Bulaşıcı Bulaşıcı Hastalıklardan Hastalıklardan

KorunmaKorunmaRecep ÖZTÜRK

İÜ Cerrahpaşa Tıp FakültesiEnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD

ozturkrecep@superonline.com

Mikroplar

Mikroskopla (Işık/ Elektron) görülebilen organizmalar Hastalık yapanlar Yararlı olanlar

Bakteriler(0,2-2 mikrometre:1/1000 mm)

Mantarlar Virusler Protozoonlar

1998 Ölüm: 54 milyonİnfeksiyona bağlı ölüm: 13 milyonZatürre: 3,5 milyonAIDS:2,3 milyonİshal:2,2 milyonTüberküloz: 1,5 milyonSıtma:1,1 milyonKızamık:1 milyonGrip:300 bin

İnfeksiyon Hastalıkları

Toplum kaynaklı infeksiyonlar Hastane kaynaklı infeksiyonlar

Sağlam insanda Bağışıklığı baskılanmış insanda meydana gelen

infeksiyon hastalıkları

Sporadik, endemik, epidemik

TEİ ÜSYE %50-60 Üriner Sist İnf %8 Enterik İnf %8 CTBH %8 ASY İnf %5 Deri İnf %5 Diğer %5

HEİ(Nİ) Üriner Sist İnf %20-40 Cerrahi Yara İnf %20 Alt Sol Yolu İnf %17 Bakteriyemi %10 Deri ve deri altı doku inf %7 Diğer %11

Mikroorganizmaların Bulaşması

İnfeksiyon etkeninin kaynaklarından değişik vasıtalarla duyarlı konaklara taşınmasına bulaşma denir

Bulaşma araçları-vasıtaları (infeksiyon kaynağı-ABD Halk sağlığı derneği): İnfeksiyon etkeninin yeni bir konağa hemen geçebildiği canlı veya cansız cisimlerdir Bulaşma araçları(vasıtaları), infeksiyonlu insanlar ve

hayvanlar, hava, toprak, su, gıda, kan, eşya, tıbbi araç-gereç ve vektörlerdir

Bulaşma yolları

Bulaşma yolu: etken kaynağından yeni bir konağa yerleşmek için takip edilen yoldur

Horizontal bulaşma Hastalığın günlük temasla,hava, su, gıda,

vektörlerle bulaşmasıdırDüz bulaşma yolu: temasla, damlacıkla

(dirençsiz parazitler)Dolambaçlı bulaşma yolu:canlı veya cansız

vasıtalarla bulaşma (dirençli parazitler)

Bulaşma yolları

Vertikal bulaşma İnfeksiyon etkeninin ebeveynden sperm,

ovum, plasenta, süt veya direkt temasla çocuğa bulaşmasıdır(kongenital, perinatal, postnatal)

Bulaşma Tarzları(I)

Tohumdan bulaşma İnsanlarda retrovirusler? Kenelerde Borrelia ve

Rickettsia infeksiyonları nesilden nesile geçer..... Dölyatağı içi hayatta bulaşma:

SLAVE-TORCH sendromuS:sy, L:listeria, A:adenovirus., Au.ag., V:VZV, E:EBVT:Toxoplasma, O:diğer, R: rubella, C:

cytomegalovirus, H:Herpesvirus İlk üç ay sakatlıklar yönünden önemli!!!!!

Bulaşma Tarzları(II)

Doğumdan sonra bulaşma Sindirim sistemi, solunum yolu/inhalasyon,

damlacık çekirdeği), transfüzyonla bulaşma(HBV, HCV, HIV, Sy, sıtma) vücut dış örtülerinden bulaşma meydana gelir

Dış örtülerden bulaşma: a-basit temasla bulaşma i:cinsi temasla ,, ii:cinsi olmayan temasla bulaşma- yılancık, dermatofitozlar, trahom, ruam,.....

Bulaşma Tarzları(III)

Yaralanmalarla ilgili bulaşmalar Adi yaralar: Stafilokok, streptokok, Pseudomonas,

gazlı gangren-C.perfringens, tetanus-C.tetani Isırıklarla bulaşma: kurt, köpek- kuduz; fare, keme-

sodoku, streptobasilloz; çeşitli hayvanlar-tularemi, pastörellöz

Kateterlerle ilgili bulaşmaKontamine iğne batması(HBV %30, HCV %3,

HIV %0.3)

Kaynaklar-RezervuarİnsanlarHayvanlarCansız çevre

Su Gıda Toprak Eşyalar(tıbbi aletler, havlu, göz damlaları)

İnfeksiyonlu insanlarla bulaşma

Tek rezervuarı insan olan hastalıklar Kızamık Kızamıkçık Kabakulak Grip Poliomyelit CTBH (Sy, gonore...) Boğmaca Difteri.....

İnfeksiyonlu insanlarla bulaşma

Bulaşıcı dönem Bulaşma anından vücuttan mikroorganizma kaybolana

kadar:kızıl, difteri KD sonu, hastalığın ilk başladığı günler: kızamık, su

çiçeği, kabakulak.... Mikroorganizmanın bulunduğu iyileşmemiş

lezyonlarla:TB, frengi(Sy).... Etkenler salgı ve çıkartılarla; ayrıca bulundukları

yerden travmalarla dışarı çıkarlar Etken vücuttan çıkışta bulaştırıcıdır:düz bulaşma

Vücuttan çıkışta bulaştırıcı olmayan etkenlerde var: Ascaris lumbricoides, Necator americanus....

Kan ile Bulaşan PatojenlerKan ile Bulaşan Patojenler

Virusler:Virusler:HBV, HCV ve HIVHBV, HCV ve HIVHAV, HEV, HDV, TTV, CMV, EBV, HAV, HEV, HDV, TTV, CMV, EBV, Parvovirus B19Parvovirus B19

Bakteriler:Bakteriler:Treponema pallidum, Brucella spp Treponema pallidum, Brucella spp

Parazitler:Parazitler:Toxoplasma gondii, Plasmodium türleriToxoplasma gondii, Plasmodium türleri

Sağlık Çalışanları Arasında Risk Sıralaması

Hemşireler Hekimler Diş hekimleri Yardımcı sağlık personeli

Laboratuar, ameliyathane, acil ve yoğun bakım Temizlik personeli

Bulaşma YollarıPerkütan Enjektör yada diğer sivri uçlu aletlerin batması Kesici aletler ile derinin kesilmesi ve soyulması Derinin diğer hasarlar ve yanıkları

Yara, akne, güneş yanığı

Mukozal

Kan İçeren Diğer Vücut Sıvıları Semen Vajinal sekresyonlar Amniyotik sıvı Serebrospinal sıvı Perikardiyal sıvı Peritoneal sıvı Plevral sıvı Sinovyal sıvı Tükrük

SAĞLIK ÇALIŞANLARINA HIV,HBV, HCV BULAŞ ORANLARI

________________________________________Etken Risk(%)________________________________________HIV

Perkütan 0.31Mukozal 0.09

Hepatit CPerkütan 1.8

Hepatit B VirusPerkütan

HBe Ag(+) 19-30HBe Ag(-) 5-6

________________________________________

Bulaşmada diğer kaynaklar

İnfeksiyonlu hayvanlar: Etoburlar, kemirgenler, maymunlar, tırnaklılar (ruam, şarbon), Kanatlılar(Kuş gribi, papağan-psittakoz-Chlamydia psittaci)

Bulaşmada diğer kaynaklar

Toprak, su ve başka cansız maddeler: Toprak (Histoplasma capsulatum, Sporothrix schenkii, Cryptococcus neoformans, Nocardia asteroides)

Sular ( Vibrio, Aeromonas, Salmonella, Legionella)

Cansız ortam-hastanelerde aletler, göz damlalıkları (Pseudomonas aeruginosa, MRSA)

İnfeksiyonlu hayvanlarla bulaşma Zoonoz

Omurgalı hayvanlardan insanlara bulaşan infeksiyonlardır

Önemli zoonozlar Kuş gribi, kuduz, şarbon, bruselloz, salmonelloz,

tularemi, leptospiroz, Q humması, psittakoz, listerioz, kedi tırmalaması hastalığı (Bartonella henselae), veba, toksoplazmoz, ekinokokkoz, trişinoz.......

Hasta piliçler

Ölü piliçler

Hava ile bulaşma

0.1 mm’den küçük damlacıklar havada asılı kalır, sıvıları uçar (damlacık çekirdeği), damlacıklar veya damlacık çekirdekleri yoluyla TB, boğmaca, meningokoklar, kızamık, grip, su çiçeği, kabakulak, psittakoz....bulaşır

Kuruluğa dayanıklı mikroorganizmalar tozlarla bulaşabilir Şarbon, Q humması

Tükrükle bulaşma:EBV, kuduz(hayvandan)

Toprakla bulaşma

Şarbon, tetanoz, gazlı gangren (sporlar ile); N. asteroides

H. capsulatum, C. neoformans, S.schenckii, A.fumigatus bazı etkenler belirli bölgelere yerleşiktir.

Su ile bulaşma

İçme, yıka(n)ma suları ile Kolera, salmonelloz, shigelloz, tularemi, leptospiroz, iç

cisimli konjuktivit(C. trachomatis) (yüzme havuzlarından), amipli dizanteri, giardiyaz, Cryptosporidium, bulaşıcı sarılık (HAV, HEV), Rotavirus, Calicivirusler, HEV

Havalandırma sistemleri, banyo(duş başlıkları):Legionella

Besinlerle bulaşma(I) Etler:domuz(S. cholerasuis, S.typhimurium),

sığır (S.typhimurium), Toxoplasma gondii, tavuk:Campylobacter, Salmonella

Tavuk , ördek yumurtaları(S.enteritidis...) Süt ve süt ürünleri (pastörize olmayan)-Bruselloz,

Q humması, tüberküloz (Mycobacterium bovis), salmonelloz

Dışardan pislenen besinler; marul, turp, maydanoz, tere.....ile bulaşma oluşabilir

Besinlerle bulaşma(II)

Bakteriler Staphylocccus aureus, Bacillus cereus, Clostridium perfringens, C.

botulinum, Salmonella sp., Campylobacter sp., Shigella sp., Listeria monocytogenes, Vibrio cholera, V. parahaemolyticus, Yersinia enterocolitica, Escherchia coli(ETEC,EPEC, EİEC, EHEC, EA-EC)...

Virüsler Poliovirus, rotavirus, calicivirusler, HAV, HEV.....

Protozoon Entamoeba histolytica, Giardia intestinalis (lamblia), Cryptosporidium

Helmintler Taenia saginata, T. solium, Trichinella spiralis, Enterobius

vermicularis,Trichuris trichiura, Ascaris lumbricoides.....

Emniyetli su ve gıda

Emniyetli su/buz kaynatma( 1dak) dezenfektan:iyot, klor, çamaşır suyu(berrak

su: 2 damla /L, bulanık su:4 damla/L) Filtrasyon

Pişmiş, bekletilmeden sıcak servis yapılan gıda Kümes hayvanı ve deniz ürünlerine dikkat "Boil it, cook it, peel it, or forget it."

Dışkıyla bulaşma

Bulaşma araçları Dışkıyla pişlenmiş su, toprak, eller- tırnaklar,

sebzeler-meyveler, kaplar, çamaşırlar, helalar, hela muslukları, kapı tokmakları, karasinekler.

Bulaşma sanitasyon noksanlığı ve/veya temizlik noksanlığı dışkısı ile meydana gelir

Dışkıyla Bulaşan Hastalık Yapıcı EtkenlerBakteriler

• Salmonella typhi,S.paratyphi A....Tifo, paratifo

• Shigella sp............Dizanteri• E. coli:ETEC,EPEC,EİEC,EAEC,EHEC....• Campylobacter sp.• Vibrio cholera......Kolera• Aeromonas sp.• Yersinia enterocolitica• Clostridium dificille

C.perfringes,C.botulinum• Listeria monocytogenes

Dışkıyla Bulaşan Diğer Etkenler

VİRUSLERHAV,HEV, Enterovirusler-Poliovirus, Rotavirus, Norwalk virus......

PARAZİT ve MANTARLARAscaris lumbricoides,Taenia saginata, Hyme-nolopis nana, Enterobius vermicularis, Trichiuris trichiura, Strongyloides stercoralis, Giardia lamblia, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium, Balantidium coli, Cyclospora, Candida albicans

İdrarla bulaşan infeksiyonlar

• Tifo• Schistosomiasis• Polyomavirus(BK ve JC virusleri)• CMV• Leptospiroz• Lassa humması• Trichomonas vaginalis alafranga tuvaletlerle

bulaşabilmektedir.

Cinsel temasla bulaşan infeksiyon hastalıkları

BakterilerTreponema pallidum:sifilizNeisseria gonorrhoeae: bel soğukluğuHaemophilus ducreyi: yumuşak yaraChlamydia trachomatis (L1,L2,L3):

Lenfogranuloma venorumCalymatobacterium granulomatis:granuloma

inguinale-donovaniosis,

Cinsel temasla bulaşan infeksiyon hastalıkları

BakterilerC.trachomatis ve Ureapalsma urealyticum,

Mycoplasma hominis(?):nongonokoksik uretritGardnerella vaginalis:bakteriyel vaginosisGrup B streptokok:neonatal sepsisShigella sp-Campylobacter

sp.:homoseksüellerde enterit

Cinsel temasla bulaşan infeksiyon hastalıkları

Virüsler HIV 1-2:AİDS Herpes simpleks 2:genital herpes Hepadnavirus(HBV):B hepatiti Cytomegalovirus Human papilloma virus( tip 6,11, 16,

18,31....) Molluscum contagiosum virusu

Cinsel temasla bulaşan infeksiyon hastalıkları

Protozoonlar: Trichomonas vaginalis; Entamoeba histolytica ve Giardia intestinalis(homoseksüellerde).

Mantar:Candida albicans.Ektoparazitler: Sarcoptes scabei:uyuz,

Phthirius pubis: kasık bitlenmesi.....

Vektörlerle Bulaşma(I)

Arthropodlar ve diğer omurgasız hayvanlar vektör olabilir Mekanik bulaştırma:

a-Değerek bulaştırma:karasinekler, et sinekleri, hamam böcekleri.....tifo, kolera, dizanteri, trahom..... b-Sokarak bulaştırma: at sinekleri-şarbon...... *mekanik bulaştırmada sayı ve evrimce değişim yok.

Vektörlerle Bulaşma(II)2-Biyolojik bulaştırma

Sokucu konak bulaştırması Üretici vektörler-Yersinia pestis-pire, Ricketsia prowazeki-

bitler Geliştirici vektörler- Wuchereria bancrofti-sivrisinek,

Onchocerca volvulus-similiumlar Geliştirici-üretici vektörler- protozoon vektörleri...anofel-

plasmodium, flebotom-leishmania, glosina-trypanosoma Konak yutulmasıyla bulaştırma-Hymenolopis diminuta larvalı

arthropodlar tahıl veya unla yutulunca bu parazit bulaşır

İnfeksiyon zincirleri

1-Tek türden konaklı infeksiyon zincirleri: insaninsan insan; ör.kızamık, difteri, tifo.

Çok türden konaklı infeksiyon zincirleri Vektörsüz konak zincirleri: kurt kurt köpek köpek; kurt

köpek insan; köpek kedi insan: kuduz Vektörlü zincirler

omurgalı konak tek tür:bit tifüsü-insan bit insan omurgalı tür birden fazla:pire tifüsü-keme pire keme pire

insan.... Bazı infeksiyonlarda değişik zincirler vardır: veba:kemirgen

pire kemirgen pire; kemirgen pire keme; keme pire insan; insan pire insan; insan insan insan.

Sağlık çalışanların infeksiyon riskleri

Diğer hastalar, diğer sağlık çalışanları, aile bireyleri ve toplum içinde risk oluşturur

Kazanılan infeksiyonların hastalara bulaştırılması söz konusu

Dirençli kökenlerle kolonizasyon ve topluma taşıma

Hastadan sağlık çalışanlarına bulaşabilen hastalıklarKan yoluyla

HIV: %0.3 Hepatit B

HBe antijen + %30 HBe antijen - %3

Hepatit C:%3 Cytomegalovirus:Çok düşük Hemorajik hummalar (Kırım Kongo, Ebola): Çok

yüksek

Hastadan sağlık çalışanlarına bulaşabilen hastalıklarHava yoluyla

Tüberküloz:salgınlarda %20-50 Varicella:%5-15 İnfluenza: Çok yüksek Kızamık: Çok yüksek Kızamıkçık %13 Parvovirus B19 >%25 RSV Z%40 Adenovirus>%20 Boğmaca %43 SARS

Hastadan sağlık çalışanlarına bulaşabilen hastalıklarEnterik(fekal-oral)

Hepatit A: %20Salmonella :%5-20Norwalk virus>%50Cryptosporidium >%20Clostridium difficile ?Helicobacter pylori?

Korunma Bağışıklığı güçlendirme

Aşılama, profilaksi, yeterli beslenme Sanitasyon ve hijyen önlemleri İzolasyon

Hastalıklı insanın toplumdan tecridi

Karantina Bulaş sonrası sağlıklı insan veya hayvanın toplumdan

ayrılması Vektör kontrolü Sürveyans ve hastalık bildirimi

İzolasyon

Kesin /sıkı ayrım Akciğer şarbonu, akciğer vebası, Çiçek, Lassa humması, Ebola—

Marburg virus inf Temas ayrımı

Ayrı oda, temas eden eldiven, maske takar MRSA, VRE inf

Solunum ayrımı Tüberküloz, kızamık, meningokok meninjiti, boğmaca MDR Tbc’de negatif basınçlı oda

Enterik izolasyon Kan ve vücut sıvıları ayrımı

Hasta olsun olmasın her türlü kan ve vücut sıvısı(BOS, doku, vagina salgısı, sperm….)

Aşılama

Erişkinde Aşılama

Erişkinde Aşılama

Pasif bağışıklama

İmmunglubulin Hepatit A, kızamık

Tetanoz İG Hepatit B İG Kuduz İG VZV İG

Profilaksi

Pürülan menenjit Meningokok, H.influenzae tip b

Yakın teması olan arkadaşları(4 saat) Aynı evde yaşayanlar Kalabalık sınıflarda kiçocuklar Çocuk bakımevi çalışanları Ağızdan ağıza solunum yaptıran sağlık personeli

Grip Endokardit Cerrahi profilaksi Açık kırıklar...

Sanitasyon ve hijyen önlemleri

Temiz çevre Uygun alt yapı

Kanalizasyon, tuvalet Kişisel hijyen önlemleri

Su ve Gıda Kaynaklı infeksiyonlardan korunma

Su kaynaklarının ıslahı ve klorlanması; şüpheli suların kaynatıldıktan(10 dak) sonra içilmesi veya Halozone tab. ile muamele edilmesi

İnsan ve hayvan atıklarının ortadan kaldırılması Gıda hijyenine dikkat edilmesi; meyve ve sebzenin

iyice yıkanması/soyulması; yemeklerin iyi pişirilmesi Gıdaların uygun depolanması , nakli ve tüketimi Taşıyıcıların gıda sektöründe çalışmaması

Kişisel hijyen kurallarına uyum: el yıkama

HIV Korunma

“Bilmek en iyi korunma yoludur” HIV dış şartlara duyarlıdır: hücreden yoksun bir materyelde

56 °C’de kısa sürede ;hücreden zengin bir materyelde ise 10-30 dakikada inaktive olur.

Virus kan ve sperm sıvısı içinde yuvalanmadıkça çok çabuk ölür. Yiyecekler, tabak, kaşık, çatal vs bulaşma aracı değildir.

1/10 sulandırılan sodyum hipoklorit, %50 alkol, %0.5 lysol veya formaldehyde, %0.3 H2O2 , gluter aldehid etkili dezenfektan maddelerdir

HIV Korunma

Tek eşlilik, aksi halde cinsel temasta mutlaka kondom kullanılması

IV ilaç bağımlıları ortak injektör kullanmamalı Hastaya kullanılacak her türlü alet steril olmalıdır: diş

hekimi aletleri, endoskop, göz içi basınç aletleri, bronkoskop

Manikür, pedikür aletleri, dövme yapmada, kulak delmede vs. kulanılan aletler kuru ısıda 170 °C’de bir saat steril edilmeli

Hasta kanı veya vücut sıvıları ile, ör. sivilce sızıntısı ile ancak eldivenle temas etmelidir

Bulaş sonrası koruma

Bulaşma olasılığı halinde profilaksi en erken (72 saat içinde) şekilde başlatılır

Üçlü: İki NNRTİ+Bir Pİ İki NRTİ+Bir NNRTİ Zidovudin/lamivudinPİ:4 hafta

Gebelikte vertikal bulaşı önlemek için 300 mgx2 zidovudin, 14-34 hafta anneye, doğumda da ilacı

uygula ve yenidoğana 6 haftaya kadar şurup ver Gebelerde korunma için nevirapin de uygundur

Nozokomiyal İnfeksiyon Kontrolü

Etkin Hİ kontrolü için sürveyans zorunlu ilk adımdır Kontrolde 2. adım EĞİTİM olmalıdır Sürveyans sonuçları analiz edilip raporlar, kartlar, broşürler,

kitapçıklar hazırlanır Yüz yüze birebir eğitime ağırlık verilir Eğitim hekim, hemşire, hasta bakıcı, hasta, refakatçisi,

ziyaretçi düzeyinde düzenlenmelidir Antibiyotik kullanımı, dezinfeksiyon-asepsi, infeksiyon

hastalıklarının bulaşma yolları, pratik önleme kuralları, izolasyon konusunda eğitim verilir

El Hijyeni

Repeat procedures until hands are clean

Routine Hand Wash

Areas Most Frequently Missed

HAHS © 1999

El Yıkama

El Yıkama

Hastane infeksiyonlarını önlemenin en önemli , en basit yolu (özellikle çapraz infeksiyonları önler) Her bir hastaya temas etmeden önce ve sonra akan suda en az

10-30 saniye ellerin sabunla iyice ovarak yıkanıp kağıt havluyla kurutulması gerekir

Kan ve kan içeren sıvılar, cerahat, vücut sekresyonları(yara...),şüpheli materyelle temas edilirse antiseptikle 1-3 dakika eller yıkanmalıdır

Hİ’nin kontrol etmek için olmazsa olmaz önlem Bu etkili korunma yolu başta hekimler olmak üzere sağlık

personellerince önemsenmiyor!!!

Sağlık Çalışanlarının İnfeksiyonnlardan Korunması

CDC’nin Hastane Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Danışma Komitesi (HİCPAC) Genel Önlemleri

Hasta ile temastan sonra ellerin yıkanması Eldiven, maske, önlük, gözlük kullanılması Ucu sivri aletler ve onların konulduğu kaplara mümkün olduğu kadar az

dokunulması Teknolojik gelişmelerin hızla adaptasyonu ve uygulamaların kontrolü Temas kontrol planları oluşturulması ve geliştirilmesi Sağlık birimlerinin yıllık denetimleri HBV aşısı gibi profilaksi uygulamaları

Operasyondan sonra çıplak elle operasyonda kullanılan materyallere dokunulmaması

Çevre temizliği için tek kullanımlık havlu kullanılması Yenilecek yada içilecek materyallerin kan ile kontamine

olma ihtimali olan bölgelere bırakılmaması Laboratuarda yeme ve içmenin yapılmaması

Gözler temiz su, serum fizyolojik yada steril göz temizleyicileri Gözler temiz su, serum fizyolojik yada steril göz temizleyicileri ile yıkanmalı. ile yıkanmalı. Yara bakımı için antiseptikler kullanılabilir. Yara bakımı için antiseptikler kullanılabilir. Çamaşır suyu yada diğer yakıcı ajanlar lokal travma Çamaşır suyu yada diğer yakıcı ajanlar lokal travma yapmasından dolayı tavsiye edilmemelidir.yapmasından dolayı tavsiye edilmemelidir.

Sağlık çalışanlarında HIV bulaşma riski

Perkütan yaralanmalarla risk : % 0.3 Mukozal ve sağlam olmayan deriden

bulaşma ile risk : <% 0.1 Sağlam deriden bulaşma riski : % 0

HIV’ da RİSK En yüksek risk

İğne ile geniş derin delik oluşması Alette görülebilir kan olması İğnenin hastanın arter ya da venine uygulanmış olması Yüksek titrede HIV içeren kaynak

İlerlemiş AIDS, Primer HIV enfeksiyonu, Yüksek veya artan viral yük veya düşük CD4 sayısı

HIV’ da RİSK Artmış risk

Fazla miktarda kanla temas HIV miktarı yüksek kanla temas

Artmamış risk Ne fazla miktarda kanla Ne de yüksek titrede HIV içeren kanla temas (örn, asemptomatik HIV enfeksiyonlu hastaya uygulanan iğneyle temas)

HIV’ın Temas Sonrası Kemoproflaksisi_______________________________________________________________

Temas Şekli Kaynak Materyal Proflaksi Rejimler_______________________________________________________________

KanPerkutan, En yüksek risk Önerilir ZDV+LAM+IDV Mükoz Membran Artmış risk Önerilir ZDV+LAM+IDV Deri, riskli temas Risk artışı yok Önerilir ZDV+LAM

Görülebilir kan içeren vücut sıvısı veya Potansiyel risk taşıyan diğer sıvılar, veya doku Önerilir ZDV+LAM

Diğer vücut sıvıları(örn. İdrar, dışkı) Önerilmez_______________________________________________________________

ZDV: Zidovudine 200 mg günde 3 kez, LAM: Lamivudine, 150 mg günde 2 kez; IDV: İndinavir 800 mg günde 3 kez (IDV yoksa, saquinavir kullanılabilir, 600 mg günde 3 kez). Proflaksi 4 hafta verilir.

HBV bulaşması

HBV, kurumuş kanda bir haftadan fazla yaşayabilir Yüzeylerde yedi yıl müddetle HBsAg saptanmıştır “e” antijen pozitif olanların kanıyla perkütan

yaralanmada bulaşma riski %30 %23-37(30): %1-6 klinik hastalık

“e” antijen negatif olanların kanıyla perkütan yaralanmada bulaşma riski %3

HBV bulaşma kaynakları

Kontamine tıbbı araç –gereçKontamine çevre yüzeyiDiyaliz ünitelerinde ortak kullanılan

ekipmanHBeAg pozitif cerrahlar invazif işlemleri

yapmaları kısıtlanabilir

HBV’nin Temas Sonrası Proflaksisi

İdeal olarak immünproflaksi perkutanöz yada mukozal temastan sonra mümkün olan en kısa zamanda başlanılmalıdır.

Temastan sonraki 7 günden sonra etkinliği tam olarak bilinmemektedir.

Son yıllarda yapılan çalışmalarda; sağlık çalışanlarında koruyucu düzeyin üzerinde anti-HBs seviyelerinin ortalama 11.8 yıl devam ettiği, bu pozitifliği 18 yıla kadar koruyan sağlık çalışanların olduğu bildirilmiştir

Floreani A et al. Vaccine 2004

Hepatit-B aşısının rutin tekrar dozunun gerekli olmadığı düşünmektedir CDC Morbid. Mortal. Weekly Rep. 1997

Temas sonrası HBV profilaksisi

Anti-HBs> 10 mIU/ml: tedavi(-)<10 : HBIG-rapel aşı

Tedavi gerekmezAnti-HBs> 10 mIU/ml: tedavi(-)<10 : HBIG-rapel aşı

Aşı cevabı bilinmiyor

Tedavi gerekmezKaynak yüksek riskli ise HBsAg + gibi

Tedavi gerekmezTedavi gerekmez

Tedavi gerekmezHBIG :0.06 ml/kg+ tekrar aşı

AşılıAnti-HBs> 10 mIU/mlAntiHBs<10 mIU/ml

AşılamaAşılamaHBIG :0.06 ml/kg;+aşıAşısız

BilinmiyorHBsAg(-)HBsAg(+)Sağlık çalışanının bağışıklık durumu

Temas sonrası HCV profilaksisi

Pozitif olanların kanıyla perkütan yaralanmada bulaşma riski %3

İmmunglobulin Yarasız

İnterferon Yararsız

Hasta izlenir O, 2, 8. Haftalar: AST/ALT, HCV RNA, anti-HCV

Akut hepatit C tedavi edilir 24 hafta İFN alfa-2b:%98 başarılı

HCV’nin Temas Sonrası Proflaksisi

Bağışıklama uygulamaları danışma komitesi (ACIP) hepatit-C için TSP’de IgG kullanımının herhangi bir faydasının olmadığını belirtmiştir

Alter MJ. Infect. Control Hosp. Epidemiol. 1994

Sağlık çalışanları arasında HCV’de temas sonrası proflaksi için alfa interferon gibi antiviral ajanlar da önerilmemektedir

Nakano Y et al. J. Gastroenterol. Hepatol. 1995

CDC anti-HCV Pozitif Kanla Temas Sonrası Takip Önerileri

Anti-HCV için kaynak tarama testleri yapılır. Temas eden personelin anti-HCV ve ALT aktivite testleri 4-6 ay

gibi aralıklarla test edilir. EIA ile pozitif olarak rapor edilen tüm anti-HCV sonuçları

destekleyici testlerle doğrulanmalıdır. Eğer HCV enfeksiyonu tanısının daha erken konulması

istenirse, HCV RNA aranması 4-6 haftada bir yapılabilir.

İnfluenza

Bulaşama:Hasta Sağlık çalışanı Bulaşma riski inkübasyon dönemi sonundan semptomların

başladıktan sonraki yedi gündür Her yıl sağlık personeli aşılanır

Bulaştırma riski azalır İş gücü kaybı önlenir

Salgın halinde amantadin, rimantadin, zanamivir, oseltamivir ile profilaksi

Hasta personele izin verilir

Su çiçeği

Varicella zoster virus: Varicella, zona Erişkinlerin %1-20’si su çiçeğine duyarlı Hastalık geçirmemişlere seroloji bakılır Seronegatfiler aşılanır

O, 4-8 hafta Yeni aşılananlar gebe, yeni doğan ve bağışıklık

yetmezliği olanla temastan kaçınır

Kızamık Kızamıkçık Kabakulak

Hastalık geçirme ve bağışıklama durumu incelenir

Bilinmeyenlere serolojik tarama yapılır Seronegatifler aşılanır İndeks olgu ile temas eden seronegatifler

aşılanıp, izin verilir

HSV infeksiyonları

Akıntılı orolabiyal herpesli sağlık çalışanı Koruyucu bariyer(maske) kullanmalı Yüksek riskli hastalara (yenidoğan, bağışıklık

yetmezliği) temas etmezler El yıkamaya özen gösterirler Herpetik dolaması olanlar eldivene rağmen

bulaştırıcı olabilir

CMV infeksiyonları

• Hastadan sağlık çalışanına bulaşma çok düşük• Diyaliz ve hematoloji-onkoloji verileri

• Gebe sağlık personeli virus çıkaran hastalardan korunur

• Korunma: El yıkama ve temas önlemlerine uyum

Sağlık çalışanları için aşılama

Bağışıklama durumu mümkünse belgelere dayanarak belirlenmeli

Belge yoksa serolojik durum incelenmeli HBV Suçiçeği Kızamık Kızamıkçık

PPD:+ cevapta akciğer grafisi

Sağlık kurumları çalışanları için aşılama

HBV MMR (özellikle pediatri, kadın-doğum ve acil

servis çalışanları kızamıkçığa karşı bağışık olmalıdır)

İnfluenza Varicella BCG (MDR riskinde)

Bulaşma Sonrası Bağışıklama

Hepatit A: Bulaşma sonrası 2 hafta içinde Ig +aşı HBV:HBsAg pozitif kişiden bulaş: HBIg+ aşı HCV hepatit bulaşında standart Ig etkisiz; izlenme yapılır Kızamık- Bulaşma sonrası 6 gün içinde Ig (0,25 ml/kg, maks-15 ml)

+aşı Kızamıkçık-Ig ile belirtiler silik geçer, viremi ve fetus infeksiyonu ve

konjenital rubella önlenemez

Teşekkür ederimTeşekkür ederim