနျခငးက ရနကန တၿမ႕ တညးတြငသာ ေတြ႔ရျခငး မဟတေပ။ နာဂစ မနတငးဒါဏ ခခရသည ဧရာဝတ တငးမ ေကးရြာမားတြငလညး ယခ ႏစ ေကာငးတကႏငသ ဥးေရ ေလာ နညး သြားေၾကာငး ကလသမဂၢ အရာရ တဥးက ေျပာသည။ “အခမ ေကာငးတကႏငဖ႔ေတြ လပေပး

ထားတယ၊ မဘေတြရ႕ စးပြားေရး အဆင မေျပေတာ ကေလးေတြက အဒ ေငြရာတ အလပေတြမာ ဝငလပကနတယ၊ ဒါ ေၾကာင ေကာငး မတကႏငတာ ပါတယ” ဟ ၎က ဆသည။ ျမနမာႏငငတြင သငယတနးမ စတတ တနး အထ ေကာငးလခ အခမ သတ မတထားေသာလညး ရနကနၿမ႕ သငယ တနး ေကာငးသားတဥး ေကာငးအပခ မာ အနညးဆး ကပ ၈ဝဝဝ ျဖစေနသည။ ကပတသနးအထက ေပးရေသာေကာငးမားလညး ရသညဟ ဆသည။ “ေကာငးဖြငရာသဆ ကယကေလး လ တနးေစ ေကာငး တကႏငဖ႔ မဘ ေတြ ေတာေတာ ရနးရတယ” ဟ ေဒၚ ဥမၼာက ညညးတြားၿပး ရငးျပသည။ ပညာေရႊအး လမခး ဟေသာ စကား က ျမနမာႏငငတြင ယခငက ကသ႔ မၾကာခဏ မၾကားရေတာေပ။

ယခေခတမာ ေရႊအးရမ ပညာရ ေသာ ေခတ ျဖစေနသညဟ ေဒၚဇငမာဥးက ေျပာသည။

( ဧရာဝတ ဝကဘဆကမ )

NO MONERY

= NO EDUCATION

IN BURMA

(၃၁)

ငသေတြန႔ ဆာေလာငမႈေတြၾကားမ မဘမ ကေလးမားက ေဖးကပါ

တနရ ေနတ ငသမား ဒကမာၻက လႈပခတလ႔သြား။

ဘယသကမား ကညေပးမလ ကမးလကမား အျပညန႔ လသားျခငးမ႔ ေဖးမ ကညပါ ကမးလကမားကသာ ။

အေမေရေခၚတ အသမားက

ဒကမာၻမာၾကားခရ ေမာလငခကန႔ အသကရငေနတ သတ႔ ဘဝႏလးသားမားက

လေတြ ႏလးသား ခစလကကမးပါ။

ဆာေလာငမႈမားန႔ ဒကပဆးမားၾကားမာ လသားျခငးမ႔ ဒစကဝငးမ ခစားခက ကယႏငႏႈငးပါ

ကမးလကမားက လသားမား နားလညေပးပါ။

ႏငထြနး (B.H.S.O.H)

ကမာၻ႕ကေလးမားေန႔ ၿပငပြ ႏစသမရ ကဗာ

(၃၂)

ပနးဖးပမာ လပတ ကေလးေတြ ပးသားေလးလ ျဖစငတ ကေလးေတြ အပအပငမရ ရးသားတ ကေလးေတြ

အနာဂတ ကမၻာက အလဆငမယ ကေလးေတြ

ပြငလငးစြာ ေျပာတတတကေလးေတြ။

ကေလးေတြ လပစြာလနးဆနးႏငဖ႔ ဒ႔တေတြေမတာ ေရစငျဖနးပကၾကစ႔ လမးမားမေရာက လမးမနေရာက ဝငးဝနး ကညေစာငေရာကၾကစ႔။

အနာဂတဘဝလမးခရးမာ မနကနေသာလမးမားေလာကႏငၾကဖ႔ လေကာငး လခၽြနျဖစေျမာကေစဖ႔ အေသြးသားပမာ ခစခငလက ဂရဏာေမတာ ေရ႕တနးတငၿပး ပနးဖးေတြေဝဆာစြာ ပြငလနးႏငဖ႔ ဒ႔တေတြ ဝငးဝနးျပျပငေျပာငးလစ႕။

သကႏငဝငး (B.H.S.O.H)

အျပစကငးတ ကေလးေတြဘဝ ရးသားေျဖာငမတ တညၾကညၾက။

အနာဂတအတြက ကေလးေတြက တငးျပညအတြက အားေဆးမား ေပာရႊငလတ ကေလးေတြဘဝ တညျငမေအးခမးသာယာလ။

ေရ႔သ႔သာ ေမာမနးၿပးေတာ ႀကးစားအားထတစးစကၾက ျမနမာ သမငးမာကနတငခတ

ဗလခပေအာငဆနးလ စြမးေဆာငၾက။

ဇြ ၊လ႕လ၊ ဝရယက ပမစြၿမေအာငလပေဆာငပါ ျမနမာႏငငမာ ထငရားခတ

ကမာၻ႕ကသသမဂၢအတြငးေရးမႈး ဥးသန႔လ အားကၿပး ႏငငအတြကဥးေဆာငပါ။

အနာဂတမာ မးဆကသစေကာငးမား ျဖစထြနးလာမယ ကေလးေတြက

အခြငအေရးေပးထားခ ေနာငတခနမာ ကေလးေတြရ႕ဘဝ

ေပာရႊငမႈန႔ ျပညႏကေနၿပး သာယာမႈန႔ ၿငမေညာငးေနပါၿပ။

ေမာလငခကေတြန႔ အသကရငေနၾကတ

ကေလးေတြက လမးျပကာေခၚေဆာငသြားတ မဘဆရာ ေကးဇးမားက သတရစြာ လြမးဆြတလက

ႀကးစားပါ တငးျပညရ႕ အနာဂတအတြက။

ေနာငတခနမာ… ၿငမးခမးတ ကမာၻေျမဆသ႕ ေႏြးေထြးလတ ႏငငဆသ႔

ေအးခမးလပတ ပါတဝနးကငသ႕ မတတ ဒမကေရစႏငငသစဆသ႔ ကေလးေတြက လကတြကလ႔ အျမနဆးသာ လမးလာခပါၿပ။ ။

သန႔ဇငဟနး

CDC (ကေလးမားေန႔ၿပငပြ ပထမဆရကဗာ)

ေတာကပမယ ပတျမား

(၃၃)

ကေလးမားက ဘယလ ပပးကည ရမလဆရင ကေလးမားအတြက အေရး အႀကးဆးဟာ စတခမးသာမႈပ ျဖစပါ တယ။ ေျပာရမယဆရင ကေလး တစေယာကဟာ စတခမးသာမႈမရဘး ဆရင အဒကေလးဟာ ေရရညဖြ႕ၿဖးဖ႔ မလြယကေလာကပါဘး။ ကေလးမားက စတခမးသာေအာင ထားရမယ၊ ေကာငး ထားရပါမယ။ ဒါမ အဒကေလးဟာ ကေလးအခြငအေရးက ပငဆငရ မာ ျဖစပါတယ။ ကေလးမားဟာ စတခမးသာမႈက လ လားတယ။ စတဖစးမႈဒါဏက လးဝ မလ လားဘး။ ဒါေၾကာင ကေလးမားအားလး စတခမးသာေအာင အတတႏငဆးထား ပါ။ ေကာငးေနရေအာင အတတႏငဆး ပပး ကညပါလ႔ သမးတ႔ အေေနန႔ ေတာငးဆခငပါတယ။တခ႕ကေလးေတြ ဆရင ေကာငးမေနရဘး။ အလပေတြ လပေနရတယ။ အဒလ ကေလးေတြ က ေတြ႕ရရင စာနာစတထားၿပး ဝငးဝနး ကညပပးၾကရပါမယ။ တခ႕ကေလးဟာ ဆရင မမစ ဖမစန႔ အလပေတြလပစားေနရေသာကေလးမား ရပါတယ။အမားအားျဖင ျမနမာႏငငသားကေလးေတြဆရင စစေျပးရတယ။ အ လပလပရတယပညာက ေကာငးေကာငးမြနမြန မသငရဘး။ ဒါေၾကာငသတ႔ ကေတြ႔ရင ဝငးဝနးကညပပးႏငဖ႔ ေမတာ ရပခပါတယ။

ကေလးေတြရ႕ စတဓါတဟာ အလြန ႏၿပး အလြနစတဆငးရ လြယပါတယ။ ဒါ ေၾကာင ကေလးတ႔ စတခမးသာေအာင စတဖစးမႈမျဖစေအာင ပညာက ႀကးစား ကညပပးသငပါတယ။ တခ႕ကေလးေတြ ဆရင ပညာလ မသငရ အခြငအေရးေတြ လ မရေသာေၾကာင အဒကေလးဟာ ဆရင ပပးကညဖ႔လအပပါတယ။ ပညာ က ျပညျပညစစ သငရေသာကေလးမား သည မဘဧ။ ပပးကညမႈဆရာ ၊ ဆရာမ တ႔ဧ။ ထနးသမး ေစာငေရာကမႈေၾကာင ျဖစပါတယ။ တခ႔ေယာက ၤားကေလးေတြ ဆရင စစတပထသ႔ ဝငရတယ။ ကေလး မား စစတပထသ႔မသြားရေအာင ဝငးဝနး ကညပပးသငပါတယ။ ကေလးမားဒကၡမ ေရာကေအာင ပညာသငရေအာငပပး က ညသငပါတယ။ကေလးတ႔ ေဘးဒကၡ မ ေရာကေအာင ပညာသငရေအာင ပပး ကညေပးသငပါတယ။ ငယရြယေသာ က ေလးမားက မဘေမတအျပညအဝ ေပး သငပါတယ။ ကေလးတ႔သည စတထား ႏးညသမေမြ႔ၿပး စတထားျဖစင တတၾက ပါသည။ ႏးညေသာ ကေလးမား စစ အႏရာယ မျဖစေအာင ႀကးစားေစာင ေရာကၾကပါ။ ေနာကဆးစာပဒ အေနန႕ ကေလး သည လ႔အခြငအေရးရေအာင၊ အပယခ လသားမျဖစေအာင မဘမား ထနး သမးၿပး ပပးသငပါသည။ ကေလးမား စစသားဘဝသ႔ မေရာကရေအာငမဘ၊ ဆရာမား ကာကြယေပးျခငးႏင ပပးျခငး ၊ က ညျခငးတ႔ လအပပါသည။ ကေလး

မား ေရရည စစသားဘဝသ႔ မေရာက ေအာင ေကာငးမေနရ၊ စာမသငရ၊ စစ တပထသ႔ သြားရေသာ ကေလး မား ျမနမာႏငငမာ အမားႀကးေတြ႕ရပါ တယ။ ဒါေၾကာငကေလးမား ေဘးအႏ ရာယန႔ မႀကရေအာင ႀကးစားဖ႔ ေတာငး ဆျခငးျဖစပါသည။ကေလးတ႔ရ႕ ဘဝဟာ ဒါဟာအေရးအႀကးဆးပါ။ မဘဆရာမားက ေနာကဆးအေနန႔ ေျပာဆခငပါသည ။ ကေလးမားက အ တတႏငဆးအားေပးၾကပါ။ ေကာငးေန သညအရြယကေလးမားက ေကာငးထား ေပးၾကပါ၊ ပပးကညေပးၾကပါလ႔ ေတာငး ဆခငပါသည။ေနာကတခေတာ ေျပာခငေနပါေသးသည။ ကေလးမားရ႕ အေျခ အေနကၾကညၿပး ဒကေလးဟာ ဘာလ ခငသလ ဆတာ မေျပာပ ကယကသ ထားရသည။ တခ႕ ကေလးေတြဆရင မဘမကြျခငး၊ အမမ အဘမ ျဖစျခငး သည ကေလးမားရ႕ စတဆငးရမႈႏင ပါတသကသည။ ကေလးမား မဘႏင တကြတျပား မျဖစေအာင မဘမားက သငျမတေအာင ေနေပးပါ။ ဆရာ ဆရာမ မားကလညး ပပး ကညေပးပါလ႔ ေနာက ဆးအေနန႔ ေတာငးဆခငပါသည။

ေနာအယကလယေဖါ အသက (၁၄)ႏစ ဘြကလားေကာငး

ေနာအယကလယေဖါ

(၃၄)

ရေဘာႀကးေရ အရငသြားႏငေပါ

အားလး ဒလမးက သြားရမာပါ။

ငါတ႔လညး တခနခနမာ လကခပါမယ။

ဒါေပမယ… ရေဘာႀကးသြားတာ ျမနလြနးအားႀကးတယ ေစာလြနးတယဗာ။

ေန႔ျမငညေပာကဆတာ အခမလကေတြ႕ပါလားဆၿပး ယႀကးမရ ျဖစရတယ။

ရေဘာႀကးရ႕ ခစစရာေကာငးတဟန

ၿပးၿပးေလးေျပာခတစကားသ အားနာတတတစရက ျဖစငလြနးတစတထားန႔ ရးသားတဟနပနေတြက

တ႔… ဘယလေမလ႔ရမာလ…? မတမေနေသးတယ

ရေဘာႀကးေျပာခတ စကားတခြနးပါ BMTA မာေပါ

“ငါကေတာ စကားမားမား မေျပာတတဘး

နငတ႔ခငးတာေတြ အကနလး ငါလပမယ” တ။

အဒလ..ရးသားမႈ အဒလ…အနစနာခမႈ အဒလ..ျဖစငမႈေတြ

ဘယမာလကရာရမာလ။ ငါတ႔တေတြ

ေနာကဆးေတြ႕ခတာ ရေဘာႀကးရ႕ ရးသားတ

မကဝနးတစထမာေပါ။ ။

မငးမငး (SAW School)

၂၀၁၀ ခႏစ ေမလ (၆)ရကေန႔ ညေန (၆)နာရတြင ရတတရက ခရစေတာတြင အပေပာသြားေသာ BMTA ဒတယ ဥကဌ သကၡာေတာရ ဆရာ မနးသနးထး

အတြက အမတတရ မတတမးတင ေဖၚျပျခငး ျဖစပါသည။

ဆရာမနးသနးထး၏ စၿပေလာကသည စတဓါတမား

• လတနးစားမေရြး ကညတတေသာ စတဓါတ။ • မမအေရးထက သတပါးအေရးက ဥးစားေပး ေဆာငရြကတတေသာ

စတဓါတ။ • အကအညလအပ၍ ေတာငးခလာသမားက မညသညအခါမ

ၿငငးပယေလ မရေသာ စတဓါတ။

(၃၅)

ဆရာမနးသနးထး၏ ေနာကဆးခရး အမတတရ ပရပမား

လခစလခငမားေသာ BMTA ၏ ဒဥကဌႏင ေဝးကလတ အလယတနးေကာငးႏင Love & Care အထကတနးေကာငးတ႔၏ တာဝနခဆရာမနးသနးထး၏ စာပန အခမးအနားက ေမလ ၉ ရက တနဂၤေႏြေန႔ ေန႔လည တနာရက ကငးပျပလပခရာ ပညာေရး အသငး အဝငးမ တာဝနရသမားႏင ဆရာဆရာမမား၊ ခရစယန ဘာသာေရး အသငးအဝငးမ ပဂၢလမား ၊ ခငမင ရငးႏးသမားႏင ေကာငးသားေကာငးသမား ၃၀၀ ေကာခန႔ တကေရာကခၾကပါသည။ ဆရာမနးသနးထး၏ ရပကလပက ထားရရာ ေဝးကလတ အလယတနးေကာငး တြင လကလ ပ႔ေဆာငမည သမားျဖင ျပညႏကေနခသလ ဆရာ၏ ရပကလပအား ဂသြငးမည မယလကန႔ အလြနရ ခရစယာနသနသ႔လညး ရညလား မားျပား လေသာ ကားတနးႀကးျဖင လကပါ ပ႔ေဆာငသမားက ေတြ႕ျမငခရပါသည။

(၃၆)

ကမအတြက ထးဆနးတ ေန႔တစေန႔ က ပငဆငခ ရဘးတယ။ အဒေန႔က ေတာ ကမတ႔ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ မေဆာကၿမ႕ေပၚကေကာငးတစေကာငး မာ ကေလး ေတြက အသငးအဖြ႕ေကာငး တစချဖစဖ႔ ဘာေတြ လအပပါသလ(Team building) ဆတ ေခါငးစဥရယ၊ ေခါငးေဆာငေကာငး တစဥးမာ ရသင ႐ထကတအရညအခငးေတြက ဘာေတြ လ (Leadership skill) ဆတ ေခါငးစဥန႔ သငတနးသြားေပးခၾကပါတယ။ ကေလးမားရ႕ အနာဂတမာ သတ႔ ဘာသာသတ႔ ဥးေဆာငတတေအာင၊ အသငးအဖြ႕စတဓါတ၊ ညညြတမႈ စတ ဓါတေတြန႔ စြမးရညျမငမားဖ႔ သြားေရာက ပ႔ခေပးခၾကပါတယ။ ကမ သတ႔က စာမ သငခပါဘး။ သတ႔ရငထမာ ဘာေတြ႐ တယဆတာကပ ဆြထတျပသခတာပါ။ ကမတ႔ တငးျပညမာ ကေလးတငး ဟာ ေတြးေခၚႏငမႈစြမးအားေတြ ျမငမား တယ။ ပငကယအရညအခငးေတြ ကယ စ႐ၾကတယ။ ဒါက မထတေဖၚေပးတတ တာရယ၊ အေရာငတင မေပးတတတာ ရယေၾကာင သတ႔ေလးေတြဟာ ေမးမန ေနၾကတာပါ။ ကမ သတ႔ေလးေတြရ႕ ရငထက စကားလးေတြ၊ အ႐တရားေတြ၊ အသ တရားေတြက အေရာငတငလကတ အစ ကေတာ ဒလပါ---။ ကမက စကခပႀကး တစ႐ြကေပၚမာ အဝါေရာငစကန႔ သစပငရ႕ ပငစညပစ ညပၿပး ကပထားေပး လကပါတယ။ တ ကယေတာ ကမရ႕ပငစညဟာ ပငစညရ႕ အဂၤါရပေတြန႔လညး မျပညစပါဘး။ ကမ ပနးခ မဆြတတေၾကာငး သစပင အႀကး ႀကး တစပငလခငေၾကာငး အဒါဘယလ စကပးရမနးမသေၾကာငး ေျပာျပလကပါ

တယ။ သတ႔ေလးေတြကအဖြ႕လကေရာငစစက ေတြ၊ ေဘာပင၊ ေဆာပင ခထားေပး လကၿပးအကအညေတာငးလကပါတယ။ တစခ႕ ကေလးေတြက ရစရာျဖစေျပာခ ၾကပါေသးတယ။ “ဆရာမေရ ေရခမန႔န႔ တေနၿပေနာ” တ။ အငမတနမ ခစစ ရာေကာငးတ ကေလးေတြပါ။ သစပင တစပငျဖစဖ႔ ဘာေတြလအပတယ ဆ တာ သတ႔ေလးေတြသၿပးသားပါ။ ကမ ထင ထားတာထက သတ႔မာ ပေတာေန တာေတြက ေျပာျပခငပါတယ။ အရငဆး ေရခမန႔တးႀကးေပၚက သစ ရြကေတြ လာကပၾကပါတယ။ ေနာက တစဖြ႕က အျခားအဖြ႕ ဘာလပသြားၿပး ဘာလအပတယဆတာ ႐ာေဖြၿပး အ ပြငေတြ လာထညပါတယ။ အသးထည သေတြကလညး ထညေပါ။ ဒထက ပ ျပညစခငၾက၊ အေတြးအေခၚေကာငး ၾက၊ ဆနးသစ တညထြငေနၾကန႔ ဆည စြာ ေျပးလြားကပေနၾကတာ အရမးက ခစစရာေကာငးတ ျမငကြငးသစပါဘ။

သစပင႐ၿပး ငကမ႐ရင မတငတယ ဘး ထငပါရ႕ ငကေလးေတြ လာထညၾက ေပါ။ ထညၿပးသား ငကကေတာင အသး က ကကခခငး လကပါေသးတယ။ ကေလးတစေယာကကေတာ စတကး အေတာက ယဥသပါ သ႔ရ႕ပနးပြငက ငကရ႕ႏႈတသး တညတညမာ သြားထား လကပါတယ။ ေနာကတစေယာကက ေတာငပစာဆၿပး အငေလးတစခ လာ ကပျပနပါတယ။ ေနာကတစေယာကကေတာ ေနလး ႀကးအျဖစ ဖနတညးလက ျပနပါေသး တယ။ သစပငႀကး ႀကးၿပး အျမစမ႐တာ ကလညးစတကးယဥၿပး အျမစေကာက ေကာကႀကး လာတတ ေပးျပနပါေသး တယ။ စခငေနာကခငတ ကေလးေတြ က ေျမြႀကးလ႔ စၾကပါေသးတယ။ ပင စညေအာကေျခမာ ျမကေတြလာစကေပး ၾကပါေသးတယ။ ေျပာငေခာေနတ ပင စညက အဖအထစေတြန႔ ထပမၿပး ထ ဆစ ခၾကျပနပါေသးတယ။ ကမ ပးေထာငလကတ သစပငႀကး အခေတာ လသြားၿပလ႔ ထငေနခနမာ ကေလးတစေယာကကထလာၿပး ေရခမးစငေလး တညေဆာကေပးလကေတာ ကမရ႕ရငထမာအလလ ေအးခမးသြားပါတယ။ အဒကေလးကလ ကမသတျပမ သြားပါတယ။ ကမတ႔ သငတနး တစေလာကလးမာ ေဆာခတ Games

ေတြက သကဘ ဥးေဆာင အနစနာခၿပး လပေဆာငသြားတာေတြ႕ခရပါတယ။ သတ႔ဘာသာ စကပးလကတ သစပင က ၾကညၿပး ေကနပပတျဖစေနတ သတ႔ ရ႕ မကႏာေတြဟာ ကမ မကလးထမာ ဒေန႔အထမထြကေသးပါဘး။ ဒလမး သစပငႀကး တစပငျဖစလာဖ႔ မမတ႔ စတႀကက စကပးခယမႈနးခြင

မျမတထန

(၃၇)

ရလကေတာ မငးတ႔ရငထမာ ဘယလ ခစားရသလလ႔ ေမးခြနးေလးေတြ ေမး ၾကညတအခါ သတ႔ေတြ အားလးရ႕ ရငထမာ အေျဖေတြ အဆငသင႐ေနၾက ပါတယ။ “ ေပာတယ” “ သစတပငေကာငး ငက တစေသာငး နားႏငတယဆတာ သသြား ရတယ။” ကယကတင ဒလျပညစရင သမားေတြကလညး ကညႏငမယ” “ လ ငယတငးမာ ကယစ ကယစ အရညအ ခငးေတြ ႐ေနတယ ဆတာ သသြားရ တယ။” “အားလးက စတခမးသာေစခင တယ။” “အဒအပငႀကးလ ဘဝက ျဖစ ခငတယ။ ကယက မခအားထားတ သျဖစခငတယ။” ......စသည.....စသည ျဖင သတ႔ရ႕သစပငက ၾကညၿပး အေျဖ အမးမးေတြ ေပးခၾကပါတယ။ ဒါက ၾကညၿပး ကမ ပတျဖစရပါတယ။ သတ႔ ေျပာခငတာေလးေတြက ေျပာၿပးခနမာ ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးႏင အဖြ႕အ စညးေကာငးတစချဖစဖ႔၊မတေဆြေကာငးေတြ မဆး႐ႈးဖ႔ ေဆာငရန ေ႐ာငရနေလး ေတြက ကမ ေျပာျပလကပါတယ။ “မငးတ႔မာ ကယပငအရငးအျမစေတြ ဘယေလာကပငဆငတယဆတာက ဆ ရာမ သလကပါၿပ။ မငးတ႔ရ႕ စြမး ရညေတြဟာ ဆရာမတ႔ ငယငယတနးက ထကအမားႀကးသာေနတာကလညးေတြ႕ လကရပါတယ။ ယေန႔ မငးတ႔ေတြရ႕ ရင ထက စြမးရညေတြက ဆရာမတ႔က ထတေဖၚေပးလကတယ။ ငါတ႔ ဘာလပ ႏငတယ ဆတာကလညး ဒအပငႀကးန႔ ျပသၿပးၿပပါၿပ။ ဆရာမတ႔ တငးျပညမာ ပငကယကတညးက မတညကြျပားစြာ ႐ေနၾကတယ ဆတာ မငးတ႔ ကယတင လညး သသြားခၿပေပါ။ မငးတ႔ရ႕ ကယ

ပငပငစည (ခႏၶာကယ) ႀကးေပၚမာ အ သး အ႐ြကေတြန႔ တတ ၪာဏပညာက တတဆငပါ။ အသးေနရာ အသး၊ အ ပြငေနရာ အပြင၊ အ႐ြကေနရာ အ႐ြက၊ အကငးႀကး ႐သငတေနရာ ႐သလ၊ အ ကငးေသး ႐သငတေနေတြမာလညး ႐ရ ပါမယ။ ထ႔အတပါဘ မငးတ႔ဘဝမာလညး သငၾကားသငတ ဘာသာရပ၊ မမန႔ သငေတာမညအလပအကင၊ မတကြျပား တ အေနအထားေတြေပၚမာ စာနာနား လညေပးပါ။ ပးေပါငးေဆာင႐ြကတတမႈ ေတြန႔ လပသြားမယဆရင အေကာငးဆး အနာဂတဟာ မငးတ႔ အနားမာပ႐ေန တာပါ။ မငးတ႔ လကထမာဘ႐ေနတာပါ။ ဒါေတြက မငးတ႔ လပေပးႏငမယလ႔ လညးထငပါတယ။ မငးတ႔ေလးေတြက ေတာငးဆခငတာ ကေတာ အနာဂတမာ ဒလ အသးအ ပြငေတြ စလငၿပး အမားနားခႏငတ အ ရပရ အပငေတြျဖစၾကၿပး ေရခမးစင အပါအဝင ေအးျမၾကညလငစြာ လပ ေဆာင ေပးႏငသေတြ အျဖစျမငခငပါ တယ။ ေနာကတစခ ေျပာခငတာကေတာ အခမငးတ႔ ေဆာခတ Games ေတြက ေနတဆင ရလကတ ဗဟသတက မငး တ႔ရ႕ ညေလး၊ ညမေလးေတြက ကယသ ထားသမ၊ တတထားသမက မေဝေပးပါ။ စတဓါတေတြကျမငတငေပးပါ။ ဥးေဆာင ေခၚ သြားၾကပါလ႔ မာၾကားခခငပါတယ။ ကမ ကေလးေတြက အဒ လေျပာေနစဥမာပ ကမရ႕ စတဟာျမန မာႏငငထက ေရာကသြား ပါေတာတယ။ သတ႔ေလးေတြြကၾကညၿပး ျမနမာႏငငထက ေနရာအႏ႕အျပားမာ႐ေနတ ကေလး ေတြက ျမငေယာငေနမပါေတာတယ။ ကမ အထဆစခငဆး သစပငႀကး တစပငက မးဆကသစ ကေလးမားက

သတ႔ကယတင ထဆစသြားေပးခၾကပါ တယ။ စာ႐ြကေပၚမာရယ၊ ကမရငထ ႏလးသားထမာ စြကနရစေအာင ထ ဆစသြားေပးသြားခၾကပါၿပ။ လကေတြ႕ ဘဝထမာ ထဆစႏငဖ႔ ကမကယတင ဘယေလာကမား၊ ဘယေနရာကမား၊ ဘယအခနး က႑ကမား ဘယလပ သ႑နန႔မား ဆက လကထဆစေပးရ လေပါ---။ ကမလခငတာထက ပၿပးျပညစေနတ ဒသစပငႀကးက ျမနမာႏငငထက သယ ေဆာင သြားခငပါ ဘေတာတယ။ တေန႔ ေပါ ကမကယတင ဒလသစပငႀကးေတြ အပငေပါငးေျမာကမားစြာက ျမနမာႏငငထမာ စကပးခြင မေဝးေတာဘးလ႔ ထင ပါတယ။ ဒအတြက ကမ ႀကးစားေန ဥးမာပါ။ အခေလာကဆ ကမတ႔ျမနမာႏငငထ မာ႐တ ကေလးေတြရ႕ ပညာေရးဘယ ေလာကအထမား ဆးဝါးေနၿပလ။ က ေလးေတြအေပၚ မစာနာတတတ ဆရာ/မေတြေကာ ဘယေလာကမားေနၿပလ။ စာနာ နားလညတတတ ဆရာ/မေတြေကာဘယေလာကမား စတထ ခကေနၿပလလ႔လညး ေတြးမေနပါေတာတယ။

မျမတထန (ယခေဆာငးပါးပါ သငတနးက Community Capacity Building Center– CCBC မ ေဆာငရြကေပးချခငးျဖစသည။ ထကသ႔ သငတနး အစအစဥမား ရယလေသာ အဖြ႔မား သည ccb4burma@g mai l . com သ႔ ဆကသြယႏငေၾကာငး သရပါသည။)

(၃၈)

ျမနမာတစႏငငလးတြင တကသလ၊ ေကာလပ၊ ဒဂ ရ ေကာလပ အေရအတြကမႇာ ၁၅၉ ခအထ ရႇလာေၾကာငး သရႇရသည။ ယငးသ႔ ျမနမာႏငငတစ၀နးလးတြင ဖြငလႇစ သငၾကားေပးေနေသာ တကသလ၊ ေကာလပႏႇင ဒဂရ ေကာ လပမား၏ အေရ အတြက စစေပါငးသည အာဆယေဒသတြငး ႏငငမားတြင အေရအတြက အမားဆးျဖစေၾကာငး သရႇရ ေသာလညး ႏငငတကာ တကသလမား အဆငသတမတ ရာတြငမ အေရ႕ေတာငအာရရ အမတစဥ(၁)မ (၁၀၀) အ တြငး ျမနမာႏငငတကသလ တခမ ပါဝငျခငး မရခဟ သရ သည။ တကသလအမားစတြင ဘာသာရပအသစမားလညး တးခ႕ သငၾကားေပးႏငမႈ ရႇလာၿပး ဘာသာရပအခ႕တြင သငယေန သည ေကာငးသေကာငးသား အငအားထက ဆရာ ဆရာမ အငအားသည ဖြ႔စညးပအရ ပမမားျပားေနသညဟ သရသည။ ထကသ႔ တကသလႏင ေကာလပမား မားျပားလာေသာလညး University Ranking ေခၚႏငငတကာ တကသလမားက အဆငသတမတခကမား၏ အေရ႕ေတာငအာရ တကသလ မား၏ အမတစဥ ၁၀၀ အထတြင စကၤာပ၊ ထငးမေလးရားႏင ဗယကနမတ႔မ တကသလမား ပါဝငခၾကေသာလညး ျမနမာ တကသလ တခမ ပါဝငႏငချခငးမရပါ။

(သတငး အငတာနက)

အရညအတြကမားလာေသာလညး အရညအခငးကဆငးလာသည

ျမနမာႏငငပညာေရး

၀နႀကးဌာနအလက တကသလ ေကာလပ အေရအတြက (၂၀၁၀)

၀နႀကးဌာန အေရအတြက

ပညာေရး ၆၄

သပၸႏႇငနညးပညာ ၆၀

ကနးမာေရး ၁၅

အျခား ၂၀

စစေပါငး ၁၅၉

စစအာဏာရငေတြက ေကာငးသားေတြက ဘယကပ႔ခငေနတာလ၊ ေကာငးကလား၊ ေထာငကလား

တကသလ ေကာလပမားတြင အေဆာငမား မရသျဖင ယခကသ႕ ဆႏၵျပမ ေပၚေပါကရျခငးျဖစ

7/9/2010 ရခငျပညနယ စစေတြ နညးပညာ ေကာလပ အပါအ၀င စစေတြတကသလတြင ေကာငးသား ေကာငးသမား ေနထငရန အတြက အေဆာငမားက အစးရမ စနစတက စစဥေပးမ မရသျဖင ယခကသ႔ ဆပဆႏၵျပမမား ေပၚေပါကရျခငး ျဖစ ေၾကာငး အမညမေဖၚလသ စစေတြေကာလပ ေကာငးသား ေဟာငးတဥးက ေျပာသည။ “ကၽြနေတာတ႕ စစေတြ ေကာလပ ေကာငးသား ဘ၀တနးက နယက ေကာငသားေတြ အတြက ေ၀သာလေဆာင၊ ေကာငး သေတြအတြက ပး၀ါေဆာင၊ ေစာျပညညေဆာငဆျပး အ ေဆာငေတြရတယ။ ခေတာ အစးရက တကသလ ေကာလပ ေတြက ျမ႕ျပငက ေရႊ႕လကတယ။ ဒါအျပင နယကေကာငး သားေတြ အတြက အေဆာငေတြထားတ စနစက ဖကသမး လကေတာ ေကာငးသားေတြက ျမ႕ထက အမေတြမာ ဌား ရမးေနရတယ။ တခ႕ကလညး နးစပရာမာ ေနရတယ။ အမ လခ၊ ထမငးလခအျပင ေကာငးကားစရတပါ အဆမတန ေပး လာရေတာ မတတႏငေတာဘး။ ေနာကဆးေတာေပါကကြျပး ခလ ဆႏၵျပ ေတာငးဆရတ အထက ေရာကလာ ရတာ ျဖစပါ တယ။ ဒါဟာ မျဖစသငတ ကစၥ တခ ျဖစပါတယ။” စစေတြ တကသလမာ ယခငက ျမ႕ထတြင တညရျပး ၁၉၈၈ ခႏစ ေနာကပငးတြင ျမ႕ျပငရ ဘေမရြာ အနးသ႕ ေျပာငးေရႊ႕ ပစခသည။ အလားတ အသစတညေဆာကေပးေသာ နညးပ ညာ ေကာလပကလညး ျမ႕မ ၁၄ မငခန႔ေ၀းေသာ ေရခမးျပင အရပတြင တညေဆာကခသည။ “အစးရကခလ ေကာငးေတြက ျမ႕ျပငက ေရႊ႕ေျပာငးပစ ေပမယ ေကာငး သားေတြ အတြက ေကာငးကားေတြက စနစ တက စစဥေပးတာမရဘး။ ပဂၢလက ကားေတြကဘ ေကာငး ကားအျဖစ အတငးၾကပ႕ လပခငးတယ။ ကား အေရ အတြက ကလညး အရမးနညးတယ။ဆေစးတကရငပဂၢလက ကားေတြ က ကားခေတြ ပေတာငးတယ။ ပးေတာ အခနမန အေရအ တြကမန ေျပးဆြတာမရဘး။ ဒါေၾကာင ခလ ျပနာမး ခဏ ခဏ တကေနရတာျဖစပါတယ။ ဒျပနာကေျပလညေအာင ေျဖရငးမယဆရင နယက ေကာငးသားေတြအတြက တက သလ ေကာလပေကာငး၀ငး အတြငးမာ ျဖစျဖစ အနးအနား

(၃၉)

Teacher Training Center for Burmese

Teacher (TTBT) rS a'gufwm odef;vGif OD;aqmifI “a0zefydkif; jcm;pOf;pm;&ef pma&;jcif;/ pmzwfjcif;/ ”Reading and Writing for Critical Thanking ( RWCT ) tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJrsm; / oif=um; a&; enf;pepf oifwef; rsm;udk taumiftxnf az:vsuf&Sd&m/ 2010 ckESpf ZGefv twGif; rJaqmuf a'oY vli,frsdK;qufopfrsm;ESifh yl;aygif;jyK vkyfcJhonf ?

ZGefv 14-15 &ufrsm;wGif wwd,t=udrf ajrmuf

“a0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif;” tvkyf&HkaqG;aEG;yGJ udk trsKdK;om; 'Drkdua&pDtzGJ@csKyf (vGwfajrmufe,fajr)ESifh yl;wGJI jyKvkyfcJh onf? tzGJ@tpnf; toD;oD;rS vli,frsm; / trsdK;orD;rsm; yg0if aqG;aEG;=uonf ?

16 &ufae@wGif CDC ausmif; / q&m q&mr

tcsdK@. “pmoifcef;twGif; RWCT enf;pepftoHk;jyK oif=um;rSK” udk tuJjzwfjcif; jyKvkyfcJhonf?

17 ? 18 &ufwGif “a0zefydkif;jcm;pOf;pm;jcif;”

tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJudk AASYC ESifh yl;wGJusif;ycJhonf? AASYC rS wdkif;&if;om; vli,f armifr,frsm; wufa&muf aqG;aEG;=uonf?

19 ? 20 &ufwGif CDC ausmif;&Sd ynma&;

aumfrwD ESifh yl;wGJI rl-v,f-xuf-q&m q&mrrsm;yg 0ifaom wufjuGpGmoif,lI a0zefydkif;pm;pO;fpm;jcif;udk jrifhwif aompmoifcef;rsm;wGif ausmif;om; rsm;. wwfajrmufr_ udkppfaq;&efenf;vrf;rsm; tvkyf&HkaqG;aEG;yGJudk usif;ycJhonf ?

20 &ufae@wGifyif rJaqmuf&Sd ysdK;cif;ausmif;/ apw

emausmif;ESifh ae@opfausmif;wdk@rS q&m/ q&mr rsm;. pmoif-cef;twGif; RWCT enf;pepftoHk;jyK oif=um;rSKudk tuJjzwfjcif; jyKvkyfcJhonf?

Thinking Classroom Foundation onf xdkif;edKifiH todrSwfjyK ynma&; tzJG@tpnf; wckjzpfjyD; Teacher Training Center for Burmese Teacher (TTBT) Program jzifh 2002 ckESpfuwnf;u e,fpyf a&$@ajymif;a'o&Sd q&m q&mr rsm; tm; “a0zef ydkif;jcm;pOf;pm;&ef pma&;jcif;/ pmzwfjcif;/ ESifh pmoif=um;a&; pepf” udk jzef@jzL;vSsuf&Sdonf ? ,cktcg e,fpyf tzJG@ tpnf;rsm;twGif; “a0zef ydkif;jcm;pOf;pm; jcif;/ tvkyf&Hk aqG;aEG;yJGrsm; jyKvkyfI wdk;csJ@ aqmif&Gufaeonf ? “a0zef ydkif;jcm;pOf;pm;&ef pma&;jcif;/ pmzwfjcif;/ ”Reading and Writing for Critical Thanking ( RWCT ) ESifhygwfoufI atmufyg twdkif; qufoG,fedKifa=umif; od& onf ?

a'gufwmodef;vGif 089-8517162 a':rdk;oDwm 084-6106365

Thinking Classroom Foundation,Teacher Training Center for Burmese Teacher (TTBT) Program မေဆာက ေဒသအတြငး တးခ႕ေဆာငရြက

မာဘ ျဖစျဖစ ေကာငးသား အေဆာငေတြက အ ယငကလတညေဆာကေပးဖ႕လတယ။ႏ႕မဟတရငဒျပနာ က ဘယသဘ လာေျဖရငး ေျဖရငး ဆကတကမာ ျဖစပါ တယ” ဟ သက ေျပာသည။ နယကလာေသာ ေကာငးသား တဥးအေနျဖင စစေတြ တက သလ ေကာလပမားတြင ပညာ သငၾကားရနအတြက တလက အနညးဆး ကပ တသနးနးပါး ကနကသညဟ ေကာငးသား တဥး ေျပာသည။ “ထမငးလခက တလက ကပ ၄၀၀၀၀ ေပးရပါတယ။ ကားခက

အနညးဆး တလက တစေသာငးနးပါး သးရပါတယ။ အမ အေဆာငခ၊ ကရငခ၊ ေကာငးစရတန႕ပါဆရင တသနးနးပါး ကနကပါတယ။ အမားစ နယက ေကာငးသားေတြက သပပကဆ ခမးသားလ႕ ေကာငးလာ တကၾကတာ မဟတပါ ဘး။ ပညာလခငလ႕ လာၾကတာပါ။အစးရကခလ ကစၥမးေတြ က သတ႕က ထညတြကတာ မဟတ ပါဘး။ ခလ ဆႏၵျပ ရတာကလညး မတတႏငတ အတြက ေနာကဆး အရစြန႕ ပး ျပလပရတာ ျဖစပါတယ” ဟ ေျပာသည။

(သတငး ေနသဥၨရာ)

(၄၀)

ေမ ၃၊ ၂၀၁၀။ လမႈေရးႏင သမငးဘာသာရပ သငၾကားသ ဆရာ ဆရာမား သငၾကားမႈဆငရာ အလပရေဆြးေႏြးပြဖြငပြက ထငးႏငင မေဆာကၿမ႕ရ CDC ေကာငးတြင ယေန႔ နနက ၉နာရက ကငးပျပလပခရာ ပညာေရးဆငရာ တာဝနရသမားႏင မကဂ ရန႔ ေဒသမ ဆရာဆရာမ ၁၀၀ ေကာခန႔ တကေရာကခၾကပါ သည။ အလပရ ေဆြးေႏြးပြ ဖြငပြသ႔ World Education , BMWEC (Burmese Migrant Education Committee ) , Curricu-lum Project , BMTA ႏင MCT တ႔မ တာဝနရသမား တကေရာက အမာစကား ေျပာၾကားခၾကပါသည။ တာဝနခေဆြးေႏြးသအျဖစ ျမနမာႏငင၏ သမငးသငရးညႊနး တနးမား အေၾကာငး ေဒါကတာဘြ႕ စာတမးေရးသား ျပ

စေနသ အေမရကနႏငငမ ဆရာမ Rose (မႏငးဆ) က ေဆာငရြကပါသည။ အလပရ ေဆြးေႏြးပြက MCT (Migrant Curriculum Team ) မ တာဝန ယ ေဆာင ရြကချခငး ျဖစၿပး World Education မ ေထာက ပ ေပးခပါသည။

စစဥေဆာငရြကမႈမား အတြက BMTA (Burmese Migrant Teachers’ Association ) က ေဆာငရြက ချခငး ျဖစပါသည။ သမငးသငၾကားရာတြင စဥစားေတြးေခၚ မႈက အေျခခေသာ သငၾကားမႈမား ျဖစလာေစေရးက အားေပး ေဆာငရြက ရန ျဖစပါသည။ ထ႔အတ Curriculum Project မ အဂၤလပစာ သငၾကားသည ဆရာ ဆရာမ မားအတြက သငတနး တစခကလ တျပင တညး စစဥေဆာငရြကလက ရပါသည။ ထသငတနးကမ CP

၏ စစဥမႈျဖင VSO ( Voluntary Service Oversea ) မ အဂၤလပ ဘာသာရပ Trainer Miss Sian မ တာဝန ယ ေဆာငရြကေပးခပါသည။ လမႈေရးႏင သမငးဘာသာရပ အလပရေဆြးေႏြးပြတြင ဆရာ ဆရာမ ၇၀ေကာ တကေရာကလကရၿပး ၅ရက ျပလပခၿပး အဂၤလပစာသငတနးတြင ဆရာ ဆရာမ ၁၁ ဥး တကေရာကေနၿပး သငတနးက ၃ရက ျပလပခပါသည။

၂၀၁၀ ေမ ၁၀ ၊ မေဆာက။ ေရႊ႕ေျပာငးေဒသ ဆရာဆရာမမားအတြက RWCT (Reading

Writing and Critical Thinking ) training က ယခႏစ အတြက ဒတယ အႀကမေျမာက သငတနးက CDC ေကာငး တြင ျပလပခရာ ေရႊ႕ေျပာငးေဒသရ ဆရာ/ဆရာမ ၄၀ တကေရာက ခၾကပါသည။ TTBT (Teacher Training for Burmese Teachers ) ၏ သငတနး ဆရာ ေဒါကတာသနးလြငမ ေရႊ႔ေျပာငးေဒသရ ဆရာ/မမားအတြက RWCT သငတနးမားက မေဆာကေဒသ တြင ၂၀၀၆ ခႏစမ၍ ႏစစဥ ႏစတငး ျပလပခရာ ၂၀၁၀ ခႏစ အတြက ယခတႀကမသည ဒတယ အႀကမျဖစပါသည။

Student center learning system ႏင စဥဆကမျပတ အက ခတ အတနးတငေပးေရးစနစ က အသးျပလက ရေသာ ေရႊ႕ ေျပာငးေဒသ ေကာငးမားအတြက RWCT နညးစနစသည အေထာကအက ျပသညဟ RWCT သငတနးမားက တကေရာကၿပး လကေတြ႕သငၾကားလကရသ ဆရာ/မ မားက ေျပာျပၾကပါသည။

လမႈေရးႏင သမငးဘာသာရပသင ဆရာဆရာမမား၏ သငၾကားမႈဆငရာ

အလပရေဆြးေႏြးပြ ျပလပ

၂၀၁၀ ခႏစအတြက ဒတယအႀကမ RWCT သငတနးျပလပ

ကမာၻ႕ ကေလးမားေန႔ ၿပငပြ ဆရ ပနးခမား

ေမာငထြနျမင ၊ ပဥၥမတနး ၊ အာရဏဥးေကာငး