ĐỊNH VỊ SANG THƯƠNG ẢNH HƯỞNG BÁN CẦU ĐẠI NÃO

ĐỊNH VỊ SANG THƯƠNG ĐỊNH VỊ SANG THƯƠNG ẢNH HƯỞNG BÁN CẦU ẢNH HƯỞNG BÁN CẦU

ĐẠI NÃO ĐẠI NÃO

TS LÊ VĂN TUẤNTS LÊ VĂN TUẤN

BỘ MÔN THẦN KINH-ĐHYD TPHCMBỘ MÔN THẦN KINH-ĐHYD TPHCM

Định khu các sang thương thùy não cần Định khu các sang thương thùy não cần hiểu các vùng chức năng của nó.hiểu các vùng chức năng của nó.

GIẢI PHẪU HỌCGIẢI PHẪU HỌC

Thùy trán P hơi lớn hơn T


Hồi Heschl lớn bên trái hơn phải.


►Phần sau rãnh Rolando chủ yếu truy Phần sau rãnh Rolando chủ yếu truy xuất thông tin cảm giác từ thế giới bên xuất thông tin cảm giác từ thế giới bên ngoài và hoạt động vận động của cá ngoài và hoạt động vận động của cá nhân.nhân.


Thùy chẩm T hơi lớn hơn P

► Bất xứng giải phẫu của thùy não ảnh hưởng Bất xứng giải phẫu của thùy não ảnh hưởng đến chức năng ngôn ngữ và chức năng khác.đến chức năng ngôn ngữ và chức năng khác.

► Bán cầu P ưu thế về kỹ năng không gian và Bán cầu P ưu thế về kỹ năng không gian và kiến trúc cũng như chú ý có định hướng và kiến trúc cũng như chú ý có định hướng và hình ảnh cơ thể.hình ảnh cơ thể.

► Bán cầu P cũng ưu thế về cảm nhận không Bán cầu P cũng ưu thế về cảm nhận không phải thị giác không gian bao gồm cảm giác, phải thị giác không gian bao gồm cảm giác, thính giác (nhận biết giai điệu và tone), chức thính giác (nhận biết giai điệu và tone), chức năng cảm xúc (hiểu âm điệu cảm xúc và năng cảm xúc (hiểu âm điệu cảm xúc và diễn tả của cơ thể).diễn tả của cơ thể).

►Bán cầu T ưu thế về ngôn ngữ và chức Bán cầu T ưu thế về ngôn ngữ và chức năng vận động cũng như suy nghĩ và năng vận động cũng như suy nghĩ và lý luận ngôn ngữ, kỹ năng phân tích và lý luận ngôn ngữ, kỹ năng phân tích và tính toán, tuần tự về thời gian của kích tính toán, tuần tự về thời gian của kích thích.thích.










BIỂU HIỆN LÂM SÀNG BIỂU HIỆN LÂM SÀNG

►Do nhiều kết nối nên sang thương bán cầu ít Do nhiều kết nối nên sang thương bán cầu ít triệu chứng hơn nơi khác.triệu chứng hơn nơi khác.

► Triệu chứng thường không hằng định so với Triệu chứng thường không hằng định so với tổn thương nơi khác.tổn thương nơi khác.

► Khi hỏi bệnh sử: bn thường không biết phạm Khi hỏi bệnh sử: bn thường không biết phạm vi bị thiếu sót chức năng đặc biệt khi liên vi bị thiếu sót chức năng đặc biệt khi liên quan đến hành vi phức hợp như ngôn ngữ.quan đến hành vi phức hợp như ngôn ngữ.

► Bn với sang thương bán cầu P thường ít Bn với sang thương bán cầu P thường ít nhận biết hơn bn bên T.nhận biết hơn bn bên T.

►Do thay đổi sinh lý tùy theo mỗi người Do thay đổi sinh lý tùy theo mỗi người nên định vị chính xác sang thương nên định vị chính xác sang thương thường khó.thường khó.

►Đa số chức năng được hình thành từ Đa số chức năng được hình thành từ mạng lưới rộng, do vậy một tổn thương mạng lưới rộng, do vậy một tổn thương đơn độc thường ít triệu chứng.đơn độc thường ít triệu chứng.

►Sang thương cùng một vị trí có thể có Sang thương cùng một vị trí có thể có biểu hiện lâm sàng khác nhau tùy thuộc biểu hiện lâm sàng khác nhau tùy thuộc vào thời gian và bản chất sang thương.vào thời gian và bản chất sang thương.

►Plasticity vỏ não giúp hồi phục triệu Plasticity vỏ não giúp hồi phục triệu chứng dù tổn thương vẫn còn.chứng dù tổn thương vẫn còn.

►Sang thương ảnh hưởng vỏ não khác Sang thương ảnh hưởng vỏ não khác với sang thương ảnh hưởng chất trắng.với sang thương ảnh hưởng chất trắng.

TỔN THƯƠNG THÙY TRÁNTỔN THƯƠNG THÙY TRÁN

Tổn thương diện vận động và diện Tổn thương diện vận động và diện trước vận độngtrước vận động

►Chứng liệt cứng nửa người đối bênChứng liệt cứng nửa người đối bên ►Cơn động kinh co giậtCơn động kinh co giật ►Thất điều đối bênThất điều đối bên


Tổn thương diện vận động mắt của Tổn thương diện vận động mắt của thùy tránthùy trán

►Mất chức năng liếc nhìn ngang Mất chức năng liếc nhìn ngang phối hợp của hai mắt sang phía phối hợp của hai mắt sang phía đối bênđối bên


Tổn thương diện ngôn ngữ vận Tổn thương diện ngôn ngữ vận độngđộng

►Chứng mất ngôn ngữ BrocaChứng mất ngôn ngữ Broca ►Tổn thương kích thích trung khu Broca Tổn thương kích thích trung khu Broca

trái lại có thể dẫn đến chứng tháo lời trái lại có thể dẫn đến chứng tháo lời


► Tổn thương các diện liên kết của thùy Tổn thương các diện liên kết của thùy trántrán

► Bồn chồn, mất tập trung, giảm mất trí nhớ Bồn chồn, mất tập trung, giảm mất trí nhớ gần, mất trí nhớ về các chi tiết, mất khả gần, mất trí nhớ về các chi tiết, mất khả năng sử dụng kinh nghiệm đã có, hứng cảm, năng sử dụng kinh nghiệm đã có, hứng cảm, thờ ơ lãnh cảm, mất tính chủ động, tư duy thờ ơ lãnh cảm, mất tính chủ động, tư duy trì trệ, kém khả năng liên hệ các sự kiện với trì trệ, kém khả năng liên hệ các sự kiện với nhau, mất khả năng tư duy trừu tượng hoá, nhau, mất khả năng tư duy trừu tượng hoá, dễ nổi nóng, mất khả năng tự kiềm chế dễ nổi nóng, mất khả năng tự kiềm chế hành vi tình dục hành vi tình dục

TỔN THƯƠNG THÙY ĐÍNHTỔN THƯƠNG THÙY ĐÍNH

Triệu chứng cảm giác của tổn Triệu chứng cảm giác của tổn thương thùy đínhthương thùy đính

►Dị cảm ở nửa người đối bênDị cảm ở nửa người đối bên ►Suy giảm khả năng nhận thức Suy giảm khả năng nhận thức

tổng hợp về cảm giáctổng hợp về cảm giác ►Hiện tượng tắt lịm cảm giácHiện tượng tắt lịm cảm giác


Triệu chứng cảm giác của tổn thương Triệu chứng cảm giác của tổn thương thùy đính không ưu thếthùy đính không ưu thế

► Bỏ quên nửa thân bên trái, mất khả năng Bỏ quên nửa thân bên trái, mất khả năng nhận thức về / và mất khả năng xây dựng nhận thức về / và mất khả năng xây dựng trong không gian ba chiều trong không gian ba chiều

►Mất khả năng nhận thức về tình trạng bệnh Mất khả năng nhận thức về tình trạng bệnh tậttật

►Mất khả năng nhận thức về nửa người bên liệtMất khả năng nhận thức về nửa người bên liệt►Mất khả năng tổng hợp hình thù Mất khả năng tổng hợp hình thù


Các triệu chứng khác của tổn Các triệu chứng khác của tổn thương thùy đínhthương thùy đính

►Bán manh đồng danh hay góc manh Bán manh đồng danh hay góc manh dưới đồng danh dưới đồng danh

►Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận

TỔN THƯƠNG THÙY CHẨMTỔN THƯƠNG THÙY CHẨM

► Ảo thị thô sơ như ám điểm, chớp sáng trong thị Ảo thị thô sơ như ám điểm, chớp sáng trong thị trường tương ứng trường tương ứng

► Bán manh đồng danhBán manh đồng danh ► Mù vỏ nãoMù vỏ não ► Ảo thị Ảo thị ► Cố định nhìn khó khăn, giảm khả năng chú ý thị Cố định nhìn khó khăn, giảm khả năng chú ý thị

giác, mất nhận biết hình ảnh không gian ba chiều, giác, mất nhận biết hình ảnh không gian ba chiều, rối loạn trí nhớ thị giác, định vị thị giác các đồ vật rối loạn trí nhớ thị giác, định vị thị giác các đồ vật khó khăn, mất khả năng định vị bản thân hoặc định khó khăn, mất khả năng định vị bản thân hoặc định vị đồ vật trong không gian, mất nhận thức về các vị đồ vật trong không gian, mất nhận thức về các mối tương quan của các đồ vật trong không gian mối tương quan của các đồ vật trong không gian

TỔN THƯƠNG THÙY CHẨMTỔN THƯƠNG THÙY CHẨM

►Hội chứng AntonHội chứng Anton ►Mất khả năng nhìn đuổi bắt theo đồ vật Mất khả năng nhìn đuổi bắt theo đồ vật

đồng thời mất phản xạ rung giật nhãn cầu đồng thời mất phản xạ rung giật nhãn cầu quang độngquang động

TỔN THƯƠNG THÙY THÁI TỔN THƯƠNG THÙY THÁI DƯƠNGDƯƠNG

►Ảo thính mơ hồẢo thính mơ hồ ►Mất thăng bằng và chóng mặt Mất thăng bằng và chóng mặt ►Khả năng định vị âm thanh bị Khả năng định vị âm thanh bị

giảm sút giảm sút nhiều ở bên đối diện tổn nhiều ở bên đối diện tổn thương thương

►Thính lực suy giảm ở cả hai bên và Thính lực suy giảm ở cả hai bên và người bệnh có thể bị rối loạn khả năng người bệnh có thể bị rối loạn khả năng nhận biết các nốt nhạc nhận biết các nốt nhạc


►Tổn thương hủy hoại hồi thái dương Tổn thương hủy hoại hồi thái dương trên còn có thể gây ra triệu chứng trên còn có thể gây ra triệu chứng chóng mặt và mất thăng bằngchóng mặt và mất thăng bằng

►Tổn thương hủy hoại trung khu Tổn thương hủy hoại trung khu Wernicke gây ra chứng Wernicke gây ra chứng mất ngôn mất ngôn ngữ Wernickengữ Wernicke


►Hồi thái dương giữa có liên quan với hệ Hồi thái dương giữa có liên quan với hệ thị giác và khi bị kích thích có thể gây thị giác và khi bị kích thích có thể gây ra xoay hai mắt về bên đối diện, ra xoay hai mắt về bên đối diện, nghiêng thân mình về bên đối diện và nghiêng thân mình về bên đối diện và cử động chân tay của nửa người đối bên cử động chân tay của nửa người đối bên

►Bán manh hay góc manh trên đồng Bán manh hay góc manh trên đồng danh đối bên danh đối bên

►Triệu chứng thất điều đối bên Triệu chứng thất điều đối bên


Hội chứng Kluver – Bucy:Hội chứng Kluver – Bucy:►Mất nhận thức thị giácMất nhận thức thị giác►Hay dùng miệng để thăm dò môi trường Hay dùng miệng để thăm dò môi trường

chung quanhchung quanh► Tăng hoạt động tình dụcTăng hoạt động tình dục►Mất các cảm xúc như sợ hãi hay nóng giận, Mất các cảm xúc như sợ hãi hay nóng giận,

ăn nhiềuăn nhiều► Tăng phản ứng với mọi kích thích thị giác và Tăng phản ứng với mọi kích thích thị giác và

giảm trí nhớ giảm trí nhớ


Hội chứng Kluver – Bucy:Hội chứng Kluver – Bucy:


Động kinh thùy thái dương Động kinh thùy thái dương ►Ảo thanh, ảo khứu, ảo thị (đặc biệt là Ảo thanh, ảo khứu, ảo thị (đặc biệt là

déjà vu hoặc jamais vu)déjà vu hoặc jamais vu)►Cử động nhai, cử động phức tạp khác Cử động nhai, cử động phức tạp khác

(đi bộ, đánh đàn, cởi quần áo, v.v…)(đi bộ, đánh đàn, cởi quần áo, v.v…)►Mất trí nhớ trong cơn và hành vi hung Mất trí nhớ trong cơn và hành vi hung

dữdữ


Quên toàn bộ thoáng quaQuên toàn bộ thoáng qua ►Kéo dài trong vòng vài giờ Kéo dài trong vòng vài giờ ►Mất đột ngột toàn bộ trí nhớ về các sự Mất đột ngột toàn bộ trí nhớ về các sự

kiện mới (trí nhớ gần) nhưng trí nhớ kiện mới (trí nhớ gần) nhưng trí nhớ tức thì và trí nhớ xa thì còn nguyên tức thì và trí nhớ xa thì còn nguyên vẹnvẹn

TỔN THƯƠNG THỂ CHAITỔN THƯƠNG THỂ CHAI

►Bất thường thị giácBất thường thị giác►Mất đọc nửa bênMất đọc nửa bên►Mất sử dụng cử động hữu ý ý-vận Mất sử dụng cử động hữu ý ý-vận

bên tráibên trái►Mất viết bên tráiMất viết bên trái►Mất định danh đồ vật khi sờ bằng Mất định danh đồ vật khi sờ bằng

bàn tay tráibàn tay trái►Tắt lịm thính giác tai tráiTắt lịm thính giác tai trái

RỐI LOẠN NGÔN NGỮRỐI LOẠN NGÔN NGỮ

►Loại trừ:Loại trừ:• DysphasiaDysphasia• Rối loạn vận động tạo từRối loạn vận động tạo từ• Rối loạn tư duy liên quan ngôn ngữRối loạn tư duy liên quan ngôn ngữ


►Bán cầu ưu thếBán cầu ưu thế►Các cấu trúc liên quanCác cấu trúc liên quan►Nguyên nhânNguyên nhân


LoạiLoại Lập lạiLập lại Đọc tênĐọc tên Nghe Nghe hiểuhiểu

Nói trôi Nói trôi chảychảy

WernickeWernicke Nhẹ-vừaNhẹ-vừa Nhẹ-nặngNhẹ-nặng Khiếm Khiếm khuyếtkhuyết

ParaphasiParaphasicc

Mất ngôn Mất ngôn ngữ cảm ngữ cảm giác giác xuyên vỏxuyên vỏ

TốtTốt Vừa-nặngVừa-nặng KémKém Trôi chảyTrôi chảy

Dẫn Dẫn truyềntruyền

KémKém KémKém Tương đối Tương đối tốttốt

Trôi chảyTrôi chảy

Định Định danhdanh

NhẹNhẹ Vừa-nặngVừa-nặng NhẹNhẹ Trôi chảyTrôi chảy


LoạiLoại Lập lạiLập lại Đọc tênĐọc tên Nghe Nghe hiểuhiểu

Nói trôi Nói trôi chảychảy

BrocaBroca Vừa-nặngVừa-nặng Vừa-nặngVừa-nặng NhẹNhẹ Không Không

Mất ngôn Mất ngôn ngữ vận ngữ vận động động xuyên vỏxuyên vỏ

TốtTốt Vừa-nặngVừa-nặng KémKém Trôi chảyTrôi chảy

Toàn bộToàn bộ KémKém KémKém KémKém KhôngKhông

Mất ngôn Mất ngôn ngữ hỗn ngữ hỗn hợp hợp xuyên vỏxuyên vỏ

VừaVừa KémKém KémKém khôngkhông

CÂU HỎI?CÂU HỎI?

Documents

ĐỊNH VỊ SANG THƯƠNG ẢNH HƯỞNG BÁN CẦU ĐẠI NÃO