Dópamín

Stúdentarapport 2. des 2009Þorbjörg Karlsdóttir

Hvað er það?

• C8H11NO2

• Catecholamín – hefur bæði virkni sem taugaboðefni og neurohormón.

• Fyrirrennari adrenalíns og noradrenalíns.• Framleitt víðsvegar í heilanum, m.a. substantia

nigra og ventral tegmental area. • Einnig framleitt í medulla í nýrnahettum.

Hvað gerir það?

• Í heilanum verkar dópamín á dópamín viðtakana, D1-5. • Dópamínergískar brautir í heilanum eru taldar vera

átta allt í allt en fjórar þeirra taldar mestu máli skipta:– Mesocortical braut tengir ventral tegmental area (VTA) við

frontal cortex. Mesolimbic braut tengir VTA við nucleus accumbens. Báðar hafa tengsl við schizophreniu.

– Nigrostriatal braut liggur frá subst. nigra til striatum og hefur tengsl við Parkinson’s sjúkd.

– Tuberoinfundibular braut tengir hypothalamus og heiladingul. Tengist hyperprolactinemiu.

Dópamínergískar brautir

Hvað gerir það?

• Áhrif á hreyfingar: Í gegnum dópamín viðtakana í striatum leiðir það til þess að hreyfingar verða mjúkar og controlleraðar.

• Áhrif á vitræna getu: Í frontal cortex stjórnar dópamín flæði upplýsinga annars staðar frá í heilanum. Hefur áhrif á minni og athygli.

• Áhrif á prólaktín framleiðslu: Hemur framleiðslu prólaktíns í heiladingli.

Hvað gerir það?

• Tengist vellíðunarstöðvum heilans, hefur áhrif á virka skilyrðingu. En ef til vill mest áhrif á löngun og motivation.

• Tengist einnig sársaukaskyni.• Psychosa og schizophrenia tengjast of mikilli virkjun á D2 viðtakanum.

Hvernig má nota það?

• Dópamín sem gefið er periphert kemst ekki yfir blóð-heila þröskuldinn.

• Við Parkinsons sjúkdómi er notað forefni dópamíns, L-dópa sem kemst yfir blóð-heila þröskuld og breytist þar í dópamín.

Hvernig má nota það?

• Dópamín sem gefið er perifert er inotrop og chronotrop lyf, hefur áhrif á adrenerga taugaviðtaka.

• Verkun þess er skammtaháð.– Í skömmtum frá 1-2 µg/kg/mín veldur það

vasodilatation og etv auknum GFR.– Í skömmtum frá 5-10 µg/kg/mín virkar það líka á β1

adrenerga viðtaka og eykur cardiac output.– Í skömmtum sem eru stærri en 10 µg/kg/mín virkar

það sem pressor v. áhrifa á alfa adrenerga viðtaka.