các PP sắc ký

8/9/2019 các PP sắc ký

http://slidepdf.com/reader/full/cac-pp-sac-ky 1/20

C©u 1: Ph¬ng ph¸p s¾c ký láng cao ¸p

* Nguyªn t¾c:

S¾c kÝ láng cao ¸p ph¸t triÓn rÊt nhanh tõ n¨m 1969. ViÖc

sö dông çc chÊt nhåi cã kÝch thíc nhá lµm cho hiÖu qu¶ t¸ch cñaph¬ng ph¸p nµy tèt h¬n so víi ph¬ng ph¸p s¾c kÝ láng cæ ®iÓn.

S¾c kÝ láng cã thÓ t¸ch çc hîp chÊt dÆc thï nh:

- Çc hîp chÊt cao ph©n tö vµ ion thuéc çc ®èi tîng nghiªn

cøu y häc, sinh häc.

- Çc hîp chÊt tù nhiªn kh«ng bÒn.

- Çc hîp chÊt kÐm bÒn nhiÖt, çc hîp chÊt dÔ næ.Çc hîp chÊt trªn gåm cã: nucleozit, nucleotit, axÝt nucleic,

protein, axÝt amin. ®êng…

Ngoµi ra s¾c kÝ láng cao ¸p cßn cã nh÷ng u ®iÓm h¬n s¾c

kÝ láng cæ ®iÓn nh: tèc ®é nhanh ®é t¸ch tèt, ®é nh¹y cao…

* Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh:

+ ThiÕt bÞ

ThiÕt bÞ cã thÓ ë d¹ng liÒn mét khèi hay nhiÒu khèi riªngbiÖt r¸p l¹i víi nhau. ThiÕt bÞ bao gåm mét b¬m cao ¸p 3 ®Ó ®Èy

1



chÊt láng pha ®éng qua cét t¸ch, b×nh chøa dung m«i 2, bé phËn

b·o hoµ víi dung m«i víi chÊt láng pha tÜnh hoÆc víi níc 5 tríc khi

vµo cét t¸ch ®Ó lµm gi¶m sù thay ®æi tÝnh chÊt cña cét t¸ch do

pha ®éng g©y nªn, bé phËn ®ua mÉu 7, cét t¸ch 9, ®ªtect¬ 11,m¸y ghi 12.

Khi r÷a gi¶i gradien ngêi ta l¾p r¸p thªm bé phËn 1 vµ 4 ®Ó

kiÓm tra b¬m vµ ch¬ng tr×nh ho¸. ¸p suÊt ®a vµo cét t¸ch ®îc

®o b»ng ¸p kÕ 6. Cét t¸ch vµ hÖ thèng ®a mÉu ®a mÉu vµo cét

t¸ch cã thÓ ®Æt trong buång ®iÒu nhiÖt 8. MÉu ®îc ®a vµo cét

t¸ch qua bé phËn b¬m mÉu 7. §èi víi s¾c kÝ láng hiÖn ®¹i ngoµiçc bé phËn chñ yÕu trªn ngêi ta cßn l¾p thªm ph©n ®o¹n 14

®Ó thu çc cÊu tö cÇn t¸ch, bé phËn m¸y tÝnh 13 xö çc kÕt qu¶

®o do bé phËn ghi ®a ®Õn.

+ B¬m

Trong s¾c kÝ láng cao ¸p, b¬m ¸p suÊt còng nh ®etecto lµ

mét trong nh÷ng bé phËn quan träng nhÊt. RÊt nhiÒu hÖ t¸ch

cÇn ph¶i tiÕn hµnh víi ¸p suÊt h¬n 100 bar.

Dung m«i röa gi¶ (pha ®éng) cÇn ph¶i chuyÓn thµnh dßng

qua cét t¸ch liªn tôc vµ kh«ng cã xung ë ¸p suÊt cao.

C«ng suÊt cÇn thiÕt cña b¬m cho môc ®Ých ph©n tÝch (®-

êng kÝnh ben trong cét t¸ch 5mm) kho¶ng 0,1 - 10 ml/ph ë ¸p

suÊt 300 - 400 bar, cßn víi môc ®Ých ®iÒu chÕ, c«ng suÊt ®ßi

hái lín h¬n nhiÒu (100ml/ ph).

Víi b¬m pit«ng c¬ häc, tèc ®é dßng ®¹t ®îc mét gi¸ trÞ øng

víi ¸p suÊt t¬ng øng. Thay thÕ b¬m b»ng ¸p suÊt khÝ ®Ó ®Èy

dung m«i th× ¸p suÊt bªn trong lµ th«ng sè kiÓm tra vµ tèc ®é

dßng cã thÓ thay thÕ b»ng ¸p suÊt khÝ ®Ó ®Èy dung m«i th× ¸p

suÊt bªn trong lµ th«ng sè kiÓm tra vµ tèc ®é dßng cã thÓ thay

®æi theo ¸p suÊt. B¬m kiÓu pit«ng thÓ tÝch nhá t¹o ra nh÷ng

2



xung kh«ng mong muèn v× nã ¶nh hëng ®Õn ®é æn ®Þnh cña

®ªtct¬, ®é ph©n gi¶i cña cét t¸ch vµ ®é lÆp l¹i cña qu¸ tr×nh

lµm viÖc.

§Ó lo¹i trõ nhiÔu cña ®êng nÒn thêng ngêi ta cã thÓ sö dôngb¬m nhiÒu pitong. Mét ph¬ng ph¸p hay nhÊt ®Ó lµm ph¼ng

nÒn lµ sö dông èng nil«ng cã ®êng kÝnh trong 1,5 mm vµ dµi vµi

mÐt l¾p gi÷a b¬m vµ cét s¾c kÝ.

Lo¹i b¬m tèt nhÊt thêng ®îc dïng lµ b¬m xilanh lîng lín.

HiÖn nay ngêi ta dïng xi lanh lîng lín cã ®Öm. ThÓ tÝch n¹p cã

®Õn vµu tr¨m mililÝt. B»ng çch sö dông b¸nh r¨ng c¬ häc ®Ó®iÒu chØnh pit«ng ta sÏ thu ®îc tèc ®é dßng æn ®Þnh vµ ®é

lÆp lai cao.

+ Pha ®éng - tèc ®é dßng, ¸p suÊt.

Trong s¾c kÝ láng thµnh phÇn cña dung m«i hoÆc pha

®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù t¸ch. Pha

®éng thêng lµ çc dung m«i h÷u c¬ hoÆc níc.

Pha ®éng thêng ph¶i ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu sau:

- Kh«ng lµm gi¶ ho¸ cét t¸ch

- Phï hîp víi ®ªtect¬

- Hoµ tan mÉu cÇn t¸ch

- Cã ®é nhít thÊp

- Cho phÐp ®Ô thu håi l¹i mÉu cÇn thiÕt

- Tinh khiÕt, kh«ng ®éc

- DÔ t×m vµ gi¸ c¶ võa ph¶i

HÇu hÕt trong qu¸ tr×nh s¾c kÝ láng cao ¸p kh«ng dïng l¹i

dung m«× lîng dung m«i dïng l¹i kh«ng lín l¾m vµ viÖc t¸i sinh l¹i

chóng kh«ng kinh tÕ. TÊt c¶ dung m«i dïng trong s¾c kÝ láng cao

¸p ph¶i ®îc lµm s¹ch khÝ. Kh«ng khÝ hµo tan trong dung m«i sÏ

t¹o bät khÝ trong ®ªtect¬ vµ g©y nhiÔu.

3



HiÖu qu¶ cét t¸ch phô thuéc vµo tèc ®é dßng. Tèc ®é dßng

vµ ¸p suÊt ¶nh hëng ®Õn thêi gian ph©n tÝch.

Tèc ®é pha ®éng ®îc x¸c ®Þnh b»ng çch ®o thêi gian cÇn

thiÕt ®Ó thu ®îc mét thÓ tÝch ®Æc trng cña chÊt láng trong èngchia ®é.

+ §a mÉu vµo cét t¸ch

Khi ®a mÉu vµo cét t¸ch kh«ng ®îc lµm x¸o trén chÊt nhåi

trong cét. Hai kiÓu b¬m mÉu ®îc sö dông dùa trªn nguyªn t¾c:

- Cïng víi dßng dung m«i

- Ngõng dßng

Víi kiÓu b¬m mÉu thø nhÊt cã thÓ thùc hiÖn nh trong s¾c

kÝ khÝ nghÜa lµ nhê xilanh b¬m mÉu qua ®Öm ng¨n vµp dßngdung m«i. Cêu tróc cña bé phËn b¬m mÉu ph¶i tr¸nh ®îc thÓ

tÝch chÕt.

Çc xilanh th«ng thêng lµm viÖc ë ¸p suÊt 50 - 480 bar, ë ¸p

suÊt cao h¬n 600 bar cÇn ph¶i sö dông çc xi lanh ®Æc biÖt.

Khi lµm viÖc víi ¸p suÊt cao mÉu ®îc ®a vµo cét t¸ch b»ng

ph¬ng ph¸p thø hai dùa trªn nguyªn t¾c ngng dßng, ë ®©y mÉu®îc ®a vµo cét t¸ch dung m«i tiÕp tôc ®îc b¬m. Sau mét thêi

4



gian ng¾n ¸p suÊt míi ®¹t ®îc c©n b»ng. ViÖc x¸c ®Þnh ®îc

thêi gian lu cña mÉu ë ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¸n tiÕp b»ng çch

cho thªm chÊt chuÈn néi vµ x¸c ®Þnh thêi gian lu t¬ng ®èi.

+ Cét t¸ch vµ çch nhåi cétCét t¸ch ph¶i tr¬, cã thµnh ph¼ng, ®ång nhÊt trªn bÒ mÆt

vµ cã thÓ chÞu ®îc ¸p suÊt cao. Thuû tinh thÐp kh«ng rØ, ®ång,

nh«m cã thÓ sö dông ®Ó lµm cét t¸ch.

®êng kÝnh trong cña cét t¸ch ph©n tÝch ph¶ii 2 - 4 mm. H¹t

chÊt nhåi cã ®êng kÝnh 30 micromet thÝch hîp cho ®êng kÝnh

trong 2mm.ChiÒu dµi cét t¸ch ph¶i tõ vµi centimet ®Õn 10m ®· ®îc

øng dông trong s¾c kÝ láng cao ¸p.

Cêu h×nh cét t¸ch th¼ng hay cong kh«ng cã ¶nh hëng lín

l¾m ®Õn qu¸ tr×nh t¸ch. Thêng víi cét t¸ch ph©n tÝch kho¶ng d-

íi 1m ë d¹ng th¼ng ë cét t¸ch d¹ng th¼ng bao giê còng dÔ nhåi

h¬n.

Tríc khi nhåi, cét t¸ch lµm b»ng thÐp kh«ng rØ ®îc lµm s¹ch

b»ng HNO3 50%, röa b»ng níc nhiÒu lÇn, tr¸ng b»ng axeton,

clororm råi b»ng axeton vµ cuèi cïng lam kh« b»ng khÝ N2 hoÆc

khÝ nãng.

Çc phÇn g¸ l¾p ë ®Çu vµ cuèi cét t¸ch víi çc bé phËn kh¸c

còng rÊt quan träng vµ lµm gi¶m thÓ tÝch chÕt Ýt nhÊt. ë çc

®Çu cét t¸ch ph¶i sö dông çc mµng läc b»ng thÐp kh«ng rØ,

thuû tinh xèp Ðp teflon xèp. B«ng thuû tinh thêng ®îc dïng ®Ó

ng¨n çc h¹t nhá. Lç xèp cña vËt liÖu lµm ng¨n ph¶i nhá kÝch th-

¬c çc h¹t nhåi Ýt nhÊt lµ 5 lÇn.

Trong thùc tÕ cã 2 çch nhåi : kh« vµ ít (huyÒn phï). ViÖc

lùa chän çch nhåi cét t¸ch phô thuéc vµo kÝch thíc cña chÊt

nhåi. Çc chÊt nhåi cã ®êng kÝnh lín h¬n 20 thêng ®îc nhåi kh«,

5



tõng phÇn nhá chÊt nhåi ®îc thªm vµo cét (kho¶ng 0,5 ml hoÆc

Ýt h¬n) võa rãt võa gâ võa rung. Trong mét sè trêng hîp cã thÓ

®îc nèi víi b¬m s¾ckÝ vµ luyÖn cét ë tèc ®é dßng cao vµ ¸p

suÊt cao trong 10ph. Cét nhåi ®îc xem lµ tèt (®êng kÝnh h¹tchÊt nhåi 30 - 40 ) ë tèc ®é röa gi¶i 3cm/ s vµ chiÒu cao ®Üa lý

thuyÕt cña cét t¸ch kho¶ng 1mm.

Víi kÝch thíc h¹t chÊt nhåi kho¶ng 10 hoÆc 5 ngêi ta thêng

dïng ph¬ng ph¸p nhåi ít. Trong qu¸ tr×nh nhåi cét, huyÒn phï

ph¶i bÒn v÷ng kh«ng cã sù sa l¾ng. HuyÒn phï còng bÒn vòng

khi :- gi÷a çc tiÓi ph©n vµ chÊt láng huyÒn phï cã tØ träng nh

nhau (ph¬ng ph¸p c©n b»ng tØ träng);

- ®é nhít cña m«I trêng huyÒn phï lín ®Õn møc tèc ®é sa

l¾ng cña çc tiÓu ph©n lµ cùc tiªu.

Çc chÊt láng lµm huyÒn phï thêng ®îc dïng lµm metanol,

axeton…

Lîng mÉu cùc tiÓu phô thuéc vµo ®é nh¹y detecto. Nãi

chung mÉu ph©n tÝch cã thÓ nhá ®Õn møc tèi thiÓu v× r»ng l-

îng mÉu lín dÉn ®Õn sù xen phñ vµ mÊt ®é ph©n gi¶i. Lîng mÉu

lín nhÊt trong s¾c khÝ ®iÒu chÕ ®îc x¸c ®Þnh b»ng ®é ph©n

gi¶i cùc tiÓu. Mèi quan hÖ giòa lîng mÉu, ®é ph©n gi¶i vµ tèc ®é

ph©n tÝch ®îc m« t¶ b»ng s¬ ®å tam gi¸c. Dung lîng mÉu cña

cèt t¸ch phô thuéc vµo chÊt nhåi.

+ Kü thuËt t¨ng tèc ®é

- Ch¬ng tr×ng dung m«i cßn gäi lµ röa gi¶i gradien lµ nghiªn

cøu s¬ bé çc mÉu cã thµnh phÇn t¬ng ®èi réng vµ phøc t¹p ®«I

khi ngêi ta tiÕn hµnh thay ®æi thµnh phÇn pha ®éng tõng nÊc.

TÊt c¶ çc dªtct¬ s¾c khÝ láng cã thÓ ®îc sö dông khi thµnh

phÇn pha ®éng kh«ng thay ®æi liªn tôc. Röa gi¶i dung m«i lµm

6



gi¶m thêi gian ph©n tÝch râ rÖt , ®é ph©n gi¶i chung cña hçn

hîp t¨ng lªn, pic trªn s¾c ®å nhän h¬, ®é nh¹y t¨ng lªn

- Ch¬ng tr×nh tèc ®é dßng khi tiÕn hµnh tèc ®ä dßng ngõi

ta thêng sö dông tèc ®é dßng thÊp trong phÇn khëi ®Çu cña sùt¸ch vµ t¨ng tèc ®é ë phÇn sau. Sù thay ®æi tèc ®é dßng cã thÓ

thùc hiÖn tõng nÊc hoÆc liªn tôc. §é nh¹y ph©n gi¶i thêng t¨ng

lªn trong phÇn ®Çu cña s¾c ®å vµ gi¶m ®I ë phÇn sau. Ch¬ng

tr×nh tèc ®é dßng cã thÓ gi¶m ®îc thêi gian ph©n tÝch xu«ng

200 lÇn. Çc lo¹i chÊt nhåi xèp ®Æc trng vµ çc chÊt mang cã

kÝch th¬c nhá h¬n 20micromet thêng ®îc dung víi ch¬ng tr×nhtèc ®é.

- Ch¬ng tr×nh nhiÖt ®é

Ch¬ng tr×nh nhiÖt ®é liªn quan ®Õn sù t¨ng nhiÖt ®é

trong qu¸ trÝnh s¾c kÝ. HiÖu qu¶ cña ch¬ng tr×nh nhiÖt ®é qu¸

nhá so víi ch¬ng tr×nh dung m«i. Kü thuËt nµy ®îc sö dông trong

s¾c khÝ láng cao ¸p nã chØ dïng h¹n chÕ trong s¾c kÝ thÈm thÊu

qua gen.

- GhÐp cét t¸ch

KØ thu¹t nµy ¸p dông cho çc qu¸ tr×nh t¸ch cã ®é hiÖu

dông cao. Sau khi mÉu ®îc da vµo cét t¸ch thø nhÊt, çc ph©n

®o¹n chän läc l¹i ®îc t¸ch xa h¬n n÷a trong mét hoÆc nhiÒu cét

t¸ch tiÕp theo. B¾ng çch lùa chän chiÒu dµi thÝch hîp cña cét vµ

sö dông çc chÊt nhåi t¬ng øng kh¸c nhau, chÊt tan tõ çc cét

kh¸c nhau cã thÓ ®îc ®iÒu chØnh ®Ó röa gi¶i ë çc thê× gian

kh¸c nhau. Kü thuËt ghÐp cét t¸ch cho phÐp sù ph©n gi¶i trong

çc vïng mong muèn trë nªn tèt h¬n, çc hîp chÊt víi lîng nhá

còng ®îc röa gi¶i thµnh pic riªng vµ çc cÊu tö nÆng còng ®îc

ph¸t hiÖn trong thêi gian ng¾n.

- Çc lo¹i ®ªtect¬ thêng dïng trong s¾c khÝ láng cao ¸p

7



§ªlect¬ hÊp thô, ®ªlect¬ chiÕt suÊt vi sai, ®ªlect¬ vËn

chuyÓn, ®ªlect¬ hÊp thô nhiÖt.

* øng dông cña s¾c khÝ láng cao ¸p

- T¸ch çc axit nucleicCã thÓ thùc hiÖn b»ng çc trao ®æi ion liªn kÕt ho¸ häc

trªn bÒ mÆt gen silic.

- T¸ch çc dîc phÈm

Thuèc vµ çc dîc phÈm lµ nh÷ng chÊt khã bay h¬I, ®Ó

ph©n tÝch chóng b»ng ph¬ng ph¸p SKK tríc hÕt ngêi ta phÈi v©n

chuyÓn thµnh çc chÊt dÉn xuÊt- T¸ch çc steroit

Çc steroit ®îc ®Æc trng b»ng mét sè nhãm chøc ph©n

cùc, chóng kh«ng bÒn víi nhiÖt. Th«ng thêng cÇn phÈi ph¸t hiÖn

çc hîp chÊt nµy víi lîng microgam.

- T¸ch çc vitamim

- T¸ch chÊt b¶o vÖ thùc phÈm

- T¸ch chÊt b¶o vÖ thc vËt

- T¸ch çc hidrocacbon trong d¸u má

- T¸ch çc chÊt phô gia cho nhiªn liÖu

- T¸ch çc hîp chÊt sufonat h÷u c¬

- T¸ch çc chÊt dÎo ho¸

- T¸ch çc phenol, axitamim, gluxit

- T¸ch çc phøc chÊt

- øng dông trong ho¸ häc l©m sµn

VÝ dô:

øng dông cña ph¬ng ph¸p s¾c kÝ láng cao ¸p ®Õ x¸c

®Þnh hµm lîng tinh bét, pectin, protopectin:

Việc nghiên cứu phương pháp sắc ký lỏng cao áp với qui trình phân tích

nhanh, đơn giản nhằm định tính và định lượng đồng thời tinh bột, pectin, và

8



protopectin được tiến hành với các mẫu thực phẩm. Việc xử lý mẫu được tiến hành

với dung dịch amonium oxalate 0.03% (đã điều chỉnh pH về 9.0). Tinh bột và

protopectin không tan được lọc tách ra khỏi mẫu xác định và sau đó được thủy

phân trong môi trường acid HCl 10% để tạo thành glucose và acid galacturonic.

Phần dịch lọc chứa pectin ở dạng hòa tan sau khi thủy phân trong môi trường acid

như cũng tạo thành galacturonic. Các sản phẩm thủy phân là glucose và

galacturonic được tách tốt bằng phương pháp sắc ký lỏng cao áp HPLC với cột

NH2 và thành phần pha động gồm hỗn hợp dung dịch đệm phosphate

pH=4.3:acetonitril (20:80; v/v). Phương pháp này cho phép định tính và định

lượng đồng thời các hợp chất này.

Áp dụng phương pháp sắc kí lỏng cao áp xác định một số carotenoids trongthực phẩm

Phương pháp sắc ký lỏng cao áp (HPLC) đã được ứng dụng để xác định một

số carotenoid quan trọng trong rau quả như lutein, zeaxanthin, lycopene, a-

carotene và b-carotene. Hai phương pháp chính được khảo sát là phương pháp của

Hart và Scott (1995) và phương pháp theo AOAC (1984). Các carotenoid được

định tính và định lượng trên sắc ký lỏng với các detector UV-VIS và PDA. Hàm

lượng các carotenoid chính trong một số loại rau, quả đã được xác định như sau:

Lutein có nhiều nhất trong rau ngót và rau muống (5419,3 mg% và 867,9 mg%

tương ứng), lycopene có nhiều nhất trong cà chua và dưa hấu (2750,0 mg% và

2000,5 mg% tương ứng), a-carotene có nhiều nhất trong ớt vàng và carốt (3270,6

mg% và 3036,0 mg% tương ứng), và b-carotene có hàm lượng cao nhất trong rau

ngót (6810,1mg%), carốt (6597,1mg%) và ớt vàng (3606,7 mg%). Các kết quả thu

được có thể áp dụng để phân tích các carotenoid nhằm bổ sung cho bảng thành phần dinh dưỡng thực phẩm Việt Nam.

C©u 2: øng dông cña ph¬ng ph¸p chiÕt trong viÖc t¸ch,

ph©n chia çc nguyªn tè ®Êt hiÕm

Tªn gäi nguyªn tè çc nguyªn tè ®Êt hiÕm vÉn cßn ®îc gäi

chung cho c¶ Th vµ Zr. Sau ®ã ngêi ta b¾t ®Çu dïng tªn gäi nµy

chØ cho çc nguyªn tè hiÕm h¬n, thêng ®i cïng vµ khã t¸ch khái

nhau. Do ®ã, ngµy nay thuËt ng÷ çc nguyªn tè ®Êt hiÕm ®Ó

9



chØ 14 nguyªn tè tõ 58Ce ®Õn 71Lu vµ c¶ 57La, 39 Y, 21Sc. TÝnh chÊt

cña çc nguyªn tè nµy nãi chung gièng víi La, do ®ã ta còng dïng

thuËt ng÷ Lantanit ®Ó chØ La vµ 14 nguyªn tè tiÕp sau nã.

HiÖn nay ngêi ta ®· biÕt ®Õn trªn 200 çc kho¸ng chÊt cñaçc ®Êt hiÕm víi hµm lîng ®Êt hiÕm kh¸c nhau (> 0,01%), trong

®ã kho¶ng 60 kho¸ng chÊt chøa 5- 8% Ln2O3. Th«ng thêng mét

lo¹i kho¸ng chÊt ®Êt hiÕm nµo ®ã chøa chñ yÕu ®Êt hiÕm nhÑ

hoÆc nÆng, çc ®Êt hiÕm kh¸c chiÕm phÇn nhá. Nh÷ng kho¸ng

chÊt quan träng nhÊt cung cÊp phÇn chñ yÕu (§Õn 99,9%) ®Êt

hiÕm lµ monazit vµ batnhezit.Çc quÆng ®Êt hiÕm ®îc lµm giµu ®Õn 90% b»ng nhiÒu

ph¬ng ph¸p vËt lý kh¸c nhau, sau ®ã ®îc c«ng ph¸ b»ng axit

hoÆc kiÒm. Çc thao t¸c t¸ch tiÕp theo kh¸ phøc t¹p vµ tuú thuéc

vµo b¶n chÊt ho¸ häc cña quÆng vµ çc kim lo¹i cÇn t¸ch.

Dùa vµo sù ph©n bè kh¸c nhau cña çc chÊt tan (çc nguyªn

tè hiÕm) gi÷a hai pha kh«ng trén lÉn (chÊt h÷u c¬ vµ níc) ®Ó

t¸ch chóng. Trong qu¸ tr×nh nµy ngêi ta quy íc çc ion nguyªn tè

hiÕm ngêi ta thêng sö dông çc hÖ chiÕt sau:

- ChiÕt ë d¹ng axit phøc chøa nguyªn tè bÞ chiÕt M. ChÊt bÞ

chiÕt sÏ cã d¹ng kh¸c HmMXn çc phøc H2[ZrF6], H4ZrS8.

- Phøc chelat (phøc vßng): chÊt bÞ chiÕt, t¸c nh©n chiÕt lµ

çc phèi tö h÷u c¬ nh çc axitamin, çc hîp chÊt chøa ph©n tö

cho.

T¸ch riªng çc nguyªn tè hiÕm (NTH):

Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p t¸ch riªng çc NTH, cã thÓ chia ra hai

nhãm lín. Çc ph¬ng ph¸p cæ ®iÓn, bao gåm kÕt tinh ph©n

®o¹n, kÕt tña ph©n ®o¹n, OXH-K vµ çc ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i,

bao gåm t¸ch b»ng s¾c ký trao ®æi ion vµ chiÕt láng.

- Ph¬ng ph¸p kÕt tinh ph©n ®o¹n

10



§Ó t¸ch riªng mét cÊu tö khái hçn hîp, ngêi ta lµm thay ®æi

nång ®é cña chÊt ®iÖn li trong dung dÞch hoÆc b»ng çch ho¸

h¬i dung dÞch hoÆc lµm thay ®æi ®é tan cña chÊt ®iÖn li theo

chiÒu biÕn thiªn nhiÖt ®é hay b¶n chÊt cña dung m«i. TiÕn hµnh lÆp l¹i thÝ nghiÖm nhiÒu lÇn sÏ thu ®îc cÊu tö

tinh khiÕt b»ng ph¬ng ph¸p kÕt tinh ph©n ®o¹n.

B»ng ph¬ng ph¸p kÕt tinh ph©n ®o¹n hçn hîp phÌn nh«m

M[Al(SO4)].12H2O v× ®é tan gi¶m theo d·y K > Rb > Cs; §· t¸ch

riªng Lantan khái Pr, Nd vµ Sm d¹ng muèi kÐp 2(§H)(NO3).24H2O

v× ®é tan cña muèi La nhá h¬n c¶, ®· t¸ch riªng tõng nguyªn tèhay tõng nhãm nhá çc ®Êt hiÕm d¹ng muèi kÐp 2(§H)

(NO3).3Mg(NO3)2.24H2O thªm chÊt ph©n chia Bi(NO3)3, Mn(NO3)2

hay Ni(NO3)2, d¹ng muèi ®imetyl photphat (§H)[(CH3)2PO4] d¹ng

muèi axetat (§H)(CH3 COO)3.xH2O.

- Ph¬ng ph¸p kÕt tña ph©n ®o¹n

C¬ së cña ph¬ng ph¸p kÕt tña ph©n ®o¹n, còng nh cña kÕt

tinh ph©n ®o¹n, lµ dùa vµo sù kh¸c nhau vÒ ®é tan cña çc hîp

chÊt cïng kiÓu. Nhng ë ®©y sù thay ®æi ®é tan kh«ng dùa vµo

sù thay ®æi nhiÖt ®é hoÆc b¶n chÊt cña dung m«i mµ dùa vµo

sù thay ®æi tÝch sè tan cña mét sè hîp chÊt khi ®a vµo mét lîng

cha ®ñ mét chÊt lµm kÕt tña mét sè nguyªn tè, sè cßn l¹i n»m l¹i

trong dung dich - lÆp l¹i nhiÒu lÇn thao t¸c kÕt tña sÏ thu ®îc

chÊt tinh khiÕt.

Çc ®Êt hiÕm ®îc t¸ch riªng b»ng ph¬ng ph¸p kÕt tña

ph©n ®o¹n hidroxit (§H)(OH)3 d¹ng sunfat kÐp víi kim lo¹i kiÒm

hay anion.

- Ph¬ng ph¸p oxihoa - khö

Nguyªn t¾c cña ph¬ng ph¸p OXH-K t¸ch çc nguyªn tè hiÕm

lµ dùa vµo kh¶ n¨ng cña mét hay mét vµi nguyªn tè cã kh¶ n¨ng

11



tån t¹i hîp chÊt cã sè OXH kh¸c kh¸ bÒn, cã tÝnh chÊt kh¸c nhiÒu

so víi tÝnh chÊt cña çc hîp chÊt cïng kiÓu trong hçn hîp cÇn t¸ch,

dïng chÊt khö hay chÊt OXH thÝch hîp ®Ó chuyÓn ho¸ thµnh hîp

chÊt ®ã ®Ó t¸ch riªng. Trong vµi trêng hîp cã thÓ thay ®æi sè OXH cña nguyªn tè

b»ng ph¬ng ph¸p ®iÖn ph©n.

§Ó t¸ch riªng Ce khái ®Êt hiÕm kh¸c ngêi ta OXH Ce3+ trong

hçn hîp çc oxit (§H)(OH)3 thµnh Ce4+ nhê O2, Cl2, KMnO4,

(NH4)2S2O3 hay H2O2, råi chÕ ho¸ hçn hîp CeO2 + (§H)2O3 hay

Ce(OH)4 + (§H)(OH)3 b»ng dung dÞch H2SO4 hay HNO3. V× Ce4+

bÞthuû ph©n m¹nh nªn n»m l¹i trong kÕt tña d¹ng muèi baz¬, kiÓu

Ce2(OH)3(SO4)3 hay Ce(OH)n(NO3)4-n; trong khi çc ®Êt hiÕm kh¸c

n»m l¹i trong dung dÞch.

§iÖn ph©n nãng ch¶y Pr(OH)3 chøa Nd trong KOH ë 3600C,

thu ®îc kÕt tña ®en gåm PrO2 hi®rat ho¸ kh«ng tan chiÕm 95%

lîng kÕt tña.

Sm, Eu, Yb ngoµi sè oxh +3 nh çc ®Êt hiÕm, tån t¹i sè OXH

+2. Nhê ¸p suÊt h¬i cao h¬n cña çc oxit SmO, EuO, YbO vµ çc

kim lo¹i Sm, Eu, Yb so víi çc ®Êt hiÕm kh¸c nªn khi khö çc oxit

kh¸c b»ng cacbon, çc oxit SmO, EuO vµ Sm, Eu, Yb sinh ra ®Òu

bÞ th¨ng hoa t¸ch khái çc ®Êt hÕm kh¸c.

- Ph¬ng ph¸p s¾c ký trao ®æi ion

Nguyªn t¾c: Khi cho çc dung dÞch hçn hîp çc muèi NTH

qua cét lµm ®Çy cationit nÕu nguyªn tè hiÕm n»m díi d¹ng cation

(hay anion) x¶y ra sù t¸ch ®Õn møc nµo ®ã çc nguyªn tè hiÕm,

nhê kh¶ n¨ng kh¸c nhau vÒ hÊp thô trao ®æi cña chóng trong tr-

êng hîp çc nguyªn tè cã tÝnh chÊt ho¸ häc gÇn nhau nh çc ®Êt

hiÕm, møc hÊp thô trao ®æi cation bëi nhùa gi¶m theo chiÒu

t¨ng sè thø tù, nhng hiÖu suÊt ®Êt hiÕm rÊt thÊp nªn ph¶i sö

12



dông çc t¸c nh©n t¹o phøc lµm chÊt khö thÊp - v× ®é bÒn cña

çc phøc chÊt hiÕm t¨ng theo sè thø tù, ngîc chiÒu hÊp thô ®Êt

hiÕm bëi nhùa lµm hÖ sè ®Êt hiÕm t¨ng, tøc hiÖu suÊt t¸ch ®Êt

hiÕm t¨ng.§Ó t¸ch riªng lîng lín çc ®Êt hiÕm ®· sö dông çc t¸c nh©n

t¹o phøc b»ng dung dÞch citrat, E§TA, NTA … cã chÊt lµm chËm

(Cu2+, Fe3+, Zn2+, Cd2+), sö dông ph¬ng ph¸p chu tr×nh, ph¬ng

ph¸p ngîc dßng liªn tôc trong quy m« c«ng nghiÖp.

- Ph¬ng ph¸p chiÕt láng

ChiÕt lµ ph¬ng ph¸p t¸ch cã ý nghÜa cùc lín. Ngoµi nh÷ngkh¶ n¨ng ®· nªu, chiÕt cßn cã nh÷ng u ®iÓm sau ®©y so víi çc

ph¬ng ph¸p t¸ch b»ng kÕt tña: tèc ®é chiÕt lín, ®«i khi chØ

trong vµi phót l¾c c©n b»ng ®· ®¹t ®îc, pha níc t¸ch khái pha

h÷u c¬ rÊt m¹nh tr¸nh ®îc nh÷ng hiÖn tîng phô nh hÊp phô …

Trong thùc tÕ viÖc t¸ch b»ng ph¬ng ph¸p chiÕt çc nguyªn

tè ®Êt hiÕm hÕt søc phøc t¹p, v× sù cã mÆt mét vµi nguyªn tè

thêng lµm thay ®æi kh¶ n¨ng bÞ chiÕt cña mçi nguyªn tè - vÒ

kh¶ n¨ng bÞ chiÕt çc ®Êt hiÕm b»ng TBP cña ®Êt hiÕm trong

HNO3 15,6N cã thÓ xÕp theo d·y: La < Pr < Sm < Y < Ho < Lu <

Ce (IV). Song khi cã mÆt 5% khèi lîng çc ®Êt hiÕm nÆng nhãm

Yttri lµm gi¶m kh¶ n¨ng bÞ chiÕt vµo pha h÷u c¬ hai lÇn, kh«ng

chØ cña çc ®Êt hiÕm Ceri mµ c¶ Y vµ Ho, khi cã mÆt Ce(IV) lµm

gi¶m møc bÞ chiÕt Ho 2 lÇn.

HÖ sè chiÕt thay ®æi theo sù thay ®æi ®é axit cña pha níc;

trong HNO3 ®Æc 15,6N thuéc giíi h¹n La - Tb hÖ sè chiÕt t×m

thÊy b»ng kho¶ng 1,9; nhng trong HNO3 0,3N t×m thÊy cã gi¸ trÞ

ngîc l¹i, kho¶ng 1/1,9.

Tuy cã nhiÒu u ®iÓm so víi çc ph¬ng ph¸p kh¸c b»ng kh¶

n¨ng n¹p liªn tôc hay gi¶ liªn tôc, cã kh¶ n¨ng chuyÓn khèi tõ pha

13



nµy sang pha kh¸c víi n¨ng lîng tiªu thô Ýt vµ thêi gian ng¾n, nh-

ng qu¸ tr×nh t¸ch vÉn phøc t¹p v× hÖ sè chiÕt cña hai ®Êt hiÕm

kÕ cËn b»ng çc dung dÞch kh¸c nhau kh«ng cao, vµ ®Ó t¸ch cÇn

sö dông th¸c nhiÒu bËc ®Ó t¸ch riªng khái çc ®Êt hiÕm kh¸cb»ng mét hay mét sè Ýt bËc.

- §Ó t¸ch b»ng çc ph¬ng ph¸p chiÕt çc NTH ngêi ta sö

dông çc ph¬ng ph¸p ngîc dßng hay b¸n ngîc dßng, m¸y chiÕt.

- §Ó t¸ch vi lîng çc ®Êt hiÕm, ngêi ta dïng çc chÊt chiÕt

nh oxiquilin, cuphenol.

- §Ó t¸ch ®a lîng çc ®Êt hiÕm vµ çc nguyªn tè kh¸c, çcchÊt chiÕt ®îc sö dông réng r·i nhÊt lµ çc dÉn xuÊt c¬ photpho

lo¹i photphat (RO)3PO, lo¹i photphonat (RO)2PRO, lo¹i photphinat

(RO)R2PO vµ lo¹i R3PO.

- Mét sè kÕt qu¶ ¸p dông ph¬ng ph¸p chiÕt ®Ó t¸ch

nguyªn tè hiÕmCe4+ bÞ TBP chiÕt hoµn toµn trong giíi h¹n rÊt réng nång ®é

HNO3(1-1ON) d¹ng phøc chÊt H2Ce(NO3)6.2TBP. §Ó t¸ch lîng lín

Ce4+ ®· dïng TBP 100% trong HNO3 3-5N nång ®é Ce4+ kho¶ng

200g/l. §Ó t¸ch lîng nhá Ce4+ dïng TBP cã chÊt pha lo·ng (nh dÇu

ho¶) ®Ó çc ®Êt hiÕm kh¸c chuyÓn vµo pha lîng nhá h¬n n÷a

vµ hÖ sè chiÕt sÏ t¨ng lªn - t¸i chiÕt b»ng dung dÞch H2O2 trong

HNO3 lo·ng, khi ®ã Ce4+ bÞ khö ®Õn Ce3+.

T¸ch çc ®Êt hiÕm thµnh nhãm b»ng chÊt chiÕt TBP ë ®é

axit b»ng HNO3 7-9N, hÖ sè ph©n bè vµ hÖ sè chiÕt kh¸ cao.

ChiÕt trªn m¸y 24 bËc, tõ dung dÞch chøa (§H)2O3 160 g/l vµ HNO3

8,4N thu ®îc tinh hçn hîp ®Êt hiÕm nhãm Ceri, thùc tÕ kh«ng

chøa çc ®Êt hiÕm nhãm Yttri

14



§a muèi lµm chÊt ph©n chia, nh LiNO3, Al(NO3)3 vµo hÖ chiÕt

lµm hÖ sè ph©n bè cña çc ®Êt hiÕm vµ hÖ sè chiÕt cña 2 ®Êt

hiÕm cËn nhãm Ceri tõ 1,5 - 1,9.

§a chiÕt t¹o phøc, nh EDTA vµo hÖ chiÕt ®Êt kiÒm TBP cãPH = 4,5 - 5 lµm hÖ chiÕt t¨ng (v× hÖ sè ph©n bè cña çc ®Êt

hiÕm gi¶m theo chiÒu t¨ng sè thø tù nhng ®é bÒn cña çc phøc

chÊt ®Êt hiÕm - EDTA t¨ng theo chiÒu ®ã)

Nb(V) bÞ chiÕt lùa läc tõ çc dung dÞch HCl, Ta(V) vÉn n»m

l¹i trong ®ã, bëi dung dÞch metyl ®ioctilamin trong Xelen

sau ®©y lµ mét sè øng dông cô thÓ cña ph¬ng ph¸p

chiÕt:

Nghiên cứu hiệu ứng tăng cường chiết của các nguyên tố đất hiếm nhẹ

(La, Nd, Sm, Eu) bằng hỗn hợp triphenylphotphin oxit (TPPO) và axit 2-etyl

hexyl photphonic (PC 88A) từ dung dịch axit nitrric

Các dung dịch muối nitrat đất hiếm được điều chế bằng cách hòa tan các

oxit đất hiếm tương ứng có độ sạch 99,9% trong HNO3 (PA). Phương pháp chiết

các nguyên tố đất hiếm được đề tài tiến hành bằng các tác nhân chiết TPPO, PC

88A hoặc hỗn hợp TPPO và PC 88A. chúng được tiến hành trên phễu chiết có

dung tích 20ml. Tỉ lệ thể tích và pha hữu cơ là 1:1. thời gian chiết và phân pha là 5

phút. Sau khi tách chiết hai pha, nồng độ nguyên tố đất hiếm trong pha nước và

pha hữu cơ được xác định bằng phương pháp chuẩn độ với dung dịch chuẩn DTPA

(10-2 M) với sự có mặt của thuốc thử Arsenazo (III).

Kết quả cho thấy, hệ số tăng cường chiết của nguyên tố đất hiếm tăng khi

tăng nồng độ axit cân bằng. Khi hiệu ứng tăng cường chiết giảm dần từ La đến Eu.

Đối với hệ số đơn tác nhân chiết PC88A, quá trình chiết theo cơ chế trao đổi ion

nên các nguyên tố đất hiếm ở cuối dãy có bán kính ion nhỏ hơn sẽ tạo phức bền

hơn có hệ số phân bố D lớn hơn. Trong khi đó đối với hệ đơn tác nhân chiết TPPO

tạo solvat có giá trị hệ số phân bố D kém hơn. Đối với tỉ lệ TPPO/PC88A ảnh

15



hưởng đến hiệu ứng tăng cường chiết cực đại khi tỉ lệ TPPO/PC88A đạt 1:1. Các

nguyên tố đất hiếm có hiệu ứng tăng cường chiết giảm dần theo thứ tự La, Nd, Sm,

Eu khi có cùng tỉ lệ TPPO/PC88A.

Nghiên cứu cũng đã thiết lập được đường đẳng nhiệt của La với TPPO - 0,1 M;PC88A - 0,1M và hỗ hợp TPPO-0,1M+PC88A-0,1M) từ môi trường axit nitric.

Dung lượng chiết lớn nhất khi dùng hỗ hợp tác nhân chiết TPPO và PC88A.

- øng dông ®Ó chiÕt hä Lantanit vµ Actinit qua ®Ò tµi sau:

HiÖu øng cêng chiªt ®èi víi hä Lantanit vµ Actinit MỞ ĐẦU

Theo đánh giá sơ bộ nước ta có khả năng giàu nguồn nguyên liệu đất hiếm. Nhưng giữa nguyên liệu và tách được riêng biệt các nguyên tố đất hiếm để có giá

trị lớn trên thị trường thế giới còn là một vấn đề rất khó khăn. Ở nước ta, trong

những năm gần đây nhà nước cũng như một số cơ sờ nghiên cứu đã quan tâm

nhiều đến vấn đề này. Chúng tôi giới thiệu sau đây một số kết quả chiết tách đối

với họ lantanit và actinit đã được chúng tôi thực hiện ở một số phòng thí nghiệm

nước ngoài để tham khảo.

II. TæNG QUAN

Cho đến nay, đa số các thuốc thử dùng để chiết họ lantanit và actinit là các

chất hữu cơ photpho có nhóm photphoryl. So với nhóm cacbonyl, oxy trong nhóm

photphoryl phân cực hơn nên chiết ổn định hơn. Trong số đó người ta sử dụng

nhiều đến tributylphotphat (TBP), bis (2-etylhexyl) photphoric axit (HDEHP),

triotylphophinoxit (TOPO). Sử dụng các thuốc.thử này các tác giả đã thu được hệ

số tách từ 1,3 đến 3. Trong một số năm gần đây, một số tác giả đã sử dụng

Imidodiphotphoric axit tetraphenylest (IDTHPh) làm chất tạo phức để chiết nhiều

nguyên tố, trong đó đã thành công đối với họ lantanit. Phương trình chiết được

biểu diễn tổng quan như sau:

M3+ + 1,5 [(HA)2] [MA 3] + 3H+

16



Hệ số tách giữa hai nguyên tố liên tiếp nhau trong hệ thua HDEHP, nhưng

hệ số phân bố lớn hơn nhiều.

Chúng tôi cũng sử dụng thuốc thử này, nhưng trong quá trình chiết tách đưa

thêm TBP và TOPO, hy vọng nhận được hiệu ứng cường chiết. Có thể định nghĩahiệu ứng cường chiết một cách đơn giản như sau: một hỗn hợp được gọi là có hiệu

ứng cường chiết khi hệ số phân bố của hỗn hợp thuốc thử đem chiết lớn hơn hệ số

phân bố của từng thuốc thử đem cộng lại.

III. THỰC NGHIỆM

III.1 Thiết bị và thuốc thử

Máy quang phổ để kiểm tra độ tinh khiết của các nguyên tố

- Máy cộng hưởng từ hạt nhân

- Máy quang phổ hồng ngoại

- Máy đo phóng xạ và

- Máy lắc

- Nhựa trao đổi anion Aminex A5 và dung dịch amoni - hidroxiisobutyrat

để tách các nguyên tố

- Các nguyên tố phóng xạ 172Lu, 170Tm, 160Tb, 154En, 153Sm, 147 Nd, 140Ln,

252Cf , 242Cm, 244Cm và 241Am, được điều chế ở Dubna (Liên xô cũ) và ZPK

Rossendolf (CHDC Đức)

- Imidodiphotphoric axit tetraphenylest (IDTHPh hay HA) được tổng hợp từ

axit photphorơ, triphenyllestephotphorơ axit, amoniac, tetrcloruacacbon,

photphopentaclorua, natrbenzoat

- Tributylphotphat

- Trioctylphotphinoxit

III 2. Kết quả thực nghiệm

III 2. 1. Sự phụ thuộc của hệ số phân bố vào

a. Nồng độ TBP khi chiết các nguyên tố họ lantannit bằng IDTPh 0,005M

trong benzen trong dung dịch HCl 0,1M hoặc HClO4 0,1M hoặc HNO3 0,1 M được

biểu diễn ở hình 1.

17



b. Nồng độ TOPO khi chiết các nguyên tố họ lantanit bằng IDTPh 0.005M

trong benzen trong dung dịch HCL 0,01M được biểu diễn ở hình 2.

c. Nồng độ TOPO khi chiết các nguyên tố họ lantanit và actinit bằng IDTPh

0,005M trong benzen trong dung dịch HClO4 0,1 M hoặc HNO3 0,1 M được biếudiễn ở hình 3 và hình 4.

III 2.2. Bằng phương pháp cộng hưởng từ hạt nhân cung như quang phô

hồng ngoại chúng tôi nhận thấy rằng: khi trộn lẫn IDTPh vào TOPO hay TBP, ở

nồng độ IDTPh đủ lớn, các pic phổ của IDTPh cũng như TOPO và TBP có sự

chuyển dịch. Điều đó có nghĩa là TOPO hay TBP đã liên kết với IDTPh. Qua tính

toán chúng tôi đã tính được hằng số bền của hợp chất và khẳng định được thành

phần của hợp chất tạo thành là HA.TOPO và HA.TBP.

IV ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ

1. Qua các đường cong thu được cho thấy: có hiệu ứng cường chiết khi ta

thêm TOPO và TBP, và tại các cực đại hệ số phân bố lớn hơn nhiều so với khi ta

chiết chỉ riêng với IDTPh và tất nhiên lại càng lớn hơn nhiều khi ta chiết chỉ riêng

với TOPO hay TBP.

2. Để tiện đánh giá kết quả, chúng tôi tổng hợp sự phụ thuộc của hệ số phân

bố vào nồng độ TOPO khi chiết lan tan bằng IDTPh 0,005M trong benzen trong

dung dịch HCL, HNO3' HClO4 0,1M vào một đồ thị và chia đồ thị ra làm 3 vùng

I,II, III.

3. Ở vùng I (có hiện tượng cường chiết) ta thấy: trong sự phụ thuộc của hệ

số phân bố vào nồng độ TOPO ta nhận thấy hệ số góc của đường cong là 1. Ngoài

ra khi khảo sát thêm sự phụ thuộc của hệ số phân bố vào nồng độ IDTPh ta nhận

được hệ số góc từ 1,5-2, cũng như nồng độ axit ta nhận được hệ số góc là -3.

Điều đó cho phép ta khẳng định được phương trình chiết là:

M3+ + 1,5 [(HA)2] + [L]→[MA3L] + H+

4. Ở vùng II (có hiệu ứng giảm chiết)

Lúc này nồng độ TBP hoặc TOPO đủ lớn để có phản ứng:

(HA)2 + 2TBP→2HA.TBP

18



hoặc

(HA)2 + 2TOPO → 2HA.TOPOTrong sự phụ thuộc của hệ số phân bố và

nồng độ TOPO ta nhận được hệ số góc bằng -1 đến -2, vào nồng độ IDTPh ta nhận

được hệ số góc bằng 3 và vào nồng độ axit ta nhận được hệ số góc bằng -3.Từ đây ta có phương trình chiết:

M3+ + [3HAL]+ →[MA3Lm] + (3-m)[L] + 3H+

m= 1 đến 2

5. Ở vùng III có hiệu ứng cường chiết), ở khoảng nồng độ này của TOPO,

bắt đầucó sự tham gia phản ứng của anion NO3 và ClO4 Trong sự phụ thuộc của hệ

số phân bố vào nồng độ TOPO ta nhận được hệ số góc từ đến 3, vào nồng độIDTPh ta nhận được hệ số góc từ 2 đến 1, vào nồng độ axit ta nhận được hệ số góc

từ -2,5 đến - 1, vào nồng độ nitrat hay peclorat ta nhận được hệ số góc từ 1đến 2,5.

Từ đó ta có phương trình chiết:

M3+ + y[HA.L] + (3-y)X+Z[L]→[MAyX3-yLz+y] + yH+.

6. Từ các phương trình trên và các dữ kiện thực nghiệm chúng tôi đã tính

được hằng số bền của các phứcV. KẾT LUẬN

1 Đã có một số kết quả về hiệu ứng cường chiết đối với họ lantanit và actinit

bằng một hệ thuốc thử mới, làm cho quá trình chiết tách của nguyên tố này được

tốt hơn.

2. Xác định được các phương trình chiết và qua đó tính được hằng số bền

của phức.

3. Điều quan trọng là khi thêm TOPO hay TBP, hệ số tách của hai nguyên tố

liên tiếp nhau không tăng lên, tuy nhiên hệ số phân bố tăng lên rất nhiều. Điều đó

cho ta khả năng sử dụng phương pháp để làm giàu họ lantanit trong các quặng

nghèo, cũng như ứng dụng trong việc tách để xác định riêng biệt từng nguyên tố

đất hiếm.

Đã tìm thấy hiệu ứng cường chiết của hệ Imidodiphotphoric axit,

tetraphenylest và Tributyl photphat (hay Trioctylphotphinoxít) với họ lantanit và

19



actinit. Qua đó xác định được phương trình chiết, hằng số bền của phức cũng như

khả năng làm giàu họ lantanit và actinit.

20

Documents

các PP sắc ký