defb474ea7416e37c0b18f8fdcbabff2

รายงานการวจย

เรอง

การศกษาและพฒนารปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว

โดย

ศนยวจยและพฒนาครอบครวไทย สาขาวชามนษยนเวศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

เสนอตอ

สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

พฤศจกายน 2553

สารบญ

9

หนา

ปกใน บทท 1 บทนา .................................................................................................................................................................................................... 1 ความสาคญและทมาของปญหาการวจย ................................................................................................................. 1 วตถประสงคของการวจย ................................................................................................................................................................. 3 กรอบแนวคดการวจย ........................................................................................................................................................................ 4 ขอบเขตการวจย ..................................................................................................................................................... 4 ระยะเวลาดาเนนการวจย ...................................................................................................................................... 5 นยามศพทเฉพาะ ................................................................................................................................................................................ 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................................................................................................... 7 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ............................................................................................................................ 8 แนวโนมเกยวกบสถานการณครอบครวในสงคมไทย ................................................................................................................. 8 แนวคดเกยวกบความมนคงของครอบครว ................................................................................................................................... 14 แนวคดทสมพนธกบหลกประกนความมนคงของครอบครว .................................................................................................... 42 นโยบาย สงคม และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ........................................................... 57 ผลงานวจยทเกยวของ ............................................................................................................................................ 57 บทท 3 วธดาเนนการวจย ................................................................................................................................................................................. 68 ประชากรและกลมตวอยาง ........................................................................................................................................ 68 เครองมอทใชในการวจย ......................................................................................................................................... 72 ขนตอนการดาเนนงานวจย ................................................................................................................................... 74 การเกบรวบรวมขอมล ............................................................................................................................................ 77 การวเคราะหขอมล ................................................................................................................................................. 77 บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล ............................................................................................................................................ 79

ขอมลทวไปของกลมตวอยางครอบครวทศกษา .......................................................................................................................... 80 ผลการวเคราะหสถานการณความมนคงของครอบครวไทย .................................................................................................... 91 ผลการศกษานโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกน ความมนคงของครอบครว ................................................................................................................................................................ 152 ผลการศกษารปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ........................................................................ 204

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอเชงนโยบาย ............................................................................................................. 218 สรปผลการวจย ...................................................................................................................................................... 218 ขอเสนอเชงนโยบาย ............................................................................................................................................... 222

บรรณานกรม

10

สารบญตาราง หนา

ตารางท 3.1 จานวนกลมตวอยางในพนทศกษาจาแนกตามจงหวด อาเภอ และตาบล...............................109 ตารางท 3.2 กาหนดการจดเกบขอมลในพนทกรงเทพมหานคร/ปรมณฑล..............................................116 ตารางท 3.3 กาหนดการจดเกบขอมลในพนท 4 ภมภาคของประเทศ.......................................................117 ตารางท 4.1 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว..............................................121

สารบญภาพ หนา

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย..................................................................................................................... 4

11

บทท 1 บทนา

1. ความสาคญและทมาของปญหาการวจย

12

สถาบนครอบครวเปนสถาบนพนฐานขนาดเลกทสดแตสาคญทสดของสงคม โดยทาหนาทสงเสรมการพฒนาคณภาพคนใหมสขภาวะทด และพฒนาความเปนมนษยทสมบรณใหแกสมาชกในครอบครว เพอเปนกาลงสาคญในการพฒนาประเทศชาต อกทงครอบครวเปนแหลงบมเพาะหลอหลอมถายทอดคานยมความเชอและอบรมขดเกลาสมาชกในครอบครวใหมพฤตกรรมทพงประสงค ครอบครวจงมความสาคญและมอทธพลทสดตอชวตมนษยทกคน ถอไดวา ครอบครวเปนรากฐานสาคญยงของชมชนและสงคม ซงนาไปสความเจรญอยางยงยนของประเทศชาต ดงจะเหนไดวา การทบคคลตงแต 2 คนขนไป มาใชชวตอยรวมกน เปนบอเกดของทรพยากรมนษยทสาคญตอเนองไปอยางไมจบสน การอยรวมกนไมวาจะเปนพอแมลกซงเปนครอบครวเดยวหรอพอแมลกอยกบปยาตายาย เปนครอบครวขยาย หรอแมกระทงครอบครวรปแบบอน ๆ ตางกมเปาหมายของการใชชวตอยรวมกนอยางมความสขและมนคง ซงองคประกอบสาคญ ททาใหครอบครวมความสข หรอเปนคณสมบตของครอบครวไทยทพงประสงค คอ สมาชกทกคนในครอบครวมความรกใครกลมเกลยว มความรบผดชอบ ประกอบอาชพสจรต รจกประหยดเกบออมสรางฐานะครอบครวใหมนคง พอแมเปนแบบอยางทดในการดาเนนชวตอยางมคณธรรม ไมทะเลาะเบาะแวงทารายกนและกน มทกษะการอบรมเลยงดบตรใหเปนคนดและสงเสรมใหไดรบการศกษาตามศกยภาพ สมาชกในครอบครว มสขภาพด สถานทอยอาศยปลอดภยถกสขลกษณะปราศจากมลพษ มความเปนระเบยบเรยบรอย และสมาชกรจกคณคาตนอง มสวนรวมและบาเพญตนเปนประโยชน ตอสงคม ซ งนายแพทยประเวศ วะส ไดระบตวชวดความเขมแขงของครอบครวทพงประสงคนไว 5 องคประกอบ ไดแก ความเปนปกแผน ในครอบครวทไดอยรวมกน การมเศรษฐกจพอเพยง การอยในสงแวดลอมทดมทอยอาศย การทพอแมเลยงเอาใจใสเลยงดใหเปนคนดมความสข ในขณะทพอแมกไดเรยนรและพฒนาตนเอง และการมการเรยนร อยางตอเนอง

ปจจบนครอบครวไทยมการเปลยนแปลงรปลกษณะ โครงสราง ขนาดและจานวนสมาชกในครอบครวอยางเหนไดชด อนเนองมาจากตลอดระยะเวลา 30 ปทผานมา อตราการเพมของประชากรลดลงเหลอ ไมเกนรอยละ 2 ทาใหโครงสรางประชากรมการเปลยนแปลงไป โดยหญงไทยมบตรเฉลยเหลอเพยง 2 คน ครอบครวจงลดขนาดลงเหลอเพยง 4-6 คนตอครอบครว (ภสสร ลมานนท ในรจา ภไพบลย และนตยา คชภกด 2539) และเมอมการเกดของเดกนอยลง ผใหญวยแรงงานและผสงอายจงมจานวนมากขน ถอไดวา เปนสญญาณของการกาวเขาสสงคมผสงอายอยางเหนไดชด อกทงครอบครวสวนใหญเปนครอบครวเดยวมากกวาเปนครอบครวขยายทมคนอยรวมกนมากกวา 2 รนในลกษณะเดม ในสวนของครอบครวเดยวกมลกษณะทหลากหลายยงขน กลาวคอ มพอ แมและลก หรอมผสงอายกบหลานอยกนตามลาพง เนองจากบดามารดาจาเปนตองยายถนฐานเพอประกอบอาชพ หรอสตรเปนหวหนาครอบครวอยกบลก ๆ เนองจากถกทอดทงหรอแยกไปมอาชพของสาม ตลอดจนมเดก ๆ ทตองอยดวยกนเองตามลาพงโดยไมมพอแมหรอญาตผใหญ นอกจากนน การอยรวมกนระหวางพอแมและลกมแนวโนมลดลง ในขณะทครอบครวทมเฉพาะสามและภรรยา (ครอบครวทไมมบตร) กลบมแนวโนมเพมมากขน เชนเดยวกบแนวโนมทเพมมากขนของครอบครวทมการหยาราง ในดานความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครว พบวา มความหางเหนกนมากขน ความรบผดชอบตอบทบาทหนาทของแตละคนในครอบครวลดนอยลงและเปลยนแปลงไป เนองจากสภาพเศรษฐกจและสงคมและความกาวหนาของเทคโนโลยและการสอสาร ตลอดจนมการเคลอนยายถนฐานเพอประกอบอาชพ และการงานทรดตวเพอสรางรายไดและชดใชหนสน ทาใหสมาชกในครอบครวมเวลาอยดวยกนนอยลง จากปรากฏการณทกลาวมาแสดงใหเหนแนวโนมของการเกดปญหาตอเนองรวมทงผลกระทบทจะตดตาม โดยมจดเรมตนมาจากปญหาภายในครอบครว อาท สภาพครอบครวทมโครงสรางไมสมบรณ อาจนาไปสการกลายเปนครอบครวในภาวะเสยงเพมมากขนและทาใหสถาบนครอบครวออนแอในอนาคตได

13

ทงนในดานเศรษฐกจและสงคม นบจากป 2552 ทประเทศไทยไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจเชนเดยวกบประเทศอน ๆ ทวโลก ภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอนไทยกไดรบผลกระทบดวยเชนกน จากผลการสารวจครวเรอนทวประเทศ (สานกงานสถตแหงชาต 2552) พบวา ครวเรอนสวนใหญมรายไดจากการทางานเฉลยเดอนละ 20,903 บาทตอเดอน ในขณะทมคาใชจายเฉลยเดอนละ 16,205 บาทตอเดอน หรอมรายไดสงกวา คาใชจาย 4,698 บาทตอครวเรอน หรอประมาณ 1,424 บาทตอคน ในขณะทมหนสนเฉลย 134,699 บาท ตอครวเรอน โดยเปนการกอหนเพอซอบานและทดนเปนจานวนสงสด รอยละ 35.5 รองลงมาเปนการกอหนเพอใชในการอปโภคบรโภค รอยละ 33.8 สาหรบการกอหนเพอการศกษามจานวนนอยทสดเพยง รอยละ 2.6 เทานน และจากการสารวจทแมจะพบวา ตงแตป 2549 - 2552 ครวเรอนทมหนมแนวโนมลดลงจากรอยละ 64.4 เปน 60.9 แตจานวนเงนทเปนหนกลบมแนวโนมเพมสงขนจาก 116,585 บาท เปน 134,699 บาท และยงพบวา ภาคกลางเปนภาคทมสดสวนของคาใชจายตอรายไดสงสดถงรอยละ 81.6 ซงหมายความวา จะทาใหเกดการออมหรอการชาระหนไดนอยกวาภาคอน ๆ

จะเหนไดวา ทามกลางภาวะเศรษฐกจทชะลอตวแตกลบปรากฏวา การใชจายของครวเรอนยงขยายตวคอนขางสง และมอตราการขยายตวสงกวาการเพมขนของรายได ในขณะทภาระหนสนอยในระดบ คอนขางสง โดยหนสวนใหญกอขนเพอซอ-เชาซออสงหารมทรพย และทสาคญเปนหนเพอการอปโภคบรโภคมากกวาหนงในส จากการขยายตวของรายจายของครวเรอน ทไมสอดคลองกบการขยายตวของรายได สะทอน ใหเหนวา นอกจากรายไดจะเปนตวกาหนดการใชจายแลว นาจะมปจจยอนทมอทธพลสาคญไมยงหยอนไปกวารายได กคอ กระแสบรโภคนยมทครอบงาวถชวตอยางรนแรงเขาไปเปนตวเรงการใชจายดวย ซงหากสถานการณยงมแนวโนมเชนน ยอมสงผลเสยใหการกอหนเพมสงขน โดยเฉพาะหนเพอการอปโภคบรโภค นบวนยงเปนอปสรรคบนทอนตอการออมของภาคครวเรอน

เมอกลาวถงความมนคงของบคคล ครวเรอนและชมชน นบไดวาเปนพนฐานหลกของความมนคงของประเทศชาต ซงในภาวะปจจบนไดมความสนใจและการเคลอนไหวในดานนมากขน โดยเฉพาะประเดน ทเกยวของกบความมนคงของครวเรอนและครอบครว ซงยอมสะทอนถงปญหาความมนคงของบคคลและชมชน ดวย โดยทครวเรอนมความเกยวพนเชอมโยงกบบคคลและชมชนอยางใกลชด กลาวคอ ครวเรอน (household unit) ประกอบดวยบคคลคนเดยวหรอหลายคน ซงอาศยเปนประจาในบาน หรอสถานทอยเดยวกน ไมคานงถงวาบคคลเหลานนจะมความสมพนธฉนญาตหรอไมกตาม โดยบคคลเหลานนจดหาหรอใชสงอปโภคบรโภคอนจาเปนแกการครองชพรวมกน ในขณะทชมชน (community unit) ประกอบดวย กลมคนทอาศยอยในครวเรอนหร อ ส ถ านท อ ย ใ น อ าณา เ ขตบร เ วณ เ ด ย ว ก น ม ค ว า มส ม พ น ธ ใ ก ล ช ด ม ฐ า น ะและอ า ช พ ทคลายคลงกน มลกษณะของการใชชวตรวมกน มความเปนอนหนงอนเดยวกน ตงแตระดบครอบครวไปสระดบเครอญาตจนถงระดบหมบานและใหญกวาระดบหมบาน ดงนน ปญหาทเกดขนกบครวเรอนยอมเกยวเนองทงกบบคคลและชมชนอยางหลกเลยงไมได

เนองจากปจจบนยงไมมการศกษาขอมลพนฐาน (baseline data) เกยวกบความมนคงของครวเรอนโดยเฉพาะในกรณทมลกษณะเปนครอบครว (family unit) ซงเปนหนวยยอยพนฐานของสงคมทเลกทสดประกอบดวย บคคลตงแต 2 คนขนไป และมความเกยวของสมพนธกนโดยการเกดการแตงงานหรอการรบเปนบตรบญธรรมและอาศยอยรวมกน อกทงทกวนนครอบครวกาลงเผชญกบภาวะวกฤตและสถานการณการเปลยนแปลงทางสงคมหลายดานอยางหลกเลยงไมได ตลอดจนไดรบผลกระทบทงในดานบวกและลบจากสถานการณตาง ๆ เหลานน การสารวจสถานการณความมนคงของครอบครวยอมชวยสะทอนหรอฉายภาพเรองราวของการดาเนนชวตครอบครวและปญหาทเกดขนไดชดเจนตรงประเดนมากขน

14

ดงนน สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงเลงเหนความสาคญในการแกปญหาดงกลาวและมความพยายามในการคนหาแนวทางการสรางเสรมหลกประกนความมนคงใหกบครอบครว เพอใหสมาชกครอบครวไดรบหลกประกนดานสทธ ความปลอดภย การตอบสนองตอความจาเปนขนพนฐาน สามารถดารงชวตอยในสงคมอยางมศกดศร ตลอดจนไดรบโอกาสอยางเทาเทยมในการพฒนาศกยภาพของตนเอง ตามความหมายของความมนคงของมนษย (ความมนคงของมนษยประเทศไทย ป 2550 และป 2551) ปจจบนสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวมการดาเนนงานสงเสรมความมนคงของมนษย โดยทาหนาทสงเสรมและสนบสนนการดาเนนงานของสมาคมฌาปนกจสงเคราะห ซงเปนมาตรการเดยวในการใหความชวยเหลอครอบครวทประสบปญหาและมการทางานรวมกบหนวยงานภาคทองถน เพอทาการสงเคราะหในการจดการศพและสงเคราะหครอบครวของผถงแกความตาย เปนกระบวนการพงพาซงกนและกนในระหวางเครอญาตและชมชนในภาวะประสบปญหาความเดอดรอน เปนหลกประกนความมนคงของครอบครว และคมครองเกยวกบรายไดประจาของครอบครวไมใหขาดตอนในชวงภาวะวกฤตทบคคลในครอบครวเสยชวต

อยางไรกตาม การเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวโดยใชรปแบบสมาคมฌาปนกจสงเคราะห ไมอาจจะเปนหลกประกนในการคมครองความมนคงแกครอบครวไดอยางครอบคลม อกทง ไมสามารถลดภาวะเสยงในการบนทอนความเขมแขงของครอบครวได จงมความจาเปนอยางยงทจะตอง มการศกษาสถานการณความมนคงของครอบครวไทยใหครอบคลมทกดาน วมทงนโยบาย มาตรการ กลไกการเสรมสรางความมนคงของครอบครวในภาครฐ ทจะนามาพฒนาเปนขอเสนอตอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวใหครอบคลมกบความตองการของครอบครวทเหมาะสมกบบรบทของสงคมและสอดคลองกบแนวคดเศรษฐกจพอเพยง เพอใหครอบครวเกดความมนคง และสามารถทาหนาทไดอยางสมบรณตอไป 2. วตถประสงคการวจย

การวจยครงนมวตถประสงค ดงน 2.1 เพอศกษาสถานการณความมนคงของครอบครวไทย 2.2 เพอศกษานโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคง

ของครอบครว ทงในและตางประเทศ 2.3 เพอศกษาและเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรม

การสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3. กรอบแนวคดการวจย การวจยครงนมงเนนการศกษาเชงสารวจสถานการณความมนคงของครอบครวไทย รวมถงการทบทวนนโยบาย มาตรการ และกลไกทเกยวของกบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว เพอเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (ดภาพท 1)

สถานการณความมนคงของครอบครว 1. ดานสขภาพ 2. ดานการศกษา 3. ดานอาชพการงาน 4. ดานรายได 5. ดานทอยอาศยและสงแวดลอม 6. ดานชวตครอบครวและชมชน 7 ดานการคมนาคมและการสอสาร

15

ภาพท 1.1 กรอบแนวคดการวจยเบองตน

4. ขอบเขตการวจย 4.1 ขอบเขตดานประชากร

4.1.1 ประชากร เปนครอบครวทอาศยอยในพนทศกษาครอบคลม กรงเทพมหานครและปรมณฑล และจงหวดทมจานวนประชากร/จานวนบานมากทสดใน 4 ภมภาค ไดแก ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ทงในเขตเมองและเขตชนบท ทงในเขตเมองและชนบท

4.1.2 กลมตวอยาง ในท นเปนตวแทนครอบครวหรอสมาชกครอบครว ทมสถานภาพ เปนหวหนาครอบครวหรอคสมรส หรอผมรายไดหลกในครอบครว จานวนไมนอยกวา 7,500 ครอบครว ซงอาศยอยในพนทศกษา ไดแก กรงเทพมหานครและปรมณฑล และจงหวดทมจานวนประชากร/จานวนบานมากทสดใน 4 ภมภาค ไดแก ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ทงในเขตเมองและเขตชนบท โดยสดสวนการสมตวอยางในการจดเกบขอมลขนอยกบขนาดของประชากรในพนทศกษา

4.2 ขอบเขตดานพนททาการศกษา พนทศกษาครอบคลมกรงเทพมหานครและปรมณฑล และจงหวดทมจานวนประชากร/จานวน

บานมากทสดใน 4 ภมภาค ทงในเขตเมองและเขตชนบท ไดแก 4.2.1 กรงเทพมหานครและปรมณฑล ไดแก กรงเทพมหานคร และจงหวดสมทรปราการ 4.2.2 ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม 4.2.3 ภาคกลาง ไดแก จงหวดนครสวรรค และจงหวดชลบร 4.2.4 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดขอนแกน และจงหวดอบลราชธาน 4.2.5 ภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช

นโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการดาเนนงาน เพอเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว 1. ดานสขภาพ 2. ดานการศกษา 3. ดานอาชพการงาน 4. ดานรายได 5. ดานทอยอาศยและสงแวดลอม 6. ดานชวตครอบครวและชมชน 7. ดานการคมนาคมและการสอสาร 8. ดานการมสวนรวม

ขอเสนอเชงนโยบาย

รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทด และความเขมแขงของครอบครว บนพนฐานของแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

16

4.3 ขอบเขตดานวธการเขาถงกลมเปาหมาย การเขาถงกลมเปาหมายครอบครวในการจดเกบขอมลให มการประสานความรวมมอกบหนวยงานใน

พนทศกษา ไดแก หนวยงานราชการ (อาท สานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สานกงานส ถ ต จ งห ว ด ส า น กงาน พฒนา ชมชน จ งห ว ด ส า น กงานท อ งถ น จ งห ว ด ) สถาบ นการศ กษา กลม องคกร มลนธและเครอขายทปฏบตงานเกยวของกบครอบครว ทงภาครฐและเอกชน

4.4 ขอบเขตดานตวแปรทศกษา ตวแปรทศกษาครอบคลมเนอหาในเรองตอไปน 4.4.1 สถานการณความมนคงของครอบครวไทย ครอบคลมองคประกอบสาคญของความมนคงของ

ครอบครวและหลกประกน 8 ดาน ซงสอดคลองกบรปแบบการพฒนาคนของสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ไดแก (1) สขภาพ (2) การศกษา (3) ชวตการงาน (4) รายได (5) ทอยอาศยและสภาพแวดลอม (6) ชวตครอบครวและชมชน (7) การคมนาคมและการสอสาร และ (8) การมสวนรวม

4.4.2 นโยบาย มาตรการ และกลไกการดาเนนงานเพอเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว จากการทบทวนองคความรในประเทศและตางประเทศ

4.4.3 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง รวมถงปญหาอปสรรค/ประเดนทาทาย 5. ระยะเวลาดาเนนการวจย การวจยครงนใชเวลา 10 เดอน (ระหวางเดอนพฤษภาคม 2553–กมภาพนธ 2554) 6. นยามศพทเฉพาะ การวจยครงนกาหนดความหมายของศพททใชบางคา ดงน

6.1 ครอบครว หมายถง บคคลตงแต 2 คนขนไป และมความเกยวของสมพนธกนโดยการเกด การแตงงาน หรอการรบเปนบตรบญธรรม และอาศยอยรวมกนในบานเรอนหรอทพกอาศยเดยวกน หรอ อาจแยกกนอยชวคราว ตามความจาเปนในดานการศกษาหรอการงานอาชพ แตยงคงมปฏสมพนธตอกนอยางตอเนอง 6.2 สมาชกครอบครว หมายถง พอ แม ลก และญาตของฝายพอและแม ทอาศยอยในหลงคาเรอนเดยวกนหรอแยกกนอยชวคราวตามความจาเปนในดานการศกษาหรอการงานอาชพ โดยสมาชก ในครอบครวจะตองเปนผทมการพงพาอาศยกน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม และจตใจ รวมถงความสมพนธกบสมาชกในครอบครวในฐานะเครอญาต (เชน ลงปานาอา พนอง หลาน) ทงนไมรวมคนอาศย (เชน เพอน คนรบใช ผชวยแมบาน ผดแลผสงอายทไมใชญาต คนงาน คนขบรถ คนสวน)

6.3 สถานการณความมนคงของครอบครวไทย หมายถง ขอมลทสะทอนใหเหนสภาพชวตความเปนอยและสภาวะทสมาชกครอบครวดารงชวตและดาเนนชวตครอบครวไดอยางมความสข สมดลและพงพาตนเองได ซงเปนขอมลทไดจากการสารวจความคดเหนของครอบครวตอความมนคงของครอบครวและหลกประกนความมนคงของครอบครว ซงครอบคลมองคประกอบสาคญตามรปแบบการพฒนาคนของสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) 8 ดาน ไดแก ดานสขภาพ ดานการศกษา ดานอาชพการงาน ดานรายได ดานทอยอาศยและสงแวดลอม ดานชวตครอบครวและชมชน ดานการคมนาคมและการสอสาร และดานการมสวนรวม โดยใชการสมภาษณตวแทนหรอสมาชกของครอบครวเปนหลก

17

6.4 หลกประกนความมนคงของครอบครว หมายถง สงยนยนหรอเกอหนนใหครอบครวมความมนคงสามารถพงตนเองไดอยางสมดลและมความสข ทงในการดาเนนชวตครอบครวและการทาหนาทตอสมาชกครอบครวและสงคม ในทนจาแนกหลกประกนเปนดานตางๆ 8 ดาน และใชการสมภาษณตวแทนหรอสมาชกของครอบครวเปนหลก ไดแก

6.4.1 หลกประกนความมนคงดานสขภาพ หมายถง การทครอบครวไดรบบรการสขภาพ ขนพนฐานทงทางรางกายและจตใจ สามารถเขาถงแหลงบรการสขภาพ และปราศจากพฤตกรรมเสยง ตอการเจบปวยดานรางกายและจตใจ รวมทงการปฏบตตนทมสวนสงเสรมสขภาพกายและจตใจ ตลอดจนไดรบประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพตามความตองการ

6.4.2 หลกประกนความมนคงดานการศกษา หมายถง การทครอบครวไดรบการศกษาขนพนฐานอยางนอยไมตากวาการศกษาภาคบงคบและไดรบการพฒนาตนเองอยางตอเนอง ตลอดจนไดใชความรความสามารถในการประกอบอาชพตรงตามความตองการในการดารงชวต

6.4.3 หลกประกนความมนคงดานชวตการงาน/อาชพ หมายถง การทครอบครวไดรบโอกาสประกอบอาชพตามความตองการหรอความถนดโดยปราศจากความเสยงในการทางาน และมความสขหรอพงพอใจในงาน

6.4.4 หลกประกนความมนคงดานรายได หมายถง การทครอบครวมรายไดทเพยงพอกบ การดารงชวตของตนเองและครอบครว มความสามารถในการชดใชหนสน และมเงนออมสาหรบครอบครว

6.4.5 หลกประกนความมนคงดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม หมายถง การทครอบครว มกรรมสทธครอบครองทอยอาศยทมสภาพมนคง เขาถงแหลงสาธารณปโภคขนพนฐานและอยในสภาพแวดลอมทปลอดภย

6.4.6 หลกประกนความมนคงดานชวตครอบครวและชมชน หมายถง การทครอบครวไดรบทรพยากรเกอหนนหรอบรการสนบสนนเพอสงเสรมใหครอบครวสามารถทาหนาทและสรางความสมพนธ ทดระหวางสมาชกในครอบครว รวมทงมการสรางความสมพนธระหวางสมาชกครอบครวกบคนในชมชน

6.4.7 หลกประกนความมนคงดานการคมนาคมและการสอสาร หมายถง การทครอบครว

ไดรบบรการขนสงมวลชนในการดารงชวต ตลอดจนเขาถงชองทางการสอสารเพอรบรขอมลขาวสาร ททนตอสถานการณและใชประโยชนในการดาเนนชวต รวมทงมโอกาสปฏสมพนธระหวางกนของสมาชก ในครอบครว

6.4.8 หลกประกนความมนคงดานการมสวนรวม หมายถง การทครอบครวมโอกาสเขารวม เปนสมาชกกลมหรอเครอขายทางสงคม และเขารวมกจกรรมตาง ๆ ของชมชนหรอสงคมตามความสมครใจ เพอประโยชนสวนรวม

6.5 นโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการดาเนนงาน เพอเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว หมายถง แนวทางหรอกรอบการทางานหรอขอตกลงทกาหนดขน เพอใชในการดาเนนงานหรอปฏบตของหนวยงานทเกยวของ ใหบรรลผลตามเปาหมายทกาหนด ซงประมวลขนจากขอมลทเปนสงพมพและสออเลกทรอนกสทงในประเทศไทยและตางประเทศ

6.6 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว หมายถง แบบแผนหรอกระบวนการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ซงประมวลขนจากขอมลสถานการณความมนคงของครอบครวไทยและความคดเหนของครอบครวตอหลกประกนความมนคงของครอบครว เชอมโยงไปส

18

แนวทางการสงเสรมคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยเปนขอเสนอเชงนโยบายทนาไปสการปฏบตตอไป 7. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ผลการวจยครงน สามารถนามาใชประโยชนตอไปได ดงน 7.1 ใชเปนฐานขอมลเบองตน (นารอง) ซงเปนขอมลเชงประจกษเกยวกบสถานการณความมนคงของครอบครวและสภาพปญหาทพบ สาหรบหนวยงานทเกยวของในระดบนโยบาย (โดยเฉพาะภาครฐ) ในการวางแผนกาหนดนโยบาย มาตรการและกลไกการทางาน เพอการปองกนแกไขและชวยเหลอครอบครวใหมหลกประกนความมนคงในการดาเนนชวตครอบครว อยางเปนรปธรรม 7.2 นาผลจากการศกษาวจยและการรวบรวมขอมลทางวชาการตาง ๆ มาประมวลสงเคราะหเพมเตมในเชงพนท เพอพจารณากาหนดแนวทางสนบสนนการดาเนนงานในการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ใหสามารถบรณาการกระบวนการทางานในระดบพนท โดยใชสถานการณครอบครวเปนเปาหมายของการทางานรวมกนในการชวยเหลอครอบครว 7.3 ใชเปนแนวทางในการกาหนดกลยทธหรอแนวทางทจะชวยสงเสรมสนบสนนการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว เพอใหแตละครอบครวและชมชนสามารถพฒนาความมนคงดวยตนเองได

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาวจยเพอศกษาและพฒนารปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว คณะผวจยไดทาการศกษาคนควาและทบทวนวรรณกรรม จากการรวบรวมเอกสารทางวชาการและงานวจย ทเกยวของ เพอประมวลเปนองคความรเบองตนเชอมโยงมาสการดาเนนการศกษาวจยใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย และจดระบบเนอหาสาระตางๆ ตามขอบเขตของตวแปรทศกษา สาหรบใชเปนขอมลประกอบการพจารณากาหนดกรอบแนวคดการวจย การวางแผนออกแบบเครองมอวจย และ การอางองสาหรบการอภปรายผล ทงนขอบเขตเนอหาความรทเกยวของ แบงเปน 4 ประเดน ดงน

1. แนวโนมเกยวกบสถานการณครอบครวในสงคมไทย 2. แนวคดเกยวกบความมนคงของครอบครว 3. แนวคดทสมพนธกบหลกประกนความมนคงของครอบครว

4. นโยบายสงคมและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว 5. งานวจยทเกยวของ 1. แนวโนมเกยวกบสถานการณครอบครวในสงคมไทย ปจจบนประชากรไทยมประมาณ 63 ลานคน มจานวนครอบครวอยประมาณ 17.8 ลานครอบครว สวนใหญเปนครอบครวเดยว รอยละ 53.2 ครอบครวขยาย รอยละ 33.9 อยคนเดยว (หมาย+โสด) รอยละ 12.3 อยกบคนทไมใชญาต รอยละ0.6 (สานกงานสถตแหงชาต 2547 สบคนจาก0http://service.nso.go.th/ nso/nsopublish/BaseStat/basestat.html) โดยมแนวโนมวาครอบครว

19

เ ด ย ว แ ล ะ ค น ท อ ย ค น เ ด ย ว มจานวนมากขน ในขณะทครอบครวขยายมแนวโนมลดลง 1.1 สถานการณครอบครวไทยในปจจบน ครอบครวเปนมตทางสงคมขวฒนธรรม มความเปนพลวต ไมหยดนงอยกบท มการเปลยนแปลง มการเคลอนไหวตลอดเวลา ประเดนทสะทอนถงเปลยนแปลงของครอบครวมหลายประการ ดงน 1.1.1 โครงสรางและการทาหนาทของครอบครวเปลยนแปลง สงผลใหครอบครวไมสามารถทาบทบาทหนาทไดอยางสมบรณ ปรากฏการณทเหนไดชดเจน คอ ขนาดของครอบครวมขนาดเลกลง ผหญง มแนวโนมเปนหวหนาครอบครวมากขน (จากรอยละ 27.9 ในป 2547 เปนรอยละ 30.4 ในป 2549 (สานกงานสถตแหงชาต 2549) ครอบครวทมพอหรอแมเลยงคนเดยวมแนวโนมมากขน ปจจบนมประมาณ 1.3 ลานครอบครว (สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว 2548) ครอบครวในชนบทสวนใหญ มแตผสงอายและเดก โดยคนในวยแรงงานตองอพยพไปทามาหากนในเมองใหญ (สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว 2548) ผสงอายมแนวโนมเพมขน จากรอยละ 6.8 ในป 2537 เปนรอยละ 10.7 ในป 2550 (สานกงานสถตแหงชาต 2550) และมแนวโนมถกทงใหอยตามลาพงมากขน สาหรบเดกมแนวโนมลดลง จากรอยละ 30.0 ในป 2537 เหลอรอยละ 22.4 ในป 2550 (สานกงานสถตแหงชาต 2550) 1.1.2 สถาบนครอบครวละเลยในบทบาทหนาทหลกในการอบรมเลยงดหลอหลอมและขดเกลาความเปนมนษยใหกบบตรหลาน ครอบครวไมสามารถทาบทบาทหนาทไดอยางสมบรณ และสมาชก ในครอบครวไมปฏบตหนาททพงมตอกนหรอมการทาบทบาทหนาทแตทาไดไมสมบรณ มความรบผดชอบนอย สถานการณทสามารถเหนไดชดเจนไดแก คสมรสไมทาหนาทคชวตทด พอแมผปกครองไมทาหนาท ในการอบรมสงสอนบตรหลาน แตผลกใหเปนหนาทของญาตทเปนผสงอาย สถานรบเลยงเดก พเลยง หรอ สถานศกษา เพราะเหตผลทตองประกอบอาชพไมมเวลาในการเลยงดบตรหลาน และไมมเวลาใหกบครอบครว ปญหาดงกลาวสงผลกระทบมากมายตอบคคลและครอบครว โดยจากผลการสารวจของสานกงานสถตแหงชาต (2547) พบวา พอแมใชเวลาในการประกอบอาชพประมาณวนละ 8 – 10 ชวโมง ในขณะทลกใชเวลากบการศกษา 6 – 8 ชวโมง โดยพอแมมเวลาในการดแลครวเรอนละ2 – 3 ชวโมง ใชเวลาในการเดนทาง 1.4 – 2 ชวโมง และมเวลาวางประมาณ 2 – 3 ชวโมงตอวน (จากรายงานผลการสารวจของสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวป 2551 พบวา ในวนจนทร – ศกรประชาชนมเวลาใหกบครอบครวเฉลยวนละ 5.30 ชวโมง ในขณะทวนเสาร – อาทตย จะมเวลาใหกบครอบครวประมาณวนละ 10.30 ชวโมง โดยกจกรรมททารวมกนมากทสด คอ รบประทานอาหารรวมกน รอยละ 28.0 ทางานบาน/ทาอาหาร รอยละ 19.8 ปลกตนไม/ทาสวน รอยละ 16.3 ดโทรทศน/ฟงเพลง รอยละ 10.6 เลนกฬา/ออกกาลงกาย รอยละ 4.4 และ สอนการบาน/อานหนงสอ/เลานทาน รอยละ 4.1) 1.1.3 สมพนธภาพภายในครอบครวออนแอเสอมถอย จากผลการศกษาของนกวชาการหลายทานมความสอดคลองกนวาความสมพนธระหวางคสมรสกาลงมปญหาและมความหางเหนกนมากขน เกดภาวะเสอมถอย อยกนไปอยางนน เพอลก มสภาพเหมอนหยากนทางพฤตกรรม นอกจากน ขอมลของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทยป 2549 พบวา อตราการจดทะเบยนตอการหยา ในป 2550 เทากบ 3 : 1 ( 307,910 : 100,420 ) อตราผทแยกกนอยแตไมไดหยามเพมจาก 21.82 คน/ผทเคยสมรสพนคน ในป 2548 เปน 22.84 คน/ผทเคยสมรสพนคน ในป 2550 อนง คนในสงคมปจจบน มคานยมในการอยดวยกนกอนการสมรสมากขน จากขอมลสถานภาพสมรสของประชากรอาย 13 ป ขนไป พบวามคนทเปนโสดเพยงรอยละ 26.6โดยทผชายเปนโสดรอยละ 30.2 ในขณะทผหญงเปนโสดมเพยงรอยละ 23.3 เทานน สาหรบคนทผานการสมรสทงทยงอยดวยกน โดยจดทะเบยน/ไมจดทะเบยน และหยาราง พบวามมากถง

20

ประมาณรอยละ 73.4 (สานกงานสถตแหงชาต 2550) นอกจากนน ปญหาความไมเขาใจระหวางพอแมผปกครองและเดกมอยมาก นอกจากน มผลการศกษาสอดคลองกนวา ปญหาสมพนธภาพภายในครอบครวของคนไทยสวนใหญเกดจากการขาดทกษะการสอสารทด ทาใหขาดความเขาใจกน ทสาคญอาจเปนเพราะคนไทยสวนใหญไมคอยใหความสาคญกบการเรยนร ทงๆทในโลกแหงความเปนจรง การดาเนนชวตครอบครวจาเปนตองมการเรยนร ทงในดานของหลกคดในการดาเนนชวต และ การเรยนรในการอยรวมกนฯลฯ 1.1.4 ปญหาความรนแรงในครอบครว มขอมลวา ผทกระทาความรนแรงสวนใหญ คอ แฟน คนใกลชดหรอ คนรจก ถงรอยละ 35.53 สาม รอยละ 26.26 และสมาชกในครอบครวหรอญาต อกรอยละ 14.27 สาเหตของการกระทาความรนแรงเกดจากการเมาสราและสารเสพตดมากทสด คดเปนรอยละ 28.79 รองลงมา คอ การนอกใจ หงหวง และทะเลาะววาท รอยละ 24.04 สาหรบประเภทของการกระทาความรนแรงจะเปนการทารายรางกายมากทสด รองลงมา คอ เรองเพศ โดยทเดกจะถกกระทาความรนแรงเรองเพศ ถงรอยละ 33.3 (ศนยพงไดกรมสนบสนนบรการสขภาพ 2549) 1.1.5 เดกและเยาวชนขาดคณธรรมจรยธรรม ครอบครวเปนสถาบนแรกทสาคญและจาเปนอยางยงในการเลยงด เอาใจใสทงกายภาพ อปนสย อารมณ สงคม(ระเบยบวนย การเคารพใหเกยรตคนอนฯ)เพอปลกฝงและหลอหลอมความเปนมนษยใหสงขนดขน เมอครอบครวไมสามารถทาหนาทหลกไดอยางสมบรณ บคคลๆนนอยในภาวะเสยงในการเตบโตขนมาโดยขาดความรกความอบอน การปลกฝงคณคาทางคณธรรม จรยธรรม เปนคนทไรราก แกนแทของชวต และไมเปนตวของตวเอง ยงเมอพจารณาถงสภาพทสงคมไทยตกอยใตอทธพลของบรโภคนยม ทนนยม สขนยม ฯสงผลใหคนเหนแกตว เหนแกได มทศคตมการแกงแยงแขงขน ฉวยโอกาส เอาเปรยบ ใครดใครได กระแสบรโภคนยม-สขนยมกระตนตอมคานยมความฟงเฟอฟมเฟอย ใชจายเกนตว ไมมหลกคดของความพอเพยงมหนสนตดตวและครอบครวมากมายจงมปญหาตางๆ ตามมาอยางมากมายในปจจบน

1.2 ปญหาวกฤตของครอบครว จากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมทมความซบซอนและเปนไปอยางรวดเรว มการ

อพยพแรงงานเขาสเมองใหญ สงคมไทยซงแตเดมเปนสงคมชนบท มความเอออาทรตอกนมแนวโนมเปนสงคมเมองมากขน โครงสรางและรปแบบของครอบครวซงเคยเปนครอบครวขยายกลายเปนครอบครวเดยวมากขน ขนาดของครอบครวเรมเลกลง ครอบครวไมสามารถทาหนาทไดอยางเหมาะสม สถาบนครอบครว ซงเคยเปนทนทางสงคม มระบบเครอญาตทมความผกพนอยางใกลชด มความเกอกล เอออาทร และการอบรม ขดเกลาบตรหลาน การปลกฝงวฒนธรรมและคานยมประเพณ กลบออนแอลง ซงมผลตอปฏสมพนธทงภายในและภายนอกครอบครวทงทางลบและทางบวก อนเนองมาจากปญหาวกฤตทครอบครวเผชญอย ln[8ho0kdครอบครวไทย (คลงปญญาไทย สบคนจาก http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php) ดงน

1.2.1 ปญหาเศรษฐกจ จากรายงานการวจยระยะยาวในเดกไทยโดย รศ. พญ. ลดดา เหมาะสวรรณ พบวาครอบครวไทยใน 17 จงหวดทวประเทศ ประสบปญหาวกฤตในดานเศรษฐกจถงรอยละ 61 ซงสอดคลองกบดชนการพงพาตนเองดานเศรษฐกจ (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต : 2546) พบวามครวเรอนถงรอยละ 40 ของครวเรอนทงประเทศทไมสามารถพงพาตนเองไดโดยเฉพาะครวเรอนภาคเกษตรซงปญหาทางเศรษฐกจดงกลาวทาใหสมาชกในครอบครวตองมงทางานเพอหารายไดเลยงครอบครว ประกอบกบภาวะความผนผวนทางเศรษฐกจทงของประเทศและโลก ทาใหครอบครวประสบปญหาและความยากลาบากซงทวความรนแรงมากขน และจากการศกษาผลกระทบของภาวะวกฤตเศรษฐกจตอเดก เยาวชนและครอบครวของรจา ภไพบลยและคณะ (2542) พบวา ภาวะวกฤต

21

ทางเศรษฐกจทาใหครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมระดบความเครยดของครอบครวสงกวาภาคอนๆ และ ครอบครวในกรงเทพมหานครมปญหาสมาชกมอารมณซมเศรามความวตกกงวลสงกวาภาคอน ๆ และผลกระทบของภาวะเศรษฐกจนครอบครวมแนวโนมปลอยใหเดกอยกนตามลาพงมากขน เนองจากบดามารดาตองไปหางานทา ซงจะมผลใหครอบครวไมสามารถทาหนาท บทบาทในการดแล อบรมเดกและเยาวชนในครอบครวไดด

1.2.2 ความสมพนธในครอบครว จากการศกษาภาวะความอยดมสขของประชาชนดานชวตครอบครวมแนวโนมลดลง (สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว : 2546) โดยเฉพาะดชนดานสมพนธภาพทอบอนในครอบครวมคาดชนลดลงจากรอยละ 80.85 ในป 2539 ลดลงเปน 70.77 ในป 2545 แสดงใหเหนการอยรวมกนและความสมพนธทอบอนในครอบครวเรมเสอมสลาย ความผกพนและความเกอกลกนในครอบครวเรมหางเหน อนเนองมาจากความจาเปนทางเศรษฐกจบงคบใหสมาชกในครอบครวตางตองพงตนเองมากขน ขาดการ ดแลเอาใจใสซงกนและกนในครอบครว ทาใหครอบครวมความผกพนกนนอยลง ความหวงใยอาทร ความเสยสละ ความอดทนและพงพาตอกนลดนอยลง ขาดความเขาใจระหวางคสมรส พอแมกบลก พกบนอง หรอญาตผใหญในครอบครว เปนสาเหตหนงททาใหเกดปญหาความรนแรงทงในครอบครวและในสงคมดวยเชนกน โดยมการศกษาผลกระทบของสถานภาพการสมรสและสมพนธภาพระหวางบดามารดาตอการตดยาบาของนกเรยนพบวา การหยารางของบดามารดาทาใหนกเรยนเสยงตอ การตดยาบาเปน 1.8 เทา นกเรยนทสมพนธภาพระหวางบดามารดาไมดจะเสยงตอการตดยาบาถง 3.14 เทา

1.2.3 วงจรชวตครอบครว การสมรสนอยลงและการหยารางเพมขน การสมรสถอวาเปนการ

เรมตนของชวตค เมอชายและหญงตกลงทจะใชชวตครวมกน โดยมการจะทะเบยนสมรสถกตองตามกฎหมาย ซงเปนเครองหมายแสดงถงความตงใจและความมงมนในการสรางชวตครอบครวรวมกน ขอมลการสมรสและการหยารางของประชากรทงประเทศ ชใหเหนวา อตราการจดทะเบยนสมรสทถกตองตามกฎหมายลดลงในขณะทอตราการหยารางสงขน จากอตราผขอจดทะเบยนสมรสในป 2539 เทากบ 28.47 คตอหนงพนครวเรอน ลดลงเหลอ 20.41 คตอหนงพนครวเรอนในป 2541 และ 16.8 คตอหนงพนครวเรอนในป 2545 (สานกงานสถตแหงชาต : 2545) ในขณะทอตราการจดทะเบยนหยารางในป 2539 เทากบ 3.70 คตอหนงพนครวเรอน เพมขนเปน 4.25 คหนงพนครวเรอนในป 2541 และเพมเปน 4.49 คหนงพนครวเรอนในป 2545 (สานกงานสถตแหงชาต, 2545) การหยารางทเพมสงขนสวนใหญมสาเหตมาจากทงหญงและชายมความอดทนตอกนนอยลง ซงมาจากความเครยดในชวตประจาวน โดยความเครยดนนเกดจากการเหนความสาคญของวตถมากกวาจตใจ

1.2.4 การทาหนาทของครอบครว เดกและผสงอายถกทอดทง เดกและผสงอายยงคงถกทอดทงจากครอบครว เนองจากการเปลยนแปลงเขาสสงคมผสงอายและสงคมเมองมมากขน สภาพปญหาของการทอดทงนถอวาอยในสภาวะทรนแรง เพราะอตราสวนของผทถกทอดทงไมมแนวโนมวาจะลดลงอยางชดเจน ลกษณะของการทอดทงมทงทกระทาโดยเจตนาและไมเจตนา หลายครอบครวททงเดกโดยไมตงใจ เชน ปลอยใหผอนดแลเดก ปลอยเดกไวตามลาพงใหดแล กนเอง เหนไดจากขอมลการสารวจ “เสยงสะทอนจากเดกไทย ณ วนน ของสวนดสตโพล พบวา สงทเดกประถมและทงเดกมธยมอยากไดจากพอ/แมเปนอนดบ 1 คอ ความรก/ความอบอน/ความเอาใจใส โดยเดกประถมมความตองการถงรอยละ 71.11 และเดกมธยมตองการรอยละ 63.79 และจากการทอดทงโดยเจตนา เชนการทงเดกในโรงพยาบาลและสถานสงเคราะหตาง ๆ ซงพบวามเดกและผสงอายทถกทอดทงอยในสถานสงเคราะหในชวงระหวางป 2539 - 2544 มสดสวนทใกลเคยงกน นอกจากน ผสงอายถกปลอยใหอยตามลาพงหรออยกบเดกเปนจานวนมากขน

22

ในขณะทสงคมยงตระหนกถงบทบาทความสาคญของผสงอายคอนขางนอย ทาใหผสงอายในชนบทเปนจานวนมาก ถกทอดทงใหอยตามลาพงหรอตองรบภาระเลยงดหลาน เพราะพอแมตางตองออกไปหารายไดและประกอบอาชพ

1.2.5 พฤตกรรมของสมาชกครอบครว พฤตกรรมไมเหมาะสมของวยรนและสถานการณ ทเกยวของกบความเสยงของวยรนมปรากฏใหเหนอยางหลากหลายมากขน เชน การมเพศสมพนธกอนวย อนเหมาะสม การทาแทง และการตดสงเสพตด นอกจากนยงพบปญหาการตดเกม การพนน การมพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศ การทะเลาะววาทและการใชความรนแรงในเดกและเยาวชนเพมมากขน

1.2.6 พฤตกรรมความรนแรงในครอบครว ลกษณะการทารายรางกาย การลวงละเมดทางเพศ และทารายจตใจ ระหวางสมาชกทมความสมพนธฉนทครอบครวเดยวกน ไมวาจะเปน สาม ภรรยา บตร หรอญาตผใหญ เขาขายความรนแรงในครอบครว โดยความรนแรงในครอบครวทเกดจากการทารายมหลายกรณ เชน สามทารายภรรยา ผหญงถกทารายจากครกของตนเอง บดาหรอมารดาทารายบตร ผทแขงแรงกวาทารายบพการทมความชราภาพหรอญาตผใหญทมความออนแอทางสรระรวมทงผทตองพงพาทางเศรษฐกจสงคม โดยภรรยาททารายสามนนมเพยงสวนนอย การกระทารนแรงในครอบครวพบเหนอยทวไปในสงคมไทย จากรายงานสถานการณความรนแรงในครอบครวป 2548 ของมลนธเพอนหญง พบวา มผมาขอรบคาปรกษาในแทบทกกลมอาชพ และมทกระดบการศกษา โดยมขาวการกระทารนแรงในครอบครวปรากฏตามสอมวลชนเพมขนจากป 2547 รอยละ 22 (มลนธเพอนหญง 2548) แสดงวาปญหานมการขยายตวมากขน ทสาคญกคอ สงทปรากฏเปนขาวนนมเพยงเลกนอยเทานน ในความเปนจรงมการกระทารนแรงมากกวาทปรากฏเปนขาวหลายเทา เพยงแตคนทถกกระทาไมอยากเปนขาว เพราะการเปนขาวอาจหมายถงการตองเปลยนแปลงชวต รวมทงตองหวาดระแวงและวตกกงวลกบการถกกลาวขวญและตอกยาจากสงคม (มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง 2547) และผหญงทตองรบสภาพความรนแรงจากสามหรอคนรกมกถกสงคมมองวาเปนเรองธรรมดาในครอบครว ซงผพทกษกฎหมายมกไกลเกลยใหคสมรสปรองดองกนมากกวาจะดาเนนคดตามกฎหมาย (วนานนท แสงอาทตย 2548) จนกลาวไดวาการทารายกนในครอบครวเปนภยเงยบทมองไมเหน เปนอาชญากรรมอยางหนงทเกดขนภายใตหลงคาบานทคนทวไปเขาใจวาจะเปนสถานทปลอดภยทสด จงทาใหอาชญากรรมประเภทนยากแกการปองกนมากทสด ทงนเพราะผกระทาสวนใหญคอสมาชกในครอบครว ดงนนการระมดระวงหรอการปองกนตนเองจงเปนสงทถกมองขาม เปนผลใหโอกาสในการกระทารนแรงเพมมากขน จนกลายเปน “ปญหาสงคมกงอาชญากรรม” (รณชย คงสกนธ 2549)

1.3 สาเหตของปญหาครอบครว นโยบายและแผนในการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ. 2537 –2546 ไดชใหเหนสาเหตแหง

ปญหาครอบครวทสาคญ ดงน 1.3.1 ความไมพรอมและไมไดเตรยมตวทจะเปนครอบครว การขาดความพรอมของพอแมใน

ดานตาง ๆ เชน ดานสขภาพ อายทเหมาะสม ไมเปนโรคตดตอหรอเจบปวยเรอรง ดานจตใจอารมณท จะตองมวฒภาวะเพยงพอทจะรบภาระเปนพอแม ดานสงคม เชน มความร ความสามารถเพยงพอทจะประกอบอาชพ มรายไดเลยงครอบครว เปนตน

1.3.2 สภาพเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมในปจจบน สงผลกระทบใหครอบครวไมอาจทา หนาท บทบาทของตนไดอยางสมบรณ และไมอาจปรบตนเองได ครอบครวทออนแอกยงไดรบผลกระทบรนแรง โดยขาดสวสดการครอบครวทเหมาะสมรองรบ

23

1.3.3 สงคมไมตระหนกในความสาคญของครอบครว วา ครอบครวมผลกระทบตอสงคมสวนรวม จงขาดจตสานกและพลงรวมกนจากทกสถานบนในสงคมทจะพฒนาครอบครว ปองกนและแกไขปญหาครอบครว

1.3.4 สอมวลชนเปนสถาบนสงคมทมอทธพล อยางยงตอครอบครวและสมาชกของสงคมโดย สอมวลชนยงไมไดใหความสนใจในการพฒนาครอบครวเพยงพอ บางสวนของสอมวลชนไดตอกยาใหเกดผลทางลบแกผรบสารอยางกวางขวางตอเนอง เชน การปลกฝงคานยมฟงเฟอ มอมเมา การใชความ รนแรง พฤตกรรมทสาสอนทางเพศและการผลตสอลามกตาง ๆ เปนตน

1.4 แนวโนมของปญหาครอบครว ในชวงทผานมา จากรายงานสถานการณทางสงคม สถานการณครอบครว ป 2547 ของสานกงาน

กจการสตรและสถาบนครอบครว (2547 : 3) ชใหเหนวา อทธพลของกระแสโลกาภวตนและภาวะความทนสมยทเนนปจเจกบคลและคานยมในการบรโภคและวตถนยมมากขน ไดสงผลใหสงคมมการแขงขน ประกอบกบความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมและกระแสเศรษฐกจของประเทศและโลก สงผลตอคาครองชพและแบบแผนของครอบครว ผลกระทบดงกลาวจะสงผลใหครอบครวมแนวโนมประสบปญหา (คลงปญญาไทย สบคนจาก http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php) ดงน

1.4.1 โครงสรางของครอบครวทงในเมองและในชนบททเปนครอบครวเดยวจะมแนวโนมทขนาดของครอบครวเลกลง และรปแบบของครอบครวจะมหลากหลายมากขนตามการเปลยนแปลงทางสงคมและความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

1.4.2 โครงสรางของครอบครวทประกอบดวยบคคลสองวย คอ ผสงอายและเดกจะมมากขนโดยเฉพาะในชนบทเนองจากการทหนมสาววยแรงงานอพยพเขาไปหางานทาในเมองใหญ เมอมครอบครวและมบตรโดยยงไมมความพรอม ประกอบกบปญหาคาครองชพสง กจะสงลกไปใหปยาตายายชวยเลยงด จงทาใหครอบครวในชนบทมโครงสรางเพยงบคคลสองวยคอ วยสงอายและเดกมากขน

1.4.3 ผสงอายในชนบททเคยมบทบาทในการถายทอดคณธรรมและวฒนธรรมใหแกลกหลาน และเปนวยทควรจะไดรบการดแล เอาใจใสจากลกหลาน จะถกปรบเปลยนบทบาทและรบภาระมากขน ในการทาหนาทแทนพอและแมเดกโดยจะตองรบภาระในการเลยงดเดกทงในทางกายภาพและจตใจ โดยเฉพาะหนมสาวทอพยพมาจากชนบทและแสวงหางานทาในเมอง เมอมบตรกจะสงลกใหปยา ตายายชวยเลยงดแทน สาหรบผทมความรบผดชอบกจะมการตดตอ สงเสยเงนทองเปนคาเลยงด ผสงอายจะไมตองรบภาระในการหารายไดเพอเลยงดหลาน แตในกรณทพอแมเดกไมรบผดชอบและหางเหนการตดตอ กจะทาให ผสงอายตองรบภาระหนกขนทงในการหารายไดเพอเลยงดครอบครว ในขณะเดยวกนกตองให การอบรม สงสอนเดกดวย ซงภาระดงกลาวสงผลตอภาวะสขภาพของผสงอายทงสขภาพรางกายและจตใจ นอกจากน การทเดกไมไดรบความใกลชดกบพอและแมยงสงผลกระทบตอพฒนาการของเดก อกดวย ปจจบนจงพบเดกทเตบโตขนมปญหาทางจตเวชมากขน โดยเฉพาะโรคซมเศรา โรควตกกงวล ฆาตวตาย ตดสารเสพตด ประพฤตผดศลธรรมและผดกฎหมาย มความกาวราวรนแรง ประพฤตผดทางเพศ (วนเพญ บญประกอบ : 2540)

1.4.4 ครอบครวทสามและภรรยาอยรวมกนโดยไมมการจดทะเบยนสมรสมมากขน เนองจาก คานยมในการรกอสระ และไมตองการพงพง ดงงานวจยทศกษาปจจยทเกยวของกบการจดทะเบยนสมรสของสตรไทย (ธนารด คายา 2543) พบวายงมครอบครวทคสมรสอยดวยกนโดยไมไดจดทะเบยนสมรส ทงนโดยมเหตผลอนมาจากคานยมทเปลยนไป เหตผลของการไมจดทะเบยนสมรสมากทสด คอ ไมอยากจด ไมจาเปน อยกนดวยใจ ไมมใครนยมจด หรออยดวยกนมานานแลว (รอยละ 35.9) รองลงมาคอ ความยงยาก

24

ของการจดทะเบยน เชน ไมมเวลา ไมมบตรประชาชน หรอทะเบยนบาน (รอยละ 31.2) กลวมปญหาในการทานตกรรมจะไดเลกงาย ปองกนการมปญหาเรองทรพยสมบต ไมอยากเปนนาง (รอยละ 13.5) เปนตน

1.4.5 ครอบครวทมพอหรอแมเลยงลกตามลาพงมมากขน เนองจากอตราการหยารางทมแนวโนมสงขนอยางตอเนอง การแยกกนอยของครอบครว และจากการเสยชวตของคสมรส โดยเฉพาะครอบครวทมแมเปนหวหนาครอบครวและเลยงลกตามลาพงจะมแนวโนมสงขน การทครอบครวมผปกครองทเปนพอหรอแมคนเดยว ทาใหตองแบกความรบผดชอบทงของตนเอง ครอบครว และบตรเพมขน ครอบครวทมผปกครองคนเดยวตองรบภาระหนกดานเศรษฐกจ ประสบปญหาความเครยดและความวาเหว ทาใหไมมเวลาในการอบรมสงสอนและการชวยเหลอลกในดานการเรยนอยางเหมาะสม

1.4.6 การเลยงดเดกของครอบครวโดยผอนมมากขน พอแมจะมระยะเวลาการเลยงลกและการอยกบลกสนลง เนองจากปญหาทางเศรษฐกจและการใหความสาคญกบบทบาททางหนาทการงานมากกวาครอบครว เดกเลกจะถกเลยงดในลกษณะทปยาตายายเลยงดแทน สาหรบครอบครวทฐานะทางเศรษฐกจไมมนคงและมถนฐานอยในชนบท เมอคลอดบตรและเลยงดไดระยะหนงกจะสงใหปยา ตายายชวยเลยงดแทน พอแมจะอยกนตามลาพง หากไมมปยาตายายชวยดแล กจะมผชวยดแลเดกโดยการวาจางบคคลมาชวยเลยงดทบานแทน พอแมจะออกไปทางานนอกบาน เดกจะอยกนตามลาพงกบผชวยดแล ซงเดกจะตองอยกบผชวยดแลทงวน หากบคคลทไดมคณภาพจะทาใหเดกมการพฒนาการทด หรอหากมผสงอายทเปนปยาตายายอยดวยจะชวยควบคมการเลยงดไดดวย ในทางกลบกนหากผชวยดแลเดกไมมคณภาพและคณธรรม กจะมผลตอพฒนาการและพฤตกรรมของเดกตอไป รวมทงการจางสถานรบเลยงเดก ซงมทงเชาไป-เยนกลบ และรบกลบสปดาหละครง ซงสถานการณเหลานจะมผลตอพฒนาการของเดกทงทางดานรางกายและจตใจ

1.4.7 เดกกาพราพอหรอแมหรอทงพอและแมอนเนองมาจากพอแมเสยชวตจากการตดเชอเอดส มจานวนมากขน โดยเฉพาะมแนวโนมพบเดกถกทอดทงหรอทาแทงจากภาวะจายอมของการกลายเปนพอแมในกลมวยรนโดยไมมความพรอมมากขน

สรปไดวา ผลของการพฒนาประเทศทางดานเศรษฐกจ สงคม และความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย นอกจากสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงโครงสรางครอบครวแลว ในขณะเดยวกนกสงผลตอรปแบบของครอบครวดวย จากสภาวะการเปลยนแปลงทางสงคมทสลบซบซอนมากขนทาใหรปแบบของครอบครวเปลยนแปลงและมหลากหลายมากขนไปดวย ทาใหเกดผลกระทบกบสภาวะการดาเนนชวตครอบครวทงในการทาหนาทของครอบครวและความสมพนธระหวางสมาชกครอบครวใหเปลยนแปลงไป ทงโดยตรงและโดยออม 2. แนวคดเกยวกบความมนคงของครอบครว 2.1 ความหมายของครอบครว รายงานสถานการณทางสงคม สถานการณครอบครว ป 2547 (2547 : 3) นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ. 2547–2556 ไดกาหนดความหมายของครอบครวไวกวาง ๆ วา “ครอบครว หมายถง กลมบคคลทมความผกพนและใชชวตรวมกน ทาหนาทเปนสถาบนหลกเปนแกนกลางของสงคมทเปนรากฐานสาคญยงตอการดารงชวต ครอบครวมหลากหลายรปแบบและหลายลกษณะ นอกเหนอจากครอบครวทครบถวนทงบดา มารดาและบตร” The United States Bereau of the Census (1988) แหงสหรฐอเมรกา (Poverny and Finch 1988 อางถงใน อมาพร ตรงคสมบต 2544 : 2) ใหนยามวา ครอบครวเปน “กลมบคคลตงแต 2 คน

25

ขนไปทเกยวของสมพนธกนโดยการเกดการแตงงานหรอการรบเปนบตรบญธรรมและอาศยอยรวมกน ลกษณะครวเรอนทนอกเหนอจากน ถอวามใชครอบครว” นกวชาการไทยหลายทานทงในอดตและปจจบนไดใหความหมายครอบครวไวหลากหลาย อาท สนท สมครการ (2538:1) นกสงคมวทยา ใหความหมายครอบครวไววา “ครอบครว หมายถง กลมของญาตสนทกลมหนงซงอยรวมหลงคาบานเดยวกน หรออยในบรเวณรวบานเดยวกน (ในกรณทมบานมากกวาหนงหลง) ตามปกตแลวครอบครวยอมทาหนาทเบองตนทจาเปนตาง ๆ เพอสนองความตองการพนฐาน(Basic need) ของมนษย อยางไรกดหนาทบางประการของครอบครวอาจเปลยนแปลงไปตามววฒนาการของสงคมและวฒนธรรม ซงอาจสงผลกระทบตอภาวะความเปนญาตของสมาชกแตละครอบครวทงแบบชวภาพและแบบสงคมกาหนดกได” สพตรา สภาพ (2540:26) นกสงคมวทยา กลาววา ครอบครวเปนสถาบนทสาคญทสดของสงคม เปนหนวยยอยของสงคมทมความสมพนธและรวมมอกนอยางใกลชด เปนสถาบนทคงทนทสดและยงไมเคยปรากฏวา สงคมมนษยเปนสงคมทไมมสถาบนครอบครว เพราะมนษยทกคนตองอยในสถาบนครอบครว เนองจากเปนกลมสงคมกลมแรก ทมนษยทกคนเจอ ตงแตแรกเกดจนกระทงเตบโต และมครอบครวแยกออกมา ครอบครวจะใหตาแหนง ชอ และสกลซงเปนเครองบอกสถานภาพ บทบาทตลอดจนกาหนดสทธหนาททสมาชกมตอกนและตอสงคม ครอบครวเปนสถาบนแหงแรกและแหงสาคญของสงคมในการกาหนดพฤตกรรมของมนษยใหเปนไปตามระเบยบแบบแผน ซงมการกาหนดมาตรฐานความประพฤตของครอบครว พรรณทพย ศรวรรณบศย (2545 : 4) นกจตวทยา มองครอบครววา เปนสถาบนทางสงคมแหงแรกทมนษยสรางขนจากความสมพนธทมตอกน เพอเปนตวแทนของสถาบนสงคมภายนอกทจะปลกฝงความเชอ คานยม และทศนคตกบสมาชกรนใหมของสงคมทมชวตอบตขนในครอบครว พนสข ชวยทอง (2548 : 2) กลาวถงความหมายของครอบครวในสองลกษณะ คอ ในเชงโครงสรางและในเชงคณภาพ สาหรบครอบครวในเชงโครงสราง หมายถง สถาบนทางสงคมทเปนพนฐานทมหนวยเลกทสดทคนตดสนใจมาใชชวตอยรวมกน ภายในกฎระเบยบเดยวกนทสมาชกในครอบครวรวมกนกาหนด โดยสมาชกในครอบครวประกอบดวยบคคลทตดสนใจมาใชชวตรวมกนนนดวยพนธะกรณตอกนทงทางนตนยและพฤตนย ครอบครวในทนม 2 ประเภท คอ ครอบครวเดยวและครอบครวขยาย กลาวคอ

1. ครอบครวเดยว หมายถง ครอบครวทมโครงสรางของสมาชกครอบครวทประกอบดวย พอ แม และลก ทใชชวตอยรวมกนทงดานสงคมและเศรษฐกจ มปฏสมพนธดแลซงกนและกน

2. ครอบครวขยาย หมายถง ครอบครวทมโครงสรางของสมาชกครอบครวทประกอบดวย ป ยา ตา ยาย พอ แม และลก โดยกลมบคคลดงกลาวใชชวตอยรวมกน มปฏสมพนธกนระหวางบคคลในครอบครว มการดแลชวยเหลอเกอกลซงกนและกนดานสงคมและเศรษฐกจ

สวนครอบครวในในเชงคณภาพ หมายถง ครอบครวทสมาชกในครอบครวปรบตวกนไดอยางเหมาะสม สามารถใหความรกความเอออาทรตอกน เปนทพงพงทอบอนทงรางกายและจตใจของสมาชก ในครอบครว ขดเกลาสรางเสรมคณธรรม จรยธรรม ปลกฝงและสรางคานยมทดใหเปนทยดเหนยวทางดานจตใจของสมาชกในครอบครว

2.2 ประเภทของครอบครว ครอบครวไทยแบงออกเปน 4 รปแบบใหญ (สนท สมครการ 2538: 4-7) ดงน 1. ครอบครวเนอแท หรอครอบครวพนฐาน (Nuclear or Elementary Family) หรอ

ครอบครวเบองตน ประกอบดวย บคคล 2 รนอาย คอ บดา มารดา และบตรธดา อาศยอยในครอบครว

26

เดยวกน แตในทางวฒนธรรมกจะมญาตอยดวย เชน ในสงคมไทย บางครอบครวตองเลยงบดามารดาของฝายสามหรอภรรยา หรอบางครอบครวมพหรอนองของสามทยงเปนโสดอาศยอย การทมญาตอาศยบางกมไดทาให ครอบครวเนอแทกลายเปนครอบครวแบบอนไปเพราะ อานาจของหวหนาครอบครว กยงมอยอยางสมบรณ ครอบครวแบบนเกดขนงาย บางคนนยมเรยกวา “ครอบครวพนฐาน” เพราะครอบครวแบบนเปนรากฐานของครอบครวแบบอน ๆ

2. ครอบครวขยาย (Extended or Joint Family) ประกอบดวยสมาชก 3 รนอาย คอ บดา มารดา บตร และปยาตายาย อาศยอยในครอบครวเดยวกนและมการใชจายทรพยสนในลกษณะของ “กงส”

3. ครอบครวผสมหรอครอบครวซอน (Composite or Compound Family) หมายถง ครอบครวทชายหรอหญงมคชวตไดมากกวา 1 คน และนามาอยอาศยรวมกนในครอบครวเดยวกน

4. ครอบครวสาระ (Essential Family) คอ ครอบครวทมเฉพาะแมและลก ๆ พอตองไปหางานทาในเมอง ซงกาลงทวจานวนมากขน

พรรณทพย ศรวรรณบศย (2545 : 24-26) จาแนกรปแบบครอบครวไว 3 ประเภทใหญ ไดแก 1. ครอบครวขยาย เปนลกษณะสวนใหญของครอบครวทางตะวนออก ลกษณะครอบครว

จะมกลมญาตพนองอยรวมกนอยางใกลชด แมมครอบครวใหมกยงคงอยรวมกนซงแบงได 3 รปแบบ คอ ครอบครวขยายญาตพนอง ครอบครวขยายรวมเผาพนธ และครอบครวขยายแบบรวมกลม

2. ครอบครวเดยว ไดแก ครอบครวพอแมลกซงมทอยอาศยตามลาพงตนเอง หาเลยงครอบครว

ดวยตนเอง ครอบครวสวนใหญในซกโลกตาง ๆ สมยปจจบนนมลกษณะเปนครอบครวเดยว ทงนครอบครวเดยวมอย 2 รปแบบ คอ ครอบครวเดยวชายเปนหวหนาครอบครว และครอบครวเดยวหญงเปนหวหนาครอบครว

3. ครอบครวกลม ไดแก ครอบครวทประกอบดวยครอบครวเดยวมากกวาหนงครอบครว หรอ ครอบครวทมสามภรรยามากกวา 1 คน แบงได 3 รปแบบ คอ สามคนเดยวภรรยาหลายคน ครอบครวภรรยาคนเดยวสามหลายคน ครอบครวบานหลงเลก (ภรรยานอย)

สรปไดวา ครอบครวเปนหนวยยอยทางสงคมทเลกทสดและสาคญทสด ซงประกอบขนดวย กลมบคคลตงแต 2 คนขนไป ทมความเกยวของสมพนธกนทางสายเลอด (โดยการเกด) หรอทางกฎหมาย (โดยการแตงงานหรอการรบเปนบตรบญธรรม) และอาศยอยรวมกนในบานหรอครวเรอนหรอทพกอาศยเดยวกน ทงนในบางกรณอาจมไดอาศยอยดวยกนแตมความสมพนธกนแบบญาต 2.3 ความหมายของความมนคงของครอบครว คาวา “ความมนคง” โดยทวไป หมายถง การมเสถยรภาพ มความสมดล มความยนยงและยนยาว เมอกลาวถง "ความมนคง" ไมวาจะเปนคนรวยหรอคนจน คนชนสง คนชนกลางหรอคนชนลาง คนไทย คนจน ฝรงหรอคนญปน คนในประเทศเกษตรกรรมหรอประเทศอตสาหกรรม คนใชเทคโนโลยเกาหรอคนใชเทคโนโลยใหม และอนๆ จะเกยวของกบหลกพนฐานสาคญของชวตมนษยโดยทวไป 5 ประการ (ไพบลย วฒนศรธรรม มตชน 5 กนยายน 2545 สบคนจาก http://www.thaingo.org/story/book_013.htm) ดงน 1. ความมนคงทางสขภาพ ไดแก ความไมเปนโรครายแรง ไมเจบไขไดปวยถงขนทเปนอปสรรคตอการประกอบอาชพหรอการดาเนนชวตตามปกต เปนตน

http://www.thaingo.org/story/book_013.htm�

27

2. ความมนคงทางเศรษฐกจ คอ มชองทางเลยงชพหรอมรายไดเพยงพอแกความจาเปนพนฐานของตนเองและครอบครวอนประกอบดวยปจจย 4 เปนอยางนอย โดยไมมหนสนทเปนภาระเกนกาลงสงคน รวมทงมหลกประกนความมนคงของรายไดไดในอนาคตตามสมควร 3. ความมนคงทางสงคม ซงรวมถงความมนคงของครอบครวและชมชน ความปลอดภยในชวตและทรพยสน การอยรวมกนอยางปกตสขในสงคม เปนตน 4. ความมนคงทางการเมองการปกครอง ไดแก การมสทธเสรภาพเพยงพอ ไมถกละเมดสทธมนษยชน มความยตธรรมเสมอภาคในสงคม ประเทศชาตมความปลอดภยจากการรกรานหรอการทาใหแตกสลาย เปนตน 5. ความมนคงทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คอ มทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทเอออานวยอยางตอเนองตอการประกอบอาชพและการดาเนนชวต โดยไมเกดการเสอมโทรมจนเปนปญหาหรออปสรรคตอความมนคงดานอนๆ เมอนาคาวา “ความมนคง” มาใชกบเรองราวของชวตครอบครว ความมนคงของครอบครว (Family Stability) จะครอบคลมถงความมนคงในชวตสมรส ความเปนปกแผนในครอบครว ความสมพนธทด ในครอบครว ตลอดจนการมความรก ความผกพน ความราบรน ความกาวหนาและพฒนาไปในทางสรางสรรค มความสงบสข และมคณภาพชวตทด เปนประโยชนตอสงคมและประเทศชาต

ความมนคงดานครอบครว หมายถง การทสมาชกครอบครวมความสมพนธทด เคารพและ ใหเกยรตซงกนและกน มการรวมรบผดชอบในภาระของครอบครว (สบคนจาก http://www.m-society. go.th/maghss/firstpage/trend.html) ความมนคงของครอบครว หมายถง ความสมดลทางสงคม และความมนคงของครอบครว หมายถง ความสขของคนในครอบครวดวย (สบคนจาก 2http://www.social.nu.ac.th/philosophy/article9-

1.php) คณคาของความมนคงของครอบครว ทาใหเกดพลงในการทางาน สมาชกแตละคนในครอบครวมกาลงกายและใจในการฝาฟนอปสรรค เปนการปองกนและแกปญหาสงคม ปจจยททาใหครอบครวมความมนคง ขนอยกบปจจยเหลานเปนอยางนอย อาท คครองมความคลายคลงกน (ฐานะทางเศรษฐกจ-สงคมเสมอกน มคณธรรมจรยธรรมเสมอกน หรอมระดบแหงปญญาเสมอกน) ความปรองดองของสมาชกครอบครว ความมนคงทางเศรษฐกจของครอบครว ความเขาใจกนของสมาชกครอบครว ความชวยเหลอเกอกลกนของสมาชกครอบครว การชวยกนทางานสวนรวมของครอบครว และสภาพแวดลอมรอบครอบครว โดยแนวทางการสรางครอบครวใหมความมนคงมองคประกอบหลายประการ ไดแก การเลอกคครองทเสมอกนทางสงคม เศรษฐกจ จรยธรรมและปญญา ความเขาใจกนระหวางสมาชกในครอบครว การชวยเหลอเกอกลกนของสมาชกครอบครว ความขยนทางานสวนรวมของครอบครว ความพยายามสรางความมนคงทางเศรษฐกจครอบครว การสภาพแวดลอมเปนประโยชนกบครอบครว การมความมนคงในใจตน และการรจกใหอภย ทงนความมนคงของครอบครวและความมนคงในชวตสมรสเปนสงทคสมรส สมาชกในครอบครวและคนในสงคมทกสงคม รวมทงคสมรสไทยและสงคมไทย มความปรารถนาทจะใหเกดขนและมความยงยนตลอดชวชวตสมรส แตความปรารถนาหรอความตองการของคสมรสและบดามารดาอาจมทงทเปนจรงหรอเปนทพงพอใจ และทไมเปนจรงหรอประสบความลมเหลว สงทสะทอนใหเหนถงสวนทบรรลผลในชวตสมรส คอ การมความสข ความสาเรจ ความมนคงของครอบครว จงถอเปนหวใจสาคญของการดาเนนชวตครอบครว ในทางตรงขามกบความลมเหลวในชวตสมรส คอ การแยกกนอย การหยาราง การทอดทงและปลอยปละละเลย การเลกราง ซงถอเปนครอบครวแตกแยกหรอความเสอมสลายของครอบครวทสงคมไทย พงหลกเลยง (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2544 : 135)

28

สรปไดวา “ความมนคงของครอบครว” ในทน หมายถง สภาวะทสมาชกครอบครวสามารถดารงชวตและดาเนนชวตครอบครวไดอยางสมดลและพงพาตนเองได โดยไดรบหลกประกนดานสทธและ การตอบสนองตอความจาเปนขนพนฐานของการดารงชวตมนษย รวมถงการทาหนาทของครอบครวตอสมาชกครอบครวและสงคม ทาใหครอบครวสามารถดาเนนชวตอยในสงคมไดอยางมศกดศรและพรอมทจะพฒนาศกยภาพการเรยนรและการปรบตวใหเกดสมดลในการดาเนนชวตครอบครว 2.4 แนวคดทเกยวของกบความมนคงของครอบครว ความมนคงของครอบครว ถอไดวาเปนเปาหมายของการธารงรกษาความเปนปกแผนและคณคาของความเปนครอบครวใหดารงอยไดตราบนานแสนนาน การทสมาชกครอบครวจะสามารถดารงชวตและดาเนนชวตไดอยางราบรน มสมดลและพงพาตนเองได จาเปนตองคานงถงแนวคดสาคญทเกยวของกบการใชชวตครอบครวใหเกดความผาสก เหนยวแนนมนคงและยงยน บนพนฐานของหลกคดเศรษฐกจพอเพยง ครอบครวเขมแขง และการมคณภาพชวตทด 2.4.1 แนวคดเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวย 1) ความหมายของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชทานแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแกพสกนกรชาวไทย ซงถอเปนแนวทางในการดาเนนชวตทมงสความพอเพยง ความสมดล และความยงยน จนไดรบการยอมรบในระดบโลก ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชดารสเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงในวโรกาสตาง ๆ (ธวชชย เพงพนจและแสงอรณ สนทรย 2550 : 11-16) ดงน “เศรษฐกจพอเพยง เปนเสมอนรากฐานของชวต รากฐานความมนคงของแผนดนเปรยบเสมอนเสาเขมทถกตอกรองรบบานเรอนตวอาคารไวนนเอง สงกอสรางจะมนคงไดกอยทเสาเขม แตคนสวนมากมองไมเหนเสาเขม และลมเสาเขมเสยดวยซา” พระราชดารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา 4 ธนวาคม 2517 “ใหทกคน หาความร ...สรางตนเองใหมนคง เพอมความสข พอมพอกน...” พระบรมราโชวาทพระราชทานแกสมาชกสหกรณการเกษตรหบกะพง 28 มถนายน 2518 “...การประหยดเปนสงทพงประสงคอยางยงในทกแหง ทกกาล ทกเมอ ขอใหคานงถงผลทไดทเกดจากการประหยดนใหมาก...” พระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตรของสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาฯ 30 ตลาคม 2521. ศนยศกษาเศรษฐกจพอเพยง สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (2551 : 10-12) ระบวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระราชดารสในวนท 4 ธนวาคม 2540 “การเปนเสอนนไมสาคญ สาคญอยทเรามเศรษฐกจแบบพอมพอกน แบบพอมพอกนนน หมายความวา อมชตวเองไดใหมพอเพยงกบตวเอง อนนกเคยบอกวาความพอเพยงนไมไดหมายความวา ทกครอบครวจะตองผลตอาหารของตวเอง จะตองทอผาใสเอง อยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอาเภอ จะตองมความพอเพยง พอสมควร บางสงบางอยางทผลตไดมากกวาความตองการกขายได แตขายในทไมหางไกลเทาไหร ไมตองเสยคาขนสงมากนก” “ทาโครงการอะไร กจะตองนกถงขนาดทเหมาะสมกบทเรยกวา อตภาพหรอสงแวดลอม ฉะนนการทจะทาโครงการอะไร จะตองทาดวยความรอบคอบและอยาตาโตเกนไป” “ใหพอเพยงน กหมายความวา มกน มอย ไมฟมเฟอย ไมหรหรากไดแตวาพอ แมบางอยางจะดฟมเฟอย แตถาทาใหมความสข ถาทาไดกสมควรทจะทา” พระราชดารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา 4 ธนวาคม 2541

29

“พอมพอกนนไดพดมาหลายป สบกวาปแลว ใหพอมพอกน แตวาพอมพอกนน เปนเพยงเรมตนของเศรษฐกจ เมอปทแลวบอกวา ถาพอมพอกน คอ self–sufficiency คอ พอมพอกนของตวเองนน ไมใชเศรษฐกจพอเพยง เปนเศรษฐกจสมยหน สมยหนนนเปนเศรษฐกจพอเพยงเหมอนกน แตวาคอย ๆ พฒนาขนมา ตองมการแลกเปลยน มการชวยระหวางหมบาน หรอระหวางจะเรยกวาอาเภอ จงหวด ประเทศ จะตองมการแลกเปลยนมการไมพอเพยง จงบอกวาถามเศรษฐกจพอเพยง เพยงเศษหนงสวนสกจะพอแลว จะใชไดเพราะถามเพยงเศษหนงสวนส ถาสมมตวาปนไฟดบ ถาไมมเศรษฐกจพอเพยง ไฟกบ ไฟฟาหลวง หรอไฟฟาฝายผลตกดบหมด จะทาอยางไรทตองใชไฟฟากตองแยไป” พระราชดารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา 23 ธนวาคม 2542 “ทงหมดนพดอยางนกคอ เศรษฐกจพอเพยงนนเอง เศรษฐกจพอเพยงทไดยาแลวยาอกแปลเปนภาษาองกฤษวา SUFFICIENCY ECONOMY ใครตอใครกตอวา วาไมม SUFFICIENCY ECONOMY แตวาเปนคาใหมของเรากได หมายความวา ประหยดแตไมใชขเหนยว ทาอะไรดวยอะลม อลวยกน ทาอะไรดวยเหตและผล จะเปนเศรษฐกจพอเพยงแลวทกคนจะมความสขแตพอเพยง” พระราชดารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา 4 ธนวาคม 2543 จากการประมวลพระราชดารสเกยวกบเศรษฐกจ เพอเปนแนวคดใหมในการพฒนาประเทศตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มเนอหาสาระ ดงน ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงแนวการดารงอยและปฏบตของประชาชนในทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงรฐ ทงในการพฒนาแบรหารประเทศในการดาเนนในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปน ทจะตองมระบบภมคมกน ในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมสานกในคณธรรมความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญาและความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด สเมธ ตนตเวชกล (2550 : 21-22) ใหความหมายเศรษฐกจพอเพยงวา หมายถง เศรษฐกจทสามารถอมชตวเอง (Relative Self–Sufficiency) อยไดโดยไมตองเดอนรอน โดยตองสรางพนฐานทางเศรษฐกจของตนเองใหดเสยกอน คอตงตวใหมความพอกนพอใช ไมใชมงหวงแตจะทมเทสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจใหรวดเรวแตเพยงอยางเดยว เพราะผทมอาชพ และฐานะเพยงพอทจะพงตวเอง ยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนาและฐานะทางเศรษฐกจทสงขนไปตามลาดบ นธ เอยวศรวงศ (2550 : 22) กลาวถงความหมายเศรษฐกจพอเพยง สรปไดวา เศรษฐกจพอเพยง หมายถง วฒนธรรมหรอระบบความสมพนธทางสงคม โดยมเปาหมาย คอ ความมนคง ในปจจย4 และความยงยนของระบบนเวศนและวถชวต ประกอบดวยหลก 4 ประการ ไดแก 1. อดมการณ คอ การสรางความตระหนกในคณคาความสมพนธระหวางมนษย กบมนษย และมนษยกบธรรมชาต ดวยการใหความชวยเหลอเกอกลกน เนนหลกความเสมอภาคและไมทาลายสงแวดลอม

30

2. โลกทศน คอ การมองโลกในลกษณะทเปนการพฒนาทยงยน และสามารถพงพาตนเองได 3. ความสมพนธทางสงคม คอ ความสมพนธของชมชนแบบดงเดมในลกษณะของระบบเครอญาตและระบบอปถมภ โดยสมาชกสามารถตดตอสมพนธกนไดโดยตรง 4. คานยม คอ ความเออเฟอเผอแผ ความไววางใจกน การใหความเคารพตอสวนรวมได เมอสมดลกเปนปกต สบาย ไมเจบไข ไมวกฤต เศรษฐกจพนฐานกบเศรษฐกจชมชนลวนมงไปสเศรษฐกจพอเพยง ประเวศ วะส (2545 : 23) มองเศรษฐกจพอเพยงอยางเชอมโยงหลายสงหลายอยางเขาดวยกน เพอใหเกดความสมดล ไมตองประสบวกฤต ในการดารงชวต และใหความหมายของเศรษฐกจพอเพยง หมายถง พอเพยงในอยางนอย 7 ประการ ดงน 1. พอเพยงสาหรบทกคน ทกครอบครว ไมใชเศรษฐกจทอดทงกน 2. จตใจพอเพยง ทาใหรก และเอออาทรคนอนได 3. สงแวดลอมพอเพยง การอนรกษและเพมพนสงแวดลอม ทาใหยงชพและทามา หากนได เชน การทาเกษตรผสมผสาน ซงไดทงอาหาร ไดทงสงแวดลอม และไดทงเงน 4. ชมชนเขมแขงพอเพยง การรวมตวกนเปนชมชนทเขมแขง จะทาใหสามารถแกปญหาตาง ๆ ได เชน ปญหาสงคม ปญหาความยากจน หรอปญหาสงแวดลอม 5. ปญญาพอเพยง มการเรยนรรวมกนในการปฏบต และปรบตวไดอยางตอเนอง 6. อยบนพนฐานวฒนธรรมพอเพยง วฒนธรรม หมายถง วถชวตของกลมชนทสมพนธอยกบสงแวดลอมทหลากหลาย ดงนน เศรษฐกจจงควรสมพนธและเตบโตขนจากฐานทางวฒนธรรม จงจะมนคง 7. มความมนคงพอเพยง ไมใชวบวาบ เดยวจน เดยวรวยแบบกะกะทนหน เดยวตกงาน ไมมกน ไมมใช ถาเปนแบบนนประสาทมนษยคงทนไมไหวตอความผนผวนทเรวเกนไป จงสขภาพจตเสย เครยด เพยนรนแรง ฆาตวตาย ตดยา เศรษฐกจพอเพยงทมนคง จงทาใหสขภาพจตด เมอทกสงทกอยางพอเพยงยอมเกดความสมดล และความสมดลนนจะนาไปสความปกตและยงยน ซงเราอาจเรยกเศรษฐกจพอเพยงในชออน ๆ เชน เศรษฐกจพนฐาน เศรษฐกจสมดล เศรษฐกจบรณการ เศรษฐกจศลธรรม และนคอเศรษฐกจทางสายกลาง หรอเศรษฐกจแบบมชฌมาปฏปทา เพราะเปนการเชอมโยงกนทกเรองเขาดวยกน ทงเศรษฐกจ สงคม จตใจ สงแวดลอม วฒนธรรม 2) หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในหนงสอพเศษในวโรกาสมหามงคลสมยเฉลมพระชนมพรรษาครบ 80 พรรษา 5 ธนวาคม พทธศกราช 2550 (2550 : 51-57) กลาวถง เศรษฐกจพอเพยง คอ ปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชดารสชแนะเปนแนวทางการดาเนนชวต แกพวกเราชาวไทยมานกวา 30 ป และภายหลงทเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ “ฟองสบแตก” ในป พ.ศ. 2540 พระองคไดทรงเนนยาใหพวกเราใชเปนแนวทางการแกไข เพอใหประเทศไทยรอดพน และสามารถดารงอยไดอยางยงยนภายใตกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลงทจะเกดขนในทก ๆ ดาน เศรษฐกจพอเพยง เปนหลกทเราคนไทยทกคน ทกระดบ สามารถนาไปปฏบตได ไมใชเฉพาะเกษตรกร ชาวไร ชาวนา อยางทหลายคนเขาใจ แตหมายถงทกคน ทกเพศ ทกวย ทกศาสนา ทกอาชพ เราสามารถนาไปปรบใชใหเหมาะสมกบตนเองไดในทก ๆ เรอง ทงการดาเนนชวตประจาวน การศกษาเลาเรยนหรอทางานในสาขาใด ๆ

31

เศรษฐกจพอเพยง ไมไดปฏเสธทนนยมและไมไดบอกเราใหเราอยอยางซอมซอ ไมไดปฏเสธความรารวย ไมใชการปดประเทศเลกคาขาย ไมใชความเชยลาหลง ไมไดตอตานการเปลยนแปลง สสงใหม ๆ แตเปนแนวคด เพอใหเราใชปญญาปรบตวใหเขากบกระแสของการเปลยนแปลงอยางพอเหมาะพอด เพอความกาวหนาทสมดล มนคง และยงยน เศรษฐกจพอเพยง สามารถนาไปใชเปนเครองมอสาคญในการวางแผนและการบรหารจดการ ดงนนจงใหความสาคญกบการสรางรากฐานทางเศรษฐกจและสงคมใหเขมแขง รกษาความสมดลของทนและทรพยากรในมตตาง ๆ เนนการพฒนาอยางคอยเปนคอยไป เปนขนเปนตอนเพอใหเรารเทาทน ใหเรา มความพรอมทจะออกไปแขงขน ใหเรากาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ดงนน หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจงเนนการปฏบตทไมประมาท นนคอ เนนใหเราดาเนนชวตบน “ทางสายกลาง” กคอ ความพอเหมาะพอด ไมนอยเกนไป ไมมากเกนไป ไมสดโตง ไมโลภมาก ไมฟงเฟอจนเกนฐานะ แตกไมใชตระหนถเหนยวหรอประหยดจนขาดแคลน ถาเราจะนาหลกปรชญานไปใช เราอาจจะจาดวยหลกงาย ๆ คอ 3 หวง 2 เงอนไข อนประกอบดวย พอประมาณ มเหตผล มภมคมกนในตวทด และมความร มคณธรรม ซงจะนาไปสชวต เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทกาวหนาอยางสมดล มนคง ยงยน และนาไปสประโยชนสขของคนไทย ในทสด

ภาพท 2.1 กรอบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จากภาพขางตน ชใหเหนวา กอนตดสนใจทาการสงใด ทงการงาน และการดารงชวต ควรพจารณาถง 3 หวงหลก พรอมความหมายของ 3 หวง ดงน ความพอประมาณ หมายถง ความพอด ไมนอยเกนไปและไมมากเกนไปและไมเบยดเบยนตนเองและผ อน ความพอดของแตละคน แตละครอบครวแตละองคกรยอมไมเหมอนกน ไมเทากน

มภมคมกน ในตวทด

มเหตผล

ชวต/เศรษฐกจ/สงคม/สงแวดลอม กาวหนาสมดล/มนคง/ยงยน

เงอนไขคณธรรม (ซอสตยสจรต ขยนอดทน

สตปญญา แบงปน)

พอประมาณ

เงอนไขความร (รอบร รอบคอบ ระมดระวง)

นาส

32

ตองประมาณรของเราเองวา อตภาพของเราอยตรงไหน สถานภาพ ฐานะการเงน และความสามารถของเรามแคไหนงาย ๆ กคอ เราตองรกาลง รทนของเราเองจะทาอะไรกแลวแตจะซอ หรอจะลงทน กควรทาตามทกาลงของเรามและไมเดอนรอนตนเอง คอ ไปกหนยมสนมากมายจนเกนฐานะของตนเอง ถาคนรวยจะซอรถราคาแพงกยอมทาได และถามนพอประมาณสาหรบเขา แตในขณะทคนฐานะปานกลางจะซอรถกตองคดวามนพอเหมาะกบกาลงตนเอง คนททางานแลว หาเงนไดดวยตนเอง เกบออมเงนไวพอสมควร หากเขาจะตดสนใจซอกระเปาสวยหรมาถอกไมนาจะเปนอะไร แตถาเดกวยรนแอบเจยดเงนคาเทอมมาซอกระเปาสวยหรเพอถอไปอวดเพอน กคงไมเหมาะ ไมพอประมาณ วยรนตองตระหนกวาเงนทใชอยนนเปนทนทมาจากหยาดเหงอของพอแม และควรใชไปในทางทเกดประโยชนกบการศกษา ซงเปนหลกของตนในอนาคต ความมเหตผล หมายถง การคดทบทวนอยางรอบคอบ ตองพจารณาจากเหตทกอยางทเกยวของ และตองคานงถงผลทตามมา คาวา “อยากได” “ใคร ๆ เขากมกน” “กาลงอนเทรนด” “มนเปนแฟชน” “ไมมแลวอายเขาแยเลย” คาเหลานคอขออางของคนประเภทวตถนยมเปนความฟงเฟอ ไมถอเปนเหตผลของคนพอเพยง เนองจากคนพอเพยงจะคานงถงประโยชนมากกวารปแบบ “เราตองลงทนในเมกะโปรเจคต เพอกระตนตวเลขเศรษฐกจและความสนใจลงทนของชาวตางชาต” เปนเหตผลของเศรษฐกจแบบทนนยมทวไป ขณะท “เราลงทนในโครงการนแมจะเปนเมกะโปรเจตทงนเพออานวยความสะดวกและประโยชนแกสาธารณชน” นตางหากจงเปนเหตผลทแขงแรงของเศรษฐกจแบบพอเพยง การมภมคมกนในตวทด ภมคมกน คอ การรจกจดการกบความเสยงทจะเกดขนในอนาคต หมายถง การเตรยมตวใหพรอมเพอรบกบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขน เพราะมการเปลยนแปลงเปนอนมากทอยนอกเหนอการควบคมของเรา อนาคตคอความไมแนนอน ไมอาจรวาสถานการณของโลกจะเปลยนไปอยางไร เศรษฐกจผนผวน การตลาดเปนอยางไรและความเจบปวยจะเกดขนกบเราและครอบครวหรอไมในอนาคต ภมคมกนทาใหเราไมประมาท ทาใหรจกทจะวางแผนทดในวนน เพอวนขางหนามการแกไขปญหาได ภมคมกน สามารถปองกนความเสยงไดในหลากหลายรปแบบ อาท ในแงรางกาย ถาเรยนหนก ทางานหนก กตองพกผอนใหพอ รบประทานอาหารทมประโยชนเพอจะไดแขงแรงเจบปวย ในแงการเงน ตองมเงนออมไวเผอใชยามฉกเฉน ยามเจบไขไดปวย หรอ ออมไวเพอลงทนเพมเตมหรอรองรบการเปลยนแปลงของเศรษฐกจ ในแงสงคม ตองมเพอน มคนรจก เพอการชวยเหลอเกอกลกนไดในอนาคต ความหมายของ 2 เงอนไข ไดแก ความรและคณธรรม การตดสนใจและกระทาการใด ๆ ใหอยในระดบพอเพยง ตองอาศยความรและคณธรรมเปนพนฐาน ความร คอ ความรอบรในสงทจะทาอยางถองแทและรอบดาน ความร คอ ความรอบคอบทจะนาความรมาพจารณาเพอวางแผน ไมหนหนพลนแลน ความร คอ ความระมดระวงใชความรใหเหมาะกบกาลเทศะ คนทจะพอเพยงไดตองมความรในวชาการตาง ๆ ทเกยวของกบสงททาอยางรอบดาน ยงรลกรจรงกยงดตอการปฏบต คณธรรม หมายถง ความซอสตยสจรต มความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต รจกแบงปน ไมโลภและไมตระหนเปนคนเกงอยางเดยวไมพอ ตองเปนคนดดวย 3) การวางแผนการดารงชวตตามแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยง การทาความเขาใจเรอง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอนาไปประยกตในการดาเนนชวตและพฒนาประเทศใหกาวหนา สามารถกระทาได (กรมจเรทหารบก 2551 : 17) ดงน

33

1. ทาความเขาใจขอแตกตาง เรองเศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหมตามแนวทางพระราชดาร ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สามารถอธบายได คอ เศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทาง ดาเนนชวตทประยกตใชไดกบทกเรองใหดาเนนไปอยางพอประมาณ มเหตผล มภมคมกน สวนทฤษฎใหมเปนวธการพฒนาดานการเกษตร ทใชประโยชนทดนทมอยจากด ใหมประสทธภาพ พงพาตนเองได นาไปสความพอเพยงและเปนการสรางภมคมกนใหกบตนเองไดดยงขน ดงพระราชดารสทพระราชทานใหเมอวนท 4 ธนวาคม 2541 มความตอนหนงวา “ทบอกวาเศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหมสองอยางนจะทาความเจรญแกประเทศได แตตองมความเพยร และตองอดทน ตองไมพดมาก ตองไมทะเลาะกน ถาทาโดยเขาใจกนเชอวาทกคนจะมความพอใจได” 2. สรางสานกในแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนการปลกฝงและปรบเปลยนทศนคตใหมความรจกพอ ไมฟงเฟอ ไมโลภมาก พงพาตนเองใหมากขน มความเพยรและมหลกธรรมประจาใจ ตองมความเชอและศรทธาในแนวทางดาเนนชวตเชนน หากมการขยายผลออกไปไดมาก และยดถอปฏบตกนเปนสวนใหญ ความกาวหนาทดกจะเกดกบตนเองและประเทศชาตโดยสวนรวม วธสรางสานกคงมหลายวธตามความเหมาะสมของแตละคนอยางนอยควรหนกลบมาพจารณาดตวเอง วถชวตทดาเนนอยทกวนนพอเพยงอยางมเหตผลหรอไม และหากไมจะหาวธการใหพอเพยงอยางมเหตผลได 3. ศกษาตวอยางของผลปฏบตตามแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยง แลวพยายามใหมผลเปนรปธรรม ตวอยางสวนใหญเปนเรองของการพฒนาใหชมชนเขมแขง ซงมความแตกตาง จดเนนความเขมแขงตาง ๆ กน แตสามารถกลาวไดวา มแนวดาเนนชวตของชมชนในทศทางของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงได ชมชนทเปนตวอยางกระจายอยทวประเทศในทกภาค จากขอมลประมาณรอยละ 20 ของชมชนทงหมด จะมลกษณะทเขาขายความเขมแขงไดแตมการพฒนาอยางตอเนองตอไป สวนในระดบธรกจคงตองพจารณาดานการบรหารความเสยง การบรหารจดการทด มจรยธรรม ทงนจะตองพจารณาหาตวดชนในดานตาง ๆ มาเปนเครองกาหนดความพอเพยงตอไป 4. นกเรยนนกศกษาทกาลงศกษา ทงในระดบโรงเรยนและมหาวทยาลย ควรใหความสาคญ โดยคนควาหรอศกษาหลกสตรวชาทเกยวของกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอเรยนรและสรางความเขาใจใหกบตนเองเพอเสรมสรางคณภาพชวตทดตอไป หลกการพงตนเอง หนมายดเสนทางสายกลาง มชฌมาปฏปทา ในการดารงชวต ใหสามารถพงตนเองได โดยใชหลกการพงตนเอง 5 ประการ คอ (สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร หรอ กปร. 2550 : 17) 1. ดานจตใจ ดานจตใจ ทาตนใหเปนทพงตนเอง มจตสานกทดสรางสรรคตนเองและประเทศชาต รวมมจตใจเอออาทร ประนประนอม เหนประโยชนสวนรวมเปนทตง ดงกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเกยวกบพฒนาคนวา “บคคลตองมรากฐานทางจตใจทด คอ ความหนกแนนมนคงในสจรตธรรมและความมงมน ทจะปฏบตหนาทใหจนสาเรจ ทงตองมกศโลบายหรอวธการอนแยบยลในการปฏบตงาน ประกอบพรอมดวยจงจะสมฤทธผลทแนนอนและบงเกดประโยชนอนยงยนแกตนเองและแผนดน” 2. ดานสงคมแตละชมชน ตองชวยเหลอเกอกลกน เชอมโยงกนเปนเครอขายชมชนทเขมแขงเปนอสระ ดงกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา “เพอใหงานรดหนาไปพรอมเพรยงกน ไมลดหลน จงขอใหทกคนพยายามทจะทางาน ในหนาทอยางเตมท เพอใหงานทงหมดเปนงานทเกอหนนสนบสนนกน”

34

3. ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหใช และจดการอยางฉลาดพรอมทงเพมมลคาใหยดอยบนหลกการของความยงยนและเกดประโยชนสงสด ดงกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา “ถารกษา สงแวดลอมใหเหมาะสมนกวาอยไดอกหลายรอยป ถงเวลานนลกหลานของเรากอาจหาวธแกปญหาตอไปเปนเรองของเขา ไมใชเรองของเราแตเราทาได ไดรกษาสงแวดลอมไวใหพอสมควร” 4. ดานเทคโนโลย ดานเทคโนโลย จากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงอยางรวดเรวเทคโนโลยทเขามาใหมๆ มทงดและไมด จงตองแยกแยะบนพนฐานของภมปญญาชาวบานและเลอกใชเฉพาะทสอดคลองกบความตองการและสภาพแวดลอมและการพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาของเราเอง ดงกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา “การเสรมสรางสงทชาวชนบทขาดแคลนและตองการ คอ ความรในดานการเกษตรกรรมโดยใชเทคโนโลยสมยใหมเปนสงทเหมาะสม” “การใชเทคโนโลยอยางใหญโตเตมรปหรอเตมขนาดในงานอาชพหลกของประเทศ ยอมจะมปญหา” 5. ดานเศรษฐกจ ดานเศรษฐกจ แตเดมนกพฒนามกมงทการเพมรายได และไมมการมงการลดรายจาย ในเวลาเชนนจะตองปรบทศทางใหม คอ จะตองมงลดรายจายกอนเปนสาคญและยดหลกพออยพอกนพอใช ดงกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา “การทตองการใหทกคนพยายามทจะหาความร และสรางตนเองใหมนคงนเพอตนเองเพอทจะใหตนเองมความเปนอยทกาวหนา ทมความสข พอมพอกน เปนขน หนงและขนตอไป กคอใหมเกยรตวายนไดดวยตนเอง” “หากพวกเรารวมมอรวมใจกนทาสกเศษหนงสวนส ประเทศชาตของเรากสามารถรอดพนจากวกฤตได” สเมธ ตนตเวชกล (2550 : 36-37) กลาวถง การปฏบตตนตามแนวทางปฏบตตนตามแนวเศรษฐกจแบบพอเพยง อนเนองมาจากพระราชดารไว ดงตอไปน 1. ยดความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดาน ลดละความฟมเฟอยในการดารงชพอยางจรงจง ดงพระราชดารสวา “. . ความเปนอยทตองไมฟงเฟอ ตองประหยดไปในทางทถกตอง. . ” 2. ยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง สจรต แมจะตกอยในภาวะขาดแคลนในการดารงชพกตาม ดงพระราชดารสทวา “... ความเจรญของคนทงหลายยอมเกดมาจาก การประพฤตชอบและการหาเลยงชพ ของตนเปนหลกสาคญ...” 3. ละเลกการแกงแยงผลประโยชนและแขงขนกนในทางการคาขายประกอบอาชพแบบตอสกนอยางรนแรงดงอดต ซงมพระราชดารสเรองนวา “... ความสขความเจรญอนแทจรงนน หมายถงความสขความเจรญทบคคลแสวงหามาไดดวยความเปนธรรมทงในเจตนา และการกระทา ไมใชไดมาดวยความบงเอญ หรอดวยการแกงแยงเบยดบง มาจากผอน...” 4. ไมหยดนงทจะหาทางในชวตหลดพนจากความทกขยากครงน โดยตองขวนขวายใฝหาความรใหเกดมรายไดเพมพนขนจนถงขนพอเพยงเปนเปาหมายสาคญ พระราชดารสตอนหนงทใหความชดเจนวา

35

“. . . การทตองการใหทกคนพยายามท จะหาความร และสรางตนเองใหมนคงน เพอตนเอง เพอทจะใหตวเองมความเปนอยทกาวหนา ทมความสข พอมพอกนเปนขนหนง และขนตอไป กคอใหมเกยรตวายนไดดวยตวเอง. . .” 5. ปฏบตตนในแนวทางทดลดละสงยวกเลสใหหมดสนไป ทงนดวยสงคมไทยทลมสลายลงในครงน เพราะยงมบคคลจานวนมใชนอยทดาเนนการโดยปราศจากละอายตอแผนดน พระบาทสมเดจ พระเจาอยหวไดพระราชทานพระราโชวาทวา “...พยายามไมกอความชวใหเปนเครองทาลายตว ทาลายผอน พยายามลด พยายามละความชวทตวเองมอย พยายามกอความดใหแกตวอยเสมอ พยายามรกษา และเพมพนความดทมอยนน ใหงอกงามสมบรณขน...” ทรงยาเนนวาคาสาคญทสดคอ คาวา "พอ" ตองสรางความพอทสมเหตสมผลใหกบตวเองใหไดและเรากจะพบกบความสข กลาวโดยสรป ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาของการพฒนาแบบยงยน การนาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชเปนหลกในการดาเนนชวตตองยดวถชวตอยแตพอด อยาฟมเฟอย อยายดวตถเปนทตง ยดเสนทางสายกลาง อยกนตามฐานะ ใชสตปญญาในการดารงชวต เจรญเตบโตอยางคอยเปนคอยไป อยาใชหลกการลงทนเชงการพนน ใหรจกแยกแยะสงด สงเลว สงทเปนประโยชน รกษาผลประโยชนสวนรวมเปนทตง

2.4.2 แนวคดเกยวกบครอบครวเขมแขง ประกอบดวย 1) ความหมายของครอบครวเขมแขง ครอบครวเขมแขง หมายถง ครอบครวมความยดหยน (Resilience) ทด มความสามารถในการดแลสมาชกในครอบครวใหพงตนเองได ทงดานเศรษฐกจ ดานสขภาพ ดานขอมลขาวสารและโอกาสการเรยนรและพฒนาตนเอง ดานทนทางสงคมและครอบครว สามารถหลกเลยงภาวะเสยงและการปรบตวไดในภาวะยากลาบาก (เอกสารประกอบการประชมโดยสถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตรรวมกบสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย : 3-5)

2) มาตรฐานครอบครวเขมแขง มาตรฐานครอบครวเขมแขงระดบครอบครว หมายถง ขอกาหนดทมองคประกอบ

6 ดาน ไดแก (1) ดานสมพนธภาพ (2) ดานการพงพาตนเองทางเศรษฐกจ (3) ดานการพงพาตนเองทางสขภาพ (4) ดานการพงพาตนเองทางขอมลขาวสารและโอกาสในการเรยนรและพฒนา (5) ดานทนทางสงคม (6) ดานการหลกเลยงภาวะเสยงและการปรบตวไดในภาวะยากลาบาก ซงมขอกาหนดยอยของมาตรฐานครอบครวเขมแขง ประกอบดวย 6 ดาน 20 ตวชวด ไดแก

(1) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานสมพนธภาพ หมายถง ครอบครวทสมาชก มความมงมนในการสราง และคงความเปนครอบครวรวมกน แสดงออกถงความรกการเอาใจใสและเอออาทร ตอกน มการยอมรบและเคารพความคดเหนซงกนและกน มการสอสารระหวางกน การทาบทบาทและหนาทของตนเองดวยความรบผดชอบและเกอกลระหวางกนและการแกไขปญหาขอขดแยงของครอบครวโดยไมใชความรนแรง

(2) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการพงพาตนเองทางเศรษฐกจ หมายถง ครอบครว รายไดสมาเสมอและเพยงพอตอการใชจายในครอบครว มเงนออมครอบครวปราศจากหนหรอกรณทมหนกสามารถปลดหนได และมทอยอาศยแนนอน มนคง ทอยอาศยมความแนนอนและมนคง หมายถง โครงสรางทางกายภาพทแขงแรง ถาวร

36

(3) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการพงพาตนเองทางสขภาพ หมายถง ครอบครวสามารถดแลสขภาพตนเองผานสขภาพทางเลอก

(4) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการพงพาตนเองทางขอมลขาวสารและโอกาสในการเรยนรและพฒนา หมายถง ครอบครวไดรบขอมลขาวสารจากชองทางตาง ๆ สมาชกในครอบครวเขาถงการศกษาในรปแบบตาง ๆ และสามารถนาขอมลขาวสาร/ความรไปใชประโยชนในชวตประจาวนและพฒนาคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได ทงการศกษานอกระบบ หมายถง การจดชดการเรยนรกระบวนการเรยนรอยางเปนระบบ/ชดเจน การศกษาตามอธยาศย หมายถง การเรยนรตามธรรมชาต เชน การทาสวน การอานหนงสอ การเรยนอาชพจากพอแม เปนตน

(5) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานทนทางสงคม หมายถง การสรางบรรยากาศครอบครวทสรางใหสมาชกเกดความรสกอบอน ปลอดภยและมความไววางใจตอบคคลในครอบครว การยอมรบความแตกตางซงกนและกนและครอบครวมหลกคณธรรม ทงนทนทางสงคม หมายถง การรวมตว รวมคด รวมทา ความไวเนอเชอใจ ความผกผน การสนบสนนชวยเหลอของครอบครว

(6) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการหลกเลยงภาวะเสยง และการปรบตวได ในภาวะยากลาบาก หมายถง ครอบครวสามารถปองกน ภาวะเสยง/ครอบครวสามารถแยกแยะสามารถจดการปญหา ทาใหไมตองเกดปญหาหรอตกอยในภาวะเสยงไดอยางเหมาะสม ครอบครวสามารถใหการดแลหรอแสวงหาสนบสนนความชวยเหลอใหกบสมาชกทมภาระพงพงสง โดยภาระพงพงสง หมายถง ครอบครวดแลรบผดชอบสมาชกประเภทใด ประเภทหนง ไดแก เดกเลก คนพการ ผสงอาย ผปวยโรคเรอรง ผตดสารเสพตด

3) มาตรฐานครอบครวเขมแขงระดบชมชน มาตรฐานครอบครวเขมแขงระดบชมชน หมายถง ขอกาหนด ทมองคประกอบ

6 ดาน ไดแก (1) ดานสมพนธภาพ (2) ดานการพงพาตนเองทางเศรษฐกจ (3) ดานการพงพาตนเองทางสขภาพ (4) ดานการพงพาตนเองทางขอมลขาวสารและโอกาสในการเรยนรและพฒนา (5) ดานทนทางสงคม (6) การหลกเลยงภาวะเสยงและการปรบตวไดในภาวะบากลาบาก ซงมขอกาหนดยอยของมาตรฐานครอบครวเขมแขงระดบชมชน ประกอบดวย 6 ดาน 16 ตวชวด ไดแก

1) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานสมพนธภาพ หมายถง ชมชนมการสนบสนนใหครอบครวใชเวลารวมกนอยางมคณภาพ ชมชนมหลกการ/วธการในการจดการปญหาความขดแยงของสมาชกและชมชนเออในการจดทรพยากรใหสมาชกมาทากจกรรมครอบครวรวมกนโดยใชโอกาสทเหมาะสม มงมนในการสรางและคงความเปนครอบครวรวมกน ไดแก การจดการขดแยงของสมาชกในครอบครว สนบสนนใหครอบครวใชเวลารวมกน การดแลครอบครวผยากลาบากในชมชน การมสวนรวมในประเพณ/พธกรรมรวมกน การสงเสรมใหสมาชกครอบครวทาหนาทของตนเองในครอบครวอยางเหมาะสม

2) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการพงพาตนเองทางเศรษฐกจ หมายถง ชมชนมการสนบสนนกลมอาชพเพอพงตนเองทางเศรษฐกจ การสงเสรมใหสมาชกทาบญชครวเรอน สงเสรม ใหสมาชกในครอบครวมการออมเงน

37

3) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการพงพาตนเองทางสขภาพ หมายถง ชมชน มการสนบสนนใหครอบครวในชมชนมทกษะการสงเสรมสขภาพ ชมชนจดสภาพแวดลอมทสงเสรม การมสขภาพทดของครอบครวในชมชน

4) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการพงพาตนเองทางขอมลขาวสารและโอกาส ในการเรยนรและพฒนา หมายถง ชมชนสงเสรมและพฒนาแหลงเรยนรในรปแบบตาง ๆ แกครอบครว ในชมชน สงเสรมการเรยนรใหครอบครวในชมชน การจดชองทางการเขาถงขอมลขาวสารของครอบครว ในชมชน

5) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานทนทางสงคมหมายถงชมชนสรางกจกรรมครอบครว ชมชนเปนผนาสรางหลกคณธรรม/จรยธรรม เพอพฒนาคณภาพชวตทดของครอบครวในชมชน การจดสวสดการชมชน การสรางเครอขายการสนบสนนทางสงคมในรปแบบตาง ๆ และไววางใจชมชน การมระบบชวยเหลอคนในชมชน การมสวสดการพนฐานชมชน การรกษาสาธารณะสมบตของชมชน การจดสภาพแวดลอม/พนททปลอดภยและสรางสรรค การสงเสรมภมปญญาและวฒนธรรมทองถน

6) มาตรฐานครอบครวเขมแขงดานการหลกเลยงภาวะเสยงและการปรบตวได ในภาวะยากลาบาก หมายถง ชมชนมการดแลปรบปรงพนทสาธารณะใหเกดประโยชนตอการสงเสรมสวสดภาพของสมาชกในชมชนชมชนสรางระบบปองกนภย/ความรนแรงในชมชนและชมชนสรางหรอแสวงหาทรพยากรเพอสงเสรมใหครอบครวสามารถดแลสมาชกทมภาระพงพงสง

27

4) การศกษาครอบครวเขมแขงของหนวยงานตาง ๆ สามารถสรปมาตรฐาน ตวชวด เกณฑทเกยวของกบครอบครวของหนวยงานตาง ๆ (เอกสารประกอบการประชมโดยสถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตรรวมกบสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคม และความมนคงของมนษย : 5-10) ดงน ตารางท 2.1 สรปมาตรฐาน ตวชวด เกณฑทเกยวของกบครอบครวของหนวยงานทรบผดชอบ

คณลกษณะครอบครวทพงปรารถนา 17 ตวชวด

(สหประชาชาต)

ครอบครวผาสก 20 ตวชวด (กรมประชาสงเคราะห

กระทรวงแรงงานละสวสดการสงคม 2538)

ครอบครวอบอน 6 คณลกษณะ

(สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต 2545)

ครอบครวอยดมสข 22 ตวชวด

(สถาบนแหงชาต เพอการพฒนาเดกและ

ครอบครว มหาวทยาลยมหดล 2545)

ครอบครวรมเยน (สานกกจการสตรและสถาบน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 2545)

ลกษณะของครอบครวเขมแขง 14 ตวชวด

(กรมสขภาพจต)

1. ครอบครวสมบรณ 2. ทกคนอยรวมกน 3. มเวลาและอยใกลชด 4. รกใครกลมเกลยว 5. เคารพกนและกน 6. เปนแบบอยางทด 7. มลกไมเกน 2 คน 8. เขาใจและใหอภย 9. ประหยด 10. อบรมเลยงดทกคน อยางทวถง 11. มอาชพมนคง 12. บานสะอาดเปนสดสวน 13. สขภาพดทงกายและใจ 14. ใหการศกษาเทาเทยมกน 15. มสทธและประชาธปไตย 16. เปนทยอมรบ 17. ไมตดพนน สรา สงเสพตด

หมวดท 1 ครวเรอนมองคประกอบสมบรณ (7 ตวชวด) 1.1 มสมาชกอยางนอยพอ แม

ลก ในแตละครอบครวอยพรอมหนาเปนการถาวร

1.2 มผทางานหาเลยงครวเรอน ทอยในวยแรงงาน

1.3 เดกอายตากวา 15 ป อยรวมกบพอแม

1.4 ไมมสมาชกทพการทางกาย สตปญญา หรอ พการทางกาย จต สตปญญา หรอพการซาซอนจนชวยเหลอตนเองไมได

1.5 ไมมสมาชกทเจบปวย เรอรง ชวยเหลอตนเองไมได หรอไดนอยมากในการดารงชวตประจาวน

1. สมาชกในครอบครวรจกบทบาทหนาทของตน ในฐานะสมาชกทดของครอบครว

2. สมาชกในครอบครวตองมความรกความเขาใจ ความหวงใยความเอออาทรและทกคนมสวนรวมในการชวยแกปญหาอยางสรางสรรค

3. สมาชกในครอบครวมการวางแผนการดาเนนชวตทด มคณธรรม ประพฤตตนเปนแบบอยางทดของชมชน ประกอบอาชพสจรต รจกประหยดและออมรวมกนเสรมสรางฐานะของครอบครวใหมนคง

องคประกอบท 1 รปแบบครอบครว (2 ตวชวด) 1.1 ครอบครวมสมาชก

ครอบครวสมบรณตามวงจรชวตคอบครว

1.2 ครอบครวทสมาชกมความตงใจทจะสรางและพฒนาครอบครวรวมกน

องคประกอบท 2 บทบาทหนาทของครอบครว (6 ตวชวด) 2.1 ครอบครวมจานวนสมาชก

ททาหนาทหารายได/ผลผลตมาเลยงดทเหมาะสมกบขนาดครอบครว

หลกเกณฑในการพจารณา ใหเปนครอบครวรมเยน มดงน 1. ครอบครวเปนทรจกและ

ยอมรบกนดในชมชนวาเปนครอบครวทด โอบออมอารแกคนทวไป

2. เปนครอบครวทมอยางนอย 3 ชวงอายในครอบครว คอ

- ป ยา ตา ยาย คนใด คน หนง

- พอ แมคนใดคนหนง - ลกหรอหลานคนใดคนหนง 3. เปนครอบครวทยดหลก

เศรษฐกจพอเพยงและมความซอสตยสจรตในการประกอบอาชพ

4. เปนครอบครวทจดสภาพแวดลอมทอยอาศยอยางเหมาะสม

ดานสมพนธภาพ 1. มการจดองคกรภายใน

ครอบครว 2. มขอบเขตระหวางรน

ทชดเจน 3. สอสารกนอยางม

ประสทธภาพ 4. สมาชกในครอบครว

มความรสกมนคงและ มความภาคภมใจ

5. มโอกาสใชเวลารวมกน 6. เคารพนบถอซงกนและกน

และตระหนกถงคณคาของกนและกน

28













1.6 ไมมเดกกาพรา พอแม 1.7 ไมมเดกถกทอดทง หมวดท 2 ครวเรอนมสมพนธภาพ ทอบอน (3 ตวชวด) 2.1 เดกในครวเรอนไมเคยหน ออกจากบาน 2.2 ผสงอายไดรบการดแล เอาใจใส 2.3 สมาชกในครวเรอนปฏบต ตอกนดวยสมพนธภาพ ทอบอน หมวดท 3 ครวเรอนพงพาตนเองได (7 ตวชวด) 3.1 มความมนคงในทอยอาศย 3.2 ผลผลตและ/หรอรายได พอกนพอใชในครวเรอน 3.3 ครวเรอนมรายไดตาม เกณฑความจาเปนพนฐาน

4. สมาชกในครอบครวบาเพญตนเปนประโยชนตอสงคม ยดมนในศาสนา ประเพณ วฒนธรรมและมสวนรวมในการรกษาสงแวดลอม

5. สมาชกในครอบครวตองเหนความสาคญของการศกษาความรใหทนตอเหตการณบานเมอง

6. สมาชกในครอบครวตองปฏบตตาตามครรลองประชาธปไตยในครอบครว เคารพกฎหมายปฏบตตาตามหนาทของพลเมองทด สงเสรมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข

2.2 มผทามาหาเลยงครวเรอนทอยในวยแรงงาน

2.3 ครอบครวทสมาชกมการเอาใจใส ดแล ชวยเหลอ และสนบสนนซงกนและกน

2.4 ครอบครวทอบรมสงสอน ใหเปนคนด

2.5 ครอบครวทเออตอการเรยนรและพฒนาทกษะ ในการดารงชวต

2.6 ครอบครวทปลกฝงและถายทอดคณคาทางศลปวฒนธรรมและประเพณทสรางสรรค

องคประกอบท 3 สมพนธภาพในครอบครว (4 ตวชวด) 3.1 ครอบครวทสมาชกมการ

แสดงออกถงความรก เคารพนบถอซงกนและกนและเอออาทรตอกน

5. เปนครอบครวทมพฤตกรรมทางสงคมด มศลธรรม

6. บคคลในครอบครวสามคค กลมเกลยวกน เอออาทรชวยเหลอซงกนและกนในครอบครว

7. ไมเคยมปญหาหยารางหรอฟองรองกนในระหวางสมาชกในครอบครวและบคคล ในครอบครวไมเคยถกตดสนวามความผดทางแพงและทางอาญา

8. ไมมบคคลในครอบครวตดยาเสพตดหรอตดสราการพนนและอบายมขอน ๆ

ดานการพงพาตนเองทาง เศรษฐกจ 7. มความสมดลยระหวางความ

เปนอสระและการพงพากน 8. มการสงเสรมใหสมาชก

พงตนเองไดและมความนบถอตนเอง

ดานทนทางสงคม 9. รสกมองสงตาง ๆ ในแงด 10. มการนบถอศาสนาอยาง

แนนแฟน 11. มความสมพนธทดกบ

ระบบอน ๆ นอกครอบครว ดานการหลกเลยงภาวะเสยง และการปรบตวไดในภาวะ ยากลาบาก 12. มความยดหยน 13. การประนประนอมกน

ในขอขดแยงและความตองการของแตละฝาย

29













3.4 สมาชกในครวเรอนอาย 14-50 ป อานออกและ เขยนภาษาไทยไดทกคน 3.5 สมาชกในครวเรอนมการ ปองกนและรกษาสขภาพ อนามย 3.6 สมาชกในครวเรอนรจก ใชสทธและหนาท หมวดท 4 ครวเรอนมโอกาสพงพาระบบสงคมภายนอก (3 ตวชวด) 4.1 สมาชกในครวเรอนเปน สมาชกกลมหรอชมรม 4.2 สมาชกในครวเรอนรแหลง บรการทางสงคม 4.3 สมาชกในครวเรอน สามารถไดรบบรการ ตามสทธขนพนฐาน

3.2 ครอบครวทสมาชกมโอกาสอยพรอมหนากนและทากจกรรมทสรางสรรครวมกนเปนประจา

3.3 ครอบครวทสมาชกสวนรวมในการปรกษาหารอและตดสนใจในเรองสาคญตางๆของครอบครวรวมกน

3.4 ครอบครวทอยรวมกน อยางสงบสข องคประกอบท 4 การพงพาตนเองของครอบครว (8 ตวชวด) 4.1 ครอบครวพงพาตนเองได

ในเชงเศรษฐกจ 4.2 ครอบครวทมความมนคง

ในทอยอาศย 4.3 ครอบครวทมสมาชก

รวมกนแบงเบาภาระการทางานบาน ดแลความเปนอย

14. อทศตนใหแกกนและสามารถประคบประคองทางอารมณแกกนและกนได

30













4.4 สมาชกในครอบครวชวยกนดแลสขภาพ

4.5 ครอบครวทสมาชกรบผดชอบปองกนอบตเหต

4.6 ครอบครวทสมาชกไมตดสรา บหร และยาเสพตด

4.7 สามารถเขาถง รบรและตดตามขอมลขาวสาร

4.8 สมาชกเขาถงบรการทางสงคม

องคประกอบท 5 การเกอกลสงคมของครอบครว (2 ตวชวด) 5.1 ครอบครวทสมาชกเขารวม

กจกรรมเพอสวนรวม/สาธารณประโยชนในรอบปทผานมา

5.2 ครอบครวทสมาชกไมมพฤตกรรมตอตานสงคม หรอทาความเดอนรอน

(ทมา : เอกสารประกอบการประชมโดยสถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตรรวมกบสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย : 5-10)

31

2.4.3 แนวคดเกยวกบคณภาพชวต 1) คณภาพชวตในบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 รายงานวจยคณภาพชวตของคนไทยป 2551 สานกวจยสถาบนบณฑตพฒนบรหาร

ศาสตร (2551 : 30-33) ระบบทบญญตในรฐธรรมนญฉบบปจจบนหรอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 ซงเปนรฐธรรมนญทกลาวกนวาเปนรฐธรรมนญฉบบประชาชน ตอมามการยกเลกรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 และมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ตงแตวนท 24 สงหาคม 2550 เนอหาสาระในมาตราตาง ๆ ในรฐธรรมนญฉบบเดมทเกยวกบคณภาพชวตและความเปนอยทดของประชากรกถกบรรจไวในรฐธรรมนญฉบบใหมทกเรอง โดยปรากฏอยในมาตรา 78 มาตรา 79 มาตรา 80 มาตรา 84 และมาตรา 85 ทงนอาจแยกบทบญญตทใหรฐดแลคณภาพชวตดานตาง ๆ ไดดงน

(1) คณภาพชวตดานการทางาน หมายถงการทประชาชนมงานทาโดยทมความพงพอใจในงาน/อาชพในเรองทเกยวกบความมนคง มความกาวหนาของงานททา ตลอดจนมความพงพอใจในรายได สภาพแวดลอมในการทางานและความสมพนธกบเพอนรวมงานดวย ในดานนบทบญญตในรฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 กาหนดไวในมาตรา 86 วา รฐตองสงเสรมใหประชากรวยทางานมงานทา คมครองแรงงาน โดยเฉพาะแรงงานเดกและแรงงานหญง จดระบบแรงงานสมพนธ การประกนสงคม รวมทงคาตอบแทนแรงงานใหเปนธรรม

สวนในรฐธรรมนญพทธศกราช 2550 กาหนดไวในมาตรา 84 วา รฐตองดาเนนการสงเสรมใหประชากรวยทางานมงานทา คมครองแรงงานเดกและสตร จดระบบแรงงานสมพนธและระบบไตรภาคทผมงานทามสทธเลอกผแทนของตน จดระบบประกนสงคม รวมทงคมครองใหผทางานทมคณคาอยางเดยวกนไดรบคาตอบแทน สทธประโยชน และสวสดการทเปนธรรมโดยไมเลอกปฏบต

(2) คณภาพชวตดานครอบครว หมายถง การทประชาชนมครอบครวทมความพงพอใจเกยวกบความผกพน การชวยเหลอและความรบผดชอบตอกนระหวางสมาชกในครอบครว ทงในดานจตใจและวตถ ในดานนบทบญญตในรฐธรรมนญฯพทธศกราช 2540 กาหนดไวในมาตรา 80 วา รฐตองคมครอง และพฒนาเดกและเยาวชน สงเสรมความเสมอภาคของหญงและชายเสรมสรางและพฒนาความเปนปกแผนของครอบครวและความเขมแขงของชมชน รฐตองสงเคราะหคนชราผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ และผดอยโอกาส ใหมคณภาพชวตทดและพงตนเองได

สวนในรฐธรรมนญฯ พทธศกราช 2550 กาหนดไวในมาตรา 80 รฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายดานสงคม การสาธารณสข การศกษาและวฒนธรรม ดงตอไปน (1) คมครองและพฒนาเดกและเยาวชน สนบสนนการอบรมเลยงดและใหการศกษาปฐมวย สงเสรมความเสมอภาคของหญงและชาย เสรมสรางและพฒนาความเปนปกแผนของสถาบนครอบครวและชมชน ตองสงเคราะหและจดสวสดการใหแกผสงอาย ผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ และผอยในสภาวะยากลาบากใหมคณภาพชวตทดขนและพงตนเองได

(3) คณภาพชวตดานสขภาพและความเครยด หมายถงการทประชาชนมภาวะของสขภาพทแขงแรงและมสขภาพจตทด ในดานนบทบญญตในรฐธรรมนญฯพทธศกราช 2540 กาหนดไว ในมาตรา 82 วา รฐตองจดและสงเสรมการสาธารณสขใหประชาชนไดรบบรการทไดมาตรฐานและ มประสทธภาพอยางทวถง และในมาตรา 73 วารฐตองใหความอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน สงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รมทงสนบสนน การนาหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต

32

ในคณภาพชวตดานน ในรฐธรรมนญฯ พทธศกราช 2550 กาหนดไวในมาตรา 80 รฐตองดาเนนการตามนโยบายดานสงคม การสาธารณสข การศกษาและวฒนธรรม ดงตอไปน โดยใน (2) มความวา สงเสรม สนบสนนและพฒนาระบบสขภาพทเนนการสรางเสรมสขภาพอนนาไปสสขภาวะ ทยงยนของประชาชน รวมทงจดสงเสรมใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมมาตรฐานอยางทวถงและ มประสทธภาพ และสงเสรมใหเอกชนและชมชนมสวนรวมในการพฒนาสขภาพและจดบรการสาธารณสข โดยผมหนาทใหบรการดงกลาวซงไดปฏบตหนาทตามมาตรฐานวชาชพและจรยธรรม ยอมไดรบความคมครองตามกฎหมาย

สวนในดานสขภาพจต ดานศาสนา กาหนดไวในมาตรา 73 วารฐตองใหความอปถมภและคมครองพระพทธศาสนา ซงเปนศาสนาทประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอมาชานานและศาสนาอน ทงตองสงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการนาหลกธรรมของศาสนามาใชเพอสรางเสรมคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต

(4) คณภาพชวตดานสงแวดลอม หมายถง การทประชาชนอยในสงแวดลอมทดไมไดมความรสกวาไดรบผลกระทบจากมลภาวะตาง ๆ ทเกดขนในบรเวณทอยอาศยและในชวตประจาวน ในดานนบทบญญตในรฐธรรมนญฯ พทธศกราช 2540 กาหนดไวในมาตรา 79 วา รฐตองสงเสรมและสนบสนน ใหประชาชนมสวนรวมในการสงวนบารงรกษาและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและคมครองคณภาพสงแวดลอมตามหลกการพฒนาทยงยนตลอดจนควบคมและกาจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพและคณภาพชวตของประชาชน

สวนในรฐธรรมนญฯพทธศกราช 2550 ไดกาหนดไวในมาตรา 85 (5) วา สงเสรมบารงรกษา ตลอดจนควบคมและกาจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพ และคณภาพชวตของประชาชน โดยประชาชน ชมชนทองถน และองคกรปกครองสวนทองถน ตองมสวนรวมในการกาหนดแนวทางการดาเนนงาน

(5) คณภาพชวตดานชวตในเมอง หมายถงการทประชาชนไดรบการบรการทดของภาครฐในดานการศกษา คมนาคม สาธารณสข สาธารณปโภคตาง ๆ และความปลอดภยในชวตและทรพยสน รวมทงความพงพอใจในดานราคาสนคาอปโภค บรโภค และสาธารณปโภคทเปนอยดวยในดานน บทบญญต ในรฐธรรมนญฯ พทธศกราช 2540 กาหนดไวมาตรา 78 และมาตรา 87 โดยมาตรา 78 กาหนดวา รฐตองกระจายอานาจใหทองถนพงตนเองและตดสนใจในกจการทองถนไดเองพฒนาเศรษฐกจทองถนและระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ ตลอดทงโครงสรางพนฐานสารสนเทศในทองถนใหทวถง และเทาเทยมกนทวประเทศ รวมทงพฒนาจงหวดทมความพรอมใหเปนองคกรปกครองสวนทองถนขนาดใหญ โดยคานงถงเจตนารมณของประชาชนในจงหวดนน และมาตรา 87 กาหนดวา รฐตองสนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรโดยอาศยกลไกตลาด กากบดแลใหมการแขงขนอยางเปนธรรม คมครองผบรโภค และปองกนการผกขาดตดตอนทงทางตรงและทางออม รวมทงยกเลกและละเวนการตรากฎหมายและกฎเกณฑทควบคมธรกจทไมสอดคลองกบความจาเปนทางเศรษฐกจและตองไมประกอบกจการแขงขนกบเอกชน เวนแตมความจาเปนเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ รกษาผลประโยชนสวนรวม หรอกาจดใหมสาธารณปโภค

สาหรบบทบญญตในรฐธรรมนญฯพทธศกราช 2550 ในเรองนอยในมาตรา 78 (3) และ 84 (1) โดยมความดงตอไปน มาตรา 78 (3) กระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถนพงตนเองและตดสนใจกจการทองถนไดเองสงสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมดาเนนการตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐพฒนาเศรษฐกจของทองถนและระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ ตลอดจนโครงสรางพนฐานสารสนเทศในทองถนใหทวถงและเทาเทยมกนทวประเทศ รวมทงพฒนาจงหวดทมความพรอมใหเปนองคกร

33

ปกครองสวนทองถนขนาดใหญโดยคานงถงเจตนารมณของประชาชนในจงหวดนน และมาตรา 84 รฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายดานเศรษฐกจ ดงตอไปน (1) สนบสนนระบบเศรษฐกจแบบเสรและเปนธรรม โดยอาศยกลไกตลาดและสนบสนนใหมการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยนโดยตองยกเลกและละเวนการตรากฎหมายและกฎเกณฑทควบคมธรกจ ซงมบทบญญตทไมสอดคลองกบความจาเปนทางเศรษฐกจ และตอง ไมประกอบกจกรรมทมลกษณะแขงขนกบเอกชนเวนแตมความจาเปนเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ รกษาผลประโยชนสวนรวมหรอจดใหมสาธารณปโภค 2) คณภาพชวตของคนไทย : ขอมลความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) ขอมลความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) เปนขอมลทแสดงถงลกษณะของสงคมไทยทพงประสงค ตามเกณฑมาตรฐานขนตาของเครองชวดวา อยางนอยคนไทยควรจะมระดบความเปนอยไมตากวาระดบไหน ในชวงระยะเวลาหนง ๆ และทาใหประชาชนสามารถทราบไดดวยตนเองวา ในขณะนคณภาพชวตของตนเอง ครอบครว รวมไปถงหมบานอยในระดบใด มปญหาทจะตองแกไขในเรองใดบาง เปนการสงเสรมใหประชาชน เขามามสวนรวมในการพฒนาตนเอง ครอบครว และสงคม อนเปนนโยบายสาคญในการพฒนาชนบทของประเทศ ขอมลความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) คอ ขอมลในระดบครวเรอนทแสดงถงสภาพความจาเปนพนฐานของคนในครวเรอนในดานตาง ๆ เกยวกบคณภาพชวตทไดกาหนดมาตรฐานขนตาเอาไววา คนควรจะมคณภาพชวตในแตละเรองอยางไรในชวงระยะเวลาหนง ๆ หลกการของขอมลความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) (1) ใชเครองชวดความจาเปนพนฐาน(จปฐ.) เปนเครองมอของกระบวนการเรยนร ของประชาชนในหมบาน/ชมชน เพอใหประชาชนในหมบาน/ชมชน ทราบถงสภาพความเปนอยของตนเองและชมชนวา บรรลตามเกณฑความจาเปนพนฐานแลวหรอไม (2) สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาโดยผานกระบวนการ จปฐ. นบตงแต การกาหนดปญหาความตองการทแทจรงของชมชน ตลอดจนคนหาและหาแนวทางแกไขปญหา โดยใชขอมล จปฐ. ทมอยตลอดจนการประเมนผลการดาเนนงานทผานมา (3) ใชขอมล จปฐ. เปนแนวทางในการคดเลอกโครงการตาง ๆ ของรฐใหสอดคลองกบสภาพปญหาทแทจรงของชมชน สามารถใชทรพยากรทมอยอยางจากดไดอยางทวถงและมประสทธภาพ รวมทงมการประสานระหวางสาขาในดานการปฏบตมากขน วตถประสงคของขอมลความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) “เพอใหประชาชนสามารถพฒนาชวตความเปนอยของตนเองและครอบครวใหมคณภาพชวตทดอยางนอยผานเกณฑความจาเปนพนฐาน โดยมเครองชวด จปฐ. เปนเครองมอ” การกาหนดเครองชวดความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) กาหนดขนเพอใชในการชวดวาคนในแตละครวเรอน ควรมคณภาพชวตขนตาในเรองนน ๆ ในชวงระยะเวลาหนง (ปกตจะกาหนด 5 ป ตามระยะเวลาของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต) ตามเกณฑทกาหนด จงจะถอวา "มคณภาพชวตตามเกณฑ ความจาเปนพนฐาน (จปฐ.)"

34

หมวดท 1 สขภาพด (ประชาชนมสขภาพอนามยด) ม 13 ตวชวด

ตวชวด หนวย เปาหมาย รอยละ

ความหมายตวชวด

1. หญงตงครรภไดรบการดแลกอนคลอด และฉดวคซนครบตามเกณฑบรการ

คน 100 • หญงตงครรภทไปฝากทองกบแพทย พยาบาลหรอผดงครรภ กอนคลอด ตามเกณฑบรการ และ

• ฉดวคซนปองกนโรคบาดทะยกครบชด ตามเกณฑ

2. แมทคลอดลกไดรบการทาคลอด และดแลหลงคลอด

คน 100 • หญงตงครรภทไปคลอดลกกบแพทย พยาบาล ผดงครรภ หรอ ผดงครรภโบราณ (หมอตาแย) ทอบรมแลว

• ไดรบการตรวจหลงคลอด 6 สปดาห ครบตามเกณฑบรการ

3. เดกแรกเกดมนาหนกไมตากวา 2,500 กรม

คน 100 • เดกแรกเกดทสมบรณแขงแรงจะตอง มนาหนกตวแรกคลอดไมตากวา 2,500 กรม

4. เดกแรกเกดถง 1 ปเตม ไดรบการฉดวคซนปองกนโรคครบตามตาราง สรางเสรมภมคมกนโรค

คน 100 • เดกแรกเกดถง 1 ปเตม ไดรบการฉดวคซนปองกนโรควณโรค คอตบ ไอกรน บาดทะยก โปลโอ หด ตบอกเสบชนดบ ครบตามตารางสรางเสรมภมคมกนโรค

5. เดกแรกเกดไดกนนมแมอยางเดยว อยางนอย 4 เดอนแรกตดตอกน

คน 95 • ครวเรอนทมเดกอายมากกวา 4 เดอน • เดกแรกเกดจนถง 4 เดอน ไดกนนมแม

อยางเดยว เปนเวลาตดตอกน อยางนอย 4 เดอนแรก โดยไมใหกนอาหารอยางอนเลยแมแตนา

6. เดกแรกเกดถง 5 ป เจรญเตบโต ตามเกณฑมาตรฐาน

คน 100 • ครวเรอนทมเดกแรกเกดจนถง 5 ป • เดกแรกเกดจนถง 5 ป ไดกนอาหารอยาง

เหมาะสม และเพยงพอตามวย ซงมผล ทาใหเดกมการเจรญเตบโตตามเกณฑมาตรฐาน (นาหนกเทยบกบอาย)

7. เดกอาย 6-15 ป เจรญเตบโต ตามเกณฑมาตรฐาน

คน 100 • ครวเรอนทมเดกอายระหวาง 6 ถง 15 ป • เดกอายระหวาง 6 ถง 15 ป ไดกนอาหาร

ถกตองครบถวนตามความตองการของรางกาย ซงมผลทาใหมการเจรญเตบโต ตามเกณฑมาตรฐาน (นาหนก สวนสง เทยบกบอาย)

8. เดกอาย 6-12 ป ไดรบการฉดวคซนปองกนโรคครบตามตารางสรางเสรมภมคมกนโรค

คน 100 • ครวเรอนทมเดกอายระหวาง 6 ถง 12 ป • เดกอายระหวาง 6 ถง 12 ปทกคน

ไดรบวคซนปองกนโรควณโรค 9. ทกคนในครวเรอนกนอาหารถก

สขลกษณะปลอดภยและไดมาตรฐาน ครวเรอน 95 • ทกคนในครวเรอนไดปฏบตเกยวกบการกน

อาหารทมคณภาพถกสขลกษณะ ปลอดภยและไดมาตรฐาน ครบทง 4 เรอง ดงตอไปน

35



(1) ถากนอาหารบรรจสาเรจ ตองมเครองหมาย อย. เชน นาปลา นาสมสายช อาหารกระปอง นม อาหารกลอง เปนตน

(2) ถากนเนอสตว ตองทาใหสกดวยความรอน (3) ถากนผก ตองเปนผกปลอดสารพษหรอได

ทาการแชดวยนาผสมดางทบทม หรอนายาลางผกแลวลางดวยนาสะอาดหลาย ๆ ครง

(4) กอนรบประทานอาหารทกครงตองลางมอใหสะอาด และในการรบประทานอาหารรวมกนตองใชชอนกลางในการตกอาหารทกครง (หากขาดขอใดขอหนงใหถอวา “ปฏบตไมครบ”)

10. คนในครวเรอนมความรในการใชยาทถกตองเหมาะสม

ครวเรอน 100 • เมอคนในครวเรอนเมอมอาการเจบปวย หากยงไมไดไปรกษาทสถานอนามย หรอโรงพยาบาล ไดปฏบตครบทง 3 เรอง ดงตอไปน (1) ไมกนยาชด (2) ไมกนยาสมนไพร หรอยาแผนโบราณ

ทไมไดปรงขนเฉพาะสาหรบตนเอง (3) เมอเจบปวยเลกนอยใชยาสามญประจา

บานรกษา (หากขาดขอใดขอหนงใหถอวา “ปฏบตไมครบ”)

11. คนอาย 35 ปขนไป ไดรบการตรวจสขภาพประจาป

คน 50 • ครวเรอนทมคนอาย 35 ปขนไป • คนอาย 35 ปขนไปทกคนในครวเรอนทงชาย/

หญง ไดรบการตรวจสขภาพทวไปประจาป 12. คนอาย 6 ปขนไป ออกกาลงกาย

อยางนอยสปดาหละ 3 วน ๆ ละ 30 นาท

คน 60 • คนอายตงแต 6 ปขนไป ออกกาลงกาย อยางนอยสปดาหละ 3 วน ๆ ละ 30 นาท หรอ ออกแรง/ออกกาลงตดตอกนอยางนอย 10 นาทขนไป รวมกนทงวน ๆ ละ 30 นาท อยางนอยสปดาหละ 5 วน

13. ผทมสทธในระบบประกนสขภาพ ถวนหนา มหลกประกนสขภาพ

คน 97.5 • ผมหลกประกนสขภาพ สามารถเขาถงบรการสขภาพทจาเปน เมอตองไปรบการรกษา ทสถานพยาบาลสามารถใชสทธตามหลกประกนสขภาพได และสทธดานสขภาพของคนไทยทกคนไดรบความคมครอง ตามกฎหมาย”

36

หมวดท 2 มบานอาศย (ประชาชนมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม) ม 8 ตวชวด



14. ครวเรอนมความมนคงในทอยอาศยและบานมสภาพคงทนถาวร

ครวเรอน 100 • ครวเรอนมความมนคงในทอยอาศยและบาน มสภาพคงทนถาวร คอ อยไดโดยไมตองกงวลวาจะมปญหาเรองทพกอาศย เชน ถกไลท และบานมสภาพคงทนถาวร

15. ครวเรอนมนาสะอาดสาหรบดมและบรโภคเพยงพอตลอดป

ครวเรอน 95 • ครวเรอนมนาสะอาดสาหรบดม และบรโภคเพยงพอตลอดป อยางนอยคนละ 5 ลตร ตอวน

16. ครวเรอนมนาใชเพยงพอตลอดป ครวเรอน 95 • ครวเรอนมนาใชเพยงพอตลอดปอยางนอยคนละ 45 ลตร (ประมาณ 2 ปบ) ตอวน

17. ครวเรอนมการจดบานเรอนเปนระเบยบเรยบรอย สะอาด และ ถกสขลกษณะ

ครวเรอน 95 • ครวเรอนนมการจดบรเวณบานและภายในบาน โดยมทประกอบอาหาร มทเกบนาสะอาด ไมมแหลงเพาะพนธสตว/แมลงนาโรค มอปกรณกาจดขยะมลฝอย สภาพในบานสะอาด ไมมแหลงนาเสยขง มสวมถกสขลกษณะเปนระเบยบ ครบทกเรอง

18. ครวเรอนไมถกรบกวนจากมลพษ คน 100 • ครวเรอนนถกรบกวนจากเสยง ความสนสะเทอน ฝนละออง กลน หรอมลพษทางอากาศ นาเสย ขยะ หรอสารพษทเปนอนตรายตอสขภาพ อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง

19. ครวเรอนมการปองกนอบตภย อยางถกวธ

ครวเรอน 100 • ครวเรอนน เมอมการขบขยานพาหนะ ใชเครองใชไฟฟา หรอเครองปองกน ในการประกอบอาชพไดมการปองกนอบตภยอยางถกวธ

20. ครวเรอนมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

ครวเรอน 100 • ในรอบปทผานมา ในครวเรอนมคนถกลกทรพย วงราวทรพย ปลนทรพย หลอกลวงใหเสยทรพย กระทาอนาจาร ขมขน กระทาชาเรา ถกทารายรางกาย ถกฆาตาย หรอมการบกรก ทอยอาศย หรออาชญากรรมอนๆ ทเกยวกบชวตและทรพยสน

21. ครอบครวมความอบอน ครวเรอน 100 • ในรอบปทผานมา ครวเรอนนมโอกาส อยพรอมหนากน มความเคารพนบถอซงกนและกน มการปรกษาหารอ สมาชกในครวเรอนไมเคยหนออกจากบาน คนอยคนเดยวมความสข

37

หมวดท 3 ฝกใฝการศกษา (ประชาชนมโอกาสเขาถงบรการดานการศกษา) ม 7 ตวชวด



22. เดกอายตากวา 3 ปเตม ไดรบการสงเสรมการเรยนรจากการทากจกรรมรวมกบผใหญในบาน

คน 80 • เดกอายตากวา 3 ปเตมไดรบการสงเสรม การเรยนรจากการทากจกรรมรวมกบผใหญในบาน

23. เดกอาย 3-5 ปเตม ไดรบบรการเลยงดเตรยมความพรอมกอนวยเรยน

คน 80 • เดกอายระหวาง 3 ถง 5 ปเตม ไดรบบรการเลยงดในศนยพฒนาเดกเลกศนยพฒนาเดกเลกเคลอนท ศนยพฒนาเดกเลกกอนเกณฑของสถาบนศาสนา โรงเรยนอนบาล หรอไดเขารวมกจกรรมเกยวกบการเตรยมความพรอมของเดกกอนวยเรยนทกคน

24. เดกอาย 6-15 ป ไดรบการศกษาภาคบงคบ 9 ป

คน 100 • เดกอายระหวาง 6 ถง 15 ป ทกคนไดเขาเรยนการศกษาในระดบชน ป.1 ถง ม.3 (การศกษา ภาคบงคบ 9 ป)

25. เดกทจบการศกษาภาคบงคบ 9 ป ไดเรยนตอมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทา

คน 95 • เดกจบชน ม.3 (การศกษาภาคบงคบ 9 ป) ไดเรยนตอในมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4 ถง ม.6) หรอเทยบเทา ซงรวมถงการไดเรยนตอในสายอาชพดวย

26. เดกทจบการศกษาภาคบงคบ 9 ป แตไมไดเรยนตอมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทาและยงไมมงานทา ไดรบการฝกอบรมอาชพ

คน 80 • เดกจบชน ม.3 (การศกษาภาคบงคบ 9 ป) ทไมไดเรยนตอชนมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4 ถง ม.6) หรอเทยบเทา (เชน ปวช.) ทยงไมมงานทา ไดรบ การฝกอบรมดานอาชพตาง ๆ ทหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอเอกชนจดขนทกคน อยางนอย 1 อาชพ

27. คนอาย 15-60 ปเตม อาน เขยนภาษาไทย และคดเลขอยางงายไดทกคน

คน 100 • คนอาย 15-60 ปเตม สามารถอาน เขยนภาษาไทย และคดเลขอยางงายไดทกคน

28. คนในครวเรอนรบรขาวสารทเปนประโยชนอยางนอยสปดาหละ 5 ครง

ครวเรอน 100 • ในรอบปทผานมา คนในครวเรอนไดรบรขาวสาร ทเปนประโยชนอยางใดอยางหนง หรอหลายอยาง ในดานการประกอบอาชพ ดานการตลาด (การซอขายผลผลต) ดานอาหารการกน ดานสขภาพอนามย ดานกฎหมายทควรร ดานขาวสารบานเมองหรอดานเศรษฐกจพอเพยง เปนตน อยางนอยสปดาหละ 5 ครง

38

หมวดท 4 รายไดกาวหนา (ประชาชนมการประกอบอาชพและมรายไดพอเพยงตอการดารงชวต) ม 3 ตวชวด



29. คนอาย 15-60 ปเตม มการประกอบอาชพและมรายได

คน 95 คนอาย 15-60 ปเตม ทกคนมการประกอบอาชพและ มรายได (ยกเวนผทกาลงศกษาอยางเดยว โดยไมไดประกอบอาชพ คนพการทางสมอง หรอคนพการ ทไมสามารถชวยตนเองได)

30. คนในครวเรอนมรายไดเฉลย ไมตากวาคนละ 23,000 บาทตอป

ครวเรอน 70 • คนในครวเรอนมรายไดเฉลยไมตากวาคนละ 23,000 บาทตอป

31. ครวเรอนมการเกบออมเงน คน 80 • ครวเรอนทมการเกบออมเงนหรอไม หมวดท 5 ปลกฝงคานยมไทย (ประชาชนมการปลกฝงคานยมไทยใหกบตนเองเพอใหคณภาพชวตทดขน) ม 6 ตวชวด



32. คนในครวเรอนไมตดสรา คน 100 • คนในครวเรอนน ไมตดสรา (เหลา เบยร ยาดอง กระแช หรอเครองดมทมแอลกอฮอล)

33. คนในครวเรอนไมสบบหร คน 90 • คนในครวเรอนน ไมสบบหร (ยาสบ หรอยามวน) 34. คนในครวเรอนทกคน ไดปฏบตตน

ตามขนบธรรมเนยมและมารยาทไทย

ครวเรอน 95 • คนในครวเรอนไดปฏบตตนตามขนบธรรมเนยมทดงามและมารยาทไทย

35. คนอาย 6 ปขนไปทกคนไดปฏบตกจกรรมทางศาสนาอยางนอยสปดาหละ 1 ครง

ครวเรอน 100 • ในรอบปทผานมา คนในครวเรอนทอายตงแต 6 ปขนไปไดมการปฏบตกจกรรม ทางศาสนา อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง เชน การทาบญตกบาตร รวมพธกรรมทางศาสนา ทาสมาธ สวดมนต ฟงเทศน ฟงธรรม หรอการทาละหมาด เปนตน อยางนอยสปดาหละ 1 ครง

36. คนสงอายไดรบการดแลเอาใจใสจากคนในครวเรอน

คน 100 • คนสงอายทกคนไดรบการดแลเอาใจใสในชวต ความเปนอย ดานอาหาร การกน เสอผา เครองนงหม และไดรบการดแลเมอยามเจบไขไดปวย การเอาใจใสดานสภาพจตใจจากคนในครวเรอน

37. คนพการไดรบการดแลเอาใจใสจากคนในครวเรอน

คน 100 • คนพการทกคนไดรบการดแลเอาใจใสในชวตความเปนอย ดานอาหารการกน เสอผาเครองนงหม และไดรบการดแลเมอยามเจบไขไดปวย การเอาใจใสดานสภาพจตใจ จากคนในครวเรอน

39

หมวดท 6 รวมใจพฒนา (ประชาชนมจตสานกและรวมกนรกษาสทธของตนเอง เพอประโยชนของชมชน หรอทองถน) ม 5 ตวชวด



38. คนในครวเรอน เปนสมาชกกลม ทตงขนในหมบาน/ชมชน ตาบล

ครวเรอน 95 • คนในครวเรอนน อยางนอย 1 คน ทเปนสมาชกกลม สมาชกกองทนหมบาน หรอกองทนเฉพาะกจ หรอสมาชกองคกรประชาชนทจดตงขน ในหมบานตาบลน อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง

39. คนในครวเรอน มสวนรวมแสดงความคดเหนเพอประโยชนของชมชนหรอทองถน

ครวเรอน 95 • ในรอบปทผานมา คนในครวเรอนนอยางนอย 1 คน ไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเพอประโยชนของชมชนหรอทองถน

40. คนในครวเรอน มสวนรวมในการทากจกรรมเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตเพอประโยชนของชมชนหรอทองถน

ครวเรอน 90 • ในรอบปทผานมา คนในครวเรอนนอยางนอย 1 คน ไดมสวนรวมในการกจกรรมเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตของหมบาน/ชมชน เชน การปลกปา การปลกตนไม การรกษาแหลงตนนาลาธาร เปนตน เพอประโยชนของชมชนหรอทองถน

41. คนในครวเรอน มสวนรวมทากจกรรมสาธารณะของหมบาน

ครวเรอน 100 เขารวมทากจกรรมสาธารณะของหมบาน โดยการออกแรงงาน เงน หรอวสดอปกรณตาง ๆ เชน สราง/ซอมแซมถนน ลอกคลอง การกาจดขยะมลฝอยและนาเสย แปรรปผลผลต เปนตน อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง

42. คนอาย 18 ปขนไปทมสทธเลอกตงไปใชสทธเลอกตงในชมชนของตน

คน 90 • ครวเรอนนม คนอาย 18 ปบรบรณขนไปทมสทธเลอกตง ไปใชสทธเลอกตงครงลาสด (นบเฉพาะสมาชกทอาศยอยจรง ในครวเรอนนเทานน ไมนบคนทไมไดอาศยอยจรง เชน คนทอยกรงเทพฯ พอถงเวลาเลอกตงแลวกลบบานไปเลอกตง)

ทมา : สบคนจาก http://www.cddsk.org/index.php/2010-05-28-02-03-00

http://www.cddsk.org/index.php/2010-05-28-02-03-00�

40

สรปผลการจดเกบขอมลความจาเปนขนพนฐานตามตวชวด ป 2552

ตวชวดความจาเปนพนฐาน (จปฐ.) จานวนสารวจทงหมด

หนวย ไมผานเกณฑ ผานเกณฑ เทยบเปาหมาย

จานวน รอยละ จานวน รอยละ เปา % ผล

1. หญงตงครรภไดรบการดแลกอนคลอด และฉดวคซนครบตามเกณฑบรการ

280,765 (คน) 354 0.13 280,411 99.87 100 X

2. แมทคลอดลกไดรบการทาคลอด และดแลหลงคลอด

247,825 (คน) 215 0.09 247,610 99.91 100 X

3. เดกแรกเกดมนาหนกไมตากวา 2,500 กรม 339,325 (คน) 1,251 0.37 338,074 99.63 100 X

4. เดกแรกเกดถง 1 ป ไดรบการฉดวคซนปองกนโรคครบตามตารางสรางเสรมภมคมกนโรค

339,705 (คน) 1,546 0.46 338,159 99.54 100 X

5. เดกแรกเกดไดกนนมแมอยางเดยว อยางนอย 4 เดอนแรกตดตอกน

269,825 (คน) 7,649 2.83 262,176 97.17 95

6. เดกแรกเกดถง 5 ป เจรญเตบโตตามเกณฑมาตรฐาน

1,877,141 (คน) 1,436 0.08 1,875,705 99.92 100 X

7. เดกอาย 6-15 ป เจรญเตบโตตามเกณฑมาตรฐาน

4,681,734 (คน) 2,495 0.05 4,679,239 99.95 100 X

8. เดกอาย 6-12 ป ไดรบการฉดวคซนปองกนโรคครบตามตารางสรางเสรมภมคมกนโรค

3,147,055 (คน) 2,155 0.07 3,144,900 99.93 100 X

9. ทกคนในครวเรอนไดกนอาหารถกสขลกษณะ ปลอดภย และไดมาตรฐาน

8,220,609 (ครวเรอน) 245,102 2.98 7,975,507 97.02 95

10. คนในครวเรอนมความรในการใชยา ทถกตอง

8,220,609 (ครวเรอน) 88,671 1.08 8,131,938 98.92 100 X

11. คนอาย 35 ปขนไป ไดรบการตรวจสขภาพประจาป

15,706,851 (คน) 432,335 2.75 15,274,516 97.25 50

12. คนอาย 6 ปขนไป ออกกาลงกายอยางนอยสปดาหละ 3 วน วนละ 30 นาท

29,070,861 (คน) 142,624 0.49 28,928,237 99.51 60

13. ทกคนในเครวเรอนทมหลกประกนสขภาพไดรบสทธอยางทวถง

29,805,350 (คน) 48,864 0.16 29,756,486 99.84 98

14. ครวเรอนมความมนคงในทอยอาศยและบานมสภาพคงทนถาวร

8,220,609 (ครวเรอน) 24,767 0.30 8,195,842 99.70 100 X

15. ครวเรอนมนาสะอาดสาหรบดมและบรโภคเพยงพอตลอดป

8,220,609 (ครวเรอน) 45,311 0.55 8,175,298 99.45 95

16. ครวเรอนมนาใชเพยงพอตลอดป 8,220,609 (ครวเรอน) 42,580 0.52 8,178,029 99.48 95

17. ครวเรอนมการจดบานเรอนเปนระเบยบถกสขลกษณะ

8,220,609 (ครวเรอน) 62,605 0.76 8,158,004 99.24 95

41




18. ครวเรอนไมถกรบกวนจากมลพษ 8,220,609 (ครวเรอน) 113,047 1.38 8,107,562 98.62 100 X

19. ครวเรอนมการปองกนอบตภยอยางถกวธ 8,220,609 (ครวเรอน) 26,194 0.32 8,194,415 99.68 100 X

20. ครวเรอนมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

8,220,609 (ครวเรอน) 72,271 0.88 8,148,338 99.12 100 X

21. ครอบครวมความอบอน 8,220,609 (ครวเรอน) 16,341 0.20 8,204,268 99.80 100 X

22. เดกอายตากวา 3 ป ไดรบการกระตนการเรยนรจากการทากจกรรมรวมกบผใหญ ในบาน

921,939 (คน) 2,254 0.24 919,685 99.76 80

23. เดกอาย 3-5 ป ไดรบบรการเลยงดเตรยมความพรอมกอนวยเรยน

1,138,305 (คน) 2,985 0.26 1,135,320 99.74 80

24. เดกอาย 6-15 ป ไดรบการศกษาภาคบงคบ 9 ป

4,682,449 (คน) 16,569 0.35 4,665,880 99.65 100 X

25. เดกทจบการศกษาภาคบงคบ 9 ป ไดเรยนตอมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา

643,737 (คน) 18,264 2.84 625,473 97.16 95

26. เดกทจบการศกษาภาคบงคบ 9 ป แตไมไดเรยนตอมธยมศกษาตอนปลายฯ

18,283 (คน) 5,567 30.45 12,716 69.55 80 X

27. คนอาย 15-60 ปเตม อานเขยนภาษาไทยได และคดเลขอยางงายได

21,065,517 (คน) 130,705 0.62 20,934,812 99.38 100 X

28. คนในครวเรอนไดรบรขาวสารทเปนประโยชน อยางนอยสปดาหละ 5 ครง

8,220,609 (ครวเรอน) 35,271 0.43 8,185,338 99.57 100 X

29. คนอาย 15-60 ปเตม มการประกอบอาชพและมรายได

18,410,966 (คน) 349,922 1.90 18,061,044 98.10 95

30. คนในครวเรอนมรายไดเฉลยไมตากวาคนละ 23,000 บาทตอป

8,220,609 (ครวเรอน) 130,470 1.59 8,090,139 98.41 70

31. ครวเรอนมการเกบออมเงน 8,220,609 (ครวเรอน) 830,561 10.10 7,390,048 89.90 80

32. คนในครวเรอนไมตดสรา 30,949,822 (คน) 217,059 0.70 30,732,763 99.30 100 X

33. คนในครวเรอนไมสบบหร 30,949,822 (คน)

2,089,692

6.75 28,860,130 93.25 90

34. คนในครวเรอน ไดปฏบตตนตามขนมธรรมเนยมและมารยาทไทย

8,220,609 (ครวเรอน) 54,580 0.66 8,166,029 99.34 95

35. คนอาย 6 ปขนไปทกคนปฏบตกจกรรม ทางศาสนา อยางนอยสปดาหละ 1 ครง

8,220,609 (ครวเรอน) 103,285 1.26 8,117,324 98.74 100 X

36. คนสงอายไดรบการดแลเอาใจใสจากคน ในครวเรอน

3,833,045 (คน) 5,215 0.14 3,827,830 99.86 100 X

42




37. คนพการไดรบการดแลเอาใจใสจากคน ในครวเรอน

482,186 (คน) 1,386 0.29 480,800 99.71 100 X

38. ครวเรอนมคนเปนสมาชกกลมทตงขน ในหมบาน ตาบล

8,220,609 (ครวเรอน) 281,418 3.42 7,939,191 96.58 95

39. ครวเรอนมคนมสวนรวมแสดงความคดเหน เพอประโยชนของชมชนหรอทองถน

8,220,609 (ครวเรอน) 150,028 1.83 8,070,581 98.17 95

40. ครวเรอน มสวนรวมในการทากจกรรมเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตฯ

8,220,609 (ครวเรอน) 148,307 1.80 8,072,302 98.20 90

41. คนในครวเรอนมสวนรวมทากจกรรมสาธารณะของหมบาน

8,220,609 (ครวเรอน) 130,976 1.59 8,089,633 98.41 100 X

42. คนอาย 18 ปขนไปทมสทธเลอกตงไปใชสทธเลอกในชมชนของตน

22,844,943 (คน) 227,467 1.00 22,617,476 99.00 90

• บรรลเปาหมาย 20 ขอ คอ ตวชวดท 5, 9, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 22, 23, 25, 29, 30, 31, 33, 34, 38, 39, 40, 42

• ไมบรรลเปาหมาย 22 ขอ คอ ตวชวดท 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 10, 14, 18, 19, 20, 21, 24, 26, 27, 28, 32, 35, 36, 37, 41

ศนยขอมลเพอการพฒนาชนบท กรมพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย ทมา : http://61.19.244.12/rdic/report.php?id=rep02

สรปไดวา แนวคดทเกยวของกบความมนคงของครอบครว มความสอดคลองกบพนฐานแนวคด ทเชอมโยงกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง องคประกอบของครอบครวเขมแขง และเกณฑคณภาพชวต ซงมงเนนคณลกษณะสาคญในมตครอบครว ทนาไปสความสข สมดลและการพงตนเองของครอบครว บนพนฐานของตนทนชวตในดานสขภาพ การศกษา การงานอาชพ รายได ทอยอาศยและสภาพแวดลอม ชวตครอบครวและชมชน การคมนาคมและการสอสาร และการมสวนรวม 3. แนวคดทสมพนธกบหลกประกนความมนคงของครอบครว

3.1 แนวคดเกยวกบความมนคงของมนษย 1) ความหมายของความมนคงของมนษย จากรายงานการวจย เรอง การนยามสงคมปลอดภยในบรบทสงคมไทยสการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2549 : 8-15) ระบวา แนวความคดเกยวกบความมนคงของมนษยเปนสง ทมมาควบคกบแนวคดดานสทธมนษยชน หลกฐานทพบในการกอตงคณะกรรมการระหวางชาตของกาชาดในชวงทศวรรษท 1860 พบวา มหลกคาสอนอยบนพนฐานของความมนคงของประชาชน ซงตอมาองคประกอบหลกคาสอนนไดถกจดทาเปนรปรางขนไวในกฎบตรแหงสหประชาชาตในป ค.ศ. 1948 (พ.ศ. 2491) ภายใต

43

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) และการประชมทนครเจนวา (Geneva Convention) ซงมการกลาวถงสทธของบคคลไวอยางชดเจนในมาตรา 3, 22 และ 25 (1) ดงน มาตรา 3 บคคลมสทธในการดารงชวต ในเสรธรรมและในความมนคงแหงรางกาย มาตรา 22 ในฐานะสมาชกของสงคมดวยความเพยรพยายามของชาตตลอดจนความรวมมอระหวางประเทศและโดยสอดคลองกบการจดระเบยบและทรพยากรของแตละรฐ บคคลมสทธ ในความมนคงทางสงคมและชอบทจะไดรบผลแหงสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมซงจาเปนตอศกดศรและการพฒนาบคลกภาพอยางเสรของตน มาตรา 25 บคคลมสทธในมาตรฐานการครองชพทเพยงพอสาหรบสขภาพและความเปน อยดของตนและครอบครว รวมทงอาหาร เสอผา ทอยอาศย การรกษาพยาบาลและบรการสงคม ทจาเปนและสทธในความมนคงในกรณวางงาน เจบปวย ทพพลภาพ เปนหมาย วยชรา หรอขาด ปจจยในการเลยงชพอนใดในพฤตกรรมอนเกดจากทตนจะควบคมได จากบทบญญตของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนขางตน จะเหนไดวา ความมนคงของมนษยนน นบวาเปนสทธมนษยชนขนพนฐานทงดานความมนคงสวนตวและความมนคงในระดบสงคม ประเดนเรองความมนคงของมนษยไดกลบกลายมาเปนของใหมอกครงหนง เมอโครงการสหประชาชาต (United Nations Development Programme : UNDP) ไดนาเสนอรายงานการพฒนามนษย (Human Development Report) ซงกลาวถงแนวคดใหมเกยวกบความมนคงของมนษย และเนนความปลอดภยของประชาชนเทาเทยมกบความปลอดภยของรฐและใหความสาคญกบการพฒนามากกวาการใชอาวธ โดยพจารณาทงในระดบชาตและระดบนานาชาตทเกยวกบความมนคงของมนษย โดยนาเสนอนยามความมนคงของมนษยไวเปน 2 ประการ ไดแก ประการแรก คอ ความปลอดภยจากการคกคามทตอเนอง เชน ความหว ความปวยไข ความขาดแคลน (Freedom from Want ) และประการท 2 หมายความถง การปองกนจากการถกรบกวนโดยกระทนหนและเจบปวดในรปแบบของชวตประจาวน ไมวาจะเปนในบานในการทางานหรอชมชนหรอทเรยกวาการปราศจากความหวาดกลว (Freedom from Fear) นนเอง ซงขอบเขตของความหมายนนบวากวางขวางมากจนเหนไดชดวา ไมวาความผดปกตหรอเหตทไมคาดหมายในทางลบใด ๆ กสามารถนบวาเปนการคกคามความมนคงของมนษยไดทงสน Kofi Annan (2001) เลขาธการสหประชาชาตไดกลาวถงความมนคงของมนษยวาเกยวของกบ “…การปราศจากความกลวและความปลอดจากความขาดแคลน และการสรางเสรภาพใหกบคนในยคตอไปใหอยในสภาพแวดลอมทเปนธรรมชาตทมคณภาพ รวมถงความมนคงของชาตดวย...” ธนาคารโลก (World Bank) กไดกลาวในรายงานการพฒนาโลก (World Development Report) เมอป พ.ศ. 2543-2544 วา ความมนคงของมนษยนนมสองแนวคดทเกยวพนกน คอ 1) บทบาทของรฐในการปกปองเขตแดนจากกการคกคามภายนอก และ 2) บทบาทในการรบประกนความมนคงของมนษยสาหรบพลเมองภายใตรมสทธมนษยชน ซงหมายความวา คนทกคนตองมอสรภาพจากการถกกดข ความรนแรง ความหว ความยากจน และความปวยไขและอสรภาพในการทจะอาศยอยในสภาพแวดลอมทมคณภาพ (World Bank 2000-2001) คณะกรรมการระหวางประเทศวาดวยการแทรกแซงและอานาจอธปไตยแหงรฐ (International Commission on Intervention and State Sovereignty, 2002) ไดกลาววา ความมนคงของมนษย หมายถง ความมนคงของประชาชน อนไดแก ความปลอดภยทางกายภาพ ความอยดกนดทางสงคมและเศรษฐกจการเคารพศกดศรและคณคาของความเปนมนษยและปกปองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน

44

ประเทศแคนาดา ไดมคานยามความมนคงของมนษยไวอยางจากด หมายถง “อสรภาพจากการคกคามตอสทธ ความปลอดภย และชวตของประชาชน” (Canadian Foreign Ministry, 2001) ประเทศญปน รฐบาลญปนใหนยามความมนคงของมนษยวา “…ครอบคลมมาตรการทงหมดทคกคามการอยรอดของมนษย ชวตประจาวนและศกดศร เชน การเสอมคณภาพของสภาวะแวดลอม การละเมดสทธมนษยชน อาชญากรรมขามชาต การคายาเสพตด ผอพยพ ความยากจนกบระเบด และ การแพรเชอโรค เชน โรคเอดส ซงแนวคดนรวมถงความหมายในการเสรมพลงเพอเผชญกบการคกคามของ สงทกลาวมานดวย...” (Japanese Department of Foreign Affairs, 2005) Lloyd Axworthy (1999) ใหความหมายของความปลอดภยเทากบความมนคงของมนษยดวยคากลาวทวา “...ความปลอดภยของบคคล ซงกคอความมนคงของมนษย จากสภาวะคกคามทงทรนแรงและไมรนแรง ซงกลบกลายเปนมาตรการใหมในการวดความมนคงของโลก และเปนแรงขบเคลอนใหมสาหรบการดาเนนการระดบโลก...” Human Security Network (1999) กลาวถง เครอขายความมนคงของมนษยวา ประกอบดวยสมาชกหลายประเทศและเครอขาย NGOs นานาชาต ไดผกพนตนเองไวกบเปาหมายทวา “…สรางความแขงแกรงดานความมนคงของมนษย ดวยมมมองทจะสรางโลกทมมนษยธรรมมากขน เพอใหพลเมองสามารถมชวตอยดวยความมนคงและศกดศรปราศจากความตองการและหวาดกลวและมโอกาสอนเทาเทยมกนในการพฒนามนษยใหเตมศกยภาพ...” Sabina Alkire (2003) ไดกลาวถงความมนคงของมนษยวา มวตถประสงคเพอปกปองแกนหลกของชวตจากภยคกคามทวกฤตและกวางขวาง ในแนวทางทสอดคลองและตอบสนองความตองการระยะยาวของมนษย Alkire ไดเนนคาสาคญในนยาม 5 คา ไดแก - การปองกนภย (safeguard) มนษยและชมชนถกคกคามจากภยทอยนอกเหนอ การควบคมของตน เชน วกฤตการณการเงน การกอการราย ปญหาสภาพแวดลอม ดงนนจงตองมมาตรการกาหนดสาเหต มาตรการปองกนและบรรเทาสภาวะคกคาม ดวยความเคารพตอความมนคงของมนษย - แกนหลกของชวต (vital core) การกาหนดประเดนความมนคงมนษยไปสเรองทสาคญและจาเปนทสด ซงสทธและเสรภาพของแกนหลกของชวตกคอความอยรอด การดารงชวต และศกดศรขนพนฐานของมนษย - มนษยทกคน (all human lives) การยดประชาชนเปนศนยกลาง โดยเปลยนเนนความปลอดภยของรฐมาเปนปจเจกบคคลและชมชน ทาใหมนษยกลายเปนจดหมายปลายทางของการพฒนาแทนทจะเปนเครองมอในการพฒนาเทานน - ภยคกคามทวกฤตและกวางขวาง (critical and pervasive threats) ซงอาจเกดขน ทงทางตรงและทางออมตอชวตมนษยในระดบบคคลหรอในระดบโลก อาจเปนภยทเกดขนกะทนหน เชน การลมสลายทางเศรษฐกจ ภยทมผลกระทบในวงกวางหรอไมมผลในวงกวางแตเกดขนซาซาก เชน อบตเหต จากการทางาน - ตอบสนองความตองการระยะยาวของมนษย (long-term human fulfillment) ความมนคงของมนษยนนเนนกจกรรมและความสามารถของมนษยในขอบเขตทจากดภายในขอบเขตของการพฒนาและสทธมนษยชน ซงยงไมเพยงพอตอการเตมเตมความตองการของมนษยได กระบวนการสรางความมนคงมนษยตองสอดคลองกบการพฒนามนษย 2) มตของความมนคงของมนษย

45

สานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ประจาประเทศไทย (2552 : 2) กลาวถงประเดนความมนคงของมนษยวา เปนสวนหนงของความพยายามทจะใหมการปรบเปลยนความสนใจจากเรองความมนคงแหงรฐไปสความมนคงของปจเจกบคคลและเนนจดสนใจในการพฒนาไปทการบรรเทาความเสยงและปองกนภยพบตตาง ๆ รายงานการพฒนาคนของสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP Human Development Report, 1994) ซงเปนเอกสารฉบบแรกทกลาวถงแนวคดเรองนไดสรปไววา “ความมนคงของมนษย คอ เดกทไมตาย คอโรคทไมแพรระบาด คองานทไมถกเลกจาง คอความตงเครยดทางดานเชอชาตทไมกลายไปสความรนแรง คอผทไมเหนดวยทไมนงเปนเบอใบ” เมอสรปประเดนความมนคงของมนษยตามความหมายของ UNDP นน ความมนคงของมนษยจะครอบคลมมตตาง ๆ 7 ดาน ไดแก (1) ความมนคงทางเศรษฐกจ : การมรายไดทเพยงพอและมความมนคงในการทางาน ในขนตา ในขณะทภยคกคามตอคามมนคงทางเศรษฐกจคอภาวะเงนเฟออยางรนแรงทไมสามารถควบคมได ภาวะเศรษฐกจตกตา และวกฤตการเงน (2) ความมนคงดานอาหาร : การมอาหารเพยงพอสาหรบทกคน ภยคกคามทเลวรายทสดคอความอดอยาก หวโหยทเกดจากสภาวะขาดแคลนอยางแทจรง (3) ความมนคงดานสขภาพ : ความตายและความเจบปวยสมพนธกบความยากจน สภาพแวดลอมทไมปลอดภยและไมสะอาด การไมสามารถเขาถงบรการสขภาพ ปญหาการแพรระบาดของโรคเอดสและโรคตดเชอตาง ๆ (4) ความมนคงดานสงแวดลอม : ความเสอมโทรมของระบบนเวศของประเทศและโลก ความทาทายทสาคญทสดอยางหนงคอการเขาถงนา และความสะอาดของนา (5) ความมนคงของปจเจกบคคล : ความรนแรงทางกายทเกดขนอยางฉบพลนโดยรฐ หรอโดยรฐอนในภาวะสงครามหรอจากคนตางกลมทมความตงเครยดทางเชอชาตกนอย รวมไปถงความรนแรงและการแสวงหาประโยชนโดยมชอบผหญงหรอการละเมดเดกทกรปแบบ (6) ความมนคงของชมชน : ความขดแยงอยางรนแรงและความตงเครยดภายในชมชนหรอการปฏบตทเปนภยโดยตรงตอคนบางกลมในชมชน เชน ผหญง (7) ความมนคงทางการเมอง : การทรมาน การปราบปรามทางการเมองอยางรนแรง การกระทาทารณและการใหบคคลหายสาบสญ 3) ความมนคงของมนษยในประเทศไทย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดดาเนนการศกษามาตรฐานและตวชวดความมนคงของมนษย ตามแนวคดทฤษฎในประเทศและตางประเทศรวมกบสถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตรและมหาวทยาลยธรรมศาสตร โดยมสาระสาคญ ดงน

1. ความหมาย ความมนคงของมนษย (Human Security) หมายถง การทประชาชนไดรบหลกประกนดานสทธ ความปลอดภย การสนองตอบตอความจาเปนขนพนฐาน สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมศกดศร ตลอดจนไดรบโอกาสอยางเทาเทยมกนในการพฒนาศกยภาพของตนเอง ประกอบดวย ความมนคงของมนษย จานวน 10 มต ตามแนวทาง ดงน

1) ความมนคงของมนษยดานการมงานทาและรายได ประกอบดวย (1) การไดทางานทมนคงและมความสขหรอพอใจในงาน (2) มรายไดทพอเพยงตอการดารงชวตของตนเองและครอบครว (3) มเงนออมทพอเพยงสาหรบอนาคต (4) ปราศจากหนสนทไมสรางผลตผล

46

2) ความมนคงของมนษยดานครอบครว ประกอบดวย (1) ความรกใครปรองดอง (2) ความรบผดชอบและปฏบตตามบทบาทหนาท (3) การเคารพและใหเกยรตซงกนและกน (4) การไมใชความรนแรงในทกรปแบบ

3) ความมนคงของมนษยดานสขภาพอนามย ประกอบดวย (1) การมสขภาพกายทด (2) การมสขภาพจตทด (3) การมหลกประกนดานสขภาพอนามยอยางเทาเทยมและพอเพยง (4) ประชากรไมมพฤตกรรมเสยงตอการเจบปวยทางกายและจต (5) การปฏบตตนทมสวนสงเสรมสขภาพกายและจต

4) ความมนคงของมนษยดานการศกษา ประกอบดวย (1) ประชากรไดรบโอกาสทางการศกษา อยางเทาเทยม (2) การมการศกษาทพอเพยงตอการครองชวต (3) การไดรบการศกษา และพฒนาตนเองอยางตอเนอง

5) ความมนคงของมนษยดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน (สวนบคคล) ประกอบดวย (1) การปลอดจากการประทษรายตอรางกาย (2) ความรสกปลอดภยจากการประทษรายตอรางกาย (3) การปลอดจากการประทษรายดานทรพยสน (4) ความรสกปลอดจากการประทษรายตอทรพยสน

6) ความมนคงของมนษยดานทอยอาศยและสงแวดลอม ประกอบดวย (1) เพมระดบการม สทธครอบครองทอยอาศยทมมาตรฐาน (2) พฒนาสงอานวยความสะดวกพนฐานโดยเฉพาะนาสะอาดอยางทวถง(3) สงแวดลอมทปราศจากมลพษทาง เสยง กลน ฝน ควน

7) ความมนคงของมนษยดานสทธและความเปนธรรม ประกอบดวย (1) การปลอดจากการถกละเมดและเลอกปฏบตทกรปแบบ (2) มหลกประกนและการคมครองดานสทธ (3) กลไกทแกปญหา ขอขดแยงดานสทธทมประสทธภาพและเปนธรรม

8) ความมนคงของมนษยดานสงคม-วฒนธรรม ประกอบดวย (1) มเวลาพกผอนทปลอดจากภารกจทพอเพยง (2) ใชเวลาตดตามขาวสารทางสงคม-วฒนธรรม (3) มเวลาในการทาจตใจใหสงบ (4) มสวนในการปฏศาสนกจ (5) การมสวนรวมในกจกรรมของกลมสงคมและชมชน

9) ความมนคงของมนษยดานการสนบสนนทางสงคม ประกอบดวย (1) การมบคคล ทสามารถใหความชวยเหลอได (2) ระบบบรการสงคมทใหการคมครองและเขาถงไดในเวลาอนรวดเรว (3) ความรสกในคณคาของชวต และความสขในชวต

10) ความมนคงของมนษยดานการเมอง-ธรรมาภบาล ประกอบดวย (1) สงเสรม การใชสทธเลอกตงอยางบรสทธในทกระดบ (2) สงเสรมการมสวนรวมในกจกรรมการเมองและการรวมกลมทางการเมอง (3) สงเสรมการตดตามขาวสารทางการเมองของประชากร (4) สรางความโปรงใส การตรวจสอบไดและความไววางใจใหเกดขนกบหนวยงานและเจาหนาทของรฐ

2. ความสมพนธระหวางความมนคงมตตาง ๆ กบความมนคงของมนษย แบงไดเปน 3 กลม ไดแก

1) มตทสมพนธกบความมนคงของมนษยโดยรวมมากพอควร คอ มตดานครอบครวและดานสขภาพอนามย

2) มตทสมพนธกบความมนคงของมนษยโดยรวมรองลงมา คอ การมงานทาและรายได การเมอง และธรรมาภบาล ความปลอดภยในชวตและทรพยสน และการสนบสนนทางสงคม

3) มตทสมพนธกบความมนคงของมนษยโดยรวมนอย ไดแก ทอยอาศย การศกษา สงคมและวฒนธรรม และสทธความเทาเทยม

47

3. รายงานระดบความมนคงของมนษยของจงหวดตาง ๆ ในประเทศไทย ซงไดมาจากการเกบขอมลสถานการณความมนคงของมนษยดวยเครองมอและวธการวเคราะหขอมลทสรางขน โดยสรปไดดงน

1) กรงเทพฯ - ปรมณฑล เปนพนททมจดแขงดานการมงานทาและรายได และการศกษา 2) ประชากรวยทางานในภาคกลางขาดจดแขงในทกมต ความมนคงสวนใหญเปนจดออน

เมอเปรยบเทยบกบภาคอน 3) ประชากรวยทางานในภาคอนมขอไดเปรยบในมตตาง ๆ โดยภาคเหนอมขอ

ไดเปรยบในมตตาง ๆ มากกวาภาคอน ๆ จะมจดออนเพยงดานการศกษา จดออนของภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนดานพนฐานการมงานทา รายไดและสภาพทอยอาศย สวนประชากรวยทางานในภาคใตมความรสกวามตสทธ ความเปนธรรมยงคงมปญหา มตทระดบความมนคงตากวาเกณฑถอเปนสงทแตละพนทตองเรงพฒนาใหเทาเทยมกบภมภาคอน โดยกระบวนการพฒนาของภมภาคตางตองดาเนนไปพรอมกน

4. ไดพฒนาวธการประมวลผลขอมลขนเปนดชนความมนคงของมนษยทสามารถใชประเมนเปรยบเทยบไดทงระดบบคคลพนทในประเทศ และพนทระดบนานาชาต สานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ประจาประเทศไทย (2552 : 3) ในชวงกลางและปลายทศวรรษ 1990 มการปรบเปลยนนยามและขอบเขตของความมนคงในประเทศไทยดวยเชนกน แผนยทธศาสตรของสภาความมนคงแหงชาตไดเสนอแนวทางการดาเนนการทยดคนเปนศนยกลางดงนพฒนาขดความสามารถของสงคมและคนในสงคมใหสามารถรบมอการเปลยนแปลงทางสงคมโดยเนนทคณภาพของคน การอยรวมกนในวฒนธรรมทหลากหลายและความสามารถในการใชความหลากหลายใหเปนตวขบเคลอนในการแกปญหา สรางสภาพแวดลอมทเออตอการพฒนาศกยภาพของคนและสงคม โดยปรบปรงสภาพแวดลอมในทก ๆ ดานเพอปทางใหเกดการพฒนาดงกลาว แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 ทเรมในป พ.ศ. 2540 ไมไดใชกรอบแนวความคดเรองความมนคงของมนษย แตเปลยนจดเนนของ การพฒนาจากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและความมนคงแหงชาต ไปสการพฒนามนษย

แผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคมไทย ฉบบท 1 พ.ศ.2550-2554 (2550 : 15-17) สถานการณความมนคงของมนษยของคนไทยทวไปดขน รายงานการพฒนามนษย 2005 ของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ไดเลอนอนดบการพฒนามนษยของประเทศไทยจากลาดบท 76 ในปทผานมาเปนลาดบท 73 จาก 177 ประเทศ รวมทงอายขยเฉลยของคนไทยเพมขนจาก 69 ป เปน 70 ป

องคกรพฒนาเอกชน ประชาสงคม ชมชน ธรกจภาคเอกชน รวมถงภาครฐมความตนตวตอปญหาสงคม ตลอดจนรวมเคลอนไหว แกปญหา เพอขจดและบรรเทาปญหาดงกลาวไดในระดบหนง ปญหาการขาดเสถยรภาพทางการเมอง ปญหาเศรษฐกจ และปญหาการกอการรายทงในระดบประเทศและระดบโลก รวมทงปญหาการขนราคาพลงงาน สงผลดานลบตอความมนคงของมนษยของประชาชนไทย “รายงานการพฒนามนษยในประเทศไทย 2546” ของ UNPD ไดระบขอมลทนาสนใจอยางหนงวาชวตครวเรอนและชมชนในประเทศไทยออนแอทสดในพนทมระดบการพฒนาเศรษฐกจสง ซงไดแก กรงเทพฯ และปรมณฑล แตกลบแขงแรงในพนทชายขอบทยากจนกวา

จากขอมลกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคง (2549) พบวา คนไทยในวยทางาน มนสยฟมเฟอย ใชจายเกนตว ตดอบายมขและสงเสพตด สงผลใหคนเหลานตองประสบกบปญหาหนสนเรอรงและปญหาสขภาพ รวมทงประชาชนจานวนมากยงขาดทอยอาศยทเหมาะสม ประชาชนทมาจดทะเบยนความยากจน สวนใหญมปญหาหนสนถง 2.28 ลานคนในจานวนน ตดหนสนกองทนหมบานคดเปนรอยละ 29.12 หนสนนอกระบบรอยละ 20.37 หนสนกบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร รอยละ 20.97

48

หนสนกบธนาคารอาคารสงเคราะหรอยละ 0.94 และหนสนกบธนาคารออมสนรอยละ 2.30 (ขอมลวนท 24 มกราคม 2547) (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2549) สาเหตของปญหาความยากจนของประชาชนทสาคญอกประการหนง คอ เลนการพนน โดยปรากฏวาขนาดมลคาเพมของเศรษฐกจการพนนในประเทศไทยป พ.ศ. 2544 ทงทผดกฎหมายและถกกฎหมาย จากตวเลขดานเจามอและดานผเลนรวมเทากบ 392,000-454,000ลานบาท ซงรายจายประชาชนไทยดานการพนนเฉลย 8,430–9,763 บาท/คน/ป หรอคดเปนอตราสวนรอยละ 10.4-12.0 ของรายได (สงคต พรยะรงสรรค. 2546)

สาหรบปญหาเยาวชนไทยในปจจบน พบวา เยาวชนสวนใหญขาดวนยของการเปนพลเมองทด หลงใหลบรโภคนยม ฟงเฟอ และขาดสานกสาธารณะรอยละ 39-47 ของเดกวยน เทยวกลางคน (วนธรรมดาและวนหยดสดสปดาห) ประมาณรอยละ 20 ดการตนโป วดทศนโป เวบไซดโป ประมาณรอยละ 30 ของเดกนกเรยนระดบประถมศกษาถกทารายรางกายในสถานศกษาซงเปนผลมาจากการนยมใชความรนแรงในหมเดกและเยาวชน ทงเดกนกเรยนนกศกษาระดบมธยมและอดมศกษารอยละ 16.08 ยอมรบวาตนเองมเพศสมพนธแลว เยาวชนอาย 19 ปและอายตากวา จานวน 391 คนในหนงแสนคนถกละเมดทางเพศ มเดกกอคดอาชญากรรม 32,215 คนในประชากรเดกหนงแสนคน คดเปนรอยละ 54.81 หรอวนละ 10.48 คน เดกนกเรยนชนประถมศกษารอยละ 6.64 เลนพนนบอล และอกรอยละ 6.25 เลนหวยบนดน เดกนกเรยนมธยมศกษารอยละ 17.62 เลนพนนบอล และอกรอยละ 19.69 เลนหวยบนดน

ปญหาใหญทครอบครวไทยประสบอยในขณะน คอ ปญหาการหยาราง การใชความรนแรงในครอบครว และปญหาทางจต อตราการจดทะเบยนสมรสของคนไทยลดลงจากอตรา 26.6 คตอ 1,000 ครวเรอนในป 2539 เหลอ 19.8 คและ 18.6 คตอ 1,000 ครวเรอนในป 2541 และในป 2544 ตามลาดบ ในขณะทอตราการหยารางเพมสงขนจาก 3.45 คตอ 1,000 ครวเรอนในป 2539 เปน 4.36 ค ในป 2544 นอกจากน ขอมลของกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรายงานใหเหนวาเดก ในสถานพนจรอยละ 55 มภมหลงมาจากครอบครวแตกแยกอกดวย

โครงสรางประชากรของประเทศไทยอยในระยะทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวโดยประชากรสงอาย มจานวนเพมมากขนจาก 1.21 ลานคนในป พ.ศ. 2503 ไปเปน 4.5–5.7 ลานคน ในป พ.ศ. 2543 และคาดหมายวาจะเพมเปน 6.8-7.6 และ 11 ลานคน ในป พ.ศ. 2533 และ พ.ศ. 2563 ตามลาดบ ประการสาคญการเปลยนแปลงนกาลงนาประเทศไทยไปสสภาวะทเรยกวา “ภาวะประชากรสงอาย” การเพมประชากรสงอายจะทาใหเกดผลกระทบตาง ๆ ตามมา ดงนน ประเทศไทยตองมการตงรบการเปลยนแปลงดงกลาว สรปไดวา ความมนคงของมนษย (Human Security) หมายถง การทประชาชนไดรบหลกประกนดานสทธ ความปลอดภย การตอบสนองตอบตอความจาเปนขนพนฐาน สามารถดารงชวตในสงคมได อยางมศกดศร ไมประสบปญหาความยากจน ไมสนหวงและมความสข ตลอดจนไดรบโอกาสอยางเทาเทยมในการพฒนาศกยภาพของตนเอง ซงอาจถอไดวา ความมนคงของมนษยเปนเปาหมายสงสดของการจดสวสดการสงคมนนเอง ความมนคงของมนษยตามคาจากดความของกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยประกอบไปดวย ความมนคงของมนษยดานการมงานทาและรายได ความมนคงของมนษยดานครอบครว ความมนคงของมนษยดานสขภาพอนามย ความมนคงของมนษยดานการศกษา ความมนคงของมนษย ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน (สวนบคคล) ความมนคงของมนษยดานทอยอาศยและสงแวดลอม ความมนคงของมนษยดานสทธและความเปนธรรม ความมนคงของมนษยดานสงคม-วฒนธรรม ความมนคงของมนษยดานการสนบสนนทางสงคม ความมนคงของมนษยดานการเมอง–ธรรมาภบาล (แผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคมไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2550 -2554 2550 : 12 -13)

49

3.2 แนวคดเกยวกบความมนคงทางสงคม การคมครองทางสงคม และสวสดการสงคม 3.2.1 ความมนคงทางสงคม (Social Security) ความมนคงทางสงคม หมายถง การดาเนนงานทงของรฐและสงคมทจะชวยลดปญหาความยากจน ตลอดจนขจดภยพบตตาง ๆ ฉะนน ความมนคงทางสงคมจงมความหมายกวางขวาง กลาวถงมาตรการทางดานเศรษฐกจและสงคมเพอทจะขจดความยากจน และความเสยงภยตาง ๆ โดยทวไป ความมนคงทางสงคมจะครอบคลมถงการชวยเหลอทางสงคม การประกนสงคมและการบรการสงคม กลาวคอ การชวยเหลอทางสงคม (Social Assistance) หมายถง การชวยเหลอประชาชน ผทกขยากเดอดรอน โดยฝายผใหบรการหรอหนวยงานทงภาครฐและเอกชน จะตองมการคนหาสารวจขอเทจจรงวา ผทจะไดรบบรการนนมปญหายากจนหรอเดอดรอนจรง สมควรแกการไดรบบรการชวยเหลอ สวนการประกนสงคม (Social Insurance) หมายถง มาตรการหนงในการจดบรการสวสดการสงคม เพอคมครองปองกนประชาชนทมรายไดประจา ไมใหไดรบความเดอดรอน เมอตองสญเสยรายไดทงหมด หรอบางสวน หรอมรายไดไมเพยงพอแกการเลยงชพ เพอใหมหลกประกนดานการ ดารงชวต และความเปนอย ทดขน และการบรการสงคม (Social Services) หมายถง หนาทความรบผดชอบอยางหนงของรฐบาลและ เอกชน ทมตอประชาชน ในการจดสรรบรการเพอสรางเสรมชวตความเปนอยและสวสดภาพของประชาชน ดวยจดมงหมายของการปองกน การบาบดความเดอดรอน การสรางเสรมและพฒนาชวตความเปนอยของประชาชน ใหสามารถดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ไดอยางเปนสข ตามควรแกอตภาพ ทงนบรการ สงคมจะแตกตางจากบรการสาธารณะและสาธารณปโภค ดวยปจจยของการเปนบรการทมงเนนสวสดภาพของบคคลมากกวา การจดสรรบรการทางกายภาพเพอชมชน และโครงสรางปจจยพนฐานทางเศรษฐกจ 3.2.2 การคมครองทางสงคม (Social Protection) การคมครองทางสงคม หมายถง การดาเนนงานเพอใหความคมครอง หรอใหหลกประกนทางสงคมในดานตาง ๆ อาท กฎหมาย ระเบยบขอบงคบ ระบบประกนสงคม และบรการสงคม โดยใหความสาคญแกกลมประชากรทยากจนและดอยโอกาส เพอใหไดรบสทธทางสงคม ในฐานะทเปนมนษย อนเปนความรวมมอในการดาเนนงานระหวางภาครฐและภาคเอกชน ระบบการคมครองทางสงคม โดยเฉพาะการประกนสขภาพ การประกนชราภาพ และการประกนเกยวกบการมงานทาหรอประกนรายได มปญหาสาคญคอ บรการทไมครอบคลมทวถงทกคน คณภาพของการใหบรการทคอนขางตา และปญหาสาคญคอ ความไมเปนธรรม 3.2.3 สวสดการสงคม (Social Welfare) สวสดการสงคม หมายถง ระบบการจดบรการสงคม เพอปองกนและแกไขปญหาสงคม และพฒนาสงคม รวมทงการสงเสรมความมนคงทางสงคม เพอใหประชาชนสามารถดารงชวตในสงคมไดในระดบมาตรฐาน โดยบรการดงกลาวจะตองตอบสนองความตองการพนฐานของประชาชน ใหไดรบการพฒนาคณภาพชวตอยางทวถงและเปนธรรม ทงในดานการศกษาทด การมสขภาพอนามย การมทอยอาศย การมงานทา การมรายได การมสวสดการแรงงาน การมความมนคงทางสงคม การม นนทนาการ และบรการทางสงคมทวไป โดยระบบบรการสงคมตองคานงถงศกดศรความเปนมนษยและสทธ ทประชาชนตองไดรบ และเขามามสวนรวมในระบบการจดบรการทางสงคมในทกระดบ ทงนขอบเขตของงานสวสดการสงคม จะเกยวของกบการพฒนาสภาพความเปนอยของประชาชนในสงคมใหมความเปนอยทด แบงเปน 7 ดาน ไดแก 1) การมสขภาพอนามยทด หมายความถง ประชาชนพงไดรบการปองกนโรคภยไขเจบ การรกษา พยาบาล การสงเสรม และพฒนาสขภาพรางกาย จตใจ อารมณ และสงคมอยางทวถง และเทาเทยมกน โดย ประชาชน ไมวา เพศใด อายวยใด เชอชาตใด ศาสนาใด อยในภมภาคใด หรออยในวฒนธรรมใด มความสนใจใน ทางการเมอง มแบบแผนการดารงชวตเชนใด หรอมสถานภาพทางเศรษฐกจสงคมในระดบ

50

ชนใดกตาม พงไดรบ บรการสวสดการสงคมดานสขภาพอนามยทไดมาตรฐาน อยางทวถง เสมอภาค เปนธรรมสอดคลองกบ ความ ตองการ และสถานการณ ปญหาของบคคล กลมบคคล และประชาชน 2) การมการศกษาทด หมายความถง ประชาชนพงไดรบบรการทสงเสรมและพฒนาตนเองใหม ความร ทกษะ ตลอดจนปลกฝงคณธรรม คานยมทดงาม และคณลกษณะอนพงประสงคเพอนาไปสการดาเนนชวต อยางมคณภาพตอไป และแมวาประชาชนจะมขอบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณและสงคม หรอ ดอยโอกาสทางการศกษา กจะไดรบบรการการศกษาพเศษและจดรปแบบการศกษาทเหมาะสม สอดคลองกบ ความตองการของประชาชนทมขอจากด เหลานน ทงนประชาชนทกคนตองไดรบการศกษา ในระดบ อยางนอย ทสด คอ การศกษาขนพนฐาน ความพการ ความบกพรอง ดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ และสงคม ผยากจนและผดอยโอกาส ชนกลมนอย คนตางวฒนธรรม ตางศาสนา ตางความเชอ ตางความสนใจ ทางการเมอง ตางแบบแผนการดาเนนชวต ผอ ยในภมภาคทองถนหางไกล เปนผดอยโอกาส หรอแมแตเพศ วย ผวพรรณ ตองไม เปนเหตใหประชาชน ผใดขาดโอกาสทางการศกษา หรอไดรบบรการทางการศกษา นอยกวา หรอดอยกวา ไมเปน ธรรมหรอไมเทาเทยมกบประชาชน โดยทวไป

3) การมทอยอาศย หมายความถง การทประชาชนมทอยอาศยตามควรแกอตภาพ ชวยเสรมสราง คณภาพชวตท ด ในทานองเดยวกน ประชาชนทกคนควรจะไดมทอยอาศย ตามแตกาลงความสามารถของบคคล ทจะไดมาอยางนอยทสดทอยอาศยตองใหความปลอดภย ความมนคง อยในสงแวดลอมทด ไมมสภาพเสอมโทรม แออด แวดลอมดวยมลพษหรอเสยงตอ ภยพบต เสยงตอความเสอมเสยทงทางรางกาย จตใจ อารมณและสงคม 4) การมงานทา การมรายได และการมสวสดการแรงงาน หมายความถง ประชาชนมงานทาททาใหม รายไดอยางนอย เพยงพอ แกการดารงชพ งานททามสวสดการทดหรออยางนอยตามทกฎหมายกาหนด งานททา ตองไมเสยงตอการเจบปวย อบตเหต และอบตภย ตาง ๆ ไมเปนงาน ทสรางความเสอมเสย แกศกดศรความเปน มนษย ไมผดศลธรรมหรอผดกฎหมาย ประชาชนมความภาคภมใจในงานททา และ มโอกาสกาวหนา ในการทางาน นน ๆ ประชาชนตองไดรบรายไดและสวสดการจาการทางานอยางเสมอภาค เทาเทยม และยตธรรม ประชาชน สามารถรวมกลมรวมตวกนปกปองผลประโยชน ของตนในรปของสหภาพแรงงาน เมอม การเลอกปฏบต หรอ ประชาชนทราบวาไมไดรบความยตธรรมในเรองรายได สภาพการทางาน การจางงาน และสวสดการแรงงาน ประชาชนตองไดรบความคมครอง จากหนวยงานหรอองคกรทมอานาจหนาททเกยวของ กระบวนการและกลไก ดานแรงงานสมพนธตองสามารถรองรบปญหาและความตองการของ ประชาชน ดานนได 5) การมความมนคงทางรายได หมายความถง ประชาชนทกคนทมรายไดเพยงพอแกการยงชพ ไดรบ การคมครอง ในเรองความมนคงในการดาเนนชวตของตนและครอบครว ในรปของการประกนสงคมซงครอบคลม เรองผลประโยชนจากการประกนสขภาพ การสงเคราะหบตร การชดเชยการขาดรายไดจากการเจบปวย พการ ทพพลภาพ ชราภาพ และการวางงาน การประกนสงคมเปนมาตรการหนงทจะสรางความมนคง ทางสงคม โดย เฉพาะกบประชาชนผมรายไดประจา ไมใหไดรบ ความเดอดรอน เมอมเหตให สญเสยรายไดทงหมด บางสวน หรอ ไมพอเพยงแกการยงชพ

6) นนทนาการ หมายความถง ประชาชนมกจกรรมนนทนาการเพอการบนเทงและ การพกผอนใจ อยาง มคณภาพ โดยกจกรรมนนทนาการนนๆ ไมเปนการทาใหเสอมเสยศกดศรความเปนมนษย ไมผดศลธรรม และ ไมผดกฎหมาย ไมเปนการ เอารดเอาเปรยบ กดขขมเหง หรอละเมดสทธ เสรภาพ ของประชาชนในกลมอน ๆ

51

7) การบรการสงคมทวไป หมายความถง การใหบรการแกประชาชนโดย เฉพาะผคนยากจน ผดอย โอกาส และกลมเปาหมายพเศษ เพอชวยสรางเสรม การมคณภาพชวตทด ชวยพฒนาชวตความเปนอย ใหสามารถ ดารงชวตอยในสงคม ไดอยางเปนสขตามควรแกอตภาพ 3.2.4 การประกนสงคม (social insurance) การประกนสงคม เปนเรองสาคญทรฐบาลของประเทศตางๆ ในโลกสวนใหญนาระบบประกนสงคมไปใชในการใหหลกประกนชวตแกประชาชนของตน ตงแตเกดจนตาย หลกประกนสงคมมลกษณะเปนระบบของการเฉลยทกข-เฉลยสข ซงกนและกนระหวางมวลสมาชก ซงโดยทวไปรฐบาลของประเทศจะใหความสาคญแกบคคลททางานมรายไดและอยในระบบแรงงานกอน และจะขยายความคมครองไปสผทางานทมรายไดนอกระบบการจางงานปกต ซงจดอยในกลมทเรยกวา แรงงานนอกระบบ เงนสมทบทเกบไปนนจะสะสมเปนกองทนซงจะใหสทธประโยชนเฉพาะกบบคคลทสงเงนสมทบ ซงประเทศไทยเรยกวา ผประกนตนเทานน การเกบเงนสมทบ ซงถอวาเปนภาษพเศษ ซงจะเกบจากบคคลทกฎหมายกาหนดเทานน ทงนความสาเรจประการหนงของการประกนสงคม กคอ เปาหมายหลกทจะทาใหการประกนสงคมสามารถครอบคลมทกตวบคคลของประชาชนในชาต (Universal Coverage) ได ในอนาคต อนสญญาท 102 ขององคการแรงงานระหวางประเทศ กาหนดสทธประโยชนขนพนฐานของการประกนสงคมไว 9 ประการ คอ กรณเจบปวย กรณคลอดบตร กรณทพพลภาพ กรณตาย กรณสงเคราะหครอบครว กรณชราภาพ กรณวางงาน การดแลผทขาดการอปการะ และกรณกรณประสบอนตรายหรอเจบปวยอนเนองจากการทางาน สาหรบประเทศไทยไดจดการดาเนนการระบบประกนสงคมเปน 2 กองทน คอ กองทนประกนสงคมและกองทนเงนทดแทน การประกนสงคม จงเปนระบบทบงคบใหทกคนออมเงนสวนหนง (3% ของเงนเดอน) เพอเปนหลกประกนวา ชวตของเราจะดาเนนไปไดอยางราบรนในสงคม เพราะเราจะไดรบความคมครอง ทงในเรองการเจบปวย อบตเหต หรอเสยชวต รวมทงจะไดเงนบานาญใชในยามแกดวย ขอดของประกนสงคม คอลกจางอยางเรา จะจายเงนประกนน (เรยกวาเงนสมทบ) เพยง 1 ใน 3 สวน เพราะผทมหนาทตองจายเงนสมทบเขากองทนประกนสงคม ประกอบดวย 3 ฝาย คอ รฐบาล นายจาง และลกจาง ดงนน ลกจาง จง จายเงนเขากองทนเพยง 3 % ของคาจาง และรฐบาลสมทบอกสวนหนง ซงทาใหไดรบผลประโยชนมากขน คมคาเกนกวามลคาเงนทลงไป 3.3 แนวคดเกยวกบการพฒนาคนและดชนความกาวหนาของคน

ดชนความกาวหนาของคน (Human Achievement Index, HAI) พฒนาขนโดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ประจาประเทศไทย เปนดชนรวม ทใชประเมนภาพรวมของการพฒนาคนระดบจงหวดและแสดงลาดบในการพฒนาคนของจงหวดตางๆ ประกอบดวยดชนยอย 8 ดาน 21 มต 40 ตวชวด ซงแสดงวงจรชวตของคน แบงการพจารณาออกเปน 8 ดาน ตามขนการเจรญเตบโตของคน เรมจาก สขภาพ ซงเปนองคประกอบพนฐานทสาคญทสดของชวตมนษย ตามดวยกจกรรมทสาคญทสดในวยเดกคอ การศกษา จนเขาสวยทางานเพอการสรางรายไดอยางเพยงพอสาหรบการเลยงชพ และการมบานทอยอาศยและสภาพแวดลอมทด เขาสการมชวตครอบครวและชมชน และทายทสด คอ การเขาถงการคมนาคมและการตดตอสอสาร ตลอดจนการมสวนรวมในฐานะสมาชกของสงคม สาหรบองคประกอบยอยดานชวตครอบครวและชมชนในมตครอบครวม 4 ตวชวด ไดแก เดกทประสบภาวะยากลาบาก (ตอประชากรพนคน) ดกอาย 15-17 ปททางาน ครวเรอนทมหวหนาเดยว ผสงอายทอยโดยลาพง

52

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมกบโครงการเพอการพฒนา แหงสหประชาชาต (UNDP) ไดจดทารายงานการพฒนามนษยของประเทศไทยอยางตอเนองตงแตป 2542 เพอวเคราะหสถานการณปจจบนของการพฒนาคนของประเทศไทย รวมทงใหขอเสนอแนะเชงนโยบายแกหนวยงานทเกยวของ จากการเกวบรวมขอมลความคดจากหลายภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน นกวชาการ และสอมวลชน ซงในป 2552 ไดนาเสนอเรอง "ความมนคงของมนษย: ปจจบนและอนาคต เพอกระตนใหเกดความสนใจในภยคกคามเรองความมนคงของมนษยทยงคงมอย และชใหเหนความเสยงรปแบบใหมๆ ทกาลงเกดขนภายใตบรบทการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย และสงคมโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ผานการวเคราะหสถานการณความมนคงของมนษย โดยแบงเปน 6 มต ไดแก ความมนคงทางเศรษฐกจ อาหาร สงแวดลอม สาธารณสข ระดบบคคล และความมนคงทางการเมอง ซงพบวาปจจบนภยคกคามสาคญตอความมนคงของมษยของคนไทย ทาใหประชาชนตกอยในความเสยงตางๆ และปญหาสาคญทกาลงเกดขนกบคนไทยในเวลาน คอ ความไมมนคงทางจตใจ จากเหตรนแรงทางการเมอง รฐบาลตระหนกดวา ประชาชนทกคนจะตองมหลกประกนขนพนฐาน จงมงสงเสรมความมนคงของมนษย เพอคณภาพชวตทดขน และเกดการพฒนาอยางสมดลทางเศรษฐกจและสงคม และกาหนดให "สงคมสวสดการ เปนวาระแหงชาต โดยตงเปาหมายใหไทยเปนสงคมสวสดการภายในป 2560 และมแผนพฒนาระบบสวสดการสงคมของไทยใน 4 เรองหลก คอ การชวยเหลอทางสงคม การประกนทางสงคม การบรการสงคม และการสนบสนนหนสวนทางสงคม 3.4 แนวคดเกยวกบหลกประกนความมนคงของครอบครว : สวสดการสงคมและดชนความกาวหนาของคน การใหนยามของหลกประกนความมนคงของครอบครวเทาทปรากฏในสงคมไทย ยงไมชดเจน เนองจากสวนใหญมงเนนการคมครองทางสงคมและหลกประกนทางสงคมเปนหลก ในทน หลกประกนความมนคงของครอบครว จะหมายถง การคมครองสมาชกครอบครวใหไดรบสทธทเปนความจาเปนขนพนฐานของการดารงชวตมนษยและการทาหนาทของครอบครวตอสมาชกครอบครวและสงคม เพอใหครอบครวสามารถดาเนนชวตอยในสงคมไดอยางมศกดศรและพรอมทจะพฒนาศกยภาพการเรยนรและการปรบตวใหเกดสมดลในชวตครอบครว มความสขและพงพาตนเองได เมอจาแนกหลกประกนความมนคงของครอบครว ตามรปแบบการพฒนาคนของการสหประชาต (UNDP) จะครอบคลมองคประกอบสาคญ 8 ดาน ไดแก ดานสขภาพ ดานการศกษา ดานชวตการงาน ดานรายได ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ดานชวตครอบครวและชมชน ดานการคมนาคมและการสอสาร และดานการมสวนรวม

ในคมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2552 : 1-38) พระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม (พ.ศ. 2546) ซงแกไขเพมเตม พ.ศ. 2550 ไดใหความหมาย “สวสดการสงคม” หมายถง ระบบการจดบรการทางสงคมซงเกยวกบการปองกน การแกไข การพฒนา และการสงเสรมความมนคงทางสงคม เพอตอบสนองความจาเปนขนพนฐานของประชาชน ใหมคณภาพชวตทดและพงตนเองไดอยางทวถง เหมาะสมเปนธรรม และใหเปนไปตามมาตรฐาน ทงทางดานการศกษา สขภาพอนามย ทอยอาศย การทางานและการมรายได นนทนาการ กระบวนการยตธรรม และบรการสงคมทวไป โดยคานงถงศกดศรความเปนมนษยสทธทประชาชนจะตองไดรบ และการมสวนรวมในการจดสวสดการสงคมทกระดบ จะเหนไดวา สวสดการสงคม ถอเปนหลกประกนความมนคงของครอบครว โดยเชอมโยงกบดชนความกาวหนาของคน (Human Achievement Index-HAI) ซงประกอบดวยดชนยอย 8 ดาน : สขภาพ การศกษา ชวตการงาน รายได ทอยอาศยและสภาพแวดลอม ชวตครอบครวและชมชน การคมนาคมและ

53

การสอสาร และการมสวนรวม 40 ตวชวด จดทาโดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประจาประเทศไทย เมอป 2546 และ UNDP มการปรบปรงเปลยนแปลงในป 2552 (ความมนคงของมนษยในปจจบนและอนาคต รายงานการพฒนาคนของประเทศไทย ป 2552 : 106 -108) เมอนามาเปรยบเทยบกบสวสดการสงคมทเนนดานครอบครว สรปไดดงน

54

ตารางท 2.2 องคประกอบยอย มต ตวชวด และสวสดการสงคมทประชาชนไดรบ ดชนยอย HAI มต ตวชวด สวสดการสงคมทไดรบ

1. สขภาพ 1. คณภาพชวต 2. การสงเสรมสขภาพ 3. บรการสขภาพ

1. ทารกแรกเกดทมนาหนกตากวาเกณฑ (%) 2. ประชากรทเจบปวย (%) 3. ประชากรทพการและ/หรอทพพลภาพ (%) 4. จานวนผปวยโรคจตประสาท(ตอประชากรพนคน) 5. ประชากรทมพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ (สบบหรและ/หรอดมสรา) (%) 6. ประชากรทออกกาลงกาย (%) 7. จานวนประชากรตอแพทย (คน)

1. บตรประกนสขภาพถวนหนา/บตรทอง (ประชาชนทกคนทไมมสทธอนๆ) 2. ประกนสงคม (ลกจาง/แรงงานในสถานประกอบการ) 3. การรกษาพยาบาลของขาราชการ (ขาราชการ ลกจางประจา ผรบเบยหวดบานาญและบคคล ในครอบครว) 4. การชวยเหลอดานการรกษาพยาบาลอน ๆ เชน สงคม สงเคราะหในโรงพยาบาล 5. โรคตดตอ 6. ผตดสารเสพตดไดรบการบาบดรกษาและฟนฟ 7. การประกนสขภาพภาคเอกชน

2. การศกษา 4. ผลสะสมดานการศกษา 5. การเขาเรยน 6. คณภาพการศกษา 7. บรการการศกษา

8. จานวนปการศกษาเฉลยของประชากรอาย 15 ปขนไป (ป) 9. อตรานกเรยนตอประชากรวยเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย และอาชวศกษา (%) 10. คะแนนเฉลยการทดสอบ O-net ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (%) 11. จานวนนกเรยนตอหองระดบมธยมศกษาตอนปลาย (คน)

1. การศกษาภาคบงคบ : ไดรบการศกษาภาคบงคบ 9 ป (ประถมศกษาปท 1 - มธยมศกษาปท 3) 2. การศกษาขนพนฐานฟร 15 ป (ตงแตชนอนบาล- มธยมศกษาตอนปลาย) 3. โครงการอาหารเสรม (นม)โรงเรยนฟร 4. โครงการอาหารกลางวน 5. การศกษาพเศษ : พการ/ทพพลภาพ เดกดอยโอกาส 6. ทนการศกษา ( กยศ. กรอ.) 7. การศกษานอกโรงเรยน 8. การศกษาทางเลอก เชน Home School ครภมปญญา ศาสนธรรม แหลงการเรยนร

55

ดชนยอย HAI มต ตวชวด สวสดการสงคมทไดรบ 3. ชวตการงาน 8. การมงานทา

9.การคมครองแรงงาน

12. อตราการวางงาน (%) 13. อตราการทางานตาระดบ (%) 14. แรงงานทมประกนสงคม (%) 15. การบาดเจบจากการทางาน (ตอลกจางทเปนสมาชกกองทนเงน ทดแทนพนคน)

1. การคมครองแรงงาน : การลา วนหยด 2. เงนสงเคราะห : ออกจากงาน ตาย ฯลฯ 3. การฝกอาชพ 4. การจดหางาน 5. กองทนสารองเลยงชพ

4. รายได 10. ระดบรายได 11. ความยากจน 12. หนสน 13. ความไมเทาเทยมกนทางรายได

16. รายไดเฉลยของครวเรอนตอเดอน (บาท) 17. สดสวนประชากรยากจน (%) 18. ครวเรอนทมหนสน (%) 19. คาดชนความเสมอภาคของรายได (จน)

6. กองทนเงนทดแทน : กรณประสบอนตรายหรอ เปนโรค ทพพลภาพ ตายจากการทางาน 7. กองทนประกนสงคม : ประสบอนตรายเจบปวย คลอดบตร ทพพลภาพ เสยชวต สงเคราะหบตร ชราภาพและวางงาน 8. กองทนหมบานและชมชนเมอง

5. ทอยอาศยและ สภาพแวดลอม

14. ความมนคงในทอยอาศย 15. สงอานวยความสะดวกพนฐาน 16. สภาพแวดลอม

19. ครวเรอนทมบานและทดนเปนของตนเอง (%) 20. ครวเรอนทมตเยน (%) 21. ครวเรอนทหงตมดวยเตาไฟฟาหรอเตากาซ (%) 22. ประชากรทประสบอทกภย (%) 24. ประชากรประสบภยแลง (%)

1. บานเอออาทร : ผดอยโอกาส รายไดนอย ขาราชการ ชนผนอย 2. บานมนคง : คนจนในเมอง ชมชนแออด 3. แบบแปลนบาน : บรการแบบบานเพอประชาชน 33 แบบฟร

6. ชวตครอบครว และชมชน

16. ชวตครอบครว 17. ความปลอดภยในชมชน

25. เดกทประสบภาวะยากลาบาก(ตอประชากรพนคน) 26. เดกอาย 15-17 ปททางาน (%) 27. ครวเรอนทมหวหนาเดยว (%) 28. ผสงอายทอยโดยลาพง (%) 29. การแจงความคดอฉกรรจและสะเทอนขวญ (ตอประชากรแสนคน)30. การจบกมคดยาเสพตด (ตอประชากรแสนคน)

1. ทพกคนเดนทางเพอชวยเหลอประชาชน 2. ทพกสาหรบผประสบปญหาทางสงคม 3. บานพกเดกและครอบครว 4. การจดตงศนยบรการชวยเหลอเดกและสตรในภาวะ วกฤตจากความรนแรง 5. พ.ร.บ.ผสงอาย 6. พ.ร.บ.คมครองเดก 7. พ.ร.บ.ฟนฟสมรรถภาพคนพการ

56

ดชนยอย HAI มต ตวชวด สวสดการสงคมทไดรบ 7. การคมนาคมและ การสอสาร

18. การคมนาคม 19. การสอสาร

31. หมบานทถนนสายหลกใชการไดตลอดป (%) 32. จานวนยานยนตจดทะเบยน(ตอประชากรพนคน) 33. อบตภยบนทองถนน (ตอประชากรแสนคน) 34. ครวเรอนทมโทรทศน (%) 35. ประชากรทมโทรศพทมอถอ (%) 36. ประชากรทเขาถงอนเทอรเนต(%)

1. โครงการรถเมลฟร

8. การมสวนรวม 20. การมสวนรวมทางการเมอง 21. การมสวนรวมทางสงคม

37. การใชสทธเลอกตง (%) 38. จานวนองคกรชมชน (ตอประชากรแสนคน) 39. ครวเรอนทเปนสมาชกกลม/องคกรในทองถน (%) 40. ครวเรอนทมสวนรวมทากจกรรมสาธารณะของหมบาน (%)

4. นโยบายสงคมและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว (ฉบบท 2 และ 3) พ.ศ.2551

5. ผลงานวจยทเกยวของ

5.1 ผลงานวจยภายในประเทศ กชกร ศรสมพนธ (2537) ศกษาเรองบทบาทของสมาชกครอบครวทมตอพฤตกรรมในการ

เผชญปญหาคนพการ” โดยศกษาจากคนพการและครอบครว 60 ครอบครว พบวา คนพการทมฐานะดยอมมความพรอมและโอกาสในการกระทาสงตาง ๆ สาหรบชวตไดมากกวาคนพการทมฐานะทางเศรษฐกจยากจน นอกจากนนการยอมรบตนเองหรอรสกวาตนเองมคณคา เปนพนฐานสาคญทจะชวยใหคนพการมกาลงใจกาลงกาย มความรสกภาคภมใจในตนเอง ซงสามารถทาใหเกดพฒนาการแหงการปรบตวไปในทางทดขน ความเขมแขงทางจตใจสามารถชวยเหลอตนเองรวมทงบคคลรอบขางได

อบล ทองสขมาก (2539) ศกษาเรอง “ประสทธผลของการปฏบตตามนโยบายการฟนฟสมรรถภาพคนพการ : ดานการศกษา” โดยการศกษาดานนโยบายและสมภาษณบคคลทเกยวของพบวาประสทธผลของการปฏบตตามนโยบายการฟนฟสมรรถภาพคนพการดานการศกษาอยในระดบตา การจดการศกษาไมไดเชอมโยงหรอสนบสนนเกยวกบอาชพ ขอเสนอแนะทสาคญคอการจดการศกษาสาหรบคนพการจะตองพจารณาทงสายสามญและสายอาชพ

สรพล ปธานวนช ศกดศร บรบาลบรรพตเขตตและภาวนา พฒนศร (2541) ศกษาเรอง “ชวตการทางานของลกจางพการในประเทศไทย” ศกษาจากสถานประกอบการ 160 แหงซงแตละแหง จะประกอบไปดวยแบบสอบถาม 3 ชดสาหรบนายจาง หวหนางาน และลกจางพการจากการศกษาพบวา คนพการมศกยภาพในการทางานเฉลยรอยละ 82–87 ของลกจางไมพการ สถานประกอบการทมลกจางตงแต 200 คนขนไปยงรบคนพการเขาทางานนอยมากเฉลยประมาณ 15 -20 ของสถานประกอบการทงหมดเทานน และคนพการทางสตปญญายงไมมโอกาสในการเขาสตลาดแรงงานเลย

ระภภทร วงษภกด (2542) ศกษาเรอง “สทธและโอกาสในการประกอบอาชพของคนพการ : ศกษากรณผพการทางการมองเหน” ศกษาดโยการสมภาษณคนตาบอดทมอาชพ 26 คน ไมมอาชพ 4 คน และหวหนางานหรอนายจาง พบวา คนตาบอดยงถกกดกนหรอรงเกยจทาใหกลายเปนสวนเกนของสงคม ขาดการรบรขาวสารหรอการเขาถงบรการของรฐ โอกาสในการประกอบอาชพไมวาจะเปนอาชพอสระ ลกจาง หรอเปนคร จากดและเตมไปดวยอปสรรคมากมาย

กองประสานการพฒนาฝมอแรงงานสตรและเดก กรมพฒนาฝมอแรงงาน (2542) ศกษาเรอง “การประเมนความตองการของสถานประกอบการ : การฝกอาชพคนพการของกรมพฒนาฝมอแรงงาน” โดยวเคราะหขอมลจากสถานประกอบการ 175 แหง พบวาสถานประกอบการตองการรบคนพการเขาทางานรอยละ 42.9 และไมตองการรบรอยละ 41.7 สถานประกอบการทไมรบคนพการเขาทางานเลอกทจะสงเงนเขากองทนฟนฟสมรรถภาพคนพการ หรอประกาศตาแหนงงานทกาหนดคณสมบตสง ๆ มากกวาทจะรบคนพการเขาทางาน สถานประกอบการไดเนนใหมการฝกคนพการมความอดทนทงรางกายและจตใจ จดหลกสตรการฝกใหเขมขนและมคณภาพ อกทงภาครฐควรเปนแบบอยางในการรบคนพการเขาทางาน รวมถงการเปดโอกาสและจดสภาพแวดลอมตาง ๆ ทเอออานวยตอคนพการใหเขามามสวนรวมในสงคม

ปกรณ วชรคกล (2541) ศกษาเรอง “ปจจยทมผลตอคณภาพชวตของผพการในจงหวดพษณโลก” จากกลมตวอยางผพการทางมองเหน และการทางกายและเคลอนไหวทไดรบการจดทะเบยนคนพการสานกงานประชาสงเคราะหจงหวดพษณโลก อาย 15 ปขนไป จานวน 348 คน ผลการวจยพบวา ระดบ

80

คณภาพชวตของคนพการ รวมทกดานอยในระดบปานกลางทงดานรางกาย จตใจและสงคม ปจจยทมความสมพนธกบคณภาพชวตผพการในจงหวดพษณโลก ไดแก ปจจยดานลกษณะสวนบคคลของผพการทมความสมพนธกบคณภาพชวต ไดแก การประกอบอาชพ รายได ความเพยงพอของรายได และระยะเวลาทมความพการ ปจจยทางดานสงคม สงแวดลอม พบวาสมพนธภาพของชมชน การสนบสนนทางสงคม สมพนธภาพในครอบครว และประสบการณในการฟนฟสมรรถภาพ มความสมพนธทางบวกกบคณภาพชวตของผพการ สวนปจจยทอยอาศยจะมความสมพนธทางลบกบคณภาพชวต สาหรบปจจยทมอทธพลตอการพฒนาคณภาพชวตของผพการ ไดแก สมพนธภาพกบชมชน เขตทอยอาศย การประกอบอาชพ ความเพยงพอของรายได ประเภทความพการ ฯลฯ

ทรงชย ตยานนท (2542, น. 90-92) ไดทาการศกษาเรอง ทศนะของ เกษตรกรในการสรางความมนคงทางรายไดตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง เปนการศกษาความร ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงการปฏบตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงและทศนะเกยวกบการ ประกอบอาชพตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงในการสรางความมนคงทางรายไดของเกษตรกรท กยมเงนในวงเงนไมเกน 40,000 บาท จากธนาคารกสกรไทย สาขาหลมสก จงหวดเพชรบรณ ผลการศกษาพบวา ครอบครวของเกษตรกรสวนใหญรจกแนวคดเศรษฐกจพอเพยงแตสวนใหญไม เคยไดรบการอบรม รวมทงไมเคยไปศกษาดงานดานเกษตรทฤษฎใหม เกษตรกรสวนใหญเขาใจ วา แนวคดทฤษฏเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองของการกนอยอยางประหยดเหมาะสมกบรายไดใน ดานสงแวดลอม การผลต โดยใชแรงงานคนแทนเครองจกร เปนการลดมลภาวะทาใหสงแวดลอม ดในเรองของสขภาพอนามยซงเกยวของกบการบรโภคโดยปราศจากสารเคม โดยเกษตรกรม ความรในเรองการทาเกษตรโดยการงดใชสารเคมเพอเปนการลดตนทนการผลต ซงเกษตรกรสวน ใหญไมไดใชวธทางธรรมชาตในการรกษาลมดลอดมสมบรณของดนและระบบนเวศนและไมไดรบ การอบรมหรอสมมนาเพอเพมความรในการประกอบอาชพและสวนใหญไมมการรวมกลมในการ ประกอบอาชพ เพอตอรองกบระบบตลาด นอกจากนเกษตรกร ยงมความเหนวาการทาเกษตรตาม แนวคดเศรษฐกจพอเพยงจะทาใหมผลการผลตตลอดป และทาใหครอบครวมรายไดเพยงพอใน การชาระหนสน การทาการเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงทาใหไดอยในสภาพแวดลอมทด ปราศจากสารเคม ทาใหไดบรโภคอาหารทปราศจากสารเคม ทาใหเกษตรกรแขงแรง การเพมพน ผลผลตทางการเกษตรทเพยงพอตอการบรโภคตลอดป ทาใหเกษตรกรพงพอใจในชวตความ เปนอยและความสามคคในชมชน กอใหเกดความสขในครอบครว โดยมขอเสนอแนะในการศกษา วา สถาบนการเงนทใหสนเชอเพอการเกษตร ควรมการสงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรทมความ ตองการจะประกอบอาชพทางการเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง โดยจดเปนโครงการ สนบสนนในรปแบบตาง ๆ และกาหนดมาตรการควบคมการใชเงนกใหตรงตามวตถประสงคซงจะ เปนการๆรวยใหเกษตรกรสามารถชวยเหลอตนเองไดและมความมนคงทางรายไดลามารถชาระ หนสนและพนจากภาระหนสนไดซงเปนการสงเสรมสวสดการสงคมในดานความมนคงทางรายได

ฉนทนา บญสง (2544) ไดศกษาวจยเรอง รปแบบความรวมมอทเหมาะสมของโรงเรยนกบครอบครวในการจดการศกษาโดยครอบครวในสงคมไทย การวจยครงนมจดมงหมาย 2 ประการ ขอแรก เพอศกษารปแบบความรวมมอของโรงเรยนกบครอบครวในการจดการศกษาโดยครอบครวทเคยดาเนนการ ในประเทศไทย โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลก ขอสองเพอนาเสนอรปแบบความรวมมอทเหมาะสมของโรงเรยนกบครอบครว ในการจดการศกษาโดยครอบครวในสงคมไทย โดยใชเทคนคเดลฟายในการเกบรวบรวมขอมลจากผเชยวชาญ 18 ทาน เครองมอทใชในการวจยเปนโครงสรางคาถามสาหรบการสมภาษณในรอบแรก สวนรอบท 2 และ 3 เปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา การวเคราะหขอมลใชคามธยฐาน และคาพสยระหวางควอไทส ผลการศกษาพบวา รปแบบความรวมมอของโรงเรยนกบครอบครวในการจดการศกษา

http://tdc.thailis.or.th/tdc/basic.php?query=ฉนทนา%20บญสง&field=1003&institute_code=0&option=showindex_creator&doc_type=0�

81

โดยครอบครวทเคยดาเนนการในประเทศไทย เปนแบบแผนการมสวนรวมแบบเหลอมลา สวนการดาเนนงานตามรปแบบความรวมมอทเหมาะสมของโรงเรยนกบครอบครว ในการจดการศกษาโดยครอบครวในสงคมไทย ทนาเสนอนเปนการมสวนรวมแบบเสมอภาค รปแบบความรวมมอดงกลาว ประกอบดวย 3 ขนตอน ดงน 1. การเตรยมการ โรงเรยนและครอบครวตองศกษาแนวคด วธจดการศกษาโดยครอบครวและการศกษา ในระบบ ตาม พรบ.การศกษาแหงชาต ใหเขาใจ และทสาคญคอตองทาความเขาใจกรอบแนวคดในการจดการศกษารวมกน 2. การดาเนนการ โรงเรยนและครอบครวแบงหนาทความรบผดชอบกนตามความพรอม และศกยภาพของตน ทงในดานหลกสตร การจดกจกรรมการเรยนร สอการสอนและการวดผลประเมนผล แตทงนโรงเรยนและครอบครวตองมการจดกจกรรมทเชอมโยง และมปฏสมพนธกน 3. การตดตามผล โรงเรยนและครอบครวตองพดคย ปรกษากนถงปญหาทเกดขน และรวมกนแกปญหานนอยางสมาเสมอและทนททนใด

นลธบล บวงาม (2545) ไดทาวจย เรองการสอสารตางวฒนธรรมและทศนคต ของคสมรสไทย-อเมรกา เกยวกบบทบาทของครอบครวและเครอญาตในชวตสมรสพบวา คสมรสไทย-อเมรกา สวนใหญตองการใหครอบครวของตนใหคาแนะนาในขณะทตองการให ครอบครวของคสมรสยอมรบตนเองเปนสมาชกคนหนงของครอบครว ครอบครวและเครอญาต ของคสมรสไทย-อเมรกา สวนใหญนนมบทบาทในการยอมรบในการสมรสและตวเขย-สะใภ และสวนใหญพอใจในบทบาทของครอบครวและเครอญาตของตนเองและรสกยอมรบไดกบบทบาทของครอบครวและเครอญาตของคสมรส

มงขวญ แดงสวรรณ (2545) ไดศกษาเรองกระบวนการสรางความเขมแขงของชมชนบานโปง อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม พบวาปจจยททาใหชมชนบานโปงมความเขมแขง ไดแกลกษณะผนาชมชน กลาวคอผนาชมชนเปนผทมความซอสตย เสยสละ วสยทศนกวางไกล ลกษณะความสมพนธของคนในชมชน กลาวคอ คนในชมชนมความสมพนธกนแบบเครอญาต มความเออเฟอเผอแผ มคณธรรม จรยธรรม และภายในชมชนยงมวดพระผาหลวงเปนศนยรวมจตใจรวมทงยงมโครงการทสาคญในชมชนอกดวยคอ โครงการพฒนาบานโปงเนองมาจากพระราชดารซงมวตถประสงคเพออนรกษและพฒนาทรพยากรปาไมหวยแมโจ และสนบสนนอาชพเกษตรกรรมใหแกประชาชนนอกจากน ภายในชมชนยงมการรวมกลมตาง ๆ เพอชวยเสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชนอกดวย ไดแก กลมผปลก ไมดอก กลมฌาปนกจ และชมรมทองเทยว เชงนเวศ ทงนกลมตาง ๆ เหลานเกดขนจากการทคนในชมชน คนพบปญหาจงรวมตวกนวเคราะหหาทางเลอก ในการแกไขปญหาโดยใชทนทางสงคมทมอยและนามาใชอยางชาญฉลาด จงทาใหชมชนเกดการเรยนรจาก การทางานรวมกน

วลยลกา สรรเสรญรโชต (2545,) ศกษา "การเปลยนแปลงในวถการผลต และระบบความสมพนธทางสงคมในมตหญงชายของชมชนกะเหรยง : ศกษาเฉพาะกรณบานทพเย ตาบลชะแล อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร" ผลการศกษาพบวาพฒนาการทางดาน เศรษฐกจของชมชนทพเย เรมจากระบบเศรษฐกจดงเดมทเปนระบบการผลตเพอยงชพ ตอมาม การปรบเปลยนวถชวตและรปแบบการผลตเปน 2 ระบบ คอ ระบบการผลตเพอยงชพและระบบ การผลตเพอขาย โดยปจจยหลกทมผลตอความเปลยนแปลงดงกลาวคอ (1) กลไกการพฒนา ของรฐ คอ กฎหมายทใชควบคมและจดการทรพยากรธรรมชาต ทสงผลตอการจดการทรพยากร ธรรม ชาตของชมชน (2) ปจจยดานระบบกลไกตลาดทนนยม ทชมชนออกไปมปฏสมพนธกบ ภายนอกมากขน สงผลตอการเปลยนแปลงวถการผลตและรากฐานทางวฒนธรรมของสงคม กะเหรยง และบทบาทหญงชายในการมสวนรวมใน ทางการผลตยงวางอยบนพนฐานวฒนธรรม ดงเดมทหญงชายมสวนรวมในทกกจกรรม โดยเฉพาะรปแบบกจกรรมทางการผลตเพอยงชพ ผ หญงจะมบทบาทสงแตหากรปแบบ การผลตในอนาคตมแนวโนมทจะเปนการผลตเชงพาณชย มากขน บทบาทผหญงจะลดลงเพราะถกแทนทดวย

82

เครองจกรกลทางการเกษตรและเทคโนโลย ทางเกษตร ผลการคกษาสรปบทเรยนไดวา วธคดของชาวกระเหรยงตงอยบนความพอเพยงใน ตนเอง ใหความสาคญกบคณคาของขาวและวถแหงวฒนธรรมขาวไร ในฐานะ ทเปนอดมการณทตองสบทอด

สรชย รกษาชาต (2545) ศกษาเรอง "แบบแผนในการสรางความมนคง ทางอาหารในระดบครวเรอนของชมชนชายขอบ" ผลการศกษาพบ'วา ครวเรอนกระเหรยงทม ฐานะยากจนจะทมเทใหกบการผลตขาวใหครอบครวมขาวเพยงพอตอการบรโภคตลอดทงป โดย นาภมปญญาเดมกลบมาใชใหมดวยการปลกขาวไร ในเขตปาสงวน หากมองเพยงแตมตเชงเดยว ของบรบทแหงความมนคงทางอาหารแลวพบวา ลามารถสรางหลกประกนทางดานอาหารไดจรง เนองจากสามารถเขาถงขาวได ซงถามองในระยะยาวแลวพบวาแบบแผนการสรางความมนคง ทางอาหารนไมสอดคลองกบบรบทใหมทางสงคมทไดเปลยนแปลงไปแลวอยาง สนเชง เชน กฎ ระเบยบทางดานการอนรกษทรพยากรบนพนทสง การรกคบเขามาของกระบวนการกลายเปน เมองและความทนสมย

ภรวจน อนทรตม(2548) ศกษาวจยเรอง ศกยภาพของชมชนชนบทในการจดการปญหา ดานสขภาพอนามย ผลการวจยพบวา โครงสรางทางสงคมของชมชนทมความลมพนธทนในระดบครอบครว เครอญาต เพอนบาน องคกรชมชนและเครอขายการเรยนรทงในและนอกชมชน มผลตอสภาพการจดการ ดานสขภาพอนามยของชมชน ไนดานการขวยเหลอ เกอกล การดแลยามเจบปวย ใหคาปรกษา การตดสนใจ การใหกาลงใจ การรวมกลมเพอแกปญหาและการประสานความ ชวยเหลอจากภายนอกชมชน เพอจดการปญหาดานสขภาพอนามยชองชมชนไดอยางมประสทธภาพ คนในชมชนมรปแบบ ความคด ความเชอในการจดการดานสขภาพอนามยทงในภาวะ ปกตและขณะเจบปวย ในภาวะปกตโดยปฏบตในรปแบบของการสงเสรมสขภาพและการปองกน โรค ขณะเจบปวยมการปฎบตตนในรปแบบตาง ๆ ไดแก การปลอยใหหายเองโดยไมใชยา การรกษาดวยยาทงแผนปจจบนและแผนโบราณ การใชสมนไพร การไปพบเจาหนาทสาธารณสข การรกษาดวยพธกรรม ไสยศาสตรและความเชอตาง ๆ การตดสนใจเลอกปฏบตขนอยกบ ประ สบการณ ความเชอ ความศรทธา ทงนเพอใหตนเองและบคคลรอบขางมสขภาพทด

ชมชนมกลไกทางสงคม ไดแก ผนา สถาบนหลกในชมชน องคกรชมชนและ ภมปญญาพนบานดานตาง ๆ ทาใหชมชนมการชวยเหลอพงพาและรวมมอกนแกไขปญหาของครอบครว ชมชน โดยมเงอนไข ทสนบสนนการจดการดานสขภาพอนามย ไดแก เครอขายทางลงคม เครอขายการเรยนร ความเอออาทร ประเพณวฒนธรรม ภาวะผนา การมสวนรวมของชมชน และประชาสงคม ทชวยใหมการใหคาปรกษา การแนะนา การถายทอด การแลกเปลยน ประสบการณและการรวมตวกนเพอแกไขปญหาดานสขภาพอนามยของชมชนชมชนมศกยภาพในการจดการปญหาดานสขภาพอนามย เพราะชมชนมทรพยากร บคคลซงเปนกลไกทางสงคม เชน ผนา กลม/องคกร ภมปญญาชมชนทจะแสดงบทบาทของตนเพอแกไขปญหา

ไพฑรย พชรอาภา (2547) ศกษาเรอง "ความมนคงทางรายไดของแรงงานภาคเกษตรกรรมตามแนวคด เศรษฐกจพอเพยง : ศกษาเฉพาะกรณสมาชกนคมสรางตนเองโนนสง จงหวดหนองบวลาภ" มความ มงหมายเพอศกษาความร การปฏบตกจกรรมและทศนะในการประกอบอาชพทางการ เกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงเพอสรางความมนคงทางรายได โดยศกษาสมาชกใน โครงการรวมนา+ใจ ถวายในหลวง เกบขอมลโดยใช เเบบสอบถามจากสมาชกทเขารวมโครงการฯ ระหวางป พ.ศ. 2540-2542 จานวน 317 ราย ผลการศกษา พบวา การดาเนนงานโครงการฯ เปนมาตรการบรรเทาบญหาการวางงานแก,ผถก เลกจางผวางงานทอพยพกลบภมลาเนาเนองจากภาวะวกฤตเศรษฐกจในนคมสรางตนเองโนนสง ตงแตป พ.ศ. 2540 โดยสนบสนนการขดสระนาใหแกสมาชก และสงเสรมการประกอบอาชพทาง การเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงในรปแบบเกษตรทฤษฎใหม ตามแนวพระราชดาร เพอให สมาชกมงานทาและมรายไดเลยงตนเอง

83

และครอบครวในลกษณะ "พออยพอกน" สมาชก สวนใหญมความรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงในระดบมาก สามารถปฏบตกจกรรมตาม แนวคดเศรษฐกจพอเพยงไดในระดบปานกลาง (X =2.77) สมาชกมทศนะทเหนดวยระดบมาก (X =2.78) วาการประกอบอาชพตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ลามารถสรางความมนคงทางรายได ใหแกครอบครวของตนเองได โดยมสมาชกรอยละ 93.7 แสดงความประสงคทจะยดแนวคด เศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางในการประกอบอาชพทางการเกษตรตอไป และผลการทดลอบ ความสมพนธโดยสถตคา Phi and Cramer's V พบวา ความร การปฏบตกจกรรม ทศนะในการประกอบอาชพทางการเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงเพอสรางความมนคงทางรายได และรายไดหลก ตางมความสมพนธซงกนและกนอยางมนยสาคญทางสถต ยกเวนการปฏบต กจกรรมไมมความสมพนธกบรายไดหลก นอกจากนการสงเสรมความรและทกษะแกสมาชกในเรอง การจดการแปลงทดนเกษตร แหลงนา และการรวมกลมเพอเพมขยายผลผลต ประสานความ รวมมอกบหนวยงานตาง ๆ รวมท งสถาบนการเงนและกองทนหม บาน ใหการสนบสนนแกสมาชก แบบครบวงจรเพอใหสามารถปฏบตกจกรรมตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงไดอยางสมบรณ ตดตามสารวจปญหาอปสรรคและแสวงหาวธ พฒนาอาชพ และสงเสรมการประกอบอาชพการเกษตรตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงแกสมาชก อน ๆ แทนการทาการเกษตรแบบเกาและการอพยพไปเปนแรงงานภาคอตสาหกรรมในตางก,น เพอใหสมาชกมอาชพและดารงอยแบบพออยพอกนในถนฐานเดม มความสขรมเยนกบครอบครว ของตนไดตอไป

ชลตดา สขสวสด (2547) ศกษาเรอง “การสอสารกบการสรางระบบเศรษฐกจแบบพอเพยงและการสรางชมชนเขมแขงในการชมชนบานนาทะเล ตาบลชยจมพล อาเภอลบแล จงหวดอตรดตถ พบวา ชาวบานใหความหมาย”เศรษฐกจพอเพยง” วาการพงพาตนเอง การใชทรพยากรใหเกดประโยชน การพออยพอกน การไมผลตและบรโภคเกนกาลง การมสวนรวมชวยเหลอซงกนและกน และการขวนขวายหาความร โดยอาศยภมปญญาและความขยนและใหความหมาย “ชมชนเขมแขง”วาคนในชมชนสามารถทากจกรรมรวมกน ความสามคคกลมเกลยวการอยรวมกนอยางมความสข สภาพสงคมด มผนาชมชนทด คนในชมชน ใหความรวมมอและมสวนรวม มการฟนฟวฒนธรรมทองถนและอนรกษไว และมสภาพเศรษฐกจทด

ศรพร ธนารชตะภม (2547, น. 149-155) ศกษาเรอง “บทบาทของกระทรวงเกษตรและสหกรณตอยทธศาสตรการสรางอาชพและรายไดของเกษตรกร” มวตถประสงคเพอการศกษาถงความตองการของเกษตรกรในการสรางอาชพและรายไดของเกษตรกร และศกษาบทบาทของกระทรวงเกษตรและสหกรณในการสรางรายไดของเกษตรกร ผลการศกษาพบวา เกษตรกรสวนใหญเปนเพศชายมการศกษาระดบประถมศกษา มรายไดอยในระดบ 25,000 – 50,000 บาทตอป สวนความรสวนใหญไดรบการถายทอดมาจากบดามารดา สงทเกษตรกรตองการไดรบการสนบสนนเพอการสรางอาชพและรายไดระดบมากทสด คอ ความถนด ความชานาญ รองลงมาคอ ดานการวางแผนการผลต ดานการพงตนเอง ดานการแปรรปผลผลต ดานทน และนอยทสด คอ ดานทดน และเกษตรกรสวนใหญตองการไดรบการสนบสนน ในการสรางระบบประกนความมนคงของรายไดและอาชพ โดยเฉพาะการสงเสรมอตสาหกรรมในครวเรอน การสรางงาน และ การพฒนาอาชพเสรมสงเสรมใหเกษตรกรพงตนเอง และเกษตรกรมความเหนใหมโครงการพกชาระหนจนกวาเกษตรกรจะมรายไดเพยงพอ เพอบรรเทาปญหาความยากจนของเกษตรกร ขอเสนอแนะจากการศกษา ดานโยบายควรมการกาหนดนโยบายสงเสรมการศกษานอกระบบใหเกษตรกรอยางทวถง ควรมการกาหนดนโยบายการพยงราคา หรอประกนราคาสนคาเกษตร ควรสงเสรมดานการตลาด และพฒนาอาชพเสรม ใหเกษตรกร ควรใหเกษตรกรมการพกชาระหน ดานการดาเนนงานควรจดฝกอบรมใหความรแกเกษตรกรอยางตอเนอง โดยเนนในเรองของการเพมประสทธภาพของการผลต การนาทฤษฏใหมไปใชในการเกษตร

84

ควรมการหาแหลงเงนทนดอกเบยตาใหแกเกษตรกรไดกยม และควรมการกาหนดราคาขนตาในการรบซอสนคาเกษตร

วระศกด มโนวรรณ (2547) ไดทาการศกษาคณภาพชวตของประชาชนตอนกลางลมแมนาอง ดานความมนคงในการดาเนนชวตในครอบครวและชมชน : กรณศกษา อาเภอขนตาล จงหวดเชยงราย พบวา คณภาพชวตดานความมนคงในการดาเนนชวตครอบครวภาพรวมอยในระดบสง ตวชวดคณภาพชวตทมระดบคาเฉลยสง คอ สภาพบานทอยอาศย สวนตวชวดคณภาพชวตทมระดบคาเฉลยตา คอ สถานะการเงนของครอบครว เพราะมรายจายมากกวารายรบ สวนคณภาพชวตดานความมนคงในการดาเนนชวตในชมชน ภาพรวมอยในระดบสง ตวชวดคณภาพชวตทมระดบคาเฉลยสง คอ ความปลอดภยในชวตและทรพยสน ตวชวดคณภาพชวตทระดบคาเฉลยตา คอ การรบรขอมล ขาวสารดานสงแวดลอม

สานกมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (กนยายน 2548) ไดทาการศกษาและพฒนาดชนชวดความมนคงของมนษย เพอเปนเครองมอสาคญในการตดตามและประเมนผลการพฒนาดานตาง ๆ ในภาพรวมของประเทศ โดยในป 2547 ไดกาหนดมาตรฐานและตวชวดความมนคงของมนษย และตอมา ป 2548 ไดดาเนนการพฒนามาตรฐานและตวชวดความมนคงของมนษย ตลอดจนสรางเครองมอและวธวดคาดชนความมนคงของมนษยเพอบงชสถานะความมนคงของมนษย หลงจากการศกษาพบวา ผลลพธของการพฒนามาตรฐานและตวชวดความมนคงของมนษยในครงน ไดใหขอพสจนและคาอธบายในเชงวชาการภายใตวฒนธรรมไทยวา อะไรคอแกนแทในทางโลกของ ความมนคง หรอพดในภาษาชาวบานกคอ ความสขของชวต การศกษาสงกด ความมงคงกด ลวนไมใชแกนสารของความมนคงของมนษย ขอพสจนเชงประจกษแสดงใหเหนความสขในครอบครว และสขภาพอนามยทด คอหวใจสาคญของความมนคงของมนษย สวนองคประกอบอน ๆ เปนเพยงสงทชวยเสรมหรอเพมเตมใหมนษยมความมงคง หรอมความสขมากขนเทานน บทสรปของสานกมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยนน เปนขอพสจนเชงประจกษ แตในมมมองของผศกษามความคดเหน วา ความมนคงของชวตนน คณภาพชวตหรอความอยดมสขของประชาชนกเปนความมนคงดานหนงเชนเดยวกน แตการทประชาชนจะมความมนคงในชวต มความอยดมสขไดนน สงสาคญอกประการหนงคอการทหลดพนจากวงจรการเปนหนสนของประชาชน โดยทประชาชน มอาชพ มรายไดและมเงนออมไวใชยามจาเปน ดงนนการหาแนวทางการบรหารจดการหนจงเปนสงทนาสนใจศกษาคนควาเพอใหไดมาซงแนวทางทประชาชนจะอยดมสขโดยปราศจากหนสน เพอความสขทแทจรงและมนคงในชวต

จรยา สพรรณ (2548) ศกษาเรอง “การยอมรบเศรษฐกจพอเพยงในการดาเนนชวตเกษตรกรในชมชนบานหลมมะขาม ตาบลหนองไมแกน อาเภอแปลงยาว จงหวดฉะเชงเทราพบวา ชมชนบานหลมมะขามเกดจากการรวมตวของเกษตรกรทอพยพมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และจากอาเภอพนสนคม จงหวดชลบร โดยระยะไดรบจางเปนแรงงานตดไมจากนนไดจบจองพนทดงกลาวทาการเกษตรซงการดาเนนชวตของเกษตรกรในชวงนนเปนเศรษฐกจแบบดงเดม คอ ผลตเพอการบรโภคภายในครวเรอนและมการพงพาอาศยซงกนและกนในชมชน ตอมามการปรบเปลยนการดาเนนชวตตามกระแสทนนยมทเขามาในชมชน รวมทงไดมการปรบเปลยนรปแบบการเพาะปลกเปนพชเชงเดยว สงผลใหเกษตรกรเกดปญหาภาวะหนสน ในระดบสง มการจดทรพยากรทไมพงพาซงกนและกน เกษตรกรสวนหนงจงไดปรบเปลยนรปแบบการดาเนนชวตและรปแบบการผลตเปนไปตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง โดยจดเรมตนไดแบบอยางจากการศกษาดงานจากเกษตรกรทประสบความสาเรจในการประกอบอาชพตามตามแนวคดดงกลาว ปจจบนกลมตวอยาง ในชมชนบานหลมมะขามทไดดาเนนชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง มรายไดและมคณภาพทดขน

85

สรรตน จลานพนธ (2549) ไดศกษาความคาดหวงเกยวกบรปแบบครอบครวทพงปรารถนา กรณศกษา สถานสงเคราะหเดกหญงบานราชวถและสถานสงเคราะหเดกชายบานมหาเมฆ พบวา สภาพปญหาครอบครว เปนลกษณะทบดามารดาไมพรอมตอการมบตร สงเกตไดจากสาเหตอนดบหนงทผใหขอมลทสาคญมาอยทสถานสงเคราะห นอกจากนยงมปญหาอน ๆ เชน ปญหาการหยาราง ปญหาทเกดจากบดามารดามสามหรอภรรยาใหม ปญหาการถกทารณกรรมทางเพศ ปญหาทเกดจากบดามารดาตดคกหรอตดยา ปญหาเกดจากบดามารดาเสยชวตและปญหาทเกดจากครอบครวฐานะยากจน สวนรปแบบครอบครวทพงปรารถนา ของผใหขอมลทสาคญพบวา ตองการรปแบบทบดามารดาและบตรอยพรอมหนาพรอมตาอยางอบอน นอกจากนนยงตองการรปแบบครอบครวทมความรกความผกพนและรปแบบครอบครวททกคนในครอบครวตางใชเหตผลเปนหลก ไมใชอารมณและความรนแรง

จราย สคนธรตน (2550) ไดศกษาเรอง มนคงทางเศรษฐกจของสมาชกสหกรณการเกษตร ในจงหวดสมทรสาคร มวตถประสงคเพอศกษาลกษณะพนฐานทางอาชพ การไดรบความชวยเหลอและ อดหนนจากสหกรณการเกษตร และความตองการของสมาชกสหกรณการเกษตรในจงหวด สมทรสาครในการขอรบการสนบสนนในดานตาง ๆ จากสหกรณโดยเกบขอมลจากกลมตวอยาง จานวน 316 คน วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสาเรจรปใชคาสถตการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบความสมพนธดวยไคสแควรวเคราะหความแตกตาง ระหวางตวแปรดวยคาทและคาเอฟ ผลการศกษา พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชายมอายระหวาง 41-45 ป มการศกษาระดบประถมศกษา มทดนทากน 6-10 ไร ประกอบอาชพทาสวนผลไม ใชประสบการณจากบรรพบรษ แหลงทนกจากสหกรณ รายไดเฉลยตอครวเรอนเฉลยรายคนตอป ยงตากวามาตรฐาน และมหนสน กลมตวอยางไดรบความชวยเหลอจากสหกรณ ในดานเงนทน และดานปจจยการผลต และความ ชวยเหลอในดานชองทางจาหนายและจดหาตลาด ในสวนความตองการทาง สมาชกตองการดาน ความรในเรองการตลาดมากทสด ในดานปจจยการผลตมความตองการเงนทนอตราดอกเบยตาใน การประกอบอาชพ ดานทดนมความตองการใหปรบปรงดน และในดานสวสดการ มความตองการ ใหสรางระบบประกนความมนคงของทางรายไดและประกนสขภาพของสมาชก ตลอดจนการ รวมกลมเพอใหมอาชพเสรมในการเพมรายได

ขอเสนอแนะระดบนโยบายสหกรณควรมการนาสงเสรมและแนะนาในการนาหลกการ ทาเกษตรแบบผสมผสานมาใชในสวนรฐบาลควรมนโยบายใหชดเจนในการแกปญหาหนสนของ สมาชก และจดหาปจจยการผลต ตลอดจนการกาหนดเขตกาหนดเขตพนทในการเพาะปลก เพอขจดปญหาราคาผลผลตตกตา ระดบบรหารสหกรณควรหาแนวทางในการแกไขปญหาการถกเอา รดเอาเปรยบจากพอคาคนกลาง และจดใหมการอบรมอาชพเสรมใหกบสมาชกและบคคลใน ครอบครว ดานความร สหกรณควรประสานหนวยงานทเกยวของเพอใหความรการผลตเพอลด ตนทนตามหสกวชาการและหาชองทางในดานการตลาด การศกษาอบรมการใชเทคโนโลยท ทนสมย ดานปจจยการผลตสหกรณควรจดหาเงนทนหรอสนเชอปลอดดอกเบยหรอดอกเบยตา ดานสวสดการ สหกรณควรมระบบประกนความมนคงของรายได ประกนความเลยงดานอาชพ การประกนสขภาพ รวมทงการตรวจสารพษในเมดเลอดใหกบสมาชก ตลอดจนสงเสรมใหจดตง เปนกลมวสาหกจชมชนเพอขอรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐอกทางหนง

สานกวจยสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร จดทารายงานวจยคณภาพชวตของคนไทย ป 2551 (หนา 4) มวตถประสงคเพอ 1) สารวจคณภาพชวตของคนไทยเปนรายป 2) เปรยบเทยบคณภาพชวตคนไทยในภาคตาง ๆ และเปรยบเทยบกบคณภาพชวตในชวงเวลาทผานมา และ 3) สรางระบบฐานขอมลคณภาพชวตของคนไทย พบวา ตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง อายเฉลย 48.97 ป สวนใหญสาเรจการศกษาตากวาระดบประถมศกษาปท 6 ประกอบอาชพเกษตรกรรมมากทสด รายไดบคคลเฉลย 7,073 บาท/ป รายได

86

เฉลย 13,551 บาท/ป รายจายครวเรอนเฉลย 9,440 บาท/ป ตวอยางสวนใหญมทงเงนออมและหนสน คณภาพชวตของคนไทยทไดจากการประเมนจากมาตรวด มดงน คณภาพชวตดานการทางานตวอยาง มความพงพอใจอยในระดบมาก (คะแนนเฉลยความพงพอใจ 8.07 จาก 10) คณภาพชวตดานครอบครว ความพงพอใจอยในระดบมากทสด (คะแนนเฉลย 9.01 จาก 10) คณภาพชวตดานสงแวดลอม อยในระดบความพงพอใจมาก (คะแนน 8.18 จาก 10) คณภาพชวตดานสขภาพและความเครยด อยในระดบคอนขางด โดยในรอบปทผานมาตวอยางสวนใหญเคยเจบปวยเลกนอย แตสวนใหญยงไมเคยเจบปวยจนตองเขารกษาตวในสถานพยาบาล และไมมโรคประจาตว สาหรบภาวะความเครยดนน สวนใหญไมมอาการผดปกตทแสดงถงความเครยดคณภาพชวตดานชวตความเปนอยในปจจบน ตวอยางเกนกวาครง รอยละ 55.7 เหนวาเหมอนเดมรอยละ 29.0 เหนวาดขน มเพยงรอยละ 15.3 ทเหนวาเลวลง จากการเปรยบเทยบความพงพอใจในคณภาพชวตแตละดาน พบวา โดยสรปคณภาพชวตของคนไทยในแตละภาพ สวนใหญพงพอใจในระดบมากและใกลเคยงกน

บญเลศ ธงสะอาดและสมศกด บญชบ (2551) ศกษาเรอง “รปแบบความเปนสถาบนครอบครวทเขมแขงและยงยน : กรณศกษา 3 ชมชนในจงหวดอบลราชธาน” พบวา รปแบบความเปนสถาบนครอบครวทเขมแขงและยงยนในชมชน 3 แหงมลกษณะทเหมอนกน คอ (1) มโครงสรางทางครอบครวขนาดใหญ มหลายวย มอสระในการเลอกคครอง การเลอกทอยอาศย มการสบทอดมรดกและสบทอดวงศสกล (2) มความมนคงทางอาชพรายไดในการดารงชวต (3) ครอบครวมความสมพนธทดตอกน (4) มการใชอานาจในการแกไขปญหา ตาง ๆ ในครอบครวรวมกน (5) มการอบรมเลยงดและขดเกลาสมาชกในครอบครวใหคนด (6) มการเอาใจใสดแลสขภาวะของสมาชกในครอบครว (7) การสบทอดสถาบนครอบครวในอนาคต ปจจยททาใหสถาบนครอบครวทเขมแขงและยงยนของชมชน เกดจากการมทอยอาศยทเปนของตนเองและมนคง มเศรษฐกจทด ครอบครวทกคนมโอกาสทางการศกษาทดและเทาเทยมกน ครอบครวยดหลกศาสนาและเชอมนในการสงเสรมจรยธรรมและคณธรรมในการดาเนนชวต มการสาธารณสขทสมาชกในครอบครวรจกดแลตนเอง ครอบครว มภาษาถนและการประยกตใชเทคโนโลย สอสารทองถนทสามารถนาไปใชในครอบครวสมยใหมอยางรเทาทน ครอบครวมกจกรรมนนทนาการรวมกน มระบบการเมองทองถนและกฎหมายทมความยตธรรมในชมชน และปจจยอน ๆ เชน มผนาชมชนทเสยสละและสมาชกในครอบครวมความซอสตย ปญหาและอปสรรคททาใหครอบครวขาดความเขมแขง คอ ปญหาทมผลกระทบมาจากการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมและทางเศรษฐกจ เชน รายไดนอย ความยากจน ยาเสพตด การไมไววางใจกนและกนในครอบครว การพนน หนสน ปญหาทางการเกษตร เชน การใชปยเคม มผลกระทบตอดน นา สตวตางๆ ปญหาเดกและเยาวชนทกาวราวและสอนยาก โรคภยทนากลวและรกษายากขนลวนเปนตวบนทอนใหสถาบนครอบครวออนแอลง และแนวทางทจะสรางภมคมกนทดแกสถาบนครอบครว คอ ครอบครวมสวนรวมในการเรยนรและมกจกรรมรวมกนและแลกเปลยนเรยนรปญหากนปละกนในชมชน จนกระทงเกดเปนโครงการสรางภมคมกนใหแกสถาบนครอบครวในชมชนขน ผลการดาเนนการตามโครงการทาใหครอบครวมกจกรรมรวมกนในชมชน เปนบทเรยนทจะสรางทกษะใหเกดการเรยนรแกสถาบนครอบครวใหสามารถปองกนและแกไขปญหาทางครอบครวดวยตนเองและนาไปสการสบทอดและการดารงอยในรปแบบสถาบนครอบครวทเขมแขงและยงยนสบไป

องคณา บญสทธ และคณะ (2551) 5ศกษาวจยเรอง “มตของงานยตธรรมชมชนในงานคมประพฤต” ผลการศกษา พบวาบทบาทหนาทของชมชนในงานยตธรรมชมชน บทบาทสาคญของชมชน 3 ประการ คอ (1) การแกไขฟนฟผกระทาผดในชมชนโดยชมชน เพอชมชน (2) การระงบขอพพาทหรอการจดการกบความขดแยงโดยใชหลกความยตธรรมเชงสมานฉนท และ (3) การปองกนปญหาอาชญากรรม

87

โดยการพฒนาคณภาพชวต พบวากจกรรมในชมชนสวนใหญหรอเกอบทงหมดเปนกจกรรมทเปนการพฒนาคณภาพชวต ซงเปนการปองกนอาชญากรรมในแนวทางของงาน(2 )ยตธรรมชมชน เปนกจกรรมทชมชนทาอยกอนแลว เชน การรวมกลมอาชพการจดกจกรรมเสรมสรางนนทนาการและกฬา การเฝาระวงในชมชน

การปองกนอาชญากรรมและปญหายาเสพตด โดยใชระบบคมและการจดตงเวรยามในการดแลสอดสองในชมชน เชน ชรบ. อพป. เปนตน กจกรรมดงกลาวหลายกจกรรมไดรบการสนบสนนจากหนวยงานของรฐ ทมภารกจเกยวของกบกจกรรมนนๆโดยตรง เชน เกษตรจงหวดเขามาสนบสนนกจกรรมเกยวกบการเกษตร กจกรรมเกยวกบสขภาพอนามยกไดรบการสงเสรมสนบสนนจากหนวยงานสาธารณสข องคการบรหารสวนตาบลสนบสนนกจกรรมเกยวกบการกฬาและนนทนาการ เปนตนสาหรบกจกรรมทเปนการระงบขอพพาทนน เมอเรมโครงการฯสานกงานคมประพฤตหลายสานกงานไดจดใหมการอบรมการไกลเกลยขอพพาท

จากการวจยพบวา ชาวบานสวนใหญใหขอมลวาไดรบความรทเปนประโยชนโดยเฉพาะอยางยงความรดานกฎหมาย แตการใหความรดานกฎหมายกมหลายหนวยงานทาอยแลว เชน สานกงานอยการ กรมคมครองสทธและเสรภาพ เปนตน และยงมขอมลบงชวา การระงบขอพพาทททาโดยเครอขายของกรมคมครองสทธและเสรภาพจะเหนเปนรปธรรมมากกวาเพราะมอาสาสมครไปดแลผเสยหายทจะไดคาตอบแทนกรณตาง ๆ เหนไดชดเจนวาสามารถชวยเหลอไดอยางเปนรปธรรม และชมชนสวนใหญมรป แบบการระงบ ขอ พพาทโดยชมชนเองเปน รปแบบของคณะกรรมการ บคคลทเคารพนบถอในชมชน ระบบผอาวโส (Seniority) เปนตนโดยการใชสถานท ศาลาวด บานกานน บานผใหญบาน เปนสถานท ในการระงบขอพพาท ซงเปนกระบวนการทเกดจากชมชนดาเนนการเอง

ดเรก ปทมสรวฒน (2552) ศกษาเรอง “การกระจายความมนคงในประเทศไทย การวจย เชงประจกษและนโยบายการคลงเพอเพมพลงคนจน” โดยใชฐานขอมลการสารวจของสานกงานสถตแหงชาต ซงรายงานขอมลการถอครองบานและทดน ยานพาหนะและสนทรพยทางการเงน ในสวนแรกใชขอมลและสถตเชงพรรณนาเพอศกษาแบบแผนของการกระจายความมนคง จาแนกตามกลมอาย และสภาพเมอง/ชนบท หวขอการศกษาตอไปคอการวดความเหลอมลาของทรพยสน โดยคานวณคาสมประสทธจน ซงยนยนวามความเหลอมลาของความมนคงสงกวาความเหลอมลาดานรายได ผลการศกษานสอดคลองกบการพยากรณตามทฤษฎและหลกฐานเชงประจกษในประเทศอน ๆ หวขอสดทายเปนการศกษานโยบายสาธารณะโดยใชสถานการณสมมต กลาวคอ การขบเคลอนนโยบายการคลงเพอลดความยากจนและการสรางหลกประกนทางสงคมใหคนจน/ผสงอาย กลาวจาเพาะเจาะจงคอการวเคราะหตนทนทางดานการคลงทเกยวกบ 3 มาตรการ กลาวคอ ก) มาตรการถายโอนรายไดเพอชวยใหครวเรอนยากจนพนจากเสนความยากจน ข) มาตรการสงเคราะหผสงอายโดยการจายเปนบานาญใหผสงอายทฐานะยากจน ค) มาตรการการเงนเพอกระตนใหเกดระบบประกนสงคมในกลมแรงงานนอกระบบ โดยสนบสนนใหแรงงานนอกระบบเปนกองทนออมทรพยและสวสดการภาคประชาชนเพอใหเกดการออมระยะยาว โดยทภาครฐใหเงนอดหนนในลกษณะการออมพนธมตร ผวจยไดคานวณตนทนทางการคลงซงพบวาคาใชจายในมาตรการทกลาวถงนนอยในชวง 3-5% ของรายไดครวเรอนคนรวยพรอมกบเสนอใหเกบภาษจากทรพยสนจากครวเรอนรารวย (2-5) 5.2 ผลงานวจยตางประเทศทเกยวของ Gaspar Pereira, Hilda Maria จากมหาวทยาลย Hokusei Gakuen University ไดทาการศกษาเรอง ความสมพนธของคนในครอบครวชาวญปน (Japanese Family Filial) พบวา ความขดแยงภายในครอบครวของชาวญปนนน ไดรบการพจารณาวาเปนความรนแรงในกลมอนดบแรก ๆ ประเภทของความรนแรงภายในครอบครวในประเทศญปนและเปนหนงในปญหาหลกในสงคมญปนมาตงแตชวงแรกของป 1970

88

รปแบบของความรนแรงภายในครอบครว จะเปนลกษณะลกตอตานพอแม ซงปฏกรยาตอบกลบตอความกดดนจากความเปนพอแมคอ การประสบความสาเรจในการศกษาของลก แมเปนตวแทนทตกเปนเหยอหลก ผทไดรบความทกขจากการกระทาทสด คอ ความรนแรงจากลกชาย ระบบการศกษาทแขงขนในประเทศญปนไดนามาซงตวอยางของการเปนแมททมเทในเรองการศกษาของลก สามารถกลาวไดวา ประเดนการศกษา ทผเปนแมสนบสนนจะเขามาเกยวของอยางเตมทในการเตรยมตวการสอบเขาโรงเรยนของลก ระหวางแมกบลกชายหลงจากการเรมเขาสวยหนมในสงคมญปน พอคอนขางทจะไมอยบาน แมกจะตองดแลลกชายอยางเตมตว ทาใหแมมบทบาททสาคญและรสกถงความกดดน แตกมสวนทเปนประโยชนหรอขอด คอ ความผกพน หรอสายสมพนธระหวางแมกบลกชาย การเตมเตมของแมคอ ความสาเรจทางออมโดยดไดจากการประสบความสาเรจของลกชายและประโยชนของลกทไดรบจากการสนบสนนของผเปนแม โดยในวธการศกษาเรองน จะเนนการมองทประวตศาสตรของญปนและเบองหลงทางดานวฒนาธรรมภายใตบทบาทของหญงและชาย ซงจะทาใหเขาใจความขดแยงภายในครอบครว ซงทาใหเปนประโยชนในการสรปผลการศกษาถงสถานการณ ทแสดง รปแบบของอาชญากรรมหรอความรนแรงภายในครอบครวตงแตป 1970 ซงความรนแรงภายในครอบครวนน ไดเปนปญหายดเยอของสงคมญปนมาจนถงปจจบน ตามรายงานของทางสานกงานตารวจแหงชาต จานวน 37 ราย ทไดพยายามฆาตวเองและฆาพอแมในหาปหลง มากถงสบรายในแตละป ซงผลของสถานการณทาใหปญหาดงกลาวกลายเปนปญหาทสาคญของสงคมญปน Lee, Romeo ไดศกษา เรอง “Support for Action Research on Males’ Perspectives on Gender and Family Violence” ในประเทศฟลปปนส พบวารายงานการวจย “ชายฟลปปนสและความรนแรงในระดบครอบครว (MENDOV)” เกดจากคาถามทวา หาก ผชายเปนแหลงทมาของความรนแรง ทาไมพวกเขาถงไมถกเขาขาย ความรนแรงระดบครอบครว ซงผลการศกษานมระยะเวลา 24 เดอน (สงหาคม 1998–กรกฎาคม 2000) ในเมอง Davao and เมอง Iloilo โดยการประสานงานกบองคการระดบชมชน แผนตนแบบมลกษณะเปนงานทสนบสนนและรองรบงานวจย โดยครอบคลมสวนประกอบตาง ๆ ในสงคมอยางกวางขวาง สวนประกอบในงานวจยรวม 10 เดอน ในระยะทางาน 2 ป เปนการทาความเขาใจในบรบทของชายทอยในกลมทมพฤตกรรมความรนแรง ซงพบวา การรบร ทศนคต ประสบการณ และความรสก เปนตวแปรทเกยวของกบ การแตงงาน, ชวตครอบครว, ปมในจตใจของแตละคน และโอกาสในการมพฤตกรรมความรนแรง นอกจากนไดมการจดทา Workshop และ ตดตามผล เยยมชมแหลงชมชนและสถานททางาน ในระยะเวลา 3 สปดาห ผลของการจดทา Workshop พบวา ทฤษฎนเวศวทยาสงผลถงความรนแรงของผชาย นนเปนบอเกดของปญหา ซงอางองไดวา ระบบสงคมขนาดเลกมพลงและตวแปรทมอทธพลอยเสมอในความรนแรงระดบครอบครว ระบบยอยทเปนสวนประกอบในระบบสงคมหลกทประกอบดวย ครอบครว, ศาสนา,การเมอง, เศรษฐกจ,สาธารณสข, กฎหมาย, สอหรอขาวสาร และการศกษา รวมทงระบบยอยอน ๆ ทเปนความจาเปนสวนบคคล ในระดบของสงคมทงมรปแบบและไมมรปแบบ โดยใชsystemic approach ในการทดสอบกบระบบยอยทงหลาย และ แกนของผมอานาจในระบบสงคมทจะเขาใจในวธการขบเคลอนทางสงคมเพอการปองกนความรนแรงในครอบครว Ritnimit (1985 อางถงในสดารตน ศรจนทร 2549 : 102-103) ไดศกษา การสมรสขามวฒนธรรม โดยศกษาจากคสมรส ไทย-อเมรกา ทอาศยอยในประเทศสหรฐอเมรกา พบวา อปสรรคของคสมรส ไทย-อเมรกาตองเผชญนนตองหนกหนากวาคทสมรสอยในวฒนธรรมเดยวกน เนองมาจากวาการใชชวตและความแตกตางกนทางวฒนธรรมดงเดม และวธการมองโลกทไดรบการสงสอน วธการทจะชวยใหคสมรสจะ เขาใจกนไดนน มหลกสาคญ คอ การยอมรบในความแตกดางทางวฒนธรรม การตระหนกของวฒนธรรมอกฝายหนง และการสอสารระหวางกน เพอใหลดความขดแยงตาง ๆ ทเกดขนคลคลาย และนามาซงความเขาใจ

89

กน Christensen and Heavey (1990 : 73) อางถงในสดารตน ศรจนทร(2549 : 102-103) ไดศกษา "เพศและโครงสรางทางสงคม ในรปแบบพฤตกรรมรกและรปแบบพฤตกรรมรบ ของความขคแยงใจในชวตสมรส" ซงโดยปกตแลว ผหญงมกจะมพฤตกรรมในรปแบบพฤตกรรมรก คอ เปนผสรางความกดคนตอความตองการ ทางอารมณของผอน วพากษวจารณ และเรยกรอง สวนผชายโดยปกตจะมพฤตกรรมในรปแบบ พฤตกรรมรบ คอ มการปองกนตนโดยการหลกหนและเปนผถกกระทา ซงกลมตวอยางทใชในการ ศกษาจะเปนคสมรส 31 ค ทมความขคแยงใจ 2 สถานการณคอ สถานการณทสามตองการใหภรรยา ปรบเปลยนอารมณใหม และสถานการณทภรรยาตองการใหสามปรบเปลยนอารมณใหม และการวจย พบวา มนยสาคญทางสถตทเปนผลของเพศและมนยสาคญทางสถตในการ ปฎสมพนธของเพศและ โครงสรางความขดแยงใจ และยงพบวาทงสามและภรรยาจะมพฤตกรรมรก เมอมการโตแยงกน ถงการปรบเปลยนทตนตองการและ มพฤตกรรมรบเมอมการใตแยงกนถงการปรบเปลยนทคสมรส ตองการจากตน

Edgar and Andrews (1990 : 126-131อางถงในสดารตน ศรจนทร 2549 : 102-103) ไดศกษา "การใชกลยทธในการเสนอมมมอง ซงกนและกนทจะเปนเสมอนตวทานายการปรบตวในชวตสมรส" โดยศกษากบกลมตวอยาง 158 คสมรส และนยามมมมองความเหนวาเปนแนวโนมทจะเขาใจในสถานภาพ 2จกเอาใจเขามาใสใจเรา โดยจะทาการวดใน 3 มต คอ (1) การเสนอมมมองซงกนและกนในความเขาใจการปฎสมพนธ ในสงคมทวไป (2) การใชยทธวธเสนอมมมองในความเขาใจตนเอง และ (3) การเสนอมมมอง ในความเขาใจ ตอความสมพนธในคสมรสอน ๆ ผลการศกษาชใหเหนวา การเสนอมมมองทง 3 มต จะสามารถ ทานาย การปรบตวในชวตสมรสไดทงในสามและภรรยา โดยภรรยาจะมคะแนน ความมนยสาคญสงกวาสามในเกณฑการวดทง 3 มต

สรปไดวา การศกษาวจยเกยวกบสถานการณความมนคงของครอบครวไทย รวมถงนโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวเพอเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนเรองใหมทยงไมพบงานวจยดานนโดยตรงเทาไรนก แมกระทงแนวคดดานความมนคงเพงจะไดรบความสาคญไมนานนกเชนกน การพจารณาตวแปรทเกยวของกบความมนคงของครอบครวจงจาเปนตองมการประยกตใชแนวคดดานครอบครวผสมผสานกบแนวคดดานสงคมในมตของหลกประกนความมนคงทางสงคม (social security) และการคมครองทางสงคม (social protection)

90

บทท 3 ระบยบวธการวจย

การศกษาวจยครงนไดดาเนนการวจยทงทเปนขอมลปฐมภมและขอมลทตยภม โดยมงเนนการศกษาสถานการณ

ความมนคงของครอบครวไทย รวมทงศกษานโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว เพอนาเสนอเปนรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ขอมลประเภททตยภมจะเปนการศกษาขอมลจากเอกสารและงานวจยตางๆทผานมาทเกยวของกบสถานการณความมนคงของครอบครวไทย รวมทงนโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว สวนขอมลประเภทปฐมภมไดจากการทาวจยเชงปรมาณ โดยการลงพนทภาคสนาม ในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมเปาหมายดวยการสมภาษณแบบตวตอตว โดยใชพนกงานสมภาษณ ทไดรบการฝกอบรมอยางดเปนผทาการสอบถามขอมลจากกลมตวอยางตามแบบสอบถามทไดผานกระบวนการสราง กระบวนการทดสอบความถกตอง แมนยา และเทยงตรงมาอยางดเแลว ภายหลงการเกบขอมลภาคสนามเรยบรอยแลว จงนาแบบสอบถามทงหมดมาทาการบนทกขอมลในสานกงานและทาการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคของการวจยในทสด

1. ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรในการวจยครงน คอ ครอบครวทอาศยอยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล (จงหวดสมทรปราการ) รวมทงในพนทศกษา 4 ภาค ซงคดเลอกจากจงหวดทมจานวนประชากร/จานวนบานมากทสด คอ ภาคกลาง ไดแก จงหวดชลบรและจงหวดนครสวรรค ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม

91

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ไดแก จงหวดอบลราชธาน และจงหวดขอนแกน และภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช ทงทอาศยอยในเขตเมองและเขตชนบท กลมตวอยางของการศกษาวจยน เปนตวแทนประชากรทมสถานภาพเปนหวหนาครอบครวหรอคสมรส หรอผมรายไดหลกในครอบครว จานวนไมนอยกวา 7,500 ครอบครว ในพนทศกษา 5 เขตพนท ประกอบดวย 1) กรงเทพมหานครและปรมณฑล 2) จงหวดตวแทนพนทในภาคกลาง 3) จงหวดตวแทนพนทในภาคเหนอ 4) จงหวดตวแทนพนทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ 5) จงหวดตวแทนพนทในภาคใต ในเบองตน คณะผวจยไดวางแผนการกระจายจานวนกลมตวอยางทตองเกบขอมลในระดบพนท ทง 5 เขตพนท ดวยวธการกระจายตามสดสวนทมของประชากรตวอยางในพนทนนๆ (proportional to size distribution) ซงจะไดขนาดกลมตวอยาง ดงน 1. กรงเทพมหานครและปรมณฑล 1,100 ตวอยาง 2. จงหวดตวแทนพนทในภาคกลาง 1,600 ตวอยาง 3. จงหวดตวแทนพนทในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2,500 ตวอยาง 4. จงหวดตวแทนพนทในภาคเหนอ 1,300 ตวอยาง 5. จงหวดตวแทนพนทในภาคใต 1,000 ตวอยาง สบเนองจากขนาดจานวนกลมตวอยางทกระจายจานวนเปนตวแทนในแตละเขตพนทมมากนอยแตกตางกน คณะผวจยและผเชยวชาญ (ทปรกษาโครงการ) ไดเหนพองตองกนวา ในเขตพนทภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จะทาการสมจงหวดทเปนตวแทนภาคละ 2 จงหวด สวนภาคเหนอ ภาคใต และปรมณฑลจะสมเลอกจงหวดทเปนตวแทนพนทละ 1 จงหวด ขนตอนการสมเลอกพนทศกษา (จงหวด อาเภอ ตาบล หมบาน และครอบครวตวอยาง) ใชวธการสมตวอยางแบบหลายชน (Multi-stage sampling) ดงน ขนท 1 การเลอกจงหวดตวอยางในแตละพนท โดยการพจารณาสมเลอกจงหวดตวแทนนนไดใชหลกเกณฑจาก “รายงานพฒนาคนของประเทศไทย ป 2552” เรอง “ความมนคงของมนษยในปจจบนและอนาคต”ซงดาเนนการโดย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รวมกบสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ประจาประเทศไทย และหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เปนขอมลประกอบการพจารณาจงหวดทเปนตวแทนภาค โดยเปนจงหวดทมคาดชนความกาวหนาของคน (Human Achievement Index, HAI) ในมตชวตครอบครวและชมชน ไมซากน ซงมการจาแนกระดบความกาวหนาของคน 5 ระดบ ไดแก สเขยวเขม (กาวหนาทสด) สเขยวออน (กาวหนารองลงมา) สเหลอง (กาวหนาปานกลาง) สสม (กาวหนานอย)และสแดง (ลาหลงทสด) ผลการพจารณาไดจงหวดทเปนตวแทนแตละพนท/ภาค และมระดบความกาวหนาของคนในมตชวตครอบครวและชมชนทหลากหลาย ตลอดจนตามขนาดกลมตวอยางทตองการรายจงหวด ดงน กรงเทพมหานคร ไดแก พนทเขตหลกสและจานวน 680 ตวอยาง จงหวดปรมณฑล ไดแก สมทรปราการ ( 420 ตวอยาง) ภาคกลาง ไดแก ชลบร (1,050 ตวอยาง) และ นครสวรรค (550 ตวอยาง) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก อบลราชธาน (1,200 ตวอยาง) และ ขอนแกน (1,300 ตวอยาง) ภาคเหนอ ไดแก เชยงใหม (1,300 ตวอยาง) ภาคใต ไดแก นครศรธรรมราช (1,000 ตวอยาง) ขนท 2 : การเลอกพนท 2 อาเภอในจงหวดตวอยาง เพอใหการศกษาครอบคลมทงครอบครว ทอยอาศยทงในเขตทมความเปนเมอง (มพนททอยภายใตเขตเทศบาลนคร เทศบาลเมอง และเทศบาลตาบล) และเขตทมความเปนชนบท ดงนน ในแตละจงหวดจะกาหนดเลอก 1 อาเภอเมอง และอก 1 อาเภอ ดวยการสมแบบใหโอกาสเทากน (random sampling) ขนท 3 การเลอกพนท 4 ตาบลในแตละอาเภอ เพอใหการศกษาครอบคลมทงครอบครวทอยอาศยทงในเขตทมความเปนเมอง (มพนททอยภายใตเขตเทศบาลนคร เทศบาลเมอง และเทศบาลตาบล)และเขตทมความเปนชนบท ดงนน ในแตละอาเภอจะกาหนดเลอก 1 ตาบลทเปนทตงของสวนราชการระดบอาเภอ และอก 3 ตาบลดวยการสมแบบใหโอกาสเทากน (random sampling)

92

ขนท 4 การเลอกพนท 4-5 หมบานในแตละตาบล เพอใหการศกษาครอบคลมทงครอบครวทอยอาศยทงในเขตทมความเปนเมอง (มพนททอยภายใตเขตเทศบาลนคร เทศบาลเมอง และเทศบาลตาบล)และเขตทมความเปนชนบท ดงนนในแตละตาบลจะกาหนดเลอก 1 หมบานทเปนทตงของสวนราชการระดบอาเภอ และอก 3-4 หมบานดวยการสมแบบใหโอกาสเทากน (random sampling) ขนท 5 : การเลอกครอบครวตวอยางในแตละหมบาน จะสมเลอกแบบใหโอกาสเทากน (random sampling) โดยพนกงานสมภาษณจะตองหาขอมลครอบครวทงหมดในแตละหมบาน แลวใหโอกาสการถกเลอกแบบเทาเทยมกน (เลอก 1 ครอบครว จากทกๆ..X...ครอบครว) เมอเรมตนสมภาษณครอบครวทหนงแลว จะนบครอบครวขางเคยงขามไปเทากบ X ครอบครว ถาไมสามารถทาการสมภาษณครอบครว ทถกเลอกได กจะสมภาษณครอบครวทอยตดกน การสมภาษณครอบครวถดๆไปกจะใชหลกการเดยวกน จนไดครบตามจานวนทกาหนดในแตละหมบาน ทงนเพอปองกนการไมครบถวนของขอมลทไดรบจากการสมภาษณในแตละครอบครวดวยเหตสดวสยใดๆกตาม คณะผวจยไดกาหนดใหพนกงานสมภาษณเกบขอมลในแตละพนทมาเกนกวาจานวน ทกาหนดไวขนตา (ตารางท 3.1) และเมอนาแบบสารวจมาตรวจสอบเพอบนทกขอมลสาหรบการวเคราะหพบวา มแบบสารวจทสมบรณทงสน 7,684 ครอบครว ดงแสดงในตารางท 3.2 ตารางท 3.1 แผนคาดประมาณการจานวนกลมตวอยางในพนทศกษาจาแนกตามจงหวด อาเภอ และตาบล

จงหวด อาเภอ จานวนตวอยาง

ตาบล หมบาน

กรงเทพมหานคร(680 ตวอยาง)

เขตยานนาวา 170 แขวงชองนนทร / แขวงบางโพงพาง

2 แขวง ๆ ละ 85 ครวเรอน

เขตคลองเตย 170 แขวงคลองเตย / แขวงพระโขนง


เขตหลกส 170 แขวงทงสองหอง / แขวงตลาดบางเขน


เขตตลงชน 170 แขวงตลงชน / แขวงบางระมาด


สมทรปราการ (420 ตวอยาง)

อาเภอเมอง 240 ตาบลปากนา 4 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (120 ครวเรอน)

ตาบลบางป 4 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (120 ครวเรอน) อาเภอบางเสาธง 180 ตาบลบางเสาธง 3 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (90 ครวเรอน) ตาบลศรษะจรเขนอย 3 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (90 ครวเรอน)

เชยงใหม (1,300 ตวอยาง)

อาเภอเมองเชยงใหม 650 ตาบลสเทพ 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน)

ตาบลชางเผอก 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน) ตาบลสนผเสอ 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน) ตาบลทาศาลา 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน) อาเภอพราว 650 ตาบลเขอนผาก 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน) ตาบลแมแวน 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน) ตาบลโหลงขอด 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน) ตาบลบานโปง 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน)

ขอนแกน (1,300 ตวอยาง)

อาเภอเมอง 650 ตาบลในเมอง 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน)

ตาบลแดงใหญ 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน) ตาบลทาพระ 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน) ตาบลบานคอ 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน) อาเภอชนบท 650 ตาบลชนบท 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน) ตาบลหวยแก 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน)

93

จงหวด อาเภอ จานวนตวอยาง

ตาบล หมบาน

ตาบลโนนพะยอม 5 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (165 ครวเรอน) ตาบลศรบญเรอง 5 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (160 ครวเรอน)

อบลราชธาน (1,200 ตวอยาง)

อาเภอเมอง 600 ตาบลในเมอง 5 หมบาน ๆ ละ 34 ครวเรอน (170 ครวเรอน)

ตาบลหนองขอน 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน) ตาบลหนองบอ 5 หมบาน ๆ ละ 34 ครวเรอน (170 ครวเรอน) ตาบลไรนอย 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน) อาเภอเดชอดม 600 ตาบลโพนงาม 5 หมบาน ๆ ละ 34 ครวเรอน (170 ครวเรอน) ตาบลนาเจรญ 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน) ตาบลโนนสมบรณ 5 หมบาน ๆ ละ 34 ครวเรอน (170 ครวเรอน) ตาบลบวงาม 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน)

นครศรธรรมราช(1,000 ตวอยาง)

อาเภอเมอง 500 ตาบลปากพน 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน)

ตาบลทาไร 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน) ตาบลนาเคยน 4 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (120 ครวเรอน) ตาบลทาเรอ 4 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (120 ครวเรอน) อาเภอฉวาง 500 ตาบลฉวาง 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน) ตาบลจนด 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน) ตาบลไมเรยง 4 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (120 ครวเรอน) ตาบลนาเขลยง 4 หมบาน ๆ ละ 30 ครวเรอน (120 ครวเรอน)

นครสวรรค (550 ตวอยาง)

อาเภอเมอง 280 ตาบลปากนาโพ 4 หมบาน ๆ ละ 35 ครวเรอน (140 ครวเรอน)

ตาบลหนองกระโดน 4 หมบาน ๆ ละ 35 ครวเรอน (140 ครวเรอน) อาเภอบรรพตพสย 270 ตาบลบงปลาท 4 หมบาน ๆ ละ 35 ครวเรอน (140 ครวเรอน) ตาบลหนองกรด 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน)

ชลบร (1,050 ตวอยาง)

อาเภอเมอง 528 ตาบลบานสวน 4 หมบาน ๆ ละ 34 ครวเรอน (136 ครวเรอน)

ตาบลหนองไมแดง 4 หมบาน ๆ ละ 34 ครวเรอน (136 ครวเรอน) ตาบลหนองร 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน) ตาบลเหมอง 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน) อาเภอพนสนคม 522 ตาบลพนสนคม 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน) ตาบลหนองเหยง 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน) ตาบลหนองขยาด 4 หมบาน ๆ ละ 33 ครวเรอน (132 ครวเรอน) ตาบลวดโบสถ 4 หมบาน ๆ ละ 32 ครวเรอน (128 ครวเรอน)

ตารางท 3.2 จานวนตวอยางทเกบไดจรงและมขอมลถกตองสมบรณ จาแนกตามพนท

พนท/ภาค จานวนตวอยางทกาหนด จานวนตวอยางทเกบไดสมบรณ กรงเทพมหานครและปรมณฑล 1,100 1,135

ภาคกลาง 1,600 1,623

ภาคเหนอ 1,300 1,307

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2,500 2,619

ภาคใต 1,000 1,000

รวมครอบครวตวอยางทงสน 7,500 7,684

94

2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย คอ “แบบสารวจขอมลความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครวไทย” ซงคณะผวจยพฒนาขนเอง โดยอางองจากรปแบบการพฒนาคนของสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ซงมการจาแนกความมนคงของมนษยเปน 8 ดาน ไดแก (1) สขภาพ (2) การศกษา (3) ชวตการงาน (4) รายได (5) ทอยอาศยและสภาพแวดลอม (6) ชวตครอบครวและชมชน (7) การคมนาคมและการสอสาร และ (8) การมสวนรวม ทงนแบบสารวจดงกลาวเปนแบบสารวจแบบมโครงสราง มลกษณะขอคาถามแบบปลายปดและปลายเปด แบงออกเปน 2 ชด ประกอบดวย แบบบนทกขอมลครอบครว และแบบสมภาษณความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว จานวนทงสน 14 หนา พรอมคาชแจงพนกงานสมภาษณและคายนยอมสมครใจใหขอมลของผใหขอมลหลก ดงน 2.1 แบบบนทกขอมลครอบครว เปนแบบฟอรมทใชสมภาษณผใหขอมลหลกเกยวกบขอมลทวไปของสมาชกครอบครว ทงทมและไมมชออยในทะเบยนบาน ทงทอยจรงกบครอบครวเปนประจาตอเนองกนนานเกน 6 เดอน และไปอยทอน (ทางาน/ไปเรยน ) จานวน 2 หนา แบงเปน 2 ตอน ไดแก ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมลหลก (4 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบ เพศ สถานภาพสมรส อาย ระดบการศกษาสงสด ตอนท 2 ขอมลพนฐานของครอบครว (6 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบ จานวนสมาชกครอบครวทมชออยในทะเบยนบาน จานวนสมาชกครอบครวทอาศยอยกบครอบครวเปนประจา ลกษณะครอบครว อาชพหลกของหวหนาครอบครว ศาสนาทสมาชกสวนใหญนบถอ ลกษณะสมาชกในครอบครว และจานวนทอาศยอยดวยกน เชน มเดก มผสงอาย มผพการ และมผปวย 2.2 แบบสมภาษณความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว เปนขอคาถามทใชสมภาษณผใหขอมลหลกพรอมกบบนทกคาตอบ เกยวกบความมนคงของครอบครวและหลกประกนความมนคงของครอบครว จานวน 10 หนา แบงเปน 10 ตอน ไดแก ตอนท 1 ความคดเหนตอประเดนความมนคงของครอบครว (2 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบความมนคงของครอบครว ทานคดถงเรองใดบาง และจะเกดขนไดอยางไร ครอบครวของทาน ในปจจบนมความมนคงหรอไม ตอนท 2 ความมนคงดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม (6 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบลกษณะทอยอาศยของครอบครว สภาพความแขงแรงมนคงและปลอดภยของทอยอาศย ความเปนเจาของบานหรอมกรรมสทธในบานและทดน สภาพแวดลอมของชมชนทอาศยอย ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม การประเมนระดบความมนคง ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอมของครอบครวโดยรวม ตอนท 3 ความมนคงดานชวตครอบครวและชมชน (11 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบสมาชกทเปนเดกอายตากวา 3 ป ใครเปนผดแล ผสงอาย (60 ปขนไป) ใครเปนผดแล สมาชกอายตากวา 18 ป ลกษณะพฤตกรรมปญหาของบตรหลาน การทาความดของบตรหลาน การอบรมสงสอนบตรหลาน สมพนธภาพของสมาชกครอบครว ปญหาหรอขอขดแยงในครอบครว การแบงบทบาทหนาทในครอบครว การใชเวลาทากจกรรมรวมกนในครอบครว ความสมพนธกบคนในละแวกชมชนทอาศยอย ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานทชวตครอบครวและชมชน การประเมนระดบความมนคงดานชวตครอบครวและชมชนของครอบครวโดยรวม ตอนท 4 ความมนคงดานสขภาพของครอบครว (6 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบ พฤตกรรมเสยงของสมาชกครอบครว สมาชกทพการใครเปนผดแล การออกกาลงกาย การเขารบบรการ จากแหลงบรการสขภาพ ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานสขภาพ การประเมนระดบความมนคงดานสขภาพของครอบครวโดยรวม

95

ตอนท 5 ความมนคงดานการศกษาของครอบครว (6 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามสมาชกครอบครวทไมไดเรยนหนงสอ สาเหตสาคญ การสงเสรมใหสมาชกครอบครวเรยนตอในระดบการศกษา ทสงขน การเพมพนความรใหสมาชกครอบครวในเรองการงาน/อาชพหรอทกษะอาชพ การแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเอง ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคง ดานการศกษา การประเมนระดบความมนคงดานการศกษาของครอบครวโดยรวม ตอนท 6 ความมนคงดานการงาน/อาชพของครอบครว (5 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบ สมาชกครอบครวททางานแลว มความพอใจและมความเสยงกบการงาน/อาชพททาอยปจจบน หวหนาครอบครวมความสามารถของในการหางานทาใหม หวหนาครอบครวตองการใหบตรหลานประกอบอาชพเชนเดยวกน ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานการงาน/อาชพ การประเมนระดบความมนคงดานการงาน/อาชพของครอบครวโดยรวม ตอนท 7 ความมนคงดานรายไดของครอบครว (6 ขอ) ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบรายไดรวมของครอบครว ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว รายได เงนออม รายจาย หนสน การทาบญชครวเรอน ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานรายได การประเมนระดบ ความมนคงดานรายไดของครอบครวโดยรวม ตอนท 8 ความมนคงดานการคมนาคมและการสอสารของครอบครว (6ขอ) ประกอบดวย ขอคาถามเกยวกบการสอสารในครอบครว การรบขาวสารทจาเปนตอการดารงชวตของครอบครว ยานพาหนะในการเดนทางของสมาชกครอบครว ยานพาหนะทใชเดนทางในภาวะเจบปวยหรอมเหตฉกเฉน ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานดานการคมนาคมและการสอสาร การประเมนระดบความมนคงดานดานการคมนาคมและการสอสารของครอบครวโดยรวม ตอนท 9 ความมนคงดานการมสวนรวมของครอบครว (6 ขอ)ประกอบดวยขอคาถามเกยวกบ การชวยเหลอเกอกลกนในเรองสาคญ การมสวนรวมตดสนใจในเรองสาคญ การเขารวมเปนสมาชกกลมหรอสงคมของครอบครว การเขารวมกจกรรมในชมชนหรอสงคมของครอบครว ความตองการและไดใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานการมสวนรวม การประเมนระดบความมนคงดานการมสวนรวมของครอบครวโดยรวม ตอนท 10 ความคดเหนตอภาพรวมความมนคงของครอบครว (2 ขอ) ประกอบดวยขอเกยวกบ การประเมนความมนคงของครอบครวตนเองใน 8 ดาน คณลกษณะของครอบครว และสงบงบอกถงคณลกษณะใน 5 ตว ไดแก ความสข ความเขมแขง ความพอเพยง คณภาพชวต และความมนคงของครอบครว 2.3 แบบบนทกภาพถายครอบครว เปนแนวปฏบตสาหรบพนกงานสมภาษณในการถายภาพกลมตวอยางครอบครว สาหรบใชประกอบการนาเสนอสภาพทอยอาศยและสภาพแวดลอมของครอบครว ในพนทศกษา 2.4 บตรตวเลอกหรอบตรใหคะแนน เปนเครองมอชวยผถกสมภาษณในการใหคาตอบกบ ขอคาถามซงมตวเลอกทมคาเปนหนวยนบไดชดเจนมากขน ทาใหผตอบไดคดเปรยบเทยบคาคะแนนหรอการตคานาหนกของคาตอบไดใกลเคยงกบการรบรตามความเปนจรงมากทสด 2.5 คมอการปฏบตงานเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม เปนแนวปฏบตสาหรบพนกงานสมภาษณ ในการสารวจและจดเกบขอมลภาคสนาม ประกอบดวย รายละเอยดของโครงการวจย คาจากดความหรอความหมายของคาทใชในการสมภาษณ และแนวปฏบตสาหรบพนกงานสมภาษณ พรอมกบบตรแสดงตวเลอกคาตอบ จานวน

3. ขนตอนการดาเนนการวจย คณะผวจยมขนตอนในการดาเนนงานวจย ดงน 3.1 จดประชมคณะทปรกษาโครงการ เพอวางแผนการดาเนนงานโครงการรวมกบผประสานงานโครงการกบบคลากรของสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว รวมทงเพอใหมการปรกษาหารอรวมกนในแตละระยะของการดาเนนงานทกขนตอนของกระบวนการวจย

96

3.2 ศกษาและทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศเกยวกบรปแบบ การเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ตลอดจนในเรองนโยบาย มาตรการและกลไกตาง ๆ ทเกยวของ เพอเปนแนวทางการจดทากรอบแนวคดการศกษา ประเดนการศกษา แผนและวธการศกษา 3.3 ทาการจดเกบรวบรวมขอมลเอกสารทางวชาการและขอมลสถตของประเทศไทยทเกยวของกบความมนคงของครอบครว เพอศกษาสถานการณความมนคงของครอบครวและการไดรบสวสดการ/บรการทางสงคมของครอบครว 3.4 กาหนดกรอบแนวคดการวจยและจดทา (ราง) เครองมอวจย โดยใชขอมลจากการทบทวนวรรณกรรม ทงจากแนวคดทฤษฎทเกยวของและผลงานวจยทผานมา 3.5 จดประชมวชาการ ครงท 1 เปนการประชมวชาการกลมยอยเพอระดมสมอง เรอง กรอบแนวคดประเดนศกษาและวธการศกษาตวชวดดานหลกประกนความมนคงของครอบครว เมอวนพฤหสบด ท 29 กรกฎาคม 2553 เวลา 09.00-12.30 น. ณ หองประชม 2605-2605/1 ชน 6 อาคารบรหาร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช อาเภอปากเกรด จงหวดนนทบร โดยเชญผทรงคณวฒ จานวน 4 ทาน ไดแก ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.จรรจา สวรรณทต ขาราชการบานาญ สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร รองศาสตราจารย ดร.กตตพฒน นนทปทมาดล คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร อาจารย ดร.สวรย บณยมานนท สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล นายวนชย บญประชา ผจดการมลนธเครอขายครอบครว และบคลากรทเกยวของในประเดนสวสดการสงคมและงานดานครอบครวจานวน 45 คน เพอพจารณาประเดนการจดทากรอบแนวคด ประเดนเนอหาการศกษา แผนการศกษาและพฒนารปแบบ การวเคราะหตวชวดดานหลกประกนความมนคงของครอบครว ตลอดจนแนวทางการจดเกบขอมลแบบทตยภมและปฐมภม ในการน คณะผวจยไดจดทาสรปขอเสนอแนะการประชมวชาการกลมยอย เพอปรบแกไข (ราง) เครองมอวจย เกยวกบประเดนขอคาถามและภาษาทใช ใหมความชดเจนและงายตอความเขาใจ ในการตอบคาถาม 3.6 ทดลองใช (ราง) เครองมอวจยและปรบแกไข พรอมทงจดทาคมอการใชงาน คณะผวจยไดทาการทดลองใชเครองมอวจยกบครอบครวในเขตเมองและชานเมองในพนทจงหวดนนทบร และจงหวดนครปฐมจานวน 30 ครอบครว หลงจากนนไดปรบภาษาทใชใหมความชดเจนมากขน แลวจงทดลองใช (ราง) เครองมอวจย ทปรบใหมกบครอบครวในพนทกรงเทพมหานคร จานวน 20 ครอบครว 3.7 จดเครองมอวจย “แบบสารวจความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว” และคมอการปฏบตงานเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม ในพนทศกษา 8 จงหวด 3.8 จดทาแผนการเกบขอมลกลมเปาหมายครอบครวและแนวทางการจดเกบขอมล โดยประสานความรวมมอกบหนวยงานทปฏบตงานคนเคยกบครอบครวในพนทศกษา พรอมทงจดสงหนงสอขอความอนเคราะหหนวยงานดงกลาว ชวยทาหนาทประสานงานกบผรบผดชอบพนทศกษา ในอนทจะประสานความรวมมอกบกลมเปาหมายครอบครว เพอชวยนาทางหรออานวยความสะดวกใหคณะผวจยเขาไปสมภาษณครอบครวดวยความไววางใจ 3.9 ทาการฝกอบรมพนกงานสมภาษณ พรอมทงชแจงภาพรวมของโครงการ โดยเฉพาะวตถประสงคของโครงการวจยและตวแปรทศกษา เพอใหการจดเกบรวบรวมขอมลมความถกตองตรงกบสภาพทเปนจรงและเชอถอได ใชเวลา 1 วน ในระหวางวนท 15 กนยายน 2553 โดยมการอธบายทาความเขาใจกบขอคาถามทกขอ เปนเวลา ½ วน และฝกสมภาษณครอบครว เปนเวลา ½ วน นอกจากน คณะผวจยมการซกซอมความเขาใจในการเกบรวบรวมขอมลและยาเตอนแนวปฏบตในการสมภาษณครอบครว ประมาณ ½ วน กอนลงมอจดเกบขอมลภาคสนามในทกพนทศกษา อกทงมการสมตรวจสอบความถกตองของพนกงานสมภาษณและบนทกขอมลครอบครวในทกพนท 3.10 ตดตอประสานงานหนวยงานและผรบผดชอบพนทศกษา เพอยนยนกาหนดการลงพนทจดเกบขอมลและขอความอนเคราะหแจงขาวใหแกครอบครวทอยในพนทกอนการลงพนทลวงหนา 1-2 สปดาห (ดตารางท 3.2) 3.11 ลงพนทภาคสนามทาการสารวจความคดเหน/ทรรศนะของกลมเปาหมายครอบครว ในประเดนเกยวกบความมนคงในชวตความเปนอยของครอบครว สวสดการสงคม/บรการทางสงคมทครอบครวไดรบ การเขาถงหลกประกนความมนคงและสวสดการตาง ๆ ของภาครฐและภาคประชาชน ความพงพอใจตอ

97

การใชบรการตาง ๆ ปญหาและอปสรรค รวมทงความตองการดานชวตความเปนอยของครอบครว บรการทางสงคมทครอบครวควรไดรบและหลกประกนความมนคง/สวสดการสาหรบครอบครว

ตารางท 3.3 กาหนดการจดเกบขอมลในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล พนทศกษา วนเวลา สถานทเกบขอมล

กรงเทพมหานคร เขตหลกส 15 กนยายน 2553 แขวงทงสองหอง แขวงตลาดบางเขน

เขตคลองเตย 20 กนยายน 2553 แขวงคลองเตย แขวงพระโขนง

เขตยานนาวา 22 กนยายน 2553 แขวงชองนนทร แขวงบางโพงพาง

เขตตลงชน 24 กนยายน 2553 แขวงตลงชน แขวงบางระมาด

สมทรปราการ อาเภอบางเสาธง 27 กนยายน 2553 ตาบลปากนา ตาบลบางป

อาเภอเมอง 6 ตลาคม 2553 ตาบลบางเสาธง ตาบลศรษะจรเขนอย

ตารางท 3.4 กาหนดการจดเกบขอมลในพนท 4 ภมภาคของประเทศ พนทศกษา วนเวลา สถานทเกบขอมล

เชยงใหม อาเภอเมอง 20 กนยายน – 1ตลาคม 2553

ตาบลสเทพ/ตาบลชางเผอก ตาบลสนผเสอ/ตาบลทาศาลา

อาเภอพราว ตาบลเขอนผาก/ตาบลแมแวน ตาบลโหลงขอด/ตาบลบานโปง

นครสวรรค อาเภอเมอง 27 – 30 กนยายน 2553 ตาบลปากนาโพ/ตาบลหนองกระโดน

อาเภอบรรพตพสย ตาบลบงปลาท /ตาบลหนองกรด

อบลราชธาน อาเภอเมอง 27 กนยายน – 8 ตลาคม2553

ตาบลในเมอง/ตาบลหนองขอน ตาบลหนองบอ/ตาบลไรนอย

อาเภอเดชอดม ตาบลโพนงาม/ตาบลนาเจรญ ตาบลโนนสมบรณ/ตาบลบวงาม

ชลบร อาเภอเมอง 1 - 9 ตลาคม 2553 ตาบลบานสวน/ตาบลหนองไมแดง ตาบลหนองร/ตาบลเหมอง

อาเภอพนสนคม ตาบลพนสนคม/ตาบลหนองเหยง ตาบลหนองขยาด/ตาบลวดโบสถ

ขอนแกน อาเภอเมอง 1 – 12 ตลาคม 2553 ตาบลในเมอง/ตาบลแดงใหญ ตาบลทาพระ/ตาบลบานคอ

อาเภอชนบท ตาบลชนบท/ตาบลหวยแก ตาบลโนนพะยอม/ตาบลศรบญเรอง

นครศรธรรมราช อาเภอเมอง 10 – 18 ตลาคม 2553 ตาบลปากพน/ตาบลทาไร

ตาบลนาเคยน/ตาบลทาเรอ อาเภอฉวาง ตาบลฉวาง/ตาบลจนด

ตาบลไมเรยง/ตาบลนาเขลยง 3.13 ทาการตรวจสอบความสมบรณของขอมล คณะผวจยทรบผดชอบดแลการจดเกบขอมล ในแตละพนทศกษาดาเนนการตรวจสอบความถกตองของขอมลทไดรบ โดยสมตวอยางแบบสารวจทกรอกขอมลเรยบรอยแลวและพจารณาความสมบรณของคาตอบในแบบสารวจความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครวอยางละเอยด 3.14 ลงรหสขอมลตามคมอลงรหสตวแปรทศกษาและตรวจสอบความถกตองของขอมลในเบองตนกอนทจะทาการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคของการวจย หลงจากนนจงประมวลผลและวเคราะหขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ

98

3.15 ประชมเชงปฏบตการคณะผวจย เพอทาการแปลผลการวเคราะหขอมล เพอสรปผลและจดทา (ราง) รายงานการวจยฉบบเบองตน 3.16 จดประชมวชาการครงท 2 เพอวพากษ (ราง) รายงานการวจยฉบบสมบรณ 3.17 ปรบแกไข (ราง) รายงานการวจย 3.18 จดประชมวชาการครงท 3 เพอนาเสนอผลงานวจยสสาธารณชน 3.19 จดทารายงานวจยฉบบสมบรณสงสานกสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว

4. การเกบรวบรวมขอมล การศกษาครงนมวธการดาเนนการเพอใหไดมาซงขอมลทถกตอง และตรงกบความเปนจรงมากทสด โดยมวธการเกบรวบรวมขอมลตามลาดบการดาเนนงานตาง ๆ ดงน 4.1 ศกษาขอมลทตยภม คณะผวจยศกษาคนควาขอมลจากเอกสารทผอนไดเรยบเรยงไว เชน หนงสอ รายงานการวจย วทยานพนธ ขอมลจากเวบไซด/อนเตอรเนต และเอกสารจากหนวยงานทเกยวของ กบความมนคงของครอบครวและหลกประกนความมนคงของครอบครว ไดแก ขอมลสถตประชากร/ ครวเรอน ขอมล จปฐ. ขอมลจากรายงานการพฒนาคนของประเทศไทย (UNDP) 4.2 เกบรวบรวมขอมลภาคสนาม คณะผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลในพนทศกษา โดยมหวหนาทมและเจาหนาททมสมภาษณจานวน 6-8 คน ขนอยกบจานวนกลมตวอยางในพนทศกษา 4.3 ตดตอประสานงานกบหนวยงานทรบผดชอบดแลพนทศกษา คณะผวจยจดสงหนงสอราชการในการประสานความรวมมอไปยงสานกงานเขตและสานกพฒนาชมชน เพอขอความอนเคราะหตดตอประธาน/ผนาชมชน และครอบครวกลมเปาหมายทกาหนดในการจดเกบขอมลเกยวกบหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสมครใจใหขอมล และพจารณากาหนดการลงพนทศกษาในสวนกรงเทพมหานคร และปรมณฑล รวมทงในสวนภมภาคในพนท 4 ภาคของประเทศ โดยคานงถงความสะดวกของครอบครวเปนสาคญ 4.4 ดาเนนการลงพนทศกษา คณะผวจยรวมกบเจาหนาทจากสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว และพนกงานสมภาษณ ดาเนนการลงพนทสมภาษณครอบครวตามคณสมบตทกาหนด เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนตรงตามวตถประสงคของการวจย 4.5 ขณะทาการสมภาษณ พนกงานสมภาษณจะจดบนทกรายละเอยดทงหมดทไดจากการสมภาษณ และหวหนาทมจะดาเนนการตรวจสอบความสมบรณครบถวนของคาตอบในแบบสารวจความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว และบนทกภาพของแตละพนทกอนออกจากสถานทเกบขอมลทกครง 4.6 หลงการสมภาษณ คณะผวจยไดนาขอมลทสมภาษณมาตรวจสอบความถกตองและชดเจนอกครงหนง ถาขอมลทไดไมชดเจนหรอไมตรงกบความเปนจรง ผวจยจะใหพนกงานสมภาษณตดตอสมภาษณเพมเตมหรอขอขอมลเพมเตมจนไดความหมายทชดเจนครบถวนสมบรณ 4.7 ตรวจสอบความสมบรณของขอมล คณะผวจยไดทาการตรวจสอบความสมบรณครบถวน และชดเจนของขอมลทไดรบกอนทจะดาเนนการประมวลและวเคราะหขอมล เพอใหไดขอมลทตรงกบสภาพความเปนจรงมากทสด 5. การวเคราะหขอมล คณะผวจยนาขอมลทรวบรวมไดมาดาเนนการวเคราะหขอมลแบงเปน 2 ประเภท ดงน 5.1 ขอมลเชงปรมาณ ทาการวเคราะหคาความถและรอยละในสวนของขอมลทไดรบจากการตอบแบบสารวจความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว โดยดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ ไดแก 5.1.1 จดระบบขอมล คณะผวจยจดทารหสขอมลโดยกาหนดชอตวแปรและคาของตวแปร รวมทงจดกลมขอมลทเปนขอความสาหรบการลงรหสกอนทาการลงรหสขอมล 5.1.2 บนทกขอมลลงในโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรปทใชในการวเคราะหขอมล และตรวจสอบความถกตองของขอมล

99

5.1.3 ทาการวเคราะหและแปลผลขอมล โดยตรวจสอบการแจกแจงของขอมล คานวณคาสถตเบองตนในรปของคาความถและรอยละ และแปลความหมาย 5.2 ขอมลเชงคณภาพ ทาการวเคราะหเนอหา (content analysis) ในสวนของขอมลทขอความเนอหาจากการศกษาเอกสารและการสมภาษณขอคาถามปลายเปด โดยดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ ไดแก 5.2.1 จดระบบขอมล คณะผวจยนาขอมลทไดรบจากการบนทกขอความคาตอบหรอคาบอกเลาของผใหสมภาษณเฉพาะรายกรณมาจดรปแบบใหเหมาะสมกอน โดยทาการอานทานขอมลหลาย ๆ เทยว เพอใหซมซบสาระสาคญของขอมล พรอมกบเขยนบนทกประกอบเพอตงขอสงเกตและทารางสรปขอมลสาคญทไดรบ 5.2.2 แสดงขอมลและเชอมโยงหาความสมพนธของขอมล คณะผวจยจดแสดงขอมลในรปของตารางรายละเอยดขอมลในแตละประเดน ตามวตถประสงคการวจย ตลอดจนวเคราะหเชอมโยงหาความสมพนธระหวางขอมลดวยแผนภมภาพในลกษณะของผงความคด (mind mapping) 5.2.3 แปลความและสรางขอสรป คณะผวจยทาความเขาใจกบขอมล เพอแปลความหมายของขอมลตามสภาพทปรากฏ และวเคราะหสรปผลสถานการณความมนคงของครอบครวทเกยวของ

100

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนมงเนนการศกษาสถานการณความมนคงของครอบครวไทย รวมถงนโยบาย มาตรการ กลไก และ

รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว เพอเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยทาการประมวลขอมลจากเอกสารทเกยวของและ การลงพนทภาคสนามในการสมภาษณผแทนของครอบครว จานวน 7,684 ครอบครว ในจงหวดหลก ๆ ทกภมภาคของประเทศไทย ประกอบดวยกรงเทพมหานครและเขตปรมณฑล ไดแก กรงเทพมหานครและจงหวดสมทรปราการ ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม ภาคกลาง ไดแก จงหวดนครสวรรคและจงหวดชลบร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดขอนแกนและจงหวดอบลราชธาน และภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช คณะผวจยไดประมวลผลขอมลทงหมดตามวตถประสงคของการวจย โดยนาเสนอผลการวเคราะหขอมล แบงออกเปน 3 ตอน ดงรายละเอยดตอไปน ตอนท 4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยางครอบครวทศกษา

4.1.1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม 4.1.2 ขอมลพนฐานของครอบครวกลมตวอยาง 4.1.3 ขอมลดานสภาพแวดลอมของครอบครว

ตอนท 4.2 ผลการวเคราะหสถานการณความมนคงของครอบครวไทย 4.2.1 ความคดเหนตอประเดนความมนคงของครอบครว 4.2.2 ความมนคงของครอบครวดานสขภาพ 4.2.3 ความมนคงของครอบครวดานการศกษา 4.2.4 ความมนคงของครอบครวดานชวตการงาน/อาชพ 4.2.5 ความมนคงของครอบครวดานรายได 4.2.6 ความมนคงของครอบครวดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม 4.2.7 ความมนคงของครอบครวดานชวตครอบครวและชมชน 4.2.8 ความมนคงของครอบครวดานการคมนาคมและการสอสาร 4.2.9 ความมนคงของครอบครวดานการมสวนรวม 4.2.10 ภาพรวมความมนคงของครอบครว

ตอนท 4.3 ผลการศกษานโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกน ความมนคงของครอบครว 4.3.1 นโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวของ

ประเทศไทย

101

4.3.2 นโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวของตางประเทศ

ตอนท 4.4 ผลการศกษารปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทไดจาก

งานวจยเอกสารและจากการลงพนทภาคสนาม ทสอดคลองกบความตองการ ของครอบครว 4.4.1 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทไดจากการคนควาและรวบรวม

เอกสารงานวจยทเกยวของ 4.4.2 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทไดจากขอมล

การลงพนทภาคสนาม

ตอนท 4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยางครอบครวทศกษา กลมตวอยางครอบครวทศกษาเปนตวแทนหรอสมาชกของครอบครวทสมครใจยนดใหขอมล จานวนทงสน 7,684 ครอบครว ซงอาศยอยในพนทศกษา ทงในเขตเมองและเขตชนบท ครอบคลมกรงเทพมหานครและปรมณฑล และจงหวดใน 4 ภมภาค ทมจานวนประชากร/จานวนบานมากทสด โดยทาการจดเกบขอมลกลมตวอยางครอบครว แบงเปน 5 พนทศกษาเปนรายภาค ดงน กรงเทพมหานครและเขตปรมณฑล ไดแก กรงเทพมหานคร และจงหวดสมทรปราการ จานวน 1,135 ครอบครว ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม จานวน 1,623 ครอบครว ภาคกลาง ไดแก จงหวดนครสวรรค และจงหวดชลบร จานวน 1,307 ครอบครว ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดขอนแกน และจงหวดอบลราชธาน จานวน 2,619 ครอบครว ภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช จานวน 1,000 ครอบครว ทงนในแตละประเดนทศกษาจะนาเสนอในภาพรวมทงหมด และรายภาค ดงรายละเอยดตอไปน 4.1.1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามหรอผใหขอมลหลก ผตอบแบบสอบถามหรอผใหขอมลหลกถอเปนตวแทนของครอบครว ซงอาจเปนหวหนาครอบครว หรอคสมรส หรอสมาชกครอบครวทสามารถตอบขอคาถามตาง ๆ เกยวกบการดาเนนชวตประจาวนของสมาชกครอบครวโดยรวมได ผลการศกษาขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ในแตละประเดน ทศกษาในภาพรวม และรายภาค ดงตารางท 4.1 เพศ ผใหขอมลหลกสวนใหญเปนหญงมากกวาชาย (หญง รอยละ 69.3 ชาย รอยละ 30.7) กระจายตวอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 72.8) รองลงมากระจายตวอยในภาคเหนอ กรงเทพฯและปรมณฑล ภาคกลาง และภาคใต ตามลาดบ (รอยละ 69.2, รอยละ 68.2, รอยละ 67.0 และ รอยละ 65.0) สถานภาพสมรส ผใหขอมลหลกสวนใหญอยกบคครอง (รอยละ 71.9) รองลงมาเปนหมาย โสด แยก และ หยา ตามลาดบ เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ในกทม.และปรมณฑล สวนใหญมสถานภาพสมรสอยกบคครอง (รอยละ 68.2) รองลงมา เปนหมาย (รอยละ 13.2) ภาคกลาง สวนใหญอยกบคครอง (รอยละ 66.1) รองลงมาเปนโสด (รอยละ 14.0) ภาคเหนอ สวนใหญอยกบคครอง (ณอยละ 74.5) รองลงมา เปนหมาย (รอยละ 11.8) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนใหญอยกบคครอง (รอยละ 75.9) รองลงมาเปนหมาย (รอยละ 13.0) และภาคใต สวนใหญอยกบคครอง (รอยละ 71.3) รอลงมาเปนหมาย (รอยละ 12.9) อาย ผใหขอมลหลกมอายเฉลย 48.9 ป สวนใหญ (รอยละ 14.3) มอาย 65 ปขนไป รองลงมามอายระหวาง 50-54 ป (รอยละ 14.0) อายระหวาง 45-49 ป (รอยละ 13.7) อายระหวาง 55-59 ป (รอยละ 11.4) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล และภาคกลาง สวนใหญมอาย 45-49 ป

102

ภาคกลาง (รอยละ 12.7 และ รอยละ 12.6 ตามลาดบ) ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสวนใหญอาย 50-54 ป (รอยละ 17.7 และ รอยละ 14.4 ตามลาดบ) และภาคใต สวนใหญมอาย 45-49 ป ระดบการศกษา ผใหขอมลหลกสวนใหญสวนใหญ จบการศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 60.4) รองลงมาจบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 11.3) มธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 10.0) ทเหลอจบระดบปรญญาตร อาชวศกษา ไมไดเรยน และปรญญาโทและสงกวา ซงมสดสวนไมสงนก เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา กลมตวอยางสวนใหญจบการศกษาในระดบประถมศกษากระจายอยใน ทกภมภาค เชนเดยวกบผทไมไดเรยน

ตารางท 4.1 รอยละของครอบครวจาแนกตามขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ประเดนทศกษา

กทม.และปรมณฑล

ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

ภาคใต ทวประเทศ

N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

เพศ

ชาย 31.8 33.0 30.8 27.2 35.0 30.7

หญง 68.2 67.0 69.2 72.8 65.0 69.3

สถานภาพสมรส

โสด 11.0 14.0 8.4 7.1 8.5 9.5

อยกบคครอง 68.2 66.1 74.5 75.9 71.3 71.9

หมาย 13.2 12.1 11.8 13.0 12.9 12.6

หยา 3.7 3.0 3.5 1.7 1.0 2.5

แยก 3.9 4.9 1.8 2.3 6.3 3.5

อายปจจบน

ตากวา 21 ป 3.7 3.6 2.3 2.5 2.1 2.8

21-24 ป 2.3 2.5 2.1 1.9 1.9 2.1

25-29 ป 4.1 6.1 2.9 3.9 4.7 4.3

30-34 ป 7.5 8.3 5.2 6.8 6.2 6.9

35-39 ป 10.2 11.0 6.9 8.6 7.9 9.0

40-44 ป 12.7 12.6 11.9 13.1 10.1 12.3

45-49 ป 15.6 12.9 15.4 12.8 12.8 13.7

50-54 ป 14.3 11.4 17.7 14.4 12.3 14.0

55-59 ป 11.4 10.2 12.2 12.1 10.2 11.4

60- 64 ป 7.0 8.4 9.6 9.8 11.1 9.2

65 ปขนไป 11.3 12.9 13.9 14.1 20.7 14.3

103





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

อายเฉลย (ป) 47.26 47.05 50.23 49.22 51.21 48.9

การศกษาสงสด

ไมไดเรยน 3.0 4.9 9.8 1.0 2.1 3.8

ประถมศกษา 47.8 54.0 59.4 69.0 64.0 60.4

มธยมศกษาตอนตน 15.5 13.1 8.5 10.0 10.6 11.3

มธยมศกษาตอนปลาย 12.4 10.0 8.3 10.0 9.7 10.0

อาชวศกษา 11.4 8.1 5.5 4.7 5.4 6.6

ปรญญาตร 9.9 9.9 8.4 5.3 7.4 7.8

ปรญญาโทและสงกวา 0.0 0.0 0.1 0.0 0.8 0.1

4.1.2 ขอมลพนฐานของครอบครวกลมตวอยาง 1) จานวนสมาชกในครอบครวหรอขนาดของครอบครว จานวนสมาชกทมชออยในทะเบยนบาน พบวา ครอบครวสวนใหญมจานวนสมาชก ทมชออยในทะเบยนบาน 4 คน (รอยละ 25.2) รองลงมา มจานวนสมาชก 3 คน, 5 คน, 6 คน, 7-10 คน และมากกวา 10 คนขนไป (รอยละ 24.3, 15.3, 8.2, 7.4 และ 0.2 ตามลาดบ) ดงตารางท 4.2 เมอพจารณาตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล สวนใหญมสมาชกทมชออย ในทะเบยนบาน 3 คน (รอยละ 25.8) ภาคกลาง มสมาชกทมชออยในทะเบยนบาน 3 คน และ 4 คน ในสดสวนใกลเคยงกน (รอยละ24.6 และ 24.3 ตามลาดบ) ภาคเหนอ มสมาชกทมชออยในทะเบยนบาน 3 คน (รอยละ 34.2) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มสมาชกทมชออยในทะเบยนบาน 4 คน (รอยละ 27.7) และภาคใต มสมาชกทมชออยในทะเบยนบาน 3 คน (รอยละ 28.7) ตารางท 4.2 รอยละของครอบครวจาแนกตามจานวนสมาชกครอบครวทมชออยในทะเบยนบาน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

0 คน 11.9 5.5 1.7 0.8 0.0 3.5

1 คน 3.7 2.2 1.3 1.1 0.7 1.7

2 คน 9.0 15.7 20.5 7.9 26 14.2

104

3 คน 25.8 24.6 34.2 16.8 28.7 24.3

4 คน 21.4 24.3 23.6 27.7 26.7 25.2

5 คน 12.7 13.9 10.3 21.2 11.8 15.3

6 คน 6.9 7.5 4.8 12.8 3.2 8.2

7-10 คน 8.5 6.3 3.1 11.5 2.9 7.4

มากกวา 10 คน 0.1 0.1 0.4 0.2 0.0 0.2

จานวนสมาชกครอบครวเฉลย (คน)

3.59 3.68 3.48 4.52 3.45 3.89

จานวนสมาชกครอบครวทอยประจา พบวา จานวนสมาชกครอบครวสวนใหญทอยประจา มจานวน 3 คน รองลงมา มจานวน 4 คน (รอยละ 25.9) จานวนสมาชกในครอบครวทอยประจาทงหมดเฉลย 4.03 คน ดตารางท 4.3 เมอพจารณาตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล ภาคกลาง และภาคเหนอ มสมาชกครอบครวทอยประจา 3 คน (รอยละ 30.7, รอยละ 27.1 และ รอยละ 34.1 ตามลาดบ) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต มสมาชกครอบครวทอยประจา 4 คน (รอยละ 27.6 และ รอยละ 27.8 ตามลาดบ) จานวนสมาชกเพศชาย ครอบครวสวนใหญมจานวนสมาชกเพศชาย จานวน 3 คน (รอยละ 36.8) รองลงมา มสมาชกเพศชาย จานวน 2 คน (รอยละ 33.8) เปนทนาสงเกตวาครอบครวตวอยางทงหมดไมมครอบครวทไมมสมาชกเพศชายเลย ดตารางท 4.3 เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มจานวนสมาชกเพศชาย 3 คน (รอยละ 39.9) ภาคกลาง 2 คน (รอยละ 36.8) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มจานวนสมาชกเพศชาย 3 คน (รอยละ 37.8) และภาคใต มจานวนสมาชกเพศชาย 2 คน (รอยละ 43.3) จานวนสมาชกเพศหญง พบวา ครอบครวสวนใหญมจานวนสมาชกเพศหญง จานวน 2 คน (รอยละ 37.6) รองลงมา มสมาชกเพศชาย จานวน 2 คน (รอยละ 31.3) ดตารางท 4.3 เมอจาแนกตามรายภาค กทม.และปรมณฑล และภาคกลาง มจานวนสมาชกเพศหญง 2 คน (รอยละ 37.8 และ รอยละ 37.9 ตามลาดบ) ภาคเหนอ มจานวนสมาชกเพศหญง 1 คน (รอยละ 41.3) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มจานวนสมาชกเพศหญง 2 คน (รอยละ 38.6) และภาคใต มจานวนสมาชก เพศหญง 1 คน (รอยละ 42.9) ตารางท 4.3 รอยละของครอบครวทมสมาชกครอบครวอยในครอบครวเปนประจา





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

จานวนสมาชกครอบครว

1 คน 0.0 0.6 0.1 0.2 0.1 0.2

2 คน 6.8 19.7 24.9 8.1 25 15.4

3 คน 30.7 27.1 34.1 20.2 28 26.6

4 คน 25.3 25.7 21.7 27.6 27.8 25.9

5 คน 16.7 13.7 11.0 21.3 11.9 16.0

105





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

6 คน 8.5 6.9 4.7 12.8 3.9 8.4

7-10 คน 11.9 6.2 3.3 9.6 3.3 7.3

มากกวา 10 คน 0.1 0.1 0.3 0.2 0.0 0.2

จานวนสมาชกเพศชาย

1 คน 4.5 6.9 5.3 2.9 4.2 4.6

2 คน 28.5 36.8 43.5 25.8 43.3 33.8

3 คน 39.9 34.7 36 37.8 35.2 36.8

4 คน 18.4 14.2 12.5 22.8 13 17.3

5 คน 5.6 5.5 1.9 7.5 3.6 5.3

6 คน 1.8 1.3 0.5 2.2 0.5 1.4

7-10 คน 1.1 0.6 0.2 0.8 0.2 0.6

จานวนสมาชกเพศหญง

0 คน 0.8 1.5 0.9 0.8 1.5 1.1

1 คน 24.9 33.5 41.3 23.3 42.9 31.3

2 คน 37.8 37.9 37.3 38.6 35 37.6

3 คน 22.1 19.3 14.8 24.1 15.2 20.1

4 คน 8.5 5.4 3.7 9.4 4.2 6.8

5 คน 3.8 1.8 1.2 2.8 0.8 2.2

6 คน 1.7 0.4 0.4 0.7 0.4 0.7

7-10 คน 0.4 0.2 0.3 0.3 0 0.3

จานวนสมาชกครอบครวเฉลย(คน)

สมาชกอยประจาทงหมด 4.36 3.83 3.51 4.47 3.53 4.03

สมาชกอยประจาเพศชาย 2.03 1.81 1.65 2.17 1.71 1.92

สมาชกอยประจาเพศหญง 2.33 2.02 1.86 2.30 1.82 2.11 2) ลกษณะครอบครว ครอบครวสวนใหญ มลกษณะเปนครอบครวเดยว ทมพอแมและลกอยดวยกน (รอยละ 44.1) รองลงมามลกษณะเปนครอบครวขยาย ทมป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา และพอแมลกอยรวมกน (รอยละ 30.2) ครอบครวทมลกษณะเปนครอบครวเลยงเดยว ทมพอหรอแมเพยงคนเดยวอยกบลก

106

(รอยละ 10.5) สวนทเหลอมลกษณะอน ๆ เชน อยกนในหมญาต คสมรสยงไมมลก มสดสวนคอนขางนอย ดงตารางท 4.4 เมอจาแนกตามรายภาค พบวา ครอบครวทมพอแมและลกอยดวยกน และครอบครว ทมป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา และพอแมลกอยรวมกน รวมทงครอบครวทมลกษณะมพอหรอแมเพยง คนเดยวอยกบลก (ครอบครวเลยงเดยว) มกระจายอยในทกภมภาค ตารางท 4.4 รอยละของครอบครวจาแนกตามลกษณะครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มพอแมและลกอยดวยกน 44.6 42.9 47.8 41.9 46.5 44.1

มปยาตายาย ลงปานาอา และพอแมลกอยรวมกน

33.9 25.7 21.4 42.1 13.5 30.2

มพอหรอแมเพยงคนเดยวอย กบลก (เลยงเดยว)

9.0 11.9 11.2 7.2 17.2 10.5

อยกนในหมญาตพนอง (เชน พกบนอง ตากบยาย)

9.2 11.8 9.3 6.1 8.0 8.6

คสมรสยงไมมลก 3.0 7.0 6.7 2.6 5.0 4.6

อน ๆ 0.4 0.7 3.5 0.1 9.8 2.1 3) อาชพหลกของหวหนาครอบครว หวหนาครอบครว ในทนหมายถง ผมรายไดหลกของครอบครวและมอานาจในการตดสนใจมากทสด หรอเปนผทเปนทพงหลกของครอบครวและมบทบาทรบผดชอบดแลชวตความเปนอยของสมาชกครอบครวมากทสดสวนใหญ มอาชพหลกในการทาเกษตรกรรม (รอยละ 29.0) รองลงมา มอาชพรบขาง/ลกจาง (รอยละ 25.2) คาขาย/ธรกจสวนตว (รอยละ 21.7) ทเหลอทาอาชพอน ๆ เชน รบราชการ พนกงานบรษท วางงาน มสดสวนคอนขางนอย ดงตารางท 4.5 เมอจาแนกตามรายภาค พบวา ในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล สวนใหญประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว (รอยละ 35.2) รองลงมาประกอบอาชพรบจาง/ลกจาง (รอยละ 30.4) ภาคกลาง สวนใหญประกอบอาชพรบจาง/ลกจาง (รอยละ 30.6) รองลงมาประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว (รอยละ 28.5) ภาคเหนอสวนใหญประกอบอาชพเกษตกรรม (รอยละ 30.1) รองลงมาประกอบอาชพรบจาง/ลกจาง (รอยละ 25.7) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนใหญประกอบอาชพเกษตกรรม (รอยละ 47.7) รองลงมา ประกอบอาชพ รบจาง/ลกจาง (รอยละ 18.6) และภาคใต สวนใหญประกอบอาชพ เกษตรกรรม และรบจาง/ลกจาง (รอยละ 28.4 และ รอยละ 26.8 ตามลาดบ) ตารางท 4.5 รอยละของครอบครวจาแนกตามอาชพหลกของหวหนาครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

วางงาน 8.3 5.8 9.9 4.1 4.0 6.1

ขาราชการ/รฐวสาหกจ 7.4 5.9 5.6 6.3 7.0 6.4

107





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

พนกงานบรษท 10.1 4.1 2.1 1.7 1.1 3.4

คาขาย/ธรกจสวนตว 35.2 28.5 20.5 12.1 21.6 21.7

รบจาง/ลกจาง 30.4 30.6 25.7 18.6 26.8 25.2

เกษตรกรรม 1.5 17.6 30.1 47.7 28.4 29.0

พอบาน/แมบาน 4.4 5.0 2.8 6.2 5.1 5.0

นกเรยน/นกศกษา 0.1 0.2 0.1 0.1 0.0 0.1

เกษยณ/ขาราชการบานาญ 1.9 1.3 2.1 2.1 2.2 1.9

ชวยงานอาชพในครอบครว 0.2 0.2 0.4 0.2 0.0 0.2

ไมไดทางาน(ปวย/พการ/ ทพลภาพ

0.6 0.9 0.7 0.8 3.8 1.1

4) ศาสนาทสมาชกสวนใหญนบถอ สมาชกครอบครวเกอบทงหมดนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 98.6) เมอจาแนกตาม รายภาค พบวา สมาชกครอบครวทนบถอศาสนาพทธ มกระจายอยในทกภมภาค ดงตารางท 4.6 ตารางท 4.6 รอยละของครอบครวจาแนกตามศาสนาทสมาชกสวนใหญนบถอ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

พทธ 96.2 99.5 99.2 99.7 96.2 98.6

ครสต 0.4 0.1 0.5 0.3 0.1 0.3

อสลาม 3.3 0.2 0.2 0.0 3.7 1.0

ฮนด 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.1

5) โครงสรางหรอองคประกอบของสมาชกในครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.7 สมาชกทมอายตากวา 3 ป ครอบครวสวนใหญไมมสมาชกทมอายตากวา 3 ป (รอยละ 88.1) รองลงมาม 1 คน (รอยละ 11.0) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 13.5 ภาคกลาง มรอยละ 11.5 ภาคเหนอ มรอยละ 7.5 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 15.9 และ ภาคใต มรอยละ 5.8 สมาชกทมอายระหวาง 3-6 ป ครอบครวสวนใหญไมมสมาชกทมอายระหวาง 3-6 ป (รอยละ 87.8) รองลงมา ม 1 คน (รอยละ 11.0) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล

108

มรอยละ 15.3 ภาคกลาง มรอยละ 11.6 ภาคเหนอ มรอยละ 7.0 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 15.1 และ ภาคใต มรอยละ 8.3 สมาชกทมอายระหวาง 6-18 ป ครอบครวมากกวาครงไมมสมาชกทมอายระหวาง 6-18 ป (รอยละ 52.0) รองลงมา ม 1 คน (รอยละ 31.2) ม 2 คน (รอยละ 13.6) และ มมากกวา 2 คน (รอยละ 3.2) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 50.0 ภาคกลาง มรอยละ 46.0 ภาคเหนอ มรอยละ 39.6 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 56.8 และ ภาคใต มรอยละ 37.0 สมาชกทเปนแมวยรน (อายตากวา 20 ป) ครอบครวเกอบทงหมดไมมแมวยรน (รอยละ 98.2) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 2.2 ภาคกลาง มรอยละ 1.5 ภาคเหนอ มรอยละ 2.8 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 1.3 และ ภาคใต มรอยละ 1.8 สมาชกทเปนผสงอาย (อายมากกวา 60 ป) ครอบครวมากกวาครงไมมผสงอาย (รอยละ 58.0) รองลงมา ม 1 คน (รอยละ 26.5), ม 2 คน (รอยละ 15.0) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 35.7 ภาคกลาง มรอยละ 40.4 ภาคเหนอ มรอยละ 39.2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 45.9 และ ภาคใต มรอยละ 45.8 สมาชกทเปนผพการ ครอบครวสวนใหญไมมผพการ (รอยละ 96.0) รองลงมา ม 1 คน (รอยละ 3.7) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 4.5 ภาคกลาง มรอยละ 2.8 ภาคเหนอ มรอยละ 3.5 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 4.4 และ ภาคใต มรอยละ 4.5 สมาชกทเปนผปวยดวยโรคเรอรง ครอบครวสวนใหญไมมผปวยดวยโรคเรอรง (รอยละ 74.0) รองลงมา ม 1 คน (รอยละ 20.5) ม 2 คน (รอยละ 4.9) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 28.3 ภาคกลาง มรอยละ 23.9 ภาคเหนอ มรอยละ 26.9 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 26.2 และ ภาคใต มรอยละ 25.0 สมาชกทเปนผปวยดวยโรครนแรง ครอบครวสวนใหญไมมผปวยดวยโรครนแรง (รอยละ 95.1) รองลงมา ม 1 คน (รอยละ 4.5) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 7.4 ภาคกลาง มรอยละ 5.7 ภาคเหนอ มรอยละ 2.7 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 4.5 และ ภาคใต มรอยละ 4.3 สมาชกทเปนผปวยทางจตเวช ครอบครวเกอบทงหมด ไมมผปวยทางจตเวช (รอยละ 99.3) เมอจาแนกตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มรอยละ 1.4 ภาคกลาง มรอยละ 0.4 ภาคเหนอ มรอยละ 0.3 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มรอยละ 0.9 และ ภาคใต มรอยละ 0.8 ตารางท 4.7 รอยละของครอบครวจาแนกตามโครงสรางของสมาชกในครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

สมาชกทอายตากวา 3 ป ไมม 86.5 88.5 92.5 84.1 94.2 88.1 ม 1 คน 12.2 11.1 7.1 14.5 5.3 11.0

ม 2 คน 1.3 0.4 0.4 1.3 0.5 0.8

มมากกวา 2 คน 0.0 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0

สมาชกทอายระหวาง 3- 6 ป

ไมม 84.7 88.4 93 84.9 91.7 87.8

ม 1 คน 13.9 10.8 6.4 13.7 7.1 11.0

ม 2 คน 1.3 0.8 0.5 1.4 1.1 1.1

109





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มมากกวา 2 คน 0.1 0.0 0.1 0.0 0.1 0.1

สมาชกทอายระหวาง6-18 ป

ไมม 50.0 54.0 60.4 43.2 63.0 52.0

ม 1 คน 31.3 31.3 31.8 33.9 22.9 31.2

ม 2 คน 14.5 11.8 6.7 18.4 11.7 13.6

มมากกวา 2 คน 4.3 3.0 1.1 4.5 2.4 3.2

แมวยรน(อายตากวา 20 ป)

ไมม 97.8 98.5 97.2 98.7 98.2 98.2

ม 1 คน 1.5 1.2 1.7 1.1 1.2 1.3

ม 2 คน 0.6 0.2 1.0 0.2 0.6 0.5

มมากกวา 2 คน 0.1 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0

ผสงอาย(อายมากกวา 60 ป)

ไมม 64.3 59.6 60.8 54.1 54.2 58.0

ม 1 คน 25.0 24.3 26.8 28.5 25.8 26.5

ม 2 คน 9.8 15.4 11.9 16.6 19.9 15.0

มมากกวา 2 คน 0.9 0.7 0.5 0.7 0.1 0.5

ผพการ

ไมม 95.5 97.2 96.5 95.6 95.5 96.0

ม 1 คน 4.1 2.6 3.4 4.3 4.2 3.7

ม 2 คน 0.4 0.2 0.2 0.2 0.3 0.2

มมากกวา 2 คน 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

ผปวยดวยโรคเรอรง

ไมม 71.7 76.1 73.1 73.8 75.0 74.0

ม 1 คน 21.5 18.1 20.8 21.8 19.6 20.5

ม 2 คน 5.6 5.1 5.4 4.1 5.1 4.9

110





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มมากกวา 2 คน 1.2 0.7 0.7 0.3 0.3 0.6

ผปวยดวยโรครนแรง

ไมม 92.6 94.3 97.3 95.5 95.7 95.1 ม 1 คน 6.5 5.5 2.4 4.1 4.1 4.5 ม 2 คน 0.7 0.2 0.2 0.3 0.1 0.3 มมากกวา 2 คน 0.2 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 ผปวยทางจตเวช ไมม 98.6 99.6 99.7 99.1 99.2 99.3 ม 1 คน 1.3 0.4 0.3 0.8 0.8 0.7 ม 2 คน 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 มมากกวา 2 คน 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 สรปครอบครวทมสมาชก ในครอบครว

1. สมาชกอายตากวา 3 ป 13.5 11.5 7.5 15.9 5.8 11.9 2. สมาชกอายระหวาง 3- 6 ป 15.3 11.6 7.0 15.1 8.3 12.2

3. สมาชกอายระหวาง 6-18 ป 50.0 46.0 39.6 56.8 37.0 48.0

4. แมวยรน (อายตากวา 20 ป) 2.2 1.5 2.8 1.3 1.8 1.8

5. ผสงอาย (อายมากกวา60 ป) 35.7 40.4 39.2 45.9 45.8 42.0

6. ผพการ 4.5 2.8 3.5 4.4 4.5 4.0

7. ผปวยดวยโรคเรอรง 28.3 23.9 26.9 26.2 25.0 26.0

8. ผปวยดวยโรครนแรง 7.4 5.7 2.7 4.5 4.3 4.9

9. ผปวยทางจตเวช 1.4 0.4 0.3 0.9 0.8 0.7 4.1.3 ขอมลดานสภาพแวดลอมของครอบครว ลกษณะทอยอาศยของครอบครวสวนใหญเปนบานเดยว รอยละ 78.4 รองลงมาเปนหองแถวหรอตกแถว รอยละ 11.9 และทอยอาศยในลกษณะบานในชมชนแออด รอยละ 5.9 ดงตารางท 4.8 เมอจาแนกตามรายภาค พบวา ในทกพนทศกษา ลกษณะทอยอาศยของครอบครวสวนใหญเปนบานเดยว พบมากทสดในภาคเหนอและภาคกลาง (รอยละ 93.6 และ 90.3 ตามลาดบ) ขณะทหองแถวหรอตกแถว พบมากในกรงเทพมหานครและปรมณฑล ภาคกลาง และภาคใต (รอยละ 24.7 20.3 และ 16.5 ตามลาดบ) สาหรบทอยอาศยเปนบานในชมชนแออดพบในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑลมากทสด (รอยละ 25.1) ซงลกษณะทอยอาศยแบบบานในชมชนแออดไมพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และพบนอยเชนกนในภาคกลาง ภาคเหนอและภาคใต สวนทาวนเฮาส(บานผนงตดกน) และอาคารชด มไมมากนก ตารางท 4.8 รอยละของครอบครวจาแนกตามลกษณะทอยอาศย

ประเดนทศกษา กทม.และปรมณฑล



111

N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

บานเดยว 40.4 72.8 93.6 90.3 79.5 78.4

หองแถว/ตกแถว 24.7 20.3 3.7 3.4 16.5 11.9

บานในชมชนแออด 25.1 1.4 0.5 0.0 2.2 5.9

ทาวนเฮาส (บานผนงตดกน) 7.0 4.1 1.7 0.2 1.8 2.5

อาคารชด (อพารทเมนท แฟลต คอนโดมเนยม แมนชน)

2.7 1.5 0.4 1.5 0.0 1.3

ตอนท 4.2 สถานการณความมนคงของครอบครวไทย คณะผวจยทาการสารวจความมนคงของครอบครวโดยใชการสมภาษณผแทนครอบครวหรอผใหขอมลหลก ซงเปนหวหนาครอบครว หรอคสมรส หรอสมาชกครอบครวทสามารถตอบขอคาถามตาง ๆ เกยวกบ การดาเนนชวต ประจาวนของสมาชกครอบครวโดยรวมได ในทนความมนคงของครอบครว จะหมายถง สภาวะทสมาชกครอบครวสามารถดารงชวตและดาเนนชวตครอบครวไดอยางสมดลและพงพาตนเองได โดยไดรบหลกประกนดานสทธและการตอบสนองตอความจาเปนขนพนฐานของการดารงชวตมนษย รวมถงการทาหนาทของครอบครวตอสมาชกครอบครวและสงคม ทาใหครอบครวสามารถดาเนนชวตอยในสงคมไดอยางมศกดศรและพรอมทจะพฒนาศกยภาพการเรยนรและการปรบตวใหเกดสมดลในการดาเนนชวตครอบครว โดยหลกประกนความมนคงของครอบครว ครอบคลมหลกประกนดานตาง ๆ ไดแก (1) สขภาพ (2) การศกษา (3) ชวตการงาน/อาชพ (4) รายได (5) ทอยอาศยและสภาพแวดลอม (6) ชวตครอบครวและชมชน (7) การคมนาคมและการสอสาร และ (8) การมสวนรวม

ทงนในแตละประเดนทศกษาจะนาเสนอในภาพรวมทงหมด และรายภาค ดงรายละเอยดตอไปน

4.2.1 ความคดเหนตอประเดนความมนคงของครอบครว เมอสอบถามความความคดเหนเกยวกบความหมายของคาวา “ความมนคงของครอบครว” ในมมมองหรอในความคดความเขาใจของผแทนครอบครวหรอผใหขอมลหลก ซงบางครอบครวสมาชกหลายคนไดมารวมแสดงความคดเหนอยดวย เมอประมวลคาตอบทงหมดและจดกลมประเดนตาง ๆ พบวา ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวสวนใหญคดถงเรองของรายไดเปนหลก (รอยละ 36.7) รองลงมา เปนเรองของครอบครวและชมชน ชวตการงาน/อาชพ และ สขภาพอนามย (รอยละ 20.1 16.4 และ 13.6 ตามลาดบ) สวนทเหลอจะเปนเรองทอยอาศย การศกษา ปจจย 4 และคมนาคมและการสอสาร ดงตารางท4.9 เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวในทกภาคมความเหนสวนใหญตรงกนมากทสด ในเรองของรายได โดยเฉพาะครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กรงเทพมหานครและปรมณฑล และภาคใต (รอยละ 39.0 38.4 และ 37.2 ตามลาดบ) รองลงมาในเรองครอบครวและชมชน พบครอบครว ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง กรงเทพมหานครและปรมณฑล มากกวารอยละ 20 (รอยละ 26.4 และ 24.5 ขณะทครอบครวในภาคกลาง ประมาณรอยละ 20 ใหความเหนในเรองชวตการงาน/อาชพ

112

ตารางท 4.9 ความคดเหนของครอบครวเกยวกบคาวา “ความมนคงของครอบครว”





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

คดถงเรอง..... รายได 38.4 34.0 33.8 39.0 37.2 36.7

ครอบครวและชมชน 21.0 24.5 12.2 26.4 6.1 20.1

ชวตการงาน/อาชพ 13.1 20.0 12.0 16.5 19.7 16.4

สขภาพ 14.2 9.9 27.2 8.6 14.3 13.6

ทอยอาศย 8.3 4.8 9.5 5.9 12.6 7.5

การศกษา 3.9 3.7 5.0 3.5 7.1 4.3

ปจจย 4 1.1 3.0 0.0 0.1 2.8 1.2

คมนาคมและการสอสาร 0.1 0.1 0.4 0.0 0.1 0.1

4.2.2 ความมนคงของครอบครวดานสขภาพ ความมนคงดานสขภาพของครอบครว เปนคาถามเกยวกบครอบครวทสมาชกมพฤตกรรมเสยงในเรองตาง ๆ ครอบครวทสมาชกพการและบคคลทชวยดแลสมาชกพการ ครอบครวทมสมาชกออกกาลงกาย/เลนกฬาเปนประจา ครอบครวทมสมาชกเขารบบรการดานสขภาพ ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพ ครอบครวทมความตองการหลกประกนดานสขภาพ และระดบคะแนนความมนคง ในเรองของสขภาพครอบครว ผลการศกษามรายละเอยดดงตอไปน

1) ครอบครวทสมาชกมพฤตกรรมเสยง รายละเอยดดงตารางท 4.10 สมาชกดมสราหรอของมนเมา ในภาพรวม พบวา รอยละ 43 ของครอบครว (3,304 ครอบครว) ทม

สมาชกอยางนอย 1 คนทดมสราหรอของมนเมา เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครว ในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ 52.6 และ 51.2 ทมสมาชกดมสราหรอของมนเมา ในขณะทครอบครวในภาคใตมเพยงรอยละ 21.8 ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน อกทงเมอพจารณาเฉพาะครอบครว ทมสมาชกดมสราหรอของมนเมา พบวา โดยเฉลยมสมาชกครอบครวทดมสราหรอของมนเมา ครอบครวละ 1.34 คน

สมาชกสบบหรเปนประจา ในภาพรวม พบวา มรอยละ 42 ของครอบครว (3,227 ครอบครว) ทมสมาชกอยางนอย 1 คนทมสมาชกสบบหรเปนประจา เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และกรงเทพมหานครและปรมณฑลมรอยละ 52.3 และ 42.6 ทมสมาชกสบบหรเปนประจา ในขณะทครอบครวในภาคเหนอมเพยงรอยละ 29.7 ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน อกทงเมอพจารณาเฉพาะครอบครวทมสมาชกสบบหรเปนประจา พบวา โดยเฉลยมจานวนสมาชกครอบครวทสบบหรเปนประจา 1.27 คน

สมาชกใชสารเสพตด ในภาพรวม พบวา มรอยละ 0.6 ของครอบครว (46 ครอบครว) ทมสมาชกอยางนอย 1 คนทใชสารเสพตด เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑลและภาคกลางมรอยละ 1.1 และ 1.0 ทมสมาชกใชสารเสพตด ในขณะทครอบครวในภาคเหนอ ภาคภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใตมเพยงรอยละ 0.4 ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน อกทงเมอพจารณาเฉพาะครอบครวทมสมาชกใชสารเสพตด พบวา โดยเฉลยมจานวนสมาชกครอบครวทใชสารเสพตด 1.15 คน

สมาชกมภาวะเครยด/ความกดดนตอเนอง ในภาพรวม พบวา รอยละ 9.9 ของครอบครว (761 ครอบครว) ทมสมาชกอยางนอย 1 คนทมสมาชกมภาวะเครยด/ความกดดนตอเนอง เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวใน

113

กรงเทพมหานครและปรมณฑล ภาคกลาง รอยละ 23.4 และ 9.4 ตามลาดบ ทมสมาชกมภาวะเครยด/ความกดดนตอเนอง ในขณะทครอบครวในภาคเหนอและภาคใตมเพยงรอยละ 5.0 และ 6.7 ตามลาดบ ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน อกทงเมอพจารณาเฉพาะครอบครวทมสมาชกมภาวะเครยด/ความกดดนตอเนอง พบวา โดยเฉลยมจานวนสมาชกครอบครวทมภาวะเครยด/ความกดดนตอเนอง 1.45 คน

ตารางท 4.10 รอยละและจานวนของครอบครวทสมาชกมพฤตกรรมเสยง





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. รอยละของครอบครวทมสมาชกดมสราหรอของมนเมา

37.0 39.4 52.6 51.2 21.8 43.0

1.1 จานวนสมาชกในครอบครว ทดมสราหรอของมนเมา

(n=420) (n=639) (n=687) (n=1,341) (n=218) (n=3,304)

มสมาชก 1 คน 77.6 76.1 71.3 71.5 80.3 73.7

มสมาชก 2 คน 16.5 18.3 23.6 22.5 17.4 20.9

มสมาชกมากกวา 2 คน 5.9 5.6 5.1 6.1 2.3 5.3

จานวนสมาชกทดมโดยเฉลย 1.32 1.32 1,36 1.37 1.22 1.34

2. รอยละของครอบครวทมสมาชก สบบหรเปนประจา

42.6 35.9 29.7 52.3 40.4 42.0

2.1 จานวนสมาชกในครอบครว ทสบบหรเปนประจา

(n=484) (n=583) (n=388) (n=1370) (n=404) (n=3227)

มสมาชก 1 คน 77.2 80.8 84.8 76.7 78.7 78.6

มสมาชก 2 คน 17.4 15.0 12.5 18.4 17.6 16.9

มสมาชกมากกวา 2 คน 5.4 4.2 2.7 5.0 3.7 4.5

จานวนสมาชกทสบโดยเฉลย 1.30 1.25 1.18 1.30 1.26 1.27

3. รอยละของครอบครวทมสมาชก ใชสารเสพตด

1.1 1.0 0.4 0.4 0.4 0.6

3.1 จานวนสมาชกในครอบครว ทใชสารเสพตด

(n=12) (n=16) (n=5) (n=10) (n=4) (n=46)

มสมาชก 1 คน 83.3 81.3 100.0 90.0 75.0 85.1

มสมาชก 2 คน 16.7 18.8 0.0 10.0 25.0 14.9

จานวนสมาชกทใชยาเสพตด โดยเฉลย

1.17 1.19 1.00 1.10 1.25 1.15

4. รอยละของครอบครวทมสมาชก มภาวะเครยด/ความกดดนตอเนอง

23.4 9.4 5.0 7.9 6.7 9.9

4.1 จานวนสมาชกในครอบครว ทมภาวะเครยด/ความกดดน ตอเนอง

(n=266) (n=153) (n=65) (n=207) (n=67) (n=761)

114





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มสมาชก 1 คน 63.4 69.1 76.0 69.6 58.2 66.7

มสมาชก 2 คน 26.0 24.5 22.0 24.1 38.8 26.3

มสมาชกมากกวา 2 คน 10.6 6.4 2.0 6.3 3.0 7.1

จานวนสมาชกทเครยดโดยเฉลย 1.56 1.43 1.27 1.38 1.45 1.45

2) ครอบครวทมสมาชกพการ รายละเอยดดงตารางท 4.11 ครอบครวมสมาชกพการ ในภาพรวม พบวา รอยละ 4.0 ของครอบครวทมสมาชกพการอยางนอย 1

คน เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในกรเทพมหานครและปรมณฑลและภาคใต รอยละ 4.5 ทมสมาชกพการ ในขณะทครอบครวในภาคกลางและภาคเหนอมเพยงรอยละ 2.8 และ 3.5 ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน อกทงเมอพจารณาเฉพาะครอบครวทมสมาชกพการ พบวา โดยเฉลยครอบครว มจานวนสมาชกทพการ 1.45 คน

กรณมสมาชกทพการ ครอบครวมผดแลหลก ในภาพรวม พบวา รอยละ 0.92 ของครอบครวมสมาชกในครอบครวเปนผดแลหลก และรอยละ0.08 ของครอบครวมบคคลอนนอกครอบครว เปนผดแลหลก

ตารางท 4.11 รอยละและจานวนของครอบครวทมสมาชกพการและมผดแลสมาชกพการ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

รอยละของครอบครวทมสมาชกพการ

4.50 2.80 3.50 4.40 4.50 4.00

(n=51) (n=46) (n=46) (n=116) (n=45) (n=304) มสมาชกพการ 1 คน 92.2 93.5 95.7 96.6 93.3 94.7

มสมาชกพการ 2 คน 7.8 6.5 4.3 3.4 6.7 5.3

กรณมสมาชกทพการ มผดแลหลกตอไปน

สมาชกในครอบครว 0.96 0.91 0.83 0.92 0.96 0.92

บคคลอนนอกครอบครว 0.04 0.09 0.17 0.08 0.04 0.08 3) ครอบครวทมสมาชกออกกาลงกาย/เลนกฬาเปนประจา รายละเอยดดงตารางท 4.12 ครอบครวทมสมาชกออกกาลงกาย/เลนกฬาเปนประจา ในภาพรวม พบวา รอยละ 41.7 (จานวน

3,204 ครอบครว) มสมาชกครอบครวอยางนอย 1 คนทเลนกฬา/ออกกาลงกายเปนประจา เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ 60.5 และ 49.3 ทมสมาชกเลนกฬา/ออกกาลงกายเปนประจา ในขณะทครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล มเพยงรอยละ 28.7 ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน ตารางท 4.12 รอยละของครอบครวทมสมาชกออกกาลงกาย/เลนกฬาเปนประจา

115





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

รอยละของครอบครวมสมาชก ทเลนกฬา/ออกกาลงกาย

28.7 33.6 33.4 49.3 60.5 41.7

(n=326) (n=545) (n=437) (n=1,291) (n=605) (n=3,204) มสมาชกเลนกฬาฯ 1 คน 65.6 56.5 59.0 44.6 23.0 46.6

มสมาชกเลนกฬาฯ 2 คน 23.3 31.0 29.9 36.7 51.4 36.3

มสมาชกเลนกฬาฯ > 2 คน 11.1 12.5 11.1 18.7 25.6 17.1

4) ครอบครวทสมาชกเขารบบรการดานสขภาพ รายละเอยดดงตารางท 4.13 ครอบครวทสมาชกเขารบบรการดานสขภาพ ในภาพรวม พบวา รอยละ 43.2 (จานวน 3,320

ครอบครว) มสมาชกครอบครว อยางนอย 1 คนเขารบบรการดานสขภาพ เมอพจารณา รายภาค พบวา ครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล ภาคใต รอยละ 53.4 และ51.7 ตามลาดบ มสมาชกเขารบบรการดานสขภาพ ในขณะทครอบครว ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง มเพยง รอยละ 35.0 และ 38.7 ตามลาดบ ทมพฤตกรรมเชนเดยวกน

กรณมสมาชกทเขารบบรการดานสขภาพ พบวา จากกลมตวอยางครอบครว 3,320 ครอบครวทมสมาชกทเขารบบรการดานสขภาพ พบวา การพจารณาภาพรวมทงประเทศและรายภาคไดผลลพธใกลเคยงเชนกน กลาวคอ ครอบครวสวนใหญไปรบบรการจากโรงพยาบาลของรฐมากทสด รองลงมา คอ สถานอนามย โรงพบาบาล/คลนคเอกชน และ บรการสขภาพเคลอนท ตามลาดบ ยกเวนกรงเทพมหานครและปรมณฑล ครอบครวสวนใหญไปรบบรการจากโรงพยาบาลของรฐ รองลงมา คอโรงพยาบาล/คลนคเอกชน สถานอนามย และบรการสขภาพเคลอนท ตามลาดบ

ตารางท 4.13 รอยละของครอบครวทมสมาชกมสมาชกเขารบบรการดานสขภาพ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

รอยละครอบครวทมสมาชก เขารบบรการดานสขภาพ

53.4 38.7 49.9 35.0 51.7 43.2

กรณมสมาชกทเขารบบรการ รอยละของผทไปรบบรการ จากแหลงตอไปน

(n=606) (n=628) (n=652) (n=917) (n=517) (n=3,320)

มสมาชกรบบรการ 1 คน 70.6 71.2 77.4 74.6 60.7 71.8

มสมาชกรบบรการ 2 คน 22.5 24.4 18.6 19.4 35.0 23.1

มสมาชกรบบรการ > 2 คน 6.9 4.4 4.0 6.0 4.3 5.1

116

กรณมสมาชกทเขารบบรการ รอยละของผทไปรบบรการ จากแหลงตอไปน

(n=606) (n=628) (n=652) (n=917) (n=517) (n=3,320)

โรงพยาบาลของรฐ 64.4 60.3 66.6 80.8 88.4 71.8

สถานอนามย 18.5 18.2 24.1 26.2 36.0 24.1

โรงพบาบาล/คลนคเอกชน 30.9 17.0 25.9 14.0 16.4 20.2

บรการสขภาพเคลอนท 2.6 2.1 1.7 1.7 2.5 2.1

5) ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพและมความตองการหลก ประกนดานสขภาพ รายละเอยดดงตารางท 4.14-4.15

ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพ ในภาพรวมและรายภาคของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพ 3 ระดบแรก พบวา ครอบครวไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพ ประเภทบตรทองมากทสด รองลงมา มความแตกตาง กลาวคอ กรงเทพมหานครและปรมณฑล ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชประโยชนจาก ประกนสงคม (ลกจาง) ขณะท ภาคกลางและ ภาคใต ใชประโยชนจาก ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) ลาดบสาม กทม.และปรมณฑล ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชประโยชนจาก ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) ขณะทภาคกลางใชประโยชนจาก ประกนสงคม (ลกจาง) ภาคใต ใชประโยชนจากสวสดการรกษาพยาบาล (ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ) ตารางท 4.14 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) บตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา)

75.0 82.1 87.1 90.0 88.1 85.4

2) สวสดการรกษาพยาบาล(ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ)

18.8 14.5 14.6 17.2 14.2 16.0

3) ประกนสงคม (ลกจาง) 56.4 34.4 32.1 39.0 13.9 36.2

4) ประกนสขภาพ (ภาคเอกชน) 28.1 32.5 22.9 32.7 12.0 27.6

5) ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) 36.3 36.4 23.6 35.6 18.8 31.6

6) กองทนทดแทนกรณเจบปวยอนเนองมาจากการทางาน

27.8 9.8 8.3 11.9 5.3 12.3

117

ครอบครวทมความตองการใชหลกประกนดานสขภาพ ในภาพรวม พบวา ครอบครว มความตองการใชหลกประกนดานสขภาพ สามอนดบแรก คอ บตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา) ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) และประกนสงคม (ลกจาง) เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวสวนใหญใชบตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา) รองลงมา คอ ประกนสงคม (ลกจาง)ประกนสขภาพ ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) ตารางท 4.15 รอยละของครอบครวทมความตองการหลกประกนดานสขภาพ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) บตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา)

80.1 85.8 94.3 91.5 96.8 89.8

2) สวสดการรกษาพยาบา(ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ) 32.0 24.8 53.6 31.4 69.7 38.8

3) ประกนสงคม (ลกจาง) 66.1 43.1 61.0 55.7 71.0 57.5

4) ประกนสขภาพ (ภาคเอกชน) 44.5 48.7 61.1 55.8 69.7 55.3

5) ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) 50.0 51.6 61.8 59.4 69.8 58.1


48.7 30.3 57.3 46.4 70.1 48.3

6) ระดบคะแนนความมนคงดานสขภาพของครอบครว ระดบคะแนนความมนคงในเรองของสขภาพครอบครวโดยรวม ในภาพรวมทงประเทศ พบวา อยใน

ระดบปานกลาง (รอยละ 54.1) รองลงมา อยในระดบมาก (รอยละ 38.2) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองของสขภาพครอบครว สอดคลองกบภาพรวมของประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค โดยเฉพาะภาคใตมรอยละของครอบครวทประเมนตรงกนสงกวาภาคอน ในขณะทกทม.และปรมณฑลมรอยละของครอบครวทสะทอนความมนคงระดบมากสงกวาภาคอน เมอพจารณาระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองสขภาพครอบครว ทกภาคใกลเคยงกนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลยตาสด 3.29 และสงสด 3.56) ตารางท 4.16 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองของสขภาพครอบครว โดยรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 0.4 0.1 0.1 0.2 0.0 0.2

มนคงนอย (2) 2.7 2.3 2.3 2.9 3.1 2.7 มนคงปานกลาง (3) 44.9 50.3 57.5 54.3 65.4 54.1

มนคง มาก (4) 43.7 38.7 36.7 39.2 30.5 38.2

มนคงมากทสด (5) 8.2 8.5 3.4 3.4 1.0 4.9

118

ระดบคะแนนเฉลยความมนคง ในเรองสขภาพครอบครว

3.56 3.53 3.41 3.43 3.29 3.45

4.2.3 ความมนคงของครอบครวดานการศกษา ความมนคงดานการศกษาของครอบครว เปนคาถามเกยวกบครอบครวทสมาชกไมไดเรยนหนงสอ และ

เหตผลทไมไดเรยนหนงสอ ครอบครวตองการใหสมาชกเรยนตอในระดบการศกษาทสงขนหรอเพมวฒการศกษา ครอบครวทตองการใหสมาชกเพมพนความรในเรองการงาน/อาชพหรอพฒนาทกษะอาชพ ครอบครวทสามารถแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเอง ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานการศกษา ครอบครวทมความตองการหลกประกนดานการศกษา ระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครว ผลการศกษามรายละเอยดดงตอไปน

1) ครอบครวทสมาชกไมไดเรยนหนงสอ รายละเอยดดงตารางท 4.17 ครอบครวทสมาชกไมไดเรยนหนงสอ ในภาพรวม พบวา สวนใหญ รอยละ 14.0 (1,076 ครอบครว) ม

สมาชกไมไดเรยนหนงสอ เมอพจารณารายภาค พบวาภาคกลางมสมาชกไมไดเรยนหนงสอมากทสด (รอยละ 17.0) รองลงมา คอ กทม.และปรมณฑล (รอยละ 16.7) ขณะทภาคใต นอยทสด (รอยละ 8.7)

เมอจาแนกตามจานวนสมาชกในครอบครวทไมไดเรยนหนงสอ พบวา รอยละ 13.2 ของครอบครวทมสมาชก 1 คนทไมไดเรยนหนงสอ เมอพจารณารายภาค พบวา ภาคกลางมสมาชกทไมไดเรยนหนงสออยางนอย 1 คนมากทสด (รอยละ 16.5) ขณะทภาคเหนอและภาคใตมสมาชกทไมไดเรยนหนงสอ อยางนอย 1 คนนอยทสด (รอยละ 8.6) รอยละ 0.7 ของครอบครวทมสมาชก 2 คนทไมไดเรยนหนงสอ เมอพจารณารายภาค พบวา ภาคเหนอมสมาชกทไมไดเรยนหนงสอ 2 คนมากทสด (รอยละ 1.8) ขณะทภาคใตมสมาชกทไมไดเรยนหนงสอ 2 คนนอยทสด (รอยละ 0.1) ตารางท 4.17 รอยละของครอบครวทสมาชกไมไดเรยนหนงสอ




N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

รอยละของครอบครวทสมาชกไมไดเรยนหนงสอ

ไมมสมาชกทไมไดเรยน

83.3

83.0

89.5

85.2

91.3

86.0

มสมาชกทไมไดเรยน 16.7 17.0 10.5 14.8 8.7 14.0

กรณมสมาชกทไมไดเรยน

1. จานวนสมาชกทไมไดเรยนหนงสอ

(n=189) (n=276) (n=137) (n=387) (n=87) (n=1,076)

มสมาชกไมไดเรยน 1 คน 15.1 16.5 8.6 14.4 8.6 13.2

มสมาชกไมไดเรยน 2 คน 1.0 0.4 1.8 0.3 0.1 0.7

มสมาชกไมไดเรยน > 2 คน 0.6 0.1 0.2 0.0 0.0 0.2

เหตผลทไมไดเรยนหนงสอ สาหรบเดกเนองจากอายยงไมถงเกณฑ สวนผทอยในวยเรยนหรอวยผใหญ

เนองจากไมอยากเรยน สมาธสน ตองทางานทาใหไมไดเรยน อายมากเกนเรยน ยายถนฐาน บวชเรยน มความพการทางสมอง/รางกาย มโรคประจาตว เปนชาวตางชาต พอแมแยกทางกน

2) ครอบครวทตองการใหสมาชกไดรบการศกษาหรอความร เ พมเตม รายละเอยด ดงตารางท 4.18-4.19 ครอบครวทตองการใหสมาชกเรยนตอในระดบการศกษาทสงขนหรอเพมวฒการศกษา ในภาพรวม พบวา รอยละ 64.9 ตองการใหสมาชกเรยนตอในระดบการศกษาทสงขนหรอเพมวฒการศกษา เมอพจารณารายภาค พบวา

119

ครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตองการการศกษาทสงขนมากทสด (รอยละ 76.1) รองลงมาคอ กรงเทพมหานครและปรมณฑล (รอยละ 69.9) ขณะทครอบครวในภาคใตนอยทสด (รอยละ 54.1 ) ตารางท 4.18 รอยละของครอบครวทตองการใหสมาชกเรยนตอในระดบการศกษาทสงขนหรอเพมวฒ การศกษา





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมตองการใหสมาชกเรยนตอ 30.1 45.5 40.7 23.9 45.9 35.1

ตองการใหสมาชกเรยนตอ 69.9 54.5 59.3 76.1 54.1 64.9

(n=791) (n=885) (n=775) (n=1,993) (n=541) (n=4,985)

ครอบครวทตองการใหสมาชกเพมพนความรในเรองการงาน/อาชพหรอพฒนาทกษะอาชพ ในภาพรวม พบวา รอยละ 42.4 (3,256 ครอบครว) ของครอบครวตองการใหสมาชกเพมพนความร ในเรองการงาน/อาชพหรอพฒนาทกษะอาชพ เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในภาคตะวนออก เฉยงเหนอตองการมากทสด (รอยละ 54.3) รองลงมา คอ ภาคใต (รอยละ 48.1) ขณะทครอบครวในภาคกลาง นอยทสด (รอยละ 24.2) ตารางท 4.19 รอยละของครอบครว ทตองการใหสมาชกเพมพนความรในเรองการงาน/อาชพหรอ พฒนาทกษะอาชพ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมตองการใหสมาชกเพมพนความร 51.7 75.8 71.4 45.7 48.1 57.6

ตองการใหสมาชกเพมพนความร 48.3 24.2 28.6 54.3 51.9 42.4

(n=547) (n=393) (n=374) (n=1,423) (n=519) (n=3,256)

3) ครอบครวทสามารถแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเอง

ครอบครวทสามารถแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเอง ในภาพรวม พบวา รอยละ 67.9 (5,219 ครอบครว) ของครอบครวสามารถแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเอง เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในภาคกลางสามารถแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเองมากทสด รอยละ 58.4 รองลงมา คอ ภาคตวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 39.8) ขณะทภาคใตนอยทสดรอยละ 24.2 ดงตารางท 4.20 ตารางท 4.20 รอยละของครอบครวทสามารถแสวงหาขอมลความรทตองการใชประโยชนดวยตนเอง





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมไดแสวงหาขอมลความร 13.4 58.4 20.9 39.8 4.6 32.1 ไดแสวงหาขอมลความร 86.6 41.6 79.1 60.2 95.4 67.9 (n=980) (n=675) (n=1,034) (n=1,576) (n=954) (n=5,219)

120

4) ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานการศกษาและมความตองการหลกประกนดานการศกษา รายละเอยดดงตารางท 4.21-4.22

ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานการศกษา ในภาพรวม พบวา กลมตวอยางครอบครว รอยละ 48.2 ของครอบครวทไดใชประโยชนมากทสด จากการศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) รองลงมา คอ กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) รอยละ15.1 ทนการศกษา รอยละ 15.0 เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในทกภาคไดใชประโยชนมากทสด จากการศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) และกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) หรอ ทนการศกษาเปนอนดบรองลงมา ตารางท 4.21 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานการศกษา





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) การศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6)

36.6 44.4 42.4 60.6 42.7 48.2

2) การศกษาพเศษสาหรบ คนพการ

0.6 1.0 1.5 1.0 0.8 1.0

3) การศกษานอกระบบโรงเรยน (กศน.)

4.8 6.1 8.1 14.4 3.6 8.7

4) ทนการศกษา 14.7 13.7 14.1 16.5 14.8 15.0

5) กองทนเงนใหกยม เพอการศกษา (กยศ.)

7.8 10.0 22.0 16.4 19.5 15.1

ครอบครวทมความตองการหลกประกนดานการศกษา ในภาพรวม พบวา กลมตวอยางครอบครวมความตองการการศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) มากทสด (รอยละ 66.2) รองลงมา คอ กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) (รอยละ 50.2) เมอพจารณารายภาค พบวา ครอบครวในทกภาค มความตองการการศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) มากทสด และเกอบทกภาคมความตองการทนการศกษาเปนอนดบรอง ยกเวน ภาคใตมความตองการกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) เปนอนดบรอง ดงตารางท 4.21 ตารางท 4.22 รอยละของครอบครวทมความตองการหลกประกนดานการศกษา





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) การศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6)

55.3 59 70.2 66.9 83.2 66.2

2) การศกษาพเศษสาหรบคน พการ

5.6 13.4 40.1 14.6 71.6 24.8

3) การศกษานอกระบบโรงเรยน (กศน.)

19.9 22.1 47.8 27.7 74.2 34.9

4) ทนการศกษา 42.5 43.7 67.2 54.9 80.6 56.1

5) กองทนเงนใหกยม เพอการศกษา (กยศ.)

31.5 34.3 63.4 49.1 82.7 50.2

121

5) ระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครวในภาพรวม ระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครวโดยรวม ในภาพรวมทงประเทศ อยใน

ระดบปานกลาง (รอยละ 68.7) รองลงมา อยในระดบมาก (รอยละ 20.3) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครว สอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค โดยเฉพาะภาคเหนอมรอยละของครอบครวทประเมนตรงกนสงกวาภาคอน ในขณะทกทม.และปรมณฑลมรอยละของครอบครวทสะทอนความมนคงระดบมากสงกวาภาคอน เมอพจารณาระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองการศกษาของครอบครว ทกภาคใกลเคยงกนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลยตาสด 3.14 และสงสด 3.23)

ตารางท 4.23 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครว โดยรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 1.1 0.8 0.4 0.3 0.0 0.5


มนคง มาก (4) 21.1 21.9 15.4 19.0 26.7 20.3

มนคงมากทสด (5) 5.1 3.6 2.7 2.4 0.7 2.9

ระดบคะแนนเฉลยความมนคง ในเรองการศกษาครอบครว

3.21 3.19 3.14 3.15 3.23 3.17

4.2.4 ความมนคงของครอบครวดานชวตการงาน/อาชพ ความมนคงดานชวตการงาน ครอบคลมตวแปรทศกษาเกยวกบการทางานของสมาชกครอบครว ความพง

พอใจในอาชพททา ความเสยงในการทางาน โอกาสในการเปลยนงานและการหางานใหม ความตองการใหบตรหลานประกอบอาชพเชนเดยวกบหวหนาครอบครว ความตองการและการใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการงาน/อาชพ รวมทงระดบความมนคงดานชวตการงาน/อาชพของครอบครว โดยในแตละประเดนจะนาเสนอในภาพรวม และรายภาค ผลการศกษามรายละเอยดดงตอไปน

1) การทางานของสมาชกครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.24 การทางานของสมาชกครอบครว พบวา กลมตวอยางเกอบทงหมด (รอยละ 98.4)

มสมาชกครอบครวททางานแลว (สวนทไมทางานมเพยง รอยละ 1.6) โดยครอบครวทมสมาชกทางานแลว สวนใหญมคนทางาน จานวน 2 คน (รอยละ 40.2) รองลงมา มสมาชกททางานแลว 3 คน, มากกวา 3 คนขนไป และ 1 คน (รอยละ 23.7, รอยละ 22.2 และ รอยละ 13.9) ตามลาดบ โดยเฉลยจานวนสมาชก ททางานแลวในแตละครอบครวคอ 2.6 คน (หรอประมาณ 2-3 คน)

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ในกรงเทพฯและปรมณฑล ภาคกลาง และภาคเหนอ สวนใหญมครอบครวทสมาชกทางานแลว จานวน 2 คน (รอยละ 42.3, รอยละ 42.2, และรอยละ 48.8 ตามลาดบ) รองลงมา มสมาชกททางานแลว 3 คน และมากกวา 3 คนขนไป มสดสวนไมแตกตางกน ในขณะทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มสมาชกครอบครวททางานแลวมากกวา 3 คนขนไป (รอยละ 33.5) รองลงมา มสมาชกททางานแลว 2 คน และ 3 คน (รอยละ 31.5 และ รอยละ 26.3 ตามลาดบ) โดยภาคใต ทมจานวนสมาชกททางานแลว 2 คน (รอยละ 46.2) รองลงมา ม จานวนสมาชกททางานแลว 3 คน และ 1 คน ในสดสวนใกลเคยงกน

ความพงพอใจในอาชพททา พบวา เกอบทงหมด มความพงพอใจในอาชพททาอยในปจจบน (รอยละ 94.6) (มเพยงสวนนอยเทานนทไมพงพอใจ รอยละ 5.4) โดยเหตผลทไมพงพอใจ กลมตวอยางมากกวาครง ใหเหตผลวา เปนอาชพทมรายไดนอย (รอยละ 58.1) รองลงมาคอ งานไมมนคง (รอยละ 27.4) ไม

122

ตรงกบอาชพทตองการ (รอยละ 5.1) ชวงนเศรษฐกจไมดเลอกงานไมได (รอยละ 3.3) อยากมอาชพเสรม (รอยละ 2.1) อาชพททาตองใชเงนลงทนมาก (รอยละ 1.8) และขนอยกบฤดกาล (รอยละ 1.5) ตามลาดบ

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวทมจานวนสมาชกททางานแลว ไมพงพอใจ ในอาชพททากระจายอยในทกภมภาค

ความเสยงในการทางาน พบวา สมาชกครอบครวของกลมตวอยางทมความเสยงตอ การตกงาน ความปลอดภย และสขภาพอนามย มรอยละ 11.1 รอยละ 12.9 และ รอยละ 13.4 ตามลาดบ แตสมาชกครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญ ทางานทไมมความเสยงตอการตกงาน (รอยละ 88.9) ไมมความเสยงในเรองความปลอดภย (รอยละ 87.1) และไมมความเสยงตอสขภาพอนามย (รอยละ 86.6)

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ผทมความ เสยงตอการตกงาน เสยงตอสขภาพอนามย และเสยงตอความปลอดภยในชวตและทรพยสน ทง 1 คน, 2 คน และมากกวา 2 คนขนไปมสดสวนสงสด ในกรงเทพฯและปรมณฑล

ตารางท 4.24 รอยละของครอบครวทมสมาชกททางานแลว




N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมมสมาชกททางานแลว 1.1 1.6 1.6 1.2 3.3 1.6

มสมาชกททางานแลว 98.9 98.4 98.4 98.8 96.7 98.4 กรณมสมาชกททางานแลว (n=1,122) (n=1,597) (n=1,286) (n=2,588) (n=967) (n=7,560) 1. จานวนสมาชกททางาน

แลว

ม 1 คน 14.4 14.3 18.0 8.8 21.1 13.9 ม 2 คน 42.3 42.2 48.8 31.5 46.2 40.2 ม 3 คน 23.0 22.4 21.5 26.3 22.5 23.7 มมากกวา 3 คน 20.2 21.1 11.7 33.5 10.1 22.2 จานวนสมาชกททางานแลวเฉลย (คน)

2.58 2.59 2.28 2.99 2.17 2.62

1.1 ความพงพอใจในงาน/อาชพททา

พอใจ 95.0 94.3 92.8 95.2 95.7 94.6 ไมพอใจ 5.0 5.7 7.2 4.8 4.3 5.4

1.1.1 ไมพอใจเพราะ.....

รายไดนอย 50.9 64.8 41.1 69.9 48.7 58.1 การงานไมมนคง 28.3 24.2 33.9 20.4 41.0 27.4 ตองใชเงนลงทนมาก 0.0 0.0 10.7 0.0 0.0 1.8 อยากมอาชพเสรม 0.0 3.3 0.0 4.3 0.0 2.1 ขนอยกบฤดกาล 3.8 2.2 0.0 1.1 0.0 1.5 ไมตรงกบอาชพทตองการ 11.3 2.2 8.9 2.2 5.1 5.1

เศรษฐกจไมด ตกตา 5.7 1.1 5.4 2.2 5.1 3.3

สขภาพไมดเปนปญหาตองาน 0.0 2.2 0.0 0.0 0.0 0.6

123




N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684 1.2 การมความเสยงในการทางาน

1.2.1 เสยงตอการตกงาน

- ไมม 86.5 89.2 90.4 90.0 86.1 88.9

- ม

จานวน 1 คน 9.1 7.2 6.5 6.6 8.7 7.3

จานวน 2 คน 3.3 2.3 2.3 2.5 3.8 2.7

จานวนมากกวา 2 คน 1.2 1.3 0.8 0.9 1.3 1.1

1.2.2 เสยงตอสขภาพอนามย

- ไมม 74.6 87.2 91.4 85.7 95.9 86.6

- ม

จานวน 1 คน 14.8 7.0 5.1 7.0 3.2 7.3

จานวน 2 คน 7.2 3.7 2.4 4.4 0.8 3.9

จานวนมากกวา 2 คน 3.4 2.1 1.0 3.0 0.1 2.2

1.2.3 เสยงตอความปลอดภยในชวต

- ไมม 72.4 87.1 92.0 88.5 94.0 87.1

- ม

จานวน 1 คน 16.9 7.8 5.4 5.5 4.8 7.6

จานวน 2 คน 7.0 3.4 1.9 3.6 1.1 3.4

จานวนมากกวา 2 คน 3.7 1.7 0.7 2.4 0.1 1.9 2) การคดเปลยนงานและหางานใหม

การคดเปลยนงานและหางานใหม ในกรณทหวหนาครอบครว อยากเปลยนงาน ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวประมาณครงหนง มความเหนวาสามารถหางานใหมได (รอยละ 51.9) สวนทเหลอเหนวาไมสามารถหางานใหมได (รอยละ 48.1)

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา หวหนาครอบครวทอยากเปลยนงานในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนใหญ ไมสามารถหางานใหมได (รอยละ 55.4 และ รอยละ 60.0 ตามลาดบ)

ตารางท 4.25 รอยละของครอบครวทหวหนาครอบครวคดวาจะสามารถหางานทาใหม หากอยากเปลยนงาน

124





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

สามารถหางานใหมได 44.6 63.7 56.4 40.0 66.8 51.9

ไมสามารถหางานใหมได 55.4 36.3 43.6 60.0 33.2 48.1

(n=622) (n=580) (n=561) (n=1,565) (n=321) (n=3,649)

3) การประกอบอาชพของบตรหลาน

การประกอบอาชพของบตรหลาน ในภาพรวมของประเทศ พบวา กวา 2 ใน 3 ของครอบครวไมตองการใหบตรหลานประกอบอาชพเชนเดยวกบหวหนาครอบครวททาอยในขณะน (รอยละ 68.2)

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวในทกภมภาค ไมตองการใหบตร-หลานประกอบอาชพเชนเดยวกบหวหนาครอบครวทาอยในขณะน ยกเวนครอบครวภาคใต ทมความตองการใหบตร-หลานประกอบอาชพเชนเดยวกบหวหนาครอบครวทาอยในขณะน

ตารางท 4.26 รอยละของครอบครวทตองการใหบตรหลานประกอบอาชพเชนเดยวกบท (หวหนา) ครอบครวทาอยในขณะน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ตองการใหทางานเหมอน ครอบครว

24.0 40.2 26.5 23.9 55.2 31.8

ไมตองการใหทางานเหมอน 76.0 59.8 73.5 76.1 44.8 68.2 ครอบครว (n=863) (n=971) (n=961) (n=1,994) (n=448) (n=5,237)

4) ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการงาน และมความตองการหลกประกนดานชวตการงาน รายละเอยดดงตารางท 4.27-4.28

ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการงาน ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญ ไดใชประโยชนจากโครงการตาง ๆ ไดแก โครงการสนเชอธนาคาร เพอการเกษตรและสหกรณ (ธกส) มากทสด (รอยละ 22.6) รองลงมา ใชประโยชนจากโครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 17.6) และโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 11.6) ตามลาดบ สวนโครงการทเหลอมสดสวนการใชประโยชนคอนขางนอย

โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) ซงเปนโครงการทรฐบาลสงเสรมใหแตละตาบลสรางอาชพในการผลตสนคา เพออกจาหนาย โดยใชภมปญญาทองถนมาใชในการพฒนาสนคาประจาตาบลนน ๆ มรอยละ 11.6 เทานน

โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) ซงเปนโครงการทรฐจดสรรงบประมาณลงไปสหมบาน/ชมชนโดยตรง เพอใหประชาชนในหมบาน/ชมชน นาไปแกไขปญหาสวนรวม เพอการดารงชวตประจาวนและการประกอบอาชพทมนคงและยงยน โดยประชาชนเปนผบรหารจดการเอง มรอยละ 17.6 เทานน

โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจและสงคมในชมชน (ตนกลาอาชพ) ซงเปนโครงการตามมาตรการเรงดวนกระตนเศรษฐกจ ทจะเพมศกยภาพใหผวางงาน

125

ใหมความสามารถและทกษะเพมขน ผผานการฝกอบรมจะสามารถนาความรและทกษะกลบไปทางาน ในภมลาเนาได มรอยละ 6.4 เทานน

กองทนเงนทดแทน ซงเปนกองทนทจายคาทดแทนแกลกจาง ซงประสบอนตรายหรอเจบปวยทพพลภาพ หรอถงแกความตาย อนเนองมาจากการทางานใหแกนายจาง โดยเงนทดแทนทจายประกอบดวยคาจาง คารกษาพยาบาล คาสญเสยสมรรถภาพในการทางาน และคาทาศพ มรอยละ 6.4 เทานน

กองทนคมครองการทพพลภาพ ซงเปนกองทนทวางแผนคมครองหากเกดเหตไมคาดฝนในกรณทพพลภาพถาวร โดยรฐสนบสนนใหคนทางานทมความเสยง โดยซอสญญาเพมเตมเพอคมครองความทพพลภาพสนเชง/ถาวร แนบกบกรมธรรมหลกทซอจากภาคเอกชน มรอยละ 3.9 เทานน

สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (ธกส) ซงเปนสนเชอกเงนดอกเบยตา สาหรบผประกอบอาชพทงในและนอกภาคเกษตรทกอาชพ เพอสรางรายไดและความมนคงในอาชพ (เชน สนเชอ 108 อาชพ สนเชอตลาดพอเพยง สนเชอการพฒนาการทองเทยวชมชน) มรอยละ 22.6

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา กทม.และปรมณฑล มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในชวง

ทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก กองทนเงนทดแทนสาหรบลกจาง (รอยละ 10.8) รองลงมา ไดแก กองทนคมครองการทพพลภาพ (รอยละ 6.4) ขณะทโครงการอนๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย ด ภาคกลาง มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 19.2) รองลงมา ไดแก โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 13.6) โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 13.1) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคเหนอ มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 35.0 )โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 18.3) รองลงมา ไดแก โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (รอยละ 9.9) และ โครงการเพมศกยภาพผวางงาน เพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ 7.1) ขณะทโครงการอนๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครวในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 31.1) รองลงมา ไดแก กองทนคมครองโครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 29.5) โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 16.5) และโครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ 10.4) และกองทนเงนทดแทนสาหรบลกจาง (รอยละ 7.1) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคใต มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 11.7) รองลงมา ไดแก กองทนคมครองโครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 9.5) โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 7.3) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

อยางไรกตาม สนเชอธนาคารเพอการเกษตกรและสหกรณการเกษตร (ธกส) เปนโครงการทครอบครวสวนใหญในทกภาคของประเทศไทย ไดใชประโยชนมากเมอเปรยบเทยบกบโครงการอนๆ ยกเวน กทม.และปรมณฑล เนองจากเปนสนเชอเงนกดอกเบยตาสาหรบผประกอบอาชพทงในภาคและนอกภาคเกษตร เพอสรางรายไดและความมนคงในอาชพ

ตารางท 4.27 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการงาน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ 3.3 13.6 9.9 16.5 7.3 11.6

126





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

(OTOP)

2. โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML)

3.2 13.1 18.3 29.5 9.5 17.6

3. โครงการเพมศกยภาพผวางงาน เพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ

3.8 3.5 7.1 10.4 3.1 6.4

4. กองทนเงนทดแทน สาหรบลกจาง) 10.8 4.7 4.7 7.1 4.5 6.4

5. กองทนคมครองการทพลภาพ 6.4 2.6 3.3 4.3 3.2 3.9

6. สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.)

2.9 19.2 35.0 31.1 11.7 22.6

ครอบครวทความตองการหลกประกนดานชวตการงาน ในภาพรวมของประเทศ พบวา โครงการ 3

ลาดบแรกทครอบครวตองการใชประโยชนมากทสดเรยงจากมากไปหานอย ไดแก โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 52.6) โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ50.4) และ โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (รอยละ 50.1) ในขณะท กองทนคมครองทพพลภาพ กองทนเงนทดแทนสาหรบลกจาง และโครงการสนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (ธกส) กลมตวอยางสวนใหญ ไมตองการใชประโยชนจากโครงการดงกลาวในอนาคต/ตอไปขางหนา (รอยละ 63.3 รอยละ 58.9 และ รอยละ 46.7 ตามลาดบ)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา กรงเทพฯและปรมณฑล มความตองการใชหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ใน

อนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก กองทนเงนทดแทนสาหรบลกจาง (รอยละ 36.0) รองลงมา ไดแก โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ33.6) โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 31.8) และโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 31.1) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคกลาง มความตองการใชหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 33.1) รองลงมา ไดแก โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 31.2) โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ 31.2) และโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 30.4) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคเหนอ มความตองการใชหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 63.1) รองลงมา ไดแก โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 60.0) โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ 59.1) และโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 56.9) กองทนเงนทดแทนสาหรบลกจาง (รอยละ 54.2) และกองทนคมครองการทพพลภาพ (รอยละ 53.1)

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มความตองการใชหลกประกนความมนคงดานชวตการงาน และครอบครว ในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 64.3) รองลงมา ไดแก โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ 58.3) และโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 58.3) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชน ในสดสวนนอย

ภาคใต มความตองการใชหลกประกนความมนคงดานชวตการงานและครอบครว ในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รอยละ 73.0) รองลงมา ไดแก สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตกร (ธกส.) (รอยละ 71.6) โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML)

127

(รอยละ 70.6) ขณะทกองทนคมครองการทพพลภาพมความตองการใชประโยชนในอนาคต/ตอไปขางหนานอยทสด (รอยละ 67.7)

ตารางท 4.28 รอยละของครอบครวทมความตองการใชหลกประกนดานชวตการงาน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP)

31.1 30.4 56.9 58.3 73.0 50.1

2. โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML)

31.8 31.2 60.0 64.3 70.6 52.6

3. โครงการเพมศกยภาพ ผวางงานเพอสรางมลคา ทางเศรษฐกจ

33.6 31.2 59.1 58.3 68.7 50.4

4. กองทนเงนทดแทน ผสาหรบลกจาง)

36.0 24.2 54.2 36.5 69.6 41.1

5. กองทนคมครองการทพลภาพ 26.7 21.9 53.1 30.2 67.7 36.7

6. สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.)

20.2 33.1 63.1 48.8 71.6 46.7

5) ระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครว

ระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวสวนใหญประเมนวาอยในระดบปานกลาง (รอยละ 68.8) รองลงมาอยในระดบมาก (รอยละ 24.0) ในขณะทระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวอยในระดบ 3.25

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวสอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค ในขณะทระดบคะแนนความมนคงเฉลยของทกภาคอยในระดบปานกลางเชนเดยวกน ตารางท 4.29 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองของชวตการงานของครอบครว โดยรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 1.0 0.2 0.2 0.3 0.1 0.3

มนคงนอย (2) 4.2 3.9 2.7 4.4 4.0 3.9

128





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงปานกลาง (3) 66.4 63.8 75.7 69.1 70.0 68.8

มนคง มาก (4) 22.8 27.0 20.1 24.2 25.3 24.0

มนคงมากทสด (5) 5.6 5.1 1.4 1.9 0.6 2.9

ระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครว

3.28 3.33 3.20 3.23 3.22 3.25

4.2.5 ความมนคงของครอบครวดานรายได

ความมนคงดานรายไดของครอบครวครอบคลมตวแปรทศกษาเกยวกบ รายไดรวม ของครอบครว การประเมนฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวโดยรวม สถานการณปจจบนดานเศรษฐกจ (ความพอเพยงของรายได เงนออม คาใชจายเทยบกบรายได หนสนและความสามารถในการใชหน) และ การจดทาบญชรบ-จายเงนของครอบครว โดยในแตละประเดนจะนาเสนอในภาพรวมกอน แลวตามดวยรายภาค รายละเอยดดงตอไปน 1) สถานการณเศรษฐกจของครอบครว (ในรอบปทผานมา) รายละเอยดดงตารางท 4.30-4.32 รายไดรวมของครอบครว หมายถง ตวเงนทมาจากการประกอบอาชพหรอไดรบมาจากผอนโดยเฉลยสงหรอตากวาเสนความยากจน (1,500 บาท/เดอน) ในภาพรวมของประเทศ พบวา กลมตวอยางเกอบทงหมด (รอยละ 96.8) มรายไดรวมของครอบครวสงกวาเสนความยากจน มเพยงรอยละ 3.5 เทานน ทมรายไดรวมของครอบครวตากวาเสนความยากจน เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวทมรายไดรวมตากวาเสนความยากจนม ทกภมภาคของประเทศทงในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต (รอยละ 3.8, รอยละ 4.5, รอยละ 0.8, รอยละ 4.6, และรอยละ 2.2 ตามลาดบ) ตารางท 4.30 รอยละของครอบครวทมรายไดรวมของครอบครว (ตวเงนทมาจากการประกอบอาชพหรอ ไดรบจากผอน) โดยเฉลยสงหรอตากวา 1,500 บาทตอเดอน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

รายไดตากวาเสนความยากจน 3.8 4.5 0.8 4.6 2.2 3.5 รายไดสงกวาเสนความยากจน 96.2 95.5 99.2 95.4 97.8 96.5

การประเมนฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวโดยรวม ในภาพรวมของประเทศ พบวา อยในระดบปานกลาง (รอยละ 77.0) รองลงมา คอนขางขดสน (รอยละ 11.1) คอนขางด (รอยละ 9.9) ขดสนมาก (รอยละ 1.2) และ ดมาก (รอยละ 0.8) ตามลาดบ เมอพจารณาตามรายภาค พบวา การประเมนฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวโดยรวมอยในระดบปานกลางทกภมภาค

129

ตารางท 4.31 รอยละของครอบครวจาแนกตามฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว โดยรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ขดสนมาก 2.9 0.9 1.3 0.8 1.1 1.2

คอนขางขดสน 11.0 10.1 9.3 12.8 10.4 11.1

ปานกลาง 77.1 74.5 79.6 79.0 72.4 77.0

คอนขางด 8.2 13.2 9.2 7.1 15.0 9.9

ดมาก 0.8 1.3 0.5 0.4 1.1 0.8 ความพอเพยงของรายได ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวเกอบทงหมด มรายไดพอเลยงครอบครว (รอยละ 92.4) สวนครวเรอนทมรายไดไมพอเลยงครอบครว มเพยงรอยละ 7.6 เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวทมรายไดไมพอเลยงครอบครวมอยใน ทกภมภาคของประเทศไทย กระจายอยในกรงเทพฯและปรมณฑล (รอยละ 11.5) ภาคกลาง (รอยละ 7.5) ภาคเหนอ (รอยละ 5.7) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 7.4) และภาคใต (รอยละ 6.4) เงนออม ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวมากกวาครง (รอยละ 56.3) มเงนออม ครวเรอนทเหลอไมมเงนออม (รอยละ 43.7) เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวทไมมเงนออม มอยในทกภมภาคของประเทศไทย กระจายอยในกรงเทพฯและปรมณฑล (รอยละ 44.8) ภาคกลาง (รอยละ 44.2) ภาคเหนอ (รอยละ 35.7) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 43.3) และภาคใต (รอยละ 53.1) คาใชจายเทยบกบรายได (เฉลยตอเดอน) ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวมากกวาครง มรายจายพอ ๆ กบรายได (รอยละ 57.5) รองลงมา มรายจายมากกวารายได (รอยละ 25.8) และ มรายจายนอยกวารายได (รอยละ 16.7) ตามลาดบ เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวสวนใหญในทกภมภาคของประเทศ มรายจายพอ ๆ กบรายได จงทาใหไมมเงนเหลอเกบเปนเงนออม ดตารางท 7.3 หนสน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวมากกวาครง มหนสนบาง (รอยละ51.3) รองลงมาไมมหนสน (รอยละ 41.2) และครวเรอนทมหนสนจานวนมาก (รอยละ7.5) เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวในกรงเทพฯและปรมณฑล และภาคใต สวนใหญไมมหนสน (รอยละ 47.0 และ รอยละ 67.7) ครอบครวในภาคกลางทมหนสนบางและไมมหนสน มสดสวนพอ ๆ กน (รอยละ 46.3 และ รอยละ 46.5 ตามลาดบ) ครอบครวในภาคทเหลอมหนสนบาง ดตารางท 7.3 ความสามารถในการใชหนสน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครวเรอนเกอบทงหมด คดวาสามารถชดใชหนไดหมด (รอยละ 96.6) เปนทนาสงเกตวา มครวเรอนทคดวาไมสามารถชดใชหนสนไดหมดอย (รอยละ 3.4) เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวสวนใหญทมหนสนแลวคดวาไมสามารถ ชดใชไดหมด มกระจายอยในทกภมภาคของประเทศ ตารางท 4.32 รอยละของครอบครวจาแนกตามเศรษฐกจของครอบครว

130





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. รายไดพอเลยงครอบครว

- ไมพอเลยงครอบครว 11.5 7.5 5.7 7.4 6.4 7.6

- พอเลยงครอบครว 88.5 92.5 94.3 92.6 93.6 92.4

2. การมเงนออม

- ไมมเงนออม 44.8 44.2 35.7 43.3 53.1 43.7

- มเงนออม 55.2 55.8 64.3 56.7 46.9 56.3 3) เฉลยตอเดอนคาใชจายเทยบกบรายได

- รายจายนอยกวารายได 23.1 21.6 15.2 10.3 20.2 16.7

- รายจายพอๆกบรายได 54.7 57.2 55.7 54.3 72.0 57.5

- รายจายมากกวารายได 22.2 21.2 29.1 35.4 7.8 25.8

4) การมหนสน

- ไมมหนสน 47.0 46.5 40.0 25.8 67.7 41.2

- มหนสนบาง 44.2 46.3 53.7 64.0 31.1 51.3

- มหนสนจานวนมาก 8.7 7.2 6.3 10.3 1.2 7.5 กรณมหนสน ความสามารถ ในการใชหน

(n=601)

(n=869)

(n=784)

(n=1,944)

(n=323)

(n=4,521)

- คดวาสามารถชดใชหนไดหมด 93.7 98.8 97.1 96.6 95.4 96.6

- คดวาไมสามารถชดใชหนไดหมด 6.3 1.2 2.9 3.4 4.6 3.4

2) ครอบครวทสมาชกทาบญชรบ-จาย

ครอบครวทสมาชกทาบญชรบ-จาย พบวา ในภาพรวมของประเทศ ครอบครว สวนใหญ ไมมสมาชกททาบญชรบจาย (รอยละ 88.7) เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครวเรอนสวนใหญ ในทกภมภาค มผทาบญช 1 คน ตารางท 4.33 รอยละของครอบครวทมสมาชกทาบญชครอบครว (รายรบ-รายจาย) หรอบญชครวเรอน




131

N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมมสมาชกทาบญชรบ-จาย 86.3 90.4 86.5 87.9 93.6 88.7

มสมาชกทาบญชรบ-จาย - มผทาบญชฯ 1 คน 11.7 9.1 12.8 11.1 5.6 10.3

- มผทาบญชฯ 2 คน 1.7 0.4 0.6 0.8 0.7 0.8

- มผทาบญชฯมากกวา 2 คน 0.4 0.1 0.2 0.2 0.1 0.2

3) ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานรายไดและมความตองการดานรายได รายละเอยดดงตารางท 4.34-4.35

หลกประกนดานรายไดในดานตาง ๆ ไดแก กองทนหมบานและชมชนเมอง (กองทนหมบานละลาน) เปนโครงการสรางความเขมแขงของแหลง

เงนทนหมนเวยนในระดบชมชน สาหรบการลงทนพฒนาอาชพ สรางงาน สรางรายได หรอ ลดรายจายและเหตฉกเฉน

กองทนสวสดการชมชน เปนโครงการทเกดจากการรวมตวของประชาชน (เงนออมของชมชน) ในพนทหนง ๆ ดวยความสมครใจ ทประสงคจะดแลซงกนและกน บนพนฐานของความเอออาทรตอกน โดยสมาชกทคนรวมเปนเจาของ และมการจดสวสดการตาง ๆ ใหกบสมาชก

กองทนสจจะออมทรพย เปนโครงการทสมาชกรวมกลม และตงสจจะวาจะออมเงน ใหไดตามทตงใจ หรอตกลงกนไว อาจจะมเพยงวนละบาท สบบาท เกบเลกผสมนอยไวใหกลายเปนเงนออมสาหรบยามฉกเฉน

ธนาคารหมบาน/ธนาคารชมชน เปนโครงการยกระดบกองทนหมบานใหเปนธนาคารชมชน เพอดแลเรองการรบชะระหนของลกหนทเปนสมาชกของกองทน และจะเปดโอกาสใหกเงนจากธนาคารไมเกนรายละ 50,000 บาท

ประกนราคาผลผลตทางการเกษตร เปนโครงการประกนราคาพชเศรษฐกจสาคญ 3 ชนด ไดแก ขาว มนสาปะหลง และขาวโพดเลยงสตว เพอแกไขปญหาผลผลตตกตา

เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส เปนเงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย คนพการ และผปวยเอดส ใหแกผมสทธตามคณสมบตทกาหนด

สหกรณ/สหกรณเครดตยเนยน เปนสถาบนการเงนทสมาชกเปนเจาของ และบรหารงานโดยสมาชก มจดประสงคในการระดมเงนออม เพอใชสาหรบเปนทนใหบรการแกสมาชกในรปแบบของสนเชอ โดยคดอตราดอกเบยทเหมาะสม และไมเนนผลกาไรสงสด ผลกาไรทไดจะถกจดสรรเปนสวสดการตาง ๆ ใหแกสมาชก

กองทนฌาปนกจสงเคราะห เปนกองทนสงเคราะหสมาชกซงกนและกนในการชวยเหลองานศพ เพอจการศพ และสงเคราะหครอบครวของสมาชกซงถงแกความตาย

ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานรายได เมอสอบถามการไดใชประโยชนจาก

หลกประกนดานรายได 8 หลกประกนขางตน ในชวงทผานมา/ปจจบน ในภาพรวมของประเทศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญ ไมไดใชประโยชนจากหลกประกนดงกลาว (รอยละ 64.3, รอยละ 89.3, รอยละ 74.1, รอยละ 95.0, รอยละ 75.5 รอยละ 64.0, และ รอยละ 86.1) ตามลาดบ ยกเวนหลกประกนดานกองทนฌาปนกจสงเคราะห ทมครวเรอนมากกวาครงใชประโยชนจากหลกประกนน (รอยละ 52.6) รองลงมา ใชประโยชนจากหลกประกนดานเบยยงชพผสงอาย/ผพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 36.0) หลกประกนดานกองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 35.7) กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 25.9) การประกนราคาผลผลตทางการเกษตกร (รอยละ 24.5) ตามลาดบ สวนหลกประกนดานสหกรณ/สหกรณเครดตยเนยน มสดสวนนอยทสด (รอยละ 13.9

เมอพจารณาตามรายภาค พบวา กรงเทพฯและปรมณฑล มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานรายได ในชวงทผานมา/

ปจจบนมากทสด ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 29.4) รองลงมา ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 22.2) และกองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 13.0) ขณะทโครงการอนๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

132

ภาคกลาง มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานรายได ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 38.4) รองลงมา ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 31.6) และกองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 30.1) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในชวงทผานมา/ปจจบนในสดสวนนอย

ภาคเหนอ มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานรายได ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 78.7) รองลงมา ไดแก กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 41.5) เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 35.8) และ กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 26.9) ขณะทโครงการอนๆ มการใชประโยชนในชวงทผานมา/ปจจบนในสดสวนนอย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานรายได ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 77.9) รองลงมา ไดแก กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 56.9) การประกนราคาผลผลตทางการเกษตร (รอยละ 50.2) กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 45.7) และเบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 42.2) ขณะทโครงการอนๆ มการใชประโยชนในชวงทผานมา/ปจจบนในสดสวนนอย

ภาคใต มผใชประโยชนจากหลกประกนความมนคงดานรายได ในชวงทผานมา/ปจจบนมากทสด ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 34.7) รองลงมา ไดแก กอทนสจจะออมทรพย (รอยละ 13.0) และกองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 10.0) ขณะทโครงการอน ๆ มการใชประโยชนในสดสวนนอย

ตารางท 4.34 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานรายได





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) กองทนหมบานและชมชนเมอง

13.0 30.1 41.5 56.9 7.2 35.7

2) กองทนสวสดการชมชน 4.5 4.4 6.3 22.1 3.7 10.7

3) กองทนสจจะออมทรพย 7.4 14.2 26.9 45.7 13.0 25.9

4) ธนาคารหมบาน/ธนาคารชมชน

2.7 2.9 5.3 7.3 4.4 5.0

5) ประกนราคาผลผลตทางการเกษตร

0.9 17.3 14.6 50.2 8.9 24.5

6) เบยยงชพผสงอาย/ คนพการ/ผปวยเอดส

29.4 31.6 35.8 42.2 34.7 36.0

7) สหกรณ/สหกรณเครดตยเนยน

9.7 7.6 16.9 21.9 4.3 13.9

8) กองทนฌาปนกจสงเคราะห 22.2 38.4 78.7 77.9 10.0 52.6

ครอบครวทมความตองการใชหลกประกนดานรายได เมอสอบถามความตองการใชหลกประกน

ดานรายไดทง 8 ดาน ขางตน ในอนาคต/ตอไปขางหนา พบวา หลกประกนดานรายได 4 ลาดบแรกทครอบครวตองการใชประโยชนมากทสดเรยงจากมากไปหานอย ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห

133

(รอยละ 72.6), เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 68.3) กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 61.0) และกองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 53.6) ในขณะท กองทนสวสดการชมชน, ธนาคารหมบาน/ธนาคารชมชน, การประกนราคาผลผลตทางการเกษตกร, และสหกรณ/สหกรณเครดตยเนยน กลมตวอยางสวนใหญไมตองการใชประโยชนจากหลกประกนดานรายไดดงกลาวในอนาคต/ตอไปขางหนา (รอยละ 55.0 57.2 52.3 และ 58.4 ตามลาดบ)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา กรงเทพฯและปรมณฑล หลกประกนดานรายไดทครอบครวตองการใชประโยชน

ในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 47.0) รองลงมา ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 43.2) กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 38.7) และกองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 33.9) ขณะทโครงการอนๆ มความตองการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคกลาง หลกประกนดานรายไดทครอบครวตองการใชประโยชนในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 53.7) รองลงมา ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 53.4) กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 48.0) กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 32.6) และการประกนราคาผลผลตทางการเกษตร (รอยละ 30.4) ขณะทโครงการอน ๆ มความตองการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคเหนอ หลกประกนดานรายไดทครอบครวตองการใชประโยชนในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด

ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 90.2) รองลงมา ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 81.0) กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 69.1) กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 61.4) และการประกนราคาผลผลตทางการเกษตร (รอยละ 55.0) ขณะทโครงการอน ๆ มความตองการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หลกประกนดานรายไดทครอบครวตองการใชประโยชน ในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 88.5) รองลงมา ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 73.8) กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 70.5) กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 64.4) และการประกนราคาผลผลตทางการเกษตร (รอยละ 61.5) ขณะทโครงการอน ๆ มความตองการใชประโยชนในสดสวนนอย

ภาคใต หลกประกนดานรายไดทครอบครวตองการใชประโยชนในอนาคต/ตอไปขางหนามากทสด ไดแก เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส (รอยละ 85.9) รองลงมา ไดแก กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 72.1) กองทนสจจะออมทรพย (รอยละ 72.0) การประกนราคาผลผลตทางการเกษตร (รอยละ 69.8) และกองทนสวสดการชมชน (รอยละ 69.6) ขณะทโครงการอน ๆ มความตองการใชประโยชนในสดสวนนอย ดตารางท 7.5.2

ตารางท 4.35 รอยละของครอบครวทมความตองการใชหลกประกนดานรายได





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) กองทนหมบานและชมชนเมอง

38.7 48.0 69.1 70.5 72.1 61.0

2) กองทนสวสดการชมชน 32.9 27.2 50.6 48.9 69.6 45.0

3) กองทนสจจะออมทรพย 33.9 32.6 61.4 64.4 72.0 53.6

4) ธนาคารหมบาน/ธนาคารชมชน

27.0 24.5 53.6 45.9 68.5 42.8

5) ประกนราคาผลผลตทางการเกษตร

12.7 30.4 55.0 61.5 69.8 47.7

6) เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส

47.0 53.4 81.0 73.8 85.9 68.3

134





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

7) สหกรณ/สหกรณเครดตยเนยน

27.6 24.0 54.7 41.6 68.8 41.6

8) กองทนฌาปนกจสงเคราะห

43.2 53.7 92.0 88.5 69.4 72.6

4) ระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครว โดยรวม ระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครว

สวนใหญประเมนวา อยในระดบปานกลาง (รอยละ 73.5) รองลงมาอยในระดบมาก (รอยละ 17.3) ในขณะทระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวอยในระดบ 3.12 ดตารางท 4.36

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครวสอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค ดตารางท 7.6

ตารางท 4.36 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองของรายไดของครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 2.1 0.5 0.6 0.4 0.1 0.7 มนคงนอย (2) 9.0 8.3 6.4 6.3 6.3 7.1 มนคงปานกลาง (3) 75.3 67.8 79.0 74.9 69.5 73.5 มนคง มาก (4) 11.5 20.9 13.0 17.1 23.9 17.3

มนคงมากทสด (5) 2.1 2.6 1.0 1.2 0.2 1.5

ระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองรายไดของครอบครว

3.02 3.17 3.07 3.12 3.18 3.12

4.2.6 ความมนคงของครอบครวดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม

ความมนคงดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม เปนประเดนศกษาเกยวกบลกษณะและสภาพความแขงแรงมนคงของทอยอาศยและสภาพแวดลอมทความปลอดภยของของครอบครว การครอบครองเปนเจาของหรอการมกรรมสทธในบานและทดนทเปนทพกอาศยของครอบครวในปจจบน สถานททตงอยใกลกบทอยอาศยของครอบครวระยะไมเกน 500 เมตร ในหมบานและชมชน และหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอมในประเดนความตองและการไดใชประโยชนจากโครงการฯและบรการตาง ๆ ทมอยในปจจบน โดยในแตละประเดนจะนาเสนอในภาพรวมกอน แลวตามดวยรายภาค รายละเอยดดงตอไปน 1) สภาพบานและความปลอดภยของทอยอาศย สภาพบานและความปลอดภยของทอยอาศย ในภาพรวมของประเทศ ครอบครว สวนใหญมบานทอยในสภาพแขงแรงมนคง วสดทใชสรางบานมความแขงแรงถงรอยละ 92.6 และสภาพแวดลอมในชมชนและหมบานทครอบครวตงอยมความปลอดภยจากมลพษ เชน เสยง กลน ฝน ควน เปนตน รอยละ 83.8 ตลอดจนความปลอดภย

135

จากการประทษราย เชน การทารายรางกาย ชงทรพย เปนตน มคารอยละ 89.4 อยางไรกดคาสดสวนรอยละระหวางความปลอดภยและไมความปลอดภยจากมลพษและปลอดภยจากการประทษรายในกรงเทพมหานครและปรมณฑลมคาความแตกตางกนไมมาก ในขณะทภาค อน ๆ คอ ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตคาสดสวนรอยละแตกตางกนอยางชดเจนระหวางความปลอดภยและไมความปลอดภยจากมลพษและปลอดภยจากการประทษราย ตารางท 4.36 รอยละของครอบครวจาแนกตามสภาพความแขงแรงมนคงและปลอดภยของทอยอาศย





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) วสดทใชสรางบาน

- ไมแขงแรง (วสดไมถาวร) 16.1 6.4 3.2 6.1 8.2 7.4

- แขงแรง 83.9 93.6 96.8 93.9 91.8 92.6 2) ความปลอดภยจากมลพษตางๆ

- ไมปลอดภย (จากเสยง กลน ฝน ควน)

43.6 13 11.8 9.5 13.2 16.2

- ปลอดภย 56.4 87.0 88.2 90.5 86.8 83.8

3) ความปลอดภยจากการประทษราย

- ไมปลอดภย(ทารายรางกาย ชงทรพย)

38.2 9.9 3.1 4.7 5.3 10.6

- ปลอดภย 61.8 90.1 96.9 95.3 94.7 89.4 2) การครอบครองเปนเจาของหรอกรรมสทธในบานและทดน การครอบครองเปนเจาของหรอกรรมสทธในบานและทดน ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวสวนใหญเปนเจาของทอยอาศยทตนเองอยในปจจบนมากถงรอยละ 87.0 และเปนเจาของถอครองกรรมสทธทดน รอยละ 76.8 สาหรบกรงเทพมหานครและปรมณฑลนน แมวาครอบครวสวนใหญ จะเปนเจาของถอครองกรรมสทธทดน แตกมครอบครวในสดสวนคารอยละทใกลเคยงกนทเชาทดนทตนเองมพกอาศยอยในปจจบน คารอยละอยท 38.6 และ 36.4 ตามลาดบ ตารางท 4.37 รอยละของครอบครวจาแนกตามการครอบครองเปนเจาของหรอมกรรมสทธในบาน และทดน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) การครอบครองบาน/ ทอยอาศย - เปนเจาของ 68.6 79.4 94.5 95.5 87.8 87.0

- เชาซอ/ผอน 3.1 6.1 1.4 1.0 1.3 2.5

- เชา 24.9 13.2 3.0 1.9 9.0 8.8

136





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- อนๆ

3.3 1.3 1.1 1.6 1.9 1.7

2) การถอกรรมสทธทดน

- เปนเจาของ 38.6 72.1 91.4 86.2 83.9 76.8

- เชาซอ/ผอน 2.8 7.6 1.5 1.6 1.5 3.0

- เชา 36.4 15.8 3.3 3.1 9.7 11.6

- อนๆ 22.2 4.5 3.7 9.1 4.9 8.6 3) สภาพแวดลอมของบานและบรเวณทอยอาศย สภาพแวดลอมของบานและบรเวณทอยอาศย ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวมากกวารอยละ 50ตงบานอยใกลกบสถานทเกอหนนการดาเนนชวตครอบครว (ในระยะหางไมเกน 500 เมตร) ไดแก วด/โบสถ/มสยด โรงเรยนประถมศกษา/มธยมศกษา/อดมศกษา หางสรรสนคา/รานคาปลกขนาดใหญ/ตลาด/ รานสะดวกซอ และโรงพยาบาล/สถานอนามย สวนสถานททตงหางไกลจากทพกอาศยของครอบครวออกไป ทมไมถงรอยละ 10 ไดแก บอนการพนน แหลง/สถานบรการทางเพศ และโรงภาพยนตร อยางไรกดจากขอมลการศกษาพบวาในกรงเทพมหานครและปรมณฑลนน บอนการพนนตงอยใกลทพกอาศยของครอบครวมคารอยละอยท 27.9 มากกวานนมากกวารอยละ 50 ของครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑลยงมสถานเรงรมย/รานเหลา/คาราโอเกะ/ไนตคลบ มรานเกมสและชมชนแออดตงอยในหมบานหรอชมชนใกล ๆ กบ ทพกอาศยของครอบครว ตารางท 4.38 รอยละของครอบครวทอยใกลกบสถานทในสภาพแวดลอมของหมบาน/ชมชน/ทอยอาศย





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) สถานเรงรมย/รานเหลา/ คาราโอเกะ/ไนทคลบ

53.7 22.8 32.4 12.4 21.5 25.3

2) โรงภาพยนต 6.3 3.0 0.5 1.8 10.7 3.6

3) บอนการพนน 27.9 8.3 2.0 6.0 10.7 9.7

4) แหลง/สถานบรการทางเพศ

11.6 1.5 0.8 1.0 10.4 3.9

5) แหลงชมชนแออด 66.6 7.6 3.2 6.8 19.8 16.9

6) รานเกมส 66.1 33.9 16.0 14.7 26.3 28.1

7) วด/โบสถ/มสยด 86.9 83.1 62.7 81.4 73.7 78.4

8) หางสรรพสนคา/รานคาปลกขนาดใหญ/ตลาด/ รานสะดวกซอ

85.8 71.8 52.9 66.1 46.8 65.4

137





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

9) โรงเรยนประถม/มธยม/มหาวทยาลย

91.8 78.9 41.9 77.4 66.2 72.3

10) โรงพยาบาล/สถานอนามย 77.0 67.1 29.9 61.5 43.7 57.3

11) ศนยพฒนาเดกเลก 48.7 31.5 25.0 52.5 13.4 37.7

12) หองสมดสาธารณะ/ศนยเรยนรชมชน

21.3 14.2 25.4 20.4 9.3 18.6

13) สวนสาธารณะ/ สวนสขภาพ

37.4 27.4 12.4 23.9 13.4 23.3

4) ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอมและ

มความตองการหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม รายละเอยดดงตารางท 4.39-4.30 ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม พบวา

ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวสวนใหญใชประโยชนจากสนเชอทอยอาศย (กซอบานดอกเบยตาธอส./ ธ.ออมสน) รอยละ 6.1 รองลงมาเปนโครงการบานมนคง (พฒนาทอยอาศยในชมชนแออด) และโครงการบานเอออาทร (แกปญหาทอยอาศยผมรายไดนอย) เงนกเพอทอยอาศย/การเคหะ สงเคราะห (สหกรณออมทรพย) รอยละ 4.8 3.4 และ 3.2 ตามลาดบ

เมอพจารณาตามภาค พบวา ครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑลไดใชประโยชนจากโครงการบานเอออาทรมากทสด คอ รอยละ 8.1 ครอบครวในภาคกลาง ภาคเหนอและภาคใตไดใชประโยชนจากสนเชอทอยอาศย มากทสด สวนทางภาคใตไดใชประโยชนจากโครงการบานมนคงมากทสด มครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานทอยอาศยมากกวารอยละ 5 คอ ดาน โครงการฯและบรการอน ๆ ไดแก โครงการบานมนคง โครงการบานเอออาทร เงนกเพอทอยอาศยการเคหะสงเคราะห และสนเชอ ทอยอาศยของขาราชการนนมครอบครวทไดใชประโยชนไมถงรอยละ 5 ตารางท 4.39 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) โครงการบานเอออาทร (แก ปญหาทอยอาศย ผมรายไดนอย)

8.1 4.3 1.8 2.5 1.0 3.4

2) โครงการบานมนคง (พฒนาทอยอาศยในชมชนแออด)

3.1 1.7 1.8 10.4 0.7 4.8

3) สนเชอทอยอาศย (กซอบานดอกเบยตาธอส./ธ.ออมสน)

6.4

6.7

7.4

6.3

2.4

6.1

4) สนเชอทอยอาศยของขาราชการ (ธนาคารกรงไทย)

1.4 1.7 1.5 1.9 1.9 1.7

138





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

5) เงนกเพอทอยอาศย/การเคหะ สงเคราะห (สหกรณออมทรพย)

3.0 3.3 2.4 4.1 2.0 3.2

ครอบครวทมความตองการหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ในภาพรวมประเทศ พบวา

กลมตวอยางครอบครวทวประเทศ มความตองการใชบรการจากหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอมจากโครงการตาง ๆ จากมากไปสนอยคอ โครงการบานมนคง โครงการบานเอออาทร สนเชอทอยอาศย เงนกเพอทอยอาศย/การเคหสงเคราะห(สหกรณออมทรพย) และสนเชอทอยอาศยของขาราชการ(ธนาคารกรงไทย)คารอยละ คอ 35.1, 34.9, 35.1, 29.9 และ 26.8 ตามลาดบ

เมอพจารณาตามภาค พบวา แมวาสนเชอทอยอาศยของขาราชการจะไดรบความสนใจเปนทตองการในลาดบทาย ๆ แตสาหรบครอบครวทางภาคเหนอและภาคใตนนคารอยละครอบครว ทตองการสนเชอทอยอาศยของขาราชการมไมนอย โดยเฉพาะทางภาคใตทมครอบครวตองการสนเชอ ดงกลาวถงรอยละ 67 ในขณะทกรงเทพมหานครและปรมณฑล ภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอความตองการสนเชอขาราชการไมถงรอยละ 20 ตารางท 4.40 รอยละของครอบครวทมความตองการจากหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) โครงการบานเอออาทร (แก ปญหาทอยอาศย ผมรายไดนอย)

27.9 25.3 40.1 27.5 71 34.9

2) โครงการบานมนคง (พฒนาทอยอาศยในชมชนแออด) 24.5 18.2 37.6 35.5 70.3 35.1

3) สนเชอทอยอาศย (กซอบานดอกเบยตาธอส./ธ.ออมสน)

27.0 22.7 41.9 25.7 67.5 33.5

4) สนเชอทอยอาศยของขาราชการ (ธนาคารกรงไทย)

19.2 13.6 35.8 18.4 67.0 26.8

5) ไฟฟาฟร (ไมเกน 50 หนวย) 15.2 31.6 56.2 75.3 40.1 49.3

6) นาประปาฟร 21.9 11.6 7.8 18.9 15.5 15.5

5) ระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครว โดยรวมอยในระดบปานกลาง (รอยละ 58.4) รองลงมาอยในระดบมาก (รอยละ 31.0) ในขณะทระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวอยในระดบ 3.38

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครวสอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค โดยเฉพาะภาคใต กทม.และปรมณฑล มครอบครวทมความเหนตรงกนมากกวาภาคอน (รอยละ 68.8 และ 65.3 ตามลาดบ)

139

ตารางท 4.41 รอยละของระดบคะแนนความมนคงของทอยอาศยและสภาพแวดลอมของครอบครว โดยรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 1.6 0.3 0.5 0.5 0.1 0.6


มนคง มาก (4) 22.6 36.2 35.4 30.8 27.0 31.0

มนคงมากทสด (5) 5.7 7.9 6.4 6.9 0.5 6.1

ระดบคะแนนเฉลยความมนคงของทอยอาศยและสภาพ แวดลอมของครอบครว

3.26 3.48 3.46 3.38 3.24 3.38

4.2.7 ความมนคงของครอบครวดานชวตครอบครวและชมชน

ความมนคงดานชวตครอบครวและชมชน ครอบคลมประเดนทศกษาเกยวกบการมสมพนธภาพ ทดในครอบครว การเคารพใหเกยรตซงกนและกน การมสวนรวมรบผดชอบในบทบาทหนาทของสมาชกครอบครว การมสวนรวมและความเปนอนหนงอนเดยวกนของสมาชกครอบครว การไมรสกโดดเดยว วาเหว ความรกใครปรองดองกน และมความรบผดชอบ โดยจะนาเสนอแตละประเดนในภาพรวม และรายภาค ผลการศกษามรายละเอยดดงตอไปน 1) การมสมาชกครอบครวทถอเปนภาระพงพง รายละเอยดดงตารางท 4.42 การมสมาชกครอบครวเปนเดกอายตากวา 3 ป และผทาหนาทเลยงดเดกในครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญไมมเดกอายตากวา 3 ป (รอยละ 88.1) และมเดกอายตากวา 3 ป เพยงรอยละ 11.9 กรณทมเดกอายตากวา 3 ป ผดแลหลกสวนใหญ คอ แม (รอยละ 66.4) รองลงมาคอ ผสงอายในครอบครว (รอยละ 9.4) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวในทกภมภาคมเดกอายตากวา 3 ป ในสดสวนทใกลเคยงกน ยกเวน ครอบครวในภาคเหนอและภาตใตทมลดสวนของเดกอายตากวา 3 ป ตากวาภาคอน ๆ กรณทครอบครวมเดกอาย 3 ป พบวา ผดแลหลกสวนใหญในครอบครวทกภมภาค คอ แม โดยครอบครวในภาคใตมสดสวนสงสด (รอยละ 72.4) รองลงมา คอ ครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กรงเทฯ และปรมณฑล (รอยละ 68.0 และรอยละ 66.7 ตามลาดบ) ตารางท 4.42 รอยละของครอบครวทมสมาชกครอบครวเปนเดกอายตากวา 3 ป และผเลยงดเดก อายตากวา 3 ป





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมมเดกอายตากวา 3 ป 86.5 88.5 92.5 84.1 94.2 88.1

มเดกอายตากวา 3 ป 13.5 11.5 7.5 15.9 5.8 11.9 กรณมเดกอาย< 3 ป ผดแลหลกคอ

(n=153) (n=186) (n=98) (n=416) (n=58) (n=911)

แม 66.7 61.8 64.3 68.0 72.4 66.4

140





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

พอ 4.6 8.6 8.2 2.4 6.9 4.9

ผสงอายในครอบครว 20.3 19.9 13.3 20.7 17.2 19.4

ญาต 8.5 9.1 11.2 8.2 3.4 8.5

บคคลอนนอกครอบครว 0.0 0.5 1.0 0.5 0.0 0.4

สถานเลยงดเดก/ศนยเดกเลก 0.0 0.0 2.0 0.2 0.0 0.3

การมสมาชกครอบครวเปนผสงอายและผดแลผสงอาย ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญไมมผสงอายในครอบครว (รอยละ 58.0) กรณครอบครวทมผสงอาย สวนใหญผสงอายดแลตวเองได (รอยละ 64.3) กรณทผสงอายดแลตวเองไมได สมาชกในครอบครว เปนผดแลหลก (รอยละ 35.3) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวผสงอายในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตมสดสวนผสงอายสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 45.9 และ 45.8 ตามลาดบ) กรณมสงอายในครอบครว ในทกภมภาค ผสงอายดแลตนเองได และสมาชกในครอบครวเปนผดแลหลก โดยทครอบครวในกรงเทพฯ และปรมณฑลมสดสวนของผสงอายทดแลตนเองไดสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 72.6) และสมาชกในครอบครวเปนผดแลผสงอายในสดสวนทตากวาภาคอนๆ (รอยละ 26.9)

ตารางท 4.43 รอยละของครอบครวทมสมาชกครอบครวเปนผสงอายและผดแลผสงอาย ในครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมมผสงอาย(อาย 60 ปขนไป) 64.3 59.6 60.8 54.1 54.2 58.0

มผสงอาย(อาย 60 ปขนไป) 35.7 40.4 39.2 45.9 45.8 42.0 กรณมผสงอาย ผดแลหลกคอ (n=405) (n=655) (n=512) (n=1,201) (n=458) (n=3,231) ผสงอายดแลตนเองได 72.6 66.3 65.2 60.5 62.7 64.3 สมาชกในครอบครว 26.9 33.6 33.2 39.2 37.1 35.3 บคคลอนนอกครอบครว 0.5 0.2 1.6 0.2 0.2 0.5

2) พฤตกรรมของสมาชกครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.44 พฤตกรรมของสมาชกครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญม

สมาชกครอบครวทมอายตากวา 18 ป รอยละ 59.0 ไมมสมาชกครอบครวทมอายตากวา 18 ป รอยละ 41.0 พฤตกรรมเชงลบของสมาชกครอบครว พบวา สมาชกครอบครวของกลมตวอยาง มพฤตกรรมเชงลบในเรองตอไปน ตดเกมส (รอยละ7.6) หนเรยน (รอยละ 4.7) มพฤตกรรมทไมเหมาะสม (รอยละ 2.9) มเพศสมพนธกอนวยอนควร (รอยละ 2.1) ยกพวกตกน (รอยละ 1.3) สวน พฤตกรรมเชงบวกของสมาชกครอบครว พบวา สมาชกครอบครวของกลมตวอยางไดรบทนเรยนด/ทนการศกษา (รอยละ 22.0) ไดเปนนกกฬา/นกดนตรดเดน (รอยละ 17.7) ไดรบรางวลผลงานสรางสรรค (รอยละ 11.1)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา สมาชกครอบครวทมพฤตกรรมเชงลบ ในทกภมภาค มลกษณะทคลายคลงกน ยกเวน สมาชกครอบครวในกรงเทพฯ และปรมณฑล ทมพฤตกรรมเชงลบ ในสดสวนทสงกวาสมาชกครอบครวในภมภาคอน ๆ เกอบทกเรองโดยเฉพาะพฤตกรรมเดกตดเกมส (รอยละ 14.8) ทมสดสวน

141

สงกวาของพฤตกรรมโดยรวมของครอบครวกลมตวอยางทวประเทศถงเทาตว (รอยละ 7.6) และมพฤตกรรมเชงลบในสดสวนทสงกวาครอบครวในภาคอน ๆ ในเรอง การหนเรยน (รอยละ 5.5) มเพศสมพนธกอนวยอนควร (รอยละ 2.8) ยกพวกตกน (รอยละ 2.1) และหนออกจากบาน (รอยละ 1.5) สวนพฤตกรรมเชงบวก มลกษณะทใกลเคยงกนทกภมภาคในทกเรอง โดยทสมาชกครอบครวในภาคใต มสดสวนของสมาชกครอบครวทไดรบรางวลเรยนดและทนการศกษาสงกวาภาคอน ๆ (รอยละ 30.4) ตารางท 4.44 รอยละของครอบครวทมสมาชกครอบครวอายตากวา 18 ป ในครอบครว และพฤตกรรม เชงบวกและเชงลบ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมมสมาชกทมอายตากวา 18 ป 37.0 42.8 50.8 30.9 56.2 41.0

มสมาชกทมอายตากวา 18 ป 63.0 57.2 49.2 69.1 43.8 59.0 กรณมสมาชกทมอายตากวา 18 ป

(n=715) (n=929) (n=643) (n=1,811) (n=438) (n=4,536)

รอยละของครอบครวทสมาชกอาย < 18 ป เคยมพฤตกรรม ในเชงลบในเรองดงตอไปน

1 ตดเกมส 14.8 7.6 5.9 5.1 8.3 7.6

2 หนเรยน 5.5 6.4 1.7 4.5 5.1 4.7

3. มพฤตกรรมทไมเหมาะสม 2.5 4.0 3.4 2.9 0.7 2.9

4 มเพศสมพนธกอนวยอนควร 2.8 2.7 0.8 2.4 0.7 2.1

5 ยกพวกตกน 2.1 1.2 0.5 1.4 0.9 1.3

6 หนออกจากบาน 1.5 1.1 0.3 0.6 0.2 0.8

7 ตดการพนน 1.0 1.1 0.2 0.3 0.2 0.6

8 มคดความ/ตดคก 0.3 1.1 0.3 0.2 0.2 0.4

3.2 รอยละของครอบครว ทสมาชกอาย< 18 ป มพฤตกรรมในเชงบวก ในเรองตอไปน

1 ไดรบรางวลเรยนด/ทนการศกษา

26.2 23.1 15.6 20.0 30.4 22.0

2 ไดเปนนกกฬา/นกดนตรดเดนของโรงเรยน/ชมชน

12.9 17.4 16.2 19.9 18.7 17.7

3 ไดรบรางวลผลงานสรางสรรค (ศลปะ)

11.9 10.9 9.2 10.9 12.4 11.0

4 ไดรบเลอกเปนแกนนาเยาวชน/สภาเยาวชน

4.9 4.3 5.6 4.9 6.7 5.0

5 ไดรวมเปนอาสาสมครใน 4.2 2.9 3.7 4.1 4.4 3.8

142





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ชมชน/ยวเกษตรกร

3) การอบรมสงสอนบตรหลาน รายละเอยดดงตารางท 4.45 การอบรมสงสอนบตรหลาน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญมการอบรมสงสอนบตรหลานบอยครงในเรองตอไปน คณธรรมจรยธรรม/คณคาของชวต (รอยละ 36.5) คาพด/ กรยามารยาท/บคลกภาพทพงประสงค (รอยละ 37.8) ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง/การประหยดอดออม (รอยละ 35.1) มการอบรมสงสอนบตรหลานเกยวกบการเลอกรบสอและขอมลขาวสารบางครงและบอยครงจานวนเทาๆ กน คอ รอยละ 25.3 และ 25.2 ตามลาดบ อยางไรกตาม ครอบครวของกลมตวอยาง ไมเคยอบรมสงสอนบตรหลานเรองเพศศกษา/การปองกนตวเองเมอมเพศสมพนธมมากทสด (รอยละ 29.0) อบรมบางครง และนานๆ ครงใกลเคยงกน คอ รอยละ 23.9 และ รอยละ 22.4 ตามลาดบ เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต และภาคเหนอมการอบรมสงสอนบตรหลานบอยครงในเรองคณธรรม จรยธรรม/คณคาของชวต ในสดสวนทใกลเคยงกน (รอยละ 39.7, 39.4 และ 38.6 ตามลาดบ) และพบวาครอบครวของกลมตวอยาง ในภาคใตอบรมสงสอนบตรหลานในประเดนน เปนประจาในสดสวนทสงกวาครอบครวของกลมตวอยางในภาคอนๆ (รอยละ 46.1) รองลงมา คอ ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 37.4) สวนการอบรวมสงสอนบตรหลานเรองคาพด กรยามารยาท และบคลกภาพทพงประสงค ครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตกทาบอยครงในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ อกเชนกน (รอยละ 46.9)รองลงมา คอ ครอบครวของกลมตวอยางในภาคเหนอ (รอยละ 42.8) สวนการอบรมสงสอนบตรหลานเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง/การประหยดอดออม พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทาบอยครงและเปนประจาในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 37.5 และ รอยละ 34.0 ตามลาดบ) สาหรบการอบรมสงสอนบตรหลานเรองเพศสมพนธและการปองกนตนเองเมอมเพศสมพนธ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคกลางทไมเคยทาเลยมสดสวนสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 38.8) รองลงมา คอ ครอบครวของกลมตวอยางในกรงเทพฯ และปรมณฑล (รอยละ 38.8) ในขณะทครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตมสดสวนการอบรมสงสอนบตรหลานในเรองนเปนประจาในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 22.1) สวนภาคอนๆ มสดสวนใกลเคยงกน สวนการอบรมสงสอนบตรหลานเกยวกบการเลอกรบสอและขอมลขาวสาร พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตทาเปนประจาในสดสวนทสงกวากลมตวอยางของครอบครวในภาคอนๆ (รอยละ 30.7) สวนกลมตวอยางครอบครวภาคกลางไมไดทาเลยมสดสวนสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 27.0) ตารางท 4.45 รอยละของความถทครอบครวมการอบรมสงสอนบตรหลานเกยวกบความรและทกษะ ทจาเปนในชวต





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 คณธรรมจรยธรรม/คณคาของชวต

- ไมเคยเลย 9.1 17.2 2.1 2.4 2.5 6.5

- นานๆครง 6.0 6.3 4.6 3.5 1.9 4.6

- บางครง 24.0 18.4 20.9 17.1 10.1 18.6

- บอยครง 30.6 32.2 38.6 39.7 39.4 36.5

143





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- ประจา 30.4 25.9 33.8 37.4 46.1 33.8

2 คาพด/กรยามารยาท/บคลกภาพทพงประสงค

- ไมเคยเลย 9.0 16.7 1.6 2.4 2.3 6.3

- นานๆครง 4.8 6.7 5.7 4.1 1.3 4.8

- บางครง 24.4 17.7 19.4 21.6 16.4 20.4

- บอยครง 31.0 33.2 42.8 38.9 46.9 37.8

- ประจา 30.9 25.7 30.5 33.0 33.1 30.6

3 ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง/การประหยดอดออม

- ไมเคยเลย 9.7 18.4 2.4 2.9 3.2 7.2

- นานๆครง 6.2 6.1 5.2 3.2 7.4 4.9

- บางครง 25.2 18.6 24.0 22.4 22.7 22.3

- บอยครง 28.1 33.2 36.9 37.5 37.1 35.1

- ประจา

30.8 23.7 31.5 34.0 29.7 30.5

4 เพศศกษา/การปองกนตนเองเมอมเพศสมพนธ

- ไมเคยเลย 38.8 41.0 18.3 27.1 11.4 29.0

- นานๆครง 21.6 17.2 29.6 23.4 16.2 22.4

- บางครง 19.6 17.7 30.2 25.4 27.4 23.9

- บอยครง 10.8 14.3 13.6 15.0 22.9 14.6

- ประจา 9.1 9.9 8.3 9.0 22.1 10.0

5 การเลอกรบสอและขอมลขาวสาร

- ไมเคยเลย 14.5 27.0 12.4 15.3 4.8 16.4

- นานๆครง 12.1 15.4 21.5 22.9 6.1 18.2

- บางครง 27.7 22.4 33.1 23.0 20.6 25.3

- บอยครง 26.9 22.5 23.3 24.7 37.7 25.2

144





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- ประจา 18.9 12.7 9.8 14.0 30.7 14.9

4) ระดบสมพนธภาพในครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.46 ระดบสมพนธภาพในครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญมความรกใคร ผกพน อบอน ใกลชด มากทสด (รอยละ 54.8) มปากเสยงทะเลาะแวงกนนอยทสด (รอยละ 61.7) มการลงไมลงมอ ใชกาลง นอยทสด (รอยละ 89.6) ตางคนตางอยไมสนใจกน นอยทสด (รอยละ77.2) ชวยเหลอเกอกล พงพากนมากทสด (รอยละ48.0) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา สมพนธภาพในครอบครวประเดนความรกใคร ผกพน อบอน ใกลชด ครอบครวของกลมตวอยางในกรงเทพฯ และปรมณฑล มความรกใคร ผกพน อบอน ใกลชดมากในสดสวนทสงกวาภาคอน ๆ (รอยละ 43.5) สวนครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตมความรกใคร ผกพน อบอน ใกลชดมากทสดในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 57.4) สวนการมปากเสยงทะเลาะเบาะแวง พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการทะเลาะแวงนอยทสดในสดสวนทสงกวาภาคอน ๆ (รอยละ 73.4) สวนการทะเลาะเบาะแวงมากทสด พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคเหนอมสดสวนทสงกวาภาคอนๆ เลกนอย สาหรบประเดนการลงไมลงมอ การใชกาลงพบวา ครอบครวของกลมตวอยางในกรงเทพฯ และปรมณฑลมการลงไมลงมอ การใชกาลง นอยทสดในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 93.5) สวนประเดนตางคนตางอย ไมสนใจกน พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคใต ตางคนตางอย ไมสนใจกนนอยทสดในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ81.8) สาหรบประเดนการชวยเหลอเกอกล พงพากน พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตมการชวยเหลอเกอกล พงพากนมากทสด ในสดสวนทสงกวาภาคอน ๆ (รอยละ 53.9) รองลงมาคอ ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออก เฉยงเหนอ (รอยละ 49.6) ตารางท 4.46 รอยละของครอบครวทมระดบสมพนธภาพระหวางสมาชกดวยกนในครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 รกใคร ผกพน อบอน ใกลชด

- นอยทสด 0.2 0.7 0.3 0.3 0.1 0.4

- นอย 0.7 0.8 0.2 0.1 0.1 0.4

- ปานกลาง 9.6 9.2 5.2 8.9 4.3 7.8

- มาก 43.5 34.3 37.8 34 38.1 36.6

- มากทสด 46.0 55.0 56.5 56.7 57.4 54.8

คาเฉลย 4.34 4.42 4.50 4.47 4.53 4.45

2 มปากเสยง ทะเลาะเบาะแวง

- นอยทสด 60.4 52.9 56 66 73.4 61.7

- นอย 30.5 33.6 32.1 27.8 19.4 29

- ปานกลาง 6.6 8.3 9.9 5.2 3.2 6.6

145





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- มาก 1.5 2.7 1.5 0.8 2.3 1.6

- มากทสด 1.0 2.4 0.5 0.2 1.7 1.0

คาเฉลย 1.52 1.68 1.58 1.42 1.40 1.51

3 มการลงไมลงมอ ใชกาลง

- นอยทสด 93.5 84.7 89.2 92.7 85.8 89.6

- นอย 4.7 10.5 9.2 6.5 9.4 7.9

- ปานกลาง 1.2 1.4 1.2 0.6 1.9 1.1

- มาก 0.4 1.2 0.3 0.2 1.9 0.7

- มากทสด 0.2 2.2 0.1 0.1 1 0.7

คาเฉลย

1.09

1.26

1.13

1.08

1.23

1.15

4 ตางคนตางอย ไมสนใจกน

- นอยทสด 78.7 69.8 74.8 80.7 81.8 77.2

- นอย 13.7 15.8 17.8 13.3 12.5 14.5

- ปานกลาง 5.3 6.2 5.4 4.7 2.3 4.9

- มาก 2.0 4.1 1.8 1.1 2.2 2.1

- มากทสด 0.3 4.1 0.3 0.2 1.2 1.2

คาเฉลย 1.31 1.57 1.35 1.27 1.29 1.35

5 ชวยเหลอเกอกล พงพากน

- นอยทสด 0.4 1.3 0.8 0.3 0.7 0.7

- นอย 0.3 1.2 0.5 2.1 0.4 1.2

- ปานกลาง 7.9 12.1 11.2 10 8.9 10.2

- มาก 42.5 37.5 47.9 38 36.1 40

- มากทสด 48.9 47.9 39.6 49.6 53.9 48

คาเฉลย 4.39 4.30 4.25 4.34 4.42 4.33

5) ความขดแยงในครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.47

146

ความขดแยงในครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ความขดแยงในครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญเปนปญหาเรองการเงนและปญหาเรองการงานอาชพ (รอยละ 10.9 เทากน) รองลงมา คอ ปญหาเรองบตรหลาน (รอยละ 5.4) และปญหาความขดแยงทางการเมอง (รอยละ 5.1) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ความขดแยงในครอบครวมลกษณะใกลเคยงกนทกภาค ยกเวน กรงเทพฯ และปรมณฑล พบวา ปญหาความขดแยงทางการเมองมสดสวนสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 11.9) ตารางท 4.47 รอยละของครอบครวทมปญหาหรอขอขดแยงภายในครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 ปญหาเรองการเงน 27.8 25.3 39.9 33.3 32.0 31.7

2 ปญหาเรองการงาน/อาชพ 8.5 10.1 13.8 11.6 9.0 10.9 3 ปญหาเรองพฤตกรรมชสาว 2.6 1.8 1.1 1.6 1.4 1.7

4 ปญหาเรองบตรหลาน 5.1 6.8 4.6 6.3 2.4 5.4

5 ปญหาความเหนขดแยงทางการเมอง

11.9 5.0 3.4 4.5 1.5 5.1

6) การแบงหนาทรบผดชอบภายในบาน รายละเอยดดงตารางท 4.48

การแบงหนาทรบผดชอบภายในบาน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญไมมการแบงหนาทความรบผดชอบใหสมาชกในครอบครว (รอยละ 70.5) สาหรบครอบครวของกลมตวอยางทระบในคาถามปลายเปดวา มการแบงหนาทหรอความรบผดชอบภายในครอบครวใหกบสมาชกครอบครว เชน ดแลบานรวมกนตามความถนด พอทางานหาเงน แมทางานบาน ลกเรยนหนงสอ ผสงอายอยบานดแลหลาน เปนตน

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ไมแตกตางกน ยกเวน กรงเทพฯ และปรมณฑล ผลการวจยพบวา มการแบงงานกนทาในสดสวนทสงกวา ภาคอนๆ(รอยละ 42.6) และไมมการแบงงานกนทาในสดสวนทตากวาภาคอนๆ (รอยละ57.4) ตารางท 4.48 รอยละของการแบงหนาทหรอความรบผดชอบภายในครอบครวใหกบสมาชกครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ไมมการแบงหนาท/ ความรบผดชอบ

57.4 78.5 77.8 69.5 65.7 70.5

มการแบงหนาท/ความรบผดชอบ 42.6 21.5 22.2 30.5 34.3 29.5

7) การทากจกรรมรวมกนของสมาชกครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.49

147

การทากจกรรมรวมกนของสมาชกครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญ ทากจกรรมเหลานรวมกนเปนประจา รบประทานอาหารรวมกน (รอยละ 61.6) ชวยกนทางานบาน (รอยละ33.3) ดโทรทศนรวมกน (รอยละ48.3) ทางานอดเรกรวมกน (รอยละ 10.6) สวนกจกรรมทครอบครวรวมกนทานานๆ ครง ไดแก การพกผอนหยอนใจนอกบาน (รอยละ 40.8) การทางานอดเรกรวมกน (รอยละ 34.9) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอรบประทานรวมกนเปนประจาในสดสวนทสงกวาครอบครวของกลมตวอยางในภาคอน (รอยละ 71.2) สวนครอบครวของกลมตวอยางในกรงเทพฯ และปรมณฑล และภาคใต มสดสวนการรบประทานรวมกน ในครอบครวตากวารอยละ 50 สาหรบการชวยกนทางานบาน สมาชกครอบครวกลมตวอยางในภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอชวยกนทางานบานเปนประจามสดสวนทใกลเคยงกนและสงกวาภาคอน (รอยละ34.9 และรอยละ 34.1 ตามลาดบ) สวนการดโทรทศนรวมกน พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนการดโทรทศนรวมกนเปนประจาในสดสวนทสงกวาครอบครวของกลมตวอยางในภาคอนๆ สาหรบ การเทยวพกผอนหยอนใจนอกบานรวมกน พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตมสดสวนการเทยวพกผอนหยอนใจเปนประจาในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 24.4) สวนครอบครวตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนการเทยวพกผอนหยอนใจรวมกนเปนประจาตาทสด (รอยละ 2.2) สวนการทางานอดเรกรวมกน พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคใตมสดสวนการทากจกรรมนรวมกนเปนประจาในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ19.0) ในขณะทครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทากจกรรมนรวมกนเปนประจาในสดสวนทตากวาครอบครวของกลมตวอยางในภาคอนมากทสด (รอยละ4.1) รองลงมา คอ ครอบครวของกลมตวอยางในภาคเหนอ (รอยละ 9.1) ตารางท 4.49 รอยละของความบอยทสมาชกในครอบครวใชเวลาสวนใหญทากจกรรมรวมกน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. รบประทานอาหาร - ไมเคยเลย 1.9 1.2 0.2 0.1 0.2 0.6 - นานๆ ครง 6.4 3.6 2.3 2.2 0.8 3.0

- บางครง 17.4 10.8 7.2 8.7 5.4 9.7

- บอยครง 25.8 25.6 23.6 17.8 44.4 25.1

- ประจา 48.5 58.8 66.8 71.2 49.2 61.6

2. ชวยกนทางานบาน

- ไมเคยเลย 5.0 2.8 1.8 0.9 0.7 2.0

- นานๆ ครง 16.8 8.2 5.2 8.0 5.3 8.5

- บางครง 23.0 21.4 26.0 25.4 26.2 24.4

- บอยครง 23.1 32.6 34.8 31.7 36.4 31.7

- ประจา 32.1 34.9 32.2 34.1 31.4 33.3

3. ดโทรทศนรวมกน

- ไมเคยเลย 3.3 1.8 0.9 0.6 0.2 1.2

- นานๆ ครง 7.4 4.4 3.6 3.6 2.5 4.2

148





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- บางครง 20.2 14.3 17.8 13.2 17.0 15.7

- บอยครง 29.3 31.8 30.2 25.0 45.0 30.6

- ประจา 39.8 47.7 47.4 57.7 35.3 48.3

4. พกผอนหยอนใจนอกบาน

- ไมเคยเลย 11.9 12.9 13.8 20.0 5.6 14.4

- นานๆ ครง 39.5 32.5 41.9 50.7 28.7 40.8

- บางครง 25.9 22.9 26.4 17.2 26.7 22.5

- บอยครง 12.3 16.1 8.1 9.9 14.6 11.9

- ประจา 10.4 15.7 9.8 2.2 24.4 10.4 5. ทางานอดเรกรวมกน (เชน ฟงเพลง ปลกตนไม)

- ไมเคยเลย 18.8 14.6 16.9 20.2 8.9 16.8

- นานๆ ครง 29.1 27.0 38.6 40.9 33.7 34.9

- บางครง 25.8 26.9 26.4 23.6 23.8 25.1

- บอยครง 11.8 17.3 9.0 11.1 14.6 12.6

- ประจา 14.5 14.3 9.1 4.1 19.0 10.6

8) ความสมพนธระหวางครอบครวกบชมชนละแวกบาน รายละเอยดดงตารางท 4.50 ความสมพนธระหวางครอบครวกบชมชนละแวกบาน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของ

กลมตวอยางสวนใหญเหนวา พงพาอาศยเพอนบานได (รอยละ 96.5) คนในชมชน เปนมตรและรจกกน (รอยละ 97.7) คนในชมชนชวยเหลอเกอกลกน (รอยละ 96.0)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ความสมพนธระหวางครอบครวกบชมชนละแวกบานมลกษณะทใกลเคยงกน คอ มความสมพนธกบชมชนละแวกบานในสดสวนทสงทกภาค โดยทครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตมสดสวนทใกลเคยงกนและสงกวาครอบครวของกลมตวอยางในภาคอนๆ ตารางท 4.50 รอยละของการมความสมพนธระหวางครอบครวกบคนในชมชนละแวกบาน/ทอยอาศย

149





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 เพอนบานพงพาอาศยกนได

- ไมม 7.3 3.8 2.7 2.7 1.6 3.5 - ม 92.7 96.2 97.3 97.3 98.4 96.5 2 คนในชมชนเปนมตร/รจกกนด

- ไมม 5.3 3.2 1.8 0.8 2.0 2.3

- ม 94.7 96.8 98.2 99.2 98.0 97.7

3 คนในชมชนชวยเหลอเกอกลกนและกน

- ไมม 9.2 5.1 3.3 2.2 2.3 4.0

- ม 90.8 94.9 96.7 97.8 97.7 96.0 9) ครอบครวทมการใชประโยชนจากหลกประกนดานครอบครวและชมชนและความตองการ

หลกประกนดานครอบครวและชมชน รายละเอยดดงตารางท 4.50-4.51 ครอบครวทมการใชประโยชนจากหลกประกนดานครอบครวและชมชน ในภาพรวมของประเทศ

พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในทกภมภาคใชประโยชนจากกฏหมายครอบครวมากทสด (รอยละ 69.2) รองลงมา คอ โครงการเศรษฐกจพอเพยง (รอยละ 29.5)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตครอบครวและชมชนในสดสวนทสงกวาครอบครวของกลมตวอยาง ในภมภาคอน ๆ ในทกโครงการ ตารางท 4.51 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตครอบครวและชมชน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) โครงการครอบครวเขมแขง 6.3 12.4 8.2 17.1 2.2 11.1

2) โครงการคาราวานเสรมสรางเดก

3.7 5.8 3.0 10.4 2.4 6.1

3) การประชมสมชชาครอบครว 4.1 3.2 2.9 12.2 1.6 6.1

4) มาตราฐานครอบครวเขมแขง 6.9 4.9 4.2 17.9 1.8 9.1

5) กฏหมายครอบครว 60.4 61.6 58.8 79.3 70.7 68.2

6) โครงการเศรษฐกจพอเพยง 17.9 25.4 15.2 50.4 9.3 29.5

ครอบครวทมความตองการหลกประกนดานครอบครวและชมชน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญมความตองการหลกประกนดานชวตและครอบครวมากกวารอยละ 50 ทกดาน ยกเวน การประชมสมชชาครอบครว (รอยละ 46.4) สวนหลกประกน

150

ดานกฏหมายครอบครว ครอบครวของกลมตวอยางมความตองการมากถงรอยละ 82.6 รองลงมาคอ โครงการเศรษฐกจพอเพยง (รอยละ 67.7)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวในภาคใตมความตองการหลกประกน ดานชวตและครอบครว สงในทกๆ ดาน สวนภาคอนๆ มลกษณะทใกลเคยงกน กลาวคอ ครอบครวในภาคใตสวนใหญมความตองการหลกประกนดานชวตครอบครวและชมชน โดยเฉพาะเรองของกฎหมายครอบครว ตารางท 4.51 รอยละของครอบครวทมความตองการหลกประกนดานชวตครอบครวและชมชน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. โครงการครอบครวเขมแขง 40.0 42.0 56.2 68.3 73.5 57.2

2. โครงการคาราวานเสรมสรางเดก

36.1 36.4 50.9 60.4 70.5 51.4

3. การประชมสมชชาครอบครว 34.6 29.9 46.5 53.4 68.5 46.4

4. มาตราฐานครอบครวเขมแขง 39.6 34.7 55.8 64.4 70.8 53.8

5) กฏหมายครอบครว 72.2 69.0 82.2 91.1 94.4 82.6

6 โครงการเศรษฐกจพอเพยง 41.4 50.5 66.4 84.0 77.3 67.7

10) ระดบความมนคงในเรองชวตครอบครวและชมชน ระดบความมนคงในเรองชวตครอบครวและชมชน ในภาพรวมของประเทศ พบวา โดยรวมเมอประเมนระดบความมนคงในเรองชวตครอบครวและชมชน ครอบครวกลมตวอยางสวนใหญ เหนวา ความมนคงในชวตครอบครวและชมชน อยในระดบปานกลาง (รอยละ 63.2) และมนคงระดบมาก (รอยละ 31.0) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ไมแตกตางกน ทงน กลมตวอยางสวนใหญใหความเหนเพมเตมในคาถามปลายเปดวา เมอพดถงความมนคงดานชวตครอบครวและชมชน ควรประกอบดวย คณลกษณะตอไปน ตองมความรก ความอบอน ความสามคค ชวยเหลอซงกนและกนในครอบครว สมาชกในครอบครวตองมความซอสตย การไดอยกนพรอมหนา คนในครอบครวพดคยปรกษาหารอกนใชชวตอยางพอเพยง ตองมหวหนาครอบครวทมภาวะผนาทด สมาชก ในครอบครวมความรบผดชอบ มการแบงหนาทและความรบผดชอบภายในครอบครว สมาชกในครอบครว ตองมรายได มงานทาทดและมนคง สมาชกในครอบครวมสขภาพแขงแรง สมาชกในครอบครวไมมพฤตกรรมเสยง ตองไดรบความชวยเหลอจากรฐบาล มสงอานวยความสะดวก และไมมหนสน ตารางท 4.52 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตครอบครวและชมชน โดยรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 0.6 0.2 0.2 0.2 0.3 0.3


151





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงมาก (4) 25.6 35.6 30.6 32.6 25.9 31.0

มนคงมากทสด (5) 5.8 6.5 3.4 3.6 0.3 4.1

ระดบคะแนนเฉลยความมนคงของทอยอาศยและสภาพแวดลอมของครอบครว

3.33 3.47 3.36 3.38 3.24 3.37

4.2.8 ความมนคงของครอบครวดานการคมนาคมและการสอสาร ความมนคงดานการคมนาคมและการสอสารของครอบครว มประเดนทศกษาเกยวกบ

การพดคยโตตอบหรอการสอสารในชวตประจาวน เชน การบอกกลาวกนกอนออกไปทาธระนอกบานของสมาชกครอบครว การพดคยบอกกลาวขอโทษ การพดใหกาลงใจ และการพดคยปรกษาหารอปญหาในครอบครว และชองทางการรบขอมลความรหรอขาวสารตาง ๆ ของครอบครว เชน โทรทศน วทย โทรศพทมอถอ หนงสอพมพ อนเทอรเนต เคเบลทวและสอบคคล ดานการคมนาคมของครอบครวใชพาหนะใดในการเดนทางในชวตประจาวนเปนสวนใหญ ชวงเวลาทเกดเหตฉกเฉนหรอกรณทมสมาชกเจบปวยนนครอบครวสามารถทจะเดนทางไปถงโรงพยาบาลเพอพบแพทยไดภายในระยะเวลาทรวดเรวหรอใชเวลา การเดนทางมากและเดนทางโดยใชพาหนะชนดใด และสวนสดทายเปนเรองความตองการและการไดใชประโยชนจากหลกประกนดานการคมนาคมและการสอสารของครอบครว โดยในแตละประเดนจะนาเสนอ ในภาพรวมกอน แลวตามดวยรายภาค รายละเอยดดงตอไปน

1) การสอสารหรอการพดคยโตตอบของครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.53 การสอสารหรอการพดคยโตตอบของครอบครวในชวตประจาวน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครว

มากกวารอยละ 40 มการพดคยปรกษาหารอปญหาในครอบครว และมการพดใหกาลงใจกนในครอบครวกรณทสมาชกในครอบครวมเรองทกขใจ สาหรบการพดบอกขอบคณเมอสมาชกของครอบครวทาบางสงใหกน และการพดขอโทษ เมอทาความผดนนมเปนบางครง

เมอพจารณาตามภาค พบวา ในภาคใตนนสมาชกครอบครวมกาพดบอกขอโทษเมอทาผดกนบอยครง ครอบครวในภาคใตมเพยงรอยละ 0.3 เทานนทไมพดขอโทษกนเมอทาผด สวนกรงเทพมหานครและปรมณฑลนนการไมพดขอโทษกนเมอทาความผดมคารอยละ 8.7 นอกจากนครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล และภาคกลาง การไมพดคยปรกษาหารอปญหาในครอบครวมคามากกวารอยละ 2 ในขณะทภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต การไมพดคยปรกษาหารอปญหาในครอบครวมคารอยละประมาณ 0.5 เทานน การสอสารหรอการบอกกลาวขอบคณ เมอมสมาชกทาบางสงใหแกกนในครอบครว ทวประเทศพบวา สมาชกในครอบครวมการบอกกลาวขอบคณกนบางเปนบางครงถงบอยครง โดยมคารอยละทใกลเคยงกน คอ รอยละ 32.2 และ รอยละ 32.4 ตามลาดบ สาหรบครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล และภาคกลางนน การไมบอกกลาวกนกอนออกไปทาธระขางนอกบาน และการไมพดบอกขอบคณเมอไดรบบางสงจากสมาชกอนในครอบครว พบวาคารอยละสงกวาทางภาคเหนอ ภาคตะวนออก เฉยงเหนอและภาคใต ตารางท 4.53 รอยละของครอบครวทสมาชกในครอบครวมการพดคยโตตอบหรอสอสารในเรองตางๆ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 บอกกลาวกนกอนออกไป ทาธระนอกบาน

152





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- ไมเคยเลย 2.2 1.5 0.2 0.5 0.1 0.9 - นานๆครง 1.5 4.1 1.4 3.4 0.6 2.6

- บางครง 14.3 14.6 9.3 15.7 7.3 13.1

- บอยครง 34.1 35.5 37.0 36.6 45.9 37.3

- ประจา 47.9 44.3 52.2 43.8 46.1 46.2

2 พดบอกขอบคณ เมอทา บางสงใหกน

- ไมเคยเลย 8.8 4.1 1.9 2.4 0.4 3.3

- นานๆครง 14.3 11.4 11.0 13.8 5.6 11.8

- บางครง 27.3 28.2 33.7 37.3 28.8 32.2

- บอยครง 27.4 32.3 33.8 31.9 37.6 32.4

- ประจา 22.2 24.0 19.6 14.5 27.6 20.2

3 พดบอกขอโทษ เมอทาผด

- ไมเคยเลย 8.7 3.9 2.3 3.6 0.3 3.8

- นานๆครง 13.6 12.1 14.7 16.0 5.3 13.2

- บางครง 29.3 28.9 39.3 36.6 27.5 33.1

- บอยครง 27.8 31.2 27.5 30.1 39.9 30.8

- ประจา 20.6 23.9 16.3 13.7 27.0 19.1 4 พดใหกาลงใจ เมอมเรอง ทกขใจ

- ไมเคยเลย 2.3 1.5 0.2 0.6 0.2 0.9

- นานๆครง 4.0 5.5 3.3 4.8 1.7 4.2

- บางครง 22.6 19.0 17.6 23.5 16.3 20.5

- บอยครง 40.8 41.4 51.3 45.7 45.5 45.0

- ประจา 30.4 32.5 27.6 25.4 36.3 29.4 5 พดคยปรกษาหารอปญหาในครอบครว

- ไมเคยเลย 2.4 2.2 0.5 0.6 0.4 1.1

- นานๆครง 3.3 3.3 1.8 3.0 1.8 2.7

- บางครง 20.1 16.6 14.9 16.7 10.2 16.0

153





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- บอยครง 39.1 40.6 43.8 44.0 46.1 42.8

- ประจา 35.2 37.4 39.0 35.7 41.5 37.3

2) การไดรบขอมลความรหรอขาวสารของสมาชกครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.54 การไดรบขอมลความรหรอขาวสารของสมาชกครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวเกอบรอยละ 100 ไดรบขอมลความรหรอขาวสารทางโทรทศน รองลงมา คอ การฟงวทยหรอวทยชมชน เมอพจารณาตามภาค พบวา ประมาณรอยละ 80 ครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล ภาคกลางและภาคเหนออานหนงสอพมพมากกวารอยละ 50 สวนทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใตนนมครอบครวทอานหนงสอพมพเพอรบขอมลความรหรอขาวสารนอยกวารอยละ 50 นอกจากนทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใตนนมครอบครวทใชอนเตอรเนทในการรบขอมลความรหรอขาวสารไมถงรอยละ 20 สวนทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอสมาชกครอบครวใชเคเบลทวกนไมถงรอยละ 20 เชนกน อยางไรกด พบวาครอบครวทางภาคอสานและภาคเหนอไดรบขอมลความรหรอขาวสารจากสอบคคล เชน ผนาชมชน อาสาสมคร เปนตน มากกวารอยละ 80 ตารางท 4.54 รอยละของครอบครวทสมาชกในครอบครวไดรบขอมลความรหรอขาวสารจากชองทาง สอตาง ๆ เปนประจา





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. วทย/วทยชมชน 65.2 76.1 92.5 86.1 76.8 80.8

2. โทรทศน 99.0 98.8 99.8 99.2 99.0 99.2

3. โทรศพทมอถอ 54.2 67.2 76.2 58.5 33.8 59.5

4. อนเตอรเนท 46.5 33.6 45.0 17.4 14.2 29.4

5. หนงสอพมพ 77.4 69.9 59.4 44.4 38.4 56.4

6. เคเบลทว 44.8 41.2 61.2 19.5 25.2 35.6 7. สอบคคล(ผนาชมชน/อาสาสมคร)

44.3 58.2 84.8 93.3 30.0 69.0

154

3) การใชยานพาหนะตาง ๆ ในการเดนทางของครอบครว รายละเอยดดงตารางท 4.55 การใชยานพาหนะตางๆ ในการเดนทางในชวตประจาวนของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา สมาชกในครอบครวสวนใหญเดนทางโดยรถจกรยานยนต รอยละ 83.4 รองลงมาเปนการเดนทางโดยรถยนตสวนบคคล รอยละ 43.6 และการเดนทางโดยรถจกรยานรอยละ 39.9 เมอพจารณาตามภาค พบวา ครอบครวทางภาคกลางและภาคเหนอมากกวารอยละ 50 ใชรถยนตสวนบคคล ครอบครวทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากกวารอยละ 50 เดนทางโดยรถจกรยาน และครอบครวทางภาคใตมากกวารอยละ70 เดนทางโดยรถจกรยานยนต สวนครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล มากกวารอยละ 50 สมาชกในครอบครวเดนทางดวยรถรบจาง รถประจาทางและรถยนต คารอยละ คอ 66.4, 58.7 และ 55.1 ตามลาดบ ตารางท 4.55 รอยละของครอบครวทสมาชกในครอบครวใชยานพาหนะตาง ๆ ในการเดนทาง ในชวตประจาวนเปนสวนใหญ





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. รถยนตสวนบคคล 42.5 54.3 55.6 35.3 33.1 43.6

2. รถจกรยานยนต 55.1 84.7 94.4 92.0 76.9 83.4

3. รถจกรยาน 23.4 32.4 39.9 64.9 5.6 39.9

4. รถรบจาง 60.4 10.3 4.3 13.2 23.9 19.4

5. รถประจาทาง 56.7 11.4 10.2 21.5 16.9 22.0

6. อนๆ 7.7 3.8 5.7 8.9 1.1 6.1 การใชยานพาหนะตาง ๆ ในการเดนทางของครอบครวในกรณฉกเฉน ในภาพรวมของประเทศ พบวา กรณทตองพาสมาชกในครอบครวไปโรงพยาบาลหรอกรณฉกเฉน ระยะเวลาทใชมากทสดประมาณ 30 นาท เวลาโดยเฉลยอยท 22.9 นาท ยานพาหนะทครอบครวตวอยางทวประเทศใชในการพาผปวยไปโรงพยาบาล สวนใหญใชรถยนตสวนบคคล รอยละ 41.7 รองลงมาคอ รถจกรยานยนต รอยละ 27.6 เมอพจารณาตามภาค พบวา ภาคเหนอ ภาคกลางและภาคใต ยานพาหนะทครอบครวใชเดนทางในชวตประจาวนกบกรณฉกเฉนเปนประภทเดยวกน กลาวคอ ภาคเหนอและภาคกลางใชรถยนตสวนบคคลมากกวารอยละ 50 ครอบครวทางภาคใตใชรถจกรยานยนตมากกวารอยละ 50 แตสาหรบกรงเทพมหานครและปรมณฑลใชรถรบจาง ประมาณรอยละ 50 ครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอหากตองสงผปวยหรอมกรณฉกเฉนจะใชรถยนตสวนบคคล ตารางท 4.56 รอยละของครอบครว จาแนกตามเวลาและพาหนะทใชเดนทางถงโรงพยาบาล (พบหมอ/แพทย) โดยเรวทสด ในกรณทสมาชกเจบปวยหรอมเหตฉกเฉน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. เวลาทใชในการเดนทาง - นอยกวา 10 นาท 3.3 7.7 3.1 6.9 0.6 5.0 - 10 - 19 นาท 25.8 30.3 45.4 24.5 25.7 29.6 - 20 - 29 นาท 30.0 25.1 26.3 24.2 23.8 25.5 - 30 - 39 นาท 32.5 30.1 20.8 36.3 36.2 31.8

155





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- 40 - 49 นาท 1.9 3.9 2.2 5.6 9.0 4.6 - 50 - 59 นาท 0.7 0.8 0.5 0.7 1.8 0.8 - 60 - 90 นาท 5.2 1.9 1.6 1.8 2.9 2.4

- มากกวา 90 นาท 0.5 0.2 0.1 0.1 0.0 0.2

เวลาเฉลยในการเดนทาง (นาท) 24.5 22.0 0.2 23.1 0.3 22.9

2. พาหนะทใชในการเดนทาง

- รถยนตสวนบคคล 38.1 52.6 52.0 35.3 31.5 41.7

- รถจกรยานยนต 9.2 28.3 32.0 23.4 52.9 27.6

- รถจกรยาน 0.2 0.6 0.5 0.2 0.5 0.4

- รถรบจาง 49.3 9.7 8.3 6.9 8.5 14.2

- รถประจาทาง 2.6 2.3 1.5 4.3 3.9 3.1

- อนๆ 0.6 6.5 5.7 29.9 2.7 13.0

4) ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการคมนาคมและการสอสารและความตองการใชหลกประกนดานชวตการคมนาคมและการสอสาร

ครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการคมนาคมและการสอสาร ในภาพรวมของประเทศ พบวา กลมตวอยางครอบครว ไดใชหลกประกนดานคมนาคมและการสอสาร ทกชนด โดยเรยงจากมากไปสนอย คอ ไฟฟาฟร นาประปาฟร รถเมลฟร รถไฟฟร และอนเตอรเนทตาบล

เมอพจารณาตามภาค พบวา ครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑลมการใชบรการรถเมลฟรมากกวารอยละ 40 ทางภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตใชบรการรถเมลฟรตากวารอยละ 2.5 ครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล และภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการใชบรการรถไฟฟรมากกวารอยละ 5 ทางภาคกลางและภาคใตใชรถไฟฟรประมาณรอยละ 2.5 สวนภาคเหนอ มครอบครวทใชรถไฟฟรประมาณรอยละ 1 เทานน บรการอนเตอรเนทตาบลมครอบครวทางภาคเหนอทใชมากทสด คอ รอยละ 6.6 สวนทใชนอยทสด คอ ภาคใต รอยละ 0.7 ตารางท 4.57 รอยละของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการคมนาคมและการสอสาร





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) รถเมลฟร 41.1 2.3 1.2 1.7 1.0 7.5

2) รถไฟฟร 9.5 2.5 1.2 7.3 2.7 5.0

3) อนเตอรเนทตาบล 1.5 1.4 6.6 1.8 0.7 2.4

156

ครอบครวทมความตองการใชหลกประกนดานชวตการคมนาคมและการสอสาร

ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวประเทศมความตองการหลกประกนดานการคมนาคมและ การสอสารแตละประเภทแตกตางกนไป เรยงลาดบความตองการจากมากไปสนอย ไดแก ไฟฟาฟร นาประปาฟร รถเมลฟร รถไฟฟร และอนเตอรเนทตาบล

เมอพจารณาตามภาค พบวา ครอบครวทางภาคใตตองการบรการตาง ๆ ทง5 ประเภทมากกวารอยละ 95 ครอบครวภาคตะวนออกเฉยงเหนอตองการไฟฟาฟรและนาประปาฟรมากกวารอยละ 90 ครอบครวทางภาคกลางและภาคเหนอตองการไฟฟาฟรและนาประปาฟรมากกวารอยละ 80 สาหรบครอบครวในกรงเทพมหานครและปรมณฑล ตองการบรการไฟฟาฟรและนาประปาฟรมากกวารอยละ 70

ตารางท 4.58 รอยละของครอบครวทมความตองการใชหลกประกนดานการคมนาคมและการสอสาร





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) รถเมลฟร 66.3 52.6 76.7 65.7 97.3 69.0

2) รถไฟฟร 44.3 52.2 76.3 72.6 97.0 67.9

3) อนเตอรเนทตาบล 29.0 49.5 76.1 54.2 95.0 58.5 5) ระดบคะแนนความมนคงในเรองของหลกประกนดานการคมนาคมและการสอสารโดยรวม

ระดบคะแนนความมนคงในเรองของหลกประกนดานการคมนาคมและการสอสารโดยรวม ในภาพรวมทงประเทศ พบวา อยในระดบปานกลาง (รอยละ 65.8) รองลงมา อยในระดบมาก (รอยละ 27.9) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองของการคมนาคมและการสอสาร สอดคลองกบภาพรวมของประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค โดยเฉพาะภาคตะวนออกเฉยงเหนอมรอยละของครอบครวทประเมนตรงกนสงกวาภาคอน ในขณะทกทม.และปรมณฑลมรอยละของครอบครวทสะทอนความมนคงระดบมากตากวาภาคอน เมอพจารณาระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองการคมนาคมและการสอสาร ทกภาคใกลเคยงกนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลยตาสด 3.24 และสงสด 3.44) ตารางท 4.59 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองการคมนาคมและการสอสารของครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 0.4 0.2 0.3 0.1 0.4 0.2


มนคง มาก (4) 33.2 29.1 29.6 24.2 27.7 27.9

มนคงมากทสด (5) 6.9 4.3 1.6 2.3 0.4 3.0

ระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองการคมนาคมและ การสอสารของครอบครว

3.44 3.35 3.30 3.25 3.24 3.30

4.2.9 ความมนคงของครอบครวดานการมสวนรวม

157

ความมนคงของครอบครวประกอบดวยประเดนเกยวกบ การไดมโอกาสมสวนรวมในกจกรรมของครอบครวและชมชน ไดแก การทสมาชกของครอบครวมการชวยเหลอเกอกลกน การมสวนรวมตดสนใจเรองตางๆ ในครอบครว การเปนสมาชกของกลมหรอเครอขายทางสงคม การเขารวมกจกรรมในชมชน การใชประโยชนจากหลกประกนดานการมสวนรวม ความตองการใชประโยชนจากหลกประกนดานการม สวนรวม โดยจะนาเสนอผลการวจยแตละประเดนในภาพรวม และรายภาค ดงรายละเอยดตอไปน

1) การมสวนรวมชวยเหลอและเกอกลกนของสมาชกของครอบครว การชวยเหลอและเกอกลกนในเรองตางๆ ของสมาชกของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา

ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญ มการใหเงนทอง/สงของ (รอยละ 98.8) เปนกาลงใจ ใหกนและกน (รอยละ 98.9) ชวยเหลอในเรองอาชพการงาน (รอยละ 95.9) ชวยเหลอภารกจในบาน/ภายในครอบครว (รอยละ 97.9)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา สมาชกครอบครวกลมตวอยางมการชวยเหลอและเกอกลกนเรองตางๆ ในสดสวนทสงมากทกภาค คอ มากกวารอยละ 90 ในทกเรองและทกภาค ตารางท 4.60 รอยละของครอบครวทสมาชกครอบครวมการชวยเหลอหรอเกอหนนกน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 การใหเงนทอง/สงของ - ไมม 1.3 2.5 1.0 0.7 0.9 1.2 - ม 98.7 97.5 99.0 99.3 99.1 98.8 2 การเปนกาลงใจใหกนและ กน

- ไมม 2.4 2.2 0.5 0.3 0.5 1.1

- ม 97.6 97.8 99.5 99.7 99.5 98.9 3 การชวยเหลอในเรอง อาชพการงาน

- ไมม 7.6 6.5 3.7 2.2 1.5 4.1

- ม 92.4 93.5 96.3 97.8 98.5 95.9 4 การชวยเหลอในเรอง ภารกจในบาน/ภายใน ครอบครว

- ไมม 5.8 3.6 1.0 0.5 1.2 2.1

- ม 94.2 96.4 99.0 99.5 98.8 97.9

2) การมสวนรวมในการตดสนใจเรองตางๆ ในครอบครว การมสวนรวมในการตดสนใจเรองตางๆ ในครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญ มสวนรวมในการตดสนใจระดบมากในเรองตางๆ ไดแก การใชจาย ในครอบครว (รอยละ 46.4) ปญหาภายในครอบครว (รอยละ 42.1) การอบรมสงสอน/ การศกษาของบตร (รอยละ 41.5) การลงทน/ประกอบอาชพ (รอยละ 41.3) การซอหรอปรบปรงเปลยนแปลงทอยอาศย (รอยละ 33.9)

158

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา สมาชกครอบครวของกลมตวอยางในภาคเหนอมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบคาใชจายในครอบครวในระดบมากในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ ในขณะทสมาชกของครอบครวในภาคใตมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบคาใชจายในครอบครวระดบมากทสดในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ28.2) สวนการมสวนรวมตดสนใจเกยวกบการลงทน สมาชกครอบครวของกลมตวอยางในภาคเหนอมสวนรวมในการตดสนใจระดบมากในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ รองลงมาคอ สมาชกครอบครวของกลมตวอยางในภาคกลาง (รอยละ42.7) สาหรบการมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบการอบสงสอน/การศกษาของบตร สมาชกของครอบครวกลมตวอยางในภาคเหนอมสวนรวมระดบมากในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ44.5) รองลงมา คอ ครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การซอหรอการเปลยนแปลงทอยอาศย พบวา สมาชกของครอบครวกลมตวอยางในภาคเหนอมสวนรวมในการตดสนใจระดบมากในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ ( รอยละ 38.7) รองลงมา คอ ครอบครวของกลมตวอยางในภาคกลาง (รอยละ 34.4) สาหรบการมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบปญหาในครอบครว พบวา สมาชกของครอบครวกลมตวอยางในภาคเหนอมสวนรวมในการตดสนใจระดบมากในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 46.4) รองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 44.7) ตารางท 4.61 รอยละของการมสวนรวมในการตดสนใจเรองตางๆ ในครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 การใชจายของครอบครว - นอยทสด 7.6 3.6 0.4 2.3 0.4 2.8 - นอย 5.7 5.9 2.1 5.3 1.7 4.5

- ปานกลาง 24.3 22.2 18.3 27.5 17.5 23.1

- มาก 38.8 43.8 53.9 48.6 43.5 46.4

- มากทสด 23.7 24.5 25.2 16.2 36.9 23.3

คาเฉลย 3.65 3.80 4.02 3.71 4.15 3.83

2 การลงทน/การประกอบอาชพ

- นอยทสด 9.6 3.8 2.1 2.2 1.0 3.5

- นอย 7.6 6.0 4.2 6.1 7.2 6.1

- ปานกลาง 25.3 25.8 24.8 34.8 35.0 29.8

- มาก 35.1 42.7 54.0 39.1 35.6 41.3

- มากทสด 22.4 21.7 14.9 17.8 21.2 19.3

คาเฉลย 3.53 3.72 3.76 3.64 3.69 3.67 3 การอบรมสงสอน/การศกษาบตร

- นอยทสด 9.4 6.3 4.7 3.1 1.7 4.8

- นอย 5.7 4.8 4.9 4.4 4.8 4.8

159





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

- ปานกลาง 26.9 21.8 28.6 25.4 23.5 25.1

- มาก 34.7 40.4 44.5 43.4 41.8 41.5

- มากทสด 23.3 26.7 17.3 23.8 28.2 23.8 คาเฉลย

3.57

3.76

3.65

3.80

3.90

3.75

4 ซอหรอปรบปรงเปลยนแปลงทอยอาศย

- นอยทสด 7.5 10.5 5.5 6.3 3.2 6.8

- นอย 11.7 10.4 15.4 17.3 15.8 14.5

- ปานกลาง 25.4 21.7 21.2 28.5 29.2 25.5

- มาก 30.1 34.3 38.7 34.1 31.0 33.9

- มากทสด 25.3 23.2 19.2 13.9 20.8 19.3

คาเฉลย 3.54 3.49 3.51 3.32 3.50 3.44

5 ปญหาภายในครอบครว

- นอยทสด 6.4 9.1 3.1 3.5 0.8 4.7

- นอย 4.9 4.8 7.3 5.8 4.3 5.5

- ปานกลาง 23.8 21.4 24.7 25.8 24.8 24.3

- มาก 36.7 38.8 46.4 44.7 41.3 42.1

- มากทสด 28.3 25.9 18.6 20.1 28.8 23.4

คาเฉลย 3.76 3.68 3.70 3.72 3.93 3.74

3) ครอบครวทสมาชกเขารวมเปนสมาชกของกลมหรอเครอขายทางสงคม ครอบครวทสมาชกเขารวมเปนสมาชกของกลมหรอเครอขายทางสงคม ในภาพรวมของประเทศ พบวา

ครอบครวของกลมตวอยางมสมาชกครอบครวเปนสมาชกกลมเกษตรกร/กลมอาชพ/กลมแมบาน/กลมสตร ในจานวนทเทากนกบการเปนสมาชกกลมสหกรณ/กลมออมทรพย (รอยละ23.8) รองลงมา คอ เปนสมาชกสมาคม/มลนธ/ชมรม และเปนสมาชกกลมทางศาสนา (รอยละ 17.8 และ12.0 ตามลาดบ)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวของกลมตวอยางในภาคเหนอสวนใหญ เปนสมาชกกลมเกษตรกร/กลมอาชพ/กลมแมบาน/กลมสตร (รอยละ 50.0) และเปนสมาชกกลมสหกรณ/กลมออมทรพย (รอยละ 37.6) สวนครอบครวของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอสวนใหญเปนสมาชกกลมสหกรณ/กลมออมทรพย (รอยละ 40.1) เปนสมาชกกลมเกษตรกร/กลมอาชพ/กลมแมบาน/กลมสตร (รอยละ 32.0)

160

ตารางท 4.62 รอยละของครอบครวทสมาชกครอบครวเขารวมปนสมาชกของกลมหรอเครอขายทางสงคม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1 สมาคม/มลนธ/ชมรม 10.5 15.1 25.8 23.4 5.1 17.8 2 กลมพรรคการเมอง 5.5 1.4 2.4 3.2 2.1 2.9

3 กลมทางศาสนา 6.5 8.3 21.0 15.2 4.2 12.0 4 กลมเกษตรกร/กลมอาชพ/

กลมแมบาน/กลมสตร 5.5 13.6 50.0 32.0 5.4 23.8

5 กลมสหกรณ/กลมออมทรพย 6.8 9.8 37.6 40.1 5.0 23.8

6 เครอขายประชาสงคม 7.8 3.8 4.3 9.8 2.4 6.3 4) ครอบครวทสมาชกเขารวมกจกรรมในชมชน

ครอบครวทสมาชกเขารวมกจกรรมในชมชน ในภาพรวมของประเทศ พบวา สมาชกครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญเขารวมกจกรรมในชมชนทกกจกรรมมากกวารอยละ 95 ยกเวนกจกรรมบาเพญประโยชน/จตสาธารณะมเพยงรอยละ 74.8 เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ไมแตกตางกน ยกเวน กจกรรมบาเพญประโยชน/จตสาธารณะ พบวา สมาชกครอบครวภาคเหนอเขารวมมากทสด (รอยละ 94.8) รองลงมา คอ สมาชกครอบครวภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 89.6) และสมาชกครอบครวภาคกลาง (รอยละ 64.5) สวนสมาชกครอบครวในกรงเทพฯ และปรมณฑลมสวนรวมในกจกรรมบาเพญประโยชน/จตสาธารณะเพยงรอยละ 47.6 ตารางท 4.63 รอยละของครอบครวทสมาชกครอบครวเขารวมกจกรรมในชมชน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. กจกรรมทางศาสนา (งานบญ งานบวช วนสาคญทางศาสนา)

97.6 97.7 97.6 99.4 98.4 98.3

2. กจกรรมทางวฒนธรรม (งานประเพณสงกรานต ลอยกระทง)

94.3 97.7 98.2 99.2 97.6 97.8

3. กจกรรมทางสงคม (งานแตงงาน งานศพ งานเกษยณอาย)

98.4 97.8 98.5 99.5 98.9 98.8

4. กจกรรมทางการเมอง (การเลอกตง)

96.4 98.2 99.1 99.7 99.0 98.7

5. กจกรรมบาเพญประโยชน/ จตสาธารณะ

47.6 64.5 94.8 89.6 53.4 74.3

161

4) ครอบครวทใชประโยชนจากหลกประกนดานการมสวนรวมและมความตองการใช ครอบครวทใชประโยชนจากหลกประกนดานการมสวนรวมของสมาชกครอบครว

ในภาพรวมของประเทศ พบวา สมาชกครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญใชประโยชนจากเวทประชาคมหมบาน (รอยละ 54.3) รองลงมาคอ เวทนโยบายสาธารณะ (รอยละ 36.2) และเวทสมชชาสขภาพ (รอยละ 31.4)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา โดยรวมสมาชกครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอใชประโยชนจากหลกประกนดานการมสวนรวมมากทสดทง 3 เวท ไดแก จากเวทประชาคมมากทสด (รอยละ 83.9) รองลงมา คอ เวทนโยบายสาธารณะ (รอยละ 55.7) และเวทสมชชาสขภาพ (รอยละ 46.3) ในขณะทสมาชกครอบครวในภาคเหนอใชประโยชนจากหลกประกนดานการมสวนรวมทง 3 เวทรองลงมาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก เวทประชาคม (รอยละ 71.5) เวทสมชชาสขภาพ (รอยละ 41.0) เวทนโยบายสาธารณะ (รอยละ 40.6) สวนภาคใตใชประโยชนนอยทง 3 เวท

ตารางท 4.64 รอยละของครอบครวทสมาชกครอบครวไดใชประโยชนจากหลกประกนดานการมสวนรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) เวทประชาคมหมบาน (รวมคดพฒนา/แกปญหา)

27.5 37.3 71.5 83.9 6.1 54.3

2) เวทนโยบายสาธารณะ (รวมกาหนดนโยบาย

24.7 26.1 40.6 55.7 6.1 36.2

3) เวทสมชชาสขภาพ/ครอบครว (รวมเสนอความเหน)

21.3 21.1 41.0 46.3 5.8 31.4

ครอบครวทมความตองการใชหลกประกนการมสวนรวมของสมาชกครอบครว

ในภาพรวมของประเทศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวาสมาชกครอบครวตองการหลกประกนดานเวทประชาคม (รอยละ 77.6) รองลงมาคอ เวทสมชชาสขภาพ (รอยละ 66.4)

เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ครอบครวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอตองการใชหลกประกนดานเวทประชาคมฯ ใกลเคยงกน (รอยละ 92.4 และ 92.3) อยางไรกตาม ครอบครวในภาคใต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ ตองการหลกประกนดานเวทสมชชาสขภาพครอบครวใกลเคยงกน (รอยละ 76.0, 75.6 และ 73.2 ตามลาดบ) ในขณะทครอบครวในกรงเทพฯ และปรมณฑล และครอบครวในภาคกลาง ตองการใชหลกประกนดานเวทนโยบายสาธารณะ (รอยละ 53.5 และ 49.8 ตามลาดบ) ตารางท 4.65 รอยละของครอบครวทสมาชกครอบครวมความตองการใชหลกประกนดานการมสวนรวม





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1) เวทประชาคมหมบาน (รวมคดพฒนา/แกปญหา)

48.2 59.0 92.3 92.4 76.3 77.6

162





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

2) เวทนโยบายสาธารณะ (รวมกาหนดนโยบาย

53.5 49.8 29.4 21.1 23.9 33.0

3) เวทสมชชาสขภาพ/ครอบครว (รวมเสนอความเหน)

45.9 51.4 73.2 75.6 76.0 66.4

6) ระดบความมนคงดานการมสวนรวมของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวา ครอบครวของตนมความมนคงดานการมสวนรวมอยในระดบปานกลาง รอยละ 60.9 เมอแยกเปนรายภาค พบวา กลมตวอยางในภาคใต เหนวา ครอบครวของตนมความมนคงดานการมสวนรวมในระดบปานกลางในสดสวนทสงกวาภาคอนๆ (รอยละ 71.1) รองลงมา คอ กลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในขณะทกลมตวอยางในกรงเทพฯ และปรมณฑล เหนวา ครอบครวของตนมความมนคงระดบมากทสดในสดสวนทสงกวาภาคอน (รอยละ 7.2) ในขณะทกลมตวอยางในภาคใต เหนวา ครอบครวของตนมความมนคงระดบมากทสดมสดสวนทตากวากลมตวอยางในภาคอน ๆ (รอยละ 0.3) ตารางท 4.66 รอยละของระดบคะแนนความมนคงในเรองการมสวนรวมของครอบครว





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

มนคงนอยทสด (1) 0.3 0.1 0.3 0.1 0.1 0.2


มนคงมาก (4) 36.1 30.7 34.7 29.6 25.3 31.1

มนคงมากทสด (5) 7.2 6.1 5.7 5.0 0.3 5.0

ระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองการมสวนรวมของครอบครว

3.46 3.39 3.43 3.38 3.22 3.38

4.2.10 ความคดเหนตอภาพรวมความมนคงของครอบครว จากการสมภาษณกลมตวอยางครอบครวทศกษา ซงเปนตวแทนหรอสมาชกของครอบครวทสมครใจยนดใหขอมล จานวนทงสน 7,684 ครอบครว ซงอาศยอยในพนทศกษา ทงในเขตเมองและเขตชนบท ครอบคลมกรงเทพมหานครและปรมณฑล และจงหวดใน 4 ภมภาค ถงภาพรวมความมนคงของครอบครว 8 ดาน และใหเลอกเพยง 1 คาตอบเทานนวา ความมนคงของครอบครวดานใดใน 8 ดาน ทครอบครว เหนความสาคญมากทสด รวมทงใหประเมนความความพอใจในชวตครอบครวปจจบน 1) การใหความสาคญมากทสดตอดานของความมนคงของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวสวนใหญมองวาความมนคงของครอบครวในดานรายได มความสาคญมากทสด (รอยละ 30.3) รองลงมาเปนดานสขภาพ ดานชวตและการงาน ดานชวตครอบครวและชมชน ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ดานการศกษา ดานการมสวนรวม ดานการคมนาคมและการสอสาร ตามลาดบ เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอใหความสาคญกบความมนคงดานรายไดมากกวาภาคอน (รอยละ 33.7 และ 34.6) ในขณะทความมนคงดานสขภาพในทกพนทใกลเคยงกน

163

สาหรบความมนคงดานชวตการงานเหนความแตกตางชดเจนในครอบครวภาคใตมากกวาภาคอนๆ (รอยละ 26.7) รวมทงความมนคงดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ตลอดจนความมนคงดานการศกษา ตารางท 4.67 รอยละของครอบครวทใหความสาคญมากทสดตอความมนคงของครอบครวใน 8 ดาน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

ดานรายได 28.1 29.4 33.7 34.6 18.8 30.3

ดานสขภาพ 26.9 24.6 29.5 25.5 20.6 25.6

ดานชวตการงาน 13.3 14.2 10.6 14.3 26.7 15.1

ดานชวตครอบครวและชมชน 11.4 11.6 10.8 9.6 5.1 9.9

ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม 9.2 6.8 9.0 7.4 15.1 8.8

ดานการศกษา 7.4 11.0 5.0 7.1 12.4 8.3

ดานการมสวนรวม 2.9 2.0 1.0 1.3 0.6 1.5

ดานการคมนาคมและการสอสาร 0.8 0.4 0.4 0.2 0.7 0.4

เมอจาแนกตามลกษณะครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทมปยาตายาย ลงปานาอา และพอแมลกอยรวมกนและทอยกนเองในหมญาตพนอง ใหความสาคญกบความมนคงดานรายไดมากกวาครอบครวลกษณะอน (รอยละ 33.8 และ 30.0) รวมทงครอบครวทอยกนเองในหมญาตพนอง ครอบครว ทมพอหรอแมคนเดยว และครอบครวทไมมบตร ใหความสาคญกบความมนคงดานสขภาพ (รอยละ 30.0 28.9 และ 28.2 ตามลาดบ) ตารางท 4.68 รอยละของการใหความสาคญเรองความมนคงดานตางๆ จาแนกตามลกษณะครอบครว

ลกษณะครอบครว

ความมนคงของครอบครว

พอแมลกอยดวยกน

ปยาตายาย ลงปานาอา และพอแมลกอยรวมกน

พอหรอแมคนเดยว

อยกนในหมญาต พนอง

คสมรสยงไมมลก

อนๆ รวม

N=3,389 N=2,319 N=803 N=657 N=354 N=162 N=7,684

ดานสขภาพ 24.7 24.0 28.9 30.0 28.2 25.3 25.6

ดานการศกษา 9.8 7.3 9.1 5.8 4.5 6.2 8.3

ดานชวตและการงาน 15.8 13.2 18.1 12.6 19.5 15.4 15.1

164

ลกษณะครอบครว

ความมนคงของครอบครว

พอแมลกอยดวยกน

ปยาตายาย ลงปานาอา และพอแมลกอยรวมกน

พอหรอแมคนเดยว

อยกนในหมญาต พนอง

คสมรสยงไมมลก

อนๆ รวม

N=3,389 N=2,319 N=803 N=657 N=354 N=162 N=7,684

ดานรายได 29.8 33.8 25.5 30.0 27.4 23.5 30.3

ดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม 7.8 9.2 9.0 9.4 9.0 19.1 8.8

ดานชวตครอบครวและชมชน 10.0 10.7 8.2 9.7 9.0 7.4 9.9

ดานการคมนาคมและการสอสาร 0.4 0.3 0.5 0.5 0.3 0.6 0.4

ดานการมสวนรวม 1.6 1.5 0.7 2.0 2.0 2.5 1.5 เมอจาแนกตามองคประกอบของสมาชกครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทสมาชกครอบครวมภาวะเจบปวย ไดแก มผปวยดวยโรคเรอรง/โรครนแรง ใหความสาคญกบความมนคงดานสขภาพมากกวาครอบครวทสมาชกครอบครวมไดเจบปวย (รอยละ 30.2 และ 32.6) ในขณะทครอบครวทมสมาชกในวยตางๆ ใหความสาคญกบความมนคงดานรายไดมากกวา ตารางท 4.69 รอยละของการใหความสาคญเรองความมนคงดานตางๆ จาแนกตามองคประกอบของสมาชก ในครอบครว

ความมนคงดานตางๆ

สขภาพ การ ศกษา

ชวตและ

การงาน

รายได ทอยอาศย

ครอบครวและชมชน

คมนาคม และสอสาร

การมสวนรวม

มเดกอายตากวา 3 ป

ม 22.8 8.5 12.5 34.5 8.0 11.2 0.2 2.3

ไมม 25.9 8.3 15.5 29.8 8.9 9.7 0.4 1.4

165

ความมนคงดานตางๆ

สขภาพ การ ศกษา

ชวตและ

การงาน

รายได ทอยอาศย


คมนาคม และสอสาร


มเดกอาย 3-6 ป

ม 22.0 10.0 12.4 31.7 10.7 11.3 0.2 1.7

ไมม 26.0 8.1 15.5 30.2 8.5 9.7 0.4 1.5

มเดกอาย 6-18 ป

ม 22.5 10.2 14.7 32.2 8.0 10.6 0.4 1.4

ไมม 28.4 6.6 15.5 28.7 9.5 9.3 0.4 1.7

มแมอายตากวา 20 ป

ม 16.9 5.9 17.6 31.6 14.0 11.0 0.0 2.9

ไมม 25.7 8.4 15.1 30.3 8.7 9.9 0.4 1.5

มผสงอาย (อายมากกวา 60 ป)

ม 29.7 6.6 13.4 29.4 9.7 9.4 0.5 1.3

ไมม 22.5 9.5 16.4 31.0 8.2 10.3 0.4 1.7

มผพการ

ม 25.7 7.9 13.8 31.3 11.5 7.6 1.0 1.3

ไมม 25.5 8.3 15.2 30.3 8.7 10.0 0.4 1.6

มผปวยดวยโรคเรอรง

ม 30.2 6.2 13.0 29.7 9.4 9.6 0.4 1.4

ไมม 23.9 9.0 15.9 30.6 8.6 10.0 0.4 1.6

มผปวยดวยโรครนแรง

ม 32.6 6.5 11.6 29.4 10.2 8.4 0.3 1.1

ไมม 25.2 8.4 15.3 30.4 8.7 10.0 0.4 1.6

มผปวยทางจตเวช

ม 26.3 3.5 8.8 38.6 12.3 8.8 1.8 0.0

ไมม 25.5 8.3 15.2 30.3 8.8 9.9 0.4 1.6

2) ความพอใจในชวตครอบครวปจจบน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวสวนใหญมองเรองของความสขของครอบครว ความเขมแขงของครอบครว ความพอเพยงของครอบครว คณภาพชวตของครอบครว และความมนคงของครอบครว ในระดบความพอใจทแตกตางกน โดยครอบครวสวนใหญ ใหคาคะแนนความสขของครอบครว ความเขมแขงของครอบครว และความมนคงของครอบครว ในระดบมาก (รอยละ 47.9 45.8 และ 41.6 ตามลาดบ) ในขณะทคาเฉลยเรยงลาดบมากทสดเปนเรองของความสขของครอบครว รองลงมาเปนเรอง ความเขมแขงของครอบครว ความมนคงของครอบครว คณภาพชวตของครอบครว และความพอเพยงของครอบครว (รอยละ 3.82 3.69 3.64 3.57 3.51 ตามลาดบ) เมอพจารณาตามรายภาค พบวา ครอบครวในภาคใตใหคะแนนความสขของครอบครว ในระดบมากสงกวาภาคอน (รอยละ 54.3) ครอบครวในภาคกลางใหคะแนนความเขมแขงของครอบครวและความพอเพยงในระดบมากสงกวาภาคอน (รอยละ48.2และ 41.1) ครอบครวในภาคเหนอใหคะแนนความคณภาพชวตของครอบครวและความมนคงของครอบครวในระดบมากสงกวาภาคอน (รอยละ49.3 และ 49.2)

166

ตารางท 4.70 รอยละของครอบครวทมระดบคะแนนความพอใจในชวตครอบครวปจจบน





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

1. ความสขของครอบครว

- นอยทสด (1) 0.4 0.4 0.2 0.3 0.9 0.4

- นอย (2) 1.1 1.1 0.9 1.5 7.9 2.1

- ปานกลาง (3) 29.6 25.1 26.9 39.1 28.6 31.3

- มาก (4) 49.7 47.3 50.2 43.9 54.3 47.9

- มากทสด (5) 19.3 26.1 21.7 15.2 8.3 18.3

คาคะแนนเฉลย 3.86 3.98 3.92 3.72 3.61 3.82

2. ความเขมแขงของครอบครว

- นอยทสด (1) 0.3 0.3 0.3 0.2 0.2 0.3

- นอย (2) 1.6 1.7 1.6 2.8 6.3 2.6

- ปานกลาง (3) 35.1 28.2 28.3 46.2 48.3 38.0

- มาก (4) 45.8 48.2 54.1 41.5 42.6 45.8

- มากทสด (5) 17.3 21.6 15.7 9.3 2.6 13.3

คาคะแนนเฉลย 3.78 3.89 3.83 3.57 3.41 3.69

3.ความพอเพยงของครอบครว

- นอยทสด (1) 1.0 0.1 0.4 0.6 0.5 0.5

- นอย (2) 9.7 3.2 2.5 8.6 8.3 6.6

- ปานกลาง (3) 43.2 32.9 43.9 53.8 51.4 45.8

- มาก (4) 35.3 43.1 41.2 28.3 36.8 35.8

- มากทสด (5) 10.8 20.7 12.0 8.7 3.0 11.4

คาคะแนนเฉลย 3.45 3.81 3.62 3.36 3.33 3.51

4. คณภาพชวตของครอบครว

- นอยทสด (1) 0.4 0.2 0.2 0.3 0.5 0.3

- นอย (2) 4.3 4.1 1.8 5.0 11.3 5.0

- ปานกลาง (3) 41.9 34.5 36.8 50.1 44.7 42.6

- มาก (4) 41.9 41.1 49.3 37.1 40.6 41.2

- มากทสด (5) 11.5 20.1 11.9 7.5 2.9 10.9

167





N=1,135 N=1,623 N=1,307 N=2,619 N=1,000 N=7,684

คาคะแนนเฉลย 3.60 3.77 3.71 3.46 3.34 3.57

5. ความมนคงของครอบครว

- นอยทสด (1) 0.5 0.6 0.2 0.4 0.6 0.5

- นอย (2) 6.4 3.9 2.1 5.7 11.9 5.6

- ปานกลาง (3) 39.1 30.6 34.1 43.9 37.8 37.9

- มาก (4) 39.8 40.8 49.2 38.4 43.1 41.6

- มากทสด (5) 14.1 24.2 14.4 11.5 6.6 14.4

คาคะแนนเฉลย 3.61 3.84 3.75 3.55 3.43 3.64

ตอนท 4.3 ผลการศกษานโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว

คณะผวจยไดทาการรวบรวมและประมวลเนอหาองคความรเกยวกบนโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการ

เสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทงในประเทศไทยและในตางประเทศ พบประเดนทนาสนใจและควรคาแกการนาไปใชเปนขอมลประกอบการจดทาขอเสนอเพอพฒนารปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทเหมาะกบบรบทสงคมไทยตอไป

4.3.1 นโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวของประเทศไทย

1) นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ. 2547–2556 สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2546 : 5-11) ไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครวอยางเปนองครวมครอบคลมทกมตทเกยวของกบครอบครว ซงจาเปนตองคานงถงแนวทางการดาเนนยทธศาสตรหลก 4 แนว ดงน (1) ยทธศาสตรหลกการพฒนาศกยภาพของครอบครวแบบองครวม ประกอบดวย ยทธศาสตรการเรยนรเพอพฒนาครอบครว - จดการศกษาเกยวกบครอบครวทกรปแบบทงในและนอกระบบโรงเรยน รวมทงการศกษาตามอธยาศยทเหมาะสมและอยางตอเนองตลอดชวต ใหประชาชนมความร ความเขาใจ สามารถถายทอดคานยม จรยธรรมและคณธรรม รวมทงมเจตคตทดในการดาเนนชวตครอบครวทมความสข และพงพาตนเองไดตระหนกรบทบาทหญงชาย เคารพสทธกนและกน มคานยมความเปนครอบครว และจรยธรรมทางเพศ ตลอดจนการสรางวถชวตประชาธปไตย -เตรยมความพรอมกอนสรางครอบครวโดยเฉพาะกอนแตงงานและสาหรบคสมรสใหมการวางแผนการดาเนนชวตครอบครว รคณคาและรบผดชอบปฏบตบทบาทหนาทของตนตามสถานภาพของวงจรชวตในครอบครว ในฐานะสาม ภรรยา พอ แม ลก ผปกครอง ลง ปา นา อา และป ยา ตา ยาย -พฒนาทกษะการสอสาร เพอสรางและรกษาสมพนธภาพทด ดแลเอออาทรตอกนและมเวลาใหกบครอบครว -อบรมเลยงดลกหลานใหมพฒนาการสมดลรอบดานและเหมาะสมตามวย มวนยในตนเอง รจกใชสนตวธในการแกไขปญหา เปนผมคณธรรม จรยธรรม รวมทงคานยมทางเพศ มทกษะชวต ปฏบตตนเปนสมาชกทดของ

168

ครอบครวและพลเมองดทสรางสรรค รจกสทธหนาทและความรบผดชอบ หวงใยสงคม และรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคมไทยและสงคมโลก -สงเสรมและสนบสนนใหครอบครวมความร ทกษะ และสามารถเอาใจใสดแลสขภาวะของสมาชกในครอบครวโดยเฉพาะทเปนผสงอาย ผพการ และผปวยเรอรงได ยทธศาสตรการสรางสขภาพของครอบครว -สงเสรมใหสมาชกครอบครวตระหนกในความสาคญของการมสขภาพองครวมตลอดชวงชวต ใหมพฤตกรรมสขภาพทด มวฒภาวะทางอารมณ มการปรบตวตามวยและสภาวะสงคม -สงเสรมบทบาทการมสวนรวมของสมาชกในครอบครว โดยเฉพาะผชายซงมบทบาทสาคญในการสรางสขภาพครอบครวดวย ตงแตกอนสมรส ระหวางตงครรภ และการดแลสขภาพเดกตามวยและสขภาพทางเพศ ทงในครอบครวและในสงคมสวนรวมดวย -ใหสมาชกในครอบครว เขาใจและรบผดชอบเกยวกบอนามยเจรญพนธ อนหมายรวมถงเพศศกษาตามวย สขภาพ พฤตกรรมทางเพศ การมบตรและการวางแผนครอบครว -จดสภาพแวดลอมรวมทงอนามยสงแวดลอมและบรการดานสงคมเชงรบและเชงรก ใหเออตอการพฒนาครอบครวและชวตครอบครว ยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจของครอบครวเพอความมนคง -สรางศกยภาพและความเขมแขงดานเศรษฐกจของครอบครวบนพนฐานของเศรษฐกจพอเพยง ดวยการทามาหารายไดและจบจายใชสอยอยางเหมาะสม รจกประหยดและออมเพออนาคต เปนผผลตและผบรโภคทมคณภาพ ไมตามกระแสบรโภคนยมและชวยใหครอบครวสามารถสรางงาน และรายไดอยางซอสตยและรบผดชอบ โดยใหพอแมและผปกครองเปนแบบอยางทดตอเดกและเยาวชน -ฝกทกษะอาชพและพฒนาฝมอแรงงาน รวมทงการแนะนาอาชพโดยเฉพาะกบเยาวชนใหเกอกลตอการพงตนเองและความมนคงของครอบครว โดยใหรจกการสรางงานและประยกตใชเทคโนโลยอยางเหมาะสม รวมทงตระหนกถงความสาคญและการเขาถงขอมลและสารสนเทศการตลาดและทกษะการบรหารจดการ -สงเสรมการพฒนาภมปญญาไทยและเทคโนโลยเหมาะสม รวมทง การรกษาทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยนในการประกอบอาชพ (2) ยทธศาสตรหลกการสรางหลกประกนคมครองทางสงคมของครอบครว ประกอบดวย ยทธศาสตรการพฒนา การบงคบใชกฎหมาย กฎ และระเบยบขอบงคบ -ใหมการแกไข ปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบและขอบงคบตาง ๆ ใหทนสมยเหมาะสมกบสถานการณปจจบนและบญญตกฎหมาย ใหสอดคลองกบแนวคดดานสทธเดก สทธสตร และสทธมนษยชนสากล -ใหมมาตรการทางการเงนการคลงเพอสงเสรมสนบสนนครอบครว เชน การลดหยอนภาษในการเลยงดบตรใหมากขนโดยเฉพาะอยางยงครอบครวทมสมาชกเปนผพการและผสงอาย -สนบสนนใหทกภาคสวนทเกยวของกบครอบครวรวมมอกนชวยเหลอและใหบรการทางกฎหมายแกครอบครวทมปญหา และหรอกาลงมปญหา รวมทงการใหความรเบองตนดานกฎหมายแกครอบครวทวไป -สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการปรบปรงกฎหมาย และการบงคบใชกฎหมาย -วางแผนประสนงานและทางานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของในเรองการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง -บรณาการความรดานกฎหมายทเกยวกบครอบครวไวในระบบการศกษาทกระบบและทกประเภท ตลอดจนการใหความรดวยวธการตางๆ เพอใหครอบครวสงวรระวงและปฏบตตนไดอยางถกตอง -เผยแพรกฎหมาย กฎ ระเบยบตาง ๆ ทวาดวยครอบครวอยางกวางขวาง ยทธศาสตรการลดปจจยเสยงดานครอบครว -จดระบบสวสดการสงคมพนฐานเพอความมนคงของครอบครว รวมถงการจดบรการรบเลยงและพฒนาเดกในหนวยงานหรอสถานประกอบการ และศนยพฒนาครอบครวในชมชน -ขยายบรการใหคาแนะนาและใหคาปรกษาทจาเปนแกครอบครว รวมทงบรการสขภาพจตและบรการแนะแนวกลมเสยงตาง ๆ

169

-เสรมสรางและสนบสนนใหครอบครวมกจกรรมรวมกนในดานศาสนา ศลปะ ดนตร กฬา งานอดเรก นนทนาการ และกจกรรมชมชนทสรางสรรคอยางสมาเสมอ -สนบสนนใหหนวยงานและผบงคบบญชา ผบรหารหรอนายจางคานงถงความสาคญของครอบครวของผใตบงคบบญชา เจาหนาท พนกงานหรอลกจาง และสนบสนนคณภาพชวตของครอบครวโดยเฉพาะอยางยงใหโอกาสสมาชกไดอยรวมกน -สรางระบบเฝาระวงเตอนภยสาหรบครอบครวและเดกกลมเสยงประเภทตาง ๆ โดยใหชมชนมสวนรวม ยทธศาสตรการชวยเหลอและแกไขครอบครวทมปญหา -สรางเครอขายการแจงเหตสาหรบครอบครว รวมทงเดกและเยาวชนทตองการความชวยเหลอ และจดหาสถานทพกฉกเฉนชวคราวพรอมบรการทเขาถงไดงายและทนทวงท -จดบรการชวยเหลอขนพนฐานทจาเปน บรการแนะแนวเชงจตวทยาและเชงกฎหมายรวมทงบรการในรปแบบตาง ๆ โดยอาศยระบบเครอขายครอบครว ระบบเครอญาต และการมสวนรวมของชมชนและภาคทกภาคสวน -พฒนาระบบการตดตามผลของการชวยเหลออยางตอเนอง เพอใหครอบครวสามารถทาหนาทไดตอไป -กาหนดมาตรการจงใจสาหรบอาสาสมคร หรอผดแลสมาชกในครอบครวทตองการความชวยเหลอพเศษ ยทธศาสตรการปองกนและขจดความรนแรงในครอบครว -สรางเสรมความรและทกษะการสอสารในครอบครว เพอปองกนและแกไขปญหาความขดแยงในครอบครวพรอมทงรจดการกบปญหาโดยหลกเลยงวธการรนแรงแตใชเหตผลและวธสนต -ใหการศกษากบสมาชกครอบครวและชมชน เรองบทบาทหญงชายและการสรางความสมพนธอนด เพอ ลด ละ เลก การใชความรนแรง และตระหนกถงผลกระทบตอสงคมทกระดบของการกระทาความรนแรงในครอบครว -ใชเครอขายชมชนในการเฝาระวงการกระทาความรนแรงในครอบครว ใหมกลไกการประสานงานเพอใหความชวยเหลอคมครอง โดยสหวชาชพอยางครบวงจรแกผกระทา โดยเฉพาะอยางยง เดก สตร และผสงอายและผกระทา -สนบสนนใหสอทกประเภท เสนอเรองทสรางสรรคและสงเสรมความสมพนธทดของสมาชกในครอบครว และกากบดแลสอทกชนดไมใหนาเสนอสอทมลกษณะสงเสรมความรนแรง -รณรงคใหความรความเขาใจ เพอสรางคานยมและเจตคตทถกตองแกประชาชนทวไปและหนวยงานทเกยวของกบการปองกนและขจดความรนแรงในครอบครว -ใชกระบวนการทางกฎหมายทเกยวของกบการใชความรนแรงในการปองกนและแกไขปญหาอยางเปนระบบ โดยเฉพาะการแกกฎหมายพฒนากระบวนการยตธรรม ละการเสรมสรางเจตคตทถกตองของบคลากรทเกยวของกบความรนแรงในครอบครว -รณรงค ลด ละ เลก อบายมขและยาเสพตด รวมทงปจจยดานครอบครว ซงเปนเหตของความรนแรง (3) ยทธศาสตรหลกการสรางระบบกลไกบรหารจดการใหเกอหนนความเขมแขงของครอบครว ยทธศาสตรการสงเสรมและเทคโนโลยสารสนเทศเพอการพฒนาครอบครว -สงเสรมและพฒนาสอทกประเภท รวมทง สอมวลชนใหสรางสรรค โดยใหครอบครวเดกและเยาวชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหน และใหรวมถงการใหความรชวตครอบครวตามวงจรชวตครอบครวในแตละชวง เชน บทบาทการเปนพอแมทด การเปนผบรโภคทดไมฟงเฟอ การเสรมสรางความสมพนธทดในครอบครว การสรางความตระหนกในคณคาของครอบครวไทยและบทบาทหนาทของครอบครว การปรบเปลยนคานยมและความเชอทไมถกตองเกยวกบครอบครวและบทบาทหญงชาย -สนบสนนใหครอบครวและประชาชนมสวนรวมในการตรวจสอบสอ โดยเฉพาะสอทสรางปจจยเสยง รจกรบเลอกใช รเทาทนการโฆษณาและเขาถงขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอครอบครว

170

-กากบดแลและตรวจสอบสอทกประเภท รวมทง สออเลกทรอนกสไมใหนาเสนอสอทมพษภย โดยเฉพาะตอเดกและเยาวชนในลกษณะกระตนทางเพศ และสรางความรนแรงทงทางเพศ รางกาย วาจา และจตใจ ยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพบคลากรเกยวกบการพฒนาครอบครว -สนบสนนใหมการผลตบคลากรททางานดานครอบครว โดยมการศกษาทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน รวมทงมมาตรการประกนคณภาพ -สรางเสรมศกยภาพของบคลากรททางานดานครอบครวอยแลว อนหมายถง ผทางานดานเดกปฐมวย เดก เยาวชน ครอบครว ผสงอาย ผพการ กลมครอบครวผดอยโอกาสและครอบครวทประสบปญหาทางสงคม ดวยการใหการศกษาอบรบทกประเภทและทกรปแบบ ตลอดจนมมาตรการประกนคณภาพ -สงเสรมการผลตบคลากรทมความเชยวชาญเฉพาะทาง ในรปแบบและแขนงวชาทสมพนธกบครอบครวและการพฒนาครอบครว -สรางความตระหนกเรองจรยธรรม คณธรรม ระบบคานยม เจตคตทถกตองตอการพฒนาครอบครวในกระบวนการผลตและการพฒนาบคลากร -จดสรรทรพยากรเพอการผลตและพฒนาบคลากรดานครอบครว -สงเสรมสนบสนนและสรางเครอขายองคกรวชาชพ และองคกรอน ๆ ททางานสมพนธกบการพฒนาครอบครว ยทธศาสตรการบรหารจดดานครอบครว -สรางความเขมแขงของกลไกในระดบชาตและในระดบทองถน เพอสรางแนวรวมประสานความรวมมอ และระดมการมสวนรวมของทกภาคสวน รวมทง องคกรของรฐ องคเอกชน องคกรธรกจสถาบนการศกษา สถาบนศาสนา สถาบนครอบครว อาสาสมคร องคกรชมชนและประชาชน -พฒนาระบบขอมลและใชขอมลใหเกดประโยชนในการวางแผน การประเมนผล และการพฒนาครอบครว เดกและ เยาวชนในทกระดบ -แสวงหาและจดสรรทรพยากรใหเหมาะสมอยางตอเนอง โดยเฉพาะขององคกรปกครองสวนทองถน

(4) ยทธศาสตรหลกการพฒนาศกยภาพของเครอขายทางสงคมเพอพฒนาครอบครว -ปรบปรงและพฒนาระบบการเกบและวเคราะหองคความรเกยวกบครอบครวทสามารถใชประโยชนในทกระดบ -สนบสนนหนวยงานวชาการประสานเครอขายดานวจย และเครอขายขอมลสารสนเทศในการพฒนาครอบครว รวมทงเดกและเยาวชน -สนบสนนการวจยทมคณภาพแบบสหวทยาการ โดยเพมการมสวนรวมของทกภาคสวนและนาผลการวจยมาใชใหเกดประโยชนทงในระดบนโยบายและระดบปฏบต -สนบสนนใหมการเผยแพรความรจากผลการวจยดานครอบครวทเชอถอไดใหแกหนวยงานทกภาคสวน และโดยเฉพาะสาหรบประชาชน เพอใหเขาใจงายและนาไปใชในการพฒนาครอบครว (5) ยทธศาสตรหลกการพฒนาศกยภาพของเครอขายทางสงคมเพอพฒนาครอบครว ประกอบดวย -สงเสรมบทบาทของชมชนในการสรางความรกความเขาใจและความสมพนธอนดระหวางสมาชกในครอบครวและระหวางครอบครวกบชมชน -สนบสนนใหเดกและเยาวชนมสวนรวมในการพฒนาครอบครวและชมชน -สนบสนนบทบาทการมสวนรวมของครอบครวในชมชน และใหครอบครวและชมชนไดมโอกาสแลกเปลยนความรและประสบการณระหวางครอบครวและชมชน -สนบสนนชมชนใหมบทบาทในการพฒนาคณภาพชวต โดยเฉพาะดานสวสดการครอบครว -ใหองคกรปกครองสวนทองถนจดสรรงบประมาณเพอการพฒนาครอบครวอยางตอเนอง -สนบสนนสงเสรมใหครอบครวมพลงในการสรางสงคมทมคณภาพ

2) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 : การพฒนาคน สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกนายกรฐมนตร (2550 : 47-64) ระบทศทางการพฒนาประเทศไทยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ซงกาหนดขนบน

171

พนฐานการเสรมสรางทนของประเทศ ทงทนทางสงคม ทนเศรษฐกจ และทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเขมแขงอยางตอเนอง ยด “คนเปนศนยกลางการพฒนา”และอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวทางปฏบต เพอมงส “สงคมอยเยนเปนสขรวมกน” ดงนนยทธศาสตรการพฒนาคนและสงคมไทยจงใหความสาคญสงกบการพฒนาคณภาพคน โดยมวตถประสงคและเปาหมายการพฒนาคนและสงคมไทย ดงน (1) สรางโอกาสการเรยนรคคณธรรมอยางตอเนอง ดวยการเชอมโยงบทบาทครอบครว สถาบนศาสนาและสถาบนการศกษา และเสรมสรางสมรรถนะกาลงคน สามารถประกอบอาชพเพอดารงชวตและสนบสนนการแขงขนของประเทศ (2) เสรมสรางระบบสขภาพทมคณภาพอยางครบวงจร ตงแตการสงเสรม การปองกนการรกษาและการฟนฟสมรรถภาพ สามารถลดการเจบปวยและคาใชจายในการรกษาพยาบาล (3) สรางระบบคมครองทางเศรษฐกจสงคมและความปลอดภยในชวตและทรพยสนให คนไทยสามารถดารงชวตไดอยางมนคงและอยรวมกนอยางสงบสข เปาหมายเชงคณภาพ : คนไทยทกคนไดรบการพฒนาใหมความพรอมทงดานรางกาย สตปญญา คณธรรม จรยธรรม อารมณ มความสามารถในการแกปญหา มทกษะในการประกอบอาชพ มความมนคงในการดารงชวตอยางมศกดศร และอยรวมกนอยางสงบสข เปาหมายเชงปรมาณ : (1) จานวนปการศกษาเฉลยของคนไทยเปน 10 ป (2) ผลสมฤทธทางการเรยนวชาหลกของทกระดบสงกวารอยละ 55 (3) เพมกาลงแรงงานระดบกลางทมคณภาพเปนไมตากวารอยละ 60 ของกาลงรงงาน ทงประเทศ (4) จานวนบคลากรดานการวจยและการพฒนาเพมขนเปน 10 คนตอประชากร 10,000 คน (5) อายคาดหมายเฉลยของคนไทยสงขนเปน 80 ป (6) ลดอตราเพมของการเจบปวยดวยโรคทปองกนได 5 อนดบแรก ไดแก โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดสมอง โรคเนองอกราย (มะเรง) (7) ผอยในเศรษฐกจนอกระบบไดรบการคมครองทางสงคมอยางทวถง (8) ลดคดอาชญากรรมลงรอยละ 10 แนวทางการพฒนา 1) การพฒนาคนใหมคณธรรมนาความร เกดภมคมกน โดยมงเนนเตรยมเดกและเยาวชนทงทางดานจตใจ ทกษะชวตและความรพนฐานในการดารงชวต การพฒนาสมรรถนะและทกษะแรงงานและเรงผลตกาลงคนเพอตอบสนองการพฒนาประเทศ สงเสรมการเรยนรอยางตอเนองและการจดการองคความร (1) การพฒนาเดกและเยาวชนใหมจตใจทดงาม อยในกรอบของศลธรรม และมจตสาธารณะ โดย ก. ผลกดนใหครอบครว ชมชน สถาบนศาสนาและสถาบนการศกษารวมกนพฒนาเดกและเยาวชนใหมพนฐานจตใจทดงาม เปนคนด หางไกลอบายมขและยาเสพตดมภาวะผนา อทศตนเพอสวนรวม และมบทบาทดแล ตกเตอน เฝาระวงความประพฤตฉนทเครอญาตรวมทงสบคนคนดในสงคม เชดชใหเปนแบบอยางทดในทกระดบ ข. ปลกฝงทศนคตและการเรยนรในการทาประโยชนเพอสวนรวม เปดโอกาสใหคนทกวยโดยเฉพาะเดกและเยาวชนมสวนรวมเรยนรทางานรวมกนประสานประโยชน เชน กจกรรมอาสาสมครเพอสาธารณประโยชน การดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กจกรรมลกเสอและเนตรนาร และกจกรรมสหกรณ เปนตน และในระดบองคกรของทกภาคการพฒนา มงสงเสรมใหมการดาเนนทมความรบผดชอบตอสงคมมากขน มความโปรงใสและตรวจสอบได (2) การสรางและพฒนาเดกและเยาวชนใหมความพรอมดานสตปญญา อารมณและศลธรรม ภายใตระบบการศกษาทมงเนนการเรยนรทงทางปฏบตและวชาการ โดย ก. พฒนาเดกเรมตงแตในครรภมารดาจนกระทงเกดใหเตบโตตามวยอยางเหมาะสม และพรอมเรยนร โดยเสรมสรางความร ความเขาใจ ใหกบพอแมในการดแลสขภาพและพฒนาเดกตงแตแรกเกดทงทางจตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา ฝกใหเดกคด วเคราะหอยางมเหตผลเปนระบบ รจก เขาใจและสามารถควบคมตนเองไดอยาง

172

เหมาะสม รถงความสามารถทตนมอยและรวมมอกบผอน ผานการเรยนรรวมกนจากประสบการณจรงและมความสขจากการเรยนร ข. พฒนาหลกสตรทงในและนอกระบบใหหลากหลายสอดคลองกบพฒนาการทางสมองทบรณาการเรองศลธรรม ประวตศาสตร วฒนธรรม และการลดความขดแยงแบบสนตวธ เปนการสรางความร ความเขาใจในรากเหงาของตน และเรยนรการอยรวมกนอยางสงบสข พฒนาสอการเรยนการสอนทจงใจใหเดกสนใจและใฝรใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอ และพฒนาคณภาพครใหรเทาทนวทยากรสมยใหม ค. สรางเยาวชนรนใหมทมงศกษาสายอาชวศกษาเพมขน โดยสรางระบบเครอขายผปกครอง การจดบรการเพอสงคมอยางตอเนองทงการซอมสราง พฒนาระบบถายโอนทมประสทธภาพ ควบคกบการสงเสรมผทจบการศกษาขนพนฐานและกลบสภมลาเนาไดมโอกาสเรยนรอยางตอเนอง สามารถสบทอดภมปญญาทองถนและรวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 2) การเสรมสรางสขภาวะคนไทยใหมสขภาพแขงแรงทงกายและใจ และอยในสภาพแวดลอมทนาอย โดยมงสรางความมนคงดานอาหารและการดแลสขภาพเชงปองกน 3) การเสรมสรางคนไทยใหอยรวมกนในสงคมไดอยางสนตสข มงเสรมสรางความสมพนธ ทดของคนในสงคมบนฐานของความมเหตผล ดารงชวตอยางมนคงทงในระดบครอบครวและชมน โดยพฒนาระบบการคมครองทางเศรษฐกจและสงคม กระบวนการยตธรรม สทธมนษยชน รวมทงมความปลอดภยในการดาเนนชวต เกดความสงบสขในสงคม 3) แผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคมไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2550–2554 คณะกรรมการ สงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต (2550 : 26-27) สาระสาคญของแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ในสวนทเกยวของกบสวสดการสงคม ภาพรวมของการพฒนาประเทศและสถานการณความเปลยนแปลงในปจจบน กอเกดความตระหนกและเลงเหนความสาคญในการมงพฒนาประเทศไทยสสงคมทมความสขอยเยนเปนสขรวมกน (Green and Happiness Society) โดยตงอยบนกระบวนทศน “ความสมดลและภมคมกน” มกระบวนการพฒนาทเนนการสราง “สมดลระหวางทนทางเศรษฐกจ ทนทางสงคมและทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม” โดยยดหลก “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” และหลก “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญานาทางในการบรหารและพฒนาประเทศ เพอมงพฒนาใหคนไทยมความรคคณธรรม รเทาทนโลกเปนคนด มวนยและมความรบผดชอบ มความภาคภมใจสามารถสบทอดวฒนธรรมและภมปญญาไทย ชมชนและสถาบนสงคมมความเขมแขง อยรวมกนอยางสนตสขและเกอกลภายใตความหลากหลายทางวฒนธรรม ภมปญญา และความหลากหลายทางทรพยากรธรรมชาต มระบบเศรษฐกจทมเสถยรภาพ สามารถพงตนเองและแขงขนได รวมทงมการกระจายการพฒนาทเปนธรรม อยภายใตระบบการบรหารจดการประเทศทโปรงใส เปนธรรมและทกภาคสวนมสวนรวม อนจะเปนรากฐานการพฒนาประเทศทสมดล และสรางความสขอนยงยน เปาหมายในการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 1) พฒนาคนใหมคณภาพ มคณธรรมนาความร สรางกาลงคนทมทกษะพนฐานในการทางาน กาลงคนดานวทยาศาสตรเทคโนโลยเพมขน เพมแหลงเรยนรและการกระจายความรสภาคการผลตชมชนในระดบภมภาค เพอเพมผลตภาพของแรงงานใหสงขน พฒนาตอยอดองคความรจากวฒนธรรมและภมปญญาทองถนเพอนาไปใชประโยชนในการพฒนาชมชน 2) ลดปญหาความยากจน โดยขยายเครอขายการเรยนรรวมกน เพอเพมจานวนชมชนทเขมแขงในการพฒนาโดยกระบวนการมสวนรวม สรางเครอขายชมชนพงตนเองทมความมนคงทางอาหาร 3) มงเศรษฐกจโดยรวมขยายตวอยางมคณภาพและมเสถยรภาพ เพมระดบการออมและลดความเสยงทจะเกดการขาดดลบญชเดนสะพดและดลการชาระเงน ขณะเดยวกนปรบโครงสรางการผลตทสมดลยงยนโดยรกษาสดสวนการผลตภาคเกษตรทเหมาะสม และเพมบทบาทการผลตภาคบรการ พรอมทงปรบปรงประสทธภาพการผลตและกระบวนการผลตทงภาคเกษตร อตสาหกรรมและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม ตลอดจนปรบโครงสรางพนฐานและโลจสตกส (logistics) ของประเทศใหมคณภาพเพอชวยลดตนทนดานเวลาและประหยดคาใชจาย 4) สรางความมนคงของฐานทรพยากรและสงแวดลอม โดยการฟนฟอนรกษพนทปาไม ปาชายเลน รวมทงขยายพนธพชพนธสตวทกาลงจะสญพนธ รกษาคณภาพนาในแมนาสายหลกคณภาพอากาศและเสยงใหอยใน

173

ระดบมาตรฐาน ตลอดจนสรางขอมลความหลากหลายทางชวภาพ และการขยายตวของภาคการผลตและบรการทเกยวกบการจดการและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ 5) เพมประสทธภาพภาคราชการ เพมการมสวนรวมภาคประชาชนเขามสวนรวมในการบรหารจดการพฒนาประเทศ สรางธรรมาภบาลในองคกรภาคเอกชน รวมทงการพฒนาวฒนธรรมประชาธปไตยใหเกดขนในทกภาคสวนของสงคมไทย 3) ยทธศาสตรการจดสวสดการสงคมของไทย แผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคมไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2550–2554 คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต (2550 : 32-36) ลกษณะเดนของแผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคมไทย ฉบบท 1 (1) เปนการจดสวสดการสงคมแบบพหลกษณ (Pluralism Model) หมายถง การจดสวสดการสงคมทคานงความหลากหลายของความตองการของมนษย ตองเชอมโยงงานตาง ๆ ใหสมพนธกบวถชวตของมนษยอยางเปนองครวม ความหลากหลายของวถการทางาน รวมทงหลากหลายเจาภาพ อาท เชน บรการสวสดการสงคมทจดโดยภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน นอกจากนยงมการผสมผสานความหลากหลายของ สหวชาชพ หนวยงาน องคการและภาคทกภาคสวนใหเขามารวมคด รวมแกไขปญหา บนความสมพนธเสมอภาคในรปแบบของหนสวน (2) เนนวธการสวสดการสงคมเชงรก หมายถง การจดสวสดการทเนนใหผปฏบตหนาทเขาถง/เขาหาปญหาโดยไมรอใหปญหาเขามาหาเอง เปนการดาเนนงานทมงผลในเชงปองกนหรอการแกไขปญหาตงแตตนมอ เพอปองกนมใหปญหาลกลามและขยายตวจนยากตอการแกไข นอกจากนยงหมายถงการเปลยนแปลงแนวทางการทางาน คอ แทนทจะรอใหผใชบรการมาขอความชวยเหลอทสานกงาน เปลยนเปนการลงไปทางานกบชมชน ใชพลงของชมชนเปนตวขบเคลอนกระบวนการแกไขปญหา (3) ใชกระบวนการพฒนาสงคม หมายถง กระบวนการเพมประสทธภาพของระบบสงคมโครงสรางสงคม สถาบนบรการและนโยบายในอนทจะทาใหเกดการเปลยนแปลงทดตอระบบความเปนอย คานยม และการกระจายโอกาสทดขนของบคคล เปนกระบวนการทจะยกฐานะความเปนอยของคนในดานสวสดการ การศกษา การมงานทา ทอยอาศย คานยม สขอนามย การแสดงออกทางวฒนธรรม การควบคมสงแวดลอม เปนตน (4) แผนยทธศาสตรจดสวสดการสงคมฉบบนมงเนนการกระจายอานาจ และการมสวนรวมจากทกภาคการพฒนา รวมทงจากกลมเปาหมายผรบบรการสวสดการสงคมดานตาง ๆ ดวย (5) ยดหลกความยงยนของบรการสวสดการประเภทตาง ๆ โดยเนนหลกการสรางความสามารถ ในการพงตนเองของผใชบรการ กลม และชนชน (6) เนนการสรางมาตรฐานการทางาน และการสรางความเปนมออาชพใหผปฏบตงาน โดยบรณาการทงองคความรจากภมปญญาทองถน และวชาการจากภายนอก (7) เนนการมองแบบองครวม และการทางานแบบครบวงจร (8) เนนกลมผออนแอในสงคมเปนพเศษ

เปาประสงครวมของแผนยทธศาสตร ประชาชนไทยทกคนมความมนคงทางสงคม ทเกดจากกาไดรบสวสดการสงคมทมคณภาพ อยางทวถง ดวยวธการจดแบบพหลกษณตามสทธพลเมองขนพนฐานทกาหนดไวในรฐธรรมนญ ชมชน ในสงคมไทยมความเขมแขง และสามารถจดสวสดการใหกบสมาชกได ทงดวยตนเองและโดยการสงเสรมจากภาครฐและภาคตาง ๆ ในสงคม สงคมไทยเปนสงคมอยเยนเปนสขรวมกน ทกคนอยรวมกนอยางสนตสขภายใตความหลากหลายทางวฒนธรรม ภมปญญา บนพนฐานแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ทมเสถยรภาพสามารถพงตนเองและแขงขนได ภายใตการบรหารจดการทเกดจากการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม ดวยความโปรงใสและเปนธรรม อนจะนาไปสการพฒนาประเทศทสมดลและยงยน ประเดนยทธศาสตร (1) ยทธศาสตรการใชแนวคดเศรษฐกจพอเพยงเพอสรางความมนคงของมนษย : การเผยแพรแนวคดเศรษฐกจพอเพยงใหแกประชาชนไทยทกเพศ ทกวย ดวยวธการนาเสนอแบบอยางทด การอบรม ใหความร การรณรงคผานสอตาง ๆ การสงเสรมกจกรรมในโรงเรยนทงในและนอกหลกสตร การสงเสรมใหเกดการนาแนวคด

174

เศรษฐกจพอเพยงโดยใชนโยบายจงใจชมชน เอกชน โรงเรยน วด ครอบครว บคคล สงเสรมงบประมาณคาใชจาย รวมทงสนบสนน การวจยความรเศรษฐกจพอเพยงทเออตองานสวสดการสงคม เพอสรางความมนคงของมนษยใหเกดกบประชาชนไทย (2) ยทธศาสตรการเสรมพลงและการกระจายอานาจใหแกพนธมตรในการจด สวสดการสงคม : สงเสรมใหองคการปกครองสวนทองถน เอกชน และอาสาสมครเขามามสวนรวมในการดาเนนงานสวสดการสงคมดวยตนเอง ดวยวธการสนบสนนทงดานการเงน การคล ภาษ รวมทงรปแบบเงนสมทบและกระจายอานาจในการบรหารและดาเนนงาน เสรมสรางความเขมแขงใหแกชมชน อาสาสมคร องคกรพฒนาเอกชน องคกรสาธารณะประโยชน และเอกชน ใหมความร ทกษะ ในการจดบรการทางสงคมแตละดาน ขยายแนวคดและรปธรรมในการดาเนนงานใหชดเจน จดทาโครงการเฝาระวงทางสงคมใหกวางขวางทงในเชงพนทกายภาพและพนทเนองอกในมตตาง ๆ เพอปองกนปญหาสงคมทอาจจะเกดขนได (3) ยทธศาสตรปองกนปญหาสงคมโดยการสรางความร คานยม และวถการดารงชวตใหม โดยเนนการลดเลกอบายมข : พฒนางานสวสดการสงคมทเนนชมชนเปนศนยกลางใชทนทางสงคมและ ภมปญญาทองถนในการปองกนและแกไขปญหาสงคม เนนใชศกยภาพของภาคเอกชนในการจดสวสดการสงคม ทงเชงรกและเชงรบใหความรเรอง สวสดการสงคม และสทธทพงไดรบ รวมทงขยายการคมครอง ทางสงคมใหกลมเปาหมายตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงกลมผออนแอในสงคม ผานชองทางใหม ๆ ใหมากขน พฒนาการศกษาของนกเรยนและการศกษานอกระบบโรงเรยนจดโครงการพฒนาตาง ๆ ทงในชมชน วด โรงเรยน ควบคม จากด สงมอมเมา ยวยตาง ๆ ปรบปรงคณภาพสอ และการโฆษณา รวมทงสรางคานยม เรองจตอาสา การใหเพอสงคมผานกจกรรม โครงการตาง ๆ (4) ยทธศาสตรการสรางสมรรถนะของระบบงาน และวธการปฏบตงาน โดยใชการวจยและพฒนา การจดการความร และระบบเทคโนโลยสารสนเทศ : พฒนาระบบขอมล พฒนากลไกการทางานและการประสานงานระหวางหนวยงานภาครฐและภาคตาง ๆ ทเกยวของ สงเสรมการวจย/พฒนา และจดการความรเรองวธปฏบตงานกบกลมเปาหมายประเภทตางๆ ใหมประสทธภาพมากยงขน กาหนดมาตรฐานการจดสวสดการสงคมและการปฏบตงานมออาชพ จดทาคมอการปฏบตงาน จดทาเอกสารแนะนาสวสดการสงคมสาหรบประชาชน กาหนดคณสมบตของผปฏบตงานทงทเปนมออาชพ และอาสาสมคร การประเมนขดความสามารถในการปฏบตงาน พฒนาขดความสามารถของบคลากรปฏบตงาน ใชเครองมอใหม ๆ เชน เครองมอทางจตวทยาและการทางานสมองมาประเมนความเสยงของเดกทมพฤตกรรมเสยงตอการกระทารนแรงประเภทตาง ๆ และการจดการปญหา ดแลผรบบรการอยางครบวงจร รวมทงเครองมออน ๆ ทไดจากการจดการความรจากตวอยางการปฏบตทด เพอใหประชาชนไดรบสวสดการสงคมทไดมาจรฐานและเหมาะสมกบสภาพสงคม (5) ยทธศาสตรการเสรมสรางการรวมพลงเพอเพมเปนทวคณ (Synergy) ในการจดสวสดการสงคม โดยพฒนาระบบและแนวทางบรณาการงานของหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถนภาคธรกจ องคกรภาคประชาชน และชมชน : กาหนดนโยบายทเปนเอกภาพ กาหนดเจาภาพหลกและภาค ทเกยวของ รวมทงหนาทของแตละภาคสวนในการดาเนนงานแตละดานใหชดเจน โดยตองสอดคลองกบแผนยทธศาสตรการจดสวสดการแหงชาต สรางคมอเพอใชเปนแนวทางในการปฏบตงานของแตละภาคสวน ทไมขดแยงกน สรางความเขาใจในงานสวสดการสงคมรวมกนในหมภาคตาง ๆ รวมทงสรางระบบงานทเนนการประสานเนองาน ทรพยากร และเครอขายในการปฏบตงาน เพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการปฏบตงาน (6) ยทธศาสตรการสรางเอกภาพในการบรหารแผนยทธศาสตร โดยสรางความเขมแขง แกหนวยงานกลางทดแลงานสวสดการสงคม : เพมอานาจ บทบาท หนาทของคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาตโดยเฉพาะในสวนของการกาหนดนโยบาย จดสรรงบประมาณ และการกากบดแล ปรบโครงสรางระบบการบรหาร ระบบขอมลของสานกงานคณะกรรมการการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาตใหเหมาะสม สอดคลองกบอานาจหนาทใหม จดตงองคกรรปแบบใหมขนมาภายใตการกากบของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงมนษย เพอดแลเรองการบรหารโครงการสวสดการสงคมดานตาง ๆ ใหเปนไปตามนโยบายของคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต รวมทงทาหนาทในการศกษา วจย และพฒนางานและประเมนผลโครงการสวสดการสงคม เพอใหเกดระบบสวสดการสงคมทมเอกภาพและประสทธภาพในการใชทรพยากรของชาต (7) ยทธศาสตรการพฒนาระบบการเงน การคลง และการปฏรปกฎหมายทสงเสรมการจดสวสดการสงคมรแปบตาง ๆ : พฒนา ปรบปรง แกไขกฎหมายดานสวสดการสงคมใหเหมาะสม และเพมโอกาสในการเขาถงและรบประโยชนจากสวสดการสงคมทจดโดยภาคสวนตาง ๆ ใหแกกลมเปาหมายตาง ๆ ในสงคมใหมากขน สงเสรมกฎหมาย

175

นโยบายดานการเงนการคลงเพอสงคมทกรปแบบทเออตอการจดสวสดการสงคมและผออนแอในสงคม ตดตาม เรงรด ผลกดนการออก/แกไขกฎหมายทเกยวของกบการจดสวสดการสงคม รวมทงการบงคบใชกฎหมายทมอยใหมประสทธภาพ และใหเปนไปตามหลกสทธและความเสมอภาคของประชาชนทกาหนดในรฐธรรมนญ เพอใหประชาชนไดรบสวสดการตามสทธอยางทวถง 5) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว (1) ดานสขภาพ 1) ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (หลกประกนสขภาพถวนหนาโครงการ 30 บาท รกษาทกโรค) เปนการสรางหลกประกนสขภาพใหแกประชาชน โดยประชาชนทอยภายใตโครงการ 30 บาท รกษาทกโรคจะไดรบสทธประโยชนบรการขนพนฐานและบรการสงเสรมสขภาพ และการปองกนทเปนบรการสวนบคคลและครอบครว โครงการนสงผลใหประชาชนไทยทกคนทมชอในทะเบยนราษฎร ซงไมมหลกประกนสขภาพใด ๆ สามารถเขาถงระบบบรการสาธารณสขไดครอบคลมเกอบทวประเทศ (รายงานสถานการณครอบครวมตแหงการเปลยนแปลงสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 2548 : 25-31) (1) พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. 2552 : 1-28) พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวาโดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายวาดวยหลกประกนสขภาพแหงชาตพระราชบญญตน มบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 35 และมาตรา 48 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย จงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยแนะนาและยนยอมของรฐสภาตอไปน หลกการเหตผลและสาระสาคญของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 รายละเอยดมดงน (ก) หลกการเหตผลของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 คอ - เพอใหสทธบรการสาธารณสขแกบคคลตามรฐธรรมนญ มาตรา 52 มาตรา 82 - การใหบรการจดการรวมกนเพอลดความซาซอนในการเบกจายคาบรการสาธารณสขของภาครฐโดยรวม (ข) สาระสาคญของพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 ประกอบดวย - มาตรา 1 – 4 บททวไป - มาตรา 5 - 12 หมวดสทธการรบบรการสาธารณสข - มาตรา 13 - 23 หมวด 2 คณะกรรมการหลกประกนสขภาพ - มาตรา 24 - 36 หมวด 3 สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต - มาตรา 37 - 43 หมวด 4 กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต - มาตรา 44 - 47 หมวด 5 หนวยบรการและมาตราฐานบรการสาธารณสข - มาตรา 48 - 53 หมวด 6 คณะกรรมการควบคมคณภาพและมาตรฐานบรการสาธารณสข - มาตรา 54 - 56 หมวด 7 พนกงานเจาหนาท - มาตรา 57 - 62 หมวด 8 การกากบมาตรฐานหนวยบรการ - มาตรา 63 - 64 หมวด 9 บทกาหนดโทษ “หลกประกนสขภาพถวนหนา” หมายถง สทธของประชาชนชาวไทยทกคนทจะไดรบบรการสขภาพทมมาตรฐาน ดวยเกยรตและศกดศรเทาเทยมกนโดยภาระคาใชจายในการบรการไมเปนอปสรรคทประชาชนจะไดรบสทธนน ดงนน “หลกประกนสขภาพถวนหนา” จงไมใชบรการการสงเคราะห บรการราคาถก หรอบรการทเพยงพอสาหรบการแกปญหาสขภาพแบบเฉพาะหนารวมทงไมใชบรการทมการสมครจงจะไดรบหากแตเปนสทธตามกฎหมายของประชาชนไทยทกคนโดยมวตถประสงคการดาเนนงานประกนสขภาพถวนหนาดงน (สงศต พรยะรงสรรค และคณะวจย 2547 : 18 -2) (1) ความเสมอภาค (Equity) นอกจากความเสมอภาคในแงสทธตามกฎหมายแลวยงรวมถงการกระจายภาระดานคาใชจายในลกษณะกาวหนา (Progressive Rate) และเปนธรรม รวมถงการเขาบรการทไดคณภาพมาตรฐานเพยงพออยางเสมอกน

176

(2) ประสทธภาพ (Efficiency) หมายถง ระบบทใชทรพยากรอยางประหยดคมคาทสด โดยใชระบบการจดการการบรหารอยางเครงครด และเนนบรการผานเครอขายสถานบรการปฐมภม (Primary Care Networks) ซงเปนบรการทสรางผลลพธดานสขภาพดวยตนทนตา (3) ทางเลอกในการรบบรการ (Choice) ประชาชนควรมสทธเลอกใชบรการทหลากหลายจาก ผใหบรการประเภทตาง ๆ รวมถงสถานบรการของเอกชน สามารถเขาถงงายและเลอกไดอยางมประสทธภาพ (4) การ “สราง” ใหมสขภาพดถวนหนา ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนามงสการสรางสขภาพด ซงไมเพยงคมครองคาใชจายในการรกษาพยาบาลเทานน ยงเนนสวนทเปนบรการสวนบคคล (Personal Health Care) ทเปนบรการทเสรมสขภาพและปองกนภยตอสขภาพดวย ปงบประมาณ 2552 กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดรบงบประมาณ จานวน 3 รายการ คอ 1) งบอตราเหมาจายรายหว 2) งบบรการสขภาพผปวยตดเชอเอชไอวและผปวยเอดส และ 3) งบบรการทดแทนไตสาหรบผปวยไตวายเรอรงระยะสดทาย ทงนเพอใหเกดแรงจงใจในดานการเงนทเหมาะสมแกผใหบรการในการใชทรพยากรและใหบรการทมคณภาพไดอยางมประสทธภาพ ทจะทาใหประชาชนเขาถงบรการสขภาพทจาเปนและทมคณภาพไดอยางเทาเทยมกน จงประกอบดวยกรอบแนวคดหลกดงน (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. 2552 : 73-77) (1) การปรบอตราเหมาจายรายหวตามความจาเปนดานสขภาพของประชาชน เพยงพอในการจดบรการใหประชาชนสามารถเขาถงบรการสขภาพทจาเปนไดอยางเทาเทยมกน ปงบประมาณ 2552 ไดรบการจดสรรงบเหมาจายรายหว ในอตราเหมาจาย 2,202 บาท ซงปจจบนมประชากรผมสทธจานวน 47.026 ลานคน (2) การสรางความเปนธรรมตอประชาชนและผปวยทจะไดรบบรการสขภาพ โดยกาหนดระบบการจายคาบรการเทาเทยมกนตามความจาเปนทตองการไดรบบรการสรางแรงจงใจใหหนวยบรการมการพฒนาระบบบรการและใหความคมครองคาใชจายบางรายการ เพอมใหเปนขอจากดของหนวยบรการในการใหบรกา รแกประชาชน เชน ยาราคาแพง เปนตน (3) การบรหารผปวยโรคเฉพาะ สาหรบผปวยทมคารกษาพยาบาลสงมากและมความจาเปนตองไดรบบรการตอเนองรวมทงผปวยโรคเรอรงทเปนปญหาสาคญของประเทศ (4) การคมครองการเขาถงบรการอบตเหต เจบปวยฉกเฉนและการสงตอขามสาขาจงหวดหรอสาขาเขตพนทเพอใหประชาชนไดรบบรการตามความจาเปนจงใหมการบรหารการจายทสวนกลาง สาหรบคาบรการผปวยนอกกรณอบตเหตหรอเจบปวยฉกเฉนทรบบรการนอกเขตพนทและกาหนดอตราการจายสาหรบผปวยในทรกษานอกเขตพนท (5) การเพมประสทธผลและประสทธภาพการจดบรการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค ในแตละพนทมปญหาดานการสงเสรมปองกนทตองเรงรดเปนการเรงดวนทแตกตางกนจงจดใหมการจายใหกบสาขาจงหวด/สาขาเขตพนท/องคกรปกครองสวนทองถนสาหรบบรการทเปนปญหาเฉพาะของจงหวด/เขตพนทและการจายโบนสแกหนวยบรการตามผลงานและผลลพธเปนการเพมเตมจากอตราเหมาจายรายหว เพอใหเกดการพฒนาประสทธผลและประสทธภาพการจดบรการ (6) การสนบสนนการจดบรการทมคณภาพ มการจดงบประมาณเพมเตม สาหรบหนวยบรการในพนทกนดารและเสยงภย การจายงบประมาณเพมเตมสาหรบหนวยบรการตามเกณฑคณภาพบรการและจายชดเชยความเสยหายเบองตนสาหรบผใหบรการ (7) การเพมประสทธภาพการบรการผปวยตดเชอเอชไอวและผปวยเอดส โดยเชอมขอมล การรบยาตานไวรสกบการเบกจายยาตานไวรสเอดสและพฒนาระบบการตรวจทางหองปฏบตการเพอใหบรการไดครอบคลมมากขน (8) การเพมประสทธผลและประสทธภาพการบรการทดแทนไตสาหรบผปวยไตวายเรอรงระยะสดทาย โดยเพมความครอบคลมและจดใหมการเขาถงบรการไปพรอมกบรเรมมาตรการสกดกนการลกลามโรคไตเรอรงระยะเรมแรกการคดกรองปองกนโรคไต (9) เพมประสทธภาพในการบรหารกองทน โดยการดาเนนการรกษาวนยการเรยกเกบคาบรการ ลดขนตอนในการดาเนนงาน โดยกาหนดใหการบรหารกองทนในระดบสานกงานสาขาจงหวด/เขตพนท และ การใหบรการสาธารณสขทเปนโครงการเฉพาะหรอโครงการพเศษ อาจใหสถานบรการทไมไดขนทะเบยนเปนหนวยบรการมสวนรวมใหบรการไดตามหลกเกณฑและวธการทสปสช.กาหนดโดยใหสถานบรการนนทาสญญาดาเนนงานตามโครงการกบสปสช.

(2) สทธประโยชน

177

พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 มาตรา 5 กาหนดใหบคคลทกคนมสทธไดรบบรการสาธารณสขทมมาตรฐานและมประสทธภาพโดยประเภทและขอบเขตของบรการสาธารณสขทบคคลจะมสทธไดรบใหเปนไปตามทคณะกรรมการประกาศกาหนด ทงนในระยะทพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาตมผลใชบงคบ คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาตไดมมตในการประชมครงท 1/2545 วนท 27 พฤศจกายน 2545 เหนชอบใหใชประเภทและขอบเขตบรการสาธารณสขทใชขณะดาเนนการนารอง“โครงการ30บาทรกษาทกโรค”เปนเกณฑในการดาเนนการตามพระราชบญญตนและยงคงใชตอเนองมาจนถงปจจบน

ดงนน ประเภทและขอบเขตสทธของประชาชน ยงคงใชตามระเบยบกระทรวงสาธารณสขวาดวยหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2544 หมวด 4 วาดวยการรบบรการทางการแพทยซงกาหนดทงรายละเอยด “บรการใดครอบคลม (Inclusion Lists)” “บรการใดทไมครอบคลม(Exclusion Lists)”แตไดนามาจดหมวดหมใหมตามทพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 กาหนดไวในมาตรา 3 ใหเปน “คาใชจายเพอบรการสาธารณสข” (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต 2552 : 27-36) มรายละเอยดดงตอไปน

คาใชจายเพอบรการสาธารณสขในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา 1) คาสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค ครอบคลมบรการดานการแพทยและสาธารณสขทให

โดยตรงแกบคคลเพอการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคดงตอไปน 1.1) การตรวจและการบรบาลสขภาพ พฒนาการ และภาวะโภชนาการของเดกและ

เยาวชน ตามแนวทางของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และแนวทางการตรวจสขภาพของประชาชนไทยซงจดทาโดยแพทยสภา

1.2) การสรางเสรมภมคมกนโรคตามแผนงานการสรางเสรมภมคมกนโรคของประเทศ 1.3) การตรวจคดกรองเพอคนหาภาวะเสยงตอการเสยสขภาพและศกยภาพ

ทเอออานวยตอการสรางเสรมสขภาพสาหรบประชาชนทวไปและกลมเสยง ตามแนวทางการตรวจสขภาพสาหรบประชาชนไทยซงจดทาโดยแพทยสภา/ราชวทยาลย

1.4) การวางแผนครอบครว ตามแนวทางของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และหรอแนวทางการตรวจสขภาพของประชาชนไทยซงจดทาโดยแพทยสภา

1.5) การใหยาตานไวรสเอดสกรณปองกนการแพรเชอจากแมตงครรภสลก 1.6) การเยยมบานและการดแลผปวยทบาน 1.7) การใหคาปรกษาแนะนา การสรางเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรมและการใหความร

เพอสรางเสรมสขภาพและปองกนการเจบปวยแกผรบบรการทงบคคลและครอบครวตลอดจนสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการสรางเสรมสขภาพ

1.8) การสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในชองปาก ไดแก การตรวจสขภาพชองปาก การแนะนาดานทนตสขภาพ การใหฟลออไรดเสรมในกลมทมความเสยงตอโรคฟนผ เชน กลมเดก ผสงอาย ผปวยฉายรงสบรเวณศรษะและลาคอ การเคลอบหลมรองฟน (กลมอายไมเกน 15 ป) 2) คาตรวจวนจฉยโรค ครอบคลมบรการตรวจและการบรบาลเพอสรางเสรมสขภาพของหญงมครรภ ตามแนวทางของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และขององคกรการอนามยโลก 3) คาตรวจและรบฝากครรภ ครอบคลมบรการตรวจและการบรบาลเพอสรางเสรมสขภาพของหญงมครรภตามแนวทางของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และขององคการอนามยโลก 4) คาบาบดและบรการทางการแพทยครอบคลมบรการดงตอไปน 4.1 การบาบดและบรการทางเวชกรรม รวมถงบรการการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอกตามกฎหมายวาดวยการประกอบโรคศลปะ จนสนสดการรกษา 4.2 การบาบดทดแทนไตในการรกษาผปวยไตวายเรอรงระยะสดทายดวยการลางชองทอง

(Peritoneal Dialysis) การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยม (Hemodialysis) การปลกถายไต

178

4.3 การบาบดและการบรการทางทนตกรรม ไดแก การถอนฟน การอดฟน การขดหนปน การทาฟนปลอมฐานพลาสตก การรกษาโพรงประสาทฟนนานม และการใสเพดานเทยมในเดก ปากแหวงเพดานโหว 5) คายา คาเวชภณฑ คาอวยวะเทยม และคาอปกรณทางการแพทย ตามขอบงชทางการแพทย โดยครอบคลมตามกรอบบญชยาหลกแหงชาตและรวมการบรการยาตานไวรสเอดสสาหรบผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสดวย 6) คาทาคลอด ครอบคลมการคลอดบตร รวมกนไมเกน 2 ครง กรณทบตรมชวตอย 7) คากนอยในหนวยบรการ ครอบคลมการบรการอาหารและหองผปวยสามญ 8) คาบรบาลทารกแรกเกด 9) คารถพยาบาลหรอคาพาหนะรบสงผปวย ครอบคลมเฉพาะกรณเจบปวยฉกเฉนและการสงตอเพอการรกษาระหวางสถานพยาบาล 10) คาพาหนะรบสงผทพพลภาพ ครอบคลมเฉพาะกรณเจบปวยฉกเฉน และการสงตอเพอการรกษาระหวางสถานพยาบาล 11) คาฟนฟสมรรถภาพรางกายและจตใจ ครอบคลมการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย จนสนสดการรกษา 12) คาใชจายอนทจาเปนเพอการบรการสาธารณสขตามทคณะกรรมการกาหนดการเขารบบรการสาธารณสขและการรวมจายคาบรการ คาใชจายอนทจาเปนเพอการบรการสาธารณสข 1) กรณทวไป : ใหบคคลทไดลงทะเบยนเลอกหนวยบรการ เปนหนวยบรการประจาแลวใชสทธรบบรการสาธารณสขไดจากหนวยบรการประจาของตนหรอหนวยบรการปฐมภมในเครอขาย หรอจากหนวยบรการอนทหนวยบรการประจาของตนหรอเครอขายสงตอ โดยไมตองเสยคาบรการ (ยกเลกการรวมจายคาบรการทางการแพทยทเรยกเกบในอตรา 30 บาทในแตละครงทเขารบบรการ ตงแตวนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2549 เปนตนไป 2) กรณอบตเหต/เจบปวยฉกเฉน 2.1 ผมสทธสามารถใชบรการจากหนวยบรการหรอสถานบรการอนได โดยคานงถงความสะดวกและความจาเปนของผมสทธ ทงนใหเขาใชบรการจากหนวยบรการหรอสถานบรการทใกลทสดเปนลาดบแรก โดยการวนจฉยวาเจบปวยฉกเฉน ตองมขอบงชดงน 2.1.1 โรคหรออาการของโรคทมลกษณะรนแรง ตองรกษาเปนการเรงดวนหากปลอยไวจะเปนอนตรายตอชวต หรอทพลภาพ หรออนตรายตอผอน 2.1.2 โรคทตองผาตดดวน หากปลอยไวจะเปนอนตรายตอชวตสงทตองพจารณาประกอบตาม 2.1.1-2.1.2 ไดแก ความดนโลหต ชพจร อาการโรค การวนจฉยโรค แนวทางการรกษาและความเรงดวนในการรกษา คานงถงการรบรของผรบบรการทมตออาการปวยดวย (ก) กรณทใชบรการทหนวยบรการซงขนทะเบยนไวตามกฎหมายวาดวยหลกประกนสขภาพแหงชาต ผรบบรการไมตองเสยคาบรการหรอคาใชจาย และสามารถใชสทธใชบรการเจบปวยฉกเฉนไดตามความจาเปนโดยไมจากดจานวนครง (ยกเลกการจากด ไมเกน 2 ครงตอป) (ข) กรณใชบรการทสถานบรการอนผรบบรการตองรบผดชอบคาใชจายเฉพาะสวนทเกนจากจากสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตใหสถานบรการ โดยสถานบรการดงกลาวจะตองแจงใหผปวยและญาตทราบกอนการใหบรการทกครงผมสทธหรอญาตสามารถแสดงความประสงคขอยายไปหนวยบรการประจาของตนได โดยใหไดรบคารถพยาบาลหรอคาพาหนะรบสงผปวย ทงนใหสถานบรการอนอานวยความสะดวกในการนาสงผมสทธไปรบบรการทหนวยบรการนน ในกรณหนวยบรการประจาไมสามารถรบยายผมสทธหรอไมสามารถจดหาบรการอนใหได หนวยบรการประจาจะเปนผรบผดชอบคาใชจายทเกดขนหลงจากวนทไดรบทราบความประสงคขอยายใหแกสถานบรการอน 2.2 ผเจบปวยฉกเฉนตามขอบงชในขอ 2.1 สามารถใชบรการดแลนอกสถานพยาบาล และบรการรบสงผเจบปวยฉกเฉนจากทเกดเหตไปยงหนวยบรการตามทศนยรบแจงเหต และสงการกาหนด โดยโทรศพทขอความชวยเหลอไปยงศนยรบแจงเหต และสงการสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (สพฉ.) หมายเลข 1669 2.3 กรณฉกเฉนจากการไดรบพษหรอสงสยวาอาจไดรบพษ ผมสทธสามารถโทรศพทปรกษาผเชยวชาญ และ/หรอแพทยเฉพาะทางเวชพษวทยาไดทหมายเลข 1330

179

3) กรณทมเหตสมควร สามารถเขารบบรการทสถานบรการอน ไดในกรณมขอบงชทางการแพทยซงเกนศกยภาพหนวยบรการประจาทจะใหการรกษา และหนวยบรการประจากบผมสทธเหนชอบรวมกนทจะใหเขารบบรการจากสถานบรการอนได บรการทไมครอบคลม หมายถง กลมบรการทเกนความจาเปนพนฐาน ไดแก

(1) การรกษาภาวะมบตรยาก (2) การผสมเทยม (3) การเปลยนเพศ (4) การกระทาใด ๆ เพอความสวยงาม โดยไมมขอบงชทางการแพทย (5) การตรวจวนจฉย และรกษาใด ๆ ทเกนความจาเปนและไมมขอบงชทางการแพทย (6) การรกษาทอยระหวางการคนควาทดลอง กลมบรการทปจจบนมงบประมาณจดสรรใหเปน

การเฉพาะหรอครอบคลมโดยกองทนอน (7) โรคจต กรณทตองรบไวรกษาเปนผปวยในเกนกวา 15 วน (8) การบาบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดและสารเสพตดตามกฎหมายวาดวยยาเสพตด

(ยกเวน ผตดยาเสพตดประเภทเฮโรอนทสมครใจเขารบการรกษาและไมตองโทษคดยาเสพตด ใหไดรบสารทดแทน (เมทาโดน) จากหนวยงานบรการทขนทะเบยนไดโดยไมตองเสยคาใชจาย ตงแตปงบประมาณ 2552 เปนตนไป)

(9) การบาดเจบจากการประสบภยจากรถและผอยในความคมครองตามกฎหมายวาดวยการคมครองประสบภยจากรถเฉพาะสวนทบรษทหรอกองทนตามกฎหมายนนตองเปนผจาย หลงจากใชสทธ พ.ร.บ. ครบจงจะสามารถใชสทธกลมบรการอน ๆ

(10) โรคเดยวกนทตองใชระยะเวลารกษาตวในโรงพยาบาลประเภทผปวยในเกนกวา 180 วน ยกเวนกรณมความจาเปนตองรกษาตอเนองจากการแทรกซอนหรอขอบงชทางการแพทย

(11) การปลกถายอวยวะ ยกเวนการปลกถายไตเพอรกษาไตวายรอรงหรอระยะสดทาย การดาเนนงานรบเรองรองเรยนและคมครองสทธ เพอใหการรบเรองรองเรยนและคมครองสทธใหแกประชาชนเปนไปตามทพระราชบญญตหลกประกน

สขภาพแหงชาตไดกาหนด รวมทงสามารถสรางความเขาใจ และสมพนธอนดระหวางผใหและผรบบรการจงดาเนนการดวยแนวคด (หลกประกนสขภาพแหงชาต 2552 : 117)

การคมครองสทธประชาชน เปนกลไกทชวยเหลอใหประชาชนไดรบบรการตามสทธทกฎหมายกาหนด ในขณะเดยวกนกจะชวยลดความขดแยงระหวางผใหและผรบบรการ

การรบเรองรองเรยน ทาใหหนวยงานไดรบทราบปญหาเรองคณภาพมาตรฐานของหนวยบรการสามารถนาไปพฒนาระบบบรการใหมคณภาพยงขน

การมสวนรวมของประชาชน เปนกลไกสาคญในการปองกนปญหาเรองรองเรยน และนาไปสการความสมพนธทด ระหวางผใหและผรบบรการ

การปองกนปญหาการละเมดสทธ เปนขนตอนสาคญในกระบวนการคมครองสทธของประชาชนทงยงเปนการดาเนนการทหลกเลยงการเผชญหนาระหวาง ผใหบรการและประชาชน

ชองทางรบเรองรองเรยนและคมครองสทธ เปนชองทางเพอใหประชาชนเขาถง สามารถรองเรยนไดสะดวก ชองทางทสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต พฒนาเองและประชาสมพนธใหประชาชนรบทราบ ไดแก

- Call Center 1330 สามารถใหบรการไดตลอด 24 ชวโมง - เปด web site 1330 @ nhso.go.th - ศนยบรการหลกประกนสขภาพ (ชน M สปสช.) - สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตสาขาจงหวดทกจงหวด (75 จงหวด) - สานกงานหลกประกนสขภาพสาขาเขตพนท (13 แหง) - ศนยบรการหลกประกนสขภาพในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป - โรงพยาบาลชมชน ศนยประสานงานหลกประกนสขภาพประชาชน (85 ศนย 61 จงหวด)

180

นอกจากนประชาชนยงสามารถรองเรยนไดทหนวยงานตาง ๆ ทงรฐและเอกชนทมการประสานงานกบสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดแก กระทรวงสาธารณสข สายดวน1111 /WWW.1111.go.th สานกราชเลขาธการ สานกนายกรฐมนตร ศนยดารงธรรมและสอตาง ๆ

(2) การประกนสขภาพโดยกองทนประกนสงคม รายงานสถานการณครอบครวมตแหงการเปลยนแปลงสานกงานกจการสตรและสถาบน

ครอบครว กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2548 : 25-31) กองทนประกนสงคมจดตงขนตาม พ.ร.บ. ประกนสงคม พ.ศ. 2533 โดยใหสถานประกอบการทมลกจางตงแต 1 คน ขนไปมาขนทะเบยนกบสานกงานประกนสงคม เพอใหความคมครองแกลกจางผประกนตน เมอประสบอนตราย เจบปวย ทพพลภาพและเสยชวต รวมทงการคลอดบตร เปนการเกบเงนสมทบ จาก 3 ฝาย คอ รฐบาล นายจาง และลกจาง ผประกนตนสามารถใชบรการทงสถานพยาบาลของรฐและเอกชนทเปนเครอขาย

(3) ระบบสวสดการรกษาพยาบาลของขาราชการ รายงานสถานการณครอบครวมตแหงการเปลยนแปลงสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2548 : 25-31) ครอบคลมขาราชการประจา ขาราชการบานาญ ลกจางประจาและบคคลในครอบครว ไดแก คสมรส บตรทยงไมบรรลนตภาวะไมเกน 3 รายและบดามารดา ทาใหครอบครวขาราชการไดรบสทธประโยชนการรกษาพยาบาลในโรงพยาบาลของรฐทกแหง โดยไดรบสทธการรกษาไมจากดจานวนครง แตมเพดานคารกษาพยาบาลสามารถใชสทธหองพเศษไมเกนวนละ 600 บาท ระยะเวลาไมเกน 13 วน การสงเสรมสขภาพไดเฉพาะตว มกรมบญชกลาง กระทรงการคลงเปนหนวยงานรบผดชอบในการเบกจาย กากบตรวจสอบคาใชจายในการรกษาพยาบาล

4) การประกนภยอบตเหตเอออาทร เปนการประกนภยทจดทาขนเปนกรณพเศษ เนองจากรฐบาลมนโยบายทจะชวยเหลอประชาชน โดยเฉพาะผทมรายไดนอยใหไดรบความคมครองจากการประกนภยทวทกคน ผซอประกนภยจะไดรบเงนชดเชยเมอเกดการเสยชวตหรอทพพลภาพถาวรจากอบตเหต การประกนภยเอออาทรนมทงบรษทประกนวนาศภยและบรษทประกนชวตรวมกนเปนผรบประกน โดยกาหนดเบยประกนภยทถกเปนพเศษ เพอชวยใหประชาชนทกคนสามารถซอประกนภยไดการประกนภยอบตเหตเอออาทร ใหประโยชนแกผเอาประกนภยทประสบอบตเหตเสยชวต หรอตกเปนทพพลภาพถาวร ดวยการจายเงนคาทดแทนจานวน 300,000 บาท และหากผเอาประกนภยและคสมรสทถกตองตามกฎหมายเสยชวตหรอตกเปนผทพพลภาพถาวรทงสองคนในอบตเหตคราวเดยวกน กรมธรรมประกนภยอบตเหตเอออาทรจะมอบเงนคาทดแทนเพมเปนพเศษใหแกผเอาประกนภยอก 100,000 บาททพพลภาพถาวร ในทนหมายความวาผเอาประกนภยไมสามารถทางานไมวาจะเปนอาชพใดๆ ไดโดยสนเชงตลอดไป หรอเมอผเอาประกนภยตองสญเสยมอทง 2 มอ เทาทง 2 เทา หรอ สายตาทง 2 ขางคณสมบตผทาประกนภย มอายตงแต 15 ปบรบรณ ถง 70 ปบรบรณในวนททาประกนภยการซอประกนภยอบตเหตเอออาทรไดเพยงคนละหนงฉบบเทานน หากผใดซอมากกวาหนงฉบบจะไดรบความคมครองฉบบเดยว

คมครอง 1 ป (ทมา : http://www.rvp.co.th/generalinfo/pa.asp) 5) การชวยเหลอดานการรกษาพยาบาลอน ๆ โดยจดขนฝายสงคมสงเคราะหในโรงพยาบาลภาครฐ

ใหแกผปวย (ผปวยยากไรและดอยโอกาส, ผไมมสทธบตรสวสดการใด ๆ, ผมสทธบตรแตสทธไมคมครองหรอมสวนเกนสทธ) เพอแกไขและปองกนปญหาตาง ๆ ทงทางเศรษฐกจ สงคม จตใจ อนเปนผลมาจากโรคภยไขเจบ และเปนอปสรรคตอการรกษาพยาบาล ซงผปวยไมสามารถจะแกไขหรอปองกนปญหาไดดวยตนเอง รวมถงบรการเพอการพฒนาและฟนฟศกยภาพของผปวย เพอใหผปวยสามารถชวยเหลอตนเองและพงพาตนเองไดตอไป (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 13)

(6) การประกนสขภาพเอกชน เปนประกนสขภาพของหนวยงานเอกชน ใหความคมครองกลมประชาชนทไมไดรบการคมครองจากภาครฐ และบรการทหลกประกนสขภาพของรบไมคมครองเพยงบางสวน การดแลดานการรกษาพยาบาลตามสญญาและผเอาประกนสามารถนาเงนประกนไป หกลดหยอนภาษได ตอไป (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 15)

2) ดานการศกษา (1) โครงการสนบสนนการจดการศกษาโดยไมเสยคาใชจาย 15 ป อยางมคณภาพ

http://www.1111.go.th/�

http://www.rvp.co.th/generalinfo/pa.asp�

181

รฐบาลใหความสาคญในการจดการศกษาทมงเนนการสรางโอกาสทางการศกษาใหกบ ทกคนอยางเทาเทยมและทวถง โดยไดจดสรรงบประมาณจานวน 19,296.10 ลานบาท เปนคาใชจาย สาหรบการจดการศกษา เพอใหทกคนมโอกาสไดรบการศกษาฟร 15 ปอยางแทจรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 โดยไมเสยคาใชจายตงแตระดบอนบาล 1 ถงระดบมธยมศกษาตอนปลายครอบคลม 5 รายการ ไดแก คาเลาเรยน คาหนงสอเรยน คาเครองแบบนกเรยน อปกรณ เพอชดเชยรายการตาง ๆ ทโรงเรยนเกบจากผปกครอง และอปกรณการเรยนฟรใหทนปการศกษา 2552 และสนบสนนคาใชจาย การเรยน และกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน รฐบาลไดมการจดสรรงบประมาณไปแลวจานวน 18,575.47 ลานบาท หรอรอยละ 77 ใหกบสถาบนศกษาในทกสงกด เพอจายเงนสดใหผปกครองไปดาเนนการในการจดซอเครองแบบนกเรยนและอปกรณการเรยนใหนกเรยนเสรจเรยบรอยแลว และในสวนของหนงสอตาราเรยน ทางโรงเรยนไดมการดาเนนการจดซอและสงมอบใหกบนกเรยนทกคนแลว สาหรบคาใชจายของกจกรรมพฒนาผเรยนในปการศกษา 2552 ทางโรงเรยนกาลงอยระหวางการดาเนนการโครงการสนบสนนการจดการศกษาโดยไมเสยคาใชจาย 15 ป อยางมคณภาพ ทาใหนกเรยนไดรบประโยชนจากการดาเนนการนโยบายเรยนฟร 15 ป จานวน 12,363,084 คน และยงเปนการชวยลดภาระคาใชจายของผปกครอง นอกจากน ยงมผปกครองของนกเรยนบางสวนสมครใจทจะสละสทธเงนคาเครองแบบนกเรยน อปกรณการเรยนเพอใหกระทรวงศกษาธการนาเงนสวนนไปดาเนนการพฒนาโรงเรยนทดอยโอกาสในถนทรกนดารจานวน 577 โรง วงเงน 40 ลานบาท ซงการสละสทธการรบเงนดงกลาวของผปกครองนาเรยนนน สะทอนถงความเอออาทร และการแบงปนระหวางคนในสงคมไทย เปน การปลกฝงจตสานกการเกอกลซงกนและกนใหกบเดกนกเรยนในระยะยาว

เพอตอบสนองตอนโยบายการลดภาระคาครองชพของประชาชน และสอดคลองตอบทบญญตมาตรา 49 ทกลาวถงสทธพนฐานของบคคลในรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 เรองใหบคคลมการศกษาอยางเทาเทยมไมนอยกวา 12 ป โดยรฐจะเปนผรบผดชอบโดยไมเกบคาใชจายนน และคณะรฐมนตรมมตอนมตวงเงน 19,000 ลานบาทเพอขยายเวลาการเรยนฟรจากเดม 12 ป เปน 15 ป ทงการศกษาในระบบและนอกระบบ ตงแตระดบอนบาลถงมธยมศกษาตอนปลาย/อาชวะศกษา พรอมออกคาใชจายชวยเหลอผปกครองอก 5 รายการดงน (1) คาเลาเรยน (เปนรายหว/เฉลยตามระดบการศกษา) (2) ตารา/หนงสอ 8 กลมการเรยนร (โรงเรยนเปนผจดซอ) (3) อปกรณการเรยน(4) ชดนกเรยน 2 ชดตอคนตอป และ (5) กจกรรมพฒนาผเรยน ทงนหากสถาบนการศกษา หรอผปกครองทมความพรอมสามารถสละสทธ การใชเงนอดหนนได โดยรฐจะแจกจายเงนอดหนนดงกลาวใหผทมความจาเปนตอไป หลงจากทกระทรวงศกษาธการไดรบเงนอนมต 19,000 ลานบาท ไดแบงจายในสวนตาราเรยน 6,000 ลานบาท อปกรณการเรยน 2,000 ลานบาท เครองแบบนกเรยน 2 ชดตอป 4,500 ลานบาท และคากจกรรมพเศษ 4,000 ลานบาท สวนทเหลอใชในสวนของการศกษาภาคเอกชน 1,500 ลานบาท นอกจากนงบประมาณอก 1,000 ลานบาทจดไวเปนงบประมาณสาหรบโรงเรยนทสงกดกระทรวงอน ๆ เชน โรงเรยนตารวจชายแดน (ตชด.) โรงเรยนสงกดองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ดานผลสารวจของสานกงานสถตแหงชาตพบวาประชาชนรอยละ 98.2 พอใจนโยบาย รอยละ 97.9 ตองการใหดาเนนโครงการนตอ ซงสอดคลองกบการสารวจของมหาวทยาลยธรกจบณฑตย พบวาประชาชน รอยละ 95.92 ตองการใหรฐบาลทกชดใชนโยบายนตอไป

182

นอกจากน ครม. มมตเหนชอบในการพฒนาศนยเดกเลกในชมชนประมาณ 19,000 ศนยมเดกเลกไดรบการพฒนาดานสขอนามย และพฒนาการเรยนรอยางเหมาะสมกบพฒนาการ ประมาณ 900,000 คน รวมทงมการจดตงโครงการคนครใหแกนกเรยน 14,532 อตรา ทมา : http://www.pm.go.th/ works/free-education (2) การกยมกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) และกองทนเงนกยมเพอการศกษา ทผกกบรายไดในอนาคต (กรอ.) กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) จดตงขนตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 28 มนาคม พ.ศ. 2538 ในลกษณะเงนทนหมนเวยน ตามนยมาตรา 12 แหงพระราชบญญตเงนคงคลง พ.ศ. 2491 โดยไดเรมดาเนนการใหกยมครงแรกในปการศกษา 2539 ตอมารฐบาลไดประกาศใชพระราชบญญตกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา พ.ศ. 2541 มผลใหกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา มฐานะเปนนตบคคล อยในการกากบดแลของกระทรวงการคลง มวตถประสงคเพอใหเงนกยมแกนกเรยน นกศกษาทขาดแคลนทนทรพยเพอเปนคาเลาเรยน คาใชจายทเกยวเนองกบการศกษา และคาใชจายทจาเปนในการครองชพ ระหวางศกษา ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ระดบอาชวะศกษา และระดบอดมศกษาไดรบโอกาสทางการศกษาอยางทวถง ชวยแบงเบาภาระดานการเงนของผปกครองและเปนการพฒนาทรพยากรมนษยของชาตโดยรวม โดยมงหวงวาผกยมจะสามารถเลาเรยนไดจนสาเรจตามหลกสตร มความรบผดชอบตอตนเองและสงคม รวมถงมจตสานกในการชาระหนคนเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหกบรนนองตอไป คณสมบตผมสทธกยมเงน เปนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย (สายสามญและสายอาชพ) นกศกษาระดบอดมศกษา (อนปรญญา ปรญญาตร) ทงภาคปกต ภาคพเศษ รวมทงการศกษาประเภทอาชวศกษา (ประกาศนยบตรวชาชพชนสง อนปรญญา ปรญญาตร)

(1) เปนผมสญชาตไทย (2) เปนผขาดแคลนทนทรพย ทมรายไดครอบครวไมเกน 200,000 บาทตอป (3) เปนผมผลการเรยนดหรอผานเกณฑการวดและประเมนผลของสถาบนการศกษา (4) เปนผทมความประพฤตด ไมฝาฝนระเบยบขอบงคบของสถาบนการศกษาขนรายแรง หรอไม

เปน ผมความประพฤตเสอมเสย (5) เปนผทมคณสมบตครบถวนตามระเบยบหรอประกาศการสอบคดเลอกบคคลเขาศกษาใน

โรงเรยน สถานศกษาหรอสถาบนการศกษาทอยในสงกด ควบคม หรอกากบดแลของกระทรวงศกษาธการ กระทรวงหรอสวนราชการอนๆ

(6) ไมเคยเปนผสาเรจการศกษาระดบปรญญาตรในสาขาใดๆ มากอน (7) ไมเปนผททางานประจาในระหวางการศกษา (8) ไมเปนบคคลลมละลาย (9) ไมเปนหรอเคยไดรบโทษจาคก โดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตเปนโทษสาหรบความผด

ทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (10) ตองมอายในขณะทขอก โดยเมอนบรวมกบระยะเวลาปลอดหน 2 ป และระยะเวลาผอน

ชาระอก 15 ปรวมกนแลวตองไมเกน 60 ป กองทนเงนกยมเพอการศกษาทผกกบรายไดในอนาคต (กรอ.) ดาเนนการขนใหมตามมต

คณะรฐมนตร เมอวนท 25 มนาคม 2551 เปนทนการศกษาแบบตองใชคนเนนใหกยมเฉพาะสาขาวชาทมความตองการหลกและมความชดเจนของการผลตกาลงคนในการพฒนาประเทศ โดยผสาเรจการศกษามโอกาสการมงานทาและมรายไดอยางยงยน ดาเนนการใหกยมสาหรบผกยมรายใหม นสต นกศกษาชนปท 1 ปการศกษา 2551 และมตคณะรฐมนตรในคราวประชม เมอวนท 13 พฤษภาคม 2552 ใหดาเนนการใหกยมสาหรบผกยมรายใหมทเขาเรยนในชนปท 1 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 โดยเนนสาขาทเปนความตองการหลก และมความชดเจนของการผลตกาลงคนรวมกบภาคเอกชนเปนลาดบแรก ทมา

: http://www.studentloan. or.th/index.php

(3) โครงการอาหารกลางวน เปนโครงการทเกดจากความตระหนกของรฐบาลทมงแกปญหา ภาวะทพโภชนาการในเดก ซงพบวา นกเรยนประถมศกษาจานวนมากขาดแคลนอาหารกลางวนหรอมอาหารกลางวนแตปรมาณไมเพยงพอ หรออาหารมคณคาทางโภชนาการตา ทาใหภาวะการเจรญเตบโตไมเปนไปตามเกณฑของกระทรวงสาธารณสข โครงการอาหารกลางวนเรมดาเนนการมาตงแตป 2495 กระทรวงศกษาธการ ป พ.ศ. 2534 รฐบาลเรงรดชวยเหลอเดก

http://www.pm.go.th/ works/free-education�

http://www.studentloan/�

183

ในระดบประถมศกษาทมภาวะทพโภชนาการ และขาดแคลนอาหารกลางวน มกฎหมาย พระราชบญญตกองทนเพอโครงการอาหารกลางวน ในโรงเรยนประถมศกษา พ.ศ.2535สาระสาคญคอจดตงกองทนเพอโครงการอาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษา วงเงน 6,000 ลานบาทโดยมวตถประสงคเพอเปนทนหมนเวยนและใชจายสาหรบการสนบสนนและชวยเหลอภาวะโภชนาการของนกเรยนในโรงเรยนประถมศกษาและการประชาสมพนธ ในป พ.ศ. 2542 รฐบาลไดตระหนกถงความสาคญของอาหาร ปญหา อปสรรคตาง ๆ ทโรงเรยนไมสามารถ ดาเนนการแตลาพงได สงผลกระทบตอนกเรยนขาดแคลนอกจานวนหนงยงไมไดรบประทานอาหารกลางวน จงไดมมต เมอวนท 19 ตลาคม 2542 ใหถอวา การสงเสรมใหนกเรยนทกคนไดรบประทานอาหารกลางวนอมทกวนเปนนโยบายสาคญของรฐบาล โดยเหนชอบไหมความรวมมอในการสงเสรมและสนบสนนใหนกเรยนทกคนไดรบประทานอาหารอมทกวนระหวางกระทรวงศกษาธการกบกระทรวงเกษตรและสหกรณ และเหนชอบใหกระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข และทกกระทรวง ทบวง กรม ใหการสนบสนนการดาเนนงานตามโครงการ ตงแตปงบประมาณ 2544 กระทรวงศกษาธการ ไดถายโอนงบประมาณคาอาหารกลางวนไปใหกระทรวงมหาดไทย ตามพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 และกรมสงเสรมการปกครองทองถนไดจดตงและจดสรรงบประมาณเองมาตงแตปงบประมาณ 2546 จนถงปจจบน วตถประสงคหลก คอ (1) เพอพฒนารางกายของนกเรยนใหมสขภาพพลานามยสมบรณแขงแรง และมนาหนกสวนสงเปนไปตามเกณฑอางอง เพอประเมนภาวะการจรญเตบโตของนกเรยน ของกรมอนามยกระทรวงศกษาธการ (2) เพอใหโรงเรยนบรหาร จดการใหเดกทกคนในโรงเรยนไดรบประทาน อาหารกลางวนโดยบรณาการกบผลผลตทางการเกษตร (3) เพอใหนกเรยนไดเรยนรจากการปฏบตจรงในโครงการสรางผลผลตเพอโครงการอาหารกลางวน (4) เพอจดอาหารกลางวนทมทงปรมาณและคณคาทางโภชนาการสง ทมา : http://schoollunch.obec.go.th/news/parwath/prawat.html (4) โครงการอาหารเสรม (นม) โรงเรยน เปนโครงการทรฐบาลจดตงขนเมอปงบประมาณ 2535 เพอแกปญหาการขาดสารอาหาร และภาวะทพโภชนาการในเดก ดวยเหนวา เดกควรจะไดดมนม ซงเปนอาหารธรรมชาตทมความสมบรณและมคณคาทางโภชนาการสง อนจะสงผลใหพฒนาการดานตาง ๆ ของเดกเปนไปอยางเตมศกยภาพ ประกอบกบระยะเวลาดงกลาว รฐบาลมนโยบายสงเสรมเกษตรกรผเลยง โคนม ใหสามารถขายนานมดบได และเปนการสงเสรมการใชผลผลตภายในประเทศ จงไดมการสงเสรมและสนบสนนใหเดกนกเรยนไดดมนมอยางจรงจง โดยในระยะแรกไดจดสรรงบประมาณเปนคาอาหารเสรม(นม) สาหรบเดกกอนประถมศกษา (อนบาล 1-3) จนกระทงป 2538 จงจดใหนกเรยนชน ป.1 และขยายเปาหมายใหนกเรยนไดดมนมถงชน ป.4 ในป 2542 จนถงปจจบน ตงแตปงบประมาณ 2544 ไดถายโอนงบประมาณใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนผดาเนนการจดซอและจดสงใหกบสถานศกษา ตามพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ พ.ศ. 2542 การจดซอนมสาหรบโรงเรยน จงเปลยนจากการใหสถานศกษาจดซอเอง เปนใหองคกรปกครอง สวนทองถนดาเนนการจดซอให วตถประสงค (1) เพอพฒนารางกายของนกเรยนใหมสขภาพพลานามยทสมบรณ แขงแรงและมนาหนก สวนสงเปนไปตามเกณฑมาตรฐานของกระทรวงสาธารณสข (2) เพอเปนการปลกฝงการดมนมในเดกและเยาวชน เปนอาหารเสรมในการพฒนารางกายและสตปญญา (3) เพอสนบสนนใชนานมดบในโครงการสงเสรมการเลยงโคนมของรฐบาลโดยมเปาหมายใหนกเรยนไดดมนมทมคณภาพอยางตอเนองและเกษตรกรผเลยงโคนมขายนานมดบได ทมา : http://schoollunch.obec.go.th/news/nomm/nom.html (5) การศกษานอกโรงเรยน เปนการศกษาสาหรบผดอยโอกาสพลาดหรอขาดโอกาส ทางการศกษาในระบบโรงเรยนไดมโอกาสศกษาหาความร ฝกทกษะ ปลกฝงเจตคตทจาเปนในการดารงชวตและการประกอบอาชพ บรการใหสาหรบประชาชนทกเพศทกวยไมจากดพนฐานการศกษาอาชพ ประสบการณ หรอความสนใจไดรบความรในดานพนฐานแกการดารงชวต ความรทางดานทกษะ การประกอบอาชพและความรดานอน ๆ เพอเปนพนฐานในการดารงชวต (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 9) 6) การศกษาทางเลอก เปนการศกษารปแบบพเศษ/มลกษณะเฉพาะตามกลมเปาหมาย ซงมอยหลายลกษณะ อาท การศกษาทางเลอกทจดโดยครอบครวหรอ Home School การศกษาทางเลอก ทองกบระบบของรฐซงเปนโรงเรยนในระบบทจดกระบวนการเรยนรแบบเนนการปฏบตและประสบการณของผเรยน สรางเสรมนวตกรรมการเรยนรอยเสมอ การศกษาทางเลอกสายครภมปญญาคอ ปราชญชาวบานถายทอดภมปญญาแกชนรนหลง การศกษาทางเลอกสายศาสนธรรม จดกระบวนการเรยนรแกสมาชกและสาธารณะ โดยเนนศาสนธรรมมกจกรรมฝกฝนจตใจและวถชวตแนวปฏบตธรรม การศกษาทางเลอกทเปนสถาบนนอกระบบรฐซงจดการเรยนรแกกลมเปาหมายในรปแบบ

http://schoollunch.obec.go.th/news/parwath/prawat.html�

http://schoollunch.obec.go.th/news/nomm/nom.html�

184

กระบวนวชา การฝกอบรม การบรรยาย เชน เสมสกขาลย มหาวทยาลยเทยงคน โรงเรยนชาวนา การศกษาทางเลอกของกลมการเรยนรผานกจกรรม เชน กจกรรมออมทรพย การแพทยพนบาน การเกษตร สทธชมชน และการศกษาทางเลอกผานสอการเรยนรและแหลงการเรยนร เรยนรผานสอแขนงตาง ๆ เชน สงพมพ วทย โทรทศน พพธภณฑ แหลงทองเทยว เวบไซตหองสมด ฯลฯ (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 9-10)

3) ดานอาชพและการงาน (1) โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจและสงคมในชมชน (โครงการตน

กลาอาชพ เสรมทกษะ เพมโอกาสใหอนาคต) จากภาวะวกฤตเศรษฐกจทาใหเกดการวางงาน เพอบรรเทาปญหาการวางงานรฐบาลจงไดกาหนด

มาตรการเรงดวนเพอเพมศกยภาพผวางงาน ใหมความสามารถและทกษะทางวชาชพตาง ๆ จนสามารถกลบไปสรางงาน สรางรายได สรางประโยชนใหแกชมชม และมทางเลอกใหม ๆ ในประกอบอาชพ ครอบคลมกลมเปาหมายผวางงาน และกลมเสยงทจะถกเลกจางรวม 500,000 คนผลการดาเนนงานโครงการฯ ไดกาหนดการดาเนนการซงมความครอบคลมกลมเปาหมายแรงงาน ทงกลมผวางงานและถกเลกจางงาน และกลมเสยงทอยในขายจะถกเลกจางใน 3 ลกษณะ ประกอบดวย (1) กลมผวางงานและถกเลกจางงาน มการเปดหลกสตรฝกอบรมผานระบบ12เวบไซตตนกลาอาชพ ระหวางเดอน เมษายน–มถนายน 2552 มผไดรบการคดเลอกเขารบการฝกอบรมรวม 113,069 คนการจดทาโครงการฝกอบรมของหนวยงานภาครฐทมการจางงานรองรบ มจานวน 5 โครงการ ไดแก โครงการคนครใหนกเรยน โดยสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) จานวน 15,000 คน โครงการทาดมอาชพ โดยกองอานวยการรกษาความมนคงภายใน จานวน 25,000 คน โครงการปรบปรงฐานขอมลเกษตรกรรายครวเรอน ของกระทรวงเกษตรและสหกรณจานวน 7,305 คน โครงการอบรมเจาหนาทผประสานงานการจดทาสามะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2553 ของสานกงานสถตแหงชาต จานวน 1,250 คน และโครงการของหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสข จานวน 5 โครงการยอย จานวน 4,954 คน ครอบคลมกลมเปาหมาย 58,509 คน (2) กลมเปาหมายทอยในขายจะถกเลกจาง (3) กลมเปาหมายชะลอการเลกจาง รฐชวยสถานประกอบการพฒนาฝมอแรงงานเพอเตรยมความพรอมใหสามารถเพมประสทธภาพการผลตไดเมอเศรษฐกจฟนตว ในชวงเดอนเมษายน–มถนายน 2552 สถานประกอบการ ไดแจงความตองการอบรมพนกงาน รวม 25,881 คน ไดรบงบประมาณสนบสนน จานวน 205,413,810 บาท ในสวนนโยบายเรงดวน รกษาและเพมรายไดของประชาชน โดยสรางความรวมมอกบภาคเอกชนในการพฒนาแรงงาน โดยเอกชนไดลงนามความรวมมอจะยงคงจางงานพนกงานอกเปนระยะเวลา 1 ป ซงจะทาใหเอกชนมพนกงานทมความสามารถเพมขนพรอมทรองรบการเพมการผลตเมอเศรษฐกจฟนตว สาหรบผทวางงาน ถกเลกจางสามารถฝกอบรมเพมทกษะและความรจากหลกสตรการฝกอบรมทเสนอ การฝกอบรมทงในภาคเกษตร อตสาหกรรม และบรการตามความถนด และความสนใจของแตละบคคล รวมถงเกดการสรางเครอขายของกลมคนทประสบการณแตกตางกนแตมความสนใจเหมอนกนไดมาแลกเปลยนความร ประสบการณ สรางความสมพนธ ซงกรณการนาไปสการประกอบธรกจดวยกน เปนการเสรมสรางทนทางสงคมทางสงคมใหเขมแขงและขยายตวมากขน หลกสตรตาง ๆ ทเปดอยในขณะนมทงสน 935 หลกสตร แบงเปน 7 ประเภทคอ การเกษตรและแปรรป จานวน 118 หลกสตร ภาคการผลต จานวน 319 หลกสตร แบงเปน กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส กลมเสอผา กลมเครองยนต กลมศลปะประดษฐ และอญมณ การบรการและการทองเทยว จานวน 298 หลกสตร การคาและเศรษฐกจพอเพยง จานวน 12 หลกสตร คอมพวเตอรและธรการ จานวน 117 หลกสตร คมนาคมและการขนสง จานวน 1 หลกสตร และ การกอสราง จานวน 23 หลกสตร (ทมา : http://www.pm.go.th/works/tonkla-archeep)

(2) มาตรการแกไขปญหาการวางงานและชะลอการเลกจาง รฐบาลไดเรงรดดาเนนการชวยเหลอบรรเทาความเดอดรอนของผถกเลกจางและ

ผวางงานอนเนองจากวกฤตเศรษฐกจ โดยไดกาหนดนโยบาย/มาตรการปองกนและบรรเทาปญหาการเลกจางและการวางงาน และดาเนนงานในเรองตาง ๆ ภายใตมาตรการ 3 ลด 3 เพม ผลการดาเนนงานมดงน (1) ลดการเลกจาง ดาเนนการใหสถานประกอบการกจการไมเลกจางลกจาง และตองชะลอการเลกจางใหไดนานทสด รฐบาลโดยกระทรวงแรงงานไดดาเนนการใหลกจางทถกเลกจางไดรบสทธประโยชนตามกฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2551 และฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2551 จานวน 35,601 คน เปนเงน 1,985,252.200.35 บาท (2) ลดการเคลอนยายแรงงาน ดาเนนการผานโครงการตาง ๆ ทสาคญ อาท โครงการกวกฤตแรงงานไทยคนถน วงเงน 4,000 ลานบาท โดยกระทรวงแรงงานไดลงนามความรวมมอกบ ธกส. เพอใหสนเชอประกอบอาชพอสระ อตราดอกเบยตา มผไดรบอนมตสนเชอ 2 ราย วงเงน 70,000 บาท โครงการจางงานเรงดวนและเพมทกษะฝมอในการประกอบอาชพแกผประสบภย วงเงน 300 ลานบาท โดยการจางงานผประสบภย และผเดอดรอนทไมมงาน

http://www.pm.go.th/works/tonkla-archeep�

185

ทาจากภาวะเศรษฐกจเพอทางานเกยวกบสาธารณประโยชนตาง ๆในพนท โดยไมตองเคลอนยายมาทางานในเมองรวมทงฝกพฒนาทกษะฝมอ รวม 49,367 คน จากเปาหมาย 75,000 คน และ (3) ลดคาครองชพของลกจางและผวางงาน โดยจดสวสดการแรงงานนอกเหนอจากทกฎหมายกาหนด ดาเนนการในสถานประกอบการกจการ 10,521 แหง ลกจาง 1,066,739 คน จากเปาหมาย 12,000 แหงรวมถงจดตงมมใหนมแมในสถานประกอบกจการจานวน 82 แหง ซงเปนการลดภาระคาใชจายในการดารงชพของผใชแรงงานอกทางหนงดวย และขยายระยะเวลาการไดรบประโยชนทดแทนกรณถกเลกจางในชวงวกฤตเศรษฐกจระหวางวนท 1 ธนวาคม 2551–31 ธนวาคม 2552 ตามกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑและอตราการไดรบประโยชนทดแทนในกรณวางงานเฉพาะผประกนตนทถกเลกจางในชวงวกฤตเศรษฐกจ พ.ศ. 2552 ซงมผลใชบงคบแลวเมอวนท 15 มถนายน 2552 มาตรการ 3 เพม ประกอบดวย (1) เพมการจางงานและตาแหนงงาน มการดาเนนการผานโครงการตาง ๆ ทสาคญ คอโครงการมงานทานาชมชนเขมแขงดาเนนการจดหนวยงานเคลอนทออกใหบรการในชมชนและตาบลเปาหมาย โดยรถ mobile unit จานวน 583 ครง มผเขารวมโครงการ 233,251 คน มผใชบรการจดหางาน 21,037 คน ไดรบการบรรจงาน จานวน 4,532 คน ผไดรบบรการสงเสรมการประกอบอาชพอสระจานวน 212,214 คน โครงการวนนดพบแรงงาน จดงานวนนดพบแรงงานใหญ 13 ครง นดพบแรงงานยอย จานวน 390 ครงมผสมครงานจานวน 198,447 คน ไดรบการบรรจงาน จานวน 56,362 คน โครงการสรางโอกาสการมงานทาใหผสาเรจการศกษาใหมและประชาชน ทมผสมครงานมาใชบรการ จานวน 14,136 คน ไดรบการบรรจงานจานวน 4,303 คน (2) เพมทางเลอกในการประกอบอาชพ มการดาเนนงานผานโครงการสาคญ คอ โครงการสรางอาชพใหมใหคนวางงาน โดยจดฝกอบรมดานการประกอบการและการจดสาธตและฝกปฏบตอาชพตามความตองการของคนวางงาน และสามารถนาความรไปประกอบอาชพอนนอกเหนอจากอาชพทปฏบตอยเพอใหแรงงานมโอกาสในการประกอบอาชพเพมขน หรอมรายไดเพมขน มแรงงานทไดรบการพฒนาฝมอและศกยภาพ จานวน 62,209 คน โครงการพฒนา/สงเสรมการประกอบอาชพอสระ โดยฝกอาชพ เพอสงเสรมใหแรงงานมศกยภาพสามารถประกอบอาชพอสระเลยงตนเองและครอบครวได สามารถฝกอบรมบคคลากรทวไปทสนใจการประกอบอาชพอสระจานวน 7,093 คน และ (3) เพมทกษะฝมอแรงงาน มการดาเนนงานผานโครงการสาคญ คอ การฝกอาชพ แกลกจางในสถานประกอบกจการทไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจ จานวน 4,593 คน มผจบการฝกอาชพ จานวน 2,916 คน (สบคนจาก http://www.pm.go.th/works/3-reduce-3-plus)

(3) เงนสงเคราะห เปนกองทนสงเคราะหลกจางเปนทนสงเคราะหในกรณทลกจางออกจากงานหรอตายหรอในกรณอนตามทกาหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง ซงประกอบดวย (1) เงนสะสมและเงนสมทบ (2) เงนทตกเปนกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา 133 และมาตรา 136 (พรบ.คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541) (3) เงนเพมตามมาตรา 131 (พรบ.คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541) (4) เงนคาปรบทไดรบจากการงโทษผกระทาความผดตามพระราชบญญตน (5)เงนหรอทรพยสนทมผบรจาคให (6) เงนอดหนนจากรฐบาล (7) เงนรายไดอน (8) เงนดอกผลของกองทนสงเคราะหลกจางใหกองทนสงเคราะหลกจางจดใหมบญช (9)บญชเงนสมาชกซงแสดงรายการเงนสะสม เงนสมทบ และดอกผลของเงนดงกลาวของบรรดาสมาชกแตละคน และ (10) บญชเงนกองกลางซงแสดงรายการเงนอนๆ (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 2552 : 22)

(4) การฝกอาชพและการจดหางาน การฝกอาชพผดาเนนการฝกตองทาสญญา เปนหนงสอกบผรบการฝกอาชพ (สถานศกษาหรอสถานประกอบการ) ในกรรทผไดรบการฝกเปนผเยาว การเขาทาสญญาการฝกตองไดรบความยนยอมจากบดาหรอมารดาหรอผปกครองไวในความปกครองหรอ ผอปการะเลยงดหรอบคคลซงผเยาวนนอาศยอยตามระเบยบทคณะกรรมการกาหนด

การจดหางาน เปนบรการทรฐจดใหประชาชนโดยไมคดคาบรการ ผจดหางานจะตองจดทะเบยนกบกรมการจดหางาน กระทรวงรงงานหรอสานกงานจดหางานจงหวด และการจดหางานโดยเอกชนภายใตการกากบดแลของกรมจดหางาน โดยสานกงานจดหางานจะมขอมลตาแหนงวางงาน และจดงานใหตรงกบคณสมบตของผจดหางาน และมบรการตลาดนดแรงงาน ตดตามขาวสารไดทสานกงานจดหางานทกจงหวดและกรมการจดหางาน กระทรวงแรงงานหรอเวบไซตของกรมจดหางาน (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 2552 : 23)

(5) พระราชบญญตคมครองแรงงาน เปนกฎหมายทเกดขนเพอคมครองแรงงานในดานตาง ๆ ทงดานการใชแรงงานทวไป อาท กาหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการทางานแตละวนของลกจางไดไมเกนเวลาทางานของ

http://www.pm.go.th/works/3-reduce-3-plus�

186

แตละประเภทงาน ตามทกาหนดในกฎกระทรวง แตวนหนงตองไมเกนแปดชวโมงและเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง เวนแตงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามทกาหนดในกฎกระทรวง จะมเวลาทางานปกตวนหนงตองไมเกนเจดชวโมง แตเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงไมเกนสสบสองชวโมง ชวโมงทางานลวงเวลา เมอรวมแลวจะตองไมเกนอตราตามทกาหนดในกฎกระทรวง ในวนทมการทางาน ใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการทางานวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงหลงจากทลกจางทางานมาแลวไมเกนหาชวโมงตดตอกน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกครงหนงนอยกวาหนงชวโมงได แตเมอรวมกนแลววนหนงตองไมนอยกวาหนงชวโมง จดใหลกจางมวนหยดประจาสปดาห สปดาหหนงไมนอยกวาหนงวน โดยวนหยดประจาสปดาหตองมระยะหางกนไมเกนหกวน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนากาหนดใหมวนหยดประจาสปดาหวนใดกได และมวนหยดตามประเพณใหลกจางทราบเปนการลวงหนาปหนงไมนอยกวาสบสามวนโดยรวมวนแรงงานแหงชาตตามทรฐมนตรประกาศกาหนด ใหนายจางพจารณากาหนดวนหยดตามประเพณจากวนหยดราชการประจาป วนหยดทางศาสนาหรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน ในกรณทวนหยดตามประเพณวนใดตรงกบวนหยดประจาสปดาหของลกจางใหลกจางไดหยดชดเชยวนหยดตามประเพณในวนทางานถดไป ในกรณทนายจางไมอาจใหลกจางหยดตามประเพณได เนองจากลกจางทางานทมลกษณะหรอสภาพของงานตามทกาหนดในกฎกระทรวง ใหนายจางตกลงกบลกจางวา จะหยดในวนอนชดเชยวนหยดตามประเพณหรอนายจางจะจายคาทางานในวนหยดใหกได ลกจางซงทางานตดตอกนมาแลวครบหนงปมสทธหยดพกผอนประจาปไดปหนงไมนอยกวาหกวนทางานโดยใหนายจางเปนผกาหนดวนหยดดงกลาว ใหแกลกจางลวงหนาหรอกาหนดใหตามทนายจางและลกจางตกลงกน ลกจางมสทธลาปวยไดเทาทปวยจรง การลาปวยตงแตสามวนทางานขนไปนายจางอาจใหลกจางแสดงใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงหรอของสถานพยาบาลของทางราชการ ทมา : พระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. 2541 4) ดานรายได (1) การรกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตร รฐบาลไดใหความสาคญกบการรกษาระดบรายไดของเกษตรกรของประเทศ โดยเฉพาะการรกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตร เรมจากการใหความเหนชอบแนวทางการแทรกแซงตลาดขาวโพดเลยงสตว ภายหลงจากการถวายสตยปฏญาณ ทงนรฐบาลไดดาเนนมาตรการรบจานาและแกไขปญหาราคาสนคาเกษตรหลก ทมผลตอรายไดและความเปนอยของเกษตรกรมากกวา 1.57 ลานราย ซงจะผลกระทบตอภาวะเศรษฐกจไทยโดยรวม โดยมาตรการดงกลาวครอบคลมถงการดาเนนงานสาหรบสนคาเกษตรหลก ดงน ขาวเปลอกนาป การเปดจดรบจานาขาวเปลอกนาป ปการผลต 2551 และ 2552 จานวน 745 จด ทวประเทศ เพอรบจานาขาวเปลอกนาปของเกษตรกรจานวน 574,190 ราย ปรมาณผลผลตรวม 5.35 ลานตน สงผลใหราคาขาวเปลอกสวนใหญมราคาสงกวาราคากอนรบจานา ไดแก ขาวเปลอกหอมมะล จากราคา 9,800–10,000 บาท/ตน เปน 13,500-14,200 บาท/ตน และขาวเปลอกเหนยวเมลดยาว จาก 5,000–5,800 บาท/ตน เปน 7,500-8,000 บาท/ตน ขาวเปลอกนาปรง การรบจานาขาวเปลอกนาปรง ป 2552 มเกษตรกรมาจานา 367,940 ราย ปรมาณรบจานารวม 4.26 ลานตน สงผลใหราคาขาวนาปรงเพมสงขนจาก 9,888 บาท/ตน เปน 9,906 บาท/ตน มนสาปะหลง การแทรกแซงตลาดมนสาปะหลง ป 2551 และ 2552 ทมเกษตรกรมาจานาแลว 529,853 ราย ปรมาณรบจานา 11.74 ลานตน สงผลใหราคาหวมนสดสงขนจาก 1.20–1.30 บาท/กก. เปน 1.80–2.05 บาท/กก. ขาวโพดเลยงสตว การแทรกแซงตลาดขาวโพดเลยงสตว ป 2551 และ 2552 มเกษตรกรมาจานาทงสน 77,333 ราย ปรมาณรบจานา 1 ลานตน สงผลใหราคาขาวโพดเลยงสตวมราคาสงขนจาก 7.91 บาท/กก. เปน 8.88 บาท/กก. ปาลมนามน การแทรกแซงตลาดนามนปาลมดบ ป 2551 และ 2552 ไดมการจดตงคณะกรรมการระดบชาต และใหองคการคลงสนคา (อคส.) รบซอนามนปาลมดบจากโรงงานสกดเพอใหโรงงานสกด สามารถรบซอผลปาลมจากเกษตรกรในราคาแทรกแซง กโลกรมละ 3.50 บาท/กโลกรม ซงไดมการรบซอผลปาลมไปแลวจานวน 16.46 ตน คดเปนนามนปาลมดบจานวน 2.80 ตน ทาใหราคาผลปาลม (รอยละ 17) มราคาสงกวาราคากอนแทรกแซงจาก 3.14 บาท/กโลกรม เปน 4.60 บาท/กโลกรม ยางพารา การสนบสนนสถาบนเกษตรกรแปรรปยางเพอเพมมลคาแกไขปญหาราคายางพาราตกตา โดยรฐจดหาเงนทนหมนเวยนใหกบสถาบนเกษตรกร เปนจานวนเงนกวา 8 พนลานบาท เพอรบซอนายางสดหรอยางแผนดนมาแปรรปเปนยางแผนรมควน ยางแผนรมควนอดกอนยางแทง และนายางขน เพอลด

187

ปรมาณยางในตลาด สงผลตอการปรบตวของราคายางแผนดบเพมขนจากประมาณ 40 บาท/กโลกรม ในเดอนกมภาพนธ 2552 เปนประมาณ 50 บาท/กโลกรม ในชวงปลายเดอนมถนายน 2552 นานมดบ ดานแผนการแทรกแซงปญหานมดบลนตลาด เนนการจดซอนมพาสเจอรไรส ซงเปนนมลนตลาดเปนหลก 4 ครงดงน จดซอนมพาสเจอรไรส ซงเปนนมลนตลาด ปรมาณ 1,999 ตน จานวน 9,995,298 ถง มลคา 59.97 ลานบาท ชดเชยราคานานมดบเปนเวลา 90 วน ตงแต 29 มกราคม–เมษายน ป 2552 ในราคากโลกรมละ 1.50 บาท จานวน 2,563 กโลกรม และอนมตชดเชยราคานานมดบจาก 63 จงหวด จานวน 20,000 ราย รบซอนานมดบลนจากศนยรวบรวมนานมดบ เปนเวลา 14 วน ปรมาณ 4,900 ตน ผลตเปนนมย.เอช.ท. จานวน 24.5 ลานกลอง เพอจาหนายใหเดกนกเรยนชน ป.5-6 และจดซอนม ย.เอช.ท. จานวน 67.62 ลานกลอง และสงมอบใหนกเรยนชน ป.5-6 โดยตรง ทงน เพอแกไขขอจากดของแนวทางการรบจานาสนคาเกษตร ซงไดกลายเปนภาระดานงบประมาณของประเทศมาโดยตลอด รฐบาลจงไดเหนชอบใหเรมนาระบบการประกนราคาสนคาเกษตรมาทดลองใชควบคกบระบบจานาสนคาเกษตร โดยเรมจากการประกนราคาขาวเปลอกหอมมะล จานวน 200,000 ตน ทเพาะปลกใน 8 จงหวด ซงราคาประกนจะสงกวาราคารบจานาไมเกน 1,000 บาท/ตน โดยในปแรกนรฐบาลไดยกเวนคาเบยประกนใหกบเกษตรกรอกดวย นอกจากนรฐบาลยงไดมมาตรการทสาคญอน ๆ เพอสนบสนนการรกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตรและรายไดของเกษตรกร ดวยการศกษาเพมเตมแนวทางโครงการประกนภยขาวเปลอก และการจดตงคณะกรรมการในระดบนโยบายของสนคาเกษตรทสาคญเพมเตมจากทมอย เพอเปนกลไกกากบดแลการแกปญหาและพฒนาสนคาเกษตรแตละชนดอยางครบวงจร ไดแก คณะกรรมการนโยบายมนสาปะหลง คณะกรรมการนโยบายขาวเลยงสตว และคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาต ทมา : http://www.pm.go.th/works/agriculture-price (2) การดาเนนโครงการกองทนหมบานและชมชนเมอง (รายงานการประเมนความยากจน ป 2550 สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . 2551 : 2-6) กองทนหมบานและชมชนเมอง จดตงขนตามนโยบายเรงดวนของรฐบาล โดยรฐบาลได กเงนจากธนาคารจานวน 80,000 ลานบาท ระยะเวลาการชาระคนเงนตนและดอกเบย 8 ป สาหรบใชในการจดตงกองทนและตงงบประมาณรายจายประจาปสาหรบชาระหนเงนก และนาเงนดงกลาวจดสรรเงนใหแกหมบานและชมชนเมอง ๆ แหงละ 1 ลานบาท และมเปาหมายการดาเนนงาน 74,882 กองทน (หมบาน 71,504 หมบานและชมชนเมอง 3,237 ชมชน) เพอเปนแหลงเงนทนหมนเวยนในการสรางงานสรางอาชพ สรางรายได ลดรายจายใหแกประชาชนในชมชน ตลอดจนการสรางกระบวนการเรยนรในการบรหารจดการเงนทนภายในหมบานหรอชมชน ซงเปนการเสรมสรางศกยภาพและความเขมแขงดานสงคมและเศรษฐกจของประชาชนในหมบานและชมชนเมองสการพงพาตนเองอยางยงยน (3) การดาเนนโครงการธนาคารประชาชน (รายงานการประเมนความยากจน ป 2550 สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2551 : 2-9) โครงการธนาคารประชาชน ดาเนนการผานธนาคารออมสน โดยเปนการปลอยสนเชอเพอสงเสรมใหประชาชนมอาชพ มรายได มทกษะและศกยภาพในการประกอบอาชพ มคณภาพชวตความเปนทอยทดขน รวมทงสงเสรมการออมทรพยในกลมผมรายไดนอย อนจะเปนการสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจในระดบฐานรากและประชาชนสามารถใชบรการทางการเงนอยางเทาเทยมกน ในป 2550 มสมาชกจานวน 670,612 ราย การอนมตสนเชอรายป จานวน 147,165 ราย จานวนเงนรวม 4,256.66 ลานบาท ทงนธนาคารออมสนไดอนมตสนเชอตงแตเรมโครงการในป 2544 จนถงป 2550 สะสมรวม 1,503,016 ราย จานวนเงนสะสมรวม 36,655.28 ลานบาท (4) การดาเนนโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (รายงานการประเมน ความยากจน ป 2550 สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . 2551 : 2-14) การดาเนนโครงการนมวตถประสงคดงน (1) เพอพฒนาศกยภาพของผประกอบการในชมชนโดยใชเอกลกษณของทองถนมาสรางมลคาเพมใหสนคาและบรการ บนพนฐานองคความร (2) เพอสนบสนนใหชมชนใชความรในการสรางอาชพและรายไดทมนคง มภมคมกนและพงพาตนเอง (3) เพอสรางโอกาสการเรยนรและ สบทอดภมปญญาของทองถน และ (4) เพอสรางจตสานกใหชมชนเปนผประกอบการทคานงถงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (5) โครงการชวยเหลอคาครองชพประชาชนและบคลากรภาครฐ รฐบาลไดตระหนกถงปญหาภาวะวกฤตเศรษฐกจทเกดภายในประเทศ จงไดกาหนดแนวทางทจะกระตนเศรษฐกจโดยการสรางกาลงซอภายในประเทศใหกวางขวางอยางทวถง เนนการเหนผลเรวและรวไหลนอยทสดเพอพยงเศรษฐกจทหดตวในระยะเรงดวน โดยดาเนนการนาเงนใสมอประชาชนทมรายไดนอยโดยตรง คนละ 2,000 บาท ครอบคลม

http://www.pm.go.th/works/agriculture-price�

188

กลมเปาหมาย 9 ลานคนทวประเทศ ประกอบดวย ผใชแรงงานทอยในระบบประกนสงคม บคคลากรภาครฐ ไดแก ขาราชการ ลกจาง กานนผใหญบาน และเจาหนาทรฐอน ๆ รวมถงครโรงเรยนเอกชนทมรายไดตากวา 15,000 บาทตอเดอน ประกอบดวย (1) การจดสรรเงนเพมพเศษใหแกกลมผมรายไดนอย เมอวนท 24 กมภาพนธ 2552 คณะรฐมนตรไดมมตอนมตในหลกการใหปรบเพมอตราคาตอบแทนกานน ผใหญบาน แพทยประจาตาบล สารวตรกานน ผชวยผใหญบานฝายปกครองและผชวยผใหญบานฝายรกษาความสงบ แบบคอยเปนคอยไป ซงรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจาป พ.ศ. 2553 ไดตงงบคาตอบแทนกานน ผใหญบานดงกลาวไว จานวน 14,636.07 ลานบาท ราง พ.ร.บ. อยระหวางการพจารณาของสภาผแทนราษฎร (2) โครงการเชคชวยชาต ณ สนเดอนมถนายน 2552 ไดมการชวยเหลอคาครองชพประชาชนและบคคลากรภาครฐ ประกอบดวย สานกงานประกนสงคม ไดจายเชคชวยชาตใหผประกนตนแลวรวมทงสน 710,649 ราย เปนเงน 15,421.298 ลานบาท และกระทรวงการคลงไดจายเชคชวยชาตใหแกบคคลากรภาครฐแลว รวม 970,256 ราย เปนเงน 1,940.51 ลานบาท และผรบบานาญ 0.15 ลานราย เปนเงน 300 ลานบาท คณะรฐมนตรมมตเมอวนท 3 มนาคม 2552 เหนชอบการชวยเหลอคาครองชพตอ ผประกนสงคมทมรายไดตากวาเดอนละ 15,000 บาท จานวน 8,138,324,100 บาท ภายใตวงเงน 16,318,324,100 บาท ใหไดรบเงนอดหนนจากรฐบาลคนละ 2,000 บาท โดยใหธนาคารกรงเทพเปนผออกเชคฯ และแจกจาย โดยแบงเปน 4 รอบ ในวนท 26 มนาคม 2552, 1 เมษายน 2552, 3 เมษายน 2552 และ 19 พฤษภาคม 2552 ตามลาดบ ไดอนมตจายเชคชวยชาตรวม 4 รอบ รวม 7,710,649 ฉบบ หรอรอยละ 98.37 ของจานวนเชคชวยชาตทงหมด เปนเงนจานวน 15,421,298 ลานบาท (ณ วนท 30 มถนายน 2552) ทมา : http://www.pm.go.th/works/cheque (6) กากบดแลราคาสนคาอปโภคบรโภคและบรการทมความจาเปนตอการครองชพ (โครงการธงฟาราคาประหยด) ธงฟาชวยประชาชน โครงการธงฟาราคาประหยด มวตถประสงคเพอชวยเหลอภาระคาครองชพของประชาชนและเพมชองทางการจาหนายสนคาใหแกเกษตรกร รฐบาลไดจดงานจาหนายสนคา "ธงฟาราคาประหยด" ซงเปนสนคาทจาเปนในชวตประจาวนและสนคาดานการเกษตร ในราคาตากวาทองตลาดทวไปรอยละ 20–40 โดยมการจดงานกระจายทงสวนกลางและสวนภมภาค รวม 245 ครง สามารถลดรายจายของประชาชนไดรอยละ 20-40 หรอประมาณ 707 ลานบาท นอกจากน ยงสงเสรมรานอาหารมตรธงฟา รานอาหารธงฟา และรถเขนธงฟา เพอลดคาใชจายของประชาชนในการซอสนคาอาหารสาเรจรป ทมปรมาณและคณภาพเหมาะสมกบราคา (หนวยละ 12.50–25.00 บาท) จานวนรวมทงสน 5,186 รานทวประเทศ การกากบดแลราคาสนคาอปโภค–บรโภค และบรการทมความจาเปนในการดารงชพ อาท นามนพชและยารกษาโรค นม ขาวหอมมะล ผงซกฟอก ยาสฟน โดยเฉพาะปย ซงเปนปจจยสาคญในการผลตทางการเกษตร ซงรฐบาลใหความสาคญในการกากบดแลราคาเพอไมใหเปนภาระกบผบรโภค รวมทงไมใหเกดการเอาเปรยบผบรโภค โดยการตงราคาทไมสอดคลองกบราคาวตถดบhttp://www.pm.go.th/works/blue-flag (7) โครงการสงเสรมและสนบสนนอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม ดวยเปาหมายในการบรรเทาการหดตวของเศรษฐกจตอผประกอบการขนาดเลก และขนาดยอม จากการแขงขนทางธรกจอยางเขมขนจากภาวะ “เงนหาย ตลาดหด” ผานมาตรการตาง ๆ ดงน มาตรการดานการเงน ทงนรฐจะปลอยสนเชอ และการคาประกนแกผประกอบการ SMEs ผานการเงนเฉพาะกจ (SFIs) 5 แหง ซงไดดาเนนการ 5 โครงการคอ โครงการ Portfolio Guarantee Scheme โครงการชวยเหลอดานการเงนแก SMEs ดานการทองเทยว มาตรการสนเชอเพอชาระภาษเงนไดนตบคคลของ SME มาตรการสนเชอชะลอการเลกจางงาน การขยายบรการรบประกนการสงออก ตงแตเดอนมกราคม-พฤษภาคม 2552 ทงนมการปลอยสนเชอรวม 22,858.57 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 25 มาตรการดานภาษรฐบาลไดมการผอนปรนมาตรการภาษเพอชวยสรางสภาพคลองใหธรกจของผประกอบการ ไดแก (1) มาตรการภาษเพอชวยเหลอคาครองชพและสนบสนนผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม และวสาหกจชมชน (2) มาตรการสนบสนนธรกจอสงหารมทรพย โดยขยายอตราเวลาการลดอตราคาจดทะเบยนการโอนและการจานองอสงหารมทรพยเหลอรอยละ 0.01 ไปจนถงสนป 2552 (4) มาตรการภาษเพอสนบสนนธรกจทองเทยว และ มาตรการภาษเพอสนบสนนการปรบปรงโครงสรางหนและโครงสรางองคกร ทผานการออกกฎหมายทเกยวของ 8 ฉบบ เชน กฎกระทรวงฉบบท 269 และ 271 (พ.ศ.2552) ออกตามความในประมวลรษฏากรวา ดวยการยกเวนรษฏากร และมาตรการสนบสนนดานการทองเทยวทเนนการยกเวนคาธรรมเนยมวซาตางๆ การประกนภยคมครองชาวตางชาตทเดนทางเขามาในประเทศไทยในกรณเกดจลาจล การปรบแผนการขดประชมสมมนาของหนวยงานราชการ และแผนการกระตนตลาดการทองเทยวทงในประเทศ และตางประเทศhttp://www.pm.go.th/works/sme-support

http://www.pm.go.th/works/cheque�

189

(8) นโยบายการขนทะเบยนคนจน เปนนโยบายเพอรบลงทะเบยนขอมลประชาชน ทมปญหาสงคมและความยากจน เพอทรฐบาลสามารถใหความชวยเหลอกบครอบครวยากจนไดตรงกบปญหา มผมาขอลงทะเบยนทงสน 87,258,275 ราย มจานวนปญหา 12,198,333 ปญหา ปญหาหลกของการขนทะเบยนคนจนคอปญหาหนสนนอกระบบ ปญหาการไรทอยอาศยและปญหาความยากจน (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 28) (9) โครงการแกไขปญหาหนสนภาคประชาชน (หนนอกระบบ) http://www.ghb.

co.th/th/aboutus/annual_th.htm เปนสวนหนงของการตอสเพอเอาชนะความยากจนแหงชาต (ศตจ.) เพอเปนองคกรอานวยการระดบชาต และ ศตจ.ไดจดตงคณะอนกรรมการการแกไขปญหาหนสนคนยากจนขน และยงไดมอบหมายใหกระทรวงการคลงเปนเจาภาพหลกในการแกไขปญหาหนสนภาคประชาชน กระทรวง การคลงจงม คาสงท 230/2547 ลงวนท 6 พฤษภาคม 2547 จดตงศนยอานวยการตอสเพอเอาชนะความยากจน กระทรวงการคลง และศนยอานวยการปฏบตการ แกไขปญหาหนสนภาคประชาชน (ศอก.นส.) เพอดาเนนการแกไขปญหาหนสนภาคประชาชนใหบรรลวตถประสงค กระทรวงการคลงจงนาขอมล การลงทะเบยนปญหาความยากจนในเรองปญหาหนสนของประชาชนจาก กระทรวงมหาดไทยมาทาการวเคราะหเพอวางแผนการดาเนนการตอไป โดยในเบองตนไดแยกหนภาคประชาชน ออกเปนหนนอกระบบ และหนในระบบ และจากขอมลการลงทะเบยนของประชาชนพบวาปญหาเรงดวนของประชาชน คอ การเปนหนนอกระบบ เนองจากอตราดอกเบยทสงมากจงตองการใหรฐบาลหาแหลงเงนกใหมในอตราดอกเบยทถกลงเพอชาระหนนอกระบบ รฐบาลโดยกระทรวงการคลงจงเรงดาเนนการแกไขปญหาหนนอกระบบกอน โดยใหสถาบนการเงนเฉพาะกจของรฐทง 5 แหง ไดแก ธนาคารออมสน ธนาคารกรงไทย ธนาคารเพอเกษตรกรและสหกรณการเกษตร ธนาคารพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแหงประเทศไทย และธนาคารอาคารสงเคราะห เปนกลไกในการแกไขปญหาหนสนภาคประชาชน และแบงลกหนใหธนาคารรบผดชอบ โครงการแกไขปญหาหนสนภาคประชาชน มวตถประสงค (1)เพอชวยเหลอใหประชาชนทมหนนอกระบบเขาเปนหนในระบบ (2) เพอชวยลดภาระคาใชจายดอกเบยเงนกของประชาชนใหลดลง (3) เพอชวยใหประชาชนมเงนเหลอจากการลดภาระการจายดอกเบยมาออมเงนและเพอใชจายในสวนทจาเปนและ(4) เพอฟนฟและพฒนาอาชพของประชาชนใหมความเขมแขงและสามารถสรางรายไดทมนคงใหแกประชาชน มการดารงชพประกอบอาชพภายใตแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (17http://www.baac.or.th/content-product.php?content_ group_sub=6) (10) โครงการพกชาระหนใหกบเกษตรกรรายยอย เปนโครงการแกปญหาหนสนของเกษตรกร ซงเกษตรกรสามารถยดระยะเวลาการชาระหนออกไปเปนระยะเวลาหนง ทาใหเกษตรกรสามารถนาเงนทตองชาระหนไปใชในการลงทนประกอบอาชพเพอสรางรายได ซงเปนการเพมโอกาสและศกยภาพในการประกอบอาชพของเกษตรกร (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 26) 5) ดานทอยอาศยสงแวดลอม (1) การดาเนนโครงการเอออาทร/โครงการแกไขปญหาทอยอาศยผมรายไดนอย (รายงานการประเมนความยากจน ป 2550 สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . 2551 : 2-10) การเคหะแหงชาตไดดาเนนโครงการบานเอออาทรเพอแกปญหาการขาดแคลนทอยอาศยทไดมาตรฐาน โดยจดสรางทอยอาศยใหกบผดอยโอกาสและผมรายไดนอยในเขตเมอง รวมถงขาราชการชนผนอยและพนกงานหนวยราชการ โดยกาหนดคณสมบตผมสทธเชาซอบานเอออาทร เชน มรายไดครอบครวไมเกน 30,000บาท/เดอน ไมมบานพรอมทดนเปนกรรมสทธองตนเอง ไมเปนบคคลลมละลาย ผทประสบปญหาเดอดรอนจากกรณถกไฟไหมหรอถกไฟไหมหรอถกไลทภายในระยะเวลาไมเกน 1 ป จะพจารณาใหสทธไมเกนรอยละ 20 ของแตละโครงการและสามารถรบภาระและเงอนไขการเชาซอไดโดยผานเกณฑการพจารณาจากการเคหะแหงชาตเปนตน (2) การดาเนนโครงการบานมนคง (รายงานการประเมนความยากจน ป 2550 สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2551 : 2-12) โครงการบานมนคงมวตถประสงคเพอพฒนาชมชนแออดใหเปนชมชน นาอยทมความมนคง ในการอยอาศย ชาวชมชนมคณภาพชวตทดขนและเปนกระบวนการเพอสรางความพรอม ความสามารถ ในองคกรทองถน องคกรชมชน สถาบนการศกษา และองคกรพฒนาอน ๆ ในการรวมกนจดการแกไขปญหาคนจนและทอยอาศยในทองถนรวมกน โดยรปแบบของการพฒนาความมนคงในทอยอาศยประกอบดวย

190

(1) การปรบปรงชมชนใหมนคงในทเดม (Slum Upgrading) เปนการปรบปรงชมชนเดมใหมสภาพดขน เพอคงรปแบบชมชนเดมตอไป (2) การปรบปรงผงแปลงทดนใหมโดยพยายามคงโครงสรางเดม (Reblocking) เปนการปรบปรงรปแบบชมชนเดมใหมผงและโครงสรางสาธารณปโภคพนฐานทดขน (3) การแบงปนทดน (Land Sharing) เปนการประสานประโยชนระหวางชมชนและเจาของทดน โดยเจาของทใหเชาหรอขายทบางสวนใหชมชนในราคาถก แลกกบการใชประโยชนจากทดนสวนทเหลอ (4) การกอสรางรปแบบใหมในทเดม (Reconstruction) เปนการรอยายภายในบรเวณเดมจากจดหนงไปอยอกจดหนงแลวใหสญญาเชาระยะยาว (5) การรอยายชมชนออกไปอยในทใหม ผลการดาเนนงานเชงปรมาณ ป 2550 ไดดาเนนงานโครงการบานมนคงขยายครอบครวทวประเทศ รวม 76 จงหวด 176 เมอง และ 50 เขตในกรงเทพมหานคร โดยไดมการดาเนนโครงการแลว 485 โครงการ ครอบคลมการแกปญหา 52,780 ครวเรอน โดยดาเนนการรวมกบชมชนและทองถนในแตละเมอง/เขต คดเปนประชากรทไดรบประโยชนจากการพฒนาเกดความมนคงในชวต ทอยอาศยทมนคง มสงแวดลอมทด ครอบคลมประชากรรวมประมาณ 213,000 คนซงไดรวมถงการแกปญหาในสวนผลงทะเบยนคนจนดานทอยอาศย (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 26-27) (3) การหกลดหยอนภาษ : ดอกเบยเงนกยมจากการกยมเพอ เชาซอ หรอสรางอาคารอยอาศย โดยจานองอาคารทซอหรอสรางเปนประกนการกยมนน ตามจานวนเงนทไดจายไปจรงแตไมเกน 100,000 บาททงนเฉพาะดอกเบยเงนกยมทไดจายตงแต 1 มกราคม พ.ศ. 2550 เปนตนไปสามารถนามาหกลดหยอนภาษได (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 19) 6) ดานครอบครวและชมชน (1) การชวยเหลอเบยยงชพผสงอายเพอสรางหลกประกนรายไดใหแกผสงอาย เพอเปนการสรางหลกประกนรายได เปนการตอบแทนการทางานหนกมาตลอดชวตใหแกผสงอายอยางเปนระบบ และกระตนการใชจายภายในประเทศ รฐบาลจงไดจดสรรงบประมาณ เพอจายเงนคาเบยยงชพใหแกผสงอายทวประเทศทมอาย 60 ปขนไป เพมเตมจากลมผสงอายทเคยไดรบ การชวยเหลอแลวตงแตเดอนเมษายน 2552 เปนตนไป โดยจายใหในอตราคนละ 500 บาทตอเดอน ผลการดาเนนการจากการเปดนบลงทะเบยนผสงอายทประสงคจะขอรบเบยยงชพผสงอาย ขอมล ณ วนท 9 เมษายน 2552 พบวา มผสงอายทวประเทศมาขนทะเบยน ซงกระทรวงมหาดไทยไดดาเนนการตรวจสอบและรบรองสทธไดรบเบยยงชพเสรจเรยบรอยแลว รวมจานวนทงสน 3,576,661 คน (รวม 75 จงหวด 3,142,188 คน กรงเทพฯ 430,498 คน และพทยา 3,980 คน) ทงน ผสงอายไดรบเบยยงชพรอบแรกครบทกคน ณ เดอนมถนายน 2552 มการเบกจายงบประมาณ 6,019,597,500 คน ทาใหผสงอายเกอบ 6 ลานคนทวประเทศ มหลกประกนรายไดและมความมนคงในการดาเนนชวตเพมมากขน (http://www.pm.

go.th/works/old-age-pension) (2) การชวยเหลอเบยยงชพผพการ เพอเปนการสรางหลกประกนรายไดใหกบผพการโดยจายใหในอตราคนละ 500 บาทตอเดอน การสงเคราะหชวยเหลอและพฒนาเพอใหคนพการมคณภาพชวตทดขนและพงตนเองได (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 33) (3) มาตรการภาษชวยผมรายไดนอย มาตรการภาษชวยคาเลยงดบพการ/ผสงอาย และมาตรการภาษชวยเหลอบตร เปนมาตรการลดภาษเงนไดบคคลธรรมดาเปนการทวไป ใหแกคนชนกลางในเมองโดยเฉพาะ อยางยงผมรายไดนอยและปานกลาง โดยกลมผทไดรบประโยชนจากสวนนคดเปนจานวนรอยละ 68.5 ของผเสยภาษทงระบบ มาตรการภาษชวยเหลอบตร เปนมาตรการทลดภาษไดบคคลธรรมดาในการชวยเหลอคาใชจายแกผทมบตรทอยในระหวางการศกษา โดยสามารถลดหยอนบตรไดไมเกน 2 คน มาตรการภาษชวยคาเลยงดบพการ/ผสงอาย เปนมาตรการทลดภาษเงนไดแกบคคลธรรมดาในการชวยเหลอแกบตรผเลยงผสงอายทเปนบพการ (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 26-27) (4) โครงการจดตงศนยพฒนาครอบครวในชมชน

191

เปนโครงการสงเสรมใหมการจดตงศนยกลางการรวมตวของคนในชมชนทเหนความสาคญของครอบครวเพอสงเสรมการสรางสถาบนครอบครวใหอบอน เขมแขง เพอเปนศนยใหคาปรกษาและบรการดานตาง ๆ เกยวกบครอบครว ทงดานสขภาพและการวางแผนแกไขปญหาครอบครว (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 31) (5) พระราชบญญตการฌาปนกจสงเคราะห เปนกฎหมายทมงสรางครอบครวเมอมการตายเกดขน โดยประชาชนมสวนรวมชวยเหลอเกอกลกนเอง โดยกลมพลงของประชาชนซงเปนรากฐานอนนาไปสความมนคงเขมแขงของครอบครว ชมชนและสงคมอยางแทจรง ทงนตองมการสมครเขาเปนสมาชกของการฌาปนกจสงเคราะห (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 31) (6) โครงการเตรยมความพรอมครอบครวผาสก เปนโครงการฝกอบรมเพอเตรยมความพรอมครอบครวผาสกใหกบคสมรสทเรมสรางครอบครวใหมเยาวชนและประชาชนทวไป โดยใหกระทรวงมหาดไทยรบไปประสานทาความเขาใจกบองคกรปกครองสวนทองถนและขยายผลโครงการ เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานทอยใกลชดประชาชนมากทสด และมภาระหนาทตามกฎหมายในการพฒนาเดก ผสงอาย ผพการ ฯลฯ (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 31) (7) การจดตงศนยบรการชวยเหลอเดกและสตรในภาวะวกฤตจากความรนแรง (ศนยพงได) (One-stop Crisis Center) ความรนแรงในครอบครวสวนใหญ เปนความรนแรงทเกดขนกบสตรและเดก ซงปญหาดงกลาวเปนอปสรรคสาคญตอการพฒนาศกยภาพสตรและเดกจงไดจดตงศนยบรการชวยเหลอเดกและสตรในภาวะวกฤตจากความรนแรง ดาเนนการในลกษณะสหวชาชพ ประกอบดวย การรกษาทางดานรางกาย การรกษาทางดานจตใจ การสงเคราะห ดานทพกอาศย และการชวยเหลอในดานคด (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 31) (8) พ.ร.บ. ผสงอาย พ.ศ. 2546 เปนกฎหมายทจดใหมบรการตาง ๆ ในการสงเสรมคณภาพชวตผสงอาย สรปสาระสาคญสทธทผสงอายพงไดรบมดงน

• การสงเคราะหเบยยงชพตามความจาเปนอยางทวถงและเปนธรรม • การบรการทางการแพทยและสาธารณสขทสะดวกและรวดเรวแกผสงอายเปนกรณพเศษ • การศกษา การศาสนา และขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการดาเนนชวต • การประกอบอาชพหรอฝกอาชพทเหมาะสม • การพฒนาตนเองและการมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม • การรวมกลมในลกษณะเครอขายหรอชมชน • การอานวยความสะดวกและความปลอดภยโดยตรงแกผสงอายในอาคาร สถานท ยานพาหนะ

หรอบรการสาธารณะอน • การชวยแหลอดานคาโดยสารยานพาหนะตามเหมาะสม • การยกเวนคาเขาชมสถานทของรฐ • การชวยเหลอผสงอายซงไดรบอนตรายจากการถกทารณกรรมหรอแสวงหาประโยชนโดยมชอบ

ตามกฎหมายหรอถกทอดทง • การใหคาแนะนา ปรกษา ดาเนนการอนทเกยวของในทางคดหรอในทางการแกไขปญหา

ครอบครว • การจดทพกอาศย อาหาร และเครองนงหมใหตามความจาเปนอยางทวถง • การสงเคราะหในการจดการศพ • การอนตามทคณะกรรมการประกาศกาหนด (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 29)

192

(9) พ.ร.บ. การฟนฟสมรรถภาพคนพการ พ.ศ. 2534 เปนกฎหมายทจดใหมบรการตาง ๆ แกคนพการเพอใหคนพการสามารถดารงชวตอยไดอยางมศกดศรและมสทธทควรมในฐานะพลเมองของประเทศ สรปสาระสาคญสทธทคนพการพงไดรบมดงน

• การกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย • การศกษาขนพนฐานและอาชวศกษา • การฝกอาชพ • บรการจดหางานสาหรบคนพการและสถานประกอบการ • เงนกเพอการประกอบอาชพและเงนทนอดหนน • เงนสงเคราะหครอบครว กรณยากจนหรอยากลาบาก • เบยยงชพคนพการ (สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการ

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2548 : 28-29) (10) พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 สรปสาระสาคญของสทธทเดกพงไดรบตามกฎหมายฉบบน คอ

• เดกไดรบการปฏบตโดยคานงถงประโยชนสงสดของเดกโดยไมเลอกปฏบต • เดกมสทธไดรบการปกปอง คมครองมใหตกอยในภาวะอนนาจะเปนอนตรายตอรางกายหรอจตใจ

หรอขดขวางการเจรญเตบโตและพฒนาการของเดก • เดกจะตองไดรบการสงเสรมความประพฤตทเหมาะสม • เดกมสทธไดรบการคมครองจากการโฆษณาผานสอตาง ๆ หรสารสนเทศในทางทจะทาใหเกด

ความเสยหายแกจตใจ ชอเสยง เกยรตคณหรอสทธประโยชนอนใดของเดก • เดกมสทธไดรบการสงเคราะห ดแลสขภาพ การศกษา นนทนาการ การฝกอาชพ

แนะแนวใหคาปรกษา ฝกอบรม บาบดรกษาและฟนฟสภาพรางกายจตใจใหเหมาะสมแกเดก (11) โครงการเศรษฐกจพอเพยงเพอยกระดบชมชน (ชมชนพอเพยง) โครงการเศรษฐกจพอเพยงเพอยกระดบชมชน คอ นโยบายเรงดวนเพอการสรางรายไดและศกยภาพทางเศรษฐกจในระดบฐานยอยทสดในหนวยการปกครองผาน "ชมชน" โดยการจดตง "โครงการเศรษฐกจพอเพยงเพอยกระดบชมชน(ศพช.)" หรอทรจกกนดในชอ "โครงการชมชนพอเพยง" เพอใหทกชมชนมโอกาสในการเขาถงแหลงงบประมาณภาครฐอยางรวดเรว ขณะเดยวกนกมงใหประชาชนทกภาคสวนในชมชนรวมกนบรหารจดการและพฒนาศกยภาพของตนเองผานรปแบบการประชาคม ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงซงเปนแนวทางการดารงชวตทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานใหประชาชนชาวไทย เพอเตอนสตคนไทยในการใชชวตแบบ "พอเพยง พอกน พอใช" กอนจะพฒนาไปสการ "กนดอยด" และกาวไปส "ความมงมศรสข" ภายใตการกากบดแลของสานกงานเศรษฐกจพอเพยงเพอยกระดบชมชน (สพช.) โดยแบงชมชนออกเปน 7 ขนาด ดงน

1. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 1-50 คน ไดเงน 1 แสนบาท 2. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 51-150 คน ไดเงน 2 แสนบาท 3. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 151-250 คน ไดเงน 3 แสนบาท 4. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 251-500 คน ไดเงน 4 แสนบาท 5. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 501-1,000 คน ไดเงน 5 แสนบาท 6. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 1,001-1,500 คน ไดเงน 6 แสนบาท 7. ชมชนทมชอชาวบานตามทะเบยนบาน 1,500 คน ขนไป ไดเงน 7 แสนบาท ทงนชมชนพอเพยงมตวชวดความสาเรจของโครงการ 3 ดาน คอ 1. ประชาชนมสวนรวมในกระบวนการรวมคด-รวมทา รวมพฒนาชมชน ใหมความเขมแขงเพอ

เปนพลงขบเคลอนสการแกไขปญหาความยากจน 2. มการฟนฟเศรษฐกจชมชนอยางยงยน ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3. การจดสรรงบประมาณ กระจายงบประมาณใหชมชนโดยตรงครบทกชมชน

193

ผลการดาเนนงาน ทวประเทศมชมชนทผานการอนมตทงสน 35,059 ชมชน จากทงหมด 79,427 ชมชน และโอนเงนไปใหชมชนเหลานแลว 11,948 ชมชนรวมเปนเงน 9,528 ลานบาท โครงการสวนใหญทดาเนนการเปนโครงการเกยวกบการเกษตร อาท การผลตปย ยงฉาง ลานตาก นอกจากน ยงมโครงการเกยวกบการสงเสรมอาชพ พฒนาทรพยากรธรรมชาตและตนนา โครงการเกยวกบพลงงานทดแทน ทงในสวนของไบโอดเซล ไฟฟาพลงลม และการนาพลงงานแสงอาทตยมาใชประโยชน ลาสดแมจะมอปสรรคบางจากความคลาดเคลอนในการจดสรรงบประมาณไมตรงตามความตองการของคนในหมบานบาง นายกอรศกด สภาวส รองนายกรฐมนตรผรบผดชอบโครงการไดดาเนนการเขาแกไขเพอใหประชาชนไดรบความเปนธรรม และไดรบประโยชนสงสดจากเงนจดสรรตามแตละโครงการแลว (18http://www.pm.go.th/

works/chumchon) (12) บานพกเดกและครอบครว บานพกเดกและครอบครวมบทบาทหนาทใหบรการชวยเหลอเดก

สตร และครอบครวทประสบปญหาความเดอนรอนในระยะวกฤต เพอบรรเทาปญหากอนคนสสงคม (คมอสทธประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. 2552 : 19)

7) ดานคมนาคมและการสอสาร (1) การดาเนนมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชน โครงการ 5 มาตรการ 6 เดอน: ฟร "นา-ไฟ-รถเมลลม-รถไฟชน 3-ตรงราคากาซแอลพจ" จาก

ภาวะวกฤตเศรษฐกจของโลกและภาวะราคานามนทปรบตวสงขนในชวงทผานมา สงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจของไทย ทงในดานการลงทนและการบรโภคภายในประเทศชะลอตวลง ภาวะการวางในระดบสง และสงผลกระทบตอคาครองชพของประชาชน ดงนน เพอเปนการบรรเทาผลกระทบดงกลาว คณะรฐมนตรจงไดมมตเหนชอบมาตรการลดภาระคาครองชพประชาชน เมอวนท 20 มกราคม 2552 โดยปรบปรงหลกเกณฑการใหความชวยเหลอภาระคาครองชพของประชาชนภายหลงจากมาตรการเดม (6 มาตรการ 6 เดอน) เสรจสนลงและใหใชหลกเกณฑใหมของแตละมาตรการ เปนระยะเวลา 6 เดอน (5 มาตรการ 6 เดอน) ซงรฐบาลไดมการขยายมาตรการออกไป

มาตรการลดคาใชจายนาประปาของครวเรอน ภาครฐรบภาระคาใชจายของผใชนาประปาประเภททอยอาศยและผเชาทอยอาศย ทมปรมาณการใชนาในชวงระหวาง 0-30 ลกบาศกเมตร/เดอน โดยครอบคลมผใชนาประปาทไดรบบรการจากการประปานครหลวง (กปน.) และการประปาสวนภมภาค (กปภ.) โดยมผใชนาไดรบประโยชนสะสมตงแตเดอนกมภาพนธ–พฤษภาคม ประมาณ 30.14 ลานครวเรอนหรอเฉลย 7.54 ลานครวเรอน/เดอน แบงเปน

1. ผใชนาทอยในเขตนครหลวง ประมาณ 4.06 ลานครวเรอน หรอเฉลย 1.02 ลานครวเรอน/เดอน

2. ในเขตภมภาค ประมาณ 7.68 ลานครวเรอน หรอเฉลย 1.92 ลานครวเรอน/เดอน 3. องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ประมาณ 18.4 ลานครวเรอน หรอเฉลย 4.6 ลาน

ครวเรอน/เดอน มาตรการลดคาใชจายไฟฟาของครวเรอน โดยภาครฐรบภาระคาใชจายไฟฟาสาหรบครวเรอน

ทวประเทศทใชไฟฟาไมเกน 90 หนวย/เดอน โดยมผใชไฟไดรบประโยชนสะสมตงแตเดอนกมภาพนธ–พฤษภาคม ประมาณ 35.52 ลานครวเรอน หรอเฉลย 8.88 ลานครวเรอน/เดอน และเขตภมภาค ประมาณ 33.12 ลานครวเรอนหรอเฉลย 8.28 ลานครวเรอน/เดอน

มาตรการลดคาใชจายเดนทางรถโดยสารประจาทาง ภาครฐรบภาระคาใชจายโดยสารรถประจาทางของ ขสมก. ประเภทรถโดยสารธรรมดาทใหบรการในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จานวน 800 คน ใน 73 เสนทาง โดยมผรบบรการสะสมตงแตเดอนกมภาพนธ–พฤษภาคม ประมาณ 52.10 ลานคนหรอเฉลย 13.03 ลานคน/เดอน

มาตรการลดคาใชจายเดนทางโดยรถไฟชน 3 ภาครฐรบภาระคาใชจายคาโดยสารรถไฟชน 3 เชงสงคม จานวน 164 ขบวน และรถไฟชน 3 เชงพาณชย จานวน 8 ขบวน โดยมผรบบรการสะสมตงแตเดอนกมภาพนธ–พฤษภาคม ประมาณ 11.34 ลานคนหรอเฉลย 2.52 ลานคน/เดอน และผโดยสารรถไฟชน 3 เชงพาณชย ประมาณ 1.26 ลานคนหรอเฉลย 0.32 ลานคน/เดอน

การตรงราคากาซหงตม รฐบาลไดตรงราคาขายปลกกาซหงตมในประเทศ โดยใหสถาบนบรหารกองทนพลงงานใชเงนกองทนนามนเชอเพลงจายชดเชยการนาเขากาซหงตม ตงแตเดอน มกราคม 2552 เปนตนมา เพอลดภาระคาใชจายของประชาชนในการใชกาซหงตมของภาคครวเรอนซงในป 2551 ไดจายเงนชดเชยสาหรบการนาเขากาซหงตม

194

เปนจานวนเงนประมาณ 7,948 ลานบาท โดยในป 2551 มยอดหนชดเชยกาซหงตม นาเขาทงสน 7,733 ลานบาทและกองทนฯ ไดดาเนนการชาระเงนชดเชยไปแลว จานวนทงสน 768.93 ลานบาท (ณ วนท 9 มถนายน 2552) สาหรบการนาเขากาซหงตม ในป 2552 ระหวางมกราคม–มถนายน 2552 มปรมาณการนาเขาทงสน 159 ลานตน โดยคดเปนเงนชดเชยประมาณ 713 ลานบาท และกองทนฯ ดาเนนการชาระเงนชดเชยไปแลว จานวนทงสน 342.89 ลานบาท (ณ วนท 9 มถนายน 2552)

สาหรบการบรรเทาผลกระทบจากราคานามนทสงขนจากการปรบเพมอตราภาษสรรพสามตนามนใหกลบไปอยในอตราเดนกอนการดาเนนมาตรการ โดยใชกองทนนามนเชอเพลงในการจายชดเชย ตงแต 1 กมภาพนธ 2552 รฐบาลไดใชกลไกกองทนนามนเชอเพลงเพอบรรเทาผลกระทบจากราคานามนทจะเพมสงขน โดยปรบลดอตราเงนสงเขากองทนฯ รวมทงสน 2,845 ลานบาท และเมอกระทรวงการคลงปรบเพมอตราภาษสรรพสามตนามน เมอวนท 14 พฤษภาคม 2552 รฐบาลไดใชเงนกองทนฯ บรรเทาผลกระทบจากราคานามนทสงขนอกครงหนง โดยในชวงวนท 14 พฤษภาคม–30 มถนายน 2552 กองทนฯ ไดชวยรบภาระจากการปรบขนภาษสรรพสามตแลวจานวนทงสน 7,071 ลานบาท (ทมา : http://www.pm. go.th/ works/five-cost-reduction)

(8) ดานการมสวนรวม 1) โครงการสงเสรมอาสาสมครสาธาณสขประจาหมบาน (อสม.เชงรก) เพอเปนการสรางแรงจงใจแก อสม. ในการปฏบตงานอยางคลองตวและมประสทธภาพรฐบาลจงไดให

มสวสดการคาตอบแทน (คาปวยการ) แก อสม. ทวประเทศจานวน 987,019 คน ในอตราคนละ 600 บาทตอเดอน ผลการดาเนนการ เมอเดอนเมษายน 2552 ไดทาการจาคาตอบแทนครงแรก มอสม. มารบคาตอบแทนทงสน 984,810 คน คดเปนรอยละ 99.78 ของจานวน อสม.เปาหมาย เปนเงนจานวน 590.88 ลานบาท และเมอสนเดอนมถนายน 2552 ไดมการเบกจายงบประมาณเพอจายคาตอบแทนแก อสม.ไปแลวรวมกวา 1,796 ลานบาทสามารถสรางขวญกาลงใจและแรงจงใจใหกบ อสม. ในการปฏบตงานมากขน ทงน อสม.ถอเปนกาลงหลกสาคญในการปฏบตงานดานสาธารณสขมลฐาน และการปฏบตหนาทในการเฝาระวงปญหาสขภาพ และโรคทเกดขนในชมชน ใหกบประชาชนไดอยางมประสทธภาพมากทสด http://www.pm. go.th/works/health-volunteer

(2) สวสดการชมชนและสวสดการชาวบาน ปจจบนรฐไดมการจดสวสดการใหกบประชาชนรปแบบตาง ๆ กน เชน สวสดการเบยยงชพใหกบ

ผสงอายการสรางบานพกคนชรา ศนยสงเคราะหเดก ตลอดจนการสงเคราะหผพการและผดอยโอกาสในรปแบบตาง ๆ ทงทดาเนนการโดย กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย องคกรปกครองสวนทองถน และอน ๆ ซงเปนสวสดการในลกษณะสงเคราะหทตองดาเนนการอยางตอเนอง ใชงบประมาณจานวนมาก แตใหบรการไมทวถง

ประชาชนชาวไทย ซงมอยทงหมดประมาณ 65 ลานคน ในจานวนนจะเปนขาราชการเจาหนาทของรฐและลกจางบรษทหางรานตาง ๆ 15 ลานคน ขาราชการเจาหนาทของรฐ รฐจะจดสวสดการ ใหอยางครบวงจร ลกจางบรษทหางรานกจะเขาสระบบประกนสงคมไดรบสวสดการอยางครบวงจรเชนเดยวกน ในขณะทประชาชนทวไปอก 50 ลานคน ยงไมมหลกประกนความมนคงในชวต นอกเหนอจากสวสดการ ทรฐจดใหในขอ 2 ซงเปนสวสดการในลกษณะสงเคราะหทใหบรการไมทวถงและไมครอบคลมความจาเปนพนฐานของชวตตงแตเกดจนตาย

ประชาชนทวไปหรอชาวบานกพยายามจดสวสดการใหแกกน แตกเปนในรปแบบของการออมเพอกยมและปนผลการรวมกลมฌาปนกจเพอชวยเหลอสมาชกทเสยชวต ไมมสวสดการครอบคลมความจาเปนพนฐานของชวตตงแตเกดจนตายองคกรชมชนจงรวมกนจดตงกองทนสวสดการชมชนขน เพอเปนหลกประกนความมนคงในชวต บนพนฐานของการพงตนเอง การชวยเหลอเกอกลกนของคนในชมชน ตงแตเกดจนตาย เปนการจดสวสดการของชาวบาน โดยชาวบาน เพอชาวบาน เปนการใหอยางมคณคา การรบอยางมศกดศร การอยรวมกนของคน ชมชน และธรรมชาตอยางเคารพซงกนและกน มกระบวนการดาเนนการทสอดคลองกบวฒนธรรม ภมปญญาของทองถน ใชหลกศาสนา และการมสวนรวมของคนอยางกวางขวาง

กองทนสวสดการชมชนหรอกองทนสวสดการชาวบานหรอกองทนสวสดการไทบาน เปนกองทน ทเกดจากการรวมตวของประชาชนในพนทหนง ๆ ดวยความสมครใจ เชน ระดบหมบาน ระดบตาบล ฯลฯ ทประสงคจะดแลซงกนและกนตงแต เกดจนตาย บนพนฐานของความเอออาทรตอกน

กองทนสวสดการชมชน เกดขนจากการทชาวชมชนมารวมกนคด รวมกนสรางระบบ รวมกนบรหารจดการและรวมกนรบผลประโยชน จงเปนกองทนท “ทกคนรวมกนเปนเจาของ” ดงนน เงนกองทนสวสดการชมชน จงไดมาจากการรวมสมทบของสมาชกในรปแบบทกองทนแตละแหงกาหนดขนมา เชน

195

- การออมสจจะวนละบาท โดยการลดรายจายวนละบาทเพอออมสจจะ - การนารายไดหรอผลกาไรจากกลมออมทรพย กลมวสาหกจชมชน หรอกองทน

ตาง ๆ ทมอย ในชมชน เขามาสมทบ เพอตงเปนกองทนสวสดการชมชน - เงนสนบสนนหรอเงนสมทบแหลงอน ๆ เชน การสนบสนนจากองคกรปกครอง

สวนทองถน หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชนตลอดจนรายไดทเกดจากทรพยากรในชมชน เชน รายไดจากการจบปลาในแหลงนาสาธารณะ เปนตน

สมาชกกองทนสวสดการชมชน จะไดรบสวสดการตามทหลกเกณฑ กตกาทสมาชกรวมกนกาหนดโดยมคณะกรรมการกองทนสวสดการชาวบาน (ทสมาชกเลอกขนมา) เปนผบรหาร เพอจดสวสดการใหกบสมาชกตงแตเกดจนตาย เชน

1. สมาชกไดรบสวสดการ - สวสดการผสงอาย เชน เบยยงชพ สงของเครองอปโภคบรโภค - สวสดการการเกด เชน ของรบขวญเดก ชวยคาคลอดบตร - สวสดการการเจบปวย เชน ชวยคารกษาพยาบาล คาพาหนะเดนทางไปหาแพทย - สวสดการการเสยชวต เชน สมทบคาจดงานศพ พวงหรด - สวสดการการศกษาและกฬา เชน ทนการศกษา อปกรณการเรยนการกฬา - สวสดการสงเสรมอาชพ เชน กองทนกยมในการประกอบอาชพ การทาวสาหกจชมชน - สวสดการพฒนาวฒนธรรม เชน สมทบกองทนเพอจดกจกรรมในชมชน - สวสดการปลดหนระยะสน เชน การใหสมาชกกยมปลดหน หรอกรณฉกเฉน - สวสดการคนพการ คนดอยโอกาสและผถกทอดทง เชน เบยยงชพ สขภาพและรกษาพยาบาล - สมทบกจกรรมเพอการกศลภายในชมชน - สวสดการสนคาอปโภคราคาถก 2. บรณาการทนในชมชน การออมวนละบาท เปนการระดมทนในลกษณะการออมรายวนวนละบาท เพอสรางกองทนในการจดสวสดการในชมชน เนนการสงเสรมดานสจจะและวนยการออม การพงตนเอง - ดอกผล/กาไรจากลมออมทรพย การรวมทนโดยใชฐานทนทางสงคมทมอยในชมชนมาบรณาการกนท เปนผลกาไรจากการดาเนนงานของกลมออมทรพยตาง ๆ มาจดเปนกองทนสวสดการชมชน - สมทบจาก SML เปนงบสมทบทบางแหงเปนการเสนอแผนงานและงบประมาณในการสนบสนนสวสดการชมชนควบคไปกบโครงการหลก - ผลกาไรเกดจากการบรหารจดการกองทนหมบานและสามารถนามาบรณาการเปนกองทนสวสดการตาบลได สมทบจากองคการบรหารสวนตาบล เปนการประสานความรวมมอระหวางชมชนกบ อบต. ในการพฒนาสวสดการชาวบาน ในการทมการประสานความรวมมอกบ อบต. ในการสนบสนนสวสดการชาวบาน อาท เงนบรจาค จากบคคล หนวยงานราชการและเอกชน นกการเมอง การระดมทนในรปแบบอน ๆ เชน การทอดผาปาสวสดการ การกนเลยง 3. ผลการจดสวสดการชมชน - ชาวบานเกดความเขาใจและเหนความสาคญของสวสดการชมชน - หนวยงานทองถนเกดความเขาใจเรองสวสดการเหนความสาคญของสวสดการ ชมชนมากขน - มการประสานความรวมมอกบองคการบรหารสวนตาบลมากขน - เกดการพฒนาดานจดสวสดการใหกบสมาชกทหลากหลายมากขนทงรปแบบและจานวนกองทนทสมาชกไดรบผลประโยชน - ทาใหเกดความรวมมอในการสนบสนนการจดสวสดการชมชนจากหนวยงานภาค ทองถนในการสมทบงบประมาณแกกองทนสวสดการชมชน - เกดการเชอมโยงเครอขาย/กลมตาง ๆ ในชมชน เชน กลมวสาหกจกลมเกษตร ฯลฯ - เกดระบบการมวนยในการออมทรพยเพอจดสวสดการชมชน - การชวยเหลอสมาชกทเปนหนกองทนหมบานโดยกองทนสวสดการชมชนชวยเหลอแบงเบาภาระดานดอกเบย

196

- ทาใหสมาชกไดมสวนรวมในการจดกจกรรมในชมชนมากขน เชน พธกรรมทางศาสนา ประเพณตาง ๆ การทาบญบารงวด - ทาใหเกดระบบการออม การชวยเหลอดแลซงกนและกนสงผลใหเกดการแกไขปญหาในชมชน เชน เกดการแกหนนอกระบบใหกบสมาชกในชมชน - ทาใหมกองทนและระบบการรวมกลมทากจกรรมทสอดคลองกบชมชน เชน สามารถมทนในการประกอบอาชพเสรมรายได - สรางความสามคคในชมชนลดรายจาย มรายไดเพมขน

4.3.2 นโยบาย มาตรการ กลไกและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวของ

ตางประเทศ 1) ประเทศออสเตรเลย ครอบครวอยดมสขในประเทศออสเตรเลย : วสยทศนของครอบครวออสเตรเลย (1) ความปรารถนาของครอบครวออสเตรเลย (19http://www.familiesaustralia.org.au/publications/pubs/policy-familywellbeing.pdf

• ทรพยากรทสาคญทสดของออสเตรเลย คอ ครอบครว พวกเขากลาแขงมากทสดพนฐานมาจากการเลยงด การดแลสมาชกในครอบครว การใหและการไดรบความรก และการสนบสนนทางวฒนธรรม ภาษาและประเพณตาง ๆของคนรนกอน

• ครอบครวออสเตรเลยมวสยทศน : ครอบครวชาวออสเตรเลยตองสนกสนานมชวตอยดมสข

• ครอบครวอยด มสข คอ แนวคดนอกเหนอไปจากความเจรญทางเศรษฐกจทจะรวมถง สงตาง ๆ เชน สขภาพทางกายและทางอารมณและความปลอดภยทางสงคมและความสมพนธภาพทด

• ครอบครวอยดมสขมสมมตฐานวา ครอบครวตองมงานทดและไดรบการสนบสนนทางสงคมอยางเหมาะสมมความสมดลดานเศรษฐกจและปจจยทไมใชเศรษฐกจ ในขณะทตองตดสนใจวาความสมดล คอ สงสาคญสาหรบแตละครอบครวทจะเปนตวกาหนดขอบเขตและการเปลยนแปลงสภาวะแวดลอมซงมผลกระทบตอสภาพแวดลอมของสงคม (2) ผลกระทบทาใหเกดการเปลยนแปลง ในอดต 30 ปทผานมา ครอบครวออสเตรเลยมการเปลยนแปลงทยงใหญ มการเงนดขนแตตองดนรนหรอเจบปวยมากขน ตวอยาง ชาวออสเตรเลยมปญหามากขนกวาเดม ความกดดนของชวตสมพนธกบคาใชจายในครอบครว จากการศกษาระหวางป 1996–2000 พบวา 90% ของประชากรนน ชวตครอบครวเปลยนแปลงไป : 2 ใน 3 ของประชากร กลาววา ครอบครวมแตดานลบสงทโดดเดนมากทสดการชะงกงนของคณคาของครอบครว การมงบรโภคนยมมากเกนไป การสอสารระหวางสมาชกในครอบครวลดนอยลง และการเพมขนของครอบครวเดยว และเครอขายชมชน การบรการสาธารณะของครอบครวออสเตรเลยเกยวกบประชากรสวนใหญคดเกยวกบการใชเวลาอยดวยกนและการสอสารทด คอ สงทสาคญของครอบครวแตกลบกลายเปนความกดดนจากภาระหนาทการทางาน ครอบครวสวนใหญตองการใชเวลาอยรวมกน แตพบวาการบรโภคนยมทเพมขนและความตองการดานเวลาและเงนทาใหรปแบบชวตเปลยนไปตามความเปนจรงทเกดขน (3) ทศทางในอนาคต : สงทสามารถทาได

• พวกเรารมากมายเกยวกบชวตครอบครวโดยเฉพาะอยางยงทางเศรษฐกจแตเราไมได มภาพรวมของการเดนทางของครอบครวทนอกเหนอไปจากเศรษฐกจรวมถงปจจยทางสงคมอน ๆ เชน คณภาพของสมพนธภาพ

• สงเสรมใหครอบครวออสเตรเลย : - ครอบครวออสเตรเลยทกครอบครวจะมชวตอยดมสข ทกคนตองพจารณาคาถามเหลาน เชน

พ ว ก เ ร า ใ ช เ ว ล า อ ย ด ว ย ก น เ พ ย ง พ อ ห ร อ ไ ม พ ว ก เ ร า ม ก า ร ต ด ต อ ก น ร ะ ห ว า ง ส ม า ช ก ใ น ค ร อ บ ค ร ว ทไมไดอาศยอยกบพวกเราหรอไม พวกเราใหการสนบสนน/ใหกาลงใจแกลก ๆ เพยงพอหรอไม

- รฐบาลและหนวยงานทกระดบ (สหพนธรฐ/รฐ/ภมภาคและทองถน) ตองมกรอบการทางานของครอบครว การพฒนาครอบครวอยดมสข เนนหนทางนาไปสชวตทอยดมสข รฐบาลอาจตงคาถาม : พวกเราจะวดและรายงาน

197

ดานตาง ๆ ของครอบครวอยดมสขอยางไร วธไหนทเราจะสามารถทางานรวมกนไดดขนในภาคของรฐบาลเพอเสรมสรางอยดมสขของครอบครว

- นายจาง สหภาพแรงงาน หรอ ธรกจชมชนในการตรวจสอบการปฏบตงาน เพอปรบปรงชวตการทางานใหด ย ง ขนเ พอให เกดความสมดล โดยอาจตงคาถาม : พวกเราจะมวธการอยางไรใหลกจาง มโอกาสในการเลอกมากขนและเกดความยดหยนในการจดการการทางานของพวกเขา

- องคกรชมชน/องคกรสวนทองถน สนบสนนใหเกดการอภปรายและแบงปนขอมลเกยวกบมตของครอบครวอยดมสขในแตละเขตพนท โดยอาจตงคาถาม : ประชาชนสามารถเขาถงบรการอยางครบถวนสมบรณหรอมไดรบบรการเพมขนหรอไม

- กจกรรมการเมอง ควรเลอกใชนโยบายทมจดมงหมายเฉพาะสาหรบความอยดมสขของครอบครว

- นกวชาการและนกวจยควรจดทาเพมขนเพอประเมนชวตความอยดมสขของครอบครวได - องคกรสอและนกขาว/นกหนงสอพมพควรมจดทาสอเชงลกดานความอยดมสขของครอบครว

เพมมากขน (4( กรอบการทางานของความอยดมสขของครอบครว ประเทศออสเตรเลยและตางประทศมการเจรญเตบโตดานสาธารณะ และผลประโยชนทางวชาการซงใหความสนใจเกยวกบมโนทศนและการวดความอยดมสขของบคคล แตยงไมไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง กรอบการทางานจงมงเนนเฉพาะในครอบครวและเขาถงงานวจย การพฒนานโยบาย แหลงทรพยากรและการประเมนผล สถาบนสขภาพของออสเตรเลยและสวสดการสงคมรายงานวา สวสดการของออสเตรเลย ทก 2 ป ใชกรอบการทางานทเนนไปทชวตความเปนอย สขภาพ ความอสระ การมสวนรวมและการประสานงานทางสงคมเปนปจจยสาคญแตไมไดเนนไปทครอบครวเปนพเศษ ตวชวดทสาคญมสวนประกอบ 3 สวน เชน อากาศ นาและ อาหาร (ภายใตการมสขภาพด) การศกษาและความร(ภายใตการปกครองตนเองและการมสวนรวม) และความไววางใจ (ภายใตการตดตอกนทางสงคม) ตวบงช/ดชนความอยดมสขของออสเตรเลยมพนฐานมาจากการสารวจการสมตวอยางทางโทรศพทของประชาชน 2,000 คน มอายตงแต 18 ปขนไป และมจดมงหมายวดความอยดมสขของประชาชนในเขตพนทตาง ๆ เชน สขภาพ ความสมพนธระหวางบคคล ความปลอดภย มาตรฐานการครองชพ ความสาเรจ ความรสกความเปนเจาของชมชน เศรษฐกจ สงแวดลอม อยางไรกตามสาหรบการปกครองและความปลอดภยแหงชาตของประเทศออสเตรเลย ตงแตป 2001 , ไดการสารวจจาก 13 เขตพนทอยางเตมท ในขณะนนไมมคาถามเกยวของกบชวตของครอบครวเปนพเศษ คาถามตาง ๆ เชน (ความสมพนธการตดตอกน ในชมชนกบความสมพนธของปจเจกบคคล) ในป 2005 สถาบนออสเตรเลยลงสอสงพมพเกยวกบ ‘แถลงการณเกยวกบความอยดมสข’ (A manifesto for wellbeing) กลาววา “ชาวออสเตรเลยรารวยกวาพอแม รารวยกวาปยาตายายของพวกเขาในป 1950 แตพวกเขาไมมความสข” “Australians are three times richer than their parents and grandparents were in the 1950s, but they are no happier” และมการแนะนารฐบาลเกยวกบการปฏบตทนาไปสการปรบปรงวถชวตใหอยดมสข รวมถงในแตละพนทควรมการทางานในดานน เรมตงแตวยเดกและ การไมเนนวตถนยมและการสนบสนนการโฆษณา ประเทศองกฤษมกรอบการทางานเกยวกบผลของความอยเยนเปนสขของเดกภายใตแนวคด “เดกทกคนคอคนสาคญ” ‘Every Child Matters’ ผลลพธทเหนชด คอ ดานสขภาพ ความปลอดภย ความสนกสนาน/ความสาเรจ และการประสบความสาเรจดานชวตความเปนอยทางเศรษฐกจ การพจารณารปแบบของชวตความเปนอยและสวสดการสงคมของประเทศ ครอบครวออสเตรเลยไดเสนอแนะสวนประกอบสาคญ 4 องคประกอบหลกซงทาใหเกดความอยดมสขในครอบครว (Wellbeing) คอ :

1. ความปลอดภยทางดานรางกาย และสขภาพทดทงรางกายและจตใจ 2. การสนบสนนความสมพนธภายในครอบครวรวมถงการมทกษะทดในการตอสและการแกปญหา

มโอกาสทางการเรยนร ประเพณ ภาษา ใหความสาคญกบครอบครว การไดรบการสนบสนนและใหกาลงใจจนประสบความสาเรจจากครอบครว

3. การตดตอประสานงานกบสงคมภายนอกครอบครวรวมถงประสานงานกบชมชนสวนทองถน 4. ความมนคงทางเศรษฐกจและความเปนอสระ (economic security and independence)

198

องคประกอบเหลานไมหยดนงและเชอมตอระหวางกนและดเหมอนจะเปนเงอนไข ทจาเปนเพอความอยดมสขของครอบครว (ดรปท 1,ดานลาง) การอภปรายและการตดสนใจในความสมพนธระหวางแตละองคประกอบ (จดออนความสมพนธและความแขงแรง)ชวยใหครอบครวอยดมสข

แผนภาพ 1 : องคประกอบของความอยดมสข – แบบจาลองแนวคด

Supportive Family

Outside Social connections

FAMILY WELLBEIN

G Economic

it

Physical Safety ,

192

ครอบครวออสเตรเลยแสดงใหเหนวากรอบใด ๆ ทครอบครวอยดมสขมหลกการสาคญและปจจยตาง ๆ ทมผลตอเปาหมายความอยดมสขของครอบครว จดมงหมายหรอตวชวดและนาไปสการปฏบตโดยใชหลกการของผมสวนไดสวนเสย (stakeholders) รวมถงการทางานของภาครฐบาลทกระดบ และชมชน การวจย เชงปฏบตการและภาคเอกชนตาม ซงเปนมโนภาพของการทางานและกรอบการปฏบตงาน ดงตารางดงตอไปน ตาราง 1: ความอยดมสขของครอบครวออสเตรเลย – กรอบแนวคดและการปฏบต

หวขอ principles

สวนประกอบ 4 ดานของความอยดมสข (Four components of family wellbeing)

ตวชวด Indicators

ปจจยทมผลกระทบ Influencing factors

ครอบครวอยดมสขสะทอนสงคมทมขนาดใหญและพนฐานของครอบครว :

• สงสาคญทสดของครอบครวออสเตรเลยคอความเปนนาหนงใจเดยวกนของสงคมและการดาเนนชวตแบบยงยน

• มความหลากหลาย มภาระการดแลอยางมากมายและสมควรไดรบ การดแลจากทกภาคสวนของสงคม

• ขอกาหนดทดทสดคอเกดความสมพนธภาพแบบธรรมชาตและมวธการแบบคอยเปนคอยไป เอาใจใสจนกระทงรจกกนอยางแพรหลาย ในรปแบบประเพณ

• การใหการสนบสนนทางดานรางกาย อารมณแกสมาชกในครอบครว

• มพนฐานทางดานการเลยงดและ การพฒนาเดกและเยาวชน

• มเครองมอในการสรางคณคา ทางวฒนธรรม ประวตศาสตร ภาษาและประเพณทสบทอดกนมาหลาย

ครอบครวอยดมสข คอ สมาชกในครอบครวควรมลกษณะดงน

• ความปลอดภยทางดานรางกาย และสขภาพ ทดทงรางกายและจตใจ

• การสนบสนนความสมพนธภายในครอบครวรวมถงการมทกษะทดในการตอสและการแกปญหา มโอกาสทางการเรยนร ประเพณ ภาษา ใหความสาคญกบครอบครว การไดรบการสนบสนนและใหกาลงใจจนประสบความสาเรจจากครอบครว

• การตดตอประสานงานกบสงคมภายนอกครอบครวรวมถงประสานงานกบชมชน สวนทองถน

• ชวตทปลอดภยจากปญหาเศรษฐกจ และมความอสระทางความคด

ในแตละสวนประกอบ 5 ดานของความอยดมสข มตวชวดในการประเมนผล 36 ตวชวด คอ

• การละเมดตอเดกและการละเลย

• ความรนแรงในครอบครว

• ความปลอดภยจากอาชญากรและพฤตกรรมตอตานสงคม

• การใชสารเสพตด

• การฆาตวตาย

• คนเรรอน/ไมมบาน

• อายขยของชวต

• การมชวตอยโดยปราศจากความพการ

• การตายของทารก

• สขภาพจต

• การออกกาลงกาย

• การไดรบบาดเจบ

• การหยดลงของความสมพนธ

• ระดบความไววางใจ

• ทกษะในการแกปญหา

• ความสมดลระหวางการทางานและชวตครอบครว

• การเขาถงบรการขนสงของบรการสาธารณะ

ปจจยทมอทธพลการอยดมสขของครอบครว :

• วฒนธรรมและสงคม : คานยมและความเชอของสงคม คานยมวฒนธรรมของชนพนเมอง

• การเขาถงสงสาคญของชวต : รายได ทอยอาศย การศกษา และการฝกอบรม การเขาถงบรการสาหรบเดกรวมถง การดแลเดกและเดกปฐมวยและการสนบสนนเครอขายครอบครวทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

• ครอบครว : กระบวนการรวมถงความขดแยง การแกปญหา รปแบบของการอบรมเลยงด บทบาทของพอแมในดาน การดแล ; ปญหาครอบครวผลกระทบเกยวกบพอแม ความขดแยงระหวางผปกครองกบโครงสรางการสมรส ปญหาครอบครว พอแมเลยงเดยว

• สงแวดลอม : สรางและดแลธรรมชาต

• นโยบายของรฐบาลเกยวกบสงคม : การจางงาน การทางานและครอบครว ความสมพนธดานอตสาหกรรม สขภาพและสวสดการพนเมอง การศกษา สขภาพและสวสดการ

• บคคล : การพฒนาวยเดกตอนตน พฒนาการทางอารมณของเดกปฐมวย สมพนธภาพและการอบรมเลยงด

193

หวขอ principles

สวนประกอบ 4 ดานของความอยดมสข (Four components of family wellbeing)

ตวชวด Indicators

ปจจยทมผลกระทบ Influencing factors

ชวอาย

• สนบสนนดานการเงนจานวนมากและใหผลประโยชนทไมไดอยในดานการเงน

• ความหลากหลายภายนอกและ การสนบสนนจากรฐบาลในสวนของการมสวนรวม

• การเขาถงการดแลเดก

• รปแบบการพกผอนหยอนใจ

• ความยดหยน

• การกระทาของความรกและการยอมรบ

• การรบรสวนบคลและครอบครว ความสาเรจ

• การมสวนรวมของครอบครวในการเรยนร

• การแยกทางสงคม

• ทกษะทางสงคม

• การตดตอกบครอบครวและเพอน

• ความผกพนของชมชน

• โทรศพทและการเชอมตอทางอนเทอรเนต

• การจางงานและกาลงแรงงาน

• ความรหนงสอ

• การศกษาและการมสวนรวมและผลสมฤทธ

• การมสวนรวมของแรงงาน

• การกระจายทรพยสมบตและความมนคง

• รายได/การการกระจายรายได

• หนสน/การกระจายหนสน

Table 1: Australian family wellbeing - a conceptual and practice framework

Principles Four components of

family wellbeing Indicators

Influencing factors

Family wellbeing Family wellbeing is Under each of the five Factors that influence

194



Influencing factors

reflects the wellbeing of society at large and is based on the principles that families: • are Australia’s most important social unit and vital to the

sustainability of society • are diverse, often carry

enormous burdens, and deserve respect from all

sectors of society • are best defined by the nature

of their relationships and processes rather than with

regard to so-called traditional forms

• provide emotional and physical support for their members • are the ground for nurturing

and developing children and young people

• are instrumental in handing on

values, cultures, histories,

enhanced when all members: • are physically safe and enjoy

optimal physical and mental health

• have supportive intra-family relationships; possess ability to effectively resolve conflict; have opportunities to learn values, traditions, languages, ideas important to their family; receive support and encouragement for achievement/attainment from

within the family • have social connections outside

the family, including in the local community • live in economic security and independence

components, wellbeing is evaluated in relation to 36 indicators concerning: • child abuse and neglect • domestic violence • safety from crime and anti-social behaviours • substance abuse • suicide • homelessness • life expectancy • expected years of life lived without disability • infant mortality • mental health • physical activity • injury • relationship breakdown • levels of trust • conflict resolution skills • work/family life balance • access to public transport • access to child care

family wellbeing are: • cultural and social: values and beliefs of society, Indigenous cultural values and beliefs • access to life’s essentials: income, housing, education and training, access to children’s services including child care and early childhood services, and family support networks both formal and informal • family: processes including conflict resolution, parenting styles, roles of fathers and mothers in caring; family breakdown impact on contact with

parents, continuing conflict between parents; family structure – marriage, family

breakdown, single parenthood • environment: built and natural • government social policies: employment,

work and family, industrial relations, health and welfare, Indigenous, education, health and welfare

• individual: early childhood development, childhood temperament, relationships, and

195



Influencing factors

languages and traditions to subsequent generations • provide incalculable financial

and non financial benefits to the Australian nation which cannot be provided by any

other type of social unit or institution

• deserve external support (eg from government) at

particular stage.

• recreation patterns • resilience • acts of love and acceptance • recognition of individual and family achievements • family participation in learning • social isolation • social skills • contact with family and friends • community engagement • telephone and internet access • employment and labour force differentials • literacy • education participation and outcomes • workforce participation • wealth and wealth distribution • income/income distribution • debt/debt distribution

parenting

2) ประเทศมาเลเซย สวสดการประเทศมาเลเซย การคมครองทางสงคมในประเทศมาเลเซย (Social Protection in Malaysia by Saidatulakmal Mohd, Ph.D. School of Social Sciences Universiti Sains Malaysia) การคมครองทางสงคมในประเทศมาเลเซยโปรแกรมสามารถแบงไดเปนสองประเภทหลก : ประกนสงคมและการ ประกนภยทางสงคม โปรแกรมประกนสงคมในวงกวางมการกาหนดเปนโปรแกรมการเกษยณอายครอบคลมทงสองกลมหลกของคนงาน : ขาราชการและผปฏบตงานภาคเอกชนภายใตบาเหนจบานาญและกองทนสารองเลยงชพพนกงาน (Employee Provident Fund : EPF) รปแบบตามลาดบ โปรแกรมประกนภยทางสงคมใหคาตอบแทนคมครองทเกยวของกบการทางาน เชน ความรบผดของนายจาง (Employer’s Liability Scheme) คาตอบแทนของคนงาน (Worker’s Compensation Scheme)และองคกรประกนสงคม (Social Security Organization)โดยทวไปโปรแกรมการคมครองทางสงคมมการกาหนดกลมเปาหมายเปนประชาชนทวไปเพมมากขน เชน วยพงพง วยชรา เดก และคนพการซงอยภายใตความรบผดชอบของกระทรวงสตร ครอบครวและการพฒนาชมชน โปรแกรมสวสดการประชาชน (Public Welfare Program) โปรแกรมสวสดการประชาชนเปนความรบผดชอบของกรมสวสดการสงคมภายใตกระทรวงสตร ครอบครวและการพฒนาชมชน ในขณะทกรมสวสดการสงคมมงเนนพฒนาสงคมในวงกวาง มเปาหมายในการจดสวสดการชมชนซงจะเปนโปรแกรมทมความเกยวพนกบสวสดการชมชนจดในหลายรปแบบทมงเนนกลมเปาหมายบางกลม เดก ผสงอาย การชวยเหลอโดยทวไป เดกอปถมภ ผพการ ผทตกเปนเหยอของภยพบตทางธรรมชาตและผทตองใชสวนของรางกายเทยม ผสงอายเปนกลมทใหญทสดของคนทไดรบความชวยเหลอจากโปรแกรมสวสดการประชาชน โดยมรปแบบการชวยเหลอ 4 ประเภท ภายใตโปรแกรมสวสดการประชาชนซงครอบคลมผทอยในอปการะ ความชวยเหลอในโรงเรยน (ยกเวนหนงสอ) นกโทษและสทธประโยชนการวางงานสาหรบคนงานยากจนและผทเรยกรองสทธทมคาใชจายตาทสดมการประกนการวางงานหรอชวยเหลอผทวางงานในประเทศมาเลเซย นคอบางสวนของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในประเทศมาเลเซยทไดนาไปสอตราการวางงานตา อยางไรกตาม อยางไรกตาม 1997 วกฤตการณทางการเงนและ 2008 ทวโลกวกฤตทเกดจากการตดทอนมการเพมขนของอตราการวางงานและผสาเรจการศกษาใหมทเกยวของกบคนงาน ในป 1998 รฐบาลเปดตวโครงการระดบบณฑตศกษาไมมงานทาแกผสาเรจการศกษาใหมทรบสมคร หนวยงานราชการไมกเดอนกบเบยเลยงรายเดอนขนตา โครงการนถกจดตงขนเพอ ใหผสาเรจการศกษาใหมทมประสบการณในการทางานกอนทจะกระจายตวในตลาดแรงงานนอกเหนอจาก ใหพวกเขามรายไดขนตา ในป 2008 ซงเปนโปรแกรมพเศษทชอวา ‘โปรแกรมการอบรมครงใหม’ (retraining program) ไดรบการพฒนา ภายใตกระทรวงแรงงานกระทรวงทรพยากรมนษยเพอฝกอบรมคนทไมมงานทาและใหความชวยเหลอดานงานใหม ๆ ในระหวางการฝกอบรมจะไดรบเบยเลยงรายเดอนใหความชวยเหลอดานรายจาย กรมสวสดการสงคมใหเงนกอนชวยเหลอเปนเงนอดหนน เชน คาเสอผา คาอาหาร การฝกอบรบและเงนชวยเหลอในการทาธรกจขนาดเลก โครงการนมการตรวจสอบอยางเครงครดและใหกบผมรายไดนอย เงนชวยเหลอทางสงคมทใหเปนรายเดอนจายให RM 80 ตอคน มากทสดไมเกน RM 350 ตอครอบครว ผสงอายมากกวา 60 ปขนไปทยากจนไมมญาตพนองในการสนบสนนจะมสทธยนขอความชวยเหลอไดถง RW 200 ตอเดอน สรปสวสดการในประเทศมาเลเซย

บานาญ Pension Scheme

บานาญของประเทศมาเลเซยออกแบบเปนพเศษเพอเปนรางวลใหกบขาราชการหลงเกษยณอาย เงนบาเหนจบานาญจะไดรบหนงเดอนหลงจากเกษยณ บาเหนจบานาญจะไดรบเงนกอนสวนหนง และไดรบเปนรายเดอนตลอดชวต อตราเงนขนอยกบระยะเวลาการทางาน ขาราชการทจะไดรบ 50 % ถาทางานมากกวา 25 ป แตถานอยกวา 25 ป มอตรา 1/600 x ระยะเวลาการทางาน x เงนเดอนเดอนสดทายทไดรบ การคานวณผลประโยชนของบานาญขนตาแตกตางกนใชกบพนกงานทเกษยณเพราะเหตผลทางดานสขภาพหรอการเสยชวต บานาญขนตาไดรบหนงในหาของเงนเดอนเดอนสดทาย ถาระยะเวลาทางานนอยกวา 10 ป ผรบบาเหนจบานาญจะไดรบการดแลสขภาพฟรในคลนกและโรงพยาบาลของรฐ

197

กองทนสารองเลยงชพ Employee Provident Fund (EPF)

กองทนสารองเลยงชพเปนการออมภาคบงคบทออกแบบมาเพอตอบสนองความตองการของพนกงานภาคเอกชนเมอเกษยณอายกองทนทเกดจากสมาชก (ลกจาง) และนายจางทสบทบเงนเปนรายเดอนโดยมอตราเงนสบทบตามทกาหนด เมอถงวยเกษยณอาย 55 ปสมาชกสามารถสงเงนสมทบตอไดโดยใหขอมลกบกองทนวายงทางาน ในปจจบนมจานวนสมาชก ประมาณ 160,000 คน มจานวนเงนสะสม พนลาน RM 10.9 การยกเลกการเปนสมาชกถาถอนเงนครงทสองหลงจากทถอนเงนครงแรกตอนอาย 55 ป ถาทางานหลงจากอาย 55 ปขนไปตองสบทบตอจนถงอาย 75 ป อตราเงนสมทบของแรงงาน 5.5 % สาหรบลกจาง และ 6 % ของนายจางเปรยบเทยบกบอตราปกต 11 % สาหรบพนกงานและ 12% ของนายจาง กองทนสารองเลยงชพตอบสนองความตองการทางการเงนการเกษยณอายของสมาชก ปจจบนแบงเปน 2 บญชหลก คอ 70 % สาหรบสมาชกวยเกษยณฝากไวในบญชแรก และ 30 % เงนสบทบฝากไวในบญชทสอง สาหรบใชกอนเกษยณอายวตถประสงค เชน การถอนเงนเพอซอบาน สขภาพ การศกษาและคาใชจายกอนเกษยณอาย

กองทนแรงงานกองทพ Armed Forces Fund (LTAT)

กองทนแรงงานของกองทพเปนสมาชกภาคบงคบเหมอนกบกองทนสารองเลยงชพ คอ กองทนกองทพเกดจากเงนสบทบจากลกจางและนายจาง ในกรณนนายจางเปนรฐบาลมาเลเซย อตราเงนสมทบปจจบน 10 % ในแตละเดอน และไดรบเพมเตมจากรฐบาล 15 % สาหรบนายทหารมลกษณะเปนรปแบบเงนออมสมทบเขากองทนโดยสมครใจ เงนสมทบเรมตนขนตา RM 25 สงสดถง RM 500 กอนหนานสงสดเพยง RM 200 สมาชกอาสาสมครไมไดรบการสนบสนนจากรฐบาล จงเพมผลประโยชนใหกบสมาชกภาคบงคบหรออาสาสมครกสามารถไดรบผลประโยชนจากการพการหรอเสยชวต สมาชกสามารถถอนเงนจากกองทนไดเมออาย 50 ปหรอไมกเลอกไดรบเปนรายเดอนในระหวางการเกษยณอาย การจายเงนแบง 2 ประเภท : สมาชกทไดรบเงนบานาญจากรฐบาลไดรบเพยงเงนสมทบลกจางเมอเกษยณอาย ในขณะสมาชกไมมสทธไดรบเงนสมทบจะไดรบเงนสมทบของรฐบาลและผลประโยชนอนๆ อยางไรกตามการกยมเงนอนๆของรฐบาลจะถกหกออกกอนการเกษยณอาย ผทออกจากกองทพสามารถถอนเงนการออมทงหมดจากกองทนหนงเดอนนบจากการออกจางกองทพ สาหรบสมาชกสมครใจไมมขอจากดในการถอนเงนจากกองทนหรอยกเลกการเปนสมาชกกองทนได กองทนนอนญาตใหสมาชกถอนเงนเพอการซอบานทมราคาตาไดเพยงครงเดยวเทานนและใหถอนเงนไมเกน 40% ของบญชหรอมากถง RM 100,000

องคกรประกนสงคม Social Security Organization (SOCSO)

ลกจางตามพระราชบญญตประกนสงคมของมาเลเซยเรมตนในป 1969 เกดขนตามเกณฑการประกนสงคมในประเทศมาเลเซย โครงการนครอบคลมแรงงานทมรายไดนอยกวา RM 3,000 ตอเดอนและเงนกองทนมาจากลกจางและนายจางและการบรหารงานขององคกรประกนสงคมและรฐบาลกลางซงเปนทรจกกนดในชอ SOCSO SOCSO กอตงภายใตกระทรวงแรงงานทใหความปลอดภยและสวสดภาพแรงงาน รปแบบของ SOCSO รวมถงการประกนอบตเหตทเกดขนจากการทางานและบาเหนจบานาญทพพลภาพ ผลประโยชนทไดรบใหประโยชนทางการแพทย ความพการชวคราว ความพการถาวร การเสยชวตละผลประโยชนในดานการฟนฟบานาญคมครองทพพลภาพและการเสยชวตเนองจากสาเหตอน ๆ ดวย ความสมพนธระหวางความพการชวคราวและความพการถาวรและการฟนฟ การทาศพ บานาญสาหรบผรอดชวตและสทธประโยชนการศกษา ประโยชนไดรบเงนจากการคานวณจากรายไดพนฐาน การประกนอบตเหตจากการทางานใหความคมครองกบแรงงานจากการเจบปวยและอบตเหตในระหวางทางานหรอเกยวของการทางาน ผลประโยชนไดรบ

198

จากการทพพลภาพชวคราวจะไดรบเงน RM 10 ตอวน หรอ 80 % ของคาจาง สวนทพพลภาพถาวรไดรบผลประโยชนไมนอยกวา RM 10 ตอวน หรอ 90 % ของคาจาง บานาญคมครองตลอด 24 ชวโมงจากการเสยชวตหรอทพพลภาพและบานาญกอนอาย 56 ป ในขนแรกอตราเงนสมทบ 1.25 % ของเงนเดอนจากการบาดเจบในการทางานและ 1 % เพอบานาญทพพลภาพ ปจจบนอตราเงนสมทบในสวนแรก 0.5 % และแบบหลง 1.75%

โครงการการรบผดของนายจาง Employer’s Liability Scheme

ความรบผดของผประกอบการ/นายจางครอบคลมผลประโยชนใน 2 รปแบบ คอ คาตอบแทนจากการบาดเจบในการทางานภายใตพระราชบญญตสวสดการแรงงาน ป 1952 และคาตอบแทนสทธประโยชนจากการเจบปวยและคลอดบตร ภายใตพระราชบญญตการทางาน ป 1955 การลาปวยมสทธไดรบคาจาง และมจานวนวนลา 14 วนทางานนอยกวา 2 ป 18 วนทางานระหวาง 2 ถง 5 ป และ 22 วนถาลกจางทางานใหนายจางมากกวา 5 ป

คาตอบแทนแรงงาน Workers’Compensation Scheme

โครงการคาตอบแทนของแรงงานภายใตพระราชบญญตคาตอบแทนแรงงาน ป 1952 คนงานทไดรบบาดเจบหรอเสยชวตจะไดรบการชดเชยจากนายจางซงนายจางตองทาประกนบรษท ซงแตกตางจาก SOCSO โครงการนดาเนนการทางกฎหมายเกยวกบคาชดเชยในกรณการเกดอบตเหตหรอการเสยชวตนายจางตองรบผดชอบประกนสงคมผานทางบรษทเอกชน

"RM" (Ringgit Malaysia = หนวยเงนของประเทศมาเลเซย) 3) ประเทศแคนนาดา สวสดการครอบครวประเทศแคนนาดา Community Action Program for Children (CAPC) การดาเนนการของชมชนในการจดโครงการสาหรบเดก จะชวยใหครอบครวทมเดกเลก (แรกเกดถง 6 ป) ซงอยในสภาพทอาจสงผลกระทบตอความสามารถในการเขาถงสขภาพทดทสด โปรแกรมชวยเหลอครอบครวทมภาวะเสยงตอสขภาพเพมขนทงเดกและผใหญ การพฒนาทกษะในการแกปญหา และเครอขายทางสงคมและการมสวนรวมในชมชน (20http://www.connectionsprogram.ca/capc-cpnp/welcome-en.php) Canada Prenatal Nutrition Program (CPNC) โปรแกรมโภชนาการกอนคลอดในประเทศแคนนาดา คอ โปรแกรมชวยใหหญงตงครรภและคณแมคนใหมทอยในเงอนไขของความเสยง โดยมจดมงหมายลดอบตการณการเกดความผดปกตของสขภาพในนาหนกของเดกแรกเกด แอลกอฮอลและทารกในครรภ และการปรบปรงสขภาพทงแมและลก ( 21http://www.connectionsprogram.ca/capc-cpnp/welcome-en.php) โปรแกรมโภชนาการกอนคลอดในประเทศแคนนาดาไดมการประกาศในเดอนกรกฎาคม ป 1994 เปนโครงการของรฐบาลซงดาเนนการอยางตอเนองโดยสงผานใหชมชนเปนผดาเนนการจดโครงการสาหรบเดก โปรแกรมโภชนาการกอนคลอดในประเทศแคนนาดาเปน โปรแกรมทออกแบบมาเพอใหครอบคลมอาหารเสรม การใหคาปรกษาทางดานโภชนาการ การสนบสนน การศกษา การแนะนาผลตภณฑและการใหคาปรกษาในเรองการดาเนนชวตใหกบสตรตงครรภทมปญหาสขภาพเดกไมแขงแรง ทกปในประเทศแคนนาดา มเดกแรกเกดประมาณ 400,000 คน จานวน 10% ของเดกแรกเกดมความเสยงเนองสขภาพไมดและการขาดสารอาหารของแม โภชนาการไมดเปนปจจยเสยงสาหรบนาหนกของเดกแรกเกดนอย (นอยกวา 2,500 กรม) นาหนกเดกแรกเกดตาเปนปจจย 2 ใน 3 ของการเสยชวตของเดกแรกเกด สวนเดกทรอดชวตมความเสยงมากขนและอาจพการตลอดชวต โปรแกรมสขภาพของประเทศแคนนาดาผานทางชมชนเพอใหบรการทตอบสนองความตองการของสตรตงครรภทมรายไดนอย ความชวยเหลอทางการเงนระยะยาวจากบรการตาง ๆ ประเทศแคนนาดาสนบสนนโภชนาการกอนคลอดผานทางชมชน เปนการบรการครบวงจรละขยายบรการตาง ๆ ไมซากนหรอแทนทบรการอน ๆของภาครฐ (22http://www.chebucto.ns.ca/Health/Population_Health/

Press/cpnp.html) Canada Prenatal Nutrition Program (CPNC) รปแบบกจกรรมของโปรแกรมโภชนาการกอนคลอดในประเทศแคนนาดา ไมนอยกวา 75% ของกองทน CPNC ม 3 โปรแกรมหลกดงน

1) โภชนาการสาหรบแม (Maternal Nourishment)

199

* การทาอาหาร/การปรงอาหาร * อาหารวางเพอสขภาพ * คปองหรอใบรบประกนของอาหารทมคณคาทางโภชนาการ * ตะกราอาหารสขภาพ * การทาอาหารสาหรบเดก

2) การคดกรองดานโภชนาการ การศกษาและการใหคาปรกษา (Nutrition Screening , Education and Counseling)

* การใหความรทางโภชนาการสาหรบแมกอนคลอด การรบประทานอาหาร การจดรายการอาหาร * การเลอกซออาหารรานขายของชา และการอานฉลากสนคา/อาหาร * การนาเสนอทางดานโภชนาการโดยนกโภชนาการ และผชานาญการพเศษ * การคดกรองโภชนาการ โดย CPNP ประสานความรวมมอกบตวแทนสขภาพของชมชน (e.g., by

CPNP Coordinators or Community Health Representatives) * การใหคาปรกษาดานโภชนาการแบบตวตอตว โดยนกโภชนาการของ CPNP * หนงสอและแหลงความรคมอตาง ๆ ของผหญงตงครรภและโภชนาการกอนคลอด

3) การสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม การศกษาและการสนบสนน (Breastfeeding Promotion, Education and Support)

* การสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม * วดโอการเลยงลกดวยนมแมและเอกสารคมอตาง ๆ * Sewing of nursing pillows

มากกวา 25 % ของกองทน CPNP สามารถใช 3 กจกรรมหลกในสนบสนนโปรแกรมซงทาใหเหนผลสาเรจของสขภาพเดกแรกเกด อาท การดแลเดก การอบรม/การฝกหดกอนคลอดบตร การอบรมพอแม/ผปกครอง ขอมลการใชสารเสพตดในระหวางการตงครรภ และการกระตนและการสนบสนนโปรแกรม CPNP (Program Guidelines and Funding Process : March 2006 page 1-2 :) (http://www.hlthss.

gov.nt.ca/english/services/community_wellness/canada_prenatal_nutrition_program.htm) 4) ประเทศฟนแลนด ประกนสงคมในประเทศฟนแลนดเมอเทยบกบตางประเทศ ในปลายป 1980 ประเทศฟนแลนดเปน

ประเทศหนงทมระบบสวสดการลาหนาทสดในโลก(23http://en.wikipedia.org/wiki/Social_security_ in_Finland)

ประเภท รายละเอยด บานาญแหงชาต

บานาญแหงชาตของประเทศฟนแลนดเปนบานาญสาหรบผสงอาย เรมจาก ป 1937 แตไมไดรบการสนบสนนเทาทควรตอมาบานาญแหงชาตกลายเปนพระราชบญญต มผลบงคบใชในป 1957 ในปลายทศวรรษ 1980 กฎหมายนกลายเปนแผนบานาญแหงชาตซงไดเปดใหประชาชนทกคนทมอายมากกวา 60 ป ถงแมจะไมไดจายเงนเขาระบบหรอชาวตางชาตมสทธไดรบเงนบานาญนหากอาศยอยในประเทศฟนแลนดเปนเวลาอยางนอย 5 ป อตราการอาจจะจายเงนมบานาญผสงอาย บานาญอาย 65 ป และบานาญทพพลภาพ (ไมวาทพพลภาพทงหมดหรอบางสวน) หรอ ผทมอายระหวาง 16 - 64 ป เปนผทไมสามารถทางานไดหรอในบางกรณการวางงานระยะยาวนาน นอกเหนอจากนผทไดรบผลประโยชนผรอดชวตจากการรบเงนบานาญแหงชาต ทไมไดรบเงนบานาญตวเองจะไดรบเงนบานาญภายใตเงอนไขของผรอดชวตของแผนบาเหนจบานาญขาราชการ นอกจากนยงเชอมโยงกบแผนบานาญแหงชาตมการชาระเงนสาหรบเดกพการอาศยอยทบานและสาหรบทหารผานศกของสงครามโลกครงทสองการจายเงนของบาเหนจบานาญแหงชาตมรปแบบสาหรบทกคนมการเพมเงนใหความชวยเหลอซงแตกตางกนตามสถานภาพสมรสของผรบบานาญ,คาใชจายการดาเนนชวตในทองถนและเงนบานาญอน ๆ

200

ทไดรบ การจายเงนเสรมอน ๆ สาหรบเดกทมภาวะพงพง ,ขนอยกบระดบความพการและคาใชจายทอยอาศย รวมทงสาหรบทหารผานศกจากสงคราม เงนบานาญแหงชาตมการสรางดชนและมมลคาเพมขนในแตละป นบตงแตการปฏรปในป 1980 บานาญแหงชาตไมตองเสยภาษ บานาญไมสงผลกระทบกบรายไดของคสมรสหรอบาเหนจบานาญแหงชาตสามารถลดลงไดจากการมเงนบานาญอน ๆ แผนบานาญแหงชาตไดรบการสนบสนนโดยมสวนรวมของผรบประมาณรอยละ2 ของกาไรสทธทางภาษในประเทศและโดยเงนสมทบนายจางรอยละ 4-5 ของคาจางผประกนตน ประเทศฟนแลนดมบานาญตามกฎหมาย 2 ระบบ ประกอบดวย (24http://www.kela.fi/in/internet/english.nsf/ NET/170308124945HP?OpenDocument)

1. บานาญแหงชาต (national pensions) 2. บานาญเกยวพนกบรายได (earnings-related pensions)

ระบบบานาญแหงชาตเปนรายไดพนฐานซงใหกบผมสทธเปนเพยงรายไดเลกนอย ซงไมใชทงหมด โดยไดรบการจายเงนจาก Kela (The Social Insurance Institution of Finland : Provider of social security benefits for all residents of Finland) ระบบบานาญเกยวพนกบรายไดใหสทธเพมขนจากการจางงานและการประกนตนเอง ประเภทของบานาญทหลากหลายสามารถตดตอสอบถามรายละเอยดเกยวกบบานาญไดทผทจายเงนบานาญหรอศนยบานาญของประเทศฟนแลนด (the Finnish Centre for Pensions) ในวนท 11 มนาคม 2011 พระราชบญญตหรอ กฎหมายการประกนเงนบานาญ (The Act on Guarantee Pensions)จะมผลบงคบใช ซงจะทาใหผทไดรบบานาญในประเทศฟนแลนดไดรบเงนเพมขนถง 687.74 ยโรตอเดอน จากปจจบนไดรบเพยง 500 ยโรตอเดอนประเภทของบานาญแหงชาตทมความแตกตางกนในชวงอาย * บานาญสาหรบผพการ ถาคณกลายเปนผพการเมอคณอายระหวาง 16-64 ป * บานาญสาหรบผวางงานถาคณวางงานยาวนานอาย60-64และเกดกอน ป1950 * บานาญสาหรบผสงอายสาหรบผทมอาย 65 ป ถาคณเลอนการรบบานาญของ คณออกไป คณจะไดรบบานาญมากขน แตถาคณเรมแตแรก คณจะไดรบเมอคณอาย 62 ป

เงนบานาญพนกงาน

พระราชบญญตบานาญพนกงาน เกดขนในป 1961 สนบสนนแผนบานาญแหงชาต ในขณะนนเพยงพอสาหรบการใชชวตของประชากรสวนใหญในชนบท จนกระทงป 1960สทธประโยชน ไมเพยงพอสาหรบชาวเมองตอมาไดมการกาหนดบานาญใหสอดคลองกบอตราคาจางและตราเปนกฎหมายสาหรบลกจาง และลกจางของรฐบาลสวนทองถน พนกงานของรฐทางานสาหรบครสตจกรและการประกอบอาชพอสระ ปลายทศวรรษมแผนสนบสนนเกษตรกร แผนรายพนฐานเรมตงแตป 1956 และในป 1986 การประกอบอาชพอสระ เชน การแสดงและการเขยนกไดรบความคมครอง บานาญสาหรบพนกงานเกดขนอยางสมบรณโดยนายจาง ภาคเอกชนหรอภาครฐทจายเงนสมทบเทา ๆ กน โดยเฉลยประมาณรอยละ 10 ของรายไดคนงาน การจดการกองทนโดยการประกนภยจาก 7 บรษทหรอตงกองทนดวยตนเอง ผประกอบอาชพอสระตองเลอกกองทน อายของการเกษยณทมสทธไดรบบานาญปกต 65 ปภาคเอกชนไดรบ 60 % ของรายไดและไดถง 66 %ของรายไดภาครฐ พนกงานเกาททางานกอนมแผนการบาเหนจบานาญ ทมประสทธภาพมการรบประกนเงนบานาญขนตาไมนอยกวารอยละ 29 ถาพวกเขาออกกอนป 1975 และ 37 %หากพวกเขาออกหลงจากวนดงกลาว เชนเดยวกบบาเหนจบานาญแหงชาต,

201

บานาญเกยวพนกบคาจางจดทาดชนและพวกเขาเพมขนในแตละป นอกจากนยงมบทบญญตบานาญเกยวกบการพการจะเกษยณอายเรว และผลประโยชนผรอดชวต'คลายกบทมผลบงคบใชสาหรบแผนบานาญแหงชาต

การประกน กรณเจบปวย

พระราชบญญตการประกนสขภาพ ป 1963 แนะนาการประกนสขภาพในฟนแลนดใน 2 ขนตอน แรกเรมตนในป 1964 ใหชาระเงนคาจางเมอหายไปจากการลาปวยหรอคลอดบตรและการชาระเงนสาหรบคาใชจายในการรกษาพยาบาลและยารกษาโรค 3 ปตอมาจะเรมจายตามใบสงยาของแพทย ทกคนทอยในประเทศฟนแลนดมากกวาระยะเวลาอนสน มสทธไดรบผลประโยชน ชาวตางชาตลงทะเบยนกบเจาหนาทสวนทองถนจะไดรบการจายเงน ป1980, มการจายเงนประจาวนสาหรบการสญเสยรายไดจากการเจบปวย รอยละ 80 ของคาจางและสามารถมอายการใชงานมากทสดเทา 300 วนทางาน จายสงบคคลทไดรบโดยทวไปสามารถรบบรการในโรงพยาบาลภาครฐฟรและคาตอบแทนอน ๆ จานวนรอยละ 60 ของคาธรรมเนยมแพทย', รอยละ 75 ของคาใชจายในหองปฏบตการและรอยละ 50 ของคาใชจายยา ป 1980 มการดแลทางทนตกรรมฟรสาหรบทกคนทเกดหลง ป 1961 แตสาหรบคนอน ๆ จะไดจายเฉพาะกรณทมปญหาทางทนตกรรมเทานน การคลอดบตรการจายเงนประมาณรอยละ 80 ของรายไดประมาณ 1 ปและสามารถเรม 5 สปดาหกอนวนเกด การประกนความเจบปวยไดรบการสนบสนนโดยผานการชาระเงนรอยละ 2 ของกาไรสทธทางภาษในทองถนโดยนายจางทจายเงนสมทบจากรอยละ 1 ของคาจางของพนกงาน, และโดยภาครฐ ผลประโยชนเหลานปรากฏ ในบรบทระหวางประเทศ, คารกษาพยาบาลเพมขนในป 1970 และ 1980 และอตราคาตอบแทนรฐบาลไมไดเกบตามอตราเดม อตราเพมขนรอยละ 25 ในป 1986 แตไมเพยงพอสาหรบนกวจารณ มผทกดรฐบาลเชอวามความจาเปนในการรกษาพยาบาลของรฐซงตงขนเปนกลมของการรกษาพยาบาลฟนแลนดเมอเทยบกบเงนอดหนนคอนขางราคาถกกบประเทศอน ๆ

การประกน การวางงาน

พระราชบญญตการประกนการวางงาน ป 1984 เกดจากการปฏรประบบชวยเหลอปญหา การวางงานในประเทศฟนแลนด พระราชบญญตนคมครองผวางงานทงหมดทมอายระหวาง 17–64 ป ผทอยในประเทศฟนแลนดซงมรายไดมาจากคาจางการทางาน บคคลไดรบการจายเงนภายใตกฎหมาย การถกตดสทธเนองจากรายไดของคสมรส, การประกอบอาชพอสระ, นกศกษาทางานเตมเวลา ,คนทไดรบเงนบานาญหรอเงนชวยเหลอการคลอดบตร ,ไมเปนผวางงานจากการเจบปวย การบาดเจบหรอพการหรอออกจากงานโดยสมครใจ , ผทสญเสยการทางานจากขอพพาทหรอผทปฏเสธทจะรบการจางงานไมมสทธรบประโยชนจากการประกนการวางงาน สทธประโยชนการวางงานม 2 รปแบบ เบยเลยงขนพนฐานรายวนประมาณ 25 € สาหรบบคคลใดกาลงมองหาการจางงาน และรายไดของคสมรสสามารถตดสทธผรบผลประโยชนทอาจเกดขนได ระยะเวลาการรบเงนชวยเหลอตราบเทายงวางงาน ผทวางงานตองเปนสมาชกของกองทนการวางงาน (ประมาณรอยละ 80 ของชาวฟนแลนด) และถาทางานอยางนอย 26 สปดาห กอนหนา 2 ปมสทธไดรบผลประโยชนมากขนนอกจากเบยเลยงขนพนฐานรายวนจะไดรบอกรอยละ 45 ของความแตกตางระหวางคาจางประจาวนและเบยเลยงขนพนฐาน หลงจาก 100 วน การจายเงนจะลดลงรอยละ 20 ผรบผลประโยชนจะไดรบเงนชวยเหลอซงสมพนธกบรายไดไดรบ 500 วนในระยะเวลา 4 ป ผใชแรงงานเคยทางาน ในระยะเวลา 15 ปทผานมาและเปนผสงอายไมสามารถหางานทาได สามารถไดรบเงนบานาญวางงานเทากบเงนบานาญทพพลภาพจนกวาจะถงอายทมสทธไดรบเงนบานาญแหงชาต สทธ

202

ประโยชนการวางงานทดาเนนการโดยสถาบนประกนสงคม เบยเลยงขนพนฐานเงนจายใหโดยรฐ นายจางและกองทนรฐสมทบเทาๆกน รอยละ 95 ของรายไดและผรบผลประโยชนรบผดชอบรอยละ 5

กองทนเงนทดแทน

กองทนเงนทดแทนจะใหกบลกจางเกดการบาดเจบในการทางานจะไดรบการคมครองทางการเงนครอบคลมคาใชจายและการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยอยางเตมท หากการบาดเจบทาใหเกดทพพลภาพถาวร, คนงานไดรบเงนสารบความพการ รอยละ 85 ของคาจางทเคยไดรบ กองทนเงนทดแทนเปนกองทนไดรบการสนบสนนจากนายจาง

ชวยเหลอครอบครว

ความชวยเหลอครอบครวทางการเงนแกครอบครวทมเดก ในรปแบบของเงนชวยเหลอเดก, การดแลบตรและคาบารงรกษาและสทธประโยชนกรณคลอดบตร พระราชบญญต ชวยแหลอเดกเกดขนในป 1948 ซงจดขนสาหรบชวยเหลอผปกครองทมเดกอายตากวา 16 ป และอยในประเทศฟนแลนดโดยไมคานงถงความมงคงหรอสญชาตของผปกครอง เงนชวยเหลอการดแลเดกเรมจายตงแต ป 1970 ใหกบผปกครองทอยบานดแลเดกเลก หรอมการจางคนอนใหดแลเดก ประโยชนคลอดบตรตามกฎหมาย ป 1930จายสาหรบการตงครรภแตละครง มการชวยเหลออนๆ อกมากมายจดไวสาหรบหญงตงครรภ

สวสดการสงคม นอกเหนอจากจากมาตรการขางตนเพอบรรลเปาหมายทางสงคมจงจดใหมสวสดการสงคม ไดรบเงนอดหนนรฐบาลแหงชาตของ 30-60 % ในการทาบรการสงคมแบบเดยวกนทวประเทศ มงเนนการปกครองทองถนในการจดบรการทางสงคม เชน การใหคาปรกษาทวไปและครอบครว การทาทอยอาศย เยาวชนและตดสรา กฎหมายนใหทองถนมสวนรบผดชอบโดยกาหนดรายละเอยดใหผเชยวชาญทจะชวยเหลอคนอาศยอยทบาน แตไมสามารถดแลตวเองได สถาบนการศกษาสาหรบคนเหลาน ไมวาจะปญหาดานอาย พการทางจตใจ พวกเขาอาจ ไม อาศยอยทบานอกตอไปกจะมหนวยงานทางสวสดการสงคมไปใหความชวยเหลอ

บรการการดแลเดก

พระราชบญญตการดแลเดกในป 1973 เปนเงอนไขทาใหองคกรปกครองสวนทองถนใหการดแลเดกเปนรายวนสาหรบครอบครวทมความตองการซงเปนการดแลเดกอายไมเกน 7 ปจะไดรบการดแลจากศนยดแลเดกหรอบางครงเปนศนยดแลเดกของภาคเอกชน แตโดยทวไปรฐบาลทองถนหรอศนยทไดรบการรบรองจะดแลทงทบานหรอนอกบาน ถงแมวามสถานทรบดแลเดกถง 2 เทา ประมาณเพอตอบสนองความตองการของผปกครองใหผปกครองม 3 ทางเลอกระหวางการจายเงนให การดแลทบาน หรอ สถานทสาหรบเดกในศนยดแลเดก สวสดภาพเดกตามพระราชบญญตขององคกรปกครองสวนทองถนเกดขนเพอดแลเดกและใหอานาจใชความหลากหลายของมาตรการนหากเดกถกทอดทงหรอถกลวงละเมด

บรการสาหรบ ผพการ

สวสดการของผพการ ป 1946 กาหนดหนาทความรบผดชอบในการรกษาผพการทางรางกาย ทงทางดานทอยอาศย , การฝกอบรมอาชพ, สภาพแวดลอมการทางานและการฟนฟสมรรถภาพ

203

ทางรางกายไดควบคมดแลโดยคณะกรรมการแหงชาตดานสวสดการสงคม และมโรงเรยนสาหรบเดกพการไมสามารถเขาเรยนในโรงเรยนสามญภาคปกตได อปกรณพเศษ เชน ขาเทยม การปรบสภาพแวดลอมของทอยอาศย คนพการทางจตใจไดรบสวสดการตงแตทพกอาศย สถาบนซงเปนศนยใหการดแลการทาประชมเชงปฏบตการเกยวกบอาชพง สถานทอาจไมเพยงพอทจะรองรบผพการทางจตใจแตหนวยงานภาคเอกชนมทอยอาศยหรอในบานสาหรบ ผเกษยณอาย บานาญสาหรบผพการ ถาคณมความเจบปวยยาวนาน คณไดรบเงนสงเคราะหกรณเจบปวย (Sickness Allowance)ซงจายใหกบบคคลทมอายระหวาง 16-67 ป ถาคณปวยเปนระยะเวลายาวนาน คณสามารถสมครเขาสระบบบานาญสาหรบคนพการได คณมสทธไดรบบานาญสาหรบผพการ มคณสมบตดงน * บานาญอน ๆ หรอผลประโยชนคณไดรบไมมากพอมจานวนจากดไมเพยงพอ * คณอาศยในประเทศฟนแลนดไมนอยกวา 3 ปหลงจากคณอายครบ 16 ป * คณมอาย 16-64 ป * คณมความเจบปวย ไดรบบาดเจบหรอไมสามารถหารายไดในการดาเนนชวตได ถาอาย 60 ปหรอมากกวานนคณสามารถรบบานาญสาหรบผพการได ถาคณตาบอดหรอพการทางกายไมสามารถเคลอนไหวไดปราศจากการชวยเหลอ คณมสทธไดรบบานาญผพการภายใตกฎหมายบานาญแหงชาต (25http://www.kela.fi/in/ internet/english.nsf/NET/170308124945HP?OpenDocument)

บรการสาหรบ ผใชสารเสพตด

บรการสาหรบผใชสารเสพตดเปนสวสดการสาหรบสงมนเมาหรอสารเสพตด พระราชบญญต ป 1985 สวนใหญประเทศฟนแลนดมปญหาโรคพษสราเรอรง สงคมของชาวฟนแลนดไมไดเหนแอลกอฮอลเปนสวนหนงของชวตประจาวน แตเหนวาแอลกอฮอลเปนสงทบรโภคในโอกาสพเศษ หลกฐานทางการแพทยพบวาพฤตกรรมนเปนอนตรายอบตการณของการเสยชวต โดยฟนแลนดเปนโรคพษสราเรอรง 7 เทาของสวเดนและ 20 เทาของเดนมารก เนองจากมปญหาแอลกอฮอล ตอมาป 1976 กฎหมายทหามการโฆษณาสราในสอสงพมพ กระทรวงกจการสงคมและสขภาพในแผนกพเศษทเกยวของกบการใชสารเสพตด การควบคมอารมณและภาควชานโยบายแอลกอฮอลทกาหนดแผนสวสดการและกากบรฐผกขาดสรารบผดชอบในการผลตนาเขาและจาหนายเครองดมแอลกอฮอล หนวยงานทองถนทใหความหลากหลายของสงอานวยความสะดวกสาหรบการตดสรารวมถงคลนกบานครงทางและทอยอาศยฉกเฉนเปด 24 ชวโมงตอวนทนาเสนอการรกษาถอนการตดสรา รฐสนบสนนสวสดการใหภาคเอกชนและหนวยงานทเปนอาสาสมครใจชวยใหบรการการเลกสรา

ตอนท 4.4 ผลการศกษารปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทได จากการวจยเอกสารและจากการลงพนทภาคสนาม คณะผวจยไดทาการสงเคราะหรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวจากการประมวลผลขอมลทตยภมในรปของการวจยเอกสารและขอมลปฐมภมจากการลงพนทภาคสนามสมภาษณครอบครวทงสน จานวน 7,684 ครอบครว ในพนทศกษา ประกอบดวย กรงเทพมหานครและเขตปรมณฑล ไดแก

204

กรงเทพมหานครและจงหวดสมทรปราการ ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม ภาคกลาง ไดแก จงหวดนครสวรรคและจงหวดชลบร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดขอนแกนและจงหวดอบลราชธาน และภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช ทสอดคลองกบความตองการของครอบครว โดยจาแนกลกษณะครอบครวเปน 2 กลม ไดแก กลมครอบครวทวไป หมายถง ครอบครวทมโครงสรางครอบครวสมบรณ ประกอบดวยครอบครวขยาย ครอบครวเดยว และครอบครวไมมบตร (คสาม-ภรรยา) กลมครอบครวลกษณะพเศษ หมายถง ครอบครวทมโครงสรางสมาชกครอบครวไมสมบรณหรอขาดสมดลในการดาเนนชวตครอบครว ประกอบดวย ครอบครวทญาตพนองอยกนเอง ครอบครวเลยงเดยวมพอหรอแมเลยงเพยงคนเดยวเลยงลก ครอบครวทมแมอายตากวา 20 ป ครอบครวทมผพการ ครอบครวทมผปวยดวยโรคเรอรงและโรครนแรงและครอบครวทมผปวยทางจตเวช 4.4.1 ผลการวเคราะหรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทไดจากการคนควาและรวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากการประมวลวเคราะหสงเคราะหรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว 8 ดาน โดยจาแนกลกษณะครอบครวเปน 2 กลม ไดแก กลมครอบครวทวไป และกลมครอบครวลกษณะพเศษ สรปผลการศกษาได ดงน 1) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานสขภาพ ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวเปนการเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามกฎหมายทรองรบ ในฐานะของประชาชนคนไทย เชน สทธพนฐานของบคคลในรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 สทธตามพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 เปนตน จะเหนไดวา ครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษไดรบบรการทจดไมแตกตางกน ไมวาจะเปนเขตเมองหรอเขตชนบท ตารางท 4.71 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานสขภาพ

ครอบครวทวไป ครอบครวลกษณะพเศษ เขตเมอง เขตชนบท เขตเมอง เขตชนบท

1. ระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต (บตรทอง)

2. ระบบประกนสงคม/กองทนเงนทดแทน

3. ระบบสวสดการ ขาราชการ/รฐวสาหกจ และครอบครว

4. ประกนอบตเหตใน สถานศกษา

5. ประกนสขภาพเอกชน (AIA ,ไทยประกนชวต)

6. นโยบายประกนอบตเหต เอออาทร

1. ระบบหลกประกนสขภาพ แหงชาต (บตรทอง)

2. ระบบประกนสงคม/ กองทนเงนทดแทน 3. ระบบสวสดการขาราชการ/

รฐวสาหกจ และครอบครว

4. ประกนอบตเหตในสถานศกษา





3. ระบบสวสดการขาราชการ/รฐวสาหกจ และครอบครว






3. ระบบสวสดการขาราชการ/รฐวสาหกจ และครอบครว




7. บรการทางการแพทยสาธารณสขทสะดวกรวดเรวสาหรบผสงอาย

8. การชวยเหลอดานการรกษาพยาบาลอน ๆ เชน สงคมสงเคราะห ในโรงพยาบาล

7. บรการทางการแพทยสาธารณสขทสะดวกรวดเรวสาหรบผสงอายกรณพเศษ

8. การชวยเหลอดานการรกษาพยาบาลอน ๆ เชน สงคมสงเคราะหในโรงพยาบาล

7. บรการทางการแพทยสาธารณสขทสะดวกรวดเรวสาหรบผสงอาย และผพการ

8. การชวยเหลอดานการรกษาพยาบาลอน ๆ เชน สงคมสงเคราะห

7. บรการทางการแพทยสาธารณสขทสะดวกรวดเรวสาหรบผสงอายและผพการ

8. การชวยเหลอดานการรกษาพยาบาลอน ๆ เชน สงคมสงเคราะหใน

205

9. ผตดสารเสพตดไดรบ การบาบดและฟนฟในโรงพยาบาลของรฐและภาคเอกชน

10. โรคตดตอทตองรกษาอยางเรงดวนทนตอหตการณ

9. ผตดสารเสพตดไดรบ การบาบดและฟนฟ ในโรงพยาบาลของรฐและภาคเอกชน

10. โรคตดตอทตองรกษาอยางเรงดวนทนตอเหตการณ

ในโรงพยาบาล 9. Home Help Care

การดแล/เยยมเยยนผสงอายและผพการทบานโดยเจาหนาทสงเสรมสขภาพของโรงพยาบาลรฐ

โรงพยาบาล 9. Home Help Care การ

ดแล/เยยมเยยนผสงอายและผพการทบานโดยเจาหนาทสงเสรมสขภาพของโรงพยาบาลรฐ

3) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานการศกษา ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวโดยเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามกฎหมายทรองรบ ในฐานะของประชาชนคนไทย เชน สทธพนฐานของบคคลในรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 สทธตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนตน จะเหนไดวา ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษไดรบบรการทไมแตกตางกน แตในเขตเมอง ตารางท 4.72 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานการศกษา


1. เรยนฟร 15 ป 2. ทนการศกษา/กองทนกยม

(กยศ. กรอ.) 3. ทนการศกษาภาคเอกชน 4. โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 5. โครงการทนการศกษาสาน

ฝนเดกไทย 6. โครงการอาหารกลางวน 7. โครงการอาหารเสรม (นม)

โรงเรยนฟร 8. การศกษานอกโรงเรยน

1. เรยนฟร 15 ป 2. ทนการศกษา/กองทน

กยม (กยศ.กรอ.) 3. ทนการศกษาภาคเอกชน 4. โครงการ 1 อาเภอ 1 ทน 5. โครงการทนการศกษา

สานฝนเดกไทย 6. โครงการอาหารกลางวน 7. โครงการอาหารเสรม

(นม)โรงเรยนฟร 8. การศกษานอกโรงเรยน

1. โรงเรยนศกษาพเศษเฉพาะความพการ

2. โรงเรยนศกษาสงเคราะห 3. โรงเรยนเรยนรวม 4. การศกษานอกระบบและ

อธยาศย 5. ทนการศกษา/กองทนกยม

(กยศ./ กรอ.) 6. การศกษาขนพนฐานและ

อาชวศกษาสาหรบ ผพการ

1. โรงเรยนศกษาพเศษเฉพาะความพการ

2. โรงเรยนศกษาสงเคราะห 3. โรงเรยนเรยนรวม 4. การศกษานอกระบบและ

อธยาศย 5. ทนการศกษา/กองทนกยม

(กยศ./ กรอ.) 6. การศกษาขนพนฐานและ

อาชวศกษาสาหรบผพการ 7. การศกษานอกโรงเรยน

9. การศกษาทางเลอก เชน Home school ครภมปญญา ศาสนธรรม สอการเรยนรและ แหลงการเรยนร

9. การศกษาทางเลอก เชน Home school ครภมปญญา ศาสนธรรม สอการเรยนร และแหลงการเรยนร

7. การศกษานอกโรงเรยน 8. การศกษาทางเลอกจดโดย

ครอบครว หรอ Home School การศกษาทางเลอกองระบบรฐ การศกษาทางเลอก สายครภมปญญา การศกษา ทางเลอกศาสนธรรม การศกษาทางเลอกทเปนสถาบนนอกระบบรฐการศกษาทางเลอกของกลมผานกจกรรม และการศกษาทางเลอกผานสอการเรยนรและแหลงเรยนร

8. การศกษาทางเลอกจดโดยครอบครว หรอ Home School การศกษาทางเลอกองระบบรฐ การศกษาทางเลอก สายครภมปญญา การศกษาทางเลอกศาสนธรรม การศกษาทางเลอกทเปนสถาบนนอกระบบรฐการศกษาทางเลอกของกลมผานกจกรรม และการศกษาทางเลอกผานสอการเรยนรและแหลงเรยนร

9. ทนการศกษาภาคเอกชน

206

9. ทนการศกษาภาคเอกชน 3) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานชวตการงาน/อาชพ ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวโดยเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามกฎหมายทรองรบ ในฐานะของประชาชน เชน สทธตามกฎหมายแรงงาน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533 เปนตน ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษไดรบบรการแตกตางกน ยกเวน ตารางท 4.73 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานดานชวตการงาน/อาชพ


1. กองทนประกนสงคม 2. โครงการตนกลาอาชพ 3. มาตรการแกไขการวางงาน

ชะลอการเลกจาง 4. พ.ร.บ.คมครองแรงงาน 5. นโยบายประกนการ

วางงาน (ประกนสงคม) 6. เงนสงเคราะหกรณ

ออกจากงานหรอตาย 7. บาเหนจบานาญ (ประกนสงคม)

1. กองทนประกนสงคม 2. โครงการตนกลาอาชพ 3. มาตรการแกไขการวางงาน

ชะลอการเลกจาง 4. พ.ร.บ.คมครองแรงงาน 5. นโยบายประกนการ

วางงาน (ประกนสงคม) 6. เงนสงเคราะหกรณ

ออกจากงานหรอตาย 7. บาเหนจบานาญ

(ประกนสงคม)

1. กองทนประกนสงคม 2. พ.ร.บ.คมครองแรงงาน 3. การฝกอาชพ 4. การประกอบอาชพอสระ 5. บรการจดหางานสาหรบ

คนพการและ สถานประกอบการ

6. เงนกเพอการประกอบอาชพ/เงนทนอดหนน

7. จดทะเบยนผพการเพอสทธประโยชนตาง ๆ

1. การฝกอาชพ 2. การประกอบอาชพอสระ 2. บรการจดหางานสาหรบ

คนพการและ สถานประกอบการ

3. เงนกเพอการประกอบอาชพ/เงนทนอดหนน

4. จดทะเบยนผพการเพอสทธประโยชนตาง ๆ

8. การจดหางาน : สานกงานจดหางานทกจงหวด

9. การฝกอาชพ 10. ชวยเหลอเงนทนประกอบ

อาชพผยากไร

8. การจดหางาน : สานกงานจดหางานทกจงหวด

9. การฝกอาชพ 10. ชวยเหลอเงนทน

ประกอบอาชพผยากไร

4) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานรายได ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวโดยเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามนโยบายทรฐจดใหตามเงอนไขทกาหนด อาจแตกตางกนตามลกษณะอาชพ ทรพยากรทมอย และพนทประกอบอาชพ เชน ตามนโยบายเรงดวนของรฐบาลเพอสงเสรมใหประชาชนในชนบทมอาชพ มรายได มทกษะและศกยภาพในการประกอบอาชพ มคณภาพชวตความเปนทอยทดขน หรอโรงงานอตสาหกรรม เปนตน ดงนน ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษจะไดรบบรการไมแตกตางกน

207

ตารางท 4.74 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานดานชวตการงาน/อาชพ


1. โครงการกองทนหมบานและชมชนเมอง

2. โครงการธนาคารประชาชน

3. โครงการหนงตาบล หนงผลตภณฑ (OTOP)

4. โครงการชวยเหลอ คาครองชพประชาชนและบคลากรภาครฐ (เชคชวยชาต)

5. กากบดแลราคาสนคาอปโภคบรโภค (โครงการธงฟาราคาประหยด)

6. โครงการสงเสรมและสนบสนนอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม (SME)

7. มาตรการภาษชวย ผมรายไดนอย (ลดภาษ)

1. รกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตร

2. โครงการกองทนหมบานและชมชนเมอง

3. โครงการธนาคารประชาชน

4. โครงการหนงตาบล หนงผลตภณฑ (OTOP)

5. โครงการชวยเหลอ คาครองชพประชาชนและบคลากรภาครฐ (เชคชวยชาต)

6. กากบดแลราคาสนคา

อปโภคบรโภค (โครงการธงฟาราคาประหยด)

7. โครงการสงเสรมและสนบสนนอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม (SME)

1. เบยยงชพคนพการ 2. เงนกเพอการประกอบ

อาชพและเงนทนอดหนน 3. โครงการธนาคาร

ประชาชน 4. โครงการหนงตาบล

หนงผลตภณฑ (OTOP) 5. กากบดแลราคาสนคา


6. โครงการสงเสรมและ

สนบสนนอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม (SME)

7. มาตรการภาษชวย ผมรายไดนอย/ผดอยโอกาส (ลดภาษ)

1. เบยยงชพคนพการ 2. เงนกเพอการประกอบ

อาชพและเงนทนอดหนน 3. โครงการธนาคาร

ประชาชน 4. โครงการหนงตาบล

หนงผลตภณฑ (OTOP) 5. กากบดแลราคาสนคา


6. โครงการสงเสรมและ

สนบสนนอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม (SME)

7. มาตรการภาษชวย ผมรายไดนอย/ผดอยโอกาส (ลดภาษ)

8. โครงการสนบสนนเงนทน

ใหแกประชาชนในหมบานยากจน

9. โครงการขนทะเบยน คนจน

10. โครงการแกไขปญหาหนสนนอกระบบ (ธนาคารออมสน)

8. มาตรการภาษชวยผมรายไดนอย (ลดภาษ)

9. โครงการพกชาระหนเกษตรกรรายยอย

11. โครงการสนบสนนเงนทนใหแกประชาชนในหมบานยากจน

12. โครงการขนทะเบยน คนจน

13. โครงการกยมของธนาคารเพอการเกษตร และสหกรณ (ธกส.)

208

5) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวโดยเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามนโยบายทรฐจดใหตามเงอนไขทกาหนด อาจแตกตางกนตามความจาเปนขดสนหรอรายไดนอย และพนทอยอาศย เชน ตามนโยบายเรงดวนของรฐบาลเพอจดสรางทอยอาศยใหกบผดอยโอกาสและผมรายไดนอยในเขตเมอง เปนตน ดงนน ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษจะไดรบบรการไมแตกตางกน ยกเวนผพการ ตารางท 4.75 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานทอยอาศยและ สภาพแวดลอม


1. โครงการบานเอออาทร 2. โครงการบานมนคง 3. แบบแปลนบาน(โครงการ

แบบบานเพอประชาชน 33 แบบ รบฟร)

4. บานพกเดกและครอบครว (กรณประสบปญหา)

5. การหกลดหยอนภาษจากการกยมเงนเพอเชาซอ สรางอยอาศย

6. โครงการบานยม สานฝนคนอยากมบาน (ขาราชการ/ลกจางกทม.)

1. โครงการบานเอออาทร 2. โครงการบานมนคง 3. แบบแปลนบาน (โครงการ




6. การกยมเพอซอบาน/ซอมแซมของธนาคารอาคารสงเคราะห (ธอส.)

1. โครงการบานเอออาทร 2. โครงการบานมนคง 3. แบบแปลนบาน(โครงการ




6. การกยมเพอซอบานของธนาคารอาคารสงเคราะห (ธอส.)

1. โครงการบานเอออาทร 2. โครงการบานมนคง 3. แบบแปลนบาน (โครงการ


4. บานพกเดกและครอบครว (กรณประสบปญหา) 5. การหกลดหยอนภาษจาก

การกยมเงน เพอเชาซอ สรางอยอาศย

6. การกยมเพอซอบานของ ธนาคารอาคารสงเคราะห (ธอส.)

7. การกยมเพอซอบานซอมแซมของธนาคารอาคารสงเคราะห (ธอส.)

7. เครองอานวยความสะดวก อาท หองนา ทางขน- ลงถนน/บรการสาธารณะสาหรบคนพการ

7. เครองอานวยความสะดวก อาท หองนา ทางขน - ลงถนน/บรการสาธารณะสาหรบคนพการ

6) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานชวตครอบครวและชมชน ครอบคลมบรการสวสดการสงคมทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวโดยเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามกฎหมายทรองรบหรอนโยบายทรฐจดใหตามเงอนไขทกาหนด อาจแตกตางกนตามสถานภาพและความจาเปน เชน ตามนโยบายเรงดวนของรฐบาลเพอสงเสรมใหครอบครวเขมแขง มรายได มทกษะและศกยภาพในการประกอบอาชพ มคณภาพชวตความเปนทอยทดขน เปนตน ดงนน ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษจะไดรบบรการไมแตกตางกน ยกเวนผพการ

ตารางท 4.76 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานชวตครอบครวและชมชน

209


1. เบยยงชพผสงอาย 2. โครงการชมชนพอเพยง

เพอยกระดบชมชน 3. มาตรการภาษชวยเหลอ

บตร 4. มาตรการภาษชวยคาเลยง

ดบพการ 5. พ.ร.บ.คมครองเดก 6. พ.ร.บ.คมครอง

ผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครวฯ

7. พรบ. ผสงอาย 8. โครงการจดตง

ศนยพฒนาครอบครว ในชมชน

9. พ.ร.บ.การฌาปนกจสงเคราะห

10. โครงการเตรยมความพรอมครอบครวผาสก




ดบพการ 5. พ.ร.บ.คมครองเดก 6. พ.ร.บ.คมครอง

ผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครวฯ

7. พ.ร.บ.ผสงอาย 8. โครงการจดตงศนยพฒนา

ครอบครว ในชมชน



1. พ.ร.บ.การฟนฟสมรรถภาพคนพการ

2. เบยยงชพคนพการ 3. เงนสงเคราะหครอบครว

กรณยากจนหรอยากลาบาก




ดบพการ 8. พ.ร.บ.คมครองเดก 10. พ.ร.บ.ผสงอาย 11. โครงการจดตงศนยพฒนา

ครอบครว ในชมชน


1. พ.ร.บ.การฟนฟสมรรถภาพคนพการ

2. เบยยงชพคนพการ 3. เงนสงเคราะหครอบครว

กรณยากจนหรอยากลาบาก

4. เบยยงชพผสงอาย 5. โครงการชมชนพอเพยง 6. โครงการสงเสรมอสม.

ประจาหมบาน (อสม.เชงรก)

7. มาตรการภาษชวยเหลอบตร

8. มาตรการภาษชวยคาเลยงดบพการ

9. พ.ร.บ.คมครองเดก 10. พ.ร.บ.ผสงอาย 11. โครงการจดตง

ศนยพฒนาครอบครว ในชมชน

11. การจดตงศนยบรการชวยเหลอเดกและสตร ในภาวะวกฤตจากความรนแรง (OSCC)

12. การสงเคราะหจดงานศพสาหรบผสงอาย

13. เงนสงเคราะหครอบครวกรณยากจนหรอยากลาบาก

14. โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน(SML)ตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

15. กองทนฌาปนกจชมชน


12. การสงเคราะหจดงานศพสาหรบผสงอาย

13. เงนสงเคราะหครอบครวกรณยากจนหรอยากลาบาก











16. กองทนฌาปนกจชมชน 7) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานคมนาคมและการสอสาร ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวโดยเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามนโยบายทรฐจดใหตามเงอนไขทกาหนด อาจแตกตางกนตามความจาเปน เชน ตามนโยบายเรงดวนของรฐบาลเพอแบงเบาภาระประชาชนเรองคาครองชพ มชองทางการสอสารเพอพฒนาคณภาพชวตความเปนทอยทดขน เปนตน ดงนน ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษจะไดรบบรการไมแตกตางกน ยกเวนผพการ

210

ตารางท 4.77 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานคมนาคมและการสอสาร ครอบครวทวไป ครอบครวลกษณะพเศษ

เขตเมอง เขตชนบท เขตเมอง เขตชนบท 1. มาตรการลดภาระ

คาครองชพของประชาชน มาตรการ 6 เดอนฟร "นา-ไฟ-รถเมลลม- รถไฟชน 3-ตรงราคา กาซแอลพจ"

2. การชวยเหลอดาน คาโดยสารยานพาหนะ แกผสงอาย

1. มาตรการลดภาระ คาครองชพของประชาชน มาตรการ 6 เดอนฟร "นา-ไฟ-รถเมลลม- รถไฟ ชน 3-ตรงราค ากาซแอลพจ"

2. การชวยเหลอดาน คาโดยสารยานพาหนะ แกผสงอาย

3. อนเตอรเนตตาบล

1. มาตรการลดภาระ คาครองชพของประชาชน มาตรการ 6 เดอนฟร "นา-ไฟ-รถเมลลม- รถไฟชน 3-ตรงราคา กาซแอลพจ"

2. การชวยเหลอดาน คาโดยสารยานพาหนะแกผสงอาย/คนพการ

3. อนเตอรเนตตาบล 4. บรการขนสงสาธารณะ

เชน รถไฟ รถไฟฟา รถเมล ฯลฯ

1. มาตรการลดภาระ คาครองชพของประชาชน มาตรการ 6 เดอนฟร "นา-ไฟ-รถเมลลม- รถไฟชน 3-ตรงราคา กาซแอลพจ"

2. การชวยเหลอดาน คาโดยสารยานพาหนะแกผสงอาย/คนพการ

3. อนเตอรเนตตาบล 4. บรการขนสงสาธารณะ

เชน รถไฟ รถไฟฟา รถเมล ฯลฯ

8) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานการมสวนรวม ครอบคลมบรการทรฐจดใหประชาชนทวไป ซงมไดจดขนสาหรบครอบครวเปนการเฉพาะ แตสมาชกครอบครวสามารถใชสทธตามนโยบายทรฐจดใหตามเงอนไขทกาหนด อาจแตกตางกนตามศกยภาพชมชนและพนท เชน ตามนโยบายสรางสงคมแหงการเรยนรของรฐบาล เพอสงเสรมใหประชาชนมสวนรวม มทกษะและศกยภาพในการพงตนเอง เปนตน ทงครอบครวทวไปและครอบครวลกษณะพเศษจะไดรบบรการไมแตกตางกน ตารางท 4.78 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวดานการมสวนรวม


1. กองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคมภาคประชาชน

2. กองทนสวสดการชมชนภาครฐ

3. สจจะออมทรพย 4. โครงการสงเสรม อสม.

ประจาหมบาน (อสม.เชงรก) 5. อพปร.(อาสาสมครปองกน

ภยฯ) ประจาหมบาน

1. กองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคม

ภาคประชาชน 2. กองทนสวสดการชมชน

ภาครฐ 3. สจจะออมทรพย 4. โครงการสงเสรม อสม.

ประจาหมบาน (อสม.เชงรก) 5. อพปร.(อาสาสมครปองกน

ภยฯ) ประจาหมบาน



3. สจจะออมทรพย 4. โครงการสงเสรมอสม.

ประจาหมบาน (อสม.เชงรก) 5. อพปร. (อาสาสมคร

ปองกนภยฯ) ประจาหมบาน



3. สจจะออมทรพย 4. โครงการสงเสรมอสม.

ประจาหมบาน (อสม.เชงรก) 5. อพปร. (อาสาสมคร

ปองกนภยฯ) ประจาหมบาน

จะเหนไดวา รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทง 8 ดาน เทาทประมวลจากขอมลเอกสารวชาการตางๆ ยงไมปรากฏแนวปฏบตทชดเจนตอเนองสาหรบครอบครวเปนการเฉพาะ สวนใหญจะครอบคลมประชาชนทวไปและเปนภาระงานของสวนราชการทรบผดชอบ โดยหนวยงานเหลานนทางานดานครอบครวโดยออมหรอเรยกไดวาอยางแฝงตว กลาวคอ เปนงานบรการสงคมและสวสดการสงคมสาหรบประชาชนทวไป ซงผรบบรการเปนประชาชน และประชาชนกคอสมาชกครอบครวนนเอง

211

4.4.2 ผลการวเคราะหรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทไดจากการลงพนทภาคสนาม โดยจาแนกลกษณะครอบครวเปน 2 กลม ไดแก กลมครอบครวทวไป และกลมครอบครวพเศษ เมอเปรยบเทยบระหวางการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกนดานตางๆ พบวาผลการศกษามความคลายคลงกน ในทนขอนาเสนอขอมลของครอบครวทวไป (N=5,708) ซงมจานวนกลมตวอยางมากกวาครอบครวลกษณะอน 1) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานสขภาพ ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน บตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา) (รอยละ 86.1) และมความตองการหลกประกนดานสขภาพ ในอนาคต ไดแก บตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา) (รอยละ 90.2) รองลงมาเปนประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) และประกนสงคม (ลกจาง) (รอยละ 60.6 และ 59.8 ตามลาดบ) ตารางท 4.79 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกน ดานสขภาพ

หลกประกนดานสขภาพ

การไดใชประโยชน ความตองการ

N=5,708 N=5,708

ไมใช ใช ไมตองการ ตองการ

1) บตรทอง (โครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา) 13.9 86.1 9.8 90.2

2) สวสดการรกษาพยาบาล (ขาราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ)

83.3 16.7 61.5 38.5

3) ประกนสงคม (ลกจาง) 60.6 39.4 40.2 59.8

4) ประกนสขภาพ (ภาคเอกชน) 70.0 30.0 42.7 57.3

5) ประกนอบตเหต (ภาคเอกชน) 65.5 34.5 39.4 60.6


86.7 13.3 50.2 49.8

2) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานการศกษา ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน การศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) (รอยละ 54.9) และมความตองการหลกประกนดานการศกษา ในอนาคต ในเรองของการศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) (รอยละ 70.5) รองลงมาเปนทนการศกษา และกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) (รอยละ 59.2 และ 52.5 ตามลาดบ) ตารางท 4.80 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกน ดานการศกษา

หลกประกนดานการศกษา


N=5,708 N=5,708


1) การศกษาขนพนฐาน 15 ป (ป.1-ม.6) 45.1 54.9 29.5 70.5

2) การศกษาพเศษสาหรบคนพการ 99.1 0.9 76.5 23.5

3) การศกษานอกระบบโรงเรยน(กศน.) 90.4 9.6 65.6 34.4

4) ทนการศกษา 83.4 16.6 40.8 59.2

5) กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) 83.9 16.1 47.5 52.5

3) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานชวตการงาน/อาชพ ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) (รอยละ 24.8) และมความตองการหลกประกนดานชวตการงาน/อาชพในอนาคต ไดแก โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) (รอยละ 54.6) โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ (รอยละ 52.6) ตารางท 4.81 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกนดานชวตการงาน/

อาชพ

212

หลกประกนดานชวตการงาน/อาชพ


N=5,705 N=5,705


1) โครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (OTOP) 88.0 12.0 48.7 51.3

2) โครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน (SML) 80.7 19.3 45.4 54.6

3) โครงการเพมศกยภาพผวางงานเพอสรางมลคาทางเศรษฐกจ

93.0 7.0 47.4 52.6

4) กองทนเงนทดแทน สาหรบลกจาง 93.3 6.7 58.3 41.7

5) กองทนคมครองการทพลภาพ 96.0 4.0 63.3 36.7

6) สนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.)

75.2 24.8 51.7 48.3

4) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานรายได ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทสมบรณสวนใหญ ไดใชประโยชน กองทนฌาปนกจสงเคราะห (รอยละ 56.1) รองลงมาเปน กองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 39.3) และมความตองการหลกประกนดานรายไดในอนาคต ในเรองของกองทนฌาปนกจสงเคราะห เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส และกองทนหมบานและชมชนเมอง (รอยละ 75.3 68.9 และ 63.5 ตามลาดบ) ตารางท 4.82 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกน ดานรายได

หลกประกนดานรายได


N=5,708 N=5,708


1) กองทนหมบานและชมชนเมอง 60.7 39.3 36.5 63.5

2) กองทนสวสดการชมชน 88.4 11.6 54.0 46.0

3) กองทนสจจะออมทรพย 71.2 28.8 44.1 55.9

4) ธนาคารหมบาน/ธนาคารชมชน 94.7 5.3 55.7 44.3

5) ประกนราคาผลผลตทางการเกษตร 72.0 28.0 50.1 49.9

6) เบยยงชพผสงอาย/คนพการ/ผปวยเอดส 64.8 35.2 31.1 68.9

7) สหกรณ/สหกรณเครดตยเนยน 84.6 15.4 57.3 42.7

8) กองทนฌาปนกจสงเคราะห 43.9 56.1 24.7 75.3

5) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน สนเชอทอยอาศย (กซอบานดอกเบยตาธอส./ธ.ออมสน) (รอยละ 6.6) และมความตองการหลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ในอนาคต ในเรองของโครงการบานมนคง (พฒนาทอยอาศยในชมชนแออด) โครงการบานเอออาทร (แกปญหาทอยอาศยผมรายไดนอย) สนเชอทอยอาศย (กซอบานดอกเบยตาธอส./ธ.ออมสน) (รอยละ 35.0 34.1 และ 33.0 ตามลาดบ) ตารางท 4.83 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกนดานทอยอาศย

และสภาพแวดลอม

หลกประกนดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม


N=5,705 N=5,705


1) โครงการบานเอออาทร (แกปญหาทอยอาศยผมรายไดนอย) 96.6 3.4 65.9 34.1

213

2) โครงการบานมนคง (พฒนาทอยอาศยในชมชนแออด) 94.7 5.3 65.0 35.0

3) สนเชอทอยอาศย (กซอบานดอกเบยตาธอส./ธ.ออมสน) 93.4 6.6 67.0 33.0

4) สนเชอทอยอาศยของขาราชการ (ธนาคารกรงไทย) 98.2 1.8 74.1 25.9

5) เงนกเพอทอยอาศย/การเคหะสงเคราะห (สหกรณออมทรพย)

96.7 3.3 70.7 29.3

6) ไฟฟาฟร (ไมเกน 50หนวย) 50.1 49.9 8.4 91.6

7) นาประปาฟร 84.3 15.7 12.2 87.8

6) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานชวตครอบครวและชมชน ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน กฏหมายครอบครว (รอยละ 70.8) รองลงมาเปนโครงการเศรษฐกจพอเพยง (รอยละ 32.0) และมความตองการหลกประกนดานชวตครอบครวและชมชน ในอนาคต ในเรองของกฏหมายครอบครว (รอยละ 84.5) รองลงมาเปนโครงการเศรษฐกจพอเพยง (รอยละ 70.5) และโครงการครอบครวเขมแขง (รอยละ 59.7) ตารางท 4.84 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกน ดานชวต


หลกประกน


N=5,708 N=5,708


1) โครงการครอบครวเขมแขง 87.7 12.3 40.3 59.7

2) โครงการคาราวานเสรมสรางเดก 93.0 7.0 46.0 54.0

3) การประชมสมชชาครอบครว 93.0 7.0 51.6 48.4

4) มาตรฐานครอบครวเขมแขง 89.8 10.2 43.9 56.1

5) กฏหมายครอบครว 29.2 70.8 15.5 84.5

6) โครงการเศรษฐกจพอเพยง 68.0 32.0 29.5 70.5

7) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานการคมนาคมและการสอสาร ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน ไฟฟาฟร (ไมเกน 50หนวย) (รอยละ 49.9) รองลงมาเปนโครงการเศรษฐกจพอเพยง (รอยละ 32.0) และมความตองการหลกประกนดานการคมนาคมและการสอสาร ในอนาคต ในเรองของกฏหมายครอบครว (รอยละ 84.5) รองลงมาเปนโครงการเศรษฐกจพอเพยง (รอยละ 70.5) ตารางท 4.85 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกนดานการคมนาคม

และการสอสาร



N=5,708 N=5,708


1) รถเมลฟร 92.1 7.9 30.8 69.2

2) รถไฟฟร 94.6 5.4 32.0 68.0

3) อนเตอรเนทตาบล 97.9 2.1 42.1 57.9

8) หลกประกนความมนคงของครอบครวดานการมสวนรวม ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวทวไปสวนใหญ ไดใชประโยชน เวทประชาคมหมบาน (รวมคดพฒนา/แกปญหา) (รอยละ 59.2) รองลงมาเปนเวทนโยบายสาธารณะ (รวมกาหนดนโยบาย) (รอยละ 40.0) และมความตองการหลกประกนดานการมสวนรวม ในอนาคต ในเรองของเวทประชาคมหมบาน (รวมคดพฒนา/แกปญหา) (รอยละ 80.1)

214

ตารางท 4.86 รอยละของครอบครวทวไป จาแนกตามการไดใชประโยชนและความตองการหลกประกน ดานการมสวนรวม



N=5,449 N=5,449


1) เวทประชาคมหมบาน (รวมคดพฒนา/แกปญหา) 40.8 59.2 19.9 80.1

2) เวทนโยบายสาธารณะ (รวมกาหนดนโยบาย) 60.0 40.0 30.6 69.4

3) เวทสมชชาสขภาพ/ครอบครว (รวมเสนอความเหน) 65.6 34.4 31.5 68.5

สรปไดวา ครอบครวกลมตวอยางสวนใหญ แมวาจะมความแตกตางในลกษณะความเปนครอบครว ทงทเปนครอบครวทวไปและครอบครวพเศษ แตทกครอบครวมความตองการหลกประกนความมนคงของครอบครวทง 8 ดาน โดยเฉพาะหลกประกนความมนคงของครอบครวทเปนพนฐานจาเปนตอการดารงชวต ไดแก หลกประกนความมนคงดานรายไดและดานชวตการงาน การพฒนาศกยภาพบคคล ไดแก หลกประกนความมนคงดานสขภาพและดานการศกษา รวมถงการสรางสมพนธภาพในครอบครวและชมชน ไดแก หลกประกนความมนคงดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม ดานชวตครอบครวและชมชน และดานการมสวนรวม ตลอดจนดานการคมนาคมและการสอสาร

215

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอเชงนโยบาย

การวจยครงนมงเนนการศกษาสถานการณความมนคงของครอบครวไทย รวมถงนโยบาย

มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวเพอเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของค ร อ บ ค ร ว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

1. สรปผลการวจย

จากสภาพปจจบนทยงไมมการศกษาขอมลพนฐาน (baseline data) เกยวกบความมนคงของครวเรอนโดยเฉพาะในกรณทมลกษณะเปนครอบครว (family unit) ซงเปนหนวยยอยพนฐานของสงคม ทเลกทสด แตมความหมายความสาคญทสดของสงคม โดยทาหนาทสงเสรมการพฒนาคณภาพคนใหมสขภาวะทด และพฒนาความเปนมนษยทสมบรณใหแกสมาชกในครอบครว เพอเปนกาลงสาคญในการพฒนาประเทศชาต อกทงครอบครวเปนแหลงบมเพาะหลอหลอมถายทอดคานยมความเชอและอบรมขดเกลาสมาชกในครอบครวใหมพฤตกรรมทพงประสงค ครอบครวจงมความสาคญและมอทธพลทสดตอชวตมนษยทกคน ถอไดวา ครอบครวเปนรากฐานสาคญยงของชมชนและสงคม ซงนาไปสความเปนปกแผนของสงคมและความเจรญกาวหนาอยางยงยนของประเทศชาต

ทกวนนครอบครวกาลงเผชญกบภาวะวกฤตและสถานการณการเปลยนแปลงทางสงคมหลาย ดานอยางหลกเลยงไมได ตลอดจนไดรบผลกระทบทงในดานบวกและลบจากสถานการณตาง ๆ เหลานน การสารวจสถานการณความมนคงของครอบครวในสงคมไทยยอมชวยสะทอนหรอฉายภาพเรองราวของ การดาเนนชวตครอบครวและปญหาทเกดขนไดชดเจนตรงประเดนมากขน อกทงทาใหทราบถงความตองการใชหลกประกนความมนคงของครอบครวในการดาเนนชวตครอบครวใหเปนไปอยางราบรนสมดลและมความสข เพอใหสมาชกครอบครวมคณภาพชวตทดและเปนกาลงสาคญในการพฒนาสงคมและประเทศชาตในอนาคตตอๆไป

1.1 วตถประสงคของการวจย มดงน 1.1.1 เพอศกษาสถานการณความมนคงของครอบครวไทย 1.1.2 เพอศกษานโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคง

ของครอบครว ทงในและตางประเทศ 1.1.3 เพอศกษาและเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวทสงเสรม

การสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 1.2 ระเบยบวธวจย มการดาเนนการ ดงน 1.2.1 กลมตวอยางของการศกษาวจยครงน ผใหขอมลหลกเปนผแทนหรอสมาชกครอบครวทมสถานภาพเปนหวหนาครอบครวหรอคสมรส หรอผมรายไดหลกในครอบครว ซงอาศยอยกบครอบครว รวมทงสน 7,684 ครอบครว จากพนทศกษาในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล (จงหวด

216

สมทรปราการ) จานวน 1,135 ครอบครว และพนทศกษา 4 ภาค (6 จงหวด) ไดแก ภาคกลาง (จงหวดชลบร และจงหวดนครสวรรค) จานวน 1,307 ครอบครว ภาคเหนอ (จงหวดเชยงใหม) จานวน 1,623 ค ร อ บ ค ร ว ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (จงหวดขอนแกน และจงหวดอบลราชธาน) จานวน 2,619 ครอบครว และภาคใต (จงหวดนครศรธรรมราช) จานวน 1,000 ครอบครว ทงทอาศยอยในเขตเมองและเขตชนบท โดยใชวธการสมตวอยางแบบหลายชน (Multi-stage sampling) ไดแก การสมตวอยางแบบแบงชน แบบเจาะจง แบบกลม และแบบเปนระบบ เปนลกษณะใชหนวยนบในการสมตวอยางเปนครวเรอน ทมลกษณะเปนครอบครว 1.2.2 พนทศกษา ครอบคลมกรงเทพมหานครและปรมณฑล และจงหวดทมจานวน ประชากร/จานวนบานมากทสดใน 4 ภมภาค ทงในเขตเมองและเขตชนบท ไดแก กรงเทพมหานครและปรมณฑล ไดแก จงหวดสมทรปราการ ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเชยงใหม ภาคกลาง ไดแก จงหวดนครสวรรค และจงหวดชลบร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดขอนแกน และจงหวดอบลราชธาน ภาคใต ไดแก จงหวดนครศรธรรมราช รวมพนทเกบรวบรวมขอมล 8 จงหวด 14 อาเภอ และ 4 เขต 48 ตาบล และ 8 แขวง 210 หมบาน

1.2.2 ตวแปรทศกษาครอบคลมเนอหาในเรองของสถานการณความมนคงของครอบครวไทย ครอบคลมองคประกอบสาคญของความมนคงของครอบครวและหลกประกน 8 ดาน ซงสอดคลองกบรปแบบการพฒนาคนของสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ไดแก (1) สขภาพ (2) การศกษา (3) ชวตการงาน (4) รายได (5) ทอยอาศยและสภาพแวดลอม (6) ชวตครอบครวและชมชน (7) การคมนาคมและการสอสาร และ (8) การมสวนรวม ตลอดจนนโยบาย มาตรการ และกลไก การดาเนนงานเพอเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว จากการทบทวนองคความรในประเทศและตางประเทศ รวมทงรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพ อ เ พ ย ง รวมถงปญหาอปสรรค/ประเดนทาทาย 1.2.3 ระยะเวลาดาเนนการวจย ใชเวลา 10 เดอน (ระหวางเดอนพฤษภาคม 2553–กมภาพนธ 2554) 1.2.4 เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย “แบบสารวจขอมลความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครวไทย” ซงคณะผวจยพฒนาขนเอง โดยอางองจากรปแบบการพฒนาคนของสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ซงมการจาแนกความมนคงของมนษยเปน 8 ดาน ไดแก (1) สขภาพ (2) การศกษา (3) ชวตการงาน (4) รายได (5) ทอยอาศยและสภาพแวดลอม (6) ชวตครอบครวและชมชน (7) การคมนาคมและการสอสาร และ (8) การมสวนรวม และมการประชมหารอผทรงคณวฒ นกวชาการ และผปฏบตงานทเกยวของ ตลอดจนนาไปทดลองใชกอนปรบแกไขใหสมบรณ ทงนแบบสารวจดงกลาวเปนแบบสารวจแบบมโครงสราง มลกษณะขอคาถามแบบปลายปดและปลายเปด ซงแบงเปน 2 ชด จานวนทงสน 14 หนา พรอมคาชแจงพนกงานสมภาษณและคายนยอมสมครใจใหขอมลของผใหขอมลหลก ไดแก 1) แบบบนทกขอมลครอบครว เปนขอคาถามปลายปดและปลายเปด แบงเปน 2 ตอนจานวน 10 ขอ 2) แบบสมภาษณความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว

217

เปนขอคาถามปลายปดและปลายเปด แบงเปน 10 ตอน จานวน 56 ขอ 3) แบบบนทกภาพถายครอบครว 4)บตรใหคะแนน และ5) คมอการปฏบตงานเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม 1.2.5 วธการเกบรวบรวมขอมล แบงเปน 2 สวน ประกอบดวย (1) ศกษาคนควาขอมล ทตยภมจากหนงสอ เอกสารทางวชาการและขอมลสถตของประเทศไทย ไดแก ขอมลสถตประชากร/ครวเรอน ขอมล จปฐ. ขอมลจากรายงานการพฒนาคนของประเทศไทย (UNDP) และรายงานการวจย ทเกยวของทงในและตางประเทศเกยวกบรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ตลอดจนในเรองนโยบาย มาตรการและกลไกตาง ๆทเกยวของจาก เวบไซด/อนเตอรเนต (2) เกบขอมลภาคสนาม โดยประสานความรวมมอไปยงหนวยงานทปฏบตงานกบครอบครวในพนทศกษา ไดแก สานกงานเขตและสานกงานพฒนาชมชน เพอขอความอนเคราะหตดตอประธาน/ผนาชมชน และครอบครวกลมเปาหมายทกาหนดเพอการจดเกบขอมลเกยวกบหลกประกนความมนคงของครอบครว ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล รวมทงในสวนภมภาคในพนท 4 ภาคของประเทศ โดยคานงถงความสมครใจและความสะดวกของครอบครวเปนสาคญ และนดหมายการลงพนทเพอทาการสมภาษณครอบครวทบาน โดยกอนลงพนทมการทดลองใชเครองมอวจย ปรบแกไข และฝกอบรมพนกงานสมภาษณ เมอไดรบขอมลภาคสนามคณะผวจยจะทาการตรวจสอบความถกตองและความชดเจนของขอมลทไดรบกอนทจะดาเนนการลงรหสขอมลประมวลผลและวเคราะหขอมล เพอใหไดขอมลทตรงกบสภาพความเปนจรงมากทสด 1.2.6 วธการวเคราะหขอมล ดาเนนการวเคราะหขอมลเชงปรมาณเปนหลกและเชงคณภาพเปนสวนประกอบ โดยขอมลเชงปรมาณ ทาการวเคราะหคาความถและรอยละในสวนของขอมลทไดรบ การตอบแบบสารวจความมนคงและหลกประกนความมนคงของครอบครว สาหรบขอมลเชงคณภาพ ทาการวเคราะหเนอหา (Content analysis) ในสวนของขอมลทเปนเนอหาจากการศกษาเอกสารและ การสมภาษณขอคาถามปลายเปด โดยนามาจดหมวดหมและระบบของขอมลตามวตถประสงคและขอบเขตของการวจย 1.2.7 ผลการวจยครงน พบขอมลสาคญทนาสนใจ ดงตอไปน

1) ขอมลทวไปของผใหขอมลหลก พบวา สวนใหญเปนหญงมากกวาชาย (หญง รอยละ 69.3 ชาย รอยละ 30.7) กระจายตวอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 72.8) รองลงมากระจายตวอยในภาคเหนอ กรงเทพฯและปรมณฑล ภาคกลาง และภาคใต ตามลาดบ (รอยละ 69.2 68.2 67.0 และ 65.0 ตามลาดบ) สวนใหญอยกบคครอง (รอยละ 71.9) รองลงมาเปนหมาย โสด แยก และ หยา ตามลาดบ มอายเฉลย 48.9 ป สวนใหญ (รอยละ 14.3) มอาย 65 ปขนไป รองลงมามอายระหวาง 50-54 ป (รอยละ 14.0) อายระหวาง 45-49 ป (รอยละ 13.7) อายระหวาง 55-59 ป (รอยละ 11.4) สวนใหญ จบการศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 60.4) รองลงมาจบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 11.3) มธยมศกษาตอนปลาย (รอยละ 10.0) ทเหลอจบระดบปรญญาตร อาชวศกษา ไมไดเรยน และปรญญาโทและสงกวา

2) ขอมลพนฐานของครอบครวกลมตวอยาง พบวา ครอบครวสวนใหญมจานวนสมาชกทมชออยในทะเบยนบาน 4 คน (รอยละ 25.2) จานวนสมาชกทอยประจา มจานวน 3 คน รองลงมา มจานวน 4 คน (รอยละ 25.9) จานวนสมาชกในครอบครวทอยประจาทงหมดเฉลย 4.03 คน ครอบครว

218

ตวอยางทงหมดไมมครอบครวทไมมสมาชกเพศชายเลย ลกษณะครอบครวสวนใหญเปนครอบครวเดยว ทมพอแมและลกอยดวยกน (รอยละ 44.1) รองลงมามลกษณะเปนครอบครวขยาย ทมป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา และพอแมลกอยรวมกน (รอยละ 30.2) ครอบครวทมลกษณะเปนครอบครวเลยงเดยว ทมพอหรอแมเพยงคนเดยวอยกบลก (รอยละ 10.5) สวนทเหลอมลกษณะอน ๆ เชน อยกนในหมญาต คสมรส ยงไมมลก มสดสวนคอนขางนอย มอาชพหลกในการทาเกษตรกรรม (รอยละ 29.0) รองลงมา มอาชพรบขาง/ลกจาง (รอยละ 25.2) คาขาย/ธรกจสวนตว (รอยละ 21.7) ทเหลอทาอาชพอน ๆ เชน รบราชการ พนกงานบรษท วางงาน มสดสวนคอนขางนอย สมาชกครอบครวเกอบทงหมดนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 98.6) ลกษณะทอยอาศยของครอบครวสวนใหญเปนบานเดยว รอยละ 78.4 รองลงมาเปนหองแถวหรอตกแถว รอยละ 11.9 และทอยอาศยในลกษณะบานในชมชนแออด รอยละ 5.9

3) สถานการณความมนคงของครอบครวไทย ในภาพรวมของประเทศ พบวา ภาพรวมของความมนคงของครอบครว พบวา ครอบครวสวนใหญมความเหน

เกยวกบคาวาความมนคงของครอบครว โดยคดถงเรองของรายไดเปนหลก (รอยละ 36.7) รองลงมา เปนเรองของครอบครวและชมชน ชวตการงาน/อาชพ และ สขภาพอนามย (รอยละ 20.1 16.4 และ 13.6 ตามลาดบ) สวนทเหลอจะเปนเรองทอยอาศย การศกษา ปจจย 4 และคมนาคมและการสอสาร

ความมนคงของครอบครวดานสขภาพ ครอบครวทสมาชกมพฤตกรรมเสยงในดานดมสราหรอของมนเมาหรอสบบหรเปนประจาในภาพรวม พบวา มประมาณรอยละ 40 ของครอบครวทงหมดทมสมาชกอยางนอย 1 คน มพฤตกรรมเชนน สมาชกมภาวะเครยด/ความกดดนตอเนองมไมมากนก ในภาพรวมและรายภาคของครอบครวทไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพ พบวา ครอบครวไดใชประโยชนจากหลกประกนดานสขภาพประเภทบตรทองมากทสด ครอบครวสวนใหญไปรบบรการจากโรงพยาบาลของรฐมากทสดเชนกน สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองของสขภาพครอบครวโดยรวม ในภาพรวมทงประเทศ พบวา อยในระดบปานกลาง (รอยละ 54.1) รองลงมา อยในระดบมาก (รอยละ 38.2) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองของสขภาพครอบครว สอดคลองกบภาพรวมของประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค โดยเฉพาะภาคใตมรอยละของครอบครวทประเมนตรงกนสงกวาภาคอน ในขณะทกทม.และปรมณฑลมรอยละของครอบครวทสะทอนความมนคงระดบมากสงกวาภาคอน เมอพจารณาระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองสขภาพครอบครว ทกภาคใกลเคยงกนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลยตาสด 3.29 และสงสด 3.56)

ความมนคงของครอบครวดานการศกษา ครอบครวทสมาชกไมไดเรยนหนงสอ ในภาพรวม พบวา สวนใหญ รอยละ 80 มสมาชกไมไดเรยนหนงสอ เหตผลทไมไดเรยนหนงสอ สาหรบเดกเนองจากอายยงไมถงเกณฑ สวนผทอยในวยเรยนหรอวยผใหญ เนองจากไมอยากเรยน สมาธสน ตองทางานทาใหไมไดเรยน อายมากเกนเรยน ยายถนฐาน บวชเรยน มความพการทางสมอง/รางกาย มโรคประจาตว เปนชาวตางชาต พอแมแยกทางกน ครอบครวสวนใหญตองการใหสมาชกเรยนตอในระดบการศกษาทสงขนหรอเพมวฒการศกษา และสามารถแสวงหาความรทตองการดวยตนเองได และครอบครวไดใชประโยชนและความตองการจากหลกประกนดานการศกษา จากการศกษาขนพนฐาน 15 ป มากทสด สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครวโดยรวม ในภาพรวมทงประเทศ อยในระดบปานกลาง (รอยละ 68.7) รองลงมา อยในระดบมาก (รอยละ 20.3) เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองของการศกษาครอบครว สอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค โดยเฉพาะภาคเหนอมรอยละของครอบครวทประเมนตรงกนสงกวาภาคอน

219

ในขณะทกทม.และปรมณฑลมรอยละของครอบครวทสะทอนความมนคงระดบมากสงกวาภาคอน เมอพจารณาระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองการศกษาของครอบครว ทกภาคใกลเคยงกนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลยตาสด 3.14 และสงสด 3.23)

ความมนคงของครอบครวดานชวตการงานและอาชพ ครอบครวกลมตวอยางเกอบทงหมดมสมาชกครอบครวทางานแลว และมความพงพอใจในงานททา อกทงไมมความเสยงตอการตกงาน ความปลอดภย และตอเสยงตอสขภาพอนามย และในกรณทหวหนาครอบครวตองการเปลยนงานใหม ครอบครวประมาณครงหนง มความเหนวา สามารถหางานใหมได และ พบวา 2 ใน 3 ของครอบครวไมตองการใหบตรหลานประกอบอาชพเชนเดยวกบตน สวนการใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการงาน ครอบครวสวนใหญใชประโยชนจากโครงการสนเชอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณมากทสด สวนความตองการหลกประกนในดานน เปนโครงการพฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน ระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวสวนใหญประเมนวาอยในระดบปานกลาง (รอยละ 68.8) รองลงมาอยในระดบมาก (รอยละ 24.0) ในขณะทระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวอยในระดบ 3.25 เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวสอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค ในขณะทระดบคะแนนความมนคงเฉลยของทกภาคอยในระดบปานกลางเชนเดยวกน เมอพจารณาระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองดานชวตการงานและอาชพ ทกภาคใกลเคยงกนในระดบปานกลาง (คะแนนเฉลยตาสด 3.20 และสงสด 3.33)

ความมนคงของครอบครวดานรายได กลมตวอยางเกอบทงหมด มรายไดรวมของครอบครวสงกวาเสนความยากจนรอยละ 95 มรายไดพอเลยงครอบครว มเงนออม มหนสนอยบ าง และสามารถชดใชหนไดหมด ครอบครวสวนใหญสมาชกไมมการทาบญชรบ-จาย สาหรบการไดใชประโยชนจากหลกประกนดานรายไดใน 8 หลกประกน กลมตวอยางสวนใหญใชประโยชนและมความตองการจากหลกประกนดานกองทนฌาปนกจสงเคราะห สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครว ในภาพรวมของประเทศ พบวา ครอบครวสวนใหญประเมนวา อยในระดบปานกลาง (รอยละ 73.5) รองลงมาอยในระดบมาก (รอยละ 17.3) ในขณะทระดบคะแนนเฉลยความมนคงในเรองชวตการงานของครอบครวอยในระดบ 3.12 เมอพจารณาเปนรายภาค พบวา ระดบคะแนนความมนคงในเรองรายไดของครอบครวสอดคลองกบภาพรวมประเทศ คออยในระดบปานกลางทกภาค (คะแนนเฉลยตาสด 3.20 และสงสด 3.33)

ความมนคงของครอบครวดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม สภาพบานและความปลอดภยของทอยอาศย ในภาพรวมของประเทศ ครอบครวสวนใหญมบานทอยในสภาพแขงแรงมนคง วสดทใชสรางบานมความแขงแรงประมาณ รอยละ 90 และสภาพแวดลอมในชมชนและหมบานทครอบครวตงอยมความปลอดภยจากมลพษ เชน เสยง กลน ฝน ควน ตลอดจนความปลอดภยจากการประทษราย เชน การทารายรางกาย ชงทรพย เปนตน ม ประมาณรอยละ 80 และสวนใหญเปนเจาของบาน และถอครองกรรมสทธของทดน สวนครอบครวสวนใหญใชประโยชนและมความตองการจากหลกประกนดานสนเชอทอยอาศยมากทสด สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองทอยอาศยและสภาพแวดลอม คออยในระดบปานกลางทกภาค (คะแนนเฉลยตาสด 3.24 และสงสด 3.48) ความมนคงของครอบครวดานชวตครอบครวและชมชน ในภาพรวม พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญไมมผสงอายในครอบครว กรณครอบครวทมผสงอาย สวนใหญผสงอายดแลตวเอง

220

ได กรณทผสงอายดแลตวเองไมได สมาชกในครอบครวเปนผดแลหลก ดานความสมพนธภาพในครอบครว กลมตวอยางสวนใหญมความรกใคร ผกพน อบอน ใกลชด มากทสด มการแบงหนาทความรบผดชอบใหสมาชกในครอบครว มการทากจกรรมรวมกนของสมาชกครอบครว สวนเรองความขดแยงในครอบครวจะเปนปญหาเรองการเงนและการงานอาชพ สาหรบความสมพนธระหวางครอบครวกบชมชนละแวกบาน มการพงพาอาศยเพอนบานได คนในชมชนเปนมตรและรจกกน และเกอกลกนได

สาหรบการใชประโยชนจากหลกประกนดานครอบครวและชมชน กลมตวอยางครอบครวใชปโยชนจากกฎหมายครอบครวมากทสด สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองชวตครอบครวและชมชนคออยในระดบปานกลางทกภาค (คะแนนเฉลยตาสด 3.24 และสงสด 3.47)

ความมนคงของครอบครวดานการคมนาคมและการสอสารของครอบครว พบวา การสอสารหรอการพดคยโตตอบของครอบครวในชวตประจาวน ครอบครวมากกวารอยละ 40 มการพดคยปรกษาหารอปญหาในครอบครว และมการพดใหกาลงใจกนในครอบครวกรณทสมาชกในครอบครวมเรองทกขใจ สาหรบการพดบอกขอบคณเมอสมาชกของครอบครวทาบางสงใหกน และการพดขอโทษ เมอทาความผดนนมเปนบางครง การไดรบขอมลความรหรอขาวสารของสมาชกครอบครว เกอบรอยละ 100 ไดรบขอมลความรหรอขาวสารทางโทรทศนมากทสด การใชยานพาหนะตางๆ ในการเดนทางในชวตประจาวนของครอบครว สมาชกในครอบครวสวนใหญเดนทางโดยรถจกรยานยนตเปนอนดบแรก สาหรบการใชประโยชนจากหลกประกนดานชวตการคมนาคมและการสอสาร พบวา กลมตวอยางครอบครว ไดใชหลกประกนดานคมนาคมและการสอสารทกชนด โดยเรยงจากมากไปสนอย คอ ไฟฟาฟร นาประปาฟร รถเมลฟร รถไฟฟร และอนเตอรเนทตาบล สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองการคมนาคมและการสอสารของครอบครวคออยในระดบปานกลางทกภาค (คะแนนเฉลยตาสด 3.24 และสงสด 3.44)

ความมนคงของครอบครวดานการมสวนรวม การชวยเหลอและเกอกลกนในเรองตางๆ ของสมาชกของครอบครว พบวา ครอบครวของกลมตวอยางสวนใหญ มการใหเงนทอง/สงของ เปนกาลงใจใหกนและกน ชวยเหลอในเรองอาชพการงาน ชวยเหลอภารกจในบาน/ภายในครอบครว()การมสวนรวมในการตดสนใจเรองตางๆ ในครอบครว มประมาณรอยละ 90 และมสวนรวมในการดดสนใจเรองการใชจายในครอบครว เปนอนดบแรก สมาชกครอบครวเปนสมาชกกลมเกษตรกร/กลมอาชพ/กลมแมบาน/กลมสตร ในจานวนทเทากนกบการเปนสมาชกกลมสหกรณ/กลมออมทรพย ประมาณรอยละ 28 และสมาชกครอบครวสวนใหญเขารวมกจกรรมในชมชนทกกจกรรม มประมาณรอยละ 90 สาหรบการใชประโยชนและความตองการจากหลกประกนดานการมสวนรวม สมาชกสวนใหญใชประโยชนจากเวทประชาคมหมบาน มากทสด สาหรบระดบคะแนนความมนคงในเรองการมสวนรวมคออยในระดบปานกลางทกภาค (คะแนนเฉลยตาสด 3.22 และสงสด 3.46)

2) นโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทงในและตางประเทศ

นโยบาย มาตรการ กลไก และรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทงในและตางประเทศ มลกษณะคลายคลงกนตรงทมการคมครองสทธของครอบครวมกอยในรปของ การคมครองทางสงคมและบรการทางสงคม แตความพยายามเขาถงครอบครวในการแทรกแซง การใหบรการชวยเหลอครอบครวในตางประเทศมรปธรรมทชดเจนมากกวา ซงนโยบายและรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวในอนาคตควรมการพจารณาทบทวนมาตรการทางกฎหมายท

221

เกยวของกบการคมครองสมาชกครอบครวมาใชในการสงเสรมใหมกลไกเชอมตอความตองการของครอบครวในการเขาถงหลกประกนขนพนฐานตามสทธของครอบครวกบแหลงบรการในดานตางๆ เพอใหครอบครวมปจจยเกอหนนขนพนฐานเปนตนทนในการพฒนาตอยอดคณภาพชวตทดตอๆไป ครอบครวไทยควรไดรบการดแล ปกปองและไดรบการฟนฟเยยวยาแกไข จากทกภาคสวนทงภาครฐ ภาคเอกชนทเกยวของ ในอนทจะตองรวมกนเสรมสรางครอบครวใหมความเขมแขง เพราะรฐบาลเพยงลาพง ไมอาจสรางและพฒนาสถาบนครอบครวไปสความเขมแขงไดอยางสมบรณ การมสวนรวมของทกภาคสวนจงมความสาคญ โดยเฉพาะอยางยงประชาชนเองทตองหนกลบมามองและใหความสาคญกบครอบครวอยางจรงจง โดยเรองทควรใหความสาคญในลาดบตนๆ ไดแก การเตรยมความพรอมกอนการสมรส การเรยนรหลกการครองชวตค จตวทยาเดกและครอบครว ครอบครวศกษาและทกษะการเรยนรเพอการปรบตว การเรยนรเกยวกบทกษะการเลยงดลก การใหความสาคญในพฒนาการแตละชวงวย การสรางความสมพนธอนดในครอบครว . การปลกฝงหลกคดทดในการดาเนนชวตแกลก (ไดแก หลกคาสอนทางศาสนา และปรชญาหรอทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง) . การสงเสรมสอด และปองกนสอทเปนภยและไมเหมาะสม และ การสรางพนทสาหรบครอบครว เพอเปนสถานพกผอนหยอนใจ ออกกาลงกาย และทากจกรรมรวมกน

3) รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครว ทสงเสรมการสรางคณภาพชวตทดและความเขมแขงของครอบครว ใหสอดคลองกบแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดงภาพท 5.1 รปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวบรบทสงคมไทยควรมงเนน การใหความสาคญกบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงในดานชวตครอบครวและชวตการงานเปนศนยกลางแกนหมนกระบวนการพฒนา เพอสงเสรมปจจยเกอหนนความเขมแขงภายในตวครอบครวเอง ทงในการเพมทกษะการทาหนาทของครอบครวตอสมาชกครอบครวและการประกอบการงานอาชพในสงคมไดตรงกบความตองการของครอบครวอยางสมดล การเสรมพลงชวตครอบครวจาเปนตองมการสรางสมพนธภาพทด มการสอสารทางบวก มทกษะการจดการทรพยากรตางๆ รวมถงทกษะการปรบตวเผชญการเปลยนแปลงในชวตไดทนกบเหตการณทเกดขน ตลอดจนการมหลกคดคณธรรมในการดารงชวตและการใชชวตครอบครว อกสวนทสาคญไมยงหยอนกวากนคอ การประกอบอาชพสจรตดวยความรบผดชอบขยนหมนเพยรและรจกพฒนาความสามารถในการทางานอยเสมอ นอกจากนจาเปนตองมองคประกอบพนฐานของการไดรบสทธขนพนฐานในการดารงความเปนมนษยและครอบครว ไดแก หลกประกนความมนคงในดานทอยอาศยและสภาพแวดลอม สขภาพ การศกษา อาชพและรายได โดยการสนบสนนความมนคงในดานการมสวนรวม การคมนาคมและการสอสาร ในการทางานกบครอบครวจงมความจาเปนตองมนกพฒนาครอบครวเปนผประสานเชอมโยงความตองการของครอบครวกบแหลงทนและทรพยากรตางๆทเปนประโยชนตอการเสรมสรางความมนคงในครอบครว

222

ภาพท 5.1 ขอเสนอรปแบบการเสรมสรางหลกประกนความมนคงของครอบครวในบรบทสงคมไทย

สรปไดวาการทจะทาใหชวตครอบครวมความมนคงนน ตองมองคประกอบทจะชวยสนบสนน ใหเกดความสมดลจากดานอน ๆ ดวย ไดแก การทสมาชกในครอบครวมสขภาพทด มการศกษาทสามารถนาไปประกอบอาชพททมนคงได รวมทงมรายไดอยางพอเพยงทสามารถดารงชวตอยไดอยางไมขดสน และอยในสภาพแวดลอมทด มชมชนทพงพาอาศยกนได ทาใหเกดการมสวนรวมซงกนและกน กจะทาใหครอบครวมความสขอนนาไปสคณภาพชวตทดไดเชนกน

ชวตครอบครว

ชวตการงาน

รายได การศกษา

สขภาพ ทอยอาศย

และสภาพ- แวดลอม


การคมนาคมและการสอสาร

223

บรรณานกรม

หนงสอและวารสาร กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (มกราคม-มนาคม 2547) “รายงานสถานการณ

ทาง สงคม สถานการณครอบครว ป 2547” กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย 1 (2) หนา 3.

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2549) รายงานการวจย การนยามสงคมปลอดภยในบรบทสงคมไทยสการพฒนาสงคมและความมนคง ของมนษย. กรงเทพมหานคร.

คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต. (2550) แผนยทธศาสตร 5 ป สรางสวสดการสงคมไทย ฉบบท 1 พ.ศ. 2550 – 2554. กรงเทพมหานคร : คณะกรรมการสงเสรมการจดสวสดการสงคมแหงชาต

จเรทหารบก, กรม. (2551) การตรวจสอบและประเมนผลโครงการพฒนาคณภาพชวตกาลงพลและประสทธภาพหนวยทหารกองทพบก ระยะท 2 หนวยทหารพอเพยงกองทพบกสงางาม. กรงเทพมหานคร.

ดเรก ปทมสร วฒน . (กนยายน 2552) “การกระจายความมนคงในประเทศไทย การวจยเชง ประจกษและนโยบายการคลงเพอเพมพลงคนจน” วารสารเศรษฐศาสตรธรรมศาสตร. 27 (3 ). ธวชชย เพงพนจและแสงอรณ สนทรย. (2550) รายงานการวจยรปแบบเศรษฐกจพอเพยงของ ปราชญชาวบานดานเกษตรกรรม. กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. นธ เอยวศรวงษ. (2550) คนจนกบนโยบายการทาใหคนจนของรฐ. กรงเทพมหานคร : คณะกรรมการเผยแพรและสงเสรมงานพฒนา. ประเวศ วะส. (2545) เศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม : แนวทางพลกฟนเศรษฐกจและสงคม. กรงเทพมหานคร : หมอชาวบาน. พรรณทพย ศรวรรณบศย. (2545) จตวทยาครอบครว. กรงเทพมหานคร : บรษทเทกซ แอนด เจอร

นลพบลเคชน จากด. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2544) จตวทยาครอบครวและครอบครวศกษา. นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2551) รายงานการประเมนความ ยากจน ป 2550. กรงเทพมหานคร : สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม. ศนยศกษาเศรษฐกจพอเพยง สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. (2551) ปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยงกบการบรหารการพฒนา. กรงเทพมหานคร : ศนยศกษาเศรษฐกจพอเพยง สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร . (2551) รายงานวจยคณภาพชวตของคนไทย ป 2551. กรงเทพมหานคร : สานกวจยสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

224

สายสร จตกล. (2528) ครอบครวไทย : มองไปขางหนา. เอกสารประกอบการประชมวชาการ ประจาปสมาคมนกสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย กรงเทพมหานคร : สมาคมนกสงคม สงเคราะหแหงประเทศไทย 2540. สเมธ ตนตเวชกล. (2550) เศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร. กรงเทพมหานคร : กรมพฒนาชมชน. สตคต พรยะรงสรรค และคณะวจย . (2547) โครงการวจยความคดเหนของประชาชนตอ หลกประกนสขภาพถวนหนาภายใตความรบผดชอบรวมกน . กรงเทพมหานคร : สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2546) นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ. 2547 – 2556. กรงเทพมหานคร. สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร, หรอ กปร.,

60 ป ครองราชย. (2550) เศรษฐกจพอเพยงปรชญาชถงแนวทางการดารงชพ, ทฤษฎใหมชวตทพอเพยง. (พมพครงท 2) กรงเทพมหานคร.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2545) แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต ฉบนท 9 (พ.ศ. 2545 - 2549). กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2550) แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต ฉบนท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554). กรงเทพมหานคร : สานกงาน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2551) รายงานการประเมน ความยากจนป 2550. กรงเทพมหานคร : สานกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะสงคม. ส าน ก ง านคณะกรรมการส ง เ ส ร มการ จดส วส ดการส งคมแ ห งชา ต . ( 2 552 ) ค ม อส ทธ ประโยชนดานสวสดการสงคมสาหรบประชาชน. กรงเทพมหานคร : สานกงาน ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ประจาประเทศไทย. (2552) ความมนคงของมนษย ในปจจบนและอนาคต รายงานการพฒนาคนของประเทศไทย ป 2552. กรงเทพมหานคร. สานกงานมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงการพฒนาสงคมและ ความมนคงของมนษย . (2547) สทธประโยชนทประชาชนพงไดรบจากกระทรวง การพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. กรงเทพมหานคร. สานกงานสงเสรมสถาบนครอบครว สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกระทรวง การพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2548) รายงานสถานการณครอบครวมต แหงการเปลยนแปลง. กรงเทพมหานคร : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2551) รายงานประจาป 2550 การสรางหลกประกน สขภาพ

ถวนหนา. นนทบร : สานกงานนโยบายและแผน สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2551) คมอแนวทางปฏบตในการขอรบคาใชจายเพอ บรการสาธารณสข ปงบประมาณ 2552. นนทบร : บางกอกบลอก.

225

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2552) คมอหลกประกนสขภาพแหงชาต ปงบประมาณ 2552. กรงเทพมหานคร : สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2545) พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545. นนทบร : สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2550) รายงานประจาป 2550 การสรางหลกประกน

สขภาพถวนหนา. นนทบร : บรษททฟลม. หนงสอพมพไฮไลทการเมองและนตยสาร BUSINESS . หนงสอพเศษในวโรกาสมหามงคลสมยเฉลม

พระชนมพรรษาครบ 80 พรรษา 5 ธนวาคม พทธศกราช 2550. (2550) กรงเทพมหานคร : จดทาโดยธนาคารอาคารสงเคราะห การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท ปตท. จากด (มหาชน) กรงเทพมหานคร. จาปาทอง พรนตง.

อมาพร ตรงคสมบต. (2544) จตบาบดและการใหคาปรกษาครอบครว. กรงเทพมหานคร : ศนยวจยและบาบดครอบครว. เอกสารประกอบการประชมวพากษ (ราง) มาตรฐานครอบครวเขมแขง โครงการพฒนามาตรฐาน

ครอบครวเขมแขง .(2551)สถาบนวจยและใหคาปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร รวมกบสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของ : มนษย : 3-5 (4 กรกฎาคม 2551).

วทยานพนธ

กชกร ศรสมพนธ. (2537) บทบาทของสมาชกครอบครวทมตอพฤตกรรมในการเผชญปญหา

คนพการ. วทยานพนธปรญญาสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต (สาขาสงคม

สงเคราะห) คณะสงคมสงเคราะห มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อบล ทองสขมาก. (2539) ประสทธผลของการปฏบตตามนโยบายการฟนฟสมรรถภาพคนพการ : ดานการศกษา. ภาคนพนธพฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหาร.

รพล ปธานวนช ศกดศร บรบาลบรรพตเขตตและภาวนา พฒนศร (2541) ชวตการทางานของ

ลกจางพการในประเทศไทย. ระภภทร วงษภกด. (2542) สทธและโอกาสในการประกอบอาชพของคนพการ : ศกษากรณผพการ ทางการมองเหน . ภาคนพนธสงคมสงคราะหศาสตรมหาบณฑต (สาขาการจดการ โครงสรางสวสดการสงคม) มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต.

กองประสานการพฒนาฝมอแรงงานสตรและเดก กรมพฒนาฝมอแรงงาน (2542). การประเมน

ความตองการของสถานประกอบการ : การฝกอาชพคนพการของกรมพฒนาฝมอแรงงาน.

ปกรณ วชรคกล (2541). ปจจยทมผลตอคณภาพช วตของผพการในจงหวดพษณโลก .

วทยานพนธ ศศ.ม. ขอนแกน มหาวทยาลยขอนแกน

226

ชลตดา สขสวสด (2547) การสอสารกบการสรางระบบเศรษฐกจแบบพอเพยงและการสรางชมชน

เขมแขงในการชมชนบานนาทะเล ตาบลชยจมพล อาเภอลบแล จงหวดอตรดตถ .

วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

จรยา สพรรณ. (2548) การยอมรบเศรษฐกจพอเพยงในการดาเนนชวตเกษตรกรในชมชนบาน

หลมมะขาม ตาบลหนองไมแกน อาเภอแปลงยาว จงหวดฉะเชงเทรา. วทยานพนธ

ศลปะศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. บญเลศ ธงสะอาดและสมศกด บญชบ. (2551) รปแบบความเปนสถาบนครอบครวทเขมแขงและ ยงยน : กรณศกษา 3 ชมชนในจงหวดอบลราชธาน. งานวจยไดรบการสนบสนนทนจาก กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.

บรรณานกรม (ตอ)

กงสดาล อยเยน. "พลวตรชมชนบานเกรดใน ภายใตแนวความคดเศรษฐกจพอเพยง." วทยานพนธ

มหาบณฑต(สาขาพฒนาชมชน) คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

2544.

จราย สคนธรตน.ความมนคงทางเศรษฐกจของสมาชกสหกรณการเกษตร ในจงหวดสมทรสาคร ลงคม

สงเคราะหศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550.

ฉนทนา บญสง.รปแบบความรวมมอทเหมาะสมของโรงเรยนกบครอบครวในการจดการศกษาโดย

ครอบครวในสงคมไทย สาขาวชาเทคโนโลยทางการศกษา มหาวทยาลยบรพา,2544.

ไพฑรย พชรอาภา.ความมนคงทางรายไดของแรงงานภาคเกษตรกรรมตามแนวคด เศรษฐกจพอเพยง:

ศกษาเฉพาะกรณสมาชกนคมสรางตนเองโนนสง จงหวดหนองบวลาภ สงคมสงเคราะหศาสตร หลกสตรพฒนาแรงงานและสวสดการมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

http://tdc.thailis.or.th/tdc/basic.php?query=ฉนทนา%20บญสง&field=1003&institute_code=0&option=showindex_creator&doc_type=0�

http://tdc.thailis.or.th/tdc/basic.php?query=สาขาวชาเทคโนโลยทางการศกษา&field=21&institute_code=0&option=showindex_subject&doc_type=0�

http://tdc.thailis.or.th/tdc/basic.php?query=มหาวทยาลยบรพา&field=21&institute_code=0&option=showindex_subject&doc_type=0�

227

ภรวจน อนทรตม. ศกษาวจยเรอง ศกยภาพของชมชนชนบทในการจดการปญหาดานสขภาพอนามย 2 9

ศกษาศาสตรมหาบณฑต 30การศกษานอกระบบ 31มหาวทยาลยเชยงใหม,2548. มาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, สานกงาน. “การศกษาและพฒนาตวชวดมาตรฐาน

ความมนคงของมนษย.” สานกงานมาตรฐานการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2548.

มงขวญ แดงสวรรณ. ไดศกษาเรองกระบวนการสรางความเขมแขงของชมชนบานโปง อาเภอสนทราย

จงหวดเชยงใหม 32ศกษาศาสตรมหาบณฑต 33การสงเสรมสขภาพ 34มหาวทยาลยเชยงใหม

,2545.

วลยลกา สรรเสรญชโชต. "การศกษาการเปลยนแปลงในวถการผลตและระบบความสมพนธ ทางลงคม

ในมตหญงชายของชมชนกะเหรยง : ศกษาเฉพาะกรณบานทพเย ตาบล ชะแล

อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร." วทยานพนธมหาบณฑต ภาควชาการ พฒนา

ชมชน คณะลงคมลงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2545.

วระศกด มโนวรรณ.คณภาพชวตของประชาชนตอนกลางลมแมนาอง ดานความมนคงในการดาเนนชวตในครอบครวและชมชน : กรณศกษา อาเภอขนตาล จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.2547.

ศรพร ธนารชตะภม. “บทบาทของกระทรวงเกษตรและสหกรณตอยทธศาสตรการสรางอาชพและรายได

ของเกษตรกร.“ วทยานพนธมหาบณฑต (สาขาการบรหารและนโยบายสวสดการสงคม) คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

สรรตน จลานพนธ.ความคาดหวงเกยวกบรปแบบครอบครวทพงปรารถนา กรณศกษาสถานสงเคราะห

เดกหญงบานราชวถและสถานสงเคราะหเดกชายบานมหาเมฆ.ภาคนพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.2549.

สดารตน ศรจนทร. ความมนคงของครอบครวไทยทมสามชาวตางชาตในจงหวดอดรธาน 3 5การศกษา

มหาบณฑต 36มหาวทยาลยมหาสารคาม,2549.

สรชย รกษาชาต. "ความมนคงทางอาหารในระดบครวเรอนของคนชายขอบ : รปแบบการบรโภค และ

แหลงทมาของอาหารของครวเรอนกระเหรยง ภาคตะวนตก ประเทศไทย."

228

วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการวางแผนสงแวดลอมเพอพฒนา

ชนบท บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล, 2545

องคณา บญสทธ และคณะ. งานวจยวจย “มตของงานยตธรรมชมชนในงานคมประพฤต” กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม,2551.

http://schoollunch.obec.go.th/news/nomm/nom.html http:// www.m-society.go.th/document/page/_4600.pdf. http:// www.m-society.go.th/document/page_3635.pdf. http://www.m-society.go.th/document/news-4855.pdf. www.tonkla-archeep.com http://www.allacademic.com/meta/p93933_index.html http://publication.pids.gov.ph/details.phtml?pid=1507 http://www.studentloan.or.th/index.php http://www.ghb.co.th/th/aboutus/annual_th.htm http://www.baac.or.th/content-product.php?content_group_sub=6 http://www.cddsk.org/index.php/2010-05-28-02-03-00 http://www.pm.go.th/works/free-education http://schoollunch.obec.go.th/news/parwath/prawat.html

http://tdc.thailis.or.th/tdc/browse.php?option=show&browse_type=title&titleid=216970&query=ยตธรรมชมชน&s_mode=all&d_field=&d_start=0000-00-00&d_end=2553-10-10&limit_lang=&limited_lang_code=&order=&order_by=&order_type=&result_id=13&maxid=14�

http://www.m-society.go.th/document/news-4855.pdf�

http://www.tonkla-archeep.com/�

http://www.studentloan.or.th/index.php�

http://www.ghb.co.th/th/aboutus/annual_th.htm�

http://www.cddsk.org/index.php/2010-05-28-02-03-00�

http://www.pm.go.th/works/free-education�

Documents

defb474ea7416e37c0b18f8fdcbabff2