รายงานวจิัยฉบับสมบูรณ์ - Kasetsart University · 2013-11-13 · รายงานวจิัยฉบับสมบูรณ์ โครงการพฒนาขบวนการสหกรณั

รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการพฒนาขบวนการสหกรณในพนทจงหวดพทลง

โดย ผศ. บรรเจด พฤฒกตต และคณะ

สงหาคม 2549

คานา

คณะวจยคงไมสามารถดาเนนการวจยลลวงมาไดดวยด ถาปราศจากการชวยเหลอ ของคณะผประสานงานจากศนยประสานงานกลาง ทานสหกรณจงหวด หวหนาและเจาหนาทจากสานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยางจงหวดพทลง หวหนาและเจาหนาทสานกงานเกษตรจงหวดพทลง ตลอดจนคณะผชวยวจยทกทาน ทายทสดถาทางสานกงานกองทนสนบสนนการวจย มไดสนบสนนดานงบประมาณ การวจยครงนคงมอาจเกดขนได คณะผวจยขอขอบพระคณทกทาน และทกหนวยงานเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

คณะผวจย

บทคดยอ แนวคดของทมวจยจะใชศนยประสานงานเครอขายเปนตวขบเคลอนเครอขายในจงหวดพทลง การจดเวทแลกเปลยนเรยนรของผนาสหกรณและผนาองคกรชมชนในจงหวดพทลง มขอยตใหมโครงสรางศนยประสานงานในจงหวดพทลง 3 ระดบ คอ ระดบจงหวด มชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด เปนศนยประสานงาน ระดบอาเภอ กาหนดใหสหกรณการเกษตรอาเภอทกแหงเปนศนยประสานงานเครอขาย สาหรบระดบตาบล มอบใหศนยประสานงานระดบอาเภอ รวมกบองคกรตางๆในตาบลเปนผกาหนด แตการดาเนนงานของศนยประสานงานระดบจงหวดเกดความลาชา เพราะมปญหาภายในองคกร ทาใหมการปรบเปลยนแผนงาน โดยการนาเอากจกรรมนาเครอขาย ผลการจดเวทแลกเปลยนเรยนรไดกาหนดใหกจกรรมนาเครอขาย 3 กจกรรม ไดแก ยางพารา ขาวสาร อาหารสตว และยงเกดผลตอเนองอกหนงเครอขาย ไดแก เครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง ผลทเกดจากการวจย เกดการรวมตวขององคกรททาธรกจดานยางพารา จะจดตงองคกรขนมาเปนศนยประสานงานกลาง ชอวา ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด ขณะนทากจกรรมรวบรวมน ายางสด ยางแผนดบ และยางแผนรมควนรวมกน ในขณะเดยวกนกจดต งคณะทางานจดตง ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด ทางานควบคกนไปดวย ดานขาวสาร และปย ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด เปนศนยประสานงานเครอขายแตดาเนนการคบหนาลาชามาก ดานอาหารสตวนนบงออกเปน 3 แบรนด โดยแบรนดของ ซพ มอบใหสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ทาหนาทศนยประสานงานเครอขายอาหารสตวทงจงหวด แบรนดของ เบทาโก มอบให สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด ทาหนาทเปนศนยประสานงานฯ และแบรนดของ แหลมทอง มอบใหสหกรณการเกษตรพนมวงก จากด ทาหนาทศนยประสานงานฯ สาหรบวสาหกจชมชนนน ไดตดตอทมวจยเขาไปชวยสรางเครอขายให ทมวจยจงจดเวทแลกเปลยนเรยนรของผนาองคกรวสาหกจชมชนจงหวดพทลง และมขอสรปรวมกนทจะทาการจดตง ชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลงขน เพอทาหนาทเปนศนยประสานงานเครอขายวสาหกจชมชนทงจงหวด ขณะนคณะกรรมการยกรางขอบงคบเสรจแลว ขนตอนตอไป คอ จดทาประชาพจารณรางขอบงคบ จากนนกขอจดทะเบยนเปนชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง คณคาทเกดจาการทาวจย สมาชกสามารถขายยางแผนรมควนดวยตนทนทลดลง รวมกนซอน ากรดทาใหตนทนตาลง กโลกรมละ 10-15บาท ขายน ายางสดไดราคาเพมขน กโลกรมละประมาณ 1 บาท ซออาหารสตวราคาลดลงกระสอบละ 5-10 บาท และผเลยงสกรยงสามารถซอลกสกรในราคาถกลงตวละ 50 บาทอกดวย

1

บทท 1 บทนา

1.1 ขอมลเบองตนจงหวดพทลง พทลง เปนเมองเกาแกโบราณเมองหนงในภาคใตของประเทศไทย มประวตสนนษฐานวาพทลงเปนเมองทสรางขนตงแตสมยศรวชย ตวเมองเดมตงอยทเขาหวแดง ฝงตรงขามกบเมองสงขลาในปจจบน แตเนองจากมภยตางๆ มารบกวนทาใหตองยายเมองไปตงอยตามตาบลตางๆ หลายครง ในรชกาลพระรามาธบดท1 (อทอง) แหงกรงศรอยธยา “เมองพทลง” เปนสวนหนงใน 15 หวเมองปกษใตทอยในอานาจบงคบบญชาของเมองนครศรธรรมราช ซงมฐานะเปนเมองพระยามหานคร ขนตรงกบกรงศรอยธยา ตอมาใน พ.ศ. 1927 เมอสมเดจพระราเมศวรยกทพไปตเชยงใหมไดชยชนะ จงอพยพชาวภาคเหนอสวนหนงลงมาไวทเมองพทลง ตอมาในสมยอยธยาตอนปลาย เมองพทลงไดยายไปตงททาเสมด ปจจบนอยในอาเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช และยายอกครงมาตงทตาบลควนมะพราว ในเขตอาเภอเมองปจจบน ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก รชกาลท 1 แหงกรงรตนโกสนทร ไดโปรดฯ ใหยกเมองพทลงขนตรงตอกลาโหมโดยมฐานะเปนเมองชนโทและไดยายเมองไปอยทปากน าลาปา เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงปฏรปการปกครองเปนแบบมณฑลเทศาภบาล เมองพทลงไดถกจดใหขนกบมณฑลนครศรธรรมราชจนกระทงถงป พ.ศ. 2467 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดโปรดฯ ใหยายเมองมาตงทตาบลคหาสวรรคซงเปนทตงปจจบนน เมอไดยกเลกการปกครองแบบมณฑลเทศาภบาลในป พ.ศ. 2476 พทลงจงไดมฐานะเปนจงหวดตงแตบดนน และมภเขาอกทะล เปนสญลกษณและหลกเมองของจงหวด ยอดเขามเจดยเกาแกกอสรางไวองคหนง เมองแหงขนเขาอกทะล ทรจกกนดของภาคใต ตงอยระหวางเสนทางตรง – สงขลา อยหางจากกรงเทพฯ 840 กโลเมตร จงหวดพทลงมคาขวญวา “เมองหนงโนราห อนาขาว พราวนาตก แหลงนกนา ทะเลสาบงาม เขาอกทะล นาพรอน”

ชอเมองพทลงในสมยกอน ไมไดเขยนอยางทปรากฏใหเหน จากหลกฐานพบวา บนเหรยญอแปะพทลง พ.ศ. 2426 เขยนวา พททะลง และพตะลง ในเอกสาร ของไทย ใชตางกนมากมาย ไดแก พตะลง พดทลง พทธลง พฒลง พทลง ในเอกสาร เบอรนขององกฤษสมยรชกาลท 3 เ ขยนวา Bondelun และ Merdelong ของนายลามาร วศวกรชาวฝรงเศส สมยสมเดจพระนารายณมหาราช เขยนวา Bourdelun ความหมายของชอเมองหมายถง เมองชางหรอเมองเกยวเนองดวยชาง สวนคาพนเมองทเรยกวา “ตะลง” แปลวาเสาลามชาง หรอไมหลกผกชาง ชอบานนามเมองของพทลงทเกยวกบชางมมาก หรอจะเรยกวาเปน “เมองชาง” กได

2

1.1.1 สภาพทวไปของจงหวดพทลง

1.1.1.1 ทตงและอาณาเขต จงหวดพทลงตงอยบรเวณชายฝงตะวนตกของลมนาทะเลสาบสงขลา มพนทประมาณ 3,424.473

ตารางกโลเมตร เปนจงหวดทมพนทมากเปนอนดบ 10 ของภาคใต มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบอาเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช และอาเภอระโนด จงหวดสงขลา

ทศใต ตดตอกบอาเภอควนเนยง อาเภอรตภม จงหวดสงขลา และอาเภอควน กาหลง จงหวดสตล ทศตะวนออก ตดตอกบทะเลสาบสงขลา ซงเปนนานนาตดตอกบอาเภอระโนด

อาเภอกระแสสนธ อาเภอสทงพระ และอาเภอสงหนคร จงหวดสงขลา ทศตะวนตก ตดตอกบเทอกเขาบรรทด ซงเปนแนวตดตอกบ อาเภอหวยยอด อาเภอเมอง อาเภอนาโยง อาเภอยานตาขาว และอาเภอปะเหลยน

จงหวดตรง

แผนภาพท 1 แผนทจงหวดพทลง

แผนทจงหวดพทลง

3

1.1.1.2 ลกษณะภมประเทศ สภาพภมประเทศโดยทวไป นอกจากบรเวณทะเลสาบสงขลา ซงเปนแหลงน าธรรมชาตทสาคญ

แลว ยงมสวนทเปนพนดนทคอยๆ ลาดตาจากดานทศตะวนตก มายงดานทศตะวนออกของจงหวด พนทตอนในสดทางดานตะวนตก มความลาดชนมากกวารอยละ 35 ถดมาทางทศตะวนออกเปนทดอน ซงเปนบรเวณทพนผวเหลอจากการกดกรอน ถดลงมาทางดานตะวนออก เปนทราบจนจดพนทสวนทเปนทะเลสาบสงขลา ภมประเทศของจงหวดพทลงสามารถจาแนกออกเปนสลกษณะคอ พนทภเขา พนทลกคลนลอนชน พนทราบ และพนทเกาะ 1.1.1.3ลกษณะภมอากาศ

สภาพภมอากาศม 2 ฤดกาล คอ ฤดรอน และฤดฝนไดรบอทธพลจากมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ และมรสมตะวนตกเฉยงใต ปรมาณนาฝนโดยเฉลย 1,853.5 มลลเมตรตอป 1.1.2 สภาพทางการปกครอง

1.1.2.1 การแบงเขตการปกครอง จงหวดพทลงแบงเขตการปกครองออกเปน 10 อาเภอ 1 กงอาเภอ 65 ตาบล 653 หมบาน

9 เทศบาล 64 อบต. ประกอบดวย

แผนภาพท 2 แผนภาพการแบงเขตการปกครองในพนทจงหวดสตล

4

ตารางท 1 การแบงเขตการปกครองในจงหวดพทลง

อาเภอ/กงอาเภอ การแบงเขตการปกครอง

ตาบล(แหง) หมบาน(แหง) เทศบาล (แหง) อบต. (แหง ) 1. อาเภอเมองพทลง 13 143 1 13 2. อาเภอกงหรา 5 44 - 5 3. อาเภอเขาชยสน 5 56 1 5 4. อาเภอตะโหมด 3 33 2 3 5. อาเภอควนขนน 12 123 2 12 6. อาเภอปากพะยน 7 62 1 7 7. อาเภอศรบรรพต 3 30 - 3 8. อาเภอปาบอน 5 46 1 5 9. อาเภอบางแกว 3 32 1 3 10. อาเภอปาพะยอม 4 39 - 4 11. กงอ.ศรนครนทร 4 42 - 4

รวม 64 650 9 64 ทมา : ททาการปกครองจงหวด กลมปกครองฯ ขอมล ณ วนท 1 ตลาคม 2546

1.1.2.2 การบรหารราชการ จงหวดพทลง มรปแบบการปกครองและการบรหารราชการแผนดน 3 รปแบบ คอ 1. การบรหารราชการสวนกลาง ซงมาตงในพนทจงหวดพทลง จานวน 77 สวนราชการ

2. ราชการบรหารสวนภมภาค จดรปแบบการปกครองและการบรหารราชการออกเปน 2 ระดบ คอ 2.1 ระดบจงหวด ประกอบดวยสวนราชการประจาจงหวด จานวน 27 สวนราชการ

2.2 ระดบอาเภอ ประกอบดวย 10 อาเภอ 1 กงอาเภอ 65 ตาบล 650 หมบาน 3. การบรหารราชการสวนทองถน ประกอบดวย 1 องคการบรหารสวนจงหวด 1 เทศบาลเมอง 8 เทศบาลตาบล และ 64 องคการบรหารสวนตาบล

5

1.1.3 สภาพทางสงคม

1.1.3.1 โครงสรางประชากร จงหวดพทลงมจานวนประชากร 504,388 คน เปนชาย 248,663 คน หญง 255,725 คน อาเภอทมประชากรมากทสด คอ อาเภอเมอง จานวน 123,167 คน รองลงมา คอ อาเภอควนขนน จานวน 82,957 คน และอาเภอปากพะยน จานวน 50,241 คน สวนอาเภอทมประชากรนอยทสด คอ อาเภอศรบรรพต จานวน 16,493 คน นอกจากน ประชากรของจงหวดพทลงยงสามารถแยกเปนรายอาเภอได ดงน ตารางท 2 จานวนครวเรอนและจานวนประชากรในจงหวดพทลง

อาเภอ/กงอาเภอ จานวนครวเรอน จานวนประชากร(คน)

ชาย หญง รวม 1. อาเภอเมองพทลง 33,888 59,394 63,773 123,167 2. อาเภอเขาชยสน 11,591 21,910 22,501 44,411 3. อาเภอควนขนน 22,692 40,458 42,499 82,957 4. อาเภอปากพะยน 12,393 24,749 25,492 50,241 5. อาเภอกงหรา 7,584 17,132 17,185 34,317 6. อาเภอตะโหมด 7,320 14,103 13,889 27,992 7. อาเภอศรบรรพต 4,610 8,376 8,117 16,493 8. อาเภอปาบอน 11,235 21,627 21,738 43,365 9. อาเภอปาพะยอม 8,257 15,775 15,742 31,517 10. อาเภอบางแกว 6,319 12,340 12,467 24,807 11. กงอ.ศรนครนทร 6,961 12,799 12,322 25,121

รวม 132,850 248,663 255,725 504,388 ทมา : ททาการปกครองจงหวด กลมปกครองฯ

6

1.1.4 สภาพทางเศรษฐกจ

1.1.4.1 เศรษฐกจ จงหวดพทลง ประชากรมรายไดเฉลยตอหว 30,697 บาท ตอปเปนอนดบ 52 ของประเทศ โดยทง

จงหวดมผลตภณฑมวลรวม 15,348.442 ลานบาท รายไดสวนใหญขนอยกบสาขาการเกษตรมากทสด ถงรอยละ 32.77 คดเปนมลคา 5,029.049 ลานบาท รองลงมาเปนสาขาการคาสงและคาปลก รอยละ 20.46 คดเปนมลคา 3,141.248 ลานบาท และสาขาบรการรอยละ 12.95 คดเปนมลคา 1,998.136 ลานบาท อตราการขยายตวทางเศรษฐกจรอยละ 10.83 ภาพรวมทางเศรษฐกจของจงหวดพทลงปรบตวดขน ทงนเนองจากผลผลตยางพาราและขาวนาปเพมขน ประกอบกบราคายางสงขนจากปกอน ทาใหการใชจายภาคเอกชนขยายตวในเกณฑด ขณะเดยวกนการลงทนภาคเอกชนกปรบตวดขน อานาจซอจากภาคเกษตรกรจงกระเตองขน เศรษฐกจของจงหวดพทลงในสาขาตางๆ มดงน สาขาเกษตร เศรษฐกจของจงหวดโดยทวไปขนอยกบการผลตภาคการเกษตรเปนหลก พชเศรษฐกจหลกทสาคญของจงหวดพทลง ไดแก ขาว ยางพารา และไมผล เชน เงาะ ทเรยน ลองกอง มงคด เนองจากจงหวดพทลงมศกยภาพในการผลตสนคาเกษตร สวนดานปศสตวมสตวเศรษฐกจทสาคญ คอ สกร และโคนม สาหรบผลผลตทางการเกษตรโดยรวมอยในเกณฑด โดยเฉพาะขาว และยางพารา สาขาอตสาหกรรม อตสาหกรรมแปรรปไมยางพาราขยายตวดขน ซงเปนผลจากตลาดไมยางพาราแปรรป และเฟอรนเจอรไมยางพารา เรมฟนตว ทาใหความตองการของตลาดมมากขน จงมผสนใจลงทนและขยายโรงงานแปรรปไมยางพาราเพมขน สาขาการคา การใชจายภาคเอกชนขยายตวในเกณฑด เนองจากผลผลตยางและผลผลตขาวเพมขน ประกอบกบราคายางปรบตวสงขน ทาใหยอดการจาหนายสนคาทกประเภทดขน

1.1.4.2 การเกษตร การถอครองทดนทางการเกษตรและการใชทดนเพอการเกษตร จงหวดพทลงมพนททงหมด

2,140,296 ไร ในป 2545 มพนททาการเกษตร 1,422,894 ไร คดเปนรอยละ 66.48 ของพนททงจงหวด ซงเพมจากป 2544 จานวน 55,325 ไร (เกษตรจงหวดพทลง ม.ค. 45)

จงหวดพทลงมพชเศรษฐกจทสาคญ คอ ยางพารา ขาว ไมผล เชน ทเรยน ลองกอง มงคด เงาะโรงเรยน เปนตน ภาวะการผลต การตลาดสนคาเกษตรทสาคญของจงหวดพทลง สรปไดดงน

1) ยางพารา เนอทปลก 675,298 ไร ผลผลตปละ 150,052.28 ตน มลคา 5,251.83 ลานบาท เกษตรกรปลกในพนททวทงจงหวด

2) ขาว เปนพชเศรษฐกจทสาคญอนดบสองรองจากยางพารา โดยมแหลงผลตทสาคญในเขตอาเภอเมอง ควนขนน และเขาชยสน เนอทปลกขาว จานวน 549,978 ไร ผลผลตปละ 274,458 ตน

7

มลคา 1,196.36 ลานบาท เกษตรกรแบงการปลกออกเปน 2 ประเภท ขาวนาป และขาวนาปรง พนธขาวทนยมปลก คอ พนธขาว เลบนก ชยนาท สงหยด ดอกมะล เขมทอง เฉยง เปนตน ใชบรโภคภายในจงหวด 130,976 ตน ทเหลอสงจาหนายใชทาพนธ และเลยงสตว ตลาดขาวพทลง ไดแก 14 จงหวดภาคใต และตลาดชายแดนมาเลเซย 3) ไมผล เนอทปลก 64,771 ไร ไดแก ลองกอง มงคด ทเรยน และเงาะ ผลผลตปละ 26,606 ตน มลคา 341.72 ลานบาท

1.1.4.3 การประมง จงหวดพทลงมแหลงน าธรรมชาตหลายแหง ทสาคญคอทะเลสาบสงขลาตอนใน และทะเลนอย ซงในอดตชาวประมงในพนทจงหวดพทลง สามารถจบสตวจากแหลงน าธรรมชาตเพอบรโภคและจาหนาย แตในปจจบนแหลงน าตางๆ เกดการเปลยนแปลงไปในทางทเสอมโทรมลง เนองจากการกระทาของมนษย และจากธรรมชาต คอการรกตวของน าเคมในบางฤด ทาใหปรมาณสตวน าตางๆ ลดปรมาณลง ปจจบนราษฎรทประกอบอาชพประมงสวนใหญ จงประกอบอาชพในลกษณะทาการประมงแบบยงยน และประกอบอาชพอนๆ เชน เลยงสตว ปลกพชควบคไปกบการเพาะเลยงสตวน าททดแทนปรมาณสตวน าธรรมชาตทจบไดลดลง

1.1.4.4 การปศสตว การเลยงสตวของเกษตรกรในจงหวดพทลง สวนใหญเปนการเลยงรายยอย และเลยงควบคไปกบการประกอบอาชพอน สตวเศรษฐกจทสาคญของจงหวดไดแก 1. สกร เกษตรกรผเลยงมจานวน 6,750 ครวเรอน มจานวนสกรทงสน 103,301 ตว นยมเลยงกนมากในทองทอาเภอเมอง ควนขนน และปาบอน เกษตรกรสามารถสงสกรออกไปจาหนายยงจงหวดตางๆ ในภาคใต ประมาณ 9,000 – 9,500 ตว/เดอน ผลผลตปละประมาณ 180,000 ตว/ป มลคารวมทงสน 540 ลานบาท 2. โคเนอ ในอดตเกษตรกรนยมเลยงโคพนเมองเปนหลก แตในปจจบนเรมหนมาเลยงโคพนธ และโคลกผสมกนมากขน นยมเลยงกนมากทองทอาเภอเมอง เขาชยสน ปากพะยน ควนขนน และปาบอน ณ มกราคม 2546 มเกษตรกรเลยงโคเนอ จานวน 17,335 ครวเรอน มจานวนโคเนอ 77,280 ตว เปนโคพนเมอง 61,824 ตว โคพนธแทและโคลกผสม 15,456 ตว และสงไปขายตางจงหวด เชน สตล ปตตาน ซงไมเพยงพอกบความตองการของตลาด บางปเกษตรกรเลยงในปรมาณทเพมขน เนองจากแรงจงใจดานราคา แตสวนใหญแลวมแนวโนมลดลง เนองจากปญหาดานพนทและคาพนธทมราคาสง ผลผลตปละประมาณ 12,000 ตน มลคารวม 180 ลานบาท 3. โคนม จงหวดพทลงเปนจงหวดทเลยงโคนมมากทสดในภาคใต มโรงงานผลตภณฑนม จานวน 1 แหง มอตรากาลงการผลต 48 ตนตอวน ผลตนมพาสเจอรไรสเปนถงสาเรจรปจาหนายภายใน

8

จงหวดรอยละ 60 และจาหนายตางจงหวดรอยละ 40 เกษตรกรนยมเลยงโคนมมากในทองทอาเภอเมอง ควนขนน เขาชยสน และปาพะยอม ณ มกราคม 2546 มเกษตรกรเลยงโคนมจานวน 280 ครวเรอน มโคนมจานวน 3,598 ตว มน านมเฉลย 9.85 กโลกรม/ครวเรอน หรอผลผลตตกประมาณปละ 5,840 ตน มลคารวมทงสน 64 ลานบาท 4. การเลยงสตวปก ไดแก ไกพนเมอง ไกเนอ เปดเทศ เปดไข เกษตรกรเลยงกนทวไปทกอาเภอ/กงอาเภอ ทองททเกษตรกรนยมเลยงกนมาก ไดแก อาเภอเมอง ควนขนน เขาชยสน และปาบอน

1.1.4.5 อตสาหกรรม อตสาหกรรมในจงหวดพทลง สวนใหญเปนอตสาหกรรมขนาดเลก เชน โรงงานแปรรปไมยางพารา โรงสขาว รานคาสงและคาปลก รานคาวสดกอสราง โรงงานจะตงกระจายอยทกอาเภอ โดยทองททโรงงานต งอยมากทสด คอ อาเภอเมอง ควนขนน เขาชยสน แตเ มอพจารณาเงนทผประกอบการนามาลงทน พบวา มการลงทนในทองทอาเภอเมองพทลงมากทสด เปนเงน 385,181,952 บาท รองลงมา คอ อาเภอปาบอน เปนเงน 274,228,522 บาท และอาเภอควนขนน เปนเงน 137,890,154 บาท ในสวนของการจางงาน พบวา โรงงานเขตอาเภอเมองพทลง มการจางงานมากทสด จานวน 1,317 คน รองลงมา คอ อาเภอปาบอน จานวน 414 คน

9

1.2 กลม/องคกร/สหกรณ ในพนทจงหวดพทลงกอนเขาโครงการ 1.2.1 ภาพรวมขอมลพนฐานทวไปขององคกรประชาชนในจงหวดพทลง ตารางท 3 ขอมลองคกรประชาชนในจงหวดพทลงป 2548

ประเภท จานวนองคกร (แหง)

สมาชก (คน)

จานวนสนทรพยรวม (ลานบาท)

กลมจดทะเบยน 145 99,864 5,052

สหกรณ 98 89,200 4,942.7 - ชมนมสหกรณจงหวดพทลง 1 54 (สหกรณ) 8.7 - สหกรณการเกษตร 36 66,927 1,083.8 - สหกรณกองทนสวนยาง 51 7,810 114.2 - สหกรณออมทรพย 6 11,744 3,717.3 - สหกรณรานคา 2 2,315 12.1 - สหกรณบรการ 2 404 6.6 กลมเกษตรกร 47 10,664 109.3

กลมไมจดทะเบยน 1,748 117,459 1,176.1

กลมแมบานเกษตรกร 115 - - กลมสงเสรมการเกษตร 209 7,039 91.6 กลมออมทรพยเพอการผลต 312 75,396 529.4 กองทนหมบาน 540 31,179 555.1 วสาหกจชมชน 153 3,845 - กลม OTOP 419 - -

รวม 1,893 217,377 6,229 ทมา: สานกงานสหกรณจงหวดพทลง สานกงานพฒนาชมชนจงหวดพทลง และสานกงานเกษตรจงหวดพทลง ขอมล ป 2548

ปจจบนมองคกรประชาชนทงทจดทะเบยนและไมจดทะเบยนทงสน 1,893 แหง โดยมจานวนองคกรทจดทะเบยนรอยละ 7.7 (145 แหง) ในขณะทองคกรทไมจดทะเบยนมรอยละ 92.3 (1,748 แหง) ซงจากตารางแสดงใหเหนวา สาหรบกลมจดทะเบยนจานวนสหกรณกองทนสวนยางมจานวนมากทสด คอ 51 แหง รองลงมากลมเกษตรกร 47 แหง อยางไรกตามเมอเทยบกบจานวนสนทรพยแลว พบวาสหกรณออมทรพยมสนทรพยมากทสดคอ 3,717.3 ลานบาท สาหรบกลมไมจดทะเบยน พบวา กองทนหมบานมจานวนมากทสด คอ 540 แหง รองลงมา คอ กลม OTOP 419 แหง เมอเทยบกบจานวนสนทรพยแลว พบวา กองทนหมบานมสนทรพยมากทสด คอ 555.1 ลานบาท

10

1.2.2 สถานภาพองคกรประชาชนในจงหวดพทลงแยกตามประเภท 1.2.2.1 กลมจดทะเบยน 1.2.2.1.1 ชมนมสหกรณ ตารางท 4 ขอมลพนฐานชมนมสหกรณในจงหวดพทลงป 2548 ชมนมสหกรณ จานวน

สมาชก(สหกรณ)

การดาเนนธรกจ ฐานะทางการเงน/ทนดาเนนการ

เงนใหก (ลานบาท)

เงนรบฝาก (ลานบาท)

ยอดขายสนคา

(ลานบาท)

ยอดการขายผลผลตของสมาชก


ปรมาณธรกจ


สนทรพย (ลานบาท)

หนสน (ลานบาท)

ทน (ลานบาท)

- ชมนมสหกรณการเกษตร จ.พทลง จากด

54 0.1 0.2 2.8 - 3.1 8.7 7.5 1.2

ทมา: สานกงานสหกรณจงหวดพทลง ขอมล ป 2548

จากตารางแสดงถงสถานภาพชมนมสหกรณการเกษตรในจงหวดพทลงป 2548 โดยปจจบนมจานวนสมาชก 54 สหกรณ ปรมาณธรกจ 3.1 ลานบาท มสนทรพย 8.7 ลานบาท แยกเปนหนสน 7.5 ลานบาท และทน 1.2 ลานบาท มขอสงเกต ในการศกษาพบวาการดาเนนงานของชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลงยงไมขบเคลอนเทาทควร เนองจากขาดการยอมรบจากสหกรณตางๆ ทเปนเครอขายสมาชก ทาใหการดาเนนงานยงไมบรรลเปาหมายทวางไว ทาใหปจจบนชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลงมภาวะหนสนเปนสดสวน 86.21% เมอเทยบกบทน

1.2.2.1.2 สหกรณ

ตารางท 5 ขอมลพนฐานสหกรณในจงหวดพทลงป 2548 ประเภทสหกรณ จานวน

(สหกรณ) จานวนสมาชก(คน)








ใหบรการ (ลานบาท)






สหกรณการเกษตร สหกรณกองทนสวนยาง สหกรณออมทรพย สหกรณรานคา สหกรณบรการ

36 51 6 2 2

66,927 7,810

11,744 2,315 404

380.2 13.1

3,279.0 - -

439.8 128.6

1,084.0 - -

298.1 38.7

- 100.1 22.2

127.0 758.0

- - -

9.1 - - -

0.1

1,254.3 938.4

4,362.9 100.2 22.3

1,083.9 114.2

3,717.3 12.2 6.6

676.3 44.7

2,307.1 2.2 6.4

407.6 69.5

1,410.2 10.0 0.1

รวม 97 89,200 3,672.3 1,652.4 459.1 885.0 9.2 6,678.1 4,934.2 3,036.7 1,897.4

ทมา: สานกงานสหกรณจงหวดพทลง ขอมล ป 2548

11

จากภาพรวมสหกรณในจงหวดพทลงมจานวน 97 แหง จานวนสมาชก 89,200 คน ปรมาณธรกจรวม 6,678.1 ลานบาท สวนใหญมาจากธรกจการปลอยสนเชอของสหกรณออมทรพย และสหกรณการเกษตร ซงมปรมาณกวาสามพนลานบาทซงเปนจานวนมากกวาครงหนงของปรมาณธรกจทงหมด ในสวนของทนดาเนนการนน สหกรณในจงหวดพทลงมสนทรพยรวม 4,934.2 ลานบาท โดยแบงเปนทน 1,897.4ลานบาท และหนสน 3,036.7 ลานบาท ตามลาดบ

1.2.2.1.3 กลมเกษตร

ตารางท 6 ขอมลพนฐานกลมเกษตรในจงหวดพทลงป 2548 จานวนกลม จานวน

สมาชก(คน)








ใหบรการ (ลานบาท)






47 10,664 39.3 48.2 31.3 19.0 0.05 137.9 109.3 69.5 39.8

ทมา: สานกงานสหกรณจงหวดพทลง ขอมล ป 2548 ปจจบนมจานวนกลม 47 กลม สมาชก 10,664 คน ปรมาณธรกจรวม 184.3 ลานบาท สวนใหญ

มาจากธรกจการรบเงนฝากของสมาชก มสนทรพยรวม 109.3 ลานบาท โดยแบงเปนทน 39.8 ลานบาท และหนสน 69.5 ลานบาท ตามลาดบ เมอศกษาถงการประกอบธรกรรมของกลมพบวา เปนธรกรรมทางการเกษตร เชน ทานา ทาสวน และการเลยงสตว 1.2.2.2 กลมทไมจดทะเบยน ตารางท 7 ขอมลพนฐาน องคกรประชาชนทไมไดจดทะเบยน ป 2548

ประเภท จานวน (กลม)

จานวนสมาชก (คน)



รวม 1,748 117,459 1,176.1 ทมา: สานกงานพฒนาชมชนจงหวดพทลง ขอมล ป 2548

12

1.2.2.2.1 กลมแมบานเกษตรกร จานวนกลมแมบานเกษตรกรในจงหวดพทลง ปจจบนมจานวนทงสน 115 กลม หรอ

รอยละ 6.2 ของกลมทงหมด 1.2.2.2.2 กลมสงเสรมการเกษตร

จานวนกลมสงเสรมการเกษตรในจงหวดพทลง ปจจบนมจานวนทงสน 209 กลม หรอรอยละ 11.2 ของกลมทงหมด มสมาชก 7,039 คน มปรมาณสนทรพย 91.6 ลานบาท 1.2.2.2.3 กลมออมทรพยเพอการผลต

จานวนกลมออมทรพยเพอการผลตในจงหวดพทลง ปจจบนมจานวนทงสน 312 กลม หรอ รอยละ 16.7 ของกลมทงหมด มสมาชก 75,396 คน มปรมาณสนทรพย 529.4 ลานบาท 1.2.2.2.4 กองทนหมบาน

จานวนกองทนหมบานในจงหวดพทลง ปจจบนมจานวนทงสน 540 กลม หรอรอยละ 35.2 ของกลมทงหมด มสมาชก 31,179 คน มปรมาณสนทรพย 555.1 ลานบาท 1.2.2.2.5 วสาหกจชมชน

จานวนกลมวสาหกจชมชนในจงหวดพทลง ปจจบนมจานวนทงสน 153 กลม หรอรอยละ 8.2 ของกลมทงหมด มสมาชก 3,845 คน 1.2.2.2.6 กลม OTOP

จานวนกลม OTOP ในจงหวดพทลง ปจจบนมจานวนทงสน 419 กลม หรอรอยละ 22.5 ของกลมทงหมด

13

1.3 เครอขายพนธมตรทมอยเดมในพนทจงหวดพทลง

1.3.1 การเชอมโยงธรกจและสนเชอระหวางสหกรณ/กลมเกษตรกร การกยมเงน ท ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร ผก ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร ผใหก มลคาปจจบน อตราดอกเบย 1 สหกรณเดนรถพทลง จากด สหกรณการเกษตรพนมวงก

จากด 300,000 6%

2 สหกรณผใชนามะกอกเหนอ จากด

สหกรณการเกษตร กรป.กลาง นพค. พทลง จากด

1,500,000 4%

3 สหกรณการเกษตรควนขนน จากด


3,900,000 4%

4 สหกรณการเกษตรปาพะยอม จากด


3,500,000 4%

5 สหกรณออมทรพยตารวจพทลง จากด

สหกรณออมทรพย มอ.หาดใหญ จากด

100,000,000 4%

รวมเปนเงนทงสน 109,200,000

14

การฝากเงน ท ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร ผรบฝาก ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร ผฝาก มลคาปจจบน อตราดอกเบย 1 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด 8,205,209 4% 2 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตรควนขนน จากด 1,322,666 3% 3 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณผใชนามะกอกเหนอ จากด 500,000 5% 4 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตรชะมวง จากด 212,427 3% 5 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตรเขาชยสน จากด 3,284,644 3% 6 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตรปศสตวพทลง

จากด 6,768,211 4%

7 สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณออมทรพยครพทลง จากด 4,394,935 3.5% 8 สหกรณการเกษตร กรป.กลาง

นพค. พทลง (สอง) จากด สหกรณใชน าสถานสบนาดวยไฟฟาชยบร จากด

300,000 4%

9 สหกรณการเกษตร กรป.กลาง นพค. พทลง (สอง) จากด

สหกรณการเกษตรเมองพทลง จากด

2,000,000 4%


สหกรณผใชนาฯบานคลองตรด จากด

167,000 4%


สหกรณการเกษตรควนขนน จากด 1,039,082 3%


สหกรณการเกษตรเขาชยสน จากด 3,182,000 4%

13 สหกรณการเกษตร กรป.กลาง นพค. พทลง จากด

สหกรณการเกษตรชะมวง จากด 420,000 3%


สหกรณการเกษตรเมองพทลง จากด

5,000,000 4%


สหกรณการเกษตรควนขนน จากด 3,000,000 4%


สหกรณการปศสตวพทลง จากด 322,152 5%


สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด 17,000,000 4%

18 สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด สหกรณการเกษตรควนขนน จากด 1,000,000 4% รวมเปนเงนทงสน 58,118,326

15

การซอขาย ท ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร

ผขาย ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร

ผซอ ชนดสนคา จานวน มลคา

(บาท) 1 สหกรณการปศสตวพทลง

จากด สหกรณการเกษตรกระแสสนธ จากด

อาหารสตว 303 กระสอบ 70,980

2 สหกรณการปศสตวพทลง จากด

สหกรณการเกษตรระโนด จากด



สหกรณการเกษตรบางแกว จากด



กลมโคนมปาพะยอม อาหารสตว 1,520 กระสอบ 271,958


กลมโคนมเขาชยสน อาหารสตว 900 กระสอบ 190,540


สหกรณโคเนอศรบรรพต จากด



กลมผเลยงสกรดอนทราย อาหารสตว 260 กระสอบ 66,610

รวมเปนเงนทงสน 830,928

16

การเชอมโยงเครอขายในกจกรรมอน ท ชนดของกจกรรม ชอสหกรณ/กลมเกษตรกร ทรวมกจกรรม มลคา 1 การแลกเปลยนความ ร (จด

กจกรรมของชมรมสหกรณกองทนสวนยางในอาเภอปาบอน ( ค เ ดม) ประชมพบปะแลกเปลยนความรทกวนท 25 ของทกเดอน

1. สหกรณกองทนสวนยางบานควนเคยม จากด 2. สหกรณกองทนสวนยางบานควนออก จากด 3. สหกรณกองทนสวนยางบานชมแสง จากด 4. สหกรณกองทนสวนยางบานหวควน จากด 5. สหกรณกองทนสวนยางบานเพงสะอาด จากด 6. สหกรณกองทนสวนยางบานทงคลองควาย จากด 7. สหกรณกองทนสวนยางในเขตปฏรปทดนบานยางขาคม จากด 8. สหกรณกองทนสวนยางบานโหละหาร จากด

-

2 สหกรณกองทนสวนยางในเขตอาเภอตะโหมด ทวาการอาเภอต ะ โ ห ม ด แ ล ะ ส า น ก ง า นสหกรณจงหวดพทลง ไดต งตลาดกลางยางพาราเพอใหผซอและผขายไดพบปะเจรจาการซอขายสงยางพารา

สหกรณกองทนสวนยางในพนทอาเภอปาบอน, พนทอาเภอบางแกว, อาเภอตะโหมด, อาเภอเขาชยสน, และอาเภอปากพะยน จานวนรวม 21 สหกรณ

จานวน 1,087 ตน เปนเงน 73,340,000 บาท

17

1.4 การวเคราะหขอมลพนฐานองคกรประชาชน

เมอพจารณาขอมลดงกลาวขางตนของทงองคกรทจดทะเบยนและไมจดทะเบยนในจงหวดพทลง มจานวนสนทรพยรวมกนประมาณ 6,229 ลานบาท ถาองคกรตาง ๆ ทกประเภทหนหนามาทาธรกรรมรวมกนมากขน เงนประมาณหมนลานบาทจะไดเขาไปหมนเวยนในระบบซงจะดกวาการนาไปฝากธนาคาร อยางไรกตามจากขอมลพนฐานสามารถวเคราะหไดวาองคกรตาง ๆ ยงไมไดมการเชอมโยงเครอขายกนอยางจรงจง หรอมกนอยมากและเปนเพยงธรกรรมพนฐานและตดตอแบบหลวม ๆ เทานน มขอสงเกตวาอาจเปนเพราะบทบญญตกฎหมายของสหกรณทบญญตขนมาทเอออานวยใหแยกกนอยไมมหนวยงานใดทจะเปนหนวยงานประสานอยางแทจรงได ศกยภาพขององคกรประชาชนในจงหวดพทลงในปจจบนเมอพจารณาแยกตามกลมจดทะเบยนและไมจดทะเบยน พบวาในกลมจดทะเบยนนนองคกรประชาชนมการดาเนนงานอยางเปนระบบ แตสวนใหญขาดแผนธรกจ มฝายบรหารและฝายจดการในการบรหารจดการองคกร โดยทงสองฝายมหลกการทางานแบบเกอกลกน รวมไปถงการมสวนรวมของสมาชกทกคน เพอนาความคดเหนตางๆทไดมานนมาวางนโยบายใหสอดรบกบความตองการของสมาชก เมอพจารณาผลการดาเนนงานโดยภาพรวมแลว แตละองคกรตางกมกาไรเพมขนและมแนวโนมวาจะมกาไรเพมขนในอนาคต ซงธรกรรมตางๆทเกดขนนนจะแตกตางกนออกไปแลวแตประเภทขององคกรนนๆ ยกตวอยาง สหกรณออมทรพยกจะประกอบธรกจดานการใหสนเชอแกสมาชก และการออมทรพย สหกรณการเกษตรในปจจบนเนนธรกรรมดานสนเชอและมรายไดหลกจากการปลอยสนเชอ ในสวนของการรวบรวมผลผลตและจดหาสนคามาจาหนายนนมนอยลงมาก สหกรณกองทนสวนยางมรายไดหลกคอการซอน ายางสดมาแปรรปเปนยางแผนรมควนหรอจาหนายเปนนายางสด โดยในกลมเกษตรกร มการทาธรกรรมในสวนของการทานา ทาสวน ทาไร เลยงสตว และอนๆ ซงกลมเกษตรกรโดยปกตแลว มไดทาบญชการเงนอยางเปนระบบถกตอง ซงจะแตกตางกบกลมจดทะเบยนประเภทสหกรณทมการทาบญชอยางถกตองและสามารถตรวจสอบได

ในสวนของกลมองคกรทไมจดทะเบยนซงประกอบไปดวยกลมออมทรพยเพอการผลต กลมแมบานเกษตรกร และกลมอนๆ ตางกไมไดมการทาบญชรายรบรายจายอยางถกตองซงทาใหไมสามารถตรวจสอบไดอยางชดเจนสวนใหญลงหลกฐานการเงนในสมดรบจาย และบางแหงขาดผดแลโดยตรง ทาใหเสยงตอการลงบนทกรบจายและเอกสารสญหาย ยกตวอยางเชน ในกลมออมทรพยเพอการผลตซงทาธรกจดานสนเชอโดยเฉพาะ และผลกาไรสวนใหญมาจากดอกเบยเงนกของสมาชก เมอพจารณาลกลงไปจะพบวากลมออมทรพยเพอการผลตในปจจบนมทงกลมทประสบความสาเรจและกลมทลมเหลว ทงนเนองมาจากระบบบรหารจดการขององคกรทยงไมไดมาตรฐานเดยวกน ซงกเชนเดยวกบกลมแมบานเกษตรกรทสวนใหญมการบรหารแบบผกขาดของผนาองคกร และขาดการตรวจสอบอยางมระบบ

18

เมอพจารณาโดยภาพรวมของกลมองคกรประชาชนในจงหวดพทลง ทงองคกรทจดทะเบยนและไมจดทะเบยน พบวา องคกรตางๆขาดการวางแผนธรกจทสะทอนรายละเอยดเชงปฏบตการ ซงสงผลทาใหองคกรขาดกลไกดาเนนงานไปในทศทางทชดเจน นอกจากนยงพบวาองคกรสวนใหญไมมการเอาผลงานทผานมาเทยบกบแผนทวางไวเนองจากไมมระบบบญชและระบบขอมลทมประสทธภาพ ถงแมวาโครงสรางพนฐานในแตละกลมจะมความแตกตางกน แตเมอพจารณาถงจดกาเนดและวตถประสงคของการกอตงนน มจดเรมตนทมความคลายคลงกน และตางกมการดาเนนงาน เพอมงเนนใหสมาชกมความเปนอยทดขน โดยในแตละองคกรจะมสวสดการใหสมาชกแตกตางกน แลวแตผลประกอบการ และนโยบายขององคกรนนๆ เมอพจารณาในเรองการเชอมโยงในปจจบน โดยภาพรวม พบวาองคกรตางๆมการเชอมโยงกนอยบางในลกษณะหลวมๆ ไมมรปแบบทชดเจนและขาดความตอเนองในการเชอมโยงเครอขาย รปแบบทมอยนนมทงเชอมโยงกนในองคกรประเภทเดยวกน และ เชอมโยงกนระหวางองคกรตางประเภทกน โดยสวนใหญจะเปนการเชอมโยงกนเพอเกอหนนทางดานการใหเงน ในสวนธรกรรมในดานอนๆยงคงมนอยมาก แตมแนวโนมวาจะมเพมขนในอนาคต

ในการนาเสนอสภาพการดาเนนงานโดยรวมขององคกรประชาชนในจงหวดสตล คณะวจยไดทาการศกษาขอมลพนฐานองคกรประชาชนทเปนองคกรจดทะเบยน ไดแก สหกรณ และกลมเกษตรกร โดยไดสรปในประเดนของ ทนดาเนนการ คณภาพของสนทรพย โครงสรางธรกจ การทากาไร และผลกระทบของธรกจ มรายละเอยดดงตอไปน

1.4.1 ภาพรวมภาวะเศรษฐกจทางการเงนของสหกรณและกลมเกษตรกรจงหวด พทลง

ในป พ.ศ. 2548 จงหวดพทลงมสหกรณและกลมเกษตรกรทงหมด 175 แหง สหกรณ 103 แหง และกลมเกษตรกร 72 แหง ในทนสามารถตรวจสอบบญชได 145 แหง แบงเปนสหกรณ 98 แหง และกลมเกษตรกร 47 แหง มจานวนสมาชกรวมกน 99,864 คน 1.4.1.1 ทนดาเนนการโดยรวมของสหกรณและกลมเกษตรกรในจงหวดพทลง มประมาณ 5,051.77 ลานบาท โดยมผลตอบแทนตอสวนของทนคดเปน 9.49% เมอพจารณาแหลงเงนทน แบงเปน 2 สวน คอ เงนทนภายใน และเงนทนภายนอก มรายละเอยดดงตอไปน เงนทนภายใน 3,738,79 ลานบาท คดเปน 74.02% - เงนรบฝากสมาชก 1,719.63 ลานบาท คดเปน 34.04% - ทนสหกรณ 1,973.02 ลานบาท คดเปน 38.35% - อนๆ 82.14 ลานบาท คดเปน 1.63%

19

เงนทนภายนอก 1,312.38 ลานบาท คดเปน 25.98% - เงนกยมและเครดตการคา 1,276.26 ลานบาท คดเปน 25.27% - เงนรบฝากสหกรณ 36.12 ลานบาท คดเปน 0.72% เมอพจารณาหนสนทงสนตอทนสหกรณ พบวามหนสนทงสน 3,114.16 ลานบาท และมทนของสหกรณ 1,937.02 ลานบาท โดยสดสวนหนสนทงสนตอทนสหกรณเปน 1.6 เทา มอตราการเตบโตของทนสหกรณเปน 13.01% และการเตบโตของหนสนเปน 14.48% 1.4.1.2 คณภาพของสนทรพย โดยรวมของสหกรณ และกลมเกษตรกรในจงหวดพทลงมทงสน 5,051.77 ลานบาท คดเปนผลตอบแทนตอสนทรพยไดเปน 3.65% โดยมรายละเอยดการลงทนในสนทรพยดงตอไปน - เงนสด/เงนฝากธนาคาร/สหกรณ 362.38 ลานบาท คดเปน 7.17% - ลกหน 4,492.59 ลานบาท คดเปน 88.94% - (คาเผอหนสงสยจะสญ) (25.08) ลานบาท คดเปน (0.50%) - ทดน/อาคาร/อปกรณ 103.70 ลานบาท คดเปน 2.05% - หลกทรพย/ตราสาร 10.93 ลานบาท คดเปน 0.22% - สนคา และอนๆ 106.65 ลานบาท คดเปน 2.11% 1.4.1.3 โครงสรางธรกจ การบรหารจดการสหกรณและกลมเกษตรกรในจงหวดพทลงนนขนอยกบขดความสามารถ/สมรรถนะของคณะกรรมการและฝายจดการขององคกรนนๆ และเมองพจารณาตามขนาดขององคกร พบวา ในจงหวดพทลงมสหกรณและกลมเกษตรกรขนาดใหญ 80 แหง ปานกลาง 31 แหง ใหญมาก 19 แหง และเลก 15 แหง มมลคาธรกจรวม 6,821.61 ลานบาท/ป (568.47 ลานบาท/เดอน) มการเตบโตทางธรกจคดเปน 22.24% โดยมรายละเอยดของธรกจดงน - รบฝากเงน 1,700.96 ลานบาท คดเปน 24.93% - ใหกเงน 3,711.99 ลานบาท คดเปน 54.42% - จดหาสนคา 495.28 ลานบาท คดเปน 7.26% - รวบรวมผลผลต 904.06 ลานบาท คดเปน 13.25% - ใหบรการ 9.32 ลานบาท คดเปน 0.14%

20

1.4.1.4 การทากาไร สหกรณและกลมเกษตรกรในจงหวดพทลงมความสามารถในการทากาไร คดเปนอตรากาไรสทธได 9.49% และเมอพจารณาเปนอตราเฉลยตอสมาชก พบวา - กาไรตอสมาชก 1,733.57 บาท/คน - เงนออมตอสมาชก 32,667.42 บาท/คน - หนสนตอสมาชก 44,466.09 บาท/คน เมอพจารณากาไร(ขาดทน) ของสหกรณและกลมเกษตรกรในจงหวดพทลง พบวา มกาไร(ขาดทน) 173.22 ลานบาท โดยมรายละเอยดของรายไดและคาใชจาย ดงน รายได 1,843.24 ลานบาท - รายไดธรกจ 1,824.52 ลานบาท คดเปน 98.98% - รายไดเฉพาะธรกจ 11.66 ลานบาท คดเปน 0.65% - รายไดอน 7.05 ลานบาท คดเปน 0.38% คาใชจาย 1,670.03 ลานบาท - ตนทนธรกจ 1,496.71 ลานบาท คดเปน 81.20% - คาใชจายเฉพาะธรกจ 43.35 ลานบาท คดเปน 2.35% - คาใชจายดาเนนงาน 129.98 ลานบาท คดเปน 7.05% โดยมอตราการเตบโตของกาไร/ขาดทน อตราการเตบโตของทนสารองและทนสะสมอนๆเปน 5.11%, 10.09% และ 16.81% ตามลาดบ

21

1.4.1.5 ผลกระทบตอธรกจของสหกรณและกลมเกษตรกรในจงหวดพทลง

ดานการเงน

- อตราดอกเบย - ทน - ตนทน ฯลฯ

ดานบรหารงาน

- องคกร - อตรากาลง - การแขงขนระหวาง สหกรณ

ดานกลยทธ/ยทธศาสตร

- นโยบายและแผนงาน - ยกหนเกษตรกร - กองทนหมบาน - ลดอตราขาราชการ

ดานกฎ ระเบยบ ขอบงคบฯ

- ระเบยบ ขอบงคบ - พ.ร.บ. - กฎหมายอนๆ

ดานธรกจ

- ตลาด - ราคา - รสนยม/คานยม - เทคโนโลย/ วทยาการใหม

ความเสยง

ผลกระทบของธรกจ

เศรษฐกจ สงคม การเมอง

22

1.5 ศกษาสภาพทวไปขององคกรตวอยาง

การศกษาสภาพทวไปขององคกรประชาชนในจงหวดพทลง ในการศกษาครงนไดทาการคดเลอกองคกรตวอยาง 2 องคกร ซงเปนตวอยางขององคกรทมการทากจกรรมเชอมโยงเครอขาย ไดแก 1) สหกรณโคนมพทลง จากด 2) สหกรณโคเนอชยบร จากด โดยไดนาเสนอในหวขอ ประวตความเปนมาขององคกร การดาเนนธรกจ รปแบบการบรหารงาน จดออน จดแขง ลกษณะการเชอมโยงเครอขาย และในหวขออนๆ ทเปนประโยชนในการกาหนดรปแบบการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชน ซงมรายละเอยดดงตอไปน 1.5.1 สหกรณโคนมพทลง จากด

ประวตความเปนมา (หรอววฒนาการ) ขององคกรประชาชนและเงอนไขทสาคญทมผลกระทบตอการปรบตว หรอการตดสนใจทาธรกรรมขององคกร

สหกรณโคนมพทลง จากด เดมกอตงเปนกลมเลยงโคนม จดทะเบยนเปนสหกรณประเภทสหกรณการเกษตรตามพระราชบญญต พ.ศ.2541 เมอวนท 30 กรกฎาคม 2531 สหกรณเปดทาการมานานกวา 20 ป ผจดการคนปจจบน คอ คณสรตน ชอกษร สหกรณประกอบดวยสมาชก 6 กลม ซงมจานวน 328 คน

การดาเนนธรกจ สหกรณจะทาการรวบรวมน านมดบจากสมาชก เพอนามาแปรรปเปนผลตภณฑและจดจาหนาย ในปจจบนไดมการปรบปรงเพอยกระดบโรงงานผลตนมสดพาสเจอรไรส ไดระดบมาตรฐาน จ เอม พ สากล ซงไดรบการรบรองจากกระทรวงสาธารณสข ทาใหสามารถแปรรปผลตภณฑสงออกได รวมถงไดปรบปรงแกไขระบบภายในโรงงานเพอลดตนทนการผลต โดยจดซอเครองบรรจนมเพม 4 ตว เพอใหขบวนการบรรจสมดลกบชดพาสเจอรไรส ซงสามารถผลตได 6 ตน/ชวโมง นอกจากนสหกรณยงไดจดหาอาหารสตรตางๆ และสนคาอนๆ มาจาหนายใหแกสมาชก ยกตวอยางเชน อาหารสตว วสดอปกรณการเกษตร หลอดนม ขายนมพาสเจอรไรส และทางสหกรณยงไดจดหายาและเวชภณฑ พนธหญา เปนตน

23

รปแบบการบรหารงาน รปแบบการบรหารงานของสหกรณจะแตกตางจากทอน สหกรณสามารถทาธรกจไดทกรปแบบ เพราะจะใชมตของทประชมเปนหลก ในสวนของระเบยบขอบงคบและการทาธรกจจะแยกออกจากกน แตการบรหารงานตางๆ คณะกรรมการตองรบรและตองเขาสมตทประชม ปจจบนสหกรณแบงการดาเนนการออกเปน 5 แผนก คอ 1. แผนกการเงนและบญช 2. แผนกธรกจสนเชอ 3. แผนกธรกจจดหาสนคามาจาหนาย 4. แผนกธรกจรวบรวมผลผลต 5. แผนกธรกจใหบรการและสงเสรม การเกษตร

สหกรณจะมการบรหารงานแบบกระจายอานาจ มผชวย 4 คน บรหารงาน 4 ฝายไดแก ฝาย

บรหาร ฝายการเงนและบญช ฝายการตลาด ฝายโรงงาน สวนผจดการจะมหนาทรบผดชอบเกยวกบการประสานงาน และในทกๆ วนจนทรหวหนาฝายทงหมดจะตองรายงานเกยวกบปญหา และการดาเนนงานในอาทตยถดไป ใหผจดการไดรบร จะไดชวยกนแกปญหา แตการบรหารงานสวนใหญ หวหนาแตละฝายจะประสานงานกนเอง สวนคณะกรรมการจะมทงหมด 9 คน โดยคดมาจากทกกลมสมาชก ซงปจจบนสหกรณมสมาชกทงหมด 6 กลม แตละกลมจะเลอกกรรมการกลมละ 1 คน อก 3 คนจะทาการคดเลอกโดยการโหวต กรรมการแตละคนจะมหนาทเปนคณะทางานโดยจะมสวนรวมกบทกฝาย สามารถปรกษาและรวมกนแกปญหากบผชวยฝายตางๆ ได รบรขอมล แตไมมสทธสงการ และกรรมการแตละคนตองนาปญหาภายในกลมมาแจงยงสหกรณเพอชวยกนแกปญหา

การบรหารงานของสหกรณจะเนนทความสามคคทกระดบ ตงแตสมาชก คณะกรรมการ พนกงาน และตองมความซอสตย เชน สมาชกตองผลตน านมดบทมคณภาพ คณะกรรมการทเขามาบรหารตองมความรอบคอบ รวมถงฝายจดการไมหาผลประโยชนใสตนเอง การรบซอสนคาของ สหกรณจะมการเปดประมลแบบโปรงใส แตสนคาทนามาขายตองมคณภาพ การดาเนนงานทกอยางจะเปนไปตามขนตอน

สหกรณมสวสดการใหแกสมาชกตามระเบยบขอบงคบของทประชม โดยใหสหกรณตงกองทนสงเคราะหสมาชกในสวนของกองทนฌาปนกจสมาชกและพนกงาน ซงเรมแรกเกบเงนกองทนจากสมาชกและพนกงานรายละ 300 บาท เกบทงสามและภรรยาของสมาชกและพนกงาน สมาชกเสยชวตจะ

24

ไดรบเงนคาฌาปนกจ 300,000 บาท สวนคารกษาพยาบาลสหกรณจะจายเงน สวสดการใหตามอาการ และการพจารณาจากทประชม นอกจากนสหกรณยงมบรการ เครองอดฟาง รถไถ และมเจาหนาทสตวแพทย สตวบาล เจาหนาทผสมเทยมไวสาหรบบรการสมาชกฟร

จดแขงขององคกร จดแขงของสหกรณจะอยทธรกจ ถาสหกรณฐานะทางการเงนดและมความมนคง สมาชกกจะม

ความมนคงดวย ทมงานดานการตลาดของสหกรณมการทางานทมประสทธภาพ ปจจบน สหกรณจะตองสงนมขายวนละ 25 ตน แตสามารถรวบรวมนมดบจากสมาชกไดวนละ 18 ตน จงตองสงซอนานมดบจากแหลงอนเพอใหไดผลผลตตามตองการ โดยปกตแลวธรกจดานการเกษตรจะมปญหาทการตลาด ดงนนนโยบายหลกทสหกรณใชอยกคอ การตลาดตองนาหนาการผลต

จดออนขององคกร จดออนของสหกรณกจะอยทการตลาด การประชาสมพนธ promotion ซงในสวนนรปแบบของสหกรณทาไดยาก การเตบโตของธรกจจงมขดจากดไดแคระดบหนง และไมสามารถแขงขนกบบรษทใหญๆ ได เพราะความเปนสหกรณ

เหตการณ/กระแสภายนอกมผลอะไรบาง นโยบายของรฐบาลมผลกระทบอยางมาก โดยเฉพาะนโยบายการทา FTA กบออสเตรเลย และนวซแลนด โดยใหมการนาเขานมและผลตภณฑจากนมอยางเสร ทาใหสหกรณตองแขงขนกบตางชาตซงมตนทนถกกวา ดงนนทางสหกรณจงตองใชจดแขง นนคอความเปนนมในพนท และเปนนมดบ 100

% ซงในภาคใตมเพยงโรงงานเดยว ประเดนสาคญ รฐบาลไมมการสงเสรมอาชพมากนกเพราะอาชพเลยงโคนมไมไดอยในนโยบายหลกของรฐบาล ซงรฐบาลไมตองการใหเพมปรมาณการเลยงโคนม นอกจากนยงมปญหาเรองราคานามนแพง ทาใหตนทนการผลตสงขนแตไมสามารถเพมราคาขายได สหกรณมโรงงานซงเครองจกรตองใชน ามน มรถหองเยนเกอบ 20 คน คาไฟฟากเพมขน ทงๆทกาลงในการผลตเทาเดม

25

บทบาทขององคกรในการพฒนาทองถน สหกรณจะมงบประมาณเพอพฒนาทองถนปละ 400,000 บาท เชน ใหทนเปนของรางวล สนบสนนดวยการบรจาคนานม ฯลฯ

บทบาทของภาครฐในการสนบสนนองคกร รฐบาลมเงนงบประมาณสนบสนนใหแกสมาชกโดยผานสหกรณ เชน โครงการสงเสรม การ

เลยงโคนมป 2548 ซงเปนจานวนเงนกวา 20 ลานบาท โดยทางสหกรณจงหวดสามารถชวยเหลอเรองเงนก ในการประสานงานกบสวนราชการอนๆ และตรวจสอบภายใน สวนการแนะนาเกยวกบโรงงาน และดานการตลาด หนวยงานของรฐไมมผเชยวชาญทมความรความสามารถในการแนะนา สหกรณได

รปแบบการเชอมโยงในปจจบน ปจจบนทาการเชอมโยงเครอขาย โดย ทางสหกรณรบซอนานมดบจากสหกรณโคนมโนนดนแดง

จงหวดประจวบครขนธ และนานมดบจากจงหวดนครศรธรรมราช แตการซอนานมดบจากสมาชกจะมตนทนสงกวา เพราะทางสหกรณตองดแลสมาชก ทงคาขนสง ตนทนคาจางเจาหนาทผสมเทยมและอกหลายๆอยาง ถาซอจากทอนกไมจาเปนตองรบผดชอบคาใชจายเหลาน

ความตองการเชอมโยงเครอขาย สหกรณ มความตองการในการ เ ชอมโยง

เครอขายโดยการใหแตละองคกรแลกเปลยนสนคากน เชน ผลตภณฑนมแลกกบขาว ปยชวภาพ มนสาปะหลง ฯลฯ การรวมกลมเชอมโยงเครอขายกนจะทาใหมศกยภาพสง สามารถตอรองราคาได ซงอนทจรงแลวแกนนาของหลายๆ องคกรมความคด ความสามารถ แตยงไมไดแสดงออกมา ซงถาสามารถรวมกลมกนได

กจะทาใหหลดพนจากภาวะนายทน ไมมพอคาคนกลาง สามารถทาการคาขายกนเองได ลกษณะการเชอมโยงโดยใหรฐบาลสนบสนนงบประมาณเพอต งศนยกลางการจาหนาย

ผลตภณฑของแตละจงหวด สหกรณทกประเภทตองเชอมโยงเครอขายกน โดยแตละสหกรณตองบอกความตองการ จดออน จดแขง เพอจะไดรบรถงปญหารวมกน และในขณะนทางสหกรณฯกาลงสรางโรงงานผลตอาหารสตว โดยจะเปดทาการในชวงเดอนมกราคม ป 2549 และมความตองการทจะเชอมโยงกบสหกรณทางดานการเกษตรทมผลผลตทสามารถนามาทาเปนอาหารสตวได เชน มนสาปะหรง

26

ขาวโพด ถวลสง ฯลฯ ในจงหวดพทลงมสหกรณการเกษตรเยอะแตไมม สหกรณใดทจะผลตและรวบรวมมาสง ทางสหกรณฯจงตองสงซอจากโคราช

ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยงเครอขาย ปญหาเกยวกบการเชอมโยงกคอ ความพรอมของสหกรณตางๆ ความไววางใจซงกนและกน ทกๆ สหกรณทอยในเครอขายตองมเปาหมาย และการประสานงานรวมกน มการประชมรวมกน และศนยกลางในการรวบรวมผลตภณฑ ตองมความพรอมและมประสทธภาพ

ปจจยททาใหการเชอมโยงเครอขายประสบความสาเรจ

ปจจบนมสหกรณเปนจานวนมาก และมศกยภาพทแตกตางกน แตละสหกรณตองชวยกนจาหนายสนคา หรอแลกเปลยนสนคากน โดยไมผานพอคา จะทาใหผบรโภคไดสนคาราคาถก

ปจจยททาใหการเชอมโยงประสบความสาเรจ ไดแก 1. ธรกจ ตองพยายามแลกเปลยนธรกจกนใหไดมากทสด

2. ราคา ผลตภณฑไมควรมราคาแพง

27

1.5.2 สหกรณโคเนอ ชยบร จากด

ประวตความเปนมา (หรอววฒนาการ) ขององคกรประชาชนและเงอนไขทสาคญทมผลกระทบตอการปรบตว หรอการตดสนใจทาธรกรรมขององคกร

สหกรณโคเนอชยบร จากด จดตงขนเมอป พ.ศ.2546 จดทะเบยนเปนสหกรณเมอวนท 28 กมภาพนธ 2546 กอนหนานเปนกลมเลยงโคเนอ และมเงนสจจะฝากกบกลมออมทรพยภายในหมบาน ปจจบนไดยกระดบมาเปนสหกรณ โดยมสมาชก 337 คน

การดาเนนธรกจ สหกรณไดกเงนจากกองทนพฒนาสหกรณ ในการจดซอแมพนธโคเนอ ป พ.ศ. 2547 สงซอมา 115 ตว และทาการจาหนายใหแกสมาชก ซงขณะนเปนชวงแมพนธกาลงคลอดลก และในป พ.ศ. 2548 ไดซอเพมอก 85 ตว ปจจบนลกโคมอาย 9-10 เดอน การดาเนนธรกจในปจจบนเปนแบบสมาชกตางคนตางขาย เนองจากสหกรณยงไมมทนเพยงพอทจะขยายขนาดของธรกจ และรบซอลกโครนจากสมาชก ในชวงป พ.ศ. 2547 สหกรณมผลกาไรประมาณ 90,000 บาท สมาชกจงยงไมไดเงนปนผล เพราะผลกาไรนอย แตในป พ.ศ.2548 สหกรณมผลกาไรมากขน ประมาณ 190,000 บาท จงตองมการปนผลเฉลยคน โดยจะพจารณาจากการทาธรกจรวมกบ สหกรณของสมาชกวามมากนอยเพยงไร สหกรณกจะทาการปนผลและเฉลยคนตามสวน และสหกรณย งทาธรกจเ กยวกบการอดฟางเพอจาหนาย ซงปจจบนสหกรณมเครองอดฟาง 2 เครอง เพราะในพนทมศกยภาพในการทานาขาว จงสามารถอดฟางใหแกสมาชกได โดยสมาชกจะไดเงนจากการขายฟางใหแกสหกรณกอนละ 1 บาท และฟางทไดสหกรณจะมการจดจาหนายใหแกสมาชกในราคากอนละ 12 บาท และจาหนายเกษตรกรทวไปกอนละ 15 บาท นอกจากนสหกรณยงมเครองไถนาไวบรการใหแกสมาชก และจาหนายอาหารสตว

ปจจบนสหกรณมปญหาในการดาเนนธรกจ เพราะสมาชกจะไมใหความสาคญกบสหกรณ สมาชกกเงนจากสหกรณ และจะขายผลผลตใหแกพอคา ทงทจรงสหกรณควรจะเปนสถานทในการรวบรวมผลผลตของสมาชก และผลประโยชนกจะตกอยกบสมาชก

28

รปแบบการบรหารงาน สหกรณมคณะกรรมการทงหมด 15 คน และจะมการประชมในวนท 10 ของทกๆเดอน

คณะกรรมการไดรบการคดเลอกมาจากสมาชก หมบานละ 1 คน ซงจะทาใหสามารถกระจายงานไปยงแตละกลมไดอยางทวถง มพนกงานดแลงานดานบญช 1 คน ทาใหการจดการดานการเงนเปนระบบมากขน มหลกฐานในการซอขาย เพราะเดมหลกฐานตางๆจะจดไวในสมดของสหกรณซงทาใหสมาชกอาจหลงลมได ในสวนฝายจดการในขณะนกาหนดหนาทใหคณะกรรมการรบผดชอบการจดการในฝายตางๆ โดยใหประธานมหนาทเปนผจดการดวยอก 1 ตาแหนง นอกจากนยงมเจาหนาทผสมเทยมจากมหาวทยาลยทกษณ 5 คน และทางจงหวดจะมเจาหนาทอกสวนหนงบรการสมาชกฟร ในสวนสวสดการสหกรณจะมเงนชวยเหลอฌาปนกจรายละ 3,000 บาท

จดแขงขององคกร จดแขงของสหกรณจะอยทคณะกรรมการ มการประสานงานและการทางานทด ซงกรรมการจะมาจากประธานกลมยอยของแตละหมบาน ถามปญหากจะสามารถประสานงานมายงสหกรณได และการประชมมอยางตอเนองในทกๆเดอน

จดออนขององคกร

สหกรณมจดออนอยทสมาชก เพราะสมาชกยงไมมอดมการณสหกรณทแทจรง ไมมความเชอในตวผนาสหกรณ สมาชกบางสวนมความคดวาสหกรณเปนของกรรมการ และเจาหนาทสงเสรม นอกจากนยงมสมาชกทคางชาระหน สมาชกยงไมมระเบยบวนย และขาดจตสานก

เหตการณ/กระแสภายนอกมผลอะไรบาง กระแสของพอคาคนกลางมผลกระทบกบสหกรณ เพราะสมาชกจะขายผลผลตใหแกพอคา แมราคารบซอจะเทากนกบสหกรณ แตสมาชกยงไมเขาใจการดาเนนงานของสหกรณ ถาสมาชกขายผลผลตใหแกสหกรณ ผลกาไรกจะไดกบสมาชกเอง และปจจบนนราคานามนเพมมากขน เครองอดฟางจาเปนตองใชน ามนเปนปรมาณมาก ทาใหราคาจาหนายฟางอดกอนสงขน

บทบาทขององคกรในการพฒนาทองถน ปจจบนทางสหกรณยงมเงนทนนอย จงมเพยงการพฒนาทองถนทางดานกฬา สนบสนนเกยวกบถวยรางวล

29

บทบาทของภาครฐในการสนบสนนองคกร หนวยงานของรฐบาลจะใหการชวยเหลอในหลายๆเรอง เชน กองทนพฒนาสหกรณจะชวยเหลอเรองเงนก และในการประชมใหญวสามญ จะมเจาหนาทสงเสรมสหกรณมาชวยในการอบรมแกสมาชก เพราะสมาชกจะเชอในคาพดของเจาหนาทมากกวาคณะกรรมการ และยงมเจาหนาทดานสขภาพสตวมาชวยบรการใหแกสมาชก

รปแบบการเชอมโยงในปจจบน ปจจบนยงไมมการเชอม มเพยงธรกจการขายฟางอดกอนใหแกสมาชกและเกษตรกรทวไป รวมทงการจาหนายปยใหแกสมาชก

ความตองการเชอมโยงเครอขาย ตองการใหมการเชอมโยงเกยวกบการอดฟางกบสหกรณโคเนอพทลง แตในขณะน สหกรณยงไมมทนและศกยภาพเพยงพอในการขยายธรกจ และทางสหกรณไดเสนอการทานาแบบครบวงจร เพราะเกษตรกรในพนทมการทานาเปนอาชพหลก สหกรณมแนวคดในการทาโรงสแปรรปขาวสารอบแหง รวมถงเปนศนยกลางในการรวบรวมขาวสารในพนท ถามตลาดรองรบกจะสามารถทาการเชอมโยงได ในการเชอมโยงเครอขาย การทางานในแตละกลมตองครบวงจร การผลต รวบรวม แปรรป การตลาด สมาชกตองมความสามคคกน ทางสหกรณมความตองการใหเจาหนาทเปนตวกลางในการประสานงาน ใหสหกรณแลกเปลยนผลตภณฑกน เชน เนอ ขาวสาร ผก ผลไม ฯลฯ ทาใหไมมปญหาเรองพอคาคนกลาง และ สหกรณยงมความตองการอาหารขนซงในขณะนสหกรณปศสตวมการผลตอย การเชอมโยงเครอขายควรมศนยรวมของทงจงหวดอยทชมนมฯ แลวจงกระจายไปสองคกรตางๆ

ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยงเครอขาย ชมนมในระดบจงหวด เพงกอตงขนหลงจากทสหกรณตางๆมการดาเนนธรกจทเตบโตแลว เมอใหชมนมฯเปนศนยกลาง จงเกดปญหาเพราะแตละองคกรสามารถดาเนนธรกจไดเอง และดกวาชมนมฯ อนทจรงผลตภณฑตางๆควรรวบรวมทชมนมฯ และการสงซอสนคาควรสงผานชมนมฯ เพราะจะสามารถสงไดในปรมาณทมากและจะชวยลดราคาสนคาใหต าลง อกปญหาหนงกคอ การเลอกผนา คณะกรรมการ เมอครบวาระ 2 ปกตองเลอกใหม ทาใหผทมความสามารถในการทางานตองออกจากการบรหาร เมอมคณะทางานใหมเขามากอาจจะเกดปญหา มการโกงกน ทาใหชมนมฯเกดความเสยหาย

30

ดงนนสงสาคญกคอตวผนาตองมความซอสตย และเสยสละ สดทายคอ ปญหาสมาชกเครอขายไมเขาใจรปแบบการเชอมโยง ไมมความเชอถอในตวผนา มองแตประโยชนทตนเองจะไดรบ

ปจจยททาใหการเชอมโยงเครอขายประสบความสาเรจ การเชอมโยงเครอขายจะประสบ

ความสาเรจไดนนตองเกดจากความพรอมของแตละสหกรณ โดยตองเขาใจในภาพรวม มเปาหมายรวมกน สหกรณแตละแหงตองมการทางาน การผลตแบบครบวงจร เชน สหกรณการเกษตร มผลไมเปนผลผลต กควรจะแปรรปเปนผลไมกระปอง มบรรจภณฑทไดมาตรฐาน นอกจากนผนาตองเขมแขง สมาชกมความศรทธา มการบรหารงานทด และสหกรณตางๆ ตองมระเบยบวนยเปนของตนเองดวย

31

31

บทท 2 บทสงเคราะหขอมลคนจนในพนทจงหวดพทลง

2.1 แหลงขอมล / วธการเกบขอมล

ขอมลคนจนในพนทจงหวดพทลงมแหลงทมาจาก ศนยประมวลผลขอมลการแกปญหาสงคม

และความยากจนเชงบรณาการ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย สาหรบการศกษาครงนไดนาเสนอ ขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามพนท และจาแนกตามปญหาความยากจน โดยในสวนของผลงทะเบยนคนยากจนทเปนสมาชกขององคกรประชาชนชนทงทจดทะเบยน และไมจดทะเบยน ไมสามารถนาขอมลมาเสนอได เนองจาก ฐานขอมลของจงหวดไมไดเกบรวบรวมขอมลการสงกดองคกรประชาชนไว และไมมหนวยงานใดรบผดชอบเกบรวบรวมขอมลดงกลาว ไมวาจะเปน สานกงานสหกรณจงหวดจงหวดพทลง สานกงานพฒนาชมชนจงหวดพทลง ททาการปกครองจงหวดจงหวดพทลง และศนยประมวลผลขอมลการแกปญหาสงคมและความยากจนเชงบรณาการจงหวดพทลง

อยางไรกตาม หากตองการขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนทเปนสมาชกองคกรประชาชน กอาจจะทาได โดยนารายชอคนยากจนจดทะเบยนจากศนยประมวลผลขอมลฯ จานวน 59,646 คน และรายชอสมาชกขององคกรประชาชนจากองคกรตางๆ ทงทจดทะเบยนและไมจดทะเบยน จานวน 1,893 องคกร(มสมาชกกวาหกหมนคน) แลวนาขอมลทไดจาก 2 สวนขางตน มาจบคกนทละคน เพอดวาคนทจดทะเบยนคนยากจนคนใด อยในองคกรใดบาง ทาเชนนเรอยไปจน ครบ 59,646 คน หรอ 1,893 องคกร ซงวธการดงกลาวจะไดมาซงขอมลทตองการ แตมความยงยาก และเสยเวลาในการดาเนนการมาก เนองจากฐานขอมลสมาชกขององคกรตางๆในปจจบนทมอย ไมสมบรณ ขอมลทไดอาจมการผดพลาด ทมวจยจงลงความเหนวาไมควรนาเสนอขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนทเปนสมาชกองคกรประชาชนในจงหวดพทลง

32

2.2 ตารางวเคราะหขอมลผลงทะเบยนคนยากจน

ตารางท 1 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามพนท

ท พนท จานวนประชากร จานวนผลงทะเบยน

(รอยละ) รอยละเทยบกบจานวน

ประชากร 1 อาเภอเมองพทลง 123,167 12,224 (20.49) 9.92 2 อาเภอควนขนน 82,957 10,313 (17.29) 12.43 3 อาเภอปาพะยอม 31,517 5,174 (8.67) 16.42 4 อาเภอตะโหมด 27,992 4,978 (8.35) 17.78 5 อาเภอเขาชยสน 44,411 4,944 (8.29) 11.13 6 อาเภอปากพะยน 50,241 4,690 (7.86) 9.34 7 อาเภอกงหรา 34,317 4,515 (7.57) 13.16 8 อาเภอปาบอน 43,365 3,626 (6.08) 8.36 9 อาเภอศรบรรพต 16,493 3,524 (5.91) 21.37 10 กงอาเภอศรนครนทร 25,121 3,052 (5.12) 12.15 11 อาเภอบางแกว 24,807 2,606 (4.37) 10.51

รวม 504,388 59,646 (100.00) 11.83 ในปจจบนจงหวดพทลงมจานวนผลงทะเบยนคนยากจนทงสน 59,646 คน โดยอาเภอทมผ ลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองพทลง มผลงทะเบยนคนยากจนจานวน 12,224 คน คดเปนรอยละ 20.49 อนดบสอง คอ อาเภอควนขนน มผลงทะเบยนคนยากจนจานวน 10,313 คน คดเปนรอยละ 17.29 อนดบสาม คอ อาเภอปาพะยอม มผลงทะเบยนคนยากจนจานวน 5,174 คน คดเปนรอยละ 8.67 และเมอเปรยบเทยบรอยละกบจานวนประชากร พบวา อาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอศรบรรพต คดเปนรอยละ 21.37 อนดบสอง คอ อาเภอตะโหมด คดเปนรอยละ 17.78 อนดบสาม คอ อาเภอปาพะยอม คดเปนรอยละ 16.42

33

ตารางท 2 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาความยากจน ท ปญหาความยากจน จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 ปญหาทดนทากน 43,086 46.55 2 ปญหาหนสนภาคประชาชน 34,299 37.06 3 ปญหาทอยอาศยของคนจน 10,174 10.99 4 ปญหาดานอนๆ 3,309 3.58 5 ปญหาการถกหลอกลวง 916 0.99 6 ปญหาการใหความชวยเหลอนกเรยน/นกศกษา

ใหมรายไดจากอาชพทเหมาะสม 704 0.76

7 ปญหาผประกอบอาชพผดกฎหมาย 36 0.04 8 ปญหาคนเรรอน 29 0.03

รวม 92,553 100.00 ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงสวนใหญมปญหาเกยวกบทดนทากน โดยมผลงทะเบยนคนยากจนจานวน 43,086 คน คดเปนรอยละ 46.55 รองลงมา คอ ปญหาหนสนภาคประชาชน จานวน 34,299 คน คดเปนรอยละ 37.06 ปญหาทอยอาศยของคนจน จานวน 10,174 คน คดเปนรอยละ 10.99 ปญหาดานอนๆ จานวน 3,309 คน คดเปนรอยละ 3.58 ปญหาการถกหลอกลวง จานวน 916 คน คดเปนรอยละ 0.99 ปญหาการใหความชวยเหลอนกเรยน/นกศกษา ใหมรายไดจากอาชพทเหมาะสม จานวน 704 คน คดเปนรอยละ 0.76 ปญหาผประกอบอาชพผดกฎหมาย จานวน 36 คน คดเปนรอยละ 0.04 และปญหาทมผลงทะเบยนคนยากจนนอยทสด คอ ปญหาคนเรรอน จานวน 29 คน คดเปนรอยละ 29 ตามลาดบ

34

ตารางท 3 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาทดนทากน ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 อาเภอควนขนน 6,751 11.32 2 อาเภอเมองพทลง 6,255 10.49 3 อาเภอปาพะยอม 4,415 7.40 4 อาเภอตะโหมด 4,279 7.17 5 อาเภอกงหรา 3,817 6.40 6 อาเภอเขาชยสน 3,532 5.92 7 อาเภอปาบอน 3,349 5.61 8 อาเภอปากพะยน 3,145 5.27 9 อาเภอศรบรรพต 3,067 5.14 10 กงอาเภอศรนครนทร 2,520 4.22 11 อาเภอบางแกว 1,956 3.28

รวม 43,086 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาเกยวกบทดนทากนมจานวนทงสน 43,086 คน โดยอาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอควนขนน จานวน 6,751 คน คดเปนรอยละ 11.32 อนดบสอง คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 6,255 คน คดเปนรอยละ 10.49 อนดบสาม คอ อาเภอปาพะยอม จานวน 4,415 คน คดเปนรอยละ 7.40 และอาเภอบางแกวมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาเกยวกบทดนทากนนอยทสด จานวน 1,956 คน คดเปนรอยละ 3.28

35

ตารางท 4 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาคนเรรอน ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 กงอาเภอศรนครนทร 6 20.69 2 อาเภอตะโหมด 6 20.69 3 อาเภอเมองพทลง 5 17.24 4 อาเภอควนขนน 3 10.34 5 อาเภอปาบอน 3 10.34 6 อาเภอปาพะยอม 2 6.90 7 อาเภอเขาชยสน 2 6.90 8 อาเภอกงหรา 1 3.45 9 อาเภอปากพะยน 1 3.45 10 อาเภอบางแกว - - 11 อาเภอศรบรรพต - -

รวม 29 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาคนเรรอนท งสน 29 คน โดยอาเภอทมผ ลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ กงอาเภอศรนครนทรและอาเภอตะโหมด จานวน 6 คน คดเปนรอยละ 20.69 อนดบสอง คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 5 คน คดเปนรอยละ 17.24 อนดบสาม คอ อาเภอควนขนนและอาเภอปาบอน จานวน 3 คน คดเปนรอยละ 10.34 และไมมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาคนเรรอนในอาเภอบางแกว และอาเภอศรบรรพต

36

ตารางท 5 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาผประกอบอาชพผดกฎหมาย ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 อาเภอเขาชยสน 9 25.00 2 อาเภอเมองพทลง 8 22.22 3 กงอาเภอศรนครนทร 6 16.67 4 อาเภอควนขนน 5 13.89 5 อาเภอศรบรรพต 3 8.33 6 อาเภอบางแกว 2 5.56 7 อาเภอกงหรา 1 2.78 8 อาเภอตะโหมด 1 2.78 9 อาเภอปากพะยน 1 2.78 10 อาเภอปาบอน - - 11 อาเภอปาพะยอม - -

รวม 36 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาผประกอบอาชพผดกฎหมายทงสน 36 คน โดยอาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเขาชยสน จานวน 9 คน คดเปนรอยละ 25.00 อนดบสอง คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 8 คน คดเปนรอยละ 22.22 อนดบสาม คอ กงอาเภอศรนครนทร จานวน 6 คน คดเปนรอยละ 16.67 และไมมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาผประกอบอาชพผดกฎหมายในอาเภอปาบอน และอาเภอปาพะยอม

37

ตารางท 6 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาการใหความชวยเหลอ นกเรยน/นกศกษา ใหมรายไดจากอาชพทเหมาะสม

ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 11 อาเภอเมองพทลง 656 93.18 5 อาเภอบางแกว 18 2.56 6 อาเภอปากพะยน 13 1.85 2 อาเภอกงหรา 5 0.71 1 กงอาเภอศรนครนทร 4 0.57 4 อาเภอตะโหมด 4 0.57 10 อาเภอเขาชยสน 3 0.43 3 อาเภอควนขนน 1 0.14 7 อาเภอปาบอน - - 8 อาเภอปาพะยอม - - 9 อาเภอศรบรรพต - -

รวม 704 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาการใหความชวยเหลอนกเรยน/นกศกษา ใหมรายไดจากอาชพทเหมาะสมทงสน 704 คน โดยอาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 656 คน คดเปนรอยละ 93.18 อนดบสอง คอ อาเภอบางแกว จานวน 18 คน คดเปนรอยละ 2.56 อนดบสาม คอ อาเภอปากพะยน จานวน 13 คน คดเปนรอยละ 1.85 และไมมผ ลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาการใหความชวยเหลอนกเรยน/นกศกษา ใหมรายไดจากอาชพทเหมาะสมในอาเภอปาบอน อาเภอปาพะยอม และอาเภอศรบรรพต

38

ตารางท 7 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาการถกหลอกลวง ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 อาเภอเมองพทลง 190 20.74 2 อาเภอควนขนน 146 15.94 3 อาเภอตะโหมด 115 12.55 4 กงอาเภอศรนครนทร 93 10.15 5 อาเภอปาบอน 79 8.62 6 อาเภอกงหรา 77 8.41 7 อาเภอปาพะยอม 60 6.55 8 อาเภอเขาชยสน 60 6.55 9 อาเภอศรบรรพต 46 5.02 10 อาเภอบางแกว 26 2.84 11 อาเภอปากพะยน 24 2.62

รวม 916 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาการถกหลอกลวงทงสน 916 คน โดยอาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 190 คน คดเปนรอยละ 20.74 อนดบสอง คอ อาเภอควนขนน จานวน 146 คน คดเปนรอยละ 15.94 อนดบสาม คอ อาเภอตะโหมด จานวน 115 คน คดเปนรอยละ 12.55 และอาเภอปากพะยนมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาการถกหลอกลวงนอยทสด จานวน 24 คน คดเปนรอยละ 2.62

39

ตารางท 8 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาหนสนภาคประชาชน ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 อาเภอเมองพทลง 8,086 23.58 2 อาเภอควนขนน 7,034 20.51 3 อาเภอเขาชยสน 3,200 9.33 4 อาเภอปาพะยอม 3,039 8.86 5 อาเภอปากพะยน 2,834 8.26 6 อาเภอตะโหมด 2,621 7.64 7 อาเภอกงหรา 2,225 6.49 8 อาเภอศรบรรพต 1,709 4.98 9 กงอาเภอศรนครนทร 1,382 4.03 10 อาเภอบางแกว 1,296 3.78 11 อาเภอปาบอน 873 2.55

รวม 34,299 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาหนสนภาคประชาชนทงสน 34,299 คน โดยอาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 8,086 คน คดเปนรอยละ 23.58 อนดบสอง คอ อาเภอควนขนน จานวน 7,034 คน คดเปนรอยละ 20.51 อนดบสาม คอ อาเภอเขาชยสน จานวน 3,200 คน คดเปนรอยละ 9.33 และอาเภอปาบอนมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาหนสนภาคประชาชนนอยทสด จานวน 873 คน คดเปนรอยละ 2.55

40

ตารางท 9 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาทอยอาศยของคนจน ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 1 อาเภอเมองพทลง 2,188 21.51 2 อาเภอควนขนน 1,574 15.47 3 อาเภอตะโหมด 1,347 13.24 4 อาเภอปากพะยน 1,030 10.12 5 อาเภอเขาชยสน 918 9.02 6 อาเภอบางแกว 843 8.29 7 อาเภอปาพะยอม 740 7.27 8 อาเภอกงหรา 479 4.71 9 อาเภอศรบรรพต 386 3.79 10 กงอาเภอศรนครนทร 375 3.69 11 อาเภอปาบอน 294 2.89

รวม 10,174 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาทอยอาศยของคนจนทงสน 10,174 คน โดยอาเภอทมผลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 2,188 คน คดเปนรอยละ 21.51 อนดบสอง คอ อาเภอควนขนน จานวน 1,574 คน คดเปนรอยละ 15.47 อนดบสาม คอ อาเภอตะโหมด จานวน 1,347 คน คดเปนรอยละ 13.24 และอาเภอปาบอนมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาทอยอาศยของคนจนนอยทสด จานวน 294 คน คดเปนรอยละ 2.89

41

ตารางท 10 ตารางแสดงขอมลจานวนผลงทะเบยนคนยากจนจาแนกตามปญหาดานอนๆ ท พนท จานวนผลงทะเบยน รอยละ 11 อาเภอเมองพทลง 1,574 47.57 10 อาเภอเขาชยสน 455 13.75 4 อาเภอตะโหมด 342 10.34 3 อาเภอควนขนน 280 8.46 5 อาเภอบางแกว 230 6.95 6 อาเภอปากพะยน 200 6.04 8 อาเภอปาพะยอม 76 2.30 7 อาเภอปาบอน 57 1.72 2 อาเภอกงหรา 42 1.27 9 อาเภอศรบรรพต 36 1.09 1 กงอาเภอศรนครนทร 17 0.51

รวม 3,309 100.00

ผลงทะเบยนคนยากจนในจงหวดพทลงทมปญหาดานอนๆทงสน 3,309 คน โดยอาเภอทมผ ลงทะเบยนคนยากจนมากทสด อนดบแรก คอ อาเภอเมองพทลง จานวน 1,574 คน คดเปนรอยละ 47.57 อนดบสอง คอ อาเภอเขาชยสน จานวน 455 คน คดเปนรอยละ 13.75 อนดบสาม คอ อาเภอตะโหมด จานวน 342 คน คดเปนรอยละ 10.34 และกงอาเภอศรนครนทรมผลงทะเบยนคนยากจนทมปญหาดานอนๆนอยทสด จานวน 17 คน คดเปนรอยละ 0.51

42

บทท 3 ขนตอน/กระบวนการสรางเครอขายคณคาของทมวจย

เนองจากการวจยนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม คณะวจยไดมวธการศกษาโดยการดาเนนการจดกจกรรมตางๆเพอเปนการสนบสนนการสรางเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง โดยเนนการมสวนรวมของประชาชน ทงในรปแบบเครอขายตามโซนพนท และเครอขายกจกรรม โดยมขนตอนและกระบวนการสรางเครอขายตางๆกนไป ตลอดระยะเวลา 1 ปทผานมา ไมวาจะเปนการจดประชมเชงปฏบตการ การจดสมมนา การจดประชมกลมยอย รวมถงการสารวจขอมลพนฐานขององคกร ตลอดจนการสารวจขอมลการจดทะเบยนคนจนของประชาชนในพนท ซงจะนาเสนอในรปแบบของตารางสรปเปนหวขอ ดงน คอ กระบวนการ/วธการของทมวจย กลมเปาหมายทเขา สกระบวนการ สถานท ผลทเกดจากกระบวนการ และระยะเวลา ดงรายละเอยดในตารางท 3.1

43

ตาราง 3.1 ขนตอน/กระบวนการสรางเครอขายคณคาของทมวจยพทลง ลาดบท

วน/เดอน/ป กระบวนการ/วธการของทมวจย (ระบการจดสมมนา/เวทแลกเปลยน)

กลมเปาหมายทเขาส

กระบวนการ (ระบจานวน)

สถานท ผลทเกดจากกระบวนการ (เชน สรางความเขาใจ/เกดเครอขาย ฯลฯ)

ระยะเวลา (ระบชวโมง)

หมายเหต

1 1-15 ก.ย.48 ศกษาสภาพทวไปขององคกรประชาชนในจงหวดพทลง โดยการ เกบรวบรวมขอมลทตยภม เกยวกบจานวนองคกร จานวนสมาชกและปรมาณธรกจ ขององคกรนนๆ และบรบทของจงหวด

- สานกงานสหกรณจงหวดพทลง สานกงานพฒนาชมชนจงหวดพทลง สานกงานเกษตรจงหวดพทลง และสานกงานปกครองจงหวดพทลง

ทาใหทราบบรบทขององคกรประชาชนในจงหวดพทลง ทงทางดานเศรษฐกจ และสงคม

15วน

2 15 ก.ย. 48 ประชมทมวจยในหวขอ ตอไปน 1. คดเลอกผนาองคกรฯ ทเขมแขงเขารวมประชมเชงปฏบตการ 2. กาหนดการและกจกรรมในการจดประชมเชงปฏบตการครงท1 3. กาหนดบทบาทหนาทสาหรบทมวจยในพนท

6 คน หองประชมภาควชาคณตศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ

1.ไดองคกรประชาชนเขารวมประชมเชงปฏบตการครงท1 2.ไดขนตอนและวธการในการจดประชมเชงปฏบตการครงท1 3.นกวจยในพนทเขาใจบทบาทในการดาเนนกจกรรมการสรางเครอขาย

6 ชวโมง

3 24-25 ก.ย. 48 ประชมเชงปฏบตการครงท1 เรองแนวทางการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชน ในจงหวดพทลงโดยเนนการอภปรายกลมยอย (Group Discussion) กลมละ 10-15 คน

50 คน โรงแรม ลาปา รสอรท จ.พทลง

1.ลกษณะและรปแบบการเชอมโยง 2.กจกรรมทจะเชอมโยง 3.ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยง 4. โครงสราง/ขนตอนในการเชอมโยงเครอขาย

16ชวโมง

4 12-13 ต.ค. 48 จดประชมยอยเครอขายในพนท เปนการเกบขอมลจากองคกรตวอยาง 2 กลม โดยวธการสมภาษณประธาน กรรมการ และการประชมกลมยอย (Focus Group)เกบขอมลจากการสงเกตสภาพแวดลอมทวไป รวมถงพฤตกรรมวฒนธรรมขององคกรนนๆ

3 คน 3 คน

1.สหกรณโคนมพทลง จากด 2.สหกรณโคเนอชยบร จากด

ทราบพฤตกรรม และสภาพแวดลอมขององคกรทมอยในพนท -สหกรณโคนมพทลง จากด

-สหกรณโคเนอชยบร จากด

12 ชวโมง

44

ลาดบท







5 ต.ค.-พ.ย. 48 ตรวจสอบขอมลคนจนจดทะเบยนของประชาชนในพนทจงหวดพทลง

- สานกงานปกครองจงหวดพทลง

ทราบขอมลคนจนจดทะเบยนประชาชนในพนทจงหวดพทลง

2 เดอน

6 9 พ.ย. 48 ประชมทมวจยในหวขอ ตอไปน 1. กาหนดการและกจกรรมในการจดประชมเชงปฏบตการครงท2 2.วางแผนการดาเนนการขนตอไป


1.ไดขนตอนและวธการในการจดประชมเชงปฏบตการครงท2 2.ไดแผนการดาเนนการขนตอไปในระยะท2

6 ชวโมง

7 22 พ.ย. 48 เขารวมประชมคณะกรรมการชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด เพอชแจงทาความเขาใจเกยวกบการเชอมโยงเครอขายใหคณะกรรมการชมนมฯ ทราบถงวตถประสงคและคณประโยชนของการเชอมโยงโดยทวกน

15 คน หองประชม ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด

คณะกรรมการชมนมฯ ทราบถงวตถประสงคและคณประโยชนของการเชอมโยงโดยทวกน

3 ชวโมง

8 12 ม.ค. 49 ประชมกลมยอยวสาหกจชมชนจงหวดพทลง 20 คน - ศนยการศกษาการพฒนาวสาหกจชมชนจงหวดพทลง

ผเขารวมประชมเขาใจและเหนประโยชนในการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนมากขน

6 ชวโมง

9 21 – 22 ม.ค. 49

การจดประชมเชงปฏบตการ ครงท2 เพอสรางยทธศาสตรการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง โดยเนนการอภปรายกลมยอย (Group Discussion) กลมละ 10-15 คน

50 คน โรงแรมเอเชยน หาดใหญ 1.ผเขารวมประชมมความร ความสามารถในการกาหนดยทธศาสตรองคกร 2.ไดโครงสราง บทบาทหนาท และกจกรรมของการเชอมโยงเครอขาย

16ชวโมง

10 6 ก.พ. 49 ประชมประจาเดอนของเครอขาย

15 คน ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง

ทประชมสรปใหเครอขายดาเนนการซอ-ขายปยรวมกนเปนกจกรรมแรก โดยมอบหมายใหผจดการชมนมสหรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด เปนผสารวจขอมลความตองการใชปย

3 ชวโมง

45

ลาดบท







11 6 ม.ค. 49 ประชมประจาเดอนของเครอขาย

10 คน ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง

เนองดวยไมสามารเกบรวบรวมขอมลความตองการใชปยได ตามแผนทกาหนดไวคณะกรรมการเครอขายฯ จงสรปกนวาจาเปนตองมการประชมรวมกนทงจงหวดอกครง เพอทจะขบเคลอนเครอขายตอไป

3 ชวโมง

12 29 – 30 ม.ค. 49

ประชมเชงปฏบตการ ครงท3 การเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง

50 คน โรงแรม ลาปา รสอรท จ.พทลง

1.ไดกจกรรมและขนตอนการดาเนนการเชอมโยงขององคกรประชาชน (ขาวสาร,ปย,อาหารสตว,สวสดการ,ยางพารา) 2.ไดขนตอนและแผนการดาเนนการเชอมโยงขององคกรประชาชนในระดบอาเภอ และจงหวด

16 ชวโมง

13 7 เม.ย. 49 ประชมประจาเดอนของเครอขาย

30 คน ศาลากลางจงหวดพทลง ไดองคกรรบผดชอบกจกรรมตางๆ 1. ยางพารา = สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด 2.ขาวสาร = สหกรณการเกษตรเมอง จากด และ สหกรณการเกษตรควนขนน จากด 3.ปย = ชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด 4.สวสดการ=ชมนมสหกรณการเกษตรพทลงจากด 5.อาหารสตว = สหกรณการเกษตรปากพะยนจากด

3 ชวโมง

14 26 เม.ย. 49 ประชมยอยเครอขายอาหารสตว 12คน สหกรณการเกษตรปากพะยน ทประชมพจารณา กาหนดให 3 ชวโมง

46

ลาดบท







จากด สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายสนคายหอ ซพ สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด เปนตวแทนจาหนายสคายหอ เบทาโกร สหกรณการเกษตรพนมวงค จากด เปนตวแทนจาหนาย ยหอ แหลมทอง

15 8 พ.ค. 49 ประชมยอยเครอขายยางพารา ครงท1 40 คน สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด

ในทประชมเสนอให เครอขายยางพารา แบงเปนเครอขายยอย สามเครอขาย คอ 1) เครอขายยางแผนรมควน 2) เครอขายนายางสด 3)เครอขายยางแผนดบ จากนนทาการคดเลอกองคกรรบผดชอบเปนศนยเครอขายยอย ทง สามเครอขาย ดงตอไปน ศนยเครอขายยางแผนรมควน คอ ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน ศนยเครอขายนายางสด คอ ตลาดรวบรวมนายางสดบานหนองคลา ศนยเครอขายยางแผนดบ คอ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด

3 ชวโมง

16 29 พ.ค. 49 ประชมยอยเครอขายยางพารา ครงท2 15 คน สานกงานกองทนสงเคราะห ไดแนวทางการการเชอมโยงเครอขายยางพารา 3 ชวโมง

47

ลาดบท







การทาสวนยาง อ.เมอง จ.พทลง

โดยกาหนดจดรวบรวม เปน 4 จดคอ อ.เมอง อ.ควนขนน อ.ปาบอน และ อ.บางแกว แลวนายอดรวมจากทกจด ไปเสนอขายเปนยอดเดยวกนของจงหวดพทลง ดาเนนการเชนนทง ยางแผนรมควน นายางสด และยางแผนดบ โดยมศนยประสานงานแตละกจกรรมเปนผรบผดชอบ

17 ม.ย. 49 จดตงสหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด - ตลาดรวบรวมนายางสดบานหนองคลา

สหกรณรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา จากด -

18 28 ม.ย.49 ประชมยอยเครอขายยางพารา ครงท3 20 คน สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง อ.เมอง จ.พทลง

โครงสรางการรวมตวทเปนไปไดในรปแบบของชมนมสหกรณ

3 ชวโมง

19 14 ก.ค. 49 ประชมทมวจย รวมกบสานกงานสหกรณจงหวดสตลและพทลง


การดาเนนการขนตอไป และบทบาทหนาทของสานกงานสหกรณจงหวดตอการเชอมโยงเครอขาย

6 ชวโมง

20 21 ก.ค. 49 ประชมยอยเครอขายยางพารา ครงท4 50 คน สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง อ.บางแกว จ.พทลง

ตกลงรวมกนเพอจดตงเปน ชมนมฯโดยใชชอวา ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด และไดคดเลอกคณะกรรมการเพอยกรางขอบงคบ ของชมนมฯ ซงคณะกรรมการประกอบดวยตวแทนจาก 4 กลมกจกรรม คอ กลมนายางสด กลมยางแผนรมควน กลมยางแผนดบ และกลมยางADS จานวน 15 คน

3 ชวโมง

21 4 ส.ค. 49 ประชมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง 37 คน หองประชมศนยการศกษา ทาใหผเขารวมประชมไดเขาใจและทราบ 6 ชวโมง

48

ลาดบท







นอกโรงเรยนจงหวดพทลง 1)จดออนขององคกรวสาหกจชมชน 2)จดแขงขององคกรวสาหกจชมชน 3)ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยงเครอขาย วสาหกจชมชน 4)ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการเชอมโยง เครอขายวสาหกจชมชน 5)รปแบบการเชอมโยงเครอขายวสาหกจชมชน 6)วธ/ขนตอนการเชอมโยงเครอขาย 7)สงทตองการไดรบการสนบสนนจากเครอขาย

22 7 ส.ค. 49 ประชมคณะกรรมการจดตง ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง ครงท 1

15 คน สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง อ.เมอง จ.พทลง

1) กาหนดใหสหกรณกองทนสวนยางทยงไมไดจดประชมใหญ 5แหงนาวาระเกยวกบการจดทะเบยนชมนมฯ เขาบรรจเปนวาระในการประชมใหญเพอใหทง 5 สหกรณเปนผรวมกอตงชมนมฯ ในเบองตน แลวสหกรณกองทนสวนยางทเหลอ(ทประชมใหญผานไปแลว)สมครเปนสมาชกภายหลง 2)มอบหมายใหคณะอนกรรมการ รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวดพทลง และสานกงานสหกรณจงหวดพทลง ยกรางระเบยบการดาเนนธรกจรวมกนของชมนมฯ ใหแลวเสรจภายในเดอน สงหาคม

3 ชวโมง

23 20 ส.ค. 49 ประชมคณะกรรมการจดตง ชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง ครงท 1

8 สานกงานเกษตรจงหวดพทลง ยกรางรางขอบงคบ กฏระเบยบ ตลอดจนบทบาทหนาทของคณะกรรมการ และสมาชกของเครอขาย

3 ชวโมง

49

ลาดบท







กาหนดนดประชมครงตอไป 9 ก.ย.49

50

เดม

-ตางคนตางอย มกฎกตกาทไมเออตอการเชอมโยง -ไมมโอกาสไดพดคยกน -มองไมเหนประโยชนของการเชอมโยง

โครงการวจยฯ

กระบวนการจดเวทแลกเปลยนเรยนร

Workshop 1 ประชมเชงปฏบตการ แนวทางการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง

1.ลกษณะและรปแบบการเชอมโยง (แบงเปน3ระดบ ตาบล,อาเภอ,จงหวด) 2.กจกรรมทจะทารวมกนขนตน 3.ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยง 4.โครงสราง/ขนตอนการเชอมโยงเครอขาย

Workshop 2 ประชมเชงปฏบตการ การพฒนายทธศาสตรการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง

1.โครงสรางการบรหารเครอขาย 2.บทบาทหนาทการบรหารเครอขาย 3.แนวทางปฏบตและจดการศนย ประสานงานเครอขาย

ผลทเกดขน

เกดการเปลยนแปลง

-ผนาเขาใจและเหนประโยชนของการเชอมโยงเครอขาย -ผนาจากทกองคกรมความพรอมทจะเขารวมเครอขาย

ไมเกดการเปลยนแปลง -ยงไมมการจดตงศนยประสานงานเครอขายอยางเปนทางการ และการดาเนนงานยงไมเปนไปตามแผนทวางไว -บทบาทของภาครฐไมไดเขามาอยางเตมท

การประชมประจาเดอนของเครอขาย

กมภาพนธ ตกลงเลอกกจกรรม ซอปยรวมกน โดยชมนมฯเปนผรบผดชอบ

มนาคม กจกรรมเรองปยไมเกดผล ตดสนใจจดประชมworkshop3


เกดการเปลยนแปลง -การไดมเวทนดพบปะกนทกเดอน

ยงไมสามารถทาธรกรรมรวมกน - ชมนมฯย งอยระหวางการเกบรวบรวมขอมลความตองการดานปย ขาวสาร

กระบวนการจดเวทแลกเปลยนเรยนร Workshop 3 ประชมเชงปฏบตการ การเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวด

1.วธปฏบตการเชอมโยง 5 กจกรรม (ขาวสาร,ปย,อาหารสตว,ยางพารา,สวสดการ) 2.วางแผนการปฏบตงานเครอขาย แยกตามโซน

ประชมเครอขายกจกรรม ไดองคกรรบผดชอบกจกรรมตางๆ 1.ยางพารา = สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด 2.ขาวสาร = สหกรณการเกษตรเมองและควนขนน 3.อาหารสตว = สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด 4.ปยและสวสดการ = ชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด


เกดการเปลยนแปลง -ผนามองเหนภาพในการเชอมโยงแตละกจกรรมชดขน -ผ นา มความจรงจงในการสรางเครอขายมากขน -มองคกรรบผดชอบเปนศนยการเครอขาย แตละกจกรรม -สานกงานสหกรณจงหวด เขามารวมดาเนนการเชอมโยงเครอขาย

มปรมาณธรกจ ในการรวบรวมยางแผนรมควนเพมขน

สรปผลทเกดขนจากการจดกระบวนการของโครงการวจยฯทผานมา

51

บทท4 ผลการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง

4.1 ขอสรปจานวน/รปแบบเครอขายทเปนผลงานของทมวจย การเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง ตงแตในอดตจนถงปจจบนไดเรม

พฒนามาจากการเชอมโยงกนแบบหลวมๆไมมรปแบบชดเจน และเครอขายทมอยเดมเชน ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ยงมการเคลอนตวไมมาก ภายหลงจากทมวจยไดเขาไปใหความรความเขาใจ และจดกระบวนการทเปนประโยชนใหกบองคกรประชาชนตางๆทสนใจเขารวมเครอขาย โดยทมวจยพยายามจดเวทใหผนาองคกรตางๆไดมโอกาสไดพบปะพดคยแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน เชน การจดประชมเชงปฏบตการ การประชมกลมยอย และการใชกระบวนการ AIC (Appreciation Influence Control) เปนตน ดงไดกลาว ไวแลวในบทท 3 ซงประเดนสาคญทนาไปสความสาเรจในการสรางเครอขาย คอ การไดรบความรวมมอเปนอยางดจาก สานกงานสหกรณจงหวดพทลง สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยางจงหวดพทลง และสานกงานเกษตรจงหวดพทลง โดยทง 3 หนวยงานไดเขารวมในการวางรปแบบแนวทางการเชอมโยงเครอขายทเปนรปธรรมชดเจน สามารถนามาประยกตใชไดในอนาคต ทาใหผนาจากองคกรตางๆ ตระหนกถงความสาคญ และประโยชนทจะเกดกบมวลสมาชก อนเนองมาจากการเชอมโยงเครอขายท งในเชงสงคมและเชงธรกจ ดวยเหตนเองจงนาไปส การรเรมพฒนาการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลงขนอยางตอเนองตลอด 1 ปทผานมา ซงสามารถสรป รปแบบการเชอมโยงเครอขายทเปนรปธรรม มระบบ ระเบยบ ขนตอนชดเจน โดยแบงออกเปน 2 รปแบบ คอ 1) การเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท และ 2) การเชอมโยงเครอขายตามกจกรรม

4.1.1 การเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท

4.1.1.1 รปแบบการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท แบงเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบตาบล ระดบอาเภอ ระดบจงหวด โดยจะมลกษณะการเชอมโยงดงตอไปน คอ เนองจากภายในตาบลตางๆ ประกอบดวย องคกรหลากหลายประเภท ใหดาเนนการเชอมโยงองคกรประเภทเดยวกนเขาดวยกน ยกตวอยางเชน ตาบล1 มองคกร 2 ประเภท คอ กลมแมบาน และกลมออมทรพย ใหรวมกลมแมบานตางๆภายในตาบลเดยวกน รวมเปน 1 กลม และกลมออมทรพย ตางๆภายในตาบลเดยวกน รวมเปนอก 1 กลม แลวคดเลอกตวแทนจากทง 2 กลม มาเปนคณะกรรมการระดบตาบล และแตละตาบลคดเลอกตวแทนไปเปนคณะกรรมการระดบอาเภอ โดยกาหนดใหสหกรณ

52

การเกษตรประจาอาเภอ เปนศนยประสานงานเครอขายระดบอาเภอ และใหแตละอาเภอคดเลอกตวแทนเพอเปนคณะกรรมการเครอขายระดบจงหวด ตามลาดบ โดยกาหนดใหชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด เปนศนยประสานงานเครอขายระดบจงหวด ดงปรากฏในภาพท 4.1

ภาพท 4.1 รปแบบการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท

จงหวด ตวแทนแตละอาเภอเขารวมเปนคณะกรรมการ

อาเภอ ตวแทนแตละกลมเขารวมเปนคณะกรรมการ

กลมออมทรพย กลมแมบาน

กลมอนๆ


กลมอนๆ

ตาบล

53

4.1.1.2 กจกรรมทจะทารวมกน 1) ดานการบรหารจดการ - จดใหมสานกงานเครอขาย และมการแบงโครงสรางเปนฝายตางๆ - มการประชมประจาเดอน และตดตามผล - จดแบงประเภทกจกรรมทเหมอนกนไวในกลมเดยวกน - สรางตวแทนการผลตในกลมเครอขาย 2) ดานการตลาด

- จาหนายผลตภณฑของกลมเครอขาย (OTOP) โดยสหกรณการเกษตรเปนแกนนา - จดตงตลาดกลางสาหรบเครอขาย - จดซอและจดหาปจจยการผลตรวมกน - เปนตวแทนรวบรวมสนคาเครอขาย เพอนาไปจาหนายใหกบสมาชกภายนอก - แลกเปลยนสนคาระหวางเครอขาย 3) แหลงเงนทน

- สรางระบบสนเชอโดยการจดหา และใหการสนบสนนเงนทนใหกบสมาชกใน เครอขายเพอพฒนาอาชพ (การใหกยมหรอรบฝากเงน)

- มการรวมทนในการทาธรกจของสมาชกเครอขาย 4) การใหความร - จดนทรรศการรวมกนของสมาชกเครอขาย

- สงเสรมอาชพและสรางกระบวนการเรยนรในดานตางๆ เชน การอบรมดาน บญชการฝกวชาชพ 5) จดใหมสวสดการแกสมาชกเครอขาย

4.1.1.3 ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยง

1) ความคดและความเขาใจไมตรงกน 2) ขาดการตดตอในการแกไขปญหา 3) ฐานะทางการเงนของแตละกลมแตกตางกน 4) ปญหาดานผลประโยชน 5) ปญหาดานนโยบายรฐ 6) การเมองสวนทองถนแทรกแซง 7) ขาดความเชอมน

54

8) ภยธรรมชาต 9) ขาดความรและประสบการณ (ตองการนกวชาการเปนผใหคาแนะนา) 10) ขาดเงนทนดาเนนงาน 11) ขาดการประชาสมพนธ 12) ขาดการประชาสมพนธ เกยวกบวตถประสงคของการเชอมโยง 13)ขาดบคลากรทเสยสละและมความรความสามารถ 14) สนคาไมมคณภาพและขาดตลาดรองรบสนคา 4.1.1.4 โครงสราง/ขนตอนการเชอมโยงเครอขาย 1) สารวจองคกรตางๆ ในทองถน 2) มการประชมถามปญหาและความตองการ 3) สารวจจานวนสนคาและผลตภณฑ 4) จดประชมและอบรมแกนนาอยางสมาเสมอ 5) ใหกลมยอยวางกฎระเบยบจดการกนเอง ในสวนทมประเพณตางกน 6) สารวจความตองการของเครอขาย 7) เชญประชมรวมกน สรางความสมพนธเครอขาย 8) แตงตงคณะกรรมการบรหารเครอขาย 9) รางระเบยบ ขอบงคบ 10)วางแผนการดาเนนงาน 11) แบงงานรบผดชอบ 12) ตดตามประเมนผล

13) ตงศนย ภายหลงจากการกาหนดรปแบบการเชอมโยง กจกรรมทจะทารวมกน ศกษาปญหา

อปสรรค ตลอดจนโครงสรางและขนตอนการเชอมโยงเครอขาย ทางทมวจยไดจดประชมเชงปฏบตการเรองการพฒนายทธศาสตรการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในพนทจงหวดพทลง มจดมงหมายสาคญทจะสรางเวทแลกเปลยนการเรยนร ระหวางทมวจยและผนา สหกรณ/องคกรประชาชน และผมสวนเกยวของ เพอการนาเสนอรปแบบการเชอมโยงเครอขาย ตลอดจนรวมกนกาหนด โครงสรางการบรหาร บทบาทหนาท และกจกรรมของเครอขาย ทชดเจนเปนรปธรรม โดยการดาเนนการประชมจะมงเนนไปทการบรรยาย และแบงกลมยอยเปนโซนอาเภอ อภปรายรวมกน ในขณะเดยวกนเพอเปนการเตรยมความพรอมและสรางความเขาใจแกทกสวนฝายทเกยวของซงจะ

55

เขามามสวนรวมในการเชอมโยงเครอขาย สามารถสรปการบรหารงานเครอขาย ไดเปน 2 ระดบ คอ ระดบจงหวด และระดบอาเภอ ตามลาดบ ดงตอไปน

4.1.1.5 การบรหารเครอขายระดบจงหวด 4.1.1.5.1 โครงสรางการบรหารเครอขายระดบจงหวด

1) มคณะกรรมการดาเนนการ 11 คน คดเลอกจากเครอขายระดบอาเภอ อาเภอละ 1 คน - ประธานกรรมการ 1 ทาน - รองประธานกรรมการ 2 ทาน - เลขานการ 1 ทาน - ผชวยเลขานการ 1 ทาน - เหรญญก 1 ทาน - ผชวยเหรญญก 1 ทาน - ประชาสมพนธ 1 ทาน - ฝายทะเบยน 1 ทาน - คณะกรรมการ 2 ทาน 2.1) ศนยประสานงานเครอขายระดบจงหวด - ชมนมสหกรณการเกษตร จงหวดพทลง 2.2) ศนยประสานงานเครอขายระดบอาเภอ - อาเภอเมอง สหกรณการเกษตรเมองพทลง จากด - อาเภอศรบรรพต สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค. พทลง 2 - อาเภอกงหรา ชมรมการทองเทยวอาเภอกงหรา - อาเภอควนขนน สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด - อาเภอตะโหมด สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด - อาเภอปาบอน สหกรณบานทงคลองควาย จากด - อาเภอปากพะยน สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด - อาเภอเขาชยสน สหกรณการเกษตรเขาชยสน จากด 3) ผจดการเครอขายระดบจงหวด - มาจากการแตงตงของคณะกรรมการทง 11 ทาน 4) คณะกรรมการมวาระการดารงตาแหนงคราวละ 2 ป - ไมเกน 2 วาระตดตอกน (ตามระเบยบทคณะกรรมการกาหนด)

56

4.1.1.5.2 บทบาทหนาทบรหารเครอขายระดบจงหวด

1) พฒนาองคความร 2) รวมแกปญหาขององคกรเครอขาย 3) ประสานงานในเรองการผลต การตลาด เงนทน 4) สนบสนนและใหความชวยเหลอการดาเนนงานขององคกรเครอขาย 5) เจรจาตอรองและรกษาผลประโยชนของเครอขาย

4.1.1.5.3 แนวทางในการปฏบตและการจดการศนยประสานงานระดบจงหวด

1) กาหนดระเบยบขอบงคบ 2) ประชมคณะกรรมการอยางนอยเดอนละ 1 ครง และจดใหมการประชมใหญประจาป 3) สารวจความตองการและปญหา 4) วางแผนการปฏบตงานขององคกรเครอขาย 5) ตดตามประเมนผลการปฏบตงาน 6) ปรบปรง แกไข การปฏบตงาน 7) คณะกรรมการจะมอบอานาจ หนาท ในการปฏบตงานใหบคคลหรอคณะบคคลเปนผ ดาเนนงานแทน/เปนผมอานาจในการตดสนใจแทน

57

4.1.1.6 การบรหารเครอขายระดบอาเภอ 4.1.1.6.1 กลมอาเภอเมอง และอาเภอศรบรรพต

กาหนดกจกรรม เครอขายระดบอาเภอ

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายระดบอาเภอ

กาหนดแผนงานดาเนนการขนตอไปในพนทระดบอาเภอ

1.รวบรวมการซอ การขาย - วตถดบทางการเกษตร ไดแก ขาวเปลอก ปย นายางสด ยางแผนรมควน เคมภณฑ นานมสด ฟางขาว ตนขาวโพด เมลดพนธพช - เครองอปโภค บรโภค ไดแก นายาลางจาน นายาซกผา นายาปรบผานม ขาวสาร 2.ธรกจสนเชอ ไดแก การกยมเงน เงนฝาก 3. สวสดการ ไดแก คารกษาพยาบาล ทนการศกษา ฌาปนกจสงเคราะห กองทน สาธารณะประโยชน

1. ผรบผดชอบประสานงานกจกรรม ไดแก คณะกรรมการประสานงานเครอขาย 2.ผรบผดชอบดานการตลาดของกจกรรม อนกรรมการฝายการตลาด 3. ผลประโยชนทเครอขายจะไดรบ คอ สวนเหลอมทางการตลาด (กาไร) จากกจกรรม 4. ผรบผดชอบดานขอมลผลตภณฑ อนกรรมการฝายการตลาด 5. ผรบผดชอบดานการตดตอสงซอสนคา อนกรรมการฝายการตลาด 6. ขนตอนในการดาเนนงาน - จดทาแบบสารวจความตองการของสมาชก เชน ปยสตรอะไร ยหออะไร ปรมาณ เทาไหร - เมอมการตดตอซอขาย ตองมการทาสญญา ซงระยะเวลาการใชเงนคนขนอยกบกจกรรมการผลต เพราะบางกจกรรมตองเปนไปตามฤดกาล 7. การจายเงน จายแบบเงนสด และเครดต

1. กจกรรม รบทราบปญหาและความตองการของเครอขายสมาชกในตาบล 2. ดาเนนการในเดอน กรกฎาคม พ.ศ.2549 3. ขนตอนและวธการ - แจงองคกรเครอขายเพอสงตวแทนเขารวมประชม - มการประชม - ลงมตในการดาเนนงานประจาป หมายเหต รอกาหนดแผนงานอกครงหลงจากการประชมใหญของแตละอาเภอ 4. ผลทคาดวาจะไดรบ เครอขายระดบอาเภอจะไดทราบถงปญหา ความตองการของสมาชกเครอขาย 5. ผรบผดชอบ คณะกรรมการเครอขายระดบอาเภอ 6. การตดตามประเมนผล - แตงตงคณะอนกรรมการตรวจสอบ - นาเสนอตอทประชมระดบอาเภอ เพอทจะนาไปแกไขปญหาและปรบปรง

58

4.1.1.6.2 กลมอาเภอกงหรา และอาเภอควนขนน

กาหนดกจกรรมเครอขายระดบอาเภอ ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายระดบอาเภอ

1. แลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณ 2. จดหาแหลงเงนทน 3. รวมซอ รวมขาย 4. สรางความเชอมนในเครอขาย

1. แลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณ - จดทาขอมลพนฐานของแตละองคกรสงใหแกศนยประสานงานระดบอาเภอ - จดเวทแลกเปลยนความคดเหนในระดบปฏบตการ - ใหแตละองคกรสงขาวสาร เพอการประชาสมพนธ 2. จดหาแหลงเงนทน (องคกรภาครฐ องคกรสวนทองถน องคกรภาคประชาชน) - ใหคาแนะนา วธการขอกเงน ความนาเชอถอของผก - รบแจงความตองการเงนทน - ระดมทน/สงเสรมใหเกดธนาคารกลางของเครอขายระดบจงหวด 3 รวมซอ รวมขาย - สารวจความตองการ - หาแหลงสนคา และตลาด ราคายตธรรม - กาหนดขอตกลง MOU 4. สรางความเชอมนในเครอขาย - ประชมรวมกนในเครอขาย - สรางกจกรรมรวมกน - ทาสญญา MOU

กาหนดแผนงานดาเนนการขนตอไปในพนทระดบอาเภอ กจกรรม วน/เดอน/ป ขนตอน/วธการ ผลทคาดวาจะไดรบ ผรบผดชอบ

1. แลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณ

15 ก.พ. 49 - กาหนดหาหวขอ - กาหนดสถานท

- ไดรบขอมลขาวสารทเปนจรง

- ศนยเครอขายระดบจงหวด

2. จดหาเงนทน 1 ม.ค. 49 - ระดมหน/เงนฝาก - เขาถงแหลงทน

- มทนในการดาเนนงาน

- ศนยเครอขายระดบอาเภอ และระดบจงหวด

3. รวมซอ รวมขาย 1 เม.ย. 49 - สารวจ - จดหา - ดาเนนการซอ/ขาย

- การซอ/ขาย อยางยตธรรม


4. สรางความเชอมนในเครอขาย

26 ก.พ. 49 - ประชม - ทากจกรรมรวมกน

- มความสามคค - มความผกพนธกน


59

4.1.1.6.3 กลมอาเภอปากพะยน และอาเภอเขาชยสน

กาหนดกจกรรมเครอขายระดบอาเภอ ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายระดบอาเภอ

1. การซอขายปย อาหารสตว ขาวสารปลอดสารพษ พนธสตว 2. การทาสนเชอ 3. จดสวสดการฌาปนกจสงเคราะห 4. การศกษาอบรมใหความร

1. สารวจ รวบรวมสนคาตามความตองการของสมาชกเครอขาย 2. การตลาด และผลประโยชน 3. การขนสง 4. การบญช 5. ระเบยบ และกตกา MOU 6. สรป ประเมนผลการดาเนนการ 3 เดอน/ครง 7. ดานสนเชอ 8. เงนก - ระดมทนจากนอกเครอขาย - หาแหลงเงนก และเงนสนบสนน - กาหนดกฎระเบยบ กตกา เชน วตถประสงค ดอกเบย การปนผล - ตดตามตรวจสอบการใชเงนก


1. นดประชมเครอขาย 23 ม.ค. 49 สงหนงสอไปยงกลมตางๆ สมาชกเขารวมประชมทกองคกร

อ.ปากพะยน อ.เขาชยสน

2. ชแจงรายละเอยดการเชอมโยงเครอขาย

5 ก.พ. 49 ประชมตามวาระการ ประชมทวางไว

สมาชกเขาใจและรบหลกการเครอขาย


3. กาหนดกจกรรมและแผนงานเชอมโยงเครอขาย

5 พ.ค. 49 นากจกรรมทกาหนดไวมาตกลง กาหนดรายละเอยดรวมกน

รวมกาหนดกจกรรมเพอดาเนนงาน


4. ดาเนนงานตามกจกรรมทวางไว

5 ม.ย. 49 ลงมอปฏบตงานตามแผนทวางไวตามขนตอน

แผนงานทวางไวบรรลตามเปาหมาย

เครอขายระดบอาเภอ

5. ตดตามและประเมนผลกจกรรม

- สอบถามขอมลผลงานและบญช

ทราบวากจกรรมทวางไวประสบความสาเรจอยางไร มปญหาหรอไม

กรรมการตรวจสอบ

6. แกไข/พฒนาศกยภาพขององคกรเครอขาย

- นาขอมลทไดมาวเคราะหแกปญหา

สามารถแกไขปญหา ซงจะเปนแบบอยางตอไป

คณะกรรมการเครอขาย

60

4.1.1.6.4 กลมอาเภอตะโหมด และอาเภอปาบอน

กาหนดกจกรรมการเชอมโยง เครอขายระดบอาเภอ

ขนตอนและวธการเชอมโยงระดบอาเภอ

1. การรวมกนซอปย 2. การรวมกนขายยางพารา

1. การรวมกนซอปย - ใหเครอขายแตละกลมสารวจสมาชกทมความตองการปย - นายอดความตองการมารวมกนทศนยประสานงานเครอขายระดบอาเภอ - ประสานงานกบศนยเครอขายระดบจงหวด เพอรวบรวมขอมลเกยวกบจานวนยอดการซอ และขาย - ใหเครอขายระดบจงหวดเปนผรบผดชอบในการสงซอ - ในกรณทเครอขายระดบอาเภอมศกยภาพทสามารถดาเนนการได คณะกรรมการอาจมอบหมายใหเครอขายระดบอาเภอดาเนนการ - ประชมคณะกรรมการเครอขาย เพอจดหาแหลงเงนทนในการซอ - เครอขายระดบจงหวดตองทาสญญาซอขาย กบเครอขายระดบอาเภอ และเครอขายระดบอาเภอตองทาสญญากบกลมตางๆ - เมอไดสนคามา จะสงใหกบกลมตางๆตามใบสงซอ - ใหแตละกลมรวบรวมคาใชจาย และชาระเงนทเครอขายระดบอาเภอ - เครอขายระดบอาเภอประสานงานกบเครอขายระดบจงหวดเกยวกบคาใชจาย 2. การรวมกนขายยางพารา - ใหแตละกลมแจงความประสงคการขายยางพารามายงเครอขายระดบอาเภอ - เครอขายระดบอาเภอประสานงานกบเครอขายระดบจงหวด - เครอขายระดบจงหวดและระดบอาเภอพจารณาศกยภาพของตนเอง ถาเครอขายระดบอาเภอใดมศกยภาพ สามารถดาเนนการได กจะเปนศนยกลางรบซอยางพารา เชน สหกรณการเกษตรตะโหมด จากด - ใหแตละกลมนายางพารามารวมกนทเครอขายระดบอาเภอ - เครอขายระดบอาเภอตองประสานงานกบตลาดกลางยางพาราหาดใหญ เพอรบซอยางของกลม - เครอขายระดบอาเภอเกบรวบรวมขอมลของแตละกลม - กรณทมผลกาไรจากการดาเนนการแลว เครอขายระดบอาเภอจะเฉลยผลกาไรคนใหกลมตางๆ ตามสดสวนการทาธรกจรวมกน

61


1. สกก.ตะโหมด จากด ประชมหารอคณะกรรมการและฝายจดการ เรองศนยกลางเครอขาย

30 ม.ค. 49 - ชแจงใหทราบและขอมต เพอเปนศนยกลางเครอขายระดบอาเภอ

- รบเปนศนยกลาง - สกก.ตะโหมด จากด

2. ประชมตวแทนเครอขายกลม ทง 13 กลม

2 ก.พง 49 - ออกหนงสอเชญและชแจงใหตวแทนกลมรบ ทราบ

- ตวแทนกลมมาประชมรวมกนและรบทราบมตของทประชม พรอมชแจงใหสมาชกกลมของตนเองทราบ - เลอกคณะกรรมการ 13 คน

- สกก.ตะโหมด จากด - ตวแทนกลมทง 13 กลม

3. ประชมคณะกรรมการศนยประสานงานเครอขายและผแทนเทศบาล ต.แมขร

6 ก.พ. 49 - รางระเบยบขอบงคบ - กาหนดหนาทรบผดชอบของคณะกรรมการ - วางแผนการดาเนนงาน การทากจกรรมเครอขาย

- ไดรบความรวมมอ จากกลมเครอขาย ในการทากจกรรมรวมกน

- คณะกรรมการเครอขาย

4. ประธานเครอขายประชมรวมกบเครอขายระดบจงหวด

ก.พ. 49 - เลอกคณะกรรม การระดบจงหวด ตาแหนงตางๆ - หารอเกยวกบการดาเนนงานของเครอขาย (เปนศนยกลางรบซอยางพาราของจงหวดพทลง)

- คณะกรรมการระดบอาเภอใหความรวมมอ

- ประธานเครอขาย

5. รวบรวมผลผลตยางพารา ปย

ก.พ. 49 - กลมเครอขายนาผลผลตมารวบรวมเพอจาหนาย - จดทาฐานขอมลกลมเครอขายแตละกลม

- แตละกลมเครอขายใหความรวมมอ

- สกก.ตะโหมด จากด

6. ประชมสรปผลการดาเนนงาน

ทกสนเดอน - แจงผลการดาเนนงานใหทกเครอขายรบทราบ

- ไดรบความรวมมอ จากทกเครอขาย

- คณะกรรมการเครอขาย

62

ภายหลงจากไดโครงสรางการบรหารงานเครอขาย และขนตอนการบรหารงานแลว ไดมการจดประชมประจาเดอนของเครอขายขน โดยเรมครงแรกในเดอน กมภาพนธ 2549 ณ หองประชม ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด มเนอหาในการประชม คอ กจกรรมทจะเรมทารวมกนเปนอนดบแรก ในทประชมมความเหนตรงกนวาจะเรมซอปยรวมกน จงดาเนนการโดยให ผนาองคกรฯ ตางๆ ทมาเขารวมประชม ไปสารวจขอมลปรมาณการใช สตร และยหอปย ทมการใชกนมากของในแตละองคกร แลวนดประชมครงตอไปในเดอน มนาคม 2549 ปรากฏวากจกรรมเรองปยทไดกาหนดไวในการประชมครงแรก ไมเปนไปตามแผนงานทวางไว ทเปนเชนนอาจเปนเพราะวา การรบรขาวสารเรองการเชอมโยงเครอขาย ยงไมครอบคลมทวทกพนท จงทาใหการเคลอนตวไมสามารถดาเนนการไดตามแผน ในทประชมจงพจารณาเหนวา ควรมการจดประชมเชงปฏบตการในระดบจงหวดอกครง เพอเปนการเสรมสรางความเขาใจ ใหแกผนาองคกรประชาชนใหครอบคลมและทวถงทวทงจงหวด

ถงแมวารปแบบการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท จะมโครงสรางทชดเจน มกจกรรมทสามารถทารวมกนได ตลอดจนวธการ และขนตอนในการสรางเครอขายทเปนรปธรรม แตปรากฏวา การเคลอนตวของ ศนยประสานงานเครอขายทงในระดบจงหวด และระดบอาเภอ ไมเปนไปตามแผนงานทวางไว ซงอาจเกดจากสาเหตหลายประการทเกดจากปจจยภายใน และภายนอกองคกร ประการแรก ศนยประสานงานเครอขายระดบจงหวดขาดศกยภาพทจะทาหนาทเปนศนยประสานงาน ประการทสอง ผนาขาดทกษะนาความคดสภาคปฏบต ซงตองใชทงกระบวนการวางแผน ปฏบตตามแผน และตดตามแผน

ทมวจยมแนวคดทจะปรบปรงรปแบบการเชอมโยงเครอขายทมอยเดม ใหมความเขาใจงาย และสามารถปฏบตไดจรง ในชวงเวลาทเหลออย โดยวธการสรางเครอขายตามกจกรรมทองคกรตางๆ มตนทนอยแลว ยกตวอยางเชน เครอขายยางพารา จะดาเนนการเฉพาะเรองเกยวกบ ยางพารา ทงจงหวด ไมวาจะเปน การซอ ขาย ยางแผนรมควน นายางสด และยางแผนดบ หรอ การซอ ปจจยการผลตรวมกน เชน น ากรด เปนตน จงนาไปสการประชมเชงปฏบตการ เรองการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง เพอสรางเครอขายตามกจกรรม โดยการประชมครงนไดเชญเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ทสงกดสานกงานสหกรณจงหวดพทลง เขารวมสงเกตการณ และรวมกนศกษาแนวทางรวมกบผนาองคกรฯตางๆ เพอใหเกดความเขาใจ และมองเหนถงรปแบบของเครอขายเปนแนวทางเดยวกน ซงนบเปนนมตหมายอนดทหนวยงานภาครฐมองเหนถงความสาคญและ ใหการสนบสนนการทากจกรรมของเครอขายเปนอยางดยง และผลทไดจากการประชมครงนกอใหเกดรปแบบการเชอมโยงขนใหม คอ การเชอมโยงเครอขายตามกจกรรม

63

4.1.2 การเชอมโยงเครอขายตามกจกรรม

การเชอมโยงเครอขายตามกจกรรม แบงเปน 6 กจกรรม ไดแก ยางพารา ขาวสาร อาหารสตว ปย สวสดการ และวสาหกจชมชน มลกษณะการเชอมโยงโดยกาหนดใหมองคกรรบผดชอบเปนศนยประสานงานเครอขายในแตละกจกรรม และมรายละเอยดขนตอนการดาเนนงาน ดงตอไปน

4.1.2.1 เครอขายปย แบงเปน 2 ชนด คอ ปยเคม และปยอนทรย

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายปยเคม 1) สารวจความตองการของสมาชกแตละองคกร เชน ยหอ สตร จานวน ระยะเวลาใน

การใช 2) จดเกบขอมลความตองการ 3) เลอกคณะอนกรรมการรบผดชอบโครงการฯ 4) จดตงคณะกรรมการระดบจงหวด/อาเภอ 5) รางกฎระเบยบขอบงคบของเครอขาย

วธการดาเนนงานการเชอมโยงเครอขายปยเคม 1) การสารวจขอมล

- ออกแบบสารวจความตองการของสมาชกแตละกลม/องคกร - รวบรวมขอมลเพอนาเสนอคณะกรรมการระดบอาเภอและจงหวด - คณะกรรมการระดบจงหวดตรวจสอบราคาในการจดซอ - ประชมคณะกรรมการระดบอาเภอ/จงหวด เพอแจงผลการสอบราคา พรอมยนยนความตองการ ของสมาชก/องคกร - แตงตงคณะกรรมการจดซอ

2) การคดเลอกคณะกรรมการระดบอาเภอ - จากตวแทนขององคกรระดบอาเภอ องคกรละ 1 คน 3) การคดเลอกคณะกรรมการระดบจงหวด - คดเลอกคณะกรรมการระดบอาเภอ อาเภอละ 1 คน เปนกรรมการระดบจงหวด

64

4) ประชมคณะกรรมการเพอยกรางระเบยบ ขอบงคบ - ในสวนของงบประมาณในการจดซอ ใหชมนมสหกรณจงหวดเปนผรบผดชอบ

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายการผลตปยอนทรย 1) สารวจขอมลผผลตในจงหวด 2) เชอมโยงเครอขายผผลต โดยการประชมหารอผผลตเกยวกบสตรในการผลต คณภาพ

วตถดบ การตลาด เพอใหไดมาตรฐานและเปนไปในทศทางเดยวกน 3) อบรมผผลตเกยวกบมาตรฐาน เพอใหไดมาตรฐานตามกระทรวงเกษตร โดยให

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ศนยวจยการยาง เปนวทยากรในการอบรมใหความร 4) องคกรผผลตแตละองคกรเปนผรบผดชอบงบประมาณในการผลต 5) ชมนมสหกรณจงหวดเปนผจดจาหนาย 4.1.2.2 เครอขายยางพารา และนากรด

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายนากรด 1) สารวจความตองการใชน ากรดของแตละกลมสหกรณ

- ปรมาณ - ชนดของนากรด กรดซลฟวรก ใชสาหรบยาง ADS กรดฟรอมก ใชสาหรบยางแผนรมควน แตละอาเภอสารวจปรมาณการใชน ากรด โดยชมนมสหกรณจงหวดเปนแมขายผาน

ไปยงชมรมสหกรณกองทนสวนยางชวยสารวจประมาณการใชน ากรดและปรมาณความตองการใช โดยสงซอจากเครอขายจงหวด เรมสารวจ 1 เมษายน 2549 ถง 30 เมษายน 2549 โดยใชแบบสอบถาม รวบรวมขอมลให เครอขายระดบจงหวด และมอบหมายใหคณะกรรมการระดบจงหวดพจารณาจดซอ โดยการเปดประมล ซงราคาทเครอขายระดบจงหวดสงซอตองมราคาตากวาทชมรมฯเคยซอ วธการชาระเงน ซอสนคาดวยเงนสด โดยเครอขายระดบจงหวดตดตอซอกบบรษทตามจานวนทสงซอ เมอสนคาจากบรษทมาถงเครอขายระดบจงหวด ใหเครอขายระดบอาเภอมารบสนคาพรอมชาระเงนภายใน 10 วน

65

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายยางพารา 1) สารวจปรมาณนายางสด ยางแผนดบ ยางแผนรมควน จากกลมสหกรณ ปรมาณท

ตองการผานเครอขาย โดยคณะกรรมการเครอขายเปนผดาเนนการขาย 2) นายางสด เครอขายจดสรางบอเกบนายาง พนท 2-3 ไร ซอหวปน 8 หว จะปนนายาง

ได 30,000 กโลกรม/วน ทาเปนรปนายางขนบรรจถง 200 ลตร เพอสงออกยงตางประเทศ

3) ยางแผนดบ ยางแผนรมควน เครอขายสงขอมลปรมาณยางไปยงบรษทหรอตลาดกลาง เพอใหมาตรวจสอบคณภาพ และจดเกรดยาง และเครอขายจาหนายยางโดยการเปดประมล

4.1.2.3 เครอขายสวสดการ (เรองเงนชวยเหลอในการจดสวสดการฌาปนกจ)

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายสวสดการ 1) สมาชก หมายถง องคกรทสมครใจเขารวมเครอขาย 2) เงนชวยเหลอ หมายถง เงนชวยเหลอในการจดการศพในกรณสมาชกขององคกร

เครอขายเสยชวต 3) อนกรรมการ หมายถง อนกรรมการ เงนชวยเหลอในการจดการศพ 4) ทมาของเงนชวยเหลอ

4.1) องคกรเครอขายบรจาค 20 สตางค/คน/ศพ โดยครงแรกใหบรจาค 10 บาท/คน 4.2) เงนบรจาค 4.3) ดอกผลซงเกดจากเงนชวยเหลอ

5) เงอนไขในการจายเงนชวยเหลอ แตละองคกรจะจายเงนชวยเหลอ ศพละ 10,000 บาท 6) เงนชวยเหลอในการจดการศพ จะตองเปดบญชแยกไวตางหาก 7) วธการเบกจายเงนชวยเหลอในการจดการศพ

7.1) สมาชกตองแจงอนกรรมการเงนชวยเหลอในการจดการศพ 7.2) ยนเอกสาร หลกฐานการเสยชวต

- ใบมรณะบตร - สาเนาทะเบยนบาน - สาเนาบตรประชาชน - ทะเบยนสมาชก

8) ใหอนกรรมการจานวน 2-5 คน มอานาจในการเบกจายเงน 9) เครอขายจายเงนชวยเหลอในการจดการศพ ณ ศนยประสานงานเครอขายระดบจงหวด

66

4.1.2.4 เครอขายขาวสาร

กจกรรมเครอขายขาวสาร 1) ผผลต คอ การรวมขาย 2) ผบรโภค คอ การรวมซอ

ขนตอนของกจกรรมรวมขายเครอขายขาวสาร 1) ชนดของขาวสารทผลตได

- ขาวหอมปทม - ขาวเลบนก (ขาวสารทางยทธศาสตรของจงหวดพทลง) - ขาวสงหยด (ขาวสารทางยทธศาสตรของจงหวดพทลง) - ขาวเฉยง (ขาวสารประเภท 25%) - ขาว กข.33 (ขาวสารประเภท 25%) - ขาวชยนาท (ขาวสารประเภท 25%) ขนตอนการจดการเครอขายขาวสาร

1) ขาวเปลอก - สงเสรมใหสมาชกปลกขาว โดยไดพนธขาวจากศนยขยายพนธพช - รบซอจากสมาชกและจากสหกรณอนๆ ทรวบรวมพนธขาว 2) การแปรรป - แปรรปในระบบขบวนการโรงสของสหกรณ 3) การจดจาหนาย - จาหนายใหกบสมาชกเครอขายในจงหวดและตางจงหวด 4) กาลงการผลต - สหกรณสามารถผลตได 30-40 ตน/วน/12 ชวโมง - รบซอจากสหกรณอนๆ

67

การเชอมโยงเครอขายขาวสาร 1) สารวจตลาด

- สารวจตลาดในจงหวด จากสหกรณตางๆ และประชาชนทวไป(ขาวสารทกชนด) - สารวจตลาดตางจงหวด เชน ตรง สงขลา สตล (เนนขาวตามยทธศาสตรจงหวด)

2) ขอตกลงทางดานการคา - ดานการเงน กาหนดเปนเงนสด เงนเชอ - ดานการขนสง กาหนดระยะทางและคาใชจาย - ปรมาณการสงซอในแตละรอบ

3) การรบประกนสนคา - มสงเจอปน สหกรณจะตองรบคน - ความเสยหายระหวางขนสง ผบรโภคทขนสงสนคาเอง รบผดชอบคาเสยหายเอง หากสหกรณเปนผขนสง จะรบผดชอบความเสยหายทงหมด 4) บรการรบอบขาวเปลอก - ตอบ 1 ตตอขาวเปลอก 6 ตน ราคาตนละ 300-350 บาท - อบอยทความชนระหวาง 14-15 %

4.1.2.5 เครอขายอาหารสตว

ขนตอนและวธการเชอมโยงเครอขายอาหารสตว

1) การบรหารจดการ - ความจรงใจในการสรางเครอขาย - กาหนดโครงสรางเครอขาย ประกอบดวย ประธาน รองประทาน เลขาธการ ฯลฯ - กาหนดจดประสานงานและจดระบบดานการเงน การบญช

2) การตลาด - สารวจความตองการของสมาชกเครอขาย และรวบรวมขอมล - จดหาแหลงสนคา คณภาพสนคา - การจดการขนสงสนคาสเครอขาย - การบรการหลงการขาย - การประกนสนคา สนคาเสอม สญหาย อบตเหต ภยธรรมชาต

- กจกรรมสงเสรมการขาย - การประชาสมพนธขอมล ขาวสารแกสมาชกเครอขาย - แหลงเงนทน ระดมจากเครอขาย ถอหน เงนฝาก บรจาค

68

3) การใหความร - จดหาวทยากรมาใหการศกษาอบรมสมาชกเครอขายในเรอง สหกรณ (หลกการ วธการ อดมการณ) , การบรหารการจดการธรกจ , การตลาด, วชาการเรองอาหารสตว - ศกษาดงานนอกสถานท - ประเมนผล

4) การจดสรรผลประโยชน - จดสรรใหเปนไปตามหลกวธการสหกรณ

4.1.2.6 เครอขายวสาหกจชมชน จดออนขององคกรวสาหกจชมชน

1) ขาดผนาทมเวลาทมเท (เพราะสวมหมวกหลายใบ) 2) ขาดทกษะการบรหารจดการกลม (เทคนคการประชม) 3) ขาดงบประมาณสนบสนน 4) ขาดแคลนขอมล ทงภายในและภายนอก 5) ขาดความรในการผลต แปรรปบรรจภณฑ

จดแขงขององคกรวสาหกจชมชน 1) คณภาพของสนคามความมนคง สมาเสมอ 2) มเงนออมเขาองคกรทกเดอน 3) ใชวตถดบในพนท 4) ใชภมปญญาในทองถน 5) มการปนผลคนกลบใหกบสมาชกและหมบาน

ปญหาและอปสรรคในการเชอมโยงเครอขาย 1) ผนาในพนทไมใหการสนบสนน 2) หนวยงานทเกยวของไมมความจรงใจ 3) ขาดตวกลางในการประสานงาน 4) ไมไดรบการสนบสนนดานเทคโนโลย 5) ขาดความเชอมนระหวางกลมของเครอขาย (พอคา, คนขาย) 6) ภยคกคามจากคแขง (พอคา)

69

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. มลกคาทมาใชบรการมนคง สมาเสมอ 2. หนวยงานรฐมนโยบายชวยเหลอวสาหกจชมชน 3. เกดการแลกเปลยนผลผลตระหวางองคกร 4. แลกเปลยนกระบวนการเรยนร 5. ทาใหองคกรมความเขมแขง และมนคงยงขน 6. โอกาสจะไดรบงบประมาณสนบสนนงายขน 7. มศนยประสานงานเครอขาย

วธ/ขนตอนการเชอมโยงเครอขาย 1) คดเลอกคณะกรรมการเฉพาะกจเพอจดตงเครอขาย - มตวแทนจากทกอาเภอ (ไมเกน 15 คน) - มวาระ 1 ป 2) ยกรางระเบยบขอบงคบของเครอขายระดบจงหวด และระดบอาเภอ 3) จดประชมใหญเพอรบรองขอบงคบ 4) คดเลอกคณะกรรมการบรหารเครอขายตามระเบยบขอบงคบของเครอขาย 5) กาหนดสถานทเพอเปนศนยประสานงานระดบจงหวด ระดบอาเภอ และระดบตาบล 6) ตงชอเครอขาย 7) จดทะเบยน

ภายหลงจากการวางแผน และกาหนดขนตอนการเชอมโยงเครอขายของแตละกจกรรมแลว ขนตอนตอไปคอ การกาหนดองคกรรบผดชอบในการประสานงานเครอขายตามกจกรรมในระดบจงหวด ดงทปรากฏในภาพท 4.2

70

ภาพท 4.2 รปแบบการเชอมโยงเครอขายตามกจกรรมทเกดจากการประชมปฏบตการ

เพอใหเครอขายแตละกจกรรมมการเคลอนตว ทางทมวจยไดดาเนนการจดประชมยอยแต

ละเครอขายกจกรรม โดยใหองคกรทรบผดชอบในกจกรรมนนๆ ทาหนาทเปนผประสานงาน และเปนเจาภาพในการประชมแตละครง โดยเรมจาก เครอขายปย และสวสดการ ม ชมนนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ทาหนาทเปนศนยประสานงาน และในทประชมตกลงกนวาเลอกดาเนนการเรองปยกอนในเบองตน ในสวนของสวสดการตองทาการศกษาในรายละเอยดเพมเตม ทงนในทประชมไดกาหนดให ทางชมนมฯ ดาเนนการออกแบบสารวจ ความตองการ ปรมาณ สตร และยหอของปยทองคกรตางๆ ตองการใช และใหนาขอมลทเกบรวบรวมไดสงกลบมายงชมนมฯ ภายใน ระยะเวลา หนงเดอน เพอจดทาเปนฐานขอมล แตอยางไรกตามเนองจากการประสานงานยงขาดความตอเนอง บคลากรในสงกดของชมนมฯไมเพยงพอ และขาดประสบการณ ขาดความมงมนทจะดาเนนการตามแผนงานทไดวางไว ทการทางานลาชา มสภาพชะงกงน แสดงถงศกยภาพของฝายจดการคอนขางตา ปจจบนทางชมนมฯจงไมสามารถรวบรวมความตองการปยใหแลวเสรจ ทาใหไมสามารถดาเนนการขนตอนตอไปได ในขณะเดยวกน ทางทมวจยไดจดประชมเครอขายกจกรรมอนๆไปดวย ไดแก เครอขายขาวสาร ซงสหกรณการเกษตรเมองพทลง จากด และสหกรณการเกษตรควนขนน จากด รบหนาทเปนศนยประสานงานในเรองน เนองจากทงสองสหกรณม

เครอขายยางพารา

เครอขายขาวสาร

เครอขายปย และสวสดการ

เครอขายอาหารสตว

สกก. ตะโหมด

ชมนม สกก. พทลง

สกก. เมอง,ควนขนน

สกก. ปากพะยน

71

ประสบการณ และประกอบธรกจขาวสารอยแลวในปจจบน จงไมใชเรองยากทจะขยายธรกจสการเปนเครอขายระดบจงหวด โดยเรมจากการสารวจความตองการ ซงในทนเนนขาวสารทผลตไดในจงหวดพทลง เครอขายอนดบตอไปททางทมวจยเขาไปจดประชมสรางเวทแลกเปลยนเรยนรทาความเขาใจและ หาแนวทางในการเชอมโยง คอ เครอขายอาหารสตว จากผลการประชมเชงปฏบตการครงทสาม ในทประชมกาหนดให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ทาหนาทประสานงานกจกรรมเรองอาหารสตว ซงการเชอมโยงเครอขายอาหารสตว มแนวทางทตางจากกจกรรมทไดกลาวไปแลวขางตน ในทนหมายถง ในทประชมเครอขายอาหารสตว ไดสารวจยหอทมการใชกนมากในจงหวดพทลง พบวา มสามยหอหลก ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง ไดแก ซพ เบทาโกร และแหลมทอง ตามลาดบ ในทประชมพจารณา กาหนดให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายสนคายหอ ซพ สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด เปนตวแทนจาหนายสคายหอ เบทาโกร และ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด เปนตวแทนจาหนาย ยหอ แหลมทอง การกาหนดใหมตวแทนจาหนายหลายยหอนน จะทาใหองคกรทเขารวมเครอขายมทางเลอกในการใชบรการไดมากขน ไมถกจากดเพยงยหอใดยหอหนง ดงรปแบบการเชอมโยงในภาพท4.3

ภาพท 4.3 รปแบบการเชอมโยงเครอขายอาหารสตวในภาคปฏบต

เครอขาย อาหารสตว

CP

เบทาโกร แหลมทอง

สหกรณการเกษตรปากพะยน

กลม/องคกรตางๆ สมาชกสหกรณฯ

สหกรณอนๆ

สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด

72

เครอขาย ยางแผนรมควน

เครอขาย นายางสด

เครอขาย

ยางแผนดบ

ภายหลงจากไดเชอมโยงเครอขายกจกรรมเกยวกบปจจยการผลต ตลอดจนสนคาบรโภค

ดงทกลาวมาแลวขางตน ทางทมวจยไดรวมกบสหกรณการเกษตรตะโหมด จากด จดประชมเครอขายยางพาราจงหวดพทลงขน การประชมในครงแรกไดเชญตวแทนจากชมรมสหกรณกองทนสวนยาง และกลมองคกรทสนใจเขารวมเครอขาย โดยในทประชมเสนอให เครอขายยางพารา แบงเปนเครอขายยอย สามเครอขาย คอ 1) เครอขายยางแผนรมควน 2) เครอขายน ายางสด และ3) เครอขายยางแผนดบ จากนนทาการคดเลอกองคกรรบผดชอบเปนศนยเครอขายยอย ทง สามเครอขาย ดงตอไปน

1) ศนยเครอขายยางแผนรมควน คอ ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน 2) ศนยเครอขายนายางสด คอ สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด 3) ศนยเครอขายยางแผนดบ คอ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด

ภาพท 4.4 รปแบบการเชอมโยงเครอขายยางพาราในภาคปฏบต

สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด

กลมรวบรวมนายางสดอนๆ

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอบางแกว

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอเมอง

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอควนขนน

สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด

สานกงาน ตลาดกลางยางพาราหาดใหญ จ.สงขลา

สหกรณกองทนสวนยาง



สมาชกสหกรณฯ สมาชกสหกรณฯ

73

จากการกาหนดเครอขายออกเปน สามกลมขางตน ทมวจยไดดาเนนการประชมยอยเพอกาหนดโครงสราง และรปแบบการเชอมโยงเครอขาย โดยไดรบความรวมมอจากสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวด พทลง และสานกงานสหกรณจงหวดพทลง เพอหาแนวทางการเชอมโยงเครอขาย ผลปรากฏวา ในสวนของเครอขายน ายางสด ซงองคกรทรบหนาทเปนศนยกลางประสานงาน คอ ตลาดรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา ปจจบน (มถนายน 2549) ไดดาเนนการ จดทะเบยนเปน สหกรณรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา จากด เพอทจะสามารถบรหารจดการเครอขายไดคลองตว มประสทธภาพ และโปรงใส ในสวนของเครอขายยางแผนรมควน นนชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน ไดดาเนนการรวบรวมยางแผนรวมควนจาก 43 สหกรณ ในนามตลาดกลางยางพาราหาดใหญ สาขา จงหวดพทลง และเครอขายยางแผนดบไดมการดาเนนการอยางตอเนองอยแลวภายใตการบรหารงานของ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด เพยงแตวาจะตองดาเนนการขยายเครอขายใหครอบคลมพนทมากขนตอไปในอนาคต

รปแบบการเชอมโยงเครอขายวสาหกจชมชน มลกษณะคลายกบรปแบบการเชอมโยงตามโซนพนท โดยทาการรวมกลม

เครอขายวสาหกจชมชนในระดบตาบล แลวคดเลอกตวแทนคณะกรรมแตละตาบลขนไปเปนคณะกรรมการระดบอาเภอ และคดเลอกตวแทนคณะกรรมการระดบอาเภอแตละอาเภอ ขนไปเปนคณะกรรมการระดบจงหวด โดยมเงอนไขวาคณะกรรมการระดบจงหวดตองมตวแทนมาจากทกอาเภอ และไมเกน 15 คน มวาระ 1 ป

ภาพท 4.5 รปแบบการเชอมโยงเครอขายวสาหกจชมชน

สงทตองการไดรบการสนบสนนจากเครอขายวสาหกจชมชน 1) ความร - การบรหารองคกร/เครอขาย - การผลต การแปรรป - บรรจภณฑ 2) เงนทน 3) การตลาด

ระดบตาบล

ระดบอาเภอ

ระดบจงหวด

74

4.2 ประเดนสาคญของแตละเครอขาย

4.2.1 ความเปนมาของเครอขาย

ความเปนมาของเครอขายตามโซนพนท ในอดตองคกรประชาชนในจงหวดพทลงทงทจดทะเบยนและไมจดทะเบยน มการเชอมโยงเครอขายกนแบบหลวมๆ ไมไดมธรกรรมอยางตอเนอง ทมวจยไดจดเวทสรางความร ความเขาใจในเรองการเชอมโยงเครอขายใหแกผนา ทาใหผนาทไดเขารวมประชมเครอขายเหนความสาคญของการเชอมโยงเครอขาย และไดพจารณารวมกนวาการเชอมโยงเครอขายทเขมแขงและยงยน ควรทาการสรางเครอขายตงแตระดบรากหญาไปสระดบจงหวด จงไดขอสรปเกยวกบเครอขายตามโซนพนท นนคอ แบงเปน 3 ระดบ ไดแก 1) ระดบตาบล 2) ระดบอาเภอ 3)ระดบจงหวด แตดวยระยะเวลาโครงการวจยเพยงหนงป จงมอาจสรางเครอขายใหไดครบทกระดบ ไดเพยงแคโครงสรางบรหารในระดบจงหวด แตการพฒนาสการปฏบตในระดบอาเภอ และระดบตาบลยงอยในขนตอนการเตรยมงาน ซงอปสรรคในการสรางเครอขายตามโซนพนทมอยสามประการหลก คอ ประการแรก ศนยประสานเครอขายระดบจงหวด ในทนคอ ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดสตล จากด ขาดความพรอมในการบรหารเครอขาย ไมไดรบความเชอมนจากสหกรณสมาชกเทาทควร ประการทสอง ศนยประสานงานระดบอาเภอ ในทนคอสหกรณการเกษตรประจาอาเภอ จะตดภารกจในการปดบญชประจาป ตลอดจนเตรยมงานประชมใหญของสหกรณฯ ในชวงเวลาเดยวกบแผนงานการสรางเครอขายระดบอาเภอ และตาบล ประกอบกบสาเหต ประการทสาม คอ ระยะเวลาของโครงการวจยมเพยงหนงป ดวยเหตนจงทาใหเครอขายในระดบอาเภอและตาบลยงไมเกดขน นนคอโครงสรางรปแบบเครอขายตามโซนพนท มอาจสาเรจไดภายในระยะเวลาจากด ทมวจยจงพจารณาเหนวาหากเนนไปทกจกรรมเปนหลก อาจเปนไปไดทจะสรางเครอขายในชวงเวลาทกาหนด จงเกดรปแบบโครงสรางการเชอมโยงเครอขายตามกจกรรมขนมาอกหนงเครอขาย ความเปนมาของเครอขายตามกจกรรม เนองจากการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท จาเปนตองใชเวลาและครอบคลมพนททวทงจงหวด ทาใหระยะเวลาวจยทมอยหนงปมอาจเหนผลไดดงทไดกลาวมาแลวขางตน ทมวจยจงไดจดประชมเพอระดมสมอง หาแนวทางทจะทาใหการเชอมโยงเครอขายเกดขนอยางเปนรปธรรม ผลสรปจากทงการประชมทมวจย และการประชมรวมกบผนาองคกรตางๆ เหนตรงกนวา ควรสรางเครอขายโดยอาศยกจกรรมเปนตวยดโยงผกสมพนธกน โดยไดคดเลอกในเบองตน หกกจกรรม ไดแก ยางพารา ปย ขาวสาร อาหารสตว สวสดการ และวสาหกจชมชน

75

4.2.2 การดาเนนการของเครอขายในปจจบน

เนองจากเครอขายตามโซนพนทยงไมสามารถเกดไดครบทง สามระดบ ตลอดจนเครอขายปย ขาวสาร และสวสดการ ยงคงไมมการขบเคลอน ในหวขอนจงนาเสนอการดาเนนการของเครอขาย อาหารสตว ยางพารา และ วสาหกจชมชน ตามลาดบ

การดาเนนการของเครอขายอาหารสตว จากผลการประชมเชงปฏบตการครงทสาม ในทประชมเครอขายอาหารสตว ไดสารวจยหอ

ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง พบวา มสามยหอหลก ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง ไดแก ซพ เบทาโกร และแหลมทอง ตามลาดบ ในปจจบนมเพยงสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เทานนทไดมการดาเนนการเชอมโยงธรกจอาหารสตว โดยเปนตวแทนจาหนายผลตภณฑอาหารสตวจาก บรษท ซพ โดยการซออาหารสตวผานเครอขายอาหารสตว ในสวนของยหอ ซพ ทสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายนน สมาชกเครอขายสามารถซออาหารสตวไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวกระสอบละ 5-10 บาท (แลวแตประเภทของอาหาร) และสบเนองจากการดาเนนธรกจอาหารสตวนเองทาให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดโอกาสขยายธรกจ เพาะพนธลกสกรขายใหแก สมาชกเครอขาย โดยขณะนไดดาเนนการซอแมพนธมาเพมจากเดม 120 ตว เพมเปน 200 ตว ครอบคลมสมาชกเครอขาย อาเภอปากพะยน อาเภอปาบอน และองคกรจากอาเภออนๆ ทมาซออาหารสตว โดยสมาชกเครอขายอาหารสตวมโอกาสไดซอลกสกรจากสหกรณฯไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวตวละ 50 บาท

การดาเนนการของเครอขายยางพารา เครอขายยางพาราจงหวดพทลงในเบองตนแบงเปนเครอขายยอย สามเครอขาย คอ 1) ศนยเครอขายยางแผนรมควน คอ ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน 2) ศนยเครอขายนายางสด คอ สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด 3) ศนยเครอขายยางแผนดบ คอ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด

76

ผลการดาเนนการเครอขายยางแผนรมควน จงหวดพทลง เดอน/ป จานวนองคกร ปรมาณนาหนกยาง

(ตน) รวมจานวนเงน

(ลานบาท) ตลาคม/2548 36 478.58 32.08 พฤศจกายน/2548 33 219.10 13.45 ธนวาคม/2548 หยดดาเนนการ (เกดอทกภย) มกราคม/2549 19 380.01 27.74 กมภาพนธ/2549 39 1,100.29 83.77 มนาคม/2549 42 1,009.99 78.53 เมษายน/2549 หยดดาเนนการ(ปดฤดการกรดยาง) พฤษภาคม/2549 22 283.15 26.24

รวม 3,421.12 261.81

เพอใหเกดความยงยน ตลาดรวบรวมนายางสดบานหนองคลาจงไดขอจดทะเบยนเปนสหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด ในเดอน มถนายน 2549

ผลการดาเนนการเครอขายนายางสด(สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด)จงหวดพทลง

เดอน/ป จานวนองคกร ปรมาณนาหนกยาง(ตน)

รวมจานวนเงน (ลานบาท)

มกราคม/2549 20 503.05 33.51 กมภาพนธ/2549 19 495.57 31.51 มนาคม/2549 หยดดาเนนการ(ปดฤดการกรดยาง) เมษายน/2549 19 247.50 19.52 พฤษภาคม/2549 18 308.82 25.78 มถนายน/2549 20 385.32 33.82

รวม 1,940.26 144.14

ภายหลงดาเนนการไปไดระยะหนง ทมวจย รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวดพทลง สานกงานสหกรณจงหวดพทลง และตวแทนจากเครอขายยางพาราจงหวดพทลง มความเหนรวมกนวา สมควรจดทะเบยนเปน “ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด” โดยไดคดเลอกคณะกรรมการเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ ซงคณะกรรมการประกอบไปดวย

77

ตวแทนจาก 4 กลมกจกรรม คอ กลมน ายางสด กลมยางแผนรมควน กลมยางแผนดบ และกลมยางADS จานวน 15 คน นดประชมกนในวนท 7 สงหาคม 2549 มรายชอดงน

1. นายเวยง ชแกว ประธาน ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.ควนขนน 2. นายสมคด หนพรก คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.เมอง 3. นายสมมาส บววรรณ คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.เมอง 4. นายไพรช เจยชม คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.บางแกว 5. นายประภาส ชนะสทธ คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.บางแกว 6. นายจรญ สงรกษ คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.ควนขนน 7. นายเสนอ สขชม คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.ปาบอน 8. นายนอม จนทรแกว คณะกรรมการ ชมรมสหกรณกองทนสวนยาง อ.ปาบอน 9. นายวจตร คงศรเจรญ คณะกรรมการ กลมรวบรวมนายาง ต.นาโหนด 10. นายพน ชแกว คณะกรรมการ สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด 11. นายสาคร พงษทรพย คณะกรรมการ กลมรบซอนายางสด หมท 9 บานวงศ 12. นายประสทธ ศรมณกล คณะกรรมการ กลมพฒนานายางสดบานทงเคยน 13. นายจาเนยร พงศาปาน คณะกรรมการ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด 14. นายสมปอง เพมแกว คณะกรรมการ กลมพฒนาบานทายง 15. นายสชาต ปานจนทร คณะกรรมการ สหกรณกองทนสวนยางไพโรจนพฒนา จากด คณะทางานไดมการประชมรวมกนครงแรกเมอวนท 7 สงหาคม พ.ศ.2549 ซงมสาระสาคญ คอ การกาหนดสถานททางานของชมนมฯ และการกาหนดใหสหกรณกองทนสวนยางทยงไมมการประชมใหญสามญประจาป 7 สหกรณ ไดแก สหกรณกองทนสวนยางบานในวง จากด สหกรณกองทนสวนยางบานอางทอง จากด สหกรณกองทนสวนยางบานแพรกหา จากด สหกรณกองทนสวนยางบานตะแพน จากด สหกรณกองทนสวนยางบานควนปนแต จากด สหกรณผผลตยางศรบรรพต จากด และสหกรณกองทนสวนยางบานคลองใหญ จากด เปนผบรรจวาระเพมเตมใหทประชมใหญพจารณาจดตงชมนมสหกรณ โดยสหกรณกองทนสวนยางทประชมใหญประจาปไปแลว ไมตองเรยกประชมใหญวสามญเพอจดตงชมนมสหกรณ ครนเมอจดทะเบยนชมนมสหกรณไดแลว ทกสหกรณหรอองคกรอนกสมครเปนสมาชกภายหลงไดทนท

78

การดาเนนการของเครอขายวสาหกจชมชน

ปจจบนมวสาหกจชมชนทจดทะเบยนทงหมดในจงหวดพทลง 153 วสาหกจ ในจานวนนมวสาหกจทรวมตวเปนเครอขาย ศนยรวมขายสนคารวมกนจานวน 9 วสาหกจ โดยไดรบเงนงบประมาณสนบสนนการดาเนนงานตลาดกลางจานวน 8 แสนบาท จากผวาราชการจงหวด แตปรมาณธรกจยงมนอยมากเพราะวสาหกจสวนใหญยงไมไดเขารวม ทาใหทมวจยรวมกบสานกงานเกษตรจงหวด และผนาวสาหกจชมชนอก 37 แหง ไดจดการประชมสมมนาปฏบตการเพอกาหนดรปแบบโครงสรางการเชอมโยงเครอขายขนในวนท 4 สงหาคม พ.ศ.2549 มขอสรปสาคญดงน ทประชมเหนควรรวมตวกน มโครงสรางเปนศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง โดยในทประชมเครอขายวสาหกจชมชนไดคดเลอกตวแทนเปนคณะกรรมการเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ จานวน 11 คน นดหมายประชมกนในวนท 20 สงหาคม 2548 ณ หองประชมสานกงานเกษตรจงหวดพทลง มรายชอดงตอไปน

ชอ-นามสกล ตาแหนง

1. นายเกรกพล สภาพรเหมนทร ประธาน 2. นายสทธชย กาฬสวรรณ เลขานการ 3. นางอรจตร แกวนวน คณะกรรมการ 4. นางจานอง เกอนน คณะกรรมการ 5. นายสามารถ ไชยทอง คณะกรรมการ 6. นายบญฤทธ รตนพนธ คณะกรรมการ 7. นางอาเรอน บญพฒ คณะกรรมการ 8. นายประจวบ เกตนม คณะกรรมการ 9. นายสนทร อนจนทร คณะกรรมการ 10. นางเนาวรตน พรหมสวรรณ คณะกรรมการ 11. นางหนไว จตรณรงค คณะกรรมการ

ภายหลงจากคณะกรรมการยกรางกฎระเบยบ ไดประชมรวมกนเมอวนท 20 สงหาคม 2549 ทาใหไดมาซง ชอของเครอขาย คอ ชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง และรางขอบงคบ กฏระเบยบ ตลอดจนบทบาทหนาทของคณะกรรมการ และสมาชกของเครอขาย โดยจะนารางกฎระเบยบทไดจดพมพใหมใหสมบรณ และนดประชมเหนชอบรางขอบงคบครงตอไปในวนท 9 กนยายน 2549 และหากเหนชอบราง กจะเชญประชมผแทนวสาหกจชมชนทงจงหวดทา

79

ประชาพจารณขอบงคบ เมอปรบปรงแกไขรางขอบงคบแลวเสรจ ทางคณะทางานกจะขอจดทะเบยนเปนชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลงตอไป 4.2.3 วตถประสงค/เปาหมายของเครอขาย เครอขายอาหารสตว มวตถประสงคเพอเพมโอกาส และลดรายจายใหแกกลมองคกรสมาชก ตลอดจนสมาชกของแตละองคกรทเขารวมเครอขาย และสามารถแกปญหาความยากจนไดในอนาคต เครอขายยางพารา มวตถประสงคเพอเปดโอกาสใหกลมองคกรททาธรกจเกยวกบยาง ไดเขามาทากจกรรมรวมกน ตลอดจนเพมรายได และลดรายจายใหแกองคกรสมาชก และสรางโอกาสทาธรกจใหมๆ รวมกนอนนาไปสการกนดอยดของสมาชกขององคกรทเขารวมเครอขายในอนาคต เครอขายวสาหกจชมชน 1. เพอพฒนาศกยภาพ ความมนคงและความกาวหนาภาคเกษตรกรรม ใหเกษตรกรเคารพสจธรรมพนฐานของตนเองและผอน โดยไมยดเอาเงนและอานาจเปนตวตง แตยดเอาความดทเปนคณธรรมเปนตวตง ทนาไปสความมเกยรต มศกดศรของเกษตรกรเทาเทยมกบอาชพอน 2. เพอพฒนาการบรหาร เพอสงเสรมใหสมาชกมความสามารถจดการทน ทรพยากร ผลผลต และการตลาด บนพนฐานตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3. เพอใหเปนศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง 4. เพอระดมทนและใหบรการดานการเงนแกสมาชก

4.2.4 แนวทางการดาเนนการของเครอขายขนตอไป เครอขายตามโซนพนท ทมวจยไดกาหนดโครงสรางไว สามระดบ และมเพยงระดบจงหวดทมโครงสรางชดเจน ในการดาเนนการตอไปจะตองขยายเครอขายลงสระดบอาเภอ และตาบล ซงจะตองเปนหนาทของศนยประสานงานระดบอาเภอ ไดแก สหกรณการเกษตรในทกอาเภอ ตองดาเนนการสรางเครอขาย ประชามสมพนธใหกลมองคกรตางๆทอยในเขตรบผดชอบของแตละอาเภอ รบทราบเรองการเชอมโยงเครอขาย และเรมดาเนนการเครอขายโดยเสรมกนกบเครอขายกจกรรมทไดมการดาเนนการไปแลว เครอขายปย ขาวสาร และสวสดการ ในปจจบนชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด รบหนาทเปนศนยประสานงาน แตมบคลากรเพยงหนงคน จงอาจไมสามารถขยายธรกจไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ แตทมวจยมแผนดาเนนงานสรางเครอขายควบคไปกบเครอขายตามโซนพนท

80

เครอขายอาหารสตว มเพยงสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ทดาเนนการไดอยางเปนรปธรรมในพนท 2 อาเภอ คอ อาเภอปากพะยน และอาเภอปาบอน กาลงขยายพนทใหบรการใหครอบคลมทวทงจงหวดใหไดตามแผน โดยการจดประชมกลมองคกรทสนใจรวมซอ อาหารสตวของบรษท ซพ จะมการประชมพบปะกนอยางตอเนอง อยางไรกตามสหกรณการเกษตร กรป.กลาง นพค.พทลง จากด ซงเปนตวแทนจาหนายสนคายหอ เบทาโกร และสหกรณการเกษตรพนมวงก จากด ซงเปนตวแทนจาหนายยหอ แหลมทอง ยงอยระหวางการดาเนนการขอใหทางบรษททงสองแหงแตงตงเปนตวแทนจาหนาย โดยขณะนมการเกบขอมลปรมาณความตองการใชทงสองยหออยางละเอยด เพอนาไปตอรองกบทงสองบรษทดงกลาว

เครอขายยางพารา หลงจากในทประชมเครอขายยางพารา มมตรวมกนวาใหมการจดทะเบยนเปนชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด โดยในทประชมเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ มขอสรปรวมกน ดงตอไปน

1) กาหนดใหสหกรณกองทนสวนยาง ทยงไมไดจดประชมใหญ 5 แหง ไดแก นาวาระเกยวกบการจดทะเบยนชมนมฯ เขาบรรจเปนวาระในการประชมใหญ เพอใหทง 5 สหกรณเปนผ รวมกอตง ชมนมฯ ในเบองตน ใหเปนไปตามกฏหมายการจดทะเบยนสหกรณ แลวสหกรณกองทนสวนยางทเหลอ(ทประชมใหญผานไปแลว) สมครเปนสมาชกภายหลง 2) มอบหมายใหคณะอนกรรมการ รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวด พทลง และสานกงานสหกรณจงหวดพทลง ยกรางระเบยบการดาเนนธรกจรวมกนของชมนมฯ ใหแลวเสรจภายในเดอน สงหาคม 3) กาหนดใหชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด เปนสถานททางานของชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด เครอขายวสาหกจชมชน ทมวจยและคณะกรรมการยกรางขอบงคบ จะนารางกฎระเบยบทไดจดพมพใหมใหสมบรณ และนดประชมเหนชอบรวมขอบงคบครงตอไปในวนท 9 กนยายน 2549 และหากเหนชอบราง กจะเชญประชมผแทนวสาหกจชมชนทงจงหวดทาประชาพจารณขอบงคบ เมอปรบปรงแกไขรางขอบงคบแลวเสรจ ทางคณะทางานกจะขอจดทะเบยนเปนชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลงตอไป บทบาทของนกวจย เนองจากพจารณาเหนวา การสรางเครอขายยงอยระหวางขนตอนเรมปฏบต และหลายสวนมเพยงโครงสราง ยงมไดปฏบตเปนรปธรรม คณะนกวจยจงไมมนใจวากลไกทงหมด จะทาใหเครอขายฝงตว ยงยนหรอไม จงไดทาโครงการวจย และของบประมาณสนบสนนจากนายกองคการบรหารสวนจงหวดพทลง ซงมแนวโนมวาจะไดรบการสนบสนนงบประมาณจากนายกองคการบรหารสวนจงหวดพทลง

81

4.2.5 ปจจยแหงความสาเรจของเครอขาย ในการสรางเครอขายของทมวจย ตลอดหนงป มปจจยหลายประการในการจะสรางเครอขายใหประสบความสาเรจในจงหวดพทลง หากพจารณาในภาพรวมอาจสรปไดวา เครอขายยางพารา มความสาเรจในระดบหนง อาจเปนเพราะวา ประการทหนง คอ ทนเดม กลาวคอ ยางพารา เปนธรกจทสหกรณกองทนสวนยาง หรอกลมรวบรวมน ายาง ตางๆ มบคลากรทมประสบการณ และความรความสามารถอยแลวเปนทนเดม จงทาใหงายตอการเชอมโยง ประการทสอง การไดรบความรวมมอจากสานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง จงหวดพทลง เปนอยางด ในการรวมพฒนาศกยภาพของเครอขาย ทาใหเครอขายมความเขมแขงและสามารถยกระดบคณภาพการผลตยางพารา รวมถงประสทธภาพทางการตลาด ประการทสาม เปนปจจยทสาคญทสด นนกคอผนาองคกร ซงจากการประชมเครอขายหลายๆ ครง ทมวจยสงเกตเหนภาวะผนา และความกระตอรอรนในการสรางเครอขายรวมกน ผนาทกทานตางเปนผมวสยทศน และมใจเสยสละ ตลอดจนพรอมทจะรบการเปลยนแปลง ปจจยเหลานนาไปสการสรางเครอขายทประสบผลสาเรจ และเกดผลประโยชนตอมวลสมาชก

82

บทท 5 บทสงเคราะหเครอขายคณคากบการแกปญหาความยากจน

5.1 ตวแบบในการวเคราะห

จากการดาเนนการวจยระยะเวลาประมาณ 1 ป พบวารปแบบการเชอมโยงทไดจากการจดเวทสมมนาปฏบตการ โดยปรากฎตามภาพ 4.1 นน จากความพยายามทจะผลกดนใหเครอขายเคลอนตวตามโครงสรางดงกลาว กลบพบวา การเชอมโยงเคลอนตวไปไมได สาเหตสาคญนาจะเกดจากการขาดความเชอมนในองคกรทจะทาหนาทเปนศนยกลางเชอมโยงระดบจงหวด คอ ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ทกาลงประสบปญหาภาวะขาดทนจากความผดพลาดของคณะกรรมการชดกอน ทาใหการดาเนนธรกรรมตามแผนงานไมไดรบความรวมมอจากสมาชก คณะผวจยจงพยายามปรบรปแบบการเชอมโยงตามโครงสรางของกจกรรมจากการดาเนนงานรวมกบกลมกจกรรม และจดโครงสรางเครอขายเชอมโยงตามกจกรรมได 3 กลมกจกรรม ดงน 1. เครอขายยางพารา

เครอขายยางพาราจงหวดพทลงในเบองตนแบงเปนเครอขายยอย สามเครอขาย คอ 1) ศนยเครอขายยางแผนรมควน คอ ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน 2) ศนยเครอขายนายางสด คอ ตลาดรวบรวมนายางสดบานหนองคลา 3) ศนยเครอขายยางแผนดบ คอ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด

ภายหลงดาเนนการไปไดระยะหนง ทมวจย รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวดพทลง สานกงานสหกรณจงหวดพทลง และตวแทนจากเครอขายยางพาราจงหวดพทลง มความเหนรวมกนวา สมควรจดทะเบยนเปน “ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด” โดยไดคดเลอกคณะกรรมการเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ ซงคณะกรรมการประกอบไปดวยตวแทนจาก 4 กลมกจกรรม คอ กลมนายางสด กลมยางแผนรมควน กลมยางแผนดบ และกลมยางADS จานวน 15 คน นดประชมกนในวนท 7 สงหาคม 2549 มขอสรปดงน

1) กาหนดใหสหกรณกองทนสวนยาง ทยงไมไดจดประชมใหญ 7 แหง นาวาระเกยวกบการจดทะเบยนชมนมฯ เขาบรรจเปนวาระในการประชมใหญ เพอใหทง 7 สหกรณเปนผรวมกอตง ชมนมฯ ในเบองตน ใหเปนไปตามกฏหมายการจดทะเบยนสหกรณ แลวสหกรณกองทนสวนยางทเหลอ(ทประชมใหญผานไปแลว) สมครเปนสมาชกภายหลง 2) มอบหมายใหคณะอนกรรมการ รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวด พทลง และสานกงานสหกรณจงหวดพทลง ยกรางระเบยบการดาเนนธรกจรวมกนของชมนมฯ ใหแลวเสรจภายในเดอน สงหาคม

83

2. เครอขายอาหารสตว ในทประชมเครอขายอาหารสตว ไดสารวจยหอทมการใชกนมากในจงหวดพทลง พบวา มสามยหอหลก ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง ไดแก ซพ เบทาโกร และแหลมทอง ตามลาดบ ในทประชมพจารณา กาหนดให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายสนคายหอ ซพ สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด เปนตวแทนจาหนายสนคายหอ เบทาโกร และ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด เปนตวแทนจาหนาย ยหอ แหลมทอง ในปจจบนมเพยงสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เทานนทไดมการดาเนนการเชอมโยงธรกจอาหารสตว โดยเปนตวแทนจาหนายผลตภณฑอาหารสตวจาก ซพ และสบเนองจากการดาเนนธรกจอาหารสตวนเองทาให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดโอกาสขยายธรกจ เพาะพนธลกสกรขายใหแก สมาชกเครอขาย โดยขณะนไดดาเนนการซอแมพนธมาเพมจากเดม 120 ตว เพมเปน 200 ตว ครอบคลมสมาชกเครอขายสองอาเภอ คอ อาเภอปากพะยน และ อาเภอปาบอน และอาเภออนๆ ทมาซออาหารสตว 3. เครอขายวสาหกจชมชน ปจจบนมวสาหกจชมชนทจดทะเบยนทงหมดในจงหวดพทลง 153 วสาหกจ ในจานวนนมวสาหกจทรวมตวเปนเครอขาย ศนยรวมขายสนคารวมกนจานวน 9 วสาหกจ ศนยรวมขายสนคาตงอยบรเวณหนาสานกงานเกษตรจงหวดพทลง ซงไดรบการสนบสนนดานสถานทและงบประมาณจากสานกงานเกษตรจงหวดพทลง แตศนยรวมขายสนคายงมสนคาไมมาก ขาดความหลากหลาย ทมวจยรวมกบสานกงานเกษตรจงหวด และผนาวสาหกจชมชนอก 37 แหง ไดจดการประชมสมมนาปฏบตการเพอกาหนดรปแบบโครงสรางการเชอมโยงเครอขายขนในวนท 4 สงหาคม พ.ศ.2549 มผเขารวมประชมทงสน 37 คน มขอสรปสาคญดงน

1. ทประชมเหนควรรวมตวกน มโครงสรางเปนศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง โดยจะมการจดทะเบยนวสาหกจชมชนดวย

2. ทประชมเหนรวมกนทจะใหมโครงสรางเครอขายแบงเปน 3 ระดบ คอ ระดบตาบล อาเภอ และจงหวด

3. ทประชมมมตตงคณะทางานยกรางขอบงคบของศนยเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง

4. เมอยกรางเสรจจะเชญผแทนของวสาหกจชมชนทกแหงประชมพจารณาขอบงคบของศนยเครอขายรวมกน กอนนาไปจดทะเบยน

84

5.2 บทบาทของเครอขายทเกดขนจากการวจยกบการแกปญหาความยากจน

เครอขายยางพารา โดยเหตทเครอขายยางพาราประกอบดวยสมาชกทเปนสหกรณการยาง จากด และสมาชกทไมจดทะเบยน ไดแก กลมรวบรวมนายางดบ จากการรวมขาย ทาใหกลมรวบรวมน ายางดบรวบรวมนายางไดเฉลยวนละ 30 ตน ทาใหกลมมอานาจตอรองกบผซอ ราคาขายของกลมจงสงกวาเกษตรกรรายยอยขายเอง หรออาจจะมราคาเทากนในบางครง เพยงแตวากลมจะใหเปอรเซนตน ายางทสงกวาพอคาคนกลาง ตลอดจนสมาชกเครอขายจะไดรบปนผล และเฉลยคนในชวงปลายปอกดวย เครอขายอาหารสตว การซออาหารสตวผานเครอขายอาหารสตว ในสวนของยหอ ซพ ทสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายนน สมาชกเครอขายสามารถซออาหารสตวไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวกระสอบละ 5-10 บาท (แลวแตประเภทของอาหาร) รวมทงสมาชกจะไดรบปนผล และเฉลยคนดวย นอกเหนอจากอาหารสตว สมาชกยงมโอกาสไดซอ ลกสกรจากสหกรณฯไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวตวละ 50 บาท นนคอ เกษตรกรผเลยงสตวทเปนสมาชกเครอขาย สามารถลดรายจายทงในสวนของลกสกร และ อาหารสตวไดมากกวา กอนการมาเขารวมเครอขาย เครอขายวสาหกจชมชน เครอขายวสาหกจชมชน จะทาใหแตละวสาหกจทตลาดกลางเปนชองทางจาหนายสนคาทงขายปลก และคาสง ตลาดกลางนจะชวยสรางความมนใจแกสมาชกทผลตสนคา โดยไมตองพะวงกบการทาตลาด และคาดวาเมอมศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชน ทาหนาทเปนตลาดกลางกจะทาใหสมาชกมรายไดเสรมอยางตอเนอง

85

บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ

6.1 สรปผลการดาเนนการ

6.1.1 ผลลพธของการทาวจย

จากการดาเนนการวจย โครงการ การพฒนาขบวนการสหกรณในพนทจงหวดพทลง แมรปแบบโครงสรางเครอขายจะไมยดตามโครงสรางพนท ดงแผนทเกดจากการจดสมมนาปฏบตการครงแรก แตคณะวจยกทางานรวมกบสหกรณและองคกรชมชนในพนท และเกดรปแบบทองคกรในพนทเหนพองรวมกนในแตละประเภทกจกรรม โดยไดรปแบบโครงสรางเครอขายตามกจกรรมจานวน 3 เครอขาย แตผวจยกมแผนทจะทาวจยตอไปอก เพอบรณาการโครงสรางเครอขายตามพนทกบโครงสรางเครอขายกจกรรมเชอมโยงเปนอนหนงอนเดยวกน โดยขณะนไดทาโครงการขอการสนบสนนไปยง องคการบรหารสวนจงหวดพทลงแลว 6.1.2 ปญหาอปสรรคในการทางานวจย 6.1.2.1 ปญหาจากทมวจย - นกวจยทรวมโครงการมาจากหนวยงานตางสงกดกน อาจใหความสาคญของงานไมเทากน หนวยงานราชการทวไปอาจใหลาดบความสาคญของงานวจยตากวางานประจาดานอน สวนในมหาวทยาลย ถอวางานวจยมความสาคญในอนดบตน ดงนนความคาดหวงในผลสาเรจของงานวจยอาจแตกตางกน เมอตองมาปฏบตงานรวมกน จดเนนเรองการเกาะตดกบปญหาและการแกไขปญหาจงถกจดลาดบความสาคญไมเทากน การลงปฏบตงานในพนท โดยเฉพาะการประสานงานกบผนาในพนทเพอรวมกจกรรม จงไดจานวนผเขารวมกจกรรมตากวาแผน และบางกรณกไดตวแทนทไมสามารถตดสนใจแทนองคกรทเขารวมประชมได ทาใหผลการประชมกบการนาไปปฏบตไมราบรน - การจดประชมเพอประเมนผลงาน และปรบแผนงานระหวางนกวจย ยงมนอยเกนไป 6.1.2.2 ปญหาดานสภาพแวดลอม - ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด อยในระหวางการแกปญหาภายใน แตทประชมสมมนาไดกาหนดใหเปนศนยกลางเครอขายเชอมโยงระดบจงหวด

86

จงทาใหชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ไมสามารถทาหนาทเปนศนยเครอขายตามเจตนารมณไดในชวงระยะเวลาอนสน - ระยะเวลาในการสรางเครอขายคอนขางสน เพราะการทองคกรตางๆ จะไววางใจกนยอมตองอาศยระยะเวลาในการเรยนร ทาความคนเคยระหวางกน และผแทนทมาประชมจะตองเอามตการประชมไปถายทอดกบคณะกรรมการของตนลวนตองใชเวลาทงสน - สหกรณสวนใหญจะกาหนดปบญชสนสด วนท 31 มนาคม ของทกป ซงทงฝายจดการและประธานสหกรณมกจะไมวางทจะทากจกรรมอนนอกจากการเตรยมการปดบญช เพอการประชมใหญ ทาใหระหวางเดอนกมภาพนธ – พฤษภาคม สหกรณจะไมมความสะดวกทจะเขารวมกจกรรม และจดเวทเครอขายระดบอาเภอ การประชมใหญกอาจนาไปสการเปลยนแปลงตวผบรหารใหม ผบรหารเกากมกเลยงทจะผกพนตนเองในการทากจกรรมเชอมโยง 6.2 ประโยชนทตวนกวจยและทมวจยไดรบ

6.2.1 ความรใหม 1) สงทนกวจยไดจากการวจยแบบมสวนรวม กคอ อยายดตดรปแบบโครงสรางเครอขายทแมจะเกดขนจากเวทเรยนรรวมกน หากองคกรทถกเลอกใหทาหนาทเปนศนยประสานเครอขายขาดความพรอม สมาชกกาลงขาดศรทธากบองคกร กอปรกบการทางานทมเงอนไขเวลาคอนขางสน สหกรณมการเปลยนถายกรรมการในชวงทจะทากรอบแนวทางสภาคปฏบต ปจจยเหลานทาใหองคกรทจะทาหนาทศนยประสานทงระดบจงหวด และอาเภอมศกยภาพเคลอนตวตา การปรบเปลยนแนวทางสรางเครอขาย ตามทองคกรตางๆ มความตองการ มองคกรทมตนทนดาเนนงานอยแลว และพรอมทจะทาหนาทเปนศนยประสานงาน หรอแมจะมการจดต งองคกรททาหนาทเปนศนยประสานงานใหม เครอขายทยดกจกรรมเปนฐานในการขบเคลอนจะทาไดงายกวาและเคลอนตวไดเรว 2) การสรางมตรภาพทดระหวางขาราชการในสวนราชการทเกยวของ ผนาองคกรทองถนจานวนมาก และทมวจยเปนตนทนสาคญในการทางานวจยสรางเครอขายใหประสบความสาเรจ 6.2.2 ทกษะหรอประสบการณใหม 1) การทางานกบองคกรชมชนจาเปนตองประสานงานกบหนวยราชการทใหการสนบสนนองคกรชมชนตางๆ เปนอยางด เพราะสวนราชการจะมฐานขอมลทเปนทนสาคญในการสรางเครอขาย

87

2) การสรางความสมพนธทดระหวางทมวจย กบเจาหนาทสหกรณจงหวด เจาหนาทกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง เจาหนาทสานกงานเกษตรจงหวด และผนาองคกรตางๆ เปนปจจยพนฐานสาคญในการสรางเครอขาย 3) โครงสรางขบเคลอนเครอขายอาจจะเปนโครงสรางตามกจกรรม หรอโครงสรางตามโซนพนทลวนใชการได ท ง น ขนอยกบบรบทขององคกรในพนท และความสมพนธระหวางทเปนทนเดมอยกอนแลว 4) นกวจยจากสานกงานสหกรณจงหวด ขาราชการในสงกดกองทนสวนยาง และสานกงานเกษตรจงหวด ไดเรยนรการทาวจยแบบมสวนรวม อนจะชวยเสรมสรางทกษะการทางานทมทางเลอกหลากหลายมากขน 6.3 ประโยชนทองคกรประชาชนทเขารวมเครอขายไดรบ 1) ทาใหผนาองคกรฯเกดการตนตว และตระหนกถงประโยชนจากการเชอมโยงเครอขาย ทงนสงเกตไดจากการเขารวมประชม และการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนอยางจรงจงตลอดระยะเวลาการจดประชม 2) ผนาองคกรฯมองเหนถงโอกาสใหมๆในการทาธรกรรมเพมเตม อาท การแปลงสภาพน ายางสดใหเปนนายางขน/กอน เพอยดอายน ายาง และสามารถสงขายตางประเทศได 3) โอกาสในการขยายธรกจขององคกรฯ เชน การทสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด มโอกาสขยายธรกจ การขายลกสกร จากเดมทมแมพนธ 120 ตว และหลงจากเขารวมเครอขายไดเพมแมพนธ เปน 200 ตว เพอรองรบความตองการของเครอขาย 4) องคกรฯมการตนตวทจะปรบโครงสรางการบรหาร เพอรองรบการเขารวมเครอขาย และเพอใหเกดความยงยนในการเชอมโยงเครอขายตอไปในอนาคต 6.4 ขอเสนอแนะ 6.4.1 การสรางเวทแลกเปลยนเรยนรเปนสงสาคญ เพราะเปดโอกาสใหผนาทกภาคสวน รวมตงแตขนตอนความคด การวางแผน หากมการพาสมาชกทเขารวมประชมปฏบตการไปดงานในเครอขายทประสบความสาเรจเสรมเพมเตมกจะเปนการด การทาวจยเรองการเชอมโยงเครอขายโดยเฉพาะองคกรทจะเขารวมมการเปลยนถายคณะกรรมการระหวางป ควรมระยะเวลาอยางนอย 2 ป

88

6.4.2 ควรทาวจยตอยอดในสวนทจะทารปแบบสภาคปฏบต โดยคณะวจยไดทางานในฐานะพเลยงในชวงเรมปฏบตการอยางใกลชด วเคราะหจดออน จดแขง ปรบแกรวมกบศนยประสานงานเครอขาย จนระบบปฎบตการใชการไดราบรน ขณะนงานวจยทาไดเพยง PD สวน C และ A ยงไมไดดาเนนการอยางเปนรปธรรม 6.4.3 ควรขยายเครอขายใหคลมองคกรทกประเภทในพนทจงหวด 6.4.4 ควรมการวจยเปรยบเทยบผลสมฤทธของสหกรณทมการพฒนากรรมการอยางเขมแขง กบสหกรณทบรหารโดยกรรมการทเกดขนโดยธรรมชาต 6.4.5 ควรมการทาวจยเพอฟนฟและสรางความเขมแขงแกชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด 6.5 สรปผลทเกดขนจากการทาวจย 6.5.1 เพมขดความสามารถ และขยายปรมาณธรกจ

- สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดมการดาเนนการเชอมโยงธรกจอาหารสตว โดยเปนตวแทนจาหนายผลตภณฑอาหารสตวจาก บรษท ซพ โดยสมาชกเครอขายสามารถซออาหารสตวไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวกระสอบละ 5-10 บาท (แลวแตประเภทของอาหาร) และสบเนองจากการดาเนนธรกจอาหารสตวนเองทาให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดโอกาสขยายธรกจ เพาะพนธลกสกรขายใหแก สมาชกเครอขาย โดยขณะนไดดาเนนการซอแมพนธมาเพมจากเดม 120 ตว เพมเปน 200 ตว ครอบคลมสมาชกเครอขาย อาเภอปากพะยน อาเภอปาบอน และองคกรจากอาเภออนๆ ทมาซออาหารสตว โดยสมาชกเครอขายอาหารสตวมโอกาสไดซอลกสกรจากสหกรณฯไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวตวละ 50 บาท

-ชมรมสหกรณกองทนสวนยางปาบอน ทาหนาทเปนศนยประสานงานรวบรวมยางแผนรมควน จากชมรมอนๆในจงหวดพทลง โดยนาปรมาณยางแผนรมควนทงหมด แจงไปยงตลาดกลางยางพาราหาดใหญ เพอใหบรษทประมลราคา และหากบรษทใดประมลได จะนารถมาขนยางเอง ณ สานกงานสงเคราะหการทาสวนยางอาเภอปาบอน จงหวดพทลง ในชวงเวลาตงแตเปดตลาดมาจนถงปจจบน มการรวบรวมยางแผนรมควนจานวน 3,421.12 ตน รวมเปนเงน 261.8 ลานบาท

-สหกรณรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา จากด ทาหนาทเปนศนยประสานงานรวบรวมน ายางสด จากกลมรวบรวมน ายางสด กลมอนๆในจงหวดพทลง โดยนาปรมาณน ายางทงหมด แจงไปยงบรษทรบซอน ายางสด เพอใหบรษทประมลราคา และหากบรษทใดใหราคาสงก

89

จะประมลไดไป โดยผลการดาเนนการในรอบป มการรวบรวมน ายางสดจานวน 1,940.26 ตน รวมเปนเงน 144.14 ลานบาท

6.5.2 การจดตงองคกรใหม

- สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด - ชมนมสหกรณกางยางจงหวดพทลง จากด (อยระหวางดาเนนการ) - ชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง (อยระหวางดาเนนการ)

1

บทสรปสาหรบผบรหาร (Executive Summary) โครงการการพฒนาขบวนการสหกรณในพนทจงหวดพทลง

ขอมลพนฐานทวไปขององคกรประชาชนในจงหวดพทลง ป 2548

ประเภท จานวนองคกร (แหง)

สมาชก (คน)

จานวนสนทรพยรวม (ลานบาท)

กลมจดทะเบยน 145 99,864 5,052

สหกรณ 98 89,200 4,942.7 - ชมนมสหกรณจงหวดพทลง 1 54 (สหกรณ) 8.7 - สหกรณการเกษตร 36 66,927 1,083.8 - สหกรณกองทนสวนยาง 51 7,810 114.2 - สหกรณออมทรพย 6 11,744 3,717.3 - สหกรณรานคา 2 2,315 12.1 - สหกรณบรการ 2 404 6.6 กลมเกษตรกร 47 10,664 109.3

กลมไมจดทะเบยน 1,748 117,459 1,176.1


รวม 1,893 217,377 6,229 ทมา: สานกงานสหกรณจงหวดพทลง สานกงานพฒนาชมชนจงหวดพทลง และสานกงานเกษตรจงหวดพทลง ขอมล ป 2548

ปจจบนมองคกรประชาชนทงทจดทะเบยนและไมจดทะเบยนทงสน 1,893 แหง โดยม

จานวนองคกรทจดทะเบยนรอยละ 7.7 (145 แหง) ในขณะทองคกรทไมจดทะเบยนมรอยละ 92.3 (1,748 แหง) ซงจากตารางแสดงใหเหนวา สาหรบกลมจดทะเบยนจานวนสหกรณกองทนสวนยางมจานวนมากทสด คอ 51 แหง รองลงมากลมเกษตรกร 47 แหง อยางไรกตามเมอเทยบกบจานวนสนทรพยแลว พบวาสหกรณออมทรพยมสนทรพยมากทสดคอ 3,717.3 ลานบาท สาหรบกลมไมจดทะเบยน พบวา กองทนหมบานมจานวนมากทสด คอ 540 แหง รองลงมา คอ กลม OTOP 419 แหง เมอเทยบกบจานวนสนทรพยแลว พบวา กองทนหมบานมสนทรพยมากทสด คอ 555.1 ลานบาท

2

1. ผลการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง การเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง ตงแตในอดตจนถงปจจบนไดเรม

พฒนามาจากการเชอมโยงกนแบบหลวมๆไมมรปแบบชดเจน และเครอขายทมอยเดมเชน ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ยงมการเคลอนตวไมมาก ภายหลงทางทมวจยไดเขาไปใหความรความเขาใจ และจดกระบวนการทเปนประโยชนใหกบองคกรประชาชนตางๆทสนใจเขารวมเครอขาย โดยทมวจยพยายามจดเวทใหผนาองคกรตางๆไดมโอกาสไดพบปะพดคยแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน เชน การจดประชมเชงปฏบตการ การประชมกลมยอย และการใชกระบวนการ AIC (Appreciation Influence Control) เปนตน ซงประเดนสาคญทนาไปสความสาเรจในการสรางเครอขาย คอ การไดรบความรวมมอเปนอยางดจาก สานกงานสหกรณจงหวดพทลง สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยางจงหวดพทลง และสานกงานเกษตรจงหวด โดยทง 3 หนวยงานไดเขารวมในการวางรปแบบแนวทางการเชอมโยงเครอขายทเปนรปธรรมชดเจน สามารถนามาประยกตใชไดในอนาคต ทาใหผนาจากองคกรตางๆ ตระหนกถงความสาคญ และประโยชนทจะเกดกบมวลสมาชก อนเนองมาจากการเชอมโยงเครอขายทงในเชงสงคมและเชงธรกจ ดวยเหตนเองจงนาไปส การรเรมพฒนาการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลงขนอยางตอเนองตลอด 1 ปทผานมา ซงสามรถสรป รปแบบการเชอมโยงเครอขายทเปนรปธรรม มระบบ ระเบยบ ขนตอนชดเจน โดยแบงออกเปน 2 รปแบบ คอ 1) การเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท และ 2) การเชอมโยงเครอขายตามกจกรรม

1.1 การเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท

รปแบบการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท แบงเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบตาบล ระดบอาเภอ ระดบจงหวด โดยจะมลกษณะการเชอมโยงดงตอไปน คอ เนองจากภายในตาบลตางๆ ประกอบดวย องคกรหลากหลายประเภท ใหดาเนนการเชอมโยงองคกรประเภทเดยวกนเขาดวยกน ยกตวอยางเชน ตาบล1 มองคกร 2 ประเภท คอ กลมแมบาน และกลมออมทรพย ใหรวมกลมแมบานตางๆภายในตาบลเดยวกน รวมเปน 1 กลม และกลมออมทรพย ตางๆภายในตาบลเดยวกน รวมเปนอก 1 กลม แลวคดเลอกตวแทนจากทง 2 กลม มาเปนคณะกรรมการระดบตาบล และแตละตาบลคดเลอกตวแทนไปเปนคณะกรรมการระดบอาเภอ โดยกาหนดใหสหกรณการเกษตรประจาอาเภอ เปนศนยประสานงานเครอขายระดบอาเภอ และใหแตละอาเภอคดเลอกตวแทนเพอเปนคณะกรรมการเครอขายระดบจงหวด ตามลาดบ โดยกาหนดใหชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด เปนศนยประสานงานเครอขายระดบจงหวด ดงปรากฏในภาพท 1

3

ภาพท 1 รปแบบการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท

จงหวด ตวแทนแตละอาเภอเขารวมเปนคณะกรรมการ

อาเภอ ตวแทนแตละกลมเขารวมเปนคณะกรรมการ


กลมอนๆ


กลมอนๆ

ตาบล

4

ภายหลงจากไดโครงสรางการบรหารงานเครอขาย และขนตอนการบรหารงานแลว ไดมการจดประชมประจาเดอนของเครอขายขน โดยเรมครงแรกในเดอน กมภาพนธ 2549 ณ หองประชม ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด มเนอหาในการประชม คอ กจกรรมทจะเรมทารวมกนเปนอนดบแรก ในทประชมมความเหนตรงกนวาจะเรมซอปยรวมกน จงดาเนนการโดยให ผนาองคกรฯ ตางๆ ทมาเขารวมประชม ไปสารวจขอมลปรมาณการใช สตร และยหอปย ทมการใชกนมากของในแตละองคกร แลวนดประชมครงตอไปในเดอน มนาคม 2549 ปรากฏวากจกรรมเรองปยทไดกาหนดไวในการประชมครงแรก ไมเปนไปตามแผนงานทวางไว ทเปนเชนนอาจเปนเพราะวา การรบรขาวสารเรองการเชอมโยงเครอขาย ยงไมครอบคลมทวทกพนท จงทาใหการเคลอนตวไมสามารถดาเนนการไดตามแผน ในทประชมจงพจารณาเหนวา ควรมการจดประชมเชงปฏบตการในระดบจงหวดอกครง เพอเปนการเสรมสรางความเขาใจ ใหแกผนาองคกรประชาชนใหครอบคลมและทวถงทวทงจงหวด

ถงแมวารปแบบการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท จะมโครงสรางทชดเจน มกจกรรมทสามารถทารวมกนได ตลอดจนวธการ และขนตอนในการสรางเครอขายทเปนรปธรรม แตปรากฏวา การเคลอนตวของ ศนยประสานงานเครอขายทงในระดบจงหวด และระดบอาเภอ ไมเปนไปตามแผนงานทวางไว ซงอาจเกดจากสาเหตหลายประการทเกดจากปจจยภายใน และภายนอกองคกร ประการแรก ศนยประสานงานเครอขายระดบจงหวดขาดศกยภาพทจะทาหนาทเปนศนยประสานงาน ประการทสอง ผนาขาดทกษะนาความคดสภาคปฏบต ซงตองใชทงกระบวนการวางแผน ปฏบตตามแผน และตดตามแผน

ทมวจยมแนวคดทจะปรบปรงรปแบบการเชอมโยงเครอขายทมอยเดม ใหมความเขาใจงาย และสามารถปฏบตไดจรง ในชวงเวลาทเหลออย โดยวธการสรางเครอขายตามกจกรรมทองคกรตางๆ มตนทนอยแลว ยกตวอยางเชน เครอขายยางพารา จะดาเนนการเฉพาะเรองเกยวกบ ยางพารา ทงจงหวด ไมวาจะเปน การซอ ขาย ยางแผนรมควน นายางสด และยางแผนดบ หรอ การซอ ปจจยการผลตรวมกน เชน น ากรด เปนตน จงนาไปสการประชมเชงปฏบตการ เรองการเชอมโยงเครอขายองคกรประชาชนในจงหวดพทลง เพอสรางเครอขายตามกจกรรม โดยการประชมครงนไดเชญเจาหนาทสงเสรมสหกรณ ทสงกดสานกงานสหกรณจงหวดพทลง เขารวมสงเกตการณ และรวมกนศกษาแนวทางรวมกบผนาองคกรฯตางๆ เพอใหเกดความเขาใจ และมองเหนถงรปแบบของเครอขายเปนแนวทางเดยวกน ซงนบเปนนมตหมายอนดทหนวยงานภาครฐมองเหนถงความสาคญและ ใหการสนบสนนการทากจกรรมของเครอขายเปนอยางดยง และผลทไดจากการประชมครงนกอใหเกดรปแบบการเชอมโยงขนใหม คอ การเชอมโยงเครอขายตามกจกรรม

5

ภาพท 2 รปแบบการเชอมโยงเครอขายตามกจกรรมทเกดจากการประชมปฏบตการ

เพอใหเครอขายแตละกจกรรมมการเคลอนตว ทางทมวจยไดดาเนนการจดประชมยอยแต

ละเครอขายกจกรรม โดยใหองคกรทรบผดชอบในกจกรรมนนๆ ทาหนาทเปนผประสานงาน และเปนเจาภาพในการประชมแตละครง โดยเรมจาก เครอขายปย และสวสดการ ม ชมนนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ทาหนาทเปนศนยประสานงาน และในทประชมตกลงกนวาเลอกดาเนนการเรองปยกอนในเบองตน ในสวนของสวสดการตองทาการศกษาในรายละเอยดเพมเตม ทงนในทประชมไดกาหนดให ทางชมนมฯ ดาเนนการออกแบบสารวจ ความตองการ ปรมาณ สตร และยหอของปยทองคกรตางๆ ตองการใช และใหนาขอมลทเกบรวบรวมไดสงกลบมายงชมนมฯ ภายใน ระยะเวลา หนงเดอน เพอจดทาเปนฐานขอมล แตอยางไรกตามเนองจากการประสานงานยงขาดความตอเนอง บคลากรในสงกดของชมนมฯไมเพยงพอ และขาดประสบการณ ขาดความมงมนทจะดาเนนการตามแผนงานทไดวางไว ทการทางานลาชา มสภาพชะงกงน แสดงถงศกยภาพของฝายจดการคอนขางตา ปจจบนทางชมนมฯจงไมสามารถรวบรวมความตองการปยใหแลวเสรจ ทาใหไมสามารถดาเนนการขนตอนตอไปได ในขณะเดยวกน ทางทมวจยไดจดประชมเครอขาย

เครอขายยางพารา

เครอขายขาวสาร

เครอขายปย และสวสดการ

เครอขายอาหารสตว

สกก. ตะโหมด

ชมนม

สกก. พทลง

สกก. เมอง,ควนขนน

สกก. ปากพะยน

6

กจกรรมอนๆไปดวย ไดแก เครอขายขาวสาร ซงสหกรณการเกษตรเมองพทลง จากด และสหกรณการเกษตรควนขนน จากด รบหนาทเปนศนยประสานงานในเรองน เนองจากทงสองสหกรณมประสบการณ และประกอบธรกจขาวสารอยแลวในปจจบน จงไมใชเรองยากทจะขยายธรกจสการเปนเครอขายระดบจงหวด โดยเรมจากการสารวจความตองการ ซงในทนเนนขาวสารทผลตไดในจงหวดพทลง เครอขายอนดบตอไปททางทมวจยเขาไปจดประชมสรางเวทแลกเปลยนเรยนรทาความเขาใจและ หาแนวทางในการเชอมโยง คอ เครอขายอาหารสตว จากผลการประชมเชงปฏบตการครงทสาม ในทประชมกาหนดให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ทาหนาทประสานงานกจกรรมเรองอาหารสตว ซงการเชอมโยงเครอขายอาหารสตว มแนวทางทตางจากกจกรรมทไดกลาวไปแลวขางตน ในทนหมายถง ในทประชมเครอขายอาหารสตว ไดสารวจยหอทมการใชกนมากในจงหวดพทลง พบวา มสามยหอหลก ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง ไดแก ซพ เบทาโกร และแหลมทอง ตามลาดบ ในทประชมพจารณา กาหนดให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายสนคายหอ ซพ สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด เปนตวแทนจาหนายสนคายหอ เบทาโกร และ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด เปนตวแทนจาหนาย ยหอ แหลมทอง การกาหนดใหมตวแทนจาหนายหลายยหอนน จะทาใหองคกรทเขารวมเครอขายมทางเลอกในการใชบรการไดมากขน ไมถกจากดเพยงยหอใดยหอหนง ดงรปแบบการเชอมโยงในภาพท 3

ภาพท 3 รปแบบการเชอมโยงเครอขายอาหารสตวในภาคปฏบต

เครอขาย อาหารสตว

CP

เบทาโกร แหลมทอง

สหกรณการเกษตรปากพะยน

กลม/องคกรตางๆ สมาชกสหกรณฯ

สหกรณอนๆ

สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด สหกรณการเกษตร กรป. กลาง นพค.พทลง จากด

7


ยางแผนรมควน


นายางสด เครอขาย

ยางแผนดบ

ภายหลงจากไดเชอมโยงเครอขายกจกรรมเกยวกบปจจยการผลต ตลอดจนสนคาบรโภค

ดงทกลาวมาแลวขางตน ทางทมวจยไดรวมกบสหกรณการเกษตรตะโหมด จากด จดประชมเครอขายยางพาราจงหวดพทลงขน การประชมในครงแรกไดเชญตวแทนจากชมรมสหกรณกองทนสวนยาง และกลมองคกรทสนใจเขารวมเครอขาย โดยในทประชมเสนอให เครอขายยางพารา แบงเปนเครอขายยอย สามเครอขาย คอ 1) เครอขายยางแผนรมควน 2) เครอขายน ายางสด และ3) เครอขายยางแผนดบ จากนนทาการคดเลอกองคกรรบผดชอบเปนศนยเครอขายยอย ทง สามเครอขาย ดงตอไปน

1) ศนยเครอขายยางแผนรมควน คอ ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน 2) ศนยเครอขายนายางสด คอ สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด 3) ศนยเครอขายยางแผนดบ คอ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด

ภาพท 4 รปแบบการเชอมโยงเครอขายยางพาราในภาคปฏบต

สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด

กลมรวบรวมนายางสดอนๆ

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอบางแกว

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอเมอง

ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอควนขนน

สหกรณการเกษตรพนมวงก จากด

สานกงาน ตลาดกลางยางพาราหาดใหญ จ.สงขลา




สมาชกสหกรณฯ สมาชกสหกรณฯ

8

จากการกาหนดเครอขายออกเปน สามกลมขางตน ทมวจยไดดาเนนการประชมยอยเพอกาหนดโครงสราง และรปแบบการเชอมโยงเครอขาย โดยไดรบความรวมมอจากสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวด พทลง และสานกงานสหกรณจงหวดพทลง เพอหาแนวทางการเชอมโยงเครอขาย ผลปรากฏวา ในสวนของเครอขายน ายางสด ซงองคกรทรบหนาทเปนศนยกลางประสานงาน คอ ตลาดรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา ปจจบน (มถนายน 2549) ไดดาเนนการ จดทะเบยนเปน สหกรณรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา จากด เพอทจะสามารถบรหารจดการเครอขายไดคลองตว มประสทธภาพ และโปรงใส ในสวนของเครอขายยางแผนรมควน นนชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน ไดดาเนนการรวบรวมยางแผนรวมควนจาก 43 สหกรณ ในนามตลาดกลางยางพาราหาดใหญ สาขา จงหวดพทลง และเครอขายยางแผนดบไดมการดาเนนการอยางตอเนองอยแลวภายใตการบรหารงานของ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด เพยงแตวาจะตองดาเนนการขยายเครอขายใหครอบคลมพนทมากขนตอไปในอนาคต

รปแบบการเชอมโยงเครอขายวสาหกจชมชน มลกษณะคลายกบรปแบบการเชอมโยงตามโซนพนท โดยทาการรวมกลม

เครอขายวสาหกจชมชนในระดบตาบล แลวคดเลอกตวแทนคณะกรรมแตละตาบลขนไปเปนคณะกรรมการระดบอาเภอ และคดเลอกตวแทนคณะกรรมการระดบอาเภอแตละอาเภอ ขนไปเปนคณะกรรมการระดบจงหวด โดยมเงอนไขวาคณะกรรมการระดบจงหวดตองมตวแทนมาจากทกอาเภอ และไมเกน 15 คน มวาระ 1 ป

ภาพท 5 รปแบบการเชอมโยงเครอขายวสาหกจชมชน

สงทตองการไดรบการสนบสนนจากเครอขายวสาหกจชมชน 1) ความร - การบรหารองคกร/เครอขาย - การผลต การแปรรป - บรรจภณฑ 2) เงนทน 3) การตลาด

ระดบตาบล

ระดบอาเภอ

ระดบจงหวด

9

2 ประเดนสาคญของแตละเครอขาย

2.1 ความเปนมาของเครอขาย

ความเปนมาของเครอขายตามโซนพนท ในอดตองคกรประชาชนในจงหวดพทลงทงทจดทะเบยนและไมจดทะเบยน มการเชอมโยงเครอขายกนแบบหลวมๆ ไมไดมธรกรรมอยางตอเนอง ทมวจยไดจดเวทสรางความร ความเขาใจในเรองการเชอมโยงเครอขายใหแกผนา ทาใหผนาทไดเขารวมประชมเครอขายเหนความสาคญของการเชอมโยงเครอขาย และไดพจารณารวมกนวาการเชอมโยงเครอขายทเขมแขงและยงยน ควรทาการสรางเครอขายตงแตระดบรากหญาไปสระดบจงหวด จงไดขอสรปเกยวกบเครอขายตามโซนพนท นนคอ แบงเปน 3 ระดบ ไดแก 1) ระดบตาบล 2) ระดบอาเภอ 3)ระดบจงหวด แตดวยระยะเวลาโครงการวจยเพยงหนงป จงมอาจสรางเครอขายใหไดครบทกระดบ ไดเพยงแคโครงสรางบรหารในระดบจงหวด แตการพฒนาสการปฏบตในระดบอาเภอ และระดบตาบลยงอยในขนตอนการเตรยมงาน ซงอปสรรคในการสรางเครอขายตามโซนพนทมอยสามประการหลก คอ ประการแรก ศนยประสานเครอขายระดบจงหวด ในทนคอ ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดสตล จากด ขาดความพรอมในการบรหารเครอขาย ไมไดรบความเชอมนจากสหกรณสมาชกเทาทควร ประการทสอง ศนยประสานงานระดบอาเภอ ในทนคอสหกรณการเกษตรประจาอาเภอ จะตดภารกจในการปดบญชประจาป ตลอดจนเตรยมงานประชมใหญของสหกรณฯ ในชวงเวลาเดยวกบแผนงานการสรางเครอขายระดบอาเภอ และตาบล ประกอบกบสาเหต ประการทสาม คอ ระยะเวลาของโครงการวจยมเพยงหนงป ดวยเหตนจงทาใหเครอขายในระดบอาเภอและตาบลยงไมเกดขน นนคอโครงสรางรปแบบเครอขายตามโซนพนท มอาจสาเรจไดภายในระยะเวลาจากด ทมวจยจงพจารณาเหนวาหากเนนไปทกจกรรมเปนหลก อาจเปนไปไดทจะสรางเครอขายในชวงเวลาทกาหนด จงเกดรปแบบโครงสรางการเชอมโยงเครอขายตามกจกรรมขนมาอกหนงเครอขาย ความเปนมาของเครอขายตามกจกรรม เนองจากการเชอมโยงเครอขายตามโซนพนท จาเปนตองใชเวลาและครอบคลมพนททวทงจงหวด ทาใหระยะเวลาวจยทมอยหนงปมอาจเหนผลไดดงทไดกลาวมาแลวขางตน ทมวจยจงไดจดประชมเพอระดมสมอง หาแนวทางทจะทาใหการเชอมโยงเครอขายเกดขนอยางเปนรปธรรม ผลสรปจากทงการประชมทมวจย และการประชมรวมกบผนาองคกรตางๆ เหนตรงกนวา ควรสรางเครอขายโดยอาศยกจกรรมเปนตวยดโยงผกสมพนธกน โดยไดคดเลอกในเบองตน หกกจกรรม ไดแก ยางพารา ปย ขาวสาร อาหารสตว สวสดการ และวสาหกจชมชน

10

2.2 การดาเนนการของเครอขายในปจจบน

เนองจากเครอขายตามโซนพนทยงไมสามารถเกดไดครบทง สามระดบ ตลอดจนเครอขายปย ขาวสาร และสวสดการ ยงคงไมมการขบเคลอน ในหวขอนจงนาเสนอการดาเนนการของเครอขาย อาหารสตว ยางพารา และ วสาหกจชมชน ตามลาดบ

การดาเนนการของเครอขายอาหารสตว จากผลการประชมเชงปฏบตการครงทสาม ในทประชมเครอขายอาหารสตว ไดสารวจยหอ

ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง พบวา มสามยหอหลก ทมการใชกนมากในจงหวดพทลง ไดแก ซพ เบทาโกร และแหลมทอง ตามลาดบ ในปจจบนมเพยงสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เทานนทไดมการดาเนนการเชอมโยงธรกจอาหารสตว โดยเปนตวแทนจาหนายผลตภณฑอาหารสตวจาก บรษท ซพ โดยการซออาหารสตวผานเครอขายอาหารสตว ในสวนของยหอ ซพ ทสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายนน สมาชกเครอขายสามารถซออาหารสตวไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวกระสอบละ 5-10 บาท (แลวแตประเภทของอาหาร) และสบเนองจากการดาเนนธรกจอาหารสตวนเองทาให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดโอกาสขยายธรกจ เพาะพนธลกสกรขายใหแก สมาชกเครอขาย โดยขณะนไดดาเนนการซอแมพนธมาเพมจากเดม 120 ตว เพมเปน 200 ตว ครอบคลมสมาชกเครอขาย อาเภอปากพะยน อาเภอปาบอน และองคกรจากอาเภออนๆ ทมาซออาหารสตว โดยสมาชกเครอขายอาหารสตวมโอกาสไดซอลกสกรจากสหกรณฯไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวตวละ 50 บาท

การดาเนนการของเครอขายยางพารา เครอขายยางพาราจงหวดพทลงในเบองตนแบงเปนเครอขายยอย สามเครอขาย คอ 1) ศนยเครอขายยางแผนรมควน คอ ชมรมสหกรณกองทนสวนยางอาเภอปาบอน 2) ศนยเครอขายนายางสด คอ สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด 3) ศนยเครอขายยางแผนดบ คอ สหกรณการเกษตรพนมวงกจากด

11

ผลการดาเนนการเครอขายยางแผนรมควน จงหวดพทลง เดอน/ป จานวนองคกร ปรมาณนาหนกยาง

(ตน) รวมจานวนเงน

(ลานบาท) ตลาคม/2548 36 478.58 32.08 พฤศจกายน/2548 33 219.10 13.45 ธนวาคม/2548 หยดดาเนนการ (เกดอทกภย) มกราคม/2549 19 380.01 27.74 กมภาพนธ/2549 39 1,100.29 83.77 มนาคม/2549 42 1,009.99 78.53 เมษายน/2549 หยดดาเนนการ(ปดฤดการกรดยาง) พฤษภาคม/2549 22 283.15 26.24

รวม 3,421.12 261.81

เพอใหเกดความยงยน ตลาดรวบรวมนายางสดบานหนองคลาจงไดขอจดทะเบยนเปนสหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด ในเดอน มถนายน 2549

ผลการดาเนนการเครอขายนายางสด(สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด)จงหวดพทลง

เดอน/ป จานวนองคกร ปรมาณนาหนกยาง(ตน)

รวมจานวนเงน (ลานบาท)

มกราคม/2549 20 503.05 33.51 กมภาพนธ/2549 19 495.57 31.51 มนาคม/2549 หยดดาเนนการ(ปดฤดการกรดยาง) เมษายน/2549 19 247.50 19.52 พฤษภาคม/2549 18 308.82 25.78 มถนายน/2549 20 385.32 33.82

รวม 1,940.26 144.14

12

ภายหลงดาเนนการไปไดระยะหนง ทมวจย รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวดพทลง สานกงานสหกรณจงหวดพทลง และตวแทนจากเครอขายยางพาราจงหวดพทลง มความเหนรวมกนวา สมควรจดทะเบยนเปน “ชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด” โดยไดคดเลอกคณะกรรมการเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ ซงคณะกรรมการประกอบไปดวยตวแทนจาก 4 กลมกจกรรม คอ กลมน ายางสด กลมยางแผนรมควน กลมยางแผนดบ และกลมยางADS จานวน 15 คน นดประชมกนในวนท 7 สงหาคม 2549 มรายชอดงน คณะทางานไดมการประชมรวมกนครงแรกเมอวนท 7 สงหาคม พ.ศ.2549 ซงมสาระสาคญ คอ การกาหนดสถานททางานของชมนมฯ และการกาหนดใหสหกรณกองทนสวนยางทยงไมมการประชมใหญสามญประจาป 7 สหกรณ ไดแก สหกรณกองทนสวนยางบานในวง จากด สหกรณกองทนสวนยางบานอางทอง จากด สหกรณกองทนสวนยางบานแพรกหา จากด สหกรณกองทนสวนยางบานตะแพน จากด สหกรณกองทนสวนยางบานควนปนแต จากด สหกรณผผลตยางศรบรรพต จากด และสหกรณกองทนสวนยางบานคลองใหญ จากด เปนผบรรจวาระเพมเตมใหทประชมใหญพจารณาจดตงชมนมสหกรณ โดยสหกรณกองทนสวนยางทประชมใหญประจาปไปแลว ไมตองเรยกประชมใหญวสามญเพอจดตงชมนมสหกรณ ครนเมอจดทะเบยนชมนมสหกรณไดแลว ทกสหกรณหรอองคกรอนกสมครเปนสมาชกภายหลงไดทนท

การดาเนนการของเครอขายวสาหกจชมชน

ปจจบนมวสาหกจชมชนทจดทะเบยนทงหมดในจงหวดพทลง 153 วสาหกจ ในจานวนนมวสาหกจทรวมตวเปนเครอขาย ศนยรวมขายสนคารวมกนจานวน 9 วสาหกจ โดยไดรบเงนงบประมาณสนบสนนการดาเนนงานตลาดกลางจานวน..... บาท จากผวาราชการจงหวด แตปรมาณธรกจยงมนอยมากเพราะวสาหกจสวนใหญยงไมไดเขารวม ทาใหทมวจยรวมกบสานกงานเกษตรจงหวด และผนาวสาหกจชมชนอก 37 แหง ไดจดการประชมสมมนาปฏบตการเพอกาหนดรปแบบโครงสรางการเชอมโยงเครอขายขนในวนท 4 สงหาคม พ.ศ.2549 มขอสรปสาคญดงน ทประชมเหนควรรวมตวกน มโครงสรางเปนศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง โดยในทประชมเครอขายวสาหกจชมชนไดคดเลอกตวแทนเปนคณะกรรมการเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ จานวน 11 คน นดหมายประชมกนในวนท 20 สงหาคม 2548 ณ หองประชมสานกงานเกษตรจงหวดพทลง

13

ภายหลงจากคณะกรรมยกรางกฎระเบยบ ไดประชมรวมกนเมอวนท 20 สงหาคม 2549 ทาใหไดมาซง ชอของเครอขาย คอ ชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง และรางขอบงคบ กฏระเบยบ ตลอดจนบทบาทหนาทของคณะกรรมการ และสมาชกของเครอขาย โดยจะนารางกฎระเบยบทไดจดพมพใหมใหสมบรณ และนดประชมเหนชอบรางขอบงคบครงตอไปใน วนท 9 กนยายน 2549 และหากเหนชอบราง กจะเชญประชมผแทนวสาหกจชมชนทงจงหวดทาประชาพจารณขอบงคบ เมอปรบปรงแกไขรางขอบงคบแลวเสรจ ทางคณะทางานกจะขอจดทะเบยนเปนชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลงตอไป

2.3 วตถประสงค/เปาหมายของเครอขาย

เครอขายอาหารสตว มวตถประสงคเพอเพมโอกาส และลดรายจายใหแกกลมองคกรสมาชก ตลอดจนสมาชกของแตละองคกรทเขารวมเครอขาย และสามารถแกปญหาความยากจนไดในอนาคต เครอขายยางพารา มวตถประสงคเพอเปดโอกาสใหกลมองคกรททาธรกจเกยวกบยาง ไดเขามาทากจกรรมรวมกน ตลอดจนเพมรายได และลดรายจายใหแกองคกรสมาชก และสรางโอกาสทาธรกจใหมๆ รวมกนอนนาไปสการกนดอยดของสมาชกขององคกรทเขารวมเครอขายในอนาคต เครอขายวสาหกจชมชน 1. เพอพฒนาศกยภาพ ความมนคงและความกาวหนาภาคเกษตรกรรม ใหเกษตรกรเคารพสจธรรมพนฐานของตนเองและผอน โดยไมยดเอาเงนและอานาจเปนตวตง แตยดเอาความดทเปนคณธรรมเปนตวตง ทนาไปสความมเกยรต มศกดศรของเกษตรกรเทาเทยมกบอาชพอน 2. เพอพฒนาการบรหาร เพอสงเสรมใหสมาชกมความสามารถจดการทน ทรพยากร ผลผลต และการตลาด บนพนฐานตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3. เพอใหเปนศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง 4. เพอระดมทนและใหบรการดานการเงนแกสมาชก

2.4 แนวทางการดาเนนการของเครอขายขนตอไป เครอขายตามโซนพนท ทมวจยไดกาหนดโครงสรางไว สามระดบ และมเพยงระดบจงหวดทมโครงสรางชดเจน ในการดาเนนการตอไปจะตองขยายเครอขายลงสระดบอาเภอ และตาบล ซงจะตองเปนหนาทของศนยประสานงานระดบอาเภอ ไดแก สหกรณการเกษตรในทกอาเภอ ตองดาเนนการสรางเครอขาย ประชามสมพนธใหกลมองคกรตางๆทอยในเขตรบผดชอบ

14

ของแตละอาเภอ รบทราบเรองการเชอมโยงเครอขาย และเรมดาเนนการเครอขายโดยเสรมกนกบเครอขายกจกรรมทไดมการดาเนนการไปแลว เครอขายปย ขาวสาร และสวสดการ ในปจจบนชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด รบหนาทเปนศนยประสานงาน แตมบคลากรเพยงหนงคน จงอาจไมสามารถขยายธรกจไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ แตทมวจยมแผนดาเนนงานสรางเครอขายควบคไปกบเครอขายตามโซนพนท

เครอขายอาหารสตว มเพยงสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ทดาเนนการไดอยางเปนรปธรรมในพนท 2 อาเภอ คอ อาเภอปากพะยน และอาเภอปาบอน กาลงขยายพนทใหบรการใหครอบคลมทวทงจงหวดใหไดตามแผน โดยการจดประชมกลมองคกรทสนใจรวมซอ อาหารสตวของบรษท ซพ จะมการประชมพบปะกนอยางตอเนอง อยางกตามสหกรณการเกษตร กรป.กลาง นพค.พทลง จากด ซงเปนตวแทนจาหนายสนคายหอ เบทาโกร และสหกรณการเกษตรพนมวงก จากด ซงเปนตวแทนจาหนายยหอ แหลมทอง ยงอยระหวางการดาเนนการขอใหทางบรษททงสองแหงแตงตงเปนตวแทนจาหนาย โดยขณะนมการเกบขอมลปรมาณความตองการใชทงสองยหออยางละเอยด เพอนาไปตอรองกบทงสองบรษทดงกลาว

เครอขายยางพารา หลงจากในทประชมเครอขายยางพารา มมตรวมกนวาใหมการจดทะเบยนเปนชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด โดยในทประชมเพอยกรางกฎระเบยบ ของชมนมฯ มขอสรปรวมกน ดงตอไปน

1) กาหนดใหสหกรณกองทนสวนยาง ทยงไมไดจดประชมใหญ 7 แหง ไดแก นาวาระเกยวกบการจดทะเบยนชมนมฯ เขาบรรจเปนวาระในการประชมใหญ เพอใหทง 7 สหกรณเปนผ รวมกอตง ชมนมฯ ในเบองตน ใหเปนไปตามกฏหมายการจดทะเบยนสหกรณ แลวสหกรณกองทนสวนยางทเหลอ(ทประชมใหญผานไปแลว) สมครเปนสมาชกภายหลง 2) มอบหมายใหคณะอนกรรมการ รวมกบสานกงานกองทนสงเคราะหสวนยางจงหวด พทลง และสานกงานสหกรณจงหวดพทลง ยกรางระเบยบการดาเนนธรกจรวมกนของชมนมฯ ใหแลวเสรจภายในเดอน สงหาคม 3) กาหนดใหชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด เปนสถานททางานของชมนมสหกรณการยางจงหวดพทลง จากด เครอขายวสาหกจชมชน ทมวจยและคณะกรรมการยกรางขอบงคบ จะนารางกฎระเบยบทไดจดพมพใหมใหสมบรณ และนดประชมเหนชอบรวมขอบงคบครงตอไปในวนท 9 กนยายน 2549 และหากเหนชอบราง กจะเชญประชมผแทนวสาหกจชมชนทงจงหวดทาประชาพจารณขอบงคบ เมอปรบปรงแกไขรางขอบงคบแลวเสรจ ทางคณะทางานกจะขอจดทะเบยนเปนชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลงตอไป

15

บทบาทของนกวจย เนองจากพจารณาเหนวา การสรางเครอขายยงอยระหวางขนตอนเรมปฏบต และหลายสวนมเพยงโครงสราง ยงมไดปฏบตเปนรปธรรม คณะนกวจยจงไมมนใจวากลไกทงหมด จะทาใหเครอขายฝงตว ยงยนหรอไม จงไดทาโครงการวจย และของบประมาณสนบสนนจากนายกองคการบรหารสวนจงหวดพทลง ซงมแนวโนมวาจะไดรบการสนบสนนงบประมาณจากนายกองคการบรหารสวนจงหวดพทลง 2.5 ปจจยแหงความสาเรจของเครอขาย ในการสรางเครอขายของทมวจย ตลอดหนงป มปจจยหลายประการในการจะสรางเครอขายใหประสบความสาเรจในจงหวดพทลง หากพจารณาในภาพรวมอาจสรปไดวา เครอขายยางพารา มความสาเรจในระดบหนง อาจเปนเพราะวา ประการทหนง คอ ทนเดม กลาวคอ ยางพารา เปนธรกจทสหกรณกองทนสวนยาง หรอกลมรวบรวมน ายาง ตางๆ มบคลากรทมประสบการณ และความรความสามารถอยแลวเปนทนเดม จงทาใหงายตอการเชอมโยง ประการทสอง การไดรบความรวมมอจากสานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง จงหวดพทลง เปนอยางด ในการรวมพฒนาศกยภาพของเครอขาย ทาใหเครอขายมความเขมแขงและสามารถยกระดบคณภาพการผลตยางพารา รวมถงประสทธภาพทางการตลาด ประการทสาม เปนปจจยทสาคญทสด นนกคอผนาองคกร ซงจากการประชมเครอขายหลายๆ ครง ทมวจยสงเกตเหนภาวะผนา และความกระตอรอรนในการสรางเครอขายรวมกน ผนาทกทานตางเปนผมวสยทศน และมใจเสยสละ ตลอดจนพรอมทจะรบการเปลยนแปลง ปจจยเหลานนาไปสการสรางเครอขายทประสบผลสาเรจ และเกดผลประโยชนตอมวลสมาชก

3. บทบาทของเครอขายทเกดขนจากการวจยกบการแกปญหาความยากจน

3.1 เครอขายยางพารา

โดยเหตทเครอขายยางพาราประกอบดวยสมาชกทเปนสหกรณการยาง จากด และสมาชกทไมจดทะเบยน ไดแก กลมรวบรวมนายางดบ จากการรวมขาย ทาใหกลมรวบรวมน ายางดบรวบรวมนายางไดเฉลยวนละ 30 ตน ทาใหกลมมอานาจตอรองกบผซอ ราคาขายของกลมจงสงกวาเกษตรกรรายยอยขายเอง หรออาจจะมราคาเทากนในบางครง เพยงแตวากลมจะใหเปอรเซนตน ายางทสงกวาพอคาคนกลาง ตลอดจนสมาชกเครอขายจะไดรบปนผล และเฉลยคนในชวงปลายปอกดวย

16

3.2 เครอขายอาหารสตว

การซออาหารสตวผานเครอขายอาหารสตว ในสวนของยหอ ซพ ทสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด เปนตวแทนจาหนายนน สมาชกเครอขายสามารถซออาหารสตวไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวกระสอบละ 5-10 บาท (แลวแตประเภทของอาหาร) รวมทงสมาชกจะไดรบปนผล และเฉลยคนดวย นอกเหนอจากอาหารสตว สมาชกยงมโอกาสไดซอ ลกสกรจากสหกรณฯไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวตวละ 50 บาท นนคอ เกษตรกรผเลยงสตวทเปนสมาชกเครอขาย สามารถลดรายจายทงในสวนของลกสกร และ อาหารสตวไดมากกวา กอนการมาเขารวมเครอขาย 3.3 เครอขายวสาหกจชมชน เครอขายวสาหกจชมชน จะทาใหแตละวสาหกจทตลาดกลางเปนชองทางจาหนายสนคาทงขายปลก และคาสง ตลาดกลางนจะชวยสรางความมนใจแกสมาชกทผลตสนคา โดยไมตองพะวงกบการทาตลาด และคาดวาเมอมศนยกลางเครอขายวสาหกจชมชน ทาหนาทเปนตลาดกลางกจะทาใหสมาชกมรายไดเสรมอยางตอเนอง

4. ผลลพธของการทาวจย

จากการดาเนนการวจย โครงการ การพฒนาขบวนการสหกรณในพนทจงหวดพทลง แมรปแบบโครงสรางเครอขายจะไมยดตามโครงสรางพนท ดงแผนทเกดจากการจดสมมนาปฏบตการครงแรก แตคณะวจยกทางานรวมกบสหกรณและองคกรชมชนในพนท และเกดรปแบบทองคกรในพนทเหนพองรวมกนในแตละประเภทกจกรรม โดยไดรปแบบโครงสรางเครอขายตามกจกรรมจานวน 3 เครอขาย แตผวจยกมแผนทจะทาวจยตอไปอก เพอบรณาการโครงสรางเครอขายตามพนทกบโครงสรางเครอขายกจกรรมเชอมโยงเปนอนหนงอนเดยวกน โดยขณะนไดทาโครงการขอการสนบสนนไปยง องคการบรหารสวนจงหวดพทลงแลว 4.1 ปญหาอปสรรคในการทางานวจย 4.1.1 ปญหาจากทมวจย - นกวจยทรวมโครงการมาจากหนวยงานตางสงกดกน อาจใหความสาคญของงานไมเทากน หนวยงานราชการทวไปอาจใหลาดบความสาคญของงานวจยตากวางานประจาดานอน สวนในมหาวทยาลย ถอวางานวจยมความสาคญในอนดบตน ดงนนความคาดหวงในผลสาเรจของงานวจยอาจแตกตางกน เมอตองมาปฏบตงานรวมกน จดเนนเรองการ

17

เกาะตดกบปญหาและการแกไขปญหาจงถกจดลาดบความสาคญไมเทากน การลงปฏบตงานในพนท โดยเฉพาะการประสานงานกบผนาในพนทเพอรวมกจกรรม จงไดจานวนผเขารวมกจกรรมตากวาแผน และบางกรณกไดตวแทนทไมสามารถตดสนใจแทนองคกรทเขารวมประชมได ทาใหผลการประชมกบการนาไปปฏบตไมราบรน - การจดประชมเพอประเมนผลงาน และปรบแผนงานระหวางนกวจย ยงมนอยเกนไป 4.1.2 ปญหาดานสภาพแวดลอม - ชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด อยในระหวางการแกปญหาภายใน แตทประชมสมมนาไดกาหนดใหเปนศนยกลางเครอขายเชอมโยงระดบจงหวด จงทาใหชมนมสหกรณการเกษตรจงหวดพทลง จากด ไมสามารถทาหนาทเปนศนยเครอขายตามเจตนารมณไดในชวงระยะเวลาอนสน - ระยะเวลาในการสรางเครอขายคอนขางสน เพราะการทองคกรตางๆ จะไววางใจกนยอมตองอาศยระยะเวลาในการเรยนร ทาความคนเคยระหวางกน และผแทนทมาประชมจะตองเอามตการประชมไปถายทอดกบคณะกรรมการของตนลวนตองใชเวลาทงสน - สหกรณสวนใหญจะกาหนดปบญชสนสด วนท 31 มนาคม ของทกป ซงทงฝายจดการและประธานสหกรณมกจะไมวางทจะทากจกรรมอนนอกจากการเตรยมการปดบญช เพอการประชมใหญ ทาใหระหวางเดอนกมภาพนธ – พฤษภาคม สหกรณจะไมมความสะดวกทจะเขารวมกจกรรม และจดเวทเครอขายระดบอาเภอ การประชมใหญกอาจนาไปสการเปลยนแปลงตวผบรหารใหม ผบรหารเกากมกเลยงทจะผกพนตนเองในการทากจกรรมเชอมโยง

4.2. ประโยชนทตวนกวจยและทมวจยไดรบ

4.2.1 ความรใหม 1) สงทนกวจยไดจากการวจยแบบมสวนรวม กคอ อยายดตดรปแบบโครงสรางเครอขายทแมจะเกดขนจากเวทเรยนรรวมกน หากองคกรทถกเลอกใหทาหนาทเปนศนยประสานเครอขายขาดความพรอม สมาชกกาลงขาดศรทธากบองคกร กอปรกบการทางานทมเงอนไขเวลาคอนขางสน สหกรณมการเปลยนถายกรรมการในชวงทจะทากรอบแนวทางสภาคปฏบต ปจจยเหลานทาใหองคกรทจะทาหนาทศนยประสานทงระดบจงหวด และอาเภอมศกยภาพเคลอนตวตา การปรบเปลยนแนวทางสรางเครอขาย ตามทองคกรตางๆ มความตองการ มองคกรทมตนทนดาเนนงานอยแลว และพรอมทจะทาหนาทเปนศนยประสานงาน หรอแมจะม

18

การจดต งองคกรททาหนาทเปนศนยประสานงานใหม เครอขายทยดกจกรรมเปนฐานในการขบเคลอนจะทาไดงายกวาและเคลอนตวไดเรว 2) การสรางมตรภาพทดระหวางขาราชการในสวนราชการทเกยวของ ผนาองคกรทองถนจานวนมาก และทมวจยเปนตนทนสาคญในการทางานวจยสรางเครอขายใหประสบความสาเรจ 4.2.2 ทกษะหรอประสบการณใหม 1) การทางานกบองคกรชมชนจาเปนตองประสานงานกบหนวยราชการทใหการสนบสนนองคกรชมชนตางๆ เปนอยางด เพราะสวนราชการจะมฐานขอมลทเปนทนสาคญในการสรางเครอขาย 2) การสรางความสมพนธทดระหวางทมวจย กบเจาหนาทสหกรณจงหวด เจาหนาทกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง เจาหนาทสานกงานเกษตรจงหวด และผนาองคกรตางๆ เปนปจจยพนฐานสาคญในการสรางเครอขาย 3) โครงสรางขบเคลอนเครอขายอาจจะเปนโครงสรางตามกจกรรม หรอโครงสรางตามโซนพนทลวนใชการได ท ง น ขนอยกบบรบทขององคกรในพนท และความสมพนธระหวางทเปนทนเดมอยกอนแลว 4) นกวจยจากสานกงานสหกรณจงหวด ขาราชการในสงกดกองทนสวนยาง และสานกงานเกษตรจงหวด ไดเรยนรการทาวจยแบบมสวนรวม อนจะชวยเสรมสรางทกษะการทางานทมทางเลอกหลากหลายมากขน

4.3 ประโยชนทองคกรประชาชนทเขารวมเครอขายไดรบ 1) ทาใหผนาองคกรฯเกดการตนตว และตระหนกถงประโยชนจากการเชอมโยงเครอขาย ทงนสงเกตไดจากการเขารวมประชม และการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนอยางจรงจงตลอดระยะเวลาการจดประชม 2) ผนาองคกรฯมองเหนถงโอกาสใหมๆในการทาธรกรรมเพมเตม อาท การแปลงสภาพนายางสดใหเปนนายางขน/กอน เพอยดอายน ายาง และสามารถสงขายตางประเทศได 3) โอกาสในการขยายธรกจขององคกรฯ เชน การทสหกรณการเกษตรปากพะยน จากด มโอกาสขยายธรกจ การขายลกสกร จากเดมทมแมพนธ 120 ตว และหลงจากเขารวมเครอขายไดเพมแมพนธ เปน 200 ตว เพอรองรบความตองการของเครอขาย 4) องคกรฯมการตนตวทจะปรบโครงสรางการบรหาร เพอรองรบการเขารวมเครอขาย และเพอใหเกดความยงยนในการเชอมโยงเครอขายตอไปในอนาคต

19

4.4 ขอเสนอแนะ 4.4.1 การสรางเวทแลกเปลยนเรยนรเปนสงสาคญ เพราะเปดโอกาสใหผนาทกภาคสวน รวมตงแตขนตอนความคด การวางแผน หากมการพาสมาชกทเขารวมประชมปฏบตการไปดงานในเครอขายทประสบความสาเรจเสรมเพมเตมกจะเปนการด การทาวจยเรองการเชอมโยงเครอขายโดยเฉพาะองคกรทจะเขารวมมการเปลยนถายคณะกรรมการระหวางป ควรมระยะเวลาอยางนอย 2 ป 4.4.2 ควรทาวจยตอยอดในสวนทจะทารปแบบสภาคปฏบต โดยคณะวจยไดทางานในฐานะพเลยงในชวงเรมปฏบตการอยางใกลชด วเคราะหจดออน จดแขง ปรบแกรวมกบศนยประสานงานเครอขาย จนระบบปฎบตการใชการไดราบรน ขณะนงานวจยทาไดเพยง PD สวน C และ A ยงไมไดดาเนนการอยางเปนรปธรรม 4.4.3 ควรขยายเครอขายใหคลมองคกรทกประเภทในพนทจงหวด 4.4.4 ควรมการวจยเปรยบเทยบผลสมฤทธของสหกรณทมการพฒนากรรมการอยางเขมแขง กบสหกรณทบรหารโดยกรรมการทเกดขนโดยธรรมชาต 4.4.5 ควรมการทาวจยเพอฟนฟและสรางความเขมแขงแกชมนมสหกรณการเกษตรพทลง จากด

4.5 สรปผลทเกดขนจากการทาวจย 4.5.1 เพมขดความสามารถ และขยายปรมาณธรกจ

- สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดมการดาเนนการเชอมโยงธรกจอาหารสตว โดยเปนตวแทนจาหนายผลตภณฑอาหารสตวจาก บรษท ซพ โดยสมาชกเครอขายสามารถซออาหารสตวไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวกระสอบละ 5-10 บาท (แลวแตประเภทของอาหาร) และสบเนองจากการดาเนนธรกจอาหารสตวนเองทาให สหกรณการเกษตรปากพะยน จากด ไดโอกาสขยายธรกจ เพาะพนธลกสกรขายใหแก สมาชกเครอขาย โดยขณะนไดดาเนนการซอแมพนธมาเพมจากเดม 120 ตว เพมเปน 200 ตว ครอบคลมสมาชกเครอขาย อาเภอปากพะยน อาเภอปาบอน และองคกรจากอาเภออนๆ ทมาซออาหารสตว โดยสมาชกเครอขายอาหารสตวมโอกาสไดซอลกสกรจากสหกรณฯไดในราคาถกกวาทองตลาดเฉลยแลวตวละ 50 บาท

20

-ชมรมสหกรณกองทนสวนยางปาบอน ทาหนาทเปนศนยประสานงานรวบรวมยางแผนรมควน จากชมรมอนๆในจงหวดพทลง โดยนาปรมาณยางแผนรมควนทงหมด แจงไปยงตลาดกลางยางพาราหาดใหญ เพอใหบรษทประมลราคา และหากบรษทใดประมลได จะนารถมาขนยางเอง ณ สานกงานสงเคราะหการทาสวนยางอาเภอปาบอน จงหวดพทลง ในชวงเวลาตงแตเปดตลาดมาจนถงปจจบน มการรวบรวมยางแผนรมควนจานวน 3,421.12 ตน รวมเปนเงน 261.8 ลานบาท

-สหกรณรวบรวมน ายางสดบานหนองคลา จากด ทาหนาทเปนศนยประสานงานรวบรวมน ายางสด จากกลมรวบรวมน ายางสด กลมอนๆในจงหวดพทลง โดยนาปรมาณน ายางทงหมด แจงไปยงบรษทรบซอน ายางสด เพอใหบรษทประมลราคา และหากบรษทใดใหราคาสงกจะประมลไดไป โดยผลการดาเนนการในรอบป มการรวบรวมน ายางสดจานวน 1,940.26 ตน รวมเปนเงน 144.14 ลานบาท

4.5.2 การจดตงองคกรใหม

- สหกรณรวบรวมนายางสดบานหนองคลา จากด - ชมนมสหกรณกางยางจงหวดพทลง จากด (อยระหวางดาเนนการ) - ชมรมเครอขายวสาหกจชมชนจงหวดพทลง (อยระหวางดาเนนการ)

Abstract

The conceptual framework of this research is to use network coordination center as motivator the network in Phattalung province. the result of this study is indicated that there can be established the three level of network coordination center as(1) Phattalung Provinces Cooperative Association in provinces level, (2) District Agricultural cooperative in district level, and(3) local organization together with district Agricultural Cooperative at district level, respectively. However, there have faced many constraints such as inefficient operation of Province cooperative Association, problem in management in organization, less participation in organization, thus the researcher team have changed research work plan by means focus on networking activity such as organizing workshop for sharing experience result three excel networking activities such as Rubber , Rice ,and animal feed networking activity, receptivity. In addition, the result is shown that there can be divided the three network coordination centers as rubber, rice and livestock, respectively. In rubber network coordination center namely, Phattalung rubber cooperative association with its responsibility the collection rubber productions as rubber latex concentrate, rubber smoked sheet (RSS), and rubber un smoked sheet(USS),respectively. And also, we have set the networking committee and networking structure for efficient operation. For rice network coordination center, we use Agricultural cooperative’s community Phattalung. For animal feed network coordination center, there can classified the three centers with using band names of private company as (1)CP band :using Pakpayun agricultural cooperative as center(2)Betagro band: using Military security cooperative as center, and (3)Laemthong band: using Panomwung agricultural cooperative as center. For Small and Micro Community Enterprise (SMCE), the researcher assisted their activities and supports local learning process by Seminar that there can establish Phattalung’s SMCE networking Association as network coordination center and set networking regulation for operation in the future. The profitability of this research are increase income of networking member, more experience in both knowledge, attitude and skill in their occupations, more decision making process toward self reliance in the future. And also, the networking member can decrease their cost of production such as buy input factor, and animal feed in less price than buy individual at 10-15% of normal price when they buy through network.

Documents

รายงานวจิัยฉบับสมบูรณ์ - Kasetsart University · 2013-11-13 · รายงานวจิัยฉบับสมบูรณ์ โครงการพฒนาขบวนการสหกรณั