14
 BÁO CÁO MÔI TRƯỜNG QUC GIA 2014 MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN 126 lc và ngun lc cho kim soát cht lư ng nước nhiu địa phương còn rt hn chế . Đến nay , mi chcó khong gn 50% các Trung tâm Nước sch và VSMT tnh có phòng phân tích cht lượng nước, ngun kinh phí hàng năm dành cho hot động này cũng còn rt hn chế. Đối vi các chtiêu vvsinh môi trường khác, mc dù, tlcác trường hc mm non, phthông và trm y tế xã nông thôn được sdng nước sch, nhà tiêu hp vsinh đạt tlkhá cao (trên 90%), tuy nhiên tlshgia đình nông thôn được sdng nhà tiêu hp vsinh mi chđạt 63% và tlhgia đình nông thôn chăn nuôi có chung tri hp vsinh đạt 45%. Thc tế, cùng vi áp lc tcác ngun ô nhim thì tp quán sinh hot lc hu ca người dân nông thôn nhiu vùng đồng bng và min núi cũng là tác nhân gây ô nhim môi trường và không đảm bo vsinh môi trường. Sliu thng kê cho thy, đến cui năm 2014, vn còn ti 5% hgia đình (tp trung chyếu vùng núi phía Bc, Tây Nguyên và vùng duyên hi Bc Trung B) chưa có nhà tiêu và 12% hgia đình sdng cu tiêu ao cá (chyếu tp trung khu vc phía Nam, đồng bng sông Cu Long). Vvn đề VSMT, đến tháng 7/2011 cnước mi có 18,5% sxã và 8,5% sthôn đã xây dng hthng thoát nước thi chung tương ng vi mc dưới 1/5 svà dưới 1/10 sthôn có hthng thoá t nước thi chung. Đây là ngun gc các vn đề ô nhim nước phc vnhu cu đời sng ca người dân còn phbiến. Khung 5.4. Kết qukim tra cht lượng nước ti mt scơ scp nước tp trung khu  vc nông thôn Theo Báo cáo kết qukim tra 1.371 cơ scp nước trên 1.000 m 3  /ngày đêm và 1.270 trm cp nước có công sut nhhơn 1.000 m 3  /ngày đêm cho thy: tlcác nhà máy đạt vsinh chung ln lượt là 81% và 79%; tlđạt chtiêu lý hóa ln lượt là 83% và 79,3%, tlđạt chtiêu vi sinh ln lượt là 92% và 84%. Mt schtiêu không đạt thường gp là nhim vi sinh và cht hu cơ, liên quan đến nhng khu vc thường bngp lt như mt stnh thuc đồng bng sông Cu Long. Chtiêu nitrit, ni- trat cao hơn tiêu chun cho phép có thdo cht lượng ngun nước khai thác bô nhim hoc quy trình xlý nước không đảm bo hay do mng lưới bcha, đường ng rò r... Ngun: Báo cáo s3000/BC- BNN-CL ngày 14/4/2015 ca BNN&PN 

Chuong 5_2. Môi trường Nông thôn

Embed Size (px)

Citation preview

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    126

    lc v ngun lc cho kim sot cht lng nc nhiu a phng cn rt hn ch. n nay, mi ch c khong gn 50% cc Trung tm Nc sch v VSMT tnh c phng phn tch cht lng nc, ngun kinh ph hng nm dnh cho hot ng ny cng cn rt hn ch.

    i vi cc ch tiu v v sinh mi trng khc, mc d, t l cc trng hc mm non, ph thng v trm y t x nng thn c s dng nc sch, nh tiu hp v sinh t t l kh cao (trn 90%), tuy nhin t l s h gia nh nng thn c s dng nh tiu hp v sinh mi ch t 63% v t l h gia nh nng thn chn nui c chung tri hp v sinh t 45%.

    Thc t, cng vi p lc t cc ngun nhim th tp qun sinh hot lc hu ca ngi dn nng thn nhiu vng ng bng v min ni cng l tc nhn gy nhim mi trng v khng m bo v sinh mi trng. S liu thng k cho thy, n cui nm 2014, vn cn ti 5% h gia nh (tp trung ch yu vng ni pha Bc, Ty Nguyn v vng duyn hi Bc Trung B) cha c nh tiu v 12% h gia nh s dng cu tiu ao c (ch yu tp trung khu vc pha Nam, ng bng sng Cu Long).

    V vn VSMT, n thng 7/2011 c nc mi c 18,5% s x v 8,5% s thn xy dng h thng thot nc thi chung tng ng vi mc di 1/5 s x v di 1/10 s thn c h thng thot nc thi chung. y l ngun gc cc vn nhim nc phc v nhu cu i sng ca ngi dn cn ph bin.

    Khung 5.4. Kt qu kim tra cht lng

    nc ti mt s c s cp nc tp trung khu

    vc nng thn

    Theo Bo co kt qu kim tra 1.371 c s cp nc trn 1.000 m3/ngy m v 1.270 trm cp nc c cng sut nh hn 1.000 m3/ngy m cho thy: t l cc nh my t v sinh chung ln lt l 81% v 79%; t l t ch tiu l ha ln lt l 83% v 79,3%, t l t ch tiu vi sinh ln lt l 92% v 84%.

    Mt s ch tiu khng t thng gp l nhim vi sinh v cht hu c, lin quan n nhng khu vc thng b ngp lt nh mt s tnh thuc ng bng sng Cu Long. Ch tiu nitrit, ni-trat cao hn tiu chun cho php c th do cht lng ngun nc khai thc b nhim hoc quy trnh x l nc khng m bo hay do mng li b cha, ng ng r r...

    Ngun: Bo co s 3000/BC-BNN-TCTL ngy 14/4/2015

    ca B NN&PTNT

  • 127

    Chng 5Quan ly moi trng nong thon

    5.5. QUN L V X L NHIM MI TRNG NNG THN

    Nh trnh by trong chng 2, nhim mi trng khu vc nng thn bt ngun chnh t cc hot ng sinh hot v sn xut ca cng ng dn c. Chnh v vy, cng tc kim sot v x l nhim mi trng khu vc nng thn cng c qun l theo ngnh, lnh vc.

    5.5.1. Qun l v x l cht thi t hot ng trng trt

    Mi nm, hot ng nng nghip pht sinh mt lng ln cht thi nng nghip nguy hi, ch yu l thuc BVTV, phn bn ha hc, trong khng t loi thuc c c cao b cm s dng. Hin tng lm dng thuc BVTV trong phng tr dch hi, s dng phn bn khng tun th quy trnh k thut, khng m bo thi gian cch ly dn n cc hu qu nh ng c, mt an ton v sinh thc phm, gy nhim mi trng t, nc

    Hin nay, vic qun l v x l bao b v ha cht BVTV tn lu trong mi trng

    vn cn gp rt nhiu kh khn v cha c qun l, x l trit do thiu kinh ph cng nh ngun lc trin khai thc hin.

    Ngoi cc loi cht thi nu trn, trong hot ng trng trt, cht thi l rm r, thn cc loi cy lng thc sau thu hoch cng chim t trng kh ln. Ti hu ht cc a phng khu vc min Nam, lng cht thi ny c tn thu ti a lm thc n cho gia sc v nui trng nm rm nn hu nh khng gy nhim mi trng. Tuy nhin, khu vc pha Bc, cc loi cht thi ny khng c ti s dng, thng c thi v t ngay trn ng rung, c bit vo nhng thi im ma thu hoch. Vic t tp trung mt khi lng ln rm r gy hin tng khi m, nhim mi trng khng kh cho cc vng ln cn. Mc d, trong nhng nm gn y, c mt s chng trnh, ti nghin cu vic s dng rm r lm ch phm vi sinh nhng kt qu mi ch dng phm vi nghin cu, ng dng trong quy m nh, cha c trin khai ng dng rng ri.

    Khung 5.5. Hot ng thu gom v bao b thuc BVTV ti mt s a phng cha pht huy hiu qu

    X An ng, huyn Qunh Ph, tnh Thi Bnh l mt trong s t a phng t chc thu gom v bao thuc BVTV. Nhim v ny do Hi nng dn ch tr, t chc thu gom 2 ln/ v v chung vi bi tp kt rc thi sinh hot. Tuy mi trin khai c 2 t trong v xun nm 2009 song c nguy c phi dng li do khng c kinh ph thc hin

    Hp tc x Trung Lao, huyn Nam Trc, Nam nh u t xy dng mt s ng bi ti b rung cha v bao thuc BVTV nhng ngi dn khng thc hin. Nguyn nhn do cng tc tuyn truyn cha tt, b con nng dn vn n gin ngh v bao thuc BVTV l mt loi rc thi thng thng nn vt b chng u khng quan trng.

    Ngun: ThS. V Quc Chnh, Tp ch KH&CN Thy li, Vin Khoa hc Thy li Vit Nam, 2013

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    128

    5.5.2. Qun l v x l cht thi t hot ng chn nui

    Cht thi chn nui l mt trong nhng ngun gy nhim ln nht trong sn xut nng nghip. Phng thc chn nui nng h vn chim t l ln, v vy vic x l v qun l cht thi chn nui ngy cng kh khn. C nc hin c khong 8,5 triu h chn nui quy m gia nh, 23.500 trang tri chn nui tp trung, nhng mi ch c 8,7% s h xy dng cng trnh kh sinh hc (hm biogas). T l h gia nh c chung tri chn nui hp v sinh cng ch chim 10% v ch 0,6% s h c cam kt BVMT. Vn cn mt s h chn nui khng x l cht thi bng bt k phng php no m x thng ra mi trng bn ngoi. Ti mt s trang tri chn nui gia sc, cht thi c thu gom v bn li cho cc c s ch bin phn vi sinh hoc c ti s dng nui c hoc biogas. Tuy nhin, cc hot ng ny ch mang tnh nh l vi khi lng cht thi c x l l rt nh so vi tng khi lng cht thi ngnh chn nui.

    Nhn chung, hin nay, nc ta cng cha c c nhng bin php hu hiu qun l v kim sot ngun thi t hot ng chn nui. Ti mt s a phng, ty theo mc pht trin ca ngnh cng vi vic c cc ngun kinh ph h tr, hot ng qun l v kim sot cht thi t hot ng chn nui c trin khai vi cc hnh thc v quy m khc nhau. Ti Tp. H Ch Minh hin ang trin khai d n Nng cao nng lc hot ng ca cc tri chn nui nhm kim sot nc thi u ra ca hot ng ny.

    Mt vn khng th khng cp l vic kim sot, qun l v x l dch bnh trong chn nui. Trong nhng nm va qua, vn dch bnh trn gia sc, gia

    cm cng gy ra tnh trng cht hng lot cc n gia cm ti nhiu a phng. Chnh v vy, cng tc chn lp, tiu hy cc loi gia sc, gia cm b dch bnh nu khng ng yu cu k thut, m bo v sinh an ton th y l nhng ngun c nguy c gy nhim mi trng nghim trng v nh hng trc tip n sc khe cng ng.

    5.5.3. Qun l v x l cht thi t cc lng ngh

    Hin nay, hu ht cc lng ngh ca nc ta vn cha u t h thng x l cht thi. Vi quy m nh l, li nm xen ln trong khu dn c (chung ni sn xut v sinh hot ca h gia nh) nn vn qun l v x l nhim mi trng t hot ng ca cc lng ngh gp rt nhiu kh khn.

    Vic p dng cng ngh sn xut sch hn ti cc lng ngh cn rt hn ch. Ch c mt s c s sn xut gm s s dng l nung bng kh gas thay l nung bng than v mt s c s ch bin nng sn kt hp vi chn nui xy hm biogas. Cn cc loi hnh sn xut khc th hu nh cha p dng. Mt trong nhng nguyn nhn l do thiu cc h tr t cc c quan chc nng cc cp t vic ban hnh cc chnh sch, quy nh cho n vic cung cp thng tin v cng ngh, thng tin vay vn...

    Hin nay, c mt s d n trin khai p dng cng ngh thn thin mi trng ti lng ngh nhng hu ht u thiu tnh bn vng, khng nhn rng c m hnh. Cng c nhiu l do c t pha cc cp chnh quyn v bn thn cc c s sn xut song vic phi m bo tnh bn vng ca kt qu cc d n l mt vic lm nn c u tin.

    Cng tc qun l mi trng lng ngh hin ang giao cho B TN&MT l c

  • 129

    Chng 5Quan ly moi trng nong thon

    quan u mi. Tuy nhin, thc t trin khai cho thy, c nhiu c quan cng tham gia ch o theo ngnh qun l nh B Cng thng, B NN&PTNT,... Chnh iu ny cng gy rt nhiu kh khn trong cng tc qun l do chng cho v chc nng nhim v gia cc B, i khi, cng tc qun l cn b b ng do cha r trch nhim gia cc bn tham gia qun l.

    5.5.4. Qun l v x l rc thi sinh hot

    Trong thi gian qua, cng tc qun l CTR sinh hot t khu vc nng thn v ang l vn bc xc nhiu a phng. Chnh vic phn cng khng r rng v n v u mi chu trch nhim qun l nh nc trong lnh vc ny khin cho cng tc qun l CTR khu vc nng thn cha nhn c s quan tm thch ng.

    hu ht cc vng nng thn, CTR sinh hot t cc h gia nh phn ln u c thi trc tip ti vn nh. Ti mt s huyn x khc, vic thu gom rc thi sinh hot c xy dng thnh nhng m hnh t qun. Mt s m hnh in hnh:

    M hnh thu gom t qun do dn t t chc: y l hnh thc ph bin cc vng nng thn, do ngi dn t tha thun v c ngi thu gom cho 1 xm hoc 1 cm dn c. Rc thi sau khi thu gom thng l thin ven ng lng, b mng. Do cha c s quan tm, h tr ca cc cp a ph ng c v ti chnh v chnh sch, ngi thu gom rc phi t trang b phng tin thu gom, thu nhp trung bnh ch t 100.000 - 150.000 /ngi/thng, khng c hng cc ch bo him y t, x hi v bo h lao ng. Hot ng cha chuyn nghip ha, s ln thu gom trung bnh 1 ln/tun, c ni 2 tun/ln, ch yu thu gom rc cho khu vc ven ng chnh v khu tp trung dn c .

    M hnh thu gom do x, thn t chc: chnh quyn a phng h tr v phng tin thu gom, nhiu a ph ng quy hoch c im tp kt, bi chn lp rc. Tuy nhin, cc m hnh ny cng ch dng li nhim v thu gom rc thi t khu dn c n cc im tp kt, ch a c cc bin php k thut trong phn loi, x l. M hnh cha xy dng c c ch v ngun ti chnh duy tr cng tc thu gom, x l rc thi. S ln thu gom rc 2-3 ln/tun. Thu nhp ca ngi thu gom trung bnh 200.000-300.000 /thng, ngi thu gom cha c hng cc ch bo him y t, x hi. Hot ng thiu chuyn nghip dn n hiu qu thp. Trch nhim ca cc cp a phng ch yu l h tr m ch a xy dng c quy trnh thu gom, x l rc thi m bo cc yu cu VSMT.

    Cc m hnh HTX dch v VSMT: c coi l m hnh hot ng hiu qu nht nng thn. M hnh ny hot ng theo Lut Hp tc x, c iu l hot ng, phng n sn xut dch v, kt hp nhiu loi dch v mi trng nh thu gom rc thi, thot nc, cy xanh, qun l ng-ha trang... Hnh thc ny ch yu cc th trn, th t, rt t cc x c hnh thc dch v ny. Hu ht cc HTX dch v mi trng c u t xe thu gom rc, mt s ni c u t xe vn chuyn rc thi. Thu nhp ca ngi lm dch v mi trng trung bnh t 500.000 - 1.000.000 /ngi/thng, ngi lao ng c trang b bo h lao ng, bo him y t v bo him x hi. S ln thu gom l 3-7 ln/tun.

    M hnh cng ty trch nhim hu hn hoc cng ty c phn: Rt t c cc vng nng thn do cc dch v v mi trng khng mang li li nhun v kinh t.

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    130

    M hnh cng ty mi trng th: Mt s vng ven , cc cng ty mi trng th m rng dch v thu gom rc thi cho cc cc x ln cn. Cng ty c th lm dch v trn gi t thu gom, vn chuyn v x l rc thi hoc ch vn chuyn v x l. Kinh ph hot ng ca cng ty t ngun thu ph ca dn v ngn sch ca thnh ph. Thu nhp ca ngi lm dch v t 1.200.000-2.000.000 /ngi/thng v c hng y cc ch ca lao ng nng v c hi. Hin ch c mt s rt t cc x ven cc thnh ph ln nh Tp. H Ni, Tp. H Ch Minh c hng cc dch v ny.

    Khung 5.6. M hnh thu gom, x l rc thi nng thn da vo cng ng

    Qung Tr

    Nm 2014, S TN&MT Qung Tr phi hp vi UBND x Gio Hi (Gio Linh) xy dng m hnh thu gom, x l rc thi nng thn da vo cng ng vi tng kinh ph l 430 triu ng. Cng trnh gm cc hng mc nh xy dng 6 im trung chuyn rc tp trung, u t 6 xe trung chuyn rc, 4 thng ng rc ti cc im sinh hot cng ng x v trang b o qun bo h lao ng. nng cao nhn thc cho ngi dn trong vic thu gom, x l rc thi v gip chnh quyn a phng qun l, vn hnh c hiu qu cng trnh, sau khi tin hnh nghim thu, bn giao cng trnh, S TN&MT t chc lp tp hun thu gom, x l rc thi nng thn da vo cng ng cho 150 hi vin Hi ph n x vi cc ni dung chuyn nh: nhim mi trng do rc thi nng thn v k thut phn loi rc thi; gii thiu v h thng thu gom x l rc thi da vo cng ng; quy ch thu gom rc thi trn a bn x Gio Hi. Cng thng qua tp hun, Chng trnh ph bin rng ri v nhng tc hi do nhim rc thi gy ra; gp phn nng cao nhn thc cho ngi dn, c bit l ch em ph n trong vic thu gom, x l rc thi.

    Ngun: S TN&MT tnh Qung Tr, 2014

  • 131

    Chng 5Quan ly moi trng nong thon

    Bng 5.3. Tng hp hot ng ca cc m hnh dch v qun l cht thi nng thn

    TT Ni dung

    M hnh dch v

    T qunHTX dch

    v mi trng

    Cng ty TNHH

    Cng ty mi trng

    th

    1 a bn hot ngPh bin cc vng nng thn

    Ch yu cc th trn,

    th t

    Ch yu cc vng ven

    KCN

    Ch yu cc vng ven

    2 Kinh ph hot ng

    Ngn sch nh nc (%) 0 10-20 5-10 80-90

    ng gp ca dn (%) 100 80-90 90-95 10-20

    3Thu nhp (1000 /ngi/thng)

    100-300 500-1.000 500-1.0001.200-2.000

    4 Bo h lao ng (b/nm) Khng c 1 1 2

    5 Bo him x hi Khng c T ngCng ty

    ngNh nc

    u t

    6 Bo him y t Khng c HTX ngCng ty

    ngNh nc

    u t

    7 Thit b thu gom T tcHTX trang

    bCng

    ty trang bNh nc

    u t

    8 TB vn chuyn Khng cu t t ngn sch a phng

    Cng ty u t

    Nh nc u t

    9 Tnh n nhKhng n

    nhTng i n nh

    Khng n nh

    n nh

    Ngun:ThS. V Quc Chnh, Tp ch KH&CN Thy li, Vin Khoa hc Thy li Vit Nam, 2011

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    132

    Mt vn kh khn chung i vi hu ht cc m hnh thu gom rc thi v ang trin khai l vic quy hoch cc bi rc xa khu dn c lm pht sinh chi ph vn chuyn rc t im trung chuyn n bi rc. Trong khi , vi cc m hnh hin nay, kinh ph mi ch chi tr c mt phn cho hot ng thu gom, khng chi tr cng nh duy tr cho hot ng vn chuyn. Chnh v vy, hu ht cc m hnh hin nay cha m bo tnh bn vng.

    i vi cng tc qun l CTR sinh hot ni chung, CTR sinh hot nng thn ni ring, vic phn loi rc thi ti ngun trc khi x l s gip cho vic gim thiu chi ph x l, ng thi tn thu, ti ch mt khi lng ng k rc thi hu c lm phn bn. Tuy nhin, vn phn loi rc ti ngun cha nhn c s quan tm ng mc, cng nh cha c trin khai ph bin.

    i vi hot ng thu gom v x l nc thi sinh hot, cc cng trnh xy

    dng ng giao thng nng thn ca Nh nc cng nh cng trnh do dn t xy dng hu ht u khng xy dng h thng thot nc v x l nc thi. Phn ln cc loi nc thi sinh hot u khng c x l, chy t do, ngm xung t v chy xung ao h gy nhim mi trng.

    5.6. VN TI CHNH, U T CHO BO V MI TRNG NNG THN

    Cho n nay, phn kinh ph u t cho cng tc BVMT khu vc nng thn l rt t c cp trung ng v a phng.

    Theo s liu ca B NN&PTNT, ngun kinh ph s nghip mi trng chi cho B NN&PTNT mi nm c cp t 14 - 42 t ng v c chia cho hot ng mi trng ca 7 lnh vc: Trng trt - Bo v thc vt; Chn nui - Th y; Lm nghip; Dim nghip; Thy li; Thy sn v Pht trin nng thn. Tuy nhin kinh ph ny ang gim dn trong nhng nm gy y.

    0

    10

    20

    30

    40

    50

    2010 2011 2012 2013 2014

    20

    42,43 39,89

    20

    14

    t ng

    Biu 5.3. Chi cho hot ng BVMT t ngun ngn sch s nghip mi trng ca B NN&PTNT qua cc nm

    Ngun: B NN&PTNT, 2014

  • 133

    Chng 5Quan ly moi trng nong thon

    So vi cc B/ ngnh khc, B NN&PT-NT l mt trong cc B c giao kinh ph t ngun s nghip mi trng kh ln. Tuy nhin, thc t chi ph cho hot ng qun l mi trng ca ngnh li rt thp (khong 7-10 t ng/nm) v phn ln kinh ph (khong t 10 - 30 t ng/nm) dng cho cc d n iu tra ngun li thy sn thuc n 4713 (ch yu l hot ng iu tra c bn). Theo thng k, trong cc ni dung chi v mi trng (khng bao gm n 47), phn chi thng xuyn chim t l trn 60% (nm 2014, chi cho hot ng quan trc khong 3,5 t ng, hot ng kim tra v tuyn truyn, hi tho-tp hun khong 1 t ng/nm) nn kinh ph cn li rt t cho cc hot ng khc ca ngnh (2 -3 t ng/nm). Vi ngun chi nh vy, nhiu d n, nhim v v mi trng nng thn c ph duyt nhng khng c cp kinh ph trin khai, thm ch c nhng lnh vc khng c kinh ph trin khai.

    cp a phng, cng tc u t, ti chnh trong hot ng BVMT nng thn cha c quan tm thch ng cng nh cha c s cn i. Hu ht, ngun kinh ph mi ch tp trung ch yu chi cho Chng trnh nc sch, VSMT. Trong khi , phn chi ph cho cc hot ng u t h tng mi trng, h thng x l cht thi... chim t l rt nh.

    Mt vn khc cn phi k n, l ph bo v mi trng (ph BVMT i vi nc thi v cht thi rn) cha p dng c cho lng ngh, cng nh cha c quy nh bt buc cc h sn xut gy

    13. Quyt nh s 47/2006/Q-TTg ngy 01/3/2006 ca Th tng Chnh ph v vic ph duyt n tng th v iu tra c bn v qun l ti nguyn mi trng bin n nm 2010, tm nhn n nm 2020.

    nhim nghim trng, thit hi v mi trng phi ng gp ti chnh khc phc hoc chu x pht hnh chnh. Kinh ph cho hot ng BVMT do chnh quyn x t trang tri ly t ngun c php chi 10% ngun thu thu ca cc h sn xut. V vy, cc lng ngh u khng kinh ph xy dng h thng x l nc thi, x l kh thi, CTR gim nhim mi trng, p dng cng ngh sn xut sch hn. Ch c mt s c s tham gia v cc ti, d n l c h tr cho nhng hot ng ny.

    Mt s lng ngh pht trin dch v thu gom v x l CTR. Kinh ph chi tr cho dch v ny c thu trc tip t cc h sn xut v h dn c vi mc thu trung bnh tng ng l 10.000 ng/h/thng v 3.000-5.000 ng/h/thng. Thc t lng thu ny cha chi cho t dch v v trang b cc dng c thu gom nn c nhiu kin ngh tng mc ph ny ln v tnh theo lng CTR thi ra dch v ny c tt hn v cng l yu t cc h phi gim lng thi ca mnh.

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    134

    5.7. HUY NG S THAM GIA V NNG CAO NHN THC CNG NG

    5.7.1. Huy ng s tham gia ca cng ng trong cng tc BVMT nng thn

    Ngh quyt s 41/NQ/TW ca B Chnh tr v cng tc BVMT trong thi k cng nghip ha, hin i ha t nc nu mt s gii php y mnh vic huy ng s tham gia ca cng ng trong hot ng BVMT, trong bao gm vic huy ng s tham gia ca cng ng trong hot ng BVMT khu vc nng thn. Cc ni dung tp trung vo vic to c s php l v c ch chnh sch khuyn khch t chc, c nhn v cng ng tham gia cng tc BVMT, ch trng xy dng v thc hin cc hng c, quy c, cam kt v BVMT v cc m hnh t qun v BVMT ca cng ng dn c. Pht trin cc phong tro qun chng tham gia BVMT. Pht hin cc m hnh, in hnh tin tin trong hot ng BVMT khen thng, ph bin, nhn rng.

    Lut Bo v mi trng nm 2005 v nm 2014 c th ha cc ch trng, chnh sch nhm huy ng s tham gia

    ca cng ng trong BVMT nng thn nh: thnh lp t chc t qun v BVMT, xy dng v t chc thc hin hng c v BVMT. c bit, Lut BVMT 2014 dnh 01 chng quy nh trch nhim ca Mt trn T quc Vit Nam, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi - ngh nghip v cng ng dn c trong BVMT.

    trin khai thc hin, cp Trung ng, B TN&MT k 8 ngh nh lin tch vi cc t chc on th nhn dn v vic phi hp hnh ng BVMT. Chng trnh quc gia v nc sch v v sinh mi trng nng thn trong 2 giai on 2001-2006 v 2006-2011 cng a vic huy ng s tham gia ca cng ng l mt trong nhng gii php trong qu trnh thc hin.

    cp a phng, mt s cc m hnh huy ng s tham gia ca cng ng trong cng tc qun l v BVMT nng thn cng c trin khai nh cc m hnh thu gom rc thi sinh hot di cc hnh thc t qun do dn t t chc, do x, thn t chc hoc thnh lp HTX dch v VSMT. y l nhng m hnh tt cn c tip tc nhn rng pht huy th mnh qun l da vo cng ng dn c.

    Khung 5.7. Pht huy vai tr ca HTX trong cng tc BVMT nng thn

    Hin nay, trn c nc c khong gn 9.000 HTX nng nghip, gn b vi hot ng trng trt, chn nui, nui trng, nh bt thy sn, mi trng khu vc nng thn. Theo s liu thng k nm 2014, c nc c 274 hp tc x trin khai cng tc mi trng (trong c 120 HTX mi trng v 154 HTX tham gia hot ng mi trng). a s cc hp tc x ny hot ng a bn nng thn v ch yu hot ng trong lnh vc thu gom, x l rc thi, cung cp nc sch.

    Mt s tnh c chnh sch tt, h tr cho cc HTX mi trng trin khai vic huy ng s tham gia ca cng ng trong BVMT, c bit l trong hot ng thu gom rc thi, to cnh quan xanh cho nng thn v t hiu qu cao, pht trin mnh m hnh HTX trong nhng nm 2011 - 2014 nh H Tnh, Vnh Phc

    Ngun: Lin minh Hp tc x Vit Nam, 2014.

  • 135

    Chng 5Quan ly moi trng nong thon

    Hin nay, vic n gin ha cc quy nh php lut bng cch chuyn th hnh thc vn bn thnh cc hng c ca lng x v ang pht huy hiu qu. Vic xy dng v trin khai cc hng c v BVMT ca lng, x cng c nhiu a phng trin khai thc hin v bc u thu c kt qu tt. in hnh nh hng c v BVMT x An Chn (Tuy An, Ph Yn) (Khung 5.7) hay vic a cc tiu ch BVMT vo hng c, quy c ca thn, lng (Khung 5.8).

    Khung 5.8. Trin khai hng c c lng ghp cc yu cu v BVMT x An Chn, huyn Tuy An, tnh Ph Yn

    M hnh Xy dng hng c BVMT vi s tham gia ca cng ng c Chng trnh SEMLA trin khai ti x An Chn, huyn Tuy An - Ph Yn l mt trong nhng m hnh im thc hin vic huy ng s tham gia ca cng ng trong cng tc BVMT pht huy hiu qu. Nhng vn bc xc v mi trng ca tng thn c ngi dn bn bc, a vo hng c. l cc quy nh v thu gom v x l rc thi, v thot nc v x l nc thi, v x l kh thi, ting n, bo v h sinh thi, a dng sinh hc v t chc ngy xanh - sch - p hng thng. Cc quy nh v khen thng, x pht cng c quy nh rt c th, chi tit da trn c s ca cc vn bn php lut v mi trng. T khi c hng c, bn thn mi ngi dn thy c vai tr trch nhim ca mnh trong hot ng BVMT ti a phng.

    M hnh ny c nhn rng ny ti x Xun Th 2 (th x Sng Cu, Ph Yn) v hng n nhn rng trong cng ng nhng nm tip theo nhm gp phn nng cao nhn thc BVMT cho tng ngi dn v chuyn bin nhn thc thnh hnh vi c th cho h, ng thi tng cng nng lc qun l mi trng cho cn b x, cc hi, on th.

    Ngun: TCMT tng hp, 2014

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    136

    Ti cc a phng khu vc min ni, vic trin khai chnh sch chi tr dch v mi trng rng cng mang li hiu qu tch cc. Chnh sch ny c trin khai nhm huy ng s tham gia ca cng ng trong cng tc bo v rng, huy ng ngun lc x hi, c bit ca cc t chc, c nhn c hng li t dch v mi trng rng vo vic bo v v pht trin rng gn vi xa i gim ngho...

    Tuy nhin, bn cnh nhng kt qu t c, s tham gia ca cng ng vo cc qu trnh ng gp kin ra quyt nh, hoch nh chnh sch v cc hot ng qun l mi trng ti khu vc nng thn, lng ngh vn cn nhiu hn ch. Hu nh, s tham gia ca cng ng a phng ch mc by t s phn khng khi b nh hng do nhim mi trng, hoc khi cc cng trnh v sinh cng cng nh bi chn lp d kin c xy dng gn ch .

    Khung 5.9. Trin khai hng c c lng ghp cc yu cu v BVMT

    nng cao nhn thc, trch nhim ca ngi dn trong cng tc BVMT, Ban ch o x Hng Sn (Bnh Xuyn, Vnh Phc) ch o cc thn dn c a tiu ch BVMT vo hng c, quy c ca thn, lng. ng thi y mnh phong tro thi ua ton dn on kt xy dng i sng vn ha khu dn c; phong tro ton dn tch cc BVMT vi phng chm sch nh, sch ng, sch ni cng cng.

    n nay, ton x c 93,26% s h s dng nc hp v sinh, trong c 40,3% s h s dng nc sch; t l s h c 3 cng trnh v sinh hp v sinh chim 97,5%, cc c s sn xut kinh doanh cng nghip, tiu th cng nghip t chun VSMT chim 86%; s h chn nui theo mi hnh trang tri c 60/80 h t tiu chun VSMT.

    Ngun: TCMT tng hp, 2014

    Khung 5.10. Kt qu thc hin Chnh sch chi tr dch v mi trng rng

    Sau 3 nm thc hin (t 2012 - 2014), Chnh sch Chi tr mi trng rng to ngun lc ti chnh mi, n nh, bn vng phc v cng tc qun l bo v rng, gp phn nng cao i sng ca nhng ngi dn gn b vi rng, c bit l ng bo dn tc thiu s, vng su, vng xa. Mc thu nhp bnh qun hng nm ca cc h gia nh nhn khon bo v rng t chnh sch chi tr dch v mi trng rng ca c nc t 1,8 triu ng/h. n nay, c nc c 36 a phng thnh lp Qu Bo v v Pht trin rng, trong c 32 tnh n nh t chc b my hot ng. Ton quc k c 351 hp ng y thc dch v mi trng rng vi cc c s s dng dch v mi trng rng thu tin dch v mi trng rng chi tr cho ch rng. Thu tin dch v mi trng rng ca c nc hng nm trn 1.000 t ng. Sau hn 3 nm, c nc thu c hn 3.3 t ng chi tr cho ch rng. y l ngun lc ng gp rt ln vo cng tc bo v v pht trin rng, m bo kinh ph duy tr bo v din tch rng bnh qun t 2,8 triu ha n 3,37 triu ha rng/nm.

    Ngun: Tng cc Lm nghip, B NN&PTNT, 2014

  • 137

    Chng 5Quan ly moi trng nong thon

    Cc hot ng t chc cho cng ng tham gia qun l cht thi nng thn cn mang nng tnh phong tro, ch yu thc hin trong cc dp l, tt m cha c duy tr thng xuyn, cha tr thnh nhim v ca cc c quan v cc cp chnh quyn. rt nhiu a phng c hng c v lng vn ha mi, trong quy nh rt c th v np sng vn ha trong ci hi, tang l nhng rt t cc hng c cp n cc quy nh v qun l cht thi v VSMT hoc ch cp mt cch chung chung. Nhiu ni cha khuyn khch v hng dn c th vic thc hin v pht trin Hng c, quy c, hay quy ch v xy dng lng vn ho trong thn xm. Mt v d in hnh nh Quy c lng vn ho Thanh Lng (Bch Ho, Thanh Oai, H Ni) c UBND x Bch Ho ban hnh thng 12 nm 2001, nhng nhng iu v BVMT, cnh quan lng xm trong Quy c cho n nay vn cha thc hin c.

    Vic pht huy sc mnh cng ng trong u tranh vi cc ch c s sn xut thc hin cc gii php gim thiu nhim mi trng cha c y mnh. Nguyn nhn l do ngi dn trong cng ng cng cha thc s nm c lut v chnh sch ca nh nc v BVMT, mt khc do tnh lng ngha xm, nn cng ng khng c c nhng gii php kin quyt.

    5.7.2. Nng cao nhn thc cng ng

    Trong nhng nm gn y, cng tc nng cao nhn thc BVMT nhn chung t c rt nhiu kt qu, tuy nhin nhn thc v vn mi trng ca ngi dn, c bit l ngi dn khu vc nng thn

    vn cn hn ch. Nguyn nhn mt phn do tnh bo th c hu ca ngi nng dn, mt phn do quan nim khng ng v s pht trin kinh t, mc ch t c cui cng l kinh t m khng ch trng n cng tc BVMT. Ngi dn cha thc s hiu v nm bt c chnh xc v lut v nhng chnh sch ca nh nc.

    Tnh cng ng khu vc nng thn c nh hng rt ln ti vic qun l mi trng cng nh vic thc hin ngha v v trch nhim ca ngi dn i vi mi trng. Nhng ni ngi dn c tnh cng ng cao th vic phi hp v lin kt cng thun li hn nhng i khi cng rt kh khn trong vic ph b nhng quan nim lc hu. Thm ch, chnh mi quan h lng x, lng ging, h hng trong cng ng dn c nng thn cng lm nh hng xu, gy kh khn trong vic p dng, thc thi cc ch ti x pht khi c vi phm. i vi nhng ni c tnh cng ng thp th cng tc qun l cn kh khn hn rt nhiu.

    Cng tc tuyn truyn v gio dc v mi trng cha c thc s ch trng ti cc khu vc nng thn, cc hnh thc tuyn truyn thiu tnh sng to v hnh thc, cha phong ph v ni dung, cha kt hp cht ch vi cc on th khc nh trng hc, t chc x hi, ngh nghip, t chc tn gio... Ngoi ra, cng tc tuyn truyn cn hn ch v khng gian, ch yu tp trung cc th hay cc huyn ng bng. Ni dung thng tin v cch ph bin cng cn nhiu vn khng hp l, cha ph hp vi c th khu vc nng thn.

  • BO CO MI TRNG QUC GIA 2014MI TRNG NNG THN

    138