Bozkurtların Ölümü-Hüseyin Nihal Atsız

8/14/2019 Bozkurtlarn lm-Hseyin Nihal Atsz

1/213

ROMANIN HKAYES

Gkte ay bu donanma gecesinin parlakln bile geride brakacak kadar olgun ldyor,ortal gn ortasnda olduu gibi apaydn seilecek bir hale getiriyordu. Ana caddeye alan dar

sokaklardan birisi zerinde bulunan bu renci pansiyonu tatil yznden ok tenha idi. Sokaabakan seddin zerindeki tahta sralarda alt yedi gen ciddi yzlerle oturuyor, herkesin glpelendii, hi deilse aile ocanda bulunduu bu mutlu anda uzak yurt kelerindeki evlerindebulunmamann verdii keder, dalgn baklardan okunuyordu. Yemekten yeni dnmler, gelii gzelsralara ilimilerdi. lerinden bir tanesi gzel yzl, kumral, ince bir kzd. Yumuak ve sessizduruunda bir iir ahengi sezilmesine ramen fen talebesiydi. Belki de bu sebeple ok azkonuuyor, zaten tkenmi gibi duran konumay canlandrmaya teebbs etmiyordu. Hepsindenbiraz ayr oturan uzunca boylu, olduka iri bir gen arkadalarndan bir ey, biraz canllk, birazkonuma bekler gibi bir mddet sessiz oturup da onlarn konumadklarn grnce ceketinincebinde ikiye katlanm ve elde tanmaktan ypranm bir kitap kararak t gzlerinin iine kadarsokup okumaa balad. Bu hareketi, o andaki durumla o kadar yakksz dmt ki genleristemeksizin gltler. lerinden en ufak tefek grnen ve sesi de bir tuhaf kan bard.

- te tam bir edebiyatya yaraan poz! Yahu! u gzel tabiat seyretmek, hi deilseseyreder grnmek dururken insan gzlerini ziyan etmek pahasna kitap m okur?

Edebiyat olduu sylenen gen nce cevap vermee niyetli grnmedi. Fakat sonra umumi birneenin domak zere olduunu grnce bunu krklemek isteine kaplm olacak ki

- Ya sen, dedi, u gzel tabiat seyreder grnrken acaba kafanda neler kuruyorsun?Kim bilir kanc defadr ki ihtiyar dnyay seyretmek iin gn en yksek noktasna

kurulan aydedenin en airane manzaralarla beraber nice biftek gibi kanl meydansavalar grdn, nice snglerin kendi sayesinde nice elik yreklileriacmadan deliini seyrettiini ve buna ramen hl o canl glmseyiini naslkoruyabildiinin hikmetini mi, arziyat beimiz?

Tabiyeci gen hemen cevabn bastrd:

- Bu benim deil, romanclarn konusudur azizim. Ben bu en muhteem gecede bile gebakarken ayn yalnz kendisini dnrm. Yoksa onun kocam, buruuk yzndekiglmseyiini deil. Hatt, bir edebiyat muhayyelesiyle konuaym, bu glmsemegnn birinde bir kahkahaya dnse bile beni yine ilgilendirmez.

Ayn pansiyonda yayan btn rencilerin, en eski Trk tarihisini kastederek hep birdenTonyukuk diye adlandrdklar bir dieri, bir tarih talebesi heyecanla atld:

- Ya gnn birinde ayn gk yznde yerde birden gzktn grrsen yineilgilenmezmisin?

Ufak yapl gen yavaa bu konuana dnerek:

- Sen akamki pilav fazlaca karm deilsen muhakkak ki tarihilii brakp daroman konular kurmaa baladn. Yoksa bu sama suali sormazdn dedi.

Tonyukuk glmsedi:


2/213

- Tarihilii brakmadm. Ama sen de maddeciliine ramen kehanetler savurmaabaladn. nk hakikaten bir roman yazmak zereyim. Hem de yle bir roman kihayatn bizzat kendisini aksettirecek. inde hem romantizme, hem de realizme yerolmakla beraber bizzat hayatn akndan ayrlmyacam ve buna olduu kadar tarihe

de sadk kalacam. Bir roman ki size 1300 yl ncesini yaatacak ve birbiri ardncasahneye kan kahramanlar gnmze kadar gelecek. Bir roman ki iinde yalnz birtek kahraman bulunmyacak. indeki her ahs, tpk hayatta olduu gibi balbanabir kahraman olacak. Romantiklerin de, realistlerin de eserlerinde daima bir tekiskelet var: Romann kadn ve erkek iki kahraman arasndaki ak maceras, halbukibenim kitabmda yzyllarn ak bulunaca iin bir tek maceraya, hele on binlerceromanda tekrar edile edile artk pek bayalaan, mptezel olan ak hikyelerinesaplanp kalmama imkn yok. Bu, yepyeni bir tip roman olacak. Baarabilirsem sana,ey aydede mtehasss, koca bir teleskop hediye edeceim.

O zaman kadar sessizce konumay takip etmi olan gen kz kart:

- yi ya. Bu anlattklarna gre senin romann tamamiyle realist bir eser olacak.

Mstakbel muharrir bu sefer ona dnd:

- Hayr! Benim kitabm, realitedir diye insanlarn fizyolojik btn hareketlerini en inceteferruatna kadar mdan, hatt tehirden ekinmiyen eserlerden olmyacak. Maddhayattan ayrlmayacam. Ama son gnlerin baz telif eserlerinde moda olduu zereen basit ve tabi, fakat nezih olmyan konular kitabma yklemiyeceim. Bir psikolognasl her meselenin hangi ruh mille ilendiini dnr, bir hekim nasl bir hastaln

hangi sebeple baladn bulmaa alrsa, ben de tarihle ok uratm iin olacakmilletlerin hareket hatlarnn neye dayandn aramakla ok vakit geirdim. umuhakkak ki bir milletin mnevverleri de, halk tabakas da ilenmee ok elverili.Bunun iin de en iyi ey, yani en iyi ara eserler olabiliyor. Bir aralk Almanyadaintihar edenlerin birounun cebinde Verterin bulunduunu bilmiyor musunuz? Bizdekihamsetin yzyllarca srp gitmesine de Krolu, Danimend Gazi, Battal Gazi gibiilk mellifleri mehul kahramanlk destanlar sebep olmad m? Ben slpu ve yazcolmadm iin bu iin ne dereceye kadar stesinden geleceimi bilemem. Nasl basitbir ky hekimin sessiz almalar, kimse farkna varmadan, salk istatistiklerindebir yekn tutarsa, nasl bir piyade blnn sava kesin sonucu hazrlyan sebeplerarasnda yer alrsa, ben de eserimle milli terbiyemiz iin kendimce faydal saydm

bir hamle yapacam. te o kadar

O zaman, az nce ayn ndan faydalanarak okumaa alan gen atld:

- Ka gndr u dhiyane klsikleri okumaktan ve anlamaa almaktan yle birdma yorgunluuna tutuldum ki, eer eserine baladnsa ve hele hareketli birbalangc varsa, kuzum biraz anlat da kendime geleyim.

Bu teklif oradakilerin hepsine birden ho geldi. Halkay biraz daha daraltarak bu dnceyeitirak ettiklerini gsterdiler. Aydede bile iyi iitebilmek iin biraz daha alalmt. O sradasanki birdenbire her ey deiti: renciler pansiyonu olan evin yerinde imdi 1300 yllk birTrk adr vard. nce yapl kz grbz, salam, ekik gzl bir bozkr kz olmutu.


3/213

Erkeklerin salar uza yarak omuzlarna dklm, balarnda birer brk peyda olmutu.Ceketleri kaftan, iskarpinleri izme haline gelmiti. Edebiyatnn elindeki klsik eser imdibir kopuz, fencinin dolma kalemi bel kemerine asl bir bakt. Hepsi imenlere badakurmular, kl yaralaryla entilmi sert yzlerine baka bir anlam veren ala ve yeilgzleriyle Tonyukuka bakyorlard. Mstakbel romanc da belindeki klla heybetli bir er

olmutu. Hi nazlanmad ve ar bir sesle ylece anlatmaa balad:

Birinci Blm

- I -

621 YILINDA BR YAZ GECES

Atllar geni ayrla dalmlar, dinleniyorlard. Atndan inmemi olan Yzba Ibara Alpbuyruklar veriyor, atn teye beriye sryordu. Gece basp ortalk iyice kararnca o da atndan

indi. erilerinin yaktklar atee doru yrd. At ua alk onun atn alm gezdiriyordu.

Bu gece yzbann gnlnde bir sknt vard. Bilmeden i gryordu. Atee doru snmak iin yrmt. Atee yaklanca yaz olduunu, snmak gerekmediini hatrlad. eriler etkzartyorlard. Atee varnca erlerden birisi diz yere vurarak yzbaya bir amak kmz sundu.Ibara Alp kmz dikti. steksizce iti. kinci bir erin sunduu et kzartmasn almyarak

yanlarndan ayrld. Biraz ilerideki byk aacn dibine geldi. Bir oyua oturdu. Bakt, dalakald

Onba Yamtar atein biraz uzanda oturmu, hem pusatlarn gzden geiriyor, hem de kzarmbir et parasn yiyordu. Sava gnlerinde onba kendisini iyi kullanr, rk tahtaya basmazd.

gnlk yemei bir gnde yer, sonra da gn azna bir lokma koymadan dayanr, gcn dekaybetmezdi. Savatan nce de klcn biler, oklarnn ucunu keskinletirirdi.

Onba, klcn iyice biledikten sonra bir de denemek istedi.yerden bir ot kopararak klcn keskinkysna dedirdi. Ot bu dokunula kesiliverdi. Ayn zmanda arkadan bir ses duyuldu: Klcn keskinama usun da keskin mi? Yamtar ban evirmeden cevap verdi: Srasnda o da keskindir

- yleyse bil bakalm, bu gece yzba neden bunlu (Kederli)

Bu szleri syliyen kii Onba Yamtarn yanna kt. Bu; Onba Parst.- ki gn nce uluk Kaann nnde yaplan kl oyunlarnda Yzba Ibara Alp yenildi.

Onun iin skntl duruyor.- Yzba kime yenildi?- Tunga Tigine- Yzba bunun iin neden zlsn? Tunga Tigini klta kimse yenemez ki yzba yensin.

Hem yzba yenilse de gene bahadrlkta Tunga Tigine denk saylr. Kl oyununda TungaTigin, Ibara Alp yendiyse at yarnda, ok atmada da Ibara Alp, Tunga Tigine stngeldi.

- Peki yle ise neden sklyor?

Onba Pars birak yudum kmz itikten sonra cevap verdi:

- Binba olacakt, olamad.


4/213

Yamtar biraz dnd. Bu sebep onu kandramamt.

- Ibara Alp, binba olmadm diye bunalacak kiilerden deildir dedi- Ben de binba olmad iin sklyor demiyorum.- Ya ne diyorsun?

- Ibara Alp Binba olamad. Buna da -ing Katun sebep oldu. Yzba buna kzyordiyorum.

- Yzba buna nasl kzar? -ing Katun, ulluk Kaann karsdr.- Karsdr ama inlidir.

ki onba uzun zaman sustular. Dalm gibi idiler. Onba Pars sze balad:

- Gzmle grdm: Kaann ota yannda yzba Katunu selamlamad. Grmemi gibi yapt.- Dorusunu istersen yzba hakldr. Katun neyse ama bizim elimizde tutsak olan inliler

de artk ilere karmaa baladlar.- Ibara Alp da bunun iin inlilerden tiksinir. Katunu selamlamad iin binba olamad.

fkeden uykusu kamtr.- Bizim ulluk Kaan, bahadr, iyi Kaandr ama u inli kary almasayd daha iyi olurdu.- Bu inli kar bizim bamza kt iler aacak diye korkuyorum- inde eskiden Sui kaan ailesi vard. imdi Tang kaan ailesi kt. Bu kadn eski

ailedendir. inde gene kendi ailesinin hkim olmas iin uluk Kaan kkrtyor diyorlar.- Kkrtsa ne kar? Bizce hepsi bir deil mi?- Orann yzbas bilir. Bana kalrsa susup uyumak iyi. Skntl nesneler konuup

boboazlk etmekten terlemi, srlsklam olmuum.

***

Ibara Alp, kar yatan kara daa bakarken, yarn o dan ardnda toplanp ine akn edecekorduyu dnyor, akn olduu halde neden iinin skldn anlyamyordu. Koca ayrlkta tkalmamt. Rzgar flemiyordu bile Ibara Alp bsbtn skld. Brkn bandan, sadansrtndan kard. Genilemek, skntsn gidermek istedi. Bouna Dnp ardndan bakt.Btn atlar balar yukarda, kulaklar dikilmi duruyordu. Yzba: Sklan yalnz bendeilmiim diye mrldand. Uyuyan erilerin arasn gezmek iin brkn giyip, sadantaknd. alacak ey! Uyumu, dalm gibi gzken, t karmayan erilerin hepsi uyankt.Yattklar yerde yldzlar seyrediyorlar, evreleriyle, terlerini siliyorlard. Geceleyin byle birscaklk imdiye dek grlmemiti.Yzba yeniden eski yerine geldi. Gkyzne bakt. Gzleri gkte dikili kald. Bat yanndan

kara bulut hzla geliyordu.

Bu bulut bir in atlsna benziyordu. Yeryznde bir ot bile kprdamazken gkyznde bulutunbu kadar hzl dolamasn yzba iyi bulmad. Kendi kendine, bir uursuzluk olacak diyednd. Tam o srada yanndan yldrm gibi bir eyin frladn grd. Bir hayvan, belki birtilki idi. Nereden kp nereye gittii belli deildi. Can sklan yzba tilkiye benziyen hayvangrnce birdenbire sadana el att. Yldrm hz ile yayna bir ok yerletirdi. Dz ayrlktakaan hayvan gezleyip(nianlamak) oku frlatt. Yzbann oku boa gitmiti. Ibara Alp otuzbe yllk mrnde ilk defa attn vuramamt. Birdenbire yznde bir soukluk duydu. Sonrahzl geriye dnerek bard:

- alk!


5/213

Sert bir sesle cevap verdi:

- Buyur!- Toplan borusunu al!

Fakat alk daha boruyu dudaklarna gtrmeden kl gece birdenbire karard. Aygrnmez oldu. Bir boradr koptu. Yldrmlar ortal inletmee, yamur bardaktan boanrcasna

yamaa balad. alkn, keskin borusu terken eriler yldrm hz ile frlyarak atlarnakoutsular. Yzba bir srayla atna atlad. Ardmdan gelin. Tez davrann! diye haykrd.Korkun yldrmlar sada solda atlarken, dolu yzlerini actrken yz atl karki daa doru doludizgin at srdler. Yzba, kar yatan dan eteklerindeki snaklara erimek istiyor, atllar ardsra yaryordu. Fakat bu yarma uzun srmedi. Rzgar kendilerine doru yaman bir uultu ileesiyor, atlarn ve erlerin soluunu tkyordu. Yzba durmadan, olduu yerde atn ahlandrarak

yz geri etti: Geri dn! Drt nala! diye bard. Atlar kamland. Atllar imdi ncekinin tamaksine kouyorlard. Fakat rzgar karmakark esiyor, gidilecek yolu artyordu. Atlarkesiliyordu. liklerine kadar slanmlard. O gzel ayrlk batak olmu, atlarn yolunu kesiyordu.

imdi, yarm gnde geldikleri yere doru kayorlard. Dayanakl atlar ile oraya pek abukvarabilirlerdi. Fakat rzgar onlar yoruyor, karanlk ve yamur, yollarn artyordu. Bylece biriki saat kotular.

Yamur kuduruyor, rzgar deliriyordu. Artk atlar da, erlere kulak asmaz olmutu. Bir aralkyollar bir inie geldi.. karanlkta bu inie saldrdlar. Buras aalk bir yerdi. Buraya gelmek onlariin ok kt oldu. Yamurlar bu inite sert akan bir dere yapmlard. Yldrmlar ise aal kaspkavuruyordu. Korkun takrtlarla den iki yldrm btn atlar ileden kard. Kiniyerek dereyeatldlar. al zerinden atan at deli gibi bolua doru koarken zerine den bir yldrmla

yanverdi. alk talihli kmt. Birka atl dereye kaplmlar, baryorlard. Kimse kimseye yardmedecek halde deildi. Atndan dmemi bir Ibara Alp kalmt. Atsz kalan erler ne yapacaklarnbilmiyorlard. Kimi atn tutmaya savayor, kimi snacak bir yer bulmaya abalyordu. Bir onbaklcn ekmi kendi buyruundaki erleri dzene koymaya alyordu. Yldrmlar sklamt.Yzba bir an durdu: Trk Tanrs bizden yz m evirdi? diye dnd sonra sert, gr sesiyleyle haykrd:

- Hepiniz buraya gelin,yanmda toplann! Erler bu buyrua ba eerek toplandlar. IbaraAlp bard: Tanr ya bizden yz evirdi, yahut kllarmz keskinletirmek istiyor. Tezolun. Kllarnz karp uraya yon!

Ortal bir an, kl akrts brd. eriler kllarn st ste yere frlattlar.Yzbada en ste kendi klcn attktan sonra Ardmdan gelin! diye bard. erileri biraz ilerde,aalktan uzaktaki kayalarn yanna getirdi. Artk geri dnmenin de imkan kalmamt. Sular

yukardan inip aadaki dereye karyor, dere de boyuna kabaryordu. Ibara Alp bard:

- Kayalara sk yapn. Dayanan kurtulur. Gc kalmyan sular alp gtrr!

eriler dizlerine yaklaan suyun iinde kayalarn kntl, sivri yerlerine tutundular. Sular ykseliyor, yldrmlar biraz ilerdeki kl ynn stne dyordu. Onba Yamtar, tutunduukayann yukarya doru sivri ve ince olduunu grnce tek eliyle hemen kemerini kard. Yanndakiiki eriye buyurdu.


6/213

- Daha btn gcmz tkenmemitir. Beni sk tutup u kaym kayann sivriliinebalamama yardm ederseniz mzde kurtuluruz. Daha birka kii de kurtulur. Sktutamazsanz mz birden suya kaplr, gideriz. Haydi bakalm sen suya srtn verip

yaslan bizi koru, sen de beni tut, sulara kaplmadan u kay dmleyim!

Onba Yamtar, kemerini ortasndan iyice dmledi. Sarkan iki ucunu aaya uzatt. Bu ulardanbirini kendisi tuttu. Birine de dier erilerden biri yapt. teki eri onbaya aslmt. Subellerine yaklayordu. Artk yldrmlara aldran yoktu. Gleri kesiliyordu. Soluyorlar, ellerinikayalara skca kenetliyerek sulara kaplmamaya urayorlard.

Ibara Alp hala atnn stnde idi. Yaynn kiriini kayann sivriliine takm, demirini de eliyletutuyor, bylece sulara kar kendini de , atn da koruyordu. Onba Yamtar imdi kayayailmikledii kemerine daha sk sarlmaya mecburdu. nk artk onbaya aslan eri tek deildi.Bunlar birbirine sarlarak uzayan belki yirmi kii olmulard. Fakat Yamtar itiraz etmiyor,irkilmiyor, yalnz kemere daha sk sarlmaya urayordu. Bu ara yldrmdan daha keskin, gkgrltsnden daha gl bir ses ykseldi.

- Kurt Kaya, elini z!..

Ve ondan sonra ortal gene yldrmlarn sesi brd. Ibara Alp tam zamanndagrlemiti. Herkesten daha yukar tutunan yzba aknlarn(imek) zaman zaan malararasnda Yamtar2n btn yaptklarn grm, sonra da birbirine tutunarak uzyan bu insanzincirini hi seslenmeden gzleriyle kovalamt. Gnl daima Tanrnn kendilerinden niin yzevirdiini aramakla urayordu. te durmadan ine akyorlar, yadan bir an uzak kalmyorlar,kllarnn knda uyuduu, yaylarn gerilmedii, oklarn sadaklardan kmad bir tek gn

geirmiyorlard. Fakat Tanr gene niin kzmt? Yzba bir yandan bunu dnyor, bir yandanda Yamtar gzlyordu. Birden parlyan bir aknn ksa nda sivri kayann bu bir alay eriyeg dayanan eski kay her an artan bir abuklukla kemirip eelediini grd. Ne yapacan birakn hzyla kararlatrd ve haykrd: Kurt Kaya elini z!.. Kurt Kaya Yamtarn ardna yapanerlerin arkadan onuncusuydu. Yzbann buyruunu alnca bir an tereddt etmedi ve kara, azgnsular bu on eri bir anda yuttu. Yzbann ikinci defa grliyen sesi Yamtara tehlikeyi bildirdi:

- Yamtar; tek dur, kay kopacak

Gen onba biraz daha gayret etti. Kendini arkasndaki btn arla ramen insangcnn son gayretiyle ileriye almaya muvaffak oldu. Dier eliyle de kayann bir kntsn

yakalad. imdi daha fazla emniyette idiler. Yukardan aa akan sular hzn saklamakla beraber yamur dinmi, rzgar kesilmiti. Her biri, bir yere ilien eriler birer birer toplanmayabalamlard. zerlerine yapan srlsklam giyimleri altnda her biri biraz daha uzungrnyordu. Iyan gnn altnda yzbann buyruklarn yapmak iin teye beriye kouyor,

yardm gereken arkadalarna el uzatyorlard. Kargaalk daha bir mddet srd. Gn yerden birok boyu ykseldii zaman her eyi skna kavumu buldu.Yzba Ibara Alp ilerin yoluna girdiini grnce erilerine bard: Haydi, kl ynna varn.Herkes z klcn bulsun! eriler davrandlar. Yldrm, kllarn bazlarn paralamt. IbaraAlpn klc en stte, eskisinden daha parlak, daha keskin duruyordu. Atlarn yitirmi olanlararyorlar, hayvanlar adlaryla, slklarla aryorlard. Uzaktan kinemeler iitiliyor, lmiyen atlarbirer ikier ortaya kyorlard. Bazlarnn atlar dnmyor, bazen gelen atlarn da atllar artk

yaamyordu. Ibara Alp klcna bakyor, yldrmlarla eskisinden daha ok keskinleen klcn


7/213

Tanrnn kendisini yarglamas diye alglyordu. Fakat bu frtna, bu dolu?.. Bu sular, bu leneriler?... Tanr hem yarglyor, hem de kzyor muydu?

Yzba, ka kiinin ldn anlamak isteyince onbalara bard:- Onbalar! Hepiniz kendi erilerinizi sayn!

Onbalar kendi erilerinde toplanan erleri saymaya baladlar. Ibara Alp birer birer sordu:

- Onba Yamtar!- Buyur.- Erlerin tamam m?- Bir eksik var- Onba Slemi!- Buyur.- Erlerin tamam m?- Bir eksik var

- Onba Sanar!- Buyur.- Erlerin tamam m?- Bir eksik var.- Onba Pars!- Buyur.- Erlerin tamam m?- Tamam- Onba Gk Br!- Buyur.

- Erlerin tamam m?- Tamam- Onba Ark Buka!- Buyur.- Erlerin tamam m?- Be eksik var.- Onba Bura!

Yzba Ibara Alp, bu soruya cevap alamad. Yeniden bard:

- Onba Bura!

Tok bir ses cevap verdi:

- Onba Bura umaa varmtr.- Erleri tamam m?- Tamamdr.- Onba Kara Budak!- Buyur.- Erlerin tamam m?- eksik var.- Onba Oul!- Buyur.- Erlerin tamam m?


8/213

- Bir eksik var.

Ibara Alp, onbalara eksikleri sorarken elindeki bir eteleye ba ile eksikleri iziyordu. Sorgubitince hepsini sayd. On er ve Onba Bura lmlerdi.

Gne ortal styordu. Gkte koyun tyne benziyen ak bulutlar vard. Geceleyin srlsklam olupyen eriler, imdi yava yava kuruyup snyorlard. Daha biraz ncei atllarn topland initegslere kadar ykselen su, nne geleni aparan, Gk Trk ordusunun on drt yiitini yutan suimdi neredeydi? Trk ellerinin, her eyi barnda eriten topra, yzyllarca durmadan kanlabeslenen bozkrlarnn topra sanki bu sular bir anda imiti. Topraktan ince bir buu ykseliyor,

ykseklerde iri kular uuyordu.

Ibara Alp yeni bir buyrukla erilerini dn gece konakladklar yere doru gtrmee balad.Daha dzle yeni kmlard ki kardan bir atlnn kendilerine doru dolu dizgin geldiinigrdler. Kr bir ata binmi olan bir eri otuz adm nlerinde durarak bard:

- Yzba Ibara Alp kimdir?

Ibara Alp at srp cevap verdi:

- Benim! Sen kimsin? Ne istiyorsun?

Atl yere atlyarak diz yere vurup yzbay selamlad:

- Ben Baatur adn at uaym. Baatur ad, tez kendi ordusuna dnmenizi buyurdu. ineakn yaplmyacak. uluk Kaan aulanp umaa varmtr.

Atl bir srayta atna bindi. Dumanl bozkrda atn yldrm gibi srmee balad. Bozkrdaatlnn uzaklaan nal seslerinden baka bir ey iitilmiyordu. Ibara Alpn erleri arasnda bir lmsessizlii vard. Donmu kalmlard. Kimse bir sz sylemiyor, soluk almaktan ekiniyorlard.Ibara Alp ban ge kaldrd. Dn geceki uursuz bulutu arad. Boa att oku dnd. Gecekiboray, frtnay, doluyu gz nnden geirdi: Tanr Ulu Kaanmz alarak bizden yz evirdi dedi.Sonra sararm, fakat sessiz, kendisine bakan erilerine buyruk verdi:

- Ardmdan tez gelin! Erken varmalyz!

Sonsuz bozkrda 86 atl uuyordu. uluk Kaann inisi (Kk erkek karde) Baatur adn

buyruu altnda olan Yzba Alp onun ordusuna gidiyordu. Dakikalar getike atlarn hz artyor,kalar atlyordu. Atlarn yeleleri, erilerin uzun kumral salar havada dalgalanyordu

- II -

BAATUR AD

Drt yana salnan uluklarla btn eriler Baatur adn ordusunda toplanmlard. Artkgeriye dnlyordu. uluk Kaann z ordusuna, oradan da yurda g olacakt. Yirmi bin atlkuzeye doru ar ar gidiyorlard. Yzba Iabara Alp 85 erisiyle birlikte bu kmeninortalarnda bulunuyordu. Btn ordunun azn bak amyordu. nk uluk Kaann -ing Katun

tarafndan aulanarak ldn renmilerdi.


9/213

Onba Yamtarla Onba Pasr dizinin arkasnda idiler. Yava sesle konuuyorlard. Pars diyordu ki:

- inli Katunun yaptn grdn m? in2in altn stne getireceimizi anlaynca Kaanaulad.

Yamtar yle cevap veriyordu:

- Anlyamyorum. Bu Katun kendi ailesinin gene inde Kaan olmasn istemiyor mu? uluk Kaaninlileri tepeliyerek onun istediini yapacakt. yleyse neden Kaan aulad? Bana kalrsa bakasebepler olsa gerek

- Baka sebep ne olabilir ki?- Ne olacan bilmem. Elbette bu kadn sorguya ekilecek. O zaman sebebin ne olduunu biz de

reneceiz.- Bu kadnn lmesi gerek. Elbette yay kirile onun soluunu tkyacaklardr.- Kaan aulayan kim olursa olsun yay kirile ldrlemez. Onun klla ban uurmal, yahut

okla gsn delmeli.- Baatur adn otana bakan inli uaklar grdn m? Belli etmek istemiyorlar ama ileri

ilerine smyor.- Baatur ad, aas uluk Kaan aulyan bu kary sa brakmaz.- Zaten bu inli karlar hep ksr oluyorlar. En soylusu be tane dourabiliyor. nekler buzalar.

Ksraklar tay dourur Kanck itten yavru kar. inlinin diisi ise hi ie yaramaz. stelikKaanmz aular.

- e yaramyan yalnz diisi mi? Erkei ne ie yarar?- Erkei hi olmazsa tarla srp kuma dokuyor. Biz akn edince yama iin bize mal hazrlyor.

Sular kararrken ordu konaklad. Yaz olduu iin adrlar yoktu. Bir gece nceki frtna pahalyaoturmutu ama artk onun bir daha gelmiyeceini biliyorlard. Tanr uluk Kaan alarak kzgnlngidermiti. Bu gece ortalk gzeldi. Serin rzgar esiyor, gkte ince bulutlar geziyor, yandakiormandan sesler geliyordu. Bu gece atlar tmar edilmiyor, pusatlar bilenmiyordu. Bu gece kmzlariilmiyor, kzarm etler, kurutlar yenilmiyordu. Bu gece her ey iinden pazarlkl idi. Bu gecebuyruklar sert verilmiyor, szler keskin konuulmuyordu.

Gece buuundan sonra ay batt. Karangu (ok karanlk) ortala kt. Gnllere de karanlk indi.erilerin az uyuyor, ou dnyordu. Bir Trkn ne dnd yznden bilinmez ki. Birdenbire bir ses uyuklyan, dnen erileri dalgnlktan uyandrd. Bu bir kopuzun sesiydi. Otlarauzanm olanlar doruldular, oturmakta olanlar ayaa kalkt. Ses byyordu. eriler birer ikier

sese doru yrr oldular. Onba Pars, Onba Yamtara bakarak:

- Kara Ozan olacak, gene cotu, dedi. Yamtar karlk verdi:- Cotu. Bizi de coturacak!

ki onba ar admlarla yrdler. Karanlkta birbirlerini tanmyan birok eriler sese dorugidiyorlard. Bunlarn arasnda onbalar, yzbalar da vard. Hatt bunlarn arasnda binbalar,tmenbalar da vard. Bunlarn arasnda Tarkanlar, buyruklar, tiginler de vard. Hatt Baaturad da bunlarn arasnda idi. Sesi duyan kalkyor, yryordu.

Kara Ozan yere bada kurmu, kopuzunu syletiyordu. evresinde bir ynn toplanmaktaolduunu sezmiyecek kadar dalmt. Karsnda ok gen bir eri oturmu, Kara Ozana bakyordu.Kara Ozan nce ald, sonra da cotu, sylemee balad. Sylyor ve alyordu. evresinde t


10/213

kmyordu. Bu yzlerce erinin, belerin yrei sanki Kara Ozann kopuzundaki tellerdetitriyordu. Kara Ozann parlak sesi bir gibi bozkra ve gnllere iniyordu. Kara Ozan deyisylyordu:

uluk Kaan ld m?

Trkler basz kald m?Korkak inli gld m?Paralanr yrekler!

Kim bize kurdu tuzak?Tanr Trklerden uzak!Kaandr yurda bezek,Paralanr yrekler!

uluk Kaan yiitti,imdi umaa gitti.Bunu bize kim etti?Paralanr yrekler!

Yldzmz snmtr,Yalar sevinmitir,Kaan aulanmtr,Paralanr yrekler!

Ordu, Kara Ozann deyiindeki ezgiyi kavramt. Drtlklerin sonunu hep birden gr seslesylyorlar, alyorlard. Bu her biri kanl sava gnleri grm, lmden birka yol yakay syrm

sava erleri, 15 yandaki ocuklardan 60 yandaki kocalara kadar bu binlerce kii, titrek seslerle:- Paralanr yrekler!...

Diye inledike binlerce Bozkurt uluyormu gibi bozkr inliyor, karki ormann iindeki Bozkurtlarbu soydalara kendi sesleriyle cevap veriyorlard. Kara Ozan sylyordu:

imdi bunludur budun,Kaan bizi tek kodun,Bunu sen ettin Katun!Paralanr yrekler.

Katun, seni asmal,z yurdunu basmal,

Yz bin inli kesmeli,Paralanr yrekler.

imdi gnl sayrdr,Kaanndan ayrdr,inli Katun eridir,Paralanr yrekler.

Sayrya em var deme,Yaramz gelmez eme,


11/213

Kara Ozan inleme,Paralanr yrekler

Kara Ozan kopuz alp ezgisini okurken birdenbire karanlkta bir ses haykrd:

- Ozan kes! Gnlleri dalyorsun!...

Herkes saa sola dnerek haykrann kim olduunu anlamak istedi. Karanlkta bir eygrnmyordu ki O zaman Kara Ozan, drt yannda evrelenen ynn farkna vard. Ar arkalkt. Ynn arasna kararak kayboldu.

Tan atyordu. Bozkr aarrken gnllerdeki karanl da alyor gibi idi. Baatur ad, btn geceuyumamt. inli uaklar da uyumamak mecburiyetinde kalmlard. Bu uaklardan ikisi bir kyyaekilmiler, ince konuuyorlard. Birisi:

- uluk Kaannn auland iyi oldu. Yoksa ini altst edecekti diyor teki:- u -ing Katunun heykelini yapp tapncaklara koymal diye karlk veriyordu.

Sonra yeni Kaann kim olacan mnakaaya baladlar. Biri dedi ki:

- uluk Kaann oullar iki tanedir: Yaar adla u Tigin. u Tigin, daha on sekiz yanda,ocuk saylr. Yaar adi yirmi iki yandadr ama benzi sar, ark, donuk bir kiidir. Tabiibyk oul olduu iin o Kaan olacak. O Kaan olunca da ine gn doacak. nk o, savaacakerlerden deildir.

inli uaklar byle gevezelik ederken biraz beride kendilerini dinliyen birisi olduu sezmemilerdi.

Dinlemek iin oraya uzanm olduu anlalan bu erinin alaca karanlkta kim olduu belli olmuyordu.inlileri dinlerken bir aralk dorulup klcna davranacak oldu. Sonra bundan vazgemi olmal kiyavaa oradan ekildi. inliler hl konuuyorlard.

Bu srada uzaktan iki atl yavaa yaklatlar. ki yz adm ilerde durdular. Biri eliyle tekineinlileri gsterdi. Karanlkta iki yz adm uzaktan bu iki inli ancak birer yuvarlak gibigrnyordu. kinci atl sadandan iki ok ekti. nanlmaz bir abuklukla ikisini de atarak ikiinliyi devirdi. Sonra iki atl uzaklatlar. Bu iler o denl abul olmutu ki, kimse grmemiti.

Ortalk ynca l inlileri buldular. Baatur ad, at uaklarndan ikisinin ldrldn grncekalarn att. Toplan borusu alm, Baatur adn tuu kalkm, ad ata binmiti. kartt

ulaklar iki at uan ldreni gren olup olmadn haykrarak soruyorlard. Birka dakikada20,000 kii Baatur adn iki at uann ldrldn renmiti. Ulaklar barp yerlerinednnce Ibara Alp atn drt nala srerek BAatur adn nne geldi. Atndan atlayp diz yerevurarak selamlad. Baatur ad sordu:

- Yzba Ibara Alp! ki at uan kim ldrd biliyor musun?- Biliyorum ad.- De bakalm kimdir?- Ben!

Baatur adn yz deiti.

- Bunu niin yaptn?


12/213

Ibara Alp ar, tok ve souk konuuyordu:

- uluk Kaan ld diye seviniyorlard.

Baatur ad ban edi. Biraz dnd. Sonra Ibara Alpa sordu:

- Sevindiklerini nereden anladn? Sen in dili bilir misin?- in dili bilmem. At ua alk bilir. inde yl tutsak kalp renmitir. Konutuklarn bana

o deyiverdi.- Ibara Alp! Bunun sonu nedir bilir misin?- uluk Kaana svenleri yok ettiim iin binba olmak. Senin adamlarn ldrdm iin

birka sopa yemektir.

Baatur adla Ibara Alpn konumasn dinliyenler bu ikisine yle bir dalmlard ki ok gen biratlnn yava yava yaklap bu konumalar pek yakndan zenerek dinlediini grmyorlard.

Baatur ad gene syledi.

Dedi ki:

- Ibara Alp! Yanlyorsun. inli at uaklarn bana sormadan ldrmek iin sana buyruk verenoldu mu?

Ibara Alp bu sorguya karlk vermeden, yava yava oraya sokulup konumalar dinliyen gen atlsze kart:

- Belki olmutur Baatur ad!Baatur ad, Ibara Alp, beler ve eriler balarn evirdiler. Bu szleri syliyen, uluk Kaannkk olu u Tigindi. Orada hemen bir canlanma oldu. Beler ve eriler Tigini diz vurarakselamladlar. Baatur ad atndan inerek Tigine doru yrd. O da bir srayta atndan inerekada doru ilerledi. Baatur ad glmsiyerek:

- Ho geldin yienim! Dedi.

Herkes Ibara Alpa inlileri ldrmek buyruunu verenin u Tigin olduunu sanmt. ulukKaann ordusundan Baatur ada gelen u Tigin nce etrafna baknd. Ibara Alp szd,

belere bakt. Bir ara gzleri Baatur adn inli uaklarna dedi. Baklar sertti. Daha on sekizyanda olduu halde iri yar, gl, yaman bir yiitti. Sonra Baatur ada yneldi..

- ad, kutlu olsun. Kurultay seni seti, Kaan oldun, dedi.

Bu sz ortaya yldrm gibi dt. Sevindiler mi, yerindiler mi, ardlar m belli deildi. Baaturadn yz birden ciddileti. Yanndakilerden birka belli belirsiz glmser gibi oldu. u Tigin ileIbara Alp birbirlerin gnllerini gzlerinden okumak ister gibi gz gze gelmiler bakyorlard.Sonra u Tiginin buyruu ortal kmldatt:

- Davullar alsn, Baatur ad, Kaan olmutur!


13/213

Bu szler azdan aza yenilenerek btn orduya yayld. Birka dakikada yirmi bin atl Baaturadn kaan seildiini renmilerdi.

- III -

KARA KAAN

On gn sonra tkende Baatur adn kaanl kutlanyordu. Baatur ad artk Kara Kaan adnalmt. Yce ota bezenmi, ssl bir taht kurulmutu. Davullar alnyor, borular tyor,kmzlar sunuluyordu. Kara Kaann derme ota o kadar bykt ki, iine yzlerce kii alabilirdi.Kaan tahtn stnde kutlu yn olan solda oturmutu. Sanda bir katun oturuyordu. Tahtn birazaasnda solda, sada adlar, tiginler, buyruklar, tarkanlar duruyordu. Daha uzakta alplar,binbalar, yzbalar, onbalar sralanyor, uaklar durmadan kmz tayordu.

uluk Kaann byk olu olan Yaar ada Kara Kaan tarafndan Tulu Han ad verilmiti. uTigine de Kr ad denilmiti. Bununla beraber Tulu Hann solgun yznde sonsuz bir i skntsnn

izleri vard. nk eisi (amcas) Kara Kaann yannda oturan Katun, babas uluk Kaan aulyan,kendi vey anas -ing Katundu. Kara Kaan, kardeini aulyan bu kadn sorguya ekeceine,kimsenin anlyamad bir sebeple onunla evlenmiti.

Otan olduka uzanda, Onba Yamtar kimbilir kanc kmz ierken yanna Onba Parsyaklat:

- Yamtar, bu ilere ne dersin? Dedi.

Yamtar cevap verdi:

- Bende sana onu soracaktm. Sen ne dersin?- Kurultay, Yaar Tigini arktr (Sska) diye Kaan sememi. Beler Yaar Tiginin usunu da

beenmiyorlarm.- Bunu anladk ama Kara Kaan ne diye aasn aulyan katunla evlendi.- Benim iittiime gre Trk tresince aa lnce karsn ini alr diye.- Trk tresince Kaan aulyan cezasz braklr m?

Onbalarn sz burada kesildi. inli bir uak kmz sunuyordu. Yamtar, inliye yukardan aa birbaktktan sonra:

- Ulan inli! Sakn u sunduun kmzda da au olmasn? dedi. Sonra kendisine ylk ylk bakaninliye boaltt ama geri verirken ilave etti. Yirmi amak itim. Yirmi defa lmemgerek. Bir yol lmee benzemez!..

inli uak ekilip gitti. Pars, Yamtar drterek yavaa dedi:

- Bak bak! yi bak!. uluk Kaann oullar Katuna nasl sert bakyorlar! Yamtar ban otaaevirdi.

- Kara Kaan usluluk etti. uluk Kaann byk olu Yaar Tigini Tulu Han yapt. Onu da doudaTunguzlarla Tatarlarn stne Han gnderecek.

- Bylelikle onu bandan m savmak istiyor?

- Kim bilir.- Ya kk olu?


14/213


15/213

- Tunga Tigin Iabara Alpla vuruacaksn!..Ayn zamanda uzakta Onba Pars, Onba Yamtarn omzuna el atp:

- Korkarm bizim yzbaya bir i olmasn, dedi.

Tunga Tigin, ilerleyip Ibara Alpn karsna durdu. stnde yeni gzel bir zrh gslk vard.Tulgasnda gmten bir ay parlyordu. Ibara Alptan daha uzun, daha iri idi. ekik yeil gzleritatl sert bakyordu. Kaan Hazr msnz? diye sordu. Sonra defa el rpt. Birbirinden onadm uzakta bulunan iki yiit yldrm gibi kl ekerek birbirine saldrdlar. Btn gzler onlaraevrilmiti. Arkalarda kalanlar atlara binip baknyorlard. ki bahadr byk bir ustalkla klkullanyorlard. ndirilen kllar ya kendi kllar ile eliyorlar ya kalkanla durduruyorlard.

Ortalkta kl akrtsndan baka bir ey iitilmiyordu. Katun bukulanmt (heyecanlanmak).Ibara Alpn yenilmesini hatta lmesini istiyordu. Tulu Hanla Kr ad akrabalar olan TungaTiginin kazanmasn istemekle beraber Ibara Alpn yenilmesine de bir trl raz olamyorlard.

Ibara Alpn buyruundaki onbalar gz krpmadan bu arpmaya bakyorlar, Kaan isedonukluunu muhafaza ediyordu. Ortada sava hzlanyor, sertleiyor, evik admlarla srayan ikibahadr Kaann nndeki alanda geri giderek dvyorlard.

Bir aralk ikisi de birbirine salarn dnerek sol elleriyle tuttuklar kalkanlar geri aldlar vekorkun fakat o kadar da gzel ve tatl bir kl oyununa koyuldular ki ikisi de bir adm i lerleyipgerilemeden havada kl arptryordu. Onlar bu yaman inileri birbirlerinin tulgalarna doru

yapyorlar, fakat teki bunu hemen eldii iin iki yiit havada kl dndryormu gibi oluyordu.Kr ad, gz kesilmi, bu oyuna bakyordu. Bu de dorusu doyum olmazd. Kara Kaandvecek iki yiiti iyi semiti. Birden ikisi de birer adm atarak birbirlerine yaklatlar. Kllar

birbirine takl kalmt. Gz gze geldiler. Tunga Tigin:- Ibara Alp! Seninle dvtm iin vnrm dedi. Sa ol Tigin diye karlk verdi. Sonra

ikisi de birer adm geriye frlayarak kalkanlarn ne aldlar. Dv yine eski hz ile srd.Daha hi birisinde yorgunluk gzkmyordu, -ing Katun sinirlenmee balamt. Kaanaeilere:

- Artk yetimez mi? diye sordu, Kaan ban evirmeden cevap verdi:

- Byle gzel vuruan erleri bu kadar abuk ayrmak yazk deil mi? yi bak! Byle yahdv mrnde bir daha gremezsin. inde byle eyler yoktur! Katun sustu.

Ban yine evirdi. Tam bu srada Tunga Tiginin dayanlmaz bir saldr yapt, Ibara Alpa arduardnca kl savurduu, Ibara Alpn bu kllar kalkanyla karlad fakat kalkann bu yamanvurulara dayanamyarak ikiye ayrlp yere dt grld. Bir anda Katunun gzleri parlad.Ibara Alpn onbalar dudaklarn srdlar. Kr adn gzleri merakla ald. Kaan glmsedi.Ibara Alp hemen karsndakine san dnerek klc siper ald. Herkes Tunga tiginin yeni ve sonbir saldrn beklerken onunda kalkann yere frlattn ve Davran Ibara Alp! diye bardngrdler. O demin ki, herkesi bayltan kl oyunu yine balamt. ki yiit yaman drtler de

yapmaa balamlard. Bu sefer artk kllar ara sra hedefi buluyor fakat tulgalar ve zrhlarbuna dayanyordu. imdi Ibara Alp gerilemee balamt. Tunga Tigin durmadan saldryor,Ibara Alp boyuna korunuyordu. Biri ilerliyor, br geriliyordu. Ibara Alp biraz yorulmu gibiydi.ekilen ekile sonunda seyircilerin nne kadar geldi. Bir adm daha gerilerse yenileceini anlad.Tunga Tiginin son saldrn eldikten sonra yaman bir saldr yapt. Tunga Tigin bundan ancak


16/213

bir adm geri frlamakla korunabilmiti. Yzbann ikinci saldr daha yaman oldu. Klcdayanlmaz bir inile Tunga Tiginin tulgasn bulmu, tulga balar koparak yere dmt. TungaTiginin burnundan kan geliyordu. Bunu grnce Katunun gzleri buland. te Ibara Alp oyunukazanyordu. Bir kl vuruu daha ba ak kalm olan Tunga Tigini ldrebilirdi. Fakat Katun

yanld. Ibara Alp bir adm geri ekildi. Bir hamlede tulgasn bandan karp yere att ve

Davran Tunga Tigin! diye saldrd. Sava sanki yeni balamt. Uzun salar uuuyor, yzlerinde,alnlarnda ince izgiler beliriyor, bu izgilerden kan szyordu.

Kaann inli uaklarndan drt tanesi otan arkasnda idiler. Otan nnde olan kl oyununugremiyorlar, grmek iin bir yol aryorlard. Bu drt uaktan biri tutsak bir in subay idi. Ohepsinden ok grmee istekli bulunuyor, saa sola gidip geliyordu. inlilerden biri arkadalarnadedi ki:

- Otan uradan eteini kaldrp baksak nasl olur? nmz hep dzgn olduu, dvenleryerde savat iin grebiliriz.

Bu teklif kabul olundu. Drt inli birden yere uzandlar. Bir iki uramadan sonra otaneteklerinden bir yeri kaldrmlar, bir iki yz adm ilerdeki dv gryorlard. Eski in subaydvenleri tenkit ediyor, yanndakilere te beri retiyordu:

- Bouna gelmiiz. kisi de acemi. Hibir ey bilmiyorlar. Bu kadar dangalaklk olur mu?Karsndakinin tulgas dnce kendi tulgasn da bandan karp att. Trkler buna yiitlikderler ama bu dpedz hmbllktr. O kl bende olsayd gsterirdim.

Sava yle uzam, o denl kzmt ki btn seyircilerin yrekleri davul gibi vurmaa balamt.Sava gremiyenler bin trl yol aryorlard. Birka kii bir kan getirip zerine at karmlar,

kendileri de atn zerine binmilerdi. Birka kii bir devenin stne kmlar, savaa bakyorlard.At ua alk ise teye beriye gidiyor, bir delik bulup kl oyununu gremiyordu. Fakat, o bkpbezmeden, usanp yorulmadan kouyor, gidiyor, geliyor yer aryordu. Yer ararken otan arkasnadein sokulduunu sezmemiti. Oraya varp da drt kiinin yere yatarak bir yere baktklarngrnce bunlarn sava seyrettiklerini anlad. Yrd. Yatp bakanlarn inli olduunu anlamadan oda yatt.

Yaasn! Otan kaps boydan boya ak olduu iin buradan dv grnyordu. Biraz uzaktaidiler amma olanlar gryorlard ya... inliler o kadar dalmlard ki yanlarna birisi mi geldi, yoksailerinden biri yer mi deitirdi, anlyamadlar. Dv uzayp gidiyordu. Ibara Alpn alnnda,Tunga Tiginin akanda birer bycek yara vard. teki ince yaralardan artk hi birinin beti

benzi gzkmyordu.

inlilerden biri eski subaya sordu: Bu herifler kudurdular m? Hala dvyorlar! ince sylenenbu szleri iitince aln yz bir deii deiti ki. Fakat seyrettii dven tad onu karkoymaktan al koydu. Eski in subay cevap verdi :

- Bu Trkler ussuz kiilerdir. Yaban domuzu gibi dvrler amma ustalk yoktur. Ben olsaydmimdiye dek u Ibara Alp adndaki u dangala yere sererdim!

alk, ylan sokmu gibi yerden frlad. Eski in subaynn beline bir tekme indirerek haykrd:

- Ulan itolu it1 ne dedin, bir daha syle!


17/213

Drt inli birden ayaa kalktlar. ince konutuklarn anlyan bu Trkn nereden ktnanlyamamlar, armlard. inli, iin sarpa sardn grnce kurnazlk yapmak istedi:

- Bana bak! Senin baya bir eri olduun anlalyor. Biz Kara Kaann at uaklaryz. Haydi varekil buradan! Dedi.

- Kara Kaann at ua deil, enitesi olsan gene inlisin. Sen Gk Trklere nice sver, yceIbara Alp iin kt sz sylersin?

inli armt. Bununla beraber drt kii olduklar iin pek korkmuyordu. Yalnz gz alnklcna iliince ii buland:

- Kabaday! Klcm var diye gveniyorsun. Benim de klcm olsayd sana bu szlerisyletmezdim.

alk bir davranta klcn kl kayyla karp yere att.:

- Haydi bakalm, bende klszm, ama kancklk yok. Ercesine i piireceiz, dedi ve inlilersaldrd.

Otan nnde binlerce gzn grd bir dv olurken otan ardnda da Tanrdan bakakimsenin grmedii baka bir dv balad. Be kii alt alta , st ste bouup dvyorlard.inliler dvmek isteinde deildiler. Fakat ite bu azgn eri onlar zorla dve srklemi,artk ok yaydan kmt. alk, karsnda yalnz eski in subay varm gibi durmadan onupataklyor, teki de al yumrukluyordu.

Tunga Tiginle Ibara Alp artk yorulmulard. Fakat hi biri yz dndrmyordu. -ing Katun

artk yerinde duramaz olmutu. Dvlerden ok bakalarna bakyordu. Bir aralk nedenseban arkaya evirerek otan iine gz gezdirdi. Gzleri aknlkla ald. kide bir gzlerini -ing Katuna Tulu Han onun bu aknln grnce o da otan arkasna bakt. Burada bir eyleroluyordu. Otan etei bir yerinden kaldrlm, onun st ara sra sallanyordu. Yakksz bir ioluyor, bunu da -ing Katun yaptryor diye dnd. Kr ada eilerek:

- Otan ardnda yakksz bir i oluyor. Kimseye belli etmeden git, anla dedi. Kr ad birazdaha durduktan sonra kt. Kendisine yol veren seyircilerin arasndan geerek otan ardnageldi. Burada yakksz bir i deil, yakkl bir i oluyordu: Az burnu kan iinde bir inli

yuvarlanm, toparlanmaa urayor, inli at ua da bir eriyle dvyorlard. Kr adbu dv tekinden daha seyre deer buldu. Yaklarsa dv brakrlar diye de yaklamad.

nk dvn sonu da yaklayordu. inliler gzel birer ktek yiyorlard. Bir aralk yere yuvarlanan inlilerden birinin gzleri aln klcna takld. Ylan gibi srnerek klc ald.Knndan kararak kendileriyle dven Trk erisinin bana vurmak iin kaldrp yrd. Krad bunlarn hepsini gryordu. e kancklk kartn grnce karmak ann geldiinianlad. Yayna bir ok srp gezledi. inli klc indirirken oku frlatt. Ok inlinin elinesaplanm, inli yaygaray basmt. Bu ok ve inlinin barmas d durdurdu. alk Krad grnce selamlad. inliler de onu Trk greneince diz yere vurarak selamlamakistediler. Fakat o kadar yorulmulard ve yle beceriksizdiler ki yere der gibi glnhareketler yaptlar. Asl daya yiyen inli yani eski subay, Kr ada dert yanacak oldu. Krad szn kesti.

- Siz erce dvmeyi bilmiyorsunuz. Erce dv teke tek olur. Haydi diyelim drdnz biradama bedel olduunuz iin hep birden geldiniz. Peki klsz bir ere neden kl ekiyorsunuz?


18/213

Grlyor ki, bu er sizinle savamak iin klcn karm. Onun kard klc ona ekerekkancklk etmek ne gerek?

Sonra ala dnerek sordu:

- Sen kimsin?

alk cevap verdi:

- Bana alk derler. Yzba Ibara Alpn at uaym.

Kr ad, Ibara Alp adn iitince geri dnd. Seyrini yarda brakt dv grmee gitti.inliler hemen uzaklamaa baktlar. nk alk klcn takm, dve yeniden hazr bir durumalmt. Fakat alk artk onlara bakmyor, Kr adn ardna koyularak dvleri seyredecek yeraramaa gidiyordu. Kr ad eski yerine gelince Tulu Hana ksaca olan biteni anlatt. Sonra KaraKaann nnde diz yere vurarak yle dedi:

- Kaan! Bu iki er denktir. Buyruk ver ayrlsnlar. Yoksa teki oyunlar yapamyacaz.

Kaan gzlerini dvlere dikerek cevap verdi:

- Doru sylyorsun Kr ad, onlar ayr!

Kr ad klcn ekerek ikisinin arasna girdi.Klcyla kllarn ayrarak:

- Kaan buyurdu. Sava bitmitir. Denksiniz. Dedi.

ki er Kaan selamladlar. Kaan Ibara Alp a bakt:

- Ibara Alp! Gk Trklerin yenilmez bahadr Tunga Tiginle denk kaldn. Seni Binba yapyorum. Dedi. Ortalkta t kmyordu. Bu szler zerine Ibara Alpn onbalarglmsediler.

Kr ad sevinliydi. nk Ibara Alp uzaktan akrabalar idi. imdi greler balyordu. Gr sesliulak bard:

- Greecek sayl erler kimler gelsinler!

Sekiz yerden sekiz er birden karak otaa doru yrdler. Kaan selamlayp kendilerinitanttlar.

- Ben tkenin buras, kat demir bilekli, kara aslan yrekli, srtna yer demiyen, kimseyeba emiyen nal Tarkanm!

- Ben bar olsa erdemli, yoksul grse yardml, vursa bua deviren, ge aa savuran TinesiOluyum!

- Ben ta sksa tuz eden, az i edip z eden, gl erler ars, Kara Kaann erisi, yce Karlukbeiyim. Adma Ay Domu derler!

- Ben, Krgzlarn arslan, Gkmen Eli kaplan, tipi olsa at sren, yer deprense dik duran, klvursa ta yaran Alp Bamsym!


19/213

- Ben, Dokuz Ouz gls, yetmi ya ls, yedi kzn dilei, Selengenin ula, kara yelleyaran, boz ayyla vuruan, dokuz alpla green Bilge Tudunum!

- Ben, Ibara Alp yolda, on drt erin kardei, tok kayaya yaslanan lgn suda slanan, yirmieri tayan Onba Yamtarm!

- Ben, Basml Eli Doan, yce erler yaman, fiske vursa kan dken, haykrdkta da ken,

kayalarn kayas, yenilmez g eyesi (sahibi) Sal Beim!

-ing Katun, Yamtarn szlerini duysayd gene kzacakt. Fakat bunu iitmemi Bilge tudunabakyordu. Yedi kzn dilei olan Dokuz Ouz Bei -ing Katunun imdiye dek grd erlerin en

yakkls idi.

Bu srada gerilerde bir kaynap kprdanma oldu. Kara Kaann belerinden birisi ne geerekKaann karsna geldi. Eilerek bir eyler syledi. Kaan, Katuna dnerek onunla biraz konutu.-ing Katunun yz glyordu. Kaan karsndaki bee buyruk verdi. Be abucak geri dnerekhalk yard, geldii yere gitti. Pek az sonra arkasnda birka inli olduu halde ayn yoldan geridnd. Bunlardan biri tekilerin nnde yryor ve klndan bir in bei olduu anlalyordu. in

bei Kaann karsna gelince diz kp onu selamlad. Sonra Katunu selamlad. Katun, yerindenkalkarak elinden tutup onu kaldrd. Yanna oturttu. Kara Kaan ise hi kprdamam, yznde birizgi bile deimemiti. Biraz sonra ulaklar, Kara Kaann yce konuu, -ing Katunun kardeien-king geldii iin grelerin yarna kaldn bildiriyordu.

Geceleyin, birbirinden ayrlmaz iki can yolda, Onba Parsla Onba Yamtar oturmukonuuyorlard. Sz o gnk grelere gelince Yamtar yle dedi:

- in bei geldi diye greler yarna brakld. in bei demi greecek? Dinlensin diye mi byleyapld? O greirse ben onunla tutumak isterim.

- in beleri gremez. Katun kardeiyle konuup, Kaana dilmalk(tercmanlk) etsin diyegreler brakld. nk in bei en-king inden kap da gelmitir. Kaan in ilerini ondanrenmek ister. Amma Tanr vere de onlar Kaan kt yola srkliyemeseler.

- in beinin yannda kii daha vard. Onlar at ua m?- Onlar in beinin yoldalar olan in subaylardr. inliler ylana benzer ama u in beinin

yz hi houma gitmedi.- yleyse herifin yzne iyi bak. tahn eksilir de az yersin. Koyunumuz, davarmz azalrken

en doru yol az yemektir. Benim yirmi tane koyunum kald. Ksraklarmn ikisini kurt paralad.Bir ineim vard, yardan yuvarland. Yaknda akn olmazsa iimiz bitiktir!...

- IV -

TKENN KESKN NANCISI

Ertesi gn leden sonra ok atcl yaplyordu. leden nce greler bitmi, nalTarkan ile Dokuz Ouz bei Bilge Tudun teki greilerin hepsini yenerek birbiriyle tutumular,

yeniemeyip denk kalmlard. Onba Yamtar ise ilk grete Krgz pehlivan Alp Bamsy yenmi,ikinci grete Bilge Tuduna yenilmiti. Bilge Tudun pek yavuz pehlivand amma Onba Yamtarnona abucak yenilivermesi Onba Parsn cannu skmt. Greten sonra Yamtara sordu:

- Sen onu yenemesen bile bu kadar tez yenilmezdin. Sana ne oldu? Bir yerin mi aryor? Sayrmsn?

- Sayr deilim. Aryan yerim de yok. Senin anlyacan doymuyorum. Kii savaa, gree,kmadan nce gnlk azn birden yemezse onun kolunda g m kalr? Gn doarken


20/213

yalnz bir amak kmz itim. Bo kursakla yaplan gre bu kadar olur. Sonra Dokuz Ouzbei, bizim tken buras (Erkek deve) nal Tarkan' da yenmesin diye korkmutum.

Bu srada davullar alnp borular tmee balad. Nianclk balyordu. Herkes yerini almak iinyrrken gr sesli bir ulak yle baryordu:

- tkenin erleri ok atacaklar. Gk Trk Kaanna bakan bunca budunlarn sayl erleri okatacaklar. Gk Trk erleri Tlis, Tardu erileri, Dokuz Ouz yiitleri, Karluk bahadrlar,Krgzlar, Bayrkular, Kurkanlar, Basmllar, Ktaylar, Tabatlar, Otuz Tatarlar, btn Tiginler,adlar, Yabgular, lteberler, beler, buyruklar, tarkanlar, eriler ok atacaklar! Kara Kaann

yce konuu in bei en-king de ok atacak! Herkes yerine gelsin!...

Aradan ok ksa bir zaman geti. Koca alan binlerce eriler ve bahadrlarla dolmutu. Ortalkta biruultu vard. Kaann ota gene her zamanki gibi bu uultudan uzak duru yor, evresinde hibirey iitilmiyordu. erilerin toplanmas bitince Kara Kaan, sanda Katun ve solunda konuk in beien-king olduu halde grnd. O anda da her yer sustu, herkes diz yere vurdu. Biraz sonra da

beler, Kaann soluna ve sana dizildiler. Yerler alndktan sonra ulan gr sesi ortal kaplad:

- Ulu Kaan, tkenin erlerini denemee aryor! Kolunun gcne, gznn keskinliinegvenen, er meydanna!

Bu gn ortadaki genilik her gnknden daha bykt. eriler halkay biraz daha geni tutmulard.Kaann oturduu yerin sol anda gez tahtas ykseliyor, stnde karaya boyanm yuvarlaklarok iyi seiliyordu. Bu yuvarlaklarn says drtt. lk atclk bu drt yuvarla da yukardan aasra ile vurmakla balyacak, beceremiyenler alandan ekileceklerdi. Kaann sa anda atclarbuyruun hemen ardnca toplanmlard. Yalnz Kaann sol anda, uzakta olan seyirciler oklarn

gez tahtasna nasl dtn gremiyeceklerdi. Ulak onlara baracakt ama bu, gzle grmekkadar tatl olmyacakt.

Trk tresince konuk kutlu olduu iin Kaan bu denelere girmei dilemi olan en-king'in ilk okuatmasn buyur etti. inli be yerinden kalkt. Kendisine yol aan bahadrlarn arasndan yryerekmeydana kt. Salnnda bir yelteni, koluna ve nianclna gvenen bir hal vard. Yerine varncadurdu. Bir erinin uzatt yayla oku ald. Okunu yerletirip yay gererek gezledi. Ortalkta t

yoktu. Vzlyarak kayan okun sesini ez uzaklarda kalm olanlar bile iitiyordu. Birinci ok tahtayavard. Fakat stteki yuvarla bulmad. Onun biraz ana sapland, kald. Ulak, okun yuvarlaktandrt parmak aa saplandn haykrrken sanki ortalk biraz daha sessizleti. Gzler ikinci okun

yola kmasn kollad. en-king aldr etmiyordu. Bu hal ona pek tabii grnmt. kinci olarakerinin uzatt oku ald. Yayna yerletirip frlatt. Ok gene tahtaya fakat ikinci yuvarlaa deil,ncye sapland. Ortalkta gene t yoktu. Yalnz in bei biraz sararmt. nc ok birinci

yuvarlan bir kar yukarsna dedi. O ana dein, kprdamyan, soluk almyan erlerin arasndagene ses karmadan onlar gzliyen Kr ad yerinden frlad. Kaann nne dinelerek sordu:

- inli konuk bizimle niin eleniyor?

Katunun nnde sorulan bu soruya Kaann yerinde bir cevap vermesi gerekiyordu. Fakat o, dahaazn amadan eriler arasnda bir kahkahadr koptu. Hele arka taraflarda erler dalgalanyor veuultu artyordu. Kr ad hzla dnd. Fakat hali grnce onun da dudaklarnda belli belirsiz bir

glmseme yayld. Kaana bakt. O da galiba yavaa glmsyordu.


21/213

erilerin byle tamasna sebep Onba Sanar olmutu. Gen onbann gld hemen hemenylda bir kere o da hi umulmadk haller karsnda grlrd. Onbann heybetli yz daima ask,dnceli duru, erlerinden ve pusatlarndan baka eyler onu ilgilendirmezdi. Bugn de gene ask

yzle alana yaklat. Geride kalm olduu iin atndan inmiyerek bekledi. en-kingin kn veyayn germesini yrei titriyerek seyretti. Acaba bu yabanc kii ne denl usta nianc idi? Onba

Sanar bunu renmei pek istiyordu. Birinci okun amacn bulamamas Onbann durumunu hideitirmedi. Yalnz gsnn iindeki kukunun azaldn gsteren geni bir soluk ald. kinci,nc oklarn uuunu gzledi. Fakat Kr ad bu acemilii alay sanp da Kaana sorarken atndandrdnc ok, gidip de gez tahtasnn dndan geerek bir Trk erisinin brkn havaya uuruncaOnba artk kendini salverdi. Kahkahalarla baylacak, katlacak gibi glyor, atnn zerinden soladoru eiliyordu. evresindekiler ve uzaktakiler bir an arm gzlerle baktlar. Fakat az sonraOnba Sanarn kahkahasn alt eden birok kahkahalar daha ykseldi. Koca alan derin bir uultukaplad. en-king geri dnd. Bu sefer sayg ile deil, fakat glmeden katlmamak iin ellerinibrlerine basarak son derece eilen erlerin arasndan geerek yerine vard. Oturdu. Katun,uzun zamandr Trkler arasnda yaad iin onlarn nasl ok atclar olduunu biliyordu. Fakatgene kardeinin bu ii baaramamasna ierlemi, dudaklarn sryordu. Kargaalk uzun srmedi.

Davulun bir iki gmleyiinden sonra ykselen ulan sesi atlara devam edileceini bildirdi.Ortadaki erlerin says krk kadar vard. Ve krk erin att 160 ok en -kingin aknlktan alangzleri nnde hi amadan gitti, amac buldu. Bu dene elli admdan yaplmt. AlandaN ekilensadece in bei olmutu. Erler bu sefer yzer admdam gerileyerek ayn denemeyi yapmaaarldlar. Atlar sessizlikle yapld. sabetler gene fazlayd. Fakat bir kere bile amactutturamyan darda kalmaa mecbur olduundan bu denemeden arta kalanlarn says ancak 22idi. Bundan sonra snama daha sk yaplmak gerekti: iki er karlkl geerek uzunca bir sopaybirer ucundan tuttular. Bu sopann ortasndan bir ip sarktlm. pin ucuna bir yumurtabalanmt. Sopay tutan iki er onu biraz kprdatyorlard, bylece de yumurta sallanyordu.Denemeye girenler elli admdan bu yumurtay vurmak zorunda idiler. Yumurta vurulduka yenisi

balanyordu. imdi en-king adeta yerinde duramaz olmutu. Yannda getirdii, bu oyunlarseyretmeleri iin kendilerine n sralarda yer verilmi olan in subaylarnn yzne hakl olarakbakamyor, ok sinirli grnyordu. Katun da ayn durumda idi. Hem onun, kardeinin

yenilmesinden baka bir kederi daha vard. te Ibara Alp, her frsatta kendisine saygszlkgsteren Tunga Tiginle ba baa arparak erliinin herkese bir daha tantan ve bu yzdenbinba olan gen kahraman imdi atlarda da byk bir ftursuzluk gstererek yayn geriyor,okunu frlatyordu. Fakat bu ok hi amadan istenilen yere gidiyor, sapland tahtayla birlikteher defasnda Katunun yreini de deliyordu. en-king bir ocuk acemilii gsterdii zamanIbara Alp herkes gibi glmemi, hatta Kaan ve Kr ad gibi dudaklarnda bir glmseme bilebelirmemiti. Yalnz gzlerinin ucuyla Katuna bir bakm sonra ululukla ban evirmiti. BuKatunu kzdrm, kprtmt. Ama bir yolunu beklemek gerekti. imdi gzleriyle atclar

kovalyor, Ibara Alp sadandan ne zaman bir ok ekse onun amas iin Tanrya yalvaryordu.Faka ite meydanda yalnz iki kii kalmt: sallanmakta ve uzaklamakta olan yumurtalar aynsoukkanllk ve nmemezlikle vuran Kr ad ve Ibara Alp...

Erlerin ikisi de ayn ustalkta olduu iin baka bir deneme yapld. Bu defa havaya atlan yumurtalar inmee balamadan nce vuracaklard. Oklar vnlad. Yumurtalar beraberce delindi.ki yiit de sanki bundan kvan duyuyorlard. Birbirlerinin kazanmasn ayn yrekten istek ve hogryorlard. En sonunda kenarlar birer arn kadar grnen iki byk tahta getirildi. Kr ad veIbara Alp ellier okla bu tahtalara TRK szn yazacaklard. Yazy kim daha nce bitirirsebirinci olarak o kutlanacakt. Kimsede ses yoktu. eriler artk soluklarn bile tutmu gibiydiler.Davulun gmliyen sesiyle birlikte yar balad. ki yiidin sadaklarndan oklar ekmeleri yaya

yerletirmeleri ve amac gezleyip oku brakmalar o kadar abuklukla oluyordu ki, onlarn buhareketlerini birer birer takip etmek adeta mmkn deildi. Saniyeler geiyor, her iki tahtada


22/213

kelime ekillenmee balyor, fakat kimin kazanaca bir trl anlalmyordu. en-king artkoturmuyordu. Ayaa kalkm, yumruklar skl, soluu kesik, ylece bakyordu. alk bulunduu

yerden zeki gzlerinin keskin baklarn bir Ibara Alpa, bir Kr ada bir de en-kingegtryor, en heyecanl anlarda bile onun bu halini grnce glmekten kendisini alamyordu. Birdenortal keskin haykrlar kaplad. ki gndr sren enliklerde her kazanan ayn sessizlikle

karlyan ve yalnz ilerinde kutlyan eriler, ok ksa bir farkla stn gelen Kr ad lgncaalklyor, Yaa! diye haykryorlard. Onun Ibara Alpa kar da olsa stn gelmesi, ulukKaann cn alacak bir yiidin aralarnda yaadn gsteriyor ve yreklerinden gelen bu taknsevinci saklyamamalarna sebep oluyordu. Kr ada elini uzatan Ibara Alpn gzlerinde de birzafer parlts vard. O da sanki kendi kazanm gibi sevinli idi. tkenin bu kendisinden stgelen keskin niancsn yank yznde ldyan sert baklarn yumuatan bir sevin iindekutluyor, Kaann buyruuyla bir erinin koup getirdii kmz aman ona kendi eliylesunuyordu

***

Gn kararyordu. Btn yarlar, koular, oyunlar bitmiti. imdi sz ozanlarnd. Kara Ozanlauu karlkl kopuz alp deyi syliyeceklerdi. Kaann otan evreliyen halka daralmt. nceKara Ozan geldi. Kaan selamlayp bada kurdu. Arkasndan uu geldi O da Kaan selamlaypKara Ozann karsna oturdu. Sonra ar ar, yava yava kopuzlar inlemee balad. Btn Trkbudunu saygl bir sessizlik iinde dinliyorlard. lk deyii Kara Ozan sylyordu:

tkenin erleriBilir benim gcm.Kopuzumun mzrabAratmaz klcm.

Kara Ozan! SeninleAk atan uu mu?

uu bu meydan okuyua hi irkilmeden hemen cevap verdi:

Seni byle syletenKmz mdr, sc m?Byle yaman sylersenSende komam cm.

Deyiin klcmdanDaha ldrc m?Seni basan aknlk

Au gibi ac m?

Kara Ozan fkelenir gibi oldu:

tken erlerininAcunda kmaz ei.tkenin kzlar

Gkte ayn on bei.

Yrekleri kan ederGzlerinin atei.


23/213

O aknlk dediininli konuun ii...

-ing Katundan Kara Ozann szlerini ince olarak dinliyen en-king inelenmi hibi yerindensrad. Fakat Kaann ve btn Trklerin ta gibi sessizliini grnce durdu. Katun da

fkelenmiti. te bir ozan yce bir be olan kardei ile aka alay ediyordu. Kaana eilerek:

- Bu baya kiinin yce konuu knamasna gz yumacak msn? Dedi

Kaan ayn ta hareketsizlii iinde cevap verdi:

- Ozanlarn sz kutludur, kesilmez!...

Kara Kaan o kadar souk sylyordu ki Katun ileriye gitmekten ekindi. Zaten imdi uu alm,bakalm neler sylyordu:

inli bein attBoa gittiyse nola?

inli bu... Saa atsaOk gider, der sola.Neylesin Ulu Tanr

G vermeyince kola.Kavusun Kara KaanKr ad gibi oula.

Kr adn ad geince budun arasnda bir alkalanma oldu. inli be ise zerine yadrlan bu

knamalarn altnda kendinden gemi gibi idi. -ing Katun bu deyileri inceye evirerekkendisine anlattka kuduruyordu. O denl kprmt ki istemiyerek klcna el att. Kara Ozanonun elini klcna attn grmt. imdi kopuzla cevap veriyordu:

Klcna el atma,imdi deyi adr.Ortalkta dolaan

Ak kmz amadr.Yad elde oturanlarBil ki yurt kaadr.Senin kl dediin

Trkn oyuncadr.

inli bee ylgnlk gelmiti. Katun l gzlerle bakyordu. Fakat onlara aldran yoktu. imdi szgene uuya gelmiti:

tken kzlarnnGzleri gnl yarar.Onlar gndz gne,

Gece ay sarar.inli meydan okusa

Bunda alacak ne var?Kei esrik olunca

Dvmaa kurt arar.


24/213

inli be, iine baygnlk geldiini anlyor, fakat yerinden kprdyamyordu. Gece olmutu. Artk -ing Katun da kendisine dilmalk etmedii iin sylenenleri anlamyordu. Fakat her szdeknandn sanyor, ii duygularyla dolup tayordu. Halbuki imdi Kara Ozanla uu karlklKr ad vyorlard. Biri bir drt sylyor, teki baka bir drtlkle buna cevap veriyordu:

tkende arslanlar var.Kr ad onlardan biridir.ok yiitler vardr amaKr ad erlerin eridir.

Kr ad douran ana,Ne emzirmi acap ona?Erlik, ululuktan yana

Tanr Kr addan geridir.

Acunda var nice eriKimi stn, kimi geri

Kr ad adl Gk Trk eriAnadan doma eridir.

Klc yldrm eler,Att ok demir deler,

lm gelse Kr ad glerOn sekiz yldan beridir.

Yiitlik en ileri,Kalacak on bin yl diriGk Trklerin gnlleri

imdi Kr adn yeridir.

***

Davullar elencenin bittiini bildiriyordu. Herkes yerli yerine, adrna gidiyordu. en-king veKatun fkeyle dnyor gibiydiler. in bei ablasnn yanna sokularak ince:

- Onlara gstereceim. Bir in bei ile elenmenin ne demek olduunu anlyacaklak, dedi. Katunalbz (eytan) gibi glmsedi:

- Tez canl olma! Her iin bir a vardr, diye karlk verdi.

Sonra in bei subay ile birlikte kendisine ayrlan adrlara yneldi.

***

Geceleyin Kr adn adrnn kaps alarak Tulu Han girdi

- Kr ad, dedi. Yarn ok erkenden yola kacam. Kaan Tatarlarla Tunduzlar idare etmening olduunu syledi. ok abuk varmam gerek. Bana bir diyecein var m?


25/213

Kr ad ayaa kalkt. Yava yava Tulu Hana doru yrd:

- Benim sana bir diyeceim yok. Senin bana diyecein var m?

Tulu Han solgun yzne baka bir anlam veren gzleriyle Kr ada derin derin bakyordu.

Yreinde bir szs olduu belliydi. Yava yava unlar syledi:

- inli Katun Kaan kendisine uydurmasn diye korkuyorum. inli be de geldikten sonraKaan kandrp aldamaa (ifal etmek) uraacaklardr. Eim Kaan umduum kadar uslukmad. Sana unu dmeek isterim ki yurdumuzdaki btn inlilere gz kulak ol.

Kr ad irkildi:

- Ben btn inlilerin at (ajan) olduunu bilirim. Bana gven! in olursa tezden ulakgndermei unutma.

ki karde birbirlerine baktlar. Daha sylenmemi szler var gibiydi. Sonra Tulu Han birdenbire:

- Hoa kal, ben gidiyorum diyerek dnd. Kr ad:- Yolun, uurun ak olsun! Diye karlk verdi.

V -

TNG YABGU KAANIN ELLER

Gz gelmiti. Trk Ellerinin yaman yz in bei en-kingi baya sayr etmiti. Bu Trklkesini hem beeniyor, hem de yadrgyordu. Burada ak ve temiz bir hava, insan salamlatran

kmz ve grbz, salam kzlar olduu iin Trk Ellerini seviyordu. Fakat gneinin keskin,souunun sert, kiilerin etin ve kzlarn sarp olmasn hi beenmiyordu. imdi inde olsayd,houna giden bir kz oktan elde etmi olurdu. Halnuki kendisi nl bir be olduu halde buradaher hangi bir kz elde etmek yle dursun, onunla arkadalk bile edememiti.

en-kingin yaman bir i sknts vard. Bunu gidermek iin her gn, yoldalar olan in subaynaryor, onlarla konuuyor, kumar oynuyor, kmz yahut sc iiyordu. Bugn ise artk hibir eykendisini elendirmez olmutu. in subaylarndan birisi en-kinge bir teklifte bulundu:

- Acaba beimiz atla bir gezinti yapsalar, tkenin gzelliini grseler ilerinin skntsgemez mi?

- Yaban gzelliklerini ne yapaym? Bana tkende gzel saray, gzel kuma, gzel kadngsterebilir misin?

in subay kt kt gld:

- Beimiz aldatm olmamak iin kesin bir sz etmeyim amma belki gzel kadnlar, hatta genkzlar grmemiz kabil olur.

- Gzel kzlar ben de her gn senin kadar gryorum ama grmekten bir ey kmyor ki...

en-kingin fkeli konumas zerine karsndaki sustu. en-king bir ara dnd. Sonrabirdenbire sordu:

- Yoksa senin bildiin bir nesne mi var?


26/213

- Ben ok nesne bilmiyorum. Yalnz buradan epey ilerde, Orkun rmana varnca oradagzel bir koru var. Trkler orada ksrak besliyorlar. Her gn oraya bir ok gen Trk kzlargidip kmz yapyorlar.

- Kzlarn yannda erkek bulunmuyor mu?- Hayr.

- Tuhaf ey! inde olsa gen kz evinin kapsndan dar adm atmaz. Bu Trk kzlarkorkmuyorlar m?

en-king durmadan sc iiyordu. Bu Trk scs de hi indekine benzemiyordu. imdi acunugzel ve sevimi bulmaa balamt. Yoldann teklifi de hi yabana atlr gibi deildi. Bir sarak(bardak) sc daha itikten sonra arkadalarna:

- Haydi, yle bir at gezintisi yapalm, dedi.

Biraz sonra drt inli yola kmlar, Orkun rma kysnda kzlarn kmz yaptklar yere dorugidiyorlard. en-kingin esriklii ar derecedeydi. in subaylarna gevezelik etmee balamt:

- inde gene Suiler baa gese ben bilirim yapacam!... -ing Katun boyuna Kara Kaankkrtyor, nmzdeki yazda ine akn edilecek. Tanglar drrlecek. O zaman belki benin Kaan olacam. Hepinizi birer babu yaparm. Sonra gelir, burasn da alrz!...

Bu son sz zerine in subay srayarak arkalarna, yanlarna baktlar. Ak bozkrdagidiyorlard ama birisi duyacak diye dleri patlamt. Bununla beraber inanmadklar szleridinlemek bile pek holarna gidiyordu.

Bylece epey gittiler. Souk, en-kingin esrikliini geirmiti. Artk istedikleri yere varmlard.

Buarad gzel bir koru yannda kk maaralar vard. Bu maaralar kara, ka, yamura karsnaklk ediyordu. Buralarda bir ok Trk kzlar alp duruyordu. Buralarda bir ok Trkkzlar alp duruyordu. Ksraklarn ara sra kinemelerinden baka bir ses duyulmuyordu. Buraya

yaklarken en-king arkadalarna dnp:

- Hele bakn, dedi. u kzlarn hepsinde de yayla sadak var. Bir de kllar olsa eri olupkacaklar. Ne dersin Van-zin-an, sen bu kzlarn byle sava olduklarn da biliyor mu idin?

Van-zin-an, in beine burasn salk veren in subay idi. Bu soruya yle cevap verdi:

- Biliyordum beimiz. Hem de buyurduunuz gibi kllar yoksa da yarm kl demek olan

baklar var.

en-kingin gzleri aknlkla ald:

- Doru be! Byle eriye babu olmak isterdim.

inliler byle konua konua kzlarn yanna yaklatlar,Van-zin-an, in beine yaklaarak ylededi:

- Beimiz u ilerde, doru ksran yanndaki kz gryorlar m? Buradaki kzlarn en gzeliodur. imdiye dek bir defa bile gldn grmedim.

- Zaten bu Trk kzlar glmek nedir bilmiyorlar ki...- Hatta erkekleri de...


27/213

Fakat Van-zin-an szn bitiremedi. nk tkene geldiklerinin ertesi gnnde ok atlrkenTrklerin en-kinge nasl gldkleri aklna gelmiti. en-king atn yava yava o gzel kzn

yanna srd. Kendine eki dzen vererek kza:

- Bana biraz kmz verir misin? Dedi

Kz ban kaldrp en-kingin yzne bakt. in bei az kalsn atndan decekti. Btn dirliindebyle gzel bir kz grmemiti. ekik yeil gzleri k gibi parlyor, yznden esenlik ve kanfkryordu. Boylu poslu kzd. Uzun kumral salar iki rg halinde brknn altndan beline doruuzanyordu. Ayaklarnda izmeler vard. Kemerinde uzun bir bak sallanyor, kzl elbisesi onakorkun bir gzellik veriyordu. en-king kendisini toparlyarak gene sordu:

- Bana biraz kmz verir misin?

Kz hi sz etmeden en-kinge bakyordu. teki kzlar ise balarn bile kaldrmamlar, ileriyle

urayorlard. Van-zin-an in beine yaklaarak:

- Beimiz ince sylediiniz iin kz anlamyor, dedi. en-king bu kzn alml gzellii karsndao kadar kendinden gemiti ki, Trkeyi, inceyi ayrdedecek durumda deildi. Van-zin-annkendisini aymas zerine iki ayda rendii yarm yamalak Trke ile kza gene sordu:

- Bana biraz kmz verir misin?

Kz gene cevap vermedi. Yalnz dolu bir ama in beine sundu. en-king nedense bu kmzntadn pek gzel bulmutu. tikten sonra ama geri verirken arkadan gstererek:

- Bunlara da verir misin? Dedi.

Kz gene hi sz etmeden inliye birer amak kmz uzatt. en-king baarsndan kvanduyuyordu. Kesesini kararak kza bir in altn uzatt:

- Al bakalm, bu kadar yeter mi? Diye sordu. Kz paray almad:- Ben kmz satmadm, dedi.- Ya ne diye verdin?- stediin iin verdim.- Benim kim olduumu biliyor musun?- -ing Katunun kardei olacaksn.

- Nereden anladn?- tkendeki inliler Trke bilir. Sen daha renememisin.- Peki! Siz burada korkmuyor musunuz?- Kimden korkacakmz?

in bei gzel kzn her sorulana sklmadan cevap verdiini grnce umutlanmt. Artk ylmanna geldiine hkmetti ve kzn gzlerinin iine bakarak:

- Kimden mi korkacaksnz? Mesela benden.- inliden korkulur mu?

in bei kzn sklp krtmasn beklerken onun ta gibi karlk verdiini grnce hoplad. Fakatbozulduunu belli etmek istemiyerek gene sordu:


28/213

- yleyse neden byle pusatl geziyorsun?- Yolda bir hayvan saldrrsa korunmak iin

en-king sustu. Kzmt. ok kt eyler dnyordu. Fakat tam bu srada ta kardan, tmsein

ardndan bir atl kt, arkasndan bir daha kt derken atllar oald. Biraz sonra 200 kadar atlkzlarn ve inlilerin olduu yere doru at srdler. inliler armlard. Kzlardan bir takmbunlara dald, bir takm ise balarn bile kaldrmamlar, ileri gleriyle urayorlard. Bunlargiyimli, pusatl Trk atllar idi. ndeki atl dolu dizgin srerek kzlarn olduu yere yaklapbard:

- Kzlar! Bat Kaan Tng Yabgu Kaann elisi Kl Er Tigine yol gsterecek kimse yok mu?

Bu szn zerine btn kzlar balarn kaldrdlar, hepsi birden in beinin karsndaki gzel kzabaktlar. Gzel kz atlya doru gitti:

- Sizi Kara Kaann otana gtreceim, dedi. Sonra bir kza seslendi.- Gn Yaruk! Ksraklara sen bakver!

Bunu syliyerek atna bindi. Bu srada atllar da yetimilerdi. nlerinde Kl Er Tigin olduuanlalan bir be duruyordu. Zrhl giyimler giymiti. Yanndaki erilerin ou da yle idi. Bu

yiitlerin arasnda hi Trke benzemiyen uzun sakalllar da vard. Gzel kz Haydi gidelimdiyerek atn drt nala srd. Eli heyeti de onun yolundan gitti. en-king bakakalmt.

- Van-zin-an! Bu kz krk yllk binici gibi ata biniyor, dedi- Evet beimiz.

- Trkler at zerinde doup, at zerinde lyorlar. Onun iin ata binmek onlara yrmektenkolay geliyor.

en-kingin can sklmt. Kendisine en yakn olan bir kza yaklaarak sordu:

- Bu giden kz kimdir?- Ibara Alpn byk kzdr.- Ad ne?- Almla!- Neden elileri o gtrd?- imizde en ar soylu odur.

en-king daha beklemedi. Atn srerek geldii yere doru gitmee balad. in subaylar seskarmadan izinden geliyorlard.

Geceye doru, Bat Kaanndan eli geldiini duymyan kalmamt. Kara Kaann buyruu ileeliler ve onlarla gelenler konuk otalarna yerletirilmilerdi. O gece btn tkenliler hep KlEr Tigini konuuyorlard. Sebebini anlamamakla beraber, herkes bu elilerin geldiine seviniyordu.Yamtar, pek kavryamad bu iler zerinde bilgi edinmek iin gene arkada Parsa komutu.Acun ilerini daha iyi bilen Onba Pars, her zaman Yamtarn glklerini zer, anlyamadeyleri anlatrd. Onba Yamtarn ilk sorgusu u oldu:

- Bat kaan m daha ulu, yoksa Kara Kaan m?- kisi de denktir.


29/213

- kisi de denk nice olur? Bir Trk Elinde iki denk Kaan olur mu? ki Kaan olunca biri tekininbuyruunda demektir.

- On iki yl ncesine dein Trk Elinde bir tek byk kaan vard. O zaman kk kaanlarbyklerini tanrlard. On iki yldan beri tkende de ayr bir kaan var. Artk iki kaanbirbirini tanmyor.

- Ne dedin? On iki yldr, tkende de ayr kaan m var? Eskiden tken Kaanlar BatKaanlarnn buyruunda m idi?

- Evet!

Onba Yamtar sustu. Dnmee balad. O imdiye kadar byle eyleri dnmemiti. imdihatrlyordu. 12 yl nce babas bir gece konuklar ile uzun uzun konumu, iki kaandan, bunun

yanllndan, ktlnden bahsetmiti. Yamtar o zaman 10 yalarnda bir ocuktu. Bu ii imdianlamaa balyordu. Peki, yleyse bat kaanndan niin eli gelmiti? Yamtar bunu da anlamak iinarkadana sordu:

- yleyse Bat Kaan niin eli gnderdi dersin?- Bat Kaan Tng Yabgu Kaann ok uslu, bilgili, dnceli kii olduunu sylyorlar. Trk

Elinin ikiye blnmesinin dourduu ktlkleri anlam olacaktr. Belki birlemek iin eligndermitir.

- ki kaan nasl birleir? Biri tekinin buyruuna girmek gerek. Bunu hangisi ister?- Birbirinin buyruuna girmeden de birleebilirler. Birbirine yalk etmezler, aknlar birlikte

yaparlarsa hem onlar kazanr hem de biz kazanrz. Bu inliler it srs gibi okluk budun?ldrmekle bitmiyorlar. Dokuz ordularn yensek onuncusunu karyorlar. Onlardan on ldrpbir lsek bile gene biz daha abuk tkeniriz. Tng Yabgu erisi de bizimle birlik gelse ilerbakalar.

Ertesi gn Kl Er Tigin teki elilerle birlikte Kara Kaan tarafndan kabul olundu. Kara Kaan,sanda Katun olduu halde tahtna oturmutu. Solunda Kr ad, Tunga Tigin ve baka belervard. Sanda daha kk beler bulunuyordu. en-king de bunlarn arasnda idi. Davullarlaborular selam havas aldktan sonra Kl Er Tigin ardnda drt be daha olduu halde KaraKaann karsna geldi. Eliler hep birden Kaan selamladktan sonra Kl Er Tigin sze balad.

- On Ok Kaan Tng Yabgu Kaann elisi Kl Er Tiginim! Yce Kara Kaana kaannselamlarn, bitiini (mektup) ve hediyelerini getirdim. Tng Yabgu Kaan, Kara Kaann saesen olmasn diliyor, erilerinin keskin kll, kat yayl, demir yrekli olmalar iin GkTanrya yalvaryor.

Sonra eilerek Kara Kaana, Tng Yabgu Kaann bitiini uzatt. Bu bitik, ipekten ilemeli birtorbaya sarlm, byk ve kaln bir katt. Bitii verince arkasnda duran drt kiiye dnd,iaret verdi. Bu drt beden nce biri ilerledi. Yere diz vurarak Kaan selamladktan sonra elindetad deriden yaplm bycek bir kutuyu Kaann nne koydu

- Ben Trgi Bei Oulak Bura Beim! Tng Yabgu Kaann ikinci elisiyim. Bunlar Kaanmz yce Kara Kaana yollad dedi. Deriden yapma kutunun ii altn dolu idi. Oulak Burayerine dnnce ikinci be ilerleyip Kaan selamlad:

- Ben Ouz bei Kl Erkinim! Tng Yabgu Kaann nc elisiyim. Bunu Tng Yabgu Kaansana yollad. Savata uurun ak olmasn diledi dedi. Kl Erkin elinde ok gzel ve deerli birkl tutuyordu.

nc bein sol kolunda kzl gzl bir ak doan vard. Kaana doru ilerleyip selamlad:


30/213

- Ben Binba Alp Kutluum! Tng Yabgu Kaann drdnc elisiyim. Bu ak doan Tng YabguKaan sana yollad. Bu yeryznde az bulunur pek soylu bir doandr. Kartallarla dvr.Penesinden ku kurtulmaz. Ok gibi uar. Tng Yabgu Kaan bu doan kular nasl tutuyorsasenin de yalarn ylece tutman diledi dedi

drdnc bein elinde altn kakmal bir eyer takm vard. Kara Kaana unlar syledi:

- Ben Yzba Alp avlm! Tng Yabgu Kaann beinci elisiyim. Kaanmz sana gnderdiidokuz bidevi (soylu, hzl) at , uaklarmzdadr. Bu eyeri Tng Yabgu Kaan sana yollad. Bueyerin koulduu at ile yapacan sonsuz ulcalar (ganimet), mallar alman diledi dedi

Kara Kaann erleri, buyruk zerine hediyeleri ve ak doan aldlar. Sonra Kara Kaan, ba eli KlEr Tigine unlar syledi:

- Yce kardeim Tng Yabgu Kaann beni unutmamasndan ok kvandm. Hele gnderdii esiz

hediyelerle beni yarglamasna pek sevindim. Onun keskin uslu, yksek bilgili, kat kollu, sertkll Kaan olduunu iitiyoum. Ben de onun gibi olmak isterim. Bozkurt ailesinin oullarolduumuzdan aramzda ayrlk, aykrlk yoktur. Seni de Kl Er Tigin, kendi erlerimdenTiginlerimden ayr tutmuyorum. Siz hepiniz burada benim z belerim, erilerim ne ise osunuz.Tng Yabgu Kaann bitiini okuduktan sonra sizinle gene greceim. imdilik adrlarnzdadinlenin. stediiniz bir ey olursa Tunga Tiginle Ibara Alpa syleyin. Onlar her dileinizi

yerine getireceklerdir.

Kara Kaan ayaa kalknca budun tarafndan selamland. Eliler ekildiler.

Kara Kaan, z adrna ekilip yalnz kalnca: Tng Yabgu Kaann bitiini at. Bitik yle idi:Ben Tng Yabgu Kaan, bunu Kara Kaana yazdm. Senin sa, esen olman Tanrdan

dilerim. Bir gvdede bir can, bir bata bir beyin olduu gibi bir Elde de bir kaan olur. Biz, TrkElinde iki kaan olduumuz iin Trklerimiz yoksul kalyor, azalyor. Bir Elde ba oalrsa budunazalr. Eskiden Trk Elinde bir kaan varken iler yolunda idi. Yrtlen eri ile lkeye mal, davargetirili yordu. imdi Trk, ikiye ayrld. Birbirinden kukulanyor. Seninle ikimiz d yalarmzakar birleirsek budun da kazanr, biz de gleniriz. Ba elim Kl Er Tigin ile sana be bin altn,

yce dedemiz stemi Kaan tarafndan Acemlerden alnm deerli bir kl, bir ak doan, bir eyertakm, dokuz da bidevi at gnderiyorum

Kara Kaan, bitii okuyunca adrda gezinmee balad. ok dnceli olduu yznden belli idi.Kaan olaldan beri Trklerin gnln kazanamamt. Budunu biraz bay (zengin) klmak, karnndoyurmak gerekti. Acaba imdi bu frsat ele giriyor mu idi? Kaan bunu dnyor, bir trl kararveremiyordu. Kinemekten (Mzakere etmek) baka yol yoktu. Kapy at, nbeti erlerden birinebuyruklar vererek Katunun otana doru yrd.Katun zaten Kara Kaan bekliyordu. Bat Kaannn neler yazdn merakla renmek istiyordu.Az konuan sert Kaana dorudan doruya soru sormakla bir ey renilmeyeceini bildii iinkurnazlkla sze balamak gerektiini anlyordu. Kaann askyzn grnce sordu:

- Kara Kaan! Cann skacak bir ey mi oldu?- Hayr!- Dnceli duruyorsun. Bat Kaan kt eyler mi yazm?- Hayr!


31/213

- Cevap verecek misin?- Evet!- Seninle birlemek mi istiyor?- Evet!- Birleecek misin?

- Bunu kurultayda konuacaz.

-ing Katun, Kaann gzkt kadar fkeli olmadn anlamt. Kendisine daha bir ok eylersormann a idi:

- Kaan senin bana bir adan vard.- Nedir?- ine akn edip Tanglar drecek, benim ailemi ine kaan yapacaktn- Bendan caym deilim.- Ne zaman yapacaksn?- a gelince...- a ne zaman gelecek?- Geldi gibi. Bat Kaan ile uzlap o yandan kukusuz olursak ine saldracaz.- Tanglar devirecek misin?- Bu ie o kadar kolay deil.- Neden?- ok kan dkmek ister.- Kan dkmekten ekiniyor musun?- inli kan dkmekten ekinmiyorum. Ancak bu dklecek kan yalnz inli kan olmad iin

ekiniyorum.

-ing Katun iin sarpa sardn gryordu. Kaan kkrtmak iin yle dedi:- Bir Trk Kaan Trklerin savata akacak kann dnr m?- Yurt korumak iin olursa dnmez. Assz (faydasz) iler iin olursa dnr.- Benim ailemin inde kaan olmas assz m buluyorsun? Yanlyorsun yce Kaan! Benim ailem

inde kaan olursa bir kere inden toprak alacaksnz. Sonra in ehirlerindeTrkler ticaret yapacaklar. Sonra da in her yl sana buday, dar, kuma yollyacaktr.

- Sizin vereceiniz kadar topra biz z klcmz ile de alrz. Ticaret ise bize bir eykazandrmyor. Ne zaman al veri olsa inliler Trkleri kandrp aldatyorlar. Onun iin buiin olmamas olmasndan yektir. Azkla kumaa gelince; bunu biz zaten her aknda indenkendi gcmzle alyoruz. Savatan dilek, buduna kazan getirmektir. Kazan olmyan yerde

Trk budunun kan akmamaldr.- yle ise btn ini alp bu servetin hepsine birden konmak daha iyi deil mi?- Biz btn ini alamayz.- Neden alamazsnz? erileriniz bu denl korkmaz, ylaz kiilerken, attklar ok amazken,

atlar yldrm gibi koarken siz niin ini alamyasnz?

Kara Kaan sert bir kprdanla Katuna bakt. Sesini biraz daha ylselterek sordu:

- inde ka kii vardr?- 4.000 tmen!- Ya bizde ka kii var?- Bilmiyorum.


32/213

- Ben sana diyivereyim: 200 tmen. Bat Kaannda da bir o kadar kii olduunu saysak btnTrk Elinde 400 tmen kii var demektir. Demek ki ben Bat Kaan ile birlesem on inliyekar ancak bir eri karabileceim. Halbuki Bat Kaan bana erisini veremez. Onun

yapaca i bana yalk etmemektir. O yalk etmeyince ben de bat snrndaki btn erimignl rahatl ile oradan ekebilirim. Demek ki 20 inliye kar ben tek eri karabileceim.

Bu kadar eriyle in alnr m? Alnr, alnr ama meydan savanda alnr. inde kaleler,duvarlar olmasa inin bir ucundan girip te ucundan kmak kolaydr. Fakat inliler yalnzmeydan sava yapmyorlar ki. Kalelere girip saklanyorlar. Sonra tutalm ini aldk sonu neolacak? inin her kyne ehrine birka Trk erisi koysam iki gbek sonra yeryznde Trkkalmaz.

- Peki ama sen bana sz vermitin.- Ben sana ine akn yapmak iin sz vermitim. Bu szm tutacam!

- VI -

ONBAI SANAR

Onba Sanar tarlasn ekiyordu. Toprak slak olduu iin kolayca kazmt. Yz, herzaman olduu gibi askt. Bununla beraber Binba Ibara Alpn onbalar arasnda en iyi hallisi oidi. Hi kimsesi yoktu. Kimsesi olmad iin birka koyunla ksra kendisini bol bol geindiriyordu.adrnda tek bana sessiz bir hayat srer, ok konumasn sevmedii iin de bundan sklmazd.Onba Kara Budak, onun daysn olu idi. Koyunlarnn ynlerini Kara Budan anasna verir, o dabunu eirdikten sonra Sanara yetecek kadar kuma yapar, kalann kendi alrd. Sanar azkonutuu gibi az da yerdi. Yamtar onun bu haline aar, Sanarn nasl yaadna aklerdiremezdi. Onba Sanar olduka zengindi de adrnda bir ko kllar, yaylar, baklar,sadaklar dururdu. Bunlarn bir ksm babasndan kalm, bir ksmn da kendisi savalarda elegeirmiti. imdiye kadar ba dara gelmedii iin evinin eyasndan hi birini satmamt. Hele

krkler o kadar oktu ki, belki Kara Kaanda bile bu kadar krk yoktu. Ama gen onbannkaygszl bundan m ileri geliyordu? Hayr! Onun adrnda 20 kadar deerli krk, altn kakmalbir kl, gmten bir amak, bir ok deerli pusatlar olmasa da o gene byle olacakt. Onca onklla tek kl birdi. Sanar arada bir kendi erlerini toplar, onlara sava idmanlar yaptrrd. Buidmanlarda da, savata olduu gibi, yalnz kumanda ederdi. Beendiini p beenmediinesvmezdi. Onbann beendii nedir, hangi eyi yadrgar, sevinir mi, yerinir mi, yksnr m,bunlar belli olmazd. Bu gn akama kadar tarlas ile uramt. ini bitirip tarlaya yle bir gzatt. Yarna pek az i kalmt. Dnecekti. Bu srada Fu-lin grnd. Fu-lin inli bir kadnd. inbelerinden birinin kz olduunu herkese sylerdi. Onun be kz olduunu, tkende Sanardanbaka duymayan kalmamt. Kocas zengin bir in tccar idi. ini o kadar biliyordu ki bir akndaplak denilecek bir halde tutsak olup tkene geldii halde bile birka ylda burada zengin

olmutu. tken Trkleri onun adn bilmezlerdi.ona yalnzca Bay inli derlerdi. Bay inli yalnzticaretle Trkleri deil, kumarda da inlileri soyuyordu. Trkler al verite yutulduklarn pekanlamyorlard ama kumarda yutulan inliler ona di biliyorlard. te Onba Sanar iini gcnbitirip de tarlasna bakt srada oraya yanaan Fu-lin bu Bay inlinin karsyd. Onba Sanarnask yz inlileri pek korktuu halde Fu-lin hi ekinmeden yaklat. Glerek:

- Kolay gelsin Onba Sanar, ne yapyorsun?, dedi.

Toparlama bir sayla gnde on szden ok konumyan Sanar yirmi yllk hayatnda imdiye kadarbir inliye bir tek sz etmi deildi. Pek az olmakla beraber, ara sra kendisine sz syliyen yahutselam veren inlilere de karlk vermezdi. Onun iin Fu-line aldr etmedi. Fakat kadn kolaykolay gidecee benzemiyordu: szn tekrarlad:


33/213

- Kolay gelsin Onba Sanar, ne yapyorsun?

Sanar buna da cevap vermedi. Kadn, Sanarn olduka yakn komularndan olduu iin onunhuyunu suyunu iyice biliyordu. Onba Kolay gelsin demesine kzm olmalyd. nk ona grekolay olmyan i yoktu. Bundan dolay Fu-lin szn ylece bir daha tekrarlad:

- Onba Sanar, ne yapyorsun?- Grmyor musun? Tarlaya bakyorum.

Bu sert cevap kadn sevindirdi. nk tlsm bozulmutu. Sert de olsa cevap almt. Nihayet,Sanardan da daha yumuak bir karlk bekliyemezdi ya Kadn bu srada tarlaya girmiti.Krtarak yeni bir soru daha sordu:

- Tarlada ne var?- Toprak, ta, otlar, solucanlar, bir de sen!

Fu-lin hi oral olmad. Onbaya biraz daha yaklat:

- Sana bir ey syliyeceim.- Sylemesen iyi olur.- Neden?- inli sznden tiksinirim.

Kadn ok pikin davranyordu. Bu szlerden alnmyor, Onba Sanara yaklayor, sokuluyor,krtp kann(cilve) yapyordu. Bu kadn bir in gzeli idi. nce ve solgun bir yz vard. Gzelkokular srnmt.

- Onba Sanar! Sana olan szm nemlidir.

Onba aldrmad. Kadn glmsiyerek ta yanna kadar sokuldu.

- Onba Sanar! Sana ok nemli bir ey syliyeceim. Hi ummadn bir ey

Birdenbire Sanarn gzleri ald.

- Ne! Yoksa benim erlerden biri attan m dt?- Yok canm! Bunda ne var ki? Daha nemli bir ey

- Kara Kaan m ld?- Hayr daha nemli!- Ne ise tez syle! Bana bir aylk sz bir gnde konuturdun!

Fu-lin oynak bir hal ald. aknlktan ta gibi duran Onbann boynuna kollarn dolyarak:

- Ben sana vuruldum! Dedi.

Onba bsbtn ard:

- Bundan bana ne be!.. Sen u diyecein nemli nesneyi syle!...

Kadn sarslarak glyor, ban Onbann gsne yaslyordu:


34/213

- Syledim ya, seni seviyorum!- Syliyecein bu muydu?- Buydu, sevinmedin mi?..

Sanar, kendisinden sevin bekliyen kadn bir iti itti ki.. Fu-lin, birka adm geri frlyarakyumuak tarlaya dt. Dten sersemlemiti.

Sanar bard:

- Sen usunu mu kardn be? Bir Trk erisinin attan dmesi, Kara Kaann lmesi nemli deilde senin bana gnl vermen nemli yle mi? ldrmsn! ine akn edip atan, anan, soyunu,sopunu kestiim, maln, yurdunu yama ettiim iin mi bana vuruldun?

Sanar geri dnd. adrna yneldi. Artk gn batmt. Fu-lin olduu yerde doruldu. Kzgn yzyava yava deiti. Glmser oldu. Sona dudaklarnn arasndan unlar mrldand:

- Sen de yola gelirsin Onba Sanar. tekiler de nce senin gibiydiler, grrz- VII -

KNE

Kurultay kurulmutu. Kaan, Bat Kaanndan gelen bitii, okumas iin Kr ada uzatt.Kr ad bitii okuduktan sonra Kaan sze balad:

- Trk beleri! Ustan stn us vardr. Ne dnyorsanz, gereken ne ise ortaya atn. Kinielim.

Ola ki en doru yolu bulur ona gre i ederiz.Belerden biri sz istedi:

- Kara Kaan! Buyruk ver, sz edeyim. Diyeceklerim var, dedi.

Bu yal bir bedi. Sana, sakalna kr dmt. Alnnda, yznde kl yaralarnn izleri vard.Dnmeden sz ediyor gibi idi. Fakat yakkl sz sylyor, szn dinletiyordu:

- Ben Bat Trk Elini iyi bilirim. Karm da oraldr. Batllar bizden gldr. En iyi atlar oradakar. Bat Elinde alk olmaz. Trl gzel yemiler vardr. Onlarn tarlalar verimli, ormanlar

oktur. Tng Yabgu Kaann szlerini olduu gibi kabul etmeliyiz. Eskiden Trk Elinde tekKaan varken budunun boaz tok, srt pek, yas azd. El ikiye blnnce ilk i olarakbirbirine yan bakmaa baladlar. ine giden Trkler daha Trklklerini unutmadan nasl klekmee baladlarsa Dou Trk Eli ve Bat Trk Eli de, byle giderse, birbirlerini inli gibigreceklerdir. Bana kalrsa hemen Tng Yabgu Kaana eli gnderelim. Bir andlama yapalm.ki kaan birbirine yalk etmiyeceklerine and isinler. Onlar bize at ve iyi pusat yollasnlar.Biz de onlara inden aldmz kumalardan yollyalm. Olabilecek gibi ise, iki kaan savalardaeri vermee de sz versinler.

Kara Kaan teki belere bakt. Tunga Tigin sz ald. Dedi ki:

- Tng Yabgu Kaan bizden gl imi. Gller gllerle badamak ister. Biz de onagcmz gsterelim. Elilerini bu k nasl olsa burada alkoyacaz. Yaz gelince ine akn


35/213

edelim. Eliler erimizi, gcmz grsnler. Ondan sonra biz de oraya kendi elilerimizignderelim. Tng Yabgu Kaan bizim de gl olduumuzu grrse andlamay daha ok ister.Bize gvenir. Bize aslar gsterir.

Bu szlerden sonra kurultaydaki belerin en genci olan Kr ad sz ald:

- Yah sz ediyorsunuz. Elilere gcmz gsterelim. Sonra andlama yapalm. ki Kaanyardmlasnlar. Yalnz bir nesneyi unutuyorsunuz!

Herkes birbirine bakt. Anlamamlard. Kr ad devam etti:

- tkende Trklerin yars kadar inli olduunu eliler grmiyecek midir?

Kr ad bu sorguyu sorunca ortala sessizlik kt. Ne demek istediini gene anlamamlard.Kaan cevap verdi:

- Grrlerse ne kar? ok tutsamz olduunu anlarlar.- Hayr bunu anlamazlar. Bunlara tutsak demezler.

Bir be sordu:

- Ne diyorsun Kr ad? Bu inliler bizim tutsaklarmz, klelerimiz deil mi?- Tutsaklarmzdr ama tkende aa yukar Trklerle denk gibidirler. Tutsaa benzer

halleri yoktur.

Kaan gene sordu:

- Kr ad! Demek istediini ak de. yi anlamyoruz.- Demek istediim u: Burada inlilerin borusu da bizim ki kadar tyor. Kara Kaan tahta

oturduu gn otann ardnda d oluyordu. inli at uaklar bir Trk erisi iledvyorlard. Eskiden inliler buna kyabilirler miydi? inliler bu gc nereden, kimdenalyorlar? u in bei en-king nedir? kide bir Katunun hatta Kaann otana girer, Trkbelerine denkmi gibi konuur?

- en-king tutsak deil, konuktur.- Konuktur ama inlidir. inli tutsakken de konukken de hep o inlidir. Konuk olsa bize biz

armadk ya. Kendi budununa yaramyan bizim iimize yarar m? Sonra onun yolda Van -zin-an tkenin her yerini dolayor. Her yere girip kyor. Ondan sonra da en-kingke ba

baa verip konuuyor.- O da konuktur. Gezerse ne kar?- Konuksa ne diye tutsak inlilerle dp kalkyor? Onlarla ne konutuklarn biliyor musunuz?- Bilip de ne olacak? inliler ne konuur ki? Ya alg, ya kadn, ya para- Yalnz bu kadar deil. Bir de dalavere Bu inlilerin atlk edip etmediklerini dndnz

m?

Belerle Kaan doruldular. Hepsinin kalar atld. Kaan sordu:

- in bei at m? Nasl olur? inde kendi ailesi kaan deil ki?- Bundan ne kar? tkende Bozkurtlar bitip de yerine Dokuz Ouzlar, Karluklar kaan olsa

ben gene ine ya kalrdm. Benim yapacak olduumu in bei neden yapmasn?


36/213

Birden lm sessizlii yayld. Kaan Kr adla belere birer birer bakyor, beler gzlerini Kraddan ayrmyorlard. Kr ad ban yere emiti. Sessizlii Tunga Tigin bozdu:

- inli be atlk ederse ne kar? Kllarmz keskinliini mi yitirir? Yaylarmz m gever.- Hayr bunlardan biri olmaz. Bizim saymz renirler. Akn edeceimiz zaman haberleri olur.

Ona gre davranr, pusu kurarlar. imizde in iin en korkulu kimse onu bir kolayna getiripldrrler.

- Kr ad! Sen bizi ocuk yerine koyuyorsun. Bu tutsaklar bizden birini nasl ldrr? inlitutsan elindeki kl bir Trk beini ldrebilir mi? tkende bir Trk baini ldrmek iinbtn in pusata sarlmaldr.

- Ben size inliler bahadrlkla ldrrler demiyorum. Sava alannda bir Trk bei ldrmekinlilere g gelir. Ama barta bir Trk Kaann bile nasl ldrdklerini hepiniz grdnz.Ben size klc anlatmyorum. Audan bahsediyorum.

Kr ad yldrm gibi konuuyordu. Kaan bu szlerden alnmt. Kr ada soukkanllkla sordu:

- Peki Kr ad! Tng Yabgu Kaana eli gndermeden nce ne yapalm diyorsun?- Ne mi yapalm? Bu inlilerin tutsak olduunu onlara gsterelim. inlilerin z balarna tarlas

olmasn. Onlarn koyunlarnn yarsn alp Trklere verelim. Biz gidip aknda, savata kandkyor, lyoruz. Onlar tutsak diye tkende oturup tarla sryor, koyun retiyorlar. Sonrabizim Trklerle al ve i edip, bir koyuna on tane tilki derisi alyorlar. Sonra da bu tilkiderilerini ine satp zengin oluyorlar.

- Bunlarn nn almak kolaydr.- Kolaydr ama i bu kadarla bitmiyor. Bu inliler Trklerin ahlakn da bozuyor. Tutsak in

karlar bin trl kann yapp Trk erlerini kandryorlar. Bizim kzlarmz byle kann bilmez.in erkekleri nasl kt mallar bize iyi mal diye srp bizi aldatyorlarsa, in kadnlar da

kendilerini boya ile, kann ile srp trk erlerine satyorlar. Erkekler abuk kanar, inkzlarn bir ey sanyorlar. Elma gibi al yanakl, kumral sal, k gibi yeil ala gzl, sunaboylu Trk kzlar dururken sar benizli, karanlk bakl, sska in avratlarna gnlkaptryorlar. Evli kadna kt gzle baklr m? Trk tresinde evli kadna ilimek lmle biter.Biter ama artk tre de suya dt. nk evli kadnlar artk buna raz oluyorlar.

Kurultay yaman bir heyecana dt. Kaan ve beler ayaa frladlar. Kaan bard:

- Ne diyorsun? Evli kadnlara saldran var da duymuyor muyuz?- Duymuyoruz. Duyurmuyorlar. Dmze girse usumuzu karrdk deil mi? Evet ya!... inli

tutsaklarn karlar Trk erlerini avlyorlar. inliler karlarnn yaptn bilmiyor mu? Biliyor

Biliyor ama sesini karmyor. Bilakis karsn kkrtyor. nk bylelikle aknlarda aldmzne kadar altn, gm, mal varsa hepsi Trk adrlarndan inli tutsaklarn adrlarna tanyor.inli bu Yabanc. Yapmaz m? Deyin bakalm; buna ne yapacaz? Bizim tremizde bir kii evlikadna iliirse kadn ikayet eder, saldran, ilien yok edilirdi. Ya bu kadn ikayet etmezseTrk tresi bunun iin bir ey sylemiyor.

Kurultay heyecanlanmt. Bir be bard:

- Kadn ikayet etmez olur mu? Byle kadn grlm mdr? Ya o kadnn kocas durur mu?

Kr ad yldrm gibi grlyor, fakat heyecanlanmyordu:


37/213

- Trk kadn olursa bylesi bulunmaz. Ama inli karlardan kyor ite!... nk inli erkelerepara, mal gerek. Onun kesesi aka ile dolmaldr. Akay almak iin de maln verir, her eyiniverir, daha ileri gider karsn da verir. in karlar Trkleri byle soyup kocalarn zenginediyorlar. inlilerin nasl baydn anladnz m? Bakn tkende doan inli ocuklar o kadarinliye benzemiyorlar. Bunu tkenin havasndan, suyundan m sanyorsunuz? indeki kpek

tkene gelmekle kurt olmuyor da inli tkene gelmekle nasl Trke benziyor? nk onaTrk kan alanyor. Yalnz inliye alansa iyi. Belki ilerde inde daha iyi eri kar da dahatatl savarz. Halbuki imdi Trkler de in kars almaa baladlar. Bizim bildiimiz inli karalmak kaanlar iindir. Bunun da sebepleri vardr. Ya bu Trk erlerinin hepsi imdi kaan moldular? inliler Trk kanyla alanarak canlanr, bahadrlarken biz de kanmza in kankatarak soysuzlaacak myz? Bu gnden tezi yok. Trk erlerini batan karan inli avratlarasopa ekilmeli. inli avradn kocas bu ii biliyorsa gebertilmeli. inlilerin mal davar nesivarsa yars alnp Trklere verilmeli. inlilerin z balarna tarla eyesi (sahibi) olmamal . Trkerleri inli karlarla evlenmemeli. Btn inlilere de gz kulak olmal. Yoksa yayda (ilkbahar)ine yapacamz akn in saray imdiden duyar.

Kaan belere bakt. O zamana kadar sze karmam olan bir be sz ald.

- Kr ad doru sylyor. Trk tresi yabana atlmaz. Bizim budunun da suu yok deil. Bir kiipusuya derse su yalnz kurann deil, biraz da pusuya denindir. Trk erleri inli avratlaraaldanp batan kyorlarsa yalnz in karlarna sopa atp in erkeklerini ldrmekle i bitmez.Trk tresinin tam yerine gelemsi iin evli kadna ilien bir erlerinin de ba uurulmal. Bizimtremiz evli kadna evli kadna ilien bir erin ban kesmek iin o kadnn Trk, inli yahuttutsak olup olmadna bakmyor.

Tunga Tigin sz

Documents

Bozkurtların Ölümü-Hüseyin Nihal Atsız