David Dapice (David [email protected]) …...2016/10/24 · စ ည ။ (၂၀၁၄)ခ စ တင က ဂ င ၁၂.၇၅ (၂၀၁၅)ခ စ တင က င ၃၀ းါးအ္ိ

ႏငငေရးအရ အေမ ာအျမင ႀက းမားသည အေပးအယ - ဘာလ၊ ဘာေၾကာင လအပသလ

ေနာကဆက တ ေဆတးေႏတးမႈမ ားအတက အေျခခအျဖစ ရည႐တယ ားသည စာမးမၾကမး

ျမနမာႏငငအေျခစက ပေရာစ မ ဒ ဇငးႏ င ပးတ ေဝပါသည။

ၾသဂ လ (၂၀၁၆)ခႏ စ

ဤသေသနစာမးက David Dapice ([email protected]) က ၂ဝ၁၆ ခႏ စ၊ ဇနနဝါရ ႏ င ဇလငလမ ားတင ကတငးဆငးေလလာၿပ းေနာက ေရးသားျပစ ားျခငးျဖစသည။ စာမးပါ သးသပခ ကမ ားသည စာမး႐ င၏ ပဂၢလကအျမငသာျဖစၿပ း ပေရာစ မ ၊ ျပညောငစ ျမနမာႏငငောအစးရ၊ ဟားဗ ကသလ ႔၏ ယဆခ ကမ ားႏ င ကတျပားမႈ ႐ ႏငပါသည။ ဤစာမးအပါအဝင မၾကာမ က ေရးသားျပစခေသာ ဟားဗ ကသလ အက႐ စငာ - ပေရာစ မ ႔မ ပးတ ေဝသည ျမနမာႏငငဆငရာစာမးမ ားက http://ash.harvard.edu/journal-articles ႏ င www.ash.harvard.edu/myanmar-program ႔တင ဖ႐ႈႏငပါသည။

mailto:[email protected]

http://ash.harvard.edu/journal-articles

http://www.ash.harvard.edu/myanmar


စာမ ကႏ ာ 2 of 46



မာကာ

အက ဥးခ ပ .................................................................................................................................................... 4

၁။ ေက ာကစမးေရာငးရေငတပမာဏ မညမ ႐ သနညး။ ........................................................................................ 5

၂။ ေက ာကစမးအတက ျဖစႏငေျခ႐ သည အခတနႏႈနးမ ာ မညမ နညး။ ............................................................... 9

၃။ ေက ာကစမးမ ရသညဝငေငတက မညကသ႔ခတေဝႏငသနညး။ ....................................................................... 13

၄။ ႏငငေရးအရ အေမ ာအျမင ႀက းမားသည အေပးအယ တင သကဆငသအားလးက

ညသတငးစဥးစားပါမညလား။ ....................................................................................................................... 17

၅။ ဖတ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏ င ဤကစၥ႔ စပလ ဥးမႈ ႐ ပါသလား။ ..................................................................... 20

၆။ အေပးအယအျပင အျခားနညးလမးမ ား ရ ပါသလား။............................................................................. 21

၇။ အေပးအယ တင အျခားမညသညအခ ကမ ား ပါဝငပါသနညး။ ............................................................... 23

ေနာကဆက တ (က) - လဥ းေရႏ င ေျမဧရယာအေပၚမ ည၍ ဝငေငတက ေဝစခတသည ဥပမာ .......................... 25

ေနာကဆက တ (ခ) - ေက ာကစမးလပငနးမ မညသမညသ႔ အျမ တကေနသညဆသည သ႐ပျပပအား

အေသးစ ႐ ငးလငးခ က.............................................................................................................................. 30

ေနာကဆက တ (ဂ) - (၂၀၁၆)ခႏ စ ေက ာကစမးလပငနးက သေဘာအားျဖင ခန႔မ နးခ က ............................. 33

ေနာကဆက တ (ဃ) - နမနာအျဖစ ေက ာကစမးက လ စေသာငးတင ပါ႐ ႏငေသာ

ေက ာကအရညအဆငဆင ခတျခားျပပ ............................................................................................................. 34

ေနာကဆက တ (င) - ျမနမာႏငင ေက ာကစမးးေဖာမႈ သမငးေၾကာငး၊ (၁၈၀၀) – (၂၀၁၆) ခႏ စ ............... 36

အေစာပငးကာလမ ား ............................................................................................................................... 36

(၁၉၀၀)ခႏ စမ ားမ ေက ာကစမးလပငနးအား ၿဗ သ ဗလမ မးႀက းစဥ း၏ ေဖာျပခ က ............................. 39

ဒယကမာၻစစႀက းအၿပ း ေက ာကစမးးေဖာမႈႏ င ေက ာကစမးေစ းကတက .............................................. 40

လေလာ အေျခအေန ....................................................................................................................... 41



အက ဥးခ ပ

ဤစာမးတင ျမနမာႏငငအတက ပမော၊ အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပ ဥ းေဆာငသည အစးရ၊

ငးရငးသားလကနကကငအဖတ႕မ ားႏ င ေက ာကစမး လပသ လပငနး႐ ငႀက းမ ားအၾကား ႏငငေရးအရ

“အေမ ာအျမငႀက းမားသည အေပးအယ”စခ လအပေၾကာငး ငျပားသည။ အေပးအယ၏

အဓကအခ ကမ ာ ေရာငးခ ရသည ေက ာကစမးနဖးအားလး၏ ကဝကခန႔က အခတနေကာကခရန

လအပၿပ း ရ႐ လာသည ဝငေငတမ ားက မညသ႔ခတေဝသးစတမညဆသည အခ ကအားလညး

အခတနမေကာကမ ကပင ႀကငညညႏႈငးားရန လအပပါသည။ ခငမာသည ၿငမးခ မးေရးက

ညေဆာကရနႏ င ဖကဒရယျပညောငစစနစက အေျခခေကာငးေပၚတင ေဖာေဆာငႏငရန

အေမ ာအျမငႀက းမားသည အေပးအယက လအပပါသည။

ညၿမသည ၿငမးခ မးေရးက အေသအခ ာရယႏငရနမ ာ အလတနက ယျပန႔ၿပ း ႐ႈောငစမ

စဥးစားလပကငရမည ျဖစစဥစချဖစသည။ ပမော၊ အစးရႏ င အပစအခရပစေရး စာခ ပအား

လကမ မးရေသးသည က န ငးရငးသား လကနကကငအဖတ႔အစညးမ ားအၾကား စစမ နသည

အေပးအယမ ားလညး လအပပါသည။ ႏငငေရး အေမ ာအျမငႀက းမားစတာ အေပးအယျပလပမညဆပါက

ျပညနယမ ားက အငးအာစခအ လတလပစတာစ မအပခ ပခတင ေပးရနလအပၿပ း

သဘာဝသယဇာမ ားမ ရ႐ ေသာ အျမေငတမ ားကလညး ခတေဝေပးရပါလမမည။ နညးလမးျဖင

ပမောႏ င ငးရငးသား၊ ႏ စဘကလးမ လကနကကင ပဖတ႔မ ားအေနျဖင လကလႊရမည

ဝငေငတမ ားက အစားးေပးႏငမညျဖစသည။ ႔အျပင ကခ ငျပညနယ းကဖတ႔ၿဖးမႈအတက အသးစရ၊

ျမနမာႏငင စဝနးမ အျခားေဒသမ ားတင အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပ အစးရမ ခ မ ားသည

ဥ းစားေပးမမ ားႏ ငအည ဖတ႔ၿဖးေရးက ေဖာေဆာငႏငရန ရငးႏ းျမညပႏ စရမ ားက ရ႐ ႏငမည ျဖစပါသည။

ယခငကျပလပခေသာ ၿငမးခ မးေရးျဖစစဥမ ားမ ာ ပမော၏ လအငဘကသ႔ယမးၿပ း သဘာဝသယဇာ

အျမေငတခတေဝေရး၊ ေျမႏ ငပသကေသာ ကစၥရပမ ားက မေဆတးေႏတးခပါ။ ယခစာမးတင ပါဝငသည

အကပါအခ ကမ ားသည ယခငလမးစဥႏ င မေၾကာငး သျပေစလပါသည။

သဘာဝသယဇာမ ားမ ရ႐ သည ဝငေငတမ ားက ေအာကပါအငး ခတေဝႏငပါသည -

ပမောအေနျဖင လက႐ တင စာရငးျပငပမ ရေနသည ေက ာကစမးဝငေငတမ ားက

လကလႊ ရမညအတက အစားးအျဖစ ပမော၏ ရားဝငအသးစရ က းျမညငေပးျခငး



ေကအငေအႏ င အျခား ငးရငးသားလကနကကငပဖတ႔မ ားမ ေခါငးေဆာငမ ားႏ င အဖတ႔ဝငမ ား

လကသငခႏငမည အလပအကငအခတငအလမးမ ား ဖန းႏငရန က သငစရအတက

အသးျပျခငး။ ဥပမာအားျဖင ေဆာကလပေရးႏ င ရဘကဆငရာ က႑မ ားတင လပကငႏငရန

သင နးေပးျခငး၊ အလပအကငမ ား ဖန းေပးျခငး႔က မညသညညညႏႈငးမႈမ းတငမဆ

ညသတငးႏငပါသည။

ကခ ငျပညနယအေနျဖင ျမနမာႏငငလဥ းေရ၏အခ းျဖစသည သးရာခငႏႈနးက အဆမ ားစတာပသည

သယဇာဝငေငတေဝစအား ရ႐ ႏငရန အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပ အစးရမ အာမခေပးႏငသည။

ဝငေငတပမာဏမ အခ ႕အဝကက လကနကစတန႔လႊသည ေကအငေအပဖတ႔ဝငမ ားက

အလပအကငခန႔အပရန အသးျပႏငပါသည။ ကခ ငျပညနယနညး ျမနမာႏငင

အျခားေဒသမ ားကလညး ေက ာကစမးမ ရသည အက းအျမက ခစားခတင႐ သငသညဟ အစးရမ

မျဖစမေနက တနး သငပါသည။

ဤစာမးက အေမးအေျဖပစျဖင ဆကလက ငျပသတားပါမည။

၁။ ေက ာကစမးေရာငးရေငတပမာဏ မညမ ႐ သနညး။

ပမာဏအတက အေသအခ ာသေသနျပလပ ားသည လ ေလာအျဖစဆး ခန႔မ နးခ ကက Global

Witness မ ျပလပခၿပ း (၂၀၁၄)ခႏ စအတက အလတနဆး အေမရကနေဒၚလာ ၃၁ ဘ လ ယမ ႐ ႏငသညဟပင

ျပနခပါသည။ အမ န ကယ ပမာဏမ ာ ၎၏ကဝကခန႔ ေဒၚလာ ၁၅ ဘ လ ယသာ ႐ သညဆေစ

အလတနနဖးႀက းမားေနပါေသးသည။ ရားဝငခန႔မ နးခ ကအရ ျမနမာႏငင၏ စစေပါငးအမ းသားဝငေငတမ ာ

(၂၀၁၄)ခႏ စတင ေဒၚလာ ၇၀ဘ လ ယပင မ႐ ေသာေၾကာင ေက ာကစမးလပငနးနဖးမ ာ ပမာဏ၏

ငါးပစပခန႔လညး ျဖစသည။

အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပမ လပးလပနညးမ ားက ျပျပငေျပာငးလမညက စးရမသညအတက

ကမၸဏ မ ားမ ေက ာကစမးမငးတငးလပငနးအား (၂၀၁၅)ခႏ စတင အရ နအဟနမ ားစတာ းျမညငခသည။

ရားဝင ျပနခ ကမ ားအရ ႏ စတင ေက ာကစမး လပမႈ အေလးခ နမ ာ (၂၀၁၄)ခႏ စက ၂.၃ဆ

ပခသည။ လပမႈႏႈနးသည မန ဆျဖစခေသာေၾကာင အနာဂစ မကနးအတက



းေဖာမႈပမာဏႏ င ေရာငးရေငတက တကခ ကရာတင ကမ ားစတာ ေလ ာခ သငပါသည။ (၂၀၁၁)ခႏ စ

ေက ာကစမး လပမႈ နဖးက ဟားဗ ကသလမ ေဒၚလာ ၈ ဘ လ ယဟ ခန႔မ နးခသည။

ယခလက႐ နဖးမ ာ ပမာဏႏ င အနညးအမ ား ကတျပားမႈ႐ ႏငေသာလညး ယခစာမးတင အနာဂ

ေက ာကစမးေရာငးခ မႈ လပငနးစ စဥရနအတက ဥပမာအျဖစ အသးျပပါမည။ ေနာငတင ေက ာကစမးမ

ရ႐ ႏငမည ဝငေငတမ ာ အဆမနမ ားျပားေသာေၾကာင အခ ကက ညမတကပါက ျမနမာႏငငအေနျဖင

ၿငမးခ မးေရးရ႐ ရနျဖစေစ၊ လမႈအသငးအဝငးစခလး အငးအာႏ င ခ မးသာၾကတယဝလာရနျဖစေစ

ခကခပါလမမည။

Global Witness ၏ ျပနခ ကအရ ေက ာကစမးေရာငးခ မႈ ဝငေငတမ ာ ေဒၚလာဘ လ ယသနးေပါငး

ဆယဂဏနးႏ င ခ ၍႐ ေၾကာငး၊ သ႔မဟ ဟားဗ ကသလ၏ ခန႔မ နးခ ကျဖစသည ပမာဏက

မ ားစတာနညးပါးေသာ ေဒၚလာ႐ စဘ လ ယခန႔ ႐ ေၾကာငးက အခ ႕အဖတ႔အစညးမ ားက သေဘာမဘ

ကနးဂဏနးမ ားက ေလ ာနညးေၾကာငး ဆၾကပါသည။ သ႔ေသာ ေဝဖနခ ကမ ားမ ာ

မမ နကနေၾကာငးက ောကျပေနသည အခ ကမ ားစတာလညး ႐ ေနပါသည။

ပမအခ က - ကလသမဂၢ၏ ကနသတယမႈအခ ကအလကမ ားဆငရာ စာမးအရ ႐ ႏငငအေနျဖင

(၂၀၁၄)ခႏ စတင ျမနမာႏငငမ အေမရကနေဒၚလာ ၁၂.၃ ဘ လ ယ နဖး႐ သည ေက ာကစမးႏ င

အျခားရနာမ ားက ငသတငးခသည။ ပမာဏ အားလးန းပါးမ ာ ေက ာကစမးနဖးျဖစရန

ေသခ ာလန းပါး႐ သညအျပင ႐ ႏငင၏ ေက ာကစမးငသတငးမႈအခတနမ ာ ျမငမားၿပ း ေမ ာငခနညးလမးျဖင

သယေဆာငလာရနလညး လတယကေသာေၾကာင အမ န ငသတငးသည နဖးကလညး

ေလ ာနညးေနမညျဖစသည။

ဒယအခ က - ခငလေသာ အစ ရငခစာမ ား၏ အဆအရ ႐ ႏငင႐ ေက ာကစမးလပငနးတင

လေပါငးသနးႏ ငခ ၍ အလပလပကငေနၾကသည။ က႑မ ာ (၂၀၀၅)ခႏ စမ အစျပၿပ း

အ႐ နအဟနႀက းစတာျဖင က ယျပန႔လာခသည။ ကတမက းၿမ႕႐ ၿမ႕နယ စၿမ ႕နယ ညးတင

လပသားႏ စသနး႐ ၿပ း ယနနျပညနယ တငမ လပသားငါးေသာငး႐ ပါသည။ ကသ႔ မ ားျပားလ ေသာ

လပသားအေရအတကမ ာ (သမ ား အလပျဖစႏငေလာကသည ကနၾကမး႐ ႏငေသာ)

က ာကစမးအလတနအကၽတ းေဖာမႈႏ င ည ညတပါသည။



ယအခ က - အရညအေသတးအလတနေကာငးမတနၿပ း အဖးကနလ သည ေက ာကစမးအ႐ငးးႀက းမ ား

းေဖာရ႐ ားေၾကာငး၊ ၎႔အနက အနညးဆးစခက လးဝအခတနမေဆာငဘ ႐ ႏငငသ႔

က႐ကသယေဆာငသတားခေၾကာငး သငးမ ားလညး တကေပၚေနပါသည။ ကသ႔

ရားမဝငေမ ာငခလမးမ ယသတားခေသာ ေက ာကစမးး စချခငးစ သညပင ေဒၚလာသနးရာႏ ငခ ၍

နဖး႐ မညျဖစၿပ း ကပင ပမ ားႏငပါသည။

စ အခ က - ကၽတနောသေသနျပလပၿပ းေနာက တကခ ကားေသာ ခန႔မ နးနဖးမ ားက

ေက ာကစမးလပငနးအား ဝငဝင သနားလညေသာ ကၽတမးက ငသမ ားႏ င ေဆတးေႏတးခပါသည။ ႔ေနာက

အရညအေသတးအေကာငးဆးျဖစေသာ အရညေက ာကႏ င အညေက ာက ႔အတက းေဖာၿပ း

အေလးခ နႏ င နဖး႔က အမ နႏ င ပမန းစပေစရန တကခ ကခပါသည။ းေဖာသည

မငးတငးေနရာအေပၚမ ည၍ ေက ာကစမးအရညကတာျခားမႈက ညသတငးစဥးစားသညင

အရညအေကာငးဆး၊ နဖးအႀက းဆး (ေက ာကစမးနဖး စစေပါငး၏ ၉၀% ေက ာ) ေက ာကမ ားမ ာ

အေလးခ နအရ ၅% ပင မ႐ ပါ။ ပ နးေက ာကအားလးန းပါး းေဖာရသမ ကလညး ျမနမာႏငငသ႔

အခတနေပးေဆာငချခငးမ႐ ဘ ႐ ႏငငသ႔သာ က႐က ငပ႔ခပါသည။ အခ ကကပင

ေနျပညောေက ာကမ ကျပပတမ ားတင ရားဝငေရာငးခ ရသည ေက ာကစမးနဖးႏ င

ယခသေသနစာမးတင ကၽတနောခန႔မ နးားေသာ ျမနမာႏငငမ းေဖာရ႐ သည ေက ာကစမးနဖး

(အေသးစ က ေနာကဆက တ ဃ တင႐ႈပါ) ႔အၾကား ကတာျခားခ က အဆမနႀက းမားေနသည

အေၾကာငးရငးျဖစပါသည။

ရားဝင ျပနခ ကမ ားအရ ေက ာကစမးးေဖာမႈႏႈနး အလတနျမငကလာေၾကာငး အက တင

ေဖာျပၿပ းျဖစသည။ (၂၀၁၄)ခႏ စတင က လဂရမ သနးေပါငး ၁၂.၇၅ မ (၂၀၁၅)ခႏ စတင က လသနးေပါငး ၃၀

န းပါးအ းျမညငးေဖာခပါသည။ ေစ းကတက တင ေက ာကမ ားစပလာၿပ း ေရာငးလအား

မ ားလာသညႏ ငအမ အရညညေက ာကစမး႔၏ ေစ းကလညး စဟန း က ဆငးလာခသည။

မႏေလးၿမ႕ခ ေက ာကစမးကနသည စဥ း၏ အဆအရ က လ စရာ႔ငါးဆယခန႔႐ အလယအလအဆင

ေက ာကစမးးစခမ ာ (၂၀၁၃)ခႏ စတင က ပသနးငါးောငေစ းေပါကခေသာလညး ပင႐ ငမ

မေရာငးခသျဖင ေစ းျဖညးျဖညးက လာရာမ (၂၀၁၆)ခႏ စတင က ပသနးေလးရာျဖငသာ

အေရာငးအဝယျဖစသတားခပါသည။



သ႔ေသာလညး ပ နးအဆင႐ သည ေက ာကေကာငးမ ားမ ာ သ႔ေစ းက လာျခငး မ႐ ပါ။ အခ ႕သမ ား၏

အဆအရ ႐ လမ းမ ားက အရညအေသတးျမင ေက ာကမ ားက အလတနႏ စသကစတမကသျဖင

ေရာငးအား႐ သမ ဝယလအား႐ ေနေသာေၾကာငဟ ေျပာၾကပါသည။ အခ ႕ကလညး ပ နးအရည

ေက ာကစမးမ ားအား ရငးႏ းျမညပႏ မႈစခအေနျဖင ဆကလကၿပ း ခငခငမာမာ႐ ေနေစရန၊

လပငနး႐ ငႀက းမ ားက ၎႔သေလ ာင ားသည ေက ာကမ ား၏ နဖးက မက ေစရန

စဥ းႏ ငစဥ းပးေပါငးၿပ း ေက ာကစမးေစ းကတကက ဂဏးဂဏဆနဆန နးခ ပ ားေသာေၾကာငဟ

ဆၾကသည။

မညသညအေၾကာငးေၾကာငပငျဖစေစ ေက ာကစမးလပကတကမ ား ပမခ ေပးျခငးက

ေခရပဆငးမညဟေသာ လေလာဆးျဖခ ကက ေစ းကတကအတငးတင

ေက ာကမ ားပေနျခငးေၾကာင အေျခအေနမၿငမမသကျဖစေနျခငးက ပမ နအေနအားသ႔ ျဖညးျဖညး

ျပနလညေရာက႐ ေစပါလမမည။ သေလ ာငားသည ေက ာကစမးပမာဏက အမ းမ း

မ နးဆေနၾကေသာလညး အနညးဆး ငါးႏ စစာအေရာငးအတက၊ ကပ၍ ၾကာ႐ ညစတာပင

လေလာကႏငေျခ ႐ ပါသည။1

သေလ ာင ားသည ေက ာကမ ားအနက အရညအေသတးျမငေက ာက အေျမာကအျမားပါဝငေနပါက

အခတနေကာကခရာတင ျပနာ႐ ႏငပါေသးသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အခတနမ ားေပးေဆာငႏငရန

သေလ ာင ားသည ေက ာကမ ား၏ ကဝကက ေရာငးခ ရပါလမမည။ အနာဂ လပမႈကသာ

နးခ ပမားႏငပါက ေက ာကေကာငးမ ားမ ာလညး ေစ းကတကအတငး ေပါမ ားလာၿပ း ေစ းက

က ေစပါလမမည။

1 ခန႔မ နးခ ကစခအရ အက းဖကစပကမၸဏ မ ားႏ င ပဂၢလကကမၸဏ မ ားမ ျမနမာႏငငအတငး သေလ ာငားသည ေက ာကစမးနခ နေပါငး ငါးေသာငးခန႔႐ ၿပ း ေနျပညောတင ေက ာကမ ကရနာျပပတ စႀကမက ငးပငး ပ မးမ ေရာငးခ ရသည နခ နမ ာ ၂၀၀၀ခန႔၊ ႐ျပည ျပပတ စခတင ပ မးမ ေရာငးခ ရသည နခ နမ ာ ၁၅၀ - ၄၀၀ အၾကား ႐ သည။ (ျမနမာေက ာကမ ကပတမ ားက စႏ စလ င ၂ - ၃ ႀကမသာ က ငးပေလ႐ ေသာလညး ႐ႏငငတငမ ေက ာကစမးလကကားေစ းကတက႐ သည ၿမ႕ငးတင စႏ စလ င အႀကမ၂၀စ မ က ငးပေလ ႐ ပါသည။) ေက ာကစမးးေဖာမႈမ ား ရပဆငးသတားသညင ေရာငးဝယေဖာကကားမႈမ ား ဆကလကျဖစေနပါလမမည။ ႐ႏငငအတငး သေလ ာငားသည ေက ာကစမး အေလးခ နပမာဏက မသႏငေသာလညး ျမနမာျပညတင ေလ ာငားသည ေက ာကမ ားက နဖးအရ ပ၍မ ားႏငပါသည။



၂။ ေက ာကစမးအတက ျဖစႏငေျခ႐ သည အခတနႏႈနးမ ာ မညမ နညး။

ေက ာကစမးးေဖာရာတင ကနက စရ မ ာ အေရာငးနဖး၏ ၁၀%ႏႈနးပင မ႐ သညအတက နညးသညဟ

ဆႏငပါသည။ စနညးဆေသာ ေရာငးခ ေငတမ အခတန၊ လပငနးစရ ႏ င အျခားရားမဝင ေပးေခ ရမႈမ ားက

ႏလကၿပ းေနာက က နေငတမ ားမ ာ အမ ားအားျဖင အျမမ ားပင ျဖစပါသည။ သ႔ေသာလညး

အခ ႕လပငနး႐ ငမ ားအေနျဖင အရညအေသတးေကာငးေသာ ေက ာကစမးအမ ားအျပားပါဝငသည

အ႐ငးးမ ားက းေဖာရ႐ ပါက အျမမ ားမ ားရမညျဖစၿပ း ကမေကာငးသည လပငနး႐ ငမ ားအတကမ

အရငးေၾက႐မ သာ ျဖစႏငသည။ သ႔ေသာလညး အေကာငးဆး၊ နဖးအ႐ ဆး ေက ာကစမးးမ ားမ ာ

အေလးခ နနညးပါးၿပ း အမ ားအားျဖငလညး ႐ ႏငငသ႔ ေမ ာငခလမးမ သယယသတားေသာေၾကာင

မညသက အျမမ ားမ ား ရေနသည၊ မညသက အေျခအေနမဟနေၾကာငးက ပပေျပာဆရန

ခကခသည။

ေကအငေအမ အသးျပသည အခတနေကာကနညးမ ာ အေကာငးဆးျဖစႏငပါသည။ စနစ တင

သငးေပးသမ ား ေနရာအႏ ႔႐ ေနၿပ း နဖး႐ ေသာ ေက ာကစမးးစခက းေဖာရသညအခါ

သငးေပးမ ားက အေၾကာငးၾကားသညႏ င ေကအငေအ အခတနေကာကခသမ ားက လပငနး႐ င သ႔

လာေရာကေကာကခသညနညး ျဖစပါသည။ ေက ာကစမးးေဖာမႈ၏ အခ ကအခ ာျဖစေသာ

ဖားကန႔ေဒသတင ေကအငေအမ အခတနေကာကခသ ဆယေယာကသည (ယခင) သတငးဝနႀက းဌာနမ

ောငေပါငးမ ားစတာေသာ ဝနမးမ ားက အခတနပမာဏ ပ၍ေကာကခႏငပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ

ေကအငေအမ ေကာကခသည အခတနကေ႐ ာငပါက ကယ လကေရာက အၾကမးဖကခ

ရႏငေသာေၾကာငလညး ျဖစႏငပါသည။ သ႔ေသာ အခတနစညးၾကပရာတင အရညအေသတးအျမငဆးေသာ

ေက ာကစမးမ ားကသာ အဓကပစမ ားသညစနစက အရညနမေက ာကစမးမ ားကသာ းေဖာရ႐ သည၊

အျမသပမက နသည လပငနး႐ ငမ ားကလညး အခတနေၾကာင ဝန ပဝနပး အလတနအကၽတမျဖစေစဘ

ဆကလကလပကင ေစႏငပါလမမည။

ေက ာကစမးႏ ငႏႈငးယ ဥပါက အျခားသဘာဝသယဇာမ ား၏ လပမႈကနက စရ ႏ င နဖးအခ းမ ာ

ပမျမငမားပါသည၊ နညးဆေသာ အျမပနညးပါသည။ ဥပမာဆလ င အငဒန း႐ ားႏငင၊ အာေခ ျပညနယမ

သဘာဝသယဇာက႑၏ ပမာဏမ ာ ၂၀၁၀ - ၁၁ ဘ႑ာေရးႏ စတင အေမရကနေဒၚလာ ၁.၅

ဘ လ ယျဖစၿပ း နဖး၏ အမ ားစက သဘာဝဓါေငတ႔မ ရခသည။ အာေခ ျပညနယ၏ ဓါေငတ႔မ ေဝစမ ာ



အသားငအျမ၏ ၇၀% ျဖစေသာလညး2 ႏ စက ေဒၚလာ ၈၀ မ လ ယသာ ရခပါသည။

နညးအားျဖငဆေသာ သဘာဝဓါေငတ႔၏ လပမႈစရမ ာ အလတနျမငေသာေၾကာင အျမ၏၇၀%မ ာ

ေရာငးခ နဖးစစေပါငး၏ ၆%ပင မ႐ ပါ။

လက႐ တင ျမနမာအစးရမ ရားဝငေကာကခရ႐ ေသာ အခတနမ ာ းေဖာရသည ေက ာကစမးမ ားနဖး၏

၃% ခန႔သာ ႐ ေသာေၾကာင အလတနနညးသညဟ ဆႏငၿပ း ၃% အနကမ မဆစေလာကကသာ

ကခ ငျပညနယက ရ႐ ပါသည။ ေအာကပါပတင (၂၀၁၄)ခႏ စအတငး ေက ာကစမးအေရာငးနဖးမ ားက

ေဖာျပားၿပ း စစေပါငးခန႔မ နးနဖး ေဒၚလာ ၁၅ ဘ လ ယအနကမ အစမးေရာငျဖင ျပားေသာ ၁

ဘ လ ယကသာ ရားဝငအေရာငးျဖစသည။

2 အငဒန း႐ ားႏငငမ အာေခ ျပညနယသည ျပညောငစအစးရ၊ ပမော႔ႏ င ႏ စေပါငးၾကာ႐ ညစတာ စစမကျဖစပတားခသည။ ပဋပကၡက အဆးသရန ေဒသတက သဘာဝဓါေငတ႔ေရာငးရေငတမ အသားငအျမ ၇၀% က ျပညနယသ႔ ခတေဝေပးပါမညဟ သေဘာည ျခငးျဖင ၿငမးခ မးေရးစာခ ပက ခ ပဆႏငခပါသည။



(၂၀၁၄)ခႏ စအတက ေက ာကစမးေရာငးခ ပ ခန႔မ နးခ က သ႐ပျပပ

ကခ ငျပညနယမ ေက ာကစမး လပသမ ားႏ င ေတ႔ဆေမးျမနးရာတင ဝငးရငးသားမဟ သည

(ကခ င၊ သ႔ ဗမာ အစ႐ သည) စ းပတားေရးလပငနး႐ ငမ ားက ၎႔အေနျဖင ရားဝငအခတနေငတႏ င ရားမဝင

ေပးကမးရမႈမ ား စစေပါငးပါက ေက ာကစမးနဖး၏ ၅၀% ပင ႐ ေနၿပ ျဖစေၾကာငး ဆၾကပါသည။

ဝငးရငးသားႏ င ႐ လမ းမ ားမ ာမ မ မေပးရဟလညး ေျပာၾကသည။ ဤစာမးတင

(၂၀၁၄)ခႏ စအတက လပေသာ ေက ာကစမးနဖးအား ၁၅ ဘ လ ယေဒၚလာဟ ေလ ာေလ ာေပါေပါ

ခန႔မ နးားရာ ပမာဏက မညသက မညမ ရသညက ေနာကဆက တ (ခ)တင ေဖာျပားပါသည။ ၎မ ာ

ရ႐ ႏငသမ အခ ကအလကအေပၚ အေျခခ ားသညအတက အငး ျဖစသညဟ ကေသကမ မဆႏငပါ။

ေဝစ၏ အႏ စခ ပက စာမ ကႏ ာ (၁၄)တင ငျပားရာ ေက ာကစမး လပမႈမ

အျမတကသမ ားအနက ကမၸဏ မ ား၊ အျခားအပစမ ားႏ င ႏႈငးယ ဥပါက ျမနမာႏငငအစးရႏ င

ေကအငေအပငလ င မေျပာျပေလာကသည ပမာဏသာ ရ႐ ေနသညက ေတ႕ႏငပါသည။

ေနာငလာမညႏ စမ ားတင ေက ာကစမးက ေဒၚလာ ၈ ဘ လ ယနဖးအ နးနးသမးသမး လပၿပ း

အျခားရားမဝငေပးရေသာ ဆကေၾကးမ ားက မေကာကခႏငေအာင စ မ၍ ရားဝငအခတန ၅၀% ကသာ

အက းလပမႈ - ျမနမာက ပျဖင ေရာငးခ ေသာ ေက ာကစမးနဖး - ေဒၚလာ မ လ ယ ၅၀

ရားဝင

လပသည ေက ာကစမးနဖး

ရားမဝင

၁ ဘ လ ယ ၁၄ ဘ လ ယ

အက းလပမႈ - ယ႐ေငတျဖင ေရာငးခ ေသာ ေက ာကစမးနဖး - ေဒၚလာ မ လ ယ ၄၀၀

ပဂၢလကလပမႈ - ျမနမာက ပ+ယ႐ေငတျဖင ေရာငးခ ေသာ ေက ာကစမးနဖး - ေဒၚလာ မ လ ယ ၅၅၀

ရားဝင

ရားမဝင ျမနမာ၊ ကခ ငငးရငးသား လပငနး႐ ငမ ားမ လပေသာ ေက ာကစမးနဖး - ေဒၚလာ မ လ ယ ၄၀၀၀

႐၊ ဝ လပငနး႐ ငမ ားမ လပေသာ ေက ာကစမးနဖး - ေဒၚလာ မ လ ယ ၁၀၀၀၀



စညးၾကပမညဆပါက ျမနမာႏငငအတငး ခတေဝသးစတႏငရန အခတန ေဒၚလာ ၄ ဘ လ ယရ႐ ပါလမမည။

ပမာဏမ ာ လက႐ ျမနမာႏငငအေနျဖင ေက ာကစမးမ ရေနေသာ ဝငေငတ၏ ဆယဆလညး ျဖစပါသည။

ေက ာကစမးလပငနးက ရငးႏ းကၽတမးဝငသမ ားႏ င ေတ႔ဆေမးျမနးခ ကမ ားႏ င အျခားအခ ကအလကမ ားအရ

ရားမဝင ေပးေဆာငခမ ား၊ ဆကေၾကးမ ား မ႐ ပါက ၅၀% အခတနေကာကႏငရနမ ာ ျဖစႏငပါသည။ သ႔ေသာ

မညသက ေက ာကမေအာငသျဖင အခတနေလ ာေပါေပးသငသည၊ မညသက ေက ာကေကာငးရသျဖင

အျမမ ားေသာေၾကာင ၅၀% အခတနေဆာငရန ႏငသညဟ၍ ခတျခားသည နညးလမးစခက

လပါလမမည။3

ေအာကပါ သ႐ပျပပမ ာ အပက မပက ျဖစသညဟ မဆႏငေသာလညး ကၽတနော႔ သေသနအဖတ႔မ

ယခအခ နအ ျပလပၿပ းခေသာ ေတ႔ဆေမးျမနးမႈမ ားက အေျခခ ားသည မ နးဆခ ကျဖစပါသည။

အခ ကအလကမ ား တကခ က ားပႏ င လစဟာကတကမ ားက ေနာကဆက တ (ခ)ႏ င (ဂ)႔တင

အေသးစ ေဖာျပားပါသည။ သ႔ မေရရာမႈမ ား႐ ေနသညင၊ ေက ာကစမးနဖးက

ေလ ာေပါ၍မ နးားသညင အဓကဆလရငးမ ာ (၂၀၁၄)ခႏ စ တက႐ သည ရားဝငေပးေဆာငရသည

လငစင၊ လပငနးလပကငခတင၊ အခတနမ ားမ ာ ၃ - ၄% သာ႐ ၿပ း လပမႈစရ ကလညး ၁၀%

ျဖစေသာေၾကာင မမ ားလ ပါ။ ယခလက႐ တင အျမအတကဆးသမ ားမ ာ ပဂၢလက လပသမ ားႏ င

အျခားအဆကအသတယ႐ ေသာ၊ အာဏာ႐ ေသာအပစမ ားမ ရေနသည ေဘးေပါကဝငေငတမ ား ျဖစသည။

ေက ာကစမးးေဖာမႈလပငနး လပ းစဥလာမ ားက ျပနလညသးသပပါက ယေန႔အေျခအေနသည

ေနာကဆက တ (င)တင ေဖာျပားသည ကလန ေခမငမ က ငသးခသညပစႏ င

အလတနကတာျခားသညကလညး ေတ႕ႏငပါသည။

3 လပမႈစရမ ား ႀက းျမငေသာေၾကာင အခတနမ ာ ဝနပဝနပးျဖစသညဟ ေက ာကလပငနး႐ ငမ ားက ဆေလ႐ သည။ ကမေကာငး၍ ေက ာကမေအာငပါက အခ ကမ ာ ျဖစႏငေသာလညး အမ ားစအတကမ ာမ အျခားေပးေဆာငရမႈမ ားမ႐ ဘ ရားဝငအခတန ၅၀% ကသာ ေပးမညဆပါက အျမရေနဥ းပါလမမည။



(၂၀၁၄) တင ေရာငးခ ရသည ေက ာကစမးနဖး၏ ေဝစက ခန႔မ နးခ က

- စစေပါငးအေရာငးနဖးက ေဒၚလာ (၁၅) ဘ လ ယဟ ယဆပါသည

၃။ ေက ာကစမးမ ရသညဝငေငတက မညကသ႔ခတေဝႏငသနညး။

အေရးအႀက းဆးအခ ကမ ာ သဘာဝသယဇာမ ရ႐ သညဝငေငတမ ားက ခတေဝသည ျဖစစဥမ ာ

ကၽတမးက ငပညာ႐ ငမ ားမ ပေသတကေပးရမည ကစၥမဟ ဘ ႏငငေရးအရ ညညႏႈငးရမည ကစၥျဖစပါသည။

ေလာေလာဆယတင ရားမဝင ေပးေဆာငေနရမႈမ ားေၾကာင မညသက မညမ ရေနသညက က က

မသႏငသညအတက မၾကမးစရပေဖာေဆာငရနပင ခကခပါသည။ ေအာကပါသ႐ပျပပတင နညးစခက

နမနာအျဖစ ေဖာျပားပါသည။

$ 0.8B5.3% $ 2.5B

16.7%

$ 9.7 B64.7%

$ 1.5 B10%

$ 0.5B3.3%

ေကအငေအ

အဆကအသတယ၊ အာဏာ႐ ေသာ မသားစမ ားအပါအဝင အျခားသမ ား

ဝ၊ သ႔ ႐ပင သးေဖာသည ကမၸဏ မ ား

ေက ာကစမးးေဖာရာတင ကနက စရ

ေက ာကစမးးေဖာသမ ား အားလးမ ႏငငောဝငေငတ



အေရာငျခယ ားသည

ဧရယာတငပါဝငေသာ အပစမ ားသည

ဝငေငတက မညသ႔ခတေဝရမညဆက

ညညႏႈငးရပါမည။

ေက ာကစမးမ ရ႐ သည ဝငေငတမ ားက အနာဂ တင ခတေဝႏငပ နညးစနညး

(ေအာကပါပမ ာ ပေသျဖစရမညဟ မဆလပါ။ သကဆငသမ ားအၾကား ညညႏႈငးႏငပါသည။)

စ းပတားေရးလပငနးမ ား ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒႏ ငအည ဖတ႔စညးားရမည။ ဗမာမ ား၊ ေဒသခ ကခ ငမ ား၊ ႏငငျခားသားမ ား မညသမဆ စဥ းညးျဖစေစ၊ ဖကစပျဖစေစ လပကငသည ကမၸဏ မ ားလညး ပါဝငသည။

ေက ာကစမးလပကတကမ ား

ျပညောငစအစးရ ကခ ငျပညနယ

အခတနေပးေဆာငၿပ း ဝငေငတ ( လပမႈ၏ ၅၀%) ေဒၚလာ ၄ ဘ လ ယ

ျပညနယမ ားႏ င ငးေဒသၾက းမ ား*

လငစငအပႏ ငးသည ေကာမ ျပညောငစအစးရ - သယဇာႏ င သဘာဝပဝနးက င နးသမးေရး

ဝနႀက းဌာန (ယခင သ တငး ဝနႀက းဌာန)၊ ဘ႑ာေရး ဝနႀက းဌာန၊ ကခ ငျပညနယ

အစးရ

အၿပငအဆင ငဒါစနစမ ဆင းေဖာခတငလငစငက ခ ေပးရမည။

ပမောအသးစရ ရငးႏ းျမညပႏ မႈမ ား

ႏ စစဥ ေဒၚလာ ၈ဘ လ ယ အေရာငးရေငတ (ခန႔မ နးေျခ)

၈၀ - ၉၅%

* ျပညနယခႏ စခႏ င ငးေဒသႀက း ခႏ စခ႔အၾကား သယဇာမ ရသည အျမေငတက ခတေဝရပါမည။

ေနျပညောႏ င အျခားျပည တငးေစ းကတကမ ား ႐ႏငင ေ႐ႊလ ၊ ကတမးက း

၅ - ၂၀%

ေဆာငရမညအခတန ( လပမႈ၏ ၅၀%) ေဒၚလာ ၄ ဘ လ ယ



အငဒန း႐ ားႏငင၊ အာေခ ျပညနယ စခလး၏ အစးရအသးစရအရ လ စဥ းခ ငးစ အတက

စႏ စပ မးမ စရ မ ာ ေဒၚလာငါးရာျဖစသည။ ႏငငသားစဥ းခ ငးစ အတက ညညယ ားသည

အမ းသားဝငေငတမ ာ အငဒန း႐ ားတင စႏ စလ င ေဒၚလာ စေသာငးေက ာ၍ ျမနမာႏငငက

ႏ စဆပသည။ အာေခ မ ရသည ေဝစမ ာ ႏငငတငး အျခားျပညနယမ ားႏ ငယ ဥလ ငလညး ပမ ားသျဖင

ေဒၚလာငါးရာမ ာ ျမနမာႏငငက ပ၍ၾကတယဝေသာ အငဒန း႐ ားအဆငအနးႏ ငပငလ င ရကေရာသညဟ

ဆႏငပါသည။ အာေခ ႏ ငနး ကခ ငျပညနယ တငလညး လစဥ းခ ငးစ စႏ စေဒၚလာငါးရာ

အစးရအသးစရ ရမညဆလ င ျပညနယ စခလးအတက (လေပါငး ၁.၆ သနးခန႔ ႐ ေသာေၾကာင) ေဒၚလာ

၈၀၀ မ လ ယ လမညျဖစၿပ း ဝငေငတက ေက ာကစမးမ ရႏငပါသည။

သနး႐ စရာသည ေက ာကစမးလပငနးမ ႏငငောအေနျဖင ရ႐ မည ခန႔မ နးဝငေငတ ေဒၚလာ ၄ဘ လ ယ၏

၂၀% ျဖစၿပ း ကခ ငျပညနယအေနျဖင အမ ားဆးရ႐ ႏငေသာ ပမာဏျဖစသညဟ ဆၾကပါစ႕။ သ႔မဟ

အာေခ ျပညနယက သဘာဝဓါေငတ႕ ဝငေငတစစေပါငး၏ ေဝစအျဖစရသည ရာခငႏႈနးပမာဏအငး

ကခ ငျပညနယမ ရမညဆပါက ေက ာကစမးဝငေငတ၏ ၅% က ရပါလမမည။ သ႔ေသာ ကခ ငျပညနယ တင

ရငးႏ းျမညပႏ မႈ နညးပါးျခငး၊ (အေဆာကအဥ ႏ င အမ ားသးလမးပနး ားမ ား) ပ ကစ းမႈ မ ားျပားျခငး၊

ေနာငတင လကနကစတန႔လႊ မညသမ ားက အလပအကငမ ားေပးရနလျခငး႔ေၾကာင လကေတ႔က က

သးသပပါက ၅% ကပရရနလပါလမမည။ ကခ ငျပညနယအတက ေဝစက ခတေဝေပးၿပ းေနာက

က နပမာဏက အျခားႏငငမ ားတင ျပညောငစအစးရအား ဝငေငတေပးေဆာငသည စနစျဖင ေပးႏငပါသည။

သ႔ေသာ ေက ာကစမးမ ရရန႐ သည အခတနမ ားက အျပညအဝေကာကခႏငရန ပမောမ က ကၾကတၾကတ

ပါဝငရနလညး လအပသည။ ပအေနျဖင စာရငးျပငပမ ရေနေသာ အျခားဝငေငတမ ားက

လကလႊ ရမညအတက စနညးနညးျဖင အစားးေပးရန လပါသည။4 ေက ာကစမးမ

ရသညဝငေငတမ ားက အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပ အစးရမ စႏငငလး အငးအာျဖင အေရးႀက းသည

အျခားလပငနးေဆာင ာမ ားက အေကာငအညေဖာရာတင သးစတရနလညး လအပသျဖင အခ ကက

သမ၍ ပမော၏ ေဝစ မညေ႐တ႕မညမ ျဖစသငသညဆသညက ညညႏႈငးရပါလမမည။

4 သ႔ရားမဝင အျမတကေနေသာသမ ားအနက အက းအျမအရဆးသမ ားမ ာ လက႐ ာဝနမးေဆာငေနေသာ ပမောသားမ ားသာ ျဖစသညဟ မဆလပါ။ သ႔ေသာ ေတ႔ဆေမးျမနးခသ အခ ႕က ပအေနျဖင ဝငေငတအခ ႕အဝကက ရ႐ ေနေၾကာငး ဆၾကပါသည။ အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပ အစးရႏ င ပးေပါငးလပကငရန၊ အၿငမးစားယၿပ းသမ ားအပါအဝင ပမောသားအခ ႕ရ႐ ေနသညဟဆေသာ ရားမဝင ဝငေငတမ ားက ျဖောကရန စသည႔မ ာ ေပါေသးေသးမဟသည ဆးျဖခ ကမ ားျဖစပါသည။ ပမော၏ ပးေပါငးေဆာင႐တကမႈ အျပညအဝရ႐ ရန ပမော၏ ရားဝငအသးစရက းျမညငေပးရန လေကာငးလပါလမမည။



ယခအေၾကာငးအရာႏ င ဆကစပ၍ ကလန ေခမငမ (၁၈၀၀)ျပညႏ စမ ားစဝကက ဗမာဘရငႏ င

ကခ ငသေကာငးမ းမ ားအၾကား ေက ာကစမးအျမေငတမ ားအား မညသ႔ခတေဝခသည၊ ႏ စဘကလးမ

ေဝစမညမ ရသညက သမငးေၾကာငး ျပနလ နေလလာႏငပါသည။ (အေသးစ က ေနာကဆကတ (င) တင

႐ႈပါ။ အခ နကပင ႐ ေက ာက းသမ ား၏ က႑ႀက းမားခေၾကာငးလညး ျမငႏငပါသည။)

ၿငမးခ မးေရးစာခ ပက ေဖာေဆာငရာတင အငးအဓမၼ ဖအားေပးျခငးမဟဘ မ နမ နကနကန

အားလးသေဘာႏငမည အေနအားအ ညညႏႈငးပါက ပမော၏ ပသားအေရအတကႏ င

အသးစရ က ျဖညးျဖညးေလ ာခ ရန ျဖစႏငပါသည။ သ႔ေသာလညး လေလ ာသည ပမာဏအငး

အသးစရ က ေလ ာခ ႏငမညမဟ ေၾကာငးလညး သျပရပါမည။ အဘယေၾကာငဆေသာ

ပမောအေနျဖငလညး လကနကအငအား ပမေကာငးမတနလာေစရနႏ င

စတမးေဆာငရညးကလာေစရန သင နးမ ားအတက ရငးႏ းျမညပႏ လမညျဖစၿပ း အရာႏ စခလးမ ာ

ကနက စရ မ ားေသာေၾကာင ျဖစသည။ အငဒန း႐ ားႏငင၊ အာေခ ပဋပကၡက သေဘာေျဖ႐ ငးအၿပ း

ေခမ ေသာ၊ ပမောမ သ းျခားျဖစေသာ ရ ပဖတ႔က ညောငရနလညး လေကာငးလပါမည။

ျပညောငစအဆငမ ရ႐ သည ဝငေငတမ ားက မညသ႔မညပခတေဝမညဆသညမ ာ အျငငးပတားႏငဖတယ

အခ က စခ က ျဖစသည။ ဗဟဝငေငတအား မညသ႔ခတေဝမည ဆသညက ဒ မကေရစ က ငသးသည

ႏငငမ ားအားလးတင လႊောက ဆးျဖရသညမ ာ းစျဖစပါသည။ သ႔ေသာ အေမရကနေဒၚလာ

ဘ လ ယႏ ငခ ေသာ ဝငေငတမ ား ႐ ခ ညးတကေပၚလာပါက ေငတမ ားက မမ႔ ရသငသညဟ

ောငးဆေသာ အပစမ ားလညး ေပၚေပါကလာပါလမမည။ ကစၥက ေျဖ႐ ငးရန စနညးမ ာ ျပညနယ၊

ငးေဒသႀက း၊ ႔ကပ၍ ၿမ႕နယအဆငမ ားအ မညသ႔ရနပေငတခတေဝေပးမညဆသည ပေသနညးက

ႀကင ား႐ ရနျဖစသည။

လတယက႐း႐ ငးသညနညးစနညးမ ာ အငဒန း႐ ားတင တငတငက ယက ယ အသးျပခသည ေက းလကေဒသ

အေျခခအေဆာကအဥ အစ အစဥမ ား (Inpres Programs) အရ ေဒသစခ တင ေနငေသာ

လအေရအတကေပၚမ ည၍ ခတေဝေပးရနျဖစသည။ သ႔ေသာ အစ အစဥမ ားက လကေတ႔

အေကာငအညေဖာရာတင ေဒသစခခ ငးစ ၏ မဖတ႔ၿဖး၊ မးကမႈႏ င အျခားအခ ကမ ားကပါ

ညသတငးစဥးစားေသာေၾကာင လဥ းေရအေပၚသာ မ ညသည သမ ညးျဖစေသာ ပေသနညးမ ားက

သငောသညအငး ျပငဆငၿပ းမ အသးျပၾကသည။



ဒယနညးစနညးမ ာ ေဒသ၏အက ယအဝနးအေပၚမ ညၿပ း စရနးမငအငး ဝငေငတက

ခတေဝေပးရနျဖစသည။ နညးက က ငသးပါက က ယျပန႔ၿပ း လဥ းေရနညးပါးေသာ ေဒသမ ားအေနျဖင

လမးပနးား ညေဆာကရာႏ င လ ပစစမ းသတယ နးရာတင လဥ းေရမ ားေသာ ေဒသမ ားက

ကနက စရ မ ားမညျဖစေသာေၾကာင ၎႔အတက တကေျခကကႏငပါသည။ သ႔ေသာလညး

မည သည၊ လအပခ ကမ ားလညး ကတျပားသည ေဒသမ ားအၾကား စဥ းႏ ငစဥ း အျငငးပတားဖတယရာမ ားက

အႏငဆးေလ ာခ ၿပ း အမ ားလကခႏငမညနညးမ ာ ဝငေငတခတေဝသည ပေသနညး ခ မ ရာတင

လဥ းေရႏ င ဧရယာႏ စခစလးအား ညသတငးတကခ ကရနပငျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ဝငေငတ

အေမရကနေဒၚလာ ၁ ဘ လ ယက အခ ကႏ စခ ကလးအား ညသတငးစဥးစား၍ မညသ႔ခတေဝႏငသည

နမနာက ေနာကဆကတ (က)တင ေဖာျပားပါသည။

၄။ ႏငငေရးအရ အေမ ာအျမင ႀက းမားသည အေပးအယ တင သကဆငသအားလးက

ညသတငးစဥးစားပါမညလား။

သကဆငသမ ားအားလးက ျဖစႏငသ၍ ပါဝငေစရပါမည။ ေက ာကစမးးေဖာသညလပငနးတင

ႀက းစးေနေသာ ဝႏ င ကးကန႔ ကမၸဏ မ ားအေနျဖင ဆကလကလပကငလပါက အေပးအယ တင

ပါဝငလာေစရန အခတငအလမးေပးႏငေသာလညး သမ ား ပါဝငလာသညအခ နအ စာငဆငးရန

မလအပပါ။ ပးေပါငး၍ အေပးအယလပမညဆပါက သမ ားအေနျဖင ကမၸဏ အတက ား႐ သည

လျခေရးႏ င လကနကကင ပမ ားက စတန႔လႊ ရမညျဖစေသာေၾကာင သေဘာေသာမ ပါလမမည။

သ႔ေသာလညး မပးေပါငးပါက ေက ာကစမးလပငနးလပကငခတင လငစငမ ားက ဆး႐ႈးမညျဖစေသာေၾကာင

မမ႔၏ ေ႐တးခ ယမႈက ျပနလညသးသပသညလညး ျဖစႏငပါသည။ ႔အပင ကးကန႔ေဒသအေနျဖငလညး

႐ ႏငင၏ ောကခခ ကက ေနာကကတယမ ဆကလကရေနပါက လကနကစတန႔ရန သေဘာလမမည

မဟ ပါ။5 ကးကန႔႔၏ ပးေပါငးပါဝငမႈမ ာ လလားအပေသာလညး အခ ကက ငကတကေနရေသာေၾကာင

က နသည ငးရငးသားအပစမ ားအားလး၊ ပမောႏ င အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပဥ းေဆာငသည

အစးရ႔အၾကား မဟာမဖတ႔စညးၿပ း အ ကတလပေဆာငရမည အေရးက ေႏ ာငေႏ းေစျခငး မျဖစသငပါ။

အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပအစးရမ ျပညနယမ ားက အငးအာစခအ

ကယပငလတလပခတငေပးျခငး၊ ေဒသဖတ႔ၿဖးးကေရးအတက သယဇာမ ရသည ဝငေငတမ ားက

5 ႐ကမၸဏ မ ားအေနျဖင အခတန ၅၀% ကေပးေဆာငသညအျပင သဘာဝပဝနးက င မခကေစရနအတက ေက ာကးၿပ းေနာက ျပနလည႐ ငးလငးေပးမညဆပါက ၎႔က လပကငခတငေပးႏငပါသည။ လပကငရမည ာဝနမ ား၊ အခတငအေရးမ ားမ ာ ဝကမၸဏ မ ားႏ င နးပင ျဖစပါသည။



စစ စပငး ခတေဝေပးျခငးႏ င ငးရငးသားေဒသမ ားတင သဘာဝပဝနးက ငက

ခကဖ ကစ းျခငးမျပဘ ၎႔အား အေလးားပါက ငးရငးသားမ ားအေနျဖငလညး ပးေပါငးပါဝငလစ

႐ လာႏငပါသည။ ႏငငေရး၊ စ းပတားေရးအေနျဖင ျဖစႏငေျခ႐ ၿပ း လကေတ႕ဆနသည အေပးအယမ ားက

ျပလပျခငးသည ျမနမာႏငငမ ငးရငးသား ပဋပကၡမ ားက ေျဖ႐ ငးျခငးအတက အဓကနညးလမး

ျဖစပါသည။ လကနကအားကးသည စစဘကေရးရာ ဖအားေပးျခငးသည ပဋပကၡက ဖႏ ပားႏငေသာလညး

ေရ႐ ညညသည ၿငမးခ မးေရးႏ င စညးလးည ညတမႈက ဖန းႏငမည မဟ ပါ။

ၿငမးခ မးေရးႏ င စညးလးည ညတ မႈ ေဖာေဆာငရာတင ျမနမာႏငငအတက အးအေလးားရမည

အခ ကမ ာ ရခငျပညနယ အေျခအေနပငျဖစသည။ ရခငျပညနယ တင အငအားႀက းသမ ားျဖစသည

ဗဒၶဘာသာဝငမ ား၏ မဆလငဘာသာဝငမ ားအေပၚ ငျမငခ ကမ ားသည အယအဆမ ားအေပၚ

အေျခခ ားေသာေၾကာင အလတႀက းလတေနသညလညး ႐ ပါသည။ သအခ ႕၏အဆအရ ရခငျပညနယ တင

မဆလင စသနးေက ာ ရားမဝငေနငေနၿပ း ၎႔အားလးက ျပညနယတငးမ

ႏ င သငသညဟလညး ေျပာေနၾကသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငတင ေနငလ က႐ သည

မဆလငဘာသာဝငမ ား၏ ရာခငႏႈနးမ ာ (၁၈၈၂)ခႏ စမ ရာခငႏႈနးႏ င ႏႈငးယ ဥပါက အေျပာငးအလ

သပမ႐ ေသာေၾကာင ေျပာဆခ ကမ ားသည အခ ကအလကမ ားႏ င မကကည ပါ။

အၾကမးဖကမႈအမ ားစမ ာ အစတနးေရာက ဗဒၶဘာသာအပစမ ား၏ လႈ႔ေဆာမႈေၾကာင ျဖစပါသည။

အက းဆကအျဖစ မဆလငဘာသာဝငေပါငး စသနးမ စသနးခတအၾကားမ ာ ေနငမႈအဆငအနး

အလတနနမပါးသည ဒကၡသညစခနးမ ားတင ပ မေနသည။ ရခငျပညနယအတငး ႐ ေနသည အျခားမဆလင

ဆယသနးခန႔အနက အမ ားစမ ာ ဒကၡသညစခနးအတငး မဟ သညင ျပညနယအတငးတငပင

လတ လပစတာ သတားလာႏငျခငးမ႐ ဘ ျပညနယေျမာကဘကပငးတငသာ ေနငေနၾကရသည။

အေနအားက ရခငျပညနယ တင ငးမာမႈမ ားက ျဖစေပၚေစၿပ း ျပညနယစ းပတားေရးက

ဖ ကစ းခ႐သာမက ယခ ကပ၍ပင ႀက းမားသည ျပနာမ ားက ေနာကဆက တ

ဆငကျဖစေပၚေစႏငပါသည။ အေျခအေနက မျဖစမေန ေျဖ႐ ငးရပါမည။

အမန းခ ငး ဘဂၤလားေဒ႐ ႕ႏငငတင ျဖစေပၚေနေသာ အစၥလာမအစတနးေရာကဝါဒ အားေကာငးလာသည

ျပနာက သမၿပ း မ ာကသ႔ပင အျခားသမ ားလပသည လပငနးက ဖ ကစ းေႏ ာငယ ကျခငး၊ နးမႏင

သမးမရသည အေျခအေနစသည ႔ ျမနမာႏငငသ႔ မကးစကလာမ ျပည တငးအဖတ႔အစညးမ ားအၾကား

ကတလတမႈမ ားက မမ ႔ဘာသာ ေျဖ႐ ငးရနလအပပါသည။ အက တင ေဖာျပားသညအငး ျမနမာႏငင

လဥ းေရတင မဆလငမ ားပါဝငမႈ အခ းမ ာ းျမငလာျခငးမ႐ ဘ ကာလၾကာ႐ ညစတာ န႔ေနသညအခ ကက



မဆလငမ ားက အျခားဘာသာဝငမ ားက မမ႔ဘာသာသ႔ ကးေျပာငးေစသည၊ ျမနမာျပညတငးသ႔

ဝငလာသည၊ ၎႔၏ သားသမ းေမတးဖတားမႈႏႈနးမ ာ အလတနအကၽတျမငမားေနသညဟေသာ ေျပာဆမႈမ ား

မ ားယတငးေနေၾကာငး ောကျပေနပါသည။

ရခငျပညနယအတငး ဆညေျမာငးမ ား၊ လမးမ ားႏ င လ ပစစဓာအားက႑႔တင ရငးႏ းျမညပႏ သည

ဖတ႕ၿဖးေရးအစ အစဥ စခသည အလပလပလသ ငးအတက အလပအကငအခတငအလမးမ ား

ဖန းေပးမညျဖစၿပ း လက႐ ျပနာက ေျဖ႐ ငးရာတင ပမအဆငလညး ျဖစႏငပါသည။ အလပအကင

အတက ျပညနယအႏ ႔ လတ လပစတာသတားလာခတငက ပ းေပးျခငးသည ျပညသလ အၾကား၊

ရခငအမ းသား ပါ ဝငမ ားအၾကားပင ောကခမႈ အခငအမာရႏငပါသည။ သ႔ အေျပာငးအလမလပမ

ရခငျပညနယလႊ ော၏ ောကခမႈကလညး ရယရမညျဖစသည။

ကပင ပမေကာငးမတနသည အေျခအေနမ ာ ႏငငသားမ ပငက အျပညအဝ

မရေသးသမ ားအပါအဝင မဆလငမ ားက ျမနမာႏငငအႏ ႔ လတ လပစတာသတားလာခတငေပးျခငးပင ျဖစသည။

သ႔ျပလပႏငရနမ ာ ခကခပါသည။ သ႔ေသာ နညးျဖင ရခငျပညနယအတငး မဆလငဘာသာဝငမ ား

ရာခငႏႈနးျမငမားေနျခငးက ေလ ာခ ႏငမညျဖစၿပ း ငးမာမႈမ ားအားလညး ေလ ာပါးေစႏငသည။

ႏငငသားျဖစခတငက မညသ႔ဆးျဖမညဆေသာ ခကခနကနသည အခ ကမ ားက

သမ ေနသညအောအတငး ျမနမာႏငငတင ကာလၾကာ႐ ညစတာ ေနငလာခေၾကာငး

င႐ ားသညသမ ားအား အလပလပကငႏင၊ အသကေမတးဝမးေၾကာငးမႈ ႐ ာေဖတႏငသည

အခတငအေရးေပးႏငပါသည။ ျပညတငးလျခေရးကစၥရပမ ားအတက သမ ားက ေနငခတငလကမ မ ား

ေပးႏငပါသည။

ဆညေျမာငးစနစ းကလာသညႏ ငအမ ဧကအလက သ းႏ တကႏႈနးအလားအလာမ ာလညး

ပမေကာငးမတနလာၿပ း လယယာလပသားလအပခ ကမ ာလညး ျမငမားလာပါလမမည။ အေနအားတင

ေျမပင႐ ငမ ား (အမ ားစမ ာ ဗဒၶဘာသာျဖစသည) အေနျဖင မဆလငဘာသာဝငမ ားက အလပသမားအျဖစ

အသးျပရန ပမလလားလာပါလမမည။ ပညာ ဗဒၶဘာသာ လငယလ႐တယမ ားကလညး

ေဆာကလပေရးလပငနးမ ားက စ ဝငစားလမမညမဟ ပါ။ ၎႔အမ ားစမ ာ ရခငျပညနယမ ပင

တကခတာသတားၿပ ျဖစသည။ သ႔ငေအာင မဆလငအလပသမားမ ား က န႐ ေနေသးေသာေၾကာင

ေဆာကလပေရးႏ င အေျခခအေဆာကအဥ ဆငရာ လပငနးမ ားက ဆကလပေဆာင႐တကႏငပါေသးသည။

ျခင၍သးသပမညဆပါက အကေဖာျပပါနညးလမးမ ားျဖင အလပအကငအခတငအလမးမ ားက းျမညငႏငၿပ း

ဆငးရမတေမႈ၊ စဖကႏ ငစဖက အဆငမေျပျဖစမႈမ ားကလညး ေလ ာခ ႏငေသာေၾကာင

အႏရာယမ ားသည အေျခအေနက နးသမးႏငမည ျဖစပါသည။



ေယဘယ အားျဖင သးသပရမညဆပါက ၿငမးခ မးေရးသေဘာည မႈမ ား ခငခငမာမာ ႐ ၊ မ႐ ဆသည

အခ ကသည လငယလ႐တယမ ားအတက ၎႔လကသငခႏငေလာကသည အလပအကငမ ားက

ဖန းေပးမည ခငမာေသာစ းပတားေရးစရပအေပၚ မ ညပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ

သမ ားအေနျဖင အလပလကကငမ႐ ပါက အၾကမးဖကမႈမ ား စင၊ သ႔မဟ ျပနလညလပကင

ပါလမမည။ လမးမ ား၊ ေရကာာႏ င ေရေပးေဝမႈစနစမ ား၊ လ ပစစျဖန႔ျဖမးမႈစနစႏ င အျခားေသာ

အေျခခအေဆာကအဥ မ ားက ညေဆာကရနလညး လအပေနေသာေၾကာင လကနကစတန႔သမ ားႏ င

အျခားသမ ားအား စ မကနးမ ားတင ပါဝငလပကငႏငရန သငၾကားေပးသည အစ အစဥ စခ ား႐ ပါက

မညသညၿငမးခ မးေရး သေဘာည ခ ကမ းမဆ အဓတန႔႐ ညရန အောကအကျဖစေစပါလမမည။

၅။ ဖတ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏ င ဤကစၥ႔ စပလ ဥးမႈ ႐ ပါသလား။

လက႐ တင က ငသးေနေသာ ဖတ႔စညးပအေျခခဥပေဒက စစအစးရဟဆႏငသည အစးရအဖတ႔က ျပစခၿပ း

၎ကအညျပခသည မမ ား၏ ရားဝငမႈမ ာလညး မခငမာပါ။ သ႔ေသာလညး အေျခခဥပေဒက

ယခ ာဝနယေနေသာ အစးရအဖတ႔ လညပရန အသးမျပႏင၊ ႔အျပင အနာဂအတက

လအပသညအေျပာငးအလမ ားက ညညႏႈငးရနအတက မၾကမးအျဖစ အသးမျပႏငဟ မဆလပါ။

မညသည အရပသားအစးရအဖတ႔မဆ မမ ႔ဥ းေဆာငသည အပခ ပေရးစနစ တင ႏငငႏ ငသကဆငသည

အဖတ႔မ ားအားလးျဖင ပးေပါငးေဆာင႐တကမ သာ ပမောအား ဒ မကေရစ လမးေၾကာငးသည

ေဘးအႏရာယမ႐ ဘ ဆကလကေလ ာကလ မးသငေၾကာငး သကေသျပႏငမညျဖစပါသည။

အစးရအဖတ႔အသစ၏ မဝါဒမ ားသည ႀကငတကဆမႈ မ႐ ဘ ပရမးပာျဖစေနပါက၊

လက႐ လပငနးေဆာငာမ ားက အေႏ ာငအယ ကျဖစေစပါက၊ သ႔မဟ းကဖတ႔ၿဖးမႈက မျဖစေစပါက

ပမောအေနျဖင လက႐ စနစတင ၎႔ အခငအမာရ႐ ားၿပ းျဖစသည ၾသဇာအာဏာက လကလႊ ရန

လကတန႔ေနပါလမမည။ အစးရအဖတ႔အေနျဖင စတမးေဆာငရည႐ ေၾကာငး ျပသရနႏ င မမ႔အား

အျခားသမ ားက ယၾကညကးစားလာေစရနမ ာ အခ နလပါမည။ ႔ေၾကာင အေျခခဥပေဒက

မညကာမမဟ ဘ အေသအခ ာျပငဆငရနမ ာ ႏ စႏ ငခ ၍ အခ နယရန လေကာငးလပါလမမည။

သ႔ေသာလညး အေျခခဥပေဒက ခတငမျပသည ကစၥမ ားက ဥပဒလတသည နညးမ ား (ဥပမာ

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအေနျဖင သမၼမျဖစႏငေသာလညး လကေတ႔တင အစးရအဖတ႔ႏ င

အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပက ဥ းေဆာငေနျခငး) ေ႐ ႕ဆကအသးျပႏငပါသည။ ကသ႔ အမ နႏ င



ပန းစပေသာ လကေတ႔က သည ေခါငးေဆာငမႈမ းက ယၾကညမႈ ညေဆာကျခငးက

ပမေအာငျမငႏငေစပါသည။

ဖတ႔စညးပအေျခခဥပေဒတင ကသ႔ အနာအဆာမ ား ႐ ေနပါေသးသည။ သ႔ေသာလညး

ေက ာကစမးက႑ႏ ငသာ သကဆငသည ႏငငေရးအေပးအယအတက အေျခခဥပေဒက

လကငငးျပငဆငရန မလအပေသးပါ၊ ေနာင တငလညး လအပမည၊ မလအပမညဟ မေသခ ာပါ။ သ႔ေသာ

အဖတ႔အစညးမ ားအားလးမ အေမ ာအျမငႀက းမားစတာ အေပးအယ ျပလပျခငးျဖင စဖကႏ ငစဖက

ယၾကညမႈ းပတားလာၿပ း ေနာငတင အေျခခဥပေဒအား ျပငဆငရနလအပသည ေရခေျမခေကာငးမ ားက

ေပၚေပါကလာေစပါလမမည။

အက ယဆရေသာ ယၾကညမႈညေဆာကၿပ းေနာကတင ငးရငးသားပဋပကၡက အဆးသႏငျခငး၊

ဘာသာေရး အျငငးပတားမႈမ ားက ေလ ာ႔နညးေစျခငး၊ ငးမာမႈမ ားက ေလ ာခ ကာ ပမအားေကာငး၊

ေပ ာေျပာငးၿပ း ည ညတ သည ျမနမာႏငငောက ဖန းေစႏငမည စ းပတားေရးႏ င လမႈေရးဆငရာ

းကမႈမ ားက ေဖာေဆာငႏငျခငးျဖင အေျခခဥပေဒက ျပငဆငႏငရန အေျခအေနက

ေပၚေပါကလာေစႏငပါသည။

၆။ အေပးအယအျပင အျခားနညးလမးမ ား ရ ပါသလား။

ေက ာကစမးလပငနးက လ စစက ဆကလကခ ပကငားၿပ း ႏငငဖတ႔ၿဖးးကမႈအတက အက းအျမ

မဆစေလာကကသာ ရ႐ ပါက ကခ ငျပညနယအတငး ည သည ၿငမးခ မးေရး ေဖာေဆာငညညႏႈငးရန၊

အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပ အစးရအေနျဖင ေ႐ ႕ဆက းႏငရနမ ာ အလတနပင ခကခပါလမမည။

ဘ လ ယမ ားစတာခ ၍ က နေသာေၾကာင ျမနမာႏငငစခလး၏ စ းပတားေရးက႑ႏ င ယ ဥလ ငပင

ပမာဏအလတနႀက းမားၿပ း လက႐ တင မညသမဆ ႏငသစားစမးဆသည အေျခအေနလညး ျဖစေနသည။

ေက ာကစမးသည ျမနမာႏငငအတက အဖးနရနာသကႀက းပမာျဖစေသာလညး

မ ရသညဝငေငတမ ားက လက႐ တင အစးရအသးစရႏ င ဖတ႕ၿဖးးကမႈအတက အနညးငယသာ

အသးျပႏငၿပ း အမ ားစက လကစဆပစာ အပစမ ားကသာ ရေနသည။

ဤမ ႐ပပ ကဆငးပ ကျဖစေနသည အေနအားတင ဒ မကေရစ နညးလမးႏ ငအည

ေ႐တးခ ယ ငေျမညာက ားျခငးခရသည အစးရစရပမ ၿငမးခ မးေရး၊ သ႔မဟ းကမႈက



ေဖာေဆာငေပးရန မျဖစႏငပါ။ ေ႐ ႕ဆကသတားႏငသညင းကမႈအမ နရရန အဆမ ားစတာ

ပ၍ခကခပါလမမည။ ပဋပကၡတင ပါဝငေနသည အဖတ႔အစညးမ ားအေနျဖငလညး စဖကႏ ငစဖက

ညညႏႈငးလကေလ ာရန အေၾကာငး႐ လမမည မဟ ပါ။ ျမနမာႏငငမ ာ အားအငခ ညန႔၊ ဆငးရမတေၿပ း

စဝမးကတျပားကာ အၾကမးဖကမႈမ ား ျပညႏ ကေနသညအျပင ႏငငျခားငးျပညမ ား၏ လႊမးမးမႈကလညး

ခေနရပါလမမည။

အက တင ေဖာျပခသည ႏငငေရးအရ “အေမ ာအျမငႀက းမားသည အေပးအယ” ျပလပရနမ ာ

အလတနခကခပါသည။ သ႔ေသာ သ႔မလပပါက ေနာငဆကတျဖစလာမည အေျခအေနက

ေဖာျပရနအေကာငးဆးနညးလမးမ ာ (၁၉၃၁)ခႏ စက ျမနမာအေရးကၽတမးက ငသ ပညာ႐ င ေဂ အကစ

ဖာန ဗယက ေျပာၾကားခသည ေအာကပါ အဆအရပင ျဖစပါသည ။

“အကယ၍ အခကအခမ ားက မေက ာလႊားႏငခလ င အခ နစခအတငး ဥပေဒမ႔၊ မငးမ႔စ႐က

အျမစစတလာၿပ းေနာက ကၽတႏပ ႔၏ ေနာငလာေနာကသားမ ားသည ျမနမာႏငငက

အေႏ းႏ ငအျမနဆသလ ႐ႏငင၏ ျပညနယ စခအေနႏ ငသာ ေတ႕ၾကရောမ ာ

ျဖစပါယ။”6

ေက ာကစမးကစၥႏ င ပသကသည အေပးအယက မျပလပပါက ေနာကဆးရလဒမ ာ ႏငင၏ အခ ပအျခာက

လကလႊ ဆး႐ႈးျခငး ျဖစပါလမမည။ ၎မ ာလညး ႐ ႏငင၏ အငအားႀက းမႈေၾကာင မဟ ၊

ျမနမာႏငင၏ ခ ညန႔ယယတငးမႈေၾကာငသာ ျဖစပါသည။

6 အကပါ ေဖာျပခ ကက (၁၉၃၁)ခႏ စတင ေဝေသာ “ျမနမာႏငင ႏငငေရးေဘာဂေဗဒ မဆက” စာအပမ ကးကားပါသည။ ဖာန ဗယ၏အဆအရ ကလန စနစသည စ းပတားေရးအက းအတက မကတျပားေသာသမ ား အကတ တယ ဥေနငေသာ လမႈပဝနးက ငက ေပၚေပါကေစခေသာလညး နကနသည လမႈဆကဆေရးႏ င ယဥေက းမႈ ကးလးဖလ ယျခငး႔က မျဖစေစခပါ။ အေျခအေနသည ခငမာမႈ မ႐ ခေၾကာငး၊ အားလးေက နပလကခၿပ း ည ညတေသာ စစညးသည ႏငငစႏငင ျဖစလာေစရန အျမစအသစ လအပေၾကာငးက ႀကငျမငခပါသည။



၇။ အေပးအယ တင အျခားမညသညအခ ကမ ား ပါဝငပါသနညး။

ကခ ငျပညနယအတက အျခားအေရးႀက းသည ကစၥစခမ ာ ေရအားလ ပစစစ မကနးႀက းမ ား၏

ညေဆာကမည ပစႏ င ၎႔က မညသ႔စ စစကာ ခတငျပခ ကေပးမညဆသည အခ ကမ ားျဖစသည။

(၂၀၁၀)ခႏ စမငမ ျမနမာအစးရမ သေဘာလကခခသည စာခ ပပါ အခ ကမ ားမ ာ ႏငငအတက

အလတနနစနာေစသညအျပင စ မကနးမ ား အေကာငအညေဖာျခငးျဖင ေရလႊမးမးခရမည ေနရာမ ားတင

ေနငလ က႐ သည ကခ ငလမ းမ ား၏ သေဘာားကလညး လးဝန းပါး လ စလ မ႐ႈခသည။

လပနညးကငနညးမ ားသည ျမနမာႏငငက ည ညတ ေစရန မျဖစမေနလအပေသာ ဖကဒရယစနစ၏

စမ ားႏ င ေဘာငမဝငပါ။

လ အမ ား ဆန႔က ငၾကသည ျမစဆေရကာာစ မကနးအား ယခငအစးရမ ေ႐ ႕ဆကမးလေၾကာငး

ျပသခသည။ ႔အျပင အမ းသားဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပမ အဖတ႔ဝငမ ားႏ င ကၽတမးက ငပညာ႐ ငမ ား

ကယငကလညး ဆညက ညေဆာကျခငးျဖင ျဖစေပၚလာမည သဘာဝပဝနးက ငဆငရာႏ င

ေဒသတငး ဆးက းမ ားက စးရမလ က႐ သည။ သ႔ငေအာင ႐ ႏငငအေနျဖင ယခငစာခ ပအရ

သေဘာည ားေသာ အခ ကမ ားအငးသာ ေ႐ ႕ဆက းလေၾကာငး အရပအျမတကျပေနပါသည။

ေနာေဝႏငင၏ အၾကျပခ ကမ ာ ေရအားလ ပစစအတက အၾကေပးေကာမ႐ င စခ ောငၿပ း က႑ႏ င

သကဆငေသာ၊ မေသာနယပယမ ားမ အဖတ႔မ ားႏ င ကၽတမးက ငသမ ားက ပါဝငေစရန၊ မညသည

ေရအားလ ပစစ စ မကနးႀက းမ ားကမဆ ယခငအစးရမ သေဘာည ားၿပ းသညင ၎႔

ဆကလကေဆာကလပေရးႏ င ပသကသည အေၾကာငးအရာမ ားက ျပနလညသးသပရနျဖစသည။

အေၾကာငးအရာမ ားတင ကနက စရ ၊ သဘာဝပဝနးက ငဆငရာ အက းဆကမ ား၊ ေဒသခ ႔၏

အျမငႏ င စ မကနးေဖာေဆာငမည ေနရာစခခ ငးစ တင ညေဆာကပ ပစအမ းမ းအနက မညသညက

ျဖစႏငေျခ႐ သည စသည ႔ျဖစပါသည။ ႐ ႏငငႏ င အေက အလညေဆတးေႏတးႏငရနမ ာ

အေၾကာငးအရာမ ားႏ င စပလ ဥးသည အခ ကအလကမ ား၊ ႐ႈောငအမ းမ း႔က ႀကင

စဥးစားသနားလညရန လအပပါသည။

ေက ာကစမးႏ င ေရအားလ ပစစ က႑႔တငအတက ခ မ ရမည ဆးျဖခ ကမ ားမ ာ ႐ ႏငငႏ င

ပသကေနမႈ ႔ေၾကာင ပ၍ပင ႐ႈပေတးေနပါသည။ ႐ ႏငငကလညး ျမနမာႏငင၏

ၿငမးခ မးေရးျဖစစဥ တင ပါဝငလေၾကာငး ေျပာဆ ားၿပ း ျဖစပါသည။ ႐ႏငင

အဆငျမငလကနကမ ားက ျမနမာႏငင ပဋပကၡတင ကခကေနေသာ ႏ စဖကလးအား

(အေဝးမ နးခ ပႏငသည ေဝဟငသးယာဥမ ားအား ပမောသ႔၊ ေလယာဥမ ားက ပစခ ႏငသည



ဒးက ညမ ားအား ဝလကနကကငအဖတမ ားသ႔) ေရာငးခ ေပးေနသည၊ သ႔မဟ ပပးေပးေနသညဟ

ခငလေသာသငးမ ားက ဆၾကပါသည။ ႐ ပမောမ စစသားမ ားသညပင ႐ မးျပညနယ႐

ငးရငးသားမ ားဘကမ ဝငေရာက ကခကေပးေနသညဟလညး အညမျပႏငေသာ သငးမ ားလညး

တကေပၚေနသည။ အခ ပဆရလ င ႐ႏငငအေနျဖင ျမနမာႏငငအေပၚ ဖအားေပးႏငသည

နညးလမးမ ားစတာ ႐ ေနေသာေၾကာင အေနအားကလညး ျမနမာႏငငမ ရငဆငေျဖ႐ ငးရန လအပသည။

အကပါေဖာျပပါ အခ ကမ ားအျပင ႐ ႏငင၏ “စႏငင၊ သမဒၵရာႏ စခ” နညးဗ မဟာအရ

ေက ာကျဖမဆပကမးက အႏၵယသမဒၵရာေပၚတင ေမးငေနသည ႐ပင အေျခစကစခနးအျဖစ၊

သ႔မဟ မပငသညင ၎႔ၾသဇာလႊမးမးသည ေနရာအျဖစျပလပရန စ ဝငစားေနသညမ ာ

႐ ငးပါသည။ ေဒသတင ရငးႏ းျမညပႏ မႈမ ား အႀက းအက ယျပလပရနမ ာ စ းပတားေရး႐ႈောငမ သးသပလ င

တကေျခလးဝ မကကႏငေသာလညး လပေဆာငရန ႐ ႔က အၾကျပားသည။ ႐ ႏငငက

အပခ ပေနသည ကတနျမမနစပါ က ရခငႏငငေရးပါ မ ေခါငးေဆာင စဥ းအား ဖ ၾကားဧညခခၿပ း

ခရ းစဥအတငး ႐ ႏငငက ရခငျပညနယ တင ျပလပလသည ရငးႏ းျမညပႏ မႈ အႀက းစားမ ားက

ငျပခသည။ ၎႔အနက ႐ ႔ အမ န စကယ လလားသညအရာမ ာ သ ႔နးခ ပႏငမည

ေက ာကျဖမဆပကမးလညး ျဖစႏငပါသည။ အခ ကက ျမနမာႏငငက အက ဥး၊ အက ပ

ေရာကေစပါသည။ ၿငမးခ မးေရးက ႏငငပငနကအား ပပ နးခ ပႏငခတင၊ သ႔မဟ သယဇာ၊

သႏ င ေရအားလ ပစစ ႔မ ေနာင တငရ႐ လာႏငသည ဝငေငတမ ားႏ င လလ ယယရမည

အေနအားေရာကေနပါသည။ ယခေဖာျပားသည ႔မ ာ အက ဥးမ သာျဖစေသာေၾကာင

ပမေလလာရနလအပၿပ း စႏငငလးႏ င သကဆငသည အျခားအေၾကာငးအရာမ ားႏ င ဆကစပ၍

အႏလ၊ ပဋလ အေသအခ ာ ဆငျခငသးသပရပါမည။



ေနာကဆက တ (က) - လဥ းေရႏ င ေျမဧရယာအေပၚမ ည၍ ဝငေငတက ေဝစခတသည ဥပမာ

ျပညောငစအစးရအေနျဖင ႏငင၏ ဝငေငတမ ားက ျပညနယႏ င ငးေဒသႀက းမ ားအား ခတေဝေပးသည

နညးဥပမာက ေအာကပါဇယားတင ေဖာျပားပါသည။ ဤနညးက ၿမ ႕နယအဆငအပင သးလပါက

သးႏငပါသည။ ဖကဒရယစနစက အမ န စကယ က ငသးလပါက ႏငငဝငေငတက အသးစရ အျဖစ

ဆငၿပ းဆင ခတေဝေပးသည နညးလမးစခ မျဖစမေနလအပပါသည။

ေအာကပါဇယားအတက လဥ းေရက မၾကာမ က ျပနခေသာ သနးေခါငစာရငးမ ရယ ားၿပ း ျပညနယႏ င

ငးေဒသႀက းမ ား႔၏ ဧရယာအက ယအဝနးကလညး အသးျပားသည။ လဥ းေရအေရအတကမ ာ

ောငခ ႐ ၿပ း (ျပသားသည နပါက စောငႏ င ေျမညာကပါ) ဧရယာကလညး စရနးက လမ ာ

စောငႏ င ေျမညာကရပါမည။

ျပညနယ၊ ငးေဒသႀက း လဥ းေရ ဧရယာ ၁ စရနးက လမ ာ႐ လဥ းေရ ဧရာဝ ၅,၃ဝဝ ၃၅.ဝ ၁၅၁ ပခး ၄,၉ဝဝ ၃၉.၄ ၁၂၄ မေကတး ၃,၉ဝဝ ၄၄.၈ ၈၇ မႏေလး ၆,၂ဝဝ ၃၇.၉ ၁၆၄ ေနျပညော ၁,၂ဝဝ ၇.၁ ၁၆၉ စစကငး ၅,၃ဝဝ ၉၃.၇ ၅၇ နသၤာရ ၁,၄ဝဝ ၄၄.၃ ၃၂ ရနကန ၇,၄ဝဝ ၁ဝ.၃ ၇၁၈ ငးေဒသႀက းမ ား ၃၅,၆ဝဝ ၃၁၂.၅ ၁၁၄

ခ ငး ၅ဝဝ ၃၆.ဝ ၁၄ ကခ င ၁,၇ဝဝ ၈၉.ဝ ၁၉ ကယား ၃ဝဝ ၁၁.၇ ၂၆ ကရင ၁,၆ဝဝ ၃ဝ.၄ ၅၃ မတန ၂,၁ဝဝ ၁၂.၃ ၁၇၁ ရခင ၃,၂ဝဝ ၃၆.၈ ၈၇ ရ မး ၅,၈ဝဝ ၁၅၅.၈ ၃၇ ျပညနယမ ား ၁၅,၂ဝဝ ၃၇၂ ၄၁



အကပါ ဇယားတင အမ ားသၿပ းသည အခ ကအလကမ ားက ေဖာျပားသည။ ျမနမာႏငငမ လဥ းေရ

အမ ားစျဖစသည သးပႏ စပေက ာမ ာ ငးေဒသႀက းမ ားတင ေနငေသာလညး ငးျပည၏ ဧရယာအမ ားစ

၅၄% မ ာ ျပညနယမ ားျဖစသည။ ျခတငးခ ကအျဖစ မေကတး၊ စစကငးႏ င နသၤာရ ငးေဒသႀက းမ ားတင

လဥ းေရ ပမႈမ႐ ဘ ျပညနယမ ားျဖစသည မတနႏ င ရခင႔မ ာ အျခားေဒသမ ားႏ င ႏႈငးယ ဥပါက

အသငအင ပမ ားေသာလညး ေယဘယ အားျဖင ငးေဒသႀက းမ ားမ ာ ျပညနယမ ားကပ၍

လဥ းေရသပသညးပါသည။

လဥ းေရသပသညးသည ေဒသမ ားတင ေက ာငးမ ား၊ ေဆးေပးခနးမ ားႏ င ၿမ႕ျပဆငရာ

အေျခခအေဆာကအဥ မ ားအတက ႏငငဘ႑ာမ ဝငေငတပမလအပပါမည။ လနညးသညေနရာမ ားတငမ

လမးပနးဆကသတယေရးႏ င အျခားအေဆာကအဥ မ ားအတက ကနက စရ ပပါလမမည။ (ဥပမာအားျဖင

လ ပစစမ းသတယ နးေပးရာတင လဥ းေရနညးေသာေဒသမ ားတင စအမောငစခ ငးအတက

ပ မးမ ကနက ေငတမ ာ ပျမငပါသည။) ဖကဒရယစနစ ပ ပ ျပငျပင အလပျဖစေစရနအတက ေဒသခ

အစးရအဖတ႔မ ား လညပႏငမည ေငတေၾကးအရငးအႏ း လအပပါသည။ ျပညောငစအစးရအေနျဖင

ျပညနယႏ င ငးေဒသႀက းအစးရမ ားအား အသးစရေငတ ပမာဏစခက ပမ နေပးႏငမညဆပါက

နယခအစးရမ ား အေနျဖငလညး ၎႔၏ လပငနးေဆာင ာမ ားက ပ၍ေရာကေရာက

ေဆာင႐တကႏငရန အောကအကျပပါလမမည။

ေျမေအာကသယဇာမ ားႏ င ေနာင တင ေရအားလ ပစစမ ရမည ဝငေငတအမ ားစက ျပညနယမ ားမ

ရျခငးျဖစသည (၎႔မ ာ ျပညနယမ ားတင ည႐ သည) ဆသညမ ာ ျငငးမရပါ။ ႔ေၾကာင ဝငေငတမ ားက

ျပညောငစအစးရမ မရယမ အမ႐ င ျပညနယ၊ သ႔မဟ ငးေဒသႀက းမ စစ စပငး

က႐ကရသငပါသည။ အခ ႕ျပညနယမ ားမ ာ သဘာဝသယဇာ မၾကတယဝသညအတက

ဝငေငတနညးမညျဖစေသာေၾကာင ျပညောငစအစးရအေနျဖငလညး မမ ႔ရ႐ သည ဗဟရနပေငတမ

အခ ႕အဝကက ေဒသမ ားအား ခတေဝေပးရန လအပပါသည။

နမနာအေနျဖင ျမနမာႏငင တင ေဒသမ ားအၾကား ခတေဝသးစတရန ေဒၚလာစဘ လ ယ (၁,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀)

႐ သညဟ ဆၾကပါစ႔။ လဥ းေရအခ းျဖင ေပးေဝမညဆပါက ႏငငသားေပါငး သနးငါးဆယ (၅၀,၀၀၀,၀၀၀)

႐ ေသာေၾကာင စဥ းလ င ေဒၚလာႏ စဆယခန႔ ရပါလမမည။ အျခားေနာက ပ စနညးမ ာ ဧရယာႏ င

တကခ က၍ေပးရနျဖစသည။ ျမနမာႏငငအက ယအဝနးမ ာ စရနးက လမ ာ ေျခာကသနး႐ စေသာငးခန႔

ျဖစေသာေၾကာင စယနစလ င ေဒၚလာ ၁၄၅၀ ခန႔ရပါလမမည။ သ႔ေသာ ဒယနညးလမးမ ာ

လကေတ႔က သည နညးလမးမဟ ပါ။ ငးေဒသႀက းအမ ားစအေနျဖင မမ ႔ေဝစပရမည



လဥ းေရပ မးမ နညးက လလားမညျဖစၿပ း ျပညနယအမ ားစကမ ဧရယာပ မးမ နညးက က ငသးလပါလမမည။

လကေတ႔တငမ ဝငေငတမ ား၏ အခ ႕အဝကက လဥ းေရအေပၚ မ ည၍လညးေကာငး၊ အခ ႕က

ဧရယာအေပၚမ ည၍လညးေကာငး၊ ႏ စနညးစလးက ညသတငးစဥးစားသည ယနညးက

အသးျပႏငပါသည။

ဥပမာအားျဖင ဝငေငတ၏ သးပႏ စပက လဥ းေရ၊ က န သးပစပက ဧရယာအေပၚ မ ည၍ ခတေဝမညဟ

ဆၾကပါစ႔။ နညးအငး တကခ ကပါက ေဒသခအစးရမ ားအေနျဖင မမ ႔၏ ဧရယာအတငး ေနငသ

စဥ းစေယာက ငးအတက ၁၃ ေဒၚလာရ႐ မညျဖစၿပ း စရနးက လမ ာ စယနစ ငးအတက

ေဒၚလာ ၄၈၄ ရမညျဖစသည။ ႔ေၾကာင ေဒၚလာစဘ လ ယအနက ငးေဒသႀက းမ ားမ ေဒၚလာ သနး

၆၂၀၊ ျပညနယမ ားမ ေဒၚလာ သနး ၃၈၀ ခန႔ ရပါလမမည။ ငးေဒသႀက း၊ သ႔မဟ ျပညနယမ ားအေနျဖင

ပ၍ နညးနညးရသငသည၊ သ႔မဟ မ ားမ ားရသငသညဟ ယဆပါက လဥ းေရ သးပႏ စပ - ဧရယာ

သးပစပအခ းက စ ငးက ညညႏငပါသည။

အကေဖာျပပါ ပေသနညးက သးမညဆပါက ငးေဒသႀက းမ ားတင ေနငသ ႔အေနျဖင စဥ းလ င

၁၇.၄ ေဒၚလာ၊ ျပညနယမ ားတင ေနငသ ႔အေနျဖင ၂၅ ေဒၚလာ အသ းသ း ရပါမည။ လဥ းေရျဖငသာ

တကခ ကပါက မညသမဆ စဥ းလ င ၁၉.၇ ေဒၚလာရပါလမမည။

ေအာကပါဇယားတင ေဝစခတသည ပစအမ းမ းက ႏႈငးယ ဥားၿပ း ဒမဂဏနးမ ား၏ အနညးစပဆး

ပမာဏက ေဖာျပားပါသည။ လဥ းေရ သးပႏ စပ - ဧရယာ သးပစပအခ းမ ာ ႏ စမ းလးက

ညသတငးစဥးစားားသည ယနညးလမး၏ ဥပမာစခသာျဖစၿပ း ျမနမာႏငငအတက

မျဖစမေနသးသငသညဟ မဆလပါ။



ဥပမာေပးားသည ေဒၚလာ၁ဘ လ ယက ဖကဒရယမအရ ဝငေငတခတေဝျပျခငး

(ေအာကပါကနးဂဏနးမ ားမ ာ ေဒၚလာ မ လ ယျဖင ျဖစပါသည)

ငးေဒသႀက းမ ား/ ျပညနယမ ား

ေဒၚလာ ၁ဘ လ ယက လဥ းေရျဖင ခတေဝျခငး

ေဒၚလာ ၁ဘ လ ယက စရနးက လမ ာျဖင ခတေဝျခငး

ေဒၚလာ ၁ဘ လ ယက လဥ းေရ၊ ဧရယာျဖင ခတေဝျခငး (၂/၃ လဥ းေရအရ၊ ၁/၃ ေျမေနရာအရ)

ငးေဒသႀက းမ ား ဧရာဝ ၁ဝ၄ ၅၁ ၈၆ ပခး ၉၆ ၅၈ ၈၃ မေကတး ၇၇ ၆၅ ၇၃ မႏေလး ၁၂၂ ၅၅ ၁ဝဝ ေနျပညော ၂၄ ၁ဝ ၁၉ စစကငး ၁ဝ၄ ၁၃၇ ၁၁၅ ရနကန ၂၈ ၆၅ ၄ဝ နသၤာရ ၁၄၆ ၁၅ ၁ဝ၂ ငးေဒသႀက း စစေပါငး ၇ဝ၁ ၄၅၆ ၆၁၉

ျပညနယမ ား ခ ငး ၁ဝ ၅၃ ၂၄ ကခ င ၃၃ ၁၃ဝ ၆၆ ကယား ၆ ၁၇ ၁ဝ ကရင ၃၂ ၄၄ ၃၅ မတန ၄၁ ၁၈ ၃၄ ရခင ၆၃ ၅၄ ၆ဝ ႐ မး ၁၁၄ ၂၂၈ ၁၅၂ ျပညနယ စစေပါငး ၂၉၉ ၅၄၄ ၃၈၁ စစေပါငး ၁,ဝဝဝ ၁,ဝဝဝ ၁,ဝဝဝ



ျပညနယအခ ႕တင ကယပငအပခ ပခတငရသည ၿမ႕နယမ ား႐ သညအတက ၎႔က ျပညနယအစးရျဖင

ေပါငးစညးရနမ ာ အခ နၾကာႏငပါသည။ ဥပမာအားျဖင ပညာေရးကသ႔ေသာ က႑မ ားအတက

အသးစရ က ေဒသမ ားသ႔ က႐ကခတေဝေပးလကျခငးအားျဖင ၎႔အေနျဖင အပခ ပသညာဝနက

အငးအာစခအ ခတယႏငၿပ း အပခ ပစတမးရညကလညး းကလာေစရန ေဆာင႐တကႏငသည

အခတငအလမးက ရ႐ မညျဖစသည။ မၾကာေသးမ က ေ႐တးေကာက ငေျမညာကခခရသည

ျပညနယအစးရသစမ ားႏ င ယခငက အစးရအာဏာစက မလႊမးမးသည ေဒသမ ား႐ ငးရငးသားအပခ ပမႈ

စနစႏ စခ႔က ေပါငးစညးရနမ ာ ယခေလာေလာဆယ တင အခကအချဖစေနေသာလညး

၎ကေျဖ႐ ငးရာတင အကကဆခသည ဝငေငတႏ င ာဝနအဆငဆငခတယသည နညးလမးက

အောကအကျပႏငပါသည။

အကပါအၾကျပခ ကသည ျမနမာႏငငအေနျဖင အသးျပႏငသည နညးလမးမ ားစတာအနက

စခသာျဖစပါသည။ ပေသနညးသးျခငး၏ အားသာခ ကမ ာ ပတငလငးျမငသာမႈ႐ ျခငးႏ င မညသအေနျဖင

ေဝစမညမ ရမညက ႀကငခန႔မ နးႏငျခငးပင ျဖစသည။ ျပညနယမ ားႏ င ငးေဒသႀက းမ ားအၾကား

အ ပးေပါငးေဆာင႐တကသည မဟာမ ဖတ႔မႈမ ား၊ ပမေခ ာေမတ႔သည ႏငငေရး အေပးအယမ ားႏ င

စႏငငလးအငးအာျဖင ေဆာင႐တကျခငးစသည ႔ကလညး ျဖစလာေစႏငပါသည။

ေဒသအစးရအဖတ႔မ ားရ႐ မည ေဝစပမာဏက ႀကငသႏငၿပ း ပမာဏမ ာလညး အေျပာငးအလ

အနညးငယသာ႐ ေသာေၾကာင (ျခတငးခ ကအျဖစ ေဒသတငး အခတနေကာကခသညပမာဏအား ေျပာငးလပါက

ေဒသအစးရ၏ ဝငေငတအးအေလ ာ႔႐ ႏငပါသည) ၎႔အေနျဖင ဖတ႔ၿဖးးကမႈက ေဖာေဆာငရန

ဝငေငတက မညသ႔ခတေဝသးစတႏငမညဆသညအခ ကက အေသအခ ာအာ႐စကႏငလမမည ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငအေနျဖင ေက ာကစမးမ အခတနအေကာကမ ား ပေဆာငးရ႐ မညဆပါလ င ၎႔အား

ဗဟအစးရ၏ လေငတျပေနသည ဘ႑ာေရးအေျခအေနက ပမေကာငးမတနလာေစရန သးစတျခငးႏ င

ပမော၏ အသးစရ အတက းျမညငေပးၿပ းသညင ျပညနယႏ င ငးေဒသႀက းမ ားအတက

ခတေဝေပးရန ဝငေငတမ ားစတာ က န႐ ႏငပါသည။



ေနာကဆက တ (ခ) - ေက ာကစမးလပငနးမ မညသမညသ႔ အျမ တကေနသညဆသည သ႐ပျပပအား

အေသးစ ႐ ငးလငးခ က

ေက ာကစမးလပငနးမ မညသက မညမ အျမ တကေနသညဆသညမ ာ အညက

မသေသးေသာေၾကာင သေသနဆကလကလပကငရန လအပပါသည။ သ႔ေသာ လောောမ ားမ ားက

မမ႔သ ားၿပ းသည အေၾကာငးအရာမ ားက ေဖာေျပာဆရန ဝနေလးေသာေၾကာင သ႔

လပေဆာငရနမ ာလညး ခကခပါသည။

သ႔ငေအာင အခ ႕အခ ကအလကမ ားမ ာ ႐ ငးလငးပါသည။ ႐ ႏငငက (၂၀၁၄)ခႏ စတင ျမနမာႏငငမ

ေဒၚလာ ၁၂.၃ ဘ လ ယ နဖး႐ ေသာ ေက ာကစမးႏ င အျခားေက ာကမ ကမ ားက ငပ႔ခသညဟဆၿပ း

ပမာဏ၏ အမ ားစမ ာလညး ေက ာကစမးမ ားသာ ျဖစသည။ ၎႔အျပင ငပ႔သမ ားအေနျဖင

႐ ႏငငသ႔ သယယသတားသည ေက ာကစမးအခ ႕က အခတနမေဆာငလသျဖင သငးမပ႔ျခငးမ ာ

ျဖစႏငေျခအလတနမ ားပါသည။ ႔အျပင ျမနမာႏငငအတငး အသးျပရန၊ အျခားႏငငမ ားသ႔ ငပ႔ရန

ေက ာကစမးမ ားလညး ႐ ဥ းမည ျဖစပါသည။ ႔ေၾကာင (၂၀၁၄)ခႏ စအတက ေက ာကစမး လပမႈမ ာ

ေဒၚလာ ၁၅ ဘ လ ယဟ ခန႔မ နးပါက ေလ ာေလ ာေပါေပါ ခန႔မ နးသညဟပင ဆႏငသည။ ပမာဏမ ာ

Global Witness က (၂၀၁၄)ခႏ စအတက ခန႔မ နးသည အမ ားဆးနဖး၏ ကဝကမ ပင မ႐ ပါ။ ႔အျပင

(၂၀၁၅)ခႏ စတင ေက ာက းေဖာေရး အႀက းအက ယျပလပခသညအတက ကပင ပ၍မ ားမည

ေက ာကစမးပမာဏကလညး ညသတငးစဥးစားားျခငး မ႐ ပါ။ (အခ ပဆေသာ ၁၅ ဘ လ ယမ ာ အလတနမ ပင

ေလ ာေပါ ားသည နဖးျဖစသညအတက ကနညးႏငစရာမ႐ ပါ။)

သဘာဝသယဇာမ ား ယရာတင ပတငလငးျမငသာမႈႏ င ာဝနခမႈအတက လကနာရန

သမ ားေသာ ႏငငကာစႏႈနးျဖစသည EITI (Extractive Industries Transparency Initiative)

အစ အစဥ၏ ျပနခ ကအရ ဘ႑ာေရးဝနႀက းဌာနက (၂၀၁၄)ခႏ စတင အစးရအခတနႏ င လပပငခတငမ ား

အတက ေဒၚလာ ၀.၄၂ ဘ လ ယရ႐ ခသည။ သတငးဝနႀက းဌာနမ ရ႐ သည လပပငခတငေၾကးမ ားကပါ

ညေပါငးပါက သတငးက႑မ အစးရဝငေငတစစေပါငးမ ာ ေဒၚလာ ၀.၅ ဘ လ ယ ျဖစသည။ ေနျပညော

ေက ာကမ ကျပပတတင အမ ားအားျဖင ေရာငးခ ရသည အရညအေသတးနမေက ာကစမးမ ားမ ာ

ေစ းႏႈနးက ဆငးလာေသာေၾကာင (၂၀၁၅)ခႏ စအတက အစးရဝငေငတမ ာ ေဒၚလာ ၀.၅ ဘ လ ယ ကပင

နညးႏငေျခ႐ ပါသည။ ျပပတမ ား႐ ေက ာကစမးအမ ားစက အစးရ-ပဂၢလက ဖကစပကမၸဏ မ ားမ



းေဖာလပျခငးျဖစၿပ း သတငးက႑မ အစးရဝငေငတအမ ားစကလညး ေက ာကစမး

အေရာငးအဝယမ ားမ ရ႐ သည။

ကခ ငျပညနယႏ င ရနကနၿမ ႕တင သေသနအတက ကၽတနော႔ ေတ႔ဆေမးျမနးခသမ ား၏

ေျပာၾကားခ ကမ ားအရ ေကအငေအ ေက ာကစမး လပသမ ားအေပၚမ ည၍ အခတနပစအမ းမ းျဖင

ေကာကခလ က႐ ၿပ း ျပညောငစအစးရကပင ပ၍မ ားမ ား ေကာကခႏငသညဟ သရပါသည။7

ကၽတနော႔အေနျဖင ေကအငေအမ အခတန ေဒၚလာ ၀.၈ ဘ လ ယ ေကာကခႏငခသညဟ ခန႔မ နးပါသည။

ေတ႕ဆေမးျမနးမႈမ ားအေပၚ အေျခခ၍ လပမႈစရက ၁၀% ဟ ခန႔မ နးားရာ8 ပမာဏတင

အလပသမားခ၊ ဓါဆ ၊ ဒယဇယစရ ၊ ပစၥညးကရယာမ ားႏ င အျခားအရငးအႏ းအတက လအပေငတ ႔

ပါဝငပါသည။ ၁၀% ဆသညမ ာ အနညးငယပ၍ ခန႔မ နးားျခငးျဖစၿပ း သဘာဝပဝနးက င

7 ေက ာကစမးလပငနးအတက ေကအငေအမ အဖးအခမညမ ေကာကခေနသညက အအက မသႏငပါ၊ သ႔ေသာ ေကအငေအ “အခတနေကာကခသ” ဝနမးမ ား စဒါဇငပင မျပညေသာလညး ေက ာကစမးလပငနး႐ ငမ ားမ ပကဆေကာကခရာတင ကခ ငျပညနယ႐ အစးရဝနမးေပါငး စောငေက ာကပင ပ၍အလပျဖစေၾကာငး၊ အခတနပရေၾကာငး ေတ႔ဆေမးျမနးခသအမ ားက ေျပာၾကပါသည။ ေက ာကစမးလပငနး၏ နဖးအမ ားစမ ာ ပမာဏ နညးေသာလညး နဖးအလတနျမငသည အရညအေသတးအေကာငးဆးေက ာကမ ားသာျဖစသည။ သငးေပးမ ား အေနျဖင ပနးေက ာကမ ား မညသမ းေဖာရ႐ သညဆသညက ေကအငေအအား ေျပာႏငပါက ပကဆရေၾကာငး၊ ေကအငေအ “အခတနေကာကခသ” ဝနမးမ ားက ေက ာကေအာငသမ ားက အဆကအသတယလပၿပ း ေက ာကနဖး၏ ရာခငႏႈနးအရ ောငးခေၾကာငး၊ ေက ာကစမးက ေရာငးခ ၿပ း ေငတေပၚသညအ ေစာငႏငေၾကာငး၊ အခတနမေပးပါက မမ႔အေနျဖင အႏရာယ႐ ႏငသျဖင ေက ာကလပငနး႐ ငမ ားမ ေပးေဆာငၾကေၾကာငးလညး ေျပာၾကပါသည။

8 ေက ာကစမးလပမႈစရက ခန႔မ နးရန ခကခပါသည။ သ႔ေသာ လပငနး႐ ငႀက းမ ားအေနျဖင စဥ းလ င စကကရယာ၊ ေရစပစက၊ လပကငခတငမ ားအတက ကနဥ းရငးႏ းျမညပႏ ေငတ ေဒၚလာ ၂၀၀ မ လ ယမ လတယလငကပင ကနက ႏငၿပ း လပငနးလညပေနသညႏ ငအမ စပလ င ေဒၚလာ ၁မ လ ယခန႔လညး သးစတေနရပါမည။ စကမ ားမ ာ ေလးႏ စခန႔ အသးခႏငၿပ း ေက ာကးလပငနးမ ာလညး ပမ နရပနားသည ကာလမ ား ႐ ပါသည။ အခ ကမ ားကပါ ညတကပါက လပငနးႀက းမ ားအတက စစေပါငး ႏ စစဥကနက စရမ ာ ေဒၚလာ ၁၀၀ မ လ ယခန႔ ႐ ပါလမမည။ လပငနး႐ ငႀက းမ ားအေနျဖင ႏ စစဥ းေဖာႏငသည ေက ာကစမးနဖးမ ာ စဘ လ ယေက ာသျဖင ကနက စရႏ င ႏႈငးယ ဥပါက ၁၀% ပင မ႐ ပါ။ ေက ာကးေသာေၾကာင သဘာဝပဝနးက င ခကမႈ ျပနလညျပငဆငျခငးက ေလာေလာဆယတင မျပလပေသာလညး သ႔ျပလပပါက ကနက စရမ ာ ၁၀% က ပလာႏငပါသည။ ေျမေအာကးေဖာမႈမ ား မျဖစမေနျပလပရမညဆပါက ကနက စရပမ ားလာရန ေသခ ာပါသည။



ျပနလည နးသမး စရမ ားကပါ ညသတငးပါက ၁၀% ခန႔ ႐ ႏငပါသည။ ၁၀% တင ရားဝငႏ င

ရားဝငမဟသည အခတနမ ား၊ လပကငခတငမ ားႏ င အျခားက သငေငတမ ား မပါဝငပါ။

ေက ာကစမး လပမႈ၏ ၈၀ - ၈၅%က ဝႏ င ႐ ပင႐ ငမ ား (သ႔ အင ားလပကငသမ ား) က

လကဝါးႀက းအပ ားၿပ း ေက ာကစမးက႑၏ ၁၅ - ၂၀% ကသာ ဗမာႏ င ဝမဟသည

အျခားငးရငးသားမ ားက ပငသည၊ သ႔မဟ င ားရမးလပကငႏငသညဟလညး ေတ႔ဆခသမ ားက

ကၽတနော႔အား ေျပာၾကပါသည။ အႀက းဆးကမၸဏ မ ား၊ သ႔ စ းပတားေရးလပငနး႐ င စဥ းညးမ

နးခ ပေသာ အပစ ကမၸဏ မ ားမ ာ အေရအတကအားျဖင ၆ - ၁၀ အၾကားသာ႐ ၿပ း ၎႔မ

လပေသာ ေက ာကစမးပမာဏမ ာ စစေပါငး လပမႈ၏ ေလးပသးပမ ျဖစပါသည။ ဗမာႏ င

ဝမဟ သည အျခားငးရငးသား လပငနး႐ ငမ ားမ လက႐ ေပးေနရသည ရားဝငႏ င

ရားဝငမဟသည အခတနမ ား၊ လပကငခတငမ ားႏ င အျခားက သငေငတမ ားမ ာ းေဖာရသည

ေက ာကစမးေရာငးခ ေငတ၏ ကဝကခန႔ျဖစေသာလညး ဝႏ င ႐ ႔မ ာမ ကနညး၍

ေပးရသညဟလညး ၾကားသခရသည။

ေက ာကစမး လပသမ ားမ ၾသဇာအာဏာ႐ သည မသားစမ ားအား ေငတေပးရသညဟ ဆၾကေသာလညး

မညမ ေပးေနရသညဆသညမ ာ မ႐ ငးလငးပါ။ စာမ ကႏ ာ (၁၄) ႐ သ႐ပျပပတင ကနက စရ မ ားက

သသေဖာျပမားဘ “ဝ၊ သ႔ ႐ ပင သးေဖာသည ကမၸဏ မ ား” ႏ င “အဆကအသတယ၊

အာဏာ႐ ေသာ မသားစမ ားအပါအဝင အျခားသမ ား”စသည အပငးမ ားတင ပးတ တကခ ကားပါသည။

သ႐ပျပပမ အဓကေဖာျပလသညအခ ကမ ာ ေက ာကစမးမ ရ႐ သည ဝငေငတအမ ားစသည ပဂၢလကအက း

အတကသာ ျဖစေနၿပ း အခတနႏ င အျခားက သငေငတမ ားအျဖစ ရားဝင ဝငေငတမ ာ းေဖာရေသာ

ေက ာကစမးနဖး၏ ၃ - ၄% သာ႐ ၿပ း အလတနနညးေနသည။ (အက တင ေဖာျပားသညအငး

ငးရငးသား လပသအခ ႕အေနျဖင ေပးေဆာငေနရသည အခတနစစေပါငးမ ာ ၅၀% ခန႔ ျဖစသည။)

စနညးဆေသာ အခ ႕လပငနး႐ ငမ ားမ ရားဝင အခတနေကာကခခတင႐ သည အစးရႏ င သ႔အခတငမ႐ သည

အျခားအပစမ ားက ေပးေနရသည ပမာဏစစေပါငးမ ာ ႏငငောမ ရ႐ ေနသည ရားဝငအခတန ၃ - ၄% ၏

စဆယငါးဆမ ျမငမားေနပါသည။

ေနာကဆက တ (ဂ) - (၂၀၁၆)ခႏ စ ေက ာကစမးလပငနးက သေဘာအားျဖင ခန႔မ နးခ က

ေက ာကစမး ထတလပမႈ/ေရာငးခ မႈခန႔မနးေျခ တန း (၂ဝ၁၄)

$ ၁၅ ဘလယ

တရားဝင လမးေၾကာငးမ ား(သတ တြငးအခြန ၂ဝ% = ေက ာကမ ကပြြ

ေရာငးခ တန း၏ ၁ %)$ ၁ ဘလယ

JV အေရာငး (MMK) - ၅%

$ ၅ဝ မလယ

စးပြားေရးအခြန - ၁၅% ေက ာကမ ကပြြေၾကး - ဝ.၈၅% MGE ေဝစ - ၂၁.၀၄% ထတလပသေဝစ - ၆၃.၁၁%

အစးရဝငေငြ - ၃၆.၈၉% -$ ၁၈.၅မလယ

JV အေရာငး (EUR) - ၄ဝ%

$ ၄ဝဝ မလယ

စးပြားေရးအခြန - ၁၅% IRD + လပကငခြင - ၈.၅% ေက ာကမ ကပြြေၾကး - ဝ.၇၆% Incentive fee - ဝ.၇၆% MGE ေဝစ - ၁၈.၇၅% ထတလပသေဝစ - ၅၆.၂၃%

အစးရဝငေငြ - ၄၃.၇၇% -$ ၁၇၅.၁ မလယ

ပဂၢလကအေရာငး(MMK, EUR) - ၅၅%

$ ၅၅ဝ မလယ

စးပြားေရးအခြန - ၁၅% ေက ာကမ ကပြြေၾကး - ဝ.၈၅% ထတလပသေဝစ - ၈၄.၁၅%

အစးရဝငေငြ - ၁၅.၈၅% -$ ၈၇.၂မလယ

တရားမဝင လမးေၾကာငးမ ား

$ ၁၄ ဘလယ

တ႐တ/ ဝ

$ ၁ဝ ဘလယ

ေကအငေအ - ၃% (ခန႔မနး) အျခား - ၁၇% (ခန႔မနး) ထတလပသေဝစ - ၈ဝ% (ခန႔မနး)

တရားမဝငေပးေခ မႈမ ား-၂၀% - $၂ ဘလယ

ဗမာ/ ကခ င အစရသည

$ ၄ ဘလယ

ေကအငေအ - ၁ဝ% အျခားေပးေခ မႈမ ား - ၁၅% ထတလပသေဝစ - ၇၅%

တရားမဝငေပးေခ မႈမ ား - ၂၅% - $၁ ဘလယ

ေကအငေအ (ဗမာ- ေက ာကစမးနဖး၏

၁၀% အခတန၊ ဝလပငနး႐ င - ၃%) $ ၁ဝဝ မ လ ယ

အစးရေဝစ

- လငစငေၾကး (ခန႔မ နး) = $ ၁ဝ မ လ ယ

- သတငးအခတန = $ ၁ဝ မ လ ယ

- JV အေရာငး (MMK) = $ ၁၈.၅ မ လ ယ

- JV အေရာငး (EUR) = $ ၁၇၅.၁ မ လ ယ

- ပဂၢလကအေရာငး (MMK, EUR) = $ ၈၇.၂ မ လ ယ

$ ၃ဝဝ.၈ မ လ ယ

ရားဝငေက ာကစမးေရာငးဝယမႈမ ေကအငေအ ေဝစ

- ေက ာကစမးနဖး၏ ၁ဝ% = $ ၁ဝဝ မ လ ယ

$ ၁ဝဝ မ လ ယ

ရားမဝငေက ာကစမး

ေရာငးဝယမႈမ ေကအငေအ

ေဝစ

- ႐ /ဝ = $ ၃ဝဝ

မ လ ယ၊ ဗမာ/ကခ င = $

၄ဝဝ မ လ ယ $ ၇ဝဝ မ လ ယ

အျခားေပးေဆာငရေငတ၊ ဆကေၾကး - နမနာမ ား

- ဝလမ း သတငးလငစငပင႐ ငမ ား

- သတငးလငစငမ ားက အမ န စကယ

ပငဆငသမ ား

- ပမောမ ပဂၢလအခ ႕ (လပပငခတငမ႐ ပါ)

- ျပညနယအစးရႏ င သတငးအရာရ မ ား

ေနာကဆက တ (ဃ) - နမနာအျဖစ ေက ာကစမးက လ စေသာငးတင ပါ႐ ႏငေသာ

ေက ာကအရညအဆငဆင ခတျခားျပပ

အမ းအစား ပါ႐ ႏငသည အေလးခ န

၁ က လ ေစ းႏႈနး (ေဒၚလာ)

နဖး (ေဒၚလာ)

စစေပါငး နဖး၏ အခ း

Imperial ၁ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ၄၆.၅၀% Commercial ၃၅၀ ၈၀,၀၀၀ ၂၈,၀၀၀,၀၀၀ ၅၂.၂၀% အသားေက ာက (A) ၆၅၀ ၈၀၀ ၅၂၀,၀၀၀ ၁.၀၀% အသားေက ာက (B) ၁,၀၀၀ ၇၅ ၇၅,၀၀၀ ၀.၁၀% အသားေက ာက (C) ၂,၀၀၀ ၃၀ ၆၀,၀၀၀ ၀.၁၀% အသားေက ာက (Dႏ င အျခား အဆငနမမ ား)

၅,၉၉၉ ၁၀ ၆၀,၄၉၀ ၀.၁၀%

စစေပါငး ၁၀,၀၀၀ - ၅၃,၇၁၅,၄၉၀ ၁၀၀.၀၀%

အကပါနဖးမ ားက ေက ာကစမးကနသညမ ား၊ သတငးကၽတမးက ငသမ ား၊ ပညာ႐ ငမ ားႏ င

ေတ႔ဆေမးျမနးၿပ းေနာက တကခ က ားျခငးျဖစသည။ းေဖာရ႐ ေသာ ေက ာကစမးအစငအခမ ားမ ာ

အကပါပ မးမ နဖးမ ားႏ င ကတာျခားႏငပါသည။ အမ းအစားစ နးညး အတငးတငပင

ေစ းႏႈနးကတာဟမႈ အလတနမ ားႏငသလ ေရာငးခ သညအခ နေပၚမ ည၍လညး ကတလတႏငသည။ ကၽတနော႔

ၾကားခရသည အျဖစအပ က စခအရ ႐ ႏငငတင ႐ ေနေသာ ေက ာကစမးးစခသည (၂၀၀၀) မ

(၂၀၁၁)ခႏ စအတငး ႐ ယတမေငတ နဖးအရ အဆစရာ ေစ းကသတားေၾကာငးသရသည။ အျခား

အျဖစအပ က စခ တငလညး ျမနမာႏငငမ ေက ာကစမးးစခသည (၂၀၁၃) မ (၂၀၁၆)ခႏ စအတငး

ျမနမာက ပေငတ နဖးအရ ေစ းႏႈနးဆယပကးပ (၉၀%) းက သတားခေၾကာငး ၾကားရပါသည။

ေက ာကစမးးမ ားမ ာ ပေသမ႐ ဘ စခႏ ငစခ ကတာျခားၿပ း ၎႔၏ေပါကေစ းမ ာ ေစ းကတကအေပၚလညး

မညေသာေၾကာင နဖးအအက က သမ နရနမလတယကပါ။



0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

70.00%

80.00%

Imperial Commercial A+B C+D

% of Value % of Kg Mined



ေနာကဆက တ (င) - ျမနမာႏငင ေက ာကစမးးေဖာမႈ သမငးေၾကာငး၊ (၁၈၀၀) – (၂၀၁၆) ခႏ စ

အေစာပငးကာလမ ား

ယခ တင ကခ ငျပညနယဟေခၚဆေသာ ေဒသမ တကသည ေက ာကစမးက ျမနမာႏငငမ ႐ ႏငငသ႔

(၁၃)ရာစႏ စတင စငသယပ႔ခပါသည။ သ႔ေသာ လျခေရးစ ခ ရမႈ မ႐ ျခငး၊ လမးပနးအဆကအသတယ

ဆးဝါးျခငးႏ င င ကဖ ားရန ႔ေၾကာင ပမ နကနသတယမႈ ဖတ႔ၿဖးျခငး မ႐ ခပါ။ (၁၇၀၀)ႏ စေႏ ာငးပငးတင

အေျခအေနမ ား စငေျပာငးလလာေသာလညး ႐ကနသညမ ား၏ အေသအေပ ာကႏႈနးမ ားမ ာ

ျမငမားဆျဖစပါသည။ (၁၈၀၀)ခႏ စပငးမ ားအစတင ေက ာကစမးကနသတယမႈက ျမနမာဘရငမ ားမ

သျပမလာပါသည။ ေအာကေဖာျပပါ (၁၈၈၈)ခႏ စက အေနာက ငးေလလာသ စဥ းမ ေရးသားခသည

ကနဥ း ေက ာကစမးလပငနးအေၾကာငး သမငးမ မးႏ င ေဖာျပခ ကမ (၁၈၀၀)ခႏ စ အေစာပငးမ ားအတငး

ဗမာ - ကခ င ဆကဆေရးက ေလလာသျမငႏငပါသည။

“ယခရာစႏ စ [၁၈၀၀] အေစာပငးမ စ၍ ျမနမာဘရငမ ားသည ေက ာကစမးကနသတယမႈ၏ အေရးပါပႏ င ၎႔

ေကာကခႏငမည အခတနပမာဏက စငသ ားမလာပရသည။ (၁၈၀၆)ခႏ စတင ဗမာပင

အခတနစခနးစခက ယခ တင မးေကာငးဟ အမညတငေနၿပ ျဖစသည ၿမ႕တင ညောငခၿပ း

ကနသတယမႈက အေႏ ာငအယ ကမျဖစေစရနႏ င ညၿငမပျပားမႈ ႐ ေစရန ေက ာက းႏငသည ရာသ အတငး

သတငးမ ားတင စစအရာ႐ စဥ း ဥ းေဆာငသည ပသားသးဆယခန႔ပါဝငေသာ လျခေရးအဖတ႔ဝငမ ားက

ပမ နား႐ ခသည။ သေကာငးမ းျဖစသည မးေကာငးၿမ ႕စား အမႀက းက ပဖတ႔ဝငမ ားႏ ငအ

အျမ စေစ လကပါေလ႐ ၿပ း ၎၏အးာဝနမ ာ ောငေပၚေဒသ ငးရငးသားမ ားက

အပခ ပရနျဖစသည။ အရာေရာကေသာ ကခ ငေစာဘတားမ ားကလညး မးေကာငးၿမ႕ေပၚတင

ဗမာၿမ႕စားအမႀက းႏ င ဆေတ႔ၿပ း သတငးသ႔ ပငေဆာငကာ ေဒသတင ႐ ေနသမ ကာလပလး

ဧညခေဖ ာေျဖေလ႐ သည။

အခ န တင မးေကာငးၿမ႕မ ာ ျမနမာႏငင၏ ေက ာကစမးေရာငးဝယေဖာကကားရာ အခ ကအခ ာေနရာ

ျဖစလာၿပ ျဖစသည။ ႐ လမ းမ ားအေနျဖင သတငးမ ားအ သတားေလသတား နညးပါးပါေသးသည။

ေ႐တ တနးခၽတမဟေခၚသည မးေကာငးၿမ႕ႏ င မ ကႏ ာခ ငးဆငတင႐ ေသာ ရာသ အလက ပတေစ းႀက းမ ား

က ငးပေလ႐ သည သေသာငတနးေနသညေနရာသ႔ ကခ ငလမ းမ ားကယင ေက ာကစမးးမ ားက

သယေဆာငလာေလ႐ သည။ ဗမာလမ း အခတနႀက းၾကပသက ေက ာကစမးမ ား အေရာငးအဝယျဖစအၿပ း



မးေကာငးၿမ ႕မ ယသယေဆာငောမည အခါမ သာ အခတနစညးၾကပပါသည။ ေရာငးခ သည

ေက ာကစမးနဖး၏ ၃၃% က အခတနေကာကခၿပ းေနာက သယေဆာငခတငလကမ က ေပးသည။

လကမ က မးေကာငးၿမ႕မ ျမစေၾကာငးျဖင စညာခရ းအကတာအေဝး႐ သည ာေပၚၿမ႕တင

အေျခစကသည အခတနအရာ႐ ၏ လကောကမ ဖနျပနစစေဆးပါသည။ ႔ေနာက တငမ

ေက ာကစမးးက ျမနမာျပညစလႊား ေနာက ပအခတနအေကာကမ႐ ောဘ သယယေရာငးဝယႏငၿပ

ျဖစသည။

အခတနမညမ ေကာကခရမညက သမ ရန ရာျဖသည ဝန မးက ေက ာကစမးး၏နဖးက

ဆးျဖပါသည။ သ႔ေသာလညး ရာျဖသက ကနသညမ ားႏ င အခတနေကာကခသည ဝနမးႏ င

ပးေပါငးကာ ေက ာက နဖးအမ န၏ သးပစပကသာ ေဖာျပေလ႐ ပါသည။ ႔ေၾကာင ေပးေဆာငရသည

အခတနပမာဏမ ာ နညးပါးၿပ း လပငနးမ ား ေခ ာေမတ႕သညအျပင ကနသညမ ားႏ င အေကာကခတန

အရာ႐ မ ားအၾကား အစအေငါလတနစတာနညးပါးသည။ အခတနက ေငတေခ ာငးမ ားျဖင ေပးေဆာငရရာ

အစပငးတင ေငတသားအစစက သးၾကေသာလညး ေနာကပငးတငမ ခပမာဏမ ားမ ားက အခတနေပါေစရန

ေရာေႏ ာလာခသည။ (၁၈၇၄)ခႏ စအ အႏၵယႏငငသး ႐ပ းေငတက တငတငက ယက ယ မသးေသးပါ။

မးေကာငးတင ေပးရသညအခတနအျပင ေက ာကစမးအတက အျခား ရားဝငႏ င ရားမဝင

ေပးေဆာငရသည အခမ ားလညး ႐ ပါေသးသည။ ၎႔က သတငးမ ားႏ င မ စရကခရ းအေဝး႐

နမ ားေက ာကဆပ (နနးရဆပ) ဆသညေနရာတင ေအာကပါအငး ေပးရပါသည။

၁။ သတငးသ႔ ကနသတယရနလာသမ ားက စလလ င စမႏႈနးျဖင ဗမာအရာ႐ က

ေကာကခသည။ ဗမာမ ားႏ င သတငးမ အလပသမားမ ားကမ ကငးလတ ခတင ျပပါသည။

၂။ သတငးမ နမ ားေက ာကဆပသ႔သတားမည ေက ာကစမးစတသယယခတင

လကမ စေစာငအတက ႏ စမခတေကာကခသည။

၃။ နမ ားေက ာကဆပသ႔ ေရာက႐ လာသည ေက ာကစမးစ တအတက စက ပ (စ႐ပ း)ႏႈနးျဖင

ေဒသတင အၿမ႐းငေသာ မးေကာငးအခတနအရာ႐ ၏ ကယစားလ ယက ေကာကခသည။

အကပါ အခတနမ ားအနက ပမႏ င ယအခတနမ ားက ရားဝငသည၊ ဒ ယမ ာမ သတငးအရာ႐ ၏

ေအာကလကငယသားမ ားအတက ရားမဝငေပးေဆာငရမႈဟ ႐ ႔က ျမငပါသည။

ေပးေဆာငရမႈမ ားမ ာ စႏ စႏ င စႏ စအၾကား အနညးငယကတျပားမႈ ႐ ပါသည။



သတငးမ ားတငေသာလညးေကာငး၊ မ မးေကာငးၿမ႕သ႔ သယယသတားမည ေက ာကစမးးမ ားက

လညးေကာငး ကခ ငလမ းမ ားမ အေကာကမယပါ။ ေဒသတက ေက ာကစမးမ ားအားလးက ကခ ငမ ားကသာ

လးဝဥပငဆငသညဟ အျခားသမ ားက လကခၿပ း ၎႔၏ ရပငခတငမ ားကလညး ေကာငးစတာနားလညကာ

ေလးစားပလညး ရပါသည။ အခ ကက ဗမာဘရငအေနျဖငလညး မညေသာအခါကမ အျငငးပတားချခငး

မ႐ ခပါ။ ကခ ငမ ားမ ေက ာကစမးက ဗမာဘရငက ဝယယေနခသည အခ နအတငး အျခားသမ ား

မဝယေစႏငရန ပ ပငခသညအသာ အလတနဆး ခ ပကငခေၾကာငးက ေအာကတင ပမ႐ ငးလငးပါမည။

႔အပင ကခ ငလမ းမ ားအေနျဖငလညး ဘရငအရာ႐ မ ားက သတငးသ႔ ဝငခတငျပျခငးျဖင

လညးေကာငး၊ ဘရင၏ အသးောအတက ေက ာကစမးမ ားက သမ ားသည အငးအာ

စခအ မေျပာပေလာကေသာ ေစ းႏႈနးျဖင အရာ႐ မ ားမ ဆင ဝယယခတငျပျခငးျဖငလညးေကာငး၊

အရာ႐ မ ားမ သမ သည အေကာကအခတနမ ားႏ င အခ ႕ ၾကားဝငေဆာင႐တကမႈမ ားက

ေက ာကစမး၏ေစ းက ခကသညင လကချခငးျဖငလညးေကာငး ဗမာဘရငသည

ေရေျမသခငျဖစေၾကာငးက အသအမ ျပေပးခပါသည။ ဆကလက၍ ကခ ငသေကာငးမ း

ေစာဘတားမ ားအေနျဖင ေက ာကစမးလပငနး လပကငေသာ ကခ ငလမ းမ ားအေပၚတင ည႐ သည

အခတငအာဏာက ဆကလကေဖာျပသတားပါမည။

အကေဖာျပပါစနစေအာက တင ေက ာကစမးလပငနးသည ႏ စေပါငးမ ားစတာ းကတနးကားခသည။

(၁၈၃၁) မ (၁၈၄၀)ခႏ စမ ားအၾကား အေအာငျမငဆးျဖစခၿပ း ကာလတင အနညးဆး ႐ လမ း

အေယာက႐ စရာ၊ ႐ မးလမ းေျခာကရာ႔က ေရာငးဝယေဖာကကားရာတငလညးေကာငး၊ သတငးတင

အလပသမားအျဖစလညးေကာငး ႏ စစဥလပကငခၾကသည။ တက႐ သမ ေက ာက းမ ားက အခ နက

ေက ာကစမးေရာငးဝယေဖာကကားရာ၏ ဗဟခ ကမျဖစသည ယနနျပညနယသ႔ အကကဆခသည

လမးမ ားမ စနညးနညးျဖင သယေဆာငသတားပါသည။ ေက ာကစမးကနသတယမႈက

ကတမး႐ကနသညမ ားက လကဝါးႀက းအပ ားၿပ း သမ ားကပင ေက ာကအ႐ငးးမ ားက

လကကားဝယယကာ ျဖောကၿပ း အေခ ာသရန ကတမးေဒသသ႔ သယေဆာငၾကပါသည။”

စာေရးသ - ဒဗလ မ ဝါရ ၊ (၁၈၈၈)ခႏ စ။

စာကး - ဟာစ၊ (၁၉၁၂)ခႏ စ။ ဗမာဂဇက၊ ျမစႀက းနားခ႐င။



(၁၉၀၀)ခႏ စမ ားမ ေက ာကစမးလပငနးအား ၿဗ သ ဗလမ မးႀက းစဥ း၏ ေဖာျပခ က

“ေက ာကစမးတြငးပင႐ င ကခ ငလမ းမ ားႏ င ႐ကနသညမ ားအၾကား ေက ာကစမးေရာငးဝယ

ေဖာကကားမႈပမာဏမ ာ အလတနႀက းမားသည။ ေက ာကစမးဆသညမ ာ အစမးေရာင႐ ၿပ း

ေက ာကစမးတငးမ ားႏ င ဥ႐ျမစျပင စေလ ာက တင ေက ာကအးလက၊ သ႔ အျပငလက ေတ႔ရသည။

႐မ ားက ကခ ငမ ားက ေက ာကစမးးေဖာခတင လငစငေၾကးေပးၿပ းေနာက အျခားသမ ားက

င ားရမးလပကငခတင ျပနလညခ ေပးၾကသည။ သမ ားက မမ ႔၏ လပကတကမ ားတင းေဖာၾကၿပ း

ေက ာကစမးက အးလက၊ အခလက ယၾကသည။ ႔ေနာက နနးရဆပသ႔ ကနးေၾကာငးျဖင၊ ကာမငး၊

မးေကာငးႏ င ဗနးေမာၿမ႕မ ားသ႔ ေရေၾကာငးျဖင သယယပ႔ေဆာငၾကပါသည။

ေက ာကစမးးႀက းစ းအား ႐ ည တင လ ၿပ း ႐ မး၊ ႐ ကလ အေယာကႏ စဆယခန႔႔က

ပခးတငမးကာ မႏငမနငး သယယေနသညကလညး ကၽတနောကယင မ ကျမငေတ႔ခရသည။

ေက ာကစမးးတကသည လပကတကအား င ားရမးားသ၏ ကယစားလ ယ သ႔ သယေဆာငသတားရာ

သက ဥပမာအားျဖင ႐ပ းငါးောငဟ ေစ းသမ သညဟ ဆပါစ႔။ လငစငယ ားသည ႐ လမ းက

ပမာဏက ေပးေဆာငရနသေဘာပါက ေက ာက းက ျဖောကရန ႐ ႏငငသ႔

သယယသတားႏငပါသည။ ကၽတနောအျမငအရ ႐ လမ းမ ားသညသာ ေက ာကစမးက

မညသ႔ျဖောကရမညက နားလညၾကသည။ သ႔ျဖောကၿပ းေနာက ေက ာက းမ ာ ႏ စဆမက

ေစ းးႏငသလ အဖးလးဝမနသညလညး ျဖစႏငပါသည။”

ဗလမ မးႀက း ဂၽတန ေပးလ၊ “သတငးမ ား ျပနာ” ေဆာငးပါး၊ လနဒန ငးသငးစာ၊ (၁၈၉၃)ခႏ စ

ေက ာကစမး မ သဟာ စာေစာင (၁၉၈၈)ခႏ စမ ျပနလညကးယ ေဖာျပပါသည။

သမငးအက ယႏ င အျခားအေသးစ အခ ကအလကမ ားက http://www.ruby-sapphire.com/burma-jade-mines.htm တင ႐ႈႏငပါသည။

http://www.ruby-sapphire.com/burma-jade-mines.htm

http://www.ruby-sapphire.com/burma-jade-mines.htm



ဒယကမာၻစစႀက းအၿပ း ေက ာကစမးးေဖာမႈႏ င ေက ာကစမးေစ းကတက

ဒယကမာၻစစၿပ းခ နႏ င (၁၉၉၀)ခႏ စမ ား ၾကားကာလတင ေက ာကစမး လပမႈနညးပါးၿပ း

စႏငစပငးေဖာမႈ မ ားခပါသည။ (၁၉၉၀) မ (၁၉၉၂)ခႏ စအတငး ေဖာမႈမ ာ ရားဝငစာရငးအရ

စႏ စလ င နႏ စရာသာ ႐ ခသည။9 (၁၉၉၅ - ၁၉၉၆) ခႏ စင မ မးဝင းေဖာမႈမ ာ စႏ စတင

နႏ စောင မျပညခပါ။ ဗလခ ပခငညတန႔မ ဥ းေဆာငခ ပဆခသည အပစအခရပစေရး

သေဘာည မႈမ ား ယၿပ းသညေနာက တငမ းေဖာမႈႏႈနး းျမငလာခပါသည။ ေက ာကစမး လပမႈမ ာ

(၂၀၀၀ - ၀၁)တင နေပါငး စေသာငးစောငသ႔လညးေကာငး၊ (၂၀၀၅ - ၀၆)တင နေပါငး

ႏ စေသာငးအလညးေကာငး ျမငကလာခၿပ း (၁၉၉၅)ခႏ စ းေဖာမႈ၏ ဆယဆျဖစပါသည။10

စကအငအားက မ ားမ ားသးလာႏငျခငးႏ င စဥဆကမျပ ပဋပကၡမ ား မ႐ ောျခငးကလညး သ႔

ေက ာကစမးမ ားပမ လပႏငေစရန အောကအကျပခပါသည။

(၂၀၁၀ - ၂၀၁၂)ႏ စပငးမ ားတင ႏ စစဥေက ာကစမး လပမႈ နေလးေသာငးေက ာင

ပမျမငကလာေသာအခါတငမ လအပသည အရငးအႏ းပမာဏက ကခ ငလပငနး႐ ငမ ားႏ င အခ ႕ဗမာ

လပငနး႐ ငမ ားအတကပင ေက ာကစမးက႑တင ပါဝငလပကငရနအတက အဟန႔အားျဖစလာပါသည။

ဝႏ င ႐ ကမၸဏ မ ားက ျဖညးျဖညးပမလႊမးမးလာၿပ း သ႔၏ မးယစေဆးဝါးလပငနးမ ရ႐ ေသာ

အျမမ ားႏ င ႐ ႏငငမ ဘဏေခ းေငတမ ားကလညး စ ေဒသ အောကအကျဖစေစခသည။

သ႔ေသာ အေျခအေနသ႔ ဆကေရာကချခငးမ ာ အရငးအႏ းစခ ညးေၾကာင မဟ ပါ။ (အျခား

ငးရငးသားမ ားႏ င ယ ဥလ င) ဝလမ းမ ားအေနျဖင ရငးႏ းျမညပႏ ႏငသည က႑ပ၍နညးပါးေသာေၾကာင

ေက ာကစမးလပငနးတင ပေအာခသည။ ဝႏ င ႐ ႔က အရစတန႔ရန မ႐တ႕ခေသာလညး

ျမနမာလပငနး႐ ငမ ားမ ာမ အျမမေသခ ာသည လပငနးတင အရငးအႏ းမ ားစတာ မျမညပႏ လေသာေၾကာင

ကယငလပငနးႀက းမလပဘ လပကငခတငပါမစကသာ ေလ ာက ားျခငး၊ စႏငစပငသာ လပကငျခငး၊

သ႔မဟ ေက ာကစမးမ ရ႐ သညအျမမ ားက အမ ားအားျဖင အျခားစ းပတားေရးလပငနးမ ားတင ျပနလည

အသးျပျခငး႔ ျပခသည။ ႐ႏငင၏ စ းပတားေရးးကလာသညႏ ငအမ ေက ာကစမးေစ း

ပေကာငးလာမညအခ ကကလညး ႀကငမသႏငခပါ။ ႐ဘဏစနစ တင အးႏႈနးမ ားက

ကန႔သ ားေသာေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ ႐ႏငင၏ စော႔ေစ းကတကႏ င အမျခေျမလပငနးမ ာ

9 (၁၉၉၇) ခႏ စ ႏ စခ ပစာရငးအငးစာအပ၊ (၁၉၉၀ - ၁၉၉၁) ႏ င (၁၉၉၁ - ၁၉၉၂)စာရငးအတက စာမ ကႏ ာ ၁၆၁ 10 (၂၀၀၈) ခႏ စ ႏ စခ ပစာရငးအငးစာအပ၊ (၁၉၉၅ - ၉၆)၊ (၂၀၀၀ - ၀၁)၊ (၂၀၀၅ - ၀၆)စာရငးအတက စာမ ကႏ ာ ၁၆၅



ခငမာမႈမ႐ ေသာေၾကာငေသာလညးေကာငး ခ မးသာၾကတယဝေသာ ႐လမ းမ ားက ေက ာကစမးတင

ရငးႏ းျမညပႏ မႈျပလပသညမ ာလညး ျဖစႏငသည။ ေက ာကစမးေရာငးဝယမႈမ ာ အျခားလပငနးမ ားႏ င

ႏႈငးယ ဥပါက လသနညးပါးေသာေၾကာင ဥပေဒေၾကာငးႏ င အခတနကစၥရပမ ားဆငရာ စစေဆးမႈက

ေ႐ ာငၾကဥလသည ဝငေငတမ ားက သးစတရန ေနရာေကာငးျဖစသည။

(၂၀၁၁)ခႏ စတင အရညအေသတးအလတနေကာငးသည ေက ာကစမးအ႐ငးးစခ၏ စက လ နဖးမ ာ

ေဒၚလာ ၁၅၇ ၀၀၀၊ သ႔မဟ ႐ယတမေငတ ဆယသနးျဖစၿပ း (၂၀၀၀)ခႏ စေစ းႏႈနးတင စက လလ င

ယတမေငတ စေသာငးသာ ျဖစေသာေၾကာင ႐ေငတ နဖးအရ အဆစရာ ျမငကလာျခငးျဖစသည။11

(၂၀၁၄)တင ေက ာကစမးဘယက စကးက ေဒၚလာ ၂၇ သနးျဖင ေရာငးခ ခသည။12 းေဖာ လပမႈ

းျမငလာေသာလညး အရညအေသတးေကာငး ေက ာကစမးမ ား ကသ႔ နဖးျမငေနသညမ ာ

ဝယလအားေကာငးျခငးႏ င ေနာငတငျပနလညေရာငးခ ရန ေလ ာင ားျခငး႔ေၾကာင ျဖစႏငပါသည။

လေလာ အေျခအေန13

လပမႈ ျမငမားလာျခငး၊ စကကရယာအသးျပမႈ ပမ ားလာျခငးႏ င ရာသ မေ႐ ာင းေဖာျခငး

အက တငေဖာျပခသညအငး ေက ာကစမး လပမႈသည (၁၉၉၀)ခႏ စတင နေပါငး

ရာဂဏနးျဖငသာ ႐ ရာမ (၂၀၁၀)တင နေလးေသာငးေက ာ၊ (၂၀၁၅)ခႏ စတင နသးေသာငးန းပါးအ

စဟန းျမငကလာခသည။ (ေအာကပါသ႐ပျပပတင အေသးစ ေဖာျပားပါသည။) ႔အ

ေက ာကစမးတငးက ဖတင၍းသည နညးစနစကလညး ပ၍အသးမ ားလာသည။ ယခငကမ

လကျဖငးသညနညးႏ င ဒငးနမကခတသညနညးလမးက သး၍ စႏငစပင ေက ာက းခၾကေသာလညး

ယခအခါတင တငးးစကႀက းမ ား၊ ဘဒဇာမ ား၊ ကန ငကားမ ားကအသးျပကာ မးရာသ ပငမေ႐ ာင

ေန႔၊ညမေ႐တးောဘ ႏ စပလည းေဖာေနၾကသည။ သတငးးေဖာရာတင လကနာရမည

စညးကမးမ ား ေျပာငးလမညက စး႐တ႕ေသာေၾကာင ောငမ ားက အလးလက ၿဖခ ၍ ေက ာကစမး႐ ာေဖတျခငး၊

အသးမလော႔သည ေျမစာပႀက းမ ားက ရားမဝငစတန႔ပစျခငး႔ကလညး ေျမၿပက ျခငးႏ င

အျခားသဘာဝပဝနးက င ခကမႈမ ားစသည အႏရာယ ႔က ျဖစေပၚေစခပါသည။ သ႔ 11 http://www.chinadaily.com.cn/2011-11/30/content_14184678.htm 12 http://www.nytimes.com/2015/05/14/fashion/beyond-green-jade.html?_r=0 13 ႏ စခ ပစာရငးအငး စာအပမ ားႏ င အျခားရားဝငအခ ကအလကမ ား

http://www.chinadaily.com.cn/2011-11/30/content_14184678.htm

http://www.nytimes.com/2015/05/14/fashion/beyond-green-jade.html?_r=0



ေျမၿပက ျခငးေၾကာင လေပါငးရာေက ာ ေသဆးခၿပ း ျဖစပါသည။ ေက ာကစမးးသည လပငနးက

အႀက းအက ယလပကငလပါက ကနဥ း ရငးႏ းျမညပႏ ရန အနညးဆး ေဒၚလာသနးႏ စရာလအပၿပ း

အလပသမား၊ စကကရယာႏ င ဒ ဇယစရ မ ားက စပလ င ေဒၚလာစသနးခန႔ ကနက ႏငပါသည။

သ႔ေသာ ေက ာကစမးေရာငးခ သညအတက ေဒၚလာသနးေပါငးရာႏ ငခ ၍၊ ႔မဟ ပမာဏကပင

ေက ာလတန၍ ျပနရႏငပါသည။

ႏငငေရးအေျခအေန မေရရာျခငး၊ အရငးအႏ းမ ားမ ား စက ႏငျခငး၊ တငးးစကႀက းမ ား၊ ဘဒဇာမ ား၊

ကန ငကားမ ားစသည ေခမ နညးပညာ ကရယာမ ားအသးျပႏငျခငးႏ င ေရ စက အသးျပ၍

ေရမ ားက ပက ႏငျခငး႔ေၾကာင ေက ာကစမးးသညႏႈနးမ ာ မၾကာေသးမ ႏ စမ ားအတငး

ျမငကလာခသည။ (၂၀၁၂) – (၂၀၁၄) ခႏ စမ ားအၾကားတင ရားဝငေက ာကစမးးေဖာမႈက

ပပငခပါသည။ (၂၀၀၅) – (၂၀၁၀) ခႏ စအၾကား ေက ာကစမး လပမႈမ ာ ႏ စဆမက

းကလာခသည။ ရားဝငအခ ကအလကမ ားအရလညး (၂၀၁၄)တင ေက ာကစမး လပမႈႏႈနးမ ာ

၁၂.၇၅ က လသနး႐ ၿပ း (၂၀၁၅)တငမ က လသနး ၃၀န းပါးအ ျမငကလာခပါသည။ (၂၀၁၄)ခႏ စ

ဒ ဇငဘာလတင လပသည ေက ာကစမးမ ာ (၂၀၁၅)ခန စ ဒ ဇငဘာတင လပသည ပမာဏ၏

ကဝကပင မ႐ ပါ။



ေက ာကစမးးေဖာမႈ သ႔ အလတနအကၽတျမငကလာျခငးေၾကာင အရညအေသတးနမ ေက ာကစမးမ ား၏

ေစ းႏႈနးမ ားက ဆငးလာေသာလညး အရညအေကာငးဆးေက ာကမ ား၏ ေစ းမ ာမ ခကမႈသပမ႐ ဟ

သရပါသည။ ယခတင ေက ာကစမးးေဖာသညလပငနးက ရာသ အလက၊ ေန႔တငသာ မဟ ောဘ

စႏ စပလး ေန႔ညမေ႐ ာင လပႏငလာၿပ ျဖစသည။ ေက ာကစမး လပျခငးႏ င ေက ာကစမးႏ င

ဆကစပသည အျခားလပငနးမ ားအားလးတင လပသားေပါငး သနးခ ၍ လပကငေနရသညဟလညး

ခန႔မ နးရပါသည။

ေက ာကစမးအေခ ာ လပသည လပငနးမ ာ ျမနမာႏငငတင မျဖစ တနးေသးပါ။ လပငနးက

တငတငက ယက ယလပႏငသညမ ာ ႐ ႏငငျဖစၿပ း ႏ စေပါငးစရာေက ာပင လပကငလာခၿပ းလညး

ျဖစပါသည။ လပငနး၏ ဗဟခ ကမမ ာ ကတမးက းျဖစၿပ း ယနနျပညနယ တငလညး လပသားေပါငး

ေလးသနးမ ငါးသနးၾကားျဖင အနညးငယ လပကငပါသည။

ျမနမာႏငငအေနျဖင ေက ာကစမးမ ရ႐ ႏငမည အခတနဘ႑ာမ ားက လအပပါသည။ သေလ ာငားသည

ေက ာကစမးမ ားကလညး ႐ ႏ ငၿပ းျဖစေသာေၾကာင ေက ာကစမး လပသည လပငနးက

အငးအၾကပကင တယပါက အရာေရာကလမမညမဟ ပါ။ ႔ေၾကာင ေက ာကစမးအေခ ာည

လပေရးႏ င ပသသည ရငးႏ းျမညပႏ မႈမ ား ျမနမာႏငငသ႔ ဝငလာေစလပါက

လက႐ လပေနသမ ားႏ င ပးေပါငးသညနညးလမးက ပ ေရာကပါလမမည။ ႐ ႏငငတင

လပသားခမ ား ျမငကလာျခငးက အေခ ာညလပငနး ျမနမာႏငငသ႔ ေရာက႐ လာရန တနးအားစရပ

ျဖစေသာလညး ႏငငတငးလပသားမ ားက ေလက ငသငၾကားေပးျခငး၊ ျမနမာ လပသမ ား

အသငးအဖတ႔စခက ညောငျခငး၊ လပငနးႏ င ကနမ ားက လသမ ားေစရန ေၾကျငာျခငး၊

လအပမည နညးပညာႏ င ရငးႏ းျမညပႏ မႈစသည ႔က ျမနမာႏငငအေနျဖင စဥးစားေျဖ႐ ငးရန လပါလမမည။

ေရာငးလအား၊ ဝယလအားႏ င သကဆငသညအေၾကာငးရပမ ား

ေက ာကစမးတင ရငးႏ းျမညပႏ မႈ အမ ားစမ ာ ႐ ႏငငမ ေခ းေငတမ ားျဖစၿပ း လ ေလာတင

ေခ းေငတမ ားႏ င ပသက၍ ပ၍ငးငးၾကပၾကပကငတယလာျခငးသည ေက ာကစမး ေရာငးလအား၊

ဝယလအား ႏ စရပလးက ႐ကခမႈ႐ သည။ ႐ႈပေတးသည ကစၥစရပလညးျဖစၿပ း ေနာငတင ေက ာကစမး

လပမႈပမာဏကလညး ေလ ာက ေစႏငပါသည။ အရညအေသတးအေကာငးဆး ေက ာကစမးမ ားက

႐ႏငငတင ယခငက ရားဝငဘ႑ာေရးစနစအျပငမ (ရားဥပေဒအျပငမ ) ပငဆငမႈလကလႊရာတင

အသးျပခေသာလညး ယခ တင အက ငပ ကျခစားမႈ ကဖ ကေနမႈက ဝယလအားက ေလ ာက ေစႏငပါသည။



စဖက တငလညး ခ မးသာၾကတယဝသည ႐လမ းမ ား ပမ ားလာသညအတက သမ ားက

စ းပတားေရးအရ၊ းမးစဥလာအရ ေက ာကစမးမ ားက ပဝယလာၿပ း အးသျဖင အမျခေျမႏ င

စောေစ းကတက အေျခအေနမေကာငးပါက ေနာင တင ဝယလအားက ဆကလက နးားရန

ျဖစႏငပါသည။ အရညအေကာငးဆး ေက ာကစမး၏ေစ းႏႈနး းက လာပါက ၾကတယဝမႈ၏ အမ အသား

ဂဏပဒ စခအေနမ အဆငက လာၿပ း လႀကကနညးလာမညေလာ၊ သ႔မဟ ေစ းျပန ကလာမညအေပၚ

ေမ ာမ နးၿပ း သေလ ာငလသမ ားေၾကာင လႀကကမ ားလာမညေလာက မဆႏငပါ။ သ႔ေသာ လက႐

ကခ ငျပညနယတင ေက ာကစမးအလတနအကၽတ လပေနေသာေၾကာင ရ႐ သည ေက ာကစမးပမာဏ၊

နဖး႔မ ာ အလတနမ ားပါသည။ သ႔ေသာ သဘာဝပဝနးက င ခကမႈအား ဂ႐ျပမႈ မ႐ ဘ ေပးေဆာငသည

အခတနမ ားမ ာလညး မဆစေလာကသာ႐ ပါသည။

ကခ ငျပညနယတင ေနငသအခ ႕က ေက ာကစမးးေဖာမႈႏ င လကဥ းပငး

ေရာငးဝယေဖာကကားမႈ႔အတက လက႐ စညးၾကပမႈမ ာ ေပါေလ ာေနေသာေၾကာင လပငနးမ ားက

အေသအခ ာ ၾကပမႏငေစရန ပမအဆငအေနျဖင ေက ာကစမးတငးမ ားက အခ နကာလစခအ

လးဝပသမးလကသငသညဟ ဆပါသည။ ကသ႔ ျပလပျခငး၏ ဆးက းမ ာ ဖားကန႔တင႐ သည

သနးခ ေသာ အလပသမားမ ားအတက အလပအကင ခကခေစမညျဖစသည။ ေကာငးက းရရနမ ာမ

ေက ာကစမးလပငနးက ၾကပၾကပမမ ကင တယႏငေစရန ခ မ ရဥ းမည မဝါဒမ ား၊ ေနာကဆကတ

လပေဆာငခ ကမ ား၊ သ႔မဟ ညဆဥပေဒမ ားကပင အေကာငအညေဖာႏငျခငးတင မ ညပါသည။

လက႐ တင အစးရသစအေနျဖင သကမးကနသတားသည လပပငခတငမ ားက သက မးးေပးျခငး

မျပော႔ေသာေၾကာင ရားဝင သတငးလပငနးမ ား အားလးန းပါး (၂၀၁၈)ခႏ စကန တင

ရပဆငးသတားောမည ျဖစပါသည။ ေရမေဆးေက ာက႐ ာေဖတသမ ားက နးခ ပရနမ ာ ခကခၿပ း ပမော၊

သ႔ အစးရမ ဝငဝင မေဆာင႐တကပါက လပငနးမ ာ ဆကလကျဖစေပၚေနပါလမမည။

(၂၀၁၅)ခႏ စတင ျပငဆင ားသည သတငးဥပေဒအရ ေက ာကစမးတငး အႀက းႏ ငအလမ ား

လပကငခတငက ဗဟအစးရမ ဆးျဖႏငၿပ း တငးငယႏ င စပင စႏင လပပငခတငက ကခ ငျပညနယ

အစးရမ နးခ ပ ားပါသည။



ကခ ငျပညနယတင က န႐ ေနသးသည ေက ာကစမးပမာဏ

အလအေလ ာက ေမးေလ႐ သည အခ က စခမ ာ ကခ ငျပညနယမ ေက ာကစမးမ ား မညမ ၾကာၾကာ

ခပါဥ းမညနညး ဟ၍ပငျဖစသည။ ေက ာကစမးတင ပမအမ းအစား (primary) ႏ င ဒ ယအမ းအစား

(secondary) ဟ၍ ႏ စမ း႐ ပါသည။ ယခလပကငေနသည ေက ာကစမးလပငနးမ ာ အမ ားအားျဖင

ဖတင၍းသည နညးစနစကအသးျပေသာေၾကာင ဒယအမ းအစားက ေဖာႏငၿပ း ႐ သမ ေက ာက႔၏

သးပႏ စပက းေဖာၿပ းျဖစပါသည။ ပမအမ းအစားမ ာမ ောငမ ားအတငး႐ ၿပ း ဥမငလဏေခါငးးရန

လအပေသာေၾကာင အနညးငယမ သာ းယႏငပါေသးသည။ ကခ ငျပညနယ တင ပမအမ းအစား

ေက ာကစမးမ ားစတာ က န႐ ေနေသးသညဟ ဆၾကပါသည။ ေက ာကစမး ယရာတင

လဏေခါငးအဝမ ားမ သာ ယရမညျဖစေသာေၾကာင အဝငအတကႏ င အခတနေကာကချခငးက

နးခ ပရန ပမလတယကပါလမမည။ ေလာေလာဆယ းေဖာေနသညနညးႏ င ႏႈငးယ ဥပါက

ပဝနးက ငအေပၚ ခကမႈမ ားကလညး ေလ ာခ ႏငေျခ ႐ ပါသည။

ဖတင၍းသည နညးစနစ၏ သဘာဝပဝနးက င အက းဆကမ ားက ေလလာရန စ စဥားသညဟ

ၾကားသရၿပ း ေနာကဆက တအျဖစ ေျမစာမ ားက ပ၍ေသေသခ ာခ ာ စတန႔ပစရနလအပသညဟ ဆပါက

သတငးးသညစရမ ာ အနညးငယျမငကလာပါမည။ လဏေခါငးေဖာကျခငးမ ာ ဖတင၍းသည

နညးစနစ က ေယဘယ အားျဖင စရစက ပမ ားေလ႐ ပါသည။ သ႔ေသာလညး လက႐ က ငသးေနသည

ဖတင၍းေဖာျခငးသည ေက ာကစမးနဖး၏ ၁၀%ပင မ႐ ေသာေၾကာင စရအနညးငယ ပမ ားလာျခငးက

လပသမ ားအတက ျပနာမဟပါ။

နဂး

ေက ာကစမးလပငနးအတက ေနာငအသးျပရန မဝါဒခ မ ရသည လပငနးစဥမ ာ ခကခပါသည။

လပသ လပငနး႐ ငႀက းမ ားမ ာ သသသပသပ ႐ လ ၿပ း လပပငခတငလငစင သက မးမကနသမ ၊ မျပျပင

မေျပာငးလပါက လငစငအသစမရႏငသမ ေက ာကစမးက႑ ျပျပငေျပာငးလေရးတင လက တပါဝငရန

အလားအလာနညးပါးပါသည။ လပသမ ားႏ င ကနသညအမ ားစမ ာလညး ယခလက႐ အငး

ေက ာကစမးေမ ာငခကးရန အခေၾကးေငတ အနညးငယသာ ေပးကမးရသညစနစမ

အျမတကေနေသာေၾကာင ေျပာငးလလၾကမည မဟ ပါ။ ေကအငေအ အပါအဝင ၾကားေပါကဝငေငတ

ရေနသမ ား အေနျဖငလညး သ ႔၏ဝငေငတက ခကမညက လလားလမမည မဟ ပါ။

သတငးဝနႀက းဌာနတငး ဝနမးမ ားႏ င ျပငပ ပညာ႐ ငမ ားအၾကား ႐းသားကၽတမးသမ ား



႐ ေသာလညး ၎႔မ ာ အမ ားအားျဖင လ စလ မ႐ႈခေနရပါသည။ ေက ာကစမးလပငနးအတက

ရားနညးလမးက ၿပ း သငောသည အခတနအေကာကက14 ေသခ ာေကာကခရႏငေစရန လအပသည

မေဘာငမ ားႏ င နညးစနစမ ားက ခ မ ႏငရနမ ာ ဝန မးမ ား၊ ပညာ႐ ငမ ားက ႐ ာေဖတၿပ း

လပသမ ားႏ င အ ကတ ပးေပါငးလပကငရန မျဖစမေနလအပပါသည။

14 အရညအေကာငးဆး ေက ာကစမးမ ားကသာ အခတနေကာကသညစနစသည အရညနမေက ာကမ ားက းေဖာရ႐ ားသည “ကမေကာငးေသာ” လပငနး႐ ငမ ားအား ႀက းေလးသညအခတန ေဆာငရမညဒဏမ ကငးလတေစႏငပါလမမည။ ပမော၊ ေကအငေအ၊ အမ းသား ဒ မကေရစ အဖတ႔ခ ပအစးရႏ င လပငနး႐ ငႀက းမ ား (ကမၸဏ အမ ားႏ င းေဖာမႈလပငနး အမ ားစက နးခ ပားသည ဝ၊ ႐လမ း ပင႐ ငဆယဥ းခန႔) အၾကားတင ေက ာကစမးက အခတနေကာကခႏငမည နညးစနစအတက အားလးလကခႏငသည သေဘာည မႈစခက ခ မ မညဆပါက ေကအငေအမ အသးျပေနေသာ အျမမ ားသည ေက ာကစမးတငးမ ားက အျခားေက ာကစမးတငးမ ားမ မညသ႔စ စစသညဟေသာနညးက ေလလာသငပါသည။

Documents

David Dapice (David [email protected]) …...2016/10/24 · စ ည ။ (၂၀၁၄)ခ စ တင က ဂ င ၁၂.၇၅ (၂၀၁၅)ခ စ တင က င ၃၀ းါးအ္ိ