แหลงอางอิง

- www.healthcarethai.com- www.petmd.com- www.vcharkarn.com- Peterson, ME and Roberts, BK. 2006 Toads. In Peterson, ME and Talcott, PA. Small animal toxicology.

อาการทางคลินิก

สุนัขเปนสัตวเล้ียงท่ีมักไดรับพิษจากคางคก อยางไรก็ตามยังสามารถพบในสัตวอ่ืนๆได เชน แมว และสัตวที่เลี้ยงนอกบาน

อาการเริ ่มตนของสัตวที ่ ไดรับพิษจาก คางคก คือ เยื่อชุมมีสีแดงน้ำตาล น้ำลายไหล อยางมาก เกาหรือตะกุยบริเวณปากและสง เสียงรอง เจาของสัตว มักสังเกตเห็นมีฟอง น้ำลายท่ีปาก ตอมาสัตวจะเร่ิมแสดงอาการทาง ประสาท เชน อาการตากระตุก เดินไรทิศทาง หรือเดินกระตุก บางครั้งพบสัตว อาเจียน หายใจเร็วและตื่นเตน

รายท่ีมีอาการรุนแรงพบอาการชักและโคมา โดยแสดงอาการภายใน 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง

การวินิจฉัยใชการสังเกตจากอาการและ ประวัติที ่พบเห็นสัตวสัมผัสกับคางคกหรือ พบเห็นคางคกอาศัยในบริเวณน้ันๆ นอกจากน้ี ควรวินิจฉัยเปรียบเทียบกับความเปนพิษจาก สารพิษอื่นๆ เชน ยาฆาแมลง พิษจากพืชหรือ สัตวมีพิษอื่นๆ เปนตน

การรักษา

การปฐมพยาบาลเบื้องตน คือ การลาง บริเวณชองปากหรือผิวหนังท่ีสัมผัสกับคางคก หรือน้ำพิษจากคางคก โดยลางดวยน้ำสะอาด หรือน้ำประปาที่ไหลอยางตอเนื่อง วิธีนี้ไม ควรทำเมื ่อสัตวหมดสติหรือมีอาการชัก และใหลางน้ำ โดยทิศทางการไหลของน้ำไมไหล เขาจมูกหรือปาก จนอาจทำใหเกิดการสำลักน้ำ จากนั้นรีบพาไปพบสัตวแพทยทันที

การพยากรณโรค

สัตวสวนมากมักหายจากอาการพิษเมื่อ ไดรับการชำระลางน้ำพิษในชวงแรกหลังไดรับ พิษและไดรับการรักษาตามอาการอยางเหมาะสม อยางไรก็ตามตองเฝาระวังอยางใกลชิด เชน ในรายที่มีอาการปอดบวม หรือโรคหัวใจ..

เรียบเรียงโดย

รศ.สพ.ญ.ดร.ปารียา อุดมกุศลศรี

เอกสารเผยแพรความรู

ภาควิชาเภสัชวิทยา

คณะสัตวแพทยศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร

ฤดูฝน…ระวังสัตวเล้ียงจากคางคก

คางคกมีตอมพิษอยูบริเวณใตผิวหนังใกลหู เปนตอมที่เก็บและขับ

สารพิษ ชาวบานมักเรียกสารพิษจากคางคกวา ยางคางคก คางคกทุก

ชนิดมีพิษทั้งสิ้น คางคกชนิดที่พบในทุกภาคชวงฤดูฝน คือ คางคกบาน

(Bufo melanostictus) ลักษณะเดนของคางคก คือ หนังที่ขรุขระ

เปนตะปุมตะป�ทั่วทั้งตัวโดยเฉพาะบริเวณดานหลัง

สารพิษจากคางคก

พ ิษของคางคกหล ั ่ งออกมาจากต อมท ี ่ อาจพบท ั ่ ว ไปตามผ ิวหน ัง

แตคางคกไมมีอวัยวะที่ใชปลอยพิษ สวนตอมพิษที่สำคัญ คือ ตอมน้ำลายที่อยูดาน

หลังหูทั้งสองขาง ตอมนี้มีรูปรางคลายเพชรและสามารถมองเห็นไดดวยตาเปลา

ตอมน้ำลายประกอบตอม 2 ประเภท คือ ตอม glandular gland จำนวนมาก

ทำหนาที่ผลิตและสะสมสิ่งคัดหลั่งที่มีลักษณะเหนียวและขนเปนครีม และตอม

mucous gland ที่สรางสิ่งคัดหลั่งที่เหนียวนอยกวา

เมื่อสุนัขกัดหรือใชปากคาบคางคกทำใหตอมน้ำลายที่อยูดานหลังของคางคก

ปลอยน้ำพิษออกมา จากน้ันน้ำพิษจะถูกดูดซึมผานเย่ือชุมในชองปากและถูกดูดซึมเขา

สูกระแสโลหิตไดอยางรวดเร็ว นอกจากนี้น้ำพิษจะถูกดูดซึมผานทางเดินอาหารเมื่อ

กินคางคก หรือผานผิวหนังทางบาดแผลหรือเย่ือบุตา เม่ือน้ำพิษเขาสูระบบหมุนเวียน

โลหิตมักกอใหเกิดผลตอหัวใจ ระบบเสนเลือดสวนปลายและระบบประสาท น้ำพิษหรือ

สิ่งคัดหลั่งเหลานี้ประกอบสารหลายชนิด เชน epinephrine, norepinephrine,

serotonin, dopamine, ergosterol, bufotenine, bufagenins, bufo-

toxins และ indolealkylamines สารเหลาน้ีมีผลตอระบบสรีรวิทยาของรางกาย

ความเปนพิษและปจจัยเสี่ยง

ความเปนพิษข้ึนกับขนาดของคางคกและปริมาณสารที่ไดรับ คางคกที่ตัวใหญจะมีตอมน้ำลายใหญและสามารถ สรางน้ำพิษไดปริมาณมาก อาการของการเกิดพิษที่ รุนแรง มักพบในสัตวที่มีน้ำหนักตัวนอยและไดรับพิษจาก คางคกตัวใหญ สุนัขเปนสัตวที่มักไดรับความเปนพิษจาก คางคกมากที่สุด โดยเฉพาะชวงหนาฝน ในชวงใกลค่ำ หรือใกลสวาง

ฤดูฝน…ระวังสัตวเลี้ยงจากคางคกรศ.สพ.ญ.ดร.ปารียา อุดมกุศลศรี

ตอมน้ำลายคางคก (ที่มา: www.petmd.com)