BOB FINGERBILD

Samoleczenie wzroku metod dr Batesa(-) (Tum. Jerzy Wnuk) WSTPMamy przyjemno odda na Pastwa rce wyjtkow ksik, ktra pozwolia wielu osobom na polepszenie jakoci wzroku, a take w przewaajcej liczbie przypadkw, na cakowite wyleczenie wzroku, czy te, co jest bardziej waciwym okreleniem, przywrcenia stanu normalnego widzenia. O powodzeniu i skutecznoci tej metody moe zawiadczy, niezbyt moe chlubny przykad przedwojennych Niemiec, gdzie poborowych z wad wzroku kierowano najpierw do orodkw reedukacji wzroku stosujcych metod Batesa, a ewentualnie pniej do optyka dla doboru odpowiednich szkie. Innym synnym przykadem jest przypadek wiatowej sawy filozofa i pisarza A. Huxley'a, ktry pod kierownictwem uczennicy Batesa, M. Corbett, ze stanu graniczcego ze lepot, po kilku miesicach doszed do moliwo czytania bez okularw.

Metoda reedukacji wzroku dr Batesa, znana i stosowana w Stanach Zjednoczonych i w zach. Europie od blisko 100 lat, u nas w Polsce stosowana od niedawna pod nazw Sztuka wiadomego widzenia", oparta jest na zaoeniu, e narzd wzroku, podobnie jak inne narzdy czowieka (ruchu, krenia itd.) posiada zdolnoci adaptacyjne, regeneracyjne i podlega skutecznej rehabilitacji. chorb i Wzrok mona wiczy, doskonali, jednake w doprowadza do stanu normalnego widzenia w wypadku wad wzroku, niektrych koniecznoci noszenia okularw, przypadkach powanych wad wzroku, chorb oczu, przed przystpieniem do wicze opisanych w niniejszej ksice, naley si skonsultowa z prowadzcym lekarzem okulist. Jednym z podstawowych zaoe dr Batesa byo stwierdzenie, e podobnie jak zamana koczyna w wyniku wicze i zabiegw rehabilitacyjnych moe by doprowadzona do stanu penej sprawnoci, tak i narzd wzroku mona, w wyniku wicze i zabiegw rehabilitacyjnych, doprowadzi do stanu penej sprawnoci, czyli ostroci widzenia, bez koniecznoci uywania okularw. Zgodnie z zaoeniami dr Bates, okulary i sztuczne soczewki s tym samym dla oczu, czym kule dla osoby ze zronit po zamaniu nog. Osoba, ktra nie odrzuci kuli i nie zacznie normalnie chodzi (czsto za pomoc zabiegw rehabilitacyjnych i usprawniajcych), nigdy nie odzyska sprawnoci w niegdy zamanej koczynie. Podobnie osoba z wad wzroku, jeeli nie odrzuci swoistych ku dla oczu czyli sztucznych soczewek okularw i nie podejmie zabiegw rehabilitacyjnych, czyli reedukacji i usprawniania narzdu wzroku, poprzez stosowanie systematycznych wicze opisanych w niniejszej ksice, nigdy nie uzyska efektu poprawy wzroku, a wrcz przeciwnie moe liczy jedynie na pogorszenie jakoci widzenia i noszenie co raz to mocniejszych szkie przepisanych przez okulist. Trzeba objaww zatem stwierdzi z ca jasnoci do tego faktu, e przepisywanie okularw w wypadku wad wzroku, jest jedynie agodzeniem choroby porwnywalnym podawania rodkw przeciwblowych w wypadku zamania rki, zamiast jej nastawienia i unieruchomienia w opatrunku gipsowym.

Zatem oczy poprzez zaopatrzenie w par dodatkowych soczewek, mog widzie z pierwotn ostroci, lecz nie jest to w adnym przypadku oddziaywanie na przyczyn wady wzroku, czy schorzenia. Jest to krtko mwic oszukiwanie receptorw wzrokowych w mzgu za pomoc odpowiednio wygitego szkieka. Okulici i optycy proponujcy tego rodzaju pomoc osobom z wad wzroku dalecy s od maksymy medicus curat, natura sanat, czyli: lekarz leczy natura uzdrawia". W tym wypadku trudno mwi o leczeniu (chyba e protez uznamy za lekarstwo), a szklanej soczewce w plastikowej obudowie niezmiernie jest daleko do natury, a tym samym do jej uzdrawiajcej mocy. Te vis medicatrix naturae, to siy naturalne organizmu, ktre s obecne w kadym i s pobudzane bd to poprzez wiczenia i zabiegi rehabilitacyjne stymulujce naturalne siy obronne organizmu i mechanizmy samoregulacji, bd to poprzez zastosowanie odpowiedniego lekarstwa. Okulary i odpowiednio dobrane soczewki koryguj konkretne odchylenia refrakcji, ktr uwaa si za przyczyn danej wady. W Wikszoci przypadkw nastpuje natychmiastowa poprawa moliwoci widzenia. Jednake czy wskutek tego narzd wzroku ulega poprawie? Czy zostaje wyeliminowana przyczyna wady wzroku? Dziaanie sztucznych soczewek to dziaanie objawowe. Oczy wspomagane okularami staj si coraz sabsze i z upywem lat bd potrzeboway coraz silniejszych szkie dla zwalczania symptomw.

ROZDZIA L LECZMY PRZYCZYNY, A NIE OBJAWY!Jeeli mona mwi o spojrzeniu na wady wzroku, to naley rozpozna dwie postawy: Pierwsza pesymistyczna, zakada, e organy wzroku nie s w stanie samoistnie si uzdrowi, brakuje im vis medicatrix naturae, a wic wadliwy wzrok jest praktycznie rzecz biorc nieuleczalny. Mona go jedynie wspomc okularami. Powysze stwierdzenie przeczy naszemu dowiadczeniu yciowemu, albowiem kady organ ciaa, po spenieniu odpowiednich warunkw; jak podanie odpowiednich lekarstw, zabiegi lecznicze, lepsze odywianie,

waciwa

terapia

itd.,

jest

uleczalny.

Wynikaoby

zatem

z

tego

pesymistycznego" punktu widzenia, e jedynie wzrok jest jakim dziwadem i odstaje od reszty naszego ciaa w sposb niespodziewanie negatywny. Drugi sposb widzenia sformuowany po raz pierwszy przez dr Batesa jest optymistyczny i zakada, e podobnie jak choroby i nabyte wady naszych wszystkich narzdw, take narzd wzroku jest uleczalny, moliwe jest wic uleczenie przyczyn wad wzroku dziki vis medicatrix naturae, pobudzonych przez odpowiednie wiczenia reedukacji wzroku. Metoda dr Batesa zakada, e czowiek poprzez ze uywanie narzdu wzroku, doprowadza ten delikatny narzd do rozstroju i wad. Dlatego te podstawowym dziaaniem zmierzajcym do poprawy jakoci widzenia, jest ponowna nauka wiadomego widzenia, czyli reedukacja. Mona zauway, e czowiek kulejcy na jedn nog, spowoduje po kilku tygodniach skurcz mini, przez co nie bdzie mg wyprostowa nogi i dopiero dugotrwae wiczenia i zabiegi rehabilitacyjne pozwol mu na pene wyprostowanie przykurczonej nogi oraz ponown nauk prawidowego chodzenia czyli reedukacj. Dr Bates doszed do wniosku, e wikszo wad wzroku spowodowana jest nieprawidowym uywaniem narzdu wzroku. Ze nawyki uywania oczu s zawsze cile powizane ze stanem ich nadwyrenia i napicia. To napicie oddziaywuje w rwnym stopniu na ciao, jak i na ducha. Organizm czowieka stanowi jedn cao. Napicie nerwowe spowodowane np. lkiem, powoduje napicie mini w rejonie szyi, tak jakbymy chcieli ochroni gow od uderzenia z tyu (oczywicie w odpowiednio mniejszym stopniu). Sprzenie i powizanie napicianerwowego z napiciem miniowym jest tak due, e terapeuci leczcy znerwicowanych pacjentw, o duym poziomie lku zaobserwowali dwie prawidowoci. Pierwsza to ble miniowe w okolicach szyi spowodowane staym napiciem, czasami przerost mini karku i spowodowany tym lekki garb u gry krgosupa, druga za prawidowo to zauwaalne zmniejszenie si poziomu lku, jeeli w wyniku masau, relaksu, zabiegw fizykoterapeutycznych udao si doprowadzi do rozlunienia mini karku,

szyi i ramion. Dr Bates odkry, e poprzez przyswojenie sobie technik edukacyjnych stan napicia w organie wzroku, jak rwnie w caym organizmie ulega zmniejszeniu. Nastpowao to po przyswojeniu sobie przez jego pacjentw metod relaksowania oczu i umysu, co bezporednio powodowao popraw wzroku i odchylenia refrakcji. Aldous dobrego Huxley w swojej ksice The majcych zastpi art of seeing" pisze: przyzwyczajenia Praktykowanie technik reedukacji suy wyrobieniu sobie nawykw widzenia, niepoprawne odpowiedzialne za wadliwy stan wzroku i w wielu przypadkach powrotowi funkcji doprowadzajcych do kompletnej i staej normalizacji. Jest oglnie przyjt zasad fizjologiczn, e poprawa funkcjonowania idzie w parze z popraw stanu napicia tkanek. Oko, jak stwierdza dr Bates, nie stanowi adnego wyjtku od tej zasady. Kady pacjent po nauczeniu si sposobw relaksowania napitego wzroku i przyswojeniu sobie prawidowego nawyku widzenia, otwiera przed sob moliwo sprawdzenia w praktyce vis medicatnx naturae. W wielu przypadkach wraz z polepszeniem funkcjonowania nastpuje kompletny powrt si zdrowotnych i organiczna integracja chorego oka. Dr Bates zmar w 1931 r. i do momentu swej mierci pracowa nad udoskonaleniem swojej metody. Ponadto jego uczniowie rozsiani po caym wiecie opracowali mas nowych zastosowa sformuowanych przez niego zasad. Poprzez przyswojenie sobie tych technik wszelkiego rodzaju cierpienia u wielu kobiet, mczyzn i dzieci zostay z powodzeniem zredukowane do normalnoci lub przynajmniej do tego stanu zblione. Dla kadego, kto przestudiowa selekcj tych przypadkw, lub osobicie przeszed przez proces reedukacji wizualnej, niemoliwe jest, aby jeszcze powtpiewa w istnienie metody leczenia wadliwego wzroku, ktra jest nie tylko symptomatyczna, lecz prawdziwie etiologiczna. Metody, ktra nie poprzestaje na neutralizowaniu wad, lecz dy do cakowitego usunicia psychologicznych i fizycznych przyczyn choroby. Jednake, pomimo tak dugiego okresu czasu, jaki upyn odkd poznano techniki dr Batesa, pozostaj one nie uznane przez profesjonalnych optometrw i

lekarzy."

CZ L TROCH TEORIIW staroytnych Indiach ju 2000 lat p.n.e. znano i doceniano wzajemne powizania zmysu wzroku i umysu, czego przykadem s jantry i mandale. Wpatrywanie si w centralny punkt tej mandali przez 3-7 minut, powoduje znakomity relaks dla oczu i umysu.

ROZDZIA 2 PATRZE TO JESZCZE NIE ZNACZY WIDZIE, CZYLI CZYM JEST PROCES WIDZENIAW czasach dr Batesa powszechnie akceptowan hipotez tumaczc zdolno akomodacji oczu do widzenia bliskiego i dalekiego, bya hipoteza Helmholtza, ktra t zdolno wyjaniaa dziaaniem minia (obwdki) rzskowego otaczajcego soczewk oka. Jednake ta hipoteza nie wyjaniaa wszystkich okolicznoci wad wzroku, dlatego te Bates doszed do wniosku, e gwnym narzdziem akomodacji jest nie soczewka, ale zewntrzne minie gaki ocznej. Eksperymenty przeprowadzone przez Batesa wykazay, e akomo-dacja gaki ocznej i ostro widzenia jest prawidowa, jak rwnie jej ogniskowa

zarwno dla bliskich jak i oddalonych obiektw obserwacji dziki skracaniu i wyduaniu osi gaki ocznej jako caoci. Poniewa ta ksika zajmuje si praktyczn stron zastosowania sztuki wiadomego widzenia dr Batesa i ma na celu przedstawienie metody skutecznie poprawiajcej dziaanie zmysu wzroku, nie ma gbszej potrzeby teoretycznego uzasadniania tego co funkcjonuje i zdaje egzamin w praktyce, podobnie jak nie ma potrzeby poznawania zasad dziaania telewizora, eby go wczy i obejrze film. To na co Bates jako pierwszy zwrci uwag, by fakt, e w procesie widzenia wspdziaaj na rwnorzdnych zasadach partnerstwa oczy, system nerwowy i umys. Jakiekolwiek zakcenia ktrego z tych elementw powoduj zakcenia w ostroci widzenia, lub nawet utrat wzroku w powaniejszych zaburzeniach. Tak wic poczwszy od pierwszego elementu, czyli oka, atwo mona zauway, e zmczenie oczu, obce ciao w oku, lub inne fizyczne uszkodzenia powoduj utrat penej ostroci widzenia. Kolejnym elementem jest ukad nerwowy, ktrego komrki przekazuj obraz powstay na siatkwce do odpowiednich obszarw mzgu. Jeeli jestemy zmczeni, albo jestemy pod wpywem silnego stresu, wzruszenia, czy rodkw dziaajcych na ukad nerwowy, atwo moemy zauway zaburzenia w procesie widzenia, takie jak: plamy (czerwone lub czarne), falowanie obrazu, brak ostroci widzenia. Umys chocia jest niemoliwy do oddzielenia od ukadu nerwowego, zosta tutaj wyodrbniony, poniewa jest tym elementem na ktry moemy wiadomie wpywa i poprzez ktry moemy oddziaywa zarwno porednio na ukad nerwowy, jak i bezporednio na narzd wzroku. Take i tutaj s moliwe zaburzenia, czego najlepszym przykadem niech bdzie utrata wzroku na skutek wstrzsajcego przeycia, czy uderzenia w gow, pomimo sprawnego ukadu nerwowego, jak rwnie oczu. W znacznym uproszczeniu mona powiedzie, e proces widzenia rozpoczyna si pojawieniem si obrazu na siatkwce oka (przy udziale odpowiedniej iloci wiata widzialnego). Lecz nie jest to jeszcze widzenie, poniewa na siatkwce pojawia si jedynie zbir rnokolorowych plam i t

cz procesu widzenia mona okreli jako postrzeganie. Po postrzeganiu nastpuje grupowanie plam, gdzie poszczeglne ich zbiory podlegaj rozrnieniu i selekcji. Pogrupowane plamy zaczynaj przybiera posta przedmiotw. To na co skierowany jest wzrok usytuowane jest z reguy w centralnym punkcie siatkwki, w okolicy plamki tej i fovea centralis, gdzie znajduje si okolica najostrzejszego widzenia i jest to zarazem przedmiot, czy posta, ktra skupia nasz uwag i odrnia si od pozostaego pola widzenia. Po spostrzeeniu i selekcji kolorowych plam na te bardziej i mniej wane nastpuje kocowy etap procesu widzenia rozpoznawanie. W tym miejscu wkracza nasz potny komputer, czyli umys, ktry poszczeglnym bardziej i mniej wanym zbiorom kolorowych plamek nada znaczenie i nazw. Podzieli grupy plam na przedmioty bliej i dalej oddalone, o takich czy innych kolorach. Zatem, aby do naszej wiadomoci dotar, w jakiej sensownej formie, obraz tego co widzimy, umys musi zinterpretowa oka. Te wszystkie trzy procesy, a wic postrzeganie, selekcjonowanie i rozpoznawanie przebiegaj praktycznie jednoczenie i bezustannie (o ile mamy otwarte oczy). Zatem proces widzenia jest cig kooperacj oka i umysu przy wspudziale i przewodnictwie ukadu nerwowego. Kade dziaanie poprawiajce umysow cz procesu widzenia, poprawi automatycznie cz postrzegania i selekcjonowania widzianego obrazu. Na tej regule nierozerwalnoci i zwrotnego sprzenia oczu i umysu oparta jest zasada metody dr Batesa. Mona zatem stwierdzi za cytowanym ju A. Huxley'em, e: Wyranie widzenie jest efektem waciwego postrzegania i poprawnego moliwoci towarzyszcej rozpoznawania. rozpoznawania sile postrzegania, Jakiekolwiek si do produktu usprawnienie usprawnienia i postrzegania przyczyni i przetworzy, zgodnie z dowiadczeniem jakie przechowujemy w pamici, zbir kolorowych plamek odbity na siatkwce naszego

rozpoznawania, ktre razem stanowi widzenie. Irydiologia, to dziedzina medycyny, ktra pozwala odczyta ze zmian w wygldzie tczwki oka, jakie organy czowieka zostay zaatakowane

przez chorob. Organizm stanowi jedn nierozerwaln cao, gdzie niedomagania jednego narzdu mog znale odbicie w zmianie funkcjonowania, albo wygldzie innego organu. Tak wic caociowy, holistyczny sposb patrzenia na zdrowie czowieka, wskazuje na fakt, e gorsze funkcjonowanie organizmu moe by take przyczyn pogorszenia si jakoci widzenia. Wszyscy dobrze wiemy, e czasami rzecz, czy wydarzenie, ktre w normalnych warunkach wydawaoby si bez znaczenia, potrafi czasami wyprowadzi nas z rwnowagi i doprowadzi do wybuchu zoci czy chwilowej depresji. Podobnie jest z organem wzroku, czasami bez uwiadomionej przyczyny funkcjonuje po prostu gorzej. O ile u osb prawidowo uywajcych tego organu zmiany jakoci widzenia s niemal niezauwaalne, o tyle osoby wysilajce swj wzrok, odczuwaj pogorszenie jakoci widzenia w sposb wyrany. Jeeli w takich przypadkach ten stan si przedua, kieruj si do okulisty, ktry przepisuje okulary nie badajc przyczyn choroby, ktra moe mie miejsce w np. zwikszonej iloci sresw dnia codziennego. Po krtkiej adaptacji do sztucznych soczewek, widzialno jest rzeczywicie lepsza, ale wada wzroku zostaje utrwalona na dugi okres czasu z tendencj do pogarszania si tego stanu. Szczeglnie u dzieci spotykamy si z atwoci przeniesienia napi psychicznych, emocjonalnych zaburze, dugotrwaych napi na organy ciaa. Mwimy wwczas o zaburzeniach psychosomatycznych. Bardzo czsto te zaburzenia objawiaj si wanie wadami wzroku. Wwczas najgorszym z moliwych rozwiza jest przepisanie okularw. Takim czstym przykadem s trudnoci z czytaniem i nauk czytania. Niewaciwe uywanie wzroku powoduje napicia, wytrzeszczanie i zmczenie oczu, a co za tym idzie irytacj dziecka, niemono skupienia uwagi i ca seri narastajcych skutkw powodujcych pogarszanie si wynikw w nauce czytania i brak postpw, a nawet czasami widoczny regres. W takich przypadkach trudnoci w widzeniu to jedyna informacja jak rodzice i naucyciele otrzymuj od dziecka, po czym wyruszaj do okulisty, aby ten problem zaatwi.

Poza omwionymi przypadkami zaburze psychicznych, napi emocjonalnych, aspektw psychosomatycznych, na uwag zasuguj rwnie czsto nie zauwaane przyczyny lece w chorobach nerek, trzustki czy migdaw, a nawet u osb wraliwych meteopatw, zmiany pogodowe. Wiele agodnych chronicznych zaburze, stanw chorobowych, czy nawet wad postawy, nie powodujc organicznych uszkodze oczu, przyczynia si do ich wadliwego funkcjonowania, co na dusz met skutkuje wad wzroku. Jak zauway F.M. Aleksander wikszo krtkowzrocznych pacjentw, ktrzy poddawali si jego leczeniu poprzez korekt wad postawy ciaa, charakteryzowao si przygarbieniem oraz wysuniciem i pochyleniem gowy ku przodowi. Tak wic krtkowzroczno moe by przyczyn, ale take i skutkiem nieprawidowej sylwetki. Aleksander notowa przypadki (niestety jedynie wrd dzieci), w ktrych poprzez nauk prawidowego trzymania gowy i szyi w stosunku do caego tuowia, dzieciom krtkowzrocznym powraca prawidowy wzrok. Warto przy tym podkreli fakt, e techniki Aleksandra s stosowane gwnie w celu wyeliminowania napi psychicznych poprzez redukcj napi w ukadzie miniowoszkieletowym czowieka. Tak wic rozlunienie mini, a co za tym idzie usunicie napi psychicznych i relaksacja umysu, powoduje take usunicie napi w miniach gaki ocznej. W metodzie dr Batesa umiejtno pasywnego i dynamicznego relaksu zarwno oczu jak i umysu jest pierwsz i podstawow technik pozwalajc na stosowanie wicze przynoszcych popraw widzenia. Zatem oglna umiejtno rozluniania mini, oraz relaks umysu, plus przyjcie prawidowej postawy gdy ciaa, byo musiao przynie korzy u krtkowzrocznych dzieci, niewiadomym zastosowaniem

podstawowych technik metody dr Batesa. Jak wykaza w dziesitkach tysicy przypadkw osobistej praktyki dr Bates, a pniej w przypadkach liczonych w setkach tysicy jego nastpcy, wzrok zarwno prawidowy jak i cechujcy si wadami moe zosta usprawniony. W Stanach Zjednoczonych piloci si zbrojnych, i linii

lotniczych przechodz kursy wiadomego widzenia w celu poprawy wzroku. Wyleczenie wad wzroku w znaczcej wikszoci przypadkw jest cakowicie moliwe. Przypadoci takie jak krtkowzroczno, astygmatyzm i nadwzroczno (dalekowzroczno) mog by w peni skorygowane, lub przynajmniej mona osign znaczc popraw, jest to uzalenione od warunkw indywidualnych, motywacji, oraz wrodzonych zdolnoci przystosowawczych procesw postrzegania wzrokowego. Liczba wicze i technik usprawniajcych wadliwy wzrok moe by rwna iloci ludzi z wadami wzroku i niemal w kadym przypadku konieczne okazuj si niewielkie modyfikacje stosowanego wiczenia. W wielu przypadkach okazuje si, e pacjenci znajc ogln zasad sami opracowuj najkorzystniejsze dla siebie techniki. Ponadto jak stwierdzi Bates, jeeli ktre z wykonywanych wicze sprawia trudnoci, czy kopoty w realizacji, tak e podczas jego wykonywania moe wystpi mniej lub bardziej wiadomy stres (stan napicia) naley zarzuci wykonywanie tego wiczenia i przej do nastpnego wykonywanego swobodnie i w stanie rozlunienia (co nie znaczy, e bdzie to od razu komfortowa i rekreacyjna przejadka). Pomimo tego co zostao tutaj powiedziane, prosimy nie bra niczego na wiar". Wszystko naley weryfikowa za pomoc wasnego umysu, rozumu, dowiadcze i docieka. Praktyka systemu reedukacji wzroku wizjonetyki, jak zwyko si okrela ostatnimi czasy ten coraz bardziej rozbudowany i skuteczny system, jest kwesti rozwinicia prawidowych nawykw widzenia i zintegrowania ich z normalnym codziennym yciem, co powoduje wyparcie i zastpienie szkodliwych wzorcw patrzenia zestresowanym okiem. Leczenie wzroku nie jest wic spraw wykonywania codziennych pgodzinnych wicze, a nastpnie powrotu do starego szkodliwego rodzaju percepcji. Skuteczna terapia polega na uwiadomieniu sobie zych nawykw, przeksztacenia ich w taki sposb, aby stay si prawidowymi przyzwyczajeniami poprzez powtarzanie ich na tyle dugo, a stan si one podwiadome.

Innymi sowy terapia wzroku polega na wyksztaceniu trwaego nawyku naturalnego sposobu patrzenia, ktry staje si samoleczc aktywnoci pozwalajc na wytworzenie i rozszerzenie nowych cieek neuronowych w mzgu.

ROZDZIA 3 DLACZEGO LE WIDZIMY CZYLI O PRZYCZYNACHJak to zostao stwierdzone w poprzednim rozdziale, proces widzenia jest zaleny w gwnej mierze od naszego umysu. Dlatego te dziki odpowiedniemu uywaniu naszego umysu jestemy w stanie opanowa sztuk wiadomego widzenia i poprzez to wpyn na popraw jakoci naszego widzenia, oraz na stan naszego wzroku. Napicie psychiczne, stany nerwicowe, lkowe i stresy powoduj napicie naszych mini, w tym take mini gaki ocznej, odpowiedzialnych za jako i ostro widzenia. Jak stwierdzi dr Bates dopiero powtrnie nabyta umiejtno zrelaksowanego widzenia przy uyciu rozlunionego wzroku (t umiejtno posiadaj wszystkie niemowlta), pozwala na korekt wad wzroku. Jednake jest prawie niemoliwe nabycie umiejtnoci rozluniania mini gaki ocznej, bez nabycia podstawowych technik oglnej relaksacji ciaa i umysu. Z drugiej strony techniki metody dr Batesa, jakkolwiek przewidziane dla zmysu wzroku, si nierozerwalnej caociowej natury czowieka, oddziaywu-j na cay organizm, w tym take na system nerwowy, uspokajajc go i nauczajc rozluniania nie tylko mini gaki ocznej, lecz take caego ciaa. Zatem zastosowanie metod dr Batesa ma zbawienny wpyw nie tylko na narzd wzroku, ale na cay organizm, ze szczeglnym uwzgldnieniem systemu nerwowego. Z drugiej strony naley zauway, e u osb mocno znerwicowanych, o duym poziomie lku, nauka rozluniania mini i oglnego relaksu jest bardzo utrudniona, a czasami nawet niemoliwa. Warto zwrci uwag na dostrzegalne sprzenie pomidzy napiciem nerwowym, a napiciem organu wzroku. Niemono dostrzeenia jakiego obiektu powoduje zdenerwowanie i irytacj, ktra z kolei jest przyczyn zwikszonego napicia mini gaki ocznej, co w konsekwencji powoduje wtrne

obnienie jakoci widzenia i tak dalej, w formie niekoczcego si koa cigle wzrastajcego napicia. W tym kole wzajemnie napdzajcego si napicia, charakterystycznego szczeglnie dla dalekowidzw i osb z rozbienym zezem, trudno po pewnym czasie zorientowa si co jest przyczyn, a co skutkiem takiego stanu. O wpywie stanw psychicznych na jako widzenia mwi takie powiedzenia jak: by lepym z wciekoci", pociemniao w oczach", czy, e wiat sta si szary i ponury". Negatywne stany psychiczne jak al, smutek, zo, wybujaa ambicja, zawi, powoduj nie tylko wrzody odka, czy choroby serca, ale take upoledzenie wzroku, poniewa wzrok jak aden inny organ jest zwizany z umysem i od niego zaleny. Nie ma moliwoci widzenia, czyli kocowego etapu tj. rozpoznawania bez udziau umysu. Stan psychiczny w jakim si znajdujemy oddziaywuje nie tylko na funkcjonowanie mini gaki ocznej, ale rwnie na kocow faz procesu widzenia, czyli rozpoznawanie. W rozpoznawaniu gwn rol gra pami, ktra okrelonym postrzeganym i wyselekcjonowanym obiektom przypisuje odlego, barw i znaczenie, ale take wan rol odgrywaj w prawidowym widzeniu nasze emocje, ktre pozwalaj w niedostatecznie owietlonych miejscach zauwaa nieistniejcych bandziorw, pajki czy we w sposb realny, niemale namacalny i rzeczywisty. Kolejnym czynnikiem, ktry wpywa na z jako widzenia i jest zarazem zaleny od naszego umysu, a tym samym jestemy w stanie nad nim panowa to uwaga, a waciwie jej brak i rozproszenie. Uwaga jest elementem niezbdnym w procesie widzenia. To uwaga pozwala wyodrbni i wyselekcjonowa przedmiot widzenia, oraz okreli zakres pola widzenia. Uwaga pozwala wyselekcjonowa i odseparow okrelone przedmioty (zjawiska, osoby) w polu widzenia, odnale je w pamici, nada im odlego, wielko, sens i znaczenie. Dla potrzeb sztuki wiadomego widzenia uwag mona podzieli na uwag spontaniczn i uwag wiadom. Uwag spontaniczn dysponujemy od czasw dziecistwa i jest ona wsplna dla caego krlestwa zwierzt. Ten rodzaj uwagi pozwala nam

podnosi nog przy przechodzeniu ulicy i wkraczaniu na chodnik, bez potrzeby koncentrowania si na tym, e krawnik poioony jest wyej od jezdni. Ten sam rodzaj uwagi spontanicznej pozwala lwu czatowa u wodopoju, na niewiadome jego obecnoci zwierzta. Uwaga wiadoma pozwala nam skupi si na okrelonej czynnoci; jak nawlekanie nitki na ig, szycie na maszynie, rozwizywanie krzywek, czy nauka. Dziecko uczce si wiersza na pami bdzie wykazywa uwag wiadom, ale to samo dziecko bawice si na podwrku wykazuje uwag spontaniczn. Psychologowie stwierdzili, e stan uwagi jest stanem dynamicznym, umys i myli kr wok tematu w nieustannym, aczkolwiek niewielkim ruchu. T wanie waciwo umysu i oka zauway w swoich badaniach dr Bates, ktry stwierdzi, e podczas prawidowego widzenia, gaka oczna podlega cigym minimalnym ruchom, zgodnym z tym na co aktualnie nakierowana jest uwaga umysu. Zatem cigy ruch oczu przy powstrzymywaniu poruszaniem ciaa jest zasad prawidowej uwagi w sztuce wiadomego widzenia. Prba powstrzymywania tych minimalnych ruchw oka, powoduje nienaturaln prac oczu i jest sprzeczna zarwno z naturalnym procesem widzenia jak i z naturalnym stanem uwagi.Takie zatrzymanie oczu powoduje ich napicie, zmruenie powiek, uczucie napicia psychicznego, wytrzeszczenie oczu, pogorszenie krenia krwi w nieprawidowo uytkowanym organie ciaa. Ch lepszego widzenia poprzez wytanie i unieruchomienie wzroku powoduje jedynie pogorszenie sytuacji. Napite minie gaki ocznej nie s w stanie prawidowo zadziaa, a stan wytania si i zwizanego z tym psychicznego napicia powoduje dodatkowe napicie mini pogarszajce i tak ju nie najlepsz sytuacj. To co jest istotne w wiczeniu wiadomego widzenia, to jakby nieobecno wiadomego Ja". Zatem widzenie powinno odbywa si spontanicznie, bez napi wynikajcych z naszej chci, czy te koniecznoci ujrzenia kogo, czy czego. Na tym poziomie sztuk wiadomego widzenia mona porwna do innych sztuk, jak na przykad do sztuk walki, a zwaszcza japoskiej sztuki strzelania z uku, gdzie ucznik

dopiero wtedy ma szans oddania celnego strzau, gdy zapomina o swojej osobie, o swoim ja" i w sposb spontaniczny pod koniec dugiego wydechu wypuszcza strza, tak jakby to ona sama odleciaa w kierunku niewiadomego, a zarazem skutecznie trafionego celu. Inny przykad to chiski, taoistyczny termin wu-wei, ktry oznacza dziaanie bez dziaania, a wic czyn, ktry nie jest poprzedzany myl, czy jakim planem. W praktyce moe to by na przykad uchwycenie spadajcego ze stou przedmiotu (szklanki lub butelki z drogocennym pynem). Tak spadajc rzecz uda si schwyta, gdy czyn nie bdzie poprzedzony wiadomym zamiarem, analiz dziaania w stylu: o, leci butelka,wiec

Ja" powinienem

ruszy si do przodu, wycign rk, otworzy do i j pochwyci. Jeli rozpoczniemy taki proces mylowy, to nie zdymy si nawet ruszy, a butelka w tym czasie rozbije si o podog. Zatem nie jest to niedziaanie", w znaczeniu bezczynnoci, tylko akcja, ktra wyprzedza myl, i pomimo tego (a moe wanie z tego powodu) jest waciwa i skuteczna. Na tym prostym przykadzie mona zauway, e gdy nasze wiadome ja" nie jest zaangaowane.nie powstaje intencja, ch zadziaania i cay skomplikowany proces mylenia, proste czynnoci mog by wykonywane w sposb naturalny i bezbdny. dza widzenia, zauwaenia czego na czym zaley naszemu ja", powoduje zarwno napicie psychiczne jak i napicie narzdu wzroku i w znacznym stopniu uniemoliwia, oraz upoledza proces widzenia. Mona zauway, e podobnie rzeczy si maj z procesem przypominania sobie faktw, czy zdarze. Dopki wysilamy swj umys i czynimy wysiek aby sobie co przypomnie, dopty nasze starania s bezowocne. Gdy jednak wysiek naszego ja" ulegnie rozproszeniu i przestajemy wysila si w pocie czoa, nagle po takim odpuszczeniu sobie", przypominamy sobie t pozornie niemoliw do przypomnienia rzecz. Sztuka widzenia jest wic porwnywalna na tym poziomie do szeregu innych dziedzin szeroko pojmowanej odczuwanej zatem sztuki, chci gdzie czynnik tzw. ja", wiadomej i mocno ktre osignicia celu, powoduje uwagi, przy napicia,

uniemoliwiaj zrealizowanie celu. Sztuka wiadomego widzenia wymaga wiadomej, nierozproszonej jednoczesnym

dynamicznym rozlunieniu zmysu wzroku i jednoczesnym optymalnym napiciu systemu nerwowego. To w jaki sposb taki stan osign jest przedmiotem i treci drugiej praktycznej czci tej ksiki. Sztuka wiadomego widzenia jest czsto nazywana metod reedukacji wzroku i tego te terminu bardzo czsto uywa twrca tej metody, twierdzc, e reedukacja jest jedynie sposobem powrotu do stanu normalnoci, przywrceniem normalnego funkcjonowania zmysu wzroku w organizmie. Nie ma powodw dla ktrych organ wzroku jakim jest oko, mia by czym innym dla organizmu ni organ trawienia jakim s np. jelita. W ten sposb wyleczenie jelit z kolki, czy uporczywych zapar za pomoc lekarstw czy innych zabiegw jest jedynie powrotem do stanu normalnego funkcjonowania. Dlaczego wic w leczeniu wad wzroku nie dy si do przywrcenia stanu normalnego oka, lecz zamiast tego przepisuje si czowiekowi okulary? Przecie to tak jakby czowiekowi cierpicemu na zaparcia, zamiast leczenia wstawi jak rur w miejsce jelit z ewentualnie podczonym na kocu odkurzaczem, w celu rozwizania tego problemu. Okulary jak ju zauwaylimy nie lecz wzroku. Okulary jedynie stanowi rodzaj zewntrznej pomocy, protezy, czy inwalidzkiego wzka, ktry uatwia doranie widzenie, utrwalajc jednake stan wady wzroku i nie pozwalajc na jego popraw, czyli powrt do normalnoci. Z tego te powodu, osoby, ktre podejmuj wiczenia wg metody dr.Batesa, musz zrezygnowa z noszenia okularw, na czas podjcia prby poprawy widzenia poprzez zastosowanie tych wicze. Wzrok stymulowany dodatkow szklan soczewk okularu, ma tendencj do dostosowywania si do zmienionej przez t sztuczn soczewk perspektywy widzenia. Tak wic wykonywane protezy, wiczenia, nie przy jednoczesnym wzroku do cigym noszeniu stanu sztucznej doprowadz pierwotnego

naturalnego. Dlatego dobrze jest rozpocz wiczenia w trakcie urlopu, gdy uywanie okularw nie jest niezbdne do wykonywania np. zawodu. Osoby o duej wadzie wzroku, mog si posikowa szkami o zmniejszonej (np. o 1-2) liczbie dioptrii. Warto take podkreli w tym miejscu, e jakakolwiek ksika z instrukcjami nie zastpi dowiadczonego instruktora,

zwaszcza w przypadku powanych wad wzroku1. Zawsze bezporedni kontakt dowiadczonego lekarza, czy instruktora bdzie lepszy od najlepiej napisanej ksiki, jednake ksika wydaje si by czym lepszym od niczego i mam nadziej bdzie stanowi zacht do samodzielnej pracy, doskonalonej nastpnie pod okiem instruktora. Opisane tutaj wiczenia w adnym wypadku nie mog pogorszy wad wzroku, a mog poprawi jako widzenia, a do osignicia stanu normalnego i na pewno spowoduj popraw samopoczucia osb stosujcych metod dr Batesa. Techniki metody dr Batesa s poyteczne we wszystkich przypadkach zego funkcjonowania zmysu wzroku i przyniosy popraw widzenia dziesitkom tysicy osb na caym wiecie. Najbardziej znanym przykadem jest historia wybitnego pisarza, filozofa A. Huxley'a, ktry w wyniku dugotrwaej i cigle pogarszajcej si wady wzroku, pomimo stosowania coraz mocniejszych szkie, doszed do stanu, gdy jego podstawowe zajcie czytanie, w wieku 46 lat stao si niemoliwe. Jego jedno oko byo w stanie rozrni jedynie wiato i ciemno, drugie za przy pomocy bardzo silnych okularw i cigym zakrapianiu atropiny pozwalao rozrnia znaki wielkoci 25 centymetrw z odlegoci niecaych 3 metrw. Przy czym widzenie powodowao bezustanne zmczenie i napicie. W 1939 r. Huxley po kilku miesicach intensywnych wicze reedukacji wizualnej, mg czyta bez okularw, za niemal niewidzce oko rozpoznawao na tablicy Snella liter wielkoci 3 centymetrw z odlegoci 30 cm.

CZ II TROCH PRAKTYKI

ROZDZIA 4 WICEJ WIATA!W naszych czasach, pomijajc fobi spowodowan opowieciami o zagroeniu dziur ozonow, daje si zauway strach przed wiatem. Ten strach mona zaobserwowa tylko w tzw. cywilizowanych, wysoko uprzemysowionych krajach, wycznie wrd gatunku ludzkiego i przejawia si od lat szedziesiciu noszeniem ciemnych plastikowych zasaniaczy, czyli tzw. okularw przeciwsonecznych. Trudno znale racjonalne uzasadnienie dla koniecznoci noszenia ciemnych szkieek na

nosie w soneczne dni. Od tysicy lat soneczne dni nie stanowiy dla gatunku ludzkiego adnej przeszkody, a i dzisiaj w wielu krajach czowiek za ciemnymi szkiekami wzbudza powszechne zdziwienie, jeli nie miech i politowanie. Nie czas i miejsce na doszukiwanie si przyczyn tej nienaturalnej mody. Mona sobie tylko zada szereg pyta; czy jest to efekt kampanii reklamowych sprytnie przeprowadzonych przez firmy okularnicze, czy te lk przed spojrzeniem drugiemu czowiekowi prosto w oczy, a moe atawistyczny lk przed zym" spojrzeniem, czy te tsknota do ukrycia si w mrok bezpiecznej jaskini. Bez wzgldu na to jaka jest prawdziwa przyczyna tego stanu rzeczy, mona miao stwierdzi, e jest to objaw i manifestacja powszechnego lku przed wiatem, ktry mona take zauway u wielu osb charakteryzujcych si grymasami twarzy, przymykaniem powiek, mrueniem oczu, krtko mwic zwikszonym napiciem narzdw wzroku. Odzwyczajone od normalnego natenia wiata oczy, reaguj w sposb nienaturalny i ulegaj napiciu i nateniu, ktre jest przyczyn dolegliwoci odbieranych przez czowiekajako zy wpyw dziaania wiata sonecznego na oczy. W tym miejscu zostaje bdnie zdiagnozowana przyczyna1. Z drugiej strony wiele osb wskutek niewaciwego uywania narzdu wzroku ma stae napite minie gaki ocznej (by moe cierpi ju na lekk 0,5-1 dioptrii wad wzroku), ktre s przemczone i uszkodzone i z tego powodu oczy i umys nie potrafi waciwie reagowa na silne wiato, ktre w takich warunkach sprawia bl napitym i przemczonym narzdom wzroku. Takie dowiadczenie blu powoduje lk przed wiatem, za stan lkowy przekazywany jest do mini gaki ocznej i powoduje efekt wzmocnienia napicia i niedogodnoci.

JAK POZBY SI LKU PRZED WIATEM?Proces przyswojenia sobie prawidowych reakcji na wiato, jest jednym z podstawowych sposobw postpowania w sztuce wiadomego widzenia. Tak jak wyeliminowanie lkw natury psychicznej mona przeprowadzi stresujcych, poprzez najpierw nauk poprzez rozluniania wyobraenie mini sobie w sytuacjach sytuacji, takiej

zaobserwowanie napi i rozlunienie mini, a potem poprzez stopniowe

przyblianie si do takiej stresujcej sytuacji (np. jazda wind) z cigym zwrceniem uwagi na rozluniony tonus mini. Tak samo postpujemy w przypadku zwalczania lku zwizanego z obaw przed zbyt silnym wiatem. Istot wicze ze wiatem sonecznym jest wanie nabycie umiejtnoci biernego relaksu zmysu wzroku w obliczu wieccego soca i nastpne pynne przeniesienie tego stanu w stan dynamicznego relaksu narzdu wzroku, ktry jest warunkiem koniecznym do uzyskania idealnego widzenia. Tak wic osoba obawiajca si wiata sonecznego i uzaleniona od ciemnych okularw nie bdzie w stanie doprowadzi swojego wzroku do normalnego widzenia, dopki nie pozbdzie si lku przed wiatem, ktry to lk uniemoliwi jej dynamiczne odprenie warunek niezbdny zdrowego widzenia. Historia yska z pokadu Idy" z powieci Gustawa Morcinka, a take jego wsptowarzyszy koni eksploatowanych w kopalniach, bez dostpu do naturalnego wiata jest przykadem na to, jak bardzo szkodliwy jest dla wzroku brak wiata i niedostateczne owietlenie. Konie pocigowe nie wychodzce na powierzchni ziemi po pewnym czasie po prostu traciy wzrok. wiato nie jest szkodliwe1

Osoby o odmiennej opinii, nawet wyraanej niewiadomie poprzez mruenie oczu, czy noszenie sonecznych okularw, bd musiay przekona si o tym w sposb stopniowy. Nawietlanie Przyzwyczajenie do wiata sonecznego rozpoczynamy od wicze przy oczach zamknitych. Usid wygodnie na krzele, lub na leaku, twarz do soca. Postaraj si rozluni (wiczenia relaksacyjne), zamknij oczy i kierujc si odczuciem zwikszajcego si ciepa i coraz wikszej jasnoci, skieruj twarz i oczy w kierunku soca odchylajc gow do tyu2. Poruszaj lekko gow w prawo i w lewo, wykonujc niewielkie, ale dosy szybkie ruchy. Poruszaj gow swobodnie i lekko, starajc si utrzyma efekt rozlunienie mini i relaksu w caym ciele, ze szczeglnym uwzgldnieniem mini twarzy, szyi i barkw. Pamitaj, e powieki s

bardzo cikie i same opadaj, a gaki oczne to kulki wody, ktre zupenie swobodnie sobie pywaj w zagbieniach oczodou. Nieustanny ruch gowy jest bardzo wany, aby nie dopuci do zbyt dugiego nawietlenia jednej tylko czci siatkwki. Dla osb zbyt wraliwych na wiato soneczne zaleca si rozpoczynanie kpieli sonecznych od skierowania twarzy na niebo zamiast bezporednio na tarcz soca. Dopiero po pewnym czasie, gdy uda si ju wykona kilka kpieli bez napinania mini i mruenia powiek, czy innych skurczw bdcych objawem napicia, mona skierowa twarz na krtki czas do soca. W wypadku odczucia jakichkolwiek dolegliwoci, naley gow odwrci od soca, za oczy zasoni na chwil domi. Po czym mona kontynuowa wiczenie. Te wiczenia mona take przeprowadza przed lampreflektorkiem (skupiona wizka wiata, a nie yrandol) z arwk o mocy 150 W, w odlegoci maximum 2 m, umieszczon na wysokoci wzroku. W ostatnich latach, t metod, z uyciem specjalnych lamp (i2

oczywicie Soca) stosuje si w leczeniu depresji nasilajcej si w okresach zimowych. Hipotetycznie jest to spowodowane wanie brakiem wiata i wynikajcym std niedoborem wytwarzanej w szyszynce melatoniny. wiczenie mona wykonywa do 3 minut, z ewentualnymi przerwami na zasanianie oczu domi w razie potrzeby. Powtarza kilka razy (3-6) w cigu dnia. Osoby, ktre stwierdz, e potrafi wykonywa kpiel soneczn z zamknitymi powiekami bez jakichkolwiek napi miniowych, mog sprbowa kpieli w wariancie z jednym okiem otwartym. Przy zachowaniu moliwie penego relaksu i rozlunienia, zakrywamy jedno oko doni, drugie pozostawiajc otwarte, krcc gow tak jak poprzednio, przejedamy okiem tam i z powrotem przez tarcz soca, mrugajc przy tym szybko i swobodnie powiekami. Po minucie powtarzamy wiczenie z drugim okiem, zakrywajc to, ktre przed chwil byo poddawane kpieli sonecznej. Zmieniamy i zasaniamy kolejno oczy co ok. minut, a do momentu gdy nie ustpi powiata, nie przekraczajc piciu minut na jedno oko.

Staramy si przy tym pamita o swobodzie, relaksie i rozlunieniu caego ciaa, a zwaszcza mini gaki ocznej.

Zdaniem dr Batesa, kpiele soneczne, dziki bakteriobjczym waciwociom promieni sonecznych, dziaaj leczniczo na rne stany zapalne oczu i powiek. Powoduj ponadto rozlunienie szkodliwego napicia mini gaki ocznej, spadek czuoci na olepiajce i jaskrawe owietlenie, likwiduj lk przed wiatem, konieczno marszczenia brwi, mruenia oczu i noszenia okularw sonecznych. Stanowi take wstpny etap nauki relaksacji pasywnej i dynamicznej oczu, co jest jak ju powiedzielimy, niezbdnym warunkiem reedukacji wzroku. wiczenia takie jak nawietlanie, nasonecznianie przy zamknitych i potwartych oczach skutecznie eliminuj napicie i stres wynikajcy z lku przed wiatem, powodujcym mruenie oczu. Oczywicie dotyczy to normalnych warunkw sonecznego dnia i nie odnosi si do specyficznych warunkw lodowo-niegowych przestrzeni, odbijajcych w kadym krysztale lodu promienie soca. Zwikszona wraliwo na wiato bardzo czsto jest spowodowana spoytymi substancjami, jak np. lekarstwa, szczeglnie za leki psycho- tropowe, barbiturany i niektre krople do oczu (atropina). W takiej sytuacji nie naley nawietla oczu. Uwaga: nigdy nie patrze unieruchomionym wzrokiem bezporednio w soce. Naley przesuwa wzrok poniej lub powyej tarczy soca.

ROZDZIA 5 FOCUSING, CZYLI ZERODKOWANIA, ALBO CENTRALNA FIKSACJABates stwierdzi, e ze wzgldu na budow oka, przy dobrym

owietleniu, idealnie wyrany obraz rejestrowany jest tylko w centralnej czci siatkwki macula lutea w punkcie najostrzejszego widzenia fovea centralis. Obrazy zarejestrowane zewntrzn czci siatkwki, maj mniej wyrane ksztaty i mniej intensywne kolory od tych zarejestrowanych w czci centralnej fovea centralis i musz by w zwizku z tym dodatkowo obrabiane przez umys, ktry jakby dodaje" brakujce elementy ostroci i kolorystyki czerpic z zasobw pamici. W nocy przy minimalnym owietleniu, najlepsze postrzeganie mona odnotowa, na zewntrznych stronach siatkwki, gdy ilo wiata jest niedostateczna, by zogniskowa si w fovea centralis. Dlatego te, w nocy lepsze jet widzenie peryferyjne", a wic, to co dostrzegamy ktem oka", ni to na co bezporednio patrzymy. Patrzc na kartk papieru z odlegoci 30 centymetrw, moemy zarejestrowa i zauway wzrokiem ca stron, ale to co bdzie widziane z zadowalajc ostroci, bdzie stanowi okrg o rednicy jednego centymetra. Jeeli kartka stanowi zadrukowan stron, to najbardziej precyzyjnie widoczna bdzie sylaba zoona z co najwyej trzech liter, a przy wikszych literach, tylko jedna litera. Okrg o rednicy jednego centymetra w tym przykadzie, to obszar widzenia, obraz padajcy na macula lutea, za najostrzej widziana litera, to obraz padajcy na punkt fovea centralis. Pozostaa cz widzianej kartki, to widzenie peryferyjne, nie rejestrowane przez nasz wiadom uwag. Opisane zjawisko jest rnie okrelane w literaturze, np. w niektrych pozycjach stosuje si nazw: focusing", czyli zogniskowanie, zerodkowanie, ale take skupienie uwagi, czy promieni wiata. Jak ju to zostao powiedziane, wiadoma uwaga ma charakter dynamiczny i jest powizana z mikroruchami oka. Podobnie wzrok i naturalny sposb patrzenia ma charakter dynamiczny i polega na cigych mniejszych, lub wikszych ruchach oka i zwizanym z tym faktem wiadomej uwagi. Poniewa umys przemieszcza nieustannie swoj uwag na poszczeglne czci obserwowanego obiektu, oczy podaj automatycznie za wskazaniami umysu, tak e nastpuje nieuwiadomiony focusing oczu na obserwowanym detalu, czyli promienie wiata odbijane przez obserwowany w danym momencie element obrazu padaj

bezporednio na macula i fovea centralis. Ten stan mona take dla naszych potrzeb okreli nazw centralnej fiksacji. Aby obserwowa obiekt z maksymaln wyrazistoci, czyli z centraln fiksacj, oko musi wykonywa nieustanne, minialne i trudne do okrelenia pod wzgldem iloci i kierunkw ruchy, przesuwajce spojrzenie z jednego na drugi punkt obserwowanego przedmiotu, czy obiektu. Gdy wystpuje brak takich przesuni, staje si niemoliwe widzenie poszczeglnych czci przedmiotu z centraln fiksacj, co powoduje nieostro widzenia caoci obrazu. Swobodny ruch oka jest jego naturalnym stanem i jest niezbdny dla prawidowo funkcjonujcego zmysu wzroku. Bez tej swobody wystpuje napicie i usztywnienie mini gaki ocznej, co moe by przyczyn wady wzroku. Naturalny stan ruchu jest spontanicznie wykazywany przez mae dzieci i niemowlta, niemniej w pniejszym okresie ycia czowieka, ta wrodzona umiejtno centralnej fiksacji, zostaje zagubiona przez dorastajcego i dorosego czowieka, co wywouje napicia w narzdzie wzroku, zmczenie, niewaciwe jego uywanie, w kocu znieksztacenia tego narzdu zmysu, z bdami refrakcji wcznie. Nieprzypadkowo sowa: gapienie si", czy wytrzeszczanie oczu", s odpowiednikiem stanu w ktrym patrzymy, ba nawet si intensywnie wpatrujemy w co, lub kogo, a nie widzimy. Gapienie si i wytrzeszczanie oczu, to stan w ktrym nasze przystosowane do nieustannych minimalnych ruchw gaki oczne s unieruchomione! Unieruchomienie oczu musi by nierozerwalnie zwizane ze stanem napicia i pogorszenia si wizji, jest zaprzeczeniem stanu normalnego czucia i prawidowego widzenia. To tak jakbymy prbowali zje hot-doga za pomoc nosa. Bez zmiennoci i opanowania (czy te niezagubienia) centralnej fiksacji niemoliwe jest prawidowe widzenie. wiczenie usprawniajce centraln fiksacj Patrzc na szczyt najwikszej litery na tablicy, jej dolna cz powinna by gorzej widoczna od szczytu. Przy problemach ze wzrokiem, pacjentom nader rzadko udaje si odnotowa takie spostrzeenie. Patrz dookoa litery i znajd taki punkt widzenia, z ktrego dostrzeesz, e szczyt najwikszej litery widziany jest najostrzej. Niektrzy

osigaj to poprzez patrzenie si w jedno miejsce i rwnoczesne obracanie gow. Inni stwierdzaj, e ich punkt centralnej fiksacji przy oddaleniu 20 stp od tablicy umiejscowiony jest kilka stp od niej! Zdobycie wiadomoci tego co si widzi jest podstawowym narzdziem prowadzcym do odzyskania prawidowego wzroku. Niektrzy uwaaj, e wszystko co widz jest w rwnym stopniu niewyrane, co nie moe by prawd. Dostrzeenie delikatnych rnic w polu widzenia wymaga intymnego i bliskiego kontaktu z wasnym umysem. W takich przypadkach pomocne jest nauczenie si w pierwszym rzdzie rozwijania zdolnoci widzenia umysem (wizualizacji). Po zlokalizowaniu punktu najwikszej ostroci przesuwaj pynnie wzrok w d i w gr litery do miejsca najlepiej widzianego. Wykonaj to wiczenie sze razy i zastosuj palming przez minut. Powtarzaj ten cykl tak dugo jak dugo nie bdzie to dla ciebie mczce. Stopniowo dystans pomidzy tym na co patrzysz i punktem o najlepszej ostroci stanie si coraz krtszy i zacznie si ogniskowa na plamce tej. Bardzo wanym aspektem centralnej fiksacji jest paradoksalne zjawisko polegajce na tym, e dopuszczamy do wiadomoci fakt, i wikszo dostrzeganego pola widzenia moe by niewyrana. To z kolei powoduje wiksz relaksacj, skutkujc powrotem lepszego wzroku w caym polu widzenia. W niektrych trudniejszych przypadkach Bates stosowa punkty wietlne zamiast liter w celu zwikszenia efektu przycignicia uwagi umysu. Jeeli widzisz wszystko rozmazane w takim samym stopniu i nie udao ci si osign wikszych sukcesw w odnalezieniu twojego punktu o najwikszej ostroci, moesz sprbowa tej wanie metody. Przy wysokim stopniu bliskowzrocznoci, lepiej jest czasami podj prb odnalezienia punktu najostrzejszego widzenia z bliska poprzez patrzenie na zadrukowan stron. Gdy patrzysz prosto na dan liter, moesz spostrzec, e ktra z innych liter wykonuje podskoki w twoim kierunku.

ROZDZIA 6

TECHNIKI URUCHAMIAJCE OCZY I UMYSTechniki, ktre nauczaj centralnej fiksacji, w sposb bezporedni pozwalaj na zauwaenie i dowiadczenie faktu, e niemoliwe jest na przykad postrzeganie kadej czci, jakiej paszczyzny z t sam dokadnoci i ostroci widzenia. Techniki porednie pozwalaj oczom i umysowi przyswoi nawyk ruchu, metodami przesuwania obszaru najostrzejszego widzenia, z jednego elementu na kolejny, tego samego obserwowanego obiektu. Pocztkowo naley skoncentrowa si, nie na prbie osignicia efektu centralnej fiksacji, gdy takie prby jeeli bd nieskuteczne (a w wikszoci wypadkw pocztkowo takie wanie s), spowoduj dodatkowe zbdne napicie oczu, ale na metodach porednich majcych za zadanie zwikszenie ruchliwoci oczu i umysu. Bujanie si Kilka poniej przedstawionych technik dr Bates nazwa bujaniem si", maj one na celu przekonanie uczcych si sztuki widzenia, o pozornym ruchu obiektw wiata zewntrznego, a poprzez to uatwienie odczucia i zrozumienia istoty ruchu, co pomaga rwnie odczuwa stan znieruchomienia oka. Bujanie krtkie Naley wybra sobie dwa przedmioty w polu widzenia, najlepiej pionowe i niezbyt szerokie (np. stojc w oknie moe to by framugai oddalone drzewo w ogrodzie, czy rg naprzeciwlegej kamienicy lub bloku), jeden przedmiot blisko, drugi za w oddaleniu. Stajemy w szerokim rozkroku, ok. l m przed oknem, opuszczamy ramiona, barki i szyja rozlunione i zaczynamy agodnie koysa ciaem, przerzucajc ciar ciaa z jednej nogi na drug, rytmicznie i niezbyt szybko. Gowa pozostaje nieruchoma w stosunku do ramion i wraz z nimi wykonuje ruch podobny do wahada zegara. Zakres ruchu - szeroko balansu gowy nie powinien by wikszy ni trzydzieci centymetrw. Patrzymy prosto przed siebie nie starajc si widzie ostro ani przedmiotu bliskiego (np. okienna framuga), ani przedmiotu oddalonego (np. drzewo).

Staramy si rozluni, patrze, ale nie widzie. Przy przechyleniu w prawo przedmiot bliski (framuga) przesuwa si w lewo w stosunku do przedmiotu odlegego (np. drzewa), przy przechyle w lewo przedmiot bliszy pozornie wdruje na tle oddalonego w stron praw. Po kilkunastu takich przechyleniach, naley nie przerywajc bujania, zamkn oczy i wyobrazi sobie ten pozorny ruch framugi okiennej w poprzek drzewa. Nastpnie otwieramy oczy i ponawiamy obserwacj ruchu bliszego przedmiotu w naszym przypadku framugi, przez kilkanacie buj-ni, po czym znowu zamykamy oczy i bujajc si oczyma wyobrani obserwujemy pozorny ruch framugi. wiczenie naley wykonywa od 1-5 minut podczas jednej sesji. Bujanie owkowe Bujanie owkowe jest odmian bujania krtkiego i moe by praktykowane w maym pomieszczeniu podczas siedzenia, czy w przerwach w pracy. Przy tym bujaniu obiektem bliskim moe by owek, piro, dugopis, czy te wasny palec, trzymany owka pionowo w w odlegoci bardziej pitnastu oddalonych centymetrw przed nosem. Bujajc gow z jednej strony na drug, mona obserwowa przedmiotw. Oczy naley co pewien czas zamyka i kontynuowa ten pozorny ruch wewntrznym okiem wyobrani. pozorny ruch poprzek

Podczas otwarcia oczu mona spoglda kolejno na owek, jak i na bardziej oddalone przedmioty w poprzek ktrych owek odbywa pozorn drog. Bujanie dugie Stajemy w lekkim rozkroku, rce na biodrach i wykonujemy peny skrt bioder, tuowia i gowy, najpierw w lewo, a potem z powrotem w prawo. Przy skrcie w lewo ciar ciaa zostaje przesunity na lew stop, za prawa pita zostaje lekko uniesiona do gry. I odwrotnie przy skrcie w prawo lewa pita zostaje lekko uniesiona do gry.

Ruch rozpoczynamy oczami, po czym poda tuw, biodra i cae ciao. Po rozpoczciu ruchu wzrok pozostaje nieruchomy, dodajemy jedynie swobodne mruganie oczami. Nie naley zwraca uwagi na jakiekolwiek rzeczy, w poruszajcym si polu widzenia wzroku. Oczy wykonuj wdrwk po okrgu i naley cakowicie biernie pozwoli przesuwa si obrazom, bez najmniejszych prb zobaczenia tego co si aktualnie przesuwa. W ten sposb pozwalamy wypocz umysowi, pozwalajc oczom na patrzenie si, dla samego aktu patrzenia. Dowiadczamy wwczas faktu, e mona patrze, a nie widzie, bez szkody dla naszego samopoczucia, co pozwala odetchn naszej psychice i zrelaksowa umys. Dzieci bawice si w bka", a wic krcce si w koo, czyni to nie tylko po to, aby odczu zawroty gowy, ale w ten sposb instynktownie

pozwalaj wypocz zmysom wzroku. onglowanie onglowanie mona wykona jedn, a jeszcze lepiej dwoma pieczkami, lub na przykad pudekami zapaek. Trzymajc po jednej pice w kadej rce, podrzucamy jedn z nich do gry i w tym czasie przekadamy drug do pustej rki i tak dalej. W tym wiczeniu nie chodzi bynajmniej o sprawno rk, ale o popraw ruchliwoci wzroku i centralnej fiksacji. Siedzc nieruchomo, ledzimy tor lotu pieczki, podajc za ni wzrokiem. Nie wolno patrze w gr oczekujc pojawienia si pieczki w polu widzenia. Oczy podaj swym ruchem za ruchem pieczki. wiczenie to mona te wykorzysta w plenerze, dla poprawienia tolerancji wzroku na obecno wiata sonecznego. Zaczynajc podrzucanie i obserwacj lotu piek na ciemnym tle np. drzew, szybko mrugajc powiekami, stopniowo skierowujemy si w stron bardziej owietlonej czci nieba, koczc podrzucanie krtk sekwencj przy twarzy zwrconej do soca. W ten sposb moliwe jest poczenie dynamicznego relaksu, wiczenia centralnej fiksacji i kpieli sonecznej zarazem. Kostki Kostki mog suy nie tylko do gry, ale take jak si okazuje do wicze usprawniajcych nasze widzenie, a zwaszcza do wyksztacenia poprawnego nawyku centralnej fiksacji. Naley wzi trzy, lub cztery koci, rzuci je na st, przerzuci szybko wzrokiem z jednej na drug, po sekundzie spojrze w bok, lub zamkn oczy i wypowiedzie liczby zauwaone na grnym boku. Jeeli zabaw wykonuje dwoje lub wicej osb (np. nauczyciel i dzieci), to rzucajcy powinien po sekundzie zakry kostki i pyta o te liczby. Ta technika udoskonala szybki ruch oczu i uwag.

ROZDZIA 7 ODPOCZYNEK DLA OCZU, CZYLI PODWJNY RELAKSDla potrzeb sztuki widzenia relaks, czyli odprenie, rozlunienie si

mona podzieli na dwa rodzaje: relaks (odprenie) pasywny i relaks (odprenie) dynamiczny. Aby opisa stan relaksu pasywnego oczu wg metody Batesa, trzeba najpierw wspomnie o sposobie relaksacji i odprenia caego organizmu, gdy trudno da odpoczynek oczom poprzez rozlunienie ich mini, jeli cae ciao pozostanie napite. Relaks to stan organizmu, w ktrym minie czowieka ulegaj rozlunieniu, oddech jest zwolniony i pogbiony, czstotliwo skurczw serca ulega spowolnieniu, zmienia si oporno skry, itd. Istnieje cay szereg innych objaww, ktre charakteryzuj ten stan, ale nie ma to dla nas praktycznego zastosowania. W trakcie gbokiego relaksu organizm wypoczywa na tyle mocno, e 15 minut relaksu zastpuje z powodzeniem 3-godzinn drzemk. Aby wiczenie: Relaksacja oglna Kadziemy si na plecach, na niezbyt mikkim (i nie zapadnitym) ku, lub materacu. Pod gow niewielka poduszka (ideaem jest twarde podoe, kilka ksiek pod gow i gruby waek np. z koca, pod kolanami). Zamykamy oczy i oddychamy swobodnie, rce wzdu tuowia lub oparte na kolcach biodrowych. Wyobraamy sobie, e cae ciao staje si coraz to bardziej cikie, e powoli od tego ciaru zaczynamy zapada si lekko w materac, staramy si odczu kontakt i dotyk caego naszego ciaa, kadego centymetra powierzchni z podoem na ktrym leymy. Wyobraamy sabie, e nasza lewa noga staje si coraz bardziej mikka i cika. Jakby bya zrobiona z mikkiego oowiu, tak e praktycznie nie jestemy w stanie jej unie. To samo powtarzamy z nog praw i z rkami. Nastpnie staramy si zaobserwowa wewntrznym okiem, stan rozlunienia mini naszych koczyn i to samo prbujemy zrobi z najtrudniejszym miejscem do rozlunienia, czyli okolic barkw, szyi i karku. Jeli nam si to udaje chociaby czciowo, co moemy sprawdzi w ten sposb, e w ogle poczulimy istnienie naszych mini i koczyn (co w codziennym yciu jest jakby niezauwaalne, chyba e przy uderzeniu dowiadczy stanu relaksu naley wykona nastpujce

si), to ju jest dobrze i moe by tylko lepiej. Nastpnie przechodzimy naszym wewntrznym okiem w rejon naszej twarzy, na ktrej znajduje si wielka ilo prawie zawsze napitych mini mimicznych. Prbujemy rozluni te minie, pozwalamy opa cikim policzkom, zauwaamy czy mamy zacinite szczki, czy te zby jedynie lekko si dotykaj. Nastpnie prbujemy zaobserwowa co dzieje si wok naszych oczu, czy brwi s cignite, czy podniesione w zdziwieniu, pozwalamy, aby powieki staway si coraz to cisze i swoim wasnym ciarem opaday na d. Nastpnie zaczynamy obserwowa co robi nasz oddech. Chodzi o to, aby nie twierdzi, e to ja oddycham, ale e oddech, jakby wasnym istnieniem sam dla siebie wydycha powietrze, ktre potem w oprnione puca samo wpada. Aby zaj czym umys zaczynamy liczy oddechy, l wdech, 2 wydech, 3 wdech, 4 wydech, i tak dalej do 10. Nieparzysta wdech, parzysta liczba wydech. Powoli staramy si przeduy wydech przy liczbie parzystej. Wydech powinien by dugi rwny i mocny. Po takim wydechu powietrza nie trzeba wdycha ono samo wpada do puc. Powietrze po pewnym czasie powinno nawet dochodzi dalej, jakby omijajc, czy te przelatujc przez puca, powinno wpa do brzucha, a nawet do ng. Przy wyduonym wydechu, wydychamy powietrze wanie z brzucha. Nie musimy rusza klatk piersiow. Oddychanie to praca przepony, ktra znajduje si poniej klatki piersiowej, a wic dla naszych potrzeb powiedzmy w brzuchu. Po kilku dziesitkach, o ile nie zapomnielimy o liczeniu, koczymy nasz relaks poprzez powolne i jak najbardziej wiadome tego ruchu, otwarcie powiek. Akt ruchu i wstawania powinien by bardzo powolny, pozwalajcy na uwiadomienie sobie pracy szkieletu i mini.Po kilku tego rodzaju sesjach bdziemy mniej wicej wiedzieli, co to znaczy odprenie, rozlunienie si, relaks.

Palming albo zasanianie odprania

Najwaniejsz

technik

pasywnego,

jest

technika

nazwana przez Batesa zasanianiem.

Usid przy stole (biurku), oprzyj na nim okcie i zaso oczy domi, tak, aby nie naciska gaek ocznych i eby byo umoliwione mruganie. Palce powinny spoczywa na czole, dolna cz doni oparta na koci policzkowej, krawdzie za stykaj si bez nacisku z nosem. Caa rzecz w tym, aby do otwartych oczu uniemoliwi dostp wiata. Zasanianie mona rwnie wykona siedzc na krzele, opierajc okcie na kolanach. Osoby o wypocztym organie wzroku, przy braku dostpu wiata, stwierdz, e ich obszar widzenia jest w caoci wypeniony jednolit czerni. Osoby u ktrych funkcjonowanie wzroku jest nieprawidowe bd miay z pocztku powane trudnoci z osigniciem efektu penej czerni przed oczyma. Pole widzenia wskutek napi w obrbie gaki ocznej, oraz zwizanych z tym napi psychicznych, bdzie wypenione szarymi chmurami, ciemnoci w wietliste prki, ruchem wiate i kolorw. Wraz z osigniciem pasywnego odprenia oczu, te niekorzystne wraenia

ulegn zanikowi. Aby jednake tego dokona naley w takim przypadku postpi nastpujco: nie staraj si na si" zobaczy czerni (ani czegokolwiek), przypomnij sobie wiczenie relaksacyjne i sprbuj rozluni minie, ze szczeglnym uwzgldnieniem karku, barkw, szyi, oraz okolic oczu, a zwaszcza powiek, ktre powinny swobodnie opada i podnosi si; patrzc przed siebie, ani daleko, ani zbyt blisko, nie starajc si niczego zobaczy, zacznij liczy oddech od jeden do dziesiciu, tak jak to zostao opisane w technice relaksu; po pewnej liczbie prb (a nawet przy pierwszej) odczucie widzenia czerni przyjdzie samo z siebie i bdzie oznaczao nabycie umiejtnoci pasywnego relaksu. wiczenie pasywnego relaksu wzroku stosujemy przez ok. 5 minut i mona je zastosowa tak czsto jak to jest nam potrzebne, gdy jest to najlepszy spord znanych sposobw odpoczynku dla zmczonych oczu. Dwie sesje relaksu, plus krtka kpiel soneczna na godzin, pozwala przeduy niemal dwukrotnie czas pracy przy ekranie komputera! Oddychanie Bates, oraz pniejsi badacze tematu zauwayli, e osoby z wadami wzroku cechuj si podwyszonym stopniem napicia nerwowego, a co za tym idzie miniowego. W tym acuchu wzajemnych powiza rnych napi, trudno czasami jest dociec co jest przyczyn, a co skutkiem. Dla nas najwaniejszy jest fakt, e jeeli usunie si skutecznie jedno z tych napi, wpynie to bez wtpienia korzystnie na pozostae upoledzone funkcje organizmu w tym take na proces widzenia. U osoby u ktrej minie gaki ocznej, system nerwowy, oraz minie np. obrczy barkowej s nieustannie napite, ma prawo bez najmniejszych wtpliwoci wystpi wada wzroku, oraz nieprawidowy sposb oddychania. A zatem jako i sposb oddychania s cile powizane z jakoci widzenia. Osoba wytajca wzrok, czyli wytrzeszczajca oczy, bezwiednie wstrzymuje oddech powodujc utrat naturalnego rytmu oddychania i pogorszenie krenia w miniach gaki ocznej, tworzy

jeszcze gorsze warunki widzenia i wpada w bdne koo osoby wysilajcej wzrok. Oczy zuywaj 1/3 iloci tlenu, jaka jest potrzebna do pracy serca. Z drugiej strony patrzc, poprawa jakoci oddychania i nawet sama wiadomo oddechu, zmniejsza stany napicia zarwno miniowego jak i nerwowego, oraz samego narzdu wzroku, co jest warunkiem niezbdnym do uzyskania poprawy widzenia. Jako widzenia zaley w duej mierze od jakoci krenia, a ta z kolei jest uzaleniona od pracy serca i wanie od oddychania. O ile na prac serca nie mamy bezporedniego wpywu, o tyle poprawne oddychanie moemy uzyska i z powodzeniem stosowa. Jest godne zauwaenia, e jeeli podczas czytania tego tekstu wemiemy gbszy wdech, a potem zrobimy dugi i pogbiony wydech to podczas wydechu litery tego tekstu bd wyraniej widoczne. Jest to skutek chwilowej poprawy jakoci krenia w gowie wskutek wikszej iloci tlenu w krwi i nieznacznego skurczu y szyjnych podczas wydechu. By lepiej oddycha, wystarczy sama wiadomo oddechu. To znaczy obserwacja wewntrznym okiem jak dziaaj nasze puca i przepona. Znajdujc si na wieym powietrzu sta w lekkim rozkroku i zacznij wydycha powietrze. Gdy wydech bdzie si mia ku kocowi i w pucach pozostanie niewiele powietrza, zrb lekki skon, oprzyj donie o uda i za pomoc przepony i mini brzucha wypchnij z siebie reszt powietrza. Powoli prostujc si, pozwl, aby powietrze samo wpado do twoich puc. Postaraj si, aby doszo a do brzucha, tak jakby wypeniao nie klatk piersiow, ale wanie brzuch. Powtrz to wiczenie trzy razy. Nastpnie w pozycji stojcej wicz sam wiadomo oddychania, staraj si oddycha brzuchem czyli przeponowe, obserwujc wewntrznym okiem drog oddechu a w okolice ppka. Wydech powinien by dugi i mocny, a wdech krtki. Po gbokim wydechu powietrze samo wpada" do puc i nie ma potrzeby bra" wdechu. W tym czasie obserwuj krajobraz, nie koncentrujc si na adnym z

jego elementw, gdy gwnie zwracasz uwag na to, jak twj organizm oddycha, jednoczenie w sposb automatyczny (zwaszcza w otoczeniu zieleni) dokonuje si odprenie dynamiczne zmysu wzroku. Oddychamy zawsze przez nos. wiczenie wiadomego oddychania trzeba wykonywa co najmniej przez pi minut dziennie, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby je wykonywa przez 24 godziny na dob, gdy dobre oddychanie jest podstaw nie tylko waciwego widzenia, ale gwnie jest podstaw dobrego zdrowia. Mruganie Mrugn do kogo okiem, czy puci oko", jest jednoznaczne z uwiadomieniem sobie, e mamy powieki. Wbrew pozorom wiele osb o tym nie wie i zamiast mruga powiekami, naciera oczy piciami tylko z tego powodu, e w wyniku nienaturalnego uywania wzroku napinali wytrzeszczone oczy, nie dopuszczajc powiek do speniania ich funkcji. Funkcje i zadania mrugania to: nasmarowanie i oczyszczenie zami oczu oraz chwilowy odpoczynek pasywny (zasanianie) poprzez odgrodzenie od rda wiata. Obecne w powietrzu tony kurzu osadzaj si nie tylko na szybach, ale take na powierzchni naszych oczu, dlatego czste i swobodne mruganie jest niezbdne do oczyszczania i nawilania powierzchni oczu. Osoby uywajce wzroku w sposb naturalny mrugaj czsto i bez trudu. Niestety, tam gdzie wystpuje napicie, a wic u osb z wad wzroku, istnieje tendencja do zbyt rzadkiego mrugania i do pracy powiek w napreniu. Motyl Osoby mrugajce zbyt rzadko i ze zbyt duym napiciem, musz wiadomie przyswoi sobie nawyk czstego i swobodnego mrugania. wiczenie jest bardzo proste, nie wymaga wysiku i stanowi jednoczenie form dynamicznego relaksu narzdu wzroku. Naley wykona 6-10 szybkich swobodnych mrugni, po czym wykona kilkusekundowe zasanianie zamknitych lekko oczu, nastpnie 10-20 mrugni i ponowne kilkusekundowe zasanianie. Cao

wykonujemy przez ok. l minut. Aby naby nawyku prawidowego mrugania, warto powtarza to krtkie wiczenie co godzin. Ta technika podobnie jak zasanianie jest szczeglnie cenna dla relaksu zmczonych oczu np. przy pracy z komputerem. W poczeniu z zasanianiem, daje potny efekt relaksu i odpoczynku dla zmczonych oczu. Bysk Zwikszenie nazwana przez dr ruchliwoci Batesa oraz moliwoci Bysk jest rozpoznajcych i analizujcych umysu, jak rwnie caego zmysu wzroku rozwija technika byskiem". przeciwiestwem wytrzeszczania oczu, jest to stan w ktrym widzimy, nie zdajc sobie z tego sprawy. Rozpoznawanie i caa praca analityczna umysu jest w znacznej mierze ograniczone i wyczone, za narzd wzroku w tym sposobie widzenia jest bardziej wiadomy od rozpoznajcego umysu. " Bysk" to sposb nauczenia si i wykorzystywania w praktyce nieuwiadomionego widzenia. Widzenie nieuwiadomione to stan w ktrym nasze i ciao, a waciwie mylenia. jego Tak minie wic idc reaguj ulic bezporednio nasz wzrok na zaobserwowan sytuacj, bez udziau procesu rozpoznawania przez umys analitycznego moe zaobserwowa niebezpieczestwo w postaci np. spadajcej dachwki i w tym samym czasie nasze ciao wykonuje ruch, ktry pozwala nam unikn obrae. Gdybymy w tym czasie wczyli do dziaania wiadomy, rozpoznajcy i analizujcy umys, w typie np.. o leci dachwka, moe mnie stukn, trzebaby si uchyli", nie zdylibymy wykona adnego ruchu i otrzymalibymy cios w czaszk. Inny, niewykorzystywany powszechnie rodzaj nieuwiadomionego widzenia, to obrazy mijane za szyb samochodu (gdy kieowca patrzy gwnie na drog przed sob), czy nawet mijane wystawy sklepw, ktre nie przycigny naszej uwagi. Jednak w chwili w ktrej podnosimy nog, aby wej na stopie, czy chodnik, korzystamy w sposb automatyczny" z naszego nieuwiadomionego widzenia. Fakt, e na co nie zwracamy uwagi, nie znaczy e tego nie widzimy. Czasami jest nam dane

przypomnie sobie co czego nie widzielimy" w sposb wiadomy. Osoby z wadami wzroku patrzc na rne obiekty, czsto po prostu ich nie widz, lub odbieraj ich obraz jako niewyran, mniej lub bardziej kolorow plam. Jednake obraz postrzeganego przedmiotu, po odwrceniu si, lub zamkniciu oczu moe pojawi si spontanicznie w wyobrani. Jest to czstokro bardzo saby i niewyrany obraz, a nawet tylko i wycznie przypuszczenie i wyobraenie tego co mogoby by zobaczone. Jeeli takie osoby nie bd na si" prboway sobie wyobrazi obserwowanego przedmiotu, lecz po prostu z zamknitymi oczami rozluni si i okiem wyobrani zmaterializuj" w umyle ten przedmiot, to w wielu przypadkach okae si, e ich przypuszczenia byy trafne i zgodne z rzeczywistoci. Przy nabytej wadzie wzroku, krtkie i szybkie spojrzenie, przy szybkim i swobodnym mruganiu, a wic w stanie dynamicznej relaksacji wzroku, bez angaowania rozpoznajcego umysu, pozwala ku zdumieniu patrzcego rozpozna i odtworzy normalnie niewidziane przedmioty w stanie pasywnego odprenia, przy zasanianiu", ktre nastpuje chwil potem. wiadczy to o moliwociach naturalnego widzenia przez organy wzroku i o moliwociach poprawy kadej wady wzroku. wiczenie bysku" Domino Naley zaopatrzy si w kostki domina lub karty do gry (gorszy wariant, wybieramy karty bez figur) i rozsypa w zasigu rki. Wykonaj 2-5 minutowe zasanianie ( str ...) Nie otwierajc oczu wybierz losowo ktr z kostek domina i trzymajc j pionowo w wycignitej, wyprostowanej rce, rzu na ni byskawiczne spojrzenie (tylko jedno). Nastpnie natychmiast zamknij oczy. Przy zamknitych oczach powiedz sobie co widziae w grnej czci domina, a nastpnie co w dolnej. Nastpnie otwrz oczy i sprawd trafno odczytu. Jeli trafie i wynik jest prawidowy, to wietnie. Jeli si pomylie, to te doskonale. Przede wszystkim nie wolno si wysila i poprzez to napina i

wytrzeszcza oczu. Nie gramy o pienidze, ale bawimy si w zgadujzgadul. Prbuj dalej, pamitaj chodzi o relaks zarwno twj jak i (tym samym) twoich oczu. wicz 5-10 minut, co 10 losw" wykonaj krtkie zasanianie. Dla naszych celw domino mona wykona samemu z biaego kartonu. Mona domina. Wariant dla dzieci (plus ewentualna nauka liter 5-7 lat) Z takiej odlegoci, z ktrej dziecko nie widzi wyranie, poka dziecku liter (domino, krtki wyraz np. dom", kot") na krtkie otwarcie oczu. (Dziecko powinno ju zna alfabet, lub cz liter, tzn. te ktre s pokazywane). Niech zaraz zamknie oczy i w wyobrani chwyci ten przedmiot (liter) rczk w powietrzu. Nastpnie wykonujc ruch rk i apic" w zamknit do, niech przybliy zamknit rczk ze zapan" np. liter do twarzy, otworzy oczy i do i niech przeczyta" liter z otwartej doni, tak jak by tam bya napisana, jak na biaej kartce. Czasami wynik moe pojawi si nawet po kilku sekundach. W miar, jak czas rozpoznawania bdzie coraz krtszy, moemy rozpocz prby widzenia na odlego, (pocztkowo graniczn) z jakiej dziecko dotychczas w ogle nie rozpoznawao liter. Rezultaty s zdumiewajce ! Przede wszystkim jednake naley pamita: adnych stresw, to nie jest nauka, ani zawody! Zy wynik to te jest dobry wynik! Naley traktowa to wiczenie jako zabaw, jak zgaduj-zgadul. Jako rodzice te powinnimy si podda atmosferze zabawy, musimy uwolni si od jakichkolwiek napi i oczekiwania na wynik. Zabawa powinna by wartoci sama dla siebie. Pamitajmy, zy wynik to te dobry wynik. I jeszcze jedna wana uwaga. W tej zabawie z dzieckiem naley powstrzyma si nie tylko od wyraania naszego zawodu, gdy co nie wyjdzie (zy wynik to te dobry wynik"), ale take od naszego entuzjazmu, eksperymentowa z odlegoci patrzenia i wielkoci

nadmiernej Boe kar)

radoci,

oklaskw, u

czy

jakiejkolwiek efekt i

formy

nagradzania przeniesiony

(czekoladki, cukierki, zabawki), gdy oczekiwanie na nagrod (czy nie daj spowoduje do dziecka wzroku napicia cel automatycznie wiczenia. Dla dziecka sama wiadomo, e dorosy doskonale si razem z nim bawi, jest wystarczajc nagrod i radoci. Pamitajmy, e wikszo wad wzroku jest wynikiem napi psychofizycznych przeniesionych do narzdu wzroku. wiczenie bysku" moemy przeprowadza w kadej chwili i o kadej porze (pominwszy prowadzenie samochodu), w ten sposb, e rzucamy spojrzenie na jaki przedmiot bdcy poza zasigiem naszego wzroku, nastpnie zamykamy oczy i sprawdzamy, czy obraz przedmiotu pojawi si, czy te nie pojawi si w naszej wyobrani. To krtkie spojrzenie musi by bezwiedne, bez intencji zobaczenia tego przedmiotu, bez wysilania si, czy te wytrzeszczania oczu, po prostu tyle ile trzeba, eby podnie i opuci powieki. Nie rozpamitujmy tego bysku", ot bysno, zobaczyo si przy zamknitych oczach, czy te nie, to zupenie niewane. Idmy dalej. Fizjologiczny proces widzenia nie jest do koca zbadany. Prawdopodobnie widzimy i pamitamy absolutnie wszystko, ale poniewa nie jest to nam potrzebne, to nie korzystamy z tych absolutnych moliwoci naszego umysu. To co jest pewne to fakt, e jeeli bdziemy pracowa nad procesem widzenia w wyobrani, to orodki odpowiedzialne w mzgu za widzenie, bd pracowa tak, jakby obraz wyobraony" by rzeczywicie widziany przez oczy. Daje to automatyczne sprzenie zwrotne takie, e nasze oczy zaczynaj pracowa tak jak chce tego nasza wyobrania i nasz umys, tak jakby oczy rzeczywicie widziay. Proces wizualizacji dziaa take w drug stron; osobom z wad wzroku trudniej przychodzi precyzyjne zbudowanie w wyobrani" danego obiektu. Jednak z czasem proces wizualizacji ulega stopniowej (czasem radykalnej) poprawie. narzdu zniweczy wykonywanego

Najprostszym tego przykadem jest nastpujce wiczenie: Odpywajcy statek Usid wygodnie w fotelu, rozlunij si, zamknij oczy. Wyobra sobie, e stoisz na nabrzeu portu, naprzeciw przycumowanego wielkiego transatlantyka w poowie jego dugoci. eby zobaczy jego ruf, musisz skrci gow w prawo, eby zobaczy dzib, musisz skrci gow w lew stron. Na kilku pokadach widzisz rozmawiajcych pasaerw. Niektrzy trzymaj nerwowo w rkach papierosa, inni pij ze szklanek i butelek napoje chodzce, niektrzy stoj patrzc na ld, inni przechadzaj si po pokadach. Na mostku kapitaskim wydano rozkazy do odpynicia. Powoli ogromny statek odbija od brzegu. W miar jak si oddala widzisz coraz mniej szczegw na pokadach. Okna i postacie ludzi s coraz mniejsze. Wok statku zaczyna rozpociera si coraz wiksza przestrze zajta przez morze. wieci soce. Statek stopniowo coraz bardziej si oddala. Staje si coraz mniejszy i wida coraz wicej morza. Na koniec statek jest ju bardzo daleko, znajduje si na penym morzu, powoli staje si malutkim punkcikiem na horyzoncie, w miejscu, gdzie wielka niebieska przestrze nieba czy si z zielon powierzchni morza. Teraz sprbuj odwrci kierunek zdarze i niech statek powoli przypynie z daleka w twoim kierunku, stajc si coraz wikszym. Powtrz w mylach kilka razy oddalanie si i zblianie statku. Stopniowo przyspieszaj ten proces. Za kadym razem statek musi dopyn do linii horyzontu i sta si ledwie dostrzegalnym, malutkim punkcikiem. Nie przerywajc wyobraenia odpywajcego i przybliajcego si statku, sprbuj zaobserwowa jak ta wizualizacja wpywa na twoje gaki oczne i na ich faktyczny ruch. To wiczenie, chocia odbywa si przy zamknitych oczach wpywa znakomicie na minie i refrakcj gaki ocznej. Stanowi take znakomity relaks. wicz przez 5 minut. Oczywicie statek" moe by zastpiony jakimkolwiek obiektem w ruchu, a ilo szczegw w miar powtrze moe stopniowo narasta.

Regu jest wyobraanie sobie obiektw i scen przynoszcych nam przyjemne odczucia (byle nie za bardzo gdy wywoamy niepodane napicie).

ROZDZIA 8 RUCH I JESZCZE RAZ RUCHRuch jest nierozerwalnie zwizany z yciem. Jest niemale jego synonimem. Przeciwiestwem ruchu jest bezruch, std powiada si: zamar w bezruchu". Bez ruchu nie ma ycia. Bez ruchu nie ma widzenia. Stan bezruchu gaki ocznej, narzdu wzroku, to wybauszone gay", gapiowato, zazawiony i mtny wzrok, niemono poprawnego widzenia. Jak ju zostao powiedziane, proces poprawnego widzenia i uwagi skada si z minimalnych, bezustannych aktw ruchu. Ludzie o prawidowym wzroku, podczas uwanej obserwacji jakiego obiektu, utrzymuj oczy w takim pooeniu, e te przesuwaj si w sposb cigy, minimalny i niewiadomy z jednego punktu tego obiektu na kolejny punkt (z szybkoci do 70 razy na sekund). Osoby z wadami wzroku, czyli ze wzrokiem uszkodzonym, uywanym w sposb nienaturalny, doprowadzaj do ograniczenia takich ruchw i zaczynaj przez to wytrzeszcze oczy. Std staje si w takim przypadku niezbdne przyswojenie sobie nawyku drobnych przesuni wzroku, zagubionego w trakcie ycia czowieka. Ten tak potrzebny i niezbdny do prawidowego widzenia ruch oczu, mona i naley wiczy podobnie jak i inne elementy sztuki wiadomego widzenia. Jednym z najlepszych wicze majcych na celu usprawnienie przesuwania spojrzenia zostao wymylone i opisane przez Margaret D. Corbett w jej ksice pt. How To Improve Yours Eyes" i zostao nazwane: Kalendarz z uwagi na fakt, e do wykonywania tego wiczenia znakomicie nadaje si kalendarz, ktry posiada cyfry i litery o rnej wielkoci. Tak wic podana byaby kartka z kalendarza, na ktrej jednoczenie mieciyby si oznaczenia literowe dni tygodnia (wt., r., czw., itd), oraz dni od 1-30 (31) poprzedzajcego miesica maymi literami i cyframi (np. u

gry kartki kalendarza), podobnie zapisany byby miesic biecy, ale wikszymi (najlepiej dwukrotnie) cyframi i literami, oraz miesic nastpny o wielkoci czcionek jak ubiegy u dou kartki kalendarza. Taki arkusz z rnej wielkoci literami i cyframi odpowiada z wygldu tablicy Snella, do testowania wzroku u okulistw. Jednak zawieszenie tablicy Snella na cianie we wasnym mieszkaniu mogoby powodowa niepotrzebne napicia, wywoane wspomnieniem stresu zwizanego z kadorazow wizyt u okulisty. Naley jednake doda, e tablica Snella, przy zaoeniu e nie wywouje najmniejszych stresw u wiczcego, oraz e wiczcy bardzo dobrze zapozna si ze wszystkimi znakami na tablicy, moe speni bardzo dobrze funkcje kalendarza w wiczeniach przesuwania spojrzenia. Przy braku odpowiedniego kalendarza, czy te tablicy Snella, moemy wykona przyrzd pomocny w naszych wiczeniach wedug poniej przedstawionego rysunku. Litery i cyfry (oczywicie po powikszeniu) najlepiej wykona z gotowych i dostpnych liter do naklejania na kartce formatu A3, lub poziomej A4. Bardzo wane jest aby byy naklejone (lub namalowane) rwno i nie rniy si odcieniami, czy stopniem nasycenia koloru. Wiksze powinny mie ok. 1,2-2,5 cm wysokoci (jest to uzalenione od moliwoci wzrokowych wiczcego), mniejsze o poow mniejsze, tego samego kroju czcionki. Prac z kalendarzem rozpoczynamy od relaksu, czyli od zasaniania, podobnie jak przed wiczeniami z dominem. Kalendarz naley zawiesi w dobrze owietlonym miejscu (nawet bezporednio w wietle soca). Zwyke wiato arwki zawieszonej u sufitu nie wystarczy, dlatego naley na skierowa dodatkowe bezporednie rdo wiata. Dla osoby siedzcej, kalendarz powinien znajdowa si na wysokoci oczu, w odlegoci takiej, aby mona byo bez trudu dojrze najwiksze cyfry.

Po wstpnym 3-5 minutowym zasanianiu oczu, wicz w nastpujcy sposb: Przekr gow w lewo, tak jakby chcia spoglda przez swoje lewe rami, po czym przekr gow z powrotem, delikatnie i niezbyt szybko, a do momentu gdy wzrok napotka cyfr l" duych liter kalendarza". Zapamitaj widok tej cyfry. Nastpnie zamknij oczy. Oddychaj spokojnie i gboko, bujajc jednoczenie miarowo gow, tak aby nie wypa z rytmu. Po kilku sekundach przekr gow, a zobaczysz swoje prawe rami,

otwrz oczy i przekrcaj z powrotem gow (oczy przesuwaj si rwno z gow), a do momentu, gdy wzrok napotka cyfr 2". Zamknij ponownie oczy, przekr gow w lewo i nastpnie z powrotem do 3" i tak dalej wedug podanego wzoru. Gdy dojdziesz spojrzeniami do ostatniej cyfry w dolnym rzdzie, nie przerywaj, lecz pynnym ruchem oczu obserwuj biay obszar tu pod lini druku, przez trzy, cztery wahnicia gowy. Nastpnie zaso oczy na jedn minut. Prosz zwrci uwag na sposb oddychania. W czasie wszystkich wicze zwracaj uwag na oddychanie. Nie musi by perfekcyjne. Jeli tylko zwraca si na uwag oddychanie samo si poprawia, pogbia, ustala swj rwny rytm, za narzd wzroku i cae ciao ulega rozlunieniu pamitaj o oddechu. Teraz zwr oczy na cyfr l" drukowan duymi literami, nastpnie skieruj wzrok w d na lewo na ma l". Popatrz tylko przez chwil i zamknij oczy. Odpr si, jak oddychasz? Ponownie otwrz oczy na duej cyfrze l" i zjed na d w prawo do maej l". Ponownie zamknij oczy, zrelaksuj si, cay czas rwnomiernie oddychaj . Teraz otwrz oczy na duej 2", nastpnie popatrz na ma 2" po lewej stronie. Zamknij oczy, oddech. Ponownie spjrz na du 2" i przesu wzrok na mae 2" po prawej stronie. Znowu zamknij oczy, odpr si. Powtarzaj wiczenie z kolejnymi liczbami w ten sam sposb. Jeli wiczenie byoby zbyt mczce, wicz do 10, potem do 20, a nastpnie do 30. Po krtkiej przerwie biernego relaksu-zasanianie, mona przystpi do nastpnej fazy tego wiczenia. Z zamknitymi oczyma, pomyl sobie o jakiej liczbie od jeden do trzydziestu jeden. Zamy, e pomylae sobie o liczbie numer siedemnacie". Otwrz wic oczy tak szybko, jak tylko to potrafisz, zlokalizuj swoj siedemnastk" wpierw na kalendarzu drukowanym duymi cyframi, a nastpnie na kalendarzu z maymi

cyframi po lewej stronie". Po czym rwno, spokojnie oddychajc, zamknij oczy. Otwrz je ponownie na duej siedemnastce" i spu wzrok na odpowiedni ma cyfr po prawej stronie. Jeszcze raz zamknij oczy, oddychaj rwnomiernie, pomyl sobie o jakiej innej liczbie i powtrz z ni to samo wiczenie. Po dziesiciu lub dwunastu powtrzeniach moesz przej do kolejnego etapu tego cyklu wicze. W tym wiczeniu powracamy do drobnych przesuni spojrzenia, ktrych uczymy si poprzez wykonywanie systematycznych i krtkich, rytmicznych ruchw wahadowych oczu, skierowanych na litery i cyfry. Spjrz na wielk jedynk". Na pocztku zwr uwag na jej szczyt, potem na podstaw, po czym skieruj wzrok jeszcze raz na szczyt i ponownie na podstaw przez cay czas natajc umys. W gr i w d, w gr i w d, dwa lub trzy razy. Po zrobieniu tego zamknij oczy, rozlunij si i oddychaj gboko, ale agodnie. Nastpnie otwrz ponownie oczy i powtrz cae wiczenie na wielkiej dwjce". Po przejciu w ten sposb przez p miesica", skieruj wzrok na cyfr drobno drukowanego kalendarza" i zacznij od pocztku, jeli zaistnieje potrzeba przysu bliej krzeso. Metod t naley urozmaica ruchem poziomym, przerzucajc wzrok z jednej strony danej liczby na drug, zamiast w gr i w d, w pionie. Poza tym, nie ograniczaj si wycznie do liczb. wicz rwnie z takimi oznaczeniami skrtw dni i tygodni jak - Pon., Wt., r. i tak dalej. Wykonaj drobne, pionowe przesunicia wzroku od szczytw do podstaw tych liter i z jednej na drug ich stron w poziomie, a w przypadku szerszych i bardziej kanciastych znakw przektnie, z rogu do rogu. Litery i liczby nale do najbardziej znanych nam obiektw w naszym sztucznym wiecie, oraz do przedmiotw o najwikszym dla nas znaczeniu i dlatego te musimy je wyranie widzie. Z tego te powodu jest szczeglnie wskazane, abymy nabyli nawyk drobnych przesuni wzroku podczas obserwacji. wiadome praktykowanie tych wanie opisanych wahadowych przesuni doprowadzi do automatyzmu w postrzeganiu, co jest wane w yciu. Kiedykolwiek bdziemy patrze na litery lub cyfry, bdziemy niewiadomie i automatycznie zmierzali do wykonywania drobnych przesuni spojrzenia, te przesunicia skoni oczy i umys do wykonywania swych

zada z centraln fiksacj i w ten sposb doprowadz do poprawy naszego spostrzegania i rozpoznawania, co z kolei wpywa na jako efektu kocowego naszego widzenia. Dobrym uzupenieniem wicze z kalendarzem jest sposb patrzenia analitycznego". Ten sposb patrzenia jest moliwy do przeprowadzania w dowolnej chwili, czasie i miejscu. Mona wiczy zarwno na duych obiektach jak na przykad budynki, oraz na maych elementach jakimi s np. litery. Kada prba obejrzenia duego budynku we wszystkich jego szczegach, jako caoci, z rwn wyrazistoci takich jest skazana na niepowodzenie. Zamiast podejmowania nieudanych prb,

powinnimy w tym samym czasie trenowa zdolnoci ruchu naszego zmysu wzroku. Mona tego dokona w nastpujcy sposb: ogldajc budynek kieruj swj wzrok kolejno na jego okna, prbuj obrysowywa" wzrokiem zewntrzne Krawdzi okien, popatrz jak jest uoona dachwka, ile ma kominw, drzwi, przesu wzrokiem po obrysie zewntrznym caego budynku, wzdu, rynny, piorunochrona itd. Po takiej szczegowej analizie sprbuj ponownie popatrze na cao budowli bez wytania wzroku. Zastanw si, czy zauwaasz rnic w postrzeganiu. Podobnie moemy postpowa z mniejszymi od domu obiektami otaczajcej nas rzeczywistoci, wcznie z mijajcymi nas osobami. Przy bliszym kontakcie patrzc analitycznie na twarz swojego rozmwcy, obserwuj kolejno elementy twarzy przerzucajc wzrok z jednego punktu na inny. Twarz nie jest wielkim obiektem, twoje oczy nie bd sprawiay wraenia rozbieganych", przy przesuwaniu spojrzenia z np. grnej prawej powieki na lewe ucho, z ucha na podbrdek, z podbrdka na czoo, z czoa na drugie oko itd. Po takim analitycznym" obejrzeniu twarzy twojego rozmwcy, ponownie spojrzyj rozlunionym wzrokiem na cao twarzy i sprbuj uchwyci rnic w ostroci widzenia. Takie czste patrzenie uruchomionym" naturalnego wzrokiem cigych spowoduje powrt zmysu wzroku oraz do do stanu mikroruchw gaki ocznej,

prawidowego widzenia z centraln fiksacj". Inne wiczenie, ktre moemy bardzo czsto wykonywa jako np.

przerw w czytaniu, to analityczne patrzenie na znane litery. Podczas patrzenia na litery i cyfry mona przejecha wzrokiem po konturach litery, czy cyfry, zaobserwowa jak przestrze wypeniaj sob te litery, jak jest zagospodarowana pozostaa powierzchnia, poza literami i naokoo nich, ile i jakich jest w danej literze ktw, itp. wiczenie z liter Dobrym wiczeniem nie tylko na ruchliwo wzroku, ale i na poznanie alfabetu, jest analityczny rozbir" liter, ktry nie tylko usprawnia nasz wzrok, ale powoduje dodatkowe zakodowanie ksztatu litery w pamici, a poprzez to lepsze rozpoznawanie" w umyle, co wydatnie usprawnia proces widzenia liter, tekstu i czytania. Wybierz moliwie du liter, np. H" z nagwka gazety. Popatrz najpierw na lew pionow kresk, najpierw na caej jej dugoci, pniej w jej dolnej czci, rodkowej i grnej, nastpnie rzu okiem ponownie na podstaw tej kreski i znowu na ca jej dugo. Zauwa, e lewa kreska sprawia wraenie wyraniejszej i ciemniejszej od prawej. Teraz powtrz to samo wiczenie z praw kresk litery H". Nastpnie wybierz rwnie due H", ale z nieco mniejszego nagwka i powtrz cay proces raz jeszcze. To samo mona robi z innymi literami i cyframi jak np. E", B", 3", z ich poziomymi, grnymi i dolnymi kreskami i brzuszkami. Po pewnym czasie dojdziesz do zaskakujcego wniosku, e widzisz bez okularw poow litery, ktrej normalnie w caoci nie widziae w sposb dostatecznie ostry i wyrany. W stanach relaksu wzroku i dynamicznego odprenia moe przejawia si spontaniczny przejaw ostrego widzenia bez okularw. Takie przebyski normalnej wizji mog trwa pocztkowo tylko kilka, kilkanacie sekund. Pniej wyduaj si do kilku minut. Zdarza si to nawet na wczesnym etapie nauki relaksacji, a zwaszcza po osigniciu pewnego stopnia dynamicznego odprenia wzroku. Notowane s nieliczne przypadki, e ju po kilku dniach wstpnych wicze rozluniajcych, powraca pierwotna, spontaniczna zdolno

widzenia rozlunionym zmysem wzroku, a wraz z nim ostro widzenia. Jednake w wikszoci przypadkw te przebyski" normalnego widzenia trwaj na tyle krtko, na ile pacjent potrafi utrzyma stan dynamicznego relaksu. Nie naley jednak lekceway doniosej roli takich przypadkw dla powodzenia terapeutycznego w procesie reedukacji wzroku, gdy wanie te przebyski" daj wiar w powodzenie stosowania metody i wicze oraz pozwalaj na wytrwa i systematyczn prac. Czasami takie przebyski mog wywoa eufori i stan wzruszenia poczonego z paczem. Mog take, niestety wywoa nadziej na osignicie byskawicznych efektw i jeeli praktykujcy sztuk wiadomego widzenia, bdzie zanadto pazerny" na osignicie szybkiegi o trwaego rezultatu, moe wytworzy w sobie niewiadomie stan podwyszonego napicia, ktry zniweczy jego wysiki. Tym niemniej naley stwierdzi ze spokojem, i wraz z opanowywaniem umiejtnoci dynamicznego relaksu wzroku, przebyski wyranego widzenia bd wystpoway coraz czciej i bd staway si coraz dusze, a do naturalnego cigego stanu poprawnego widzenia. Takie przebyski s czstym i bardzo cennym dowiadczeniem osb praktykujcych sztuk wiadomego widzenia, za fakt e przedmioty, ktre normalnie pozostaj zamglone, lub zgoa niewidoczne, mog zosta w sposb ostry i wyrany zobaczone, zawiadcza o tym, e jakkolwiek z pocztku krtkotrway i tymczasowy stan relaksu psychofizycznego, miniowego, redukujcy napicia w zmyle wzroku i w samym oku, wpywa w efekcie na popraw funkcjonowania oczu i tymczasow popraw refrakcji. Jak z tego wynika, wady wzroku nie s stanem nieodwracalnym. Oto kolejne proste wiczenie suce poprawie ruchliwoci wzroku. Prosz podnie do gry wskazujce palce obu doni w odlegoci ok. 60 cm od twarzy. Odstp pomidzy palcami powinien wynosi ok. 40 cm. Spjrz na prawy palec. Bdzie on widoczny wyraniej od lewego, objtego wycznie widzeniem peryferyjnym.

Odwr gow i popatrz na lewy palec, powinien by wyraniej i ostrzej widoczny od palca prawego w tej chwili. Powoli zbliaj palce do siebie. W trakcie zbliania spjrz po sze razy na kady palec, a do momentu (wcznie), w ktrym si zetkn. Palec na ktry aktualnie spogldasz (nawet po zetkniciu si), powinien by za kadym razem wyraniej widoczny od tego drugiego. Powtrz wiczenie 10 razy.

ROZDZIA 9 TECHNIKI POPRAWIAJCE RUCHLIWO WZROKU POPRZEZ PRAC WYOBRANIPoniewa wzrok i jego sprawno zale w rwnej mierze od oczu jak i od stanu umysu, wszystkie wiczenia ktre bd usprawnia nasze wyobraenie widzenia, automatycznie wpywaj na popraw funkcjonowania i sprawno narzdu wzroku, a take na jego funkcjonalne i organiczne niedomagania. Warto w tym miejscu zwrci uwag na fakt, e proces widzenia koczy si aktem rozpoznawania przedmiotu przez umys. Tak wic doskonalenie widzenia w wyobrani i w pamici powoduje polepszenie samej funkcji rozpoznawania. Znakomite wiczenie wpywajce na usprawnienie czynnoci gaki ocznej poprzez prac w sferze wyobrani zaproponowa ucze dr Batesa, dr R. Arnau. Jest to rodzaj przesuwania spojrzenia za pomoc umysu wpywajcy na fizyczny narzd akomodacji, w sposb ktry nie wystpuje w przypadku wahadowego przesuwania wzroku. wiczenie dr. Arnau Wyobra sobie, e trzymasz elastyczny gumowy krek, ktry mona zgina tak, e atwo przyjmuje form elipsy (wyduonego jajowego" kka) po jego ciniciu, oraz e po zaprzestaniu nacisku natychmiast wraca do swojej postaci okrgu. Zaniknij oczy i obserwuj swj wymylony krek, przebiegajc wewntrznym okiem wok jego formy. Nastpnie w wyobrani nacinij palcem wskazujcym i kciukiem na boki krka, tak aby uformowaa si pionowo uoona elipsa. Spjrz przez chwil na t elips, nastpnie rozlunij rk i pozwl krkowi powrci do

swojej poprzedniej formy. Teraz przesu kciuk i palec wskazujcy z bokw krka na jego gr i d i nacinij tak, aby przeksztaci si w elips uoon poziomo. Zwolnij rk z ucisku i patrz na boki krka powracajce do swojej pierwotnej formy okrgu. Nastpnie znowu zmie uoenie swojej rki, nacinij, rozlunij do, zmie uoenie i tak dalej 10-15 razy cykl zmian. Prosz nie rezygnowa z wyobraenia sobie naciskajcej rki, to pozorne uproszczenie wiczenia, chocia wydaje si logiczne, psuje znaczn cz terapeutycznego aspektu tego wiczenia. To wiczenie pozwala nam dodatkowo uzmysowi sobie, jak silne i nieprzerwane s ruchy mini podczas trwania cyklu uzmysawiania" sobie. Chocia oczy s zamknite i nie widz", wszystkie minie odpowiedzialne za refrakcj i akomodacj dziaaj i to dziaaj w sposb prawidowy w stanie dynamicznego relaksu. wiczenie dr R. Arnau jest odpowiednie do stosowania we wszystkich wadach wzroku, a w szczeglnoci w przypadkach krtkowzrocznoci. Pisanie i rysowanie z zamknitymi oczami wiczenia pisania i rysowania przeprowadzane w wyobrani z zamknitymi oczami, moemy rozpocz od faktycznego pisania z zamknitymi oczami. Przygotuj sobie du (A4) bia kartk i piro, albo cienkopis. Usid przy stole, lub biurku. Zamknij oczy i napisz dowolne krtkie zdanie u gry strony. Na przykad Ala ma kota". Staraj si napisa pod spodem to samo zdanie cigle pomniejszajc litery, a do najmniejszych mikroskopijnych rozmiarw, (dlatego najlepszy jest rysik, lub cienkopis), cay czas nie otwierajc oczu trzy-cztery razy (oprcz pierwszego). Nastpnie, w dalszym cigu nie otwierajc oczu, napisz pod spodem to samo zdanie trzy-cztery razy, stopniowo powikszajc litery, a do normalnie pisanych rozmiarw, lub jeszcze wikszych. Powtrz wiczenie na nowej czystej kartce, 3-4 razy.

Zauwa, e stopniowo pismo staje si coraz wyraniejsze, oraz e potrafisz pisa literki, ktrych normalnie, ze wzgldu na ich may rozmiar, nie potrafisz odczyta bez okularw. To samo wiczenie mona wykonywa poprzez rysowanie jakiego powtarzanego tego samego wzoru, znaku, czy kka. Teraz moemy odoy nasze przybory do pisania i rozpocz pisanie i rysowanie wycznie w sferze wyobrani. Wyobra sobie, e siedzisz przy biurku, masz przygotowany papier do pisania, piro, lub cienki pdzelek i w swojej wyobrani, majc zamknite oczy na rodku pierwszej kartki papieru narysuj okrg czarn kropk. Skoncentruj si na biaym tle przylegajcym do lewej strony kropki, teraz przesu (w wyobrani) spojrzenie na praw stron kropki. Przesuwaj rytmicznie spojrzenie tam i z powrotem. Zauwa, e kropka, podobnie jakby to miao miejsce w rzeczywistoci, sprawia wraenie ruchu przesuwania si. W lewo, gdy przesuwasz wzrok w prawo i w prawo, gdy przesuwasz wzrok w lewo. Nastpne wiczenie umysowego uruchamiania zmysu wzroku wyglda nastpujco: Wyobra sobie, e na czystej kartce papieru namalowae dwie kropki oddalone o ok. 10 cm jedna od drugiej, pomidzy nimi, ale ok. 2-3 cm poniej, namalowae okrg o rednicy ok 1,5 cm. Okrg w twojej wyobrani powinien by bardzo mocno czarny, za biaa przestrze w rodku intensywnie nieno-biaa. Teraz swoim okiem wyobrani przesu spojrzenie z kropki po lewej stronie do kropki po prawej stronie okrgu. Powtarzaj rytmicznie przesunicia kilkanacie razy. Zauwa, e okrg bdzie si przesuwa" w kierunku przeciwnym do ruchu twojej uwagi. Kolejne wiczenie przypomina nieco wyobraenie kamicego Pinokia. Wyobra sobie, e twj nos uleg przedueniu o okoo 20-25 cm. Zakoczeniem twojego nowego nosa jest owek. Tak wic twj nos (w

wyobrani) przybra form dwudziestocentymetrowego owka. Sprbuj teraz twoim nowym piszcym organem, rozpocz rysowanie okrgw na wyobraonej kartce papieru. Na pewno szyja nie jest tak sprawna jak piszca rka, wic pocztkowo rysowane kka bd lekko kanciaste. Sprbuj to (moliwie due) koo obrysowa 6-10 razy. Na pewno kolejne kka bd coraz bardziej okrge, a obwd po ktrym rysujesz coraz grubszy. Nastpnie, nie odrywajc owkonosa" od rysunku, przejed kilka razy lini prost przez rodek okrgu zaczynajc od prawej strony do lewej i z powrotem. Potem przejed po obwodzie \ okrgu i zrb tak sam lini z gry do dou i z dou do gry. Dojed do rodka okrgu miejsca przecicia si tych dwch linii i po skosie poprowad do gry kolejn lini do granic okrgu, a potem z powrotem, przez rodek na d po przektnej. Pniej wyprowad odpowiedni lini w lewo do gry i na d, w prawo i kilka razy po niej przecignij. Gdy masz ju podzielone kko na osiem czci przez cztery rednice, zakocz rysunek wbiciem owka w miejsce przecicia si tych czterech linii. Nie otwierajc oczu i nie rezygnujc z tworzenia dzie swoim nowym instrumentem do rysowania, we (w wyobrani) kolejn czyst kartk, moliwie jak najwiks