Dünya Bankası–Sivil Toplum

Isbirligi

DÜNYA BANKASI

2007–2009 Mali Yılları Degerlendirmesi

Yönetici Özeti

CivilSocExecSumTURKISH.indd 3 9/23/09 12:20:59 PM

1

Son üç yıl içerisinde, Dünya Bankası-Sivil Top-lum ilişkilerinin geliştirilmesi bağlamında bir-çok eğilim belirginleşmiştir. Sivil toplumun

Dünya Bankası faaliyetlerine dahil olma şekli, kurum odaklı olmaktan konu odaklı olmaya doğru yönel-mektedir. Dünya Bankası ile etkileşim içinde olan birçok Sivil Toplum Kuruluşunun (STK) savunucu-luk tutumu “zarar vermeme” yaklaşımından, Dünya Bankası’nı sosyal adalet ve sürdürülebilir çevresel kalkınma konularında daha fazla etkileyebilmek amacı taşıyan “iyileştirme” yaklaşımına kaymaktadır. Yerel halk, işçi sendikaları, milletvekilleri, engelliler ve gençlik gibi belirli gruplarla çalışma, Dünya Bankası’nın ana faaliyetleri arasına dahil edilerek bu dönemde de devam etmiştir.

Değerlendirmesi yapılan dönemde, Dünya Bankası-Sivil Toplum diyaloğu küresel ölçekte geniş-lemeye ve güçlenmeye devam etmiştir. Bu genişleme, yıllık toplantılara ve bahar toplantılarına katılan STK’ların sayısındaki artış ve Sivil Toplum Politika Forumu’ndaki eylem planı hazırlama oturumlarının geliştirilmesiyle kendini göstermektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki STK temsilcilerinin toplantılara daha fazla katılımını sağlamak amacıyla Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) Sivil Toplum Destek Programı’nı oluşturdu ve üst düzey sivil toplum yöne-ticilerini toplantılara davet etmeye başladı. Ayrıca Başkan Zoellick gıda ve ekonomik kriz konuları üze-rinde tartışmak üzere samimi, açık ve yapıcı görüşle-rin paylaşıldığı bir dizi toplantıda sivil toplum temsil-cilerini bir araya getirdi.

Diyalog, son üç yılda şehir suyu, borçlar ve sağlık politikası gibi konuları da içine alan önemli birkaç politika alanında sürdürülmüştür. Bunun yanı sıra yönetişim, iklim değişikliği ve ifşa gibi önemli küre-sel politika konuları hakkında da müzakere yapılmış-tır. Yönetişim ve yoksulluk karşıtlığı stratejiler (GAC) üzerine yapılan istişarelere hükümet, meclis, sivil toplum, medya, özel sektör ve diğer paydaşların da yer aldığı 48 ülkeden 3200 temsilci katılmıştır. Ayrı-ca bu müzakereler bugüne kadar gerçekleştirilenler

arasında en kapsamlı ve sürekli paydaş politika istişa-releri olarak kabul edilmektedir. Ülke düzeyinde, diyalog ve istişareler ülke destek stratejileri (Ülke Destek Stratejilerinin tümünün %92’si onaylanmıştır) ve yoksulluğu azaltma stratejileri (Yoksulluğu Azalt-ma Stratejilerinin tümünün %84’ü onaylanmıştır) konularında artarak devam etmiştir.

Uluslararası Finans Kurumu da (IFC) son üç yılda sivil toplum ile diyalog ve ilişkilerini güçlendirmiştir. Sivil toplum ile diyalog, IFC’nin yıllık raporları ve performans standartları gibi konularda gerçekleştiril-di. Bunun yanı sıra, IFC ülke düzeyinde sivil toplum ilişkilerini genişletmek amacıyla Brezilya ofisine bir sivil toplum uzmanı aldı. Çok yönlü Yatırım Garanti Ajansı’nın (MIGA) sivil toplumla ilişkisi, bireysel projelerin yanında büyük ölçüde sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik ve ifşa konularındaki yeni politika önerileri üzerinde müzakereler, istişareler yolu ile gelişmektedir.

Dünya Bankası Denetim Heyeti (IP) ve IFC ve MIGA için Uygunluk Danışmanı/ Ombudsman (CAO), Dünya Bankası tarafından desteklenen pro-jelerden etkilenen kişiler için bağımsız başvuru mekanizmalarıdır. Heyet ve Ombudsman, şikayetçi-ler, etkilenen topluluklar ve yerel sivil toplum kuru-luşları ile yakın ilişkiler sürdürmektedirler. Son üç yıl içerisinde, IP denetlenmek üzere 12, CAO ise 45 şikayet almıştır. Bu kurumların üyeleri ve çalışanla-rı sivil toplum kuruluşlarına bağlı sosyal yardım etkinliklerine düzenli olarak katılmaktadır.

Dünya Bankası’nın sivil toplum ilişkilerini derin-leştirme ve genişletme taahütleri aynı zamanda sivil katılım ve sosyal hesap verebilirlik konularının boyu-tunu arttırmıştır. GAC Programı ve İklim Yatırım Fonları gibi girişimlerin kabul edilmesiyle birlikte kurumsal ve sektörel düzeylerde, küresel ölçekte ortaklık kurmak için yeni fırsatlar ortaya çıkmıştır. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD) ve Uluslararası Kalkınma Birliği’nin (IDA) kredilerinin %75’inin 2007–2009 mali yılları arasında gerçekleş-tiği göz önüne alınacak olursa, Dünya Bankası des-

Yönetici Özeti

CivilSocietyExecSummTURKISH.indd 1 9/23/09 12:21:31 PM

2

tekli faaliyetlere sivil toplumun dahil edilme-sinin yükselme eğili-minde olmaya devam ettiği söylenebilir. Ayrı-ca Dünya Bankası’nın kalkınma kredileri poli-tikalarına katılım da yükselme eğiliminde-dir. Dünya Bankası’nın küresel gıda krizine

ülke düzeyinde çözüm bulma çalışmalarında,

uluslararası ve yerel sivil toplum kuruluşları ve toplum odaklı kuruluşlar anahtar ortaklar olmuşlardır. Bu kuruluşlar, Dünya Bankası’nın 2 milyon dolarlık Küre-sel Gıda Krizine Çözüm Programı kapsamında proje-nin 13 ülkede uygulanmasını desteklemektedirler.

Bu süreçte, Dünya Bankası, Sivil Toplum Fonu ve Yaratıcı Kalkınma Fikirleri gibi çeşitli fon mekaniz-maları ile sivil toplum kalkınma çabalarını destekle-meye güçlü bir şekilde devam etmektedir. 15 ülkede stratejik gelir şeffaflığı girişimine fon sağlamak ama-cıyla Madencilik Sanayii Şeffaflık Fonu uluslararası bir sivil toplum kuruluşu ile ortaklık kurdu. Sivil top-lum kuruluşları ile çalışmak, birçok ülkenin dahil olduğu ve yaklaşık 49.000 köklü kuruluşa fon sağla-yan Afrika HIV/AIDS Programının en önemli özel-liklerindendir. Brezilya’daki Kuzeybatı Kırsal Yok-sulluğu Azaltma Projesi ve Endonezya’daki Kecama-tan Kalkınma Projesi Dünya Bankası destekli, hükümet-sivil toplum alanında ülke düzeyinde başarı-lı örneklerdendir.

Dünya Bankası’nın bilgi paylaşımı birimi olan Dünya Bankası Enstitüsü, son üç yılda sivil toplum bileşenini dahil ederek bir dizi eğitim ve kapasite arttırma programı düzenlemiştir. Programların çoğu daha iyi hesap verebilirlik, şeffaflık ve yerel düzeyde yönetişim konularında halktan gelen talepler göz önüne alarak oluşturuldu. Kalkınma İrtibat Bölümü, hükümetlerin reform programları ve projeler aracılı-ğıyla sivil toplum ile daha fazla ve etkili iletişim kurabilmesi ve dahil etmesi amacıyla kapasitelerini arttırma çalışmalarına devam etti. Dünya Bankası, uluslararası okuyucu sayısı gittikçe artan sivil toplum web sayfasının da dahil olduğu çok dilli web progra-mının geliştirilmesi sayesinde internet alanındaki çalışmalarını da arttırmaktadır. Sivil Toplum Ekibi, Dünya Bankası çalışanlarına sivil toplum ile nasıl çalışılması gerektiği konusunda eğitim düzenlemek

üzere World Learning ile ortaklaşa çalışmalar yürüt-müştür.

Dünya Bankası sivil toplum ilişkilerini bölgesel ve ülke düzeyinde güçlendirmeye devam etmiştir. Böl-gesel düzeyde, Afrika’dan sorumlu yeni Başkan Yar-dımcısı sivil toplum kuruluşları ve hükümetler arası organların diyalog girişimlerini kolaylaştırma çalış-maları yapmıştır. Aynı şekilde Doğu Asya başkan vekili Dünya Bankası’nın bölgesel stratejilerini tartış-mak üzere sivil toplum kuruluşları ile bir çalıştay düzenlemiştir. Doğu Avrupa’da ise sivil toplumun güçlendirilmesini teşvik etmek için donör kurumlarla çalışmıştır. Amerika’da Sivil Toplum Ekibi, InterAc-tion işbirliği ile yerel düzeyde hizmet tanımlaması konusunda bilgi paylaşımı gerçekleştirmek üzere tek-nik çalıştaylar düzenlerken, hak temelli sivil toplum kuruluşları ile de yakın çalışmalarını sürdürmüştür.

Avrupa’da Dünya Bankası öncü sivil toplum ağları ve Belçika, Fransa, Hollanda, Birleşik Krallık ve diğer birçok ülkedeki sivil toplum kuruluşu ile diyaloğunu devam ettirmiştir. Fransa’daki Coordi-nation Sud ile program ortaklığı yenilenmiş ve Dünya Bankası 80 ülkeden 100’ün üzerinde sivil toplum kuruluşunun temsil edildiği bir girişim olan Uluslararası STK Forumunun kurulmasına destek olmaktadır. Dünya Bankası Japonya’da ise iklim değişikliği, Afrika ve engellilik konuları hakkında bir dizi üst düzey politika üretme amacıyla diyalog sürecini başlatmıştır.

İşçi sendikaları, milletvekilleri, engelliler ve gençlik gibi belirli gruplarla çalışma, Dünya Bankası’nın faaliyetlerine dahil edilerek bu dönem-de de devam etmiştir. Bu durum, engellilik, gençlik, sosyal dahil etme ve toplumsal cinsiyet konularının Dünya Bankası’nın araştırmalarına ve projelerine dahil etme bağlamında açıkça görülmektedir. 2008 yılında “Gençler Yıllık Toplantıda” programı ile gelecekte kurulacak olan işbirliği için taslak çalışma planı ortaya çıkarılmıştır. İşçi sendikalarıyla bir hafta boyunca süren gıda ve ekonomik kriz konuları üzerinde yapılan toplantılar, küresel zorlukların üstesinden gelebilmek için birlikte çalışmanın öne-mini vurgulamıştır. Dünya Bankası, Engellilik ve Kalkınma Sekreteryası’nın küresel ortaklığını des-teklemekte ve Birleşmiş Milletler’in çığır açan Engelli Hakları sözleşmesi hakkında farkındalık yaratma çalışmaları düzenlemektedir.

Dünya Bankası ve sivil toplum kuruluşları politika değişimi konularında daha etkili araçlar ve yerler bulmasına rağmen, kurumsal ortaklık ve fon meka-

Washington, DC’de gerçekleştirilen 2008 Bahar Toplantıları çerçevesinde STK’lara verilen resepsiyon (Nisan 2008)

CivilSocietyExecSummTURKISH.indd 2 9/23/09 12:21:31 PM

3

nizmalarının düzenlenmesi ve sayısının arttırılması konusunda zorluklar devam etmektedir. Var olan sıkıntıları ele almak ve Dünya Bankası-Sivil Toplum ilişkilerinin kalitesini değerlendirmek için, Sivil Top-lum Ekibi stratejik öncelikler dosyası hazırlamak üzere araştırma başlatmıştır. Bu yeni araştırma süreci,

taslak strateji dosyasının hazırlanması için iç ve dış danışma sürecini de kapsamaktadır. Bu ön geri bildi-rime dayanarak, gelecek yıllarda Dünya Bankası-sivil toplum ilişkilerini güçlendirecek ve arttıracak yararlı bir yol haritası olması beklenen Stratejik Öncelikler Dosyası taslağı hazırlanmıştır.

CivilSocietyExecSummTURKISH.indd 3 9/23/09 12:21:31 PM

Civil Society TeamThe World Bank1818 H Street, N.W. Mail Stop: MC9-903Washington, D.C. 20433 USA

Phone: (202) 473-1840 Fax: (202) 522-2241E-mail: civilsociety@worldbank.org

CivilSocExecSumTURKISH.indd 2 9/23/09 12:20:58 PM