Sema UmutSema Umut

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Fakültesi

Göğüs Hastalıkları Anabilim DalıGöğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

SPİROMETRİK İNCELEMESPİROMETRİK İNCELEME

Solunum Solunum fonksiyonlarını fonksiyonlarını değerlendirmede değerlendirmede kullanılan temel kullanılan temel testtir.testtir.

SpirometreSpirometre soluk alıp verme soluk alıp verme ssıırasrasıında olunda oluşşan an akakıımm veya veya volvolüümm de değğiişşikliklerini ikliklerini zamanzamanıınn ttüürevi olarak revi olarak ööllççerer..

Spirometrik ÖlçümlerSpirometrik Ölçümler

Basit spirometreBasit spirometreAkım-volüm halkasıAkım-volüm halkasıMaksimal volenter ventilasyon Maksimal volenter ventilasyon ReversibiliteReversibiliteBronş provokasyon testi Bronş provokasyon testi

ENDİKASYONLARENDİKASYONLARTanı Tanı

Semptomların, bulguların veya anormal Semptomların, bulguların veya anormal laboratuar sonuçlarının değerlendirilmesilaboratuar sonuçlarının değerlendirilmesiRisk gruplarında tarama testi olarakRisk gruplarında tarama testi olarak

-Sigara-Sigara -İşyeri kirliliği-İşyeri kirliliği

Tanı Tanı Hastalıkların Solunum Fonksiyonlarına Hastalıkların Solunum Fonksiyonlarına Etkisini saptamakEtkisini saptamak

Akciğer HastalıklarıAkciğer Hastalıkları– KOAHKOAH– AstımAstım– İnterstisyel Akciğer Hastalıklarıİnterstisyel Akciğer Hastalıkları

Kardiyak HastalıklarKardiyak HastalıklarNöromuskuler HastalıklarNöromuskuler Hastalıklar

TanıTanıPreoperatif risk belirlemePreoperatif risk belirleme

Akciğer rezeksiyonlarıAkciğer rezeksiyonları Toraks cerrahisiToraks cerrahisi Abdominal cerrahiAbdominal cerrahi

Prognozu değerlendirmePrognozu değerlendirmeAğır fiziksel aktivite programlarından önce Ağır fiziksel aktivite programlarından önce sağlık durumunun değerlendirilmesisağlık durumunun değerlendirilmesi

İzlem İzlem

Tedavinin Etkinliğinin SaptanmasıTedavinin Etkinliğinin SaptanmasıBronkodilatörler, steroidlerBronkodilatörler, steroidlerKardiyak ilaçlarKardiyak ilaçlarAkciğer rezeksiyonu, transplantasyonAkciğer rezeksiyonu, transplantasyonPulmoner rehabilitasyonPulmoner rehabilitasyon

İzlem İzlem

Akciğer fonksiyonlarını etkileyen Akciğer fonksiyonlarını etkileyen hastalıklar hastalıklar Zararlı maddelere maruz kalanlarZararlı maddelere maruz kalanlarPulmoner toksisitesi olan ilaçları Pulmoner toksisitesi olan ilaçları kullananlarkullananlar

Maluliyet TayiniMaluliyet Tayini

Rehabilitasyon etkisinin değerlendirmesiRehabilitasyon etkisinin değerlendirmesiSigorta şirketlerinin risk değerlendirmesiSigorta şirketlerinin risk değerlendirmesiYasal nedenlerle Yasal nedenlerle

Halk SağlığıHalk Sağlığı

Epidemiyolojik araştırmalarEpidemiyolojik araştırmalar Klinik araştırmalar Klinik araştırmalar Referans değerlerinin tespitiReferans değerlerinin tespiti

Tansiyon arteriel ölçümü Tansiyon arteriel ölçümü kardiyovasküler değerlendirme için kardiyovasküler değerlendirme için ne kadar önemliyse, ne kadar önemliyse, spirometri spirometri solunumsal değerlendirme için o solunumsal değerlendirme için o kadar önemlidir.kadar önemlidir.

Spirometrik tetkik ilk Spirometrik tetkik ilk solunumsal muayene solunumsal muayene içinde mutlaka yerini içinde mutlaka yerini almalıdır.almalıdır.

56 - 85%56 - 85%Undiagnosed/misdiagnosedUndiagnosed/misdiagnosed

Stang 2000

Tanı alan KOAHTanı alan KOAH2.4 - 7 mil2.4 - 7 milyyonon

Total Total KOAHKOAH16 mil16 milyyonon

Relatif KontraendikasyonlarRelatif Kontraendikasyonlar

HemoptiziHemoptiziPnömotoraksPnömotoraksYeni geçirilmiş MI veya pulmoner emboli Yeni geçirilmiş MI veya pulmoner emboli Torasik, abdominal vaya serebral anevrizmaTorasik, abdominal vaya serebral anevrizmaYeni geçirilmiş göz operasyonuYeni geçirilmiş göz operasyonuAğır bulantı ve kusma ataklarıAğır bulantı ve kusma ataklarıYeni geçirilmiş torasik ve abdominal cerrahiYeni geçirilmiş torasik ve abdominal cerrahiTüberküloz ve bulaşıcı akciğer hastalıklarıTüberküloz ve bulaşıcı akciğer hastalıkları

İYİ SONUÇ ALINAMIYACAK İYİ SONUÇ ALINAMIYACAK DURUMLARDURUMLAR

Göğüs veya karın ağrısıGöğüs veya karın ağrısıYüz ve ağızda ağrıYüz ve ağızda ağrıStres inkontinansıStres inkontinansıDemans, konfüzyonDemans, konfüzyon

Yetersiz Spirometri Yetersiz Spirometri yerineyerine

HİÇ YAPMAMAK HİÇ YAPMAMAK DAHA İYİ ! DAHA İYİ !

STADARDİZASYON TARİHÇE

Snowbird Workshop 1979Am Rev Respir Dis 1979;119:831–838

Quanjer Ph H. ECCS Standardisation of Lung Function TestsBull Eur Physiopathol Respir 1983;19: Suppl. 5 1–95.

ATS Standardization of Spirometry 1987 update.Am Rev Respir Dis 1987;136:1285–1298

ERS 1993Eur Respir J Suppl. 1993; 16: 5-40.

BTS / ARTP 1994Respiratory Medicine 1994; 38: 165-194

ATS 1994 update. Am J Respir Crit Care Med 1995;152:1107–1136.

European Respiratory Journal 2005; 26: 153-161

European Respiratory Journal 2005; 26: 319-338

STANDARDİZASYONSTANDARDİZASYON

Cihazın uygunluğu Cihazın uygunluğu Kalibrasyon kontrolü Kalibrasyon kontrolü Ölçüm Ölçüm Kabul edilebilirlik Kabul edilebilirlik Tekrar edilebilirlik Tekrar edilebilirlik Referans değerleriReferans değerleriDeğerlendirmeDeğerlendirme

CİHAZIN KONTROLÜCİHAZIN KONTROLÜ

TestTest Minimum Minimum AraAra

VolümVolüm Her günHer gün

Kaçak Kaçak Her günHer gün

Volüm linearite 3 ayda birVolüm linearite 3 ayda bir

Akım lineariteAkım linearite Her haftaHer hafta

ZamanZaman 3 ayda bir3 ayda bir

KontrolKontrol3L lik şırınga ile kalibrasyon kontrolü 3L lik şırınga ile kalibrasyon kontrolü

1Dakika 3 cm H1Dakika 3 cm H22O basınç vererekO basınç vererek

Tüm volümlerde IL’lik kalibrasyon şırıngasıylaTüm volümlerde IL’lik kalibrasyon şırıngasıyla

En az 3 akım hızında test En az 3 akım hızında test

Mekanik rekorderin saatle kontrolüMekanik rekorderin saatle kontrolü

ISIISI

Tüm gaz volümleri BTPS olarak Tüm gaz volümleri BTPS olarak bildirilmelidir.bildirilmelidir.1717oo C in altındaki ısılarda ölçüm C in altındaki ısılarda ölçüm yapılmamalıdır.yapılmamalıdır.

İNFEKSİYON İNFEKSİYON KONTROLÜKONTROLÜ

Ellerin yıkanması ve Ellerin yıkanması ve dezenfeksiyonudezenfeksiyonu Cihazın Cihazın dezenfeksiyonu dezenfeksiyonu Bakteriel filtrelerBakteriel filtreler

yıkanmamış

El yıkamanın bakteriolojik etkisi

İyi kurulanmamış

kurukurulalanmışnmış alkollenmiş

İNFEKSİYON KONTROLÜİNFEKSİYON KONTROLÜ

Kistik FibrosisKistik Fibrosis

Hastayı ayırmalıHastayı ayırmalıTestten önce ve sonra cihazlar dezenfekte Testten önce ve sonra cihazlar dezenfekte

edilmeliedilmeli

İNFEKSİYON KONTROLÜİNFEKSİYON KONTROLÜAIDS, immun suprese AIDS, immun suprese

hastalarhastalar

TüberkülozTüberküloz

Testten önce ve Testten önce ve sonra cihazlar sonra cihazlar dezenfekte edilmelidezenfekte edilmeli

Hastayı ayırmalıHastayı ayırmalıGünün sonundaGünün sonundaTeknisyen özel Teknisyen özel maske takmalımaske takmalıTestten sonra cihaz Testten sonra cihaz dezenfekte edilmelidezenfekte edilmeli

İNFEKSİYON KONTROLÜİNFEKSİYON KONTROLÜ

Hasta ayrılmalıHasta ayrılmalı Gün sonundaGün sonundaTeknisyen koruyucu kıyafet, maske, Teknisyen koruyucu kıyafet, maske, eldiven kullanmalıeldiven kullanmalıEl ve kollar dezenfekte edilmeliEl ve kollar dezenfekte edilmeliTüm yüzeyler, cihaz ,oda dezenfekte Tüm yüzeyler, cihaz ,oda dezenfekte edilmeliedilmeli

MRSAMRSA

Bakteriel / Viral filtre

Spirometri ÖncesiSpirometri Öncesi 24 saat önce sigara içmemeli24 saat önce sigara içmemeli 4 saat önce alkol almamalı4 saat önce alkol almamalı Kısa etkili bronkodilatör ilaçları 2 saatKısa etkili bronkodilatör ilaçları 2 saat Uzun etkili bronkodilatör ilaçları 12 Uzun etkili bronkodilatör ilaçları 12 saat önceden kesmiş olmalısaat önceden kesmiş olmalıEn az 2 saat aç kalmalı En az 2 saat aç kalmalı Testten önce 30 dakika egzersizden Testten önce 30 dakika egzersizden kaçınmalıkaçınmalı

Spirometri ÖncesiSpirometri Öncesi

Kilo ve boy mutlaka Kilo ve boy mutlaka ölçülmeliölçülmeli

Boy daha uzunBoy daha uzunAğırlık daha az Ağırlık daha az bildirilmektebildirilmekte

Spirometri ÖncesiSpirometri ÖncesiDik durması olanaksız olan Dik durması olanaksız olan veya kifoskolyozu olan veya kifoskolyozu olan hastalarda kollar açılıp hastalarda kollar açılıp ölçülüp 1.06 ya bölünerek boy ölçülüp 1.06 ya bölünerek boy hesaplanabilirhesaplanabilir

FVC ManevrasıFVC Manevrası

Hastayı bilgilendirme Hastayı bilgilendirme Düzgün postürde oturma Düzgün postürde oturma Burun klibi takılacak Burun klibi takılacak Ağızlık yerleştirilecek Ağızlık yerleştirilecek Tam ve hızlı bir inspirasyon Tam ve hızlı bir inspirasyon TAK de 1 saniye duraklamaTAK de 1 saniye duraklamaMaksimal ve tam bir ekspirasyon Maksimal ve tam bir ekspirasyon

ZORLU VİTAL KAPASİTEZORLU VİTAL KAPASİTEFVC FVC

Maksimal bir inspirasyondan sonra Maksimal bir inspirasyondan sonra yapılan hızlı ve zorlu maksimal yapılan hızlı ve zorlu maksimal ekspirasyon ile çıkarılan hava hacmi. ekspirasyon ile çıkarılan hava hacmi.

ZORLU EKSPİRATUVAR VOLÜM ZORLU EKSPİRATUVAR VOLÜM 1.saniye1.saniye

FEV1FEV1

Zorlu vital kapasite Zorlu vital kapasite manevrasında ilk bir saniyede manevrasında ilk bir saniyede çıkarılan hava hacmi. çıkarılan hava hacmi.

Spirometri Kabul Edilebilirlik Kriterleri

Test başlangıcı düzgün olmalıdır:

Zirve akıma ulaşma süresi 120 msn’den kısa olmalıdır.

Ekstrapolasyon volümü FVC’nin %5’i veya 0.15 L’den az olmalıdır.

EEkskstrapolatrapolasyonsyon

Spirometri Kabul Edilebilirlik Kriterleri

Spirogramda artefakt bulunmamalıdır:Test sırasında öksürmemeli veya glottis kapatılmamalıTest erken bitirilmemeliEfor değişkenlik göstermemeli Ağızlıktan kaçak olmamalıAğızlık dille veya ısırmak yoluyla kapatılmamalı

Spirometri kabul edilebilirlik kriterleri

Yeterli bir ekspirasyon yapılmalıdır:Ekspirasyon süresi 6 saniye olmalı veya bir plato çizdirilmelidir VEYAKişi ekspirasyonu bitirdiğinde en az 1 saniye süreyle volümde değişme olmamalıdırYaşlı veya obstrüksiyonu olanlarda ekspirasyon 15 saniyeye uzatılmalıdır

STANDARDİZASYONSTANDARDİZASYON

Her hastaya en az 3 test yaptHer hastaya en az 3 test yaptıırrıılmallmalıı

EEğğer 8 kez tekrarlanmaser 8 kez tekrarlanmasıına karna karşışın n kabul edilebilir bir sonuç elde kabul edilebilir bir sonuç elde edilemiyorsa test sonlandedilemiyorsa test sonlandıırrıılmallmalıı

Spirometri tekrar edilebilirlik kriterleri

En yüksek iki FVC arasındaki fark 0.15 L’den az olmalı En yüksek iki FEV1 arasındaki fark 0.15 L’den az olmalı

ATS/ERS 2005

STANDARDİZASYONSTANDARDİZASYON

En iyi FVC ve FEVı arasındaki fark %5 En iyi FVC ve FEVı arasındaki fark %5 veya 100ml’den az olmalıveya 100ml’den az olmalı

Ekspirasyon 15 s kadar uzayabilirEkspirasyon 15 s kadar uzayabilir GOLD 2006GOLD 2006

SPİROMETRİ SPİROMETRİ STANDARDİZASYONSTANDARDİZASYON

Spirometri cihazının uygunluğuSpirometri cihazının uygunluğu↓↓

Kalite kontroluKalite kontrolu↓↓

Spirometrik manevraSpirometrik manevra↓↓

ÖlçümlerÖlçümler↓↓

Tekrar edilebilirlik Tekrar edilebilirlik ↓↓

Prediksiyon Cetvelleriyle DeğerlendirmePrediksiyon Cetvelleriyle Değerlendirme

Klinik Değerlendirme Klinik Değerlendirme TeknisyenleTeknisyenle ↓ ↓

Kalite DeğerlendirmesiKalite Değerlendirmesi görüşmegörüşme

STANDARDİZASYONFVC Manevrası

Kabul edilebilir mi?

Evet

Evet

3 kabul edilebilir manevra

Evet

Tekrar edilebilir mi?

En yüksek FVC ve FEV1 saptanır.En yüksek FVC + FEV1 manevrasını seç.

Değerlendir

Hayır

Hayır

Hayır

İYİ PERFORMANS GÖSTERGELERİİYİ PERFORMANS GÖSTERGELERİ

Yeterli eforYeterli efory ekseni boyunca hızlı yükselme y ekseni boyunca hızlı yükselme Belirgin zirveBelirgin zirvex eksenine ani düşüş yokx eksenine ani düşüş yok0 noktasına ulaşım0 noktasına ulaşımTekrar edilebilirTekrar edilebilir

Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen hatalarhatalar

İnspirasyonda Yetersiz efor İnspirasyonda Yetersiz efor

Akım-Volüm Halkası HatalarAkım-Volüm Halkası Hatalar

Yetersiz eforYetersiz eforAkım-Volüm Halkası HatalarAkım-Volüm Halkası Hatalar

0 1 2 3 4 5 6

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Flow

in L

/s

Litres

0 1 2 3 4 5 6

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Flow

in L

/s

Litres

TAK den başlamamış

0 1 2 3 4 5 6

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12Fl

ow in

L/s

Litres

Yetersiz efor

0 1 2 3 4 5 6

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Flow

in L

/s

Litres

PF

MEF50

FVC

Parameter Pred Test%PredIVC L 4.71 4.69 99.5FVC L 4.52 4.69 103.8FEV1 L 3.67 3.83 104.3FEV1/FVC % 81.27 81.71 100.5PEF L/min 532 382 71.8FEF50 L/sec 4.83 4.82 99.7

PF

MEF50

FVC

Parameter Pred Test %PredIVC L 4.68 4.41 94.1FVC L 4.49 4.46 99.2FEV1 L 3.64 4.27 117.3FEV1/FVC % 81.09 95.86 118.2PEF L/min 530 617 116.4FEF50 L/sec 4.80 5.78 120.5

NormalNormal

REFERANS DEĞERLERİREFERANS DEĞERLERİ19911991– American Thoracic Society. Lung Function Testing: Selection of Reference American Thoracic Society. Lung Function Testing: Selection of Reference

Values and Interpretative Strategies. Official statement of the ATS. Values and Interpretative Strategies. Official statement of the ATS. Am Rev Am Rev Respir Dis 1991; 144: 1202-1218.Respir Dis 1991; 144: 1202-1218.

19931993– Quanjer PH, Tammeling GJ, Cotes JE, et al. Lung volumes and forced Quanjer PH, Tammeling GJ, Cotes JE, et al. Lung volumes and forced

ventilatory flows. Report Working Party Standardization of Lung Function ventilatory flows. Report Working Party Standardization of Lung Function Tests, European Community for Steel and Coal. Official Statement of the Tests, European Community for Steel and Coal. Official Statement of the ERS. ERS. Eur Respir J 1993; 6 (suppl. 16): 5-40.Eur Respir J 1993; 6 (suppl. 16): 5-40.

19951995– Stocks J and Quanjer PH. Reference values for residual volume, functional Stocks J and Quanjer PH. Reference values for residual volume, functional

residual capacity and total lung capacity. ATS workshop on lung volume residual capacity and total lung capacity. ATS workshop on lung volume measurements. Official statement of the ERS. measurements. Official statement of the ERS. Eur Respir J 1995; 8: 492-Eur Respir J 1995; 8: 492-506.506.

20052005– Pellegrino R, Viegi G, Enright P et al. Interpretative strategies for lung Pellegrino R, Viegi G, Enright P et al. Interpretative strategies for lung

function testing. ATS/ERS task force: standardisation of lung function function testing. ATS/ERS task force: standardisation of lung function testing. testing. Eur Respir J 2005.Eur Respir J 2005.

ObstruksiyonObstruksiyon

ErkekErkek FEV1/FVC < % 88 beklenenFEV1/FVC < % 88 beklenen

KadınKadın FEV1/FVC <% 89 beklenenFEV1/FVC <% 89 beklenen

ERS,1995ERS,1995

ObstruksiyonObstruksiyon

FEVı /FVCFEVı /FVC < %70 < %70

GOLD 2006GOLD 2006

ObstruksiyonObstruksiyon

EriskinEriskin FEVı /FVC < %75/80FEVı /FVC < %75/80

ÇocukÇocuk FEVı /FVC < %90FEVı /FVC < %90

GİNA 2006GİNA 2006

ObstruksiyonObstruksiyon

FEVı /VCFEVı /VC < Beklenen Değerin < Beklenen Değerin alt %5 Persantili alt %5 Persantili

ATS/ERS 2005

Hardie , Eur Respir J 2002

Spirometric Criteria for Airway Spirometric Criteria for Airway ObstructionObstruction

Use Percentage of FEV1/FVC Ratio Below Use Percentage of FEV1/FVC Ratio Below the Fifth Percentile, Not < 70%the Fifth Percentile, Not < 70%

James E. Hansen, MD, FCCP; Xing-Guo Sun, MD and Karlman James E. Hansen, MD, FCCP; Xing-Guo Sun, MD and Karlman Wasserman, PhD, MD, FCCPWasserman, PhD, MD, FCCP

ChestChest 2007; 131:349-355 2007; 131:349-355

GOLD Kriterleri yaşlıların yarısında ,GOLD Kriterleri yaşlıların yarısında , gençlerin %20 sinde yanıltıcı.gençlerin %20 sinde yanıltıcı.

FEVı/ FEV 6FEVı/ FEV 6

Tekrar edilebilirTekrar edilebilirHasta için manevra kolaylığı Hasta için manevra kolaylığı

Daha çok çalışmaya ihtiyaç var!Daha çok çalışmaya ihtiyaç var!

RESTRİKTİF PATERNRESTRİKTİF PATERN

Akciğer volümlerinin azalmasıyla Akciğer volümlerinin azalmasıyla karakterizedir. karakterizedir. FEV1/FVC oranı normalken FVC FEV1/FVC oranı normalken FVC değeri düşükse restriktif tip değeri düşükse restriktif tip ventilasyon bozukluğudur.ventilasyon bozukluğudur.Özellikle TAK’nin düşük olması Özellikle TAK’nin düşük olması restriktif paterni tanımlar.restriktif paterni tanımlar.

Birinci Basamakta KaliteBirinci Basamakta KaliteEğitilmiş pratisyenlerEğitilmiş pratisyenler-FEV1 ve FVC yi %82 tekrar -FEV1 ve FVC yi %82 tekrar edilebilirlikle gerçekleştirebiliredilebilirlikle gerçekleştirebilir-Obstrüktif paterni tanıyabilir-Obstrüktif paterni tanıyabilir-Hasta takibinde spirometrik -Hasta takibinde spirometrik sonuçları kullanabilirlersonuçları kullanabilirler

1 Schermer et al Thorax 20032 Chavannes et al Resp Med 20043 Yawn et al Chest 2007

Tansiyon arteriel ölçümü Tansiyon arteriel ölçümü kardiyovasküler değerlendirme için kardiyovasküler değerlendirme için ne kadar önemliyse, ne kadar önemliyse, spirometri spirometri solunumsal değerlendirme için o solunumsal değerlendirme için o kadar önemlidir.kadar önemlidir.

Yanlış TanıYanlış TanıEksik veya Gereksiz Eksik veya Gereksiz

Tedavi’yiTedavi’yiengellemek içinengellemek için

STANDARTLARA STANDARTLARA UYGUN SPİROMETRİUYGUN SPİROMETRİ

Yetersiz Spirometri Yetersiz Spirometri yerineyerine

HİÇ YAPMAMAK HİÇ YAPMAMAK DAHA İYİ ! DAHA İYİ !